Zoeken naar Literatuur

Zoeken naar literatuur - Alexander Schouten

Zoeken naar Literatuur Zoeken naar literatuur wordt steeds makkelijker. Althans, als men het ‘meer is beter’geloof aanhangt. Waar het vijf jaar geleden bijna alleen mogelijk was te zoeken in de OPC van de Universiteisbibliotheek, zijn er nu allerhande databases bijgekomen waar men gebruik van kan maken bij de zoektocht naar goede literatuur. Laatst is de nieuwe digitale bibliotheek in gebruik genomen, waarmee nog meer artikelen direct te zoeken en te downloaden zijn. Behalve de digitale bibliotheek en de online databases biedt ook het Internet, en dan vooral het World Wide Web een schat aan informatie die nuttig kan zijn voor de studenten, docenten en de mensheid in het algemeen. Echter, al deze nieuwe kanalen hebben er toe geleid dat het zoeken soms erg ingewikkeld kan zijn en erg veel tijd kan vergen. Ook is het zo dat niet iedereen alle databases kent en niet iedereen weet hoe met de databases om moet worden gegaan. Sommige studenten kennen alleen de OPC en de bibliotheek van Communicatiewetenschap, terwijl anderen al volop aan het zoeken zijn in de ‘Web of Science’ of in andere online databases. Hieronder staan de mogelijkheden, systemen en startpunten die je nodig hebt om goede literatuur te zoeken. Bij elke mogelijkheid staat een beschrijving, de voor- en nadelen worden uitgelegd en er wordt verteld hoe je het middel het best kunt gebruiken. Dit stuk is geen handleiding of help-functie voor het gebruik van de systemen of van de digitale bibliotheek, zie daarvoor de links aan het eind van het document en de helpfuncties van de verschillende systemen zelf. Ook is een document bijgevoegd waar in het kort staat uitgelegd hoe de nieuwe digitale bibliotheek werkt.

1. De Digitale Bibliotheek De digitale bibliotheek is onlangs geheel vernieuwd. Voorheen was de digitale bieb een opstap naar de databases die je moest gebruiken. Nu vormt de digitale bibliotheek één geheel, waarmee je in een keer in veel (maar lang niet alle) databases kunt zoeken en daarna vaak ook direct de gevonden artikelen kunt downloaden. De digitale bibliotheek is nu het startpunt voor je zoektocht naar informatie. Als je op de site komt moet je eerst inloggen. Gebruik hiervoor je UvAnetID (waarmee je ook je mail checkt). Vervolgens zie je in het midden onderaan het scherm een aantal standaard databases geselecteerd staan. Je kunt deze verwijderen en je kunt weer anderen toevoegen. Op deze manier kun je je eigen selectie van databases maken,

1


waarin jij graag naar artikelen en andere informatie wilt zoeken. Gelukkig zijn er ook standaardselecties gemaakt van databases. Links op het scherm staat een tekst ‘uba portals’. Selecteer hier de portal ‘communicatiewetenschap’, klik op het pijltje en je hebt meteen de meeste (maar niet alle) relevante databases voor communicatiewetenschap te pakken. Twee belangrijke databases die ontbreken zijn ‘Web of Science’ en ‘Picarta’. Beide worden wel hieronder behandeld. Je kunt deze databases benaderen door links op het scherm onder ‘UBA-bank databases’ de naam in te voeren en op het pijltje naar rechts te klikken.

Als je databases voor je op het scherm ziet, via een portal of zelf gevonden, zie je links naast de namen van de databases drie icoontjes staan. Soms staat hier nog een hokje (een checkbox voor). Het linkerhokje, het ‘i’-tje geeft informatie over de database als je erop klikt. Daarnaast staat een plusje. Als je hier op klikt zul je zien dat het plusje verandert in een vinkje. De database is dan toegevoegd aan je persoonlijke lijst met databases die je ziet bij het inloggen. Het rechtericoontje is een pijltje. Als je hierop klikt ga je direct naar de database toe en kun je in de database zoeken. Voor sommige databases staat ook nog een hokje (een checkbox). Als je deze databases aanvinkt, kun je direct via de digitale bibliotheek in de databases zoeken. In de velden rechtbovenaan kun je je zoektermen opgeven.

Door middel van het plusje in het midden kun je een eigen selectie van databases (en tijdschriften) maken die je meteen kunt benaderen. Ik raad iedereen aan dit te doen, omdat dit het zoeken in de digitale bibliotheek veel makkelijker maakt.

Kortom, de digitale bibliotheek is het beste startpunt voor je zoektocht naar informatie. De meeste databases en andere informatiebronnen kunnen vanaf dit punt benaderd worden. In de rest van dit document worden verschillende methoden voor het zoeken naar artikelen, boeken en andere informatie besproken. Aangegeven wordt waarvoor de verschillende databases nuttig zijn en wat voor informatie je uit deze databases kunt halen.

NB: De digitale bibliotheek en de meeste databases zijn alleen toegankelijk binnen de UvA of met een UvA-inbel abonnement.

2


Internet-adressen: Digitale bibliotheek: http://digitaal.uba.uva.nl/ De Citrix-plugin: http://www.uba.uva.nl/digitale_bibliotheek/citrix.cfm (nodig om sommige databases te benaderen) De Adobe Acrobat plugin: http://tucows.wau.nl/preview/194959.html (nodig om veel artikelen te bekijken)

2. Databases De UB heeft een hele reeks van databases relevant voor Communicatiewetenschap, die samen ongeveer alle -vooral engelstalige- artikelen, proceedings, book chapters, etc. die geschreven zijn beslaan. De databases bevatten zelf geen teksten, maar alleen informatie over literatuur die is verschenen. De databases bevatten informatie zoals de titel, auteur, jaar, tijdschrift waarin een artikel staat, ISBN-nummer en meestal ook de samenvatting. De databases die voor communicatiewetenschap het meeste interessant zijn, zijn de volgende: Econlit & ERIC (economie), PsychInfo (psychologie), de Sociological Abstracts en INSPEC (informatica). Let op: niet alle databases staan in de UBA-portal voor communicatiewetenschap, sommige zul je zelf moeten toevoegen. In de digitale bibliotheek kun je in alle databases tegelijk zoeken. Vink hiervoor het hokje aan dat voor elke database staat. Je zoekt nu in alle databases die je hebt geselecteerd. Alhoewel in de databases zelf de meeste artikelen niet staan, geeft de digitale bieb wel direct een link naar het artikel zelf (via UvA-linker). Als het artikel niet online beschikbaar is, biedt UvA-linker je de mogelijkheid om het artikel aan te vragen of om het te zoeken op internet. Een grove schatting is dat ongeveer 60% van de artikelen die je vindt nu al online staat. Dit kan alleen maar meer worden.

Het kunnen zoeken in alle literatuur die beschikbaar is en het direct kunnen downloaden van gevonden artikelen zijn grote voordelen. De databases zijn zeer volledig. Over elk mogelijk onderwerp vind je hier wel informatie en artikelen. Ook zijn de zoekmogelijkheden zeer uitgebreid. Natuurlijk zijn er de basismogelijkheden, zoals zoeken op auteur, jaar, titelwoorden, etc., maar men kan veel specifieker en geavanceerder zoeken, bijvoorbeeld met wildcards (*,?) of met Booleans (AND, OR,

3


NOT). Een ander voordeel van de Databases is dat van veel artikelen een samenvatting aanwezig is. Zo kun je direct zien of een artikel je van nut is. Omdat zo’n beetje alles wat geschreven wordt in de databases staat, vind je vaak grote hoeveelheden artikelen. Zo levert het intikken van het bijvoorbeeld het woord ‘computer*’ een ontelbare hoeveelheid hits op. Een ander nadeel hangt ook samen met de volledigheid, niet alle artikelen die je vindt zijn ook te krijgen. Vaak vind je onbereikbare conference proceedings (verslagen gemaakt naar aanleiding van wetenschappelijke congressen) of artikelen die alleen in India te vinden zijn. Tot slot zijn boeken en anderstalige stukken vaak niet in de databases te vinden. De database is nogal Amerikaans georienteerd.

3. Web of Science / Social Science Citation Index Het Web of Science (WOS) geeft toegang tot de Social Science Citation Index (SSCI). Ook deze database staat niet standaard in de portal voor communicatiewetenschap, je vindt hem door ‘web of science’ in te tikken in het zoekscherm voor databases. Je kunt hem dan direct toevoegen aan je eigen databases (door middel van het plusje).

Net als bij de databases vind je ook in deze database een enorme hoeveelheid artikelen (verschenen sinds 1988). Ook hier staat bij veel artikelen een samenvatting en zijn er veel zoekopties. Ook de nadelen zijn ongeveer gelijk, ook hier vind je al snel veel te veel artikelen, alhoewel de SSCI in de regel eerder nuttigere artikelen geeft. De SSCI heeft drie voordelen. Ten eerste, als een goed artikel gevonden is, kan gezocht worden op artikelen die ongeveer gelijk zijn aan dat artikel. Zo vind je snel meer goede artikelen. Ten tweede is van de artikelen de bronvermelding overgenomen (en doorgelinkt). Op die manier kun je de artikelen bekijken en opzoeken die een auteur als bron heeft gebruikt. Het derde grote voordeel is dat je ook kunt zoeken op geciteerde artikelen. Als je dus een goed artikel hebt gevonden kun je dus opzoeken wie er allemaal aan dat artikel referen. Op die manier kun je dus steeds recentere artikelen vinden over een bepaald onderwerp. Een bijkomend voordeel is dat je zo ook kunt opzoeken hoevaak je favoriete docent is geciteerd. Ook het WOS is alleen bereikbaar binnen het UvA-netwerk of met UvA-inbel. Internetadressen: WOS / SSCI: http://isiknowledge.com/wos

4


4. Picarta Picarta is een dienst van PICA, de informatiedienst voor bibliotheken. Picarta is een samenvoegsel van verschillende databases, waaronder de ‘online contents’ en de ‘NCC’. In Picarta staan (bijna) alle boeken, tijdschriften, artikelen, films, etc. die in Nederland te krijgen zijn. Is hier een artikel niet te vinden, vergeet het dan maar. Of je nu een wetenschappelijk artikel zoekt, een boek of de film ‘The Matrix’, het staat erin. Een ander voordeel van Picarta is dat bronnen die online staan, zoals sommige artikelen, direct gelinkt staan. Hier staat tegenover dat bij de artikelen nauwelijks samenvattingen staan. Picarta zoekt makkelijk (en is Nederlands) en is een heel goede database. Als je een artikel gevonden hebt, dan kun je direct kijken in welke bibliotheken in Nederland het artikel (of boek, film, etc.) te vinden is. Als het boek op een voor jou onhaalbare plaats ligt (UB Maastricht), dan kun je het aanvragen via je IBL-account (zie punt 8). Picarta is alleen bereikbaar binnen het UvA-netwerk of met UvA-inbel, maar als je een IBL-account hebt, kun ook je hiermee inloggen.

NB: Ook Picarta staat niet standaard in de portal van communicatiewetenschap, hoewel de databases waaruit picarta bestaat (NCC, online contents en nog wat) er wel staan. Aangeraden wordt om ook picarta aan je persoonlijke site toe te voegen.

Internetadressen: Picarta: http://www.picarta.nl

5. OPC De OPC is de catalogus van de Universiteit van Amsterdam. In de OPC staan alle tijdschriften en boeken die de UvA in zijn bezit heeft (zo’n 8 miljoen). Alhoewel de OPC de hele catalogus bevat van de UvA, moet je nooit alleen de OPC gebruiken. Artikelen en boekhoofdstukken zul je in de OPC namelijk niet vinden, terwijl deze bronnen erg van belang zijn, vooral in de latere fase van je studie. Tevens zijn de GOO-trefwoorden van de OPC niet zo betrouwbaar en zijn van boeken geen samenvattingen beschikbaar. Natuurlijk heeft de OPC ook voordelen. Vooral als je specifiek op zoek bent is de OPC een goed middel, bijvoorbeeld als je een bepaald boek zoekt waarvan je (een deel van) de titel of de auteur weet. Ten tweede, als je via een andere database een goed artikel

5


of boek hebt gevonden, kun je in de OPC opzoeken of het tijdschrift of boek bij de UvA aanwezig is, in welke bibliotheek het staat en wel plaatsnummer het boek of tijdschrift heeft. Ten derde kun je de OPC gebruiken om naar scripties te zoeken (zie punt 9). Tot slot kun je boeken en tijdschriften reserveren en aanvragen via de OPC. In de OPC staan ook alle adressen van de universiteitbibliotheken. De bibliotheken waar je het meest zult vinden zijn de Economie- en Psychologiebibliotheek (Pierson-Revesz) en de bieb van de PSCW. Veel tijdschriften en boeken van de UvA zijn opgeslagen in het depot in de Watergraafsmeer. Als je een stuk hebt gevonden dat in het depot ligt opgeslagen kun je het aanvragen via de OPC en kun je het 24 uur later ophalen bij de reserveringsbalie van de UB. Internetadressen: De OPC via het web: http://opc.uva.nl/cgi-bin/wwwlibmenu/ Via de digitale bibliotheek is de OPC (bibliotheek van de UvA), direct beschikbaar.

6. World Wide Web Als je op zoek bent naar goede, wetenschappelijke artikelen, kijk niet op het net. Sommige wetenschappelijke tijdschriften verschijnen online, maar de meeste hiervan zijn van een bedenkelijke kwaliteit. Een stuk op internet kan een goed wetenschappelijk artikel zijn, maar ook een paper van een tweedejaars student. Veel artikelen en tijdschriften verschijnen niet gratis op internet (wel via abonnement, zie 7). Ze zijn veel te waardevol voor de uitgevers om gratis weg te geven (zie punt 1). Enkele goede uitzonderingen zijn de recente uitgaven van de journals van de American Psychological Asscociation (APA) en de Association for Computing Machinery (ACM). Andere eventuele wetenschappelijke bronnen op Internet, zijn Conference Proceedings en draft-versies van artikelen die op de homepage van de auteur te vinden zijn. Samengevat, als je wetenschappelijke artikelen wilt, zoek niet op Internet. Wel is het een idee om, als je via een ander kanaal een artikel hebt gevonden, de titel even in een zoekmachine in te voeren en te kijken of het artikel online staat. Dit scheelt weer het zoeken naar het tijdschrift en het kopieerwerk. Bij een artikel gevonde in een database (punt 1) kun je direct via UvA-linker op het internet naar het gevonden stuk zoeken. Waar is het web dan wel goed voor? Als je populaire artikelen zoekt (dus niet wetenschappelijk materiaal), voorbeelden of praktische zaken, zoals plaatjes of een

6


voorbeeld van de theorie in de praktijk. Bovendien is het net zeer nuttig om even snel iets te weten te komen over een theorie (hoe zat het ook alweer). Vaak vind je een aantal Powerpointslides, een pagina van een onderzoeker, of een kleine opdracht van een student, waarop ongeveer staat uitgelegd wat je wilt weten. Internetbronnen: Enkele goede zoekmachines zijn: http://www.google.com/ http://www.metacrawler.com/ http://vivisimo.com/ http://www.altavista.com/ http://www.alltheweb.com/ APA journals: http://www.apa.org/journals/ ACM journals: http://www.acm.org/dl/

7. Tijdschriften Steeds meer tijdschriften komen online beschikbaar. Bovendien zorgt de vernieuwde digitale bibliotheek ervoor dat je direct de artikelen in de tijdschriften kunt downloaden. Bij de meeste online tijdschriften is het echter ook mogelijk om in de inhoudsopgave van het tijdschrift te zoeken. Als je een tijdschrift hebt gevonden dat voor jou vaak relevante artikelen heeft (bijvoorbeeld Communication Research voor CW’ers), dan is het het waard om hier even te kijken. Ook kun je systematisch de inhoudsopgaves van een tijdschrift langsgaan. Dit kan natuurlijk ook offline, door de ingebonden jaargangen door te bladeren die in de bibltiotheken zelf staan. Zo zoeken is natuurlijk niet de meest efficiente methode om te zoeken naar literatuur, maar kan soms nuttig zijn. Als over onderwerpen erg veel geschreven wordt (zoals geweld op TV en kinderen) of als je een specifiek tijdschrift te pakken hebt (zoals Kazakhstan Economic Studies) dan levert een blik in de nieuwste edities je waarschijnlijk enkele artikelen over het onderwerp op.

De tijdschriften die online beschikbaar zijn, zijn benaderbaar via de digitale bibliotheek. Standaard laat de digitale bibltiotheek de databases zien. Door rechts op het scherm op ‘selectie e-tijdschriften’ te klikken verschijnt er als het ware een ander venster, ditmaal met tijdschriften in plaats van databases. Je kunt nu naar tijdschriften zoeken (door links

7


op het scherm titelwoorden van het tijdschrift in te tikken) en deze toevoegen aan je eigen selectie. Je kunt te gevonden tijdschriften bekijken door op het icoontje met het pijlje, links van de naam van het tijdschrift. Je kunt dan door de jaargangen heenbladeren. 8. Kranten Kranten zijn natuurlijk geen goede bronnen voor wetenschappelijke artikelen, maar wel erg nuttig om voorbeelden te vinden, als bron voor niet-wetenschappelijke artikelen en presentaties, om ideeen op te doen voor onderwerpen. Bovendien zullen krantenbronnen voor CW’ers vaak als analysemateriaal dienen. In de ‘krantenbank’ staan alle artikelen van de kranten (de papieren versies) van de PCM: AD, Volkskrant, Trouw, Parool, NRC vanaf 1997. Zeer nuttig natuurlijk. Andere goede bronnen om snel even cijfers te vinden of artikelen zijn de sites van de afzonderlijke kranten op internet en van http://nu.nl, die nieuws van verschillende bronnen verzamelt. Internetbronnen: http://krantenbank.pica.nl De krantenbank staat standaard beschikbaar in de portal voor Communicatiewetenschap.

9. Scripties Elke docent raadt het af, maar elke student doet het: gebruik maken van scripties bij het maken van een paper. De reden dat het gebruik van scripties afgeraden wordt is omdat veel scripties van ‘niet zo goede’ kwaliteit zijn. Vaak staan er veel fouten in en zijn artikelen verkeerd geinterpreteerd. Een scriptie is ook een leermoment en zelfs in heel goede scripties worden fouten gemaakt. Een scriptie kan wel goede uitgangspunten bieden voor een paper, maar gebruik deze altijd als beginpunt en neem ze nooit klakkeloos over. Waar scripties wel nuttig voor zijn, is de bronvermelding. De scriptiestudent heeft jou veel werk uit handen genomen met het zoeken naar literatuur. Bijkomend voordeel is dat de artikelen in de bronvermelding hoogstwaarschijnlijk allemaal in Amsterdam te vinden zullen zijn en ze zijn in ieder geval aan te vragen via IBL (zie 10). Gebruik echter nooit alleen een scriptie voor je referenties. Het is waarschijnlijk dat de student ook niet

8


precies zijn weg wist te vinden tussen al de databases. Tevens is natuurlijk jouw onderwerp nooit precies hetzelfde als die van de student en probeer je het altijd beter en/of anders te doen. 10. IBL IBL staat voor InterBibliothecair Leenverkeer. Via IBL is het mogelijk om artikelen en boeken die in Nederland aanwezig zijn aan te vragen en naar je toe te laten sturen. IBL werkt goed samen met Picarta (zie punt 4) en de digitale bibliotheek. Als je in Picarta een artikel of boek hebt gevonden, kun je het stuk direct aanvragen. Je moet dan wel natuurlijk je inlognaam en wachtwoord invullen. Vervolgens kun je selecteren welke bieb het artikel op moet sturen. Er staat bij elke bieb een indicatie van de tijd die het kost voordat je het artikel in huis hebt. Meestal zijn Rotterdam en Twente erg snel. Aangevraagde boeken worden bezorgd bij het adres van jouw bibliotheek (Bushuis). Als het aangevraagde boek bezorgd is, word je daarvan via de post op de hoogte gesteld. Aangevraagde artikelen worden gekopieerd en naar je huisadres gestuurd of je kunt in veel gevallen het artikel zelfs naar je laten emailen. Pas daarmee wel op, de mailtjes kunnen soms erg groot zijn. Voor elk aangevraagd stuk betaal je een bepaald bedrag (afhankelijk van of het opgevraagde stuk een boek of een tijdschrift is en het aantal pagina’s van het tijdschrift). Elke student en medewerker kan een account aanvragen en daarop een bepaald bedrag storten, je kunt dit doen bij de balie van de CW-bieb. Als je een IBL-account neemt, krijg je een startbedrag van (EUR 11,36). Voor meer informatie over IBL, zie: http://www.uba.uva.nl/nl/diensten/ibl.html

11. Zoekschema: Welke databases en zoekmethodes je wilt gebruiken hangt af van het soort bronnen waarnaar je op zoek bent en van je eigen voorkeur. Hieronder staan een aantal mogelijke redenen om op zoek te gaan naar informatie opgesomd : 9 Op zoek naar boeken: OPC en Picarta. 9 Een beginpunt of idee voor een paper of scriptie: kijk in de scriptiebak, blader tijdschriften door en surf over het web, kijk in kranten. 9 Op zoek naar artikelen over een bepaald onderwerp: gebruik de Web of Science, de databases en Picarta. Is het artikel niet online (via de digitale bibliotheek)

9


beschikbaar, zoek dan op internet naar het artikel. Nog steeds niets? Kijk dan in Picarta waar het tijdschrift of boek aanwezig is. Vraag het daarna aan via IBL of, als het tijdschrift of boek in Amsterdam aanwezig is, kijk in de OPC waar. 9 Op zoek naar achtergrondinformatie of leuke voorbeelden: gebruik het WWW of de krantendatabases. 9 Extra literatuur vinden: gebruik de Web of Science om nieuwere of verwante artikelen te vinden. 9 Boeken van een bepaalde auteur of met een bepaalde titel: gebruik de OPC of Picarta.

12. Nuttige andere links: Handleidingen/cursussen literatuur zoeken: http://www.uba.uva.nl/hulp/vraagbaak.cfm Je kan hier aan de linkerkant doorklikken naar handleidingen.

Cursus electronisch literatuur zoeken: http://www.fmg.uva.nl/scriptiecw/ Doorklikken op “literatuur zoeken op Cdrom en online bestanden

10

Zoeken naar Literatuur

Recommend Documents