ZOA MAGAZINE. Werken aan HERSTEL

ZOA NR.1 | MEI 2012 | KOSTPRIJS € 0,39

MAGAZINE

Werken aan HERSTEL ZOA in Nederland • Economische ontwikkeling in Noord-Uganda • Fotodagboek uit Haïti • Reportage uit Pibor • Vreedzaam samenleven in OostCongo • Leestips en recept • Landendirecteur Marius Stehouwer in Burundi

VOORWOORD Werkreizen zijn intensief en indrukwekkend, maar er zijn ook altijd hele leuke momenten!

Functie Manager Institutionele Relaties Werkt bij ZOA sinds 2009 Leeftijd 39 Favoriet ZOA-land Zuid-Sudan: Ook al hebben de mensen ongelooflijk veel pijn en verdriet meegemaakt, hun glanzende ogen weerspiegelen de hoop op een betere toekomst in een nieuw land.

2 | NR. 1 | MEI 2012

Leuk weetje Voor mijn werk reis ik zo’n vier keer per jaar naar Afrika. Zodra ik mijn kinderen Jonathan, Noëmi en Ezra (6, 4 en 2 jaar) vertel over een aanstaande reis, richt hun aandacht zich op de vraag wie wanneer in het grote bed mag slapen. En ik maar denken dat ze me gelijk gaan missen… ;)

Geven waar het moet...

D

rinkwater en beschutting voor berooide mensen? Of vol inzetten op economische ontwikkeling, bedrijvigheid? Die vraag komt regelmatig bij me boven. Met mijn achtergrond in de banksector en microkredieten spreek ik liever over (zachte) leningen dan over geven, over het helpen van de meest kwetsbaren. Dat laatste lijkt wel eens een ‘gebed zonder einde’. Maar als je met eigen ogen de armoede van mensen ziet in de conflictgebieden waar ZOA werkt, schieten oplossingen als lenen en investeren tekort. Wellicht moeten de bankier en de Samaritaan samen optrekken, maar hoe? In dit ZOA Magazine treft u een interessant artikel aan over economische ontwikkeling in Noord-Uganda. Wat ik zo bijzonder vind aan het verhaal van het echtpaar Joosse is hun lange-termijn betrokkenheid. Zij stellen terecht dat het niet mogelijk is in korte tijd structurele verbeteringen te bereiken in fragiele situaties. We kunnen in die situaties geen korte-termijn rendement verwachten en daarom is het belangrijk een lange termijn visie te ontwikkelen. In het magazine ook een bijdrage over noodhulp in Zuid-Sudan. Een prachtig nieuw land, maar ook getekend door jarenlange strijd met het noorden en tussen stammen onderling. Hut en huisraad zijn verbrand, veel kinderen zijn vermist. In zo’n situatie lijkt slechts één optie de juiste: geven. Voor schoon water, voedsel en onderdak, voor zaden etc. Maar daarna ook weer overstappen op revolving funds, op spaar- en leenmodellen en het stimuleren van bedrijvigheid. Dat gaat uit van de kwaliteiten van mensen, met de wens èn overtuiging dat ze op een dag weer hun eigen land kunnen bewerken. Bij zowel geven als lenen is vooral van belang dat het aan zelfredzaamheid bijdraagt. Zo kan het verbinden van kleine boeren met lokale markten een belangrijke stap zijn, en het investeren in agri-business een goede vervolgstap. Alles met het doel dat mensen op termijn weer in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien. Goed om daar via ZOA aan bij te mogen dragen. Geven waar het moet en lenen waar het kan… Leendert Bos

4 • 4-7 ZOA in Nederland

10

14

• 10-13

• 14-15

Herstel, wat betekent dat?

Fotoverslag straatjongensproject Addis Abeba

22

26

16 • 16-17

• 21

• 22-23

Op pad met medewerker Nelson Cherry

Biset, van vluchteling naar ondernemer

Noodhulp Pibor, Zuid-Sudan

INHOUDSOPGAVE

IN DIT NUMMER O.A.:

COLOFON Adres: Sleutelbloemstraat 8, 7322 AG Apeldoorn Postbus 4130, 7320 AC Apeldoorn T 055 36 63 339 I www.zoa.nl E [email protected] Giro 550 Bank 38.75.12.012

Redactie: Ewout Suithoff (hoofdredacteur), Marjon van Dalen, Margaretha de Koning, Els Sytsma (eindredactie).

Vormgeving: IDD concept, communicatie, creatie | www.idd.nu Druk: drukkerij De Bunschoter

© ZOA. ZOA staat positief tegenover het kopiëren of vermenigvuldigen van artikelen, mits met bronvermelding. Graag ontvangen wij een bewijsexemplaar. Adressenbestanden van ZOA worden niet uitgeleend of doorverkocht.

3

Aan dit nummer werkten verder mee: Leendert Bos, Pieter Buikema, Jeff Cosico, Johan Guis, Tineke Jacobs, Corien Janssen, Rene van Ommen, Yolenta Pater

Tekst en fotografie: ZOA, tenzij anders vermeld. Foto voorpagina: Dirk Jan Verkuil.

NR. 1 | MEI 2012 |

ZOA-magazine is een periodieke uitgave van ZOA. Oplage: 43.500 ISSN: 1871-0727 KvK: 41009723

ZOA IN NEDERLAND

Fairplee Elke euro die wordt geïnvesteerd in water en sanitaire voorzieningen levert het achtvoudige op. Mensen worden minder ziek. De kosten voor gezondheidszorg gaan omlaag en de beroepsbevolking wordt productiever. Maar nog altijd hebben 1 miljard mensen geen toegang tot schoon drinkwater en sterven iedere minuut (!) ongeveer vier kinderen aan de gevolgen van vervuild drinkwater. Fairplee is een nieuw initiatief van ZOA, waarmee we toiletgebruikers in Nederland bewust willen maken van het belang en het effect van hygiënisch sanitair voor iedereen. Daarbij willen we geld inzamelen voor onze water- en sanitatieprojecten in landen als Afghanistan, Sudan en Ethiopië. Kijk snel op www.fairplee.nl. Wanneer u doneert voor Fairplee, ontvangt u het unieke Fairplee-keurmerk voor op uw eigen toilet. U kunt de actie ook steunen via Facebook.

Zaalvoetbaltoernooi Het ZOA-zaalvoetbaltoernooi wordt al een echte traditie. Vrijwilliger Dennis Plaggenmarsch organiseerde dit jaar het toernooi al voor de derde keer. 24 Teams speelden om de eer en de wisselbeker. Inschrijf- en sponsorgeld samen leverden tienduizend euro op voor ZOA’s werk in Congo. Schrijf 26 januari 2013 alvast in de agenda voor de vierde editie van het toernooi!

4 | NR. 1 | MEI 2012

Met dank aan de twee hoofdsponsors van dit toernooi:

Back to You Martijn, Marith, Jeroen, Rosanne, Daniel en Jesse (vlnr op de foto) oefenen elke zaterdag met hun band Back to You. Nu hebben ze een cd’tje opgenomen met gospel- en opwekkingsliederen, en in april geven

ze twee optredens. Joost en Ilse Hartog, de oom en tante van Jesse, zijn voor ZOA naar Congo gegaan, daarom bestemmen ze de opbrengst voor ZOA’s werk in Congo. Dat klinkt ons als muziek in de oren!

Marlies Ensing en Margo Tromp uit Krimpen aan de IJssel hebben een kaarsenmakerij voor ZOA. Ze vragen familieleden om oud kaarsvet en kopen bij de kringloopwinkel kleine glaasjes. Vorig jaar wisten ze een bedrag van 50 euro te verdienen en dit jaar was de opbrengst zelfs 75 euro. Het bedrag gaat naar het

onderwijsproject van ZOA in Thailand. Bedankt voor jullie inzet, meiden! De actie kreeg nog een leuk vervolg door een melding op Facebook: “Als je jong leert delen, kun je ook vermenigvuldigen! Mag ik jullie actie steunen?” verscheen als commentaar, gevolgd door een donatie van honderd euro.

ZOA IN NEDERLAND

Kaarsen

Afstudeerfeest Theo Hogenkamp uit Almere haalde onlangs ‘na een lange studie in deeltijd’ zijn diploma. Bij zijn afstudeerfeest vroeg hij niet om een cadeau, maar om een gift voor ZOA’s onderwijsprojecten in Liberia, Darfur en Zuid-Sudan.

Op de foto een informatietafel, met links diploma en afstudeerscriptie. Na het feest kon hij € 541,54 overmaken. Theo, gefeliciteerd en bedankt voor dit initiatief!

Glasbedrijf in actie voor ZOA Eric Voges, directeur eigenaar van Hakbijl Glas in Lelystad, overhandigde op 21 maart een cheque van maar liefst 10.000 euro aan ZOA. Dit geweldige bedrag werd behaald door per verkoch-

te vaas een euro te bestemmen voor ZOA’s project in Ethiopië. Honderd gezinnen van teruggekeerde vluchtelingen kunnen we met dit bedrag van een huis voorzien.

15000 + 3000 =

18.000 km fietsen! de hoofdstad van Sudan. Naast de vele trainingsarbeid op de fiets hebben ze ook een prachtige website gemaakt: www.helpdarfur. org. Op www.facebook.com/helpdarfur en op Twitter (help_darfur) zijn ze vrijwel dagelijks te volgen. We wensen hen veel succes en Gods zegen en bescherming toe. Uiteraard zullen we in het volgende magazine meer vertellen over hun tocht.

NR. 1 | MEI 2012 |

Op 2 juni a.s. vertrekken Korstiaan de Jong en Sabine van Onselen vanuit Den Haag op de fiets naar Khartoum! Met deze fietstocht willen ze 50.000 euro inzamelen voor de bouw van drie scholen in Darfur, Sudan! Eerst wilden ze naar Kaapstad fietsen, maar door het recente geweld in Syrië moesten ze hun route aanpassen. Die is daardoor 3000 kilometer langer geworden, en eindigt nu in Khartoum,

5

ZOA IN NEDERLAND

Walk4Water Twee zomerse en vrolijke dagen, zo kunnen we terugkijken op het evenement Walk4Water. Op vrijdag 23 maart liepen ruim 250 leerlingen van het Prins Mauritscollege in Middelharnis hun zonovergoten sponsorloop in de buurt van de school, en op zaterdag 24 maart kwamen 850 mensen naar Radio Kootwijk voor een dagje woestijnbeleving. De laatste vijf kilometer,

mèt gevulde jerrycan en door het mulle Kootwijkerzand, vielen best zwaar. De gedachten gingen dan ook geregeld naar de vrouwen en kinderen voor wie lopen voor water een dagelijkse taak is. Samen brachten de deelnemers en de duizenden grote en kleine sponsors 88.000 euro op voor water en sanitaire voorzieningen in Sudan.

ZOA Collecte Een klein berichtje als dit kan nauwelijks recht doen aan de enorme inzet van degenen die de huis-aanhuis collecte hebben georganiseerd in hun woonplaats, en aan de 18.000 collectanten die eind maart langs de deuren gingen. Bedankt allemaal!

6 | NR. 1 | MEI 2012

Op 20 april was de stand € 893.741. Op onze website vermelden we de meest actuele stand.

Wandelen voor water

Michacampagne

Maar liefst 82 basisscholen deden dit jaar voor ZOA mee aan wandelen voor water. Ruim 3800 leerlingen van de groepen 7 en 8 liepen zes kilometer met zes liter water in hun rugzak, en ervaren zo wat leeftijdgenoten in Afrika en Azië dagelijks ervaren: water is zwaar! De opbrengst van deze sponsoractie is voor water- en sanitatieprojecten in Ethiopië.

ZOA maakt deel uit van de kerngroep die de Micha-zondag – 14 oktober 2012 – voorbereidt. Op deze zondag staat sociale gerechtigheid centraal in duizenden kerken wereldwijd. Doet uw gemeente ook mee? Op www.michacampagne.nl zullen liederen, preekschetsen, kinderen tienermateriaal en ideeën voor de kerkdienst aangeboden worden.

Verveling We ontvingen de volgende mail. Toelichting overbodig! “Ik heb vandaag zelf 20,33 euro opgehaald. Want ik zat me te vervelen op de bank. En toen kwam ik op het idee om geld op te halen voor de ZOA. Want ik vind wat jullie doen goed. Ik pakte toen een bakje en schreef erop: Geef geld voor de ZOA. En toen ging ik samen met mijn moeder langs de deuren van de straat.  Met vriendelijke groeten, Martin Bouma.”

ZOA IN NEDERLAND

Happietaria in Groningen

Foto’s: Happietaria

I

k arriveer in een hectische bedoening; de zestig leden van de gemeenteraad van Groningen hebben in de Happietaria gegeten en begeven zich richting de uitgang voor de avondvergadering. Stralend neemt Hanna Bartling de complimentjes en succes-wensen van de politici in ontvangst. Ze ziet er professioneel uit in een zwart jurkje met haar naam erop geborduurd. “Ik ken iemand bij het Borduurhuis, zij hebben toen deze outfit voor de medewerkers geborduurd”, vertelt de voorzitter van het Happietaria Management Team enthousiast.

Morsen “De sfeer is heel erg leuk, echt anders dan in een gewoon restaurant”, vertelt Hanna. “Laatst kwam een grote groep van het provinciehuis eten. Een van de jongens in de bediening liet tot twee keer toe zijn dienblad vallen. Balen, natuurlijk, maar de mensen moesten er erg

Hanna Bartling

om lachen. Toen ze na het eten hun koffie kregen, wilden ze allemaal door hem bediend worden. Hij werd toegejuicht toen dat zonder morsen ging.” Na het eten – de soep was een beetje lauw, maar de gevulde portobello met de gebakken aardappeltjes waren verrukkelijk – reken ik af bij een wat slungelig type. Het duurt even voordat de kassa doet wat hij wil. Dan kijkt hij me aan. “Heeft u nog een extra bijdrage over voor het project in Liberia, mevrouw? We doen dit namelijk niet voor onszelf!” Dit voorjaar draaide ook een Happietaria in Rotterdam voor ZOA-Liberia. Van 14 mei tot 13 juni 2012 kunt u in Enschede bij een Happietaria eten voor ZOA-Congo. (www.happietaria-enschede.nl)

NR. 1 | MEI 2012 |

Geknald In een prachtig pand in het centrum van Groningen streek de Happietaria afgelopen december neer. Een maand lang runden studentenvrijwilligers een restaurant op deze toplocatie. Gasten wordt gevraagd om bovenop het prijs van hun diner een gift te geven voor een onderwijsproject van ZOA in Liberia. Hanna: “We hebben zó hard gewerkt, echt geknald, en kijk dan... dit is gewoon ons restaurant. Dat is zó gaaf!” De coördinator heeft er met liefde een half jaar haar studie onderwijskunde voor opgegeven, “maar ik heb er natuurlijk veel van geleerd en het staat leuk op mijn cv.” De Happietaria in Groningen draait al achttien jaar (!), wat helpt bij het zoeken van sponsors. “Ook de gemeente kent

ons; we hadden binnen een dag een vergunning en het lamineren van de placemats mocht op hun kosten. Het zoeken van een pand was wel erg spannend, en lukte pas twee weken voordat ze open zouden gaan. Het voormalige restaurant had alles; keuken, tafels, serviesgoed, super! Een vriendin die kok is, hielp bij het opstellen van het menu – het moest er leuk uitzien en niet moeilijk zijn.”

7

8 | NR. 1 | MEI 2012

Foto: Folkert Rinkema

NR. 1 | MEI 2012 |

9

Samen met de getroffen gemeenschappen werken wij aan verder HERSTEL totdat zij weer in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien.

ACHTERGROND

Foto: Jaco Klamer

10 | NR. 1 | MEI 2012

Weer op eigen benen staan, dat is HERSTEL! Tijdens de nationale collecteweek bleek weer eens dat collectanten regelmatig misverstanden tegenkomen als ze de naam ZOA noemen. “Heeft dat te maken met een bepaalde ziekte?’’ of : “Ja hoor, wij kennen de organisatie, jullie werken toch vooral met vluchtelingen en asielzoekers’’. Allebei fout! Het is waar dat wij in sommige landen werken met vluchtelingen, maar ZOA richt haar werk niet op noodhulp, maar op de iets langere termijn: HERSTEL. Mensen leren weer op eigen benen te staan. Met een steuntje in de rug dat genoeg is om het weer zelf te kunnen en niet teveel zodat ze er afhankelijk van worden.

Z

OA-directeur Johan Mooij: “Je zou kunnen zeggen dat wij in beeld komen wanneer de potten-en-pannen fase voorbij is. In ons werk leggen we het accent op de rehabilitatiefase zoals dat heet. Je hebt gespecialiseerde noodhulporganisaties die direct na een grote ramp zoals een aardbeving invliegen en in hoog tempo zorgen dat mensen voedselpakketten, eerste hulp en een dak boven hun hoofd krijgen zodat ze tenminste droog zitten. Dat is een vak apart. Een week of zes na een ramp zie je dat mensen er weer bovenop beginnen te krabbelen. Ze proberen iets op poten te zetten zodat ze in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien. Die fase, die soms wel een paar jaar kan duren, is de fase waar ZOA zich vooral op richt.” Een goed voorbeeld hiervan zijn de overstromingen in Pakistan, in 2010. Bijna eenvijfde deel van het land kwam onder water te staan doordat grote rivieren soms wel kilometers buiten hun oevers traden. De gevolgen waren enorm. Hele boerendorpen waren verdwenen. Mensen

waren in een klap niet alleen hun huis kwijt, maar ook hun vee en akkers. Als het water zakt, kan je niet zomaar weer terug naar je akker. De vruchtbare toplaag is weggespoeld, de irrigatiekanalen van vroeger zijn verdwenen. Bovendien, je hebt geen ossen meer om je ploeg te trekken want die zijn verdronken, en je ploeg is weggespoeld. Krachten bundelen ZOA heeft Pakistaanse boeren geholpen om opnieuw een zelfstandig bestaan op te bouwen. Enerzijds door het verstrekken van zaaigoed en gereedschap, maar ook bij het herstel van irrigatiesystemen, zodat het land weer bevloeid kan worden. Ook zijn in het rampgebied met hulp van ZOA tal van boerencoöperaties opgezet. De kleine Pakistaanse boeren bundelen daarin hun krachten, konden zo betere prijzen bedingen bij de tussenhandelaar en verkregen een sterkere onderhandelingspositie met de landeigenaar. Een typisch voorbeeld van herstel waar ZOA in haar projecten het accent op legt. “Het is essentieel dat je mensen in staat stelt om

hun eigen inkomen te verwerven. Dat is de enige manier om er voor de lange termijn weer boven op te komen”, aldus directeur Johan Mooij. “Eigenlijk werken we samen met zzp’ers in ontwikkelingslanden. Dat is een belangrijk onderdeel van ons werk.” Mooij: “Op een werkbezoek in Cambodja werd ik aangesproken door een Cambodjaanse vrouw die me trots vertelde dat ze een paar jaar geleden tien kippen had gekregen van ZOA. Daar was ze mee aan de slag gegaan, en in een paar jaar tijd was ze er niet alleen in geslaagd om een succesvol handeltje op te zetten, ze had inmiddels ook grotere dieren, zoals geiten en ze had een beter huis voor zichzelf weten te bouwen van de winst. Ik vroeg haar wat ze nog meer van plan was. Ze vertelde me dat ze aan het sparen was voor een eigen trekker, want nu moest ze hem nog steeds lenen van de coöperatie. Dit soort ondernemingszin, dat inspireert me. Als je ziet dat met een klein steuntje in de rug mensen zelf de draad weer op kunnen pakken in hun leven, dan denk ik, daar doen we het voor!”

NR. 1 | MEI 2012 |

11

INTERVIEW MET...

Hans en Jeannette Joosse

Investeren voor impact Foto’s: familie Joosse

Hans en Jeannette Joosse zijn “impact investeerders” (zie kader). Met hun MWH Foundation investeren zij o.a. in economische ontwikkeling van Noord-Uganda. Economische ontwikkeling was bepaald niet vanzelfsprekend toen ze daar begin 2008 voor het eerst kwamen. Tienduizenden mensen leefden nog in grote kampen, gevlucht voor het brute geweld van het Leger van de Heer. Maar juist rechtstreeks vanuit de kampen al beginnen met economische ontwikkeling; ze zijn ervan overtuigd dat dit noodzakelijk is voor blijvend herstel.

12 | NR. 1 | MEI 2012

“H

et lef om flexibel te zijn, durven af te wijken van de plannen. Als we één ding hebben geleerd, is het hoe belangrijk dat is in fragiele omgevingen, gecombineerd met langdurige betrokkenheid. Het is absurd om in een instabiele omgeving meerjarenplannen te maken. Daarnaast is het in zo’n omgeving absurd om te verwachten dat het mogelijk is met een ‘gewone’ projectduur van drie jaar structurele resultaten te bereiken. Dat kan

helemaal niet! Je hebt minstens tien jaar nodig om iets te laten groeien.”

den zich en trokken zich terug toen wij kwamen.

Jullie eerste bezoek aan NoordUganda was in februari 2008. Wat troffen jullie aan? Veel mensen woonden in grote kampen, gewelddadige aanvallen kwamen her en der nog voor. Veel mensen waren overleden of vermist, familiestructuren waren kapot. We troffen ook extreme armoede aan. Mensen in zulke armoede schaam-

Hoe definiëren jullie het woord ‘herstel’? Uitgangspunt is dat God wil dat ieder mens tot z’n recht komt. Economische ontwikkeling is een scheppingsgegeven. Het is niet de bedoeling dat mensen honger hebben, maar dat iedereen in vrede voor zichzelf en zijn gezin kan zorgen. Bedrijvigheid en de bijbehorende inkom-

sten en banen zijn pas goed mogelijk als het rustig is in een gebied. Toch zal het pas echt rustig zijn als mensen voldoende werk en eten hebben. Zo wordt het een beetje een kip-en-ei verhaal.

Wel langdurig betrokken zijn, niet ver vooruit plannen

is een term die de lading iets beter dekt dan het meer gebruikelijke ‘sociaal investeerders’. Investeringen in bedrijven worden niet alleen gedaan vanwege de te verwachten financiële resultaten, maar met name vanwege de sociale impact.

is de verwerking. Er zijn plannen voor bijvoorbeeld een maïsverwerkende industrie, en een fabriek voor voedingsrijke koekjes (die dan aan scholen kunnen worden verkocht). We zijn vijf jaar verder. Zien jullie verbetering in de situatie van mensen, komt het economische leven weer op gang? Wat echt een verschil is met vijf jaar geleden, is het aantal velden dat we nu in gebruik zien voor landbouw. Ook is het aanbod van voedsel meer divers. Maar de algemene vraag of het al echt beter gaat, is moeilijk te beantwoorden. Voor sommigen zeker, maar er is ook nog steeds ondervoeding. We zien zeker ook verschil in de houding van mensen. Eerst wilden ze de hele tijd geld en spullen van ons, maar nu snappen ze wel dat wij vooral niet “geven”, en zijn ze trots op wat ze zelf bereikt hebben. Het is hun ontwikkeling, hun resultaat. Wij zijn hooguit aanjager.

13

Het lijkt een grote sprong, van leven in een ontheemdenkamp naar commerciële landbouw. Ja, dat is niet eenvoudig, maar wel belangrijk. In 2008 zagen we al dat opkopers de eerste katoenoogsten wegkochten. Als de Ugandese boeren niet zelf het heft in handen nemen, zullen anderen het land opkopen en er de vruchten van plukken. Er is voldoende land beschikbaar, dus het is zeker mogelijk om daar commerciële landbouw te bedrijven. Samen met ZOA startten we Farmer Field Schools met boerengroepen die goede landbouw- en marketingtraining krijgen. We dachten dat zich hieruit commerciële landbouw zou ontwikkelen, maar dat is slechts bij een enkeling het geval. Die early adopters zijn degenen waarmee wij nu met onze eigen Ugandese organisatie verder werken, steeds in nauwe samenwerking met ZOA. We werken toe naar de vorming van coöperaties, waardoor boeren zelf oogsten gaan vermarkten als de prijzen gunstig zijn. We zien hoe moeilijk het is voor de boeren geduld en vertrouwen te hebben – daar heb je dat basale vertrouwen weer dat door het geweld van de afgelopen decennia een flinke deuk heeft opgelopen. Een volgende stap in de ketenontwikkeling

‘Impact investeerders’

NR. 1 | MEI 2012 |

Dus? Dus waar te beginnen? We zijn gaan samenwerken met ZOA, omdat we ervan overtuigd zijn dat herstel van de sociale context essentieel is voor economische ontwikkeling. Ieder z’n vak, en sociale ontwikkeling is ons vak niet. ZOA heeft de expertise in het herstellen van basisvoorzieningen zoals drinkwater en onderwijs, en van sociale structuren voor mensen die uit de kampen komen en in het bereiken van kwetsbare mensen. Heel basaal; als mensen elkaar niet durven te vertrouwen, zal van economische ontwikkeling niet veel terechtkomen. Onze invalshoek was het stimuleren van bedrijvigheid, maar we liepen er al snel tegenaan dat het te kleinschalig bleef, te veel gericht op individuen. Wij geloven vooral in het ontwikkelen van een sector, van een keten, boeren moeten voor de markt werken. Een markt is noodzakelijk om initiatieven de moeite waard te laten zijn. Stel, iemand neemt het initiatief

om wortel en mais te zaaien, maar er is alleen slecht zaaigoed beschikbaar? En er is geen markt waar je je opbrengst kunt verkopen? Als er geen perspectief is, dan laat je het wel uit je hoofd om je zo in te spannen.

Een thuis voor straatj In vrijwel elk land waar ZOA werkt, voeren we ook zogenoemde Christian Assistance-projecten uit. Dit zijn kleinschalige projecten, vaak van lokale kerken, waar onze medewerkers tijdens hun verblijf tegenaan lopen. Veel van deze prachtige initiatieven kunnen wat extra ondersteuning goed gebruiken. In Ethiopië zijn we zo al enkele jaren betrokken bij een project waarbij 22 straatjongens een thuis krijgen. Onze andere Christian Assistance-projecten vindt u op onze website: www.zoa.nl/steun–kerken-wereldwijd.

Veel straatkinderen in Addis Abeba leven bij de Bole-brug in het stadscentrum, in tentjes van zeil en karton. Zij proberen te overleven van etensresten van restaurants. Ze zijn vaak verslaafd en gaan niet naar school. De foto is uit de tijd dat de jongens nog op straat leefden, inmiddels zijn ze enorm gegroeid!

De christelijke organisatie Beza Community Development Association heeft contact gelegd met 22 jongens van 13 tot 19 jaar. De jonge vrouw in het midden, Birutawit Taggesse, begon samen met andere vrijwilligers de jongens te ontmoeten en hen een maaltijd te bieden.

14 | NR. 1 | MEI 2012

De laatste dag op straat (2011) en het opvanghuis waar de jongens nu verblijven.

jongens in Addis Abeba

Boys will be boys: voetballen en krachttraining met zelfgemaakte gewichten.

Weer naar school betekent ook: huiswerk maken. De jongens doen gezamenlijk aan Bijbelstudie. Ook spelen ze met de kinderen van een nabijgelegen weeshuis.

Nog veel meer foto’s van het prachtige werk met deze jongens op onze website!

NR. 1 | MEI 2012 |

Een belangrijk onderdeel van het programma is het herstel van relaties met de familie. Op deze foto ontmoet één van de jongens zijn ouders voor het eerst in zeven jaar.

15

DE VELDMEDEWERKER

NELSON CHERRY Leeftijd 44 jaar Functie Landbouwkundig adviseur xxx

16 | NR. 1 | MEI 2012

A

Waar Léogane en wijde omgeving, Haïti

ls je op pad gaat met Nelson, word je voortdurend gestoord. Telkens weer zijn er boeren die hem willen spreken en hem hun gewassen laten zien. De 44-jarige landbouwkundige werkt voor ZOA’s wederopbouwprogramma LEAP (Livelihood Assistance for Earthquake Affected People - herstel van levensonderhoud voor slachtoffers van de aardbeving). Zelf was hij zeer gelukkig dat niemand van zijn familie bij de aardbeving is omgekomen en ook zijn huis had geen schade.

medische basiskennis van kleinvee. Geiten zijn voor de boeren hun levende spaarrekening. Na de aardbeving hebben de meeste boeren familieleden uit de stad opgevangen. Daarvoor hebben ze deze levende spaarrekening meestal moeten aanspreken, ofwel opeten. Dat ze nu weer geiten hebben, maakt een groot verschil. Een man vertelde me: ‘het is niet meer nodig dat ik naar de stad ga om werk te zoeken. Ik heb nu mijn geiten om voor te zorgen.’

Levende spaarrekening Nelson: “Ik heb ‘landbouw en milieu’ gestudeerd, gewerkt bij een veeteeltproject en als landbouwvoorlichter. Bij ZOA geef ik voorlichting over het verbouwen van gewassen, veeteelt en erosiebestrijding. Ik leer de boeren duurzaam en milieuvriendelijk te werken. We hebben veel geiten uitgedeeld, en in elk dorp heb ik vrijwilligers getraind in

Raad en daad De bergdorpen liggen erg afgelegen. Van de overheid hoeven ze niets te verwachten, en ook de meeste hulporganisaties komen niet zo ver. Nelson komt echter vrijwel dagelijks in één van de dorpen waar het project uitgevoerd wordt, om de voortgang te volgen. Op die manier staat hij de boeren met raad en daad bij in de dagelijkse landbouwpraktijk. Nelson

zelf is enthousiast over de inzet van de boeren. “In vier dorpen hebben de mensen een opslag gebouwd voor de oogst. Daar blijven de zaden goed tot het volgende zaaiseizoen. Ook werken de boeren een dag in de week gezamenlijk aan een antierosieproject op de steile hellingen.” Niet iedereen Veel mensen in Haïti leven in grote armoede, maar het is onmogelijk iedereen te helpen. “Ik weet dat we de mensen bereiken die het het hardste nodig hebben. In de drie jaar van het programma zullen velen van hen weer voldoende inkomen kunnen verdienen. Maar ik hoop dat er fondsen beschikbaar komen om het werk dan voort te zetten, want inderdaad, er zijn nog veel boeren in Haïti die hulp goed kunnen gebruiken.” Hij wil nog graag één ding zeggen: “Dank je wel, ZOA, dat jullie mijn volk zijn komen helpen.”

10.03 uur

De bergdorpen zijn moeilijk te bereiken. De auto rijdt zover mogelijk – hier, op weg naar Constan, het laatste stuk door de rivier. Dan is het nog een kwartier lopen steil de berg op.

11.17 uur

Constan. Een van de activiteiten die ZOA in dit dorp mogelijk maakt, is een koffieplantage. Nelson komt geregeld een kijkje nemen of de stekjes het goed doen en adviseert over de verzorging.

12.40 uur

Bel Air. Geitendistributie. De gedistribueerde geiten krijgen een oormerk, zodat ze goed gevolgd kunnen worden.

OP PAD MET NELSON

14.27 uur

16.34 uur

Op het kantoor in Léogane. Wie heeft stekjes ontvangen, hoeveel geiten zijn vandaag uitgedeeld? Alles wordt precies bijgehouden.

19.16 uur

Thuis in Pétionville. Nelson heeft een zoon van negen.’s Avonds helpt Nelson hem met zijn huiswerk.

NR. 1 | MEI 2012 |

Kablè. “Dit hebben we nog nooit meegemaakt”, vertellen de boeren, “dat een organisatie komt om ons te helpen, en dan niet één keer, maar elke week wel eens.”

17

HOE GAAT HET NU IN...

CONGO WIL VREDE

Eind 2009 brak - opnieuw - geweld uit in Congo, met – opnieuw - duizenden ontheemden tot gevolg. Het was voor ZOA de aanleiding versneld te beginnen met een programma in het land. Nog altijd haalt Congo vooral de krant met verhalen over geweld en verkrachtingen op grote schaal. In die context voert ZOA een project uit met de titel ´Vreedzaam samenleven´ in de provincie Fizi.

18 | NR. 1 | MEI 2012

‘V

reedzaam samenleven’ klinkt in Congo bijna als een utopie. Telkens oplaaiend geweld, onlangs in april 2012 nog, lijkt een beeld te bevestigen van mensen die elkaar om het minste of geringste verminken en vermoorden. Toch willen ook de meeste Congolezen niets liever dan in vrede wonen en werken en voor hun gezin zorgen. De afgelopen decennia van (burger) oorlogen en schijnaar willekeurig geweld hebben ertoe geleid dat veel mensen niet hebben geleerd hoe een meningsverschil of conflict op vreedzame wijze opgelost kan worden.

Buurtbemiddeling Leiders van de gemeenschap, zoals dorpshoofden, religieuze leiders en onderwijzers krijgen trainingen over conflictoplossing. Op hun beurt geven zij daarover cursussen aan dorpelingen, en richten lokale comités op die als bemiddelaar kunnen optreden bij conflicten, een soort buurtbemiddeling dus. Ndawabo Muhidje Victor is één van die lokale leiders, een gedreven pastoor. Hij geeft mensen uit vijf dorpen voorlichting over vreedzame conflictoplossing, vooral rond de thema’s landrechten en man/

vrouw-relaties. Omdat veel mensen ontheemd zijn geweest, is landeigendom niet altijd meer helder. Daarom ontstaan veel conflicten over landrechten, inclusief geweld, verkrachtingen en verwoesting. Onrecht wordt met onrecht bestreden, waardoor een vicieuze cirkel van geweld ontstaat. Het is fascinerend om te zien hoe geïnteresseerd de cursisten zijn. Zij hebben hun hele leven slechts gezien dat kwaad met kwaad werd vergolden, en ook de kinderen die nu opgroeien, leren niet anders. Na de les delen de dorpelingen hun

Na’a Abwe Apendiki

ervaringen over hoe ze zelf conflicten oplossen. “Ik heb er nooit over nagedacht dat het ook op een andere manier kan”, erkent madame Na’Abwe Apendeki. “Ik heb een conflict met de buurman over de begrenzing van onze velden en ik was op zoek naar voldoende geld om een zaak tegen hem te beginnen. Maar door deze cursus ben ik gaan inzien dat een rechtszaak niet alles oplost. Nog los van de hoge kosten van een rechtszaak – en dat degene met het meeste geld wint zal het vooral ook wantrouwen en haat met zich meebrengen.”

Een van de deelnemers aan de training van Vreedzaam Samenleven hoorde van haar probleem. Zij zocht Mwangaza, èn haar man, op. Zij luisterde naar hun problemen en heeft samen met hen gekeken naar oplossingen voor die problemen zonder alcohol en geweld. “Mijn man is gestopt met drinken en mishandelt me niet meer”, vertelt een ontroerde Mwangaza. Trots toon ze haar kleine baby, die hun nieuwe start symboliseert - hun liefdesbaby! Het echtpaar volgt nu samen de training en zij helpen op hun beurt andere mensen.

Liefdesbaby De echtgenoot van Mwangaza Kambulitcha was alcoholist en mishandelde haar. Dit liep zo uit de hand dat zij, met haar vijf kinderen, bij hem wilde weglopen. Maar haar familie kon die schande niet accepteren en dwong haar terug te keren naar haar man. Ze zag geen uitweg meer.

ZOA IN CONGO ZOA voert op dit moment twee programma’s uit in de Democratische Republiek Congo: in de provincie Zuid-Kivu, district Fizi, en in Noord-Kivu, district Lubero. Belangrijkste doelstelling is het verbeteren van de voedselzekerheid, met daarbij veel aandacht voor het versterken van sociale structuren.

NR. 1 | MEI 2012 |

In 2011 hebben we 250 lokale leiders opgeleid in technieken voor vreedzame conflictoplossing. Zij hebben samen zo’n drieduizend mensen bereikt met hun lokale trainingen. In totaal zijn 169 conflicten gemeld naar aanleiding van deze training, waarvan aan het eind van het jaar al 57 tot een bevredigende oplossing waren gekomen.

19

Mwangaza Kambulitcha en haar baby

Nieuws buitenland

Brand in kamp

Thailand

In Thailand zijn we druk bezig met het herbouwen van scholen in het vluchtelingenkamp Umpien. Op 23 februari vond een felle uitslaande brand plaats, wat ten koste ging van maar liefst 500 huizen en drie scholen. ZOA Thailand helpt bij het weer opbouwen van de scholen en zorgt voor vervangende schoolmaterialen voor leerlingen en docenten.

ZOA-Burundi op tv Een cameraploeg van EO-Metterdaad was de eerste week van maart in Burundi om een documentaire te maken over het werk van ZOA. Zij bezochten onder andere een project waar jongeren geschoold worden in praktische beroepen als automonteur of houtbewerker, en het landbouwprogramma in Makamba. Ook hebben ze in de kampen in Tanzania gefilmd, waar veel van de voormalige vluchtelingen lange tijd hebben verbleven. De afgelopen jaren zijn al veel vluchtelingen teruggekeerd. In 2012 gaan de kampen in Tanzania sluiten, zodat ook de overige circa 36.000 vluchtelingen naar Burundi zullen terugkeren. De documentaires ‘Nederland Helpt’ worden uitgezonden op 3, 10, 17 en 24 mei om 17.05 uur, Nederland 2. Gemiste afleveringen kunt u terugzien via www.nederlandhelpt.nl.

Kruidnoten actie Nieuw programma

De opbrengst van de kruidnotenactie van afgelopen najaar was bestemd voor steun aan onderwijs in Afghanistan. We ontvingen een aantal bedankbrieven, waarvan we er hier één afdrukken. Dit bedankje is voor iedereen die zich heeft ingezet om de kruidnotenactie tot een succes te maken!

Uganda

Goed nieuws voor de jongeren in Noord-Uganda. De Europese Unie heeft een voorstel goedgekeurd voor een programma van drie jaar om jongeren in de leeftijd van 15 tot 25 te helpen op weg naar werk en inkomen. Met landbouw- en beroepstrainingen zullen zo’n drieduizend jongeren bereikt worden die nu op achterstand staan: tienermoeders, jongeren met HIV/Aids of met een handicap.

20 | NR. OKTOBER 1 | MEI2011 2012| NR. 2

Provincie Jowzjan, Departement Onderwijs School: Yangi Arigh, Middelbare school voor Meisjes Als hoofd van de Yangi Arigh-school wil ik u mijn dank overbrengen vanwege de hulp van het ZOA-kantoor voor onze school. De komst van een watertank is vooral in de zomer van groot belang voor de leerlingen. We wensen u Gods zegen voor de toekomst. Met vriendelijke groet, Hoofd van de middelbare school ´Yangi Arigh´

HULP HOOP HERSTEL VOOR...

Biset in Thailand: van vluchteling naar ondernemer Jozef

Knorrende varkens, kakelende kippen en keurig onderhouden velden vol met kruiden en gewassen, dat is het beeld dat je krijgt van de boerderij waar Biset manager is. Er is een en al bedrijvigheid, maar Biset blijft de rust zelve en neemt de tijd om ons vol trots rond te leiden op zijn prachtige bedrijf.

I

Inmiddels is de boerderij uitgegroeid tot 30 hectare. Er worden varkens gefokt, vis gekweekt en allerlei gewassen en kruiden geteeld, zoals citroengras, okra, soja, mais, cassave en champignons, zonder gebruik te maken van chemische bestrijdingsmiddelen. De producten worden verkocht in het kamp en aan de lokale Thaise bevolking. Biset: “In de afgelopen drie jaar hebben meer dan 350 vluchtelingen uit het Mae La kamp op de boerderij gewerkt. Ze zijn getraind in kennis van landbouw en veeteelt en nog belangrijker, ze hebben werkervaring opgedaan en inkomen verworven. Dit is cruciaal als ze ooit weer terug naar hun land van herkomst gaan. Met deze kennis en ervaring kunnen ze weer een leven opbouwen. Het geeft ze ook een gevoel van waardigheid om weer in staat te zijn zelfstandig geld te verdienen. En ja, dat geldt ook voor mij.”

Kwetsbaar maar trots Tien procent van de werknemers is gehandicapt. Biset: “We willen de meest kwetsbaren de mogelijkheid geven om in de natuur te werken en een bijdrage te leveren. Ze voelen zich gelukkig en trots omdat zij op deze manier ook bij de gemeenschap horen.” Daarmee is zijn onderneming van grote waarde voor de gemeenschap. “Iedere dag dat ik op de boerderij kom, voel ik me zo voldaan als ik de dieren zie en als ik zie hoe mijn collega’s met elkaar omgaan. Dat maakt me heel gelukkig en geeft me hoop voor de toekomst!” aldus een gelukkige Biset. Biset kreeg in februari 2012 de kans om te emigreren naar Nieuw-Zeeland.

NR. 1 | MEI 2012 |

21

n 2007 is ZOA begonnen met een boerderij op een stuk grond buiten het kamp. Manager Biset kwam als kind in het vluchtelingenkamp Mae La, op zoek naar een beter leven. “We moesten vluchten uit ons eigen land Myanmar. Mijn ouders bleven in het grensgebied, maar ik wist dat ik in het kamp beter onderwijs zou krijgen. Daarom ging ik alleen naar het kamp om verder te kunnen leren.” In de zomervakanties verdiende hij wat bij met mais plukken en onkruid wieden in de nabij gelegen dorpen, om schoolspullen en kaarsen te kunnen kopen. Daarna volgde hij een landbouwcursus en kreeg een baan bij een agrarisch project. Hij werkte daar zeven jaar toen ZOA met het AIGP-landbouwproject begon (Agriculture Income Generating Project). “Omdat ik ervaring had, werd ik op de boerderij aangenomen als trainer, later werd ik manager.”

REPORTAGE 22 | NR. 1 | MEI 2012

Zuid-Sudan: Noodhulp eerste stap op weg naar herstel Rond de jaarwisseling 2011/2012 hebben vierduizend rebellen van de Lou-Nuer stam in Zuid-Sudan dorpen van de Murle in Pibor County aangevallen. Daarbij zijn meer dan duizend mensen vermoord, meer dan honderd vrouwen en kinderen ontvoerd, dorpen met de grond gelijk gemaakt en rond de 60.000 stuks vee gestolen. Zo’n 30.000 mensen raakten op drift door de aanvallen. ZOA is een noodhulpprogramma begonnen om de ontheemden in Pibor te helpen. Junior Programmamanager Pieter Buikema ging naar het gebied om te onderzoeken hoe deze mensen het beste geholpen konden worden.

“H

et is druk op de markt, die bestaat uit een zandweg met kraampjes met daarnaast een haag van groene Nim-bomen die een welkome schaduw bieden in de 50 graden hitte. Kinderen spelen met zelfgemaakte speelgoedautootjes, jongens kijken naar groepjes ongetrouwde meisjes die giechelend langslopen en een oude man loopt langs met een grote moddervis die hij net in de rivier gevangen heeft. Weinig doet vermoeden dat veel van deze mensen nog niet zo lang geleden getuige waren van een brute aanval door leden van een andere stam, de Lou-Nuer. De meeste Murle denken dat de reden van deze grootscheepse aanval ligt in de achtergestelde positie van hun stam. Dekmantel Want hoewel de Lou-Nuer en de Murle al van oudsher koeien van elkaar stelen (jonge mannen hebben zo’n 25 koeien als bruidsschat nodig om te kunnen trouwen), ging dat eerst niet gepaard met platgebrande dorpen, moord, verkrachting en ontvoering. James vermoedt daarom dat de roof van de 60.000 stuks vee van rond de jaarwisseling een dekmantel is geweest om Murle gericht aan te vallen. Pastor Taban van de protestantse kerk in Pibor Town is het daar mee eens. “De Murle zijn een minderheidsgroep in Zuid-Sudan. Sinds in 1983 een voorname Murle-officier ruzie kreeg met John Garang (de toenmalige aanvoerder van de vrijheidsstrijd), zijn de Murle in Zuid-Sudan aan de kant gezet”, aldus Taban.

Theresa Nyoma (50) uit het dorp Kujor:

Hulpverlening

ZOA richt zich op water en sanitataire voorzieningen. · Herstel van acht waterpompen, aanleg van zes waterpompen; · Trainen van tien onderhoudsmonteurs voor waterpompen; · Distributie van waterzuiveringstabletten aan drieduizend ontheemde gezinnen; · Aanleg van 20 noodlatrines met daarbij handwas gelegenheid, voor gemeenschappelijk gebruik van in totaal duizend ontheemden; · Bewustwording over hygiëne voor 31.500 ont heemden, via 46 gezondheidsvoorlichters, die eerst een goede cursus ontvangen; · Radio-uitzendingen over hygiëne via radio Miraya en radio Juba.

James Ngugfai (59) uit Likuangole: “Op 26 december hoorde ik geweerschoten en zag mensen naar de UNMISS1 basis rennen. Maar nog voor zij bij de ingang kwamen, werden ze neergeschoten”. De VNvredesmacht mag alleen terugschieten als zij zelf worden aangevallen, tegen deze op het dorp gerichte aanval kon de vredesmacht dus niets beginnen. Zelf vluchtte James met zijn kinderen en drie vrouwen naar het bos. Iedere nacht sloop hij vanuit het bos naar de waterpomp om water voor de familie te halen. Levensgevaarlijk, omdat er nog altijd Lou-Nuer in het dorp waren. “Zo overleefden wij ongeveer drie weken, waarbij we bessen aten uit het bos.”

23

1) UNMISS is de VN vredesmacht in Zuid-Sudan en staat voor: United Nations Mission in South Sudan

NR. 1 | MEI 2012 |

“Ik was aan het koken toen ik plotseling geweerschoten hoorde. Toen de Lou-Nuer het dorp binnenvielen, was het niet direct duidelijk dat het om vijanden ging, omdat ze legeruniformen droegen.” Pas toen ze gericht op mensen begonnen te schieten, begon de paniek. Theresa, zacht: “Het ging allemaal zo snel dat ik mijn man, die met tyfus op bed lag, moest achterlaten… Met mijn dochter en twee zoons vluchtte ik het dorp uit, naar Pibor Stad.” Later hoorde Theresa dat het lichaam van haar man verkoold was gevonden in hun platgebrande huis.

Tekenend hiervoor is dat de Murle geen enkele vertegenwoordiger in de regering van Zuid-Sudan hebben, en zelfs niet in de provinciale regering. Ook is in dit gebied maar een klein aantal hulporganisaties actief in vergelijking met andere regio’s. Daarom is ZOA een noodhulpprogramma voor de duizenden ontheemden in Pibor begonnen, een eerste stap op weg naar herstel.”

ONDERNEMEND

Kennis en ideeën Foto: Gert Bouwhuis

24 | NR. 1 | MEI 2012

Gert Bouwhuis is als Business Ambassadeur verbonden aan ZOA´s programma in Liberia. Afgelopen december bracht hij voor het eerst een bezoek aan het land. Bovenstaande foto symboliseert voor hem die reis; zijn eerste bezoek aan Afrika (`fantastisch en indrukwekkend´) en de dilemma´s waar hulpverlening soms mee te maken krijgt. Cassave bederft heel snel en moet eigenlijk op de oogstdag verkocht worden. Dat is natuurlijk niet handig en niet goed voor de prijs. Als het verwerkt wordt tot meel of zetmeel, is het veel langer houdbaar en bovendien als grondstof geschikt voor bijvoorbeeld bier. Dat biedt mooie mogelijkheden om de levensomstandigheden van mensen te verbeteren.

Waarom heb je deze foto gekozen? Kinderen stroomden toe als we ergens aankwamen, en we hadden wat kleinigheidjes bij ons voor ze; een bellenblaas, ballonnen. Dat was leuk en vrolijk, maar het was tegelijk ook dubbel. Die kinderen zijn echt superblij met een dingetje van niks, een kunst die kinderen in Nederland vaak verleerd zijn. Aan de andere kant is het niet de bedoeling dat we daar als blanken komen uitdelen. We hebben met de dorpshoofden gesproken, die volledig in de veronderstelling waren dat wij, blanken, hen van alles kwamen brengen. We hebben uitgelegd dat we kwamen om de situatie te inventariseren en graag onze ideeën en kennis wilden inbrengen om die situatie te verbeteren. Daarop reageerden ze gelukkig heel positief.

ik wel hun knelpunten extra goed. Ze hebben bijvoorbeeld geen goed kippenvoer. Dat wordt geïmporteerd en is dan vier keer zo duur als hier in Nederland.

Je bent zelf boer. Had je daardoor ander contact met de Liberiaanse boeren dan je medereizigers? Ik heb scharrelkippen, akkerbouw en een biogasinstallatie, maar de schaalgrootte en de omstandigheden zijn onvergelijkbaar. We wisselden wel uit hoeveel kippen we hadden en hoeveel eieren ze legden, maar dat is zo verschillend. Ik heb 21.000 kippen, zij honderd. Vanuit mijn kennis als boer zag

Dus nu ga je je bezig houden met het verbeteren van de kippenteelt in Liberia? Nee, toch niet. De problemen in Liberia zijn zo breed, dat het voor ons als ZBA-team noodzakelijk is om ons op een of twee dingen te richten. Naast de reeds bestaande steun aan een timmerfabriek kwam als beste optie naar voren het verbeteren van de cassaveteelt, inclusief de verwerking.

Hoe kwam je terug in Nederland? Met een heel andere kijk op de ellende die oorlog veroorzaakt, en op ontwikkelingshulp. Ik heb enorme waardering gekregen voor ZOA’s medewerkers in Liberia. Het is dat ik hier mijn gezin en bedrijf heb, want anders.. Ook Business Ambassadeur worden? Er zijn teams voor Cambodja, Sri Lanka, Burundi, Ethiopië, Congo en Liberia. Neem voor meer informatie contact op met Harry Verwaaijen, (055) 36 63 339, [email protected]

Vraag & antwoord We ontvangen geregeld vragen of opmerkingen over ons werk. We beantwoorden uiteraard alle vragen persoonlijk, maar sommige vragen zijn voor meer mensen interessant.

Waarom een presentje? Geregeld zie ik dat ZOA ‘aanbiedingen’ heeft, waarbij je na een gift bijvoorbeeld een cd ontvangt. Waarom doen jullie dit, blijft er wel iets over van de gift of gaat die op aan het presentje?

Heeft u ook een vraag of opmerking? Die kunt u sturen aan Margaretha de Koning ([email protected]).

Ewout (midden): De trouwe en tomeloze inzet van onze achterban, zoals o.a. bij Walk4Water, is zo’n prachtige bemoediging!

GEHOOR GEVEN AAN GODS OPROEP

D

e eerste maanden van dit jaar werd ik heen en weer geslingerd tussen emoties. Ongeloof, woede en bezorgdheid aan de ene kant, als het ging over de nieuwe bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking en het kille feit dat hulp aan de kwetsbaarsten als wisselgeld wordt gebruikt in politieke onderhandelingen. Als het ging over de vraag of er nog wel voldoende draagvlak is voor hulporganisaties zoals ZOA. Als het ging over de concrete vraag of minder geld betekent dat ZOA minder mensen kan helpen in de komende jaren. En dan aan de andere kant de prachtige bemoediging en stimulans om daar niet teveel over in te zitten, want onze achterban – dat bent u! - is zo enorm actief geweest in de afgelopen periode. Ik denk aan het zaalvoetbaltoernooi in Zwolle, helemaal georganiseerd door vrijwilligers! Ik denk aan het nieuwe team van ZOA Business Ambassadors, dat zich wil verbinden aan Thailand. Walk4Water, ruim 1100 deelnemers. Ruim 3800 leerlingen van 82 basisscholen die meededen aan ‘wandelen voor water’. De collecte-contactpersonen die ieder in de eigen woonplaats de huis-aan-huis collecte organiseerden. Een enorme klus, die grotendeels achter de schermen plaatsvindt. De diverse Happietaria’s, restaurants gerund door studentenvrijwilligers… Ik kan moeiteloos doorgaan.



Ewout Suithoff Reageren? Mail: [email protected]

NR. 1 | MEI 2012 |

Dat maakt me blij, dat maakt me trots en tegelijk bescheiden. ZOA bestaat dankzij deze betrokken achterban. En daar doorheen zie ik Gods trouw voor ons werk, Gods trouw aan de vreemdeling, de wees en de weduwe. Ik hoop dat wij samen mogen blijven optrekken. Gods oproep voor de naaste te zorgen is niet vrijblijvend. Hoe ook de politieke wind waait, ZOA kan aan die oproep gehoor blijven geven doordat we ons gesteund weten door u. Dank u wel daarvoor.

25

Foto: Carel Schutte

We geven dit soort attenties als blijk van waardering, en ook - juist - om extra inkomsten te generen. De attenties worden altijd gegeven bij een gift vanaf een bepaald bedrag, meestal twintig euro. Op die manier stimuleren we mensen om te geven, of om iets meer te geven dan gebruikelijk. Overigens ‘kopen’ wij dit soort attenties veel goedkoper in dan de winkelwaarde. Meestal in het kader van een samenwerking die ook nog eens publiciteit oplevert, zoals in het geval van de CD ´Bach Contextueel´. Verder is het ook zo dat we actief aandacht besteden aan informatie en bewustwording over bepaalde onderwerpen. De attentie maakt dan deel uit van het actief uitdragen van een bepaalde boodschap. De CD Zeeën van Recht is daar een goed voorbeeld van; dit initiatief van meerdere goede doelen en christelijke muzikanten brengt het thema gerechtigheid onder de aandacht.

LEESTIPS / RECEPT

Zo eenvoudig en toch zo essentieel. In Burundi besteedt ZOA´s programma in eerste instantie aandacht aan het verbeteren van bonen- en maïsopbrengst. Maaltijden met bonen en maïs bevatten koolhydraten, ijzer, eiwitten en vitamines, een flink eind in de richting een volwaardig dieet dus. Daarom deze keer een echte Oost-Afrikaanse klassieker:

IRRIO

1 pot maiskorrels 2 blikken bonen zout 4 middelgrote aardappels 2 bosjes pompoenbladeren (te vervangen door een pond spinazie) 2 grote uien 2 eetlepels kerriepoeder

BONEN

Schil de aardappels, snijd ze in blokjes, was de spinazie. Kook spinazie en aardappels, voeg bonen en mais toe als alles gaar is en warm het goed door. Giet het water af, voeg zout toe en stamp tot grove puree. Schil en snipper de uien. Bak ze in olie tot ze zacht en een beetje bruin zijn. Voeg kerrie toe en roer goed om. Voeg het bonenmengsel toe, meng goed en laat nog vijf minuten doorwarmen. Lekker met geroosterd of Turks brood en een tomatensalade.

26 | NR. 1 | MEI 2012

Over de landen waar ZOA werkt, is meer te vertellen dan we ooit in dit magazine zullen kunnen plaatsen. We geven u daarom tips over boeken, die u op een heel andere manier meenemen naar één van de landen waar ZOA werkt. Hebt u ook leestips? We ontvangen ze graag! [email protected]

Zeg dat je bij hen hoort

De vliegeraar

Uwem Akpan

Khaled Hosseini Dit is een prachtige en onthutsende verhalenbundel. Akpan is een Nigeriaanse priester-schrijver, die zijn personages herkenbaar en invoelbaar maakt. De vijf verhalen – twee met de lengte van een novelle - spelen in diverse Afrikaanse landen, waaronder Ethiopië en Rwanda. Door zijn prachtige taalgebruik komen zowel de verschrikkingen van de oorlog als de altijd aanwezige lichtpuntjes heel dichtbij. Aanbevolen!

Een klassieker, die hier niet onvermeld mag blijven. De twee jongens Amir en Hassan groeien samen op in het zorgeloze Afghanistan van voor de oorlog. Dan komt de oorlog - ze weten eerst niet hoe geweerschoten klinken, maar dat leren ze snel. Op een dag komt op wrede wijze een einde aan hun vriendschap. Amir, lid van een bevoorrechte en rijke familie, kan naar de Verenigde Staten vluchten. Hassan, behorend bij de minderheidsgroepering Hazara, blijft achter onder het Talibanregime.

MARIUS STEHOUWER UITGEZONDEN

Leeftijd 54 jaar Functie Landendirecteur Burundi Sinds Augustus 2010 Getrouwd met Hannie. Zij en hun twee dochters zijn in Nederland gebleven.

Foto: XXX

Bij ZOA werkte je in Apeldoorn als hoofd van de afdeling programma’s. Wat heeft je doen besluiten weer in ‘het veld’ te gaan werken? Lachend: Het was eigenlijk Hannies idee… Nee hoor, zoiets beslis je natuurlijk samen. In Apeldoorn was ik met alle landen een beetje bezig, maar dat gaf niet genoeg voldoening. In die tijd was ik betrokken bij ZOA’s voorbereidingen om een programma in Burundi te starten. Dat vond ik erg leuk; iets opbouwen, beetje pionieren en dat heel dicht bij de mensen waar we het voor doen, dat past bij me. Mijn vrouw en ik hebben zeven jaar in Tsjaad gewerkt. Het scheelt enorm dat zij Afrika ook in haar hart heeft zitten. Zo kunnen we dit gezamenlijk doen. Wat doet een landendirecteur precies? Alles komt samen in die functie: personeel, geld, contacten met partnerorganisaties,

donoren en de Burundese overheden, beleid en het werken met de doelgroep. Dus de ene keer ben ik druk bezig een financieel medewerker te werven en vervolgens organiseer ik een workshop met partnerorganisaties over de opvang van de nieuwe repatrianten. Het ene moment heb ik een afspraak met de UNHCR en de volgende dag sta ik in een bonenveld met boeren te praten over zaaimethodes en bemesting. Je werkt bijna twee jaar in Burundi. Kun je al positieve veranderingen zien door ZOA’s werk? Ons programma richt zich op het vreedzaam oplossen van landconflicten tussen terugkerende vluchtelingen en de dorpelingen. Gaan ze akkoord met het delen van land, dan krijgen ze verbeterd zaad, mest en landbouwtraining. Terwijl ze dus eigenlijk de helft van een perceel hebben, wordt dat verlies aan oppervlakte meer

dan gecompenseerd door hogere opbrengsten. Die verbinding tussen het oplossen van landconflicten enerzijds en verbeteren van de opbrengst anderzijds, dat is heel belangrijk. Een boer die door ZOA is gesteund, vertelde me dat hij voor het eerst in zijn leven voldoende bonen had voor zijn gezin tot de volgende oogst. Hij had zelfs genoeg om te verkopen, en daarvan spaarde hij voor een naaimachine. Mensen maken plannen, durven vooruit te kijken! En de adviseur van de provinciale gouverneur was toevallig in de buurt en vroeg verbaasd: ‘wat zijn dat voor velden?’ Zo goed staat het er allemaal bij. Dat is echt kicken. Hoe ga je om met tegenslagen in je werk? Ik krijg veel energie van het veld, er gebeuren zoveel bemoedigende dingen. Dan blijft de balans goed om ook de minder leuke dingen te kunnen doen. En verder zegt psalm 54 het zo mooi: God helpt ons om de dingen te doen waar we mee bezig zijn. NR. 1 | MEI 2012 |

27

Let op: Marius is te zien in de uitzendingen van de EO, die deze maand vier afleveringen over ZOA’s werk in Burundi uitzendt. NL 2, 17.05 uur, donderdag 3, 10, 17 en 24 mei. Gemiste afleveringen kunnen worden teruggekeken via www.nederlandhelpt.nl.

ZOA heeft twee nieuwe geefmogelijkheden voor u: de ZOA Cadeaukaart en ZOA Sponsor. Hiermee willen we laten zien wat we met uw bijdrage kunnen doen.

Krui

ZOA Cadeaukaart Een waardevol cadeau € 15,- eenmalig

ZOA Sponsor Help iedere maand een vluchteling! €15,- per maand

Zoekt u een origineel cadeau voor verjaardagen, jubilea en andere gelegenheden? De ZOA Cadeaukaart is een mooie manier om uw familie, vrienden of collega’s kennis te laten maken met het werk van ZOA. De ontvanger kan namelijk zelf kiezen aan welk ZOA programma het tegoed van € 15,wordt gedoneerd en ontvangt daarbij een leuke attentie van ZOA. Kijk snel op www.zoa.nl/cadeaukaart.

Om mensen die getroffen zijn door een natuurramp of gewapend conflict echt verder te helpen, is er meer nodig dan alleen het uitdelen van noodhulpgoederen. ZOA blijft daarom trouw totdat mensen zelf weer in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien. Sinds 2010 werkt ZOA in veertien landen, waar we jaarlijks bijna 2 miljoen mensen helpen. Voor gemiddeld € 15,- kunnen we een vluchteling toegang geven tot bijvoorbeeld water, sanitaire voorzieningen, onderwijs, verbeterde landbouw, of een eigen inkomen. Dankzij u. Kijk snel op www.zoa.nl/sponsor.

WWW.ZOA.NL