WONEN MET ZORG IN LOSSER Auteur: Zinia Status: Concept versie 0.5 Datum: Maart 2011
INHOUDSOPGAVE 1
WOONSERVICEGEBIEDEN .......................................................... 3
2
AANPAK ................................................................................... 5
3
ONTWIKKELINGEN .................................................................... 7
4
BESCHERMD WONEN ................................................................ 9
5
VERZORGD WONEN ................................................................. 14
6
GESCHIKT WONEN ................................................................... 23
7
PROGRAMMA VAN EISEN .......................................................... 25
8
BIJLAGE: TABELLEN ................................................................. 29
9
PROJECTEN VOOR VERVOLG ..................................................... 34
10
BIJLAGE: OVERIGE ONTWIKKELINGEN .................................... 35
2
1 WOONSERVICEGEBIEDEN Welzijn, wonen en zorg In april 2010 spraken de gemeente, corporatie Domijn, 8 1 zorg- en welzijnsorganisaties en een zorgvastgoed organisatie2 af samen te werken aan woonservicegebieden. Waarom? Om het voor mensen met een beperking en oudere mensen mogelijk te maken gewoon thuis te wonen, ook als zij zorg nodig hebben. Gewoon in hun eigen huis of een kleinschalige groepswoning, als dat beter bij hun situatie past. ‘Een woonservicegebied is een gebied waarbinnen zorgwoningen, welzijnsactiviteiten en zorgactiviteiten worden geclusterd ten behoeve van ouderen, mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking en mensen met psychiatrische problemen.’ (Uit: Dichtbij in Losser, Samen bouwen aan woonservicegebieden’, 2010).
Integraal Het ontwikkelen van woonservicegebieden is niet eenvoudig en niet zo maar klaar. Het vraagt van veel mensen en organisaties dat zij hun zaken beter afstemmen. Bijv. binnen het gemeentehuis tussen afdelingen REO en Welzijn. En daarbuiten tussen welzijnswerk, zorginstellingen, corporatie , gemeente en bewoners(organisaties). De bedoeling is dat partijen gezamenlijk proberen woningen, woonomgeving én voorzieningen in een gebied af te stemmen op de vraag van huidige en toekomstige bewoners van dit gebied.
De gemeente Losser heeft Zinia gevraagd het proces om tot deze samenhang en samenwerking te komen, te ondersteunen. Dat doen wij op verschillende manieren. Zo organiseerden wij een werkbezoek naar bestrokken organisaties in Losser, om van te leren en elkaar beter te leren kennen. Lieten wij ABF Research onderzoek doen naar de gevolgen van vergrijzing voor de vraag naar wonen met zorg. En benoemden wij kansrijke projecten die bijdragen aan de woonserviceontwikkeling. In een woonservicegebied is het prettig wonen voor alle bewoners met én zonder zorgbehoefte. Om dit mogelijk te maken zijn er voldoende woningen, waar in verschillende mate zorg en toezicht geboden kan worden.
Leeswijzer In dit rapport brengen wij verslag uit over het wonen met zorg in Losser. Wonen met zorg als belangrijke pijler voor een woonservicegebied. We gaan in op wat er op dit moment is, maar kijken ook vooruit tot 2030. Wat moet er met de woningvoorraad gebeuren om goed in te spelen op de vergrijzing in Losser? Welke behoefte aan passende woonruimte hebben gezinnen met een gehandicapt kind of mensen psychiatrische problemen? Dit rapport gaat over intramurale (AWBZ gefinancierde) woonvormen, en gewone huur- en koopwoningen met zorg aan huis. In hoofdstuk 2 vindt u welke stappen we hebben gezet om de ontwikkeling van het wonen met zorg in Losser in kaart te brengen. In hoofdstuk 3 gaan we in op de vergrijzing, extramuralisering en andere ontwikkelingen die relevant zijn voor de ontwikkeling van wonen met zorg.
1
Zorggroep Sint Maarten, Aveleijn, Stichting Cluster, Mediant, RIBW, De Twentse Zorgcentra, Carint en InteraktContour 2 Twinta
3
In hoofdstuk 4 tot en met 7 staan de bevindingen voor de verschillende woonvormen. We gaan in op de ontwikkeling van de opgave voor beschermd, verzorgd en geschikt wonen. De eerste twee termen zijn in de plaats gekomen voor verpleeg- en verzorgingshuiszorg. Elk hoofdstuk sluit af met wat er in de toekomst zou moeten veranderen (eisen). Hoofdstuk 8 beschrijft het programma van eisen. Deze eisen samen vormen het programma waar in Losser uitvoering aan zal worden gegeven. Voordat het tot uitvoering komt, moeten er een plan van aanpak of prestatieafspraken komen, waarin duidelijk is wie wat doet en hoeveel investeert. Dit kan vervolgens met een samenwerkingovereenkomst of gebiedsconvenant worden bekrachtigd. De inzet van Zinia is mogelijk gemaakt door de Provincie Overijssel, in het kader van het PMJP (Provinciaal MeerJaren BeleidsPlan) en de prestatieafspraken Wonen.
4
2 AANPAK Inventarisatie Waar wonen mensen met zorg op dit moment in Losser? En om hoeveel woningen gaat het? Welke zorg en diensten leveren de organisaties in deze woningen? Is er sprake van intramuraal verblijf of huren mensen zelf de woning van de corporatie? Maar ook, voldoen de woningen en instellingen ook aan de (kwaliteits)eisen die bewoners of zorgvragers eraan stellen? Om te beginnen is het dus belangrijk te weten wat er al is. Niet alleen de aantallen tellen, maar ook de kwaliteit van het huidige aanbod is belangrijk te weten. De vraag van een groter wordende groep oudere burgers naar een woning, woonomgeving en dienstenniveau verandert. Zij willen gewoon zelfstandig thuis wonen, ook als zij zorg nodig hebben.
Prognose Welke behoefte aan wonen met zorg is er nu en straks? Als onderdeel van dit project heeft ABF Research voor Losser een Fortuna prognose uitgevoerd. In deze prognose wordt rekening gehouden met de extramuralisering van het huidige intramurale aanbod (de verpleeg- en verzorgingshuizen). ABF doet haar voorspellingen met name voor de groep ouderen (55+-ers; 75+-ers). Op basis van planologische kengetallen voor wonen en zorg spelen partijen gezamenlijk in op vergrijzing en benodigde extramuralisering.
Over mensen met een lichamelijke beperking, mensen met een verstandelijke beperking en mensen met psychiatrische problemen komen we in de Fortuna prognose niet zoveel te weten. Wij hebben de Fortuna
prognose daarom aangevuld met informatie van het Transfer- en kenniscentrum Wonen-Welzijn-Zorg (TWT) en prevalentiecijfers van het Sociaal Cultureel Planbureau. Ook hebben we medewerkers van de deelnemende zorgorganisaties hierover bevraagd.
Bouwplannen Welke nieuwbouwplannen voor ‘wonen met zorg’ hebben organisaties in de planning? Zijn er bv. inbreidingslocaties waarvan de bouwplannen iets voor senioren of mensen met een beperking kunnen betekenen? Deze plannen en mogelijkheden kunnen in een (vaak klein) deel van de vraag voorzien. Veel herstructureringsgebieden of nieuwbouwlocaties maakt het ontwikkelen van woonservicegebieden eenvoudiger. In bestaande wijken en buurten moet men op zoek naar andere kansen en mogelijkheden.
Opgave We brengen vraag en aanbod nu en in de toekomst samen en bepalen zo de opgave wonen met zorg. We voegen daar de bouwplannen bij, omdat ze in de vraag van de toekomst kunnen voorzien. Zo komen we tot de opgave waar gemeente, corporatie en zorg- en welzijnspartners de komende twintig jaren staan. Het gaat daarbij niet alleen om ouderen, maar ook om mensen met een handicap of psychiatrisch probleem. Hoeveel woningen hebben we nodig? En, aan welke eisen moeten deze woningen én de woonomgeving voldoen?
Programma van eisen Eisen aan woningen en woonomgeving formuleren we in programma’s van eisen. We maken duidelijk aan welke (toegankelijkheids)eisen de verschillende woningen moeten voldoen. Hierin maken we Woonkeur concreet en passen het aan waar nodig. Ook beschrijven wij een programma per woonservicegebied. Wat is er per gebied nodig en mogelijk om van een woonservicegebied te kunnen spreken? We hanteren de opgave en de afgesproken intenties als maatstaf. Liefst dalen we af
5
tot op het niveau van de straat. We geven ook weer wat er tijdens bv. bewonersavonden aan informatie is aangereikt.
Prestatieafspraken Hoe gaan partijen samen aan de gestelde eisen voldoen? Als hierover afspraken zijn gemaakt is het eind van de vrijblijvende samenwerking in zicht. Prestatieafspraken en procesafspraken of plannen van aanpak, al dan niet bekrachtigd in een samenwerkingsovereenkomst of een gebiedsgericht convenant maken een eind aan de vrijblijvendheid. Deze notitie over wonen met zorg biedt de benodigde input voor deze vervolgafspraken. Er wordt een aanzet gegeven voor plannen voor de toekomst. En, er zijn organisaties die zich bereid hebben verklaard deze plannen samen met andere organisaties verder te willen uitwerken. Prestatieafspraak tussen Provincie Overijssel en gemeente Losser: 50% van de inwoners van de gemeente Losser woont in 2015 in een woonservicegebied.
6
3 ONTWIKKELINGEN Woonvraag & vergrijzing Voor het vaststellen van de behoefte aan woningen waar meer of minder zorg kan worden geboden is vooral de groei van de 55+-ers en 75+-ers van belang. Op dit moment telt Losser ruim 22.500 inwoners. De verwachting is dat er in het jaar 2030 duizend inwoners minder zijn. Losser telt dan ongeveer 21.500 inwoners. In 2010 was ongeveer 33% van de bevolking 55 jaar of ouder. In 2030 is dat volgens de Fortuna prognose ongeveer 46% (Fortuna 2009, p. 7). Het aantal inwoners van 55 jaar of ouder groeit van circa 7.500 in 2010 naar circa 10.000 in 2030. Een toename van zo’n 13% ten opzichte van 2010. Deze ontwikkeling ligt hoger dan het landelijk gemiddelde. Het aantal inwoners van 75 jaar en ouder groeit van circa 1700 in 2010, naar circa 3500 in 2030. Het is deze groep ouderen die vooral behoefte heeft aan beschermd en verzorgd (beschut) wonen. Op dit moment is ongeveer 7% van de Losseraren 75+. In 2030 geldt dit voor ongeveer 16%. De groei van het aantal 75+-ers in Losser is daarmee 9% en hoger dan de rest van Nederland (5%).
Extramuralisering In de toekomst woont een steeds kleiner percentage ouderen en mensen met een beperking in een intramurale voorziening. Een steeds groter percentage zal in een koop- of huurwoning wonen en daar de zorg ontvangen. De groep zorgvragers met zwaardere problematiek groeit echter wel. Verwachting is dan ook dat de absolute behoefte aan beschermd (intramuraal) wonen zal toenemen. De mate (hoeveel) en het tempo (hoe snel) extramuralisering plaatsvindt ligt niet op voorhand vast. Verschillende factoren spelen een rol.
Zijn er mogelijkheden om oude intramurale zorgplaatsen om te bouwen tot appartementen die te huur zijn? Hoe is de kwaliteit van de bestaande bouw en zijn er mogelijkheden tot sloop en nieuwbouw? En, welke visie heeft een zorgorganisatie op extramuraliseren? De mate en de snelheid van extramuralisering is vooral een zaak van zorgorganisaties. In het geval van de ouderenzorg zijn dat Zorggroep Sint Maarten en Carint. De gemeente Losser heeft geen grip op de extramuralisering. Aan de andere kant heeft de gemeente wel de taak haar regierol te pakken als het gaat om organiseren van voldoende intramurale capaciteit.
Fortuna prognose Voor de ontwikkeling van woonservicegebieden heeft ABF research voor Losser een Fortuna prognoses opgesteld. Dit scenario rekent met de afname van de vraag naar verzorgingshuiscapaciteit van 40% (extramuralisatie volgens het landelijke gemiddelde). Van extramuralisatie van verpleeghuiszorg is geen sprake, hier ligt vooral een kwalitatieve opgave. De grootschalige verpleeghuizen (met meerpersoonskamers) moeten worden omgevormd tot meer kleinschalig vormen van beschermd wonen.
Woonvraag mensen met beperking Deze ABF cijfers laten vooral de ontwikkelingen in de ouderenzorg en – huisvesting zien en niet die voor huisvesting van mensen met een beperking. Het Transfer- en kenniscentrum Wonen-Welzijn-Zorg (TWT) heeft onderzoek gedaan naar de woonvraag van bijzondere doelgroepen in Overijssel (2009)3. TWT constateert dat in 2009 in Losser 65 kinderen wonen die het Voortgezet Speciaal Onderwijs bezoeken. Elk jaar hebben gemiddeld 5 van hen behoefte aan een woonvorm (als zij 23 jaar zijn). 3
Perspectief in de woonvraag voor bijzondere doelgroepen in Overijssel. Actuele statistische gegevens. Prognose woonvraag 200-2013.
7
Het SCP4 (2010) laat in haar onderzoek zien dat de vraag naar zorg voor mensen met een verstandelijke handicap het afgelopen decennium met gemiddeld met 9% is toegenomen. Het SCP concludeert dat er groei plaatsvindt over de gehele linie, en dat er niet één specifieke factor aan te wijzen is.
van nieuwe meer zelfstandige vormen van beschermd wonen. In eerste instantie gaat het om twee vervangende nieuwbouw woningen (4 groepen van elk 7 cliënten). Op de LosserHof wordt nog meer vervangende nieuwbouw voorbereid.
De toestroom van jongeren blijkt geen volledige verklaring voor de groei in vraag en het gebruik van VG-zorg. Ook instroom van ouderen en de langere levensverwachting van de zittende gebruikers verklaren een substantieel deel van de groei. Bijna de helft van de totale groei in de vraag naar zorg komt door de groei in langdurig verblijf. De groei in begeleiding was verantwoordelijk voor bijna een kwart van de totale groei, maar was wel de snelste groeier.
Sloop en nieuwbouw Het tempo waarmee de transformatie van verpleeghuizen in kleinschalige beschermde woonvormen in Twente plaatsvindt, ligt volgens de Provincie Overijssel en het TWT laag. In Losser is men echter nu zo ver dat per 2010 de sloop- en nieuwbouw van Oldenhove start. Onderdeel daarvan is de nieuwbouw van 3x6 geclusterde woningen voor mensen met dementie in Overdinkel. Ook in de gehandicaptensector vindt sloop- en nieuwbouw plaats. De Losserhof start dit jaar met de sloop van verouderde paviljoens door meer zelfstandige vormen van beschermd wonen. Aveleijn krijgt ook nieuwbouw in de wijk de Saller. Het gaat deels om vervangende nieuwbouw en er komt een uitbreiding met 9 cliënten . Ook in de gehandicaptensector vindt sloop- en nieuwbouw plaats. De Twentse Zorgcentra is dit jaar gestart op de LosserHof met de bouw 4
Uit: Steeds meer verstandelijk gehandicapten? Ontwikkelingen in vraag en gebruik van zorg voor verstandelijk gehandicapten 1998-2008 (10 maart 2010)
8
4 BESCHERMD WONEN
Maarten niet kent en daarom niet mee kan nemen in haar doorrekening. Op deze bouwplannen gaan wij op pagina 10 in.
Er zijn voldoende vormen van ‘beschermd’ wonen. Beschermd wonen is een woonvorm waar 24-uur zorg en toezicht permanent (inpandig) aanwezig is. Het is vooral bedoeld voor dementerende ouderen, maar ook voor mensen met een ernstige en meervoudige handicap.
Beschermd wonen Vraag naar beschermd wonen
2007
2010
2015
2020
2030
113
133
163
184
244
156
156
156
156
156
-43
-23
7
28
88
[personen] Aanbod beschermd wonen [personen]
Een groepswoning heeft vaak 6 tot 8 onzelfstandige wooneenheden. In verband met rendabele exploitatie vindt clustering van een aantal groepswoningen plaatst tot 12-36 wooneenheden. Beschermd wonen kan ook in verzorgingshuizen, die daarvoor kunnen worden verbouwd. Het beschermd wonen wordt gefinancierd uit de AWBZ.
4.1 Blik vooruit Toenemende vraag Volgens de Fortuna prognose hebben in Losser in 2010 133 personen een vorm van beschermd wonen (zeg maar een verpleeghuisplaats) nodig. De vraag naar beschermd wonen neemt in de periode 20102030 naar verwachting toe met ongeveer 110. Dat betekent een totale vraag van ongeveer 240 personen in 2030. Omgerekend is dat 1,1% van de totale bevolking (landelijk gemiddelde is 0,3 %).
Gelijkblijvend aanbod als uitgangspunt In 2007 zijn er volgens ABF in de gemeente Losser 144 plaatsen in het verpleeghuis en 80 plaatsen in het verzorgingshuis. ABF baseert zich hierbij op informatie van het zorgkantoor. Het aanbod beschermd wonen bedraagt daarmee 156 plaatsen. ABF gaat er namelijk vanuit dat ook 15% van de verzorgingshuisplaatsen behoort tot het beschermd wonen. ABF houdt het aanbod in haar voorspelling daarbij voor de komende jaren constant omdat zij de bouwplannen van Zorggroep Sint
Verschil (opgave) beschermd wonen [personen]
Opgave wonen met zorg Losser, 2007-2030 (ABF)
NB De plaatsen beschermd wonen van De Twentse Zorgcentra (+ 290 cliënten beschermd wonen VG) zijn niet meegenomen in bovenstaande tabel.
Van overschot naar tekort? De opgave is het verschil tussen vraag en aanbod. De opgave voor beschermd wonen ontwikkelt zich in de tijd. In 2010 wordt de vraag ingeschat op 133 en is het aanbod 156. Hiermee is in eerste instantie sprake van een overschot. Vaak heeft een instelling voor beschermd wonen niet alleen een lokale, maar ook een bovenlokale functie. Dat geldt op dit moment ook voor Oldenhove. Dat is ook de reden dat Zorggroep Sint Maarten een deel van de verpleeghuiscapaciteit naar Overdinkel en Oldenzaal brengt (zie p. 10). ABF verwacht dat in 2015 vraag en aanbod min of meer gelijk zijn en voorziet in de lokale behoefte aan beschermd wonen. Bij gelijkblijvend aanbod, stijgt de opgave voor beschermd wonen volgens ABF naar ongeveer 88 personen in 2030. Om echter op langere termijn iets te kunnen zeggen, moet rekening worden gehouden met de sloop- en
9
nieuwbouwplannen. Daarom volgt eerst een overzicht van waar in Losser zich het beschermd wonen bevindt.
4.2 Waar in Losser? In Losser heeft Zorggroep Sint Maarten een traditioneel grootschalig verpleeghuis genaamd Oldenhove. Op het terrein van dit verpleeghuis bevinden zich ook het verzorgingshuis St. Maartens-Stede, het wooncentrum de Leurinkshof, de buitenpoli van het Medisch Spectrum Twente en een HOED5. Losser beschikt hiermee over een woonservicegebied dat een groot aantal woon en zorgfuncties samenbrengt. De situering in de kern van Losser, dichtbij winkels en andere voorzieningen maakt dit gebied van grote waarde voor oudere mensen en mensen met een beperking.
Verpleeghuis Oldenhove Verpleeghuis Oldenhove zoals Losser dat nu kent stamt uit 1984. De huidige capaciteit van 144 verpleeghuisplaatsen bestaat uit 70 somatisch en 74 psychogeriatrische (PG) plaatsen. De somatische afdeling kent revalidatie (20) en chronische zorg (16). Verder zijn er 14 plaatsen voor jongeren en 22 plaatsen voor intensieve begeleiding. De 74 PG plaatsen zijn verdeeld over drie afdelingen van 24, 24 en 26 plaatsen.
Buitenpoli Medisch Spectrum Twente In het verpleeghuis bevindt zich ook de buitenpoli van het MST. Hier zijn meerdere zorgfuncties gevestigd. Allereerst is er natuurlijk de polikliniek van het MST. Verder is er een behandelcentrum met de volgende functies: 5
fysiotherapie, ergotherapie, logopedie, dietetiek, psychologie en een specialist ouderen geneeskunde. Verder zijn er tandartsen en orthodontie en heeft Carint hier het maatschappelijk werk gehuisvest. Er is ruimte voor nog andere functies. Hierover voert Zorggroep Sint Maarten gesprekken.
HOED Naast de buitenpoli bevindt zich de HOED. In deze HOED werken vijf huisartsen, elk in hun eigen praktijk, maar wel in hetzelfde gebouw. Zij zorgen samen voor de eerstelijns huisartsenzorg in de kern Losser. Verder is een praktijkondersteuner voor de praktijken werkzaam. Zij houdt onder andere spreekuren voor mensen met chronische aandoeningen zoals diabetes, hoge bloeddruk en dieetproblematiek. Ook geeft zij informatie, advies, voorlichting en educatie.
De Twentse Zorgcentra De Twentse Zorgcentra (DTZC) heeft in de gemeente Losser de LosserHof als hoofdlocatie. De Twentse Zorgcentra levert professionele zorg aan mensen met een verstandelijke beperking. Uitgangspunt hierbij is de keuzevrijheid van de cliënt . Concreet kunnen cliënten bij DTZC terecht voor wonen, dagbesteding en ambulante hulp. Daarnaast biedt DTZC specialistische diagnostiek, behandeling en advies op zowel medisch gebied, als ook op het gebied van bijvoorbeeld fysiotherapie, logopedie en ergotherapie. DTZC streeft naar het verbreden en verdiepen van de expertise in behandeling en dienstverlening aan mensen met een verstandelijke beperking met meervoudige en complexe problematiek. Daarvoor wil DTZC een observatie- en behandelcentrum ontwikkelen op de LosserHof (8 plaatsen).
HOED = Huisartsen Onder Eén Dak
10
Op de LosserHof heeft DTZC capaciteit voor 304 plaatsen (inclusief logeerplaatsen). In Losser heeft DTZC aan de Sportlaan een woning met plaats voor 8 cliënten.
appartementen voor ouderen. Deze woningen hebben allemaal twee slaapkamers.
Op de LosserHof zijn diverse voorzieningen aanwezig die ook in een woonservice zone gewenst zijn. Zo beschikt de LosserHof over een supermarkt, een zwembad, kinderboerderij, gymzaal en andere recreatie en welness mogelijkheden. Op het terrein van de LosserHof bevindt zich ook De Meander. Op de Meander wordt onderwijs aangeboden aan kinderen met een zeer beperkt ontwikkelingsniveau en aan kinderen met moeilijk verstaanbaar gedrag. Leerlingen die De Meander bezoeken wonen in de gemeente Losser, maar komen ook uit Enschede of nog verder uit de omliggende gemeentes in Twente. De Meander heeft een regionale functie. Ook kunnen kinderen op de LosserHof terecht voor buitenschoolse, weekend en vakantieopvang.
Vervangende nieuwbouw LosserHof
4.3 Sloop en nieuwbouwplannen In Losser heeft Zorggroep Sint Maarten vergevorderde plannen om het beschermd wonen kwalitatief te verbeteren en de stap naar kleinschaligheid te zetten. Het gaat niet zozeer uitbreiding (de kwantiteit) van de aantallen plaatsen. Het aantal plaatsen in Losser zelf wordt minder, omdat 44 plaatsen naar Oldenzaal en Dinkelland en 18 plaatsen naar Overdinkel verhuizen. Uitgangspunt van Zorggroep Sint Maarten is dat mensen met behoefte aan een beschermde woonvorm dit zoveel mogelijk dichtbij moeten kunnen ontvangen.
Vervangende nieuwbouw in Overdinkel en Losser In Overdinkel komen achttien plaatsen voor dementerende ouderen (PG). Ook wordt hier een ruimte ingericht voor dagopvang van ouderen. De wooneenheden worden gebouwd aan de Dr. Schaepmanstraat. Naast deze locatie bouwt Domijn 10 grondgebonden woningen en 16
Op de LosserHof staat een aantal nieuwbouwprojecten in de planning. Begin 2011 is een start gemaakt met de vervangende nieuwbouw van twee laagbouw woningen. Elk gebouw bestaat uit twee geschakelde woongroepen. In totaal is plaats voor 28 cliënten (4x7). DTZC heeft nog meer plannen om nog zes van dit type gebouwen te ontwikkelen. Daarbij wordt vastgehouden aan kleinschaligheid. Grote paviljoens met plaats voor 50 of meer cliënten worden gesloopt en maken plaats voor kleine woningen voor 6-8 cliënten. De doelgroep van de LosserHof is in eerste instantie mensen met een verstandelijke beperking, maar mensen met een lichamelijke beperking willen steeds vaker op de LosserHof wonen, vanwege de bescherming, de structuur en de veiligheid van de wijk.
Naar 100 plaatsen beschermd wonen Zorggroep Sint Maarten heeft nu 144 verpleeghuisplaatsen. Al eerder in dit rapport constateerden we dat er sprake is van een overschot aan plaatsen ten aanzien van de lokale behoefte. Verpleeghuis Oldenhove heeft daarom nu nog een bovenlokale functie. Door een aantal plaatsen te verhuizen naar Oldenzaal en Overdinkel neemt in de toekomst het aantal af naar 100 plaatsen. Als we kijken naar de vraag van de Losserse bevolking in 2030 zien we dat er behoefte is aan 244 verpleeghuisplaatsen. Afbouwen van het aantal plaatsen in Oldenhove leidt dus tot een groter tekort aan beschermd wonen in de toekomst. 11
Ook beschermd wonen VG op terrein Zorggroep Sint Maarten? Zorggroep Sint Maarten en DTZC zijn met elkaar in gesprek om te bezien of het mogelijk is een beschermde woonvorm voor mensen met een zware beperking te realiseren op het instellingsterrein van Zorggroep Sint Maarten. Het fysiek bij elkaar zitten van deze twee partijen biedt nieuwe kansen voor samenwerking, bijvoorbeeld rond dagbesteding en nachtzorg.
Overige diensten terrein Zorggroep Sint Maarten Naast eerste en tweedelijnszorg voorziet het terrein van Zorggroep Sint Maarten ook in kantoren en de tijdelijke huisvesting voor bewoners van (her)ontwikkellocaties. Ook dagbesteding voor ouderen bevindt zich ook op deze locatie.
Dertig plaatsen beschermd wonen Carint ’t Zijland Carint en Twinta verkennen de mogelijkheid om 30 plaatsen kleinschalig wonen op te zetten in ’t Zijland. Deze plannen zijn echter nog in een prematuur stadium. Het gaat om een kleinschalige woonvorm voor mensen met psychogeriatrische problematiek.
4.4 Samenvattende conclusies
plaatsen. Er komen misschien woningen bij, die een uitbreiding in de verstandelijk gehandicaptensector betekenen. Verder gaan 18 verpleeghuisplaatsen naar Overdinkel. In de gemeente Losser komt het totaal dan op 100 verpleeghuisplaatsen.
Onvoldoende beschermd wonen ouderen voor lokale vraag Hoewel de cijfers met voorzichtigheid moeten worden geïnterpreteerd, lijkt met een gepland totaal van 118 plaatsen voor beschermd wonen, Losser tot 2030 onvoldoende voorzien van beschermd wonen voor ouderen. Het tekort treedt meteen op als de capaciteit van verpleeghuis Oldenhove gaat afnemen. Gezien het huidige aanbod (144) en de huidige vraag (133) is er nu nog sprake van een goede verhouding tussen vraag en aanbod. Alle beschikbare verpleeghuiscapaciteit is straks nodig voor de lokale vraag. Dat betekent dat Oldenhove geen bovenlokale functie meer zou kunnen vervullen.
Kleinschalige nieuwbouw brengt kwaliteitsverbetering Vanuit het perspectief van de kwaliteit van leven van verpleeghuisbewoners is het nodig dat de sloop- en nieuwbouwplannen zo snel mogelijk in gang worden gezet. De belemmeringen die dit in de weg staan, dienen zo snel mogelijk uit de weg te worden geruimd. Alle partijen moeten zich hier maximaal voor inzetten, zodat Twente haar achterstand in het kleinschalig wonen ten opzichte van Nederland inloopt.
Van overschot naar tekort? Als we de Fortuna prognose mogen geloven zou er in 2015 een tekort aan beschermd wonen voor ouderen in Losser ontstaan, dat oploopt tot 88 plaatsen in 2030. Als we de huidige situatie en de bouwplannen in Losser ernaast elkaar leggen, dan lijkt het aantal plaatsen voor beschermd wonen voor de Losserse bevolking te weinig.
Afbouw verpleeghuis (ouderenzorg) Kijken we naar de sloop- en nieuwbouwplannen dan zien we het volgende. De 144 verpleeghuisplaatsen worden teruggebracht tot 100 12
Overzicht beschermd wonen (huidig, toekomst) Locatie
Wat en wie
Zorggroep Sint Maarten - Oldenhove
Beschermd wonen somatiek
Lutterstraat, kern Losser
Oldenhove - ZORGGROEP SINT MAARTEN Lutterstraat, kern Losser
Aantal 70
Locatie
Wat en wie
Zorggroep Sint maarten
Beschermd wonen psychogeriatrie
Troestrastraat, Overdinkel
Revalidatie = 20
Carint/Twinta*
Chronische zorg = 16
Jongeren = 14
’t Zijland, kern Losser
Intensieve begeleiding = 30
Beschermd wonen psychogeriatrie
PG = 62
PG + = 12
74
Beschermd wonen psychogeriatrie
Aard bouw
18
Nieuwbouw
30
Nieuwbouw
PG = 18
PG = 30
De Twentse Zorgcentra, De LosserHof
Beschermd wonen voor VGCliënten
306
De Twentse Zorgcentra, Sportlaan
Beschermd wonen voor VGCliënten
8
Totaal
Bestaand + vervangende nieuwbouw Bestaande bouw 361
Toekomstige plaatsen beschermd wonen in Losser
De Twentse Zorgcentra, De LosserHof
Beschermd wonen voor VGCliënten
304
De Twentse Zorgcentra, Sportlaan
Beschermd wonen voor VGCliënten
8
Totaal
Aant.
* Prematuur plan
456
Huidige plaatsen beschermd wonen in Losser
13
5 VERZORGD WONEN Er zijn voldoende vormen van ‘beschut’, ‘begeleid’ of ‘verzorgd’ wonen. In deze wooneenheden of woningen is zorg of begeleiding op afroep (d.w.z. onplanbaar) mogelijk. Het kunnen zelfstandige woningen zijn in een wooncomplex of wijk, of niet zelfstandige wooneenheden waar verzorgingshuiszorg wordt geboden.
Extramuralisering 40%
2007
2010
2015
2020
2030
Vraag naar wonen met verzor-
113
108
82
86
93
73
73
73
73
73
40
35
9
13
20
gingshuiszorg [personen] Aanbod wonen met verzorgingshuiszorg [personen] Verschil (opgave) wonen met
Niet alleen ouderen wonen prettig in een beschutte woonvorm. Ook mensen met een verstandelijke beperking of een psychiatrische aandoening kunnen hier terecht. De ontwikkeling van vraag en aanbod van deze woonvorm voor deze laatste groep mensen is onvoldoende opgenomen in de Fortuna prognose.
5.1 Blik vooruit Volgens ABF is er in Losser op dit moment vraag naar ongeveer 108 woningen waar verzorgingshuiszorg wordt geboden. En is er behoefte aan ongeveer 256 woningen waar je verzorgd kunt wonen, omdat er zorg op afroep te krijgen is en ‘beschutting’ wordt geboden.
Minder (vraag naar) verzorgingshuiszorg Met een extramuraliseringsscenario van 40% zal de vraag naar verzorgingshuisplaatsen tot 2030 met circa 15 plaatsen afnemen (van 108 naar 93). Deze vraag zal niet verdwijnen, maar schuift door naar het verzorgd wonen in een wooncomplex of in de wijk (extramuraal). De vraag naar verzorgd wonen zal naar verwachting tot 2030 met bijna 250 plaatsen toenemen (van 256 naar 504). Deze groei komt door bevolkingsontwikkeling, de groei van het aantal 75+-ers en de extramuralisering samen.
verzorgingshuiszorg [personen] Opgave verzorgd wonen (verzorgingshuis, volledig AWBZ gefinancierd) Losser, 2007-2030
Blijvend tekort verzorgingshuiszorg Met een vraag van 108 en een aanbod van 73 is in 2010 sprake van een tekort van 35 plaatsen in het verzorgingshuis. Zorggroep Sint Maarten herkent deze cijfers. Voor het enige verzorgingshuis in Losser, St. Maartens-Stede, is al jaren een wachtlijst van circa 30 personen. De gemiddelde wachttijd is 3 jaar. Door de extramuralisering neemt het tekort aan plaatsen af. In 2030 is er nog wel een tekort aan verzorgingshuisplaatsen. Er zijn dan volgens de Fortuna prognose 20 plaatsen te weinig.
Grote toename verzorgd wonen thuis Een groot deel van de oudere inwoners in Losser zal zorg (op het verzorgingshuisniveau) in hun eigen woning of appartement willen ontvangen. De vraag stijgt tot maar liefst 504 woningen, waar zorg op afroep in de toekomst dag en nacht mogelijk moet zijn. Zorg die na afroep van de bewoner binnen ongeveer tien minuten geleverd kan worden. Dit vraagt om clustering van woningen rond een steunpunt van waaruit deze zorg thuis geleverd wordt. Ook is het goed om nu na te denken hoe domotica (elektronica in huis) kan bijdragen aan het comfort en de veiligheid van bewoners (met zorg en toezicht op af14
stand door nieuwe vormen van alarmering). Domoticatoepassingen kunnen niet alleen ouderen ondersteunen, ook de gehandicaptensector kan profijt hebben van deze elektronica in huis.
Stijgende vraag bij mensen met een handicap Het Transfer- en Kenniscentrum Wonen-Welzijn-Zorg (TWT) en het Sociaal Cultureel Planbureau (kortweg SCP) zien een toename in de vraag naar wonen met zorg voor mensen met een verstandelijke handicap. Als het gaat om de prognose van de woonvraag voorspelt het TWT voor 2010 een toename van de vraag naar gedeeltelijke en niet zelfstandige woonvormen tussen 5 en 8 personen per jaar. De voorspelling betekent grofweg dat elke vijf jaar een of meer locaties voor ongeveer 36 personen nodig is.
Verstandelijke handicaps komen best vaak voor
mensen in Nederland. Dit komt overeen met een prevalentie tussen de 1 en 18 promille. Als we deze prevalentiecijfers op het inwonertal van Losser leggen, krijgen we onderstaand beeld. De bandbreedtes van de schattingen houden we daarbij ook aan. Er zijn naar alle waarschijnlijkheid tussen de 68 en 226 mensen licht verstandelijk gehandicapt. Tussen de 68 en 90 mensen ernstig verstandelijk gehandicapt. Tussen de 224 en 407 personen zullen een beroep doen op VG zorg, omdat ze zwakbegaafd zijn en bijkomende problemen ondervinden. Aantal inwoners in 2010
22.618 Inschatting prevalentie SCP minimum
maximum
Het SCP (SCP, 2010 p. 41, 42) laat zien hoe vaak verstandelijke handicaps voorkomen (prevalentie). Het SCP maakt onderscheid tussen mensen met een ernstige handicap (IQ < 50) en mensen met een lichte handicap (IQ 50-69). En de groep mensen die zwakbegaafd is met een IQ waarde tussen de 70-85. Om voor VG zorg in aanmerking te komen moet bij hen wel sprake zijn van ‘bijkomende problematiek’, zoals beperkt sociaal aanpassingsvermogen of langdurige behoefte aan ondersteuning.
VG licht
0,003
68
0,010
226
VG ernstig
0,003
68
0,004
90
Zwakbegaafd + problemen
0,001
22
0,018
407
Totaal
0,007
158
0,032
723
De prevalentie van ernstig verstandelijk gehandicapten is 3 tot 4 promille en is redelijk constant tussen landen en in de tijd. Voor licht verstandelijk gehandicapten rekent het SCP met prevalentiecijfers die uiteenlopen van 3 tot 10 promille. De groep zwakbegaafden is veel groter. De groep mensen die zwakbegaafd is met een IQ tussen de 70 en 80 is in Nederland 1,1 miljoen. Als de IQ grens wordt verhoogd tot 85, dan bestaat de groep uit 2,2 miljoen mensen in ons land. Slechts een deel van hen heeft bijkomende problemen en om die reden recht op AWBZ zorg. De schatting van het SCP ligt tussen 15.000-300.000
Wat zegt dit ons? Het aantal mensen in Losser met een ernstig verstandelijke handicap is redelijk nauwkeurig in te schatten. Voor mensen met een licht verstandelijke handicap of zwakbegaafdheid is dit lastiger omdat de bandbreedte groot is. Toch krijgen we door deze cijfers wel een indicatie. Het aantal mensen met een verstandelijke handicap of zwakbegaafdheid is wellicht groter dan we op voorhand zouden denken.
Prevalentie van verstandelijke handicaps in Losser (op basis van prevalentiecijfers SCP)
15
Interviews bevestigen vraag en missende zorg De betrokken VG organisaties in Losser geven aan dat er vraag is naar woonlocaties voor mensen met een verstandelijk handicap, waar 24 uur per dag begeleiding aanwezig is èn die in de nabijheid van voorzieningen liggen. Zodat de mensen hier zelfstandig naar toe kunnen. Het gaat om jongeren met een licht verstandelijke handicap, maar ook om mensen met dubbeldiagnostiek. Bijvoorbeeld een psychiatrische stoornis in combinatie met een verstandelijke beperking. Deze groep zweeft nu tussen de maatschappelijk opvang, het intramuraal wonen, behandeling en zelfstandig wonen. Ook voor moeders met kind en gezinnen zijn er wachtlijsten6.
Wachtlijsten voldoende inzichtelijk Organisaties in de VG sector in Losser hebben goed zicht op hun wachtlijsten en wachttijden. Aveleijn heeft voor Losser een kleine wachtlijst van ongeveer 2 personen. Bij Aveleijn komen ook regelmatig mensen wonen uit andere gemeenten. In Hengelo heeft Aveleijn bijvoorbeeld een langere wachtlijst. Ook Zorggroep Sint Maarten kent een lange wachtlijst als het gaat om verzorgd wonen. De gemiddelde wachttijd bedraagt meer dan twee jaar. De Twentse Zorgcentra heeft een aanzienlijke wachtlijst voor de LosserHof. De vraag naar wonen in een veilige en beschermde wijk neemt toe.
5.2 Waar in Losser? Verzorgd wonen kan in St. Maartens-Stede en in de aanleunwoningen van de Leurinkshof. Verder heeft Losser een gevarieerd aanbod van kleinschalige locaties waar mensen met een verstandelijke handicap zelfstandig of in een kleine groep wonen en de passende begeleiding
6
ontvangen. Verder is er één woning in Losser waar wonen met begeleiding is voor mensen met GGZ problematiek.
St. Maartens-Stede (verzorgingshuis) St. Maartens-Stede is een woon- en zorgcentrum, gelegen aan de Vicarystraat in de kern van Losser. Het ligt naast verpleeghuis Oldenhove op het instellingsterrein van Zorggroep Sint Maarten. Het gebouw heeft 4 verdiepingen met 73 appartementen van circa 50 m2, geschikt voor bewoning door 1 of 2 personen. St. Maartens-Stede heeft o.a. dagzorg, een restaurant, winkel en een activiteitenruimte. Er vinden verschillende activiteiten plaats, zoals Meer Bewegen voor Ouderen, samen koffie drinken, dansen en bingo.
De Leurinkshof (verzorgd wonen) De Leurinkshof is gelegen aan de Bernhard Leurinksstraat en heeft 64 appartementen. De appartementen zijn eigendom van Domijn. Zorggroep Sint Maarten biedt hier zorg en diensten. Hierbij is sprake van ‘scheiden wonen en zorg’; de bewoners huren hun appartement van Domijn en ontvangen thuiszorg van Zorggroep Sint Maarten of een andere thuiszorgorganisatie. De appartementen bevatten alarmering zodat zorgopvolging mogelijk is.
In Almelo is in samenwerking met Aveleijn een project gestart voor deze jon-
geren met dubbeldiagnostiek ‘Binnenplein’
16
Begeleid wonen VG bij de Losserhof De LosserHof is een locatie van de Twentse Zorgcentra. Deze woon- en werkgemeenschap ligt tussen Losser en Oldenzaal en biedt plaats aan bijna 290 cliënten met een verstandelijke beperking. De LosserHof is openbaar terrein waar een toeristische fietsroute doorheen loopt. De cliënten wonen in kleine groepen, verspreid over het terrein. In 2007 zijn 80 wooneenheden vervangen door nieuwbouw. Ook de komende jaren wordt een deel van de paviljoens gesloopt en vervangen door kleinschalige wooneenheden. Er komen meer faciliteiten op het gebied van wonen, recreatie, dagbesteding en deeltijdopvang. De wachtlijst voor de LosserHof is aanzienlijk, de vraag naar veilig en beschermd wonen is groot te noemen. De LosserHof heeft een bovenlokale functie. Cliënten uit bijvoorbeeld Enschede en Oldenzaal komen wonen op de LosserHof. Naast het wonen biedt de LosserHof ook begeleiding aan cliënten die zelfstandig wonen aan de Sportlaan in Losser (8 cliënten) en Hengelo (28 cliënten). DTZC biedt ook crisisplaatsen voor cliënten aan. De praktijk wijst uit dat op elk moment 2 cliënten gebruik maken van crisisplaatsing. Naast de groepswoningen heeft DTZC ook een aantal appartementen waar zelfstandig kan worden gewoond, met begeleiding op afroep.
Begeleid wonen VG aan de Meidoornstraat Aveleijn heeft aan de Meidoornstraat 38 in Losser een verblijfsvoorziening. Er zijn 18 appartementen en 2 inloopappartementen in het complex. De appartementen hebben een eigen zitkamer, slaapkamer, keuken en douche. Voor de bewoners met een verstandelijke beperking is er 24 uur per dag begeleiding aanwezig. In de inloopappartementen
kunnen bewoners naar eigen behoefte samen te eten, koffiedrinken of een spelletje te spelen. Aveleijn heeft een korte wachtlijst voor haar woonvoorzieningen in Losser. Cliënten die bij Aveleijn in Losser komen wonen komen uit Losser zelf en omringende gemeenten. Aveleijn heeft hiermee een bovenlokale functie.
Begeleid wonen VG aan de Irisstraat Aan de Irisstraat wonen 15 cliënten van Aveleijn. Ook zij kunnen 24 uur per dag terugvallen op de aanwezige begeleiding. De locatie is verouderd en voldoet niet meer aan de huidige (woon)wensen. Aveleijn heeft daarom besloten deze locatie te vervangen. Samen met de cliënten van de Hyacintstraat gaat deze locatie over naar de nieuwbouw in De Saller. De Saller biedt straks plaats aan 31 cliënten, zowel ‘gewone’ 24-uurs zorg als intensieve zorg.
Intensieve zorg VG aan de Hyacintstraat In het gebouw naast de Irisstraat heeft Aveleijn plaats voor 8 cliënten met een intensieve verzorgings- en begeleidingsvraag. Deze cliënten hebben een zware handicap o.a. ook door het ouder worden. Het gebouw aan de Hyacintstraat is een tijdelijke locatie. Ook deze cliënten gaan straks in de Saller wonen.
Inloophuis VG aan de Lijsterbesstraat Het inloophuis van Aveleijn vinden we in Losser aan de Lijsterbesstraat 1. In het inloophuis is op vaste tijden een begeleider aanwezig. De zogenaamde ‘buitencliënten’ van Aveleijn kunnen hier terecht voor ondersteuning. Buitencliënten (waaronder ook gezinnen) wonen zelfstandig, maar krijgen bij bijvoorbeeld bij financiën, structuur in huishouden en sociale contacten extra begeleiding. Het inloophuis heeft
17
ook buitenschoolse opvang voor kinderen met een handicap. En eenmaal per week is op deze locatie de ouderensoos.
Logeerhuis en overbruggingszorg VG Aveleijn heeft aan de Lijsterbesstraat 58-60 een logeerhuis en overbruggingszorg. Kinderen en jongeren met een verstandelijke handicap logeren hier in de weekenden en schoolvakanties. Cliënten die een indicatie hebben voor verblijf kunnen hier ook tijdelijk overbruggingszorg krijgen. Dat betekent dat zij voor een bepaalde periode wonen op deze locatie. Dat kan zijn omdat het thuis niet meer gaat of omdat er nog geen plaats is bij een andere (vaste) verblijfslocatie.
Begeleid wonen met GGZ problemen Als er psychiatrische problemen spelen, kan de RIBW7 woonbegeleiding bieden. Deze vorm van begeleiding wordt geboden in één woning aan de Pelikaanstraat in Losser. Domijn en de RIBW hebben in hierover samen afspraken gemaakt.
5.3 Sloop en nieuwbouwplannen? In de ouderenzorg is extramuralisering van de verzorgingshuiscapaciteit een landelijke doelstelling. In Losser zien we dat het aanbod aan verzorgingshuisplaatsen achterblijft bij de vraag. Extramuraliseren van de huidige plaatsen is volgens de cijfers niet wenselijk.
Vervangende nieuwbouw Aveleijn in De Saller De plannen van een nieuwbouwlocatie in De Saller zijn vergevorderd. De bouwtekeningen hebben inmiddels de DO (Definitief Ontwerp) fase bereikt. De verwachting is dat in 2012 de deuren van de nieuwe locatie opengaan. Met deze nieuwbouw wordt het aantal plaatsen door Aveleijn met 8 uitgebreid. Aveleijn bouwt deze locatie in eigen beheer.
7
RIBW = Regionale Instelling Bij Wonen, werken en welzijn
Nieuwbouw JP van den Bentstichting in ‘t Zijland Domijn bouwt voor de JP van den Bentstichting locatie ’t Winlo in ’t Zijland. Het gaat hier om begeleid wonen voor mensen met een verstandelijke of meervoudige beperking. Er komen 12 wooneenheden die allemaal een eigen zitkamer, slaapkamer, keukentje en douche hebben.
Nieuwe kleinschalige wooneenheden bij de LosserHof Bij de LosserHof wordt de komende jaren nog veel vervangende nieuwbouw gepleegd. Oude woonpaviljoens worden vervangen door nieuwe kleinschalige wooneenheden. Een paar jaar gelden heeft er al een grootschalige renovatie plaatsgevonden. De plannen van de Twentse Zorgcentra op de LosserHof zorgen in eerste instantie niet voor een uitbereiding van het aantal plaatsen. Zie ook pagina 11, hoofdstuk beschermd wonen.
Verzorgd wonen in Overdinkel 1 Aan de Weverstraat in Overdinkel bouwt Domijn tien grondgebonden woningen. De Weverstraat ligt vlakbij de beschermd wonen locatie van Zorggroep Sint Maarten. Zes van deze woningen krijgen een slaap- en badkamer beneden en twee slaapkamers boven. Deze zes woningen krijgen allemaal een royaal dakterras. De overige vier woningen hebben allemaal één woonlaag met twee slaapkamers. De woningen bieden de mogelijkheid om een elektrische fiets of scootmobiel te stallen en op te laden. Ook krijgen de woningen een gezamenlijke binnentuin. Deze woningen zijn dus erg geschikt voor verzorgd wonen.
Verzorgd wonen in Overdinkel 2 Naast de tien grondgebonden woningen aan de Weverstraat in Overdinkel bouwt Domijn een appartementencomplex met zestien woningen verdeeld over drie woonlagen. De appartementen variëren in grootte. Negen appartementen hebben twee slaapkamers, de tiende heeft één extra grote slaapkamer en een grote badkamer. De appartementen worden luxe afgewerkt, zo zitten er bijvoorbeeld twee toiletten in. Ook 18
deze locatie is geschikt voor verzorgd wonen. Prettige bijkomstigheid is dat zowel de grondgebonden woningen als de appartementen een dusdanige huurprijs hebben dat iedereen er voor in aanmerking komt.
5.4 Overige kansrijke ontwikkelingen Om woonservicegebieden te kunnen ontwikkelen heb je (bouw)locaties nodig. Zijn die er? Zo ja, waar en wat zou je er kunnen doen? Hieronder geven we een (wellicht niet volledig) overzicht op dit moment.
Wonen met zorg in ’t Zijland ’t Zijland is een prachtige locatie in het hartje van Losser. Het is een braakliggend terrein. Het ligt middenin het centrum met winkel, welzijnsvoorzieningen en zorg in de nabijheid. Op dit moment is er één concreet bouwplan, namelijk ‘t Winlo van de JP van den Bentstichting. Binnen het woonservice-project worden de mogelijkheden en onmogelijkheden van ’t Zijland nader onderzocht.
Kinderlocatie van Aveleijn In Losser merkt Aveleijn dat er toenemende behoefte is aan een woonlocatie voor kinderen met een verstandelijke handicap. Het gaat dan om kinderen tussen de 4 en 18 jaar oud. Er zijn nog geen concrete plannen voor deze locatie. Eén van de oorzaken is dat de nieuwbouw in de Saller de aandacht en energie de komende jaren wordt gestoken in de ontwikkeling van de nieuwbouw in De Saller.
Woongroep De Twentse Zorgcentra op instellingsterrein Zorggroep Sint Maarten De Twentse Zorgcentra heeft nu vooral de LosserHof als woonlocatie. Als organisatie hebben zij de ambitie om meer zichtbaar te worden in wijken en buurten. Dat betekent van het grote instellingsterrein af en kleinschalige woonlocaties middenin de maatschappij. Om hieraan invulling te geven zijn De Twentse Zorgcentra en Zorggroep Sint Maarten met elkaar aan het onderzoeken of het terrein rond Oldenhove geschikt is voor zo’n nieuwe woonvorm. 19
5.5 Samenvattende conclusie Zijn er voldoende woningen waar verzorgd of beschut kan worden gewoond? En voldoen deze woningen aan de eisen van nu en de toekomst? Waar denken we dan aan? Om dit hoofdstuk leesbaar te maken, houden we het onderscheid ‘ouderenzorg’ en ‘gehandicaptenzorg’ aan. In wijken en buurten is het de bedoeling dat deze scheiding in de nachtzorg ‘oplost’, dat geldt ook voor het benutten van kansen voor gezamenlijke ruimtegebruik.
5.5.1 Ouderenzorg Extramuralisering De landelijke trend is dat de verzorgingshuiszorg zoals wij die nu kennen wordt afgebouwd. Het extramuraliseringsscenario is landelijk gezet op 40%. In Losser heeft alleen St. Maartens-Stede verzorgingshuiscapaciteit. Gezien de wachtlijst nu en de vraag in de toekomst lijkt het niet nodig dit af te bouwen.
Stijgende vraag naar verzorgd wonen De vraag naar verzorgingshuiszorg neemt niet af. Er is zelfs sprake van een forse toename van de vraag. Het gaat dan vooral om verzorgd wonen thuis. De verwachting is dat deze vraag stijgt van 256 naar 504 in 2030. Slechts een klein deel van deze mensen zal in het (intramurale) verzorgingshuis kunnen wonen. Dit betreft mensen die een zware vorm van zorg nodig hebben (vanaf ZZP 4).
Extramuralisering 40%
2007
2010
2015
2020
2030
Vraag naar verzorgingshuiszorg
113
108
82
86
93
200
256
338
387
504
313
364
420
473
597
[personen] Vraag naar verzorgd wonen [woningen] Totaal
Het overgrote deel van de mensen dat behoefte heeft aan verzorgd wonen, zal zelf een woning huren of in bezit hebben en de zorg aan huis geleverd (moeten) krijgen. Zoals dat bijv. al De Leurinkshof het geval is.
Nu al tekort aan verzorgd wonen voor senioren De Leurinkshof is een gewilde locatie bij senioren in Losser. De appartementen zijn ruim en voldoen aan de eisen van deze tijd. Zorg en diensten zijn dichtbij, dat geeft een veilig gevoel. Op dit moment is er al een tekort aan verzorgd wonen in Losser. Dit tekort zal de komende jaren flink toenemen. In 2030 is er vraag naar 504 woningen voor verzorgd wonen, dat is dan 5,5% van de geraamde woningvoorraad.
Groeiende vraag naar 24-uurs zorg aan huis Verzorgd wonen stelt nieuwe eisen aan zorg aan huis. Om verzorgd wonen in de toekomst mogelijk te maken, zijn andere vormen van zorg aan huis nodig. De reguliere thuiszorg (zorg op afspraak) voldoet voor deze groep mensen niet meer. Ook ’s nachts zal er zorg en toezicht moeten worden georganiseerd. Ofwel er is 24-uurs zorg aan huis nodig.
Nieuwe nachtzorg, samenwerken en clusteren De zorg op afroep en nieuwe nachtzorg kan financieel en organisatorisch het best geleverd worden als organisaties in de wijk samenwerken of door een zekere mate van clustering van woningen. Het is de 20
moeite waard te onderzoeken welke groepen zorgvragers ’s nachts gezamenlijk kunnen worden geholpen en hoe de omvang van clustering van woningen er uit zou moeten zien. In Losser zijn Zorggroep Sint Maarten, De Twentse Zorgcentra en Aveleijn gestart met de eerste prille vormen van gezamenlijke nachtzorg.
Meer toepassing van domotica Steeds meer mensen met een zwaardere zorgvraag zullen in de toekomst gewoon in de wijk wonen. Op welke manier wordt de 24-uurs bereikbaarheid en beschikbaarheid van zorg of begeleiding gewaarborgd? Hierbij kan toepassing van domotica een belangrijke rol spelen. Denk aan nieuwe vormen van alarmering, waarbij het vereist is dat de nieuwe techniek samen opgaat met nieuwe manieren van organiseren en enthousiasme van medewerkers en gebruikers.
5.5.2 Gehandicaptenzorg Meer begeleid wonen VG in de planning Voor zover wij weten hebben op dit moment 321 mensen met een verstandelijke handicap een vorm van begeleid wonen in Losser. Er is een uitbreiding van 20 wooneenheden in de planning. De Twentse Zorgcentra heeft een aanzienlijke wachtlijst. De vraag naar beschermd wonen in een veilige wijk is groot te noemen. Zowel de Twentse Zorgcentra als Aveleijn hebben een bovenlokale functie. Bestaand 288
De Saller
8
Meidoornstraat
18
’t Zijland
12
Meer kleinschalige wijkteams
Irisstraat
15
De verwachting is dat ook kleinschalige wijkteams beter en sneller kunnen inspelen op vragen van cliënten en bewoners in de buurt. In een woonservicegebied is het een groot voordeel als de zorg geleverd kan worden door een team van vaste gezichten. En het geeft een veilig gevoel te weten dat de zorg dichtbij is. Zo kunnen mensen langer thuis blijven wonen. DTZC werkt in Losser met kleinschalige teams om ondersteuning aan huis te bieden.
Hyacintstraat
Ontwikkeling van dienstencentra Belangrijk is ook na te gaan welke voorzieningen in en om een complex wenselijk zijn én welke op afstand van het complex (binnen 200m). Nu al maken bewoners van de Leurinkshof gebruik van diensten en activiteiten in het naastgelegen St. Maartens-Stede. In Overdinkel wordt een Kulturhus ontwikkeld. In een later stadium wordt daar een commerciële plint ontwikkeld. Boven deze winkelvoorziening komen mogelijk appartementen. Een optie is om deze appartementen geschikt te maken om zorg in te verlenen. Zo zijn wonen en zorg dichtbij voorzieningen (winkels en Kulturhus).
LosserHof
Uitbreiding
Totaal
8 329
Totaal
20
Prevalentiecijfers vs. aanbod Als we de het aantal van 329 plaatsen vergelijken met de prevalentiecijfers, lijkt dit aantal ongeveer gemiddeld. Er zijn statistisch gezien tussen 68 en 226 mensen licht en tussen de 68 en 90 mensen zwaar verstandelijk gehandicapt. Tussen de 22 en 407 personen kunnen een beroep doen op VG zorg, omdat ze zwakbegaafd zijn en bijkomende problemen ondervinden. In totaal hebben tussen de 158 en 723 mensen in Losser behoefte aan begeleid wonen in de VG sector. Het huidige aanbod lijkt te passen bij de vraag of de vraag zelfs iets te overstijgen. De wachtlijst van DTZC laat echter een ander beeld zien. Deze wachtlijsten is aanzienlijk. We moeten hier wel bij opmerken dat de wachtlijst niet alleen bestaat uit Losserse burgers, maar hierop ook mensen uit buurtgemeenten staan.
21
Vraag naar wonen met zorg door nieuwe doelgroepen Losser heeft geen woonvoorziening voor mensen met psychiatrische problematiek. De vraag is er volgens zorgorganisaties wel. Gesproken is over mensen met dubbeldiagnostiek (psychiatrische stoornissen in combinatie met verstandelijke beperking) of mensen met autisme, bipolaire stoornissen of schizofrenie (en een normaal of hoog IQ). Op dit moment heeft alleen de RIBW een woning waarin twee cliënten zelfstandig kunnen wonen met woonbegeleiding. Mensen met psychiatrische problemen hebben vaak geringe woonwensen. Meestal hebben zij voldoende aan een eigen zitkamer, keuken, douche en één slaapkamer. Omdat het ook vaak om wat jongere mensen gaat is het geen voorwaarde dat de woning integraal toegankelijk is of dat er voorzieningen op loopafstand zijn. Woningen waar senioren niet meer willen wonen (één slaapkamer) zijn vaak geschikt voor deze doelgroep. Ook appartementen zonder lift kunnen geschikt zijn. Domijn en de RIBW hebben samen afspraken gemaakt over het wonen voor GGZ cliënten. Als er een concrete vraag is pakken deze partijen dit samen op.
Neem de toewijzing van woningen onder de loep Wij hebben geen uitgebreid onderzoek gedaan naar de woningtoewijzing. Woningtoewijzing is wel een belangrijk instrument om voor een goede match tussen de individuele vraag en het aanbod te zorgen. Veel van de hier genoemd woonvormen zijn AWBZ gefinancierd en vallen buiten het toewijzingssysteem van de corporatie. Voor extramurale woningen met begeleiding geldt dat niet. De toewijzing van deze woningen rond bijv. een inloophuis verdient opnieuw aandacht van Domijn en Aveleijn.
Nieuwbouw alleen voldoet niet De benodigde capaciteit voor verzorgd en begeleid wonen zal niet geheel kunnen worden nieuw gebouwd. Aanpassingen van woongebouwen zal in de toekomst ook noodzakelijk zijn. Ook het ombouwen van bestaande gebouwen voor andere doelgroepen 22
Veel onbekend over ‘geschikte’ woningen
6 GESCHIKT WONEN Er zijn voldoende ‘geschikte’ woningen. Dit zijn woningen die aan veranderende eisen van bewoners kunnen worden aangepast. Ze voldoen aan eisen van integrale toegankelijkheid en veiligheid van de woning en woonomgeving. Ook zijn voldoende zorg- of diensten in de buurt of het wooncomplex aanwezig.
Volgens ABF beschikt Losser over 2008 geschikte woningen. Behalve informatie over het aantal en de locatie van de 55+ appartementen van Domijn ontbreekt informatie over deze 2008 woningen. Bij de gemeente Losser wordt pas sinds januari 2010 geregistreerd welke woningen welke aanpassingen hebben ontvangen. Domijn heeft een aantal 55+ woningen gelabeld, maar weet niet precies van elke woning welk niveau van toegankelijkheid het heeft. Dit bemoeilijkt een goede woning toewijzing, en maakt het wellicht onmogelijk.
Veel benamingen voor ‘geschikte’ woningen
Geschikt wonen is de grootste opgave
Volgens ABF is er op dit moment in Losser vraag naar ongeveer 2200 ‘geschikte’ woningen. Het gaat hierbij om verschillende woningen zoals nultredenwoningen, seniorenwoningen, aanleunwoningen. Verder zijn in de ‘overige geschikte woningen’ vaak Wmo aanpassingen aangebracht zoals douchezitjes, hellingbanen om drempels op te heffen, deurdrangers, antislipvloeren in badkamers en trapliften.
Als we ervan uitgaan dat er rond 2008 geschikte woningen bestaan, is er in de gemeente Losser op dit moment sprake van een tekort van 261 woningen. Als er niets gebeurt, neemt dit tekort toe. Ofwel stijgt de opgave tot circa 798 woningen in de periode 2010-2030 (bij een extramuraliseringsscenario van 40%). Volgens ABF is er op dit moment vraag naar 2269 woningen. Dit is ruim 26% van de woningvoorraad. In 2030 zou ruim 30% van de woningvoorraad geschikt moeten zijn.
Vraag naar ‘geschikte’ woning groeit jaarlijks De vraag naar dit type woning groeit jaarlijks behoorlijk. Volgens de Fortuna prognose groeit de vraag in de periode 2010-2030 met 531 (tot een totaal van circa 2800 geschikte woningen). Extramuralisering 40%
2007
2010
2015
2020
2030
Vraag naar overig geschikte
2.171
2.269
2.461
2.598
2.800
2.008
2.008
2.008
2.008
2.002
163
261
453
590
798
woningen [woningen] Aanbod overig geschikt [woningen] Verschil overige geschikte
6.1 Wat en waar in Losser? 55+ woningen Domijn Wat we wel weten is dat woningcorporatie Domijn beschikt over 2600 woningen die voor 55+-ers geschikt zijn. Op dit moment hebben we nog niet in beeld om hoeveel appartementen, grondgebonden woningen en onderwoningen het gaat. Nog niet in beeld is hoe deze woningen verspreid zijn over de gemeente Losser. Te zien is dat de drie woonservicegebieden beschikken over 55+ woningen van de corporatie. Ook in de kleine kernen zijn ‘geschikte’ woningen beschikbaar.
woningen [woningen] Opgave wonen met zorg Losser, 2007-2030 (extramuraliseringsscenario 40%)
23
6.2 Samenvattende conclusies
(voor zorg & welzijn) met herkenbare hulpverleners, waarbij de wijkverpleegkundige een zichtbare schakel is.
Steunpunten voor 24-uurszorg De partners in de gemeente Losser staan de komende jaren voor een grote opgave, vooral wat ‘overige’ geschikte woningen betreft. Een veel omvattende term met vele betekenissen, waarover veel begripsverwarring bestaat. Duidelijk is ook dat het ‘geschikt’ maken van de bestaande woningvoorraad de uitkomst moet bieden. Er wordt simpelweg te weinig nieuw gebouwd om in de grote vraag van de komende jaren te voorzien.
Aanpakken van ‘geschikt’ wonen, nu beginnen Het is tijd is dat gemeenten en corporaties zich gaan bezinnen op het geschikt maken van hun woningvoorraad, volgens VNG en Aedes. Er zijn verschillende maatregelen te bedenken die gemeente Losser en Domijn al dan niet samen kunnen nemen. Denk aan het samen afspreken van begrippenkader voor integrale toegankelijkheid; het uitvoeren van quickscan om te bepalen welke complexen in aanmerking komen voor het opplussen én het toetsen van nieuwbouwplannen. Verder kan de gemeente bewustwording van burgers met een eigen woning op gang brengen. Burgers moeten ook zelf hun eigen woning tijdig aanpassen. De gemeente kan faciliteren door bijvoorbeeld een persoonsgebonden advies te leveren aan burgers die op het punt staan te verbouwen of financiële prikkels geven door een stimulerings- of subsidieregeling.
‘Geschikt’ wonen stelt nieuwe eisen aan zorg aan huis Net als bij verzorgd wonen is de aanwezigheid van zorg en diensten in de buurt van belang. Niet om direct gebruik van te maken. Maar wel op termijn, zonder te hoeven verhuizen. Gebruik kunnen maken van een steunpunt van waaruit 24-uurs zorg wordt geboden, van waaruit er op een alarmsignaal wordt gereageerd, is het ideaal. Mét een wijkteam
De introductie van de wijkteams in de thuiszorg kan hierin voorzien. Het lijkt ons goed mogelijk dat wijkteams gaan opereren vanuit een steunpunt in een bestaand of nieuw te bouwen wooncomplex, om van daaruit in het complex en in woningen in de omgeving in zorg op afroep te voorzien. Hiervoor zullen Domijn en zorg- en welzijnsorganisaties de handen ineen moeten slaan. Hoe groot is de behoefte aan zo’n steunpunt? Hoe kan domotica bijdragen aan het comfort en de veiligheid van bewoners? En wat is een handige locatie voor een steunpunt? Kan een steunpunt ook mede bemenst worden door de medewerkers van de VG sector, wat kunnen zij voor de buurtbewoners betekenen? En tot slot: hoe financieren we dat? Biedt ‘t Zijland, het Kulturhus in Overdinkel en de Lutte of een ander wooncomplex mogelijkheden als steunpunt?
De winkel en overige zorg en welzijnsdiensten Een winkel, huisarts en fysiotherapeut én de mogelijkheid voor ontmoeting, ontspanning en maaltijdvoorziening zijn handig om in de buurt te hebben. Hoe ziet dit er straks uit voor mensen die thuis zorg ontvangen en voorheen in het verzorgingshuis aan een activiteitenaanbod mee konden doen? Hoe komen75+-ers, op een prettige en zinvolle manier de dag door, onderhouden zij hun sociale contacten zonder in een sociaal isolement te raken? Verder is de verwachting is dat er een steeds grotere groep oudere mensen zal zijn, die het niet meer lukt de klussen in en om het huis te kunnen opknappen. Denk aan de tuin en onderhoudswerkzaamheden.
24
7 PROGRAMMA VAN EISEN Hoeveel woningen hebben we nodig? Voor wie? En, aan welke eisen moeten deze woningen én de woonomgeving voldoen? De opgave wonen met zorg is het verschil tussen vraag en aanbod. Losser heeft op dit moment volgens de cijfers voldoende capaciteit voor beschermd wonen (intramuraal). Het verzorgd wonen (zowel intra- als extramuraal) en het aantal overige geschikte woningen is waarschijnlijk op dit moment al onvoldoende. Daarbij neemt de vraag naar deze typen woningen de komende jaren meer en meer toe. De partners in de gemeente Losser staan de komende jaren dus voor een grote kwantitatieve opgave, vooral wat het aantal woningen voor verzorgd wonen en de overige geschikte woningen betreft. Als er niets gebeurt zullen meer mensen langer in hun eigen relatief ongeschikte woning moeten blijven wonen. Met alle gevolgen van dien (bijvoorbeeld vallen). Een grote kwalitatieve opgave ligt er voor de verpleeghuiszorg. Het gaat hier om de ombouw naar kleinschalig georganiseerd beschermd wonen. Voor mensen met een verstandelijke beperking zijn woonvoorzieningen aanwezig, er is sprake van een aanzienlijke wachtlijst. Voor mensen met een psychiatrische beperking zijn er nog weinig tot geen (woon)voorzieningen in Losser.
Consensus als basis 1
Gemeente, Domijn en zorg- en welzijnspartners onderkennen de toenemende druk op de bouwopgave als gevolg van extramuralisering en vergrijzing en de druk die dit legt op het welzijnswerk en informele zorg.
2
Gemeente, Domijn en zorg- en welzijnspartners onderschrijven de prognose van de bevolkingsopbouw in Losser en onderschrijven het 40% extramuraliseringsscenario in de Fortuna prognose.
3
Gemeente, Domijn en zorg- en welzijnspartners onderkennen dat de woningmarkt net als een deel van de intramurale zorg ook een regionale aangelegenheid is. Partijen onderkennen dat samenspraak over de opgave wonen met zorg met andere woningcorporaties, zorgaanbieders en zorgkantoor nodig is.
Eisen aan beschermd wonen 4
Het beschermd wonen wordt kwalitatief verbeterd. De transformatie van grootschalige verpleeghuiszorg naar kleinschalig groepswonen is een kwaliteitsverbetering die nodig is voor verpleeghuisbewoners.
5
Zorggroep Sint Maarten start zo snel mogelijk met de sloop en nieuwbouw van Oldenhove.
6
Zorggroep Sint Maarten bouwt 18 PG plaatsen aan de Dr. Schaepmanstraat in Overdinkel, zodat ook mensen met dementie in deze kern niet hoeven te verhuizen naar de kern Losser.
7
Twinta en Carint bouwen in samenwerking met Domijn 30 plaatsen beschermd wonen in ’t Zijland.
Eisen aan verzorgd wonen 8
Gemeente, Domijn en zorgpartners (en projectontwikkelaars?) spreken af dat in 2030 500 woningen geschikt zijn voor verzorgd wonen (5 % van de woningvoorraad).
9
Domijn bouwt in Overdinkel 26 woningen (Weverstraat) die geschikt zijn voor verzorgd wonen.
25
10
Domijn bouwt 18 appartementen in de sociale huursector in ’t Zijland. Deze appartementen zijn geschikt voor verzorgd wonen.
11
Domijn onderzoekt op korte termijn het beschikbaar stellen van een nader vast te stellen aantal woningen voor mensen met autisme, bipolaire stoornis of schizofrenie. Wopit zorgt voor de bewoners en de passende begeleiding door de RIBW of InteraktContour.
12
18
De gemeente Losser en Domijn streven ernaar in 2030 de benodigde 30% van het woningbezit aangepast te hebben.
19
De gemeente Losser en Domijn spreken af de komende @@ jaar @@% van de (huur)woningvoorraad aanpassen.
20
De gemeente Losser maakt bewoners bewust van de noodzaak om hun eigen woning toegankelijk te maken, als zij ver- of nieuwbouwplannen hebben.
Domijn onderzoekt op korte termijn de uitbreiding van het aantal woningen (nu 1) met woonbegeleiding van de RIBW.
Eisen aan informatievoorziening
Eisen aan zorg en infrastructuur
13
Gemeente Losser, Domijn en zorgorganisaties stellen vast in hoeveel woningen in Losser op dit moment van verzorgd wonen sprake is (quickscan).
21
14
Domijn stelt met samenwerkingspartners vast hoeveel mensen met een beperking een vorm van wonen met zorg nodig hebben.
Zorggroep Sint Maarten en Carint zetten in 2011 24-uurs zorg (dag en nachtzorg) op in kleinschalige wijkteams. Zij onderzoeken of samenwerking tussen beide partijen hierin mogelijk is. Zij onderzoeken ook de mate waarin een integrale aanpak mogelijk is (ofwel samenwerking met welzijn, informele zorg, corporatie).
22
Zorggroep Sint Maarten en Carint zetten in samenwerking met andere partners (multifunctionele) zorgsteunpunten op. Van waaruit zorg en diensten (welzijn) worden gecoördineerd. Waar het welzijn betreft wordt Stichting Cluster betrokken.
23
Het welzijnswerk van Stichting Cluster faciliteert activiteiten in wijken en buurten die ervoor zorgen dat oudere mensen en mensen met een beperking op een prettige en zinvolle manier de dag doorkomen, hun klusjes gedaan krijgen en hun sociale contacten onderhouden.
24
Stichting Cluster faciliteert een goede match tussen vrijwilligers en informele zorgverleners en mensen die een (vrijwillige) dienst zoeken / nodig hebben. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de Vrijwilligerscentrale. Een goed functionerend informeel
Eisen aan integrale toegankelijkheid 15
Gemeente en Domijn stellen gezamenlijk een begrippenkader over integrale toegankelijkheid vast, zodat van begripsverwarring geen sprake kan zijn.
16
De gemeente en Domijn stellen vast aan welke eisen aan de woonomgeving rond verzorgd en geschikt wonen moet voldoen. Ook die moet toegankelijk zijn zonder obstakels.
17
De gemeente en Domijn stellen met behulp van een quickscan vast hoe het met het niveau van aanpassingen in de huidige woningvoorraad gesteld is.
26
25
(zorg)netwerk is vereist nu de Kanteling in de Wmo mensen meer aanspreekt op hun eigen verantwoordelijkheid en minder rechten geeft op individuele en groepsbegeleiding.
visies hebben veel raakvlakken. De opgave wonen met zorg notitie kan gezien worden als onderlegger van deze drie documenten.
Gemeente, Domijn en zorgpartners monitoren jaarlijks de ontwikkeling van de vraag om een tekort aan beschermd, verzorgd en geschikt wonen voor vooral de groeiende groep van ouderen (met dementie) te voorkomen.
Projectmatige aanpak
Raming woningvoorraad
2010
2030
8674
9166
256 (3,0%)
504 (5,5%)
2.269 (26,2%)
2.800 (30,5%)
[aantal woningen] Vraag naar verzorgd wonen
Om woonservicegebieden samen aan te pakken heeft een projectmatige aanpak de voorkeur. Het project kan een locatie, maar ook een thema zijn. Welke thema’s en gebieden op deze manier een vervolg kunnen krijgen, is geïnventariseerd. Bestuurders van de diverse betrokken organisaties moeten nu een keuze maken. Maak een keuze in locaties/gebieden. Er zijn verschillende gebieden en locatie genoemd, waar zorg en welzijn een plek zou kunnen krijgen of verandering zou kunnen ondergaan. Zoals ’t Zijland, het gebied rond het Kulturhus in Overdinkel en in De Lutte.
[aantal woningen] Vraag naar geschikt wonen [aantal woningen]
7.1 Op naar prestatieafspraken De bedoeling is dat partijen gezamenlijk aan de gestelde eisen gaan voldoen en een oplossing gaan bieden voor de grote opgave wonen met zorg. Maar hoe? Voor het vervolg is het belangrijk af te spreken in welke mate de verschillende partijen verantwoordelijk zijn voor de realisatie van de opgave. Als het gaat om het voldoen aan eisen aan het wonen of eisen aan de zorg en infrastructuur zijn verschillende (combinaties van) partijen aan zet. Het gezamenlijke vervolg zou er zo uit kunnen zien:
Woonvisie, gebiedsvisie en visie verbouw Oldenhove De gemeente Losser heeft een vastgestelde woonvisie. Ook Zorggroep Sint Maarten heeft een visie op de verbouw van Oldenhove. Deze drie
Maak een keuze in thema’s voor doelgroepen. Belangrijke onderwerpen volgens de projectgroep zijn: wonen GGZ cliënten; dagbesteding voor GGZ cliënten; dagbesteding voor mensen met een verstandelijke/lichamelijke handicap (waarbij het de uitdaging is om te onderzoeken in hoeverre de doelgroepen mixen); een wijkteam met vaste zorgverleners en de integrale toegankelijkheid.
Strategisch overleg De afweging welke locaties of thema’ s (doelgroepen) wel of niet tot verdere verkenning of ontwikkeling komen, is aan bestuurders en beleidsmakers. Deze keuze zal sterk gebaseerd zijn op hun visie en de strategie van betreffende organisatie. Het lijkt ons daarom een goed idee om een strategisch overleg te organiseren met de bestuurders en beleidsmakers van de gemeente Losser, Domijn, Zorggroep Sint Maarten en Carint. De gemeente Losser neemt hiervoor het initiatief. Hierna kunnen de projecten met hun doelstellingen en beoogde resultaten worden geformuleerd en vast gesteld. Hierna kunnen de projectleiders 27
aan de slag. Idee is dat de verschillende deelnemende organisaties projectleiderscapaciteit beschikbaar stellen. Verder zal voor afstemming tussen de projecten moeten worden gezorgd.
28
BIJLAGE: TABELLEN Leeftijd
2007
2010 %
2015 %
2020 %
2030 %
%
0-54
15.618
69,5%
15.027
66,4%
14.239
62,6%
13.178
58,9%
11.578
53,6%
55-74
5.396
24,0%
5.880
26,0%
6.500
28,6%
6.777
30,3%
6.576
30,4%
75+
1.471
6,5%
1.711
7,6%
2.017
8,8%
2.425
10,8%
3.461
16,0%
Totaal
22.485
100,0%
22.618
100,0%
22.756
100,0%
22.380
100,0%
21.615
100,0%
Prognose bevolkingsopbouw Losser, in absolute aantallen en percentages (2007-2030) Leeftijd
2010
2015
2020
2030
55-74
5.880
6.500
6.777
6.576
Groei [aantal t.o.v. 2010]
620
897
696
Groei [% t.o.v. 2010]
10,5%
15,3%
11,8%
2.017
2.425
3.461
Groei [aantal t.o.v. 2010]
306
714
1750
Groei [% t.o.v. 2010]
17,9%
41,7%
102,3%
75+
1.711
Totaal aantal 55+
7.591
8.517
9.202
10.037
Totaal % 55+
33,6%
37,4%
41,1%
46,4%
Groei van het aantal 55+-ers en 75 +-ers in Losser Voor het vaststellen van de behoefte aan woningen waar meer of minder zorg kan worden geboden. is vooral de groei van de 55+-ers en 75+-ers van belang. In 2010 was 33,6% 55 jaar of ouder. In 2030 is dat gegroeid tot naar verwachting 46,4%. Een toename van meer dan 10% ten opzichte van 2010. Deze ontwikkeling ligt hoger dan het landelijk gemiddelde.
29
Extramuralisering 40%
2007
2010
2015
2020
2030
Vraag naar beschermd wonen [personen]
113
133
163
184
244
Vraag naar verzorgingshuiszorg [personen]
113
108
82
86
93
Vraag naar verzorgd wonen [woningen]
200
256
338
387
504
Vraag naar overig geschikte woningen
2.171
2.269
2.461
2.598
2.800
2.597
2.766
3.044
3.255
3.641
[woningen] Totaal
Vraag naar woonvormen bij 40% extramuralisering, absolute aantallen per jaartal
Extramuralisering 40%
2007
2010
Groei
2015
Groei
2020
Groei
2030
Groei
t.o.v.
t.o.v.
t.o.v.
t.o.v.
2007
2007
2007
2007
Beschermd wonen [personen]
113
133
20
163
50
184
71
244
131
Verzorgingshuiszorg [personen]
113
108
-5
82
-31
86
-27
93
-20
Verzorgd wonen [woningen]
200
256
56
338
138
387
187
504
304
Overig geschikte woningen [woningen]
2.171
2.269
98
2.461
290
2.598
427
2.800
629
Totaal
2.597
2.766
169
3.044
447
3.255
658
3.641
1.044
Vraag naar woonvormen bij 40% extramuralisering, met groei vraag t.o.v. 2007
30
Extramuralisering 40%
2007
Totaal inwoners
22.485
2010 % tot.
22.618
inwoners
2015 % tot.
22.756
inwoners
2020 % tot.
22.380
inwoners
2030 % tot.
21.615
inwoners
% tot. inwoners
Vraag naar beschermd wonen [personen]
113
0,50%
133
0,59%
163
0,72%
184
0,82%
244
1,13%
Vraag naar verzorgingshuiszorg [perso-
113
0,50%
108
0,48%
82
0,36%
86
0,38%
93
0,43%
Vraag naar verzorgd wonen [woningen]
200
*
256
*
338
*
387
*
504
*
Vraag naar overig geschikte woningen
2.171
*
2.269
*
2.461
*
2.598
*
2.800
*
nen]
[woningen]
Totaal
2.597
2.766
3.044
3.255
3.641
Vraag naar woonvormen als % van de totale (voorspelde) bevolking van Losser Opgave wonen met zorg (het verschil) *
De vraag naar verzorgd wonen en overige geschikte woningen is berekend in aantallen woningen. We kunnen hierdoor niet uitrekenen welk percentage van het totaal aantal bewoners vraagt naar verzorgd en overig geschikt wonen. Er kunnen immers meerdere personen in één woning wonen.
31
Extramuralisering 40%
2007
2010
2015
2020
2030
Verschil (opgave) beschermd wonen [per-
-43
-23
7
28
88
40
35
9
13
20
72
128
210
259
376
163
261
453
590
792
sonen] Verschil (opgave) wonen met verzorgingshuiszorg [personen] Verschil (opgave) verzorgd wonen [woningen] Verschil (opgave) overige geschikte woningen [woningen]
32
Extramuralisering 40%
2007
2010
2015
2020
2030
Vraag naar beschermd wonen [personen]
113
133
163
184
244
Aanbod beschermd wonen [personen]
156
156
156
156
156
Verschil beschermd wonen [personen]
-43
-23
7
28
88
Vraag naar verzorgingshuiszorg [personen]
113
108
82
86
93
Aanbod wonen met verzorgingshuiszorg [personen]
73
73
73
73
73
Verschil wonen met verzorgingshuiszorg [personen]
40
35
9
13
20
Vraag naar verzorgd wonen [woningen]
200
256
338
387
504
Aanbod verzorgd wonen [woningen]
128
128
128
128
128
Verschil verzorgd wonen [woningen]
72
128
210
259
376
Vraag naar overig geschikte woningen [woningen]
2.171
2.269
2.461
2.598
2.800
Aanbod overig geschikt [woningen]
2.008
2.008
2.008
2.008
2.008
Verschil overige geschikte woningen [woningen]
163
261
453
590
792
Opgave wonen met zorg Losser, 2007-2030 (extramuraliseringsscenario 40%)
Raming woning-
2007
2010
2015
2020
2030
9.528
9.968
10.349
10.622
10.902
voorraad Totaal
Raming woonvoorraad Losser in absolute aantallen
33
8 PROJECTEN VOOR VERVOLG Projecten voor vervolg
Participanten
Mogelijke locatie
Meer wonen voor GGZ cliënten
Domijn, RIBW, Wopit
’t Zijland of een bestaande locatie
Meer zorg, dagbesteding voor GGZ cliënten
Mediant, RIBW, huisartsen, Wopit
’t Zijland of een bestaande locatie
Dagbesteding en ontmoeting voor mensen een beperking
InteraktContour? Anderen?
’t Zijland, Kulturhus Overdinkel
Gezamenlijke nachtzorg
Zorggroep Sint Maarten, Aveleijn en De Twentse Zorgcentra
De Saller of terrein Zorggroep Sint Maarten?
Wijkteams
Zorggroep Sint Maarten en Carint
Zorgsteunpunten in ’t Zijland, Kulturhus Overdinkel of De Driehoek, Kulturhus De Lutte
Integrale toegankelijkheid woningen
Gemeente Losser en Domijn
Zowel particulier als corporatiebezit in kern Losser, Overdinkel en De Lutte
Integrale toegankelijkheid Kulturhussen Overdinkel en De Lutte
Gemeente Losser en Domijn
Kulturhussen Overdinkel en De Lutte
Beweegtuin voor ouderen
Gemeente, Stichting Cluster (Welzijn Ouderen), Zorggroep Sint Maarten, Carint, Sportschool, Fysiotherapie, belangstellenden uit de GGZ of VG zorg
NNB, onderzoek naar een geschikte locatie maakt deel uit van de projectopdracht
Diensten en Service
Gemeente Losser, Stichting Cluster, informele zorg- en vrijwilligersorganisaties
Inrichting Dagvoorziening
Gemeente Losser en Zorggroep Sint Maarten
Locatie Zorggroep Sint Maarten, Troelstrastraat Overdinkel
34
9 BIJLAGE: OVERIGE ONTWIKKELINGEN Kulturhus De Lutte In De Lutte (één van de kleine dorpskernen van Losser) wordt het huidige dorpshuis (Erve Boerrigter) verbouwd tot Kulturhus. Het Kulturhus is een multifunctionele accommodatie, waar onder andere de VVV, de bibliotheek, ontmoeting voor ouderen, de Harmonie, de EHBO een onderkomen hebben. En waar activiteiten als yoga, ballet en kookcursussen worden georganiseerd. Een multifunctionele accommodatie waar meerdere functies op het gebied van cultuur, zorg, welzijn en educatie worden gecombineerd. Om zo gezamenlijk de kosten voor beheer en exploitatie te drukken en uiteindelijk het voorzieningenniveau in het dorp op peil te kunnen houden.
is een nieuwe nota tot stand gekomen. In de nota staat beschreven hoe de gemeente Losser de komende 4 jaar invulling gaat geven aan het Wmo-beleid.
Uitbreidingslocatie De Saller Zijn er overige plannen voor beschermd/verzorgd/geschikt wonen in De Saller? Dan aanvullen.
Appartementen hoek Gonausestraat / Dr. Frederikstraat Op de hoek van de Gonausestraat / Dr. Frederikstraat (naast de kerk, kern Losser) worden 13 luxe appartementen gebouwd. Het project staat bekend onder de naam ‘De voormalige Vereniging’. Het complex omvat 3 tot 4 woonlagen en biedt de mogelijkheid tot ondergronds parkeren. De realisatie van dit project staat gepland in 2012.
Overdinkel Generator Voor het project De Overdinkel Generator is subsidie vanuit de provincie (??) toegekend. Het project richt zich op (wordt nog aangevuld).
Kulturhus en centrumplan Overdinkel Wordt nog aangevuld
Nieuwe Wmo nota De Wmo-nota 2007 t/m 2010 is verlopen. Er is een nieuwe voor de komende vier jaar nodig. Samen met de politieke fracties, maatschappelijke organisaties, Wmo- en Seniorenraad en vijf gemeentelijke afdelingen
35
