Tom en Charlotte
Welkom in het Paleis van Karel van Lotharingen! Karel van Lotharingen was een heel belangrijke persoon. Hij was de gouverneur van de Oostenrijkse Nederlanden. Hij was de eigenaar van het prachtige paleis dat je meteen gaat bezoeken. In het Museum van de 18de eeuw vind je tal van voorwerpen uit zijn tijd. Hier ben je in de hal van het paleis; de marmeren trap leidt naar de 1ste verdieping. Je bent binnengekomen via de ingang van het paleis. Het is een ronde zaal waar de paardenkoetsen vroeger aankwamen, de bezoekers afzetten en daarna terug vertrokken. Bovenaan de trap treed je binnen in de appartementen van Karel van Lotharingen. Veel plezier!
Tom en Charlotte
1
Sjees
Dit open rijtuig kwam op het einde van de 17de eeuw bijna overal voor in Europa. Een zekere mijnheer Louvois zou dit soort rijtuig uitgevonden hebben nadat hij van de dokter het verbod had gekregen nog langer paard te rijden. Daarom ontwierp hij een rijtuig waarin hij plaats kon nemen en het paard van op afstand kon besturen. Dit rijtuig werd een 'rijdende zetel' genoemd. In de loop van de 18de eeuw werden er verbeteringen aangebracht en kreeg het voertuig in verschillende landen een typische benaming. In Engeland kreeg het de naam 'whisky', in Frankrijk spraken ze van een 'cabriolet' en in Nederland kreeg het de naam 'sjees'.
Tom en Charlotte
2
De trappenhal
Op de muren van de trappenhal zie je verschillende reliëfs. Dit zijn een soort van beeldhouwwerken die uit de muur gebeeldhouwd zijn. Vier van deze reliëfs geven een voorstelling van de 4 elementen: water, aarde, lucht en vuur. Als je goed kijkt, zie je vissen afgebeeld. Deze doen ons aan water denken. De hark en het koren zijn voorwerpen die verwijzen naar de aarde.
Tom en Charlotte
3
De draagstoel
In de tijd van Karel van Lotharingen lagen de straten er nogal vuil bij. Mensen gooiden afval, uitwerpselen en afvalwater zomaar op straat. Bovendien sloten de kasseien waarmee de straten waren geplaveid niet mooi op elkaar aan. Dus konden voertuigen met wielen, zoals je er beneden één hebt gezien, niet in de straten rijden. Om zich niet vuil te maken wanneer ze zich verplaatsten, lieten belangrijke mensen zich rondbrengen in een draagstoel zoals je er hier eentje ziet. In de cabine was er plaats voor één persoon. Twee anderen, de dragers, droegen de stoel met behulp van stokken die ze door de handgrepen aan de zijkanten van de stoel staken. Slim, is het niet?
Tom en Charlotte
4
De marmerster
Karel van Lotharingen had veel belangstelling voor stenen en kristallen. Je bent hier in een ronde kamer die we 'rotonde' noemen. In het midden van deze kamer zie je in de vloer verschillende stukken marmer in diverse kleuren. Als je goed kijkt, zie je dat elk stuk marmer op een bloemblaadje gelijkt. Alle stukken samen vormen een soort bloem. We noemen deze vorm een rozet. Een rozet gelijkt op een roos, maar ook op een ster. Vandaar zijn naam: 'marmerster'. In het midden lees je de naam van elke marmersoort of de naam van de groeve waar het marmer werd opgedolven.
Tom en Charlotte
5
Tafelklok met verrassingseffect
Kijk goed naar de wijzerplaat van dit horloge. Bekijk de cijfers. Je ziet zowel Arabische cijfers die je elke dag gebruikt (1, 2, 3, 4, 5…), als Romeinse cijfers (I, II, III, IV, V…) die we vandaag veel minder gebruiken. De wijzers die het uur gaven vind je niet meer terug, want ze zijn verdwenen. Waarom is dit een verrassingsklok? Wel, wanneer de wekker afgaat, begint de kaars te branden. Een steentje in het mechanisme wrijft tegen metaal. Zo ontstaat een vonk die poeder doet branden. Via dat poeder kon de wiek van de kaars beginnen branden.
Tom en Charlotte
6
Portret van Karel van Lotharingen
Hier zie je het portret van onze gastheer: Karel Alexander van Lotharingen. Hij was gouverneur van de Oostenrijkse Nederlanden van 1741 tot 1780 en ridder in de Orde van het Gulden Vlies. Kijk naar het rode lint rond zijn hals en naar zijn hanger. Het is het symbool van het Gulden Vlies. Je herkent de vacht van een ram in goud. Niet iedereen kon zomaar lid worden van de Orde, het was een voorrecht van heel belangrijke personen. We begrijpen nu beter waarom Karel van Lotharingen zo fier poseert voor dit schilderij, met het kostbare sieraad rond zijn hals.
Tom en Charlotte
7
De orde van de Mops
Je ziet hier een klein beeldhouwwerk van porselein. Twee heel elegante dames zijn in een druk gesprek verwikkeld. Wat ze elkaar te vertellen hebben, lijkt wel heel belangrijk! Beide dames zijn lid van een geheime vereniging die 'de orde van de Mops' heet. Waarom deze grappige naam? Wel, omdat ze een embleem hebben die hen onderscheidt: een mops met een lintje rond zijn nek. Een mops is een kleine hond, een buldog. Je herkent ze in dit porseleinen beeldje. Zo, nu weet je waarom dit geheime genootschap zo heette.
Tom en Charlotte
8
Huwelijkswaaier
Dit is een huwelijkswaaier. Het was een huwelijksgeschenk voor de bruid of werd uitgedeeld aan de gasten op het feest. Op deze waaier zien we een minischilderij. In het midden zit een dame die de rechterhanden van het toekomstige bruidspaar vasthoudt. Links en rechts van dit tafereeltje zijn een aantal voorwerpen afgebeeld. Ze hebben iets met het huwelijk te maken: bloemen, muziekinstrumenten, een duif,… Deze huwelijkswaaier is heel kostbaar omdat de ivoren beentjes van de waaier versierd zijn met goud en zilver.
Tom en Charlotte
9
De glasharmonica
Dit is een glasharmonica. Verschillende glazen kommen zijn over elkaar geschoven op een horizontale as en hangen net boven een bak met water. Ze worden aan het draaien gebracht door onderaan op het pedaal te duwen. De randen van de kommen worden constant nat gehouden. Ga je er met je vinger over, dan krijg je een bepaalde toonhoogte te horen. Hoe kleiner de kom, hoe hoger de toon. Benjamin Franklin heeft dit instrument uitgevonden. Om het instrument goed bespeelbaar te maken, zijn de tonen op de rand aangeduid met een kleurtje. De do is rood, de re oranje, enz.
Tom en Charlotte
10
Kanarieorgel
Het kanarieorgel is een klein draaiorgeltje. Het is een kistje met orgelpijpjes, een blaasbalg en een cilinder met pinnetjes op. Wanneer je aan het hendeltje draait, speelt het orgeltje een liedje. Het gelijkt op het zingen van een vogel. Het orgeltje werd gebruikt om kanaries nieuwe liedjes aan te leren. Draaiorgelmuziek was populair in Europa in de 18de en 19de eeuw. Zelfs grote componisten als Wolfgang Amadeus Mozart en Carl Philipp Emmanuel Bach hebben muziek gecomponeerd voor het draaiorgel.
