Wecycle your future! Wist je dat? - Er in Nederland 425 miljoen elektrische apparaten zijn.
- Er in ieder huis 3 apparaten niet meer worden gebruikt.
- We per persoon per jaar 18,5 kg e-waste produceren?
- Hiervan 2 kg direct verdwijnt in de grijze kliko. - Meer dan 50 % van alle kapotte spaarlampen verkeerd wordt weggegooid.
2
3
wecycle Als we hier niets aan veranderen gaan enorme hoeveelheden waardevolle materialen en grondstoffen verloren op stort-
Recycling is zo oud als de natuur. Afgevallen blaadjes vormen een humuslaag waarin volgende generaties planten hun voedsel vinden. Dode bomen worden een woonplaats voor ontelbare insecten. Elk dier is onderdeel van de voedselketen, niets gaat verloren.
plaatsen of verbrandingsovens hier of in het buitenland. Terwijl ruim 80% van de materialen, bij spaarlampen is dat zelfs meer dan 90%, kan worden hergebruikt. IJzer, aluminium, koper en kunststof zijn na bewerking weer gereed voor de
Waarom recyclen?
vervaardiging van nieuwe producten. Kortom via recycling draagt iedereen eenvoudig en direct bij aan een besparing van grondstoffen en een schoner milieu.
Gebruiken en hergebruiken Toen de mens nog dichter bij de natuur stond werd ook alles gebruikt en hergebruikt. Met de toenemende welvaart werd die noodzaak minder. Er wordt tegenwoordig vaker vervangen en minder gerepareerd. Met als gevolg dat er een toenemende vraag naar grondstoffen is, en dat de afvalbergen groeien.
wecycle, recyclen doen we samen
Recycling is dus nodig om twee redenen: de grondstoffen op
Wecycle is een initiatief van de producenten en importeurs van elektrische
aarde kunnen opraken, en het is ook geen leuk vooruitzicht
apparaten en spaarlampen. Uitvoeringsorganisatie is de NVMP.
voor toekomstige generaties om tussen afvalbergen te leven.
4
5
1. Grof geweld
Recyclen is terug naar de grondstof
De eerste stap in het recyclingproces is het met brute kracht kraken en verkleinen van de binnenkomende apparaten. De machine die dit doet is bepaald niet zachtzinnig, maar zoals gezegd, het gaat niet om bruikbare onderdelen, het gaat om grondstoffen. Alle binnenkomende
Recycling is het verwerken van afval tot grondstoffen die
apparaten worden verkleind tot ongeveer A4-formaat.
weer gebruikt kunnen worden. De nadruk ligt op grondstoffen: ijzer, koper, plastic, etc. Er wordt niets gerepareerd, er worden geen onderdelen gedemonteerd voor gebruik in een ander apparaat. In het moderne recyclingbedrijf worden complete gebruikte apparaten tot onherkenbare korrels, onherkenbaar schroot en onherkenbaar restafval verwerkt. Vergelijk het met oude kranten die tot papierpulp
Ieder z’n vak
worden verwerkt, en later als nieuw papier weer met het
Elke soort afval vraagt een andere behandeling, andere machines.
laatste nieuws bedrukt worden.
De inhoud van de glasbak wordt gesmolten, oud papier wordt een
Hoe werkt het?
natte brei waarvan nieuw papier gemaakt wordt, groente- fruit- en
2. Motoren apart
tuinafval wordt op grote terreinen gestort en composteert. Auto’s
Na het stukslaan worden de elektromotoren verwijderd. Dit is het
worden kaal gestript en gaan als geplette pakketjes terug naar de
weinige handwerk in het proces. De stukgeslagen apparaten komen
Hoogovens. En het glas van spaarlampen, tl-buizen en LED-lampjes
op een lopende band langs de medewerkers die de motoren pakken
wordt gerecycled om nieuwe lampen van te maken. Vanwege de
en in een aparte bak gooien. Bij dit werk is het verslijten van een
gevaarlijke stoffen (kwikdamp) lever je spaarlampen en tl-buizen in als
paar werkhandschoenen per dag heel gewoon als er zo’n 5.000 kilo
chemisch afval in de winkel als je een nieuwe spaarlamp koopt of
apparaten per uur langskomt. De elektromotoren gaan naar een
bij de gemeente.
bedrijf dat gespecialiseerd is in het scheiden van het ijzer en het
bedrijven gaat naar een hamermolen. Met zo’n 1.000.000
koperdraad. In zeer oude strijkijzers, koffiezetters en broodroosters
hamerslagen per minuut worden de brokken vertimmerd tot
Elektrische apparaten bestaan uit verschillende materialen: altijd wel
kan asbest verwerkt zijn. Deze apparaten worden ook met de hand
stukjes van ongeveer 4 centimeter.
plastics, ijzer, aluminium en koper, roestvrijstaal en soms zelfs goud
van de lopende band geplukt en gaan naar een bedrijf dat het
Na de hamermolen komt een zeef, die ook als rasp werkt, om
en zilver. Het efficiënt terugwinnen van deze materialen vraagt gespe-
giftige asbest er veilig uithaalt. Daarna worden de grote stukken
stukken die toch nog te groot zijn op maat te maken.
cialiseerde machines. Sims Recycling Solutions heeft deze machines.
ijzer met een magneet uit de massa verkleinde apparaten gehaald.
3. Kleiner slaan De lopende band brengt alles wat niet naar gespecialiseerde
6
7
4. Het scheiden begint
5. Eddy current
7. Plastic is het laatste
De Eddy Current, genoemd naar zijn uitvinder, is een as waarop supermagneten zijn
In een volgende windzifter worden de lichte stukjes folie en stof weggezogen.
gemonteerd. De as met de magneten draait heel snel (3.000 tot 6.000 toeren per minuut)
Het plastic dat overblijft wordt tot kleine korrels vermalen in de granulator. In
De lopend band gaat nu onder een
onder het eind van en lopende band. Terwijl het materiaal van de band valt, wekken de
kleine elektrische apparaten zijn polyethyleen (zacht plastic) en polystyreen
magneet door, die kleine stukjes ijzer van
snel draaiende magneten een fractie van een seconde in het aluminium een elektrische
(hard plastic) de meest gebruikte kunststoffen. In de plasticverwerkende indus-
de band tilt. Wat overblijft gaat naar een
stroom (wervelstroom) op. De Lorentzkracht (magnetisme) zorgt er voor dat de alumi-
trie worden de verschillende korrels van elkaar gescheiden door gebruik te ma-
zifter. Als in een grote stofzuiger worden de
niumdeeltjes iets verder van de band vallen dan de andere materialen die geen stroom
ken van hun verschillende soortelijke gewichten. Gooi het in een bak water, en
kleine lichte deeltjes folie en plastic uit de
geleiden. De laatste stukjes ijzer worden door de magneten aangetrokken en vallen in bak
het een drijft, het ander niet. Verhoog het soortelijk gewicht van het water door
massa gezogen en apart gehouden. Daarna
die dichterbij staat. Koper, dat beter geleidt dan aluminium en waar dus sterkere wervel-
er zout bij te doen, en andere plastics komen boven drijven. Doe er nog meer
komt weer een zeef waar de stukjes metaal
stromen doorlopen, worden het verste weg geschoten.
zout bij, of zelfs metaalpoeder, en er komen weer andere plastics boven drijven. Hele lichte plasticsoorten worden in een bad alcohol van elkaar gescheiden.
doorheen vallen en de grotere stukken metaal en plastic op achterblijven.
6. Roestvrijstaal
Kwaliteit blijft
Gaaf roestvrijstaal is niet magnetisch. Na bewerkingen
De metalen die in het recyclingproces worden teruggewonnen
als het grof verkleinen en het verder verkleinen in de
zijn net zo goed bruikbaar als metaal dat vers uit erts of bauxiet
hamermolen is het natuurlijk niet gaaf meer, en daardoor
wordt gewonnen. Ook de plastics zijn even goed als volkomen
heel licht magnetisch. Volgens het zelfde idee als de Eddy
nieuw. Met een kleine beperking: het lukt (nog) niet om de
Current, maar dan langzamer, draait een magneet met
kleurstoffen er uit te halen. De meeste plastics zijn nieuw vrijwel
de lopende band mee. Het roestvrijstaal blijft er even aan
kleurloos of melkwit. Gerecycled plastic is bruin, grijs of zwart.
plakken, de andere materialen worden weggeslingerd.
Voor bermpaaltjes, kledinghangers, rioolpijp of tv’s is dat geen be-
Die materialen komen op een ketsrol, een trillend stuk
zwaar. Met een beetje moeite en milieubewustzijn kunnen er van
lopende band. De harde stukjes RVS springen omhoog
de 8 miljoen kleine elektrische apparaten die elk jaar in Nederland
door het trillen, de zachte stukjes plastic blijven liggen.
worden afgedankt mooie nieuwe dingen gemaakt worden.
Nu is het laatste roestvrijstaal verwijderd.
8
9
bunker Meer dan 80% van de gerecyclde apparatuur kan
1
2
3
Spaarlampen en tl-lampen bevatten kwikdamp, dé belangrijkste reden om deze lampen in te leveren bij het chemisch afval (KCA). Indaver
worden hergebruikt. Bij spaarlampen is dat zelfs
Relight nv is bijvoorbeeld een bedrijf dat spaarlampen en tl-lampen recyclet, nadat ze ingezameld en gesorteerd zijn. Een capsulesnijder
meer dan 90%. Zo wordt van het staal uit een oude
verwijdert de beide uiteinden van de tl-lamp (end-cut). De afgesneden uiteinden worden verder verwerkt in de breek-zeef installatie. Met
wasmachine bijvoorbeeld weer een nieuwe autovelg
perslucht (air-push) wordt het kwikhoudende fluorescentiepoeder uit de tl-buis geblazen en opgevangen in gesloten stalen vaten. De lege,
gemaakt. Het recycleproces gaat in 14 stappen.
weegbrug
6
RECYCLEn
5
hamermolen
7
8
9
zuivere glazen tl-buis wordt vermalen tot glasscherven. Een metaaldetector verwijdert eventuele metalen deeltjes uit de glasscherven.
verkleiningsmachine
4
eerste magneet
spaarlampen en TL-lampen sorteercabine
Bij spaarlampen gaat het anders. Die worden verbrijzeld (breek). Een trommelmagneet
10
scheidt de ijzerfractie af. Daarna zorgt een zeef voor het afscheiden van de andere fracties (zeef): de metaalfractie, de glasfractie en het kwikhoudende fluorescentiepoeder. Het
tweede magneet
14
zifter
13
zeef
12
non-ferro scheider
glas en de metalen worden dan gecontroleerd en nabehandeld in de nazuiveringskamer om ze volledig kwikvrij te maken.
11
Het fijngemalen glas gaat terug naar de lampenfabriek voor de productie van nieuwe lampen. Het metaal gaat naar de schroothanluchttafel
granulator
ketsrol
rvs scheider
Bron: schema en teksten van Indaver Relight nv.
del voor verdere recycling.
10
11 - Jaarlijks worden ruim 16 miljoen gebruikte apparaten gerecycled.
Van gebruikte apparaten en spaarlampen kunnen
- Van alle gebruikte apparaten wordt jaarlijks 80% ingeleverd.
bijna alle grondstoffen opnieuw worden gebruikt. Van
- Kleine gebruikte apparaten worden vaak vergeten.
kleine elektrische apparaten kan meer dan 80% van
Maar 50% van de kleine gebruikte apparaten wordt ingeleverd en
de materialen worden gerecycled. Van spaarlampen
dus gerecycled.
zelfs meer dan 90%.
Recycle feiten & cijfers - Gebruikte apparaten en spaarlampen kunnen gratis worden ingeleverd bij de milieustraat. - Recyclen van een apparaat kost 1 tot 17 euro. - Nederlanders vergeten vaak spaarlampen en kleine apparaten in te leveren. - 45% van de huishoudens weet niet dat je spaarlampen moet inleveren bij het chemisch afval vanwege de aanwezige gevaarlijke stoffen. - Ook LED-lampjes moet je inleveren omdat hier een batterij in zit.
Bronnen: Witteveen + Bos / Goos Marketing Research / GfK Panel Services Benelux
Wat kun je inleveren? Breng elektrische apparaten, elektrische (tuin)gereedschappen en spaarlampen naar de milieustraat of lever ze in bij de winkel als je daar een nieuwe koopt.
Spaarlamp Koptelefoon Scheerapparaat MP3-speler Videocamera Ledlamp Adaptor Ladyshave Haardroger Dvd-speler Elektrische bbq
COLOFoN Wecycle Postbus 190, 2700 AD Zoetermeer
[email protected] | www.wecycle.nl
© Wecycle 2010
Concept & realisatie: PODIUM Bureau voor educatieve communicatie bv, Utrecht