Waterbergingsvisie
Den Haag
Samenvatting
Gemeente Den Haag Hoogheemraadschap van Delfland
De deelgebieden
Waterbergingsvisie
Den Haag
Samenvatting gemeentegrens poldergrens boezem polder
Gemeente Den Haag Hoogheemraadschap van Delfland
Voorwoord
De laatste jaren doen zich veranderingen in het klimaat voor die leiden tot hevige neerslag en periodes van uitzonderlijke droogte. In het gebied van Delfland werd de afgelopen jaren wateroverlast ervaren door uitzonderlijk zware buien. Om droge voeten te houden moeten er maatregelen worden
Inhoudsopgave
1. Inleiding
7
2. Doel Waterbergingsvisie
9
3. De waterbergingsopgave in Den Haag
11
4. Afspraken maatregelen
21
Bijlage 1. Algemene kaders en beleidsuitgangspunten
31
Bijlage 2. Uitvoeringsprogramma
35
watersysteem!
Bijlage 3. Bronnenoverzicht
39
Colofon
41
genomen. Er moet meer ruimte voor de opvang van regenwater komen om de effecten van klimaatverandering het hoofd te kunnen bieden. In Nederland en ook in en om Den Haag is ruimte een schaars goed. Die schaarse ruimte moeten we dus slim benutten. Daarbij moeten we innovatieve methoden bedenken en op zoek gaan naar nieuwe samenwerkingsvormen om zo te komen tot technische en financiële oplossingen voor een robuust Marnix Norder,
Aad Wiegman,
wethouder Bouwen en Wonen
hoogheemraad
Water en ruimte zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Water moet in de
gemeente Den Haag
Hoogheemraadschap van Delfland
bestaande of in nieuw te ontwikkelen ruimtelijke plannen worden ingepast. De gemeente Den Haag en het Hoogheemraadschap van Delfland hebben vanuit een integrale aanpak gezamenlijk invulling gegeven aan de waterbergingsopgave voor Den Haag. Hierbij is niet alleen gekeken naar de benoSamenvatting
inpassen van water levert niet alleen een bijdrage aan de wateropgave, maar
het water in de stad. Hier ligt een uitdaging voor planologen, stedebouwkundigen en beleidsma-
versterkt ook de ruimtelijke kwaliteit en het woongenot. Deze Waterbergingsvisie biedt concrete oplossingen voor de waterproblematiek in en om Den Haag en reikt inspirerende voorbeelden aan om kansen voor water bij toekomstige ontwikkelingen volop te benutten. Kortom, met deze waterbergingsvisie maken Den Haag en Delfland heldere afspraken om ervoor te zorgen dat de burgers in Den Haag droge voeten houden.
Waterbergingsvisie Den Haag
kers, want ruimtelijke ontwikkelingen bieden kansen voor waterberging. Het
digde hoeveelheid water, maar vooral ook naar de ruimtelijke inpassing van
De laatste jaren heeft Delfland een aantal malen te kampen gehad met grote wateroverlast door hevige regenval. Het voorkomen van wateroverlast in de toekomst en het zoeken naar ruimte voor water zijn de aanleiding voor het Hoogheemraadschap van Delfland en de gemeente Den Haag om samen een Waterbergingsvisie voor de stad op te stellen. Klimaatontwikkelingen zijn in toenemende mate een punt van zorg. Extreme neerslag komt steeds vaker voor en heeft in het gebied van Delfland al diverse malen tot wateroverlast geleid door watergangen die buiten hun oevers traden. De wateroverlast van 1998 heeft grote gevolgen gehad voor de regio en was de reden voor het Hoogheemraadschap van Delfland om actief maatregelen te treffen in het hele beheersgebied.
watersysteem bestand is tegen de te verwachten klimatologische veran-
Samenvatting
deringen en geeft aan welke technische ingrepen eventueel nodig zijn
Ook op landelijk niveau is men zich ervan bewust dat we anders met water moeten omgaan. Het nieuwe waterbeleid vraagt om samenwerking tussen gemeenten en waterbeheerders. De waterbeheerder toetst of het
om het watersysteem op een duurzame wijze op orde te brengen. Gemeenten zijn aan zet om samen met de waterbeheerder de ruimtelijke inpassing van de maatregelen vorm te geven en in plannen en processen te verankeren. In 2003 besloten de gemeente Den Haag en het Hoogheemraadschap van Delfland samen een Waterbergingsvisie voor de stad op te stellen.
Waterbergingsvisie Den Haag
1. Inleiding
2. Doel
Het doel van de Waterbergingsvisie is een duurzaam en goed functionerend watersysteem. Wat verstaan we daaronder en hoe bereiken we dat?
De centrale vraag hierbij is: wat moet er gebeuren om ervoor te zorgen
In deze samenvatting staan het doel van de Waterbergingsvisie en de
dat de burgers droge voeten houden? Om dit te bereiken is een uitgeba-
gemeenschappelijke kaders en beleidsuitgangspunten beschreven. Ver-
lanceerd pakket van zowel technische als ruimtelijke maatregelen nodig.
der zijn hierin alle afspraken vastgelegd tussen Den Haag en Delfland
De Waterbergingsvisie geeft concreet invulling aan deze opgave en legt
over de concrete uitvoering en financiering van de maatregelen die no-
de afspraken vast tussen Den Haag en Delfland over de uitvoering van
dig zijn om het bergingstekort in de deelgebieden op te lossen. In het
de maatregelen en de doorwerking hiervan in de ruimtelijke planvor-
uitvoeringsprogramma ten slotte zijn alle uitvoeringsmaatregelen en
ming. Dit alles moet leiden tot een goed functionerend en duurzaam
onderzoeksvragen opgenomen met de daarbij behorende planning.
systeem robuust en goed beheersbaar is, gebaseerd op het principe
watersysteem.
Het uitvoeringsprogramma is een integraal onderdeel van de Waterber-
➀ vasthouden, ➁ bergen en ➂ afvoeren, zoals opgenomen in het Wa-
De Waterbergingsvisie Den Haag bestaat uit acht deelgebiedrapporta-
gingsvisie.
terbeleid 21ste eeuw en in het Nationaal Bestuursakkoord Water. Onder
Waterbergingsvisie
Een duurzaam en goed functionerend watersysteem kan de te verwachten grotere neerslag goed verwerken. Het betekent bovendien dat het
alle omstandigheden blijft de situatie beheersbaar en er treedt geen onevenredige maatschappelijke schade op.
boezemgebied:
vastgesteld door het college van dijkgraaf en hoogheemraden van het
1. Scheveningen
Hoogheemraadschap van Delfland en het college van burgemeester en
De Waterbergingsvisie is gebiedsgericht. Dit betekent dat voor alle deel-
2. Loosduinen
wethouders van de gemeente Den Haag en is ter kennisgeving aan de
gebieden van Den Haag is onderzocht hoe robuust het watersysteem
3. Duindorp-Vogelwijk
Provincie Zuid-Holland aangeboden.
nu is en welke oplossingen nodig zijn voor de gebleken knelpunten.
4. Den Haag centrum, inclusief een deel van de Veen- en
Deze oplossingen houden rekening met de huidige situatie en spelen in
op toekomstige ontwikkelingen. Dit betekent enerzijds maatregelen in
Binckhorstpolder
de bestaande stad om voldoende bescherming te bieden tegen waterpolders:
overlast. Anderzijds is gezocht naar het optimaal benutten van kansen
5. Eshofpolder
bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen, om ervoor te zorgen dat er meer
6. Noordpolder
ruimte voor water komt.
7. Mariahoeve 8. nieuwe gebieden: Wateringse Veld, Ypenburg, Leidschenveen en
De maatregelen uit de Waterbergingsvisie zijn niet specifiek gericht op
het realiseren van waterkwaliteitsdoelen, maar kunnen hieraan wel een
Oostmadepolder
bijdrage leveren. Bijvoorbeeld door de manier waarop nieuwe waterparIn de deelrapportages worden de karakteristieken van het gebied be-
tijen worden ingericht en waterberging met het afkoppelen van regen-
schreven, de kenmerken van het watersysteem en – voorzover van
water wordt gecombineerd.
toepassing – de toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen. Op basis van een analyse van de specifieke wateraspecten en gebiedskenmerken, is gezocht naar maatregelen die én het waterbergingstekort in het gebied oplossen én passen binnen de ruimtelijke ontwikkelingen.
Samenvatting
De Waterbergingsvisie Den Haag heeft een tijdshorizon tot 2015. Ze is
Waterbergingsvisie Den Haag
ges en een samenvatting:
te kiezen voor bijvoorbeeld infiltratie- en waterbergingsvoorzieningen in ruimtelijke plannen, wordt een belangrijke bijdrage geleverd aan een duurzaam en robuust watersysteem en wordt de ruimtelijke kwaliteit versterkt. Hier ligt een uitdaging voor planologen, stedenbouwkundigen, beleidsmakers en projectontwikkelaars, want nieuwe ontwikkelingen bieden kansen voor waterberging.
opgave in Den Haag
De klimaatontwikkelingen leiden naar verwachting tot extremere buien die bovendien vaker zullen optreden. Delfland heeft in de ABC-studies onderzocht wat de gevolgen hiervan voor Den Haag zijn. Op basis van de gestelde beschermingsniveaus en de maximaal toelaatbare peilstijging, is voor het boezemsysteem en voor de polders berekend wat de wateropgave is. Gebleken is dat niet overal in Den Haag het systeem op orde is. Verbeteringen zijn noodzakelijk. Het gaat daarbij om technische maatregelen, zoals vergroting van de bemalingscapaciteit en verbetering van de doorstroming in watergangen. Daarnaast is er lokaal meer ruimte voor water nodig om de neerslag te kunnen bergen. 3.1
Het watersysteem van Delfland
Boezem
kennen eenzelfde waterpeil (NAP -40 centimeter). De grachten in het
Samenvatting
volop te benutten bij toekomstige (ruimtelijke) ontwikkelingen. Door
3. De waterbergings
centrum van Den Haag, het water in Loosduinen, Benoordenhout en
11
visie vooral ook inspirerende voorbeelden aan om kansen voor water
De boezem van Delfland vormt de ruggengraat van het watersysteem. Alle boezemwatergangen staan met elkaar in open verbinding en
Scheveningen en in de grote kanalen, het Verversingskanaal, de Vliet en het Laakkanaal behoren tot het boezemsysteem. Het gebied van Delfland is in de loop der eeuwen dermate gezakt dat al het overtollige water via gemalen naar zee moet worden gepompt, hetzij via de Nieuwe Waterweg, hetzij rechtstreeks naar de Noordzee. In totaal beschikt Delfland over zes boezemgemalen. Een deel van het overtollige water wordt uitgemalen door het in 1977 gestichte gemaal Scheveningen en gaat via de Tweede Haven naar zee.
Waterbergingsvisie Den Haag
Naast het oplossen van de waterproblematiek, reikt deze Waterbergings-
tert op de boezemwatergangen. Het kustgebied waartoe Den Haag be-
ABCDelfland, programma boezem
hoort, bestaat uit oude strandwallen. Deze hoger gelegen delen behoren
Delfland heeft in 1999 onderzocht hoe robuust de boezem is en welke
tot het boezemland. Voor Den Haag gaat het om een groot deel van de
waterstanden optreden bij zware neerslag. Daaruit is een grootschalig
stad: Scheveningen, Loosduinen, Duindorp-Vogelwijk en het grootste
verbeteringsprogramma voortgekomen, het programma Afvoer- en
deel van het Centrum. Vroeger infiltreerde het grootste deel van de neer-
BergingsCapaciteit Delfland (ABCDelfland). De verbeteringen in dit pro-
slag hier in de ondergrond. Door bebouwing en de aanleg van verhar-
gramma zijn in 2000 in uitvoering genomen en hebben tot doel om de
ding is deze infiltratie aanzienlijk afgenomen. Het regenwater stroomt nu
waterstanden beter te beheersen en het systeem robuuster te maken.
direct de boezemwateren in, met als gevolg dat het waterpeil in korte tijd
Dit gebeurt onder meer door de bemalingscapaciteit van de boezemge-
kan stijgen, of het komt bij hevige regenval via de overstorten vanuit het
malen te vergroten en door de aanvoer naar de gemalen te verbeteren.
gemengde riool in de grachten terecht.
Door op strategische locaties piekberging aan te leggen, kan het regenwater bij extreem zware neerslag tijdelijk worden geborgen. Dergelijke
Polders
bergingen worden in de meeste gevallen ingericht met een agrarische
De polders zijn meestal laaggelegen delen. Om droge voeten te hou-
of recreatieve medefunctie. Het garanderen van de veiligheid achter de
den moet het water via poldergemalen weggepompt worden naar de
boezemwaterkeringen is een belangrijke randvoorwaarde voor alle in-
hooggelegen boezem. Via de boezemgemalen wordt het polderwater
grepen in het boezemsysteem.
uiteindelijk naar zee afgevoerd. In een polder kunnen verschillende peil-
Waterbergingsopgave boezemgebied Voor het boezemland van Den Haag geldt het beschermingsniveau met de daarbij behorende bergingsnormen voor stedelijk gebied. In de NBW-toetsing van 2005 is onderzocht of het watersysteem in het boezemland van Den Haag voldoet aan het gestelde beschermingsniveau. Zodra alle maatregelen in het kader van het programma ABCDelfland en de maatregelen uit de Waterbergingsvisie zijn uitgevoerd, is het vereiste beschermingsniveau bereikt. Daarmee voldoet het watersysteem aan de landelijke normen. Dit betekent dat in het bestaand stedelijk gebied in het Centrum (uitgezonderd het deel in de Veen- en Binckhorstpolder), Loosduinen, Scheveningen en Duindorp-Vogelwijk geen extra waterberging hoeft te worden gerealiseerd.
gebieden liggen met een verschillend waterpeil. In Den Haag liggen de volgende gebiedsdelen in polders: Eshofpolder, Noordpolder, een deel van het Centrum (Veen- en Binckhorstpolder) en Mariahoeve. Ook de nieuwe gebieden liggen in polders: Ypenburg, Wateringse Veld, Leidschenveen en de Oostmadepolder.
Indien de maatregelen in de boezem en de polders – om welke reden dan ook – niet gerealiseerd kunnen worden, zal er in het boezemgebied van Den Haag meer ruimte voor waterberging moeten komen, teneinde dezelfde bescherming tegen wateroverlast te kunnen bieden.
Samenvatting
De waterbergingsopgave in de boezem en het boezemland
13
3.2
Het boezemland van Delfland is hoger gelegen gebied dat direct afwa-
Waterbergingsvisie Den Haag
Boezemland
3.3
De waterbergingsopgave in de polders
ABCDelfland, programma polders Ook voor de polders is onderzocht hoe groot het risico op wateroverlast
Waterbergingsopgave polders in bestaand stedelijk gebied
is en wat nodig is om dit risico tot een acceptabel niveau terug te bren-
Eshofpolder
gen, uitgaande van de gestelde beschermingsniveaus. Per gebied is be-
•
rekend hoeveel waterberging er nog bij moet komen om te voldoen aan de bergingsnormen en welke technische maatregelen nodig zijn.
Waterbergingsopgave: 97.000 m3 • een apart peilgebied rond de sportvelden in het Zuiderpark bij het huidige ADO-stadion heeft een waterbergingstekort van 1.050 m3
Nadat Delfland de noodzakelijke technische maatregelen aan bemaling maakt (1e fase maatregelen uit de ABC-studies), resteert nog een water-
Mariahoeve
bergingsopgave in de polders in bestaand stedelijk gebied.
•
Waterbergingsopgave: 12.120 m3
Noordpolder Waterbergingsopgave: 50.350 m3, waarvan 48.900 m3 in het Haagse deel van de Noordpolder en 1.450 m3 in Rijswijk
•
Waterbergingsopgave: 14.000 m3 in het Haagse deel van de polder
15
Veen- en Binckhorstpolder, deelgebied Centrum
Samenvatting
•
Waterbergingsvisie Den Haag
en afvoer heeft uitgevoerd en een hogere peilstijging mogelijk heeft ge-
Waterbergingsopgave polders in de nieuwe gebieden De nieuwe gebieden zijn deels al op basis van de nieuwe inzichten in het waterbeheer ingericht. Voor alle nieuwe gebieden is onderzocht in hoeverre er een waterbergingstekort is, met het volgende resultaat:
Ypenburg •
voor Ypenburg is een waterbergingstekort berekend van 8.520 m3
Leidschenveen na de uitvoering van aanvullende technische maatregelen voldoet Leidschenveen aan de normering van 325 m3 waterberging per hectare
op basis van afspraken in het verleden, voldoen Wateringse Veld en de Oostmadepolder na de uitvoering van de bestaande plannen vooralsnog aan de normering van 325 m3 waterberging per hectare In het kader van de Waterbergingsvisie zijn geen nieuwe maatregelen nodig, maar worden de eerder gemaakte afspraken ten aanzien van de inrichting van het watersysteem in de nieuwe gebieden bevestigd.
17
•
Waterbergingsvisie Den Haag
Wateringse Veld en de Oostmadepolder
Samenvatting
•
Gebied
Maatregelen
Waterbergings- Bijdrage tekort maatregelen
Resterende waterbergingsopgave geen
Het realiseren van alle ABC boezem- en poldermaatregelen, waaronder de vergroting van het gemaal Scheveningen, is een voorwaarde voor het vervallen van de waterbergingsopgave voor het boezemland in Den Haag
POLDERS IN BESTAAND STEDELIJK GEBIED Centrum Veen- en Binckhorstpolder (deels) Peilstijging van 60 centimeter mogelijk maken Natuurvriendelijke oevers
14.000 m
3
8.000 m3 250 m3 5.750 m3
Noordpolder Noordpolder (deels)
Maatregelen
Waterbergings- Bijdrage Resterende tekort maatregelen waterbergingsopgave
POLDERS IN DE NIEUWE GEBIEDEN
BOEZEMLAND Scheveningen Duindorp-Vogelwijk Loosduinen Centrum
Gebied
Ypenburg polder Ypenburg
Aanleg oppervlaktewater in A12-zone, deelplan 19 (1,42 hectare)
Westlandse Zoom Oostmadepolder
Gaat voldoen aan de bergingsnorm
geen
Wateringse Veld Gaat voldoen aan de bergingsnorm Wippolder (deels) Oud en Nieuw Wateringveldsepolder (deels) Leidschenveen Gaat voldoen aan de bergingsnorm Tedingerbroekpolder (deels)
geen
8.520 m3
8.520 m3
geen
geen
48.900 m3 9.000 m3 6.480 m3
Extra oppervlaktewater in Moerwijk Zuid (1,5 hectare) Aanleg flauwe taluds langs Laakkade
33.420 m3 97.000 m
Samenvatting
92.750 m3 3.000 m3
Extra oppervlaktewater in De Raden (0,7 hectare)
4.200 m3 1.050 m3
Wateropgave peilvak ADO-locatie Zuiderpark Mariahoeve Polder Mariahoeve
12.120 m3 Reeds aangelegde natuurvriendelijke oevers
5.220 m3
Tabel Overzicht van het waterbergingstekort, de bijdrage van de maatregelen en de resterende waterbergingsopgave in Den Haag
6.900 m3
19
Peilstijging van 60 centimeter mogelijk maken Extra oppervlaktewater in Morgenstond (0,5 hectare)
Waterbergingsvisie Den Haag
Eshofpolder Eshofpolder
3
Als uitgangspunt voor de Waterbergingsvisie zijn de bestaande kaders en beleidsuitgangspunten gehanteerd, zowel op nationaal als regionaal niveau, en de lopende uitvoeringsprogramma’s van Den Haag en Delfland (bijlage 1). Met het vaststellen van de Waterbergingsvisie, inclusief de deelrapportages en het bijbehorende uitvoeringsprogramma (bijlage 2), committeren Den Haag en Delfland zich aan de afspraken die hierin zijn vastgelegd ten aanzien van de omvang van de waterbergingsopgave, de uitvoering van de maatregelen en de financiering daarvan en het doen van nader
raadschap van Delfland invulling aan de kwantitatieve wateropgave
Samenvatting
onderzoek, binnen de daarvoor gestelde termijn.
voor Den Haag. Doel is dat het watersysteem in Den Haag uiterlijk in 2015
21
maatregelen
Om voor 2015 te komen tot een robuust watersysteem in Den Haag hebben Delfland en Den Haag afspraken gemaakt over de maatregelen die nodig zijn om het watersysteem op orde te brengen en te houden.
Met de uitvoering van de ABC-maatregelen en de maatregelen uit de Waterbergingsvisie geven de gemeente Den Haag en het Hoogheem-
voldoet aan de gestelde waterbergingsnorm en daarmee voldoende robuust is en goed functioneert.
Waterbergingsvisie Den Haag
4. Afspraken
“Hoe brengen we het watersysteem op orde en hoe lossen we het waterbergingstekort op?” Boezem en boezemland • De extra capaciteit tot 19,3 m3/s wordt aangelegd om het systeem nog robuuster en bedrijfszekerder te maken en wordt ingezet in de bijzondere situaties dat er extreem zware neerslag valt en/of er een calamiteit optreedt op de afvalwaterzuiveringsinstallatie Houtrust,
Delfland en Den Haag maken de volgende afspraken voor de uitvoering van de maatregelen en het doen van nader onderzoek met als doel het oplossen van het waterbergingstekort.
waarbij afvalwater op het Verversingskanaal wordt geloosd. • De toename in stroomsnelheden en de waterstandverschillen bij in-
• Delfland voert de technische maatregelen uit ter verbetering van
• Delfland voert de technische maatregelen uit ter verbetering van de
zet van 13 m /s in vergelijking met 11,3 m /s zijn verwaarloosbaar.
de bemaling en afvoercapaciteit van het watersysteem conform het
bemaling en de afvoercapaciteit van het watersysteem conform het
Door een uitgekiend beheer van het gemaal treden slechts inciden-
programma ABCDelfland.
programma ABCDelfland.
teel hogere waterstanden en stroomsnelheden in de afvoerkanalen op.
ESHOFPOLDER
bergingen in de regio en verleent voorzover mogelijk hieraan mede-
• Den Haag en Delfland onderzoeken gezamenlijk de consequenties
• Delfland draagt zorg voor de realisatie van maatregelen bij enkele
werking. Dergelijke piekbergingen worden ondermeer aangelegd in
van de capaciteitsvergroting voor de woonboten en verwerken de
laaggelegen woningen aan de Forellendaal, waardoor een grotere
de Hoekpolder in Rijswijk en in de Woudse polder in Midden Delf-
gevolgen in nieuw te ontwikkelen of aan te passen beleid en de daar-
peilstijging in de Eshofpolder mogelijk wordt gemaakt van 60 centi-
land. Ook de Nieuwe Driemanspolder draagt bij aan de waterberging
bij behorende instrumenten, zoals verordeningen.
meter.
in de Haagse regio. GEMAAL SCHEVENINGEN
• Den Haag en Delfland stellen een beheerprotocol op rond het ge-
• Den Haag realiseert de aanleg van 0,5 hectare extra oppervlaktewa-
maal voor wat betreft de consequenties voor de jachthaven en de
ter in het kader van de herstructurering in Morgenstond en de aan-
scheepvaart en stellen dit voor 1 januari 2008 vast.
leg van 0,7 hectare extra oppervlaktewater in de Raden.
• Delfland realiseert in 2006 in het gemaal Scheveningen – in het bestaan-
• Bij de herontwikkeling van de huidige ADO-locatie in het Zuiderpark
de gebouw – een pompcapaciteit van 19,3 m3/s, als uitbreiding op de
wordt voor het bergingstekort van 1.050 m3 in dit gebied in onder-
huidige 11,3 m3/s.
ling overleg tussen Den Haag en Delfland een oplossing gezocht.
• Op basis van berekeningen is een maximale capaciteit nodig van 13 m3/s bij zware neerslag in het beheersgebied.
Samenvatting
3
23
• Den Haag onderschrijft de noodzaak van de realisatie van de piek-
3
Waterbergingsvisie Den Haag
Den Haag en Delfland maken de volgende afspraken voor het op orde brengen van het watersysteem van de boezem en het boezemland, en over hoe om te gaan met de gevolgen van de capaciteitsvergroting van het gemaal Scheveningen.
Polders in bestaand stedelijk gebied
NOORDPOLDER
MARIAHOEVE
VEEN- EN BINCKHORSTPOLDER
• Delfland en Den Haag spreken af dat de aanwezige natuurvriende-
• Delfland en Den Haag spreken af dat de aanwezige natuurvriende-
• Delfland en Den Haag spreken af, dat de aanwezige natuurvriende-
lijke oevers een bijdrage leveren aan de waterberging en dat die in
lijke oevers een bijdrage leveren aan de waterberging en dat die in
lijke oevers een bijdrage leveren aan de waterberging en dat die in
mindering wordt gebracht op het waterbergingstekort.
mindering wordt gebracht op het waterbergingstekort.
mindering wordt gebracht op het waterbergingstekort.
• Den Haag realiseert de aanleg van 1,5 hectare extra oppervlaktewa-
• Den Haag en Delfland onderzoeken hoe de resterende bergingsop-
• Den Haag en Delfland zorgen er, in samenwerking met de gemeente
ter in de Noordpolder in het kader van de herstructurering in Moer-
gave van de polder Mariahoeve kan worden gerealiseerd. Daarbij
Leidschendam-Voorburg voor, dat een peilstijging van 60 centimeter
wijk Zuid.
nemen zij nadrukkelijk de mogelijkheden van het vasthouden van
mogelijk wordt gemaakt. Dit levert voor het Haagse deel een bijdra-
• Delfland en Den Haag onderzoeken in samenwerking met de ge-
water en de optimalisatie van de inrichting van de bestaande open-
ge aan de waterberging van 8.000 m3.
meente Rijswijk hoe het resterende waterbergingstekort voor
bare ruimte en binnenterreinen (semi-openbare ruimte) in ogen-
de Noordpolder kan worden opgelost door: de inrichting van de
schouw. Het onderzoek wordt in 2007 afgerond.
• Den Haag realiseert in het kader van de herontwikkeling Binckhorst 5.750 m3 waterberging.
Landgoederenzone te optimaliseren, en door het benutten van de
• Totdat nadere afspraken zijn gemaakt over maatregelen om het res-
• Den Haag en Delfland onderzoeken in samenwerking met de ge-
mogelijkheid van multifunctioneel ruimtegebruik van de sportvel-
terende tekort in de polder Mariahoeve op te lossen, spreken Den
meente Leidschendam-Voorburg hoe de resterende bergingsopgave
dencomplexen in Laakkwartier. Het onderzoek zal in 2007 worden
Haag en Delfland af dat de bergingsopgave wordt meegenomen bij
in de Veen- en Binckhorstpolder kan worden gerealiseerd. De kansen
afgerond.
ruimtelijke ontwikkelingen. In het kader van de watertoets maakt
die de herinrichting van de Schenkstrook biedt, gelden hierbij als uit-
Den Haag een integrale afweging.
gangspunt.
Als onderdeel van het innovatieproject van het Waterkader Haaglanden is een FES-aanvraag ingediend voor het oplossen van het water-
Delfland af dat de bergingsopgave wordt meegenomen bij ruimtelijke ontwikkelingen. In het kader van de watertoets maakt Den Haag een integrale afweging.
25
terende tekort in de Noordpolder op te lossen, spreken Den Haag en
Waterbergingsvisie Den Haag
• Totdat nadere afspraken zijn gemaakt over maatregelen om het res-
Samenvatting
bergingstekort in de Noordpolder.
Polders in nieuwe gebieden: Ypenburg, Leidschenveen, Wateringse Veld en Oostmadepolder Delfland en Den Haag bevestigen de eerder met elkaar gemaakte afspraken om het watersysteem in deze gebieden helemaal op orde te brengen.
“Hoe houden we het watersysteem op orde?” Afspraken voor toekomstige ontwikkelingen
nomen in de waterbergingsopgave. Delfland en Den Haag spreken af
• Bij toekomstige ontwikkelingen moet worden voldaan aan de wa-
dat hiermee de huidige rekening-courant komt te vervallen.
terbergingsnormen. De gemeente Den Haag houdt in toekomstige plannen rekening met alle wateraspecten: waterkwantiteit, -kwaliteit,
Uitvoering en monitoring
-keringen en riolering. Bij herinrichting, stedelijke vernieuwing of water – op basis van de nieuwe inzichten in het waterbeheer – wor-
de waterbergingsnormen te laten voldoen. Den Haag en Delfland
den benut in de planvorming, zodat een bijdrage wordt geleverd
dringen aan op realisatie hiervan door het Ontwikkelingsbedrijf Leid-
aan een robuust watersysteem. Als bij nieuwe ontwikkelingen het
schenveen en streven naar uitvoering in 2006.
verhard oppervlak toeneemt, dan moet extra waterberging worden
• Den Haag heeft in het ontwerp voor deelplan 19 in Ypenburg 1,42 hectare extra open water opgenomen en draagt zorg voor de realisatie hiervan. • Den Haag realiseert de inrichting van het watersysteem in de Oostmadepolder conform de structuurvisie en het convenant Westlandse Zoom.
gerealiseerd.
• Het Waterplan Den Haag vormt voor Delfland en Den Haag het in-
• Als het grondgebruik verandert en daardoor een hoger bescher-
tegratiekader voor de maatregelen uit de Waterbergingsvisie. Af-
mingsniveau geldt, moet ook de waterberging worden aangepast
spraken over de uitvoering van de maatregelen die nodig zijn voor
aan de daarbij behorende norm, teneinde de vereiste bescherming
realisatie van de waterbergingsopgave zijn opgenomen in het uit-
tegen wateroverlast te kunnen bieden.
voeringsprogramma van het Waterplan.
• Bij de toekomstige ontwikkeling van de Vliet/A4-zone zal de Tedin-
• Delfland en Den Haag spreken af dat monitoring van de uitvoering
• Delfland onderzoekt welke technische maatregelen verder nodig
gerbroekpolder (deel exclusief Leidschenveen) gaan voldoen aan
van de maatregelen uit de waterbergingsvisie plaatsvindt in het ka-
zijn ter verbetering van de doorstroming in de Oostmadepolder en
de waterbergingsnorm die geldt voor de nieuwe functie van het ge-
der van het project ‘Haags waterpeil’, dat voorziet in een integraal
beziet in overleg met de projectontwikkelaar hoe deze maatregelen
bied.
monitoringsprogramma.
meegenomen kunnen worden in de ontwikkeling van de Westlandse Zoom. • Den Haag realiseert de inrichting van het watersysteem in Wateringse Veld op basis van eerder gemaakte afspraken.
• De afspraken, die zijn vastgelegd in de Waterbergingsvisie, zijn on-
• Delfland en Den Haag versterken de bestaande samenwerking bij de
derdeel van de watertoetsprocedure bij de ruimtelijke plannen van
uitvoering van de maatregelen uit de Waterbergingsvisie. Delfland
Den Haag. Op basis van het wateradvies van Delfland maakt Den
en Den Haag vervullen beide een proactieve rol als het gaat om de
Haag een integrale, goed onderbouwde, ruimtelijke afweging. De ge-
afstemming van de uitvoering van werkzaamheden: ‘werk maken
meente Den Haag zorgt – in overleg met Delfland – voor de ruimte-
met werk’.
lijke inpassing van de maatregelen en de verankering in (ruimtelijke) plannen en processen. • Delfland hield in het verleden een balans bij van het aantal gegraven en gedempte m2 per waterstaatkundige eenheid: de zogeheten rekening-courant. De positieve saldi van de rekening-courant zijn opge-
• Delfland en Den Haag komen ten minste éénmaal per jaar op bestuurlijk niveau bijeen om de voortgang van het uitvoeringsprogramma te bespreken en zonodig bij te sturen. • Delfland en Den Haag zorgen gezamenlijk voor de communicatie rond de uitvoering van maatregelen uit de Waterbergingsvisie.
Samenvatting
maatregelen nodig om daarmee de gehele wijk Leidschenveen aan
Delfland en Den Haag versterken de bestaande samenwerking –zowel op ambtelijk als bestuurlijk niveau– bij de uitvoering van de maatregelen uit de Waterbergingsvisie.
27
nieuwbouw zullen alle mogelijke kansen voor het bergen van extra
Waterbergingsvisie Den Haag
• Er zijn voor een aantal laaggelegen woningen nog enkele technische
Type maatregelen
“Hoe gaan we dit betalen?” Kostenverdeling en financiering maatregelen • Voor de financiering van de maatregelen om het bergingstekort op
Delfland
Den Haag
Private partijen
Totaal
miljoen euro
miljoen euro
miljoen euro
miljoen euro
Gemaal Scheveningen
�€3,45
€ 3,45
ABC polders
€ 2,73
€ 2,73
Peilstijging Eshofpolder
€ 0,05
€ 0,05
Peilstijging Veen- en Binckhorstpolder
PM
te lossen geldt het Nationaal Bestuursakkoord Water als vertrekpunt. Als de waterkwantiteitsmaatregelen tegelijkertijd een bijdrage leveren aan de ruimtelijke kwaliteit van een gebied, of als het gunstig is voor de waterkwaliteit, worden afspraken over de kostenverdeling tussen de betrokken partijen gemaakt. • De financiering van de eerste fase technische maatregelen uit het ABC-programma is voor rekening van Delfland. • Den Haag en Delfland zijn het eens over de geraamde kosten en fi-
PM
Water graven in Morgenstond (0,5 ha), de Raden (0,7 ha) en Moerwijk Zuid (1,5 ha)
€ 1,54
Natuurvriendelijke oevers Noordpolder en Mariahoeve 1
€ 1,80
€ 1,80 € 0,20
€ 1,90
€ 3,44
hoeve worden 50/50 verdeeld tussen Den Haag en Delfland. • Voor het nader uit te voeren onderzoek voor de Noordpolder worden
€ 0,10
€ 0,10
Maatregelen Veen- en Binckhorstpolder, Noordpolder en Mariahoeve 2 voortvloeiend uit onderzoek
PM
PM
TOTAAL
€ 6,33
€ 3,44
PM
financiële afspraken gemaakt tussen Rijswijk, Den Haag en Delfland. Als proeftuin in het Waterkader Haaglanden komt de Noordpolder in
€ 1,90
€ 11,67
aanmerking voor subsidie vanuit de FES-middelen. Tabel Kostenraming en -verdeling waterbergingsvisie Den Haag 1
De natuurvriendelijke oevers zijn reeds gerealiseerd in het kader van het Waterplan Den Haag.
2
De aanvullende maatregelen die voortvloeien uit de vervolgonderzoeken voor de Veen- en Binckhorstpolder, de Noordpolder en Mariahoeve zullen te
zijner tijd apart ter besluitvorming worden voorgelegd aan de beide colleges.
29
• De kosten voor het nog nader uit te voeren onderzoek voor Maria-
Onderzoek Veen- en Binckhorstpolder, Noordpolder en Mariahoeve
Waterbergingsvisie Den Haag
legd in de tabel kostenverdeling Waterbergingsvisie Den Haag.
Samenvatting
nanciering van de maatregelen en de kostenverdeling, zoals vastge-
u itgangspunten
dit zijn weerslag heeft gekregen in de Waterbergingsvisie, staan in de oranje kaders. Waterbeleid voor de 21ste eeuw De kern van het Waterbeleid 21ste eeuw is, dat er meer ruimte voor water moet komen, met als principe ➀ vasthouden ➁ bergen ➂ afvoeren. In grote lijnen houdt deze visie in dat iedere waterstaatkundige eenheid zoveel mogelijk ‘de eigen broek moet ophouden’. Techniek en ruimte moeten hierbij slim worden gecombineerd. Ons klimaat verandert en om te voorkomen dat dit tot meer waterover-
voor water nodig is. Om ook op lange termijn het watersysteem op orde
Samenvatting
en beleids-
De kern van de beleidsuitgangspunten en de kaders, en de wijze waarop
te houden, is een goede mix van ruimtelijke en technische maatregelen
31
Algemene kaders
De gehanteerde kaders en beleidsuitgangspunten in de Waterbergingsvisie zijn gebaseerd op bestaand beleid en afspraken - zowel op nationaal als regionaal niveau en op lopende uitvoeringsprogramma’s van Den Haag en Delfland.
last leidt, hebben Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen het Waterbeleid 21ste eeuw ontwikkeld. De conclusie was dat er meer ruimte
noodzakelijk, waarbij de voorkeur uitgaat naar ruimtelijke maatregelen. De commissie Waterbeheer 21ste eeuw heeft het principe ➀ vasthouden ➁ bergen ➂ afvoeren geïntroduceerd. Dat betekent dat het regenwater wordt opgevangen op de plek waar het valt. Geprobeerd wordt het water vast te houden in plaats van het zo snel mogelijk af te voeren. Is vasthouden niet meer mogelijk, dan wordt het water geborgen in gebieden die daarvoor zijn uitgekozen. Pas als het niet anders kan, mag het overtollige regenwater naar elders worden afgevoerd.
Waterbergingsvisie Den Haag
Bijlage 1.
Nationaal Bestuursakkoord Water
Waterkader Haaglanden
ABCDelfland
Het Waterplan Den Haag
Functie gebied Beschermingsniveau NBW Waterbergingsnorm ABCDelfland
Met de Waterbergingsvisie geven Den Haag en Delfland invulling aan
is een grootschalig programma voor verbetering van het totale water-
vormt het integratiekader voor de maatregelen van de Waterbergingsvi-
de afspraken van het Waterkader Haaglanden. De waterbergingsop-
systeem van Delfland. Per gebied is onderzocht welke technische maat-
sie. Afspraken over de uitvoering van de maatregelen die nodig zijn voor
Stedelijk gebied
eens per 100 jaar
3
325 m per ha
gave voor het boezemgebied is een regionale opgave. De gemeente
regelen getroffen moeten worden ter verbetering van de bemaling en
de realisatie van de wateropgave, zijn opgenomen in het uitvoeringspro-
Glastuinbouw
eens per 50 jaar
325 m3 per ha
Den Haag verleent medewerking aan de capaciteitsvergroting van het
afvoercapaciteit van het watersysteem. Daarnaast is per gebied berekend
gramma van het Waterplan Den Haag. De maatregelen zijn afgestemd
Akkerland
eens per 25 jaar
275 m per ha
gemaal Scheveningen en ondersteunt de realisatie van calamiteitenber-
– op basis van de gestelde beschermingsniveaus en de maximaal toe-
met de overige maatregelen uit het Waterplan, die zijn gericht op water-
Grasland
eens per 10 jaar
170 m3 per ha
gingen in de regio.
laatbare peilstijging – hoeveel waterberging er nog bij moet komen om
kwaliteit en de rioleringszorg.
3
te voldoen aan de bergingsnormen (de wateropgave) en welke maatreOmdat de waterbergingsopgave voor het boezemgebied een regionale
gelen daarvoor nodig zijn. Den Haag en Delfland hebben samen gezocht
Het Waterplan Den Haag is in 1999 door Den Haag en Delfland vastge-
In het NBW (2003) hebben Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen
opgave is, is samenwerking in regionaal verband noodzakelijk. Het pro-
naar maatregelen voor het oplossen van het waterbergingstekort in de
steld. Het Waterplan heeft een tijdshorizon tot 2012 en heeft tot doel het
afspraken gemaakt over de manier waarop het beleid van de commissie
bleem van wateroverlast is opgepakt door het stadsgewest Haaglanden
diverse deelgebieden van Den Haag.
verbeteren van de waterkwaliteit en de belevingswaarde van water in
Waterbeheer 21 eeuw concreet wordt vertaald naar een actieprogram-
in samenwerking met de deelnemende gemeenten, Delfland en de Pro-
ma. Doel is om vóór 2015 het watersysteem op orde te brengen en het
vincie Zuid-Holland. Dit heeft geleid tot een gezamenlijk draagvlak voor
De laatste jaren heeft Delfland te kampen gehad met grote waterover-
het landelijk waterbeleid sinds 1999 sterk herzien. Duidelijk is geworden,
zo te houden.
de problematiek in de regio en de garantie dat lokale initiatieven worden
last door hevige regenval. Naar aanleiding daarvan is Delfland in 1998
dat er meer ruimte voor water moet komen om de veranderingen in
Om wateroverlast te voorkomen zijn verschillende beschermingsniveaus
ingebed in regionaal verband.
gestart met het project Afvoer- en BergingsCapaciteit Delfland, kortweg
het klimaat te kunnen opvangen. Dit heeft ertoe geleid dat in 2004 een
ste
tweede uitvoeringsprogramma waterplan is vastgesteld. Hierin is het be-
Vanwege de grote mate van verstedelijking en verharding in de regio
tersysteem in het beheersgebied van Delfland. Het is in 2000 vastgesteld
lang van het nieuwe waterbeleid onderstreept, door de resultaten van de
honderd jaar maatschappelijk acceptabel geacht. Met andere woorden:
moet vooral naar innovatieve oplossingen gezocht worden om de totale
en direct in uitvoering genomen. Gestart is met het op orde brengen van
ABC-studies voor Den Haag en de maatregelen uit de Waterbergingsvisie
er mag niet vaker dan eens in de honderd jaar wateroverlast voorkomen.
waterbergingsopgave te realiseren. Innovatie is daarom een speerpunt
het boezemsysteem. Sinds 2003 worden ook alle polders onderzocht
expliciet op te nemen in het uitvoeringsprogramma.
Het Hoogheemraadschap van Delfland heeft dit voor zijn beheersgebied
binnen het waterkader geworden.
en verbeterd. In de ABC-studies staat onder andere, dat er meer ruimte voor water moet komen en dat iedere waterhuishoudkundige eenheid
fieke gebiedscondities, en omgezet in een waterbergingsnorm.
‘de eigen broek moet ophouden’. Per gebied is berekend hoeveel waterberging er nog bij moet komen om te voldoen aan de bergingsnormen en welke (technische) maatregelen daarvoor nodig zijn. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen maatregelen die afvoerknelpunten en historische bergingstekorten aanpakken en die relatief snel kunnen worden uitgevoerd (1e fase), en maatregelen die nodig zijn om het watersysteem te laten voldoen aan de normering en om de afvoer verder te verbeteren (2e fase). De gehanteerde systematiek is conform de uitgangspunten van het NBW en sluit aan bij de daarin genoemde beschermingsniveaus.
Waterbergingsvisie Den Haag
vertaald naar praktisch uitvoerbaar beleid, rekening houdend met speci-
Samenvatting
ABCDelfland. Dit is een programma voor verbetering van het totale wa-
voorbeeld voor stedelijk gebied een risico op wateroverlast eens in de
33
gedefinieerd, afhankelijk van de functie van een gebied. Zo wordt bij-
heel Den Haag. Als gevolg van de verwachte klimaatontwikkelingen is
alle wateraspecten: waterkwantiteit, -kwaliteit, -keringen en riolering. Uit-
waterkwaliteit. Maatregelen uit het Waterplan Den Haag geven al (voor
gangspunt is, dat er in nieuwe en te herstructureren gebieden voldoende
een deel) invulling aan het nieuwe KRW-beleid.
bergingscapaciteit aanwezig is, of gecreëerd wordt. De afspraken, die zijn
De maatregelen uit de Waterbergingsvisie zijn niet specifiek gericht op
vastgelegd in de Waterbergingsvisie zijn onderdeel van de watertoets bij
het realiseren van waterkwaliteitsdoelen, maar kunnen hieraan wel een
de ruimtelijke plannen van Den Haag.
bijdrage leveren. Denk bijvoorbeeld aan de wijze van inrichten van nieuwe waterpartijen en het combineren van waterberging met het afkop-
Om de ruimtelijke doorwerking van het waterbeleid te garanderen, is in
pelen van regenwater.
2003 landelijk de watertoets geïntroduceerd. De watertoets is het hele
Bijlage 2. Uitvoerings programma
In het Uitvoeringsprogramma zijn per deelgebied alle maatregelen opgenomen die voortvloeien uit het programma ABCDelfland en de maatregelen die zijn overeengekomen tussen Den Haag en Delfland in het kader van de Waterbergingsvisie. Per maatregel staat onder andere aangegeven hoeveel de bijdrage is aan de waterberging, wanneer de uitvoering staat gepland, wie daarvoor verantwoordelijk is en is een kostenraming gegeven. Als alle maatregelen in het kader van het programma ABCDelfland en
proces van vroegtijdig informeren, adviseren, afwegen en uiteindelijk
Naast ontwikkelingen in het beleid voor waterberging, wordt ook nieuw
de maatregelen uit de Waterbergingsvisie zijn uitgevoerd, is het vereiste
beoordelen van waterhuishoudkundige aspecten in ruimtelijke plannen
beleid voor waterkwaliteit van steeds groter belang.
beschermingsniveau bereikt. Daarmee voldoet het watersysteem aan de
en besluiten. Het is één van de instrumenten om het nieuwe waterbeleid
De gevolgen van de KRW voor Den Haag worden momenteel (2006) in
landelijke normen.
voor de 21 eeuw vorm te geven en moet de afstemming tussen water-
beeld gebracht. Naar verwachting zal meer aandacht voor het afkop-
beheer en de ruimtelijke ordening verbeteren. Op basis van het water-
pelen van schoon hemelwater noodzakelijk zijn. Maatregelen in het
advies van de waterbeheerder maakt de gemeente een integrale, goed
Waterplan Den Haag, zoals de aanleg van natuurvriendelijke oevers en
onderbouwde, ruimtelijke afweging. De gemeente zorgt – in overleg met
verbetering van het visstandbeheer geven al (voor een deel) invulling
de waterbeheerder – voor de ruimtelijke inpassing van de maatregelen
aan het nieuwe beleid.
ste
en de verankering in (ruimtelijke) plannen en processen. Het advies van de waterbeheerder en de wijze waarop de initiatiefnemer van ruimtelijke plannen en de gemeente hiermee omgaan, wegen mee in de vaststelling van de plannen door de provincie.
Samenvatting
heeft tot doel om op Europees niveau te komen tot verbetering van de
35
De Kaderrichtlijn Water
De gemeente Den Haag houdt in toekomstige plannen rekening met
Waterbergingsvisie Den Haag
De watertoets
Waterstaatkundige
Water-
eenheid
berging
Type maatregel
Kosten (€)
Den Haag
Delfland
inclusief BTW
(m3)
2 oktober 2006
delijk voor
Uitvoeringsprogramma Waterbergingsvisie Den Haag
uitvoering
2 oktober 2006
Verantwoor-
Planning
RO plan
Stand van zaken
Scheveningen Boezem
Beheerprotocol aanvoerkanalen en haven
Boezem
Regionaal ABC boezem
2007
Verankering in beleid woonboten gemeente en Delfland
Boezem
Regionaal ABC boezem
2007
-
regionaal ABC boezem
3.400.000
3.400.000
Delfland
2005-2006
Maatregelen treffen aan de Forellendaal om 60 cm peilstijBeheerprotocol haven gereed
Boezemland
-
Onderzoek
Delfland
2006
Boezemland
-
Overig
Terreinbeheerder
Vergroten van westelijke duiker onder de Mient
Boezemland
-
Afvoer/ABC fase1
65.000
65.000
voor 2010
Extra duiker aanleggen onder L.v.Meerdervoort ter hoogte
Boezemland
-
Afvoer/ABC fase1
315.000
315.000
voor 2010
-
Afvoer/ABC fase1
55.000
55.000
(m3)
Onderzoek/ABC fase2
0,7 ha opp.water realiseren in De Raden
Eshofpolder
4.200
Aanleg van meer water/ABC fase2
De Raden
0,5 ha opp.water realiseren in Morgenstond
Eshofpolder
3.000
Aanleg van meer water/ABC fase2
Morgenstond
Vergroten capaciteit gemaal Vinkenlaantje
Eshofpolder
-
Bemaling/ABC fase1
1.250.000
1.250.000
2010
50.000
50.000
2007
Verhogen 2 peilscheidingen in Zuiderpark
Eshofpolder
Afvoer en peilbeheer ABC fase1
100.000
100.000
voor 2010
Vasthouden van water in Zuiderpark
Eshofpolder
Beheer ABC fase1
Duiker in de Meppelweg en Melis Stokelaan vergroten i.k.v.
Eshofpolder
Afvoer ABC fase2
Herstructurering (ontwerp) loopt
Eshofpolder
Reconstructie
1.050
Ontwikkeling ADO terrein
1,5 ha opp.water realiseren in Moerwijk-Zuid
Noordpolder
9.000
Aanleg van meer water/ABC fase2
Verbetering bemaling Noordpolder (gemaal Julialaantje en
Noordpolder
-
Bemaling/ABC fase1
200.000
voor 2010
Onderzoek
70.000
Moerwijk Zuid
Herstructurering (ont-
-
Overig/ABC fase2
voor 2010
Boezemland
-
Beheer/ABC fase1
voor 2010
Noordpolder
Noordpolder
Onderzoek naar en evt. aanpassen van stuwen in Landgoe-
Noordpolder
Hogere peilstijging/ABC fase1
Veen- en Binckhorstpolder
-
Onderzoek/ABC fase2
kans laagste maaiveld in de Veen en Binckhorstpolder
Veen- en Binckhorstpolder
derenzone om via dynamisch peilbeheer water beter vast
wordt in 2006 afgerond
te houden Het inventariseren van inlaten, evt. saneren (vergunningen)
Binckhorst
en het handhaven van het beheer van de inlaten.
250
35.000
Traject FES proeftuinen
6.480 Onderzoek/ABC fase1
Noordpolder
-
Onderzoek en beheer/ABC fase1
Mariahoeve
5.220
NVO en berging/ABC fase2
Mariahoeve
-
Bemaling /ABC fase1
2006-2007
0
Mariahoeve Overig
water Veen- en Binckhorstpolder
Onderzoek loopt en
herstructurering
Groene Schenk en A. van Solmstlaan Veen- en Binckhorstpolder
35.000
Landgoederenzone, in combinatie met maatregel sportvel-
Bijdrage reeds aanwezig flauwer talud langs Laakkade
58.000
50.000
25.000
25.000
Voorbereiding loopt
locatie Laakmolen) Onderzoek naar oplossen resterende bergingsopgave in
Veen- en Binckhorstpolder
2008
herstructurering
Bijdrage natuurvriendelijke oevers langs Norenburg, Robijn-
Binckhorst
horst, Ivoorhorst, Barnsteenhorst, Isabellaland en Margaret-
herstructurering Binckhorst
haland, Mariahoeveplein, Finnenburg en Aegonplein Apart bemalen Haagse Bos door realisatie gemaal aan zuidwestzijde van het bos en omvormen duiker tot inlaat.
515.000
515.000
voor 2010
37
Boezemland
200.000
Samenvatting
werp) loopt
Centrum
de Schenkstrook meenemen
Herstructurering (ont-
uitvoering
92.750
den Laakkwartier
en Binkhorstpolder en daarbij het benutten van kansen in
Stand van zaken
Eshofpolder
helemaal openzetten
Onderzoek naar oplossen resterende bergingsopgave Veen-
RO plan
voor 2010
ophogen voetpad toereikend
In herstructurering Binkhorst inzetten op vasthouden van
Planning
delijk voor
Noordpolder Boezemland
Centrum
Bijdrage reeds aangelegde oevers Prinses Beatrixlaan,
Verantwoor-
ADO-terrein
300mm naar 800mm
Onderzoek naar verbeteren afvoer Binkhorst
Delfland
ging te realiseren
Resterende bergingsopgave oplossen bij herontwikkeling
Duindorp-Vogelwijk
Onderzoek naar beperkte toelaatbare peilstijging en faal-
Den Haag
inclusief BTW
mogelijke reconstructie
van de Hoefbladlaan en de Händellaan van 1000 mm
Inlaat vanuit Alexanderveld naar boezem bij grote afvoer
Kosten (€)
dat er geen maatregelen
Loosduinen
Voorkomen opstuwing bij Carel Reinierszkade, mogelijk
Type maatregel
Uitgevoerd; conclusie is
worden uitgevoerd
Vergroten zuidelijke duiker bij het Daltonplantsoen van rond
berging
werp) loopt
den in boezemtak Het Kanaal (dynamisch peilbeheer)
Vasthouden van water op golfterrein Duinzigt
Water-
eenheid
Eshofpolder
Vergroten capaciteit gemaal Scheveningen
Onderzoek naar noodzaak en mogelijkheden voor vasthou-
Waterstaatkundige
Waterbergingsvisie Den Haag
Uitvoeringsprogramma Waterbergingsvisie Den Haag
Waterstaatkundige
Water-
eenheid
berging
Kosten (€)
Den Haag
Delfland
inclusief BTW
Verantwoor-
Planning
RO plan
delijk voor
(m ) Mariahoeve
-
Afvoer/ABC fase1
Mariahoeve
-
Afvoer/ABC fase2
Mariahoeve
-
Onderzoek
70.000
70.000
voor 2010
Bezuidenhoutseweg) van 700 mm naar 1000 mm rond
herstructurering van 500mm naar 1250 mm rond
Realiseren flexibel peil in het Haagse Bos
Mariahoeve
Onderzoek naar oplossen resterende bergingsopgave in
Mariahoeve
-
80.000
40.000
Leidschenveen
2005
Peilbeheer
ABC-studie Veen- en Binckhorstpolder, Hoogheemraadschap van Delfland, september 2005
Realiseren van afspraken waterhuishouding conform
ABC-studie Haagse Beek, Hoogheemraadschap van Delfland, septem-
afspraken
ber 2005
Oostmadepolder Oostmadepolder
-
Afvoer/ABC fase1
20.000
20.000
voor 2010
Oostmadepolder
-
Afvoer/ABC fase1
20.000
20.000
voor 2010
Oostmadepolder
-
Afvoer en peilbeheer/ABC fase1
50.000
50.000
voor 2010
Oostmadepolder
-
Afvoer en peilbeheer/ABC fase1
50.000
50.000
voor 2010
Oostmadepolder
-
Bemaling/ABC fase2
20.000
20.000
ABC-studie Westmadepolder en Oostmadepolder, Hoogheemraadschap van Delfland, september 2005
mm naar 1500 mm rond
Peilbesluit Eshofpolder, Hoogheemraadschap van Delfland, november
naar 1500 mm rond
2006
m naar 2 m
Realiseren en intensiveren, Waterbeheersplan Hoogheemraadschap van Delfland 2006-2009, vastgesteld door de Verenigde Vergadering
naar 3 m Technische maatregelen voor het omdraaien van de stro-
Hoogheemraadschap van Delfland op 30 juni 2005
mingsrichting ten westen van de sifon onder de boezemtak
Voorontwerp peilbesluit boezem, vastgesteld door het college van
bij de Madepolderweg
dijkgraaf en hoogheemraden, oktober 2006, kenmerk 604837.
Ypenburg 1,42 ha opp.water realiseren in deelplan 19 van buitenplaats Ypenburg
heemraadschap van Delfland, juli 2006, kenmerk 579385
ABC-studie Mariahoeve, Hoogheemraadschap van Delfland, september
Wateringse Veld
Verbreden stuw onder de Oostmadeweg (oost) van 0.8 m
Wijziging voorkeursmaatregelen ABC-polders cluster 6 en 7, Hoog-
september 2005
40.000
Leidschenveen
Verbreden stuw tussen Westmade en Oostmade van 0.8
schap van Delfland, kenmerk 542055
ABC-studie Boezemland Den Haag, Hoogheemraadschap van Delfland,
Beheer
Mariahoeve
Vergroten duiker onder Oostmadeweg (oost) van 500 mm
Voorkeursmaatregelen ABC-polders cluster 6 en 7, Hoogheemraad-
ABC-studie Noordpolder, Hoogheemraadschap van Delfland, juni 2003
Marlot en Huis ten Bosch
Vergroten duiker tussen Westmade en Oostmade van 500
Delfland, juni 2003, kenmerk 2003/03798
ABC-studie Eshofpolder, Hoogheemraadschap van Delfland, juni 2003
verbetering doorstroming en waterkwaliteit in gebieden als
Uitvoeren technische maatregelen conform afspraken
ABC-polders maatregelen cluster 2 en 3, Hoogheemraadschap van
Ypenburg
8.520
Aanleg van meer water
A12 zone-deelplan 19
Beleidsvisie Waterplannen, hoogheemraadschap van Delfland, april 2004, kenmerk 431670 Handreiking Watertoets: de ruimte voor water in beeld, Hoogheemraadschap van Delfland samenwerken aan water in ruimtelijke plannen
Samenvatting
Onderzoek naar uitvoering bladschouw en onderhoud voor
Bijlage 3.
39
Vergroten duiker langs de Haverkamp (dichtst bij gemaal) bij
Stand van zaken
Bronnenoverzicht
uitvoering
3
2 oktober 2006 Vergroten twee duikers onder Reigersbergenweg (langs
Type maatregel
Waterbergingsvisie Den Haag
Uitvoeringsprogramma Waterbergingsvisie Den Haag
Ruimte voor water, inspiratieboek Hoogheemraadschap van Delfland,
Eindrapportage en eindadvies over waterberging in Leidschenveen
Colofon
april 2004
door het Hoogheemraadschap van Delfland, Ontwikkelingsbedrijf Leid-
Dit is een uitgave van de gemeente Den Haag en het Hoogheemraadschap van
Watervisie Leidschendam-Voorburg, visie en groeidocument naar het
schenveen, gemeente Den Haag, 1 september 2004
Delfland
Waterplan, november 2005
Wateringse Veld, analyse watersysteem, Ontwikkelingscombinatie
Nationaal bestuursakkoord water, Rijk, Interprovinciaal Overleg, Unie
Wateringse Veld, 1997
van Waterschappen en Vereniging van Nederlandse Gemeenten, 2 juli
Samenstelling Projectgroep Waterbergingsvisie Den Haag
2003 Handreiking Watertoets 2, Samenwerken aan water in ruimtelijke plan-
Beeldmateriaal / fotografie
nen, december 2003
Gemeente Den Haag, Hoogheemraadschap van Delfland, Blikveld, Hans van der Water,
Waterkader Haaglanden, een tussenbalans. Op weg naar regionale
www.Dreiseitl.de (“New Waterscapes. Planning, building and designing with water.”),
afspraken voor een duurzaam watersysteem, oktober 2005
Tauw bv., Claudia Dohm, www.doelbeelden.nl, M. van Kooten, deelnemer fotowedstrijd
Regionaal Bestuursakkoord Haaglanden, februari 2006
“Water in de kijker”, P.L. Fakkert, deelnemer fotowedstrijd “Water in de kijker”
Waterplan Den Haag, uitvoeringsprogramma 2005-2007
Copyright-rechten berusten bij bovengenoemde instanties en/of personen en mogen
Gemeentelijk Rioleringsplan 2006-2010. Goed riool, schoon water,
niet zonder schriftelijke toestemming van de rechthebbenden worden gebruikt. Orga-
2005
nisaties en personen die menen dat bepaalde rechten bij hen liggen, kunnen contact
Structuurvisie Den Haag Zuidwest, 16 december 2004
opnemen. Zorgvuldigheid is betracht bij elke foto de eigenaar c.q. fotograaf te achter-
Wateroverlast Forellendaal 350-368 Den Haag, Tauw, 26 september
halen. Uiteraard zijn we blij met elke aanvulling van de ontbrekende informatie.
2005 Toekomstvisie Landgoederenzone Rijswijk, Gemeente Rijswijk, 17 de-
Grafische vormgeving
cember 2002
Blikveld - Delft
Gemeente Den Haag, concept-gebiedsvisie Moerwijk, augustus 2004
De Waterbergingsvisie Den Haag bestaat uit acht deelgebiedrapportages en een
Stedenbouwkundig plan Moerwijk zuid, gemeente Den Haag, augus-
samenvatting. De Waterbergingsvisie Den Haag is vastgesteld door het college van
tus 2004
burgemeester en wethouders van Den Haag op 28 november 2006 en door het college
Bergingsberekening Ypenburg, Hoogheemraadschap van Delfland,
van dijkgraaf en hoogheemraden van Delfland op 12 december 2006.
oktober 2005 Gemeente Den Haag, Quick-scan waterberging Noordpolder, studie
Oplage
Tauw, 15 februari 2005
500 stuks
Waterbergingsvisie Den Haag
41
Gebiedsontwikkeling De Raden, Den Haag februari 2005
Samenvatting
Structuurvisie Den Haag 2020, Wéreldstad aan Zee, november 2005