NIEUWSBRIEF voorjaar 2005
Stichting Werkgroep Kerk en Dier http://www.kerkendier.nl
Dierendag 2004 Verschillende dagbladen besteedden die dag aandacht aan de vraag hoe groot de belangstelling van de kerken was voor het leed van de dieren. In een interview met o.a. Trouw en het Friesch Dagblad antwoordde een woordvoerder van Kerk en Dier desgevraagd: "Jammer genoeg is er slechts een klein percentage christenen dat zich hiermee bezighoudt. Dat is zo onbegrijpelijk, want liefde voor God betekent ook liefde voor Zijn schepping! Het betekent respect voor alle leven dat Hij geschapen heeft. In de Bijbel is herhaaldelijk sprake van Gods heerlijkheid die de hele aarde vervult. Alleen dieren die naar hun aard kunnen leven, stralen ook iets van die heerlijkheid uit."
In dit nummer: • Dierendag 2004: nog geen item voor de kerken? • EO Gezinsdag 2004: Kerk en Dier was erbij • Kaïn als trendsetter • RK Contactdag… Nu nog de dieren. • Hoe sportief is hengelen? • Daar is 'ie dan: de duiventil • PKN-gemeente Enkhuizen: een hoopvol begin • Christelijk Ecologisch Netwerk: Kerk en Dier grijpt haar kans
EO Gezinsdag: waar twee of meer in Mijn Naam aanwezig zijn… In 2004 was de EO Gezinsdag in Arnhem en Kerk en Dier was erbij! Het was een dag over geloof, over God, over Genade en over Liefde. "Waar zoveel mensen (alleen al 1200 kinderen) bijeen zijn, laat de Geest zich niet onbetuigd" zei iemand. En dat was werkelijk aan de sfeer te proeven. Het was een blijde dag van herkenning voor mensen die volgelingen van Jezus willen zijn.
"…mijn vader is tòch dominee, mevrouw!"
Er was een ruim opgezette markt met vele, vele kramen van christelijke organisaties. De belangstelling voor ons stalletje was onverwacht groot! Wij hadden namelijk het geluk dat het de volgende dag Dierendag was. Handenvol gebeden voor de dieren mochten wij uitdelen ("Oh, geef maar hier mevrouw, mijn vader is tòch dominee!"). Ook het boekje Dank God voor de dieren vloog de kraam uit. Wij waren heel dankbaar voor deze dag!
Als de dieren beginnen te zingen Sommige bijbelteksten lijken eigenaardige dingen te zeggen. Bij iemand die geen christelijke achtergrond heeft, zouden ze zeker verwarring scheppen. Neem bijvoorbeeld Openbaringen 5:12. Een enorme mensenmassa is uit volle borst aan het zingen. Wat is de oorzaak van hun jubelstemming? De schrijver van Openbaringen vertelt ons dat het een geslacht lam is. Het is verbazingwekkend als de slachting van een onschuldig dier zoveel vreugde teweegbrengt. Degenen onder ons die vegetariër zijn, raken verontwaardigd door een dergelijke gedachte. Het lijden is zinloos; een daad van geweld is gepleegd tegen een weerloos dier. Degenen onder ons die scharrel- of biologisch vlees eten zijn ook verontwaardigd; dat wat plaatsvindt uit noodzaak mag nooit een oorzaak zijn voor vreugde, het is eerder een oorzaak van voortdurende spijt. Het volgende vers lijkt ons iets nog ergers te vertellen, namelijk "Toen hoorde ik elk schepsel in de hemel, onder de aarde en in de zee zingen: 'Zegeningen en eer en glorie en macht voor Hem die op de troon zit, voor altijd en eeuwig'"
Nog verbazingwekkender is het dat een geslacht, onschuldig dier voor zoveel vreugde zorgt bij de dieren zelf. Je moet inderdaad een christen met een behoorlijke dosis bijbelkennis zijn om te kunnen begrijpen waar de tekst werkelijk over gaat. Wij hebben in de kerk geleerd dat het lam in de tekst helemaal geen dier is, en zeker geen dood dier. 'Lam' is een metafoor voor de bevrijder die God de wereld instuurde: Jezus, die naar de hemel terugkeerde nadat God Hem had doen opstaan uit de dood. Blijft de vraag waarom dieren en mensen voor Hem zingen. Waarom wensen ze Hem zegeningen en eer en glorie en macht tot in de eeuwigheid toe?
De wederopstanding was Gods overwinning, door het leven van Liefde dat Jezus had geleid. Die manier van leven deed Hem beseffen hoe het zou zijn om een offerlam te zijn. Hij had in alle opzichten de titel 'Lam' met een hoofdletter verdiend, en de dieren erkennen hem als zodanig. Dat is waarom de dieren in Openbaringen 5 willen dat God Jezus machtig maakt. Je kunt een mens als Jezus vertrouwen om over je te regeren! Als christenen is het onze taak om de weg van terugkeer voor Jezus te plaveien, door aan Hem een voorbeeld te nemen als het gaat om de manier waarop we Zijn schepselen behandelen.
Het antwoord vinden we in de manier van leven van Jezus. Totdat Hij kwam, waren er talloze lammeren geslacht onder de offerregels van het oude verbond. God schafte dat offersysteem af toen Hij Jezus deed opstaan uit de dood. Jezus was een verschrikkelijke dood gestorven, Hij had zich tot het laatste moment verzet tegen de verleiding om te heersen door middel van machtsvertoon.
Nieuwe website Kerk en Dier Voor wie hem nog niet had ontdekt: de stichting heeft een nieuwe website. U vindt er onze geloofsbrief, verscheidene artikelen en een gastenboek. Wij nodigen u bij deze dus van harte uit om eens langs te komen op onze webstek en een berichtje achter te laten in het gastenboek! Het adres van de site:
http://www.kerkendier.nl
Christelijk Ecologisch Netwerk roept op tot bezinningsperiode rond het wonder van de schepping: Kerk en Dier doet mee! Een voortaan vaste periode over de zorg voor de Schepping in te voegen in onze kerkelijke liturgie is in voorbereiding! Aan dit voorstel, voortgekomen uit de OostersOrthodoxe kerken, is inmiddels al in veel landen in Europa gevolg gegeven. Nieuwe visie De andere kijk die de Oosterse kerken hebben op de Heelheid van de Schepping kan voor ons in het westen verrijkend zijn. Het opmerkelijke van deze visie is namelijk dat de verantwoordelijkheid voor de Schepping daar niet de gestalte van de rentmeester heeft, maar die van priester. Rentmeester versus priester Met de metafoor van de goede rentmeester erkennen wij de plicht tot verantwoording, hetzij aan God, hetzij aan toekomstige generaties. Aan het antropocentrische beeld, waarin de mens buiten en boven de wereld staat, wordt echter niet getornd. Zo blijkt het beeld van de rentmeester eenzijdig: het kan gemakkelijk materialistisch worden ingevuld. De notie van de liefde ontbreekt. Een rentmeester hoeft immers persoonlijk helemaal niet te houden van datgene waarover hij is aangesteld. Hij moet het slechts goed behéren. Zo bezien, vormt deze metafoor geen goed tegenwicht tegen de huidige natuurvisie van afstand en beheersing. De priester De priester symboliseert de aan God gewijde. Zijn taak is een geestelijke. Hij is een ingewijde, hij ervaart de eenheid en de heiligheid van alle leven omdat hij in ieder levend wezen het gelaat van de Christus herkent. En hij verheugt zich en wil dienstbaar zijn aan Gods Plan met de schepping. Deze schepping herbergt in deze beschouwing een goddelijk geheim dat zich toesluit voor een technisch-wetenschappelijke beheersing maar zich zal onthullen voor wie in een houding van liefde en respect tot haar nadert.
Het Christelijk Ecologisch Netwerk Dit CEN nu (waarin vele organisaties, o.a. de Evangelische Alliantie participeren) werkt nauw samen met de projectgroep Kerk en Milieu. Met elkaar bestrijken beide organisaties bijna de gehele bandbreedte van kerkelijk Nederland. Verder is de samenwerking met de oecumenische ontwikkelingsorganisatie Oikos van groot belang wegens de mondiale invalshoek. Maja's map: "Verwondering" Voornoemde organisaties nu hebben een themamap samengesteld om het gedachtegoed rond de periode voor de Schepping uit te dragen binnen de kerken van Nederland. Deze map, die de titel Verwondering draagt, bevat een aantal preekschetsen, gedichten, gebeden en liedsuggesties. Door extra gebeden en meditaties over dieren toe te voegen en onze naam op de sprekerslijst te plaatsen hoopt Kerk en Dier het aandachtsveld voor heel de schepping evenwichtig te verdelen. Daarom heeft Kerk en Dier zich nu verbonden met de werkgroep Kerk, Geloof en Levensstijl van het CEN, die zich inzet voor de verspreiding van dit gedachtegoed. Als coördinator van deze themamap Verwondering heeft het CEN Mevrouw Maja Postma aangesteld. Bent u benieuwd naar deze map, die u nu al als proef bij de voorbereiding van vieringen kunt gebruiken? Haar e-mailadres is
[email protected].
PKN-gemeente Enkhuizen: eerste collecte voor de dieren! Bij haar afscheid als diaken van de Hervormde Gemeente Enkhuizen stuurde Tineke Lensink een brief naar de kerkenraad met onder andere de volgende woorden: "Hoeveel zorgplicht hebben wij voor de dieren? Leert ons het onderdeel Heelheid van de Schepping van het Conciliair Proces niet dat dieren onlosmakelijk deel uit maken van de schepping?" Daarbij deed ze het verzoek om concreet aandacht te schenken aan dieren in de vorm van steun aan de WSPA (World Society for the Protection of Animals). Deze organisatie past in het rijtje waar ook Artsen Zonder Grenzen en Amnesty International instaan, organisaties die ook door veel kerken worden ondersteund. De diaconie van de Hervormde Gemeente reageerde positief en een tijdens het avondmaal gehouden tafel-collecte tijdens een huwelijksdienst werd bestemd voor de WSPA. De opbrengst was ruim 260,-!
Kinderleerhuisthema: dieren Zo stond ook begin oktober tijdens het zogenaamde 'kinderleerhuis' het dier centraal. Tweemaal per jaar worden de kinderen van de gezamenlijke kindernevendiensten van de PKNgemeente in Enkhuizen uitgenodigd om uitleg te krijgen over een bepaald onderwerp. Op 2 oktober heeft mevrouw Corrie van Schaik het dier centraal gesteld. De meeste kinderen eten dagelijks vlees, maar weten over de herkomst erg weinig. Aan de hand van een educatieve videoband van Wakker Dier en Compassion in World Farming werd hen verteld over het leven van dieren in de gangbare landbouw. Ook werden er alternatieven getoond als scharrel- en biologisch vlees, en ook vegetarische producten. Bij het afscheid kreeg ieder kind een kinderboerderijkrant van Wakker Dier en een jeugdblad Kids for Animals mee naar huis.
Een dag later is hetzelfde gedaan met de kinderen van de basiscatechisatie, in de groep van 10-11-jarigen en in de groep van 12-13-jarigen. De reacties varieerden van verbazing tot ontzetting. Bij het voorbereiden van deze middagen, werd de interesse van de predikant van deze gemeente, ds. Idelette Otten, gewekt. Ds. Otten stelde nu voor om voor basiscatechisanten in de leeftijd 12-13 jaar jaarlijks rond dierendag een diergroep centraal te stellen. Ook gaf zij aan, het dier in zijn algemeenheid meer in de eredienst te willen noemen. Zo zong ze tijdens een scholendienst op 31 oktober in een volle St. Pancraskerk: Om de mensen om de dieren om de honger en de dood om de kleinen en de groten al uw schepselen in nood!
Mevrouw van Schaik is oud-bestuurslid van Kerk en Dier, mevrouw Tineke Lensink is sinds 1999 bestuurslid van Kerk en Dier
Colofon Deze nieuwsbrief is een uitgave van de Stichting Kerk en Dier. Reacties graag naar: Secretariaat Kerk en Dier Juliana van Stolberglaan 4A 1412 BG NAARDEN Tel.: 035 - 69 454 46 (ma-vr 09:00-10:00) B.g.g. 023 - 53 700 67 E-mail:
[email protected] Postgironummer 7340799 t.n.v. Kerk en Dier, Heemstede
In dankbaarheid ontvangen of uit de grond geranseld? De tijd dat wij ons nog verbaasden over tomaten die op steenwol gekweekt zijn ligt alweer een tijdje achter ons. God als Bron van onze duurzame levensenergie (via vruchtbaar zaad, zon, regen en rust in vruchtbare aarde) raakt uit het zicht.
Abel
Wij spreken niet meer van graan- melken eieropbrengst maar van graan-, melk- en eierproductie. In onze kranten kan men het wel en wee volgen van onze Argentijnse vleesproducenten en lezen wij: "Europa voert sinds vorig jaar meer rundvlees in dan het zelf fabriceert" (!).
Met de naam Abel werd 'de geringe, de nietswaardige' aangeduid. De bijbelse voorkeur gaat echter juist uit naar Abel! Hij wordt als herder het eerst vermeld (in de Bijbel worden herders vaak uitverkoren). Het bezig zijn met de dieren, waar blijft de zelfverwerkelijking?
Opbrengst of productie?
Van Kaïn echter staat geschreven dat hij niet de gehele aarde, maar 'aarde' ging dienen. Modern gezegd: hij profiteerde selectief van Moeder Aarde. Wij herkennen de gevolgen hiervan in onze tijd: overbemesting, bodemuitputting, veedegeneratie. Om meer te verdienen. Kaïn wordt zo een van de vaders van de productiecultuur.
Deze wijziging in de formulering, aldus dominee Wuister in een ingezonden brief, duidt op een verandering in het Gods-, mens- en wereldbeeld. En daardoor in geloofsbeleving en cultuur. Het duidt op een volstrekt gebrek aan eerbied voor de Bron van alle Leven. "Heel verrassend is", aldus dominee Wuister, "dat dit verschil in levensopvatting al terug te brengen is tot Kaïn en Abel." Kaïn "De naam Kaïn blijkt te zijn afgeleid van het werkwoord dat 'maken' of 'produceren' inhoudt. Kaïn krijgt, volgens zijn naam (door Eva gegeven), de opdracht een man van de 'maakbare wereld' te worden.
Splitsing Er is dus bij Kaïn al een splitsing van cultus (godsdienst) en cultuur (dienst ten eigen bate, materieel en spiritueel). Het geslacht en de cultuur van Kaïn eindigen echter met (populair vertaald) moord en doodslag. Is dit niet een spiegel van onze moderne welvaartsstaat, met haar maakbare samenleving en productiecultuur en de consequenties daarvan? Zich al uitend in onze terminologie en meer strevend naar welvaart dan naar welzijn? Meer willen ver-dienen dan dienen en liefhebben van God en Zijn schepping?" Aldus dominee J.D. Wuister, emeritus-predikant te Schiedam
Symposium: 'De waarde van het Leven' Çontactdag Rooms-Katholieken Daar wij ons als Kerk en Dier bij dit onderwerp zeer betrokken wisten, verheugden wij ons erop om deze dag bij te wonen. Hoewel wij niet verwachtten dat ook de waardigheid van het dierenleven in beeld zou komen, hoopten wij toch op een mogelijkheid om een kleine duit in het zakje te doen over de intrinsieke waarde van het dier. Het onderwerp van de meditatie van Mgr. Simonis betrof de waardigheid van de zieke, oude en stervende mens. Als voorbeeld noemde hij de huidige paus, van wie veel mensen de verschijning en het optreden 'niet meer om aan te zien' vinden. "De Paus", zo sprak hij, "wordt enerzijds aangetrokken door het verlangen om zich in de dood met Christus te verenigen, anderzijds weet hij dat dit aardse leven een geschenk van God is, waarvan God in Zijn wijsheid het einde bepalen zal.
In de tijd die hem nog gegeven is, is de Paus solidair met alle andere zieke mensen en zal hij zoveel mogelijk aan zijn roeping gehoor geven en door zijn werk vruchten trachten voort te brengen die eeuwig zijn." Dit onderwerp bleef, misschien omdat er erg veel hoogbejaarde mensen aanwezig waren, in het middelpunt van de belangstelling staan. De ouder wordende mens in de praktijk, zijn wensen en behoeften en hoe daarmee om te gaan. 's Middags was er de mogelijkheid schriftelijk in te gaan op 'de nieuwe ontwikkelingen die het Leven bedreigen' en op de vraag: "Waar overschrijdt de christenmens de ongeschreven wet van toepassing die hij in zijn verstand en in zijn hart gaat ontdekken?"
Het antwoord was voor Kerk en Dier natuurlijk een schot voor open doel. Wij hebben er niet lang over hoeven piekeren! Zoals u al verwachtte was er, door het grote aantal antwoorden (hoewel ze wel genoteerd werden), géén tijd meer om deze publiekelijk voor te lezen. Later op de dag konden we deze schade inhalen door een gesprek over de intrinsieke waarde van het dier met zowel mr. drs. Geertjan van Rossem als met mevrouw dr. N. Stienstra, organisatoren van deze dag, waarbij zij beiden wat materiaal van onze werkgroep in ontvangst namen.
Inbreng Stichting Vissenbescherming Uitgangspunt van de Gezondheids- en Welzijnswet voor Dieren is de intrinsieke waarde van het dier. Dat houdt in dat dieren een eigen waarde als levend wezen bezitten, los van hun nuttigheidswaarde voor de mens. Daarom wordt in deze wet het nee, tenzij-principe toegepast. Dat wil zeggen dat bij dieren geen pijn of letsel mag worden veroorzaakt en dat hun gezondheid en welzijn niet mogen worden benadeeld 'zonder redelijk doel of met overschrijding van hetgeen ter bereiking van zodanig doel toelaatbaar is' (artikel 36). De hengelsport is geen activiteit die als een redelijk doel kan worden aangemerkt waarvoor bij dieren pijn of letsel mag worden veroorzaakt. Onder veel hengelaars bestaat nog het idee dat vissen geen gevoel hebben. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt echter dat dit een ernstige misvatting is. Vissen hebben niet alleen gevoel, zenuwen, pijnzenuwen, maar ook hersenen waarmee ze allerlei individueel en sociaal gedrag kunnen aanleren, gevaren kunnen vermijden en gebeurtenissen kunnen onthouden. Er zijn veel hengelaars in Nederland, maar er zijn veel meer Nederlanders (74%) die de hengelsport afwijzen wegens dieronvriendelijkheid. 73% Vindt de hengelsport geen geschikt middel om kinderen respect voor dieren bij te brengen. De hengelsport is dus niet zo'n beschaafde bezigheid, ook niet om kinderen respect voor dieren bij te brengen.
Als er toch gehengeld wordt, dan zou op zijn minst van de overheid die hiertoe gelegenheid biedt door middel van een visakte, verwacht mogen worden dat die het veroorzaakte dierenleed zoveel mogelijk beperken. Dat kan onder andere op de volgende wijze: - Door het verbieden van de weerhaak aan vishaken. Dat bespaart de vissen die onthaakt moeten worden veel pijn en verwondingen. Ook de vele vogels met ingeslikte vishaken zullen er blijk mee zijn. - Door wedstrijden in het zoveel mogelijk vangen van vissen te verbieden. Door aan het vangen van vissen ook nog een wedstrijdkarakter te geven, raakt het respect voor dieren en de compassie met de verwonde dieren wel erg op de achtergrond. http://www.vissenbescherming.nl
Duiventillen Amsterdam Op 13 oktober was het zover: de eerste gemeentelijke duiventil van Amsterdam werd geopend, op de waarschijnlijk meest duifrijke plek van Nederland, die mede dankzij de vele duiven ook wereldwijde bekendheid geniet: De Dam. Bovenop de parkeergarage van de Bijenkorf prijkt nu net zo'n prachtige duiventil als het exemplaar dat in juni 2003 in Rotterdam is geplaatst. Een geweldig succes opnieuw voor de Landelijke Werkgroep Duivenoverlast, die er keihard aan werkt gemeentebesturen te interesseren voor de duiventilmethode als alternatief voor de wrede en zinloze vang- en dodingsacties. Zinloos, omdat door het wegvangen van de duiven de populatie juist groter wordt in plaats van kleiner. Mevrouw Bep de Boer, bestuurslid van Kerk en Dier, was erbij. Opgewacht door de storemanager van de Bijenkorf, de heer J.G.S. Maessen, togen wij samen met alle genodigden naar het dak van de parkeergarage. De til stond nog afgedekt, maar werd na gloedvolle toespraken van de heer Maessen, de heer Frankenhuis (oud-directeur van Artis) en wethouder Guido Frankfurter van Stadsdeel Amsterdam Centrum officieel geopend. Voor de wethouder speciaal woord waardering:
als in alle gemeenten wethouders als Guido Frankfurter het voor het zeggen hadden, dan zouden er in alle gemeenten al duiventillen staan en zouden er nergens meer duiven worden gevangen of gedood. Wat een enthousiaste man! Hij heeft ervoor gezorgd dat er in het hele Stadsdeel Centrum geen duiven meer mogen worden gevangen. Binnenkort zullen in dit stadsdeel nog meer tillen worden geplaatst. Het was een feestelijke bijeenkomst met drankjes, broodjes en veel bewondering voor de nieuwe duiventil, die ook van binnen door iedereen kon worden bekeken. Uiteraard waren ook de media aanwezig. Een zeer geslaagde middag! Zutphen Twee weken later, op 27 oktober, was het 'duivendag' in Zutphen. Ook hier een prachtige duiventil (de eerste van drie) in een woon- / winkelwijk en ook hier een feestelijk samenzijn met vele genodigden. Er is zelfs een Stichting Stadsduiven Zutphen opgericht, waarin ook de gemeente is vertegenwoordigd.
een van
De feestelijke opening van de til in Amsterdam: v.l.n.r. dhr. Maessen, wethouder Frankfurter en Marleen Drijgers van de Landelijke Wgr. Duiven-overlast.
Na enthousiaste toespraken van o.a. wethouder Drs. A.J. van Oosten en zelfs van een buurtbewoner die altijd veel last van de duiven had en nu ook zo blij was met deze oplossing, werd door de wethouder de til onthuld. Wie volgt? Nog steeds zijn er diverse gemeenten in ons land die de duivenoverlast denken te kunnen bestrijden door de duiven te laten vangen en doden of gewoon door een voerverbod in te stellen (en de duiven dus te laten verhongeren). Beide methodes zijn wreed en zinloos. Voor verhongerde of weggevangen duiven komen weer nieuwe, veelal jonge duiven terug. Maar gelukkig zijn er weer andere gemeenten die het goede voorbeeld geven. Ook België toont belangstelling. Antwerpen krijgt binnenkort de eerste til. Wij hebben goede hoop dat gemeenten straks niet meer om de duiventil heeb kunnen en dat alle dieronvriendelijke en tegelijk inefficiënte bestrijdingsmethoden tot het verleden zullen behoren.
