Daltonboek De Veste 2014-2015
Voorwoord Onze school is een Daltonschool, die zich daardoor onderscheidt van vele andere scholen. Het onderwijs is altijd in ontwikkeling en zeker het Daltononderwijs. Soms moeten er aanpassingen plaatsvinden en veranderen afspraken omdat er andere inzichten komen. Soms blijkt iets niet te werken en moet je daarop anticiperen en samen zoeken naar alternatieven. In dit Daltonboek liggen een aantal afspraken vast zoals we deze hanteren binnen onze school op dit moment. Naast dit document is er een Daltonbeleidsplan waarin we ons zelf doelen stellen om toe te werken naar onze Daltonvisie. Dit Daltonboek is de praktische uitwerking van het Daltonbeleidsplan.
Leeswijzer In het eerste hoofdstuk kunt u lezen over Daltononderwijs in het algemeen. Het hoofdstuk daarna vertelt wat het oplevert voor de kinderen. Het derde hoofdstuk gaat in op de algemene afspraken en de organisatie binnen de school. De hoofdstukken over de taak en het planbord, keuzewerk, reflectie en portfolio geven meer specifieke afspraken hierover op een rijtje. Het hoofdstuk Coöperatief leren geeft een uitwerking van de opzet en aanpak van samenwerkend/coöperatief leren binnen onze school. Onderwijs aan groep ½ vindt u in een apart hoofdstuk. Aangezien hier gewerkt wordt vanuit het spelenderwijze leren worden bepaalde aspecten op een andere manier vormgegeven. Het laatste hoofdstuk gaat over onze leerlingenraad. Als afsluiting vindt u een begrippenlijst en een aantal bijlagen.
2
Inhoud Voorwoord ................................................................................................................................................. 2 Leeswijzer ................................................................................................................................................. 2 Algemeen .................................................................................................................................................. 6 Achtergrond van het Daltononderwijs ...................................................................................................... 6 De kernwaarden van Dalton ................................................................................................................... 6 Wat levert het op voor de kinderen? ........................................................................................................... 7 Organisatie van ons Daltononderwijs ........................................................................................................... 8 Planborden ............................................................................................................................................ 8 Taak ..................................................................................................................................................... 8 Werktijd ................................................................................................................................................. 9 Dagkleuren ...........................................................................................................................................10 Het Daltonblok ......................................................................................................................................10 Geluidwijzer .......................................................................................................................................... 11 Keuzevrijheid ........................................................................................................................................ 11 Verantwoordelijkheid: ............................................................................................................................ 11 Zelfstandigheid ..................................................................................................................................... 12 Samenwerken ....................................................................................................................................... 12 Effectiviteit ............................................................................................................................................ 12 Reflectie ............................................................................................................................................... 13 Borging ................................................................................................................................................ 13 Klassenbouwers.................................................................................................................................... 13 Buiten de klas werken: .......................................................................................................................... 13 De taak en het planbord ............................................................................................................................ 14 Planbord .............................................................................................................................................. 15 Planning op de taak .............................................................................................................................. 15 Keuzewerk ............................................................................................................................................... 16 Waar bestaat het keuzewerk uit? .......................................................................................................... 16 Organisatie ........................................................................................................................................... 17 Tijd .................................................................................................................................................. 17 Doel en instructie ............................................................................................................................. 17 Waar ............................................................................................................................................... 18 Reflectie .................................................................................................................................................. 19 Wat is voor ons Reflectie (Onze definitie)? ........................................................................................... 19 Wie reflecteert er bij ons op school ? .................................................................................................... 19 Wat brengt reflectie voor ons onderwijs (Onze visie)? ........................................................................... 19 3
Leerling reflectie ....................................................................................................................................... 20 Naar welke leerling doelen werken wij toe? ........................................................................................... 20 Welke hulpmiddelen gebruiken wij ? ..................................................................................................... 24 Hoe werken wij met reflecteren? ........................................................................................................... 26 Portfolio ................................................................................................................................................... 30 Waarom? ............................................................................................................................................ 30 Waaruit bestaat het ? .......................................................................................................................... 30 Hoe werken we ermee? ....................................................................................................................... 30 Rapport en 10 minutengesprekken......................................................................................................... 31 Januari en juni ...................................................................................................................................... 31 Materialen ............................................................................................................................................ 31 Nakijken en waarderen ............................................................................................................................. 32 Nakijken .............................................................................................................................................. 32 Niet af ................................................................................................................................................. 33 Reflectie in de praktijk .......................................................................................................................... 34 Waardering .......................................................................................................................................... 34 Coöperatief leren...................................................................................................................................... 35 Uitgangspunten en bronnen .................................................................................................................. 35 Periodiek project "Coöperatief leren" .................................................................................................... 36 Beginsituatie en plan van aanpak ..................................................................................................... 36 Stappenplan aanleren van samenwerkingsvaardigheden .................................................................... 36 Stappenplan aanleren van coöperatieve werkvormen ......................................................................... 36 Werkvormen ........................................................................................................................................ 37 Bordwerk ........................................................................................................................................ 37 Werk in tweetallen/ maatjeswerk: .................................................................................................... 37 Woordenweb ................................................................................................................................... 37 Denken- delen- uitwisselen: ............................................................................................................. 37 Kleine kring: .................................................................................................................................... 38 Experts: .......................................................................................................................................... 38 Twee-tal coach/Duo's ..................................................................................................................... 38 Ronddelen ...................................................................................................................................... 38 Puzzels ........................................................................................................................................... 38 Binnen- buitenkring ......................................................................................................................... 38 Koppen bij elkaar ............................................................................................................................ 38 Andere coöperatieve werkvormen ..................................................................................................... 38 Werkwijze groep 1 en 2 ............................................................................................................................ 39 Hoeken ............................................................................................................................................... 39 Planbord ............................................................................................................................................. 40 Gemengde groepen ............................................................................................................................. 40 4
Samenwerken ...................................................................................................................................... 40 Zelfstandigheid .................................................................................................................................... 40 Leesschrijfhoek ..................................................................................................................................... 41 Leerlingenraad ......................................................................................................................................... 42 1. wat verstaan we onder een leerlingenraad? ....................................................................................... 42 2. opzet en organisatie van een leerlingenraad ...................................................................................... 42 a.
samenstelling van de leerlingenraad / verkiezingen ............................................................... 42
b.
wat kan zoal op de agenda van de leerlingenraad komen? ..................................................... 42
c.
vergaderingen van de raad ................................................................................................... 43
d.
taken en bevoegdheden van de leerlingenraad ......................................................................... 43
e.
wat doet de school met de uitkomsten van het overleg van de leerlingenraad? ........................ 43
Ideeën en voorstellen verzamelen ......................................................................................................... 44 Naar de mening van anderen vragen bij een bepaald onderwerp ............................................................ 44 Met elkaar overleggen .......................................................................................................................... 45 Anderen informeren ............................................................................................................................. 45 Wat tips om efficiënt te vergaderen ....................................................................................................... 45 Begrippenlijst ........................................................................................................................................... 47 Bijlagen ................................................................................................................................................... 48
5
Algemeen Achtergrond van het Daltononderwijs Daltononderwijs is een manier van onderwijs geven, gebaseerd op de ideeën van Helen Parkhurst. Zij heeft deze werkwijze in het begin van de vorige eeuw ontwikkeld in het Amerikaanse plaatsje Dalton. Belangrijk in haar onderwijsvisie is dat de school een soort maatschappij in het klein is, waarin kinderen opgroeien tot volwaardige, democratische burgers. Respect, verantwoordelijk zijn, verantwoordelijkheid nemen en rekening houden met de ander komen steeds weer in haar visie terug. Er zijn in de afgelopen jaren steeds meer Daltonscholen in Nederland ontstaan. De reden is dat Daltononderwijs goed past bij de ideeën over goed en modern onderwijs. Ook de aansluiting met het voortgezet onderwijs is goed. ’Daltonkinderen’ kunnen plannen en met hun agenda omgaan’ is een veelgehoorde opmerking van het voorgezet onderwijs. Voor Daltonscholen gelden dezelfde leer- en opvoedingsdoelen, zoals voor alle andere scholen in Nederland.
De kernwaarden van Dalton Daltononderwijs gaat uit 6 kernwaarden
Vrijheid in gebondenheid/verantwoordelijkheid en vertrouwen
Zelfstandigheid
Samenwerken
Effectiviteit
Reflectie
Borging
De eerste 3 kernwaarden zijn al jaren de peilers van het Daltononderwijs. De laatste 3 kernwaarden zijn in het jaar 2012 door de Nederlandse Dalton Vereniging(NDV) toegevoegd. Deze worden de komende jaren uitgewerkt door zowel de NDV als de verschillende Daltonscholen. Meer informatie hierover is terug te vinden op www.Dalton.nl 6
Wat levert het op voor de kinderen? Kinderen vinden het niet prettig om steeds van alles te moeten. Als kinderen zelf invloed uit kunnen oefenen, mee mogen beslissen en vrije keuzes kunnen maken, wordt het werken boeiender en zal de betrokkenheid groter zijn. De kinderen ontwikkelen een verantwoordelijkheidsgevoel voor hun werk, maar ook voor hun omgang met medeleerlingen. Niet alleen het resultaat van het werk is belangrijk; ook hoe je ertoe gekomen bent. Het samenwerken met anderen komt in de reflectiegesprekken naar voren. Kinderen kunnen makkelijker met verschillen omgaan. Hulp geven aan elkaar wordt een vanzelfsprekendheid. Het zien en respecteren van het anders zijn, levert inzicht en begrip op. Regelmatig reflecteren op het gedane werk en het samenwerken levert ideeën op hoe het in de ‘toekomst’ anders kan. Als kinderen zelf invloed op het leerproces en de leerstof hebben, geeft dat kinderen eigenwaarde en bouwt aan zelfvertrouwen. Als je mee kunt denken in wat te doen met de hele groep of een klein werkgroepje dan verhoogt dat je zelfvertrouwen: ‘ik kan het wel’. Door dagtaak, weektaak en planbord te gebruiken, wordt het werken in school voor kinderen duidelijk. Zelfs kleuters weten als ze de klas binnenkomen precies wat hen te wachten staat op een morgen. Ook dat geeft vertrouwen en zekerheid. Dat wil niet zeggen dat je als groep nooit het programma om kan gooien als dat op dat moment beter uitkomt. Door het toepassen van ‘de uitgestelde aandacht’ worden kinderen gestimuleerd om zelf door te zetten als ze iets niet meteen begrijpen. Kinderen worden zo minder afhankelijk van de leerkracht. Mocht het echt niet lukken dan hoeft een kind niet eindeloos op de leerkracht te wachten maar kan doorwerken aan ander werk op de taak. Leren plannen is ook leren werken met een agenda. Kinderen wennen eraan dat iets op een bepaald moment ‘af’ moet zijn. Ze leren vooruit te kijken en hun tijd in te delen. Zo worden ze goed voorbereid op het voortgezet onderwijs.
7
Organisatie van ons Daltononderwijs Planborden Het werken met een planbord is voor ons een middel om:
structuur te geven aan ons onderwijs
activiteiten en instructiemomenten te plannen
de weekplanning voor de kinderen te visualiseren
de beschikbare werktijd aan te geven
de kinderen van groep 1 en 2 hun keuzes te laten maken en te registeren
De planborden worden eventueel ondersteund door dagritme kaarten.
Taak Het werken met een taak is voor ons een middel:
om de leerlingen zelfstandig te laten werken.
om de leerlingen te leren plannen
om de leerlingen hun werk op een overzichtelijke manier te laten vastleggen
om de leerlingen duidelijk te maken welke eisen er aan hun werk wordt gesteld.
om leerlingen te laten weten waaraan we gaan werken met welk doel
om met de leerlingen te reflecteren op werkhouding en het leerdoel
om met de ouders te communiceren
Dagtaken zijn de opdrachten die op die dag gedaan moeten worden; zo zijn weektaken de opdrachten voor de week. Naast het ‘basis’taakwerk, werken de leerlingen ook aan een keuzetaak. Hierover leest u meer in het hoofdstuk keuzetaak. Het taakwerk bestaat uit de verwerkingsopdrachten van de leerstof die de kinderen gedurende het leerjaar moeten inoefenen. Uiteraard hebben de kinderen eerst uitleg gehad als ze dit nodig hadden. Het taakwerk wordt grotendeels door de leerkrachten bepaald. Het keuzewerk wordt gewisseld wanneer de thema’s van taal, rekenen en de wereld oriënterende vakken wisselen. Per vakgebied zijn tussen de 2 en 4 keuzes beschikbaar. Daarnaast kan in overleg met de 8
leerkracht gewerkt worden aan een eigen invulling. Leerlingen kiezen bij dit werk zelf wat zij willen maken. Het maken van 2 keuzetaken is afspraak. 1 keuzetaak bestaat uit een taalopdracht en de ander is vrij te kiezen. Voor deze laatste opdracht is 30 min per week beschikbaar. De vorm van de taak verschilt: in de kleutergroepen wordt gewerkt met plaatjes(pictogrammen) op het planbord, in de overige groepen met taakformulieren. Kinderen mogen zelf beslissen in welke volgorde ze de taken maken, eventueel ook met wie. Hiermee willen we de kinderen leren dat ze vooraf nadenken over wat ze gaan doen; op die manier willen we ze leren planmatig te werken.
In groep 3 t/m eerste helft van groep 5 wordt voornamelijk nog per dag gewerkt; vanaf tweede helft van groep 5 wordt er naar de hele week gekeken. Kinderen worden gestimuleerd verder dan de dag van vandaag te kijken en te plannen. Op de taak staan de verwerkingsopdrachten die de kinderen na de instructie zelfstandig kunnen maken. De opdrachten bestaan uit de basisstof op eigen niveau van taal, rekenen, lezen, schrijven, spelling en eventueel wereldverkenning en Engels. Ook computeropdrachten kunnen op de weektaak worden gepland. Na controle en aftekening door de kinderen en de leerkracht gaat de taak mee naar huis. Naarmate de kinderen ouder worden, krijgen zij ook meer mogelijkheden om zelf een deel van hun taak in te plannen. Zo leren zij zelf verantwoordelijkheid voor hun eigen leren te dragen. Als blijkt dat een kind bepaalde vrijheden t.a.v. het werken met de taak niet aan kan, grijpt de leerkracht in en worden vrijheden tijdelijk terug gedraaid. De taak moet kinderen de mogelijkheid bieden zelfstandig te werken, keuzes te maken (plannen), samen te werken en verantwoordelijkheid te dragen. In het hoofdstuk over de taak en het planbord wordt ingegaan op de manier waarop de taak georganiseerd is.
Werktijd In principe is alle tijd ‘Daltontijd/werktijd’, behalve de tijd waarop groepsactiviteiten of instructie gepland is. Al het werk dat op de taak staat wordt zelfstandig verwerkt.
9
In het hoofdstuk over de taak en het planbord staat per groep of de kinderen werken met een dag-, een halve week- of een weektaak. In het hoofdstuk evaluatie kunt u vinden dat we eind groep 4 beginnen met oefenen om zelf dingen na te kijken. Vanaf groep 5 kijken kinderen zelfstandig werk na van vooraf afgesproken vakken.
Dagkleuren Ter ondersteuning van het plannen gebruiken we dagkleuren. Met de kleuren geven kinderen aan op welke dag ze aan een bepaalde opdracht willen gaan werken. Ook geven ze met de dagkleuren aan dat een opdracht af is. Zo houden de kinderen en de leerkrachten overzicht over de voortgang van het werk. Maandag
rood
Dinsdag
Geel
Woensdag
Blauw
Donderdag
Groen
Vrijdag
Oranje
Het Daltonblok Met behulp van het blokje kunnen we elkaar tekens geven: Groene stip boven=ik wil samenwerken Rode stip boven=ik wil niet gestoord worden Vraagteken boven=ik wil hulp Vanaf groep 3 hebben de kinderen een ‘Daltonblok’. Dit is een vierkant blokje met een rode en groene stip en een vraagteken. In groep 2 wordt al geëxperimenteerd met het gebruik van het Daltonblok. Ook de leerkracht heeft een Daltonblok Wanneer de leerkracht bezig is, bijv. met instructie geven aan een groepje kinderen zet zij deze met de rode stip naar boven. De kinderen mogen op dit moment de leerkracht niet storen, dit heet uitgestelde aandacht. Als de kinderen op dat moment mogen samenwerken, kunnen ze elkaar helpen. Een andere oplossing is verder gaan met ander werk. Kinderen moeten leren om eerst zelf oplossingen te bedenken, want we willen ze graag zelfstandig maken. Stelregel is dan ook: ‘eerst zelf proberen’! De duur van de uitgestelde aandacht wordt steeds verder uitgebreid.
10
In onderstaande tabel ziet u de opbouw van de uitgestelde aandacht. Groep
Uitgestelde aandacht
1
1-5 min
2
1-5 min
3
5 min
4
10 min
5
15 min
6
20 min
7
25 min
8
30 – 45 min
Geluidwijzer In elke groep hangt een zogenaamde ‘geluidwijzer’. Dit is een ronde schijf verdeeld in vier vakken. Elk vak heeft een eigen kleur en in het midden zit een wijzer zoals bij een klok. Elke kleur geeft het gewenste geluidniveau in de klas aan. Rood: stil werken Oranje: overleg binnen een kleine groep, een ander groepje heeft geen last van jullie. Geel:fluisteren Groen: gewoon praten
Keuzevrijheid De kinderen kunnen geleidelijk aan meer keuzes maken. Vanaf groep 3 kunnen ze zelf de volgorde van de opdrachten kiezen en/of ze alleen of samen willen werken. Vanaf groep 5 is er de keuze van werkplek: in de klas of in de gemeenschapsruimte (totaal aantal beperkt), maar ook of instructie wel/niet nodig is. Daarnaast is er de keuzetaak, waarover u meer leest in het betreffende hoofdstuk.
Verantwoordelijkheid: De kinderen zijn in principe zelf verantwoordelijk voor: nakijken, indelen tijd, netheid en registratie op de taak. De leerkracht begeleidt dit proces door regelmatig met de kinderen te reflecteren. Het ene kind kan meer verantwoordelijkheid aan dan de ander. Voorkomen moet worden dat kinderen verantwoordelijkheden krijgen die ze nog niet aan kunnen. 11
Er zijn voor alle groepen afspraken gemaakt over:
wanneer moet een taak af zijn;
hoe lang en wanneer mag je er aan werken;
wat kijk je zelf na;
wanneer en hoe moeten fouten verbeterd worden;
hoe en door wie worden de resultaten geregistreerd;
welke eisen er aan het handschrift en de netheid worden gesteld;
Kinderen schrijven t/m groep 7 aan elkaar zoals dit aangeleerd is in de schrijfmethode. In groep 8 mogen zij een eigen handschrift ontwikkelen. Voorwaarden zijn: goede leesbaarheid en vlot tempo. Een ander moet het schriftelijke werk zonder moeite kunnen lezen.
Zelfstandigheid In onze verwachtingen over de zelfstandigheid van kinderen houden wij rekening met wat ieder kind aan kan. Ook is hierbij sprake van een geleidelijke opbouw. We verwachten van de kinderen dat ze:
doen wat gedaan moet worden
elkaar niet storen
materialen zelf verzamelen, pakken en opruimen
eerst hun ‘maatje’ om hulp vragen, dan de juf of meester
hun werk op tijd afmaken en inleveren
hun taak inkleuren
hun werk kritisch beoordelen
ook zonder direct toezicht kunnen werken
Samenwerken Het motto van de school is ‘Hand in hand door de basisschool’. Samenwerken in de eigen groep, alsook met leerlingen uit andere groepen is belangrijk bij ons op school. Een paar voorbeelden zijn, gezamenlijke lessen wereldoriëntatie met leerlingen uit 2 leerjaren, tutorlezen, maatjeswerk en hulp van bovenbouwleerlingen aan groep ½. Meer hierover vindt u in het hoofdstuk coöperatief leren.
Effectiviteit Effectiviteit is het uitgangspunt van organiseren en handelen binnen de mogelijkheden van het onderwijs. Daltononderwijs en werken vanuit het ‘Dalton Laboratory Plan’ is geen vastgesteld manier
12
van werken. Het is een beschrijving van praktische onderwijsideeën, die op verschillende manieren ingevuld kan worden. Geen enkele school is immers dezelfde.
Reflectie Ontwikkelen als persoon, doe je door te blijven kijken naar jezelf en naar je handelen. Binnen Daltononderwijs is er dan ook veel aandacht voor dit kijken. Het gaat hierbij niet alleen om het goed uitvoeren van een taak, maar nog veel meer om jezelf als persoon.
Borging Binnen Daltononderwijs maken we in het team afspraken over onze manier van werken. Deze worden vastgelegd in het Daltonboek. Ook maken we plannen voor de komende jaren en hiervoor schrijven we elke 5 jaar een Daltonbeleidsplan, die jaarlijks uitgewerkt wordt in een Daltonjaarplan.
Klassenbouwers In de eerste weken van het schooljaar moeten wij allemaal weer wennen. Groepssamenstellingen kunnen veranderd zijn, de leerlingen krijgen een andere leerkracht en de leerlingen hebben groei in de vakantie doorgemaakt. Ons doel is in de eerste weken van de ‘groep’ een ‘groep’ te maken. Dit doen wij door groepsbouwers in te zetten. Dit zijn (spel)oefeningen om elkaar (beter) te leren kennen. Het is fijn om te delen wat je prettig vindt en wat je echt niet leuk vindt. Wanneer de ‘groep’ een ‘groep’ is, worden er samenwerkingsvaardigheden aangeboden. Elkaar helpen zonder voor te zeggen, hulp vragen aan elkaar en elkaar uit laten praten zijn voorbeelden van vaardigheden die een kind moet beheersen om uiteindelijk in groep 8 uit te groeien tot ‘expert’.
Buiten de klas werken: Kinderen die in de klas hebben laten zien over een goede werkhouding te beschikken, mogen tijdens werktijd ook buiten de klas werken. Buiten de klas werken moet een ‘eer’ zijn; we moeten er op toezien dat de kinderen deze vrijheid niet misbruiken door voor de gezelligheid of het plezier buiten de klas willen werken. Kinderen die deze vrijheid niet aankunnen, zullen eerst weer voldoende zelfstandigheid en verantwoordelijkheid tijdens het werken binnen het lokaal moeten laten zien. In een aantal klassen wordt gewerkt met muntjes om het maximaal aantal kinderen in de gemeenschapsruimte werkbaar te houden.
13
De taak en het planbord Op de taak noteren we: alle oefenstof die door de leerlingen zelfstandig gemaakt en gepland moeten worden. waaronder alle voorbereidingen (bijv. voor zaakvakken) en uitwerkingen De te verwerken stof en de tijd waarin dit verwerkt moet worden verschilt per groep. Hieronder een overzicht Groep
Taak
1/2
Dagtaak op het taakbord
3
Dagtaak
Fase 1
Dagtaak op bord- keuzetijd nadruk op spelend leren op taakblad
Fase 2 Fase 3
Dagtaak op bord- noteren op taak document- individuele taakwerkjes en keuzewerk. Dagtaak op papier- taakwerk, individueel werk en keuzewerk
4
Dagtaak op papier
5
Dagtaak/ halve weektaak
6
Halve weektaak
7
Weektaak
8
Weektaak
Symbolen die we gebruiken en plaats op de taak Symbool
Waarvoor
Waar op de taak
!
wanneer moet het werk af zijn (bijv. als
Met dag aanduiding in eerste kolom
voorbereiding voor een instructie) S
samenwerken
Achter de omschrijving van het werk
M
werken met je maatje van het bord of je
Achter de omschrijving van het werk
schoudermaatje *
wacht op instructie
Met dag aanduiding in eerste kolom
NK
Nakijken (door de kinderen zelf)
Achter de omschrijving van het werk
14
Planbord Op het planbord noteren we: dag - weekverdeling: genoteerd als de kleuren van de dag welke en wanneer de instructielessen zijn per groepje (n.a.v. de groepsplannen en/of resultaten van voorgaande toetsen of observaties) groepsactiviteiten b.v. gym, zwemmen etc. Het uitgangspunt alle tijd is Daltontijd geeft leerlingen de mogelijkheid om zelf te kunnen zien hoeveel werktijd zij, na aftrek van de groepsactiviteiten en instructies op een bepaalde dag hebben. Op het planbord staan indicatie tijden vermeld bij de diverse instructies en ook de groep waarvoor de instructie bedoeld is. Ook activiteiten buiten de groep worden genoteerd. Hiervoor wordt een andere kleur stift gebruikt.
Planning op de taak Groep
Plannen (lln.)
1/2
Kiezen spel/werk per werkperiode
3 Fase 1
Leerkracht bepaald volgorde en planning
Fase 2
"
Fase 3
Plannen in volgorde per dag
4
Plannen in volgorde per dag
5
Plannen in volgorde per dag Plannen op welke dag ga ik het maken
6
Plannen welke dag ga ik het maken en plannen per dag de dag volgorde
7
Plannen welke dag ga ik het maken en maken 1-2 keer per week de volgorde voor die dagen
8
Plannen welke dag ga ik het maken en een tijdsplanning per opdracht
De picto’s / afkortingen voor de taak: rekenen LB.
Lesboek
WB.
Werkboek
OB.
Opdrachtenboek
TB.
Toetsboek
HL.
Handleiding
KB.
Kopieerblad
15
Keuzewerk
Keuzewerk is een middel om te werken aan een groot aantal kernwaarden van het Daltononderwijs. Verantwoordelijkheid, zelfstandigheid, effectiviteit, reflectie en soms samenwerken komt bij dit werk terug. Volgens onze visie, werkt het maken van keuzes motivatie verhogend, doordat leerlingen het gevoel van autonomie, competentie, uitdaging en verbondenheid voelen. Zij geven immers vorm aan de opdracht vanuit eigen talenten, doelen en drijfveren. Daarnaast krijgen zij de verantwoordelijkheid om zelf een ‘werkje’ te kiezen wat bij hen past. Door vooraf een plan te maken, deze bij te stellen en achteraf terug te kijken krijgen zij inzicht in eigen handelen en ontwikkeling. Keuzewerk geeft mogelijkheden voor brede vorming, doordat er óók gekozen kan worden voor ander soortige opdrachten. Gedacht kan worden aan opdrachten die handelend of spelenderwijs worden aangeboden. Maar ook opdrachten met een open einde(geen goed/fout).
Waar bestaat het keuzewerk uit? Keuze opdrachten sluiten zoveel mogelijk aan bij de onderwerpen die aanbod komen op dat moment in de groep. Wanneer er een nieuw blok start van een bepaald vak, zullen ook de keuzetaak onderdelen worden gewisseld. Daarmee staan de keuzetaken ongeveer 2 tot 3 weken in de kast, waarna ze gewisseld worden. Als je kijkt naar de ontwikkeling van leerlingen in de basisschool leeftijd op het gebied van het maken van keuzes, dan geeft de literatuur aan dat leerlingen dieper gaan nadenken, wanneer er een beperkt aantal keuzes is. Wij hebben er daarom voor gekozen om per vakgebied tussen de 2 en 4 keuzes per keer aan te bieden. Aangezien leerlingen veel van elkaar kunnen leren, zorgen we ervoor dat er ook keuzewerk is wat samen gemaakt kan worden. Samen kan ook zijn, met iemand uit een andere groep.
16
In de keuzekast in de groep staan: Taalactiviteiten
2 tot 4 verschillende keuzetaken
Rekenen
2 spelletjes en/of opdrachten
Wereldoriëntatie
2 aardrijkskunde bakkaarten 2 geschiedenis bakkaarten Natuur en techniek Ontdekkisten milieucentrum
Organisatie Tijd De leerlingen krijgen wekelijks een half uur de tijd om te werken aan de keuzetaken. Per 2 weken werken zij aan 2 keuzetaken, waarvan 1 voor taal. De taken worden door de leerlingen genoteerd en ingepland op de taakkaart. Hier noteren zij ook het doel bij. Ze kunnen dit doen op alle momenten dat er geen gezamenlijke activiteit of een instructie is. Wanneer zij willen samenwerken, maken zij daar zelf afspraken over en zorgen dat zij terecht kunnen op een samenwerkplek. Wanneer zij klaar zijn met de keuzetaak vullen zij een reflectieformulier in. Deze bewaren zij in het portfolio.
Doel en instructie Het doel van de keuzetaak staat erop vermeld, zo krijgt de leerling inzicht in wat hij gaat oefenen. Dit geeft hem ook de mogelijkheid om te reflecteren of dit doel bereikt is. In de eerste periode dat de leerlingen werken met de keuzetaak, krijgen zij een werkinstructie door de leerkracht. De werkinstructie staat ook vermeld op de keuzetaak. Als leerlingen door hebben hoe dit werkt, kunnen zij aan de slag door de werkinstructie op de keuzetaak.
17
Bij het vormgeven van de keuzetaak houdt de leerkracht rekening met de volgende onderdelen.
(met dank aan DON collega Marit Kruiskamp)
Waar De ontdekdozen van natuur en techniek staan in de gemeenschapsruimte. Hierbij hangt een intekenlijst, waarop leerlingen kunnen plannen wanneer zij hiermee willen werken. Deze planning noteren zij ook op hun eigen taak. Wanneer leerlingen willen samenwerken gaan zij in de gemeenschapsruimte zitten. Hiervoor zijn 4 plekken beschikbaar per groep.
18
Reflectie Wat is voor ons Reflectie (Onze definitie)? Nadenken ,zonder waardeoordeel, over je werk, gedrag, handelen en je gevoel, voor, tijdens en na het uitvoeren van een taak of activiteit. Waardoor je zelf een mening kunt vormen over je successen en verandermogelijkheden.
Wie reflecteert er bij ons op school ? Reflectie kan plaatsvinden op meerdere niveaus.
de leerling, die in dit proces ondersteund wordt door zijn medeleerlingen en de leerkracht
de leerkracht, ondersteund door zijn collega of schoolleiding
de school
Wat brengt reflectie voor ons onderwijs (Onze visie)? Reflectie brengt bewustwording van je eigen persoonlijke mogelijkheden, behoeftes en leerpunten. Hierdoor word je als persoon medeverantwoordelijk voor je eigen leer- en ontwikkelingsproces. Succeservaringen dragen bij aan het zelfvertrouwen en nieuwe verandermogelijkheden dragen bij aan een groter pakket oplossingen voor de toekomst.
19
Leerling reflectie Naar welke leerling doelen werken wij toe? Eind 2 Vooraf:
Doelen
Eind 4 Vooraf:
Vooraf:
-
Ik wil wat gaan maken.
Ik kan meerdere taken overzien.
- Ik denk na over de invulling van
nodig heb om de taak voldoende te
-
Ik denk na: Welk materiaal ga
Ik denk na over de taken die nog
de tijd die ik nodig heb voor de
komen.
taak.
Ik weet waar ik materiaal kan
ik erbij gebruiken? -
vinden.
Ik kies waar ik kan werken.
Ik kan 3 verplichte werkjes plannen.
Ik kan benoemen wat ik nodig heb
Ik kan benoemen wat ik moet doen.
Ik kan kiezen tussen meerdere opdrachten.
Ik kan een dag/weektaak overzien.
Ik kan inschatten of ik een opdracht kan uitvoeren. ik weet waarom ik plan zoals ik plan.
Ik weet hoeveel tijd ik eraan
mag werken. -
Ik weet wat van mij op een
dagdeel verwacht wordt. -
om mijn taak te starten.
Vooraf:
Eind 8
Ik denk na over materiaal dat ik kunnen volbrengen.
Eind 6
Ik kan mijn taken per dagdeel
-
-
Ik kan aangeven met wie,
verwacht wordt binnen een taak:
Ik ben mij bewust van mijn
materiaal, tijd en doel.
Ik weet wat van mij over 2 dagen verwacht wordt.
- Ik kan overzien wat er van mij
wordt. kwaliteiten.
plannen. -
Ik weet wat er van mij verwacht
- Hier denk ik van te voren goed over na. - Ik kan iets niet maar ik wil het
Ik kan meerdere dagen
toch leren. Ik kan bedenken wie
wanneer, waar, wat ik nodig
achterelkaar plannen en
en wat ik daarvoor nodig heb.
heb en hoe ik ga werken.
overzien.
Ik weet wat het doel is van de
- Ik weet wat van mij voor de hele
Ik weet wat het doel is van de les
week verwacht wordt. (reflectie,
les/taak.
en kan aangeven wat ik erover
planning)
Ik kan mezelf doelen per
weet.
dagdeel stellen.
Ik weet hoe ik moet plannen per halve week
- Ik kan een weekplanning maken en overzien. - Ik kan voor de start van de 20
Eind 2
Eind 4
Eind 6
Ik kan aangeven wat ik van mijn taak vind, gevoel onder woorden
brengen.
Ik begrijp het doel van een
Eind 8
Ik denk na over de volgorde van
opdracht aangeven of ik hulp
mijn taken.
nodig heb en in welke vorm.
Ik denk na over de aanpak van de taak.
opdracht.
- Ik kan inschatten of ik instructie nodig heb. - Ik weet welke voorkennis ik nodig heb om mijn taak te kunnen maken
Tijdens :
Iets lukt mij niet. Ik weet hoe ik hulp
Tijdens: -
moet vragen.
Gaat zoals ik het in gedachten
Ik snap wat ik aan het doen ben.
Ik kan eventuele problemen onder
vragen en hoe ik eventueel een
woorden brengen.
planning bij kan stellen als dat
Ik kan eventuele problemen
nodig is.
oplossen, zelfstandig of met hulp
-
-
van anderen.
Ik kan weet hoe ik hulp moet
Tijdens:
- Gaat het plan zoals ik vooraf
had?
Tijdens:
Ik weet hoe ik hulp moet
Ik vraag hulp als ik bij correctie
kwaliteiten.
merk dat ik veel fouten heb. -
Ik denk na over de uitvoering
vragen.
van de taak en kan dit
Ik kan omgaan met uitgestelde
verwoorden.
Ik ben mij bewust van mijn
had bedacht?
Ik kan een planning bijstellen als
- Moet ik nog dingen bijstellen?
dat nodig is.
- Iets lukt mij niet, maar ik wil het
Ik kan het aangeven als ik hulp
toch leren. Ik kan bedenken wie
nodig heb en in welke vorm.
en wat ik daarvoor nodig heb.
Ik denk na of ik begrijp wat ik
- Ik kan het proces sturen want ik
aan het doen ben.
weet welke oplossingen ik vorige
Als het niet goed gaat, probeer ik
keer heb gebruikt.
een oplossing te bedenken.
- Ik ben in staat tijdens de uitvoering van mijn taak kritisch
aandacht.
te kijken naar werktempo,
Ik kan een opdracht een beetje
concentratie en motivatie en mijn
veranderen als het nodig is om een
planning op basis daarvan bij te
goed resultaat te krijgen.
stellen 21
Eind 2
Eind 4
Eind 6
Na:
Na:
Eind 8
Ik denk na over wat (niet) goed gaat.
Ik kan mijn vragen goed verwoorden. Na:
Hoe is het gegaan, ben ik tevreden
-
Ik kan mijn werk nakijken.
of niet?
-
Ik kan aangeven waarom het
Ik kan mijn eigen werk nakijken.
vond.
gaat.
Ik kan benoemen wat ik goed en
Hoe heb ik het gedaan?
Wat heb ik ervan geleerd?
Ik kan vertellen wat ik moeilijk vond aan de opdracht.
-
Ik kan vertellen wat ik moeilijk
niet goed heb in de taak en
of makkelijk vind/vond.
waarom.
Ik kan aangeven of en waarom
Ik kan verbeterpunten aangeven.
de taak goed is uitgevoerd.
Ik weet wat ik moet doen als ik gecorrigeerd heb of werk retour
Ik kan vertellen wat ik
na afloop goed onder woorden
krijg.
makkelijk/leuk vond aan de
brengen.
-
-
Ik kan vertellen wat ik heb geleerd. (doel) vertellen wat ik van een opdracht vond.
-
Ik kan mijn gevoel over de taak
opdracht.
en proces?
samenwerken wel/niet goed
Hoe ziet het eruit (product)?
Ben ik tevreden over het product
Ik kan zeggen wat ik van een taak
Na:
-
anders doen? - Wat neem ik mee aan “geleerde” stof? - Ik kan zeggen wat ik nog wil leren. - Ik kan aangeven wat ik nodig heb om te leren. - Ik kan aangeven hoe het samenwerken is gegaan - Ik kan aangeven wat ieders rol
Ik kan leerpunten bedenken
waarom ik iets moeilijk, makkelijk
was binnen het samenwerken en
voor de volgende keer.
oi.d. vind/vond
hoe deze is uitgevoerd.
Ik kan op mijn taak aangeven
hoe ik heb gewerkt.
vertellen hoe het samenspelen/samenwerken is
Ik kan inhoudelijk vertellen
- Wat moet ik de volgende keer
Ik kan zeggen wat ik van de manier van werken vond.
gecorrigeerd werk en de eisen
Ik kan zeggen wat ik geleerd
daarvan.
heb.
- Ik kan adequaat omgaan met
Ik denk na over de gebruikte
- Ik ben in staat mijn eindproduct kritisch te beoordelen. 22
Eind 2
Eind 4
Eind 6
gegaan
oplossingen.
Ik kan aangeven hoe ik het
Eind 8 - Ik kan leerpunten voor de volgende taak formuleren.
geleerde kan toepassen in andere situaties.
Ik kan aangeven hoe de samenwerking is gegaan
Ik kan aangeven wat mijn rol was binnen het samenwerken en hoe ik deze heb uitgevoerd.
23
Welke hulpmiddelen gebruiken wij ? Eind 2 Middelen
Eind 4
Eind 6
Eind 8
Taakbord
-
Dagtaken
Weektaken
- Weektaken
Zelfcorrigerend materiaal
-
Planbord
Planbord
- Planbord
Dagritmekaarten
-
Zelfcorrigerend materiaal /
- Zelfcorrigerend materiaal /
Klok of timetimer
Afspraken kaarten sociale
nakijkboekjes -
omgang
Blokjes uitgestelde aandacht.
Zelfcorrigerend materiaal / nakijkboekjes
(vraagteken)
Blokjes uitgestelde aandacht.
Beertjes van Meichbaum
-
Beertjes van Meichbaum
Blokjes uitgestelde aandacht.
-
Complimenten geven
Afspraak van de week op de taak.
(vraagteken)
-
Timetimer/klok
Groeiafspraken (Bijv.. T-formulier
Complimenten geven
-
Afspraak van de week op de
met wat je ziet en wat je hoort,
Voorspelbaar gedrag van de
taak.
wanneer de afspraak van de
Groeiafspraken (bijv.T-
week goed uitgevoerd wordt.)
-
- Blokjes uitgestelde aandacht.
(vraagteken)
leerkracht
nakijkboekjes
Complimenten geven
(vraagteken) - Vervolg op de beertjes van Meichbaum het Idee poppetjes - Timetimer/klok - Reflectie kaartjes (voor- en achteraf) - Afspraak van de week op de
Evaluatie op de taak m.b.t.
Voorbeeld gedrag van de
formulier met wat je ziet en
leerkracht
wat je hoort, wanneer de
Checklist ‘reflectie en
afspraak van de week goed
werkhoudingslessen”
uitgevoerd wordt.)
(vooraf- met reflectie of dit gelukt
wanneer de afspraak van de
Evaluatie op de taak m.b.t.
is achteraf)
week goed uitgevoerd wordt.)
-
afspraak van de week.
afspraak van de week.
taak. - Groeiafspraken(bijv. T-formulier
Werken met reflectie kaarten.
met wat je ziet en wat je hoort,
Vervolg op de beertjes van
- Handelingswijzers
Meichbaum het Idee poppetje
- Evaluatie op de taak m.b.t.
-
Reflectiekaarten (achteraf)
-
Voorspelbaar gedrag van de
Timetimer/klok
leerkracht
Handelingswijzers
afspraak van de week. -
Complimenten geven 24
Eind 2
Eind 4 -
Voorbeeld gedrag van de
Eind 6
leerkracht -
Checklist ‘reflectie en
werkhoudingslessen” -
Eind 8
Voorspelbaar gedrag van de
Voorspelbaar gedrag van de
leerkracht
leerkracht
Voorbeeld gedrag van de
-
leerkracht
Checklist ‘reflectie en
leerkracht -
werkhoudingslessen”
Voorbeeld gedrag van de Checklist ‘reflectie en werkhoudingslessen”
-
25
Hoe werken wij met reflecteren? Werkwijze
Algemeen
Algemeen
-
Handelen van de leerkracht staat centraal.
Algemeen
Handelen van de leerkracht staat
Handelen van de leerkracht staat
centraal.
centraal.
Algemeen -
Handelen van de leerkracht staat centraal.
De juiste vragen stellen.
-
De juiste vragen stellen.
De juiste vragen stellen.
-
De juiste vragen stellen.
Inspelen op..
-
Inspelen op…
Inspelen op…..
-
Inspelen op…
Maatjes
-
Maatjes
Maatjes
-
Maatjes
Coöperatieve werkvormen
-
Coöperatieve werkvormen
Coöperatieve werkvormen
-
Coöperatieve werkvormen
Sociale vaardigheid
-
Sociale vaardigheid lessen
Sociale vaardigheid lessen
-
Sociale vaardigheid lessen
spelletjes(kanjer)
-
‘les’ werkhouding en reflecteren
Kindgesprekken (voor-tijdens
-
Kindgesprekken (voor-tijdens)
op doelen.
Groepsraad
-
Lesdoelen worden per blok en
Lesdoelen worden per blok en
‘les’ werkhouding en reflecteren
per les aangegeven en op
op doelen.
teruggekeken.
Kringgesprekken.
‘les’ werkhouding en reflecteren op
-
doelen.
per les aangegeven en op teruggekeken. -
Leerlingenraad
Lesdoelen worden per blok en
-
Jaardoelen worden begin van
per les aangegeven en op
het schooljaar met de kinderen
teruggekeken.
opgesteld en bekeken. Kinderen
Leerlingenraad
reflecteren op de doelen? Start,
10-minutengesprekken met
tijdens en aan het einde van het
leerlingen erbij
schooljaar.
-
Leerlingen zijn aanwezig bij 10 minuten gesprekken en adviesgeprekken
-
‘les’ werkhouding en reflecteren 26
op doelen. -
Leerlingenraad
-
10-minutengesprekken met leerlingen erbij
Vooraf:
Vooraf:
Vooraf:
-
Plannen op het taakbord.
-
Planbord doornemen.
Planbord doornemen
-
Plannen activiteiten d.m.v.
-
Dagplanning maken op de taak.
Halve week planning maken op
dagritmekaarten
-
Afspraak van de week besproken
de taak/oriënteren op de
bij taakinstructie.(wekelijks)
planning
-
Doel van de les aangeven. (Wat gaan we leren/oefenen?)
-
-
T-formulier met goede
Leerlingen geven aan of ze nog
Vooraf: -
Leerlingen bekijken zelf het planbord
-
Leerlingen maken zelf een weekplanning
-
Leerlingen geven aan of ze nog
handelingen bij afspraak van de
ergens extra instructie voor nodig
ergens extra instructie voor nodig
week wordt gemaakt.
hebben.(naast de geplande
hebben.(naast de geplande
Doel van de les benoemen bij
instructies)
instructies)
elke instructie.
Afspraak van de week besproken
besproken bij
bij taakinstructie.(wekelijks)
taakinstructie.(wekelijks)
Groeidoelen /afspraak van de
-
Groeidoelen worden dagelijks
week (eventueel via T-formulier
aangehaald en geëvalueerd door
met goede handelingen bij
de groep
afspraak )
Afspraak van de week
Doel van de les benoemen bij
-
Doel van de les benoemen bij elke instructie.
elke instructie.
27
Tijdens:
Tijdens:
Hulp/sturing/ coaching door de
-
leerkracht -
Tussentijdse hulprondes van de
Tijdens:
Tussentijdse hulprondes van de
Tijdens: -
Tussentijdse hulprondes van de
leerkracht gestuurd vanuit de
leerkracht of hulp van een mede
leerkracht of van een
blokjes.
leerling, gestuurd vanuit de
medeleerling gestuurd vanuit de
Leerlingen geven aan of ze nog
blokjes.
blokjes
ergens extra instructie voor nodig
Leerlingen gebruiken
-
Leerlingen gebruiken
hebben.(naast de geplande
handelingswijzers om zelf
handelingswijzers om zelf
instructies)
problemen op te lossen.
problemen op te lossen.
extra instructie vragen als dat nodig is.
Na: -
Na: Reflectie aan het einde van een
-
les(individueel, maatje, groepje,
Nakijken, verbeteren en extra
instructievragen als dat nodig is.
Na: Nakijken, verbeteren en extra
-
instructie vragen als dat nodig is.
Nakijken, verbeteren en extra instructievragen als dat nodig is.
Leerlingen geven aan of ze nog
Reflecteren op de taak.
-
Reflecteren op de taak.
2 wekelijks kiezen van mooiste
ergens extra instructie voor nodig
Reflectie aan het einde van een
-
Reflectie aan het einde van een
werken voor portfolio
hebben.(naast de geplande
dagdeel(individueel, maatje,
dagdeel(individueel, maatje,
instructies)
groepje, klassikaal)
groepje, klassikaal)
klassikaal) -
Na:
-
-
Reflecteren op de taak.
-
Reflectie aan het einde van een dagdeel(individueel, maatje, groepje, klassikaal)
-
Toetsresultaten nabespreken
Verzamellijsten werk af, nog
Verzamellijsten werk af, nog
nakijken, niet af
nakijken, niet af.
2 wekelijks kiezen van mooiste werken voor portfolio
-
-
Toetsresultaten nabespreken
2 wekelijks kiezen van mooiste werken voor portfolio
Aanleg handelingswijzers n.a.v.
28
reflectiepunten. -
Toetsresultaten nabespreken
-
Verzamellijsten werk af, nog nakijken, niet af.
-
2 wekelijks kiezen van mooiste werken voor portfolio
29
Portfolio Waarom? Vanuit onze visie op reflectie vinden we het belangrijk dat kinderen bewust worden van eigen talenten en zich doelen kunnen stellen. Daarnaast willen we dat leerlingen verantwoordelijkheid leren nemen voor hun eigen leerproces. Een middel om hieraan te werken is voor ons het portfolio.
Waaruit bestaat het ? In de toekomst zal dit bestaan uit meerdere delen nl. -
het presentatieportfolio(werk van leerlingen waar ze trots op zijn, met reflectie, aangevuld met een ‘dit ben ik blad’ in september, januari, juni en eventueel het complimentenblad uit de Kanjertraining.)
-
het beoordelingsportfolio (resultaten van toetsen worden bijgehouden door de leerling. In een latere fase wordt, in samenspraak met de leerkracht, de toets geanalyseerd door de leerling. Hierdoor worden doelen waaraan nog gewerkt moet worden, voor de leerlingen duidelijk. Het gaat hierbij om de cognitieve vakken. Deze resultaten worden in januari en in juni door de leerkracht aangevuld met andere toetsresultaten.)
-
het werkportfolio (procesdoelen waaraan leerlingen zelf willen werken, persoonlijke groeiafspraken)
-
en een archief van alle verzamelde trots documenten van voorgaande jaren met daarbij een (start, midden en einde) ‘Dit ben ik’ document waarop leerlingen o.a. hebben gereflecteerd bij welke talenten zij de trotsdocumenten van dit jaar hebben gestopt.
Dit schooljaar starten we met het presentatieportfolio. Ons doel hierbij is dat leerlingen er achter komen op welk vlak hun talenten liggen. In de map zitten, vanaf groep 3, 7 tabbladen met daarop 7 talenten, waarachter een leerling zijn trotsdocument kan stoppen. De talenten die wij hanteren zijn: Bewegen, Taal, Rekenen, KuVo, Muziek, Natuur (en techniek) en Kanjer.
Hoe werken we ermee? Vanaf groep 3 wordt elke 2 weken op het planbord een reflectiemoment portfolio ingepland, waarbij leerlingen een trotsdocument uitkiezen. De leerling vult het reflectieblad in dat hoort bij datgene wat hij uitgekozen heeft.
30
Daarna presenteert hij zijn document binnen zijn groepje. Het groepje geeft op het reflectieblad ‘tips en tops’. Het trotsdocument gaat samen met het reflectieblad in het portfolio. In groep 1 en 2 verzamelen de leerlingen ook trotsdocumenten, maar deze worden nog niet onderverdeeld op talent. Deze werkjes worden aangevuld met foto’s van momenten waarop op een goede manier gewerkt wordt aan procesdoelen (bijv. samenwerken). Dit wordt verzorgt en besproken door de leerkracht. Bij het afsluiten van het thema krijgen de leerlingen de tijd om hun 2 mooiste werkjes uit te kiezen. Dit wordt dan verwerkt in het portfolio.
Rapport en 10 minutengesprekken Tijdens de 10 minuten gesprekken komen leerlingen vanaf groep 5 mee. 10 minuten voorafgaande aan het gesprek met de leerkracht presenteert de leerling aan zijn ouders het werk in het portfolio, waarna zij samen met de leerkracht in gesprek gaan. Als pilot dit jaar, krijgen de leerlingen van groep 1 tot en met 4 één week voor de 10 minuten gesprekken het portfolio mee naar huis, zodat ze deze ook aan ‘opa’s en oma’s’ kunnen laten zien. De map moet bij het 10 minuten gesprek meegenomen worden, zodat deze kan dienen als input voor het gesprek. Schooljaar 2014-2015 vond het rapport in januari plaats op de oude manier, waarbij de leerlingen vanaf groep 5 bij het gesprek aanwezig mochten zijn. Het rapport in juni zal via het beoordelingsportfolio-deel gevuld worden met een overzicht van resultaten met daarbij een uitdraai van het leerlingvolgsysteem. De leerling heeft hier dit schooljaar nog geen aandeel in, behalve het presenteren van zijn presentatieportfolio en het bijwonen van het 10 minutengesprek.
Januari en juni Na het bekijken van het portfolio en de 10 minuten gesprekken, kiest de leerling 3 trotsdocumenten uit, die in de map blijven. De anderen gaan mee naar huis. Aan het einde van het schooljaar worden de 6 trotsdocumenten en de bijbehorende reflectiebladen bekeken en verwerkt op het ‘Dit ben ik’ blad van het betreffende schooljaar. Dit wordt samen verplaatst naar het archiefdeel van het portfolio.
Materialen Voor het portfolio gebruiken we 23 rings hoge effen mappen. Alle leerlingen hebben dezelfde mappen, met daarop hun naam. Daarin zitten 4 witte hoofdtabbladen (presentatie, beoordeling, werk en archief) met onder de eerste 7 gekleurde tabbladen voor de talenten. Deze zijn van stevig plastic.
31
Nakijken en waarderen Nakijken Corrigeren moet je leren Zelf nakijken vraagt een bepaalde houding van kinderen. De kinderen moeten zich realiseren dat je je werk nakijkt om er iets van te leren en niet om zoveel mogelijk ‘krulletjes’ in je schrift te hebben. De kinderen moeten dit leren. Wij hechten grote waarde aan het zelf corrigeren door de kinderen. Dit geldt zowel voor de opdrachten die binnen de taak worden gedaan als voor de opdrachten daarbuiten. Zelfcorrectie heeft aan aantal voordelen: Het kind krijgt meteen feedback op zijn werk. Hij hoeft niet te wachten tot hij het werk pas later terugkrijgt van de leerkracht. Het heeft een duidelijk leereffect, omdat het kind, als het een fout ontdekt, zich meteen zal afvragen hoe deze fout heeft kunnen ontstaan. Het geeft de kinderen hierdoor een beter inzicht in wat ze kunnen en bij welke zaken ze hulp moeten vragen aan de leerkracht. Het streven is, om de kinderen zo veel als mogelijk is en zo veel als zij aankunnen, zelf te laten corrigeren. De groepsleerkracht is degene die het beste kan inschatten welk werk in zijn groep er wel en welk werk er niet geschikt is om door de kinderen te laten nakijken. Hierbij gelden de volgende afspraken: Toetsen worden door de leerkracht nagekeken. Regelmatig corrigeert de leerkracht het werk van alle kinderen om goed de vorderingen te kunnen bepalen. De leerkracht neemt steekproeven om te kijken of het corrigeren goed is gebeurd. Ook andere correctievormen worden toegepast. Nakijken met maatjes, leerkracht en kind kijken ieder de helft na, klassikale correctie e.d. Wanneer er teveel fouten in het werk zitten, heeft de leerling extra instructie nodig. Dit kan hij aangeven aan de leerkracht door zijn schrift neer te leggen op de daarvoor aangegeven plaats en dit te noteren op zijn taak. Hiervoor is er per dag een speciale ruimte op de taak. Daltonuitgangspunten in dit kader zijn: Vrijheid/verantwoordelijkheid: verantwoordelijkheid nemen voor je eigen manier van nakijken. Zelf hulp/uitleg vragen als je merkt dat er veel fouten zijn gemaakt. Zelfstandigheid: Het zelfstandig nakijken. Samenwerken: In de varianten waarbij je elkaar of samen corrigeert.
32
In onderstaande tabel staat wat wij verwachten van een leerling m.b.t. het nakijken afhankelijk van de groep waarin hij zit. Groep
Wat
Hoe
Hoe vermeld op taak ?
1-2
Is er aan de opdracht
Samen bespreken in
niet
voldaan ?
een groepje of individueel
3
Nakijken van je eigen
Klassikaal
niet
Klassikaal
Niet
Individueel
Na nakijken aftekenen op taak.
Individueel
Na nakijken aftekenen op taak.
Individueel
Na nakijken aftekenen op taak. Aangeven dat
werk. Daarna werk van je schoudermaatje. 4
Nakijken van je eigen werk en dat van je schoudermaatje. Eind schooljaar nakijken met antwoordenboekje.
5
Nakijken van je eigen werk. Daarna werk van je maatje met antwoordenboekje.
6
Nakijken van je eigen werk. Daarna werk van
er extra instructie nodig is.
je maatje met antwoordenboekje. 7
Nakijken van je eigen
Individueel
werk en dat van een
Na nakijken aftekenen op taak. Aangeven dat er extra instructie nodig is.
klasgenoot 8
Nakijken van je eigen werk en dat van een
Individueel
Na nakijken aftekenen op taak. Aangeven dat er extra instructie nodig is.
klasgenoot
Niet af Wanneer het werk niet af is binnen de dag of weektaak, wordt dit genoteerd op de volgende taak. Met dit werk moet begonnen worden.
33
Reflectie in de praktijk Iedere dag kijken we met de kinderen terug naar de afgelopen dag. Wat ging goed, wat ging niet zo goed, hoe zou het beter kunnen, enz. We willen de kinderen een bewuste houding bijbrengen, waarbij ze leren en begrijpen dat je fouten mag maken. Maar dat je ook van je fouten kunt leren. In sommige gevallen zullen leerkrachten met kinderen afzonderlijk terugkijken. Het consequent (laten) verbeteren van fouten is ook een vorm van reflectie. Op de taak is ook ruimte voor reflectie ingeruimd, deze wordt dagelijks ingevuld op basis van een vooraf afgesproken aandachtspunt. Dit kan op basis van: o
evaluatiegesprekken in de klas
o
specifiek aangeleerde basisvaardigheden (coöperatief leren, zelfstandig werken, verantwoordelijkheid)
o
individuele werkpunten per leerling
Waardering In de onderbouw tot en met begin groep 6 worden waarderingen vastgelegd met plus(sen), ster of min(nen). (0-4)-- (onvoldoende), (4-5 ½ )- (zwak), (6-7 ½ ) * (voldoende), (7 ½ -9-) + (goed), (9-10) ++ (zeer goed). Deze waarderingen worden op de taak genoteerd in het vak onder de evaluatie. Vanaf groep 6(2e periode) krijgen de leerlingen cijfers voor de taal, rekenen, spelling, aardrijkskunde, biologie, geschiedenis, verkeer, Engels en het huiswerk. De expressievakken, sociaal/emotionele aspecten en werkhouding worden gewaardeerd met -- t/m ++. De cijfers worden door de leerlingen genoteerd op de taak in het vak 'Cijfers'. Taal-, rekenen- en spellingswerk is gebaseerd op een 80% norm. De waardering die bij 80% goed hoort is een 6 of een *. De rest van de cijfers wordt in verhouding omgerekend.
34
Coöperatief leren In dit hoofdstuk gaat het over Coöperatief leren. Om goed te kunnen samenwerken is het belangrijk om kinderen bewust samenwerkingsvaardigheden aan te leren en deze te onderhouden. Hiervoor worden verschillende werkvormen aangeleerd en gebruikt. Dit hoofdstuk geeft een doorlopende leerlijn vanaf groep 1 tot en met 8.
Uitgangspunten en bronnen Voor dit document hebben we gebruik gemaakt van informatie uit: o
alle document die ons gegeven zijn tijdens de cursus samenwerkend leren van Ger Wisselink op onze school (2007-2008).
o
het boek 'Coöperatief leren in het basisonderwijs' van M. Forrer, B. Kenter en S. Veenman.
De leerkrachten kunnen voor inspirerende ideeën gebruik maken van het boek 'Coöperatief leren in het basisonderwijs'. Er wordt regelmatig naar verwezen. Na het lezen van het boek en het volgen van de cursus zijn wij van mening dat wij, als leerkrachten, jaarlijks moeten kijken waar de groep zich op het gebied van samenwerkingsvaardigheden en aangeleerde werkvormen bevindt. Een voorstel voor een manier waarop we dit kunnen doen wordt verder uitgewerkt in het volgende hoofdstuk. Daarnaast worden in de volgende paragraaf de stappenplannen voor het aanleren van de samenwerkingsvaardigheden en coöperatieve werkvormen op een rij gezet. De noodzaak hiervoor wordt uitgelegd op resp. bladzijde 104 en 47 van het boek. Bij het maken van het overzicht van de samenwerkingsvaardigheden hebben wij gekozen om onderscheid te maken tussen oriënteren(handelen, ervaren, evalueren), aanleren (expliciet via het stappenplan), herhaald aanleren, onderhouden (doelgericht op vaardigheden) en toepassen (in de werkvormen) van de vaardigheden. In sommige gevallen is ervoor gekozen om eerder aangeleerde samenwerkingsvaardigheden opnieuw aan te leren. Dit gebeurt meestal in groep 3 en/of in groep 5. Het karakter van het gebruik van de werkvormen wijzigingen met name in deze groepen. In het overzicht wordt per groep aangegeven welke samenwerkingsvaardigheden de kinderen aangeleerd hebben gekregen. Het gaat hierbij om het bereikte niveau aan het einde van het leerjaar.
35
Periodiek project "Coöperatief leren" Beginsituatie en plan van aanpak Het vaststellen van de beginsituatie voor een groep m.b.t. de samenwerkingsvaardigheden bestaat uit 2 delen:
Overdracht van de vorige leerkracht(en)
Inventarisatie van de samenwerkingsvaardigheden aansluitend op het niveau van de overdracht
Naar aanleiding hiervan maken de leerkrachten een plan van aanpak voor de komende tijd. Hierin staat gepland welke samenwerkingsvaardigheden getraind of aangeleerd gaan worden en op welke manier. Dit wordt bijgehouden in het 'Coöperatief-leren-logboek' van de betreffende klas. Na uitvoering van het plan van aanpak zal opnieuw moeten worden gekeken welke vaardigheden aandacht nodig hebben. (zie hiervoor ook de paragraaf optimalisatie)
Stappenplan aanleren van samenwerkingsvaardigheden Niet alle leerlingen passen samenwerkingsvaardigheden uit zich zelf toe. Deze vaardigheden moeten expliciet worden aangeleerd en worden onderhouden. Bij het goed aanleren van een vaardigheid horen de volgende stappen (boek blz. 107): 1.
Gesprek met de leerlingen over de doelstelling van de vaardigheid
2. T-kaart maken (Bijlage 2, blz. 83 van het boek) 3. Demonstratie door rollenspel 4. Oefenen (met feedback), de inhoud van de opdracht is minder belangrijk 5. Toepassen in coöperatieve werkvormen (reader en blz. 48 van het boek) 6. Automatische toepassing door de leerlingen zelf in andere situaties
Stappenplan aanleren van coöperatieve werkvormen (bladzijde 47 van het boek) 1.
Benoemen(Visueel ondersteund*) en stap voor stap uitleggen van de werkvorm.
2. Leerkracht demonstreert met een 2-tal of een groepje a.d.h.v. een concrete opdracht 3. Leerkracht controleert of de leerlingen het begrijpen 4. Aan het werk 5. Evaluatie achteraf met de leerlingen 6. Herhaling van de instructie en voordoen Het is wenselijk de werkvorm meerdere keren achter elkaar (liefst op een dag) te herhalen. *Afspraak is om in elke klas gebruik te maken van gelamineerde versies van de symbolen die passen bij de werkvormen, zoals aangereikt in het cursusmateriaal.
36
Werkvormen Natuurlijk zijn er ook werkvormen die nu al op grote schaal worden ingezet binnen de klas, maar die verder uitgebouwd zouden kunnen worden zodat het een coöperatieve werkvorm wordt. Een coöperatieve werkvorm kenmerkt zich door positieve wederzijdse afhankelijkheid, individuele verantwoordelijkheid, directe interactie en het trainen van sociale vaardigheden(boek vanaf blz. 11). Om een werkvorm goed in te kunnen zetten is het belangrijk dat na afloop geëvalueerd wordt met de kinderen. Niet alleen over de inhoud maar ook over de manier waarop de werkvorm toegepast is.
Bordwerk Door gebruik te maken van het schoolbord kan informatie tussen groepjes worden uitgewisseld. De grootte van de groepjes kan in eerste instantie door de leerkracht worden bepaald. Het bord als zodanig wordt pas vanaf groep 3 ingezet als communicatiemiddel. Afhankelijk van de sturing van de leerkracht zal er van de leerlingen meer sociale vaardigheden, individuele verantwoordelijkheid en directe interactie worden gevraagd.
Werk in tweetallen/ maatjeswerk: Dit gaat als coöperatieve werkvorm verder dan het samenwerken aan een opdracht. Dit is verder uitgewerkt bij de werkvorm tweetal coach. Bovenstaande werkvorm kan echter wel ingezet worden als oriëntatiemiddel. Leerlingen in een deel van de onderbouw zijn psychologisch nog niet toe aan samenwerken zoals het bedoeld wordt bij coöperatief leren.
Woordenweb Dit is een werkvorm waarbij de voorkennis van de leerlingen wordt geactiveerd en in de hogere groepen relaties en verbanden worden gelegd. Bij de kleuters wordt deze werkvorm al veelvuldig toegepast, maar enkel als motiveren en activeren van de voorkennis, waarbij er alleen een beroep gedaan wordt op de basis sociale vaardigheden, maar nog niet op het coöperatieve leren. Vanaf groep 3 /4 kan er natuurlijk een woordenweb in een kleinere groepjes worden gemaakt om het tenslotte tot één groot woordenweb van de hele groep te komen. Of er kan gekozen worden voor een variatie van deken- delen- uitwisselen voor het woordenweb.
Denken- delen- uitwisselen: Kan toegepast worden als variatie op het onderwijs leergesprek. De leerlingen krijgen eerst individuele denktijd, vervolgens wisselen zij informatie uit met hun schoudermaatje, daarna worden de antwoorden klassikaal uitgewisseld.
37
Kleine kring: Het slechts in een kleine groep bespreken van een onderwerp. In de hogere groepen kan een rol als voorzitter van de groep worden benoemd. Vanaf de kleuters zeer bruikbaar als training van de sociale vaardigheden, daar je werkt met een kleine groep. Het werken met een voorzitter vanaf groep 6, bij een sociaal sterke groep eerder.
Experts: Leerstof wordt verdeeld, uitgewerkt in één groep en daarna worden er nieuwe groep geformeerd waarbij in iedere groep een leerling zit die een bepaald gedeelte van de leerstof heeft bestudeerd. Dit is een coöperatieve werkvorm voor gevorderden waar de nadruk ligt op positieve wederzijdse afhankelijkheid, de leerlingen. zijn verantwoordelijk voor kennisoverdracht naar een hele groep.
Tweetal coach/Duo's Dit is de coöperatieve variant op het maatjes werk. Het is de bedoeling dat de maatjes van rol wisselen door verschillende opgaven te maken. Bijvoorbeeld opgave 1 wordt gemaakt door maatje 1, maatje 2 is mentor, bij opgave twee maakt maatje 2 de opgave en is maatje 1 de mentor. De verkregen antwoorden worden vergeleken met die van een ander tweetal. Blijft het antwoord verschillend, dan wordt de hulp van de leerkracht gevraagd.
Ronddelen Voorbereiden in tweetal, verdedigen uitleggen van de antwoorden met een ander tweetal.
Puzzels Verdelen van leerstof en daarna als één geheel samenvoegen kan ook met visueel materiaal bij kleuters worden ingezet. Bij kleuters ligt weer het accent op het trainen van sociale vaardigheid, want het belang van het wederzijds afhankelijk zijn is nog niet aan de orde.
Binnen- buitenkring Deze werkvorm kan ook vanaf de kleuters worden gebruikt, de binnenkring praat terwijl de buitenkring observeert.
Koppen bij elkaar Ieder kind weet het antwoord op de vraag, door de koppen bij elkaar te steken.
Andere coöperatieve werkvormen Het boek heeft nog vele interessante uitgewerkte en zeer makkelijk toepasbare werkvormen. Deze zijn terug te vinden vanaf bladzijde 48. Hoe de opbouw van de samenwerkingsvaardigheden en de te gebruiken werkvormen plaatsvinden, wordt uitgewerkt in een bijlage. Ook de checklists voor de overdracht worden uitgewerkt in een bijlage 38
Werkwijze groep 1 en 2 In de kleutergroepen werken we met een combinatie van twee onderwijskundige modellen: Basisontwikkeling en Daltononderwijs. Kinderen worden betrokken bij de keuze en de inhoud van de thema’s (Basisontwikkeling); bij het werken in de hoeken maken we gebruik van de Daltonwerkwijze. Al lezend zult u in dit hoofdstuk de kenmerken van Basisontwikkeling en Daltononderwijs terug vinden.
Hoeken De kinderen van groep 1 en 2 leren voornamelijk door te spelen. In de spelopdrachten zitten de leerelementen ‘verstopt’. Het spelen vindt plaats in verschillende ‘hoeken’; iedere hoek heeft zijn eigen activiteit: o
Spel en spelen in de themahoek;
o
Lees- en schrijfactiviteiten in de lees- schrijfhoek;
o
Ontwikkelingsmaterialen uit de kast;
o
Bouwen in de bouwhoek;
o
Onderzoeken in de ontdekhoek;
o
Spelend leren in de computerhoek;
o
Knutselen bij de tafel.
De hoeken zijn zo ingericht dat ze de kinderen uitdagen en leerkansen bieden. Ze sluiten aan bij de ontwikkelingsmogelijkheden en belangstelling van de kinderen. Door te werken met thema’s en deze thema’s te laten voortkomen uit de kinderen, is de betrokkenheid van de kinderen erg groot. Om de 3 à 4 weken wordt het lokaal ingericht rond een thema. Dit thema wordt met de kinderen samen bedacht en met behulp van een woordspin uitgewerkt. Activiteiten in de verschillende hoeken worden afgestemd op het thema, zo wordt de betrokkenheid van de kinderen vergroot. De kinderen krijgen de kans ook zelf richting aan hun ontwikkeling te geven: o
Ze worden gestimuleerd zelf initiatief te nemen;
o
Eigen inbreng te hebben;
o
Zelf keuzes te maken in welke hoek ze willen werken.
De leerkracht bewaakt de ontwikkeling van de kinderen door activiteiten zo in te richten dat de kinderen steeds weer opnieuw uitgedaagd worden en zo verder komen in hun ontwikkeling. Maar ook door eisen te stellen aan wat de kinderen doen. Uiteraard zijn deze eisen weer afgestemd op het ontwikkelingsniveau van de kinderen. In deze manier van werken zitten veel elementen van het Daltononderwijs. Vrijheid: keuze van de hoeken, ruimte voor eigen initiatief en inbreng, keuze met wie je wilt spelen Zelfstandigheid: zelf pakken en opruimen van de spullen, zelf bedenken wat je wilt en gaat doen, werken in de lees- schrijfhoek ( in de gang).
39
Samenwerken: samen spelen en werken, samen een bouwwerk maken, samen een puzzel maken, werken met een ‘maatje’.
Planbord Om voor de kinderen en de leerkrachten duidelijk te maken welke keuze ieder kind dagelijks heeft gemaakt, gebruiken we het planbord. Achter de naam van ieder kind hangen per dag de activiteiten die het kind heeft gekozen. Voor de jongste kleuters is deze keuze geheel vrij, maar naarmate ze ouder worden, moeten er ook verplichte opdrachten worden gedaan. De kinderen mogen zelf ‘plannen’ wanneer ze de verplichte opdrachten/taakwerkjes gaan doen. Door het planbord te gebruiken leren de kinderen de dagkleuren en kunnen ze zien wat ze hebben gedaan en misschien nog moeten gaan doen.
Gemengde groepen We werken in principe met gemengde groepen, waarin zowel kinderen van groep 1 als kinderen van groep 2 zitten. Dit vinden wij belangrijk, omdat de kinderen in deze leeftijdsgroep veel van elkaar kunnen leren, b.v. samenwerken en elkaar helpen. Dit bevordert het verantwoordelijkheidsgevoel van de groep 2 kinderen die een groep 1 kind helpen zich vertrouwd te voelen in de klas en in de school. Maar ook mengt de kleuter groep zich vanaf maart elke vrijdagochtend met groep 8. Zij spelen op die ochtenden samen spelletjes.
Samenwerken Het samenwerken wordt in groep 1/2 op verschillende manieren ingevuld. Veelal helpt een kind van groep 2 een kind uit groep 1. Kinderen uit verschillende leerjaren zijn dan elkaars ‘maatjes’. Daarnaast is er ook maatjeswerk dat wordt uitgevoerd met een kind uit dezelfde groep. Bijvoorbeeld: maak samen een kralenplank en overleg hoe die eruit moet zien en welke kleuren je gaat gebruiken.
Zelfstandigheid Kinderen leren zelfstandig te werken. Soms in groepjes, soms in tweetallen. De kinderen van groep 2 mogen zelfstandig op de gang werken.
40
Leesschrijfhoek De kinderen uit groep 2 mogen in de gang zelfstandig werken in de leesschrijfhoek. De voorbereidende schrijfoefeningen door middel van schrijfdans worden één keer per week in de klas gedaan. Er wordt gewerkt aan werkjes ter voorbereiding op groep 3.
41
.
Leerlingenraad 1. Wat verstaan we onder een leerlingenraad? Een leerlingenraad is een groep enthousiaste vertegenwoordigers gekozen uit en door de leerlingen van onze school, die zich inzet voor een goede en prettige gang van zaken op de school. In ons geval gaat het om leerlingen uit de groepen 4 tot en met 8.
2. Opzet en organisatie van een leerlingenraad a.
Samenstelling van de leerlingenraad / verkiezingen
Elke leerling van groep 4-8 kan zich kandidaat stellen. De leerlingenraad wordt zo samengesteld dat alle 5 de groepen en de BSO in de leerlingenraad zijn vertegenwoordigd. Ieder jaar worden de verkiezingen georganiseerd. Alle leerlingen van de groepen 4 tot en met 8 kunnen hun stem uitbrengen. In de groepen wordt besproken wat de leerlingenraad is en wat iemand die in de raad plaatsneemt moet kunnen. Leerlingen kunnen zich verkiesbaar stellen en maken een affiche waarop zij laten weten welke talenten zij hebben die nodig zijn om de groep goed te kunnen vertegenwoordigen in de leerlingenraad. De stemming gebeurt geheim. De leerling uit de leerlingenraad uit groep 8 is tevens de voorzitter. De secretaris is de leerling uit groep 7. De leerlingen van de raad krijgen vóór het eerste overleg van de locatieleider van de school uitleg over hun taken en verantwoordelijkheden. De locatieleider woont ook de eerste vergadering bij.
b.
Wat kan zoal op de agenda van de leerlingenraad komen?
De leerlingenraad is er om mee te denken, praten, overleggen en adviseren over wat er op school gebeurt. De raad luistert daarbij naar de ideeën, voorstellen, vragen, moeilijkheden en klachten van alle leerlingen. Daarnaast kan de locatieleider agendapunten inbrengen. In de groepshal staat een brievenbus, waar leerlingen uit de groep een actiepunt kunnen aangeven. (met naam !) De leerlingenraad moet ook bij de locatieleider navragen, welke onderwerpen bij het gezamenlijk overleg van leerlingenraad en school aan de orde komen. 42
Thema’s voor de leerlingenraad kunnen bijv. zijn: •
praten over (de aanpassing van) schoolregels en er iets mee doen
•
de sfeer op school bespreken en verbeteren
•
de tevredenheid over (veranderingen in) de manier van lesgeven bespreken
…… De raad neemt geen individuele personen als onderwerp van gesprek. Als het niet anders kan, wordt door de voorzitter altijd de locatieleider of een (vertrouwens¬) groepsleerkracht gevraagd de vergadering bij te wonen. Die laatste beslist ook over het naar buiten brengen van de informatie. De leerlingenraad kan advies geven aan de school. De locatieleider van de school houdt het besluitrecht.
c.
Vergaderingen van de raad
De leerlingen vergaderen onder schooltijd, maximaal 30 minuten. De locatieleider stelt daarvoor een ruimte beschikbaar. Ze kunnen voor hun werkzaamheden gebruik maken van de telefoon, een computer en de kopieerapparatuur van de school. Een korte agenda wordt door de voorzitter en de secretaris gemaakt. De secretaris zorgt voor een beknopt verslag. De leerlingen van de raad kunnen bij problemen hulp vragen aan de locatieleider om bij het overleg te komen zitten. Bij conflicten moet de voorzitter hulp van een (vertrouwens¬) vertegenwoordiger vanuit de school inroepen. Eenmaal per periode tussen vakanties (of vaker op verzoek van leerlingenraad of school) is er overleg van de leerlingenraad met de locatieleider. Dit overleg vindt plaats na schooltijd en wordt geleid door de locatieleider. De secretaris van de leerlingenraad zorgt in samenwerking met de locatieleider (inbreng van agendapunten van de school!) voor de agenda en na het overleg voor (de verspreiding van) het korte verslag van dit overleg. Ook de verspreiding via de website wordt bekeken.
d.
Taken en bevoegdheden van de leerlingenraad
De leerlingenraad kan advies geven aan de school of voorstellen iets te gaan organiseren. Er is wel steeds toestemming van de locatieleider nodig. De raad brengt de andere leerlingen op de hoogte van wat ze doet. De leerlingenraad mag bij de locatieleider ook informatie vragen over de zaken die met de school te maken hebben.
e.
Wat doet de school met de uitkomsten van het overleg van de leerlingenraad?
Na elke bijeenkomst van leerlingenraad en locatieleider wordt een kort verslag gemaakt, waarin de besproken punten, voorstellen, afspraken e.d. staan (zie hierboven onder c), dat wordt besproken/beschikbaar gesteld onder de leerlingen van groep 4-8 en alle teamleden. Dit verslag wordt ook op de website van de school geplaatst. Het verslag wordt bij het eerstvolgende teamoverleg besproken, waarna de teamleden eventuele besluiten nemen. Dit besluit wordt aan de raad teruggekoppeld.
43
Ideeën en voorstellen verzamelen Geweldig dat je op school mag meepraten en kunt proberen samen dingen te realiseren. Het is daarbij natuurlijk wel belangrijk andere leerlingen de kans te geven hun vragen, ideeën of hun mening via de raad naar voren te brengen. De anderen moeten dan ook weten, waar ze met hun inbreng terecht kunnen. Het is voor de leden van de raad ook belangrijk zo een goede agenda te kunnen maken. Hierna geven we een paar suggesties over het verzamelen van ideeën en voorstellen van de andere leerlingen: •
een ideeënbus. In iedere groep staat er een ideeënbus. Zorg ervoor dat je de bus regelmatig leegmaakt en dan ook aan je medeleerlingen doorgeeft, wat er bij de lichting uit de bus kwam.
•
een enquête. Het vraagt veel tijd een enquête samen te stellen en de resultaten te verwerken. Neem niet te vaak een enquête af. Laat je medeleerlingen altijd weten wat er uit de enquête naar voren kwam. Bedenk goed bij welke groepen je de enquête wilt uitzetten.
•
een fotoreportage. Vraag je medeleerlingen in groepjes op pad te gaan om leuke en minder leuke situaties of plaatsen te fotograferen (met het fototoestel van school of met een eigen toestel). Je komt zo bijvoorbeeld te weten, wat anderen graag veranderd zouden zien. Laat de anderen weer weten, wat eruit is gekomen.
•
een vragenrondje in de klas. Vraag je leerkracht (zo af en toe) wat tijd vrij te maken om in de groep vragen van de leerlingen en voorstellen te inventariseren. Een goede manier is de coöperatieve structuur ‘Tafelrondje’.
N.B. Vraag ook altijd aan de locatieleider, of er vanuit de school punten zijn die op de agenda van de leerlingenraad moeten komen.
Naar de mening van anderen vragen bij een bepaald onderwerp Het is natuurlijk ook heel belangrijk te weten, hoe anderen denken over een bepaald onderwerp. Je moet daarmee rekening houden bij jullie overleg. Hierna wat suggesties over hoe je dat kunt aanpakken: •
de envelop: Deze vorm is goed bruikbaar, als je van iedereen binnen de school wilt weten, wat hun mening is. De raad (met hulp van de locatieleider stelt een vraag of een stelling op naar aanleiding van een onderwerp dat de raad wil bespreken. Deze gaat in een envelop. In elke klas komt .Zo’n envelop en in alle klassen wordt de vraag of de stelling op hetzelfde moment besproken. Het antwoord van de klas gaat in de envelop, die bij de leerlingenraad wordt terugbezorgd.
•
een muurkrant: Deze kun je goed gebruiken, als je iets hebt georganiseerd en je wilt weten, wat men ervan heeft gevonden. Hang een groot vel papier op en leg er wat stiften bij.
•
Een bezoek aan de personeelsvergadering: Als je de leerkrachten informatie wilt geven over wat de leerlingenraad doet en hun mening wilt weten, kun je de locatieleider vragen, of een of enkele leden 44
van de raad een vergadering van het team van de school mogen bijwonen. Handig is het dat je dan ook kunt aangeven, op welke manier leerkrachten kunnen meewerken en jullie kunnen ondersteunen. N.B. Laat de anderen steeds weten wat je te weten bent gekomen!
Met elkaar overleggen In de leerlingenraad zitten kan betekenen, dat je het aardig druk krijgt. Je gaat een heel schooljaar met elkaar overleggen, projecten uitwerken en zorgen dat zaken in orde zijn. Het is heel prettig, als je hierbij ook andere leerlingen kunt betrekken. Dat kun je bij voorbeeld op de volgende manier aanpakken: •
een themagroep. Als jullie iets willen gaan uitwerken, dan kun je daarvoor de hulp inroepen van
leerlingen en leerkrachten die daarin ook geïnteresseerd zijn. •
een verbetergroep. Deze werkt net als een themagroep, maar nu gaat het erom, dat de groep vanuit
een probleem werkt (bijv. pesten op het plein) en een oplossing gaat uitwerken. N.B. Leg je plannen altijd voor aan het overleg van de leerlingenraad met de locatieleider. Je plannen moeten worden goedgekeurd in het teamoverleg.
Anderen informeren •
een verslag: Zorg ervoor dat het verslag naar aanleiding van jullie overleg niet te uitgebreid is; een kort lijstje met de punten die iedereen interesseren en wat uitleg is voldoende. Zorg dat dit aan alle groepen/leerkrachten wordt gegeven, met de vraag om dit te bespreken in de groepen.
•
de website: Plaats het verslag ook op de website van de school. Als er wat foto’s bij komen, wordt het zeker gelezen. De informatie kun je geven aan de locatieleider of Daltoncoördinator
Wat tips om efficiënt te vergaderen Omdat je vaak niet veel tijd hebt, moet je erop letten, dat die nuttig wordt besteed. Daarom moet je ervoor zorgen dat: •
er ruimte voor jullie is op school (afspreken met locatieleider);
•
iedereen tijdig (een week van tevoren) wordt uitgenodigd (secretaris);
•
er een agenda bij de uitnodiging zit;
•
er een leerling is die het gesprek leidt (voorzitter);
•
de voorzitter op tijd begint en ook verder de tijd in de gaten houdt;
•
je begint met het verslag van de vorige keer; kort!
•
wie wil praten, dat vraagt door een teken te geven (niet door elkaar roepen);
•
de voorzitter regelmatig samenvat, wat er is gezegd;
•
de secretaris de beslissingen noteert en erbij zet, wie wat wanneer gaat doen;
•
het verslag wordt nagelezen door de voorzitter en locatieleider, voordat het wordt verspreid; 45
•
het verslag zo snel mogelijk de deur uitgaat.
Nog wat nagekomen tips en opmerkingen: •
houdt de tijd in de gaten / agendapunten
•
het recht een beurt over te slaan / mag maar één keer per vergadering
•
bij het zoeken van oplossingen geen schuldigen aanwijzen
•
geen vervelende opmerkingen maken over elkaar / dat moet worden goedgemaakt
•
altijd je eigen standpunt hard maken – niet komen met negatieve opmerkingen over het standpunt van een ander
•
stemmen over een te nemen beslissing kan door het opsteken van de hand of met briefjes
•
gebruik een eenvoudig verslagformulier
•
regelmatig vergaderingen plannen / steeds aan het einde van een overleg
•
complimentenbox om waardering uit te spreken voor iemand uit de school / niet complimenteren over
uiterlijkheden (mooi shirt / leuk kapsel e.d.) BELANGRIJK: HANDEN OGEN OREN MOND Handen bij je houden, ogen en oren gericht op degene die aan het woord is, mond dicht totdat je aan de beurt bent om te praten!
46
Begrippenlijst Taak
taak waar de kinderen zelfstandig mee aan het werk kunnen.
Planbord
klassikaal bord waarop alle activiteiten voor die dag of in de bovenbouw per week gepland worden.
Daltonbeleidsplan
document waar in de plannen op Dalton gebied beschreven zijn voor de komende jaren.
Werkdocument
Document waarin de werkprocessen en afspraken (op Daltongebied) zijn beschreven
Daltonboek
Document voor ouders van de school, waarin wordt beschreven hoe wij als school omgaan met Dalton
Oefenstof
Alle stof die kinderen zelfstandig kunnen oefenen.
Instructieles
groepsinstructie of in kleine groepjes.
Plannen
een dagplanning of een weekplanning maar ook individueel het te plannen werk.
Evaluatie
terugkijken op het proces en/of het resultaat.
Geluidswijzer
Rood: stil Geel: fluisteren/maatje Oranje: samenwerkniveau/groepswerk Groen: klassikaal, in de klas moet je verstaanbaar zijn (b.v. kring)
Werktijd van kinderen
Daltontijd, opstart en keuzetijd
Stilteteken
Handgebaar van de leerkracht/leerlingen om de groep stil te krijgen. (een vinger over de lip, ander hand omhoog )
Groepsplan
Periodiek worden er plannen gemaakt door de leerkrachten over het werken in de groep aan diverse vakgebieden. In dit plan worden leerlingen ingedeeld bij de instructiegroep die aansluit bij de instructiebehoefte van een leerling voor een bepaald vakgebied op dat moment.
47
Bijlagen Keuze werk:
Intekenlijst keuzewerk ‘Natuur&Techniek’
Portfolio
Dit ben ik groep ½
Dit ben ik groep 3-5
Dit ben ik groep 6-8
Reflectieblad
Coöperatief leren
Leerlijn samenwerken
Checklist samenwerkingsvaardigheden
48
Intekenlijst ‘Natuur&techniek’ Per keer mogen er 2 leerlingen werken. Dit mag uit verschillende groepen zijn Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
8.30-9.00 9.00-9.30 9.30-10.00 10.30-11.00 11.00-11.30 11.30-12.00 13.00-13.30 13.30-14.00 14.00-14.30 49
Ik
Groep:1/2
datum:__________
Dit ben ik groep ½
Ik en mijn ……………….
Groep:_______
Dit ben ik groep ½
Datum: _________
Ik en school
Groep:_____
Datum:__________
School vind ik:
Het leukste vind ik: ________________________________ Dit ben ik groep ½
Dit ben ik!
Datum:_____________________
Mijn naam is:________________________________ Ik zit in groep: ______________________________ Mijn juf/meester heet: ______________________ Ik speel graag met:_____________________________ Ik werk graag met:_____________________________ Ik vind leuk om te doen op school: ___________________________________________ Ik vind leuk om te doen thuis: ___________________________________________ Wat kan ik al goed: ___________________________________________ Wat wil ik nog leren of oefenen: _________________ Waar wil je hulp bij van de juf/meester: ___________
‘Dit ben ik’ groep 3-5
Ik , op school datum:____________________
Op school vind ik het:
Wat doe je het liefst ? ___________________________________________ ___________________________________________ Welke werkjes uit je portfolio wil je graag nog langer bewaren? ___________________________ ___________________________ ___________________________ Welke talenten horen daarbij ? 0 Bewegen, 0 Taal, 0 Rekenen, 0 KuVo,
0 Muziek, 0 Natuur&techniek, 0 Kanjer.
Wat vind jij van je portfolio?
‘Dit ben ik’ groep 3-5
Ik en dit schooljaar
datum:____________________
Ik houd nu heel erg van: ________________________ Ik houd nu helemaal niet van:___________________ Dit jaar heb ik geleerd:__________________________ Wat ik heel erg leuk vond op school was:________________________________________ Mijn ‘trotsbladen’ zaten bij: o o o o
o Muziek, o Natuur&techniek, o Kanjer.
Bewegen, Taal, Rekenen, KuVo,
Volgend jaar wil ik graag:_____________________
‘Dit ben ik’ groep 3-5
Groep:______________
Datum:__________________
Mijn naam is: ________________________ Ik ben _______ jaar oud. Ik woon bij mijn ouders/mijn vader/mijn moeder/anders.* Ik heb _____broers/_____zussen. Hoe heten ze en hoe oud zijn ze? ............................(…..)…………………………(…..)……………………………..(…..)………………… ………….(…..) Zitten ze ook op onze school? Nee, waar dan wel? ______________________________________________________________________
Wie zijn jouw vrienden in de klas of op school? ____________________________
Wie zijn thuis jouw vrienden? ___________________________________________
Wat doe je thuis het liefst? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
Doe je aan sport of heb je een andere hobby? Welke? ______________________________________________________________________
Wat vind je een leuk vak op school? _____________________________________________________________________
Waar ben je goed in? ______________________________________________________________________
Wat zou je dit jaar willen leren? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
‘Dit ben ik’ groep 6-8
Naam:____________
datum:____________
Groep: ___________
leerkracht: ___________
Hoe werk je in de klas? _____________________________________________ Met wie werk je graag samen? _______________________________________ Met wie wil je of kun je niet goed samenwerken? ________________________ Wat zou jij nodig hebben om nog beter te kunnen werken? _________________________________________________________________ Met wie speel je graag op school? ____________________________________ Met wie speel je liever niet? _________________________________________
Hoe gedraag jij je in de klas? Tegen de meesters en juffen____________________________________ Tegen de kinderen in de groep___________________________________ Ga je met plezier naar school? Waarom wel/ niet? _________________________________________________________________ Als je problemen hebt in de klas wie helpt je dan? ________________________
Vertel je thuis vaak over school? Wat zoal? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ _______________________________________________________
Wat zou je graag veranderd willen zien in de klas? ______________________________________________________________________ ____________________________________________________________ Mijn ‘trotsbladen’ zaten bij: o Bewegen, o Taal, o Rekenen,
o KuVo, o Muziek, o Natuur&techniek
‘Dit ben ik’ groep 6-8
o Kanjer.
Naam: ____________________
Datum: _____________
Dit schooljaar……
Dit jaar heb ik geleerd:___________________________ Wat ik heel erg leuk vond op school was:_________________________________________ Mijn ‘trotsbladen’ zaten bij: o KuVo, o Muziek, o Natuur&techniek, o Kanjer.
o Bewegen, o Taal, o Rekenen,
Volgend jaar wil ik graag:_________________________ ‘Dit ben ik’ groep 6-8
Wat is het ?
Waarom ben je er trots op ? o
Ik heb er hard voor gewerkt.
o
Het is goed gelukt.
o
Ik heb er veel van geleerd, nl. __________________________
o
Ik vind dat ik goed kan _________________________________
Wat heb je geleerd/geoefend met dit werk?
Zou je nog meer willen leren hierover ? Nee, ik ben helemaal tevreden Ja, ik heb een nieuw doel…..
‘Tips en tops’ van anderen
59 Reflectiedocument 3-8
Leerlijn coöperatief leren Overzicht samenwerkingsvaardigheden per groep met suggesties voor werkvormen Legenda: O
Oriënteren
A
Aanleren
T
Onderhouden en toepassen
Zie ook hfd. 2 hierover Samenwerkingsvaardigheid
Gr 1
Gr 2
Gr 3
Gr 4
Gr 5
Gr 6
Gr 7
Gr 8
Bijpassende coöperatieve werkvormen t.b.v. toepassen en
O
A
A
T
T
T
T
T
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(4-
inoefenen
Basisvaardigheden
1.elkaars naam gebruiken
8), Ronddelen(6-8), Woordenweb(1-8*), Denken-delenuitwisselen(3-8), Kleine kring (1-8*), Experts(6-8), Puzzels(18), Binnenkring-buitenkring(1-8) Koppen bij elkaar (4-8*)
2. elkaar aankijken tijdens het
A
T
A
T
T
T
T
T
praten
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(48), Ronddelen(6-8) , Woordenweb(1-8*), Denken-delenuitwisselen(3-8) , Kleine kring (1-8*), Experts(6-8), Puzzels(18) , Binnenkring-buitenkring(1-8) Koppen bij elkaar (4-8*)
3. vriendelijk op elkaar
A
T
A
T
T
T
T
T
reageren
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(48), Ronddelen(6-8) , Woordenweb(1-8*), Denken-delenuitwisselen(3-8) , Kleine kring (1-8*), Experts(6-8), Puzzels(18) , Binnenkring-buitenkring(1-8) Koppen bij elkaar (4-8*)
4. elkaar gelegenheid geven
A
T
A
T
A*
T
mee te doen
T
T
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(48), Ronddelen(6-8) , Woordenweb(1-8*), Denken-delenuitwisselen(3-8) , Kleine kring (1-8*), Experts(6-8) ,
Leerlijn Coöperatief leren
Samenwerkingsvaardigheid
Gr 1
Gr 2
Gr 3
Gr 4
Gr 5
Gr 6
Gr 7
Gr 8
Bijpassende coöperatieve werkvormen t.b.v. toepassen en inoefenen Puzzels(1-8) , Binnenkring-buitenkring(1-8) Koppen bij elkaar (4-8*)
5. een inbreng durven hebben
O
A
A
T
A*
T
T
T
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(48), Ronddelen(6-8) , Woordenweb(1-8*), Denken-delenuitwisselen(3-8) , Kleine kring (1-8*), Experts(6-8) , Puzzels(1-8) , Binnenkring-buitenkring(1-8) Koppen bij elkaar (4-8*)
6. verstaanbaar praten
A
T
A
T
T
T
T
T
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(48), Ronddelen(6-8) , Woordenweb(1-8*), Denken-delenuitwisselen(3-8) , Kleine kring (1-8*), Binnenkringbuitenkring(1-8) Koppen bij elkaar (4-8*)Experts(6-8) , Puzzels(1-8)
7. meewerken aan de
O
A
T
T
A*
T
T
T
groepsopdracht
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(48), Ronddelen(6-8) , Denken-delen-uitwisselen(3-8) , Kleine kring (1-8*), Experts(6-8) , Puzzels(1-8) , Binnenkringbuitenkring(1-8) Koppen bij elkaar (4-8*)
8. luisteren naar elkaar
A
T
A
T
A*
T
T
T
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(4-8), Ronddelen(6-8) , Woordenweb(1-8*), Denken-delenuitwisselen(3-8) , Kleine kring (1-8*), Experts(6-8) , Puzzels(18) , Binnenkring-buitenkring(1-8) Koppen bij elkaar (4-8*)
9. elkaar uitlaten praten
A
T
A
T
T
T
T
T
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(48), Ronddelen(6-8) , Woordenweb(1-8*), Denken-delenuitwisselen(3-8) , Kleine kring (1-8*), Experts(6-8) , Puzzels(1-8) , Binnenkring-buitenkring(1-8) Koppen bij elkaar (4-8*)
10. inbreng van een ander
O
O
A
T
A*
T
accepteren
T
T
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(48), Ronddelen(6-8) , Woordenweb(3-8*), Denken-delenuitwisselen(3-8) , Kleine kring (1-8*), Experts(6-8) , Puzzels(1-8) , Binnenkring-buitenkring(1-8) Koppen bij elkaar
Leerlijn Coöperatief leren
Samenwerkingsvaardigheid
Gr 1
Gr 2
Gr 3
Gr 4
Gr 5
Gr 6
Gr 7
Gr 8
Bijpassende coöperatieve werkvormen t.b.v. toepassen en inoefenen (4-8*)
11. bij je groepje blijven
A
T
A
T
A*
T
T
T
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(4-
12. rustig praten en werken
A
T
A
T
A*
T
T
T
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(4-
13. materiaal met elkaar delen
O
A
A
T
T
T
T
T
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(4-
14. om de beurt praten
A
T
A
T
T
T
T
T
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(4-
8), Ronddelen(6-8) , Woordenweb(3-8*), Experts(6-8)
8), Ronddelen(6-8) , Woordenweb(3-8*), Experts(6-8)
8), Ronddelen(6-8) , Experts(6-8) 8), Ronddelen(6-8) , Woordenweb(1-8*), Kleine kring (1-8*), Experts(6-8) , Binnenkring-buitenkring(1-8)
15. aan de taak doorwerken tot A
T
A
T
T
T
T
T
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(4-
A
A
T
T
T
T
T
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(4-
hij af is
8), Ronddelen(6-8) , Experts(6-8)
Voortgezette vaardigheden
16. vragen stellen aan elkaar
O
8), Ronddelen(6-8), Woordenweb(1-8*), Denken-delenuitwisselen(3-8), Kleine kring(1-8*)
17. reageren op wat een ander
O
A
A
T
T
T
T
T
zegt 18. af en toe herhalen wat een
8), Ronddelen(6-8) , Woordenweb(1-8*) Denken-delenuitwisselen(3-8), Kleine kring(1-8*)
O
O
A
T
T
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(4-
O
A
T
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(4-
ader zegt 19. elkaar vragen hardop te
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(4-
Leerlijn Coöperatief leren
8), Ronddelen(6-8) , Binnenkring-buitenkring(1-8)
8), Ronddelen(6-8) , Woordenweb(1-8*) Denken-delen-
Samenwerkingsvaardigheid
Gr 1
Gr 2
Gr 3
Gr 4
Gr 5
Gr 6
Gr 7
Gr 8
O
O
O
A
A*
T
T
T
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(4-
O
A
A
T
T
T
T
T
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(4-
O
O
O
O
A
T
T
T
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(4-
O
O
O
O
O
A
A*
T
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(4-
O
A
A
T
A*
T
T
T
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(4-
A
T
A
T
A*
T
T
T
Bordwerk (3-8), maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(4-
O
O
O
A
A
T
Maatjeswerk*(1-4), Tweetal-coach(Duo's)(4-8) , Ronddelen(6-
O
A
A
T
T
T
O
A
A
te doen 21. Elkaar complimentjes geven 22. Ondersteunende opmerkingen maken 23. Met alle groepsleden samenwerken 24. Elkaar aanbieden iets uit te leggen 25. Hulp vragen aan een ander 26. Elkaar helpen zonder voor te zeggen 27. Het werk plannen 28. Richting geven aan de
inoefenen uitwisselen(3-8), Kleine kring(1-8*)
denken 20. Elkaar aanmoedigen mee
Bijpassende coöperatieve werkvormen t.b.v. toepassen en
O
O
uitvoering van de taak
Leerlijn Coöperatief leren
8), Ronddelen(6-8)
8), Ronddelen(6-8) , Kleine kring(1-8*)
8), Ronddelen(6-8) , Kleine kring(1-8*)
8), Ronddelen(6-8)
8), Ronddelen(6-8), Puzzels(1-8), Koppen bij elkaar(4-8*)
8), Ronddelen(6-8), Puzzels(1-8) , Koppen bij elkaar(4-8*)
8)
Experts(6-8)
Samenwerkingsvaardigheid
Gr 1
Gr 2
Gr 3
Gr 4
29. Af en toe voortgang
Gr 5
Gr 6
Gr 7
Gr 8
Bijpassende coöperatieve werkvormen t.b.v. toepassen en
O
O
A
A
Denken-delen-uitwisselen(3-8), Kleine kring(1-8*),
O
A
A
samenvatten 30. Elkaar herinneren aan de
inoefenen Binnenkring-buitenkring(1-8)
opdracht Gevorderde vaardigheden O/A
Kleine kring(1-8*), Ronddelen(6-8)
O
O
Kleine kring(1-8*), Ronddelen(6-8) , Binnenkring-buitenkring(1-
O
O
31. je in het standpunt verplaatsen 32. verschil van mening
O
O
O
O
O
O
accepteren 33. ook op lange termijn een
8)
goede relatie behouden 34. Overeenstemming met
O
,Koppen bij elkaar(4-8*)
Kleine kring(1-8*), Ronddelen(6-8), , Binnenkring-
elkaar bereiken 35. Kritiek formuleren op
O
O
O
O
A
T
T
T
O
O
ideeën niet op de persoon 36. Met elkaar problemen
O
O
O
O
oplossen 37. Op een vriendelijke manier
Leerlijn Coöperatief leren
buitenkring(1-8)
Samenwerkingsvaardigheid
Gr 1
Gr 2
Gr 3
Gr 4
Gr 5
Gr 6
Gr 7
Gr 8
Bijpassende coöperatieve werkvormen t.b.v. toepassen en inoefenen
zeggen dat je het ergens niet mee eens bent O
38. Verschillende ideeën integreren 39. Ideeën verder uitbouwen
O
Woordenweb(1-8*)
40. Een groep stimuleren/
O
Experts(6-8)
motiveren
Leerlijn Coöperatief leren
Checklist samenwerkingsvaardigheden Samenwerkingsvaardigheid
Fase (O, A, T)
Vaardigheid (+,+-, -)
1.elkaars naam gebruiken 2. elkaar aankijken tijdens het praten 3. vriendelijk op elkaar reageren 4. elkaar gelegenheid geven mee te doen 5. een inbreng durven hebben 6. verstaanbaar praten 7. meewerken aan de groepsopdracht 8. luisteren naar elkaar 9. elkaar uitlaten praten 10. inbreng van een ander accepteren 11. bij je groepje blijven 12. rustig praten en werken 13. materiaal met elkaar delen 14. om de beurt praten
Checklist samenwerkingsvaardigheden en werkvormen
15. aan de taak doorwerken tot hij af is 16. vragen stellen aan elkaar 17. reageren op wat een ander zegt 18. af en toe herhalen wat een ader zegt 19. elkaar vragen hardop te denken 20. Elkaar aanmoedigen mee te doen 21. Elkaar complimentjes geven 22. Ondersteunende opmerkingen maken 23. Met alle groepsleden samenwerken 24. Elkaar aanbieden iets uit te leggen 25. Hulp vragen aan een ander 26. Elkaar helpen zonder voor te zeggen 27. Het werk plannen 28. Richting geven aan de uitvoering van de taak 29. Af en toe voortgang samenvatten 30. Elkaar herinneren aan de opdracht 31. je in het standpunt Checklist samenwerkingsvaardigheden en werkvormen
verplaatsen 32. verschil van mening accepteren 33. ook op lange termijn een goede relatie behouden 34. Overeenstemming met elkaar bereiken 35. Kritiek formuleren op ideeën niet op de persoon 36. Met elkaar problemen oplossen 37. Op een vriendelijke manier zeggen dat je het ergens niet mee eens bent 38. Verschillende ideeën integreren 39. Ideeën verder uitbouwen 40. Een groep stimuleren/ motiveren
Checklist samenwerkingsvaardigheden en werkvormen
Checklist werkvormen Werkvorm
Aangeleerd op datum
Bordwerk zoals omschreven Maatjeswerk onderbouw Woordenweb Denken-delen-uitwisselen Kleine kring Experts Tweetal-coach/Duo's Ronddelen Puzzels Binnen-buitenkring Koppen bij elkaar/genummerde hoofden Rotonde Placemat
Checklist samenwerkingsvaardigheden en werkvormen
Gebruikt bij