Voor iedereen interessant. Voor mensen die het naadje van de kous willen weten. 26 september 2011
Voor iedereen interessant. Voor mensen die het naadje van de kous willen weten. In het jaarverslag legt het Pensioenfonds verantwoording af over het beleid en de financiële positie in het afgelopen jaar (2010). Het format van het jaarverslag is voor een belangrijk deel voorgeschreven door de Raad voor de Jaarverslaglegging. De afgelopen jaren zijn de eisen waaraan een jaarverslag moet voldoen steeds meer aangescherpt, wat de toegankelijkheid niet ten goede is gekomen. Dat merken we ook omdat steeds meer mensen op onze jaarverslagen reageerden met de vraag of het niet wat ‘eenvoudiger' kan. We willen de deelnemers net als vorig jaar tegemoet komen door aan de hand van vragen en antwoorden inzicht te geven in de opzet van het jaarverslag. Hierbij hebben we een onderscheid gemaakt in blauwe en rode vragen. De blauwe vragen zijn voor alle deelnemers belangrijk genoeg om ze te stellen. De antwoorden hierop geven een globaal beeld van de status van het Pensioenfonds Atos Origin. De rode vragen zijn vragen voor de deelnemers die meer willen weten dan alleen de globale ontwikkelingen. De antwoorden op deze vragen kun je zien als een uitgebreide uitleg van de tekst van het jaarverslag. Samenvatting Waar vind ik een samenvatting van hoe het met het Pensioenfonds gaat? De status van het Pensioenfonds in vogelvlucht haal je uit de kerncijfers (vanaf blz. 9 ). De kerncijfers geven een samenvatting van de resultaten van de laatste vijf jaar. Belangrijke onderdelen zijn:
• • • •
Aantal deelnemers Betaalde premies Pensioenuitkeringen en toeslagverlening (indexatie) Financiële positie
Financieringsbeleid Voor de financiering van de pensioenen gaan we uit van een kostendekkende premie en een toeslagbeleid (indexatiebeleid). Een verhoging van de pensioenaanspraken en pensioenuitkeringen vanwege loon- of prijsstijging. De voorwaardelijkheid van de toeslag is vastgelegd in de pensioenregeling. In de pensioenregeling is gekozen voor categorie D1 van de toeslagmix, zoals gepubliceerd door DNB en het ministerie van SZW. De voorwaardelijkheid van de toeslag wil zeggen dat er alleen toeslag plaatsvindt als er voldoende geld beschikbaar is (meer dan nodig is om aan de verplichtingen te voldoen). Het Bestuur bepaalt of er voldoende is. De hoogte van de eventuele toeslag is gekoppeld aan de prijsindex. Het Bestuur streeft er naar jaarlijks een toeslag te verlenen ter hoogte van het "CPI afgeleid"-cijfer over de periode november - oktober. Over de periode november 2008 - oktober 2009 was dit cijfer 0,4%. Door de onderdekking kon echter geen toeslag verleend worden en is de toeslag voor 2010 op 0% vastgesteld. De komende jaren zal dit streven waarschijnlijk vaker niet gehaald worden.
Hoe kan het dat er in 2008 nog sprake was van toeslagverlening en daarna niet? Dat komt omdat de toeslag volledig wordt gefinancierd uit de beleggingsresultaten. Als gevolg van een te lage dekkingsgraad en conform de toezichteisen (die een toeslag niet toestaan als de dekkingsgraad lager is van 105%) heeft het Bestuur besloten dat de pensioenuitkeringen en de opgebouwde pensioenen per 1 januari 2010 niet werden aangepast aan de gestegen prijzen. Wat is het gevolg van het feit dat er geen toeslag plaatsvindt? Voor de actieve en gewezen deelnemers betekent dit geen aanpassing van hun opgebouwde ouderdomspensioenrechten (middelloon) aan de stijging van de prijzen. Ook de gepensioneerden krijgen geen compensatie van de gestegen prijzen. Waarom is de dekkingsgraad zo belangrijk? De dekkingsgraad geeft aan of een pensioenfonds genoeg vermogen heeft om de verplichtingen na te komen. Bij 100% heeft het pensioenfonds voldoende geld om aan de verplichtingen te voldoen. Om tegenslagen op te vangen eist DNB een dekkingsgraad van minimaal 105%. Komt een pensioenfonds hieronder, dan moet dit tekort op korte termijn (binnen drie jaar, door minister Donner verlengd naar vijf jaar) worden weggewerkt. Het pensioenfonds heeft door middel van een herstelplan aangegeven op welke wijze de tekorten worden weggewerkt. Een dekkingsgraad van 92,5%. Wat betekent dit voor de deelnemers? Als gevolg van een te lage dekkingsgraad heeft het Bestuur van het Pensioenfonds besloten dat de pensioenuitkeringen en de opgebouwde pensioenen in 2010 niet worden aangepast aan de gestegen prijzen. Waardeoverdracht naar of van een andere pensioenregeling is niet mogelijk, zolang de dekkingsgraad onder de 100% is. Daarnaast heeft het Pensioenfonds een herstelplan opgesteld, waarin staat dat de premie vanaf 2009 wordt verhoogd tot het maximale bedrag van 23% (zie ook herstelplan). Waardoor ontstaat een stijging of daling van de dekkingsgraad?
• • •
Ontwikkeling financiële markten (slechte beleggingsresultaten, lage rentes). Een extra voorziening in de verplichtingen wegens de verder toegenomen levensverwachting die volgt uit de nieuwste prognosetabellen.* Daling/stijging van de rentetermijnstructuur (RTS) waardoor de verplichtingen van het fonds hoger/lager moeten worden vastgesteld. Deze rekenrente wordt bepaald door DNB en berekend als gemiddelde van korte en langlopende rentes.
* Deze stijging wordt veroorzaakt doordat uit de cijfers blijkt dat mensen gemiddeld langer leven dan tot voor kort gedacht werd. In december 2009 werd dit al duidelijk uit CBS statistieken en toen zijn de verplichtingen opgehoogd. Per oktober 2010 zijn de meer recente cijfers van het Actuarieel Genootschap bekend geworden; het pensioenfonds heeft toen deze nieuwe sterftetafels ingevoerd (conform de eisen van DNB) en als gevolg daarvan moesten de verplichtingen nog verder worden opgehoogd. Dit is dus nodig omdat het pensioenfonds gemiddeld langer pensioenuitkeringen moeten betalen, en daar is dus meer kapitaal voor nodig. Daar komt nog bij dat het personeelsbestand van Atos Origin vooral uit hoger opgeleide mensen bestaat en die blijken volgens de statistieken nog langer te leven dan gemiddeld. Dit is fijn voor onze medewerkers, maar betekent dat het pensioenfonds van Atos Origin nog harder geraakt wordt door de bijstelling van de levensverwachting dan een gemiddeld fonds. Ook om die reden blijft de dekkingsgraad dus achter vergeleken bij meer gemiddelde fondsen.
Toelichting bij grafiek verloop dekkingsgraad vanaf 31-12-2008 (pag. 14) De grafiek geeft de ontwikkeling van de nominale dekkingsgraad 2010 weer. De dekkingsgraad was per 1 januari 2010 93,0% en per 31 december 2010 92,5%, een afname van 0,5%. Naast het rendement op de beleggingen en het rendement op de verplichtingen, zijn er ook nog andere elementen die het verloop van de dekkingsgraad bepalen. Deze elementen zijn de volgende:
• • • •
- De ontvangen premie versus de benodigde toevoeging aan de verplichtingen voor pensioenopbouw in het jaar. - De uitbetaalde pensioenuitkeringen. - De verleende toeslagen. - Overgang naar de AG Prognosetafel 2010-2060 als gevolg van de toegenomen levensverwachting.
De actuele dekkingsgraad (exclusief de vordering op de werkgever) is, met een vertraging van 2 maanden, altijd op de website van het Pensioenfonds te zien.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------Herstelplan Het minimaal vereist vermogen is 105%. Het Kortetermijnherstelplan (KTHP) dat bij DNB is ingediend, moet er toe leiden dat de grens van 105% halverwege 2012 is bereikt. Het Pensioenfonds heeft het vereist vermogen vastgesteld op 110,4% (2009: 117%). Dit percentage is gebaseerd op het risicobudget. Het risicobudget is de risicobandbreedte waaraan de beleggingsportefeuille moet voldoen, het is in 2010 gehandhaafd op 4,7%. Het Langetermijnherstelplan (LTHP) dat bij de DNB is ingediend zou er toe moeten leiden dat de 117% halverwege 2017 is bereikt. Uit de evaluatie van het herstelplan, zoals door het pensioenfonds in juli 2009 ingediend bij DNB bleek dat het herstel aanvankelijk volgens het schema verliep. Vanwege de verder toegenomen levensverwachting die volgt uit de nieuwste prognosetabellen, zijn extra voorzieningen genomen in de verplichtingen. Deze verhoging van de verplichtingen kon bij het opstellen van het herstelplan niet worden voorzien. Het herstel verloopt momenteel daarom niet meer volgens schema. De dekkingsgraad is per 31 december 2010 uitgekomen op 92,5% en dat is nog inclusief een vervroegde storting van de werkgever van 10 miljoen euro die pas in 2011 gestort hoefde te worden, anders zou de dekkingsgraad 91,7% zijn geweest. Dit resultaat ligt onder de in het herstelplan voorziene uitkomst van 95,9%. Zonder de extra voorziening voor het langer leven van deelnemers zou de dekkingsgraad per 31 december 2010 op 102,5% zijn uitgekomen (101,7% zonder vervroegde storting).
Welke maatregelen staan er in het herstelplan?
•
• • • •
Verhoging van de premie met 3%, tot een maximum van 23% (was 20%); hiervan komt 10,35% voor rekening van de deelnemers. Daarnaast is voor de jaren 2010 tot en met 2013 met de werkgever afgesproken dat deze nog eens 3% extra premie betaalt (waarbij deze 3% minimaal 6,5 miljoen per jaar moet opbrengen). Verlaging van het risicobudget van 8% naar 4,7%. Het risicobudget is de risicobandbreedte waaraan de beleggingsportefeuille moet voldoen. Bij dit laatste risicobudget is het Vereist Vermogen gedaald van 117% naar 110,4%. Afzien van indexatie voor 2009, 2010 en 2011 Bijstortingen door de werkgever Atos Origin in 2011, 2012 en 2013 van € 10 miljoen per jaar. Tenslotte leent de werkgever in de jaren 2011, 2012 en 2013 aan het pensioenfonds € 7,5 miljoen per jaar.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Aanpassing beleggingsbeleid Wat houdt het ‘aangepaste' beleid in?
• •
het risicobudget is conform het beleidskader in de ABTN teruggebracht tot 4,7%; De medium volatility portefeuille is verder afgebouwd en de vrijgekomen middelen zijn met minder risico belegd.
Wat is een Risk Control portefeuille? De Risk Control portefeuille is een beleggingsportefeuille met vastrentende waarden (m.n. staatsobligaties uit Fr, Du en Nl) en afgeleide instrumenten (derivaten, i.c. swaps). Met de Risk Control portefeuille wordt op strategisch niveau het renterisico van de beleggingen afgedekt. Bij een rentedaling, waarbij de verplichtingen stijgen, wordt door deze afdekking er voor gezorgd dat de Risk Control portefeuille juist meer waard wordt, waardoor de rentedaling geen negatief effect heeft op de dekkingsgraad. Deze portefeuille wordt daarom ook wel gezien als de defensieve component van de totale beleggingsportefeuille. De waarde van de Risk Control portefeuille beweegt derhalve mee met de waarde van de verplichtingen. Wat is een Return portefeuille? Naast de Risk Control portefeuille is er ook een offensieve component: de Return portefeuille. Deze Return portefeuille heeft tot doel om binnen een bepaald risicokader op de lange termijn met een deel van de beleggingen een extra rendement ten opzichte van de nominale verplichtingen te realiseren. Met dat extra rendement kan met name een eventuele toeslag gefinancierd worden. De Return portefeuille is gesplitst in twee delen: het grootste deel heeft een hoog risicobudget (de High Volatility (HV) Return portefeuille) en een klein deel heeft een medium risicobudget (de Medium Volatility (MV) Return portefeuille. In beide Return portefeuilles (HV en MV) wordt de allocatie naar beleggingscategorieën gedaan door de vermogensbeheerders zelf. De MV Return portefeuille wordt overigens sinds 2008 zo snel mogelijk afgebouwd, omdat de risico's bij deze beleggingen te groot werden geacht. Daarnaast paste dit in het beleid om de Risk Control portefeuille op te hogen van 45% naar 65% van
het te beleggen vermogen. De MV Return Portefeuille bedraagt nu nog maar minder dan 1% van het belegd vermogen. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------Premiebeleid Zijn de pensioenpremies gewijzigd? De reguliere premie voor de Oriflex middelloonregeling (Oriflex ML) en eindloonregelingen was in 2010 ook weer 23% van de pensioengrondslag. De hoogte van de premie is door het Bestuur vastgesteld. Zoals toegelicht onder de maatregelen in het herstelplan is de premie met ingang van 1 januari 2009 verhoogd van 20% tot het maximale percentage van 23% van de pensioengrondslag. Per 1 januari 2010 is voorts de premie met een ‘herstelpremie' opgehoogd van 23% naar 26%. In het Principe-akkoord Arbeidsvoorwaarden en salarisontwikkeling 2010 is afgesproken dat deze laatste herstelpremie van 3% in zijn geheel door Atos Origin wordt gedragen. De reguliere premie voor de Oriflex middelloonregeling (Oriflex ML) en eindloonregelingen was in 2009 ook 23% van de pensioengrondslag. De hoogte van de premie is door het Bestuur vastgesteld. De premie voor de Beschikbare Premie regeling is niet veranderd. Risico lage pensioenuitkering Welke maatregelen zijn er genomen om de risico's zo laag mogelijk te houden? In Oriflex Beschikbare Premie (BP) wordt het opgebouwde kapitaal op de pensioendatum omgezet in pensioen. Het bedrag aan levenslang pensioen is afhankelijk van de waarde van de beleggingen op die datum en van de rente op dat moment. Om het risico van een lage levenslange pensioenuitkering te beperken werd in de laatste jaren voor de pensioendatum alleen belegd in het liquiditeitenfonds. Dit geeft een laag en soms zelfs negatief rendement. In 2010 is onderzocht of het mogelijk is om in plaats van beleggen in het liquiditeitenfonds te beleggen in een obligatiefonds met een afdekking van het renterisico. Dit voorkomt dat de waarde van het in te kopen pensioen schommelt met de rentestand. Het onderzoek naar de mogelijkheden van een nieuw obligatiefonds met een afdekking van het renterisico heeft veel vertraging opgelopen door de complexiteit (wie moeten er in zo'n fonds, wat wordt de keuze als iemand niets doet, zijn er risico's met betrekking tot de timing, etc. etc.) en de uitzonderlijke volle bestuursagenda in 2010, maar het is mogelijk gebleken dit te regelen; de intentie is om dit in 2011 te realiseren. Het blijft echter een probleem om te bepalen of een overstap wel gunstig is, vooral voor de 55+-ers. Daarnaast is ook onderzocht of het mogelijk is om het inkooptarief waartegen het opgebouwde kapitaal wordt omgezet in pensioen maandelijks in plaats van jaarlijks vast te stellen. Dat is mogelijk gebleken en is in 2010 ingevoerd. Om de invloed van al te extreme renteschommelingen te voorkomen wordt niet de actuele maandrente gehanteerd maar maandelijks berekend wat het gemiddelde renteniveau was over de afgelopen 12 maanden en (mede) op basis van dat cijfer het pensioen vastgesteld. Ook is de wettelijk vereiste " pensioenknip", die het mogelijk maakt om de omzetting van kapitaal in pensioen gedeeltelijk uit te stellen, in 2010 geregeld. Een enkeling maakt daar ook gebruik van. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Beschikbare Premie Wat gebeurt er met mijn opgebouwde kapitaal in Oriflex Beschikbare Premie? In Oriflex Beschikbare Premie (BP) wordt het opgebouwde kapitaal op de pensioendatum omgezet in pensioen. Het bedrag aan levenslang pensioen is afhankelijk van de waarde van de beleggingen op die datum en van de rente op dat moment. Beleggingen Oriflex ML/BP Waar kan ik de rendementen van de pensioenbeleggingen en de verschillende beleggingsfondsen terugvinden? Vanaf blz.25 van het Jaarverslag is te lezen hoe het met de verschillende beleggingsfondsen (BP) is gegaan en op blz.22 wat de scores zijn van het pensioenfonds (ML).
