Vogelwacht Balk en omstreken website: www.vogelwachtbalk.nl e-mail:
[email protected] of
[email protected] bestuur vogelwacht W. de Boer Welgelegen 13 T. de Smit Lorbuorren 3 A. Overwijk De Weind 7 D.J. Venema De Flechtreed 51 J. Deinum B.G.H. Mulierstraat 29 G. Jellema Omrin 8 J. v/d Galiën De Dammen 19
Harich voorzitter 605531 Harich secretaris 603918 Balk penningmeester 604891 Oudemirdum lid 06-36090150 Sloten lid 06-23647648 Nijemirdum lid 572250 Balk lid 604052
ere-leden A. Volbeda Stinsenwei 10 H. Kanninga H. Gabesstraat 35 W. Louwsma De Wurdze 8
Harich Balk Balk
jeugdvogelwacht J. v/d Galiën De Dammen 19 W. de Boer Welgelegen 13 T. de Smit Lorbuorren 3
Balk Harich Harich
werkgroep weidevogels D.J. Venema De Flechtreed 51 J. Deinum B.G.H. Mulierstraat 29
Oudemirdum Sloten
06-36090150 06-23647648
werkgroep kerkuilen W. Louwsma De Wurdze 8 G. v/d Meer Heerenhoogweg 18 A. v/d Meer Swaaigat 8 M. de Vries Stinsenwei 17 T. Leenes W. Barentsstraat 13 D.J. Venema De Flechtreed 51
Balk Wijckel Sondel Harich Balk Oudemirdum
603178 603467 603679 603975 603203 06-36090150
werkgroep roofvogels W. Louwsma De Wurdze 8 G. v/d Meer Heerenhoogweg 18 A. v/d Meer Swaaigat 8 D.J. Venema De Flechtreed 51 T. Leenes W. Barentsstraat 13 J. Deinum B.G.H. Mulierstraat 29
Balk Wijckel Sondel Oudemirdum Balk Sloten
603178 603467 603679 06-36090150 603203 06-23647648
propagandadienst I. Bergsma Ludgerusstraat 4 G. Rijpkema Keamerlânswei 7
Balk Harich
602311 602879
wintervoedering A. Volbeda Stinsenwei 10 J. Galama Jachtlustweg 43 G.J. Bergsma Keamerlanswei 11
Harich Wijckel Harich
604553 603235 602241
vogelringers W. Louwsma De Wurdze 8 D.J. Venema De Flechtreed 51
Balk Oudemirdum
604052 605531 603918
603178 06-36090150
Uitnodiging Jaarvergadering Vogelwacht Balk en omstreken Op donderdag 28 februari 2013 in de Treemter te Balk Aanvang 20.00 uur Agenda 1. 2. 3. 4. 5.
6. 7. 8. 9. 10.
Opening. Ingekomen stukken en mededelingen. Notulen vorige jaarvergadering op 23 februari 2012. a. Jaarverslag penningmeester. b. Verslag en benoeming kascommissie. Bestuursverkiezing Aftredend zijn: Wybren de Boer en Joop van der Galiën. Joop van der Galiën stelt zich nog een periode herkiesbaar. Wybren de Boer stelt zich niet herkiesbaar. Er is een nieuwe voorzitter nodig. Het bestuur is ten tijde van het opstellen van deze agenda in overleg met een mogelijke kandidaat voor het bestuur. Een verdere toelichting volgt tijdens de jaarvergadering. Andere kandidaten kunnen zich bij het bestuur melden tot twee dagen voor de jaarvergadering. Verslag Werkgroep Weidevogels. Verslag Werkgroepen Kerkuilen en Roofvogels. Verslag Jeugdvogelwacht. Excursie vogelwacht 2013. Rondvraag.
Pauze 11. Johan Deinum presenteert vogelfoto’s uit eigen werk. 12. Sluiting.
1
Van de voorzitter Al weer een jaar voorbij! Het lijkt nog maar een paar weken geleden dat ik het stukje voor 2011 mocht schrijven en nu is het alweer zover. Ook in 2012 is de vogelwacht actief geweest op vele vlakken. Het bestuur, de werkgroepen, de leden en zeker ook de jeugdleden hebben zich weer op vele vlakken ingezet. Daarnaast heeft het bestuur in de zomermaanden geprobeerd de vogelwacht extra bij de mensen onder de aandacht te brengen tijdens de actie “Effe Boeren”. Diverse boerderijen hadden in de zomer van 2012 hun deuren opstaan voor geïnteresseerden en wij als vogelwacht hebben van deze gelegenheid gebruik gemaakt en ons hierbij aangesloten om zo ook onze activiteiten te promoten. Vele toeristen, maar zeker ook mensen uit onze eigen regio, hebben kennis kunnen nemen van de activiteiten van onze vogelwacht. Een leuk en succesvol initiatief welke waarschijnlijk in het komende jaar een vervolg zal krijgen! Balk stond begin 2012 natuurlijk volop in de spotlights in verband met de ijsperikelen in de Luts. We waren bijna wereldnieuws. Elke nieuwsuitzending kwam bijna van de Luts en tot laat in de avond werd gekeken of er al weer een paar millimeter ijs bij waren gekomen. En dan net op de jaarlijkse propagandaavond van de vogelwacht zou het bestuur van de Friese Elfsteden het verlossende bericht geven. Ik had deze middag een tocht gemaakt via Sloten, Woudsend, Bolsward, Workum, Koudum en zou weer via de Luts terug naar Balk. Al snel kreeg ik door dat een Elfstedentocht er echt niet in zou zitten. Om vanaf het Slotermeer naar Woudsend te komen moest ik al bijna klunen en dan zouden hier 3 dagen later ruim 16.000 man over moeten kunnen rijden. De rest van de route was prachtig. Het laatste stuk over de Luts was helemaal bagger. Na afloop van mijn tocht was het voor mij wel duidelijk dat een Elfstedentocht er echt niet in zou zitten. En dit zou toch ook wel heel bijzonder zijn. Geen kleine tocht kon over dit deel van de Elfstedenroute nog worden gereden, er werd nog niet eens gesproken over een Elfmerentocht. En dan zou de Elfstedentocht wel kunnen? Niet echt reëel zou ik zo zeggen! Toch ben je wel benieuwd wat er gaat gebeuren als het wel een keer zo ver komt dat de Elfstedentocht doorgaat! Dan kunnen we er gerust vanuit gaan dat Friesland totaal plat komt te liggen. Toch hoop ik stiekem dat het er op korte termijn van zal komen en met mij volgens mij heel veel anderen!
2
Op het moment dat dit jaarboek uitkomt, is nog niet duidelijk of er dit jaar opnieuw naar kievitseieren gezocht mag worden in het voorjaar. De door de provincie Fryslân verleende ontheffing, welke het zoeken naar eieren in combinatie met de nazorgactiviteiten mogelijk maakt, was geldig tot en met 2012. Daarom is bij provincie opnieuw een ontheffing aangevraagd. Verwacht wordt dat de ontheffing in februari van dit jaar zal worden verstrekt. Inhoudelijk is de motivatie voor de nieuwe ontheffing identiek aan de eerder verstrekte ontheffing. Zo hoopt de BFVW de grootste kans te maken op een positieve uitspraak van de rechter, indien de Faunabescherming zoals gebruikelijk bezwaar zal aanteken tegen de ontheffing. Via de media en onze weidevogel coördinatoren zullen wij u op de hoogte houden van de ontwikkelingen. Vogelwacht Balk e.o. is opgericht op 6 oktober 1943. Dit betekend dat onze vogelwacht dit jaar 70 jaar bestaat! Een feit wat wij als bestuur zeker niet ongemerkt voorbij willen laten gaan. Omdat onze vogelwacht vooral groot is gemaakt door de veelal oudere leden, hebben we besloten een excursie te organiseren waar onze leden die wat slechter ter been zijn ook meekunnen. We gaan met de rondvaartboot een rondje Lauwersmeer maken op zaterdag 25 mei 2013. Een prachtige rondvaart door de prachtige natuur die onze leden zo dierbaar is. Dit allemaal onder het genot van een hapje en een drankje. Details over deze excursie volgen later, maar deze datum graag in uw agenda vrijhouden. Dit is de laatste keer dat ik als voorzitter van de vogelwacht dit deel van het jaarboek mag vullen. Na 9 jaar heb ik besloten mij niet opnieuw verkiesbaar te stellen voor een nieuwe periode. Jammer, maar ook wel weer goed dat er nieuwe mensen met nieuwe ideeën het stokje overnemen. Ik heb altijd met veel plezier de bestuursactiviteiten uitgevoerd en heb met alle bestuursleden die gingen en kwamen altijd prettig samen mogen werken. Hiervoor wil ik alle bestuursleden hartelijk bedanken! Ik dank de leden voor het vertrouwen wat in mij gesteld is in de afgelopen jaren en wens de Vogelwacht Balk e.o. alle goeds voor de toekomst toe. Wil ik afsluiten en u veel leesplezier toewensen met het JAARBOEK 2012. Met vriendelijke groet, Wybren de Boer 3
4
Verslag Algemene ledenvergadering van de “Vogelwacht Balk en omstreken” gehouden op 23 februari 2012 in de Treemter te Balk om 20.00 uur. Aanwezig: 22 leden en 7 bestuursleden. Als gast is aanwezig Jan Tijsma. Afwezig met kennisgeving: Auke Volbeda, Henk de Roos, Ines Bergsma en Evert Steensma. 1. Opening Voorzitter Wybren de Boer opent de vergadering en heet iedereen van harte welkom. In het bijzonder onze ereleden Willem Louwsma en Henk Kanninga. De voorzitter staat stil bij het afgelopen jaar, waarin ons lid Bertus Bult uit Wijckel ons is ontvallen. Voor hem en de anderen, die niet genoemd zijn wordt staande een moment van stilte in acht genomen. Als we het jaar 2011 overzien, zijn we weer op veel gebieden actief geweest. Zo was er twee weken geleden onze PR-avond. Haye Folkertsma, bekend van de stichting It Eibertshiem, hield hier aan de hand van prachtige plaatjes een lezing over de ooievaar. Dit was, ondanks de enigszins teleurstellende opkomst vanwege de voelbare winter en de vergadering van het Elfstedentocht bestuur, een geslaagde avond. Het bestuur vergaderde het afgelopen jaar weer verschillende malen en woonde de rayonvergadering en de algemene ledenvergadering van de BFVW bij. Verder zijn ook dit jaar weer veel vrijwilligers van de werkgroepen Weidevogels, Roofvogels en Kerkuilen actief in het veld bezig geweest met inventarisaties en bescherming. De nestkastjes in het Harichsterbosk en Wyckelbosk werden gecontroleerd en met de jeugd van de gehele provincie Fryslân (jeugdvogelwachtdag) gingen we naar het Noorderleech. Tijdens de vogelwachtexcursie op 21 mei voerden we met fluisterbootjes door de Weerribben. Het jaarboek werd dit jaar al vroeg samengesteld, omdat Johan Deinum in december voor langere tijd met vakantie vertrok naar Nieuw Zeeland. We hebben dit jaar een proef gedaan met de antipredatie nestbeschermers van Auke Volbeda en heeft hoopvolle resultaten opgeleverd. Er zullen daarom nog 15 kooien bijgemaakt worden door Johan Deinum. In 2011 werd het eerste kievitsei gevonden op 16 maart en op de 17de door onze wacht. Op 28 maart was het quotum vol. De eierzoekerskaart met nazorgpas blijft zo. Er loopt nog een rechtszaak tegen de ontheffing voor het kievitseieren zoeken, waarvan de uitspraak nog moet komen. De BFVW heeft in 2011 tweemaal een ledenvergadering gehouden. De eerste was op 5 maart en een paar maanden later volgde een extra vergadering, omdat 5
voorzitter Geert Benedictus was afgetreden en Mark Brouwer tot voorzitter werd benoemd. Jammer genoeg kwamen er tijdens de onlangs gehouden PR-avond geen nieuwe leden bij en het bestuur wil in 2012 meer aandacht voor de PR. Ideeën waren een stand op de markt, of tijdens de Lutskedagen een actie. Maar nu is er contact met een groep mensen, die hun boerderijen willen openstellen voor toeristen en kunnen we daarbij aanhaken. Het gaat om drie woensdagen in de vakantietijd. We zouden het zeer op prijs stellen als mensen hieraan willen meewerken! 2. Ingekomen stukken en mededelingen - Verslag van de Jeugdvogelwachtdag op 28 mei 2011 in het Noorderleech. - BFVW jaarverslag en agenda voor de jaarvergadering op 2 maart 2011. - Wurkplan Greidefûgels: tussenevaluatie van het werkplan weidevogels; liggen we op koers? Het is een werkplan van de provincie Fryslân, dat loopt van 20062013. Daarna komt de uitvoering. In de begeleidingsgroep zitten tal van natuurorganisaties: BFVW, Natuurmonumenten, It Fryske Gea, Boer en Natuur, Staatsbosbeheer, Wetterskip etc. De doelstellingen waren bepaalde aantallen broedparen in de verschillende gebieden: skriezekriten, vrijwillige weidevogelbescherming en natuur- en beheersgebieden. De doelstellingen zijn niet gehaald en worden bijgesteld. De populatieaantallen dalen ondanks alle inspanning en wel het meest in gebieden zonder weidevogelbeheer. Met kwalitatief goed beheer lijken de aantallen weidevogels in de door de skriezekriten beheerde gebieden en in natuurreservaten te kunnen worden gehandhaafd! Daarbuiten zullen de aantallen verder blijven dalen. 3. Notulen ledenvergadering van d.d. 24 februari 2011 Er zijn geen opmerkingen op de notulen van de voorgaande ledenvergadering. Opgemerkt wordt dat de roerdomp (kunstwerk) van Jan Osinga, die hier vorig jaar onthuld werd tijdens de ledenvergadering, kort daarop gestolen is toen hij in Welgelegen werd geëxposeerd. Heel triest! Jan heeft inmiddels wel een andere gemaakt. De notulen worden vervolgens goedgekeurd en vastgelegd. 4a. Jaarverslag penningmeester over 2011 Penningmeester Ale Overwijk meldt dat er elk jaar ongeveer dezelfde kosten en uitgaven zijn. Ondanks de economische crisis is onze financiële positie positief met een saldo van € 408,71. De resultaten zien er gezond uit. Volgend jaar zal het minder positief worden omdat de afdraag aan de BFVW toe zal nemen. Onze contributie is € 6,00, hiervan zullen we dan € 3,50 afgedragen aan de BFVW. Ook de kosten van de ING zijn fors en het ledental neemt gestaag af. 6
Er zijn nu zo’n 300 leden. De sponsoring wordt ook minder en het drukwerk van het boekje is € 60,-- duurder dan het voorgaande jaar. Indien we zo doorgaan zullen we in de toekomst negatief uitkomen en zal de contributie dus omhoog moeten. Dit punt zal het volgend jaar wel op de agenda komen. Vraag van Sipke Miedema: hoe komt het dat de zaalhuur in Welgelegen zoveel hoger is dan de Treemter? In Welgelegen zijn meerdere bijeenkomsten gehouden en ook de consumpties zijn duurder en alles is ondergebracht bij de post zaalhuur. Vraag Willem Louwsma: welke vogelwachten hebben een ringbijdrage gegeven? Dit zijn Sneek e.o. en Oudemirdum-Nijemirdum. We hebben vorig jaar een brief gestuurd. De afspraak was € 10,-- per vogelwacht. In Koudum en Hommerts/Jutrijp is ook geringd. 4b. Verslag en benoeming kascommissie De kascommissie, bestaande uit Jacob van Dijk en Bernardus Gijzen hebben de kasboeken gecontroleerd en dik in orde bevonden. Bij deze wordt de penningmeester dan ook met applaus decharge verleend. Benoeming kascommissie: Jacob van Dijk is aftredend en Evert Steensma is bereid gevonden om zijn plaats in de kascommissie in te nemen. 5. Bestuursverkiezing Aftredend zijn Durk Venema en Gerard Jellema. Beide heren stellen zich gelukkig herkiesbaar. Er zijn geen tegenkandidaten en ze worden met applaus benoemd. Durk Venema is verhuisd naar Oudemirdum, dus het bestuur vertegenwoordigt de gehele regio: Sloten, Balk, Harich, Nijemirdum en nu ook Oudemirdum. 6. Verslag nazorg weidevogels De resultaten van de werkgroep weidevogels staan in het jaarboek. De trend zet zich voort dat de broedparen in het gewone land afnemen. In het begin van het broedseizoen hadden we te maken met een droogte periode. Er waren wel vogels, maar veel hiervan gingen niet over tot broeden. Er waren ook weinig veldmuizen. De vos ging hierdoor over op eieren als alternatief. Er is overleg geweest met Bosk & Greide over de nazorg in Oudega. Als vogelwacht hebben wij daar geen nazorggebieden, maar willen wel in overleg hierover. Johan Deinum heeft de anti-predatiekooi gebruikt en dat was hoopvol. Het eerste nest is uitgekomen. Een tweede nest werd verlaten. Vervolgens is de kooi over een ander nest op hetzelfde perceel gezet en dat is wel uitgekomen. De kooi moet geplaatst worden als er een week is gebroed. De vogels broeden dan 7
vaster. Vooralsnog is de kooi alleen op maïsland uitgeprobeerd bij de kievit en de grutto. Johan gaat nieuwe kooien maken. Lex Buwalda geeft aan er ver volgend jaar graag vijf te willen gebruiken. 7. Verslag werkgroep kerkuilen en roofvogels Willem Louwsma geeft uitleg: de kerkuilen zijn weer vooruitgegaan, maar van het laatste legsel is dit jaar niet veel groot geworden. De jongen waren zwakt en gingen veelal dood. Gedurende het broedseizoen is de muizenstand namelijk sterk gedaald. Over het algemeen ging het echter redelijk goed en hebben we een mooi jaar gehad. 8. Jeugdvogelwacht Wybren de Boer geeft een toelichting. Bij de nestkastcontroles hadden we in het Harichsterbosk en de Plantage mooie resultaten. In bijna alle nestkastjes was iets te zien! We hadden alle nestkastjes in de voorgaande winterperiode voorzien van PVC-pijpjes en overstekende dakjes. Verder zijn veel nestkastjes verhangen en geconcentreerd in de gunstigste gebieden. We moeten ze voor dit jaar nog schoonmaken. De jeugdvogelwachtdag in het Noorderleech was prachtig en we waren met een grote groep kinderen. Het gaat heel aardig. Ook zijn er een paar nazorgers onder de jeugdleden. 9. Excursie De vogelwachtexcursie van dit jaar is gepland op zaterdag 12 mei en het doel is het Fochteloërveen. Dit natuurgebied is 70 jaar geleden aangekocht door Natuurmonumenten. Er bevinden zich kraanvogels, veenvlinders en boomvalken. Ook wordt de slangenarend er regelmatig gesignaleerd. Onze gids is Wiep van der Heide, natuurgids bij het IVN, die vroeger zelf ook veel aan kievitseieren zoeken heeft gedaan. 10. Rondvraag De puzzel. Er waren 15 goede inzendingen en er wordt geloot. De winnaar is Willem Louwsma. Jan Osinga: hoe is het met de bewoning van de huiszwaluwtil bij Batteram (jachthaven Lutsmond)? Daar zat geen zwaluw in. Wel zat het huis weer vol, maar de overbevolking heeft nog niet geleid tot verhuizing. Ook in Sondel (Swaaigat) was geen bewoning. In Hindeloopen schijnt 1 paartje te zitten in een zwaluwtil. We hopen op betere resultaten. Thomas Dijkstra heeft een verhaal over huisvredebreuk. Bij het huiszwaluwnest aan de garage lagen de jongen op een gegeven moment op de grond, want een mus had het nest in beslag genomen. 8
Pauze 11. Audiovisuele presentatie door Jan Tijsma Jan Tijsma toont ons een serie van zijn schitterende foto’s in een audiovisuele presentatie genaamd: “Zuidwest Fryslân Natuurlijk”. Een reis door de regio, flora en fauna in alle seizoenen. Ongelooflijk mooi!! Op Nationaal Landschap Zuidwest Fryslân kunnen we met recht trots te zijn! Met de waarschuwing aan de mens om zorgvuldig met dit landschap om te gaan. Sluiting van de vergadering
9
Crisis… crisis… crisis… Informatie van de penningmeester In 2012 ging er in Nederland geen dag voorbij of de media –kranten en tv voorop- brachten dit deprimerende woord wel pontificaal naar voren. Een crisis die mondiaal is en volgens velen veroorzaakt wordt door het door de “banksters” (samenvoeging van “bankers” en “gangsters”) ooit bedachte systeem van geldcreatie uit het niets. Uit lucht dus. En zo lang dit systeem, dat een cultuur van graaizucht heeft doen ontstaan, in stand wordt gehouden door de heersende elite en de banksters jaarlijks nog altijd bonussen opstrijken, waar u en ik vele jaren lang voor moeten werken, blijft het crisis! En moeten we met zijn allen constateren, dat tegenwoordig niet alleen vele vogels periodiek naar het warme Zuiden trekken, maar dat zij vandaag-de-dag worden vergezeld door met vele honderden miljoenen euro’s gevulde geldbuidels die hun bestemming eveneens in dat zuiden (van Europa) hebben. Met het essentiële verschil, dat de vogels, althans een groot deel ervan, ieder jaar opnieuw terugkeren in ons land............. In dit financiële klimaat, waarbij voor vele diensten en voorzieningen een hogere prijs moet worden betaald, heb ik dit jaar de kas van de Vogelwacht moeten beheren. De resultaten ervan treft u aan in het financiële overzicht elders in dit jaarboekje. Ik verwijs u primair naar dit overzicht en beperk me onderstaand tot een korte toelichting op een aantal bijzonderheden.
10
Financieel overzicht 2012 INKOMSTEN: Saldo 07-12-2011 Rente spaarrekening Advertenties jaarboek Contrib. + nazorgpassen Ringbijdr. overige wachten Lezingen I. Bergsma Storting op eigen rekening Gift W. Louwsma (2011 + 2012)
Totaal
UITGAVEN: € 7901,05 91,51 - 575,00 - 1972,80 20,00 90,00 30,10 - 3985,00
Afdracht BFVW BFVW nazorgpassen Kosten girogebruik Bijdrage KvK Drukken jaarboek Zaalhuur H. Welgelegen Zaalhuur Treemter (ALV) Verg. ringwerk W. Louwsma Abonnem. Vanellus Kosten websitebeheer Uitgaven tbv propag.av/ALV Uitgaven tbv excursies Kantoorbenodigdheden Uitgaven predatiekooien
€ 868,00 - 290,00 - 134,58 - 24,08 - 380,80 - 172,00 - 138,50 - 3985,00 - 70,00 - 79,02 - 121,74 - 70,00 - 144,22 - 23,72
Totaal
€ 6501,66
Saldo 05-12-2012
€ 8163,80
Totaal
€ 14665,46
€ 14665,46
Saldo giro 5-12-2012 Saldo bank 5-12-2012 Saldo 5-12-2012
€ 2170,17 € 5993,63 € 8163,80
Saldo 7-12-2011 Saldo 5-12-2012 Positief saldo over 2012
€ 7901,05 € 8163,80 € 262,75
11
De al door mij in het vorige jaarboek uitgesproken verwachting, dat we vanwege een aantal ontwikkelingen de komende jaren op een (licht) negatief saldo afkoersen, is voor het jaar 2012 niet uitgekomen! De kostenverhogende ontwikkelingen die ik in het betreffende jaarverslag aandroeg hebben zich overigens wel voorgedaan. De afdracht aan de BFVW is met bijna € 250,-- verhoogd. Daarnaast zijn de kosten die de ING ons voor het zakelijke betalingsverkeer in rekening brengt met € 46,-- gestegen, wat een stijging van meer dan 50% inhoudt ten opzichte van 2011. Tenslotte is ons ledental net als voorgaande jaren opnieuw gedaald, waardoor we ruim € 50,-- aan inkomsten zijn misgelopen. Gelukkig hebben we dit jaar een toename gezien van het aantal sponsoren, wat meteen een plus van € 75,-- opleverde. De (extra) lezingen van I. Bergsma én het hogere rentebedrag op onze spaarrekening hebben de “min” vanwege de gedaalde inkomsten uit contributies verder teniet gedaan. De posten aan de uitgavenkant geven dit jaar een veel grilliger beeld dan in voorgaande jaren het geval was. Op diverse posten zijn (fors) hogere uitgaven te vermelden- een aantal ervan noemde ik al eerder-, maar een opvallend lager bedrag (ruim € 200,--) werd uitgegeven aan zaalhuur (incl. consumpties) ten behoeve van de verschillende vergaderingen/bijeenkomsten. Vooral door deze waarschijnlijk incidentele positieve uitschieter en de positieve ontwikkeling aan de inkomstenkant, is het jaar 2012 al met al toch nog met een mooi positief saldo afgesloten. Het blijft koffiedik kijken hoe het saldo zich de komende jaren zal ontwikkelen. Hopelijk komt er een eind aan de steeds grotere terugloop van ons ledental, weten we de sponsorinkomsten op het huidige niveau te handhaven (we blijven op dit aspect kwetsbaar, nieuwe adverteerders blijven vanzelfsprekend meer dan welkom!) én stijgen de kosten voor het zakelijke verkeer én andere voorzieningen niet nóg verder. Veel zal afhangen van het feit of we spoedig de crisis achter ons kunnen laten, al was het alleen al in mentaal-emotionele zin. Aangezien we ook in deze financieel precaire tijden het jaar positief hebben weten af te sluiten en we een stevige financiële buffer hebben in de zin van een aanzienlijk bedrag aan spaargelden, zien wij vooralsnog geen aanleiding om een contributieverhoging voor te stellen.
12
De normale contributie blijft daarmee voor dit jaar een bedrag van € 6,00. Voor de nazorgers geldt als bekend een afwijkend hoger bedrag van € 8,70. Internetbankieren Wel wil ik de leden nogmaals uitdrukkelijk verzoeken om de contributie waar mogelijk te voldoen via internetbankieren op rekeningnummer 7913768. De kosten die de ING ons namelijk in rekening brengt voor bij- en afschrijvingen middels acceptgiro’s zijn schrijnend hoog (€ 0,25 per bijschrijving via een acceptgiro!) en bedragen daarmee bijna het dubbele van de kosten die worden berekend als wordt betaald via het internetbankieren! Verder zou ik het zeer op prijs stellen, indien u het bedrag zo spoedig mogelijk overmaakt, doch in ieder geval vóór 1 juni 2013. U kunt hiermee namelijk de penningmeester veel extra werk (herinneringen versturen en inning via kwitanties) uit handen nemen. Adreswijzigingen/opzeggingen lidmaatschap Het komt helaas nog té vaak voor, dat leden van de Vogelwacht tijdens een contributiejaar naar een ander adres verhuizen of komen te overlijden en dat daarbij de betreffende wijzigingen niet (tijdig) worden doorgegeven aan de penningmeester (of ander bestuurslid). Op deze wijze worden de nieuwe contributie-aanslagen in voorkomende gevallen bij de verkeerde personen bezorgd of gericht aan mensen die ons helaas zijn ontvallen, hetgeen uiteraard zo veel mogelijk moet worden voorkomen. Ik wil de leden dan ook opnieuw uitdrukkelijk vragen om tijdig en (bij voorkeur) schriftelijk (mag ook per email) een verhuizing/adreswijziging dan wel andere relevante wijzigingen (zoals een rekeningnummer) aan mij door te geven. Het bovenstaande geldt ook indien u uw lidmaatschap op zeker moment wenst op te zeggen. Voor alle duidelijkheid: als regel bij opzeggingen van het lidmaatschap geldt, dat men weliswaar op elk moment kan overgaan tot het opzeggen van het lidmaatschap, maar dat men bij ontvangst van het jaarboek met acceptgiro in ieder geval de contributie van dát jaar nog verschuldigd is! Voor de goede orde is dit het adres waar u één en ander kunt doorgeven: De Weind 7, 8561 JA te Balk, t.a.v. Ale Overwijk, telefonisch bereikbaar op 0514-604891. Uiteraard kunt u ook een email sturen, het adres is:
[email protected] 13
Kascontrole De kascommissie bestaat dit jaar uit de heren B. Gijzen en E. Steensma, beiden uit Balk. Tijdens de Algemene ledenvergadering op 28 februari a.s. zullen zij verslag uitbrengen van hun bevindingen. Adverteerders jaarboek Bij deze wil ik namens het bestuur en leden van de Vogelwacht Balk e.o. de bedrijven hartelijk dank zeggen die ook dit jaar weer een advertentie in ons jaarboek hebben willen laten opnemen. Mede dankzij de medewerking en steun van deze bedrijven is het mogelijk de vogelwacht financieel gezond te houden en diverse activiteiten te kunnen organiseren! Nieuwe adverteerders zijn uiteraard meer dan welkom: zij kunnen zich in dit geval altijd bij ondergetekende of een ander lid van het bestuur melden! Reeds voor een bedrag vanaf € 25,-- is er al een halve pagina in ons jaarboek beschikbaar. Ook leden die een mogelijke adverteerder voor ons jaarboek weten, kunnen dat natuurlijk altijd bij het bestuur melden, waarop wij dan contact kunnen gaan zoeken met de potentiële adverteerder. Ale Overwijk
14
Verslag van de Werkgroep Weidevogels Het eerste kievitsei van Fryslân was in 2012 tevens het eerste kievitsei van Nederland en werd op zaterdag 10 maart gevonden. Het ei werd gevonden bij Oudehaske, in een maïsveld tussen Oudehaske en Rottum, door Jan Oosterman. Maandag 12 maart vond Wiebe Anton Palstra uit Bolsward het eerste kievitsei van Gaasterlân-Sleat. Hij vond het ei om 16:34 uur in een maïsperceel bij Kolderwolde, waar hij vanaf een uur of twee het nest al in de gaten hield (ganzengedooggebied). Het eerste ei van onze eigen vogelwacht werd gevonden door Siemen Zeldenrust op 13 maart (9:35 uur). Een dag later vond Lubbert Deinum twee ientsjes en ook Benardus Gijzen vond zijn eerste ei. Age van der Meer vond het eerste twake van onze vogelwacht op 17 maart. Op 20 maart vond Sipke Miedema het eerste trijeke. Gjalt Bergsma vond op 23 maart het eerste broedtsje. Het Friese quotum van 5939 eieren werd op 25 maart bereikt, drie dagen eerder dan in 2011. Er zijn door onze vogelwacht in totaal 126 eieren gevonden. Vorig jaar (2011) was de lente zeer droog. Veel weidevogels begonnen laat met broeden of kwamen geheel niet tot broeden. Met gemiddeld over Nederland 49 mm neerslag, tegen normaal 172 mm was de lente van 2011 de droogste in minstens een eeuw. De lente van 2012 was ook droog met gemiddeld over Nederland 138 mm neerslag, maar gelukkig lang zo droog niet als in 2011. De slechte resultaten van 2011 zijn van zelfsprekend ook van invloed op de resultaten van 2012. Kievit en scholekster deden het wel beter dan in 2011, maar nog steeds wel slechter dan in 2010. Van deze soorten werden respectievelijke 132 en 22 broedparen geteld. Grutto en tureluur blijven in een neergaande trend. Dit jaar waren er weer minder broedparen van grutto en tureluur in onze weilanden te vinden, respectievelijk 38 en 10 broedparen. De grafieken 1 tot en met 4 geven het aantal broedparen en het aantal gevonden nesten weer van respectievelijk grutto, kievit, scholekster en tureluur over de periode 2002 tot en met 2012. Tussen beide getallen zit een verschil doordat niet van elk broedpaar een nest met eieren wordt gevonden, maar daarentegen kunnen van één broedpaar ook meerdere nesten met eieren worden gevonden doordat bijvoorbeeld het eerste legsel verloren is gegaan.
15
Grafiek 1. Aantal broedparen (donker grijs) en gevonden nesten (wit) van de grutto over de periode 2002 tot en met 2012
Grafiek 2. Aantal broedparen (donker grijs) en gevonden nesten (wit) van de kievit over de periode 2002 tot en met 2012
Grafiek 3. Aantal broedparen (donker grijs) en gevonden nesten (wit) van de scholekster over de periode 2002 tot en met 2012
16
Grafiek 4. Aantal broedparen (donker grijs) en gevonden nesten (wit) van de tureluur over de periode 2002 tot en met 2012 De uitkomstresultaten van de in totaal 199 gevonden nesten waren bedroevend slecht. Van het totaal zijn minimaal 92 nesten verloren gegaan door predatie en agrarische werkzaamheden, 65 nesten zijn met zekerheid uitgekomen en van 42 nesten is het resultaat onbekend gebleven omdat niet meer in een laat stadium een controle heeft plaatsgevonden. Belangrijke predators waren vos (30 nesten) en hermelijn (15 nesten). In het rayon van Gerard Jellema, dat in Ypecolsga is gelegen, werd de gehele eerste leg (13 nesten) door een vos opgehaald. Later bleek dat in de nabijheid van het rayon een bewoond vossenhol aanwezig was. Tevens zagen de nazorgers later in het nazorgseizoen een kat met een volwassen grutto in de bek lopen. De kat moet de grutto van het nest hebben gegrepen. De BFVW heeft het afgelopen jaar een nieuw digitaal registratiesysteem voor de weidevogel(nazorg)gegevens ingevoerd. Hierbij moet voor ieder broedpaar, gevonden nest of alarmerend ouderpaar een stip op een landkaart worden gezet. Vervolgens moet een aantal aanvullende gegevens worden ingevoerd. De gegevens worden hiermee veel nauwkeuriger geregistreerd. Voorheen werden alleen totalen van nazorgrayons doorgegeven aan de BFVW. Het nieuwe registratiesysteem brengt meer administratief werk met zich mee en er zitten helaas nog enkele fouten in het nieuwe systeem. De invoer vindt plaats via internet en kan ook worden uitgevoerd door de rayon coördinatoren. Rayon coördinatoren Age van der Meer en Willem de Hoop hebben dit jaar reeds de eigen gegevens ingevoerd.
17
Johan Deinum heeft voorafgaand aan het broedseizoen 16 antipredatiekooien gemaakt naar het voorbeeld van Auke Volbeda. Verderop in het jaarboek worden de resultaten besproken. In samenwerking met Bosk & Greide zijn de nazorgactiviteiten rond Oudega verder vormgegeven. Thomas Dijkstra, Willem Louwsma, Johan Deinum en familie De Vries zijn hier actief. Verspreid door het gebied zijn een aantal percelen waar behoorlijke aantallen weidevogels zitten. De gegevens zijn dit jaar nog niet geregistreerd. Wij hopen dat dit volgend jaar wel gaat lukken. Het nieuwe beoogde weidevogelnazorggebied rond Oudega is groot en er wordt nog niet gebied dekkend nazorg gepleegd. Nieuwe nazorgers zijn hier dan ook van harte welkom. De coördinatoren van de Werkgroep Weidevogels, Durk Venema en Johan Deinum
18
Nestkastcontrole Wikelerbosk Er hangen momenteel 36 nestkasten in het Wikelerbosk, waarvan er tijdens de controle op 4 mei 21 bezet waren. Dit jaar hebben we door tijdgebrek maar één nestkastcontrole uitgevoerd. Daarom is er dit jaar alleen een overzicht te maken van het aantal nesten en het aantal eieren per soort. Dit jaar was het eerste jaar sinds 15 jaar dat er geen boomklevers meer in de nestkasten hebben gebroed. Ook de ringmussen hebben dit jaar jammer genoeg niet in de nestkasten gebroed. Hierdoor hebben we slechts drie verschillende vogelsoorten kunnen bewonderen in de nestkasten. De spreeuwen broeden veelal in nestkasten die door de grote bonte specht voorzien zijn van een grotere vliegopening. Ook hangen er nestkasten met de invlieg opening aan de achterzijde. Dit zijn nestkasten die bedoeld zijn voor boomkruipers. Jammer genoeg hebben we nog nooit een boomkruiper in de nestkasten aangetroffen. Resultaten nestkastcontrole Wikelerbosk 2012 vogelsoort nesten eieren koolmees 9 81 pimpelmees 8 94 spreeuw 4 19 totaal 21 194
gem. eieren per nest 9,0 11,8 4,8
Als we naar de resultaten van dit jaar kijken valt vooral op dat er weer meer koolmezen in de nestkasten hebben gebroed dan pimpelmezen. Vorig jaar waren er nog maar 3 paartjes koolmezen en wel 10 paartjes pimpelmezen die hun jongen in de nestkasten hebben groot gebracht. De gemiddelden van dit jaar zijn vergelijkbaar met vorig jaar. Het totaal aantal eieren van 194 ligt net iets hoger dan de 182 van vorig jaar. Voor volgend jaar hopen we dat er weer minstens vijf verschillende vogelsoorten in de nestkasten nestelen. Johan Deinum & Jelmer Luyckx
19
Vleermuiskasten Wikelerbosk Naast mezennestkastjes hangen er in het Wikelerbosk ook enkele vleermuiskasten. Deze vleermuiskasten worden overdag door twee soorten vleermuizen gebruikt als slaapplaats. Het gaat hierbij om de ruige dwergvleermuis en de rosse vleermuis.
Rosse vleermuizen hangend in vleermuiskast Ruige dwergvleermuizen verblijven in de zomer voornamelijk in Oost- en Midden-Europa, waar ze ook jongen krijgen. In het najaar trekken ze zuidwaarts, onder anderen naar Nederland, om te overwinteren. Deze vleermuissoort maakt dan ook voornamelijk in het najaar en de vroege winterperiode gebruik van de vleermuiskasten in het bos. Rosse vleermuizen verblijven het gehele jaar door in Nederland. Deze soort maakt hierdoor ook het gehele jaarrond gebruik van de vleermuiskasten. Alleen bij strenge vorst zoeken zij vorstvrije overwinteringsplaatsen op. Veelal zijn dit holten in oude, dikke bomen. De laatste zomers kreeg deze soort ook jongen in één van de vleermuiskasten. Hierboven een foto van één van de vleermuiskasten met hierin vijftien rosse vleermuizen. De vleermuizen hangen op de kop, aan de achterpoten. De foto is dan ook vanaf de onderkant van de vleermuiskast genomen. Durk Venema 20
Jeugdvogelwachtdag 2 juni 2012 naar De Fûgelhelling Dit jaar vierde de BFVW het 10-jarige jubileum van de jeugdvogelwachtdag. Evenals de eerste keer werd de dag georganiseerd door de Vogelwacht Ureterp, op het terrein van vogelasiel De Fûgelhelling. We vertrokken om 8.00 uur van ‘t Haskeplein met 10 kinderen en 5 begeleiders. Het was een beetje dringen bij de limonade, koffie en oranjekoek, die bij enkelen zo in de smaak viel dat ze er meerdere keren langs liepen. De opening vond buiten plaats. Met de verplichte praatjes werden de 300 kinderen welkom geheten. Gedeputeerde Johannes Kramer beloofde elk kind een vrijkaartje voor het Fries Natuurmuseum, maar daar wist de organisatie later niets van. Daar moeten we dus nog maar even achteraan.
Elke groep kreeg een schema om de verschillende activiteiten langs te gaan. Wij begonnen met het ganzengolf. Met een stok met een klompje werd een houten ei langs een parcours gerold, om uiteindelijk onder een nestbeschermer door in een emmertje te belanden. Met drie tegelijk ging dit als een speer. Op naar het volgende nummer, het pad langs het meer de Paddenpoel. De kinderen vlogen al op een groot vangnet af, waarin een vogeltje (grauwe 21
vliegenvanger) was gevangen. Snel kwam er al iemand van de vogelringgroep Bergummermeer aan om het vogeltje voorzichtig uit het net te halen. Het vogeltje werd vervolgens in een soort knikkerzakje gestopt, om het rustig te houden, en opgehangen aan een plankje met haakjes. Er hingen hier al meer “knikkerzakjes”. Er werd vervolgens een spreeuw geringd, gemeten en gewogen. Theo mocht de spreeuw daarna weer laten vliegen.
We liepen de route verder over het looppad naar de vogelkijkhut, waar een uitleg over de weidevogelnazorg volgde. Daarna naar de vlindertuin, waar men probeert de omstandigheden van de bodem zo te maken, dat bijzondere planten kunnen terugkeren. De bijzondere rietorchis groeide en bloeide er alweer. Daarna gaf een leraar van het AOC op een leuke manier uitleg over vogels en hun eetgewoonten, geluiden en leefgebied. Op het parkeerterrein stond een grote tent, waar de dierenpolitie uitleg gaf van wat er allemaal kan leiden tot een proces verbaal. Als het tenminste wordt gezien en aangegeven. In burger gaan ze op pad. Het doden van dieren op een wrede manier is strafbaar, boeren die hun vee verwaarlozen of over een gemarkeerd nest heen rijden, mensen die roofvogels vergiftigen, vossen strikken, visstropen etc. Niet om vrolijk van te worden. 22
Dan loopt de route naar de volières, waar de roofvogels zijn ondergebracht. Eerst de oehoes, die we door kijkgaten konden zien en de buizerd, die door een kruiptunnel van dichtbij bekeken kon worden. Binnen waren jonge scholeksters, eendjes en ook kerkuilen. Er zat zelfs een kerkuil op een ei te broeden. Momenteel worden er veel jonge vogels binnengebracht. Aan de bosrand zat de boskoning, met een krans van klimop op zijn hoofd en kandelaars en kastjes naast zich, te slapen. De kinderen konden in nesten op de grond zitten en eentje mocht hem wakker maken. Hij vertelde zijn verhaal, over het bos, dat steeds een stukje opschuift. Met de les dat deze kinderen toch maar heel goed op de natuur moeten passen. Nu volgde de egelrace!! Twee egels tegelijk, een kleed aan met bezems op de rug, legden kruipend een slalomparcours af. Een prachtig gezicht en er werd zo enthousiast gekropen, dat ze er ruwe knieën van over hielden. Gelukkig was het droog, anders zaten ze onder de modder.
En vervolgens alweer een creatieve activiteit! We kregen uitleg over schutkleuren. In de bomen hingen gebreide rupsen. Eén fel gekleurde en een groene rups en een grote wollen bruine spin. Er stonden potjes met rupsen: 23
harig, gekleurd en groen. Koolmezen moeten voor hun jongen ongeveer 800 rupsjes per jong per dag zoeken. Om te laten ervaren hoe dat is moesten de kinderen net als een koolmees, alle draadjes, groen, beige, blauw, roze, bruin, die overal in het gras verspreid lagen opzoeken. Er waren er heel veel en het was moeilijk alles te vinden. Lekker bezig zijn was ook het vogelhuisje pimpen. Per 2 á 3 kinderen kregen ze een vogelnestkastje en er lag allerlei materiaal, waar ze het mee konden versieren: papier, glitters, veren, plaatjes en stikkers. Er waren prachtige creaties bij! Ze mochten ze mee naar huis nemen en hebben er direct om geloot.
En natuurlijk ontbrak het braakballen pluizen niet. Met pincet en satéstokjes pulkten ze er de schedeltjes, botjes, kaakjes en wervels uit. Het was weer een hele klus om 300 kinderen een mooie ochtend in de natuur te bezorgen en dat is de organisatie ook deze keer weer goed gelukt op een prachtige locatie. Theunie de Smit 24
Excursie 12 mei 2012 naar het Fochteloërveen Op zaterdag 12 mei vertrokken we met 13 leden naar het Fochteloërveen. In de inforuimte van Natuurmonumenten wachtte onze gids, Wieb van der Heide, ons al op. Wieb is van oorsprong afkomstig uit Balk en is natuurfotograaf. Hij maakt met name foto’s van planten, vlinders en libellen. Jaren lang was hij in dienst van Natuurmonumenten en werkte er als gids en fotograaf. Hij vertelde eerst iets over dit bijzondere, best bewaarde nog levende hoogveengebied. Het eerste stuk, 400 hectare groot, werd in 1938 met subsidie van koningin Wilhelmina door Natuurmonumenten aangekocht. Het gehele natuurgebied bestaat nu uit 2.700 hectare. Er lag een groot gebied hoogveen op de grens van Friesland en Drenthe, wat tussen 1500 en 1950 werd afgegraven ten behoeve van de winning van turf. Turf had in die tijd een economische waarde, zoals het aardgas nu. Groningen had betere kwaliteit turf van 3 tot 6 meter dik. In dit gebied was het slechts 1 tot 1,5 meter dik. Na het stoppen van de turfwinning was er nog zo’n 450 hectare levend hoogveen over. Bij de afgegraven hoogveengronden bleef er een armoedige grond achter.
25
Hoogveen groeit als het waterpeil gelijk staat met de bovenkant (maaiveld). Als het peil te laag is sterft het af en wordt het verteerd. Nu ligt dit gebied 13 m boven NAP en de stukken grond verderop op 5 m boven NAP. Dus als er niets gebeurt lekt het water aan de randen weg en droogt het uit. Met veel inspanning tracht men het waterpeil hoog te houden door de aanleg van dijken en slootjes. Natuurmonumenten heeft met steun van de Postcodeloterij grote stukken agrarische grond aangekocht, en geeft deze teruggeven aan de natuur. Er werden aan de randen grote natte overgangsgebieden aangelegd, een deel bos en een deel moeras, waar nu grote grazers grazen. Zo is er ook het laatste gebied ontwikkeld voor € 2 miljoen. Er werken 6 betaalde krachten en 50 vrijwilligers. Het is een grotendeels verboden gebied, waar alleen een fietspad en een wandelpad door loopt.
Over het hoogveen werd ons een filmpje getoond: “de stille horizon”. Het veen ontstaat door veenmos. Regenwater blijft staan en veenmossen groeien naar boven en sterven aan de onderkant af. Aan de onderkant ontstaat een dik pakket dood veenmos, waardoor het grondwater de wortelzone van de planten niet meer bereikt. De veenmossen zijn als een spons. Door de zuurstofarme omstandigheden verteren de afgestorven mosresten niet. Zeldzame planten zoals zonnedauw (vleesetend plantje) krijgen hier de kans te groeien. Libellen, vlinders en kraanvogels bevolken dit gebied. Hoogveen groeit één meter in hoogte in 1.000 jaar. Wordt de waterstand te laag, dan komt er zuurstof bij en krijgen bomen en grassen de kans om te ontkiemen.
26
Na deze informatie en koffie met tulband, wilden we wel naar buiten. We liepen vervolgens over een wandelpad. Al direct stuitten we op een addertje onder het gras en zagen we vele libellen. We genoten volop van een enorm wijds landschap zonder horizonvervuiling. Alleen toornde bij Assen het enorm hoge politiebureau boven alles uit. Het veenmos was inderdaad een grote spons. Gierzwaluwen vlogen boven ons en dodaars zwommen in de poelen. We werden gewezen op vier soorten heide: lavendelheide, dopheide, struikheide en kraaiheide. Het eenarig wollegras tierde welig. Maar ook was er een overvloed aan bessen: kleine en grote veenbes, voor cranberry’s hoef je niet naar de eilanden en de trosbosbes. We hoorden de leeuwerik en zagen de nachtpauwoog en de rietorchis. Tenslotte reden we naar de uitkijktoren in Ravenswoud (zie foto hierboven), vanwaar we een schitterend uitzicht over het gehele gebied hadden. Daar hadden we de kraanvogels moeten zien. Ze waren er wel, dit jaar vier broedparen, met acht jongen. Helaas zagen we ze niet. Op de terugweg kwamen we nog wel een raaf tegen in Ravenswoud, waar sinds 2011 het enige broedpaar in Friesland broedt. Redenen genoeg om nog eens terug te komen in dit bijzonder mooie natuurgebied. Theunie de Smit 27
28
Ervaringen met anti-predatiekooien Johan Deinum heeft voorafgaand aan het broedseizoen 16 anti-predatiekooien voor weidevogelnesten gemaakt, naar het voorbeeld van Auke Volbeda. De kooien zijn in verschillende rayons ingezet met een wisselend succes. Age van der Meer heeft bij Wijckel 8 kooien op grasland geplaatst. De eerste 4 kooien waren over een legsel van de kievit geplaatst. 2 legsels bleken bij een latere controle te zijn verlaten. Waarschijnlijk doordat net na het plaatsen van de kooi er een zware regenbui losbarstte. Bij een ander legsel lag de broedende kievit dood onder de kooi. Naar de doodsoorzaak blijft het gissen, maar wellicht is de kievit geschrokken van een predator en heeft deze niet snel genoeg weg kunnen komen. Het vierde legsel is gelukkig uitgekomen. Na deze eerste tegenvallende resultaten had Age besloten om eerst niet meer kooien te plaatsen. Totdat na een weekend bleek dat bijna alle nesten gepredeerd waren, door naar alle waarschijnlijkheid een vos. Vervolgens werden er nog 3 kooien geplaatst over nesten van de kievit, die allemaal uit zijn gekomen. Een van deze kooien was zelfs tijdens de leg geplaatst! Ook is een kooi over een nest van de grutto geplaatst, dit is helaas niet geslaagd. Uiteindelijk is er in het rayon maar 1 nest van de kievit uitgekomen waar geen kooi over geplaatst was.
29
In het rayon van Gjalt Bergsma, Jan Galama, Gerard Jellema en Greta Blaauw bij Trophorne zijn in totaal 3 kooien geplaatst. 2 van de kooien werden over een kievit op het grasland geplaatst welke beide geslaagd zijn. Een derde kooi werd op de maïsbouw geplaatst, maar dit legsel is helaas verlaten. Ook Thomas Dijkstra plaatste in zijn rayon aan de Bokkeleane bij Harich een kooi over een kievitsnest op grasland, welke succesvol was. Johan Deinum plaatste bij Wijckel een kooi over een legsel op maïsland. Na het plaatsen heeft hij op gepaste afstand staan wachten totdat de kievit terug op het nest ging. Na veel rondjes om de kooi te hebben gelopen zat de vogel drie kwartier later nog steeds niet op het nest! Bij een controle enkele dagen later, bleken gelukkig alle eieren uitgekomen te zijn. Tevens was er belangstelling voor de kooi door boer Jelte de Kroon uit Oudega. Hier werden 3 kooien ingezet. 2 kooien werden op maïsland over legsels van de kievit geplaatst. De beide kievitlegsels zijn uitgekomen. De derde kooi werd over een legsel van de scholekster geplaatst. Deze is helaas mislukt omdat de spijlen van de kooi te dicht op elkaar staan, waardoor de scholekster er niet door heen kon. Al met al zijn er afgelopen jaar dus 14 kooien geplaatst over legsels van de kievit, waarvan er 10 geslaagd zijn. De kooien over de grutto- en scholeksterlegsels zijn helaas mislukt, wellicht moeten er voor deze soorten aangepaste kooien komen. Johan Deinum
30
Jeugdvogelwacht In 2012 hebben we met de Jeugdvogelwacht weer veel verschillende activiteiten ondernomen. Hieronder worden de activiteiten besproken. Op 2 maart hebben we een kleine excursie gehad naar het bos van Aafke Meinesz in Harich. Eerst werden er filmopnamen getoond van de aanwezige dassenburcht, met het in en uit gaan van de jonge dassen en jonge vossen. Vervolgens werden de kinderen losgelaten in het bos en mochten ze de burchten opzoeken en zagen ze de verse hopen zand, die de dassen die nacht uit de gangen verwijderd hadden. Het was een geslaagde middag en je hebt er vanaf de weg helemaal geen idee van dat het er zo mooi kan zijn. Aan de jaarlijkse BFVW Neisoarchdei hebben we dit jaar niet meegedaan, omdat deze samen viel met onze vogelwachtexcursie naar het Fochteloërveen. In april en mei hebben we met de jeugd de nestkasten gecontroleerd in het Harichsterbosk en de Plantage. De resultaten waren goed. Resultaten controle mezennestkasten Harichsterbosk en Plantage 2012 vogelsoort
aantal nesten
aantal eieren
aantal jongen
koolmees pimpelmees boomklever totaal
19 13 1 33
137 117 4 258
166 135 8 309
31
% 121 115 200
gemiddeld gemiddeld aantal aantal eieren per jongen per nest nest 7,2 9,0 4,0
8,7 10,4 8,0
Dit jaar hebben we weinig last gehad van de boommarter. De PVC-pijpjes hebben hun dienst bewezen. Waar we nu wel last van hebben is de specht. Die heeft de hokjes voorzien van extra vlieggaten en bodemontluchting!
Nestkast met PVC-pijpje, onderste gat is door de grote bonte specht aangebracht. Van de vogelwacht in Woudsend hadden we het verzoek gekregen of de kinderen uit Woudsend e.o. ook eens met ons mee konden om de nestkastjes te controleren in het Harichsterbosk. Maar na een telefoontje bleken er dit jaar geen aanmeldingen van kinderen te zijn!! Jammer. De jeugdvogelwachtdag van de BFVW was op 2 juni en werd gehouden in De Fûgelhelling te Ureterp. Een verslag van deze dag is elders in het jaarboek te lezen. Voor het komende jaar staat er op het programma: bezoek Fries Natuurmuseum in Leeuwarden, nestkastcontroles, Jeugdvogelwachtdag BFVW op 15 juni 2013 en wat er meer op onze weg komt. Namens de Jeugdvogelwacht Joop van der Galiën 32
33
Braakballenpluizen Werkgroep Kerkuilen Braakballen, ook wel uilenballen genoemd, zijn samengeperste ballen van onverteerde voedselresten zoals botjes, haren en veren, onverteerbare stukjes chitine pantsers van insecten en plantenresten. Braakballen zijn vooral bekend van uilen, maar ook andere vogelsoorten zoals meeuwen, reigers, kraaiachtigen en roofvogels braken hun onverteerde voedselresten uit. Vogels zijn hiertoe in staat doordat hun maag uit twee delen bestaat: de kliermaag en de spiermaag. In de spiermaag worden de onverteerde resten tot een bal geperst en met een laagje slijm erover is het makkelijk om ze via de slokdarm naar buiten te wurmen. De braakballen van uilen zijn bij uitstek geschikt voor onderzoek van kleine zoogdieren omdat uilen hun prooidieren met huid en haar doorslikken. Bovendien laten hun maagsappen de onverteerbare resten redelijk intact. Roofvogels plukken hun prooien waardoor de botjes van deze prooidieren niet in de braakballen terechtkomen. Daarnaast hebben ze een sterker maagsap dan uilen. Doordat kerkuilen zowel echte muizen als spitsmuizen eten en de prooidieren in een gebied van 1 á 2 kilometer rond de nestplaats vangen, kan door het uitpluizen van de braakballen van kerkuilen een vrij goed beeld worden verkregen van de aanwezige muizensoorten in het jachtgebied. Ieder jaar proberen wij als werkgroep een flink aantal braakballen van kerkuilen te verzamelen. De afgelopen jaren zijn braakballen in Gaasterland en Lemsterland onder meer verzameld door Jan Beuckens, Age en Gerrit van der Meer en Durk Venema. Het uitpluizen van grote partijen braakballen is een tijdrovende klus. Wiesje Spijkstra-Scholten uit Leeuwarden is ieder jaar weer bereid om de braakballen uit te pluizen. Super bedankt hiervoor Wiesje! Op navolgende pagina is een tabel met de resultaten van het pluizen van de laatste vier jaar te vinden. In totaal zijn 4.620 prooidieren uit de braakballen geplozen. Het gaat hierbij maar liefst om 13 soorten zoogdieren en verder om vogels, kikkers en kevers. Bij de aangetroffen vogels gaat het om mus, spreeuw, vink en zwaluw. Bijzonder is onder meer de aanwezigheid van de zeldzame waterspitsmuis en een grootoorvleermuis. Zoals ook in de verslagen van Willem Louwsma (Verslag van de Werkgroep Roofvogels en Verslag van de Werkgroep Kerkuil) is te lezen was 2012 een
34
jaar waarin weinig veldmuizen aanwezig waren. Veldmuis is gewoonlijk het stapelvoedsel van de kerkuil. Uit de pluisresultaten is ook goed te zien dat kerkuilen in 2012 in verhouding minder veldmuizen hebben gegeten. In 2009, 2010 en 2011 bestond het aandeel veldmuizen van het totaal aantal prooidieren in de braakballen uit respectievelijk 61%, 58% en 76%. In 2012 was dit slechts 31%. Prooidieren in braakballen van kerkuilen die verzameld zijn in de periode 2009 tot en met 2012
aantal locaties* veldmuis aardmuis woelrat dwergmuis bosmuis huismuis bruine rat dwergspitsmuis bosspitsmuis huisspitsmuis waterspitsmuis mol grootoorvleermuis vogel kikker kever (dekschilden) totaal prooidieren
2009 8 381 6 1 3 59 1 1 9 133 19 2 1
2010 9 493 6 1 4 106 4 5 202 22
1 9 2
3 5 1 625
855
*aantal locaties waar braakballen zijn verzameld
Namens de Werkgroep Kerkuilen Durk Venema
35
2011 16 1069 13 4 4 72 1 3 12 186 20 3 1
2012 13 529 49 7 1 497
30 1 1 1420
8 2 2 1720
8 19 420 175 2 1
FF Boeren Dit was de titel van een alleraardigst georganiseerde opendagen route langs diverse boerenbedrijven nabij Balk. Er werden in totaal drie open middagen georganiseerd op diverse agrarische bedrijven. Van een melkveebedrijf naar een varkenshouderij, om vervolgens een kijkje te nemen bij een geitenboer en een biologisch melkveebedrijf. Deze kans liet Vogelwacht Balk e.o. niet schieten. Met een mooie stand waren we aanwezig om de grote aantallen bezoekers kennis te laten nemen van het werk van onze vogelwacht en de BFVW.
De stand van onze vogelwacht. Op de foto Johan Deinum. De eerste twee opendagen, op 25 juli en 1 augustus stond de stand van de vogelwacht bij het melkveebedrijf van de familie Deinum in Sondel. De laatste opendag op 8 augustus stond de stand bij het limousinopfokbedrijf van de familie Veltman in Oudega. Alle dagen waren bijzonder geslaagd en als dit volgend jaar een vervolg krijgt, zullen we waarschijnlijk weer van de partij zijn. 36
37
Verslag van de Werkgroep Roofvogels Het jaar 2012 zal in onze regio bekend worden als een ‘zeer arm muizenjaar’. In januari waren er nog wel veldmuizen in de landerijen, maar toen eind januari en begin februari een vorstperiode inviel met behoorlijke vorst en sneeuwval was het snel gedaan met de ‘muisjes’. Ook in de periode maart/april toen ik in het veld stond om wilsters en hoantsen te flappen, heb ik nergens ‘nieuw werk’ van ijverige veldmuizen kunnen ontdekken. In mijn gebied waren er in april behoorlijk wat paartjes buizerds bezig met de nestbouw. Ook tot midden mei waren ze nog bij de nesten aanwezig, maar daarna waren de buizerds verdwenen. In totaal zijn er in onze regio wel acht paar buizerds geweest die geen eieren hebben gelegd doordat er te weinig voedselaanbod was (een te slechte lichaamsconditie). Het gemiddelde van de geslaagde broedgevallen van de buizerd was ook zeer laag, namelijk 1,6 jong per nest. De torenvalken deden het nog vrij goed, al zijn ze minstens twee tot vier weken later dan gebruikelijk met de eileg begonnen. Ook de boomvalken deden het goed. In onze regio waren er maar liefst zeven paartjes aanwezig. Van vijf paartjes hebben we het nest kunnen vinden. Imko Riemersma uit Sneek had in zijn regio maar liefst elf paartjes boomvalken, waarvan de meesten in een hoogspanningsmast op een oud kraaiennest zaten te broeden. De stand van de bruine kiekendief gaat nog steeds achteruit. We blijven hopen op betere tijden. Nu volgt het totaaloverzicht van het aantal broedsels in de regio Gaasterlân e.o.. Tabel 1. Geslaagde broedsels waarvan de nestjongen zijn geringd vogelsoort aantal nesten geringde jongen gemiddelde jongen ransuil 2 4* 2,50 havik 9 21 2,33 sperwer 4 13 3,25 buizerd 24 41 1,70 br. kiekendief 4 12 3,00 torenvalk 43 185 4,30 boomvalk 3 9 3,00 *één jong was al voor het ringen uitgevlogen
38
Tabel 2. Geslaagde broedsels waarvan de nestjongen niet zijn geringd vogelsoort aantal nesten aantal jongen gemiddelde jongen ransuil 3 6 2,00 havik 2 4 2,00 buizerd 8 12 1,50 br. kiekendief 5 13 2,60 torenvalk 2 7 3,50 boomvalk 1 2 2,00 Tabel 3. Mislukte broedsels vogelsoort aantal nesten ransuil 1 havik 2 sperwer 1 buizerd 11 br. kiekendief
3
torenvalk
4
fase 3 eieren ei + jong eieren geen ei, eieren en jongen geen eieren, eieren eieren, jongen
boomvalk
1
jongen
Tabel 4. Geringde vogels door W. Louwsma in eigen regio vogelsoort aantal nesten geringde jongen ransuil havik sperwer buizerd br. kiekendief torenvalk boomvalk
1 8 3 20 4 38 3
2 19 12 34 12 164 9
39
oorzaak ekster marter ekster meestal voedselgebrek vos, zwarte kraai ekster, zwarte kraai havik
gemiddelde jongen 2,00 2,38 4,00 1,70 3,00 4,32 3,00
Tabel 5. Geringde vogels door D. Venema in eigen regio vogelsoort aantal nesten geringde jongen ransuil havik sperwer buizerd torenvalk
1 1 1 4 5
2 2 1 7 21
gemiddelde jongen 2,00 2,00 1,00 1,75 4,20
Tabel 6. Geringde vogels door W. Louwsma bij Imko Riemersma vogelsoort aantal nesten geringde jongen gemiddelde jongen ransuil 1 2 2,00 sperwer 4 19 4,75 buizerd 2 5 2,50 torenvalk 8 30 3,75 boomvalk 3 8 2,66 Tabel 7. Geringde vogels door D. Venema bij Imko Riemersma vogelsoort aantal nesten geringde jongen gemiddelde jongen havik 2 4 2,00 buizerd 19 32 1,68 br. kiekendief 1 1 1,00 torenvalk 3 13 4,33 Tabel 8. Totaal aantal broedsels in de regio Gaasterlân e.o. (geslaagd en mislukt) vogelsoort 2008 2009 2010 2011 2012 ransuil 32 3 16 12 6 havik 15 8 8 10 12 sperwer 15 6 10 10 5 buizerd 71 45 58 52 43 br. kiekendief 16 19 14 17 12 59 torenvalk 94 55 48 49 boomvalk 8 4 2 5 5 totaal 251 140 156 165 132
40
Zoals jullie ook uit de tabellen kunnen opmaken is het broedseizoen 2012 het slechtste broedseizoen van de laatste 5 jaar. De hoofdoorzaak is, zoals eerder beschreven, de slechte muizenstand. Door de slechte muizenstand schakelden ook vos, das, bunzing, hermelijn en wezel over op andere prooisoorten. Voor deze soorten zijn gebruikelijk veldmuizen het stapelvoedsel. Het hoort allemaal bij natuurlijke processen en die veranderen steeds. We ondergaan het soms lijdzaam, maar we houden de moed erin! Waar ik me meer zorgen om maak is de instroom van nieuwe vrijwilligers, want als die niet komen houdt ons werk in de natuur geleidelijk op. We hebben met de Vogelwacht Balk e.o. veel tot stand gebracht in de afgelopen dertig jaar. Persoonlijk heb ik echt van deze mooie jaren genoten. Maar willen we dit ‘werk’ voortzetten dan zal er wel iets moeten veranderen. Er zullen weer ‘werkers’ moeten komen die zich inzetten om op de ingeslagen weg voor te gaan. Nu nog een paar leuke terugmeldingen. Ik heb dit jaar ongeveer 50 terugmeldingen gehad van dood gevonden of levend gevangen roofvogels, waaronder een paar leuke van door mij geringde en door een ander gevangen en weer losgelaten vogels. Torenvalk als nestjong geringd op 7 juni 2004 te Wijckel, levend gevangen (controle) op 15 januari 2012 te Tjerkgaast. Torenvalk als nestjong geringd op 22 juni 2004 te Hemelum, levend gevangen (controle) op 24 november 2012 te Galamadammen. Torenvalk als nestjong geringd op 11 juli 2012, dood gevonden op 30 augustus 2012 op Vliegveld Rotterdam. Hier zie je het verschil in honkvaste mannetjes die jaren in de buurt blijven waar ze zijn geboren toen er voldoende muizen waren en één jong dat op zoek gaat naar muizen in Rotterdam en met het vliegtuig mee wilde. Deze torenvalk had ik geringd op 11 juli 2012 en hij is verongelukt op 30 augustus 2012. 41
Dan nog een terugmelding van een ransuil die ik geringd heb op 16 juni 2000. Deze uil is op 25 maart 2012 bij Ternaard tegen een windmolen gevlogen, op een afstand van ongeveer 40 km van de ring-/nestplaats. Ik hoop dat het jaar 2013 weer een goed muizenjaar wordt, zodat we weer volop kunnen genieten van de verschillende roofvogelsoorten. Kom op mensen ga ons mee helpen. Doen hé!!! Namens de Werkgroep Roofvogels Willem Louwsma
Verslag van de Werkgroep Kerkuilen De winter van 2011/2012 begon pas eind januari en duurde tot bijna midden februari. Het was een echte vorstperiode met sneeuw en een laagste temperatuur van min 21 graden. De kerkuilen hadden het moeilijk, want zij zijn echte muizeneters en de muizen waren er dit jaar weinig. Bij onze eerste controleronde op 2 juni vonden we alleen maar een klein aantal paren met eieren. De meeste paartjes hadden zelfs nog geen eens eieren. In normale jaren zijn er begin juni al veel jongen uit het ei gekropen. Op 5 juni controleerden we de torenvalkkast bij familie De Haan in Doniaga. Volgens De Haan was er nog niets, maar ja hoor, er waren maar liefst 6 kleine torenvalkjongen van 1 tot 6 dagen oud. Nou De Haan zei: “dan ook maar even in de kerkuilkast kijken”. Ik zei: “dat doen we wel als we over een paar weken de torenvalkjes komen ringen”. Op 23 juni waren we weer present bij de familie De Haan. Eerst dan maar de torenvalkjes ringen. Er waren 5 jongen. Daarna op naar de kerkuilkast bovenin de boerderij. Op de zoldervloer konden we al aan de braakballen en witte poepsporen zien dat er duidelijk een paartje aanwezig 42
was. Theo Leenes dus met de ladder naar boven, en ja, er waren al flinke, grote jongen. Theo schrok zelfs van de grootte van de jongen. Zo groot had hij ze niet verwacht. We konden maar liefst 5 jongen ringen van 5 tot 7 weken oud (aan het einde van de 9de week kunnen jonge kerkuilen al vliegen). Heel laat in het seizoen konden we op 1 augustus nog een nest met 5 jongen ringen bij de familie Fopma te Nijhuizum. De jongen waren toen gemiddeld 4 weken oud. Sommige nestkasten hebben we wel drie keer bezocht, waarvan één met succes. Dit was bij de familie Kramer in It Heidenskip. De eerste nestkastcontrole was hier begin juni. Er was wel één uil aanwezig, maar weinig poep en er lagen geen eieren in de nestkast. Op 21 juli er maar weer heen, en ja hoor, nu waren er 3 jongen van ongeveer één week oud en 1 ei dat nog moest uitkomen. Theo kon ook nog de moeder uil vangen. Zij woog bijna 400 gram, wat een zeer goed gewicht is, en had al een ring om. Op 25 augustus konden we hier drie mooie dikke jongen ringen. Nu het totaal overzicht van onze regio: 31 broedparen succesvol, waarvan 105 jongen zijn geringd 4 broedparen succesvol, waarvan 8 jongen niet zijn geringd 3 broedparen niet succesvol, broedsel is mislukt in de eifase 38 broedparen in totaal aanwezig Het gemiddeld aantal uitgevlogen jongen van de geslaagde broedgevallen is 3,22. Dat is iets hoger dan vorig jaar. Toen was het gemiddelde 2,90. Vorig jaar hadden we nog 50 broedparen, dus nu weer behoorlijk minder. Durk Venema heeft 15 nesten met in totaal 47 jongen geringd. Willem Louwsma heeft 16 nesten met in totaal 58 jongen geringd. Willem heeft daarnaast elders nog eens 140 jongen geringd. Er zijn dit jaar weer een dertigtal terugmeldingen bij mij binnengekomen. De meeste terugmeldingen komen uit de buurt en zijn niet zo bijzonder. Wel een mooie terugmelding was van een uil dit ik dit broedseizoen zelf in een nestkast in Langweer heb gevangen. De uil was als nestjong door Johan de Jong op 30 juni 1998 in Sint Nicolaasga geringd. De afstand tussen beide 43
plaatsen betreft slechts 4 km en de uil was op dat moment maar liefst 14 jaar oud. Het was een vrouw en had ook nog een broedsel! Ook nu weer de oproep: wie helpt Theo Leenes in zijn regio Harich met het inventariseren en nalopen van de nestkasten. Kom op!!!! Namens de Werkgroep Kerkuilen Willem Louwsma
Gerrit en Age van der Meer in actie om een kerkuilnestkast met koker boven in een schuur, achter een ûleboard te plaatsen.
44
Rosso Millennium project, Mauritanië Als bestuur ontvingen wij een brief van het bestuur van het Rosso Millenniumproject waarin de leden van de vogelwacht worden uitgenodigd om mee te gaan met een reis welke door hun georganiseerd wordt. Even als vorige jaren gaat het Rosso Millenniumproject in het najaar van 2013 weer de “Fryske fûgels efternei”. Er wordt een reis gemaakt naar Banx dÁrguin en een bezoek gebracht aan enkele parken in de Senegaldelta waar de skries en vele zangvogels overwinteren. Er heeft een oproep gestaan op de website van de BFVW en dit zal ook voor deze nieuwe reis gedaan worden. Toch heeft het bestuur van het Rosso Millenniumproject het idee dat op deze manier niet alle mensen benaderd worden. Daarom is er een verzoek gedaan aan het bestuur van de Vogelwacht Balk e.o. om deze reis bij haar leden onder de aandacht te brengen. Als eerste wat achtergrond informatie over deze reis Er is geen provincie in Nederland waar de bevolking meer betrokken is bij de vogels uit eigen omgeving dan de bevolking van Fryslân. Vogels, en de cultuur daaraan verbonden, zitten bij ons in hart en nieren. Als vogelwachter aan u de schone taak dit deel van de Friese identiteit te bewaken. Maar Fryslân heeft niet het exclusieve recht op deze vogels. De bevolking van Senegal en Mauritanië kan met evenveel legitimiteit de grutto en andere steltlopers hun vogels noemen. Kortom uw taak als vogelwachter is maar een deeltijdbaan. Het leven en welzijn van onze gevederde vrienden is dus niet alleen afhankelijk van uw goed zorgen, maar ook die van hen. Echter door de armoede die in deze omgeving heerst komt echter de locale bevolking niet toe om de leefomgeving van de dieren te beschermen. En kunnen we dit van mensen vragen die moeite genoeg hebben om zelf het hoofd boven water te houden. 45
Dat zou je eventueel wel aan de lokale bevolking kunnen vragen wanneer de vogels er indirect voor zorgen dat er iedere dag eten op tafel staat. Dit zou bijvoorbeeld kunnen door de vogeltoeristen die daar de kassa laten rinkelen. En zeg nou zelf, had u altijd niet al eens willen zien hoe de vogels het daar maken? Deze mogelijkheid wordt u nu geboden waardoor u bijdraagt aan betere levensomstandigheden van de lokale bevolking. Indirect helpt u hiermee ook de vogels. Het moto van de reis is: U een leuke trip, Afrikanen een volle buik en vogels een beter en veiliger verblijf in Afrika. Verder informatie over deze reis kunt u vinden op www.bancdarguin.nl. Op deze website kunnen ook gegevens worden gevonden van personen die betrokken zijn bij de organisatie van de reis.
Garage Swart
Swart Campers
BOVAG lid APK Verkoop nieuwe en gebruikte auto’s Onderhoud en reparatie van alle merken www.garageswart.nl
BOVAG caravan en camperbedrijven Dealer LMC en PLA campers Verkoop van campers Onderhoud en reparatie van uw camper/caravan www.swartcampers.nl
Tankstation Garage Swart
Verhuur van campers
24 uur selfservice Tamoil Menno van Coehoornweg 28, Wijckel
www.camperverhuurswart.nl
Garage Swart – Swart Campers Jachtlustweg 49a, 8563 AC Wijckel, tel. 0514-602119
46
Website Vogelwacht Balk en omstreken De huidige website is alweer een aantal jaren in de lucht en is aan vernieuwing toe. We zijn hiervoor opzoek naar iemand die ons kan helpen aan een nieuwe modernere website. De website moet online door meerdere mensen bijgewerkt kunnen worden. Wellicht is dit met bijvoorbeeld “Wordpress” of “Joomla” te realiseren. Ook andere ideeën zijn van harte welkom.
Wellicht zijn er studenten die voor een opdracht een website moeten maken voor een bedrijf of een instelling en dat op deze manier bij onze vogelwacht kunnen realiseren. Kent u iemand of hebt u zelf kennis van het maken van een moderne website? Aarzel dan niet om contact op te nemen. Voor meer informatie, stuur een mail naar
[email protected] of bel 06-23647648. Johan Deinum
47
Puzzel - woordzoeker Maak de woordzoeker “Vogels” op deze bladzijde. Als alle woorden zijn doorgestreept, vormen de overgebleven letters een woord. Zet dit woord op een briefje (vermeld ook uw naam en adres) en lever dit briefje uiterlijk woensdag 27 februari 2013 in bij de voorzitter of mail het naar
[email protected]. Uit de goede oplossingen wordt tijdens de algemene ledenvergadering een prijswinnaar geloot.
AASGIER APOSTELVOGEL BERGFLUITER BLAUWE EKSTER GIERZWALUW KALKOEN KIEVIT
KLAPEKSTER KNOBBELZWAAN LEEUWERIK LEPELAAR OEVERZWALUW PAPEGAAI PATRIJS
48
PINGUÏN RIETGORS SPERWER STRANDLOPER TORTELDUIF WATERHOEN WULP
Vogelwacht Balk en omstreken is aangesloten bij de BFVW