VIERDE WERELD. Beste lezers,

december 2008 nr 123

VIERDE WERELD

Foto Mona van den Berg

Beste lezers, Veel dynamisme in het nieuwe team van volontairs van ATD Vierde Wereld Nederland. In dit nummer komen drie van hen aan het woord. Verder zullen jullie het aanmoedigende verhaal van Jack’s garden ontdekken. In een context waarin de kloof tussen arm en rijk toeneemt en wij steeds alerter moeten zijn op het respecteren van de mensenrechten, is dynamisme van nog meer mensen nodig! De nieuwe publicaties en foto-expositie van de beweging zijn een middel om hen aan te spreken. Wij hopen u via dit nummer te enthousiasmeren om er gebruik van te maken! Christine Béhain ATD Vierde Wereld, een internationale beweging Zowel in de arme als in de rijke landen worden mensen uitgesloten vanwege de diepe armoede waarin zij leven, soms al generaties lang. Joseph Wresinski (1917-1988), een Franse priester, zelf in grote armoede geboren en opgegroeid, heeft in 1957 in Noisy-le-Grand (Frankrijk) met 250 zeer arme en dakloze gezinnen een vereniging opgericht met als hoofddoel: de extreme armoede teniet te doen. Deze vereniging is uitgegroeid tot de internationale beweging ATD Vierde Wereld. Wij zijn ervan overtuigd dat de eersten die tegen armoede strijden, de armsten zélf zijn. Hun streven naar een menswaardig bestaan dienst gerespecteerd te worden door allereerst aan hen te vragen wat daarvoor nodig is. De beweging ATD Vierde Wereld brengt mensen van uiteenlopende levensbeschouwingen en verschillende politieke richtingen samen. De actie van de beweging steunt op de armsten, op volontairs (met minimumloon werkend voor de beweging) die overal in de wereld deelnemen aan het leven van de armsten, én op duizenden medestanders die in alle lagen van de samenleving op uiteenlopende wijze de aandacht vestigen op de armsten als medeburgers.

!"#$%&'()$(%*()("$%+%$(,(-!()%.//0%

‘Het geheim van een nieuwe wereld’ Interview met Ingrid Hutter Ingrid Hutter is volontaire van de beweging ATD Vierde Wereld sinds 1983. Ze is 53 jaar en woont en werkt op dit moment in Den Haag. Zij heeft acht jaar in de Verenigde Staten gewoond, waarvan bijna vier jaar in een extreem arme wijk in New Orleans, waar geweld en racisme aan de orde van de dag waren. Na terugkomst in Nederland schreef ze een boek over haar ervaringen.

Hoe kwam je bij ATD Vierde Wereld terecht? In de tijd dat ik nog onderwijzeres was op een basisschool, bezocht ik de internationale broedergemeenschap in Taizé, Frankrijk. Daar heb ik uiteindelijk anderhalf jaar gewoond. Ik kwam er in contact met de Vierde Wereld Beweging. Ik werd erg met mijn neus gedrukt op het feit dat veel mensen in armoede leven. Hoewel ik daar altijd wel mee bezig was geweest, wilde ik me vanaf dat moment graag helemaal inzetten voor een betere wereld. In het begin deed ik dat vooral omdat ik vond dat het bestaan van extreme armoede onrecht was. Mijn standpunt is op dat punt inmiddels veranderd. Ik zie nu in dat er veel onwetendheid is. Mensen die in armoede leven worden vaak slecht gekend door de rest van de samenleving en omgekeerd. Wanneer mensen van verschillende achtergronden elkaar écht ontmoeten en leren kennen, brengt dat verandering teweeg bij iedereen. Een andere kijk op de werkelijkheid.

Je hebt acht jaar in de VS gewoond, waaronder in New Orleans. Waarom?

Waarom heb je jouw belevenissen in New Orleans beschreven in een boek?

Père Joseph Wresinski, de stichter van de Vierde Wereld beweging, heeft me gevraagd om daarheen te gaan, om er voor twee jaar met Caritas te wonen en te werken. Caritas is een kleine gemeenschap katholieke vrouwen van verschillende rassen, opgericht in de jaren ’50, toen het mensen van verschillende rassen nog verboden was samen te leven. Ik werkte er met hen in een heel arme wijk, waar vooral AfroAmerikanen woonden. Het mooie van werken in een ander land is dat alles er nieuw is. Zo heb je meer kans om ook de allerarmsten op een meer onbevooroordeelde manier te leren kennen dan in je eigen land. Ik leerde zien dat armoede overal ter wereld dezelfde uitwerking heeft op mensen, ook al zijn de omstandigheden heel anders. Na die twee jaar ben ik naar New Orleans verhuisd om er een project in naam van de Vierde Wereld beweging te beginnen.

Ik schrijf in mijn boek over de tijd die ik, samen met andere volontairs, in een van de armste wijken van New Orleans, de Irish Channel, doorbracht. De mensen woonden daar in erbarmelijke omstandigheden en verdrukking. Het waren ingrijpende jaren in mijn leven waarin ik veel heb meegemaakt en geleerd. Ik heb mensen leren kennen die, ondanks de erbarmelijke levensomstandigheden en schijnbaar uitzichtloze situaties, een onverwoestbare levenskracht hadden. Een kracht die zich altijd weer naar het licht wist te keren. In New Orleans woonde en werkte ik samen met andere volontaires met wie ik dagelijks tijd nam om de bijbel te lezen en samen te bidden. De bijbelverhalen kregen in die context een nieuwe betekenis voor me. Dat alles wil ik doorgeven.

2

!"#$%&'()$(%*()("$%+%$(,(-!()%.//0% Is de Vierde Wereld beweging een Christelijke beweging?

Dus het boek is een zoektocht? Het is onderdeel van mijn eigen zoektocht. Spiritualiteit is voor mij erg belangrijk. Ik wil het meest wezenlijke vinden van de mens, dan kom je verder. In New Orleans heb ik liefde en hoop gezien, en dat ieder mens waarde heeft. Juist de allerarmsten zijn een weg naar verandering. Het feit dat mensen in armoede leven, gaat ook ons aan. Maar het is makkelijk om dat weg te duwen. Ik heb leren zien dat je leven verbinden met mensen die zich aan de rand van onze samenleving bevinden een spirituele weg kan zijn. Ik ben er zeker van dat de armsten ons de weg kunnen wijzen naar de nieuwe wereld, in en buiten onszelf, als we samen met hen op weg durven gaan.

Nee. Père Joseph, die zelf priester was, heeft altijd gezegd dat de armsten overal ter wereld de behoefte en het recht hebben om in het middelpunt van alle geloofsovertuigingen te staan. En dat álle mensen het recht hebben om ondanks alle verschillen toch één te zijn. Tegelijkertijd heeft hij de volontairs altijd aangemoedigd om hun eigen overtuiging ten volle te beleven én die te laten bevragen en veranderen door het leven van en met de armsten. En dat is precies wat ik gedaan heb in mijn boek, dat ‘Het geheim van een nieuwe wereld’ heet.

Wat bedoel je met ‘een nieuwe wereld’? In de laatste brief die père Joseph voor zijn overlijden schreef aan de volontairs, schreef hij: Ik ben ervan overtuigd dat de armsten, verbonden aan onze gemeenschap, de geboorte van een nieuwe wereld mogelijk kunnen maken; een wereld die ieder van ons diep in zichzelf draagt, maar waarvan de meesten van ons het geheim niet meer kennen. Dat intrigeerde mij enorm. Wat je in een arme wijk ziet, is het tegendeel van het beeld van een nieuwe wereld. Ik ben in mijn boek op zoek gegaan naar wat père Joseph met zijn uitspraak zou kunnen bedoelen.

17,50 € + 2,20 € porto. Bestellen op p. 8!

Tip: Nodig Ingrid Hutter uit voor een inspirerende lezing in uw vriendenkring of vereniging. Bij voorkeur op wo-do-vr. Contact: [email protected] NIEUW!

Vierde Wereld Verkenningen 16

Verenigde Naties werken aan richtlijnen over mensenrechten en extreme armoede In december van dit jaar wordt de zestigste verjaardag van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens gevierd, die in het teken staat van het thema “waardigheid en gerechtigheid voor ieder van ons.” De respectering van de mensenrechten voor iedereen is 60 jaar na de Universele Verklaring nog geen vanzelfsprekendheid. Vooral mensen in extreme armoede worden geconfronteerd met problemen van grote omvang. In het onlangs aangenomen document “Ontwerp-Richtlijnen betreffende extreme armoede en mensenrechten” van de Subcommissie voor de mensenrechten van de Verenigde Naties wordt dit erkend. De richtlijnen stellen dat extreme armoede en sociale uitsluiting de menselijke waardigheid grondig aantasten. Extreme armoede vereist een mensenrechtenbenadering en mag niet overgelaten worden aan liefdadigheid of humanitaire hulp. Alle staten en de internationale gemeenschap worden opgeroepen de naleving van de in de OntwerpRichtlijnen omschreven rechten te verzekeren voor met name degenen die door extreme armoede worden getroffen. Vierde Wereld Verkenningen 16 omvat de Nederlandse vertaling van deze Ontwerp-Richtlijnen. Bestellen op p. 8 voor 2 € + 0,90 € porto.

3

!"#$%&'()$(%*()("$%+%$(,(-!()%.//0% BONJOUR!

HALLO!

Arnaud Mouquet en Amandine Herpe maken sinds september deel uit van het team van zes volontairs – vaste medewerkers – van ATD Vierde Wereld in Nederland. Ze stellen zich graag voor! Foto’s Mona van den Berg

Ik kon niet meer verder klimmen in een persoonlijke carrière en anderen aan de rand van de weg laten staan. Ik kan geen onrecht en respectloosheid verdragen. Ik vind dat niemand over een ander mag oordelen zonder die persoon en diens situatie grondig te kennen.

Ik ben 34 jaar geleden in Grenoble (Frankrijk) geboren en kreeg de naam Arnaud. Mijn zus en ouders wonen nog steeds in die streek. Ik haalde een diploma boekhouden, maar dat is intussen lang geleden en ik heb er niet echt iets mee gedaan. Na wat werken links en rechts, was ik lang bordenwasser in restaurants in Engeland, waar ik uiteindelijk de kans kreeg om te leren koken. Na vier jaar koos ik ervoor om uit dat beroep te stappen, want ik vond er vaak teveel business en te weinig respect voor de werknemers. Ik heb ook het geluk gehad enkele grote reizen te kunnen maken in Europa, Afrika en Zuid-Amerika; soms enkele dagen, soms enkele jaren.

Kennen om actie te voeren en me aan te sluiten bij hen die zich dagelijks sterk maken tegen de ellende. mijn steentje bijdragen en voor zover ik kan een steun zijn voor de mensen die in stilte vaak fantastische gebaren van solidariteit stellen; anderen in beweging brengen… : dat alles motiveert me sinds mijn eerste ontmoeting met heel arme mensen in onze ‘rijke landen’. Ik wens het anderen ook toe. De afgelopen vier jaar heb ik met verschillende teams in Frankrijk meegewerkt: in Pierrelaye, Rennes, Bordeaux. De laatste twee jaar was ik in Noisy-le-Grand werkzaam bij een bedrijf, opgericht door de beweging als pilotproject. Er werd nagedacht over en geëxperimenteerd met welke arbeidsvoorwaarden noodzakelijk zijn om met elke mens rekening te houden. Ik ben blij om nu met Amandine voor enkele jaren in Nederland te zijn. Zachtjes aan zullen we het land, de cultuur, de taal, de bevolking leren kennen. We volgen nu een intensieve taalcursus en op ’t Zwervel help ik mee met het reilen en zeilen. Ik zal ook meedoen in het team dat in 2009 de Vierde Wereld Forumdagen opstart.

Sinds september 2004 ben ik volontair. Ik heb de beweging ATD Vierde Wereld ontdekt op mijn zoektocht om mijn doen en laten in overeenstemming te brengen met mijn visie. 4

!"#$%&'()$(%*()("$%+%$(,(-!()%.//0% mezelf. Het waren plekken waar ik me ‘goed’ en ‘mezelf’ voelde. Voor ik naar Nederland kwam heb ik vier jaar gewerkt in Noisy-le-Grand, dat is de plek waar de beweging ATD Vierde Wereld is ontstaan. Het was er heel anders dan hier. In één van de stadswijken worden er flats verhuurd aan een aantal gezinnen die daar door ons team geplaatst worden vanwege hun situatie van schrijnende en langdurige armoede. We ondersteunen deze gezinnen in hun projecten als gezin en op persoonlijk vlak, en dit gedurende meerdere jaren. Ik had er als opdracht om beschikbaar te zijn voor de ouders met kleine kinderen (0-3 jaar) en samen met hen en met anderen te kijken hoe ze hun wensen en doelen voor hun kinderen konden realiseren. Ik was ook verantwoordelijk voor de ‘gemeenschapsvoorschool’. De ouders kwamen er twee keer per week met hun kinderen: ouders uit ‘onze flats’ samen met andere ouders uit de wijk en enkele volontairs. De voorschool bood ruimte voor ontmoeting, activiteiten, je kind zien opgroeien en helpen om nieuwe dingen te leren,…

Ik geloof dat we er zullen in slagen om samen met anderen ontmoetingsplekken te scheppen waar gebouwd wordt aan een rechtvaardiger samenleving die ieder als volwaardig acteur beschouwt. Laten we samenkomen, samen nadenken en ons samen vormen en échte gesprekspartners worden in de ogen van de beleidsmakers in het land en in de wereld. Tot ziens en dank jullie ontvangst!

u

wel

voor

Mijn naam is Amandine en ik woon sinds 2 maanden op boerderij ’t Zwervel met mijn levenspartner Arnaud. Ik ben 25 en kom uit Frankrijk. Ik heb altijd in de buurt van Parijs gewoond, dus dit is een grote verandering! Het bevalt me prima om dichter bij de natuur te zijn, om kaas en kip bij de boer om de hoek te halen. Dat is natuurlijker dan de plastic bakjes uit de supermarkt in de stad!

Als het in een gesprek gaat over mijn inzet als volontair, hou ik er helemaal niet van als iemand me zegt: ‘Wat goed van jullie!’. Ik speel de bal altijd terug naar de burgerzin. Het gaat erom dat elke persoon iets kan doen op zijn manier, met zijn buren, in zijn wijk of stad. Minachting en onrecht komen voort uit onze blik op elkaar. Uiteindelijk moet iedereen daar voor zichzelf aan werken en daarbij altijd voor ogen houden: ‘Zou ik dit voor mijzelf of wie mij lief is aanvaarden?’ wel dan…?

Als jongere deed ik eerder heel veel activiteiten: dans, muziek, plastische kunsten en gymnastiek. Waarom vertel ik dat? Omdat ik het nog steeds geweldig vind, maar ook omdat ik denk dat het mij ontzettend gevormd heeft in mijn leven. Het betekende veel: leuke docenten die veeleisend waren en hun kennis heel graag wilden overdragen, vrienden die me ondersteunden, ontmoetingsplekken, er de tijd voor nemen, kwaliteiten opdoen zoals nauwgezetheid, geduld, volharding, openheid voor andere culturen, respect voor anderen én respect en ontdekking van

Tot binnenkort, voor een kennismaking bij u of op de boerderij!

5

!"#$%&'()$(%*()("$%+%$(,(-!()%.//0%

Het verhaal van Jack’s Garden Ook zat ik uren op marktplaats.nl om te ruilen, iets gratis af te halen of iets te verkopen om daarvan weer iets anders te kunnen kopen dat ik graag in mijn tuin heb. Zo heb ik bijvoorbeeld een vijver kunnen ophalen met pomp en toebehoren in ruil voor een Hosta.

Ik ben een buitenmens. Ik houd van de natuur, van planten en dieren en ik wenste dat ik een hele mooie tuin had.

Kippen en andere dieren mochten ook niet ontbreken in mijn tuin: de stal werd het verblijf voor de dieren met daaraan een kippenren. De kippenren heb ik gebouwd met het hout van een pergola die ergens uit iemands tuin moest. Het hout was nog erg goed en genoeg voor ook nog een pergola in mijn tuin. Bij de groentewinkel kan ik groente en fruit ophalen wat niet meer verkoopbaar is. Soms laat ik de kippen hun eieren uitbroeden, deze kuikens verkoop ik dan weer en houd er uiteraard zelf ook een paar.

Zo hier en daar uitte ik deze wens. Een paar jaar geleden begon het meer dan alleen een wens te worden. Ongeveer drie jaar geleden zijn we verhuisd naar de plek waar we nu wonen. We hadden al een tijdje rondgekeken voor een groter huis. We hebben namelijk vier jongens die inmiddels steeds groter werden en meer ruimte nodig hadden. Voor dit huis hebben we navraag gedaan bij de woningbouwvereniging. Er moest veel in gebeuren en de tuin voor en achter het huis was een woestenij. Van verschillende kanten kreeg ik te horen dat ik dit of dat wel bij hen uit de tuin kon steken, omdat het in de verdrukking stond of omdat ze er op uit gekeken waren. Of ik vroeg of ik stekken mocht nemen van struiken en bomen. Zo heb ik stekken genomen van knotwilgen en die zijn allemaal aangeslagen.

Zo met en mee begon mijn tuin wat vorm te krijgen. Er moest ook een schutting komen. Maar ja, dat is erg duur en wordt niet zomaar weggegeven op marktplaats. Zeker niet voor zo’n lengte rondom de tuin. We kregen in die tijd bericht van het VGZ (ziekenfonds) dat we onze noclaimkorting terug kregen, zowel die van mij als die van mijn vrouw. Dat is voor ons heel veel geld, daar kun je heel veel commissie (boodschappen) voor doen.

VOOR

NA !

6

!"#$%&'()$(%*()("$%+%$(,(-!()%.//0% Maar ja, dat gaat natuurlijk gewoon op en daar zie je verder niets meer van terug. We hebben samen overlegd en besloten om er een houten schutting voor te kopen. We hadden geluk dat ze in de aanbieding waren, zodat we ook graszoden konden kopen. En er bleef ook nog wat over om commissie van te doen.

Doordouwers Generatiearme gezinnen in beeld Foto-expositie van Mona van den Berg en ATD Vierde Wereld Nederland

Omdat ik vier jongens heb en graag met ze de natuur in trek, geef ik onderweg mijn ogen goed de kost. Er is soms veel te vinden langs de weg wat mensen afgedankt hebben. Zo heb ik verschillende struikjes uit kunnen halen die mensen op een hoop tuinafval op een braak liggend terrein hadden gedumpt.

Opening: zaterdag 14 februari 2009, 14-16.30u Cultureel centrum Holstohus in Olst (Overijssel) - tot 31 maart 2009

Zo zit er achter elke plant in mijn tuin een verhaal over hoe ik het verkregen heb. Dat vind ik erg leuk en daar ben ik trots op. Het resultaat mag er wezen.

Vier families die armoede in hun geschiedenis en leven meedragen werkten een jaar mee aan de realisatie van hun portretten en reportages, voorzien van hun eigen commentaar.  kinderen, jongeren, ouders, grootouders: mensen zoals u en ik, en toch weer niet  een beeld van hun dagelijkse werkelijkheid en bijzondere levensmomenten  verhalen over waardigheid, trots, kracht, liefde en een bijdrage aan onze samenleving  een uitnodiging tot kennismaking en ontmoeting

Dit jaar heb ik meegedaan aan de tuinwedstrijd van het dagblad De Limburger voor de mooiste ecologische tuin in Limburg. Met enige schroom heb ik foto’s opgestuurd en ik werd geselecteerd voor een bezoek. Daar opvolgend werd ik genomineerd en uitgenodigd om de dag van de onthulling bij te wonen. Er waren vijf prijzen te vergeven en ik kreeg de vijfde prijs, waar ik heel blij mee ben. Wat ik voornamelijk met mijn verhaal wil vertellen is: als je een droom of wens hebt en je het heel graag wilt, kun je door je angst, je zorgen te verzetten en door creatief te zijn, van niets iets moois maken. Mijn droom, mijn wens was een mooie tuin. Die heb ik gerealiseerd.

Voor een begripvolle en solidaire samenleving. In 2009 reist de expositie rond met een aanvullend aanbod van lezingen en informatieactiviteiten van ATD Vierde Wereld. Voor informatie, voorstellen, reservering, programma: www.atd-vierdewereld.nl [email protected]

CV Jack Callemeyn Leeftijd: 45 jaar Woonplaats: Maastricht Actief als ervaringsdeskundige sinds 2003 Lid van de lokale groep ATD Vierde Wereld Zuid Limburg

7

!"#$%&'()$(%*()("$%+%$(,(-!()%.//0%

U wilt meer weten… u wilt iets doen? www.atd-vierdewereld.nl [email protected] 0570-521999 of 070-3615787 Giro: 275.22.00 t.n.v. Stichting ATD Vierde Wereld Nederland, Den Haag

Bestellingen (inclusief verzendkosten) o

o

In dialoog met de Vierde Wereld over armoede en mensenrechten Verslag van de studieconferentie 21 november 2007 6,90 € 19,70 €

‘Het geheim van een nieuwe wereld’

AGENDA Opening Foto-expositie (Olst) 14 februari Vierde Wereld Forum (Wijhe) 14 maart Jaarvergadering (Den Haag) 16 mei

Ingrid Hutter

o

Smiles worldwide 27,90 €

Fotoboek van Jean-Louis Saporito (Engels)

o

Vierde Wereld Forum (Wijhe) 13 juni

2,90 €

Vierde Wereldverkenningen nr. 16 Verenigde Naties werken aan richtlijnen over mensenrechten en extreme Armoede

o

2,90 €

Vierde Wereldverkenningen nr. 15 ‘Armoede: geen zaak van liefdewerk, maar een schending van mensenrechten

COLOFON VIERDE WERELD Kwartaalblad van de beweging ATD Vierde Wereld (Nederland) ISSN 0921-0555- Oplage: 5000

Lidmaatschap 2009 en Giften o o o

lidmaatschap: 10 €/jaar (of lager, naar draagkracht) steunlidmaatschap: 20 €/jaar (of meer) gift: …… €

Dhr/Mw :

.....................................................................

Adres:

.....................................................................

Postcode:

............. Plaats: ..........................................

Ik verleen de Stichting ATD Vierde Wereld de toestemming éénmalig het bedrag van € .......... af te schrijven van mijn post)bankrekening:

.................................... ......... ................. Handtekening:

Datum: ...............

Deze gehele coupon (of fotocopie) in een gesloten enveloppe sturen naar: Stichting ATD Vierde Wereld Nederland Regentesseplein 13, 2562 EV Den Haag – vragen? 070 361 57 87

8

Overname van onze artikelen wordt aanbevolen, indien met bronvermelding en toezending van het elders geplaatste artikel. Wij ontvangen graag reacties op het blad; artikelen in overleg met de redactie. Toezending kwartaalblad Vierde Wereld is gratis. KOPIJ maartnummer 2009 voor 10.02.2009 REDACTIE: Vanessa Malfait-Joos Christine Béhain. FOTO’S: ATD Vierde Wereld CORRESPONDENTIEADRES: Blad Vierde Wereld, Raalterweg 19, 8131 SB Wijhe, tel. 0570-521999 [email protected] ABONNEMENTSWIJZIGINGEN: Regentesseplein 13, 2562 EV Den Haag [email protected]