Begroting 2016
Versie PS 11 november 2015
Inhoudsopgave Inhoudsopgave ........................................................................................................................................................ 3 Leeswijzer................................................................................................................................................................ 5 Bestuurlijke inleiding ................................................................................................................................................ 7 Budgettair kader .................................................................................................................................................... 11 Programma's ......................................................................................................................................................... 25 Programma 1 Groen, Waterrijk en Schoon ............................................................................................................ 27 DOEL 1-1 Duurzaam beschermd tegen overstromingen en wateroverlast ....................................................... 28 DOEL 1-2 Goede kwaliteit en kwantiteit grond- en oppervlaktewater ............................................................... 32 DOEL 1-3 Groenblauwe structuur versterkt samenhang stad-land en recreatieve gebruiks- en belevingswaarde landschap ............................................................................................................ 36 DOEL 1-4 De biodiversiteit is behouden en waar mogelijk versterkt ................................................................ 41 DOEL 1-5 Sterke positie voor duurzame economisch rendabele grondgebonden landbouw .......................... 47 DOEL 1-6 Een gezond(er) en veilig(er) leefmilieu ............................................................................................ 50 Programma 2 Bereikbaar en Verbonden ............................................................................................................... 57 DOEL 2-1 Instandhouding, bereikbaarheid en verkeersveiligheid op orde ....................................................... 58 DOEL 2-2 Een adequaat aanbod van openbaar vervoer .................................................................................. 65 Programma 3 Aantrekkelijk en Concurrerend ........................................................................................................ 71 DOEL 3-1 Een groeiende, duurzame en innovatieve economie ....................................................................... 72 DOEL 3-2 Schone en toekomstbestendige energie .......................................................................................... 78 DOEL 3-3 Beter benut (bebouwd) gebied......................................................................................................... 82 DOEL 3-4 Goede ruimtelijke kwaliteit ............................................................................................................... 86 DOEL 3-5 Vraag en aanbod wonen, werken en voorzieningen in balans ......................................................... 89 DOEL 3-6 Beschermd, bekend en beleefbaar cultureel erfgoed ...................................................................... 95 DOEL 3-7 Schonere bodem en beter benutte bodem en ondergrond ............................................................ 100 Programma 4 Bestuur en Samenleving ............................................................................................................... 103 DOEL 4-1 Slagvaardig, toekomstbestendig en transparant bestuur ............................................................... 104 DOEL 4-2 Cultuurparticipatie en bibliotheken ................................................................................................ 110 DOEL 4-3 Borgen kennis sociaal domein en afbouw subsidies maatschappelijke participatie ...................... 112 DOEL 4-4 Afbouw taken jeugdzorg................................................................................................................ 114 Programma 5 Middelen ....................................................................................................................................... 115 DOEL 5-1 Financieel gezonde huishouding ................................................................................................... 116 Paragrafen ........................................................................................................................................................... 121 Paragraaf Lokale heffingen.................................................................................................................................. 123 Paragraaf Weerstandsvermogen en Risicobeheersing ....................................................................................... 125 Paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen ............................................................................................................. 151 Paragraaf Financiering ........................................................................................................................................ 159 Paragraaf Bedrijfsvoering .................................................................................................................................... 165 Paragraaf Verbonden Partijen ............................................................................................................................. 169 Paragraaf Grondbeleid ........................................................................................................................................ 207 Paragraaf Subsidies ............................................................................................................................................ 213 Paragraaf EU-subsidies ....................................................................................................................................... 217 Financiële Begroting ............................................................................................................................................ 219 Bijlagen ................................................................................................................................................................ 271 Bijlage 1 Voordracht ............................................................................................................................................ 273 Bijlage 2 Amendementen en moties .................................................................................................................... 275 Bijlage 3 Beklemming reserves in de Begroting 2016 ......................................................................................... 277 Bijlage 4 Kerngegevens provincie Zuid-Holland .................................................................................................. 289 Bijlage 5 Afkortingenlijst....................................................................................................................................... 291 3
4
Leeswijzer De begroting geeft inzicht in de inhoudelijke kant van de doelen en prestaties en de financiën die daarbij horen. Zo ontstaat per doel een beeld van wat ermee beoogd wordt, wat ervoor wordt gedaan en wat het mag kosten. De doelen bestaan uit taken die verder uitgewerkt zijn in de Productenraming 2016. De Begroting 2016 is opgebouwd uit zes onderdelen: 1.
Bestuurlijke inleiding
2.
Budgettair kader
3.
Programmabegroting
4.
Paragrafen
5.
Financiële begroting
6.
Bijlagen
In de bestuurlijke inleiding worden de belangrijkste doelstellingen voor de komende periode weergegeven. Daarnaast wordt op hoofdlijnen ingegaan op een aantal belangrijke ontwikkelingen voor de provincie en wijzigingen in de begroting. In het budgettair kader geeft de provincie inzicht in het meerjarenbeeld 2016-2019 en worden de begrotingsvoorstellen toegelicht. Bovendien wordt aan een aantal bijzondere onderwerpen aandacht geschonken, namelijk het financieel meerjarenperspectief, de baten, de reservepositie en het EMU-saldo. Daarna volgt de uitwerking van de vijf programma’s. Elk programma begint met een inhoudsopgave gevolgd door inzicht in de middeleninzet. Hierna volgt een uitwerking per doel. De doelen zijn afgeleid van het Hoofdlijnenakkoord 2015-2019 en de bestuurlijke aandachtspunten voor deze coalitieperiode. Per doel wordt aangegeven wat de provincie wil bereiken. Door middel van effectindicatoren wordt dit meetbaar gemaakt. Per doel zijn vervolgens taken geformuleerd. Deze geven aan wat Gedeputeerde Staten gaan doen om de doelen daadwerkelijk te realiseren. Aan deze taken zijn prestatie-indicatoren gekoppeld. Aan zowel de doelen als aan de taken (productenraming) zijn financiële middelen gekoppeld. Ten opzichte van vorige jaren is een verbeterslag gemaakt, met als doel om te komen tot een transparanter en flexibeler systeem van sturen en verantwoorden. Provinciale Staten zijn daarover via een brief van de portefeuillehouder d.d. 20 augustus geïnformeerd. Het project Sturen en Verantwoorden, waar dit onderdeel van uitmaakt, heeft onder andere tot doel meer samenhang tussen de bestuurs-, beleids- en planning & controlcyclus aan te brengen. De verbeterslag die in deze begroting is doorgevoerd heeft geleid tot structuuraanpassingen, waarbij enkele begrotingsdoelen zijn samengevoegd tot een logischer geheel en enkele doelen zijn geschrapt in verband met het beëindigen van een programma of taak. Daarnaast zijn doelen anders omschreven. Nieuw is bijvoorbeeld dat in de toelichting op de doelen een compacte omschrijving is opgenomen van het krachtenveld waarbinnen de provincie moet acteren en welke instrumenten zij daarbij daarom inzet (beleidstheorie). Ook is per doel kort beschreven wat relevante trends en ontwikkelingen zijn en welke gevolgen dit heeft voor de inzet van de provincie. Voor wat betreft de indicatoren is nu ‘laaghangend fruit’ geplukt; soms zijn ‘oude’ indicatoren gehandhaafd en in enkele gevallen is de indicator geschrapt en in de tekst kwalitatief omschreven waar de inspanningen op gericht zijn. Maar, hiermee zijn we er nog niet. In overleg met organisatie en Provinciale Staten volgt in het najaar 2015 nog een verbeterslag die in de Voorjaarsnota 2016 verwerkt wordt. De verbeterslag kan zowel betrekking hebben op de manier waarop doelen zijn omschreven, als de resultaten en indicatoren binnen deze doelen.
5
Na de programma’s zijn de verschillende paragrafen opgenomen, waaronder de paragrafen Weerstandsvermogen en risicobeheersing, Bedrijfsvoering en Verbonden partijen. De financiële begroting bevat specifieke financiële overzichten en toelichtingen op exploitatie en balansposten. Het betreft onder andere het overzicht van baten en lasten, een analyse van het begrotingsevenwicht, de algemene dekkingsmiddelen, een toelichting op de investeringen, de staat van reserves en voorzieningen en de staat van activa. Ten slotte is nog een aantal bijlagen opgenomen, waaronder de statenvoordracht en een overzicht van de aangenomen moties en amendementen.
6
Bestuurlijke inleiding Slimmer, schoner, sterker Zuid-Holland is op veel terreinen een toonaangevende provincie waar mensen met plezier wonen, werken en recreëren. Die positie is niet vanzelfsprekend. De wereld waarin we leven verkleurt in een ongekend tempo met grote impact voor de economie, de samenleving en het bestuurlijk landschap. Een sterk Zuid-Holland is een slim en schoon Zuid-Holland. Zie hier de hoofdopgave van Gedeputeerde Staten waar het hoofdlijnenakkoord 2015 – 2019: Zuid-Holland: Slimmer, Schoner en Sterker de uitwerking van is. Het hoofdlijnenakkoord bevat een opsomming van de ambities en de nieuwe acties die Gedeputeerde Staten willen oppakken. Er liggen grote opgaven en kansen op terreinen als energietransitie, waterveiligheid, bodemdaling, bestuur, innovatie, slim ruimtegebruik en vervoer. Bij het vormgeven van deze thema’s wil de provincie een proeftuin zijn waar oplossingen worden bedacht en ontwikkeld en vernieuwing gestimuleerd. Daarbij wil zij een brug slaan tussen overheden en samenleving, tussen stad en land en tussen kennisinstellingen en bedrijfsleven. Het akkoord bevat naast inhoudelijke doelstellingen ook doelen die betrekking hebben op de bestuurs- en gedragsstijl van het college. Gedeputeerde Staten willen in een open houding samen met andere partners werken aan een slimmer, schoner en sterker Zuid-Holland op het schaalniveau dat het meest effectief is en op basis van geboden energie, investeringskracht en draagvlak. Dat stelt ook eisen aan de mate van flexibiliteit van de organisatie. De complexiteit van en samenhang tussen opgaven vraagt om een integralere aanpak. Het college wil zijn acties en activiteiten steeds op een herkenbare wijze over het voetlicht brengen. Daarin zijn vijf hoofdlijnen leidend: vlot en veilig van A naar B, meer voorzien in eigen energiebehoefte, met kennis en innovatie toewerken naar een nieuwe economie, slim gebruik maken van de ruimte en bevorderen van de kwaliteit van de leefomgeving. Met de Begroting 2016 presenteren Gedeputeerde Staten de uitwerking van de ambities uit het hoofdlijnenakkoord in concrete en financiële keuzes voor 2016 met een doorkijk naar de jaren daarna. De koers is niet volkomen nieuw beleid. Beleid dat succes heeft, zet het college voort. Voorbeelden hiervan zijn de regietafels groen, de economische samenwerking in de Zuidvleugel, het erfgoedbeleid en het beleid gericht op een schone en veilige samenleving. De visie van Gedeputeerde Staten op een aantal relevante ontwikkelingen en (te nemen) maatregelen, staat hieronder beschreven. Voor een aantrekkelijk en concurrerend Zuid-Holland Innovatieve en duurzame economie Zuid-Holland levert een belangrijke bijdrage aan het bruto nationaal product van Nederland. Ontwikkelingen als digitalisering, deeleconomie en lokaal opgewekte energie scheppen een nieuwe economie met vele gezichten en spelers; meer dan nu gericht op kennis, digitaal en schoon. Inspelen op deze ontwikkelingen vraagt om een kwalitatief goede kennisinfrastructuur, de beschikbaarheid van talent, samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden voldoende ruimte voor ondernemers en ondernemerschap. Het college wil samen met medeoverheden, bedrijven en kennisinstellingen binnen de Zuidvleugel met volle kracht uitvoering blijven geven aan de gezamenlijke economische visie en de regionale economische agenda. Verder willen Gedeputeerde Staten het innovatiepotentieel in de regio beter benutten door voornamelijk innovatieve MKB-ers verder te helpen. Het college wil dat realiseren door het mogelijk maken van financiering van vernieuwende en snelgroeiende bedrijven, bevordering van samenwerking tussen ondernemers, kennisinstellingen en de overheid en gerichte promotie en acquisitie. Het mede door de provincie opgerichte Innovation Quarter voert deze taken deels uit. De eerste resultaten dienen zich aan. Nieuwe samenwerking met het Rijk op de instrumentenkoffer MKB innovatiestimulering topsectoren helpt het MKB van Zuid-Holland. Het aantal investeringen van Innovation Quarter in jonge technologie bedrijven groeit gestaag. Het huidige participatiefonds is ontoereikend om verdere groei mogelijk te maken. Daarom dragen Gedeputeerde Staten zorg voor een extra kapitaalstorting van € 15 miljoen aan het participatiefonds van Innovation Quarter, uitgaande van een gelijkwaardige impuls van partners. 7
Energietransitie In het hoofdlijnenakkoord is een grote ambitie neergezet voor de provinciale bijdrage aan energietransitie en verduurzaming. Minder CO2 uitstoot is wenselijk. Als bronnen worden wind, zonne-energie, (aard)warmte, water en biomassa ingezet. Gedeputeerde Staten pakken de regierol en gaan samen met partners een nieuwe provinciale energieagenda opstellen om bij te dragen aan de landelijke en Europese doelstellingen. Daarvoor is incidenteel € 5 miljoen beschikbaar. De energietransitie is niet alleen een duurzaamheidsopgave maar ook een unieke kans voor economische spin off en innovatie. Het college zet dan ook sterk in op het benutten van die kansen. Hierin horen onder andere het ondersteunen van de energiecampus voor doorontwikkeling van ‘proven concepts’, de voortzetting van het programma ‘De weg van de energietransitie’ en benutting van energie uit water zoals mogelijk via een getijdecentrale op de Brouwersdam. Ook willen Gedeputeerde Staten een energiefonds optuigen ter hoogte van € 100 miljoen. Specifiek voor energiebesparing en duurzaam energiegebruik bij de aanleg van nieuwe infrastructuur en beheer en onderhoud hebben Gedeputeerde Staten In het meerjarenprogramma Infrastructuur € 10 miljoen gereserveerd. Slim ruimtegebruik Zuid-Holland is een van de dichtstbevolkte regio’s van Europa. De ruimte is een schaars en kostbaar goed. Door slim gebruik te maken van de schaarse ruimte willen Gedeputeerde Staten die ruimte zo efficiënt mogelijk benutten. Slim ruimtegebruik moet de komende collegeperiode bijdragen aan een aantrekkelijk vestigingsklimaat met krachtige, levendige en goed bereikbare steden en dorpen. Daarvoor blijven Gedeputeerde Staten sturen op het voorkomen van overprogrammering in plancapaciteit van woningen en werklocaties. De groeiende vraag naar stedelijke woningen moet in goede banen geleid worden. Gedeputeerde Staten gaan slimme en creatieve transformaties en herbestemming van gebieden en leegstaande kantoren en winkels stimuleren. Ook is het college gestart met het voorsorteren op de Omgevinsgwet. Een goede integratie van de milieuverordening is bij de vormgeving van de Omgevingswet van belang. Bij het oppakken van deze opgaven gaan Gedeputeerde Staten actief op zoek naar nieuwe vormen van samenwerken en nieuwe methodieken. Kennisontwikkeling, bijvoorbeeld via de onderzoeks- en verkenningenagenda, is hiervoor belangrijk. Slim ruimtegebruik vraagt vooral om een cultuurverandering die leidt tot een provincie die actief meedenkt. Cultureel erfgoed Ons cultureel erfgoed levert een belangrijke bijdrage aan de uitstraling en aantrekkingskracht van onze provincie. Hiervoor hebben Gedeputeerde Staten als doel gesteld om samen met anderen in netwerken zorg te dragen voor behoud en beleving van ons erfgoed. De komende jaren wordt het interactieve erfgoedbeleid voortgezet en komt opnieuw geld beschikbaar (€ 8 miljoen extra) voor de erfgoedlijnen. Daar bovenop investeren Gedeputeerde Staten incidenteel € 6 miljoen extra in onderhoud van molens, de restauratie en herbestemming van monumenten en publieksbereik van de archeologie Voor een groen, waterrijk en schoon Zuid-Holland Groen Om ervoor te zorgen dat Zuid-Holland een groene provincie blijft, bevorderen Gedeputeerde Staten de diversiteit aan planten en dieren en groen (ruim 40 miljoen extra). Daarnaast willen zij duidelijkheid en stabiliteit bieden voor natuurbeheerders en de landbouwsector. Er worden geen nieuwe (natte) natuurplannen gemaakt, maar de provincie zet in op de realisatie van het Natuurnetwerk Nederland (NNN, voorheen de Ecologische Hoofdstructuur). Prioriteit heeft de natuur in de veenweidegebieden en de afronding van de Deltanatuurprojecten. Om de recreatieve gebruiks- en belevingswaarde van het landschap en de ontsluiting vanuit de stad te verbeteren werkt de provincie aan een sterke groenblauwe recreatieve structuur. De inzet is gericht op het aanleggen en verbeteren van de kwaliteit van die structuur door (co)financiering, het verbinden van partijen, kennisuitwisseling en voorlichting.
8
Water Gedeputeerde Staten hechten belang aan kennis en bewustwording over de gevolgen van bodemdaling voor heel Zuid-Holland. In samenwerking met het Rijk, andere provincies, gemeenten, waterschappen, bedrijfsleven en kennisinstellingen wordt dit vraagstuk in kaart gebracht met aandacht voor innovatieve oplossingen. Gedeputeerde Staten blijven zich verder inzetten voor een duurzame bescherming van Zuid-Holland tegen overstromingsgevaar vanuit rivieren en zee. De provincie is immers bij uitstek een waterprovincie. Water is niet alleen veiligheid, maar evenals energie een potentiële bron voor vernieuwing van de economie. Dit college wil die bron blijven aanboren en benutten. Het toeristisch en recreatief gebruik van een aantrekkelijke en bereikbare kust is zo’n kans. De provincie treedt op als gebiedsregisseur om bereikbaarheid, economische kracht, ruimtelijke kwaliteit en waterveiligheid in samenhang te realiseren, met oog voor de kustparels en de samenwerking met de andere kustprovincies. Om de waterkwaliteit voor economie en ecologie in de delta te verbeteren, gaat de provincie met het Rijk, de provincies Noord-Brabant en Zeeland en de gemeenten door met de plannen voor herstel van het getij op de Grevelingen en verzilting van het Volkerak-Zoommeer. Schoon Het college blijft inzetten op een verdere verschoning van de binnenvaart en het personenvervoer over water. Een stap die Gedeputeerde Staten recent hebben gezet, is het verbieden van varend ontgassen van schepen. In 2016 worden de normen daarvoor verder aangescherpt. Gedeputeerde Staten werken hierbij samen met Europese partners. Zelf geven Gedeputeerde Staten het goede voorbeeld door de inkoop van producten en diensten verder te verduurzamen en het gebruik van lokaal geproduceerde producten en de inzet van lokale aanbieders en midden- en kleinbedrijf te bevorderen. Voor een bereikbaar en verbonden Zuid-Holland Verkeer en vervoer Een belangrijk instrument voor de bloedsomloop van de economie is het verkeer- en vervoerbeleid. In de meest dichtbevolkte provincie van Nederland moet de provincie slimme keuzes maken om ervoor te zorgen dat reizigers en goederen vlot en veilig op de bestemming komen. Daarbij willen Gedeputeerde Staten betrouwbaar en betaalbaar openbaar vervoer, meer vervoer over water, betere benutting van bestaande en nieuwe wegen en van de fietsinfrastructuur. Verder gaan Gedeputeerde Staten met een ‘programma Zuid-Hollandse Infrastructuur’ de ambities voor aanleg, beheer en onderhoud van de provinciale infrastructuur uitvoeren. Gedeputeerde Staten gaan na of zij het netwerk van openbaar vervoer over water verder kunnen uitbreiden. Verder willen Gedeputeerde Staten de veerverbindingen, die voor forenzen en scholieren een belangrijke rol spelen in de mobiliteit, behouden. Daartoe komt er een verenfonds van € 12 miljoen voor vernieuwing en groot onderhoud. Met het oog op een betere ontsluiting van de regio Holland Rijnland zal naar verwachting eind 2015 gestart worden met de marktbenadering voor het eerste deel van de RijnlandRoute. Samen met de gemeenten binnen de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) willen Gedeputeerde Staten spoedig komen tot een nieuwe vervoersautoriteit die op termijn kan uitgroeien tot een nieuwe vervoersautoriteit voor heel Zuid-Holland. Het belang van de reiziger staat hierbij voorop. Verder werkt de provincie met partners in de Zuidvleugel samen aan een goede bereikbaarheid van de internationale knooppunten in Zuid-Holland zoals Rotterdam The Hague Airport. Dit met het oog op de economische ontwikkeling van Zuid-Holland. Voor een goed bestuur, gezonde financiën en een toekomstbestendige organisatie Bestuur De provincie werkt samen met inwoners, instellingen, bedrijven en medeoverheden. Hun belang staat voorop bij vraagstukken over de bestuurlijke inrichting van de provincie. De afgelopen jaren hebben Gedeputeerde Staten geïnvesteerd in het verder vormgeven van het bondgenootschap met gemeenten en regio’s. Deze lijn wordt voortgezet. Samenwerking met gemeenten en samenwerkingsverbanden van gemeenten is belangrijk om de 9
doelen uit het hoofdlijnenakkoord te behalen. Een belangrijk verband is de MRDH waarin 23 gemeenten samenwerken op het terrein van mobiliteit en economisch vestigingsklimaat. Het gaat onder meer om goede afstemming in het openbaar vervoer en verbetering van de internationale bereikbaarheid van de regio. Samen met de gemeenten binnen de MRDH wil dit college spoedig komen tot een nieuwe vervoersautoriteit. Ook de verbetering van het economisch vestigingsklimaat staat hoog op de samenwerkingsagenda met de MRDH. Die samenwerking is de afgelopen tijd sterk geïntensiveerd. Open en transparante overheid De samenleving vraagt dat we ons continu aanpassen aan veranderende wensen en behoeften. Daarop goed inspelen bepaalt de (meer)waarde van de provincie. Aspecten die hierbij horen zijn de manier waarop we omgaan met de buitenwereld en het delen van kennis met onze partners. Het hoofdlijnenakkoord biedt ruimte voor de kwalitatieve ontwikkeling van de organisatie die daarvoor nodig is. Gedeputeerde Staten investeren hierin de komende jaren incidenteel € 5 miljoen. Het programma Provincie van Waarde is de hulpmotor voor de organisatie om sneller, adaptiever en resultaatgerichter worden. Daarnaast maken Gedeputeerde Staten werk van het transparant maken van de provincie. Dit sluit aan bij de gewenste open bestuursstijl waarin partijen zoeken naar toegevoegde waarde in het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Met de lancering van de Staat van Zuid-Holland en de website www.waarstaatjeprovincie.nl is een eerste stap gezet in het transparant maken van beleid gebaseerd op de kerntaken van de provincie(s). Inzet is om de interprovinciale vergelijkingssite waarstaatjeprovincie.nl breder onder de aandacht te brengen en de informatie verder uit te bouwen. Om transparantie te bevorderen, investeren Gedeputeerde Staten incidenteel € 5 miljoen in werkprocessen en ICT- infrastructuur. Financiën In het hoofdlijnenakkoord is in totaal een bedrag van € 137 miljoen aan in- en extensiveringen afgesproken voor de periode 2016 tot en met 2019. Dit wordt gedekt uit de lopende meerjarenbegroting (onder andere door inzet van reserves). Al deze in- en extensiveringen zijn budgettair verwerkt in de begroting. Onderdeel van de afspraken betreft het opcententarief op de motorrijtuigenbelasting. Dit tarief wordt structureel verlaagd van 95 naar 92 opcenten. Dit betekent jaarlijks € 10 miljoen minder aan lokale lasten voor burgers en bedrijven. Op de provinciale belastingen zal geen inflatiecorrectie worden toegepast. Na het verschijnen van het hoofdlijnenakkoord hebben zich nieuwe ontwikkelingen voorgedaan die per saldo een verbetering van het financiële beeld laten zien. Incidentele tekorten en overschotten worden hierbij verrekend met de algemene reserve. Hoe dit beeld zich de komende jaren feitelijk gaat ontwikkelen is sterk afhankelijk van exogene factoren (zoals het tempo waarin het herstel van de economie doorzet en ontwikkelingen op de rijksbegroting). Tot slot Met inwoners, medeoverheden, instellingen en bedrijven willen Gedeputeerde Staten verder vorm geven aan een mooi Zuid-Holland. Een provincie die nationaal en internationaal uitblinkt en de toon zet in het bedenken van oplossingen voor de maatschappelijke vraagstukken van vandaag en morgen. Een provincie waar talent en denkkracht worden benut, innovatie wordt gestimuleerd en ondernemingszin wordt beloond. .
10
Budgettair kader Algemeen De Begroting 2016 is gebaseerd op het Hoofdlijnenakkoord 2015-2019 en conform de richtlijnen van het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK), op de Meicirculaire 2015. De totale lasten bedragen € 730,6 mln, inclusief de inzet van reserves (€ 51,2 mln). De totale baten bedragen € 679,4 mln.
In de volgende paragrafen van dit hoofdstuk wordt op hoofdlijnen ingegaan op de mutaties in de financiële ruimte, de baten, de omvang van de reserves en het EMU-saldo.
Financiële ruimte Het Hoofdlijnenakkoord 2015-2019 is integraal verwerkt in de begroting. Het saldo van de meerjarenraming 20162019 is ten opzichte van het hoofdlijnenakkoord in totaal (som 2016 tot en met 2019) € 7,6 mln voordelig. In 2016 is er nog sprake van een nadelig saldo van € 1,8 mln. Het voordeel ten opzichte van het hoofdlijnenakkoord treedt op met ingang van 2019. In onderstaande tabel is het financieel kader uit het hoofdlijnenakkoord weergegeven, gevolgd door de mutaties in de begroting die nog niet bekend waren bij het opstellen van het hoofdlijnenakkoord. Per post is onder de tabel een korte toelichting opgenomen. Mutaties financiële ruimte Begroting 2016
(bedragen x € 1 mln)
Beginstand op basis Begroting 2015
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
19,3
30,4
33,8
31,9
A Informatiebrief voor de verkenningsfase nieuwe coalitie 1 Provinciefonds (Septembercirculaire 2014)
s
-1,0
-1,0
-1,0
-1,0
2 Rentelasten nieuwe geldleningen
s
-1,3
-1,7
-1,7
-6,0
3 Loonontwikkelingen
s
-2,3
-2,3
-2,3
-2,3
4 Meerjarenonderhoud provinciehuis
s
-3,8
-0,4
-0,5
-0,5
10,9
25,0
28,3
22,0
-1,2
Beschikbaar saldo baten en lasten Hoofdlijnenakkoord B Hoofdlijnenakkoord 2015-2019 5 Opbouw risicoreserve revolverend verenfonds
i
-1,3
-1,3
-1,2
6 Beheer 2e / 3e programmaperiode NNN
s
0,0
0,0
-0,5
-1,0
7 Uitvoeringsprogramma Groen
i
-10,0
-10,0
-10,0
-10,0
8 Intensiveren bijdrage toezicht en handhaving
s
-0,5
-0,5
-0,5
-0,5
9 Vergunningverlening in relatie tot decentralisatie natuurbeleid
s
-0,5
-0,5
-0,5
-0,5
10 Vrijval beheerlasten door overdracht provinciale recreatiegebieden
s
0,0
0,0
0,3
0,3
11 Ondersteunen samenwerkingsverbanden economische clusters
i
-1,5
-1,5
-1,5
-1,5
11
Begroting 2016
(bedragen x € 1 mln)
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
12 Stimuleren innovatie MKB
i
-3,5
-3,5
-3,5
-3,5
13 Regierol provinciale energieagenda
i
-1,3
-1,3
-1,2
-1,2
14 Opbouw risicoreserve Energiefonds
i
-3,0
-6,0
-6,0
-6,0
15 Behoud erfgoedlijnen
i
-2,0
-2,0
-2,0
-2,0
16 Intensivering cultureel erfgoed
i
-1,5
-1,5
-1,5
-1,5
17 Afbouwen subsidies maatschappelijke participatie
s
2,3
6,4
10,5
10,5
18 Borgen kennis sociaal domein / maatschapp, ontwikkelingen
s
-1,7
-1,7
-1,7
-1,7
19 Versterken kwaliteit organisatie
i
-1,3
-1,3
-1,2
-1,2
20 Transparante overheid (open overheid, open spending, open data)
i
-1,3
-1,3
-1,2
-1,2
21 Opcenten motorrijtuigenbelasting (verlaging tarief)
s
-10,0
-10,0
-10,0
-10,0
22 Overige reserves
i
2,5
2,4
2,4
2,4
i
23,7
8,6
1,0
13,8
0,0
0,0
0,0
6,0
Inzet vrije ruimte algemene reserve Eindsaldo baten en lasten Hoofdlijnenakkoord C
Begroting 2016-2019
23 Provinciefonds (Meicirculaire 2015)
s
-1,4
-1,4
-1,4
-1,4
24 Opcenten motorrijtuigenbelasting (ontwikkeling wagenpark)
s
2,0
2,0
2,0
5,0
25 Correctie meerjarenraming Begroting 2015
s
-3,2
-3,2
-3,2
-3,2
26 Rente op geldleningen
s
1,3
2,9
3,0
3,6
27 Stelpost balansverplichtingen
s
-0,5
-0,5
-0,5
-0,5
28 Overige < 0,5 mln
i
Saldo Begroting 2016-2019 Inzet vrije ruimte algemene reserve Eindsaldo Begroting 2016-2019
0,0
0,2
-0,9
0,6
-1,8
0,1
-0,9
10,2
1,8
-0,1
0,9
-10,2
0
0
0
0
De voordelige saldi worden toegevoegd aan de algemene reserve. Het saldo van de algemene reserve per ultimo 2019 komt hiermee op € 45,3 mln (na afronding en inclusief het resultaat van de Najaarsnota 2015 van € 1,9 mln), waarvan € 15,3 mln vrij besteedbaar. In het hoofdlijnenakkoord werd nog uitgegaan van een vrij besteedbaar saldo van afgerond € 6 mln. De ontwikkeling van de algemene reserve is in onderstaande tabel weergegeven. Geraamde stand algemene reserve 2016 - 2019 (bedragen x € 1 mln)
Beginsaldo na verwerking Najaarsnota 2015 (€ 1,9 mln voordeel) Dekking hoofdlijnenakkoord
2016
2017
2018
2019
84,9
59,4
50,8
48,9
-23,7
-8,6
-1,0
-13,8
Financiële ruimte begroting
-1,8
0,1
-0,9
10,2
Eindsaldo
59,4
50,8
48,9
45,3
Zie voor een nadere toelichting op de ontwikkeling van het eigen vermogen de paragraaf “Omvang van de reservepositie” in dit hoofdstuk,
A. Informatiebrief voor de verkenningsfase nieuwe coalitie 1. Provinciefonds (Septembercirculaire 2014) In de verkenningsfase nieuwe coalitie is op basis van de September- en Decembercirculaire 2014 uitgegaan van een structureel nadelige ontwikkeling van de algemene uitkering van € 1 mln, omdat het Rijk een lagere onderschrijding van het plafond van het BTW-compensatiefonds verwachte.
12
2. Rentelasten nieuwe geldleningen In de verkenningsfase nieuwe coalitie is ervan uitgegaan dat de rentelasten die Zuid-Holland betaalt op afgesloten en nog af te sluiten leningen toe zou nemen ten opzichte van de begroting 2015 door een bijgewerkte balanspositie ultimo 2014 (zie ook de toelichting bij punt 26).
3. Loonontwikkelingen In 2014 hebben bonden en werkgever een onderhandelingsakkoord bereikt voor een nieuwe cao voor de provincies. Dit heeft onder andere geresulteerd in een structurele loonsverhoging van 2% per 1 januari 2015 en 1% per 1 juli 2015. Het effect van deze cao op de begroting bedraagt structureel € 3,3 mln. In de Begroting 2015 was een reservering opgenomen ter grootte van € 1 mln structureel voor onvoorziene prijsstijgingen (behoedzaamheidsmarge). Dit bedrag is ingezet ter dekking van de hierboven beschreven stijging van de loonkosten. Het resterende benodigde bedrag van € 2,3 mln komt ten laste van de financiële ruimte.
4. Meerjarenonderhoud provinciehuis In de verkenningsfase nieuwe coalitie is rekening gehouden met de vorming van een voorziening voor groot onderhoud van het provinciehuis. Met deze voorziening worden de benodigde budgetten voor het voorkomen van achterstallig onderhoud op orde gebracht. Daarnaast worden, dankzij een jaarlijkse storting in de voorziening van € 1 mln, waarvan € 0,6 mln uit eigen middelen Facilitaire Zaken en € 0,4 mln aanvullend uit de algemene middelen, pieken in de jaarlijkse kosten voorkomen. Voor de vorming van de voorziening wordt in 2016 eenmalig een extra dotatie € 3,4 mln gestort vanuit de algemene middelen.
B. Hoofdlijnenakkoord 2015-2019 5. Opbouw risicoreserve revolverend verenfonds Het doel van het revolverend verenfonds is om de Zuid-Hollandse veren voor forenzen en scholieren te behouden. Daarom worden middelen beschikbaar gesteld aan veren om hun veerponten te vernieuwen en te renoveren tegen een lagere rente. Om risico’s van het mogelijk niet kunnen terug betalen van leningen door de veren, wordt een risicoreserve van € 5 mln gevormd. In 2016 wordt de eerste € 1,3 mln in de risicoreserve gestort.
6. Beheer 2e / 3e programmaperiode Natuur Netwerk Nederland (NNN) In het hoofdlijnenakkoord zijn middelen beschikbaar gesteld voor structurele dekking van de kosten van het beheer van de provinciale natuuropgave. De beheerkosten van de nog in te richten natuurgebieden van het e
e
Natuurnetwerk Nederland in de 2 en 3 programmaperiode (ná 2016) lopen jaarlijks op naar € 2,2 mln vanaf 2022. Vanaf 2018 stelt de provincie € 0,5 mln beschikbaar oplopend naar € 2,2 mln in 2020. De middelen worden uitgekeerd via de subsidieregeling voor natuurbeheer.
7. Uitvoeringsprogramma Groen Voor het Uitvoeringsprogramma Groen (UPG) hebben GS in het hoofdlijnenakkoord incidenteel € 40 mln beschikbaar gesteld; € 10 mln per jaar in de periode 2016 tot en met 2019. Deze middelen zijn als volgt verwekt in de begroting:
•
€ 8,3 mln in 2016 en € 8,1 mln per jaar in 2017 t/m 2019 voor doel 1-3 “Groenblauwe structuur versterkt samenhang stad-land en recreatieve gebruiks- en belevingswaarde landschap”. Beoogd wordt met deze middelen recreatieve groen- en watergebieden en recreatieve stad-landverbindingen te realiseren en te verbeteren. Tevens wordt vrijwilligersinzet in het groen ondersteund.
13
•
€ 1,7 mln in 2016 en €1,9 mln per jaar in 2017 t/m 2019 voor doel 1-5 “Sterke positie voor duurzame ecologische rendabele grondgebonden landbouw”. GS stelt in december 2015 het ‘Ambitiedocument Grondgebonden Landbouw’ vast. Met dit document wordt het doel voor de besteding van de middelen voor dit collegeperiode bepaalt.
8. Intensivering bijdrage toezicht en handhaving In het hoofdlijnenakkoord is het uitgangspunt opgenomen dat natuur- en recreatiegebieden die subsidie van de provincie ontvangen gratis toegankelijk en veilig zijn voor wandelaars, fietsers en ruiters. Daarom intensiveert de provincie haar bijdrage voor toezicht en handhaving van natuurterreinen (structureel € 0,5 mln per jaar). De middelen worden toegekend aan de beheerders van natuurterreinen. Meer toezicht borgt het behoud van de kwaliteit van natuurterreinen.
9. Vergunningverlening in relatie tot decentralisatie natuurbeleid De taken die op het gebied van de nieuwe natuurwet naar de provincie toekomen in verband met de decentralisatie van het natuurbeleid wil de provincie adequaat uitvoeren. De extra middelen ad € 0,5 mln per jaar worden ingezet voor het organiseren en innoveren van natuurbeheer in Natuurnetwerk Nederland (zie taak 1.4.2).
10. Vrijval beheerlasten door overdracht provinciale recreatiegebieden De lasten voor het doel 1-3 “Groenblauwe structuur versterkt samenhang stad-land en recreatieve gebruiks- en belevingswaarde landschap” worden met ingang van 2018 € 0,3 mln lager als gevolg van de overdracht van provinciale recreatiegebieden aan particulieren en medeoverheden.
11. Ondersteunen samenwerkingsverbanden economische clusters Via het hoofdlijnenakkoord zijn middelen (totaal incidenteel € 6 mln) ter beschikking gesteld voor de regionale netwerken topsectoren. Dit betreft de ondersteuning van samenwerkingsverbanden die publieke en private partijen samenbrengen rondom economische clusters met veel groeipotentie. Dit leidt in 2016 tot en met 2019 tot hogere lasten van jaarlijks € 1,5 mln. Het budget is toegevoegd aan doel 3-1 “Een groeiende, duurzame en innovatieve economie”
12. Stimuleren innovatie MKB Via het hoofdlijnenakkoord zijn middelen (totaal incidenteel € 14 mln) beschikbaar gesteld voor stimuleren van innovatie binnen het midden- en kleinbedrijf (MKB). Dit leidt in 2016 tot en met 2019 tot hogere lasten van jaarlijks € 3,5 mln. Het budget is toegevoegd aan doel 3-1 ”Een groeiende, duurzame en innovatieve economie”.
13. Regierol provinciale energieagenda Samen met partners stelt de provincie een nieuwe provinciale energieagenda op. Via het hoofdlijnenakkoord zijn hiervoor middelen (totaal incidenteel € 5 mln) beschikbaar gesteld. Dit leidt tot hogere lasten in de periode 2016 tot en met 2019 . Het budget is toegevoegd aan doel 3-2 ”Duurzame energie”.
14. Opbouw risicoreserve Energiefonds Voor nieuwe ambities en/of technieken die nodig zijn voor de energietransitie stelt de provincie een energiefonds in ter grootte van € 100 mln en selecteert de provincie voor haar participaties en deelnemingen op het hoogst economisch maatschappelijk rendement. Voor dit fonds wordt een risicoreserve van € 25 mln opgebouwd gedurende de periode 2016 tot en met 2020. Zie doel 3-2 “Duurzame energie”.
15. Behoud erfgoedlijnen In het hoofdlijnenakkoord zijn middelen (totaal incidenteel € 8 mln) ter beschikking gesteld voor de continuering van het succesvolle erfgoedbeleid. Dit leidt in de periode 2016 tot en met 2019 tot jaarlijks € 2 mln hogere lasten. Deze middelen zijn toegevoegd aan doel 3-6 “Beschermd, bekend en beleefbaar cultureel erfgoed”.
14
16. Intensivering cultureel erfgoed Via het hoofdlijnenakkoord is incidenteel € 6 mln beschikbaar gesteld voor het bereiken van diverse ambities vallend onder doel 3-6 “Beschermd, bekend en beleefbaar cultureel erfgoed”. Dit leidt jaarlijks tot € 1,5 mln hogere lasten in de periode 2016 tot en met 2019.
17. Afbouwen subsidies maatschappelijke participatie Zorg- en welzijnstaken zijn na de decentralisaties bij de gemeenten belegd. In het hoofdlijnenakkoord wordt de subsidie aan instellingen op het gebied van maatschappelijke participatie binnen deze programmaperiode afgebouwd. Dit leidt tot een verlaging van de lasten die in de programmaperiode oploopt en vanaf 2018 structureel € 10,5 miljoen per jaar bedraagt (in totaal in de periode € 29,7 miljoen).
18. Borgen kennis sociaal domein / maatschappelijke ontwikkelingen Gelijktijdig met het afbouwen van de subsidies voor maatschappelijke participatie wordt in het hoofdlijnenakkoord vanaf 2016 structureel € 1,7 mln beschikbaar gesteld voor de borging van de kennis op het gebied van het sociale domein en maatschappelijke ontwikkelingen.
19. Versterken kwaliteit organisatie De provincie zet in op het versterken van de kwaliteit van de organisatie om die voldoende toekomstbestendig te maken. Het adaptief vermogen om in te spelen op nieuwe maatschappelijke opgaven (bijvoorbeeld energietransitie) dient te worden versterkt. Dit vergt een kwaliteitsimpuls op het huidige personeelsbestand en het binnenhalen van ontbrekende kennis om maatschappelijke opgaven op te pakken. Daarnaast wordt ingezet op het stimuleren van uitwisseling personeel, voortzetten traineeprogramma en extra stageplekken. In het hoofdlijnenakkoord is hiervoor incidenteel € 5 mln beschikbaar gesteld voor de periode 2016 tot en met 2019.
20. Transparante overheid De provincie wil in Nederland voorop lopen in het transparant maken van de provincie (open overheid, open spending en open data) en investeren daartoe in onze ICT-infrastructuur en werkprocessen die een grotere transparantie mogelijk maken. Op basis van een verkenning van de behoefte van externen, en initiatieven van binnen en buiten de provincie, is eind 2015 een programmaplan vastgesteld met daarin ambitie, doelen en scope. De uitvoering van de deelprojecten uit het plan start in 2015. De samenwerking met de Haagse Hogeschool en andere kennisinstituten wordt geïntensiveerd. De inzet op de websites ‘Waar staat je provincie’ en ‘De Staat van Zuid-Holland’ zet de provincie voort. Incidenteel is hiervoor via het hoofdlijnenakkoord € 5 mln beschikbaar gesteld, waarvan € 1,3 mln in 2016 en het resterende deel in 2017 tot en met 2019.
21. Opcenten motorrijtuigenbelasting (opcententarief) Provinciale Staten stellen jaarlijks het opcententarief vast. De opcenten op de motorrijtuigenbelasting worden per 2016 blijvend verlaagd van 95 naar 92 opcenten. Dit is opgenomen in het Hoofdlijnenakkoord. Op de opcenten wordt geen inflatiecorrectie toegepast.
22. Overige reserves In het hoofdlijnenakkoord is besloten om de overgebleven ISV-middelen in te zetten op de drie hieronder genoemde onderwerpen. Conform de wens van Provinciale Staten zullen deze middelen alleen ingezet worden bij activiteiten die binnen de kaders van ISV vallen. Kwaliteitsnet Goederenvervoer (doel 2.2: 2016-2017 € 1,3 mln per jaar en 2018-2019 € 1,2 mln per jaar) Voor de economische ontwikkeling van de topsectoren in Zuid-Holland is een optimale logistiek een belangrijke voorwaarde. In het kwaliteitsnet goederenvervoer zijn de voor het goederenvervoer belangrijke infrastructurele verbindingen opgenomen. Het vormt een multimodaal netwerk waarover de belangrijkste goederenstromen in 15
Zuid-Holland op een maatschappelijk verantwoorde wijze worden afgewikkeld. Het kwaliteitsnet omvat wegen, vaarwegen en spoorwegen van verschillende wegbeheerders (Rijk, provincie, gemeente, waterschap, havenbedrijf). In het maatregelenpakket kwaliteitsnet goederenvervoer Zuid-Holland zijn maatregelen opgenomen om de doorstroming op het wegennet voor het goederenvervoer te verbeteren. Veel van deze maatregelen worden uitgevoerd op provinciale wegen. Een voorbeeld hiervan zijn de maatregelen op de Centrale As Westland (N213). Cultureel Erfgoed (doel 3-6: 2016-2019 € 0,5 mln per jaar) Ons erfgoed is goud. Dit is een letterlijk citaat uit het hoofdlijnenakkoord. Daarom is het belangrijk om bij Stedelijke vernieuwing rekening te houden met ons erfgoed en te kijken hoe dit opnieuw kan worden ingepast of herbestemd. Een mooie opgave die ook deze collegeperiode de nodige aandacht zal krijgen. Groen (doel 1-3: 2016-2019 € 0,8 mln per jaar) Binnen het gebiedsgericht werken in de omgeving van Leiden zal ook veel aandacht zijn voor de verbinding van Stad en Land. De uitdaging is om in die overgang het beste van beide goed naar voren te laten komen.
C. Begroting 2016-2019 23. Provinciefonds (Meicirculaire 2015) Uit de Meicirculaire 2015 blijkt dat sprake is van een structureel nadelige ontwikkeling van € 1,4 mln. Dit is het gevolg van een lager accres in 2014 / 2015 en diverse ontwikkelingen in de verdeelmaatstaven, zoals de wijziging van het peiljaar inzake de eigen inkomsten uit de opcenten motorrijtuigenbelasting. Uit de Meicirculaire blijkt ook dat het Rijk verwacht dat de nadelige ontwikkeling van de algemene uitkering zich de komende jaren licht gaat herstellen en dat er vanaf 2019 weer sprake zal zijn van een structureel positieve ontwikkeling. Omdat dit nog ver in de tijd ligt en er dan ook een nieuw kabinet is aangetreden, is hier in de provinciale meerjarenbegroting niet op geanticipeerd.
24. Opcenten motorrijtuigenbelasting (ontwikkeling in het wagenpark) Bij het ramen van de inkomsten uit de opcenten op de Motorrijtuigenbelasting wordt rekening gehouden met ontwikkelingen in het wagenpark. Hierbij gaat het zowel om volume (aantallen auto’s en motoren) als gewicht. Deze variabelen zijn van invloed op de omvang van de inkomsten. Bij de raming wordt rekening gehouden met een behoedzaamheidsmarge van 1% om beperkte afwijkingen in volume, gewicht, betaalgedrag en dergelijke op te kunnen vangen.
25. Correctie meerjarenraming Begroting 2015 In de Begroting 2015 is in de meerjarenraming een fout geslopen. Door het verdwijnen van taken was de afname van formatie ad. € 3,2 mln op basis van de personeelsbegroting per abuis nog een keer verwerkt, waardoor een te gunstig beeld van de financiële ruimte is gepresenteerd. Dit kwam tijdens het begrotingsproces 2016 naar voren bij het aansluiten en verder integreren van financiële en personele systemen.
26. Rentelasten op geldleningen Het moment waarop de provincie Zuid-Holland nieuwe leningen nodig heeft schuift steeds verder naar achteren, in de huidige begroting wordt uitgegaan van een financieringsbehoefte van € 18 mln eind 2016. Hierdoor dalen de verwachte rentelasten ten opzichte van de raming voor het hoofdlijnenakkoord. Voor de raming van de rentelasten is uitgegaan van een marktrente van 2,72% op toekomstig aan te trekken leningen. Dit komt overeen met het verwachte percentage zoals gebruikt in de Begroting 2015 en het financieel kader in het hoofdlijnenakkoord. De huidige marktrente voor langlopende leningen (circa 1,8%) ligt een stuk lager. De verwachting is dat de lange rente in 2016 zal stijgen door de aantrekkende economie, stijgende inflatie en het 16
aflopen van het opkoopprogramma van de ECB. Daarom wordt vanuit behoedzaamheidsoverwegingen het ‘oude’ percentage in de Begroting 2016 gehanteerd. Dit is vanuit historisch oogpunt nog steeds een laag percentage. 27. Stelpost balansverplichtingen In de meerjarenraming 2016-2018 is rekening gehouden met een stelpost Vrijval van balansverplichtingen ter grootte van - € 0,5 (structureel). Deze stelpost wordt gerealiseerd door subsidieafrekeningen die lager uitvallen dan in de jaarrekening is opgenomen. Met het oog op het hoofdlijnenakkoord 2015-2019 is kritisch gekeken naar deze negatieve stelpost in programma Middelen. De afspraak in het Hoofdlijnenakkoord dat voor groen (NNN en UPG) en mobiliteit in principe een ‘gesloten systeem’ geldt, geeft de noodzaak tot een andere oplossing, De vrijval van subsidieverplichtingen wordt daardoor niet meer verwerkt in het programma Middelen, maar in de desbetreffende beleidsprogramma’s. Daarom wordt de stelpost opgeheven. Jaarlijks zal bij Najaarsnota een inschatting worden gemaakt over de verwachte vrijval van subsidieverplichtingen, per programma.
Baten De baten bedragen € 679,4 mln. Onderstaande diagram geeft de baten per programma weer.
Specificatie baten Begroting 2016 (bedragen x € 1 mln) Onderwerp
Bedrag
1 Opcenten MRB
323,0
48%
2 Provinciefonds
248,8
37%
3 Bijdragen derden
75,1
11%
4 Overige baten
32,5
5%
Totaal
679,4 100%
17
1 Opcenten MRB De opbrengst uit de provinciale belastingen (opcenten Motorrijtuigenbelasting) zijn vrij besteedbaar. In de wet is deze belasting opgenomen als algemene belasting. Zie ook in dit hoofdstuk de paragraaf Financiële Ruimte, onderdeel 21 en 24. 2 Provinciefonds Het Provinciefonds is via het zogeheten accres gekoppeld aan de ontwikkeling van de rijksuitgaven. Het betreft algemene middelen, waarbij de provincies de vrijheid hebben om deze naar eigen keuze in te zetten. Dit geldt in principe ook voor de zogenaamde decentralisatie-uitkeringen. Deze uitkeringen hebben wel een relatie met een specifieke taak, maar het staat de provincies vrij om meer of minder geld dan de decentralisatie-uitkering te besteden aan de uitvoering van de taak. In een aantal gevallen betreft de decentralisatie-uitkering incidentele middelen voor de uitvoering van een bepaald project waarbij ook andere partijen zijn betrokken en waarbij afspraken zijn gemaakt over de omvang van de inzet van de middelen. In die gevallen is er sprake van bestuurlijke of juridische beklemming. Specificatie van de uitkering Provinciefonds (bedragen x € 1 mln) Onderwerp
Bedrag
Meicirculaire 2015 97,0
Algemene uitkering Decentralisatie-uitkeringen
153,8
Totaal
250,8 - 2,0
Behoedzaamheid (zie ook Budgettair kader, paragraaf Financiële ruimte, onderdeel 3)
248,8
Totaal Provinciefonds Begroting 2016 Overzicht decentralisatie-uitkeringen Meicirculaire en Septembercirculaire 2015 (bedragen x € 1 mln) Onderwerp
Bedrag
Rijksbijdrage verkeer en vervoer (voormalig BDU)
95,0
Natuur
32,7
Bodemsanering
4,1
Monumentenzorg t/m 2018
3,0
Sterke regio’s / Coolport
1,0
BRZO-inrichtingen en RIE-4 installaties
2,7
Programma impuls omgevingsveiligheid 2015-2018
15,3
Totaal decentralisatie-uitkeringen
153,8
Hieronder volgt een nadere toelichting op eventuele juridische beklemming van de budgetten die zijn gedekt uit de decentralisatie-uitkeringen. Hierbij moet worden opgemerkt dat de decentralisatie-uitkeringen slechts een van de algemene dekkingsmiddelen is, naast bijvoorbeeld de algemene uitkering Provinciefonds en de inkomsten uit de opcenten Motorrijtuigenbelasting. De totale begroting is structureel in evenwicht, maar er is geen één op één relatie aan te geven tussen specifieke exploitatiebudgetten en de algemene dekkingsmiddelen. Rijksbijdrage verkeer en vervoer, voormalig BDU Dit betreft twee uitkeringen:
• •
€ 93,1 mln
Rijksbijdrage verkeer & vervoer.
€ 1,9 mln
Rijksbijdrage projecten verkeer en vervoer.
In verband met een wijziging van de wet BDU ontvangt de provincie Zuid-Holland met ingang van 2016 een rijksbijdrage verkeer en vervoer en een rijksbijdrage projecten verkeer en vervoer. De rijksbijdragen vervangen de BDU. De administratieve afhandeling van de BDU zal nog enkele jaren zichtbaar blijven in de planning & control producten. Bij Voorjaarsnota 2016 zullen concrete voorstellen worden voorgelegd.
18
De ontvangen rijksbijdragen worden door middel van een Bestedingsplan aangewend. Belangrijke uitgaven zijn de subsidies in het kader van de OV concessies en contracten. Natuur In het Natuurpact 2013 is de overdracht van taken en verantwoordelijkheden van Rijk naar provincie vastgelegd. Via de decentralisatie-uitkering ontvangt de provincie een bedrag voor het beheer en de aanleg van natuur. Vanwege een kasschuif is het bedrag in 2014 en 2015 verlaagd. In 2016 en 2017 wordt deze verlaging gecompenseerd met een extra uitkering. Vanaf 2016 worden de middelen ook ingezet voor de aanleg van Natuur Netwerk Nederland (NNN), voorheen Ecologische Hoofdstructuur. Bodemsanering De uitkering uit het Provinciefonds voor bodemsanering wordt ingezet voor het Convenant Bodem en Ondergrond 2016-2020, dat is afgesloten tussen het ministerie van IenM, IPO, UvW en VNG. Hierin zijn afspraken gemaakt over de uitvoering van het bodembeleid en de daarvoor beschikbare financiën. Monumentenzorg De monumentenzorg wordt voor de helft (€ 1,5 mln) uitgevoerd binnen de erfgoedlijnen en voor de andere helft (€ 1,5 mln) buiten de erfgoedlijnen. Voor beide zijn subsidieregelingen en plafonds vastgesteld en op basis hiervan zijn beschikkingen opgesteld. Sterke regio’s Deze uitkering loopt af in 2016. De uitkering heeft betrekking op Coolport. Middelen van Coolport zijn toegewezen aan het project kwaliteitsnet goederenvervoer. Deze worden gebruikt als dekking voor het MPI en zijn in het geheel juridisch beklemd. BRZO-inrichtingen (Besluit Risico Zware Ongevallen 1999) en RIE-4-installaties (Richtlijn Industriële Emissiescategorie 4). Provincies nemen vanaf 1 januari 2016 van gemeenten het bevoegd gezag over voor alle BRZO-inrichtingen en RIE-4-installaties. Onze provincie ontvangt conform de Septembercirculaire 2015 in 2016 € 2.7 mln en vanaf 2017 structureel € 2.6 mln. Programma impuls omgevingsveiligheid 2015-2018 De provincie ontvangt conform de Septembercirculaire 2015 voor impuls omgevingsveiligheid voor 2016 € 15,3 mln. Het programma loopt door tot 2018. De decentralisatie-uitkering voor de jaren na 2016 worden in 2016 gepubliceerd. Om de kwaliteit van het omgevingsveiligheid verder te verbeteren zijn Rijk, provincies, gemeenten samen met de brandweer in 2015 gestart met het programma Impuls Omgevingsveiligheid. De Impuls Omgevingsveiligheid (IOV) is een belangrijk instrument om in de periode 2015 tot en met 2018 die borging van omgevingsveiligheid alsnog te realiseren. De impuls bestaat uit vier deelprogramma’s met een eigen doelstelling: 1.
BRZO (Besluit Risico Zware Ongevallen 1999).
2.
Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen (PGS)
3.
Informatie en Kennisinfrastructuur
4.
Lokaal Externe Veiligheidsbeleid
Het programma is opgesteld door vertegenwoordigers van IPO, de gezamenlijke provincies, VNG, Brandweer Nederland en het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) en in het Bestuurlijk Omgevingsberaad geaccordeerd.
19
3. Bijdragen derden Bijdragen derden (bedragen x € 1 mln) Bedrag Rijksbijdragen
41,0
Mobiliteitsprojecten en -activiteiten
12,7
Inkomsten G.Z-H
10,1
EU bijdragen
7,0
Overig
4,3
Totaal
75,1
Bijdragen van derden betreffen voor een groot deel doeluitkeringen van het Rijk voor specifieke doelen (€ 41 mln). Deze zijn juridisch beklemd. Doeluitkeringen dienen te worden besteed aan het desbetreffende doel. Als dat niet het geval is, bestaat er een terugbetalingsverplichting. Over de besteding wordt verantwoording afgelegd aan het Rijk, bijvoorbeeld door middel van de Verantwoordingsinformatie over specifieke uitkeringen (SiSa) bij de jaarrekening. Hieronder volgt een specificatie van de rijksbijdragen. Doeluitkeringen van het Rijk / inzet overlopende passiva (bedragen x € 1 mln): Bedrag Ontwikkelopgave natuur
27,4
Project Mainport Rotterdam
6,9
ISV3
2,5
Bedrijvenregeling bodemsanering
1,8
Voordelta Maasvlakte 2
1,3
Natura 2000 PAS
0,7
Zandmotor
0,3
Boeren voor natuur
0,1
Totaal
41,0
Doeluitkeringen waarvoor een terugbetalingsregeling bestaat worden, conform de uitgangspunten van het BBV, op de balans gereserveerd als ze in het jaar van de uitkering niet tot besteding komen. Dit zijn zogenaamde overlopende passiva (OVP). In het jaar dat de middelen tot besteding komen, worden ze als baat in de begroting opgenomen. Naast de doeluitkeringen van het Rijk zijn er ook overige juridisch beklemde bijdragen van derden (circa € 30 mln) waaronder bijdragen van gemeenten en EU-bijdragen. De grootste posten zijn:
•
€ 10 mln inkomsten Groenservice Zuid-Holland. Deze zijn juridisch beklemd op basis van dienstverleningsovereenkomsten met de natuur- en recreatieschappen.
•
€ 12,7 mln bijdragen aan mobiliteitsprojecten en -activiteiten. Deze middelen zijn juridisch beklemd als gevolg van afspraken met derde partijen. Het gros van deze middelen is projectgebonden. Enkele voorbeelden van activiteiten die hieronder vallen zijn: regionaal overleg verkeersveiligheid, brugbediening, gladheidsbestrijding en exploitatie Waterbus.
•
€ 7 mln EU bijdrage, waarvan: € 6,8 mln voor Agrarisch Natuurbeheer / POP 3, € 0,1 mln voor Frames en € 0,1 mln afrekening EFRO subsidie
20
4 Overige baten (€ 33 mln) Dit betreft onder andere:
•
Rente € 28,1 mln. Dit betreft een baat in programma middelen op basis van de aan de activa toegerekende rente. De toegerekende rente (€ 28,1 mln), verminderd met de werkelijke rentelasten van geldleningen (€ 21,3 mln), vormt dit de zogenaamde bespaarde rente (€ 6,8 mln). Dit voordeel ontstaat doordat activa zijn gefinancierd met eigen vermogen. Hierdoor zijn de werkelijke rentelasten van geldleningen lager dan de aan de activa toegerekende rente. Vanaf het moment dat er meer vreemd vermogen moet worden aangetrokken, zal dit voordeel verdwijnen. Zie ook de paragraaf Financiering in deze begroting.
• •
Uitvoering WABO € 2,1 mln Precario- en legesopbrengsten € 1,1 mln
Eigen vermogen Het eigen vermogen van de provincie bestaat eind 2016 uit de algemene reserve ter grootte van € 59,4 mln en uit de programmareserves ter grootte van € 347,4 mln. Ontwikkeling reservepositie
Eindsaldo 2015* Eindsaldo 2016
Eindsaldo 2017
Eindsaldo 2018 Eindsaldo 2019
(bedragen x € 1 mln)
84,9
59,4
50,8
48,9
45,3
Programmareserves
376,7
347,4
350,0
324,4
340,3
Totaal eigen vermogen
461,6
406,8
400,9
373,3
385,6
Algemene reserve
* Het saldo ultimo 2015 betreft de geprognosticeerde standen tot en met Najaarsnota 2015.
De geprognosticeerde stand van het totaal eigen vermogen 2019 neemt ten opzichte van de stand per ultimo 2015 af met € 76 mln. De reserves zijn conform de nota Reserves en Voorzieningen 2014 verdeeld in drie functies, namelijk: buffer-, egalisatie-, spaarfunctie. De spaarfunctie is inclusief de functie doorgeschoven prestatie. Overzicht verloop eigen vermogen 2019 ten opzichte van 2015, per functie Onderwerp (bedragen x € 1 mln)
Bufferfunctie inclusief algemene reserve
Beginsaldo 2016
Mutaties 2016-2019
Eindsaldo 2019
90,7
-13,6
77,1
20,1
46,3
66,4
Spaarfunctie, inclusief doorgeschoven prestaties
350,8
- 108,7
242,1
Totaal eigen vermogen 2019 t.o.v. 2015
461,6
- € 76,0
385,6
Egalisatie functie
1. Bufferfunctie, inclusief algemene reserve Er is sprake van een buffer als de reserve is ingesteld om risico’s / onverwachte tegenvallers op te kunnen vangen. Dit betreft in ieder geval het vaste deel van de algemene reserve. De algemene reserve neemt tot met 2019 af met € 39,6 mln. Daarnaast zijn er specifieke reserves met een bufferfunctie. Het betreft de reserves Revolverend Verenfonds, Innovation Quator, Rom-D en risicoreserve Energiefonds. Verwachte risico’s zijn wel in beeld, maar er is nog geen concrete aanwijzing dat ze zich ook daadwerkelijk gaan voordoen. Deze reserves nemen toe met € 26 mln in 2019 t.o.v. 2015. 2. Egalisatiefunctie Van een egalisatiefunctie is sprake als de reserve pieken en dalen in de exploitatiebegroting opvangt. Dit zijn vooral de egalisatiereserves met betrekking tot diverse reserves kapitaallasten, Bereikbaarheid, Apparaatslasten DLG en Kosten/risico’s bestuursdwang omgevingsdiensten. Vooral de kapitaallasten verschuiven in tijd door de invoering van de nota Investeringen, Waarderingen en Afschrijvingen (IWA) 2014. Met afschrijven wordt conform
21
de nota IWA 2014 gestart in het jaar na gereedmelding van het actief. Voorheen werd jaarlijks gestart met afschrijven van alle investeringsuitgaven en dus niet gewacht tot het actief gereed was. 3. Spaarfunctie, inclusief doorgeschoven prestaties De spaarfunctie betreft de reserves die zijn ingesteld om in de toekomst een bepaalde prestatie / doel te realiseren. De doorgeschoven prestatie zijn reserves, die binnen één jaar een bepaalde prestaties gaan realiseren. Deze reserves lopen afhankelijk van de looptijd van de betreffende reserve tot met en 2019 af met € 108,7 mln.
EMU-saldo Het EMU-saldo is het totaal aan inkomsten minus uitgaven van de rijksoverheid, sociale fondsen en lokale overheden (onder andere gemeenten, provincies en waterschappen). Als de uitgaven hoger zijn dan de inkomsten spreken we van een EMU-tekort. Rijk en decentrale overheden hebben afgesproken dat decentrale overheden tezamen een EMU-tekort morgen hebben van maximaal 0,5% van het bruto binnenlands product (bbp). Het Rijk stelt vervolgens periodiek vast (in overleg met decentrale overheden) wat het maximale aandeel hiervan mag zijn van respectievelijk gemeenten, provincies en waterschappen. Vervolgens stelt het Rijk op basis hiervan per individuele decentrale overheid een referentiewaarde vast. De referentiewaarde voor het eerstvolgende begrotingsjaar wordt in de Septembercirculaire bekendgemaakt. De wet Houdbare overheidsfinanciën geeft het Rijk de mogelijkheid om maatregelen te treffen als decentrale overheden hun gezamenlijke norm overschrijden en er meerjarig geen zicht is op verbetering. Het kan hierbij gaan om het faseren van investeringen of (als ultimum remedium) het korten van het Gemeente- en/of Provinciefonds. Rijk en decentrale overheden hebben afgesproken dat er deze kabinetsperiode geen maatregelen getroffen zullen worden bij een overschrijding. Het Rijk is overigens voornemens om de EMU-norm voor decentrale overheden aan te scherpen. Dit kan ook consequenties hebben voor de referentiewaarde van Zuid-Holland. In onderstaande tabel staat aangegeven hoe het EMU-saldo zich meerjarig ontwikkeld ten opzichte van 2014. Daarbij wordt ook een vergelijking gemaakt van de referentiewaarde zoals die geldt in 2015. Uit de tabel blijkt dat het EMU-tekort van de provincie Zuid-Holland de komende jaren toeneemt. Dit komt hoofdzakelijk door een toename van de investeringen. Zoals bijvoorbeeld de RijnlandRoute (€ 278 mln-geplande afronding in 2023), HOV-Net Zuid Holland Noord vanaf 2017 € 145,5 mln en Parallelstructuur A12/Moordrechtboog in 2017 € 98,5 mln. EMU-saldo versus maximaal toegestane EMU-tekort (referentiewaarde) (bedragen x € 1 mln)
Jaarrekening 2014
Begroting 2015
Begroting 2016
Raming 2017
-3,0
-144,5
-202,7
-278,6
-78,8
-75,2
-75,2
-75,2
75,8
-69,3
-127,5
-203,4
EMU-saldo Referentiewaarde 2015 Verschil
Deze cijfers hebben geen consequenties voor de provincie Zuid-Holland. Het Rijk treft immers vooralsnog geen maatregelen. Bovendien verwacht het CBS (op basis van cijfers van decentrale overheden), dat decentrale overheden binnen de normen blijven. Van belang is verder dat de minister van Financiën bij de behandeling van de wet Houdbare overheidsfinanciën in de Tweede Kamer meerdere keren heeft aangegeven dat de wet geen gevolgen zal hebben voor investeringen van decentrale overheden. Dit geldt dus niet alleen voor deze kabinetsperiode, maar ook daarna.
22
In het bestuurlijk overleg financiële verhoudingen (Bofv) van 14 september 2015 is overleg gevoerd over de EMUnorm voor 2016 en 2017. De minister van Financiën informeert de Staten-Generaal over de uitkomst en de EMUnorm. De vaststelling vindt plaats nadat er tenminste vier weken na de mededeling zijn verstreken en de Tweede Kamer zich over dit voornemen uitspreekt (zogenaamde voorhangprocedure).
23
Programma's
25
Programma 1 Groen, Waterrijk en Schoon Dit programma bevat de volgende doelen, die hierna worden toegelicht: Doel 1-1 Duurzaam beschermd tegen overstromingen en wateroverlast Doel 1-2 Goede kwaliteit en kwantiteit grond- en oppervlaktewater Doel 1-3 Groenblauwe structuur versterkt samenhang stad-land en recreatieve gebruiks- en belevingswaarde landschap Doel 1-4 De biodiversiteit is behouden en waar mogelijk versterkt Doel 1-5 Sterke positie voor duurzame economisch rendabele grondgebonden landbouw Doel 1-6 Een gezond(er) en veilig(er) leefmilieu
Exploitatie (bedragen x €1.000)
Begroting 2016
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
232.822
200.257
184.093
175.228
58.676
59.955
53.062
49.089
-174.146
-140.301
-131.031
-126.139
45.126
14.748
14.692
9.354
15.331
0
0
0
-144.351
-125.553
-116.339
-116.785
Raming 2016
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
68.809
46.967
40.017
33.206
37.099
35.629
28.735
24.262
-31.710
-11.338
-11.282
-8.944
45.126
14.748
14.692
9.354
15.331
0
0
0
-1.915
3.410
3.410
410
Programma 1 Groen, Waterrijk en Schoon Lasten Baten Totaal saldo van baten en lasten Bijdrage uit reserve Storting in reserve Resultaat
Incidentele baten en lasten (bedragen x €1.000) Programma 1 Groen, Waterrijk en Schoon Lasten Baten Totaal saldo van baten en lasten Bijdrage uit reserve Storting in reserve Resultaat
27
DOEL 1-1 Duurzaam beschermd tegen overstromingen en wateroverlast Wat willen we bereiken? Met dit doel wordt beoogd het volgende te bereiken:
•
Overstromingen en wateroverlast worden voorkomen met preventieve maatregelen, passend bij de gewenste ruimtelijke en economische ontwikkeling van Zuid-Holland.
•
Zuid-Holland is waterrobuust ruimtelijk ingericht, zodat bij overstromingen en wateroverlast de gevolgen zo klein mogelijk zijn.
De provincie wil de Zuid-Hollandse gebieden beschermen tegen overstromingen en de gevolgen van overstromingen en wateroverlast zoveel mogelijk beperken. Dit is van essentieel belang voor de kwaliteit van de woon- en leefomgeving en voor het vestigingsklimaat. De bescherming realiseren we met combinaties van preventieve en gevolgenbeperkende maatregelen die passen bij de ruimtelijke en economische ontwikkeling van Zuid-Holland. Trends en ontwikkelingen De opgave om Zuid-Holland te beschermen tegen overstromingen en wateroverlast wordt de komende decennia groter door de effecten van klimaatverandering (zeespiegelstijging en toenemende extreme neerslag), bodemdaling en toenemende druk op de beschikbare ruimte. De Deltabeslissingen en het Deltaprogramma spelen hier op in en zijn er op gericht dat Nederland in 2050 (zo goed mogelijk) klimaatbestendig en waterrobuust is ingericht. Ook moet in 2050 bereikt zijn dat iedereen achter een dijk of duin een basisveiligheid tegen overstromingen heeft. Waterkeringen die nu al het gewenste beschermingsniveau bieden, worden op orde gehouden. Waar de waterkeringen een hoger beschermingsniveau moeten bieden, vindt dijkversterking of rivierverrruiming plaats. Om dit te realiseren zijn onder andere gebiedsgerichte strategieën ontwikkeld, waarin preventieve maatregelen, gevolgenbeperkende maatregelen en rampenbestrijding worden gecombineerd. Ook is er een interbestuurlijke afspraak gemaakt over ruimtelijke adaptatie die inhoudt dat overheden klimaatbestendigheid en waterrobuust inrichten vóór 2020 integreren in hun eigen beleid en handelen.
Effectindicatoren (= outcome indicatoren) Omschrijving 1.1.a
Percentage van het grondgebied in Zuid-Holland dat voldoet aan criteria voor basisveiligheid
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
PM
PM
PM
PM
PM
Deze effectindicator wordt bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden.
Wat gaan we doen om dit te bereiken? Beleidstheorie Het Rijk, de provincies, waterbeheerders en gemeenten werken samen aan waterveiligheid om de toenemende gevolgen van een overstroming vanuit zee, rivieren of door hevige regenval te beperken. De watersnoodramp van 1953 had enorme schade tot gevolg (1836 slachtoffers, 100.000 mensen verloren hun huis, tienduizenden dieren verdronken). In 1995 werden 250.000 mensen geëvacueerd omdat de rivierdijken op doorbreken stonden. Sindsdien wordt waterveiligheid gerealiseerd met dijkversterkingen en rivier verruimende maatregelen. Door de klimaatverandering nemen de hoogwaterstanden de komende decennia verder toe. Bovendien zijn de gevolgen van een overstroming nu nog groter dan 50 jaar geleden. Er wonen nu meer mensen in Nederland, dus bij een overstroming zullen er meer slachtoffers zijn. Bijna 60% van Nederland kan onder water komen te staan. In dat gebied liggen ook de grootste steden en economische clusters.
28
Om deze te beschermen kunnen we echter niet decennia lang doorgaan met dijkversterkingen: deze zijn zeer kostbaar en hebben een enorme impact op de ruimtelijke kwaliteit. Ook is bij een (dreigende) overstroming de tijdige evacuatie van 3,5 miljoen mensen uit de Randstad niet haalbaar. Door klimaatverandering neemt ook de schadelast voor overheden (infrastructuur), bedrijven (glastuinbouw) en particulieren toe. De neerslagschade voor (bijvoorbeeld) particulieren bedraagt nu circa € 90 mln per jaar en kan in het meest ongunstige klimaatscenario met 139 procent stijgen. De keuze voor binnenstedelijke verdichting heeft invloed op wateroverlast in het stedelijk gebied door het toenemende bebouwde en verharde oppervlak. Tegelijkertijd bieden ruimtelijke ontwikkelingen kansen voor adaptatie door meervoudig ruimtegebruik. De provincie kiest daarom voor een duurzame bescherming tegen overstromingen door het (beter) verbinden van de thema’s waterbeheer en ruimtelijke ordening. De provincie streeft hierbij naar een kosteneffectieve, gebiedsgerichte aanpak om de gevolgen van een overstroming te beperken. Voor het vergroten van de klimaatbestendigheid en de waterrobuustheid sluiten we aan op de dynamiek van de stedelijke omgeving en op andere (gebieds)agenda’s. In de Visie Ruimte en Mobiliteit worden bijvoorbeeld mogelijkheden gegeven voor de benutting van de ondergrond voor ondergrondse waterberging voor de gietwatervoorziening in de tuinbouw.
Taak 1.1.1 Realiseren waterveiligheid en voorkomen wateroverlast Toetsen dijkversterkingsplannen De provincie is verantwoordelijk voor de goedkeuring van verbeteringsplannen voor primaire waterkeringen (dijkversterkingsplannen) van de waterschappen. Daarbij bepaalt de provincie of de landschappelijke, natuur- en cultuurwaarden in het plan voldoende zijn meegenomen en of de ruimtelijke kwaliteit niet wordt aangetast. Op deze manier draagt de provincie bij een goede landschappelijke inpassing van een dijk. De provincie is ook bevoegd gezag wanneer voor een dijkversterkingsplan een MER opgesteld moet worden. Ook coördineert de provincie de juridische procedure van de uitvoeringsvergunningen en de inspraak. Op deze manier zorgt de provincie er voor dat inbreng van belanghebbenden en milieueffecten een volwaardige plaats in de besluitvorming krijgen. Actualiseren overstromingsrisicokaarten De provincie is de kennisleverancier van de overstromingsrisicokaarten die op grond van de Europese Richtlijn Overstromingsrisico's (EU-ROR) publiek beschikbaar moeten zijn. De kaarten worden door de provincie actueel gehouden en één keer per zes jaar aan de Europese Commissie gerapporteerd. Met de kaarten worden onder andere de regionale gevolgen van een overstroming in beeld gebracht. Deze kennis wordt ingezet bij de normering van regionale keringen en bij de ontwikkeling van ruimtelijk beleid om de gevolgen van een overstroming te beperken. Kaderstelling regionaal watersysteem De provincie stelt normen vast voor de bergings- en afvoercapaciteit van het regionale watersysteem. Deze normen zijn gebiedspecifiek en afhankelijk van het type grondgebruik. De mogelijke schade als gevolg van wateroverlast door onvoldoende berging en/of afvoer bepaalt de norm. De waterschappen voeren de maatregelen uit die nodig zijn voor het halen van de norm.
29
Kaderstelling regionale keringen De provincie stelt de veiligheidsnormen vast voor de regionale keringen. Op basis van deze normen voeren de waterschappen beheer en onderhoud uit aan de keringen. De nieuwe landelijke normen voor waterveiligheid, de klimaatscenario’s en het voortschrijdend inzicht over bodemdaling en de stabiliteit van veendijken zijn aanleiding om de veiligheidsnormen te herzien. In 2030 moeten alle regionale keringen aan de (herziene) veiligheidsnormen voldoen. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Nulmeting
2016
2017
2018
2019
1.1.1 1
Aantal km genormeerde regionale keringen per jaar
Omschrijving
PM
PM
PM
PM
PM
1.1.1 2
Aantal getoetste dijkversterkingsplannen primaire keringen per jaar
PM
PM
PM
PM
PM
Deze prestatie-indicatoren worden bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden. Taak 1.1.2 Stimuleren van klimaatadaptatie In het Hoofdlijnenakkoord 2015-2019 heeft de provincie aangegeven samen met betrokkenen nader invulling te willen geven aan de ambitie voor een meer klimaatbestendige inrichting van het stedelijk en landelijk gebied. De provincie werkt hierin samen met gemeenten en waterschappen. Hiermee geeft de provincie invulling aan de intentieverklaring Ruimtelijke Adaptatie, die de provincies in oktober 2014 hebben onderschreven. De provincie zal:
•
bevorderen dat klimaatadaptatie een integraal onderdeel is van duurzame stedelijke ontwikkeling;
•
bij gebiedsontwikkeling de toepassing van maatregelen stimuleren om de klimaatbestendigheid te vergroten;
•
gemeenten faciliteren met kennis en advies op het gebied van klimaatbestendige inrichting van het stedelijk gebied.
Taak 1.1.3 Bevorderen van een waterrobuuste ruimtelijke inrichting Voor het beperken van de gevolgen van een overstroming en van wateroverlast stimuleert de provincie een waterrobuuste ruimtelijke inrichting. Hierbij wil de provincie ook rekening houden met evacuatiemogelijkheden en met de bescherming van vitale en kwetsbare functies. Hiervoor is een integrale aanpak nodig vanuit het waterveiligheidsdomein en het ruimtelijk ordening domein via de meerlaagse veiligheid benadering. Beleid ruimtelijke adaptatie In de Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie hebben Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen afgesproken dat waterrobuust inrichten in 2020 integraal onderdeel is van beleid en handelen. Om invulling te geven aan deze ambitie gaat de provincie beleid voor Ruimtelijke Adaptatie uitwerken en uitvoeren, gericht op het integraal meewegen van waterrobuustheid bij ruimtelijke plannen. Onderdeel van het beleid voor Ruimtelijke Adaptatie is de aanpak van vitale en kwetsbare functies, zoals energie, ICT, drinkwater en het wegennet. Het Rijk zorgt ervoor dat de nationale vitale en kwetsbare functies uiterlijk in 2050 beter bestand zijn tegen overstromingen. De provincie heeft een rol in de beleidsuitwerking voor de vitale en kwetsbare functies op het regionale schaalniveau. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Deze prestatie-indicatoren worden bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden.
30
Wat mag dat kosten voor het doel? Exploitatie (bedragen x €1.000)
Jaarrekening Begroting 2015 2014
Begroting
na VJN
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
2016
1-1 - Duurzaam beschermd tegen overstromingen en wateroverlast Lasten Baten Totaal saldo van baten en lasten
6.808
4.943
4.829
4.900
4.722
4.517
919
300
492
492
492
300
-5.888
-4.643
-4.336
-4.408
-4.230
-4.217
7
0
0
0
0
0
150
0
150
0
0
100
100
100
100
100
Onderwerp #Ontwikkelingsplan Water Groene ambities Programmamanagement Kustontwikkeling Zandmotor
21
200
200
200
200
200
Zwakke schakels
1.364
373
0
0
0
0
+ Bijdrage uit reserve
1.392
823
300
450
300
300
790
0
0
0
0
0
Zandmotor - Storting in reserve Resultaat
790
0
0
0
0
0
-5.286
-3.820
-4.036
-3.958
-3.930
-3.917
Toelichting meerjarenraming De begrote lonen en indirecte kosten zijn via de kostenverdeling verdeeld over de doelen binnen de programma's. Voor dit doel heeft dit geleid tot een stijging van de lasten in 2016 met € 0,01 mln tot € 2,7 mln, waarna dit in de periode 2017-2019 jaarlijks tot een daling leidt naar € 2,5 mln in 2019. De totale te verdelen kosten zijn nagenoeg gelijk gebleven. De veranderingen worden verklaard door herverdeling tussen programma's en doelen.
31
DOEL 1-2 Goede kwaliteit en kwantiteit grond- en oppervlaktewater Wat willen we bereiken? Met dit doel wordt beoogd het volgende te bereiken:
•
Evenwicht tussen beschikbaarheid en vraag zoetwater en uitvoeren voorkeursstrategieën uit het Deltaprogramma
•
Voldoende drinkwatervoorzieningen en drinkwatervoorraden (kwalitatief en kwantitatief)
•
Alle Kader Richtlijn Water (KRW)-grondwaterlichamen in 2027 in goede toestand (kwantitatief en kwalitatief)
•
Alle KRW-oppervlaktelichamen in 2027 in goede toestand (kwalitatief)
•
Grond- en oppervlaktewater in Natura 2000 gebied voldoet aan eisen van natuurdoelen (kwalitatief en
•
Voldoende veilige en kwalitatief goede zwemwaterlocaties
•
Omgaan met veenbodemdaling (stoppen, remmen of loslaten)
kwantitatief)
Trends en ontwikkelingen De provincie zet zich in voor voldoende beschikbaarheid en aanvoer van zoetwater voor mens, dier, natuur, landbouw en industrie. Het aanbod van water komt uit verschillende bronnen: neerslag, rivieren en grondwater. Deze worden hoofdzakelijk beïnvloed door klimatologische omstandigheden. De vraag naar water hangt af van de temperatuur (klimaat) en de structuur en omvang van de economie (economische groei vergroot de vraag). Naast de beschikbaarheid is de kwaliteit van het water ook van belang. Deze wordt vooral beïnvloed door emissies. De waterkwaliteit verbetert langzaam als gevolg van alle maatregelen die zijn genomen, echter in de beoordeling van de waterkwaliteit is de laagst scorende parameter bepalend waardoor de vooruitgang in de monitoringrapportages nauwelijks zichtbaar is. Klimaatverandering en bodemdaling kunnen leiden tot verzilting en daarmee tot verminderde beschikbaarheid van zoetwater in Zuid-Holland. Ook ingrepen in het watersysteem van Zuid-Holland kunnen van invloed zijn op verzilting. De gevolgen van bodemdaling verschillen sterk per gebied. De effecten van bodemdaling werken door op verschillende beleidsterreinen:
•
Waterkwaliteit, -veiligheid en - overlast en de omvang van de waterschapsheffing;
•
Natuur-, archeologische-, (veenweide)landschapswaarden;
•
Infrastructuur (wegen, gebouwen, leidingen);
•
Leefbaarheid gebieden en productiviteit van grond;
•
Ruimtelijke ordening;
•
Klimaatverandering (CO2).
Effectindicatoren (= outcome indicatoren) Omschrijving 1.2.a
Aantal KRW grondwaterlichamen dat aan de KRW-doelen voldoet
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
3
geen meting
geen meting
4
geen meting
Toelichting effectindicator In Zuid-Holland komen vijf KRW-grondwaterlichamen voor die geheel of gedeeltelijk binnen de provincie liggen. Deze dienen uiterlijk in 2027 aan de KRW-normen te voldoen (‘in goede toestand te zijn’). De grondwaterkwaliteit wordt in 3-jarige cycli gemeten en getoetst aan de KRW-normen. De meest actuele meetronde is die van 2015. Analyseresultaten van die meetronde zijn in 2016 beschikbaar. De volgende meetronde is in 2018.
32
Wat gaan we doen om dit doel te bereiken? Beleidstheorie Een goede kwaliteit en kwantiteit van grond- en oppervlaktewater zijn belangrijk voor het leef- en vestigingsklimaat van Zuid-Holland. Immers, voldoende water van goede kwaliteit is nodig voor natuur, landbouw, industrie, de bereiding van drinkwater en de leefbaarheid in het algemeen. Goede kwaliteit en kwantiteit van grond- en oppervlaktewater en het omgaan met bodemdaling zijn brede doelen waarvoor alle overheden een verantwoordelijkheid hebben. De provinciale rollen en taken volgen uit de wet, de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW), afspraken in het Deltaprogramma en provinciale ambities in het hoofdlijnenakkoord. Taak 1.2.1 Bijdragen aan bereiken evenwicht tussen beschikbaarheid en vraag zoetwater en uitvoeren voorkeursstrategieën uit het Deltaprogramma Zoals in het Deltaprogramma is afgesproken neemt de provincie het initiatief voor het opstellen van (zoetwater) voorzieningenniveaus. Dit doet de provincie in samenwerking met andere overheden en gebruikers. Een voorzieningenniveau geeft aan wat de beschikbaarheid is van water in een bepaald gebied onder gewone en extreme omstandigheden. Zuid-Holland zal hiervoor pilots starten. In 2018 zal het Deltaprogramma Zoetwater een evaluatie uitvoeren en op basis van die evaluatie worden nadere afspraken gemaakt. In de voorkeursstrategieën van het Deltaprogramma zijn voor de verschillende gebieden maatregelen voorgesteld. Met deze maatregelen wordt de aanvoer van zoetwater robuuster. Voor de uitvoering zijn en worden bestuursovereenkomsten opgesteld. Voor het Grevelingen en Volkerak-Zoommeer zijn in de concept Rijksstructuurvisie maatregelen beschreven om te komen tot een betere waterkwaliteit. Een goede waterkwaliteit is nodig voor recreatie en is positief voor de regionale economie. Daarom heeft de provincie Zuid-Holland 10 miljoen beschikbaar gesteld en dit toegezegd in de bestuursovereenkomst ontwikkeling Grevelingen en VolkerakZoommeer. Verder zet de provincie onder ander voor de land- en tuinbouw in op zelfvoorzienendheid en innovatie. In de vorige collegeperiode zijn pilots gestart voor duurzame gietwatervoorziening, deze worden gecontinueerd. Daar waar zich kansen voordoen kunnen nieuwe pilots worden gestart (mits deze passen binnen de provinciale doelstellingen). Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Provinciale Staten worden jaarlijks geïnformeerd over de voortgang van het Deltaprogamma, mede op basis van rapportages aan de Tweede Kamer. Reden is dat de realisatie van de zoetwaterstrategie geschiedt in het kader van het Nationale Deltaprogramma, in samenwerking met andere overheden en gebruikers van zoet water. Daarin zit een sterke afhankelijkheid van deze andere partijen, bijvoorbeeld waterschappen en Rijk. Taak 1.2.2 Bescherming van drinkwaterbronnen De provincie is verantwoordelijk voor het op lange termijn kunnen garanderen van een goede kwaliteit en kwantiteit van het grondwater ten behoeve van de drinkwatervoorziening. Daartoe wijst de provincie gebieden aan als strategische zoetgrondwatervoorraad. Verder werkt de provincie samen met belanghebbende partijen in de gebieden rondom drinkwaterwinningen om deze te beschermen en onze voorraad schoon drinkwater zorgvuldig te beheren. In het stroomgebiedsbeheerplan 2010-2015 (SGBP1) zijn hiervoor gebiedsdossiers drinkwaterbescherming opgesteld. In het SGBP2 (2016-2021) zal de provincie regie voeren op de uitvoering van de benodigde maatregelen. Dit betreft specifiek voor drinkwaterwinningsgebieden 5 maatregelen: 4 ruimtelijke maatregelen (functiewijziging) en 1 onderzoek. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving 1.2.2.1
Aantal afgeronde maatregelen in drinkwaterwinningsgebieden (zoals vastgelegd in het SGBP voor 2016-2021)
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
0
2
4
5
5
33
Taak 1.2.3 Kaderstelling, uitvoering en monitoring KRW-grondwater- en oppervlaktewaterlichamen Vanuit de KRW en de Waterwet is de provincie verantwoordelijk voor het aanwijzen van KRWoppervlaktewaterlichamen, het vaststellen van water-kwaliteitsdoelen en momenten van doelbereik. Ook voor oppervlaktewaterkwaliteit in algemene zin (naast KRW) is de provincie verantwoordelijk voor regionale beleidskaders. Fysieke waterkwaliteitsmaatregelen worden uitgevoerd en gefinancierd door waterschappen. Daarnaast is de inzet van de provincie om te komen tot zoveel mogelijk integrale projecten via koppelingen van KRW-maatregelen aan groene beleidsopgaven (EHS, Natura 2000) van de provincie. Daarbij zoekt de provincie naar (co)financieringsmogelijkheden vanuit Europese subsidieprogramma’s. De provincie is expliciet verantwoordelijk voor het bereiken en behouden van ‘een goede toestand’ van het grondwater. De provincie stelt iedere zes jaar de stroomgebiedsopgave vast en onderhoudt het grondwatermeetnet, zodat de kwantitatieve en kwalitatieve toestand van het grondwater kan worden getoetst. In het SGBP voor de periode 2016-2021 zijn in totaal 283 maatregelen opgenomen (exclusief signaleringsonderzoeken). De programmering daarvan volgt in 2016; vooralsnog is uitgegaan van een gelijkmatige verdeling over de planperiode. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving 1.2.3.1
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
0
50
100
150
200
Aantal provinciale Europese Kaderrichtlijn Watermaatregelen dat per 31/12 is afgerond (zoals vastgelegd in het SGBP voor 2016-2021)
Taak 1.2.4 Uitvoeren monitoringprogramma’s voor grondwater in relatie tot natuurdoelen Landschappelijk wordt het veenweidelandschap hoog gewaardeerd. Maar door de veenbodemdaling ontstaan knelpunten in het waterbeheer en infrastructuur. Het economisch perspectief van de huidige gebruikers is niet optimaal. Daarom gaat de provincie in afstemming en samenwerking met overheden, het bedrijfsleven en kennisinstellingen studies uitvoeren gericht op inzicht in en omgaan met de effecten van veenbodemdaling. Daarbij wil de provincie met gebiedspartijen afspraken maken over het vertragen van de bodemdaling. Bij Voorjaarsnota 2016 zal worden aangegeven of en zo ja welk financieel budget voor deze taak benodigd is. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Deze prestatie-indicatoren worden bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden. Taak 1.2.5 Voorlichten van recreanten over veiligheid en gezondheid zwemwaterlocaties Informatie over de zwemwateren is beschikbaar via het (landelijke) zwemwaterportaal dat mede door de provincie wordt gefinancierd. Belangstellenden kunnen hierop per locatie de veiligheid, de waterkwaliteit, de aanwezige faciliteiten en de inrichting van de locatie inzien. Bij tijdelijke aanpassing (bijvoorbeeld in geval van tijdelijk negatief advies of zwemverbod vanwege blauwalgen) wordt dit ook op het zwemwaterportaal aangegeven. Omdat het zwemwaterportaal door alle provincies gebruikt wordt, is de manier van informatievoorziening uniform. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren Deze prestatie-indicatoren worden bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden. Taak 1.2.6 Beleidsvorming en gebiedsafspraken maken over veenbodemdaling Landschappelijk wordt het veenweidelandschap hoog gewaardeerd. Maar door de veenbodemdaling ontstaan knelpunten in het waterbeheer en infrastructuur. Het economisch perspectief van de huidige gebruikers is niet optimaal. Daarom gaat de provincie in afstemming en samenwerking met overheden, het bedrijfsleven en kennisinstellingen studies uitvoeren gericht op inzicht in en omgaan met de effecten van veenbodemdaling. Daarbij wil de provincie met gebiedspartijen afspraken maken over het vertragen van de bodemdaling.
34
Bij Voorjaarsnota 2016 zal worden aangegeven of en zo ja welk financieel budget voor deze taak benodigd is. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren Deze prestatie-indicatoren worden bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden.
Wat mag dat kosten voor het doel? Exploitatie (bedragen x €1.000)
Jaarrekening
Begroting
Begroting
2014
2015 na VJN
2016
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
DOEL 1-2 Goede kwaliteit en kwantiteit grond- en oppervlaktewater Lasten
5.698
14.707
5.029
5.960
5.936
6.425
Baten
1.383
1.443
2.370
3.370
3.370
3.870
-4.316
-13.265
-2.659
-2.590
-2.566
-2.555
642
0
0
0
0
73
0
0
0
0
Totaal saldo van baten en lasten Programmareserves Decentralisatieakkoord natuur Raingain + Bijdrage uit reserve Resultaat
41 41
715
0
0
0
0
-4.274
-12.550
-2.659
-2.590
-2.566
-2.555
Toelichting meerjarenraming Voor de waterkwaliteit Grevelingen en Volkerak-Zoommeer is in de Begroting 2015 eenmalig € 10 mln beschikbaar gesteld. Dit zal worden ingebracht in het door het Rijk en de regio op te richten fonds waaruit het ontwikkelperspectief van de ontwerp Rijksstructuurvisie Grevelingen/Volkerak-Zoommeer (RGV) zal worden gefinancierd. Het bestuurlijke overleg hierover en de uitwerking (waaronder de financiering) is nog gaande. Daarnaast nemen de lasten voor POP3-subsidies Water toe van € 1 mln in 2016 tot € 2,5 mln in 2019. De begrote lonen en indirecte kosten zijn via de kostenverdeling verdeeld over de doelen binnen de programma's. Voor dit doel heeft dit geleid tot een daling van de lasten van € 2,4 mln in 2015 naar € 2,2 mln in 2019. De totale te verdelen kosten zijn nagenoeg gelijk gebleven. De daling wordt verklaard door herverdeling tussen programma's en doelen.
35
DOEL 1-3 Groenblauwe structuur versterkt samenhang stad-land en recreatieve gebruiks- en belevingswaarde landschap Wat willen we bereiken? Met dit doel wordt beoogd het volgende te bereiken:
•
Voldoende en toegankelijke groen- en watergebieden in Zuid-Holland
•
Beleefbaar landschap door recreatieve routenetwerken
•
Grote betrokkenheid van particulieren en bewoners bij versterken groenbeleving (groenparticipatie)
Voldoende mogelijkheden voor de beleving van en ontspanning in het groen zijn belangrijk voor het leef- en vestigingsklimaat van Zuid-Holland. Met het realiseren en verbeteren van de groenblauwe structuur wordt bevorderd dat het groen op een aantrekkelijke manier bereikbaar is (juist ook vanuit de stad) en het landschap beleefbaar, vanaf het water of over land. De groenblauwe structuur is het geheel aan groene en blauwe routes en gebieden inclusief ontsluiting en ruimtelijke spreiding. Toegankelijkheid is een randvoorwaarde voor het kunnen gebruiken en beleven van deze groenblauwe structuur en het omliggende landschap. Trends en ontwikkelingen De recreatieve behoefte is gevarieerd en continue in verandering. Onderzoek naar uithuizige vrijetijdsbesteding in Nederland (1) laat zien dat in Zuid-Holland de meeste vrijetijdsactiviteiten worden ondernomen. Wandelen en fietsen voor plezier scoren hoog in de lijst van meest populaire vrijetijdsactiviteiten. Nieuwe landelijke trends (2) in de vrijetijdsbesteding zijn gericht op het belang van authenticiteit, aandacht voor gezondheid, duurzaamheid en milieu en beleving en groei van het plattelandstoerisme. Om aan te sluiten op de actuele recreatiewensen van de Zuid-Hollandse inwoners is regionaal maatwerk nodig. Nadruk lag de afgelopen periode op het realiseren van nieuwe gebieden en routestructuren voor fietsen, wandelen en varen. Deze realisatieopgave nadert zijn voltooiing, maar is nog niet afgerond. Wel ontstaat er een accentverschuiving naar het beter beleefbaar maken en beter benutten van bestaande recreatievoorzieningen. 1.Continue Vrijetijdsonderzoek 2012-2013, NBTC-NIPO Research 2. Bron: Gastvrij Nederland Effectindicatoren (= outcome indicatoren) Omschrijving
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
1.3.a
Percentage Zuid-Hollanders dat tevreden is met recreatief groen in de buurt (straal van 2 km en/of binnen 10 minuten fietsen)
73% (2015)
Geen meting
73%
Geen meting
73%
1.3.b
Percentage Zuid-Hollanders dat tevreden is met recreatieve routenetwerken (varen, fietsen, wandelen)
66% (2015)
Geen meting
68%
Geen meting
70%
Beleidstheorie De provincie realiseert een groenblauwe structuur om daarmee de recreatiemogelijkheden voor de ZuidHollanders te vergroten. Deze structuur versterkt de recreatieve gebruiks- en belevingswaarde van het landschap en de ontsluiting vanuit de stad. Met als gevolg een blijvende waardering van het recreatief groen door de inwoners van Zuid-Holland. De provinciale inzet is gericht op het aanleggen en het verbeteren van de kwaliteit van die structuur middels (co)financiering, bijvoorbeeld via subsidie of het sluiten van gebiedsdeals, het verbinden van partijen, kennisuitwisseling en voorlichting. Daarnaast worden projecten en vrijwilligersinitiatieven ondersteund die bijdragen aan meer groenbeleving. Met de samenwerkende partijen worden meerjarige integrale afspraken (gebiedsdeals) gemaakt in de verschillende Regiegroepen en Landschapstafels over regionale groenprogramma's. Hiervoor is vanuit de coalitiemiddelen ongeveer € 25 mln beschikbaar in de periode 2016 2019. 36
Bij het uitdenken en uitvoeren van plannen kiest de provincie er voor dit samen met belanghebbende organisaties en burgers te doen. Zo ontstaat meer draagvlak en een gedeelde verantwoordelijkheid voor een duurzaam behoud van de groene ruimte in Zuid-Holland. De verantwoordelijkheid (ook financieel) voor het beheer en onderhoud worden daarom ook zo veel mogelijk neergelegd bij regionale partijen, soms met hulp van vrijwilligers. De verbinding van de provinciale inzet met particuliere en lokale initiatieven (op gebied van recreatie) draagt bij aan de regionale economie en het biedt ook een meerwaarde voor biodiversiteit, landbouw en cultuurhistorie. Taak 1.3.1 Realiseren en verbeteren recreatieve groen- en watergebieden De restopgave van het programma Recreatie om de Stad (RodS) wordt afgerond, waardoor nieuwe recreatiemogelijkheden rond het stedelijk netwerk ontstaan. Voorwaarde bij de realisatie van de RodS-gebieden is dat het beheer van de gebieden is gewaarborgd. Rond de steden liggen de provinciale recreatiegebieden (PRG’s). Gedeputeerde Staten hebben besloten om het eigendom en beheer van deze gebieden, in totaal 26, over te dragen aan gemeenten en private partijen. Voor het verbeteren van de recreatieve functie van bestaande recreatiegebieden wordt subsidie verleend voor een kwaliteitsimpuls. Daarbij wordt ook bijgedragen aan andere provinciale doelen zoals het versterken van de biodiversiteit. De verbeterslag van gebieden kan onderdeel vormen van een bredere ‘gebiedsdeal’, waarin vaak meerdere doelen van provincie en regionale partijen in een gebundelde afspraak worden samengebracht. In verband met beëindiging van de provinciale deelname in de recreatieschappen worden over de besteding van de middelen afspraken gemaakt met de betrokken partijen (zie uitgebreider taak 1.3.4 Organiseren uittreden uit de recreatieschappen en afbouw G.Z-H). Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving 1.3.1.1
Het aantal ha RodS-gebied waarvan de inrichting is afgerond en het beheer is geregeld
1.3.1.2
Het aantal PRG’s waarvan eigendom en/of beheer zijn overgedragen
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
1.383 (2014)
2.150
2.460
2.500
2.840
7
15
20
25
26
Taak 1.3.2 Realiseren en verbeteren recreatieve routestructuren en aansluiting op het stedelijk gebied Het realiseren en verbeteren van de stad-land verbindingen en de recreatieve routes en netwerken voor wandelen, fietsen en varen is belangrijk voor ontsluiting van de recreatiegebieden en de bereikbaarheid en beleefbaarheid van het landschap. Het beheer van routes wordt neergelegd bij regionale partijen, zoals gemeenten en recreatieschappen. Samenwerking op landelijk niveau is nodig voor uitwisseling van kennis en ervaring en het aansluiten van (doorgaande) routes tussen regio’s en met andere provincies.
•
Op basis van het provinciaal Wandelrouteplan is de afgelopen jaren een groot aantal kilometers wandelroutes gerealiseerd. De restopgave voor een provinciedekkend netwerk en het oplossen van knelpunten wordt uitgewerkt als onderdeel van gebiedsdeals tussen de provincie en regionale partijen.
•
Voor fietsen ligt de nadruk op het verder verbeteren van de aansluiting stad-land en een betere benutting van het netwerk, bijvoorbeeld door het koppelen van het fietsnetwerk aan de langeafstandfietsroutes en het verbeteren van aansluiting tussen regio's en aangrenzende provincies. Ook ondersteunt de provincie initiatieven die de gebruiksmogelijkheden van het netwerk verbeteren, zoals Toeristische Overstapplaatsen (TOP’s) voor fietsen en ook voor wandelen.
•
Op het gebied van watersport wil de provincie het net van bevaarbare wateren als één aantrekkelijk, gedifferentieerd en samenhangend netwerk behouden en verbeteren. De Basisvisie Recreatietoervaart Nederland (BRTN) 2015-2020, die in samenwerking tussen provincies en Rijk is ontwikkeld door de Stichting Waterrecreatie Nederland, is daarbij leidend. De provincie bevordert de samenwerking tussen regionale partijen en de vaarwegbeheerders om knelpunten op te lossen die toegankelijkheid en doorvaart voor de recreatievaart beperken en de veiligheid op het water verbeteren. Verder draagt de provincie bij aan de oplossing van knelpunten.
37
Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving 1.3.2.1
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
13
11
9
7
0
Het aantal knelpunten in recreatieve routes voor varen, fietsen, wandelen
Taak 1.3.3 Verbinden en ondersteunen vrijwilligersinzet in het groen inclusief maatschappelijke en groene netwerken De komende periode werkt de provincie aan het versterken van de band van de inwoners en bedrijven in ZuidHolland met de groene gebieden. Actieve betrokkenheid van bewoners en bedrijven bij het groen (groenparticipatie) zorgt voor een duurzaam behoud van de groene ruimte in Zuid-Holland. We willen dit thema via de regiegroepen samen met onze partners in de regio invulling geven. Ondersteunend daaraan worden drie provinciebrede programma’s uitgevoerd:
•
Met het programma ‘De Groene Motor’ ondersteunt de provincie vrijwilligers en burgerinitiatieven in de stad en het landelijk gebied en wordt vorm gegeven aan een netwerk van organisaties die werken met ‘groene’ vrijwilligers;
•
Het programma ‘Groen doet Goed’ brengt kinderen uit de stedelijke woonomgeving naar buiten de stad om kennis te maken met het groen. Dit programma zal gedurende de collegeperiode worden overgedragen aan de lokale partners;
•
‘Groen en Gezondheid’ is een programma waarbij sociale netwerken en groene netwerken met elkaar worden verbonden vanuit de wetenschap dat groen een positief effect heeft op de gezondheid. Ook worden via een provinciale ‘community of practice’ ideeën en initiatieven verder gebracht tot duurzame projecten.
Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) De voortgang, prestaties en effecten worden opgenomen in de rapportage over groenbeleving (volgend uit bredere beleidsmonitoring groenbeleving die in ontwikkeling is).
Taak 1.3.4 Organiseren uittreden uit de recreatieschappen en afbouw Groenservice Zuid-Holland De governance op het gebied van Groen is in de afgelopen jaren flink veranderd. De rol van de provincie is strategisch geworden en de provincie heeft geen rol meer in de uitvoering van het beheer van recreatiegebieden. Samenwerkende gemeenten organiseren zelf met maatschappelijke partijen op hun eigen schaalniveau de uitvoering van het beheer en de tactische ontwikkeling van recreatie(gebieden). Op het provinciale schaalniveau functioneren inmiddels vijf Regiegroepen Groen voor de gezamenlijke strategische sturing op voldoende beschikbaarheid en kwaliteit van groen en recreatiemogelijkheden. De recreatieschappen zijn gemeenschappelijke regelingen met name bedoeld voor het operationele beheer en het organiseren van tactische samenwerking. Daarom wil de provincie haar deelname in de recreatieschappen beëindigen. De financiële betrokkenheid van de provincie blijft, maar krijgt op een andere wijze vorm. Het verlenen van diensten aan de (natuur- en) recreatieschappen behoort niet tot de kerntaken van de provincie en past eveneens niet bij de strategische rol van de provincie. Bovendien brengen wijzigingen in het aanbestedingsrecht met zich mee dat deze wijze van dienstverlening niet in de huidige vorm gecontinueerd kan worden. Daarom wordt de Groenservice Zuid-Holland afgebouwd. Met deze stappen bouwt de provincie verder aan een slagvaardige, toekomstbestendige en transparante governance-structuur rondom de groen- en recreatieopgaven in de provincie.
38
Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
9
3
2
0
1.3.4.1
Aantal natuur- en recreatieschappen (inclusief het Koepelschap Buitenstedelijk Groen) waarvan de provincie nog deelnemer is
9 (jaar 2015)
1.3.4.2
Groenservice Zuid-Holland (G.Z-H) is afgebouwd
0%
100%
Toelichting 1.3.4.2: De afbouw van de G.Z-H moet met ingang van het Begrotingsjaar 2019 zijn gerealiseerd.
Wat mag dat kosten voor het doel? Exploitatie
Jaarrekening Begroting 2015
(bedragen x € .000)
2014
na VJN
Begroting
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
2016
DOEL 1-3 Groenblauwe structuur versterkt samenhang stad-land en recreatieve gebruiks- en belevingswaarde landschap Lasten
66.569
61.140
48.556
44.855
42.525
38.234
Baten
11.298
12.614
11.445
11.055
11.055
11.055
-55.271
-48.526
-37.110
-33.800
-31.471
-27.179
28
7
0
0
0
0
Totaal saldo van baten en lasten Programmareserves #Visiebeheer 2012 DP RodS projecten Decentralisatieakkoord natuur Frictiekosten algemeen Groene ambities Groene subsidies Vlietland
900
827
0
0
0
0
4.420
9.822
8.754
2.000
2.000
2.000
0
0
143
0
0
0
2.592
898
3.092
9.000
9.000
4.500
-9
0
0
0
0
0
147
83
82
82
82
228
8.079
11.637
12.071
11.082
11.082
6.728
Groene ambities
11.848
0
0
0
0
0
- Storting in reserve
11.848
0
0
0
0
0
-59.040
-36.889
-25.039
-22.718
-20.389
-20.451
+ Bijdrage uit reserve
Resultaat
Toelichting meerjarenraming In dit doel wordt de uitvoering van het Uitvoeringsprogramma Groen 2015 (UPG) en de inrichting en het beheer van de recreatiegebieden in het kader van Recreatie om de Stad (RodS) verantwoord. Via het hoofdlijnen akkoord zijn middelen ter beschikking gesteld voor RodS/UPG van circa € 8,3 mln voor 2016 en € 8,1 mln jaarlijks voor de periode 2017 en met 2019 voor voortzetting van de RodS-werkzaamheden in het kader van groenbeleid op de onderdelen integrale gebiedsdeals, kwaliteitsverbetering van recreatiegebieden en routenetwerken. De overige hoofdlijnen akkoord-middelen voor het UPG voor 2016 ter grootte van € 1,7 mln en jaarlijks voor de periode 2017 t/m 2019 ter grootte van € 1,9 mln staan verantwoord bij doel 1-5. De overige begrote lasten voor RodS bedragen in 2015 ruim € 29 miljoen, dalen in 2016 met ruim € 19 miljoen, stijgen in 2017 en lopen daarna af met € 4,3 mln naar € 6 mln in 2019 conform de planningen van de projecten.
39
Tevens stijgen de lasten voor de projecten Bentwoud en Balij/Bieslandse Bos met bijna € 0,4 mln. In 2016 wordt de inrichting van de projecten Bentwoud en Balij / Bieslandse Bos afgerond (daling € 5 mln). Tot slot worden voor 2016 eenmalig lasten van € 0,4 mln onttrokken uit de programmareserve ten behoeve van het organiseren uittreden uit de recreatieschappen en afbouw Groenservice Zuid-Holland. De begrote lonen en indirecte kosten zijn via de kostenverdeling verdeeld over de doelen binnen de programma’s. Voor dit doel heeft dit geleid tot een daling van de lasten met € 1,8 mln in 2016 naar € 3,2 mln. In de periode tot 2019 dalen de lasten jaarlijks tot € 3 mln in 2019. De totale te verdelen kosten zijn nagenoeg gelijk gebleven. De daling wordt verklaard door herverdeling tussen programma's en doelen.
40
DOEL 1-4 De biodiversiteit is behouden en waar mogelijk versterkt Wat willen we bereiken? Met dit doel wordt beoogd op termijn het volgende te bereiken:
•
Natuurwaarden in het Natuurnetwerk Nederland (NNN), voorheen de herijkte Ecologische Hoofdstructuur (EHS), blijven voldoen aan de ambitie uit het natuurbeheerplan;
• •
Het Natuurnetwerk in Zuid-Holland is compleet inclusief de ecologische verbindingen; Instandhoudingsdoelen Natura 2000 zijn behaald met behoud van economische ontwikkelruimte (conform PAS).
Het provinciale natuurbeleid is gericht op het tegengaan van de achteruitgang van de biodiversiteit in de provincie. Van cruciaal belang voor het behoud van de biodiversiteit is het Natuurnetwerk Nederland. Daar waar meer haalbaar is dan behoud wordt ingezet op versterking. Met het nieuwe coalitieakkoord is het bestaande beleid gericht op biodiversiteit bekrachtigd. De provincie ZuidHolland wil duidelijkheid en stabiliteit bieden voor natuurbeheerders en de landbouwsector. Er worden geen nieuwe (natte) natuurplannen gemaakt, maar de provincie zet met kracht in op de realisatie van het NNN. Prioriteit heeft de natuur in de veenweidegebieden en de afronding van de Deltanatuurprojecten. In de Natura 2000 gebieden staan de Europees beschermde natuurwaarden centraal. Er zijn aparte Natura 2000 beheerplannen voor deze gebieden opgesteld. In de eerste beheerplanperiode is gekozen voor behoud van de aanwezige waarden. Dit houdt in dat de achteruitgang wordt gestopt en de basis wordt gelegd om in de tweede beheerplanperiode ook verbetering te realiseren. In de Beleidsvisie Groen zijn naast de realisatie van het NNN zogenaamde flankerende maatregelen benoemd die eveneens bijdragen aan het tegengaan van de achteruitgang van de biodiversiteit. De provincie streeft naar het behoud van de natuurwaarden in het agrarisch gebied en toename van biodiversiteit in recreatiegebieden. De ambities en provinciale rol met betrekking tot natuur in de stad worden komende periode bepaald. Soorten worden daarnaast (binnen en buiten het NNN) juridisch beschermd. Door de decentralisatie en de implementatie van de nieuwe Wet natuurbescherming wordt de provincie ook bevoegd voor de bescherming van soorten. Trends en ontwikkelingen De biodiversiteit staat onder grote druk in Zuid-Holland. Door de grote bevolkingsdichtheid, concentratie van industrieën, intensieve landbouw en de grote verkeersdichtheid vormt stikstofdepositie in Nederland en specifiek ook in Zuid-Holland een groter probleem dan in veel andere Europese regio’s. Met de afspraken in het bestuursakkoord natuur en het Natuurpact uit 2013 heeft de provincie een grotere verantwoordelijkheid gekregen voor het natuurbeleid. Rijk en provincies hebben met elkaar afspraken gemaakt over monitoring en evaluatie van deze afspraken. Het Rijk wordt jaarlijks geïnformeerd door middel van een Voortgangsrapportage Natuur. In het door GS vastgestelde provinciaal monitoringsprogramma Biodiversiteit (PMP-B) is vastgelegd wat de provincie (aanvullend) wil monitoren. Voor de kenmerkende gebiedstypen in Zuid-Holland wordt jaarlijks de biodiversiteitsgraadmeter opgesteld. Aan de hand hiervan meet de provincie of de stand still situatie ten minste wordt bereikt. Trends binnen de kenmerkende natuurgebiedstypen, (half) natuurlijk grasland, bos, duin, moeras en agrarisch gebied (weidevogels), worden berekend en voor indicator 1.4.a bij elkaar opgeteld. De laatste jaren blijken hieruit per natuurgebiedstype wisselende ontwikkelingen, die tezamen gemiddeld een stabiele tot licht positieve situatie laten zien.
41
Om te evalueren of de gebieden voldoen aan de ambities uit het Natuurbeheerplan is in 2012 gestart met een uniforme monitoringsmethode. De nulmeting van alle gebieden is in 2019 beschikbaar, daarna kan dit als begrotingsindicator toegevoegd worden. Effectindicatoren (= outcome indicatoren) Omschrijving
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
100 (2010)
103
104
105
105
1.4.a
Biodiversiteitsgraadmeter: Ontwikkeling kenmerkende soorten per ecosysteem (bos, open duin, moeras, natuurlijk grasland en agrarisch gebied)
1.4.b
Kwaliteit SNL beheertypen (flora, fauna, structuur, abiotiek en ruimtelijke condities)
PM
PM
PM
PM
PM
1.4.c
Kwaliteit habitattypen in N2000 gebied met vastgesteld beheerplan (% met een goede kwaliteit)
27%
27%
27%
27%
27%
1.4.d
Kwaliteit leefgebied/populatiegrootte vogel- en habitatrichtlijnsoorten in N2000 gebied met vastgesteld beheerplan (% met goede kwaliteit)
49%
49%
49%
49%
49%
1.4.b: De nulmeting van alle gebieden is in 2019 beschikbaar. Daarna wordt dit als begrotingsindicator toegevoegd. De planning is aangepast ten opzichte van het monitoringprogramma biodiversiteit. Dit is gedaan om beter aan te sluiten bij de planning van andere provincies, de terreinbeheerders en de N2000 beheerplannen. Validatie van de meetmethode vindt nog plaats.
Wat gaan we doen om dit doel te bereiken? Beleidstheorie Om de biodiversiteit te behouden en te versterken richt de provincie zich enerzijds op behoud van bestaande natuurwaarden en anderzijds op de ontwikkeling van nieuwe natuur. Om dat te bereiken voert de provincie verschillende taken uit die gericht zijn op het verbeteren van de factoren die de biodiversiteit onder druk zetten en die de provincie kan beïnvloeden. De provincie richt zich daarom op meer natuur, meer natuurkwaliteit en een betere verbinding tussen de natuurgebieden. De doelen en ambities worden gerealiseerd in gezamenlijkheid met andere partijen. Voor de aanleg van nieuwe natuur is bij voorkeur de regio verantwoordelijk voor de uitvoering, de provincie bepaalt de kaders. Om de natuurwaarden in de bestaande natuurgebieden in stand te houden wordt (een groot deel van) het beheer door de provincie gesubsidieerd en worden afspraken gemaakt met terreinbeheerders, agrariërs en vrijwilligers. De inrichtings- en beheermaatregelen voor natuur worden vaak gecombineerd met andere maatregelen, zoals het verbeteren van de waterkwaliteit. In de Natura 2000-gebieden is daarnaast extra aandacht voor de Europese doelstellingen en is er in het bijzonder aandacht voor de gevolgen van stikstofdepositie, in de vorm van regelgeving en natuurbeheermaatregelen. Taak 1.4.1 Beschikbaar krijgen grond voor en inrichten van de restantopgave van het Natuurnetwerk Nederland inclusief verbindingen Door het compleet maken van het Natuurnetwerk Nederland worden de natuurgebieden in Zuid-Holland met elkaar verbonden, waardoor populaties duurzaam in stand gehouden kunnen worden. De verantwoordelijkheid voor de uitvoering ligt bij voorkeur bij de regio’s (o.a. gemeentes, particulieren, terreinbeheerders en waterschappen). De afgelopen periode zijn goede ervaringen opgedaan met gebiedsgericht werken. De provincie gaat daar de komende vier jaar mee door. Er wordt hierbij integraal aan verschillende doelen gewerkt (zoals biodiversiteit, water, bodem, recreatie en duurzame landbouw). Voordeel van deze aanpak is een breed draagvlak in de regio. Uitgangspunt bij de realisatie van nieuwe natuur is een gelijk speelveld voor bestaande terreinbeheerders en nieuwe partijen. De ecologische verbindingen maken waar mogelijk onderdeel uit van de integrale gebiedsafspraken waarbij sprake is van cofinanciering door de gebiedspartners.
42
Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Nulmeting
2016
2017
2018
2019
1.4.1.1
Jaarlijkse groei van het aantal ha grond die voor NNN beschikbaar is t.o.v. de opgave
Omschrijving
PM
PM
PM
PM
PM
1.4.1.2
Jaarlijkse groei van het aantal ha nieuw ingericht natuurgebied t.o.v. de opgave
PM
PM
PM
PM
PM
1.4.1.3
Jaarlijkse groei van het aantal ha nieuw natuurgebied in beheer t.o.v. de opgave
PM
PM
PM
PM
PM
1.4.1.4
Jaarlijkse groei van het aantal km nieuwe provinciale ecologische verbindingen t.o.v. de opgave
PM
PM
PM
PM
PM
Deze prestatie-indicatoren worden bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden. Taak 1.4.2 Organiseren en innoveren natuurbeheer in Natuurnetwerk Nederland Veel natuurwaarden zijn afhankelijk van een bepaalde vorm van beheer, zoals begrazing, maaien of het verwijderen van houtige vegetatie. Het beheer wordt uitgevoerd door diverse terreinbeheerders, particulieren en andere overheden. In een groot deel van het natuurnetwerk kunnen zij aanspraak maken op provinciale (SNL) subsidie. Om het beheer op de lange termijn te kunnen financieren wordt gezocht naar mogelijkheden om hierop te kunnen besparen. Er wordt daarom gewerkt aan het verlagen van de organisatiekosten (niet zijnde de beheerkosten), door te werken met certificering van beheerders vooraf, waardoor minder controle achteraf nodig is, en aan het toepassen van nieuwe verdienmodellen en beheervormen (zoals meerjarige afspraken in plaats van zesjaarlijkse subsidiebeschikkingen). De resultaten (kwaliteit) binnen het natuurnetwerk worden ook gevolgd. Er worden jaarlijks gesprekken met de beheerders gehouden om deze resultaten en de ambities te bespreken. Mogelijk kan dit aanleiding zijn om het beheer aan te passen. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving 1.4.2.1
Aantal hectare Natuur NetwerkNederland in beheer met SNL subsidie
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
27.416
27.730
28.200
28.660
29.110
Taak 1.4.3 Actualiseren Natura 2000 beheerplannen en naleving overeengekomen afspraken Voor alle Natura 2000 gebieden worden beheerplannen opgesteld. Daarin wordt bepaald hoe de natuurdoelen worden gerealiseerd en hierin is ook een toetsingskader aan de Natuurbeschermingswet (Nbw) opgenomen. Ook worden de economische activiteiten in en rond het gebied beoordeeld. Planning is dat er eind 2015 voor alle gebieden een vastgesteld beheerplan is. Na zes jaar wordt een geactualiseerd beheerplan vastgesteld. De provincie neemt het initiatief bij het opstellen en de actualisatie van de beheerplannen en werkt hierbij samen met diverse betrokkenen uit de gebieden. De provincie is daarnaast bevoegd gezag voor de Natuurbeschermingswet. De vergunningverlening ligt bij de Omgevingsdienst Haaglanden, de handhaving wordt door Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid gedaan. In dertien Natura 2000 gebieden is de concentratie van stikstof te hoog voor de Natura 2000 doelen. Voor deze gebieden zijn in het kader van de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) gebiedsanalyses opgesteld. De PAS borgt dat doelstellingen van het Europese natuurbeleid worden gehaald en creëert tegelijk ruimte voor gewenste economische ontwikkeling. In de PAS gebiedsanalyses staat waar welke maatregelen (aanvullend op het reguliere beheer) uitgevoerd moeten worden om de natuur bestendig te maken tegen overbelasting door stikstof.
43
De uitvoering is geregeld via meerjarige overeenkomsten met terreinbeheerders. Samen met deze terreinbeheerders worden de effecten van de maatregelen gemonitord. Het ministerie van Economische Zaken is voortouwnemer van de PAS en ook verantwoordelijk voor de stikstofmonitoring. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren Omschrijving 1.4.3.1
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
P,M
PM
PM
PM
PM
Aantal ha waar herstelmaatregelen worden uitgevoerd in PAS-gebieden (geordend per type maatregel)
Deze prestatie-indicatoren worden bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden. Taak 1.4.4 Faciliteren agrarisch natuur- en landschapsbeheer Het provinciale Natuurbeheerplan 2016 bevat het nieuwe stelsel voor subsidieverlening voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer. De kern van het vernieuwde stelsel is dat de provincie de doelen vaststelt die het agrarisch natuur- en landschapsbeheer moeten dienen, en dat streekgebonden agrarische collectieven hier gezamenlijk invulling aan geven op basis van hun kennis en betrokkenheid. Dit moet leiden tot een meer samenhangend beheer van agrarische natuurgebieden, dat effectiever en efficiënter is dan voorheen (‘meer natuur voor minder geld’) en bijdraagt aan de nationale en internationale doelen. Het agrarisch natuurbeheer richt zich in Zuid-Holland in eerste instantie op weidevogels. Voor het behoud van de weidevogels is het belangrijk dat bescherming zich richt op grote aaneengesloten gebieden en dat agrariërs, natuurbeheerders en vrijwilligers optimaal met elkaar samenwerken. In tweede instantie wordt ingezet op akkerranden, natte dooradering en, landschapselementen en water. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving 1.4.4.1
Aantal ha leefgebied binnen nieuwe stelsel AniB (open grasland, natte dooradering, droge dooraderingen open akkerland)
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
12.825
12.825
13.110
13.400
13.690
Taak 1.4.5 Faciliteren verhogen biodiversiteit in ‘overig gebied’ en behoud beschermde soorten De provincie zet zich op verschillende andere manieren in voor de biodiversiteit. De provincie heeft hierin meestal een stimulerende en inspirerende rol. De volgende activiteiten worden door de provincie uitgevoerd:
•
Stimuleren duurzame landbouw (zie ook doel 1-5)
•
Maken plan van aanpak vergroten biodiversiteit in recreatiegebieden
•
Verlenen subsidies (URG) kwaliteitsimpuls in bestaande groengebieden
•
Bijdragen aan Kader Richtlijn Water (zie ook doel 1-2)
•
Stimuleren tijdelijke natuur
•
Soortenbeleid (verlenen subsidies voor maatregelen ten behoeve van bepaalde soorten planten en dieren)
•
Natuur in de stad is in principe een gemeentelijke taak. Provinciale rol wordt de komende tijd bepaald
44
Wat mag dat kosten voor het doel? Exploitatie (bedragen x €1.000)
Jaarrekening Begroting 2015 2014
Begroting
na VJN
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
2016
DOEL 1-4 De biodiversiteit is behouden en waar mogelijk versterkt Lasten
88.046
83.104
95.131
77.260
69.461
65.454
Baten
43.104
47.668
40.578
34.702
33.388
29.107
-44.942
-35.437
-54.553
-42.557
-36.073
-36.347
12
9
13
145
0
0
48
0
93
558
200
0
727
3.360
1.100
0
0
0
Totaal saldo van baten en lasten Programmareserves 1%-regeling Kunst Beheerplannen Natura 2000 en PAS Decentralisatieakkoord natuur Groene ambities
234
1.183
0
0
0
0
Groene subsidies
-3.034
0
0
0
0
0
IODS
21.467
2.850
10.700
-660
0
0
+ Bijdrage uit reserve
19.455
7.402
11.906
44
200
0
4.900
0
0
0
0
423
75
0
0
0
1.090
0
0
0
0
Beheerplannen Natura 2000 en PAS IODS
750
Reserve apparaatslasten DLG - Storting in reserve Resultaat
750
6.412
75
0
0
0
-26.237
-34.447
-42.722
-42.514
-35.873
-36.347
Toelichting meerjarenraming In dit doel wordt de uitvoering van de Uitvoeringsstrategie EHS, thans aanleg van het Natuur Netwerk Nederland (NNN) en maatregelen voor het behoud van de biodiversiteit (onder andere natuurbeheer, uitvoering ANLb2016 en PAS-maatregelen Natura2000) verantwoord. Via het hoofdlijnenakkoord zijn vanaf 2016 structureel middelen ter beschikking gesteld van € 0,5 mln voor een bijdrage in intensivering toezicht en handhaving en € 0,5 mln voor extra taken als gevolg van de nieuwe Wet Natuurbescherming (Vergunningverlening in het kader van decentralisatie Natuurbeleid). Daarnaast zijn via het hoofdlijnenakkoord structureel voor 2018 extra middelen beschikbaar van € 0,5 mln, voor 2019 extra middelen van € 1 mln oplopend tot € 2,2 mln in 2022 voor het beheer van de 2e en 3e programmaperiode (2017-2027) Natuur Netwerk Nederland (NNN). De prioriteiten van de aanleg van het NNN in het kader van de Uitvoeringsstrategie EHS liggen bij de projecten Gouwe Wiericke, Krimpenerwaard en Deltanatuur. De geraamde bedragen betreffen de grondaankoop en inrichting van de gebieden. De begrote lasten voor deze projecten stijgen in 2016 met ruim € 10,4 mln tot ruim € 22 mln. Het project Deltanatuur loopt af na 2017. De begrote bedragen voor deze projecten lopen in de periode tot en met 2019 af met € 9,4 mln naar bijna € 13 mln. De overige lasten voor de Uitvoeringsstrategie EHS, waaronder de lasten voor grondtransacties en UPG, stijgen in 2016 met € 1,4mln tot bijna € 27 mln en dalen dan in de periode tot 2019 met € 10,6 mln naar € 16,3 mln. Dit is
45
conform de planning in de Uitvoeringsstrategie EHS. De begrote baten betreffen voornamelijk grondopbrengsten en deze dalen in 2016 met € 7 mln ten opzichte van 2015 en dalen vervolgens mee (circa € 11 mln) met de daling van de overige lasten van de Uitvoeringsstrategie EHS en van de projecten. In de begroting zijn de bedragen in 2015 en 2016 afgestemd op het financiële kader van de Uitvoeringsstrategie. De Uitvoeringsstrategie wordt in 2016 herijkt en vastgesteld voor de periode 2017-2020. In 2016 zijn er voor € 6,2 mln hogere uitgaven geraamd voor het project Integrale Ontwikkeling Delft Schiedam (IODS). Dit betreft voornamelijk de bijdrage aan Rijkswaterstaat voor de aanpassing van de rijksweg A4 DelftSchiedam. Dit programma loopt door tot en met 2016, waardoor de lasten vanaf 2017 afnemen (daling ruim € 11 mln). In 2016 dalen de lasten van Project Mainport Rotterdam (PMR) met bijna € 9 mln naar € 7 mln. In de periode tot 2019 stijgen de lasten met € 1,3 mln tot € 8,3 mln conform projectplanning. Voor 2016 staan € 1,5 mln lasten voor het Plattelands OntwikkelingsProgramma (POP3) geraamd in verband van dit programmaplan. In de periode tot 2019 stijgen deze lasten nog met € 0,5 mln. De begrote lonen en indirecte kosten zijn via de kostenverdeling verdeeld over de doelen binnen de programma's. Voor dit doel heeft dit geleid tot een stijging van de lasten in 2016 met € 1,1 mln tot € 4,2 mln, waarna dit in de periode 2017-2019 jaarlijks tot een daling leidt tot € 4 mln in 2019. De totale te verdelen kosten zijn nagenoeg gelijk gebleven. De veranderingen worden verklaard door herverdeling tussen programma's en doelen.
46
DOEL 1-5 Sterke positie voor duurzame economisch rendabele grondgebonden landbouw Wat willen we bereiken? Met dit doel wordt beoogd het volgende te bereiken:
•
Duurzame landbouwsector door middel van innovaties (onder andere sluiten kringlopen, regionale afzetketens).
•
Continuïteit agrarische sector.
•
Voldoende ontwikkelingsruimte agrarische bedrijven binnen Programmatische Aanpak Stikstof (PAS).
•
Agrarisch natuurbeheer en duurzame landbouw dragen bij aan behoud biodiversiteit.
De provincie Zuid-Holland heeft een sterke landbouwsector. Europese en nationale kaders zijn sterk bepalend voor de ontwikkelingsrichting van de grondgebonden landbouw. De provincie geeft ruimte voor een ontwikkeling naar een internationaal concurrerende, duurzame en biologische, diervriendelijke landbouw. Schaalvergroting en intensivering kunnen dan ook alleen plaatsvinden in combinatie met een flinke sprong in duurzaamheid. Hier ligt een verantwoordelijkheid voor de landbouwsector, maar de provincie wil hier een rol in spelen en mede bepalen hoe die verduurzaming bereikt kan worden. De inspanningen van de provincie voor verduurzaming richten zich op de gehele keten, van producent tot consument. Trends en ontwikkelingen De (rijks)regelgeving voor de akkerbouw en de veehouderij wordt onder andere met het oog op de kwaliteit van de leefomgeving strikter, onder andere op het gebied van bemesting, grondgebondenheid en biodiversiteit. Er klinken in toenemende mate kritische maatschappelijke geluiden over de verstoring van de relatie landbouw en omgeving. Een grotere focus op voedselzekerheid en voedselveiligheid is daarnaast een belangrijke trend. Het platteland wordt meer naar de stad gehaald door trends op het gebied van gezonde voeding en bewegen in het groen. Inzet op technologische innovatie kan juist in het landelijk gebied de bedrijvigheid en leefbaarheid vergroten waardoor de druk op de leefomgeving afneemt (JSO 2015, p.9 van signalen naar strategie; Een provinciale trendverkenning). De landbouw is een kernsector voor de bio-economie, waarmee nieuwe economische ontwikkelperspectieven ontstaan. Het watersysteem is mede sturend op de ontwikkelingen in de landbouw (zoetwatervoorziening, bodemdaling). Effectindicatoren (= outcome indicatoren) Deze effectindicator wordt bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden. Dit nadat GS in het ambitiedocument Grondgebonden Landbouw (december 2015) hier definitieve uitspraken over doen.
Wat gaan we doen om dit te bereiken? Beleidstheorie De provincie zet zich in voor verdere verduurzaming en versterking van de grondgebonden landbouw. Dit houdt in dat de landbouw vanuit een gezonde economische basis bijdraagt aan de kwaliteit van de leefomgeving. Als de landbouw niet voortdurend verduurzaamt, is zij voor de lange termijn niet volhoudbaar. Dit noodzaakt tot aanpassing en vernieuwing. Daarom ondersteunt de provincie systeeminnovaties en koppelt zij deze aan haar beleidsdoelen en prioritaire thema’s (kringlooplandbouw, regionale voedselketens en biodiversiteit). De provincie realiseert haar ambities door netwerkend te werken. Door met andere partijen onder andere boeren, ondernemingen, onderzoeks- en kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties samen te werken, deze bij elkaar te brengen en te verbinden. Dit vanuit de overtuiging dat lange termijn-perspectieven niet anders dan op basis van een substantiële gezamenlijke inspanning kunnen worden gerealiseerd. Deze aanpak vraagt een
47
combinatie van lange termijnvisie, ambitie en strategie met de aanpak van netwerksturing gebaseerd op vertrouwen zoals vastgelegd in het Discussiedocument Samen voor een flinke sprong naar een duurzame veehouderij en akkerbouw in Zuid-Holland (GS, maart 2015). Taak 1.5.1 Opstarten programma’s gericht op kennis, ontwikkeling en innovatie landbouw Samen met andere partijen zet de provincie programma’s op voor duurzame innovatie en kennisontwikkeling. Deze bieden de basis voor projecten, verkenningen en de langdurige samenwerking daarbij. Nieuwe praktijkpilots en innovaties komen door kennisontwikkeling en kennisdeling ten goede aan de belanghebbenden, waardoor de landbouw zal gaan verduurzamen. De provincie zet in op projecten en verkenningen over korte voedselketens, sluiten van kringlopen en biodiversiteit in de agrarische bedrijfsvoering. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren Deze prestatie-indicatoren worden bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden.. Taak 1.5.2 Participeren in innoverende samenwerkingsverbanden Door het opzetten en participeren in samenwerkingsverbanden wordt kennisoverdracht bevorderd en kan sturing worden gegeven aan het verkorten en opzetten van regionale ketens. De provincie neemt het initiatief tot het opzetten van een Platform Duurzame Landbouw. Dit is een netwerk van individuen en organisaties met duurzaamheidsambities en met de mogelijkheid ontwikkelingen op gang te brengen of te sturen. De provincie organiseert in dit netwerk samenwerking tussen innovatiepartijen en agrarische ondernemers en ondernemingen. Dit netwerk wordt gelinkt aan andere samenwerkingsverbanden, zoals Stichting Bio-based Delta en European Innovation Partnership en mogelijk nieuw op te zetten samenwerkingsverbanden. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren Deze prestatie-indicatoren worden bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden. Taak 1.5.3 Faciliteren aanvragen kavelruil De provincie subsidieert kavelruilprojecten. Door middel van kavelruil wordt de agrarische structuur verbeterd, wat bijdraagt aan de efficiëntie van de bedrijfsvoering en daarmee aan continuering van de agrarische sector. Ook kan kavelruil de voorwaarden voor weidegang verbeteren. Waar mogelijk worden in een kavelruil ook andere provinciale doelen dan agrarische structuurversterking gerealiseerd. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren)
1.5.3.1
Omschrijving
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
Jaarlijks aantal agrarisch bedrijven met verbeterde kavelstructuur door middel van Uitvoeringsregeling Groen
47 (2014)
47
47
47
47
48
Wat mag dat kosten voor het doel? Exploitatie (bedragen x €1.000)
Jaarrekening Begroting 2015 2014
Begroting
na VJN
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
2016
1-5 - Sterke positie duurzame econ.rendabele grondgeb.landbouw Lasten Baten Totaal saldo van baten en lasten
8.588
10.469
8.984
9.546
9.270
8.952
119
704
1.379
2.579
2.450
2.450
-8.469
-9.765
-7.605
-6.966
-6.820
-6.502
-2.297
5.600
970
810
800
500
Onderwerp Decentralisatieakkoord natuur Groene ambities
-1
0
1.210
1.210
1.210
1.210
-118
10
0
0
0
0
Sanering glastuinbouw
506
37
153
67
0
0
+ Bijdrage uit reserve
-1.910
5.647
2.333
2.087
2.010
1.710
6.070
0
0
0
0
0
Groene ambities
1.200
0
0
0
0
0
- Storting in reserve
7.270
0
0
0
0
0
-17.649
-4.118
-5.271
-4.880
-4.810
-4.792
Groene subsidies
Decentralisatieakkoord natuur
Resultaat
Toelichting meerjarenraming Via het hoofdlijnenakkoord worden middelen ter beschikking gesteld binnen dit doel van € 1,7 mln in 2016 en € 1,9 mln per jaar in de periode 2017-2019 voor de uitvoering van het Landbouwbeleid (o.a. systeem innovatie). Dit is opgenomen in de begrote bedragen voor het UPG. De overige hoofdlijnen akkoord-middelen voor het UPG voor 2016 ter grootte van € 8,3 mln en jaarlijks voor de periode 2017 t/m 2019 ter grootte van € 8,1 mln staan verantwoord bij doel 1-3 In het Platteland Ontwikkelings Programma (POP3) zijn voor het versterken en innoveren van de Landbouw (inclusief Leader) ten opzichte van 2015 EU-middelen opgenomen van € 1,2 mln in 2016 en voor de periode 2017-2019 jaarlijks € 2,4 mln. Hierdoor stijgen zowel de lasten als de baten. In de periode 2015 tot en met 2019 lopen nog subsidietoezeggingen af die zijn verstrekt in het kader van de Nota Ruimte Veenweidegebieden/Greenports. Dit betreft € 2,6 mln in 2015, aflopend naar € 0,5 mln in 2019. De begrote lonen en indirecte kosten zijn via de kostenverdeling verdeeld over de doelen binnen de programma's. Voor dit doel heeft dit geleid tot een stijging van de lasten in 2016 met € 1,7 mln tot € 3,1 mln, waarna deze lasten in de periode tot 2019 jaarlijks dalen tot € 2,9 mln. De totale te verdelen kosten zijn nagenoeg gelijk gebleven. De veranderingen worden verklaard door herverdeling tussen programma's en doelen. In dit doel worden de lasten voor de Ontwikkeling en behoud van waardevolle en aantrekkelijke agrarische landschappen verantwoord.
49
DOEL 1-6 Een gezond(er) en veilig(er) leefmilieu Wat willen we bereiken? Het milieubeleid richt zich op een gezondere en veiligere leefomgeving. Dat betekent dat de provincie wil bereiken dat minder mensen blootgesteld worden aan:
•
verontreinigde lucht,
•
te hoge geluidbelasting en
•
risico’s vanwege risicovolle activiteiten of transport van gevaarlijke stoffen
Onderdeel van een aantrekkelijk woon-, leef-, en werkklimaat in Zuid-Holland zijn schone lucht en een veilige en relatief rustige omgeving. Het is de ambitie om het milieu te verbeteren en tegelijkertijd de economie te versterken. Trends en ontwikkelingen De (emissie)normen voor lucht, geluid en externe veiligheid bepalen de ontwikkelruimte in Zuid-Holland. Tot 2040 is er in de Randstad sprake van een groeiende bevolking en mobiliteit met name in de stedelijke netwerken. Dit kan bij ongewijzigd beleid leiden tot meer geluid, een mindere luchtkwaliteit en meer veiligheidsrisico’s. In de economische zwaartepunten, zoals de dienstensector in de steden, de industrie daarbuiten, de Rotterdamse haven en de Greenports, wordt een productiegroei verwacht. Bij ongewijzigd beleid kan dit eveneens leiden tot grotere milieudruk. Deze groei biedt kansen voor innovatieve maatregelen om de groei-ambities binnen de huidige milieugrenzen (geluid, lucht, stikstof depositie en veiligheid) op te vangen. Het is van belang om het aantal blootgestelden aan overmatige geluidbelasting, NOx, fijn stof en verhoogd overlijdensrisico als gevolg van activiteiten met gevaarlijke stoffen in de provincie te blijven monitoren en beleid zo nodig aan te passen om Zuid-Holland aantrekkelijk te houden. Effectindicatoren (= outcome indicatoren) Nulmeting
2016
2017
2018
2019
1.6.a
Omschrijving Aantal blootgestelden aan risicovolle activiteiten
653.000 (2013)
0%
0%
0%
0%
1.6.b
Aantal blootgestelden boven de grenswaarden NO2
81.000 (2009)
0%
0%
0%
0%
1.6.c
Aantal geluidsgehinderden langs de provinciale wegen boven de 55 dB
9.800 (2011)
-15% (8300)
PM
PM
PM
1.6.c: Ten opzichte van de nulmeting (2011) is in 2016 een afname van 15% geluidsgehinderden te verwachten. De te verwachten afname over de jaren 2017 t/m 2019 is afhankelijk van het type geluidreducerende maatregel dat het meest passend, effectief en kostenefficiënt is en de planning van het onderhoud van de wegvakken die in het kader van de uitvoering van het Actieplan Geluid 2013-2018 in aanmerking komen voor maatregelen. Voor de jaren 2017 t/m 2019 wordt de te verwachten afname berekend. Deze effectindicator worden bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden.
Wat gaan we doen om dit doel te bereiken? Beleidstheorie Economische, ruimtelijke, groene en mobiliteitsambities kunnen alleen vorm krijgen wanneer zij voldoen aan wettelijke eisen inzake de kwaliteit van het milieu, in het bijzonder luchtkwaliteit, geluid en externe veiligheid. Het duurzaam invullen van die ambities draagt bij aan een veilige en gezonde leefomgeving. Duurzaamheid wordt ingebed in de provinciale wettelijke kerntaken ruimte, verkeer en vervoer, economie, groen en water. In de visies en uitvoeringsprogramma’s van deze beleidsvelden is dit verder uitgewerkt.
50
De provincie werkt, samen met andere overheden, aan een gezond(er) en veilig(er) leefmilieu door het verbeteren van de luchtkwaliteit, het verminderen van geluidsbelasting, het beperken risico’s vanwege risicovolle activiteiten of transport van gevaarlijke stoffen en de uitvoering van vergunningverlening, toezicht en handhaving bij gevaarlijke en complexe bedrijven. Door zorg te dragen voor actuele vergunningen, een hoge toezichtsdichtheid en consequent handhavend optreden door de omgevingsdiensten, worden hinder, emissies en risico’s beperkt, doordat bedrijven voldoen aan actuele wet- en regelgeving. Een bijdrage aan de verbetering van het woon-, werk- en leefklimaat wordt bereikt door uitvoering te geven aan luchtkwaliteitsprojecten, minimaal tot op het niveau van de wettelijke eisen. Door projecten te kiezen, die ook economische, ruimtelijke, groene en mobiliteitsambities dienen, versterken deze doelen elkaar en worden middelen efficiënt benut. Waar mogelijk wordt samengewerkt met andere overheden, om meer uitvoeringskracht en financieel draagvlak te krijgen. Een voorbeeld van deze aanpak is de integrale aanpak gericht op de binnenvaart. De uitstoot van motoren van binnenvaartschepen is substantieel ten opzichte van andere vervoersmodaliteiten. Een aanpak gericht op de binnenvaart draagt bij aan een betere luchtkwaliteit (minder uitstoot) en aan de economische versterking van de sector. Een aanpak waarbij meerdere overheden, kennisinstellingen en bedrijfsleven samen werken, zowel in Zuid-Holland als in Europees verband. Een leefomgeving met minder hinder draagt bij aan een gezonder leefmilieu. Door het aantal knelpunten langs provinciale wegen te verminderen, neemt het aantal blootgestelden aan geluidhinder af. De knelpunten worden aangepakt met geluid reducerende maatregelen. Voor geluidbelasting wordt gewerkt aan een geluidregister (vooruitlopend op de verplichting hiervan die in de omgevingswet wordt voorbereid). Met het geluidregister kan de provincie geluidproductieplafonds voor de provinciale wegen vaststellen, waarop gestuurd kan worden. Samen met de reeds aangewezen stiltegebieden neemt de geluidsoverlast vanwege provinciale taken niet toe en blijven rustige/stille gebieden bestaan. De provincie beperkt de risico’s op ongevallen met gevaarlijke stoffen en werkt hierin samen met gemeenten en veiligheidsregio’s. Door afspraken te maken over de taakuitvoering en kwaliteit wordt de uitvoering van het externe veiligheid (EV)-beleid geprofessionaliseerd en goed geborgd in vergunningen, bestemmingsplannen en visies. Het provinciaal ruimtelijk beleid geeft richting aan deze borging en biedt een kader waarmee nieuwe knelpunten kunnen worden voorkomen. Daarnaast worden bestaande knelpunten zoveel mogelijk opgelost door bron- of ruimtelijke maatregelen te nemen. Dit alles draagt bij aan een veiliger(e) leefmilieu.
Taak 1.6.1 Kaders stellen en de provincie vertegenwoordigen ten behoeve van alle milieuaspecten De Visie Ruimte en Mobiliteit (VRM), de Beleidsvisie Duurzaamheid en Milieu (BvDM) en de Provinciale Nota Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving (VTH) 2014-2017 vormen de beleidskaders waarbinnen de milieutaken worden uitgevoerd.
Taak 1.6.2 Uitvoeren van maatregelen voor beheersbaar houden, saneren en voorkomen van externe veiligheidsknelpunten De provincie zet in op clustering van risicovolle activiteiten. Samen met gemeenten, bedrijven en veiligheidsregio’s wordt beleid gevoerd om op daarvoor geschikte locaties (bijvoorbeeld havens in de Rijnmond en Dordrecht) veiligheidscontouren vast te stellen en te beheren. Daarmee wordt voor lange termijn zekerheid geboden aan bedrijven en omgeving waar risico’s toelaatbaar zijn en onder welke voorwaarden. Daarnaast wordt waar mogelijk geanticipeerd op vestiging van nieuwe risicovolle activiteiten zodat deze goed zijn aangesloten op het basisnet vervoer gevaarlijke stoffen. Op deze wijze kunnen in die gebieden waar veel risico’s aanwezig zijn extra maatregelen worden getroffen ter voorbereiding en bestrijding van ongevallen. Ook ontstaat op die plekken waar risicovolle activiteiten verdwijnen meer ruimte voor ontwikkeling.
51
Daar waar clusteren geen optie is, wordt door middel van ruimtelijk beleid ingezet op het verantwoord combineren van risicovolle activiteiten en de omgeving zodat het aantal verantwoord blootgestelden aan risicovolle activiteiten stijgt. Voor het oplossen van knelpunten bij inrichtingen, die onder provinciaal bevoegd gezag vallen, zijn in de nota VTH aanscherpingen opgenomen. Voor andere knelpunten wordt vooral teruggevallen op ruimtelijk beleid. De provinciale invloed is beperkt, omdat vaak de gemeente bevoegd gezag is. Dit betekent dat knelpunten worden opgelost, maar dat niet uitgesloten kan worden dat nieuwe knelpunten ontstaan. Daarnaast zal een aantal pilots gedaan worden om meer in samenwerking met de omgeving tot oplossingen te komen voor knelpunten. Dit beleid is verder uitgewerkt in het uitvoeringsprogramma externe veiligheid 2015-2018. De provincie Zuid Holland voert namens alle decentrale overheden in Nederland het secretariaat voor de Impuls Omgevingsveiligheid. Dit is het landelijk programma waarbij het structureel vergroten en verankeren van veiligheid centraal staat. Binnen dit programma worden ook structureel middelen beschikbaar gesteld voor de taakuitvoering van de Zuid-Hollandse omgevingsdiensten om de professionaliteit en taakuitvoering op externe veiligheid op het gewenste niveau te houden. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren Omschrijving
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
1.6.2.1
Aantal EV-knelpunten (= som bestaand – opgelost + nieuw)
33 (2014)
28
23
18
13
1.6.2.2
Aantal verantwoord blootgestelden aan risicovolle activiteiten (als percentage van totaal aantal blootgestelden 1.6a)
27% (2011)
60%
61%
62%
63%
Taak 1.6.3 Uitvoeren van maatregelen voor beheersbaar houden, saneren en voorkomen van knelpunten in de luchtkwaliteit Een goede luchtkwaliteit draagt bij aan een gezonder leefmilieu. Om dit te bereiken heeft de provincie samen met het Rijk, gemeenten, regio’s en provincies deelgenomen in het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). Het NSL is eind 2015 financieel afgesloten, wel bestaat nog de mogelijkheid nog niet afgeronde projecten alsnog uit te voeren. Ook enkele provinciale activiteiten met betrekking tot luchtkwaliteit opgenomen in het Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit 2012-2015 lopen nog door Ondanks de provinciale medewerking aan het NSL en het uitvoering van het Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit staat de milieukwaliteit in een aantal gebieden onder druk. Als bovenlokale en (boven)regionale gebiedsautoriteit zal de provincie Zuid-Holland in samenwerking met andere overheden een nieuw provinciaal actieprogramma opzetten. Om zowel economie als milieu te verbeteren, zet de provincie in op slimmer, schoner, sterker transport. Zo wordt onder andere het gebruik van schone motoren in de binnenvaart voor een betere luchtkwaliteit en de verduurzaming van de binnenvaartsector gestimuleerd (waarbij ook EU-subsidies worden ingezet). Ook wordt het ontgassingsverbod uit de provinciale milieuverordening (PMV)verder geïmplementeerd. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving 1.6.3.1
1.6.3.2 1.6.3.3
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
13
50
PM
PM
PM
40
PM
PM
PM
8
PM
PM
PM
Jaarlijks aantal projecten uit het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit in procedure.
(2010)
Jaarlijks aantal gerealiseerde maatregelen uit het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit.
(2010)
Jaarlijks aantal maatregelen die in eigen beheer zijn gerealiseerd.
(2010)
52
68 11
Toelichting De afronding van het NSL is verlengd tot 2017, de huidige prestatie-indicatoren blijven hiermee in 2016 van kracht. In het coalitieakkoord is opgenomen dat de provincie Zuid-Holland in samenwerking met andere overheden een nieuw provinciaal actieprogramma zal opzetten. Dit nieuwe actieprogramma zal leiden tot nieuwe of gewijzigde prestatie-indicatoren. Taak 1.6.4 Uitvoeren van maatregelen voor beheersbaar houden, saneren en voorkomen van geluidshinder In de vorige collegeperiode is het Actieplan Geluid 2013-2018 vastgesteld. Dit actieplan is nu in uitvoering. De provincie neemt geluidmaatregelen langs en op haar wegen waardoor een verbetering van de leefomgevingskwaliteit wordt bewerkstelligd. In 2015 is een afsprakenkader Geluid en RO rond het Haven en Industrieel Complex ondertekend met het bedrijfsleven en de omliggende gemeenten. Dit convenant zal worden uitgevoerd opdat zowel groei van de industrie als een betere leefomgevingskwaliteit in dit gebied kan worden nagestreefd. Via de beleidsregel Landen en opstijgen en vast te stellen luchthavenregelingen zal de hinder van kleine luchtvaart worden beperkt. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving 1.6.4.1
Aantal km uitgevoerde geluidmaatregelen.
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
43 km (2011)
110% (90 km)
PM
PM
PM
Toelichting De nulmeting geeft alleen het aantal km stil asfalt weer. De provincie bouwt een register op (in verband met de verplichting die volgt met de invoering van de Omgevingswet) waarin alle gegevens over alle geluidmaatregelen zijn opgenomen. Dit register is eind 2016 gereed. Vanaf 2017 zal het aantal km geluidmaatregel (inclusief schermen, wallen en eventuele innovatieve maatregelen) worden getoond. Taak 1.6.5 Opdrachtverlening voor toepassen Nota Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving Via vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) op inrichtingen (bedrijven) worden hinder, emissies en risico’s beperkt en wordt bijgedragen aan een schone en veilige leefomgeving. De provincie is op grond van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) vergunningverlenend, toezichthoudend en handhavend bevoegd gezag voor circa 300 (het aantal inrichtingen kan variëren) complexe en risicovolle inrichtingen. De verwachting is dat per 1 januari 2016 hier nog 52 inrichtingen bijkomen die voorheen onder bevoegd gezag van de gemeente vielen. De provincie geeft de vijf regionale uitvoeringsdiensten opdracht voor de uitvoering van deze n VTH taken. Deze diensten voeren ook gemeentelijke taken uit. Conform het hoofdlijnenakkoord wordt gestreefd naar robuuste regionale uitvoeringsdiensten voor vergunningverlening, toezicht en handhaving. Naast VTH taken bij inrichtingen voeren de vijf uitvoeringsdiensten ook taken uit op grond van onder meer de Natuurbeschermingswet, Flora en Faunawet, Wet bodembescherming, Waterwet, Wet hygiëne en veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden, Wet luchtvaart, Wet geluidhinder en de Provinciale Milieuverordening. Inzet is om vanaf 2016 de werkafspraken met de diensten te maken volgens de kostprijssystematiek, op basis van specifiek omschreven producten en hiermee gemoeide inzet en kosten. De komende jaren richten we ons op nieuwe ontwikkelingen zoals verdere implementatie nota VTH, herschikking van BRZO-taken tussen de Omgevingsdiensten, kostprijsberekening bij de RUD’s. Daarnaast is het bekend dat een aantal RUD’s hun tarieven zullen indexeren. Hierdoor zullen naar verwachting knelpunten ontstaan omdat de provinciale bijdragen aan de omgevingsdiensten niet zullen worden geïndexeerd, conform de afspraken in het hoofdlijnenakkoord. In voorafgaande jaren was het mogelijk voor de RUD’s om knelpunten zoveel mogelijk zelf op te lossen binnen hun begroting. Daar waar dit niet mogelijk bleek te zijn is door PROVINCIE ZUID-HOLLAND incidenteel een extra bijdrage verstrekt aan de RUD’s. De VTH- knelpunten blijken een structureel karakter te hebben als gevolg van
53
de implementatie van de nota VTH. De dekking voor de kosten van de nieuwe ontwikkelingen (inclusief verdere implementatie nota VTH) zijn niet meer op te vangen binnen de bestaande begrotingen van de RUD’s onder andere vanwege de doorgevoerde efficiencykortingen en het uitblijven van de eerder genoemde indexering van de provinciale bijdrage. Met het vrij komen van de stelpost vorming RUD zijn er binnen de taak middelen beschikbaar om op deze nieuwe ontwikkelingen in te spelen en het VTH-beleid verder te implementeren. Hiermee wordt structureel invulling gegeven aan de afspraak uit het hoofdlijnenakkoord dat nieuwe knelpunten in beginsel binnen het eigen doel of programma worden opgevangen. De omvang van de voor deze ontwikkelingen benodigde middelen zijn in deze begroting verwerkt. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving 1.6.5.1
1.6.5.2
Percentage op tijd verleende vergunningen voor kortlopende procedures DCMR Omgevingsdienst Rijnmond
100%
Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid
97%
Omgevingsdienst Midden Holland
90%
Omgevingsdienst West Holland
100%
Omgevingsdienst Haaglanden
90%**
Percentage op tijd verleende vergunningen voor langlopende procedures DCMR Omgevingsdienst Rijnmond
47%
Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid
87%
Omgevingsdienst Midden Holland
1.6.5.3
1.6.5.4
1.6.5.5
Nulmeting*
2016
2017
2018
2019
100%
100%
100%
100%
>85%
>85%
>85%
>85%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
>90%
>90%
>90%
>90%
86%
Omgevingsdienst West Holland
33%***
Omgevingsdienst Haaglanden
90%**
Percentage actuele vergunningen ten opzichte van het totale provinciale bedrijvenbestand DCMR Omgevingsdienst Rijnmond
PM
Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid
PM
Omgevingsdienst Midden Holland
PM
Omgevingsdienst West Holland
PM
Omgevingsdienst Haaglanden
PM
Percentage controledichtheid DCMR Omgevingsdienst Rijnmond
PM
Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid
PM
Omgevingsdienst Midden Holland
PM
Omgevingsdienst West Holland
PM
Omgevingsdienst Haaglanden
PM
Percentage naleving DCMR Omgevingsdienst Rijnmond
94%
Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid
90% (grijs); 94% (groen)****
Omgevingsdienst Midden Holland
88% (grijs); 100% (blauw)****
Omgevingsdienst West Holland
92%
Omgevingsdienst Haaglanden
88%
*
Als uitgangspunt voor de nulmeting is de realisatie bij Jaarrekening 2014 gebruikt. De indicatoren actualiteit vergunningenbestand en
**
Het betreft een inschatting daar het zaaksysteem van ODH nog geen specifieke informatie over de tijdigheid levert.
controledichtheid zijn nieuw en de gegevens zullen bij Jaarrekening 2016 beschikbaar komen. ***
Het percentage is gebaseerd op drie vergunningenprocedures bij ODWH.
****
Het betreft de geconcentreerde handhavingstaken op het gebied van groene en blauwe wetgeving bij respectievelijk OZHZ en ODMH.
54
Wat mag dat kosten voor het doel? Exploitatie (bedragen x €1.000)
Jaarrekening Begroting 2015 2014
Begroting
na VJN
2016
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
DOEL 1-6 Een gezond(er) en veilig(er) leefmilieu Lasten
72.311
70.007
70.293
57.737
52.178
51.645
Baten
24.254
6.165
2.411
7.757
2.307
2.307
-48.056
-63.843
-67.882
-49.980
-49.871
-49.338
2.571
851
1.323
0
0
0
Totaal saldo van baten en lasten Programmareserves Frictiekosten RUD Luchtkwaliteit (NSL)
-17
3.552
1.850
616
616
616
Reserve Omgevingsveiligheid
0
14.700
15.256
0
0
0
Stimulering duurzame energie
-604
348
87
470
484
0
1.950
19.451
18.516
1.086
1.100
616
264
0
0
0
0
0
0
150
0
0
0
0
1.183
1.183
0
0
0
0
0
14.700
15.256
0
0
0
1.446
16.033
15.256
0
0
0
-47.552
-60.424
-64.622
-48.893
-48.771
-48.722
+ Bijdrage uit reserve Frictiekosten RUD Groene ambities Luchtkwaliteit (NSL) Reserve Omgevingsveiligheid - Storting in reserve Resultaat
Toelichting meerjarenraming Met ingang van 2017 is nog geen rekening gehouden met de verwachte, maar nog niet in de Septembercirculaire 2015 opgenomen Decentralisatie-uitkering Programma impuls omgevingsveiligheid voor 2017 en 2018. In 2017 wordt incidenteel een eindafrekening ontvangen van € 5,5 mln voor de subsidieverstrekking NSL door het Rijk voor de 2e, 3e en 4e tranche.
55
Programma 2 Bereikbaar en Verbonden Dit programma bevat de volgende doelen, die hierna worden toegelicht: Doel 2-1 Betere bereikbaarheid en de verkeersveiligheid op orde Doel 2-2 Een adequaat aanbod van openbaar vervoer
Exploitatie
Begroting 2016
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
Lasten
316.969
305.097
334.847
321.083
Baten
13.862
8.198
9.409
13.258
-303.107
-296.899
-325.439
-307.825
123.405
110.776
128.580
108.824
(bedragen x €1.000) Programma 2 Bereikbaar en Verbonden
Totaal saldo van baten en lasten Bijdrage uit reserve Storting in reserve Resultaat
Incidentele baten en lasten (bedragen x €1.000)
142.215
129.863
122.344
125.719
-321.917
-315.986
-319.203
-324.720
Raming 2016
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
42.809
24.951
33.927
8.743
11.444
5.769
6.969
10.806
-31.365
-19.181
-26.958
2.063
123.405
110.776
128.580
108.824
142.215
129.863
122.344
125.719
-50.175
-38.268
-20.722
-14.832
Programma 2 Bereikbaar en Verbonden Lasten Baten Totaal saldo van baten en lasten Bijdrage uit reserve Storting in reserve Resultaat
57
DOEL 2-1 Instandhouding, bereikbaarheid en verkeersveiligheid op orde Wat willen we bereiken? Met dit doel wordt beoogd het volgende te bereiken:
•
Kwaliteit bestaande provinciale infrastructuur op orde
•
Compleet maken mobiliteitsnetwerk
•
Verbeteren Verkeersveiligheid
•
Benutten bestaande infrastructuur door:
•
ο
Vraag naar mobiliteit afstemmen op het aanbod van infrastructuur en vervoermiddelen
ο
Verbeteren integratie van netwerken
Mobiliteit systeem versterken en opwaarderen
Zuid-Holland is de meest verstedelijkte provincie van Nederland. Twee grote steden, de mainport Rotterdam, de greenports, kennisinstellingen en diverse aantrekkelijke recreatiegebieden zorgen voor veel dagelijkse verplaatsingen tussen woon-, werk- en andere omgevingen. Om deze, voor de Zuid-Hollandse en Nederlandse economie belangrijke gebieden goed te kunnen bereiken is een optimaal functionerend mobiliteitssysteem essentieel. Conform het Hoofdlijnenakkoord is het doel om van Zuid-Holland de best bereikbare en verkeersveilige provincie te maken. Hiervoor moet de kwaliteit van de infrastructuur, zowel technisch als functioneel, op orde zijn. Om dit te bereiken zorgt de provincie voor de aanleg en het beheer en onderhoud van de regionale wegen en vaarwegen. Dat doet de provincie slim en innovatief, in samenwerking met andere wegbeheerders en op een integrale en trajectgewijze manier. Het functioneel op orde zijn van de infrastructuur wil de provincie onder meer bereiken door het compleet maken van het mobiliteitsnetwerk. Hiervoor pakt de provincie door uitvoering te geven aan reeds geplande infrastructuur projecten, infrastructurele knelpunten aan. Specifieke aandacht heeft hierbij de bereikbaarheid van internationale knooppunten zoals bijvoorbeeld de mainports Rotterdam en Schiphol. De provincie zal bij het Rijk pleiten voor maatregelen ter ontlasting van de Ruit van Rotterdam en ter verbetering van de achterlandverbindingen naar Duitsland. Het oplossen van knelpunten doet de provincie in nauwe samenwerking met het Rijk, de gemeenten en de waterschappen. De verbetering van de verkeersveiligheid heeft prioriteit om het aantal verkeersslachtoffers te verminderen. In deze tijd van schaarser wordende financiële middelen en het streven om ruimte slim te gebruiken zet de provincie naast het verbeteren van de bestaande en aanleg van nieuwe infrastructuur ook in op het beter benutten en slimmer gebruiken van de bestaande capaciteit van het mobiliteitssysteem. Het beter benutten kan door de vraag naar mobiliteit meer af te stemmen op het aanbod van infrastructuur en vervoermiddelen. Hiertoe wil de provincie de keuzemogelijkheden voor en de combinatie van vervoermiddelen voor reizigers verbeteren. Een belangrijk rol hierin is weggelegd voor de fiets. De nadruk zal, zoals verwoord in het Hoofdlijnenakkoord, komen te liggen op de aansluiting tussen auto, ov en fiets en aansluitingen tussen fietsverbindingen. Tevens wil de provincie dat vervoer van goederen over water een volwaardig alternatief is voor goederenvervoer over de weg. Hierdoor wordt het mobiliteitsnetwerk efficiënter gebruikt met minder piekbelasting. Daarnaast wil de provincies slimme innovaties toepassen en de integratie van netwerken verbeteren. Om het mobiliteitssysteem blijvend te versterken zal de provincie technologische ontwikkelingen, duurzame energie en logistieke innovaties inzetten. Met de keuze in het Hoofdlijnenakkoord voor een gesloten systeem binnen het programma bereikbaar en verbonden, zullen tegenvallers worden opgevangen binnen het programma. Het niet indexeren van de budgetten betekent dat er minder ruimte zal zijn voor nieuwe ambities in het programma. Meevallers zullen beschikbaar blijven in het programma en worden ingezet voor het oplossen van verdere knelpunten.
58
Trends en ontwikkelingen De economische, technologische en demografische ontwikkelingen werken door in de wijze waarop mensen en bedrijven de ruimte en het mobiliteitsnetwerk gebruiken. Nu al doen zich verschuivingen voor in gedrag en in voorkeuren, maar het is vaak onzeker of en in welke mate een dergelijke trend zich zal doorzetten. Zo maken technologische ontwikkelingen het voor steeds meer mensen mogelijk om niet op een vaste werkplek te werken. In de vrije tijd zijn mensen vaker op stap: naar de bekende publiekstrekkers, maar ook naar mooie landschappen en natuurgebieden. In de woonvoorkeuren houdt de trek naar de stad aan met een eigen mobiliteitsbehoefte. Innovatie is nodig om energietransitie bij mobiliteit van de grond te krijgen. Bij infrastructuur zullen innovaties zich met name richten op het verlengen van de levensduur van infrastructuur en het slimmer en goedkoper aanleggen en onderhouden van infrastructuur. Zelf lokaal energie opwekken en gebruiken is daarbij een belangrijke ontwikkeling. Op het gebied van verkeersveiligheid is de verwachting veiligheidswinst te behalen door ontwikkelingen in voertuigen en de interactie met de weggebruiker. Andere ontwikkeling is de Omgevingswet, waarvoor integratie van beleidsvelden in een Omgevingsvisie nodig zal zijn. Dit betekent versterking van integratie van mobiliteitsbeleid en ruimtelijk beleid, zodat de economische kracht van Zuid Holland versterkt wordt. Relevante factsheets Staat van Zuid-Holland:
•
ontwikkeling automobiliteit http://staatvan.zuid-holland.nl/Paginas/Factsheets/Ontwikkelingautomobiliteit.aspx
•
goederenvervoer over water http://staatvan.zuid-holland.nl/Paginas/Factsheets/Goederenvervoer-overwater.aspx
•
goederenvervoer over de weg http://staatvan.zuid-holland.nl/Paginas/Factsheets/Goederenvervoer-overwater.aspx
•
autobezit http://staatvan.zuid-holland.nl/Paginas/Factsheets/Autobezit.aspx
Effectindicatoren (= outcome indicatoren) Omschrijving
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
2.1.a
% wegen in goede technische staat op basis van conditiemeting (NEN2767)
PM
PM
PM
PM
PM
2.1.b
% vaarwegen in goede technische staat o.b.v. conditiemeting (NEN2767)
PM
PM
PM
PM
PM
2.1.c
Gemiddelde snelheid autoverkeer (spits/dal) op belangrijke regionale trajecten (kilometer per uur).
Spits 48 Dal 52 (2014)
≥ 2014
≥2016
≥2017
≥2018
2.1.d
Aantal dodelijke verkeersslachtoffers in ZuidHolland / regiegebied Zuid-Holland (1)
Zuid-Holland 64 Regiegebied Zuid-Holland 34 (2014)
≤ 2014
2.1.e
Fietsgebruik in Zuid-Holland (gemiddeld aantal km p.p.p.d.)
2,33 (2011-2013)
2.1.f
Gebruik provinciale vaarwegen
PM
≥ 2014 PM
≤ 2015
≤ 2016
≤ 2017
≥2016
≥2017
≥2018
PM
PM
PM
(1) In de effectindicator wordt onderscheid gemaakt tussen heel Zuid-Holland en het regiegebied van Zuid-Holland. Uitsplitsingen naar wegbeheerder/leeftijd en vervoerwijze beschikbaar via de Staat van Zuid-Holland
Toelichting 2.1.a: Deze effectindicator wordt bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden. 2.1.b: Deze effectindicator wordt bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden.
59
2.1.e: Op dit moment is de oude indicator “fietsgebruik in Zuid-Holland (gemiddeld aantal km per persoon per dag) opgenomen. Deze indicator zegt echter weinig over onze inspanningen. Inzet is een nieuwe/andere indicator die meer zegt over het daadwerkelijke fietsgebruik in Zuid-Holland. Bijvoorbeeld door echte metingen op diverse fietsroutes. De ontwikkeling hiervan vergt enige tijd. * Deze effectindicator wordt bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden. 2.1.f: Dit is een nieuwe indicator die de huidige die de huidige (verhouding vervoer over de weg/ vervoer over water) moet vervangen. De inschatting is dat de ontwikkeling enige tijd zal vergen tot Voorjaarsnota 2016. Dit zal een indicator zijn die inzicht geeft in het gebruik van de provinciale vaarwegen (bijvoorbeeld aantal passages beroeps- en recreatievaart of vervoerd gewicht beroepsvaart). Deze effectindicator wordt bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden.
Wat gaan we doen om dit doel te bereiken? Beleidstheorie Om als Zuid Holland de best bereikbare provincie te zijn waarbij de verkeersveiligheid op orde is, zet de provincie een verscheidenheid aan taken, maatregelen en instrumenten in. Beleidsmatig vormen het Hoofdlijnenakkoord, de Visie Ruimte en Mobiliteit en het Programma Mobiliteit de basis voor het provinciaal handelen. Dit beleidskader vormt het vertrekpunt om van de provincie Zuid-Holland de best bereikbare provincie te maken. Om de kwaliteit van de bestaande infrastructuur op orde te houden is het belangrijk om tijdig onderhoud te plegen aan het netwerk. Dat gebeurt door het uitvoeren van dagelijks beheer en onderhoud en grootschalig beheer en onderhoud. Om het netwerk compleet te maken en de verkeersveiligheid te verbeteren voert de provincie infrastructurele projecten uit. En daarnaast werken we samen met beheerders van aansluitende netwerken. Met het integrale Programma Zuid Hollandse Infrastructuur (PZI) vertaalt de provincie het beleid programmatisch en financieel naar maatregelen, projecten en programma’s op het gebied van wegen, vaarwegen, openbaar vervoer, verkeersveiligheid, goederenvervoer en fietsinfrastructuur. Om de vraag naar mobiliteit af te stemmen op het aanbod van infrastructuur en het verbeteren van de integratie van netwerken voert de provincie projecten uit die zich richten op het verminderen van de piekbelasting van het netwerk. De integratie krijgt vorm door bijvoorbeeld het verbeteren van kruisingen tussen weg-vaarweg, betere overstapmogelijkheden fiets-OV en slim informeren van reizigers. Tevens worden strategische analyses gemaakt van het netwerk (provinciaal, rijks, etc) en vindt vertaling plaats naar nadere uitwerking van het beleid over de volle breedte van bereikbaarheid en verkeersveiligheid. Dit geeft input voor toekomstige verbeteringen van de bereikbaarheid en verkeersveiligheid en de programmatische vertaling hiervan. Knelpunten en problemen worden gebiedsgericht en integraal beschouwd, waarbij de oplossingen gezocht worden over alle modaliteiten heen en ook op andere gebieden dan infrastructurele maatregelen. Samenwerking en netwerkend werken met andere overheden en maatschappelijke organisaties is hierbij cruciaal voor het versterken van de bereikbaarheid van Zuid-Holland. Specifiek samen met de partners in de Zuidvleugel worden jaarlijks met het Rijk afspraken gemaakt in het kader van het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) op basis van een gecoördineerde ruimtelijk en bereikbaarheidsaanpak voor de uitvoeringsstrategie en investeringsstromen. Tussentijds worden per project ook bestuurlijke afspraken gemaakt.
60
Taak 2.1.1 Uitvoeren van dagelijks beheer en onderhoud De provincie heeft de wettelijke plicht haar areaal, de provinciale wegen en vaarwegen, te beheren en onderhouden. Dit betekent de zorg voor een beschikbare, betrouwbare en veilige infrastructuur, zodat een vlotte en veilige afwikkeling van het verkeer gewaarborgd is. Verspreid over het gehele areaal worden dagelijkse beheer- en onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd om de wegen en vaarwegen technisch in stand te houden, de veiligheid te bewaken en de doorstroming te waarborgen. Het betreft onder meer: toezicht, inspectie en handhaving, juridisch beheer, bediening van bruggen, verkeersvoorzieningen, gladheidsbestrijding, kleinschalig civieltechnisch en groenonderhoud aan wegen, vaarwegen en kunstwerken, exploitatie van steunpunten en vaar- en voertuigen. Door middel van dynamisch verkeersmanagement wordt de doorstroming van het (vaar)wegverkeer verbeterd. Er wordt ingespeeld op de actuele verkeerssituatie en er is betrouwbare reistijdinformatie beschikbaar. Alle dynamische verkeersmanagementsystemen op de weg zijn werkend en onderling gekoppeld. Op het gebied van vaarwegen worden afspraken gemaakt met andere beheerders om de afstandsbediening van bruggen over cruciale vaarroutes over te nemen. Hierdoor ontstaat meer zicht op de actuele verkeerssituatie rond bruggen en op de vaarweg. Verder worden ontheffingen, vergunningen en toestemmingen verleend op basis van de Wegenwet en de Wegenverordening Zuid-Holland, de Scheepvaartverkeerswet, het Binnenvaartpolitiereglement en de vaarwegenverordening. Hiervoor gelden wettelijke termijnen. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving 2.1.1.1
2.1.1.2
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
Percentage binnen de wettelijke termijn (conform Awb) verleende ontheffingen, vergunningen en toestemmingen
90%
90%
92%
92%
92%
Percentage binnen de streeftermijn (conform vastgesteld werkproces) afgehandelde meldingen
PM
PM
PM
PM
PM
2.1.2.2: De verwachting is dat deze prestatie-indicator bij de Voorjaarsnota 2016 wordt opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden.
Taak 2.1.2 Uitvoeren van planmatig onderhoud Het onderhoud aan de provinciale wegen en vaarwegen wordt uitgevoerd volgens de systematiek van planmatig beheer en onderhoud, waarbij een integrale, trajectgewijze aanpak wordt toegepast op de 10 vaarwegtrajecten en de 118 wegtrajecten. De beheerstrategie wordt geëvalueerd, herijkt en in lijn gebracht met de internationale assetmanagement standaard ISO 55000 (die in maart 2014 van kracht is geworden). In het nieuwe assetmanagementplan wordt de beheercyclus van 6 jaar bij wegen en 10 jaar bij vaarwegen vervangen door een toestand afhankelijk moment. Risico’s en prestaties wegen mee bij het bepalen van het noodzakelijk onderhoudsmoment. De onderhoudsstaat wordt bewaakt door periodieke inspecties. Precies op tijd in te grijpen zorgt voor instandhouding tegen minimale kosten met optimale prestaties en overwogen geaccepteerde risico’s. In het PZI is een overzicht opgenomen van weg en vaarwegtrajecten waarvan het planmatig onderhoud in 2016 wordt afgerond.
61
Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving 2.1.2.1
Aantal binnen het tijdvenster afgeronde trajecten
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
PM
PM
PM
PM
PM
2.1.2.1: De prestatie-indicator wordt bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden. Taak 2.1.3 Kaders stellen en de provincie vertegenwoordigen voor het verbeteren van de bereikbaarheid en verkeersveiligheid Het Hoofdlijnenakkoord en de in 2014 vastgestelde Visie Ruimte en Mobiliteit en het Programma Mobiliteit vormen het kader waarbinnen de acties en activiteiten op het gebied van mobiliteit uitgevoerd dienen te worden. Ontwikkelingen in de maatschappij en nieuwe inzichten op het gebied van mobiliteit vereisen een continue toets van dit kader. Biedt deze nog voldoende houvast en geeft dit voldoende richting om de gestelde doelen te bereiken. Vanuit dit gezichtspunt geven strategische analyses van wegen, vaarwegen en openbaar vervoer voeding aan actualisatie van het Programma Mobiliteit en indien noodzakelijk bijstelling van het kader. Om de doelen van betere bereikbaarheid en een betere verkeersveiligheid te behalen is het noodzaak om op te trekken met onze partners in de regio. Vandaar dat de provincie deelneemt aan diverse overleggen, zodat provinciale standpunten en wensen op het gebied van mobiliteit in gezamenlijkheid met deze partners tot uitvoering komen. Taak 2.1.4 Uitvoeren van projecten / maatregelen voor bereikbaarheid en verkeersveiligheid (Programma Zuid Hollandse Infrastructuur (PZI) Meerjarenprogramma infrastructuur) Het Programma Zuid-Hollandse Infrastructuur(PZI) vervult de rol van planningsinstrument en geeft inzicht in de middelen voor nieuwe en verbeterde infrastructuur. Met het PZI wordt invulling gegeven aan de kaders uit het Hoofdlijnenakkoord, de VRM en het Programma Mobiliteit. Met het uitvoeren van projecten en maatregelen uit het PZI wordt de provincie beter bereikbaar en verkeersveiliger. Het PZI bevat eigen provinciale projecten en maatregelen naast projecten en maatregelen die in samenwerking met of met medefinanciering van andere partners als Rijk, gemeenten en waterschappen worden uitgevoerd. Het streven is om een duurzaam financieel evenwicht tussen investeringen in en onderhoud van de infrastructuur tot stand te brengen. Dit is gebeurd door samenvoeging van het meerjarenprogramma infra en onderhoud in het nieuwe PZI. Indien nodig wordt prioritering aangebracht binnen het programma Bereikbaar en Verbonden. Het PZI-programma verkeersveiligheid richt zich op maatregelen die de verkeersveiligheid van onze wegen verbeteren. Daarnaast zet de provincie door middel van educatie, communicatie, campagnes en voorlichting in op gedragsverandering van de verkeersdeelnemers. Dit doet de provincie in samenwerking met diverse partners zoals Rijk, gemeenten, scholen en politie. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving 2.1.4.1
2.1.4.2
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
Percentage projecten MPI binnen planning: Wegen Vaarwegen Openbaar vervoer Fiets Verkeersveiligheid
(2014) 92% 100% 87% 89% 57%
75% 75% 75% 75% 75%
75% 75% 75% 75% 75%
75% 75% 75% 75% 75%
75% 75% 75% 75% 75%
Percentage projecten MPI binnen budget: Wegen Vaarwegen Openbaar vervoer Fiets Verkeersveiligheid
(2014) 100% 100% 92% 94% 100%
85% 85% 85% 85% 85%
85% 85% 85% 85% 85%
85% 85% 85% 85% 85%
85% 85% 85% 85% 85%
62
Omschrijving 2.1.4.3
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
120 (2014) 138 (2014)
≥ 2014
≥ 2015
≥ 2016
≥ 2017
≥ 2014
≥ 2015
≥ 2016
≥ 2017
School op Seef: totaal aantal gecertificeerde scholen (bereikte leerlingen) in jaar x Totally Traffic: totaal aantal deelgenomen scholen (bereikte leerlingen) in jaar x 1)
(1) Voor de indicatoren met betrekking tot School op Seef en Totally Traffic moet nog uitgezocht worden of het mogelijk is om het aantal bereikte leerlingen op te nemen.
Taak 2.1.5 Uitvoeren projecten, programma’s en maatregelen gericht op betere benutting van de infrastructuur Een van de rode draden uit de Visie Ruimte en Mobiliteit is Beter Benutten. Naast maatregelen aan de aanbodkant van het mobiliteitssysteem (taak 2.1.4), is deze taak gericht op betere benutting van de infrastructuur aan de vraagkant. Verkeersdeelnemers er toe zetten om op andere meer gedifferentieerde tijden te reizen, ze er toe zetten om alternatieve modaliteiten voor de te maken reis te overwegen, flexibel werken te stimuleren en mobiliteitsstromen te sturen door de inzet van dynamisch verkeersmanagement dragen bij aan het doel van betere bereikbaarheid en verkeersveiligheid. Projecten, programma’s en maatregelen gericht op een betere benutting van de infrastructuur voert de provincie in nauwe samenwerking met andere wegbeheerders, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties uit. Het beter op elkaar aansluiten van netwerken onderling is hierbij van belang. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Voor de nieuwe indicator voor het Verenfonds kan, op dit moment nog geen ambitie voor de komende jaren worden gegeven. Hiervoor moet eerst meer inzicht worden verkregen in de omvang van het fonds en de potentiële gebruikers hiervan. Vermoedelijk kan bij de Voorjaarsnota 2016 hier invulling aan worden gegeven. Daarbij is er overigens nog de vraag of het in dit geval gewenst is om een ambitie ten aanzien van het gebruik van het fonds op te nemen. Andere indicatoren bij deze taak zijn nog niet bekend. Momenteel wordt nagedacht over de juiste indicatoren die voldoende inzicht geven in de activiteiten die de provincie onderneemt gericht op deze taak. Deze indicatoren dienen relevant, beschikbaar en haalbaar te zijn. Daarnaast wordt nagedacht over welke activiteiten de provincie nog meer gaat uitvoeren, bijvoorbeeld de verdere invulling van mobiliteitsmanagement. Hiervoor is het nog te prematuur om indicatoren op te stellen. Het streven is om deze prestatie-indicator bij de Voorjaarsnota 2016 op te nemen inclusief nulmeting en streefwaarden. Taak 2.1.6 Uitvoeren verkenningen en onderzoeken ten behoeve van versterking en opwaardering mobiliteitssysteem Parallel aan het op orde brengen en beter benutten van het mobiliteitssysteem voert de provincie gebieds- en bereikbaarheidsverkenningen uit om knelpunten en kansen voor de toekomst te inventariseren en mogelijke verbetermaatregelen te definiëren. Op dit moment loopt de gebiedsverkenning Westland. Deze zal medio 2016 leiden tot een eerste aanzet voor een strategische agenda. Naast de gebieds- en bereikbaarheidsverkennningen participeert de provincie in diverse MIRT-onderzoeken gericht op het versterken van de toekomstvastheid van het mobiliteitssysteem. Momenteel lopen er diverse MIRT-onderzoeken zoals: Internationale connectiviteit, bereikbaarheid Rotterdam – Den Haag en de MIRT-onderzoeken voor de goederencorridors Rotterdam – Noord-Brabant – Noord-Limburg – Duitsland en Rotterdam – Arnhem/Nijmegen – Duitsland. Deze onderzoeken moeten leiden tot programma’s of maatregelpakketten waarmee verwachte knelpunten kunnen worden voorkomen en de bereikbaarheid in de toekomst kan worden gegarandeerd.
63
Wat mag dat kosten voor het doel? Exploitatie (bedragen x €1.000)
Jaarrekening Begroting 2015 2014
Begroting
na VJN
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
2016
DOEL 2-1 Instandhouding, bereikbaarheid en verkeersveiligheid op orde Lasten
288.278
225.678
221.196
219.284
240.464
221.041
Baten
25.857
37.005
13.050
7.375
8.575
12.412
-262.421
-188.674
-208.147
-211.909
-231.889
-208.629
276
0
0
0
0
0
375
0
0
0
0
Totaal saldo van baten en lasten Programmareserves 1%-regeling Kunst 2014 DP Verb.proc.fin.inz.Mobiliteit COA P&R knooppunten
369
0
0
0
0
0
905
1.760
3.190
2.225
0
1.964
0
0
0
0
72.361
2.055
0
0
0
0
0
1.311
1.224
2.526
6.313
59.391
17.731
15.264
13.959
14.496
1.100
5.178
0
0
0
0
0
29.792
0
0
0
0
0
0
11.407
11.407
11.407
11.407 0
Coolport middelen Dekking infra projecten < 1 mln DBI Egal.kaplast Kaderbesluit Infra Egal.kaplast nota IWA Egalisatiereserve expl proj MPI Fietsprojecten Impuls openbaar vervoer Mobiliteit Reserve bereikbaarheid
6.547
200
3.800
2.200
12.040
8.824
0
0
0
0
173.915
32.054
33.542
31.980
42.693
18.820
375
0
0
0
0
0
1.700
2.300
1.000
0
0
0
Reserve kapitaallasten mobiliteit + Bijdrage uit reserve 2014 DP Verb.proc.fin.inz.Mobiliteit Coolport middelen Egal.kaplast Kaderbesluit Infra
77.616
Egal.kaplast nota IWA Egalisatiereserve expl proj MPI
21.878
HOV Net Zuid-Holland Noord Impuls openbaar vervoer
7.000
Mobiliteit Reserve bereikbaarheid Reserve kapitaallasten mobiliteit - Storting in reserve Resultaat
7.159
0
0
0
0
0
7.963
16.831
14.352
8.789
7.516
16.490
17.159
17.338
0
21.328
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
11.515
11.515
11.515
11.515
34.149
11.124
1.987
16.962
287
8.824
0
0
0
0
0
124.552
60.902
57.630
45.193
37.267
40.647
-213.058
-217.521
-232.235
-225.122
-226.462
-230.455
Toelichting meerjarenraming De meerjarenraming geeft het beeld van de lasten voor het beheer van de bestaande infrastructuur en voor het uitvoeren van projecten voor nieuwe infrastructuur. De mutaties in de lasten zijn het gevolg van oplopende kapitaallasten en de uitvoering van infrastructurele projecten < € 1 mln. Deze mutaties vinden plaats naar aanleiding van de wijzigingen in het MPI, in het MPO en de gevolgen van het Kaderbesluit Infrastructuur 2015. Voor een nadere toelichting op de infrastructurele projecten wordt verwezen naar het integrale MPI en MPO 2016-2045, dat tegelijk met de Begroting 2016 wordt aangeboden. 64
DOEL 2-2 Een adequaat aanbod van openbaar vervoer Wat willen we bereiken? Met betrekking tot een adequaat aanbod van openbaar vervoer wordt beoogd het volgende te bereiken: 1.
Goed functionerende dienstverlening OV voor bus, regionaal spoor en waterbus;
2.
Infrastructuur openbaar vervoer op orde;
3.
Verbeterde kwaliteit openbaar vervoer.
Hiertoe zet de provincie in op efficiënt en effectief regionaal openbaar vervoer dat goed aansluit bij de maatschappelijke vraag. Openbaar vervoer is geen doel op zich, maar ondersteunend aan de wens van de reiziger om van A naar B te komen. Openbaar vervoer verbindt plekken die vanuit ruimtelijk-economisch perspectief een verband met elkaar hebben. Hoogwaardig openbaar vervoer levert een steeds grotere bijdrage aan het economisch vestigingsklimaat in de Zuidelijke Randstad. Ook levert openbaar vervoer een belangrijke bijdrage aan het beheersbaar houden en waar mogelijk reduceren van congestie in het stedelijk netwerk. Daarom werkt de provincie aan een kwaliteitsimpuls voor het openbaar vervoer. Belangrijk element hierin is de ontwikkeling van Randstad-net (R-net) in Zuid-Holland: een hoogwaardig netwerk van bus-, tram- en treinverbindingen en metrolijnen. In het kader van R-net wordt ingezet op de veelgebruikte lijnen, daar waar de maatschappelijke vraag het grootste is. Openbaar vervoer heeft ook een belangrijke sociale functie en draagt bij aan het vitaal en leefbaar houden van het landelijk gebied. Voor het landelijk gebied is de doelstelling om het openbaar vervoer efficiënter in te richten en beter aan te laten sluiten op de vraag, zodat kwetsbare groepen in de samenleving mobiel kunnen blijven. Bij de voorbereiding van aanbestedingen van OV-concessies wordt expliciet aandacht besteed aan het goed aansluiten van vraag en aanbod. Trends en ontwikkelingen Op het gebied van het openbaar vervoer zijn een aantal trends zichtbaar, zowel op internationaal niveau als op nationaal niveau en zowel in stedelijke gebieden als in landelijke gebieden. De Zuid-Hollandse stedelijke agglomeratie is relatief beperkt in omvang. Daarom is het voor het economisch functioneren van belang dat het goed is ingebed in nationale, Europese en wereldwijde netwerken. De trend van globalisering vraagt om hoogwaardige interne en externe verbindingen tussen de centra van onze regio (in het bijzonder Schiphol, Rotterdam The Hague Airport en station Rotterdam Centraal) met de centra van andere binnen- en buitenlandse regio’s. De demografische opbouw van de samenleving verandert, wat leidt tot een verschuiving in het OV-gebruik. Jongeren trekken vanuit het landelijk gebied naar de stad en keren daarna meestal niet meer terug, waardoor de vergrijzing toeneemt. In het stedelijk gebied is de vraag naar openbaar vervoer, door de toegenomen diversiteit in bevolkingsopbouw, veel gedifferentieerder dan voorheen. Dit leidt tot een verschuiving van autogebruik naar OVen fietsgebruik en tot een toename van het aantal multimodale verplaatsingen. Dit komt overeen met het hoge OV-gebruik in de Zuidelijke Randstad. Onder jongeren lijkt er sprake van een afname van het autogebruik, terwijl het aantal mobiele 65-plussers toeneemt. In het landelijk gebied leiden demografische ontwikkelingen er toe dat het openbaar vervoer als voorziening onder druk staat. De betaalbaarheid van het openbaar vervoer door overheden in de huidige vorm lijkt niet lang houdbaar. In landelijke gebieden speelt de auto verreweg de belangrijkste rol. Hier is het autobezit vergeleken met de stedelijke gebieden hoger en tot 2012 sterker gestegen. Als gevolg van demografische ontwikkelingen neemt het gebruik van openbaar vervoer in landelijke gebieden af. 65
Tot slot de constatering dat in het openbaar vervoer vernieuwing en innovatie noodzakelijk zijn om adequaat in te springen op veranderingen in de samenleving. Innovatie is ook een instrument om energietransitie in het openbaar vervoer tot stand te brengen. Zuid-Hollandse universiteiten en kennisinstellingen zijn hierbij al actief. Er liggen kansen bij waterstofgas (brandstofcel), groen gas en elektriciteit (uit duurzame bronnen). Daarnaast wordt door autofabrikanten op dit moment volop onderzoek gedaan naar en geëxperimenteerd met de ontwikkeling van autonome voertuigen. De verwachting is dat binnen de komende tien tot vijftien jaar deze technologische ontwikkeling een grote verandering te weeg zal gaan brengen. Niet alleen waar het gaat om het autogebruik, maar ook waar het gaat om de inzet van dergelijke voertuigen in het openbaar vervoer. In het voor- en natransport geldt dit overigens ook voor de e-bike. Nu al staat vast dat er een toename is van het aantal personen dat een e-bike bezit. Een e-bike zorgt ervoor dat de actieradius van fietsers verdubbelt. Effectindicatoren (= outcome indicatoren) Omschrijving
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
• 2.2.a
Aantal instappers en reizigerskilometers voor: a. Busconcessie b. R-net lijnen c. Spoordiensten d. Waterbus
2.2.b
Algemene waardering CROW-KpVV Klantenbarometer
2.2.c
a. 280 mln km b. PM c. 51 mln km d. 1,7 mln reizigers
a. 0% b. > nulmeting c. >nulmeting d. >nulmeting
a. 0% b. >2016 c. >2016 d. >2016
a. 0% b. >2017 c. >2017 d. >2017
a. 0% b. >2018 c. >2018 d. >2018
7,5
≥ landelijk gemid. 2016
≥ landelijk gemid. 2017
≥ landelijk gemid. 2018
≥ landelijk gemid. 2019
Waardering CROW-KpVV Klantenbarometer aspect sociale veiligheid
7
≥ landelijk gemid. 2016
≥ landelijk gemid. 2017
≥ landelijk gemid. 2018
≥ landelijk gemid. 2019
2.2.d
Bezettingsgraad fietsenstalling bij OV-haltes
PM
> nulmeting
>2016
>2017
>2018
2.2.e
Bezettingsgraad P&Rplaatsen bij OV-haltes
PM
> nulmeting
>2016
>2017
>2018
2.2.a: Voor het aantal instappers en reizigerskilometers voor de R-Netlijnen is nog geen nulmeting beschikbaar. Deze wordt op dit moment uitgevoerd. Het aantal reizigers Waterbus heeft alleen betrekking op het contract van de provincie Zuid-Holland. Deze effectindicator wordt bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden.
Wat gaan we doen om dit doel te bereiken? Beleidstheorie Om de doelen te bereiken zet de provincie in op een mix van nauw met elkaar samenhangende instrumenten. Beleidsmatig vormen de Visie ruimte en mobiliteit en het Programma Mobiliteit (in combinatie met specifieke uitwerkingen zoals het Tarievenbeleid) de basis voor het provinciaal handelen. Dit beleidskader vormt het vertrekpunt voor het aanbesteden van openbaar vervoer. Daarnaast zet de provincie in op proactief concessiemanagement waar het gaat om de uitvoering van provinciaal openbaar vervoer. Om ook in de toekomst een OV-product aan te kunnen bieden dat aansluit bij de vraag van de reiziger is samenwerking met medeoverheden, reizigersorganisaties, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties van belang. Bij de aanbesteding van nieuwe concessies zal daarom in worden gezet op het gezamenlijk bepalen van de OV ambities in het betreffende gebied. Daarnaast zal continu afstemming met andere decentrale overheden worden gezocht, zodat de reiziger zo weinig mogelijk merkt van concessiegrenzen. In Zuid-Holland gaat het vaak
66
om de samenwerking tussen provincie en de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH), maar ook het samenwerken met de overige (decentrale) overheden waarmee OV grenzen worden gedeeld is relevant. Belangrijk daarbij is de afstemming tussen het regionaal vervoer en het hoofdrailnet. Bij alles wat de provincie wil bereiken, speelt het gegeven dat de provincie niet altijd direct invloed heeft op het behalen van de genoemde doelstellingen. De provincie is kaderstellend en verleent concessies met daarin een aantal basiseisen binnen die kaders. De vervoerder is verantwoordelijk voor het netwerk en het genereren van zoveel mogelijk reizigers. Verder is voldoende financiering voor het openbaar vervoer uit de Brede Doeluitkering Verkeer en Vervoer (BDU) van belang voor het behalen van de OV-doelstellingen. Door een wijziging van de Wet BDU zal de provincie vanaf 2016 de rijksbijdrage voor verkeer en vervoer ontvangen via het Provinciefonds. De provincie krijgt hierdoor volledige autonomie over de besteding van deze rijksbijdrage. Om deze wijziging adequaat te verwerken, wordt een transitie van de BDU naar het Provinciefonds voorbereid binnen de provincie. Deze transitie wordt op onderdelen al geëffectueerd om de continuïteit van bestaand beleid te kunnen waarborgen. Taak 2.2.1 Kaders stellen en de provincie vertegenwoordigen voor regionaal openbaar vervoer De kaders met betrekking tot het beleid op het gebied van openbaar vervoer zijn geformuleerd in de Visie ruimte en mobiliteit (VRM). De provincie gebruikt de concessies voor het openbaar vervoer per bus, trein en over water om de beleidsambities te realiseren. Dit betekent dat de provincie eisen stelt aan de vervoersbedrijven die het openbaar vervoer willen exploiteren. Deze eisen worden per concessie opgenomen in een Nota van Uitgangspunten dat door Provinciale Staten wordt vastgesteld. Gedeputeerde Staten stellen vervolgens een verder uitgewerkt programma van eisen vast. De provincie stelt eisen over R-net corridors, de aansluiting op andere lijnen of vervoersvormen, reizigersinformatie et cetera. Met betrekking tot de exploitatie van de verleende concessies hanteert de provincie het principe: laat de markt doen waar de markt goed in is. De vervoerder heeft de beste kennis van de markt en van de exploitatie, want hij zit het dichtst op de klant. De ontwikkelfunctie ligt dus bij de vervoerder. Ondanks dit gegeven blijft de jaarlijkse tarievenvoorstel afhankelijk van de goedkeuring door de provincie als concessieverlener, die daarbij het advies van het reizigersoverleg betrekt. De provincie toetst het tarievenvoorstel aan de hand van het provinciale tarievenkader. Aan de taak zijn geen zinvolle begrotingsindicatoren te koppelen. De eisen waaraan vervoerders moeten voldoen zijn contractueel vastgelegd, de aansturing loopt dan ook via deze weg. Dit maakt dat er dus in de begroting wordt volstaan met een kwalitatieve beschrijving van de taak. Taak 2.2.2 Aanbesteden en sturen regionale OV-concessies en- contracten De provincie is opdrachtgever voor het openbaar vervoer binnen de provincie, exclusief het vervoer in de Metropoolregio Rotterdam - Den Haag. In dat kader verleent de provincie OV-concessies. Per december 2018 zal de huidige concessie voor de regio Drechtsteden / Alblasserwaard Vijfheerenlanden expireren. Gezamenlijk met gemeenten en andere regionale belanghebbenden wordt een proces opgestart ter voorbereiding van de aanbesteding voor de volgende concessieperiode. Bij deze aanbesteding zal worden gezocht naar mogelijkheden om innovaties in het openbaar vervoer, bijvoorbeeld op het vlak van zero-emmissievervoer en kleinschalig vervoer, te introduceren. Ook de verdere uitrol van R-net wordt verkend. De eerste voorbereidende stappen in dit proces worden reeds in het najaar van 2015 gezet, waarbij wordt gestreefd naar de totstandkoming van een breed gedragen beleidskader in de loop van 2016. De daadwerkelijke aanbestedingsprocedure kan dan vervolgens ruim op tijd, in 2017, plaatsvinden.
67
De provincie zet in op proactief concessiemanagement. Hieronder wordt verstaan het tijdig signaleren van ontwikkelingen, netwerkgericht contact onderhouden met alle stakeholders, doelgerichter monitoren op prestaties en het scherper prioriteren van de werkzaamheden. De inspanningen van het concessiemanagement leveren input voor beleidsevaluatie en faciliteren daarmee bijsturing van beleid. Aan de taak zijn geen zinvolle begrotingsindicatoren te koppelen. De eisen waaraan vervoerders moeten voldoen zijn contractueel vastgelegd, de aansturing loopt dan ook via deze weg. Dit maakt dat er dus in de begroting wordt volstaan met een kwalitatieve beschrijving van de taak. Taak 2.2.3 Uitvoeren van projecten / maatregelen voor openbaar vervoer infrastructuur Naast het beschikbaar stellen van middelen ten behoeve van de exploitatie van het openbaar vervoer zet de provincie middelen in om de infrastructuur ten behoeve van het OV te verbeteren. Deze middelen worden beschikbaar gesteld via het Meerjarenprogramma Infrastructuur en zijn grotendeels gericht op het verbeteren van de doorstroming ten behoeve van de implementatie van R-Net. Verbetering van de doorstroming maakt frequentieverhoging mogelijk en draagt bij aan de betrouwbaarheid van R-Net. Waar mogelijk wordt daarbij zoveel als mogelijk aangesloten bij de uitvoering van andere infrastructurele projecten. Uiteindelijk is het de bedoeling dat in 2028 het totale programma R-Net is geïmplementeerd. Daarnaast voert de provincie onderzoek uit naar mogelijke uitbreidingen en capaciteitsverbeteringen van R-Net, het Waterbusnetwerk en het spoor. Deze onderzoeken moeten uitwijzen waar kansen liggen om deze netwerken te verbeteren c.q. uit te breiden. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
2.2.3.1
Percentage R-net/OV projecten MPI binnen planning
87%
100%
100%
100%
100%
2.2.3.2
Percentage R-net/OV projecten MPI binnen budget
92%
100%
100%
100%
100%
Taak 2.2.4 Uitvoeren van projecten / maatregelen ter verbetering van de kwaliteit van het OV Naast een goed kwantitatief aanbod van het openbaar vervoer is het investeren in de kwaliteit van het openbaar vervoer van belang. Daarom zijn middelen beschikbaar voor het verbeteren van de bereikbaarheid van de grotere OV-haltes (fietsenstallingen en P+R), in combinatie met middelen om de toegankelijkheid van OV-haltes voor reizigers met een beperking te verbeteren. Tenslotte worden provinciale middelen ingezet om de sociale veiligheid in het openbaar vervoer te verbeteren. De provincie wil de komende jaren onderzoeken op welke wijze de kwaliteit van het openbaar vervoer beter aan kan sluiten bij de wensen van de gebruikers. Daartoe zullen, indien kansrijk, innovatieve (pilot)projecten worden gestart. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
2.2.4.1
Capaciteit fietsenstallingen bij OV-haltes
PM
> nulmeting
>2016
>2017
>2018
2.2.4.2
Capaciteit P&R-plaatsen bij OV-haltes
PM
> nulmeting
>2016
>2017
>2018
Het betreft hier twee nieuwe indicatoren. Deze prestatie-indicatoren worden bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden.
68
Wat mag dat kosten voor het doel? Exploitatie (bedragen x €1.000)
Jaarrekening Begroting 2015 2014
Begroting
na VJN
2016
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
DOEL 2-2 Een adequaat aanbod openbaar vervoer Lasten
84.517
94.359
95.773
85.813
94.383
100.041
Baten
77.359
88.608
812
823
834
846
-7.158
-5.752
-94.961
-84.990
-93.550
-99.195
-153
0
0
0
0
0
3.123
0
0
0
0
5.377
Totaal saldo van baten en lasten Programmareserves Egalisatiereserve expl proj MPI HOV Net Zuid-Holland Noord Milieueisen openbaar vervoer
0
0
0
1.260
0
Mobiliteit
0
78.796
78.796
84.626
84.626
2.000
168
0
0
0
0
10.900
0
0
0
2.000
89.864
78.796
85.886
90.003
Mobiliteit
0
83.285
83.370
83.877
83.872
Revolverend Verenfonds
0
1.300
1.300
1.200
1.200
Reserve bereikbaarheid
502
RijnGouwelijn + Bijdrage uit reserve
- Storting in reserve Resultaat
3.472
0
0
84.585
84.670
85.077
85.072
-3.686
-3.752
-89.683
-90.865
-92.741
-94.265
Toelichting meerjarenraming Door een wijziging van de Wet BDU zal de provincie vanaf 2016 de rijksbijdrage voor verkeer en vervoer ontvangen via het Provinciefonds. In tegenstelling tot de BDU is deze niet als baten opgenomen, omdat het algemene middelen zijn. De rijksbijdrage voor verkeer en vervoer wordt gestort in de reserve Mobiliteit. Het totaal van de lasten van € 81 mln is opgebouwd uit € 78,8 mln aan posten die gespecificeerd zijn in het bestedingsplan Mobiliteit 2016 en de rest uit kosten voortvloeiend uit beleidsontwikkeling en apparaatslasten. De middelen voor het bestedingsplan Mobiliteit 2016 worden onttrokken aan de reserve Mobiliteit.
69
Programma 3 Aantrekkelijk en Concurrerend Dit programma bevat de volgende doelen, die hierna worden toegelicht: Doel 3-1 Een groeiende, duurzame en innovatieve economie Doel 3-2 Duurzame energie Doel 3-3 Beter benut (bebouwd) gebied Doel 3-4 Goede ruimtelijke kwaliteit Doel 3-5 Vraag en aanbod wonen, werken en voorzieningen in balans Doel 3-6 Beschermd, bekend en beleefbaar cultureel erfgoed Doel 3-7 Schonere bodem en beter benutte bodem en ondergrond
Exploitatie
Begroting 2016
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
99.861
78.259
76.896
61.745
(bedragen x €1.000) Programma 3 Aantrekkelijk en Concurrerend Lasten Baten
3.819
504
504
498
-96.042
-77.754
-76.391
-61.248
Bijdrage uit reserve
25.502
12.399
15.084
105
Storting in reserve
8.644
10.125
10.125
10.125
-79.183
-75.480
-71.432
-71.268
Totaal saldo van baten en lasten
Resultaat
Incidentele baten en lasten (bedragen x €1.000)
Raming 2016
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
48.090
25.790
24.775
9.800
3.813
498
498
498
-44.278
-25.293
-24.278
-9.302
Bijdrage uit reserve
25.502
12.399
15.084
105
Storting in reserve
8.644
10.125
10.125
10.125
-27.420
-23.019
-19.319
-19.322
Programma 3 Aantrekkelijk en Concurrerend Lasten Baten Totaal saldo van baten en lasten
Resultaat
71
DOEL 3-1 Een groeiende, duurzame en innovatieve economie Wat willen we bereiken? Met dit doel wordt beoogd het volgende te bereiken:
•
Vergroten van de innovatiekracht van het kennisintensieve MKB
•
Vergroten van het organiserend vermogen van het kennisintensieve MKB
•
Vergroten van het organiserend vermogen in de Greenports en in het Haven Industrie Complex (HIC)
•
Duurzame transitie van de Greenports en het Haven industrie Complex (HIC)
De provincie wil de regionale economie versterken door ruimte te scheppen voor een groei die duurzaam en innovatief is. Ook wil de provincie zich onderscheiden met een flexibele en innovatieve economie en wil nieuwe kennisintensieve sectoren en werkgelegenheid creëren door de kennis en innovatie in Zuid-Holland beter te benutten. Voorts zet de provincie zich in voor het behoud van de sterke positie die de Greenports in de wereld hebben. Daarnaast wil de provincie het moderniseringsproces van het HIC faciliteren. Het Rotterdamse havengebied verandert van een klassieke haveneconomie naar een kennisintensief complex gebaseerd op (informatie-)technologie, hernieuwbare grondstoffen en innovatieve diensten. De lage ligging, grote bevolkingsdichtheid en de aanwezigheid van energie-intensieve industrie (Chemie, Greenports en Logistiek) maken Zuid-Holland extra kwetsbaar voor de groeiende schaarste aan grondstoffen, de stijgende energieprijzen en de klimaatverandering. Voor de Zuid-Hollandse economie is een transitie naar een water- en energie-efficiënte economie gebaseerd op duurzame energie en biobased grondstoffen urgent. De randvoorwaarden voor de transitie van de Greenports en het HIC zijn echter nog niet op orde. Ook benut ZuidHolland ondanks de gunstige uitgangspositie haar innovatiepotenties onvoldoende. Twee zwaktes liggen daaraan ten grondslag: ondermaatse samenwerking tussen overheden, kennisinstellingen en bedrijven en een achterblijvend aantal kennisintensieve MKB'ers die erin slagen om door te groeien. Technologische ontwikkelingen en globalisering scheppen een nieuwe economie met een grote dynamiek, die vraagt om aanpassing van bestaande bedrijvigheid en ruimte voor starters. De provincie blijft samen met mede-overheden, bedrijven en kennisinstellingen, grotendeels verenigd in de regionale ontwikkelingsmaatschappij Innovation Quarter (IQ) en de Economische Programmaraad Zuidvleugel (EPZ) uitvoering geven aan de gezamenlijke Economische Agenda Zuidvleugel (EAZ). Met het Rijk en de andere provincies heeft de provincie afspraken gemaakt in de samenwerkingsagenda ‘Gezamenlijke MKB innovatieondersteuning’ over instrumenten voor en dienstverlening aan het MKB. Dit betreft een rollende agenda waar de komende jaren verder invulling aan gegeven zal worden.
Trends en ontwikkelingen Recente rapporten zoals de Economische Monitor Zuid-Holland 2015, de Randstadmonitor, het rapport 'Visie op regio’s in 2014' van de ING en het rapport ’Port Cities’ van de OECD en de Voortgangsrapportage Havenvisie 2014 van de Convenantspartners Havenvisie 2030 tonen dat Zuid-Holland economische sectoren met veel potentie heeft, maar dat onze regio niet sterker uit de crisis is gekomen en wat betreft innovatie achterblijft ten opzichte van andere regio’s. Tegelijkertijd luidt het advies van de adviesorganen om blijvend in te zetten op het versterken van de regionale samenwerking en stimulering van innovatie (in het bijzonder MKB). Deze inzichten tonen eens te meer aan dat de provincie moet doorgaan met het vergroten van slagkracht en samenwerking, tegengaan van versnippering van inzet en middelen en het doorvoeren van de EAZ. Van de tuinbouw in Nederland bevindt zich 27% in Zuid-Holland (Economische Monitor Zuid-Holland 2015). Vergeleken met 2010 is de werkgelegenheid in deze topsector in 2014 gedaald naar 79% en is nu op het niveau van 20.569 banen. Het aantal vestigingen is gedaald naar 68% in 2014 ten opzichte van 2010 en bedraagt nu 2619. De tuinbouw moet een moderniseringsslag maken om een duurzame succesvolle sector te blijven in de toekomst.
72
De Rotterdamse haven is nog steeds de grootste haven van Europa. Ongeveer 45% van de overslag bestaat uit natte bulkgoederen (voornamelijk olieproducten), waarmee Rotterdam een echte chemie- en energiehaven is. In 2014 bestond 29% van de overslag uit containers en dit aandeel is groeiende. Grootschalige bulkstromen en doorvoer zijn belangrijk voor de internationale positie van de haven en ketens met een hogere toegevoegde waarde zijn juist ook interessant voor de regio. De belangrijkste opgaven voor de komende tijd zijn dan ook enerzijds het behouden van een sterke positie in een veranderend chemie- en energiespeelveld en anderzijds het meegroeien met de toenemende containerisatie van het transport én het binden van (nieuwe) ketens aan de haven. Dit laatste vraagt om samenwerking van partners in een logistieke keten, zoals de verslogistiek en de greenports en om versterking van het logistieke systeem rond de haven, zoals de realisatie van een multimodaal transportsysteem waarvoor overslaglocaties en inlandterminals nodig zijn en het aanpassen van de binnenvaartsector aan de groei. De toekomst van chemie en energie zit in nieuwe vormen van energie en energie-opslag, collectieve voorzieningen en energie-efficiency, nieuwe vormen van duurzamere biomassa en chemische bewerking en hogere verwaarding. De maritieme- en offshore industrie heeft zich relatief sterk getoond in de crisisjaren en vormt belangrijke sector in het hele gebied tot en met Drechtsteden. Goede vestigingsvoorwaarden en mogelijkheden om te innoveren zijn belangrijke voorwaarden om deze positie te behouden en verder uit te bouwen. Effectindicatoren (= outcome indicatoren) Omschrijving 3.1.a
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
0,1%
0,1% boven landelijk gemiddelde
0,1% boven landelijk gemiddelde
0,1% boven landelijk gemiddelde
0,1% boven landelijk gemiddelde
Procentuele jaarlijkse groei van het inkomen van de prioritaire clusters
Wat gaan we doen om dit doel te bereiken? Beleidstheorie Om een groeiende, duurzame en innovatieve economie te bevorderen kan de overheid randvoorwaarden scheppen en gewenste ontwikkeling stimuleren. Een goede kennisinfrastructuur, grote innovatiekracht, een goede samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid en duurzame modernisering dragen bij aan deze doelstelling. De provincie richt zich op het scheppen van randvoorwaarden voor en stimuleren van het innovatief MKB, de campussen en de hotspots en duurzame transitie van de Greenports en het Haven Industrieel Complex (HIC). De provincie zet hiervoor in op
•
Het ter stimulering van innovatie in het MKB en ter versterking van het organiserend vermogen, ten behoeve
•
Het innovatiepotentieel beter benutten door kapitaal en subsidie beschikbaar te stellen aan
van de kennisclusters, de Greenports en het Havenindustrieel complex, verstrekken van subsidie; InnovationQuarter;
• •
Samenwerkingsverbanden aangaan en afspraken maken met partijen in de regio en het Rijk; Op orde brengen van de randvoorwaarden van de transitie van de Greenports en het Havenindustrieel complex op het gebied van ruimte, infrastructuur, milieu, energie, Europese samenwerking. Deze doelstelling wordt ook via andere kerntaken gerealiseerd.
Taak 3.1.1 Economische clusters en innovatief MKB faciliteren Om een groeiende, duurzame en innovatieve economie te stimuleren, gaat de provincie economische clusters en, innovatief MKB faciliteren en daarnaast de transitie van de Greenports en het Havenindustrieel Complex ondersteunen met de inzet van ruimtelijk, milieu- en infrastructureel instrumentarium.
73
Uitvoering van de samenwerkingsagenda ‘Gezamenlijke innovatie ondersteuning MKB’ Door middel van de samenwerking met het Rijk (samenwerkingsagenda ‘Gezamenlijke MKB innovatieondersteuning’) en via de subsidieregeling MKB innovatieondersteuning Zuid-Holland stimuleert de provincie innovatie in het MKB in de topsectoren van Zuid-Holland waar onder de Greenports en de topsectoren gelieerd aan het HIC. De provincie en het ministerie Economische Zaken hebben in 2015 ieder € 3,5 mln. t.b.v. deze regeling ingezet. De gezamenlijke uitvoering van de MIT rijk-regio 2015 is in het najaar van 2015 geëvalueerd met het oog op het maken van afspraken voor 2016. Ondersteunen van samenwerkingsverbanden die publieke en private partijen samenbrengen rondom economische clusters met veel groeipotentie De provincie zet middelen in voor de ontwikkeling van regionale netwerken waarin de triple helix partijen zijn vertegenwoordigd. Met de subsidieregeling regionale netwerken topsectoren wil de provincie binnen de pijlers Greenports, Haven Industrieel complex en Kennisas het organiserend vermogen van de topsectoren en hun cross-overs versterken. Cross-over verbindingen stimuleren vernieuwing en innovatieve samenwerking. Uitvoering van de Economische Agenda Zuidvleugel en doorontwikkeling Economische Programmaraad Zuidvleugel Met de uitvoering van de Economische Agenda Zuidvleugel versterkt de provincie het organiserend vermogen door het bevorderen van regionale samenwerking en samenhang, stimuleert de provincie het innovatief MKB, innovatieve campussen en hotspots en de transitie van de Greenports en het HIC. Organiseren van financiering voor proeftuinen en innovatieprojecten Via het Kansen voor West II programma zet de provincie in op het stimuleren van innovatieve proeftuinen. Het doel is om in de proeftuinen met behulp van nieuwe kennis rendabele oplossingen te vinden voor maatschappelijke opgaven, zoals op het gebied van duurzaamheid, gezondheid en veiligheid. Via de proeftuinen worden met name kennisintensieve MKB-ers ondersteund om hun nieuwe producten en diensten te ontwikkelen en te testen. Naast de middelen uit Europa (EFRO) en de private middelen die worden ingezet, zet de provincie ook cofinanciering in om de proeftuinen te ondersteunen. Ook voor innovatieve Interreg-projecten op het gebied van clean technology waar samen wordt gewerkt met een Vlaamse partner zet de provincie cofinanciering in. Uitvoeringsorganisatie InnovationQuarter ondersteunen Met deelname in de regionale ontwikkelingsmaatschappij InnovationQuarter (IQ), het beschikbaar stellen van aanvullend kapitaal en het verlenen van subsidie aan IQ wil de provincie het innovatiepotentieel van Zuid-Holland beter benutten. De vier greenports ondersteunen en ruimtelijk faciliteren De provincie richt zich op het stimuleren van innovatie, het ruimtelijke accomoderen van onder andere ontwikkelingen die de modernisering, clusterwerking en verbetering van de logistieke verbindingen ten goede komen. Het Havenindustrieel complex ondersteunen en faciliteren bij groene chemie, logistiek en maritiem De provincie richt zich op het stimuleren van samenwerking en innovatie, het ruimtelijk accomoderen van haven gerelateerde ontwikkelingen en haven gerelateerde overslaglocaties, het stimuleren van de ontwikkeling van een energie- en grondstof efficiënte haven en het stimuleren van versterking van de Greenport en Mainportrelatie door facilitering van het bedrijfsleven
74
Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
3.1.1.1
Aantal kennisintensieve MKB-ers uit de topsectoren ondersteund
90
90
90
90
90
3.1.1.2
Aantal triple Helix netwerken ondersteund gericht op Kennis en Innovatie, de Greenports en het Haven en Industrieel Complex
8
8
8
8
8
3.1.1.3
InnovationQuarter ondersteund met kapitaal en middelen voor de uitvoering van Business Development
€ 11 mln
€ 16 mln
€ 1 mln
€ 1 mln
€ 1 mln
Taak 3.1.2 Ondersteunen van en ruimtelijke voorwaarden scheppen voor toeristisch / recreatief ondernemerschap Deze taak komt voort uit het Hoofdlijnenakkoord en wordt in het vierde kwartaal van 2015 nader ingevuld na bespreking in GS. De taak richt zich op het stimuleren en ondersteunen van toeristisch/recreatieve initiatieven. Deze taak raakt aan veel andere beleidsvelden, vooral (water)recreatie, cultureel erfgoed en (regionale) economie. Het gaat bijvoorbeeld om het afstemmen van bedieningstijden van sluizen en bruggen, de aansluiting van vaarroutes op toeristisch-recreatieve voorzieningen en de promotie van Zuid-Holland.
Taak 3.1.3 Integrale (ruimtelijke) ontwikkeling op Goeree-Overflakkee De provincie Zuid-Holland en de gemeente Goeree-Overflakkee werken sinds januari 2013 samen aan het Integraal Ruimtelijk Programma (IRP) Goeree-Overflakkee. Het doel van het programma is het realiseren van nieuwe economische impulsen om de sociale en economische vitaliteit van het landelijk gebied inclusief dorpen en kernen te versterken en te behouden. Tot en met 2016 hebben partijen financiële middelen beschikbaar gesteld voor het programma. Binnen het IRP zijn vijf sleutelopgaven benoemd: 1.
Verbeteren van de kwaliteit en het aanbod van recreatie en toerisme;
2.
Productontwikkeling in de landbouw, visserij en zorg in relatie tot recreatie en toerisme;
3.
Beschermen, beleven en benutten van cultureel erfgoed;
4.
Realiseren van duurzame energie in de vorm van windenergie, getijdencentrale en andere vormen van duurzame energie;
5.
Verbeteren van de bereikbaarheid en verkeersveiligheid.
Het realiseren van ruimtelijke kwaliteit is bij alle sleutelopgaven de basis. Het programma Goeree-Overflakkee is geen 'superprogramma' dat bestaande plannen, projecten en programma’s aanstuurt. Het programma concentreert zich op samenwerking tussen partijen en versterking van de samenhang van bestaande projecten en programma’s door onderling goed af te stemmen, verbeteringen aan te brengen en ontbrekende activiteiten aan te vullen. Het versterken van de regionale economie is het ultieme doel van dit IRP. De gemeente en de provincie hebben gebiedsontwikkelingen benoemd die bijdragen aan het realiseren van de sleutelopgaven. De belangrijkste investeerders in de economie zijn de ondernemers. De provincie en de gemeente stimuleren deze gebiedsontwikkelingen met de volgende middelen: menskracht, bijdragen aan procesgeld van projecten en investering in projecten. Voor dit laatste is een subsidieregeling gevormd die beheerd wordt door de gemeente Goeree-Overflakkee. De overheden zetten zich zo in voor de economische ontwikkeling als aanjager, facilitator en investeerder. Deze inzet heeft tot doel private investeringen in het gebied te realiseren.
75
In de projectenportfolio zijn de gebiedsontwikkelingen benoemd: Brouwersdam, Getijdencentrale, Ouddorp Bad, Noordrand Goeree, Stellendam, Scharrenzee, Slikken van Flakkee/Roxenissepolder en Waterpoort. Deze projecten volgen uit het beeldverhaal en de recreatievisie Goeree-Overflakkee. Eén van de belangrijke opgaven voor Goeree-Overflakkee is dat dit eiland zich duurzaam blijft ontwikkelen. Dit vergt innovatie en creativiteit van zowel de overheid als het bedrijfsleven. Voor ondernemers is het noodzakelijk snel duidelijkheid te krijgen over de (on)mogelijkheden voor hun plannen. Om dit doel te bereiken is op GoereeOverflakkee samen met de gemeente een ontwikkelteam opgezet om te zorgen dat de innovaties die vanuit het gebied komen zo goed mogelijk worden gefaciliteerd en gecoördineerd. Recreatie en toerisme is de belangrijkste economische drager van het eiland. Deze bedrijfstak heeft een belangrijke opgave als het om kwaliteitsontwikkeling en differentiatie gaat. Gebiedsmarketing is daarbij essentieel. Door een goede samenwerking tussen provincie, gemeente en de ondernemers kan GoereeOverflakkee binnen twee jaar op de kaart staan, ook in relatie tot een goed vestigingsklimaat. Naast het hier genoemde budget voor het IRP investeert de provincie ook op Goeree-Overflakkee middels de reguliere uitvoeringsprogramma’s voor infrastructuur, milieu, erfgoedlijnen en groen
Wat mag dat kosten voor het doel? Exploitatie (bedragen x €1.000)
Jaarrekening
Begroting
Begroting
2014
2015 na VJN
2016
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
14.747
11.919
11.899
3-1 - Een groeiende, duurzame en innovatieve economie Lasten Baten Totaal saldo van baten en lasten
11.319
13.747
22.106
3.197
0
1.250
0
0
0
-8.122
-13.747
-20.856
-14.747
-11.919
-11.899
600
0
0
0
0
0
250
0
0
0
Onderwerp 2014 DP Clusterregeling Z-H 2015 DP Impulsprogramma CVT Economische agenda Zuidvleugel
3.500
0
0
0
0
EFRO middelen
150
0
0
0
0
0
IRP Goeree-Overflakkee
171
1.273
916
138
0
0
2.605
0
4.495
0
0
0
644
26
0
0
0
0
600
0
0
0
0
3.569
5.999
5.661
138
0
0
Overcommittering OP-West Pieken in de Delta Reservering IRP's + Bijdrage uit reserve 2014 DP Clusterregeling Z-H
600
0
0
0
0
0
Economische agenda Zuidvleugel
3.547
0
0
0
0
0
InnovationQuarter v.h.ROM Zuidvleug.
1.100
1.100
0
0
0
0
600
0
0
0
0
0
0
0
0
0
IRP Goeree-Overflakkee Reserve ROM-D - Storting in reserve Resultaat
1.100 6.347
1.700
0
0
0
0
-10.900
-9.448
-15.195
-14.609
-11.919
-11.899
76
Toelichting meerjarenraming Via het hoofdlijnenakkoord zijn middelen (totaal incidenteel € 14 mln) ter beschikking gesteld voor stimulering van de innovatie binnen het midden- en kleinbedrijf (MKB). Dit leidt bij dit doel in 2016, 2017, 2018 en 2019 tot hogere lasten (jaarlijks € 3,5 mln). Daarnaast zijn via het hoofdlijnen akkoord middelen (totaal incidenteel € 6 mln) ter beschikking gesteld voor het ondersteunen van samenwerkingsverbanden die publieke en private partijen samenbrengen rondom economische clusters met veel groeipotentie. Dit leidt bij dit doel in 2016, 2017, 2018 en 2019 tot hogere lasten van jaarlijks € 1,5 mln. In de bezuinigingsronde 2013 is besloten incidentele middelen Economie 2014 (€ 2,5 mln) en 2015 (€ 2,5 mln) te onttrekken en deze voor de jaren 2016 en 2017 weer toe te voegen. Met die reden is er vanaf 2018 sprake van een afname van de lasten voor het schaalsprongprogramma (- € 2,5 mln). In 2016 is sprake van een doeluitkering van het Rijk voor het Thema Voordelta Maasvlakte 2 (incidenteel 1,3 mln hogere lasten en baten) De mutaties in de lasten worden tenslotte veroorzaakt door incidentele onttrekkingen aan reserves. In 2016 betreft dit een bijdrage uit de programmareserve voor Overcommittering OP-West ( € 4,5 mln) en een doorgeschoven prestatie impulsprogramma CVT ( € 0,3 mln). De begrote lonen en indirecte kosten zijn via de kostenverdeling verdeeld over de doelen binnen de programma's. Voor dit doel heeft dit geleid tot een stijging van de lasten met € 2,2 mln in 2016 naar € 3,3 mln. In de periode tot 2019 dalen de lasten jaarlijks tot € 3,1 mln in 2019. De totale te verdelen kosten zijn nagenoeg gelijk gebleven. De daling wordt verklaard door herverdeling tussen programma's en doelen.
77
DOEL 3-2 Schone en toekomstbestendige energie Wat willen we bereiken? Met dit doel wordt beoogd het volgende te bereiken:
•
Het bevorderen van het opwekken van schone en toekomstbestendige energie
•
Het benutten van kansen voor innovatie en economie
•
Het leveren van een bijdrage aan de afspraken uit het SER-akkoord (m.b.t. energiebesparing, opwekking uit
•
Bijdragen aan het ontwikkelen van betaalbare, schone energie
•
Bijdragen aan het realiseren van leveringsbetrouwbare schone energie
•
Activeren en motiveren van partijen voor de ontwikkeling, levering, inzet en gebruik van duurzame energie.
duurzame bronnen en CO2-reductie)
De provincie Zuid-Holland wil vanuit haar regierol actief de noodzakelijke transitie in de samenleving naar een schone, betaalbare en toekomstbestendige energievoorziening. Zoals hierboven is aangegeven worden hiermee diverse doelen gediend. Fossiele bronnen zijn op enig moment eindig en vergroten de uitstoot van schadelijke broeikasgassen. Het gebruik van meer in eigen land opgewekte en schone energie maakt ons onafhankelijker van buitenlandse leveranciers en heeft een positieve invloed op ons milieu, onze gezondheid, de concurrentiepositie van bedrijven en daarmee onze economie. Met deze omschakeling worden ons welzijn en onze welvaart gediend. Om dit te bereiken wordt ingezet op het benutten van het economisch potentieel en de innovatiekansen ten behoeve van de verduurzamingsopgave, op verduurzaming zelf aan de hand van de trias energetica en op het werken aan het speelveld. De transitie naar duurzame energie vergt een grote omwenteling. Huidige technologieën zijn nog onvoldoende in staat op de vraag naar niet-fossiele energie betaalbaar en met voldoende continuïteit en capaciteit aan te bieden en de samenleving en economie is er nog onvoldoende op ingesteld. Daarom wordt stevig ingezet op innovatie en het ondersteunen van een energiecampus voor de doorontwikkeling van bewezen innovaties (‘proven concepts’). Ook wordt fors ingezet op de elementen van de trias energetica: initiëren van projecten voor energiebesparing, het verder (laten) ontwikkelen en marktrijp maken van (technologieën voor) diverse bronnen voor niet-fossiele energie (met name warmte, windenergie, energie uit biomassa, water en zon) en als derde het reduceren van emissies, in het bijzonder CO2-uitstoot. Ten slotte wordt ingezet op het werken aan het speelveld voor duurzame energie met betrekking tot beleid, weten regelgeving, bevoegdheden, fiscaal regime, marktkansen, communicatie, etc. De Nota intensivering energiebeleid Zuid-Holland (februari 2014) is nog van kracht. In het Hoofdlijnenakkoord 2015-2019 is afgesproken de provinciale energieagenda op te stellen. Deze agenda zal naar verwachting in 2016 kunnen worden vastgesteld door PS. Op basis daarvan zal het revolverend fonds ingezet worden. Trends en ontwikkelingen De winning, transport en opslag van energie heeft ons landschap door de eeuwen heen gevormd. Denk aan veenafgravingen, mijnbouw, elektriciteitsmasten en petrochemische complexen. De opkomst van decentrale energienetwerken en herbruikbare energiebronnen hebben elk ook ruimtelijke consequenties en zullen dingen naar de schaarse (horizontale) ruimte in Zuid-Holland. Anderzijds vragen duurzame energiebronnen ook om verticale ruimte, onder- en bovengronds. Gezien de maatschappelijke vraagstukken met betrekking tot de aardgaswinning in Groningen, verwacht de samenleving dat winningsvraagstukken integraler behandeld worden. Ruimtelijke inpassing van duurzame energie zal de komende tijd meer provinciale aandacht en sturing vragen. Ook treden meer partijen toe tot de leverende kant van de duurzame energiemarkt (energie uit wind, zon, rest- en aardwarmte, etc.). De transitie naar een schonere energievoorziening biedt grote kansen voor innovatie, versterking van concurrentiekracht en de ontwikkeling van nieuwe economische sectoren. Het stelt ons ook voor
78
uitdagingen: hoe open moet en willen we dat deze markt wordt, welk deel is een nutsfunctie (en dus publiek) en welk deel niet, welke spelregels zijn nodig om levering in gewenste banen te leiden, hoe houden we energie betaalbaar en de levering continu? Daarnaast vergt de omschakeling naar niet fossiele energiebronnen de nodige informatievoorziening en gedragsbeinvloeding. Partijen willen vaak wel omschakelen, maar zijn er te onbekend mee, hebben een stimulans nodig en/of moeten over een drempel geholpen worden. Al deze vraagstukken behoeven aandacht in de fase van omschakeling naar duurzame energie waarin de samenleving zich momenteel bevindt. De te bereiken doelen zijn bekend, de weg er naar toe wordt nader geëxpliciteerd met het opstellen van de beleidsagenda. Effectindicatoren (= outcome indicatoren) Omschrijving 3.2.a
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
2,2%
4%
5%
6%
7%
250
375
400
425
450
150
450
550
600
750
Jaarlijks gerealiseerd percentage duurzame energie waaronder: • Jaarlijkse toename van het aantal toegevoegde megawatt gerealiseerde windenergie • Jaarlijkse toename van het aantal toegevoegde megawatt gerealiseerd vermogen uit warmteprojecten
Toelichting effectindicatoren:
•
Het voor windenergie vastgestelde beleidsdoel is 735,5 MW in 2020. In verband met ruimtelijke procedures en bouwproces zal het overgrote deel van het opgesteld vermogen in 2019 en 2020 gerealiseerd worden.
•
Voor warmte zal de jaarlijkse prestatie vanaf 2015 verder gaan stijgen, in samenhang met de vervanging van de bestaande stadsverwarmingen en realisering van geothermie.
•
De effecten van de beleidsinzet worden uitgedrukt als percentage van het totale energiegebruik of in megawatts gerealiseerd vermogen. Daarbij wordt aangetekend dat bij een stijgend energiegebruik het percentage duurzaam kan dalen, ondanks toegenomen opgesteld vermogen.
•
De nulmeting (peildatum 2014) van het percentage duurzame energie is gebaseerd op de cijfers uit de jaarlijkse energiemonitor; de doelstelling zijn gebaseerd op de Nota intensivering energiebeleid, de megawatts zijn cumulatief weergegeven.
Wat gaan we doen om dit doel te bereiken? Beleidstheorie Om deze doelen te bereiken wordt een mix aan instrumenten ingezet. Inzet van beschikbare hernieuwbare bronnen worden gestimuleerd. Ons instrumentarium op het gebied van ruimtelijke ordening wordt aangewend, daarnaast worden overleg, convenanten, proeftuinen, kennisinbreng, informatie, en gedragsbeinvloeding etc. ingebracht. Ook het beschikbaar stellen van middelen (het revolverend fonds), daar waar de markt het laat afweten zal worden ingezet. Instrument daarbij is ook stimuleren vernieuwing om nieuwe technologieën te ontwikkelen en langs de weg van de economie de omslag verder een boost te geven. Daarmee dienen we ook het nevendoel, onze economie. Hernieuwbare energie biedt daarmee innovatiekansen en nieuwe economisch activiteit en werkgelegenheid. Hierbij wordt de verbinding gelegd met economische domeinen als mainport, Greenports, kennis-as en grondgebonden landbouw. De provincie levert vooral meerwaarde als zij samenwerking tussen (regionale) maatschappelijke partners tot stand brengt. Hierbij gaat het met name om de verbinding tussen overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen.
79
Specifiek voor windenergie zorgt de provincie ervoor dat de afgesproken taakstelling wordt vertaald naar het ruimtelijke kader (Visie Ruimte en Mobiliteit) en dat afspraken worden vastgelegd met gemeenten over de realisatie. Taak 3.2.1 Kaders stellen, uitvoeren en de provincie vertegenwoordigen ten behoeve van energie In het Hoofdlijnenakkoord 2015-2019 kiest dit college voor een intensivering van de inzet voor een transitie naar een schone en betaalbare energie en innovatieve economie. Er komt een beleidsagenda en een energiefonds voor het stimuleren van herbruikbare, schone energie. De gevolgen hiervan voor de Begroting 2016 worden verwerkt na vaststelling van de beleidsagenda in 2016. De omschakeling van de samenleving naar (meer) ontwikkeling, inrichting, levering en gebruik van niet fossiele energie vergt een inspanning op alle domeinen en programma’s van de provincie. De inzet van water, groen, bodem, mobiliteit, aanleg, beheer en onderhoud van wegen en vaarwegen, regelgeving op het gebied van ruimte, milieu, economie, vergunningverlening en handhaving, subsidieverlening, inkoop, opdrachtverlening, concessieverlening, de bedrijfsvoering van de provincie, allen kunnen een bijdrage leveren aan het bereiken van de doelen. Zodra duidelijk is op welke wijze beleidsagenda hier aan raakt, kunnen prestaties op deze domeinen worden opgenomen. De prestaties met name op de realisatie van windenergie conform de afspraken met het Rijk, op het bevorderen van de inzet van rest- en aardwarmte en energiebesparing bij bedrijven zijn benoemd in de Nota intensivering energiebeleid Zuid-Holland en vastgesteld door PS op 5 februari 2014. Vooralsnog blijven onderstaande indicatoren cumulatief van kracht. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving 3.2.1.1
•
• • •
Aantal projecten in uitvoeringsfase voor duurzame energie, waaronder: windprojecten * warmteprojecten Aantal bedrijfstakken die onderwerp zijn van stimulerende brancheaanpak energiebesparing Opstelling Energieagenda 2015-2019 Instelling Provinciaal Energiefonds ZH
* de 3 convenanten Stadsregio, Haven en Goeree alsmede overige projecten
80
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
0 0 0
3 10 2
4 12 4
4 14 6
4 16 6
1 1
Wat mag dat kosten voor het doel? Exploitatie
Jaarrekening Begroting 2015
(bedragen x €1.000)
2014
Begroting
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
na VJN
2016
2.620
2.333
2.698
4.005
2.418
2.411
8
115
115
0
0
0
-2.612
-2.218
-2.583
-4.005
-2.418
-2.411
Greendeal Zonnepanelen-asbest
183
250
0
1.472
0
0
Mitigatie/Energie
761
617
0
0
0
0
125
0
0
0
0
DOEL 3-2 Schone en toekomstbestendige energie Lasten Baten Totaal saldo van baten en lasten Programmareserves
Programma Warmte-Koude Z-H + Bijdrage uit reserve
944
992
0
1.472
0
0
Programma Warmte-Koude Z-H
125
0
0
0
0
0 6.000
Risicoreserve Energiefonds - Storting in reserve Resultaat
0
3.000
6.000
6.000
125
0
3.000
6.000
6.000
6.000
-1.794
-1.225
-5.583
-8.533
-8.418
-8.411
Toelichting meerjarenraming In het hoofdlijnenakkoord zijn middelen (totaal incidenteel € 5 mln) ter beschikking gesteld voor de regierol bij de provinciale energieagenda. Dit leidt bij dit doel in 2016, 2017, 2018 en 2019 tot hogere lasten (voor respectievelijk € 1,3 mln in 2016 en 2017 en € 1,2 mln in 2018 en 2019). Daarnaast worden via het hoofdlijnen akkoord middelen (totaal incidenteel € 25 mln) ter beschikking gesteld voor de opbouw van een risicoreserve voor het in te stellen energiefonds (groot € 100 mln). In een periode van vijf jaar wordt een risicoreserve van 25% gevormd. Dit leidt bij dit doel in 2016, 2017, 2018 en 2019 tot een storting van respectievelijk € 3 mln in 2016 en € 6 mln in 2017, 2018 en 2019. De storting van de resterende €4 mln in de risicoreserve volgt in 2020. De hogere lasten in 2017 worden veroorzaakt door een onttrekking aan de programmareserve voor Greendeal Zonnepanelen (€ 1,5 mln). De ramingen van de baten en lasten van Programmabureau Warmte-Koude Zuid-Holland zijn gerelateerd aan de duur van de aangegane samenwerkingsovereenkomst duurzame warmte en koude Zuid-Holland (tot en met 2016). In 2016 betreft dit € 0,1 mln. De begrote lonen en indirecte kosten zijn via de kostenverdeling verdeeld over de doelen binnen de programma's. Voor dit doel heeft dit geleid tot een stijging van de lasten met € 0,2 mln in 2016 naar € 1,2 mln. In de periode tot 2019 dalen de lasten jaarlijks tot € 1,1 mln in 2019. De totale te verdelen kosten zijn nagenoeg gelijk gebleven. De daling wordt verklaard door herverdeling tussen programma's en doelen.
81
DOEL 3-3 Beter benut (bebouwd) gebied Wat willen we bereiken? Met dit doel wordt beoogd het volgende te bereiken:
•
Nieuwe stedelijke ontwikkelingen concentreren binnen bebouwd gebied
•
Nieuwe stedelijke ontwikkelingen concentreren nabij haltes Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV)
•
Hergebruik en transformatie leegstaande kantoren en detailhandel, en ander leegstand vastgoed
•
Versterken interactiemilieus (hotspots, campussen en binnensteden)
De provincie wil haar schaarse ruimte zo efficiënt mogelijk benutten en daarbij zorgen voor een goede (ruimtelijke) kwaliteit. Ook wil ze bijdragen aan krachtige, levendige en goed bereikbare stads- en dorpscentra waar kantoren, horeca, woningen, detailhandel en culturele voorzieningen elkaar versterken. Bovendien moeten slimme en creatieve transformaties, tijdelijk gebruik en herbestemming van leegstaande kantoren en winkels mogelijk worden gemaakt. Hiermee wordt de economische kracht en de kwaliteit van leven in Zuid-Holland versterkt. Daarnaast wil de provincie een cultuurverandering die leidt tot een provincie die actief meedenkt over opgaven en oplossingen. Er wordt in deze collegeperiode door de provincie daarvoor een integrale, uitvoeringsgerichte aanpak voor ‘beter benutten’ ontwikkeld om te komen tot slim ruimtegebruik. In de uitvoering wordt gezocht naar het gelijktijdig bedienen van meerdere doelen van de provincie met gebiedsgerichte inspanningen en investeringen. Trends en ontwikkelingen De crisis en groeiende druk op de steden heeft een structurele verandering in de vraag naar woningen en werklocaties zichtbaar gemaakt. Mensen en bedrijven willen zich graag vestigen in het stedelijk gebied. Tegelijk sluiten veranderende vraag en beschikbare ruimte niet goed op elkaar aan. Als gevolg hiervan is er sprake van leegstand, tekort aan woningen in het stedelijk gebied en komen gewenste binnenstedelijke ontwikkelingen niet van de grond. De opgave is daarom de bestaande ruimte beter te benutten, onder andere door transformatie van gebieden en gebouwen. In de Staat van Zuid-Holland zijn voor dit onderwerp de volgende relevante trends en ontwikkelingen beschreven:
•
Ontwikkeling wonen binnen Bestaand stads- en dorpsgebied.(BSD)
•
Ontwikkeling werklocaties binnen BSD
•
Ontwikkeling wonen nabij haltes HOV
•
Ontwikkeling werklocaties nabij haltes HOV
•
Leegstand kantoren
•
Ontwikkeling Bedrijventerreinen
In de digitale versie van de begroting zijn deze links aanklikbaar in de papieren versie staat het webadres aangegeven: http://staatvan.zuid-holland.nl Effectindicatoren (= outcome indicatoren) Deze effectindicator wordt bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden.
82
Wat gaan we doen om dit doel te bereiken? Beleidstheorie Om Zuid-Holland als economisch veerkrachtige en duurzame topregio door te ontwikkelen is het nodig om het bestaande stads- en dorpsgebied intensiever te gebruiken. De ladder voor duurzame verstedelijking is een belangrijke leidraad om te komen tot vraaggerichte stedelijke ontwikkeling die zich concentreert binnen bestaand stads- en dorpsgebied. Dit is een integrale opgave: ambities voor wonen, economie, mobiliteit en andere ambities zoals duurzame energievoorziening kunnen elkaar versterken. Als binnen steden en dorpen verdicht wordt, is het belangrijk om ook de omgevingskwaliteit op orde te brengen en te houden: cultuurhistorie, groen, water, lucht, geluid, externe veiligheid, etc. De provincie gaat daarom gebiedsgericht werken. Dat kan de provincie alleen door goed samen te werken met haar gebiedspartners. De provincie gaat daarom haar regulerende rol slim combineren met een samenwerkende rolinvulling. Bij het ontwikkelen van deze nieuwe manier van werken hoort ook het delen van kennis met partners. Door onder andere gezamenlijke onderzoeksprogramma’s willen wij samen kennis opbouwen van integrale ruimtelijke opgaven. Taak 3.3.1 Actualiseren en uitvoeren ruimtelijk beleid Anticiperen op Omgevingswet Uitgangspunt voor het handelen van de provincie is de Visie ruimte en mobiliteit. Beter Benutten is daarin één van de vier rode draden. Het gaat nu om de uitvoering. De sturingsfilosofie is, naast de bestaande regulerende rol, gericht op meer samenwerking. De provincie sorteert daarbij voor op de Omgevingswet door in te zetten op integraal werken samen met onze gebiedspartners. Zuid-Holland wil een provincie worden die actief meedenkt en op zoek gaat naar nieuwe vormen van samenwerking om met partijen volmondig “ja” te kunnen zeggen tegen slimme combinaties van oplossingen. Overleg, ruimtelijk instrumentarium en actualiseren VRM Er wordt ingezet op overleg over initiatieven in een vroeg stadium. Waar dat nodig is voor uitvoering van de ambities zal gekeken worden of actualisering van beleidskaders nodig is. Bij plannen waar sprake is van provinciaal belang zijn integrale ontwikkeling en het goed betrekken van belanghebbenden (omgevingsmanagement) belangrijke uitgangspunten. Het kan daarbij, bijvoorbeeld, gaan om het maken van inpassingsplannen. Uitvoering integrale aanpak voor slim ruimtegebruik en integrale projecten Voor het beter benutten van bebouwd gebied gaat de provincie werken met een integrale aanpak voor slim ruimtegebruik. In de uitvoering wordt gezocht naar het gelijktijdig bedienen van meerdere doelen van de provincie met gebiedsgerichte inspanningen en investeringen. Deze aanpak zal ook sterk samenhangen met de andere taken binnen doel 3-3 en het in balans brengen van vraag en aanbod van wonen en werklocaties (zie doel 3-5). Taak 3.3.2 Adviseren over en beoordelen van gemeentelijke ruimtelijke plannen Reguleren is een belangrijke rol van de provincie binnen een breder palet van instrumenten. De provincie verlegt de focus in de afgelopen jaren steeds meer van reactief beoordelen naar proactief overleggen. Hiermee geeft de provincie vertrouwen aan gemeenten en ruimte om de betrokkenheid van de provincie aan de voorkant van planprocessen te vergroten. Die betrokkenheid richt zich op initiatieven die het provinciaal belang raken en/of waarin de provincie meerwaarde kan hebben. De provincie streeft ernaar op integrale wijze te adviseren over plannen en initiatieven en daarbij met gemeenten en initiatiefnemers op zoek te gaan naar het beter benutten van schaarse ruimte. De provincie blijft de mogelijkheid houden om op een gemeentelijk plan een vooroverlegreactie of zienswijze in te dienen of een reactieve aanwijzing te geven op basis van de Wet ruimtelijke ordening. Een helder onderbouwd ‘nee’ is bij samenwerking immers ook een antwoord dat duidelijkheid kan scheppen. Zie ook Doel 3-5.
83
Taak 3.3.3 Regionale samenwerking Regionale samenwerking rondom ‘beter benutten’ De provincie regisseert en faciliteert regionale afstemming tussen gemeenten. Voor wonen en kantoren vraagt de provincie de regio’s om te komen tot regionale visies. De provincie zet daarbij ook in op aanpak van leegstand en transformatie. Voor ‘beter benutten’ is regionale samenwerking – in samenhang met toepassing van de Ladder voor Duurzame Verstedelijking - een belangrijk instrument om aandachtspunten voor samenwerking en gezamenlijke opgaven voor slim ruimtegebruik te signaleren. Zie ook Doel 3-5. Samenwerking in de Zuidvleugel: bovenregionale strategie In de Zuidvleugel werkt de provincie bovenregionaal samen met de regio’s en grote gemeenten aan het verder ontwikkelen van de Zuidelijke Randstad als een internationaal concurrerende topregio op economisch gebied, met een aantrekkelijk en bereikbaar woon- en vestigingsklimaat. In Zuidvleugelverband wordt ook samen opgetrokken in gesprekken met het Rijk. Samenwerking in de Zuidvleugel: Stedenbaan, MIRT-onderzoeken en -verkenningen De provincie neemt deel in MIRT-onderzoeken en -verkenningen en werkt in het programma Stedenbaan samen met Zuidvleugelpartners, ProRail en NS. Het programma Stedenbaan vervult een belangrijke rol in de ontwikkeling van belangrijke OV-knooppunten in de Zuidelijke Randstad én in de ruimtelijke ontwikkeling rond die knooppunten. De Stedenbaan-organisatie organiseert onder andere alliantiegesprekken rondom Stedenbaanstations. In deze collegeperiode zal de provincie zich actief inzetten om de uitkomsten van deze alliantiegesprekken om te zetten in tastbare resultaten. Het gaat dan om frequentieverhoging op het Hoofdrailnet, stedelijke ontwikkeling rondom OV-knooppunten en verbeteren van de deur-tot-deur-reis. Taak 3.3.4 Verkennen beter benutten (bebouwd) gebied Ontwikkelen nieuwe aanpak en kennisontwikkeling Op basis van de ambities in de Visie ruimte en mobiliteit ten aanzien van Beter Benutten en vanuit het Hoofdlijnenakkoord wordt in 2015 een integrale aanpak ontwikkeld om oplossingen voor slim ruimtegebruik binnen bestaand stads- en dorpsgebied te ontwikkelen en tot uitvoering te brengen. Het gaat daarbij om een integrale aanpak voor binnenstedelijke ontwikkeling die onder andere invulling geeft aan de provinciale rol bij binnenstedelijke woningbouw, hergebruik, tijdelijk gebruik en transformatie kantoren en detailhandel. Kennisontwikkeling en -deling zal daar integraal onderdeel van uit maken. Deze aanpak wordt vanaf 2016 in uitvoering gebracht (taak 3.3.2). Er wordt daarbij mede ingezet op kennisontwikkeling en -deling. Digitalisering Informatie(technologie) en kennis blijft essentieel om onze taken goed en slim uit te voeren. Enerzijds voor verkenningen en beleidsvorming en anderzijds ten tijde van de uitvoering, monitoring en evaluatie van het ruimtelijk beleid. De digitalisering van de maatschappij gaat steeds sneller. Dit biedt mogelijkheden maar ook de verplichting om hierin mee te gaan en voorop te lopen om de beleidsdoelstellingen te kunnen realiseren. Met de komst van de Omgevingswet wordt middels de “Laan van de Leefomgeving” vol ingezet op het ondersteunende digitale stelsel voor activiteiten in de fysieke leefomgeving.
84
Wat mag dat kosten voor het doel? Exploitatie
Jaarrekening
Begroting
Begroting
2014
2015 na VJN
2016
Lasten
35.365
25.381
Baten
10.796
1.634
-24.569
(bedragen x €1.000)
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
19.828
21.543
17.954
14.060
0
0
0
0
-23.747
-19.828
-21.543
-17.954
-14.060
4.993
5.370
6.870
2.205
0
0
0
0
0
0
DOEL 3-3 Beter benut (bebouwd) gebied
Totaal saldo van baten en lasten Programmareserves Res Project duurz ontw. Zuidplaspold Reservering IRP's
4.074
Sanering glastuinbouw
2.074
246
346
346
1.635
0
+ Bijdrage uit reserve
6.148
5.239
5.716
7.216
3.839
0
15.645
0
0
0
0
0
Res Project duurz ontw. Zuidplaspold Reservering IRP's - Storting in reserve Resultaat
3.200
0
0
0
0
0
18.845
0
0
0
0
0
-37.266
-18.508
-14.112
-14.327
-14.114
-14.060
Toelichting meerjarenraming De fluctuaties in de meerjarenbegroting van doel 3-3 worden grotendeels veroorzaakt door de bijstelling van de kasritmes van het project duurzame ontwikkeling Zuidplaspolder. Na opheffing van programma 5 Integrale Ruimtelijke Projecten komt het restant budget weer beschikbaar voor de uitvoering van integrale ruimtelijke verkenningen en programma's.
85
DOEL 3-4 Goede ruimtelijke kwaliteit Wat willen we bereiken? Met dit doel wordt beoogd het volgende te bereiken:
•
Zorgvuldig ruimtegebruik buiten Bestaand Stads- en Dorpsgebied (BSD), waarbij aandacht is voor de kwaliteit van de ontwikkeling en zijn omgeving
•
Beschermen van specifieke waarden
•
Behouden en ontwikkelen van waardevolle landschapselementen
De combinatie van het kenmerkende kust-, veenweide- en rivierdeltalandschap maakt Zuid-Holland veelzijdig en uniek. Een landschap met prachtige open gebieden, een rijke cultuurhistorie en belangrijke leefgebieden voor plant- en diersoorten. Het open landschap dat een contrast vormt met de dynamische stedelijke omgeving. De inzet van de provincie is om deze specifieke waarden te beschermen en de schaarse ruimte zo efficiënt mogelijk te benutten, met aandacht voor kwaliteit. Bij elke ruimtelijke ontwikkeling en op ieder schaalniveau is het essentieel in te spelen op de aanwezige kwaliteiten en specifieke nieuwe kwaliteiten toe te voegen voor de samenleving van morgen. De inzet voor verbetering van ruimtelijke kwaliteit vindt plaats in en buiten het Bestaand Stads en Dorpsgebied (BSD). Aandacht voor ruimtelijke kwaliteit binnen BSD valt onder doel 3-3. Het doel ‘verbeteren van ruimtelijke kwaliteit’ is uitgewerkt in de Visie ruimte en mobiliteit. Trends en ontwikkelingen Het landschap en de biodiversiteit staan onder druk door een groeiend aantal inwoners, ruimtelijke ontwikkelingen en klimaatverandering. Nieuwe en veranderende vormen van ruimtegebruik en mobiliteitspatronen vragen om ruimte en nieuwe ruimtelijke oplossingen. Scherpe grenzen tussen verschillende vormen van en locaties met een bepaald ruimtegebruik worden meer diffuus. Het recreatief gebruik van het landschap neemt toe. Het belang dat men hecht aan de kwaliteit en uniciteit die men in het landschap kan beleven en aan de totale omgevingskwaliteit groeit. In de Staat van Zuid-Holland zijn voor dit onderwerp de volgende relevante trends en ontwikkelingen beschreven:
•
Woningbouw buiten BSD
•
Werklocaties buiten BSD
In de digitale versie van de begroting zijn deze links aanklikbaar in de papierenversie staat het webadres aangegeven: http://staatvan.zuid-holland.nl Effectindicatoren (= outcome indicatoren) Omschrijving
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
3.4.a
Het aandeel nieuwe bestemmingsplancapaciteit voor wonen buiten BSD, ten opzichte van de totale nieuwe bestemmingsplancapaciteit voor wonen.
PM
PM
PM
PM
PM
3.4.b
Het aandeel nieuwe bestemmingsplancapaciteit voor werklocaties buiten BSD, ten opzichte van de totale nieuwe bestemmingsplancapaciteit voor werklocaties.
PM
PM
PM
PM
PM
De nulmeting wordt in het najaar van 2015 uitgevoerd. De eerste meting volgt in 2016. Er is geen informatie beschikbaar over eerdere jaren. Het is hierdoor op dit moment niet mogelijk reële streefwaarden op te nemen”. Deze effectindicatoren worden bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden.
86
Wat gaan we doen om dit doel te bereiken? Beleidstheorie Het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit van Zuid-Holland vraagt om een andere manier van werken en denken bij alle betrokken partijen. Centraal staat daarbij de sturingsfilosofie: meer ruimte voor ontwikkelingen mits gekoppeld aan de toename van ruimtelijke kwaliteit. Gebruikswaarde, toekomstwaarde en belevingswaarde worden daarbij in samenhang afgewogen. Een hoog kennisniveau, goede voorbeelden en positieve ervaringen helpen bij het implementeren van ruimtelijke kwaliteit. Naast een regulerende rol via vooral het spoor van de ruimtelijke ordening / bestemmingsplannen, betekent dit een stimulerende rol gericht op kennisontwikkeling en samenwerken met partners in het ruimtelijk domein. De kwaliteit en uniciteit van de Zuid-Hollandse landschappen wordt mede bepaald door unieke gebiedskenmerken, zoals landschapselementen. De provincie verleent daarom subsidies voor aanleg, beheer en herstel van landschapselementen.
Taak 3.4.1 Adviseren over en beoordelen gemeentelijke ruimtelijke plannen Er wordt ingezet op overleg over initiatieven in een vroeg stadium, daar waar er een provinciaal belang geraakt wordt en/of de provincie een meerwaarde kan hebben. Dit betreft onder andere (structuur-)visies en bestemmingplannen. De provincie adviseert op integrale wijze over plannen en initiatieven en gaat daarbij met gemeenten en initiatiefnemers op zoek naar de best mogelijke plannen, passend op de plek.
Taak 3.4.2 Organiseren en delen kennis Voor het implementeren van ruimtelijke kwaliteit in beleid en uitvoering is een werkprogramma ruimtelijke kwaliteit opgezet. Het werkprogramma draait om het verzamelen, vergroten en uitdragen van kennis en kunde rondom ruimtelijke kwaliteit en het samenwerken aan ruimtelijke kwaliteit in- en extern. Ook de inzet van de Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit draagt hieraan bij. Onder dit werkprogramma vallen het (verder) ontwikkelen van instrumentarium, de implementatie, organisatie en communicatie over ruimtelijke kwaliteit.
Taak 3.4.3 Aanleg, beheer en herstel landschapselementen Voor het versterken van de gebiedseigen identiteit van landschappen worden naast het VRM-beleid twee subsidieregelingen ingezet. De regeling beheer landschapselementen en de regeling aanleg en herstel van landschapselementen. De landschapselementen zoals bosjes, houtwallen en -singels, knotbomen, grienden, kreken en dijken, zijn kenmerkend voor de Zuid-Hollandse landschappen en nodig voor een aantrekkelijk landelijk gebied. Zo blijft het onderscheidend karakter van de verschillende landschappen herkenbaar en beleefbaar. Afspraken over aanleg, beheer en herstel van landschapselementen worden bij voorkeur ondergebracht in gebiedsdeals, waarmee de versterking van landschappelijke structuren en de samenhang met andere (regionale) doelen wordt bevorderd. Beheer landschapselementen De provincie bevordert aanleg, beheer en herstel van landschapselementen door middel van twee subsidieregelingen. De subsidieregeling beheer landschapselementen is in hoofdzaak gericht op particulieren. Doel ervan is om landschappen met bijzondere kwaliteiten te behouden en de kwaliteit van de elementen te behouden en te versterken. Daarmee wordt een bijdrage geleverd aan het behoud van de diversiteit van de ZuidHollandse landschapstypen, waarin landschapselementen belangrijke dragers vormen.
87
Aanleg en herstel landschapselementen De subsidieregeling aanleg en herstel van landschapselementen is gericht op de aanleg van nieuwe beplantingen op locaties waar beplantingen geheel of gedeeltelijk zijn verdwenen. Daarmee wordt de landschappelijke kwaliteit van bepaalde (kleinschalige) landschapstypen versterkt. De nieuwe of herstelde landschapselementen versterken het landschappelijke en cultuurhistorische karakter en daarmee de ruimtelijke kwaliteit van gebieden in ZuidHolland.
Wat mag dat kosten voor het doel? Exploitatie (bedragen x €1.000)
Jaarrekening Begroting 2015
Begroting
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
5.127
5.050
4.170
4.152
-2.637
-5.127
-5.050
-4.170
-4.152
93
11
0
0
0
0
2014
na VJN
2016
1.353
2.637
-1.353
3-4 - Goede ruimtelijke kwaliteit Lasten Totaal saldo van baten en lasten Onderwerp 2012 DP Groene Hart ZuidHolland Decentralisatieakkoord natuur
-92
0
0
0
0
0
Groene ambities
-222
0
0
0
0
0
Groene subsidies
173
60
0
0
0
0
9
0
0
0
0
0
9
9
9
5
Natuurcompensatie ZW randweg Gouda Reserve Natuurcompensatie + Bijdrage uit reserve
-47
80
9
9
9
5
Groene ambities
600
0
0
0
0
0
- Storting in reserve Resultaat
600
0
0
0
0
0
-2.001
-2.557
-5.118
-5.041
-4.161
-4.147
Toelichting meerjarenraming De begrote kosten voor ruimtelijke en landschappelijke kwaliteit en de kosten voor subsidies vanuit het Uitvoeringsprogramma Groen (UPG) voor het ontwikkelen van landschapselementen nemen in 2016 en 2017 toe tot € 2,3 mln en nemen daarna af naar € 1,4 mln. De begrote lonen en indirecte kosten zijn via de kostenverdeling verdeeld over de doelen binnen de programma's. Voor dit doel heeft dit geleid tot een stijging van de lasten in 2016 naar € 0,1 mln, waarna dit in de periode 20172019 jaarlijks tot een daling leidt tot € 0,1 mln in 2019. De totale te verdelen kosten zijn nagenoeg gelijk gebleven. De veranderingen worden verklaard door herverdeling tussen programma's en doelen.
88
DOEL 3-5 Vraag en aanbod wonen, werken en voorzieningen in balans Wat willen we bereiken? Met dit doel wordt beoogd het volgende te bereiken:
•
Levendige en krachtige stads- en dorpscentra
•
Vraag naar en aanbod van woningen in balans (kwantitatief en kwalitatief)
•
Vrije vestiging
•
Bedrijfslocaties realiseren die de vitaliteit en kracht van het bedrijfsleven versterken.
•
Vraag naar en aanbod van werklocaties in balans (kwantitatief en kwalitatief)
De provincie Zuid-Holland wil kansen creëren voor een gevarieerde en innovatieve economie, zodat een hoog welvaartsniveau behouden blijft en de beroepsbevolking passend werk kan worden geboden. Daartoe wil de provincie samen met partijen een compact, samenhangend en kwalitatief hoogwaardig bebouwd gebied, zodat voorzien kan worden in de veranderde maatschappelijke en economische vraag naar woningen, woon- en werkmilieus en waarmee ook de aantrekkingskracht op kenniswerkers en innovatie wordt bevorderd. Woningen, kantoren en detailhandel dragen bij aan krachtige en levendige centra. De provincie wil dat het aanbod van woningen, woonmilieus, bedrijventerreinen, kantoren en winkelruimte beter aansluit bij de maatschappelijke vraag. De provincie wil kwaliteiten van de stedelijke agglomeratie versterken door woon- en werkfuncties op excellent bereikbare knooppunten te clusteren en concentreren. Deze knooppunten van verschillende vervoersmodaliteiten maken het efficiënt omgaan met voorzieningen, infrastructuur etc. mogelijk en kunnen de koppeling van investeringen in het ruimtegebruik en het mobiliteitsnetwerk beide versterken. Geleidelijke verandering van stedelijke functies (via herstructurering, herbestemming; functiemenging of nieuwe programmering) kan bijdragen aan het in balans brengen van vraag en aanbod. Dit is een integrale opgave. Zo is goede bereikbaarheid, een goede milieukwaliteit (lucht, geluid, externe veiligheid) en voldoende groen en water in de stad blijvend belangrijk om de leefomgevingskwaliteit en het vestigingsklimaat op niveau te houden of te brengen. Dit doel hangt samen met doel 3-3 Beter benut (bebouwd) gebied. De provincie wil dat wordt voorzien in de maatschappelijke vraag naar woningen. Doel is om voldoende woningen voor elke doelgroep in het juiste woonmilieu te bieden. Gemeenten en regio’s zijn aan zet, met als primaire partners corporaties en ontwikkelaars. Kaders en regionale samenwerking en onderlinge afstemming (ook bovenregionaal) zijn daarbij nodig. Om keuzevrijheid van woningzoekenden en beschikbaarheid van woningen voor vergunninghouders te waarborgen heeft de provincie binnen de Huisvestingswet bovendien een toezichthoudende rol op de gemeenten. De provincie wil dat wordt voorzien in de maatschappelijke vraag naar werklocaties. Met name bij kantoren en detailhandel neemt de leegstand toe. Met transformatie en herbestemming naar binnenstedelijke woningen kan een beperkt deel van de vraag naar binnenstedelijk wonen worden opgevangen, maar dit zal niet alle knelpunten kunnen oplossen. Bedrijventerreinen spelen een belangrijke rol in onze economie en zijn dragers van werkgelegenheid. De provincie wil stimuleren dat het juiste bedrijf zich op de juiste plek vestigt en ondernemers op bedrijventerreinen faciliteren bij hun vragen op het gebied van gezamenlijkheid, zoals het samen (laten) aanleggen van glasvezel of samen energie opwekken. Trends en ontwikkelingen De omvang van de Zuid-Hollandse bevolking blijft groeien en ook de samenstelling van de bevolking verandert. De vraag naar woningen verandert door structurele demografische ontwikkelingen en vestigingskeuzes van burgers. Er komen steeds meer ouderen, eenoudergezinnen en eenpersoonshuishoudens terwijl het aantal
89
kinderen/jongeren afneemt. Dat betekent dat er nieuwe eisen gesteld worden aan woonomgeving en voorzieningen. Er is sprake van een trek naar de stad. Woningbouw zal voor het grootste deel moeten plaatsvinden in de stedelijke agglomeratie. In het overgrote deel van de vraag kan voorzien worden door hergebruik, (ver)nieuwbouw, renovatie, verhuur en verkoop van de bestaande voorraad. Ook de vraag naar de werklocaties kantoren, detailhandel en bedrijventerreinen verandert door demografische en economische ontwikkelingen maar ook door bijvoorbeeld de invloed van Internetwinkels op detailhandel, het nieuwe werken op het aantal benodigde kantoren of de mogelijke gevolgen van ontwikkelingen als 3D-printen voor bedrijventerreinen. Ook onze manier van werken verandert. Voor Zuid-Holland betekent de afname naar de vraag naar kantoorruimte dat vernieuwbouw, herbestemming en sloop een vlucht zullen nemen. In de Staat van Zuid-Holland zijn voor dit onderwerp de volgende relevante trends en ontwikkelingen beschreven:
•
Ontwikkeling woningvoorraad
•
Ontwikkeling bouwvergunningen
•
Ontwikkeling woningbehoefte
•
Ontwikkeling bevolking
•
Ontwikkeling huishoudens
•
Migratie
•
Leegstandspercentages detailhandel en kantoren
•
Ontwikkeling kantorenvoorraad
•
Ontwikkeling detailhandelsvoorraad
•
Ontwikkeling bedrijventerreinenvoorraad
In de digitale versie van de begroting zijn deze links aanklikbaar in de papierenversie staat het webadres aangegeven: http://staatvan.zuidholland.nl/ Effectindicatoren (= outcome indicatoren) Omschrijving 3.5.a
3.5.b
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
0
0
0
0
0
≤ 1,7%
≤ 1,7%
≤ 1,7%
Aantal gemeente dat in het kader van de rapportage Interbestuurlijk toezicht op het domein huisvesting vergunninghouders rood scoort (bron: IBT rapportage ZH; nulmeting 31 december 2014) Leegstandspercentage kantoren in Zuid-Holland mag niet oplopen t.o.v. het leegstandspercentage kantoren in Nederland (NL: 16,1%, Z-H: 17,8%
1,7%
≤ 1,7%
Het leegstandspercentage kantoren is voor Zuid-Holland alleen beschikbaar voor de 11 belangrijkste kantorengemeenten / -regio’s. Deze 11 bestaan uit 10 gemeenten en de regio Drechtsteden.
3.5.a. (vergunninghouders): Het aantal gemeente dat in het kader van de rapportage Interbestuurlijk toezicht op het domein huisvesting vergunninghouders rood scoort. Over deze taak wordt gerapporteerd in de IBTrapportage. Voor de nulmeting is uitgegaan van de stand van zaken in de rapportage over 2014. Op 31 december 2014 waren er geen gemeenten die rood scoorden. Het beleidsdoel is dat dit in de toekomst zo blijft: geen gemeente met een score rood. 3.5.b: De provincie zet in op het gelijk houden of verkleinen van het verschil in de leegstand tussen Zuid-Holland en Nederland. Er zijn nu geen signalen die er op wijzen, dat landelijk of provinciaal de leegstand in 2016 zal verminderen. Ook in andere vastgoedsectoren stijgt de leegstand en daarmee de behoefte aan transformatie naar andere functies, waarbij vooral aan wonen wordt gedacht.
90
Wat gaan we doen om dit doel te bereiken? Beleidstheorie De rol van de provincie is niet het feitelijk zelf realiseren van woningen, kantoren en dergelijke. De provinciale inzet betreft het stellen van kaders, faciliteren, stimuleren en bevorderen. Het ruimtelijk instrumentarium wordt deels ingezet om de regulerende taak van de provincie uit te voeren en om vraag en aanbod van wonen, werken en voorzieningen in balans te brengen. Anderzijds toont de provincie een uitgestoken hand via kennisdeling en meer netwerkend werken bij bijvoorbeeld de transformatie van kantoren en detailhandel.
Taak 3.5.1 Regionale afstemming Aanvaarden regionale woon- en kantorenvisies De Visie ruimte en mobiliteit is de basis voor het woon- en kantorenbeleid. Woningzoekenden kunnen zich vrij vestigen in Zuid-Holland. De provincie vormt niet één markt voor woningen en werklocaties. Deze markten werken in de praktijk op (sub)regionale schaal. Regionale afstemming speelt dan ook een belangrijke rol in het woon- en werkbeleid. Gemeenten stellen in regionaal verband woon- en kantorenvisies vast. Wat de provincie verstaat onder een regionale woon- en kantorenvisie is uitgewerkt in het Programma Ruimte. De visie bevat in elk geval een realistisch en regionaal afgestemd kwalitatief en kwantitatief programma. Voor kwantiteit kijkt de provincie naar de aansluiting tussen de gevraagde woonmilieus en het aanbod van woonmilieus in het woningbouwprogramma. Daarnaast kijkt de provincie naar het aanbod van voldoende sociale woningbouw en of er wordt ingespeeld op demografische veranderingen. Een kantorenvisie is gebaseerd op de regionale behoefteramingen vanuit de Visie ruimte en mobiliteit. Daarnaast kijkt de provincie naar het (her)gebruik van het bestaande, beschikbare aanbod van kantoren. Hierbij dient een indicatie te worden gegeven van te realiseren onttrekkingen tot 2020 en dient uitgegaan te worden van het benutten van de harde plancapaciteit op de kantorenconcentratielocaties. Als de woon- en kantorenvisies voldoen aan de beschreven vereisten kunnen deze door de provincie worden aanvaard als kader voor ontwikkelingen in de regio. Indien bij kantoren vermindering van de capaciteit niet lukt via de regionale visies neemt de provincie de regie over. De wijze waarop regio’s invulling geven aan de visies is verschillend. Dit zorgt ervoor dat de visies passen bij de opgaven en manier van werken in de regio. Vanwege de relatie tussen de woon- en de kantorenvisies en de mogelijkheden om een (beperkt) deel van de binnenstedelijke woningbouwvraag op te vangen met onder andere leegstaande kantoren zijn deze beide opgenomen onder doel 3-1. Taken op het gebied van kantoren, detailhandel en bedrijventerreinen vallen budgettair onder taak 3.5.5. De bijbehorende prestatie-indicatoren zijn daar te vinden. Om aan de vraag naar stedelijk wonen te kunnen voldoen wordt ook vanuit de provincie bijgedragen aan het bevorderen en faciliteren van oplossingen door deelname in het MIRT-onderzoek stimuleren stedelijk wonen. Hier ligt ook een relatie met het programma slim ruimtegebruik/beter benut bebouwd gebied. Tevens neemt de provincie deel aan (alliantie)gesprekken Stedenbaan. Daarnaast levert de provincie inzet om oplossingen te bevorderen en te faciliteren om met de effecten van demografische veranderingen in landelijk gebied om te gaan (vervolg anticipeerprogramma). Detailhandel en bedrijventerreinen Voor detailhandel is recent de onafhankelijke adviescommissie detailhandel Zuid-Holland opgericht die gemeenten adviseert over de door hen gehanteerde behoefteraming en de relatie met de impact van de nieuwe ontwikkeling. Dit loopt via de reguliere planprocedures (zie doel 3-3 en taak 3.5.2).
91
Voor bedrijventerreinen vindt regionale afstemming plaats via toepassing van de ladder voor duurzame verstedelijking. De regionale behoefteramingen van gemeenten en regio’s moeten passen binnen de kaders van de provincie. Ook hierbij zal zij actief gebruik maken van haar ruimtelijk instrumentarium als dit nodig blijkt.
Taak 3.5.2 Adviseren over en beoordelen gemeentelijke ruimtelijke plannen Op grond van het landelijk Besluit Ruimtelijke Ordening (BRO) en de provinciale Verordening Ruimte (Ladder voor duurzame verstedelijking) is voor een bestemmingsplan dat voorziet in verstedelijking, verantwoording van nut en noodzaak op regionaal niveau vereist. Reguleren is hierbij een belangrijke rol van de provincie binnen een breder palet van instrumenten. De provincie verlegt de focus in de afgelopen jaren steeds meer van reactief beoordelen naar proactief overleggen. Hiermee geven zij vertrouwen aan gemeenten en ruimte om de betrokkenheid van de provincie aan de voorkant van planprocessen te vergroten. Met een door Gedeputeerde Staten aanvaarde woon- en kantorenvisie kan aan de voorkant van planprocedures nut en noodzaak voor meerdere plannen tegelijk worden verantwoord (Zie taak 3.5.1). Bij het ontbreken van aanvaarde visies is in het Programma Ruimte voorzien in een terugvaloptie. De provincie blijft de mogelijkheid houden om op een gemeentelijk plan een vooroverlegreactie of zienswijze in te dienen of een reactieve aanwijzing te geven op basis van de Wet ruimtelijke ordening. Een helder onderbouwd ‘nee’ is bij samenwerking immers ook een antwoord dat duidelijkheid kan scheppen. Zie ook doel 3-3.
Taak 3.5.3 Toezicht op huisvesting vergunninghouders De gemeenten krijgen van het Rijk elk halfjaar een taakstelling met het aantal vergunninghouders dat zij moet huisvesten. De provincie houdt toezicht op de realisatie van deze taakstelling. Kader voor dit toezicht vormt een interventieladder. De laatste trede van deze ladder is indeplaatstreding. Het streven is dat alle gemeenten in Zuid-Holland hun wettelijke taak om vergunninghouders te huisvesten tijdig en volledig uitvoeren. Prestatie-indicatoren (=output- en procesindicatoren) Omschrijving 3.5.3 1
Aantal indeplaatstredingen huisvesting verblijfsgerechtigden
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
0
0
0
0
0
Taak 3.5.4 Toezicht op gemeentelijke huisvestingsverordeningen De provincie houdt toezicht op gemeenten bij de uitvoering van de huisvestingswet. Daarnaast is in de wet opgenomen dat de provincie een van de gesprekspartners is bij de totstandkoming (of aanpassing) van een regionale of lokale huisvestingsverordening.
Taak 3.5.5 Voorwaarden scheppen en ondersteunen van gemeenten voor de versterking van werklocaties Kantoren De provincie stuurt op plancapaciteit door de plancapaciteit op provinciale kantorenlocaties en scienceparken te bundelen en de plancapaciteit op andere locaties te verminderen. De provincie bevordert en faciliteert herbestemming en transformatie. Vandaar uit is een relatie met het programma slim ruimtegebruik. De provincie monitort de leegstand van de 11 belangrijkste kantorengemeenten/regio’s en neemt deel aan (alliantiegesprekken) Stedenbaan, voor zover deze locaties zijn opgenomen in provinciale en of regionale voorkeurslocaties kantoren. Belangrijke partners zijn gemeenten maar ook projectontwikkelaars en beleggers. Bedrijventerreinen De provincie wil evenwicht brengen in vraag en aanbod en bestaande bedrijventerreinen beter benutten. Daartoe stimuleert de provincie het toekomstbestendig functioneren van bedrijventerreinen door onder andere een vraaggerichte aanpak. Bedrijven zijn daarbij cruciaal. De provincie draagt verder bij aan het herstructureren van
92
bedrijventerreinen en monitort de staat (dynamiek) van bedrijventerreinen om beleid te kunnen bepalen. Gemeenten zijn hierbij belangrijke partners als mede-investeerder bij herstructurering. De provincie deelt haar kennis. Tot slot kan functiemenging op bedrijventerreinen rekenen op een positieve provinciale houding. Uitzonderingen zijn watergebonden bedrijventerreinen en terreinen met een Hogere Milieu Categorie waar functiemenging kritisch wordt bezien. Detailhandel De provincie stuurt ruimtelijk op een vitale en krachtige detailhandelssector door het concentreren van detailhandel in de centra en het zeer terughoudend en bij voorkeur reduceren van perifere, solitaire en verspreide detailhandel. De provincie bevordert en faciliteert herbestemming en transformatie. Daarnaast monitort de provincie de staat van de centra om detailhandelsbeleid te kunnen bepalen via onder andere het Koopstromenonderzoek dat begin 2017 is afgerond. Tot slot voert de provincie gesprekken met regio’s/gemeenten over toekomstperspectief van enkele perifere locaties en neemt de provincie deel in (alliantiegesprekken) Stedenbaan. Gemeenten, projectontwikkelaars en beleggers zijn belangrijke partners. Teeltareaal greenports De provincie stuurt op voldoende en moderne teeltlocaties voor de Greenports in Zuid-Holland, zodat de Greenports toonaangevend wereldcluster in Zuid-Holland kunnen blijven. Dit doet de provincie door voor de Greenport Westland-Oostland in de VRM de bestemming glastuinbouw te verbreden en voor de Greenport Boskoop te onderzoeken of sierteeltlocaties buiten de sierteeltcontour verplaatst kunnen worden. In de Greenports Bollenstreek en Aalsmeer participeert de provincie samen met partners in de ontwikkeling van ruimtelijke planvorming. De provincie zet planvormingssubsidie in om planvorming voor modernisering van het teeltareaal te faciliteren. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving 3.5.5.1
Door de provincie aanvaarde regionale kantorenvisies
3.5.5.2
Aantal hectare opgeleverde hegerstructureerde bedrijventerreinen
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
0
5
5
5
-
n.v.t.
125 ha
125 ha
125 ha
125 ha
3.5.5.1: De regio’s zijn op moment van schrijven bezig met het opstellen van regionale kantorenvisies. Op het moment van opstellen zijn er nog geen regionale kantoren visies aanvaard door de provincie vandaar is bij de nulmeting nul opgenomen. De verwachting is dat voor 2016 vijf regionale visies zijn opgesteld door de regio’s. In de Visie Ruimte en Mobiliteit is opgenomen dat de regionale kantorenvisies na aanvaarding door de provincie een looptijd hebben tot medio 2018. Daarna worden nieuwe ambities geformuleerd. 3.5.5.2: De provincie heeft aan een groot aantal gemeenten subsidie toegekend voor de herstructurering van bedrijventerreinen. Dit zijn veelal langjarige projecten, sommige projecten hebben tot 2020 de tijd om tot een afronding te komen. Via de ‘Monitoring Uitvoering Herstructurering Bedrijventerreinen’ bewaakt de provincie de voortgang en zoekt in voorkomende gevallen samen met de gemeenten naar oplossingen voor eventuele stagnatie.
93
Wat mag dat kosten voor het doel? Exploitatie (bedragen x €1.000)
Jaarrekening Begroting 2015 2014
na VJN
Begroting
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
2016
DOEL 3-5 Vraag en aanbod wonen, werken en voorzieningen in balans Lasten Baten Totaal saldo van baten en lasten
22.651
19.009
17.434
15.498
23.114
11.948
567
0
0
0
0
0
-22.084
-19.009
-17.434
-15.498
-23.114
-11.948
Programmareserves Alt.locatie Hoeksche Waard Bedrijventerreinen Bedrijventerreinen:IRP Oude Rijnzone Manden maken + Bijdrage uit reserve
0
0
0
9.000
0
8.283
0
500
2.899
1.536
0
50
3.588
150
50
700
100
160
25
200
615
0
0
8.493
3.613
850
3.564
11.236
100
1.681
1.319
0
0
0
Bedrijventerreinen - Storting in reserve Resultaat
0
1.681
1.319
0
0
0
-13.592
-17.078
-17.903
-11.934
-11.878
-11.848
Toelichting meerjarenraming Het nadelig resultaat van dit doel daalt in 2017 met circa € 6 mln ten opzichte van 2016. In de bezuinigingsronde 2013 is besloten incidenteel middelen te onttrekken uit het budget voor bedrijventerreinen (€ 4 mln in 2014 en € 2 mln in 2015). In 2016 wordt dit bedrag incidenteel aan het budget toegevoegd. De meerjarige mutaties in de lasten worden daarnaast veroorzaakt door incidentele onttrekkingen aan reserves. Bij bedrijventerreinen zijn de mutaties vooral het gevolg van aanpassingen van de kasritmes van de uitgaven. In de Najaarsnota 2015 is de looptijd van de reserve Alternatieve locatie Hoeksche Waard, gezien de lopende procedures, verlengd naar 2018. In de meerjarenbegroting is in 2018 een onttrekking geraamd aan de programmareserve van € 9 mln. Dit voor het realiseren de landschappelijke inpassing van het bedrijventerrein Nieuw Reijerwaard te Ridderkerk. Samen met het project Westelijke Dordtse Oever (WDO) te Dordrecht vormt het de zogenaamde "alternatieve locaties Hoeksche Waard": als alternatief voor de oorspronkelijk in de noordrand van de Hoeksche Waard geprojecteerde 120 ha haven gerelateerd bedrijventerrein voor de Rotterdamse regio en voor de versterking van de Rotterdamse haven. Op basis van de nadere uitvoering van de plannen zal de fasering van de onttrekking in de Voorjaarsnota 2016 nader worden bezien. De begrote lonen en indirecte kosten zijn via de kostenverdeling verdeeld over de doelen binnen de programma's. Voor dit doel heeft dit geleid tot een daling van de lasten met € 1,6 mln in 2016 naar € 3,9 mln. In de periode tot 2019 dalen de lasten jaarlijks tot € 3,7 mln in 2019. De totale te verdelen kosten zijn nagenoeg gelijk gebleven. De daling wordt verklaard door herverdeling tussen programma's en doelen.
94
DOEL 3-6 Beschermd, bekend en beleefbaar cultureel erfgoed Wat willen we bereiken? Met dit doel wordt beoogd het volgende te bereiken:
•
Erfgoedlijnen ontwikkelen en versterken en het verhaal vertellen
•
Onderhoudsachterstand monumenten wegnemen en nieuwe functies geven
•
Presenteren en toegankelijk maken van de Zuid-Hollandse archeologische vondsten
•
Beschermen cultureel erfgoed
Ons erfgoed is letterlijk goud waard. Het maakt onze omgeving mooier, het verschaft ons identiteit en je kunt er geld mee verdienen. De provincie wil haar unieke erfgoed daarom behouden, er zo veel mogelijk mensen mee in contact brengen en van laten genieten en het uiteindelijk door kunnen geven aan de generaties na ons. Daarvoor moet het worden beschermd, bekend en beleefbaar worden gemaakt en bij voorkeur economisch rendabel benut worden. Herbestemming van erfgoed met nieuwe, eigentijdse functies is immers nog de beste garantie op behoud. Beschermen doet de provincie vooral via het wettelijke RO-instrumentarium. Zo wordt bekeken of het provinciaal erfgoedbelang goed in de gemeentelijke bestemmingsplannen verwerkt is. Door tijdig de dialoog aan te gaan is dat in de regel ook het geval, waardoor de provincie in de meeste gevallen geen zienswijze hoeft te geven. Maar het gaat niet enkel alleen om het beschermen, bewaren en restaureren van fysieke restanten. Ze moeten ook voor iedereen toegankelijk zijn en vooral: hun verhaal moet verteld worden. Daarom gaat de provincie door met de realisatie van erfgoedlijnen. Een erfgoedlijn is een geografische structuur (kust, trekvaart, oude duinenrij, eiland, etc.), die meerdere monumentale stippen met één gemeenschappelijk historisch verhaal verbindt tot één streep of lijn op de kaart. De erfgoedlijnen zijn ensembles van erfgoed, landschap en water, die kwaliteit verschaffen aan de ruimte en beschikken over groot recreatief en toeristisch potentieel. De provincie restaureert en herbestemt rijksmonumenten en sluit daarbij aan op de actuele behoefte en kansen op economische dragers. Bij de archeologie voert de provincie haar wettelijke beschermingstaak uit, maar zorgt ook voor kennisvermeerdering en publieksbereik, bijvoorbeeld via het Archeologiehuis. Het Zuid-Hollands bodemarchief moet zo veel mogelijk worden ontsloten voor onderzoek en tentoonstelling. Ook hier geldt immers dat draagvlak onder de bevolking de beste borging van het archeologisch belang is bij ruimtelijk-economische afwegingen. Uiteraard koestert de provincie de molens als dragers van het Zuid-Hollandse landschap. Internationaal zijn zij provinciaal icoon bij uitstek. Daarom wordt het gebruik gestimuleerd met draaipremies (want ‘rust, roest’) en wordt voor goed onderhoud gezorgd. Trends en externe factoren In een mondialiserende wereld geeft erfgoed ons identiteit en dus houvast. Na decennia van vooral groei en uitbreiding van de gebouwde omgeving verschuift het accent van kwantiteit naar meer kwaliteit. Daarin speelt ‘beleving’ een steeds grotere rol. Dat wordt weerspiegeld door de trek van jonge, beter opgeleide gezinnen naar de oude Hollandse steden en hun aantrekkingskracht op koperspubliek. Het historische karakter van de steden is een aantrekkelijke vestigingsfactor. Cultuur en erfgoed spelen daarom een belangrijke voorwaardenscheppende rol bij de Agenda stad. Erfgoed en ruimtelijke ordening zullen ook steeds meer met elkaar verknoopt raken vanwege de inspirerende en toegevoegde waarde. Nieuwbouw kan worden uitgespaard door monumenten (bijvoorbeeld kerken) weer een eigentijdse functie te geven als woon-, winkel- en kantoorruimte. Of als ‘verzamelgebouw’ voor zorg- en maatschappelijke functies op het krimpende platteland. Met hun torens blijven ze zo bewaard als herkenningspunten in het weidse polderlandschap.
95
Effectindicatoren (= outcome indicatoren) Nr.
Omschrijving
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
3.6.a 3.6.b
Aantal bezoekers van de iconen* van de Erfgoedlijnen
595.000
600.000
610.000
630.000
650.000
Aantal in de erfgoedlijnen geïnvesteerde vrijwilligersuren
17.300
17.500
18.000
19.000
20.000
3.6.c
Aantal bezoeken van de website ‘geschiedenisvanzuidholland.nl’
92.000
94.000
96.000
98.000
100.000
3.6.d
Aantal omwentelingen van de Zuid-Hollandse molens
200.000
200.000
200.000
200.000
200.000
3.6.e
Aantal bezoekers provinciaal Archeologiehuis
50.000
51.000
52.000
54.000
55.000
3.6.f
Aantal bruiklenen (uitleningen van archeologische vondsten) uit het provinciaal archeologisch depot
33
34
36
38
40
3.6.g
Aantal bestemmingsplannen zonder zienswijze voor wat betreft cultureel erfgoed, in %
80%
80%
80%
80%
80%
*Per erfgoedlijn is 1 icoon geselecteerd: Kinderdijk (Waterdriehoek), Fort Wierickerschans (OHW), Archeon (Limes), Duivenvoorde (Landgoederenzone), Lakenhal (Trekvaarten), Fort 1881 (Atlantikwall) en Menheerse Werf (Goeree; de laatste gaat in 2016 open)
Wat gaan we doen om dit doel te bereiken? Beleidstheorie Bedrijven volgen de medewerkers. Vroeger was dat andersom. In Europa concurreren grootstedelijke regio’s dus steeds meer om inwoners. Hoe houd je je inwoners vast en hoe kom je aan gekwalificeerde nieuwe inwoners? De kwaliteit van de leefomgeving speelt daarbij een grote rol. En binnen die leefomgeving zijn cultuur en erfgoed weer een belangrijke bepalende factor. Een verstedelijkte provincie als Zuid-Holland doet er dus verstandig aan om haar cultuur en erfgoed te beschermen, beleefbaar te maken en te benutten. Via de wet Ruimtelijke Ordening en de Erfgoedwet beschermt de provincie haar erfgoed. Tijdig onderhoud en restauratie dragen zowel bij aan bescherming als beleefbaarheid. Bij de erfgoedlijnen gaat de provincie nog een stap verder door ons erfgoed te ontwikkelen tot goed bekende en bereikbare recreatief/ toeristische attracties. Door erfgoed te combineren met groen, water en landschap wordt hun aantrekkelijkheid nog eens sterk vergroot. Dit is een complexe integrale opgave die de provincie niet alleen kan realiseren noch betalen. Daarom sluit de provincie bewust aan bij de grote energie die in de samenleving leeft. Bijvoorbeeld bij de vele vrijwilligers, stichtingen, verenigingen, medeoverheden en ondernemers. De provincie werkt daarbij op het meest effectieve schaalniveau samen in netwerken en stelt zich daarbij open, betrouwbaar en dienstbaar op.
Taak 3.6.1 Kaders stellen en de provincie vertegenwoordigen ten behoeve van cultureel erfgoed Kaders worden gesteld door de Visie ruimte en mobiliteit (VRM) en de Verordening Ruimte. In de VRM is het (archeologisch) erfgoed opgenomen als ‘provinciaal belang’ en de Verordening Ruimte bevat de Molenbiotoop, de Landgoedbiotoop, kroonjuwelen (inclusief werelderfgoederen), archeologie en Limes. Alle ruimtelijke plannen (bestemmingsplannen, peilbesluiten, Milieu Effect Rapportages, structuurvisies en vergunningen) worden vanuit het provinciaal erfgoedbelang bekeken en van een deskundig advies voorzien. De nieuwe Omgevingswet en Erfgoedwet vormen straks de landelijk kaders. Via het IPO wordt geborgd dat het provinciaal erfgoedbelang in beide wetten een goede plek krijgt. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving 3.6.1.1
Aantal uitgebrachte adviezen over ruimtelijke plannen voor wat betreft erfgoed
96
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
80
80
80
80
80
Taak 3.6.2 Restaureren monumenten en onderhouden molens De taak om rijksmonumenten te restaureren is in 2012 gedecentraliseerd naar de provincies. Zuid-Holland telt ruim 9.000 monumenten, waarvan 228 molens. Voor provinciale subsidie komen echter alleen monumenten in aanmerking die geen woonhuis zijn of een rendabele bestemming hebben. Daarvoor bestaat een fiscale regeling, respectievelijk kan een laagrentende lening worden aangevraagd bij het Nationaal Restauratie Fonds (NRF). Toch wordt de provincie geconfronteerd met een aanzienlijke restauratiebehoefte. Bij de monumenten buiten de erfgoedlijnen betreft dat vooral religieuze gebouwen en molens. De restauratie van monumenten binnen de erfgoedlijnen is begrepen onder taak 3.6.3. Restauratie is tegelijk vaak ook de eerste stap op weg naar herbestemming. Maar voor het welslagen van herbestemming komt natuurlijk meer kijken. Zo moet er een ‘markt’ zijn voor een nieuwe functie en ook iemand die het initiatief wil trekken. De provincie heeft de in dat verband de meest kansrijke monumenten geselecteerd met behulp van de provinciale ‘transitietool’(instrument om kansrijke herbestemmingen te selecteren). Elk jaar voorziet de provincie een aantal daarvan van een advies-op-maat en de nodige begeleiding. Voor de molens is het belangrijk dat ze kunnen draaien (hun windrecht gaat terug op de Middeleeuwen). Naast subsidie voor onderhoud en restauratie verstrekt de provincie daarom ook draaipremies naar rato van het aantal gemaakte omwentelingen. Om te kunnen draaien dient ook de omgevende molenbiotoop op orde zijn. Vaak wordt de windvang binnen dat biotoop verstoord door matig en slecht onderhouden bomen en struiken (wervelingen leiden dan tot onregelmatige slijtage). Op twee manieren stimuleert de provincie totstandkoming van groenbeheerplannen bij molens. Door ze te betrekken bij onze beoordeling van ruimtelijke plannen (zie hierboven bij taak 3.6.1) en via het ‘molennetwerk’, dat de provincie via het Erfgoedhuis Zuid-Holland ondersteunt. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving
Nulmeting
2016
2017
2018
2019 20
3.6.2.1
Aantal gesubsidieerde restauraties van rijksmonumenten
15
20
20
20
3.6.2.2
Aantal maatadviezen voor en begeleiding bij herbestemming
7
8
8
8
8
3.6.2.3
Aantal aangevraagde onderhoudssubsidies voor molens in %
95%
95%
96%
97%
98%
3.6.2.4
Aantal opgestelde groenbeheerplannen in molenbiotopen waarbinnen groenbeheer matig is in %
32%
34%
36%
38%
40%
Taak 3.6.3 Erfgoedlijnen ontwikkelen en beleefbaar maken In het provinciaal erfgoedbeleid heeft de provincie het accent verschoven van bescherming van het individuele monument naar gebiedsgerichte en integrale ontwikkeling van complexen van monumenten. Een ingewikkelde en dure opgave, die de provincie niet alleen kan realiseren en betalen. Daarom brengt de provincie vanaf eind 2012 in co creatie met vele partijen van binnen (onder meer Groen, Water, Ruimtelijke Ordening, Mobiliteit) en buiten (netwerkend werken met ruim 200 partijen) zeven erfgoedlijnen tot ontwikkeling. De provincie onderscheidt momenteel de volgende erfgoedlijnen: de Atlantikwall, de Oude Hollandse Waterlinie, Landgoederenzone, Romeinse Limes, Goeree-Overflakkee, Trekvaarten en de Waterdriehoek. Elke lijn heeft een erfgoedtafel waaraan iedereen die zich in de erfgoedlijn interesseert of er belang bij denkt te hebben, mee doet. Deze tafels hebben een onafhankelijk voorzitter en staan permanent open voor nieuwe partijen met nieuwe belangen en ideeën. De voorzitter bewaakt het open karakter van de tafel, houdt partijen bij elkaar en bewaakt de voortgang bij het bereiken van het gezamenlijke doel. Elke erfgoedtafel heeft voor zijn lijn een wensbeeld 2020 (stip aan de horizon) geformuleerd en een meerjarig investeringsprogramma met activiteiten en projecten om hun wensbeeld te realiseren. Elk jaar verschaft elke tafel de provincie een zwaarwegend advies over de het daarop volgend jaar door de provincie te subsidiëren projecten. De provincie beoordeelt deze adviezen op onevenwichtigheden binnen en tussen de lijnen en vat het 97
eindbeeld samen in een Maatregelenpakket erfgoedlijnen. Na publicatie van het Maatregelenpakket kan subsidie worden aangevraagd door en voor de in het pakket vermelde initiatiefnemers, projecten en bedragen. Deze aanpak maakt veel energie los, wat tot uitdrukking komt in een groot aantal gerealiseerde projecten en ruime cofinanciering. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
3.6.3.1
Aantal partijen dat deelneemt aan de erfgoedtafels
265
270
275
280
285
3.6.3.2
Financiële bijdrage derden bovenop de provinciale bijdrage erfgoedlijnen (cofinanciering)
250%
250%
250%
250%
250%
3.6.3.3
Aantal via het Maatregelenpakket Erfgoedlijnen gesubsidieerde projecten en activiteiten
50
50
50
50
50
Taak 3.6.4 Presenteren en toegankelijk maken archeologische vondsten Vrijwel iedereen is geïnteresseerd waar we vandaan komen: wie waren onze voorouders en hoe leefden ze? Maar toch graven we onze geschiedenis niet zomaar overal op. Het beleid is sinds het EU-verdrag van Malta juist gericht op behoud ‘in situ’, dus daar waar het zich bevindt. Er wordt alleen opgegraven als na ruimtelijkeconomisch afweging duidelijk is geworden dat de grond moet worden verstoord ten behoeve van de aanleg van bijvoorbeeld een weg, tunnel of woonwijk. Dan wordt er archeologisch onderzoek verricht dat voorwerpen en kennis oplevert. Het zou jammer zijn als dat vervolgens verdwijnt in een depot en de kennis beperkt blijft tot de academische kring. Want dan ontvalt uiteindelijk het maatschappelijk draagvlak voor de archeologie en daarmee de basis voor het behoud van ons bodemarchief. De provincie wil daarom de cirkel ‘bescherming’ en ‘kennisvermeerdering’ rond maken met het element ‘publieksbereik’. Voor de bescherming heeft de provincie haar RO-instrumentarium en het archeologisch Depot in Alphen aan den Rijn, waarin alle vondsten in onze provincie vakkundig en veilig worden bewaard (behalve die uit enkele gemeenten, die zelf over een eigen depot beschikken). De meest interessante vondsten worden gepresenteerd in het provinciaal Archeologiehuis bij de ingang van het Archeon. Maar er kan veel meer. Samen met gemeenten en vrijwilligers van de AWN wil de provincie op geleide van de geactualiseerde POA (Provinciale Onderzoek Agenda) elk jaar een voor een breed (en vooral jong) publiek aantrekkelijk programma van open archeologiedagen, rondleidingen bij opgravingen, tentoonstellingen, publicaties, websites en lezingen uitvoeren. Speciale aandacht vraagt de Limes, de Romeinse rijksgrens die liep van Schotland tot de Zwarte Zee en in ons land langs de Rijn van Katwijk tot de Duitse grens. Omdat de Rijn zelf overal breed genoeg was hoefde er geen muur te worden gebouwd zoals in Engeland (muur van Hadrianus) en in Duitsland de palissade tussen Rijn en Donau. Het systeem bestond uit een heerweg, wachttorens en forten (castella en castra) met aanpalende burgernederzettingen (vici). Dit systeem is het grootste archeologische monument in Europa, respectievelijk Nederland, maar hier grotendeels onzichtbaar: veel is bewaard onder de grond. Onze Limes en het deel in Noordwest Duitsland (samen de neder Germaanse Limes) is momenteel kandidaat voor de status van UNESCO Werelderfgoed (erkenning te verwachten in 2020). In dat kader moet de provincie het niet alleen goed beschermen, maar ook weer voor een breed publiek beleefbaar maken. Dat wordt gedaan samen met het Rijk, Gelderland, Utrecht en tientallen Limes-gemeenten in NLS verband (NLS = Nederlandse Limes Samenwerking) plus de twee betrokken Duitse deelstaten.
98
Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving 3.6.4.1
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
5
7
8
9
10
Aantal op publiek gerichte archeologische activiteiten in Zuid-Holland
Wat mag dat kosten voor het doel? Exploitatie
Jaarrekening Begroting 2015
(bedragen x €1.000)
2014
na VJN
Begroting
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
2016
DOEL 3-6 Beschermd, bekend en beleefbaar cultureel erfgoed Lasten
12.975
14.650
15.173
13.642
13.595
13.566
8
7
504
504
504
498
-12.967
-14.644
-14.669
-13.138
-13.091
-13.068
55
0
0
0
0
0
125
0
0
0
0
146
0
0
0
0
0
1.011
2.347
1.400
0
0
0
1.212
2.472
1.400
0
0
0
125
0
0
0
0
0
922
0
0
0
0
0
1.047
0
0
0
0
0
-12.802
-12.172
-13.269
-13.138
-13.091
-13.068
Baten Totaal saldo van baten en lasten Programmareserves #2011 DP Diefdijk 2014 DP Brandveiligheid depot archeo Cultuurbehoud Restauratie rijksmonumenten en erfgo + Bijdrage uit reserve 2014 DP Brandveiligheid depot archeo Restauratie rijksmonumenten en erfgo - Storting in reserve Resultaat
Toelichting meerjarenraming In het hoofdlijnenakkoord worden middelen (totaal incidenteel € 8 mln) ter beschikking gesteld voor de continuering van het succesvolle erfgoedbeleid. Daarnaast wordt via het hoofdlijnen akkoord voor de intensivering van het cultureel erfgoed en de realisatie van diverse doelen op dit gebied middelen (totaal incidenteel € 6 mln) ter beschikking gesteld. In 2016, 2017, 2018 en 2019 wordt jaarlijks € 3,5 mln beschikbaar gesteld. In het hoofdlijnenakkoord is besloten om de overgebleven ISV-middelen onder meer in te zetten voor het Cultureel erfgoed (€ 0,5 mln in de periode 2016-2019). Bij Stedelijke vernieuwing wordt rekening gehouden met het erfgoed en bezien hoe dit opnieuw kan worden ingepast of herbestemd. De hogere lasten in 2016 hebben betrekking op een incidentele onttrekking aan de reserve restauratie rijksmonumenten en erfgoed (€ 1,4 mln). De begrote lonen en indirecte kosten zijn via de kostenverdeling verdeeld over de doelen binnen de programma's. Voor dit doel heeft dit niet geleid tot een stijging van de lasten in 2016 (€ 3,7 mln). In de periode tot 2019 dalen de lasten jaarlijks tot € 3,5 mln in 2019.
99
DOEL 3-7 Schonere bodem en beter benutte bodem en ondergrond Wat willen we bereiken? Met dit doel wordt beoogd het volgende te bereiken:
•
Saneren of beheersen spoedlocaties en adequate nazorg van restverontreiniging
•
Herontwikkelen locaties met bodemverontreiniging en herontwikkelen voormalige vuilstortplaatsen
•
Beheersen van verontreinigingen stortlocaties
•
Duurzaam gebruik van de ondergrond en toepassing 3D-ordening
De Visie ruimte en mobiliteit (VRM) beschrijft het provinciaal strategisch bodembeleid. Het operationeel ruimtelijk bodembeleid is opgenomen in het Programma Ruimte, waarin is aangegeven welke mix aan instrumenten de provincie voornemens is in te zetten en wil aanbieden om de doelen te bereiken. In het Convenant Bodem en Ondergrond 2016-2020, dat is afgesloten tussen het Ministerie van IenM, IPO, UvW en VNG, zijn afspraken gemaakt over de uitvoering van het bodembeleid en de daarvoor beschikbare financiën. Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland hebben in januari 2015 ingestemd met dit convenant. De provincie wil een schonere bodem realiseren door de aanpak van de spoedlocaties (de locaties met actuele humane risico’s en/of risico’s voor verspreiding en ecologie) voor 2021én herontwikkeling van overige locaties met bodemverontreinigingen. Er zijn 2 categorieën spoedlocaties: spoedlocaties die door de overheid worden gedaan en spoedlocoaties die door de eigenaar worden gedaan. Saneringen die door de overheid worden gedaan zijn goed te programmeren, omdat de overheid dan zelf de regie heeft. Deze saneringen worden betaald uit onze bodemgelden. Dit is wel een minderheid van de spoedlocaties. De meeste spoedlocaties moeten worden gesaneerd door de eigenaar. Overheid gaat in gesprek met de eigenaar en stimuleert de aanpak. In sommige gevallen kan een beroep worden gedaan op een financiële bijdrage van de overheid. Als de eigenaar niet wil meewerken, dan zal het juridisch instrumentarium worden ingezet bijvoorbeeld een bevel tot onderzoek). Dit werkt vertragend. Deze categorie van spoedlocaties is dan ook moeilijk exact te programmeren. De cijfers in tabel 3.7 a zijn op basis van voorgaande dan ook een voorzichtige inschatting. Ook voor stortplaatsen wordt naast het uitvoeren van de reguliere taken in het kader van de Wet milieubeheer ingezet op herontwikkeling. Daarnaast wil de provincie duurzaam gebruik van de ondergrond realiseren door de kwaliteiten van bodem en ondergrond beter te benutten. Dit moet op termijn vertaling krijgen in een 3D-ordening. Trends en ontwikkelingen In de Staat van Zuid-Holland zijn voor dit onderwerp de volgende relevante trends en ontwikkelingen beschreven:
•
Verantwoord gebruik natuurlijke hulpbronnen bij winning fossiele brandstoffen
•
Benutting ondergrond voor winning duurzame energie
In de digitale versie van de begroting zijn deze links aanklikbaar in de papieren versie staat het webadres aangegeven: http://staatvan.zuidholland.nl/ Effectindicatoren (= outcome indicatoren) Omschrijving
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
(2021)
3.7.a
Aantal spoedlocaties (MTR-lijst 2013) waarvan de risico`s zijn gesaneerd of zijn beheerst
0%
10%
20%
40%
60%
100%
3.7.b
Aantal KRW grondwater spoedlocaties waarvan de risico`s zijn gesaneerd of zijn beheerst
0%
PM
PM
PM
PM
100%
Cijfers hebben alleen betrekking op het grondgebied van de provincie Zuid-Holland waarvoor de provincie het bevoegd gezag is.
100
Toelichting op effectindicatoren
1. Peildatum nulmeting is 1-1-2016; 2. De effectindicatoren zijn gebaseerd op de afspraken uit het Convenant bodem en ondergrond 2016-2020 dat is afgesloten tussen het Rijk, het IPO, de Unie van Waterschappen en de VNG. GS hebben in januari 2015 ingestemd met dit convenant;
3. De ambitie is om de spoedlocaties daadwerkelijk te saneren. Als dit niet tijdig lukt, dan moeten minimaal de risico`s worden beheerst of tijdelijke beveiligingsmaatregelen genomen zijn;
4. KRW grondwater spoedlocaties: gevallen van bodem- c.q. grondwaterverontreiniging met verspreidingrisico`s in verband met kwetsbare objecten zoals Natura 2000-gebieden, zwemwateren en waterlichamen waaruit water voor menselijke consumptie wordt onttrokken. Het is aannemelijk dat het spoedlocaties zijn.
5. De mogelijke KRW spoedlocaties worden nog in beeld gebracht. In 2016 stelt de provincie de KRWgrondwaterspoedlocaties lijst vast waaruit blijkt hoeveel locaties er in Zuid-Holland gesaneerd moeten worden. Met behulp van deze lijst worden in 2016 de PM posten ingevuld.
Wat gaan we doen om dit doel te bereiken? Beleidstheorie Vanuit het provinciaal belang om tot een goede ruimtelijke ordening én duurzaam gebruik van bodem en ondergrond te komen wordt instrumentarium (door)ontwikkeld om bodem en ondergrond beter te laten aansluiten op de maatschappelijke opgaven. Een belangrijk element hierbij is kennisontwikkeling en –uitwisseling. Hiermee kan een beter zicht ontstaan in de wijze waarop duurzaam gebruik van bodem en ondergrond door 3D-ordening meer vorm kan krijgen. Voor (pre)nazorg vormt de Wet milieubeheer het juridisch kader. Sturing vindt plaats op herontwikkeling van zowel gesloten stortplaatsen als op bodemverontreinigingen die geen spoedeisend karakter hebben. Voor stortplaatsen wordt verkend of deze bijvoorbeeld een aandeel kunnen hebben in de energietransitie. De provincie Zuid-Holland is conform de Wet bodembescherming (Wbb) het bevoegd gezag en verantwoordelijk voor de aanpak van bodemverontreinigingen en spoedlocaties in het bijzonder binnen haar grondgebied. De provincie Zuid-Holland voert de regie hierop, terwijl de uitvoering wordt gedaan door de vijf Zuid-Hollandse Omgevingsdiensten. De gemeenten Rotterdam, Den Haag, Dordrecht, Leiden en Schiedam behoren niet tot het gebied waarvoor de provincie het bevoegd gezag is in het kader van de Wbb. Zij zijn het bevoegd gezag voor hun eigen grondgebied.
Taak 3.7.1 Opdrachtverlening aan Omgevingsdiensten en monitoring uitvoering verontreinigde locaties De provincie geeft aan de Omgevingsdiensten opdracht om beschikkingen ernst en spoed af te geven, spoedlocaties te laten saneren dan wel de risico’s van verontreinigingen weg te nemen. Uiterlijk op 1 januari 2017 moeten alle spoedlocaties (MTR-lijst 2013), exclusief KRW spoed, zijn beschikt. De lijst met spoedeisende locaties op grond van de KRW wordt in het najaar van 2016 vastgesteld. Voor 1 januari 2019 moeten alle KRWlocaties zijn beschikt op ernst en spoed. Voor 2021 moeten deze KRW-locaties zijn gesaneerd dan wel beheerst. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving 3.7.1.1
Aantal afgegeven beschikkingen ernst en spoed voor de locaties op de KRW-lijst
101
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
0%
0%
50%
100%
100%
Toelichting Cijfers hebben alleen betrekking op het grondgebied van de provincie Zuid-Holland waarvoor de provincie het bevoegd gezag is. Taak 3.7.2 Uitvoeren van (pre)nazorg op stortlocaties in het kader van de Wet milieubeheer De provincie Zuid-Holland is op basis van de Nazorgregeling in de Wet milieubeheer bestuurlijk, organisatorisch en financiëel verantwoordelijk voor de eeuwigdurende nazorg van gesloten stortplaatsen, die op of na 1 september 1996 nog in bedrijf waren. Het doel van de nazorgregeling is om zeker te stellen dat stortplaatsen ook na sluiting aan het vereiste beschermingsniveau voldoen, zodat zij geen risico vormen voor het milieu. Voorafgaand aan de sluiting (pre-nazorg) van de stortplaats dienen er voldoende middelen gereserveerd te worden in het provinciale fonds nazorg om de taken in de nazorg te kunnen doen. Hiervoor wordt een doelvermogen opgebouwd door de exploitant op basis van een door de provincie goedgekeurd nazorgplan. Ook wordt door de provincie gecontroleerd of voldaan is aan alle wettelijke bepalingen, contracten en vergunningsvoorwaarden die van invloed zijn op de sluitingsverklaring die de provincie dient af te geven.
Taak 3.7.3 Verkennen en organiseren kennisuitwisseling duurzaam gebruik ondergrond De provincie heeft instrumentarium ontwikkeld in de vorm van een Bodemladder, Ondergrondwijzer en Bodematlas. De toepasbaarheid en reikwijdte van deze instrumenten wordt via pilots onderzocht. Indien nodig worden deze aangepast om een goede 3D-ordening mogelijk te maken. Het kennis- en informatieniveau wordt verder ontwikkeld en gedeeld met stakeholders om te komen tot een goede realisatie van duurzaam gebruik van bodem en ondergrond.
Wat mag dat kosten voor het doel? Exploitatie (bedragen x €1.000)
Jaarrekening Begroting 2015 2014
na VJN
Begroting
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
2016
3-7 - Schonere bodem en beter benutte bodem en ondergrond Lasten
10.935
19.504
17.494
3.773
3.727
3.709
Baten
2.209
3.746
1.950
0
0
0
-8.727
-15.758
-15.544
-3.773
-3.727
-3.709
309
11.481
11.866
0
0
0
309
11.481
11.866
0
0
0
1.911
5.200
4.325
4.125
4.125
4.125
Totaal saldo van baten en lasten Onderwerp Meerjarenplan Bodemsanering + Bijdrage uit reserve Meerjarenplan Bodemsanering - Storting in reserve Resultaat
1.911
5.200
4.325
4.125
4.125
4.125
-10.329
-9.477
-8.003
-7.899
-7.852
-7.834
Toelichting meerjarenraming Om grote fluctuaties gedurende het jaar te voorkomen zijn de lasten voor de aanpak van spoedlocaties en de onttrekking uit de reserve hiervoor dit jaar voor het eerst bij de begroting opgenomen. Dit vond in eerdere jaren pas plaats bij de Voorjaarsnota van het betreffende jaar. Deze lasten en onttrekkingen zullen in de komende jaren telkens per jaar bij de begroting worden geraamd.
102
Programma 4 Bestuur en Samenleving Dit programma bevat de volgende doelen, die hierna worden toegelicht: Doel 4-1 Slagvaardig, toekomstbestendig en transparant bestuur Doel 4-2 Verantwoorde afbouw taken samenleving Doel 4-3 Ondersteunde cultuurparticipatie en basisbibliotheken en geborgde kennis sociaal Doel 4-4 Afbouw taken jeugdzorg Exploitatie
Begroting 2016
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
45.106
40.122
35.749
35.151
(bedragen x € 1.000) Programma 4 Bestuur en Samenleving Lasten Baten Totaal saldo van baten en lasten
813
813
813
813
-44.294
-39.309
-34.936
-34.338
464
0
0
0
Bijdrage uit reserve Storting in reserve Resultaat
Incidentele baten en lasten (bedragen x € 1.000)
0
0
0
0
-43.830
-39.309
-34.936
-34.338
Raming 2016
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
1.946
1.579
1.459
1.203
0
0
0
0
-1.946
-1.579
-1.459
-1.203
464
0
0
0
0
0
0
0
-1.482
-1.579
-1.459
-1.203
Programma 4 Bestuur en Samenleving Lasten Baten Totaal saldo van baten en lasten Bijdrage uit reserve Storting in reserve Resultaat
103
DOEL 4-1 Slagvaardig, toekomstbestendig en transparant bestuur Wat willen we bereiken? Met dit doel wordt beoogd het volgende te bereiken:
•
Robuuste gemeenten en waterschappen
•
Een slagvaardige provincie
De samenleving verwacht van overheid dat zij snel en daadkrachtig optreedt, nu en in de toekomst toegevoegde waarde heeft en inzichtelijk maakt hoe beleid en besluiten tot stand komen en hoe publieke middelen worden besteed. De provincie kan en wil haar taken alleen goed uitvoeren in samenwerking met andere overheden, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Gemeenten en waterschappen moeten duurzaam in staat zijn en blijven om hun toenemende taken naar behoren uit te voeren. Krachtig en sterk bestuur en dito ambtelijke organisatie zijn daarvoor randvoorwaardelijk. Daaraan wil de provincie Zuid-Holland bijdragen. Daarnaast wil de provincie slagvaardig zijn om zo haar taken en rollen als middenbestuur goed te kunnen uitvoeren. Hiervoor is het belangrijk dat Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten zo adequaat mogelijk worden ondersteund door de ambtelijke organisatie. Trends en ontwikkelingen Gemeenten gaan steeds meer samenwerken in grotere samenwerkingsverbanden, al dan niet geformaliseerd in bestaande of nieuwe gemeenschappelijke regelingen. De provincie wil dit actief bevorderen en faciliteren. Dit vereist een steeds intensiever contact met gemeenten, maar ook met ondernemers en het maatschappelijk middenveld. Ook de samenwerking met ministeries als Binnenlandse Zaken wordt geïntensiveerd. Ontwikkelingen in het sociaal domein (de drie decentralisaties) zijn, met aanhoudende bezuinigingen en de problematiek met de grondexploitaties, van invloed op het begrotingsevenwicht van gemeenten Naast het toezicht op de zestig gemeenten wordt er ook toezicht gehouden op zeventig gemeenschappelijke regelingen en vijf waterschappen. De trend voor alle overheden is dat zij door de maatschappij steeds nadrukkelijker als één van en niet per se dé partij gezien wordt die een opgave moet aanpakken. Afhankelijk van de rol die de overheid heeft, acteert ze in een bepaald domein. Daarbij hoort: open zijn over wat je waarom, en met wie doet. Effectindicatoren (= outcome indicatoren) Omschrijving 4.1.a
Klanttevredenheid (schaal 1-10)
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
2014 = 6,84
7,0
geen meting
>7,0
geen meting
Wat gaan we doen om dit doel te bereiken? Beleidstheorie De gemeenten, gemeenschappelijke regelingen, waterschappen en veiligheidsregio’s zijn zelfstandige bestuursorganen met eigen taken en autonomie. Bestuurlijke samenwerking is de eerste manier om daar waar nodig hun robuustheid te vergroten, zodat kansen voor inwoners en bedrijven in Zuid-Holland optimaal benut worden. Het gaat daarbij om samenwerking met individuele gemeenten, samenwerking met gemeenten verenigd in regio’s en om belangenbehartiging richting Rijk, en binnen en buiten Europa. Het samenwerkingsinstrumentarium bestaat uit het uitnodigen en vragen, uitdagen, stimuleren en inspireren en regie voeren. Het uitoefenen van toezicht is een tweede instrument dat de provincie inzet. De robuustheid van de bestuursorganen wordt zo beoordeeld waarna indien nodig verbetering ingezet wordt.
104
De provincie kan het wettelijk instrumentarium op basis van de Wet Algemene regels herindeling (Arhi) inzetten als een mogelijke resultante van een samenwerkingsproces. De provincie is slagvaardig als ze beschikt over adequaat instrumentarium, dat toegespitst is op de omgeving waarbinnen zij opereert. De bestuurlijke en ambtelijke organisatie zijn onderdeel van dit instrumentarium, evenals de faciliteiten die de organisatie in kan zetten om haar doelen te bereiken. Transparantie vergroten vraagt aanpassing van houding, werkprocessen en (ICT)middelen. Langs vier lijnen kan transparantie worden vergroot: open data, open overheid, open spending en open contact en aanpak. Taak 4.1.1 Versterken van bestuurlijke samenwerking (inclusief Arhi) De provincie heeft een bovenlokale systeemverantwoordelijkheid voor het functioneren van het openbaar bestuur in Zuid-Holland. Vanuit die verantwoordelijkheid zet de provincie zich actief in voor krachtige, slagvaardige en robuuste gemeenten die de lokale taken en regionale opgaven goed kunnen oppakken. De provincie respecteert de positie van de gemeente als eerste overheid en geeft hen de ruimte om haar taken op te pakken. Indien nodig voert de provincie de regie om samen met de betrokken gemeenten de bestuurskracht op orde te houden. Gemeenten hebben belangen die hun gemeentegrens overstijgen. Het is de verantwoordelijkheid van een gemeente dat deze belangen goed worden behartigd. Als in een bepaalde regio opgaven en kansen voor inwoners, instellingen en bedrijven worden gemist, gaat de provincie hierover het gesprek aan. De provincie maakt in regionaal verband afspraken met gemeenten over hoe zij intergemeentelijke samenwerking en/of samenvoeging zelf inhoud en vorm wil geven. De provincie verwacht dat aan deze afspraken actief invulling wordt gegeven en toetst deze afspraken aan procesvoortgang en samenhang. Het belang van de inwoners, instellingen en bedrijven in de gemeenten staat hierbij voorop. De gemeenten in Zuid-Holland werken samen in regio’s. Door samenwerking worden inhoudelijke doelen eerder of beter bereikt en worden ook investeringen effectiever ingezet. De provincie participeert in de Zuidvleugel en werkt intensief samen met andere regio’s. Krachtenbundeling van steden is daarbij, met name voor de internationale concurrentiepositie, een belangrijk uitgangspunt. Een PZH-visie op kwaliteit lokaal bestuur zal in 2015 voor de Staten worden opgesteld. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving 4.1.1.1
4.1.1.2
Nulmeting
Aanpak (afspraken en proces) per prioritair gebied vastgesteld en uitgevoerd
N.v.t.
Tussenrapportage aan PS uitgebracht
N.v.t.
2016 Voorbereiding
2017
2018
2019
Uitgevoerd
Uitgevoerd
Uitgevoerd
2e
3e
4e
en aststelling (GS) 1e
Taak 4.1.2 Risicogericht uitvoeren van interbestuurlijk toezicht De provincie vindt het belangrijk om een beeld te hebben van de gemeentelijke taakbehartiging voor de meest risicovolle domeinen bij wettelijke taken die zij in medebewind uitvoeren. Gemeenten stellen jaarlijks hun Interbestuurlijk Toezicht (IBT) rapportage op met toezichtsinformatie voor financiën, ruimtelijke ordening, omgevingsrecht (inclusief externe veiligheid), monumentenzorg, informatie- en archiefbeheer en huisvesting van vergunninghouders. De gemeenteraad van elke gemeente stelt de IBT rapportage vast als onderdeel van de jaarstukken en geeft voor elk domein een oordeel met behulp van de scores “groen”, “oranje” of ”rood”. Vervolgens stelt de provincie de Rapportage Interbestuurlijk Toezicht op (voorheen ‘Staat van de gemeenten’), die voor alle zestig gemeenten een totaalbeeld bevat, inclusief de provinciale IBT-beoordeling. De inzet van gemeenten en provincie is gericht op een zo “groen” mogelijk totaalbeeld, waar gemeenten hun wettelijke taken goed op orde hebben en de provincie als (verticale) toezichthouder meer op afstand kan blijven. In 2015 heeft de provincie op een actieve wijze in samenwerking met gemeenten invulling gegeven aan het IBT, waarbij een totaalbeeld voor alle gemeenten is opgesteld, inclusief een provinciale beoordeling voor de zes domeinen. 2015
105
was voor zowel de provincie als gemeenten een leerjaar. Naar aanleiding van een in 2015 uitgevoerde evaluatie IBT en de opgedane leerervaringen is een nota ‘Evaluatie en doorontwikkeling IBT’ opgesteld. In nauw overleg met gemeenten is gewerkt aan een verbeterslag voor de IBT-indicatoren. Opzet is om met ingang van 2016 aan de slag te gaan met deze nieuwe set van indicatoren. Prestatie-indicator: totaalbeeld gemeenten n.a.v. provinciale beoordeling IBT Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving 4.1.2.2
Percentage gemeenten met score: • 0-2 keer ‘groen’ • 3 of 4 keer ‘groen’ • 5 of 6 keer ‘groen’
Nulmeting
2016 (= nulsituatie)
2017
2018
2019
PM PM PM
PM PM PM
PM PM PM
PM PM PM
PM PM 100% (= 60 gemeenten)
4.1.2.2: De nulmeting en streefwaarden voor deze prestatie-indicator zijn nog niet bekend, aangezien het in 2015 opgestelde IBT- totaalbeeld daarvoor niet goed bruikbaar is. Provincie en gemeenten werken in 2015 aan een verbeterslag in het kader van de doorontwikkeling van IBT. Opzet is de nieuwe verbeterde set met IBTindicatoren voor het eerst in 2016 te hanteren, waarbij in augustus 2016 een provinciale beoordeling IBT en een totaalbeeld voor alle gemeenten volgt (=de nulsituatie). Op basis van de nulmeting in 2016 worden de streefwaarden voor 2017, 2018 en 2019 bepaald. Deze prestatie-indicatoren worden bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden.
Taak 4.1.3 Risicogericht uitvoeren van financieel toezicht Met het financiële toezicht op de gemeenten wil de provincie bijdragen aan een gezonde financiële situatie bij gemeenten. Daardoor kan een gemeente voortbestaan zonder een beroep te hoeven doen op middelen van de collectiviteit van de gemeenten (via art. 12 van de Financiële Verhoudingswet). Op basis van risicoanalyses voert de provincie jaarlijks gesprekken met gemeenten; daarnaast beoordeelt de provincie plannings- en verantwoordingsdocumenten zodat een actueel oordeel bestaat over de gemeentelijke financiële positie. Waar zinvol worden, naast maatwerk per gemeente, aan de gemeenten ontwikkelingen in kaders, regelgeving en generieke risico’s vroegtijdig gecommuniceerd. Waar nodig, wordt bij gemeenten die in de gevarenzone (dreigen) terecht te komen tijdig geïntervenieerd, zodanig dat ze hun preventieve toezichtstatus behouden c.q. zo snel mogelijk weer verkrijgen. Naast het toezicht op de zestig gemeenten wordt er ook toezicht gehouden op zeventig gemeenschappelijke regelingen en de vijf waterschappen. Aandachtsgebieden waar vooral de aandacht naar uitgaat, zijn: bezuinigingen, grondexploitaties, weerstandsvermogen, onderhoud kapitaalgoederen en de kosten van het sociaal domein. Het financieel toezicht wordt door de provincie zelf uitgevoerd waarbij wel steeds meer de samenwerking met de andere provincies gezocht wordt voor zaken als kennisdeling, eenduidige communicatie en de toepassing van instrumenten en technieken.
Taak 4.1.4 Risicogericht toezicht houden op het archief- en informatiebeheer van gemeenten, waterschappen en provinciale organen De provincie houdt toezicht op het archief- en informatiebeheer van 60 gemeenten, 4 waterschappen en de gemeenschappelijke regelingen waaraan zij deelnemen en hanteert hierbij de bepalingen uit de Archiefwet 1995. Doel van het toezicht is dat de betrokken overheden hun informatiebeheer op orde krijgen en houden en zo bijdragen aan een betrouwbare overheid. Na de inwerkingtreding van de Wet revitalisering generiek toezicht leggen de dagelijkse besturen verantwoording af aan de raad respectievelijk het algemeen bestuur en fungeert de 106
provincie als toezichthouder op afstand. De betrokken overheidsorganen leggen schriftelijk verantwoording af op basis van het door GS vastgestelde Aanvullend Beleidskader Archieftoezicht en de met gemeenten gesloten bestuursovereenkomsten. De provincie toetst op grond van de Archiefwet en let daarbij met name op het digitale aspect van archiveren vanwege de daarmee gepaard gaande risico’s voor de werkprocessen van decentrale overheden. De uitkomsten van de toetsing maken deel uit van het interbestuurlijk toezicht door de provincie en worden opgenomen in de ‘Rapportage interbestuurlijk toezicht’. Het toezicht door de provincie berust op het provinciebreed vastgestelde Aanvullend Beleidskader Archieftoezicht. Bij de uitvoering ervan werkt ze nauw samen met de andere provincies, met name in de Randstad, alsmede met de gemeenten, die het eerstelijnstoezicht uitvoeren. Tegelijkertijd dient de provincie haar eigen, actuele en historische informatie op orde te hebben. De provincie houdt op grond van de Archiefwet intern toezicht op een goede en betrouwbare archief- en informatiefunctie. In het bijzonder het digitale aspect van het opslaan en archiveren van gegevens in de diverse applicaties noopt tot regelmatige toetsing vanwege de risico’s die provinciale organen lopen bij het verloren gaan of niet terugvinden van bedrijfskritische informatie. Tevens ziet de provincie toe op een tijdige overbrenging van analoog en digitaal archief naar de archiefbewaarplaats en een correct beheer ervan door het Nationaal Archief. De provincie zorgt er samen met het Nationaal Archief voor dat dit cultureel erfgoed een groter publieksbereik krijgt en de informatie van vandaag de dag voor het archief van de toekomst een plek krijgt in een zogenaamd ‘e-depot’ waar organisatie en geïnteresseerden het kunnen raadplegen. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
4.1.4.1
Percentage gemeenten en waterschappen dat voldoet aan de bepalingen van de Archiefwet (‘groen’ kleurt in kader van het IBT)
10%
25%
40%
60%
75%
4.1.4.2
Aantal opvragingen van archiefstukken in Nationaal Archief
714
750
800
850
900
Taak 4.1.5 Uitvoeren van de algemene bestuurstaken (Provinciale Staten) Het begrotingsjaar 2016 is het eerste volledige begrotingsjaar na de verkiezingen. Provinciale Staten bestaan op dit moment uit tien fracties. Provinciale Staten streven ernaar om als hoogste bestuursorgaan in Zuid-Holland laagdrempelig en transparant de controlerende, volksvertegenwoordigende en kaderstellende rol uit te voeren. Dat doen zij door zelf belangrijke provinciale thema’s te agenderen en het college van Gedeputeerde Staten op hoofdlijnen aan te sturen bij de ontwikkeling van nieuw beleid. Provinciale Staten controleren verder de uitvoering van het door Gedeputeerde Staten gevoerde beleid. Speerpunt in 2016 is het versterken van de agenderende rol van Provinciale Staten. Dit doen fracties en Statenleden door onderwerpen op eigen initiatief te agenderen en door actief signalen op te pakken uit de maatschappij. Door geregeld de provincie in te gaan en op zorgvuldige wijze om te gaan met reacties van inwoners van Zuid-Holland, houden Provinciale Staten een vinger aan de pols bij de ontwikkelingen in de provincie. De invoering van een nieuwe vergaderstructuur voor de commissies bestaande uit een procedurevergadering en een overlegvergadering, ondersteunt de Staten in instrumentele zin bij de uitoefening van de agenderende rol. Naast uitoefening van de reguliere taken, zal in 2016 ook het accent liggen op ontmoetingen en gedachtewisselingen met onder andere gemeenteraden uit Zuid-Holland, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Zo staan werkbezoeken aan Den Haag en Rotterdam op de rol evenals een tweede raadsledenontmoeting voor alle Zuid-Hollandse gemeenteraadsleden. De Statengriffie ondersteunt Provinciale Staten in inhoudelijke, procedurele en facilitaire zin. Daartoe stelt de griffie jaarlijks een werkplan op, op basis waarvan zij Provinciale Staten ondersteunen. In 2015 is gestart met een nieuw Stateninformatiesysteem (SIS). Het nieuwe SIS ondersteunt Provinciale Staten bij het papierloos vergaderen en stelt belangstellenden in de provinciale politiek beter in staat provinciale 107
informatie op een eenvoudige manier te ontsluiten. In 2016 zullen de kinderziektes die het SIS na de start heeft gekend, moeten zijn opgelost en zal worden bezien hoe de gebruiksmogelijkheden van het SIS voor Statenleden en burgers verder kan worden versterkt. Daarnaast worden Provinciale Staten ondersteund door onderzoeken van de Randstedelijke Rekenkamer. De Rekenkamer stelt daartoe jaarlijks een onderzoeksprogramma op. Verder hebben de Statenfracties eigen ondersteuning in de vorm van fractievertegenwoordigers en fractiemedewerkers. Taak 4.1.6 Uitvoeren van de dagelijkse bestuurstaken (Gedeputeerde Staten) Het college van Gedeputeerde Staten bestaat deze collegeperiode, naast de Commissaris van de Koning, uit vijf gedeputeerden. Gedeputeerde Staten geven uitvoering aan het Hoofdlijnenakkoord 2015-2019 ‘Zuid-Holland: slimmer, schoner en sterker’. Dit akkoord is verwerkt in de provinciale begroting. In het declaratieregister van Gedeputeerde Staten, dat eens per kwartaal verschijnt, worden de bestuurskosten van Gedeputeerde Staten vermeld. Taak 4.1.7 Adviseren en ondersteunen van het bestuur Gedeputeerde Staten krijgen op strategisch, tactisch en operationeel niveau advies en ondersteuning. Kwaliteit en integraliteit van beleid en bestuur vormen daarbij het uitgangspunt. Voor het realiseren van de ambities van de provincie is een goede strategische bestuurlijke positionering van het bestuur in haar rol(len) binnen en buiten de provincie van belang, bijvoorbeeld in de Tweede en Eerste Kamer, maar ook in Europa. Door samenwerking met andere partijen in Nederland en daarbuiten wordt tijdig ingezet om relevante wet- en regelgeving te beïnvloeden en kansen die Europa biedt te benutten. De Commissaris van de Koning (CdK) krijgt ondersteuning en advies bij de uitvoering van zijn taken als rijksorgaan. Dit betreft met name de benoeming van waarnemend burgemeesters, de selectie van nieuwe burgemeesters en het voeren van evaluatiegesprekken met burgemeesters. Daarnaast wordt de CdK ondersteund bij het adviseren en bemiddelen bij verstoorde bestuurlijke verhoudingen en de beoordeling van aanvragen voor Koninklijke onderscheidingen en predicaten. De CdK is qualitate qua voorzitter van de nationale Stichting Carnegie Heldenfonds. De stichting moedigt goed burgerschap aan door mensen te belonen die vaak met gevaar voor eigen leven een medemens in nood hebben gered. De ondersteuning bestaat uit het jaarlijks organiseren van de nationale heldendag en zal in 2016 daarnaast eigentijdse initiatieven ontplooien. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren Omschrijving 4.1.7.1
Nulmeting
Bedrag ( € mln., cumulatief) dat is benut binnen EU subsidieprogramma’s (Kansen voor WestII, POP3, Interreg en overige) in de periode 2014-2023 (de Europese begrotingsperiode loopt van 2014 tot 2020, projectgeld mag tot en met 2023 uitgegeven worden)
2016
2017
2018
2019
0
17,5
55,3
120
Taak 4.1.8 Transparantie overheid vergroten De provincie wil in Nederland voorop lopen in het transparant maken van de provincie (open overheid, open spending en open data) en investeren daartoe in onze ICT-infrastructuur en werkprocessen die een grotere transparantie mogelijk maken. Op basis van een verkenning van de behoefte van externen, en initiatieven van binnen en buiten de provincie, is eind 2015 een programmaplan vastgesteld met daarin ambitie, doelen en scope. De uitvoering van de deelprojecten uit het plan start in 2015. De samenwerking met de Haagse Hogeschool en andere kennisinstituten wordt geïntensiveerd. De inzet op de websites ‘Waar staat je provincie’ en ‘De Staat van Zuid-Holland’ zet de provincie voort.
108
Wat mag dat kosten voor het doel? Exploitatie
Jaarrekening Begroting 2015
(bedragen x €1.000)
2014
Begroting
na VJN
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
2016
DOEL 4-1 Slagvaardig, toekomstbestendig en transparant bestuur Lasten
23.946
23.275
25.880
25.277
24.899
24.312
Baten
1.397
756
756
756
756
756
-22.550
-22.519
-25.123
-24.521
-24.143
-23.556
100
0
0
0
0
0
100
0
0
0
0
100
0
0
0
0
0
Totaal saldo van baten en lasten Programmareserves 2014 DP Bestuurlijke samenwerking + Bijdrage uit reserve 2014 DP Bestuurlijke samenwerking - Storting in reserve Resultaat
100
0
0
0
0
0
-22.650
-22.419
-25.123
-24.521
-24.143
-23.556
Toelichting meerjarenraming In het hoofdlijnenakkoord worden middelen ter beschikking gesteld voor het transparant maken van de provincie (open overheid, open spending en open data) en investeren daartoe in onze ICT-infrastructuur en werkprocessen die een grotere transparantie mogelijk maken (totaal incidenteel € 5 mln). In totaal leidt dit in 2016 en 2017 tot hogere lasten van € 1,3 mln, en in 2018 en 2019 tot hogere lasten van € 1,2 mln. Voor 2015 tot en met 2018 is jaarlijks een raming van € 0,2 mln opgenomen voor het voortzetten van het intensiveren van het financieel toezicht op gemeenten. Dit om te voorkomen dat meer gemeenten onder preventief financieel toezicht komen te vallen. Voor 2015 tot en met 2018 is jaarlijks een raming van € 0,1 mln opgenomen voor stimulering van intensievere samenwerking tussen gemeenten. De begrote lonen en indirecte kosten zijn via de kostenverdeling verdeeld over de doelen binnen de programma's. Voor dit doel heeft dit geleid tot een stijging van de lasten met € 0,9 mln in 2016 naar € 25,9 mln. In de periode tot 2019 dalen de lasten jaarlijks tot € 24,9 mln in 2019. De totale te verdelen kosten zijn nagenoeg gelijk gebleven. De daling wordt verklaard door herverdeling tussen programma's en doelen.
109
DOEL 4-2 Cultuurparticipatie en bibliotheken Wat willen we bereiken? Met dit doel wordt beoogd het volgende te bereiken:
•
Waarborgen van basisvoorzieningen cultuurparticipatie (Kunstgebouw, Jeugdtheaterhuis, Popunie, Stichting Educatieve Orkestprojecten (SEOP) en onderhouden van regionale cultuurnetwerkers (tot 2017)
•
Ondersteunen van bibliotheken
De provincie wil de huidige culturele basisvoorzieningen (Kunstgebouw, Jeugdtheaterhuis, Popunie, Stichting Educatieve Orkestprojecten (SEOP)) waarborgen en daarom continueert zij deze periode haar bijdragen aan deze voorzieningen. Belangrijke doelgroepen van de provinciale culturele basisvoorzieningen zijn de gemeenten en het onderwijs in Zuid-Holland. De regionale cultuurnetwerkers in 8 regio’s worden gesubsidieerd teneinde een goed cultuur aanbod te verzorgen (tot 2017). Op basis van de Bibliotheekwet worden de gemeentelijke bibliotheken tweedelijns ondersteuning geboden via de Provinciale Service Organisatie (PSO) ProBiblio. Trends en ontwikkelingen De provincie continueert de subsidie aan de huidige basisvoorzieningen cultuurparticipatie. Conform de vastgestelde beleidsvisie Cultuur en Erfgoed eindigt vanaf 2017 de subsidie aan de regionale cultuurnetwerkers. Ook de ondersteuning van het bibliothekennetwerk blijft gesubsidieerd. Met de nieuwe bibliothekenwet per 1 januari 2015 worden onder andere landelijke digitale bibliotheken versterkt en gemeenten gestimuleerd om keuzes te maken in de uitvoeringsvorm van bibliotheekfuncties.
Wat gaan we doen om dit doel te bereiken? Beleidstheorie Volgens het profiel dat provincies met het Rijk en andere overheden hebben vastgesteld hebben ‘provincies bij cultuurparticipatie een rol in de tweedelijnsondersteuning, in het bevorderen van de kwaliteit (consulenten) en in de regionale spreiding (toegankelijkheid)’. De provincie Zuid-Holland beschouwt cultuurparticipatie primair de verantwoordelijkheid van gemeenten. Door tweedelijnsondersteuning te bieden kan een beperkte basisvoorziening in stand worden gehouden. Bibliotheken zijn eveneens het primaire domein van gemeenten. Wij financieren tweedelijnsondersteuning voor de bibliotheken in Zuid-Holland. Met de nieuwe bibliotheekwet is het stelsel toekomstbestendig gemaakt door onder andere innovatieve dienstverlening.
Taak 4.2.1 Ondersteunen van cultuurparticipatie De provincie houdt een beperkte basisvoorziening in stand, die gemeenten tweedelijns ondersteuning biedt bij de uitvoering van hun taak op gebied van cultuurparticipatie. Deze basisvoorziening bestaat uit vier instellingen: Kunstgebouw, PopUnie, Jeugdtheaterhuis Zuid-Holland, Stichting Educatieve Orkest Projecten (SEOP) en acht regionale cultuurnetwerken (waarvan de subsidieregeling loopt tot en met 2016). Deze basisvoorziening richt zich vooral op kinderen en jongeren met als doel hun actieve en passieve deelname aan cultuur. Met deze basisvoorziening wordt de ‘onderbouw’ van de dienstverlening aan gemeenten geborgd. De gemeenten nemen zelf de ‘bovenbouw’ af. De basisvoorziening wordt inhoudelijk dan ook vooral door gemeenten aangestuurd. Zij moeten zelf actief hun behoeften verwoorden en met de instellingen prestatieafspraken maken en afrekenen. De provincie behoudt een minimale financiële - en systeemverantwoordelijkheid.
110
Taak 4.2.2 Ondersteunen van bibliotheken De provincie Zuid-Holland heeft op basis van de Bibliotheekwet de taak om de gemeentelijke bibliotheken tweedelijns ondersteuning te bieden met de Provinciale Service Organisatie (PSO) ProBiblio. ProBiblio helpt bibliotheken onder andere bij hun nieuwe rol in het digitale tijdperk. Het biedt tevens een platform voor kwaliteitsverbetering en innovatie, zodat het wiel niet op verschillende plekken hoeft te worden uitgevonden. Daarnaast opereert ProBiblio als shared service center, bevordert de professionalisering en ondersteunt de netwerkvorming.
Wat mag dat kosten voor het doel? Exploitatie (bedragen x €1.000)
Jaarrekening Begroting 2015 2014
Begroting
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
8.475
8.513
8.497
8.488
57
57
57
57
-7.859
-8.419
-8.457
-8.440
-8.432
-7.859
-8.419
-8.457
-8.440
-8.432
na VJN
2016
8.049
7.915
49
57
-8.000 -8.000
DOEL 4-2 Cultuurparticipatie en bibliotheken Lasten Baten Totaal saldo van baten en lasten Resultaat
Toelichting meerjarenraming In 2015 en 2016 is sprake van incidentele lasten voor het onderhouden van regionale cultuurnetwerkers (€ 0,2 mln). In de begroting 2015 werd al uit gegaan van beëindiging van dit budget in 2017. De begrote lonen en indirecte kosten zijn via de kostenverdeling verdeeld over de doelen binnen de programma's. Voor dit doel heeft dit geleid tot een stijging van de lasten met € 0,5 mln in 2016 naar € 1,5 mln. In de periode tot 2019 stijgen de lasten naar € 1,8 mln. De totale te verdelen kosten zijn nagenoeg gelijk gebleven. De stijging wordt verklaard door herverdeling tussen programma's en doelen.
111
DOEL 4-3 Borgen kennis sociaal domein en afbouw subsidies maatschappelijke participatie Wat willen we bereiken? Met dit doel wordt beoogd het volgende te bereiken:
•
Kennis van het sociale domein en maatschappelijke ontwikkelingen in Zuid-Holland t.b.v. provinciale kerntaken borgen
•
Regionale kennishuishouding waarborgen
•
Afbouw van subsidies voor maatschappelijke participatie
De provincie wil inzicht en kennis op het gebied van het sociale terrein en maatschappelijke ontwikkelingen borgen voor de uitvoering van onze kerntaken. De provincie gaat gelijktijdig met het afbouwen van de subsidies voor maatschappelijke participatie op zoek naar een invulling van deze kennisbehoefte. Trends en ontwikkelingen Zorg- en welzijnstaken zijn door de decentralisaties bij de gemeenten belegd. De provincie bouwt haar ondersteuningstaak af terwijl regio’s en gemeenten werken aan de transformatie in het sociale domein.
Wat gaan we doen om dit doel te bereiken? Beleidstheorie De zeven provinciale kerntaken kunnen niet goed worden uitgevoerd zonder actuele kennis en ontwikkelingen op het gebied van het sociale domein en de maatschappij. Informatie en kennis dienen te worden verzameld en gedeeld zodat de provincie, regio’s en gemeenten een compleet beeld hebben van wat er speelt: Wat gaat goed en wat niet goed? Waar en hoe kan de provincie aan oplossingen van maatschappelijke vraagstukken bijdragen?
Taak 4.3.1 Borgen van kennis over het sociale domein en maatschappelijke ontwikkelingen Deze taak komt voort uit het Hoofdlijnenakkoord en wordt in 2015 ontwikkeld. Kennis van het sociale domein en maatschappelijke ontwikkelingen is van toegevoegde waarde voor een goede uitvoering van de zeven provinciale kerntaken. Zuid-Holland denkt in eerste instantie aan het ontwikkelen van een advies-, kennis- en platformfunctie waar de provincie zelf gebruik van kan maken, maar ook regio’s en gemeenten. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) De prestatie-indicator is in ontwikkeling en wordt bij de Voorjaarsnota 2016 opgenomen inclusief nulmeting en streefwaarden.
Taak 4.3.2 Afbouwen van subsidies voor maatschappelijke participatie Vanaf 2015 heeft de provincie geen formele taak meer in het sociale domein. Zorg- en welzijnstaken op het gebied van maatschappelijke participatie zijn na de decentralisatie bij gemeenten belegd. Om die reden bouwt de provincie haar subsidie aan de steunfuncties, de instellingen voor maatschappelijke participatie, binnen deze periode af. De steunfuncties maatschappelijke participatie worden uitgevoerd door het Tympaan instituut, Jeugd Samenleving en Ontwikkeling (JSO) en Zorgbelang. De provinciale subsidie aan deze instellingen bedraagt in 2016 nog 100%, in 2017 50% en staat in 2018 op nihil.
112
Wat mag dat kosten voor het doel? Exploitatie (bedragen x €1.000)
Jaarrekening Begroting 2015 2014
na VJN
Begroting
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
2016
DOEL 4-3 Borgen kennis sociaal domein en afbouw subs.maatsch.particip Lasten Resultaat
12.191
11.677
10.288
6.331
2.353
2.351
-12.191
-11.677
-10.288
-6.331
-2.353
-2.351
Toelichting meerjarenraming Zorg- en welzijnstaken zijn na de decentralisaties bij de gemeenten belegd. In het hoofdlijnenakkoord wordt de subsidie aan instellingen op het gebied van maatschappelijke participatie binnen deze programmaperiode afgebouwd. Dit leidt tot een verlaging van de lasten die in de programmaperiode oploopt en vanaf 2018 structureel € 10,5 miljoen per jaar bedraagt (in totaal in de periode € 29,7 miljoen). Gelijktijdig met het afbouwen van de subsidies voor maatschappelijke participatie wordt in het hoofdlijnenakkoord vanaf 2016 structureel € 1,7 mln beschikbaar gesteld voor de borging van de kennis op het gebied van het sociale domein en maatschappelijke ontwikkelingen. De begrote lonen en indirecte kosten zijn via de kostenverdeling verdeeld over de doelen binnen de programma's. Voor dit doel heeft dit geleid tot een daling van de lasten met € 0,8 mln in 2016 naar € 0,5 mln. In de periode tot 2019 stijgen de lasten jaarlijks tot € 0,7 mln in 2019. De totale te verdelen kosten zijn nagenoeg gelijk gebleven. De daling in 2016 wordt verklaard door herverdeling tussen programma's en doelen.
113
DOEL 4-4 Afbouw taken jeugdzorg Met dit doel wordt beoogd het volgende te bereiken:
•
Overdracht naar gemeenten van provinciale jeugdzorgtaken
Bij de invoering van de Jeugdwet zijn de provinciale taken van de jeugdzorg met ingang van 1 januari 2015 overgedragen aan de gemeenten, met uitzondering van de afwikkelingstaken. Deze omvatten een afwikkeling van de subsidierelaties, de bezwaar en beroepsprocedures en eventuele claims op frictiekosten met betrekking tot deze afwikkeling.
Wat gaan we doen om dit doel te bereiken? Beleidstheorie Zorg- en welzijnstaken zijn na de decentralisatie bij gemeenten belegd. Om die reden bouwen wij onze subsidie aan de steunfuncties af. Met de aanname van de Jeugdwet op 18 februari 2014 door de Eerste Kamer zijn de taken op het gebied van de Jeugdzorg per 1 januari 2015 neergelegd bij de gemeenten. De provincie heeft zorg gedragen voor de transitie van de taken op het gebied van de jeugdzorg naar de gemeenten en blijft zich ook na deze datum inspannen voor de afwikkeling van deze taken. Taak 4.4.1 Overdracht naar gemeenten van provinciale jeugdzorgtaken Teneinde de resterende deeltaken af te wikkelen is er in 2015 en 2016 nog inzet van provinciaal personeel nodig. Per 1 januari 2017 is deze inspanning beëindigd.
Wat mag dat kosten voor het doel? Exploitatie (bedragen x €1.000)
Jaarrekening 2014
Begroting 2015 na VJN
Begroting Raming 2017 Raming 2018 Raming 2019 2016
DOEL 4-4 Afbouw taken jeugdzorg Lasten
133.002
9.427
464
0
0
0
Baten
121.469
0
0
0
0
0
Totaal saldo van baten en lasten
-11.553
-9.427
-464
0
0
0
2015 DP Afbouw jeugdzorgg
0
0
464
0
0
0
Bestrijd wachtlijsten in de jeugdzorg
0
1000
0
0
0
0
0
1000
464
0
0
0
-11.533
-8.427
0
0
0
0
Programmareserves
+ Bijdrage uit reserve Resultaat
Toelichting meerjarenraming De provinciale taken op basis van de Wet op de jeugdzorg (Wjz) vervallen bij invoering van de Jeugdwet per 1 januari 2015 met uitzondering van de afwikkelingstaken. De doeluitkering jeugdzorg is beëindigd per 1 januari 2015. Daarom is vanaf 2015 sprake van lagere baten en de lasten. De nog resterende lastenramingen in 2015 en 2016 betreffen de afwikkeling van de jeugdzorgtaken. Voor 2016 betreft dit de in de najaarsnota 2015 doorgeschoven prestatie voor de afbouw van de personele formatie na de overdracht van jeugdzorgtaken naar gemeenten. 114
Programma 5 Middelen Dit programma bevat het volgende doel, welke hierna wordt toegelicht: Doel 5-1 Financieel gezonde huishouding
Exploitatie (bedragen x € 1.000)
Begroting 2016
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
35.809
39.042
46.617
49.458
602.199
590.783
590.211
594.755
566.391
551.741
543.594
545.296
26.398
8.736
1.924
15.283
3.507
4.149
3.608
13.468
589.281
556.328
541.911
547.111
Programma 5 Middelen Lasten Baten Totaal saldo van baten en lasten Bijdrage uit reserve Storting in reserve Resultaat
Incidentele baten en lasten (bedragen x € 1.000)
Raming 2016
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
26.398
8.736
1.924
15.283
3.507
4.149
3.608
13.468
22.890
4.587
-1.683
1.815
Programma 5 Middelen Lasten Baten Totaal saldo van baten en lasten Bijdrage uit reserve Storting in reserve Resultaat
115
DOEL 5-1 Financieel gezonde huishouding Wat willen we bereiken? •
Financieel gezonde huishouding
•
Een belastingdruk voor de burger die past bij het provinciale voorzieningenniveau
De provincie streeft naar een financieel gezonde huishouding. Dit is van belang voor de rechtmatigheid van het provinciale handelen en voor de maatschappelijke legitimiteit van de provincie. De provincie werkt immers direct dan wel indirect (via het Rijk) met belastinggeld van burgers en bedrijven. Een financieel gezonde huishouding komt in de eerste plaats tot uitdrukking in een sluitende begroting, waarin baten en lasten meerjarig met elkaar in evenwicht zijn. In de tweede plaats moet de provincie beschikken over voldoende weerstandscapaciteit. Deze is nodig om financiële consequenties van (niet-begrote) risico’s op te kunnen vangen. De provincie streeft naar een belastingdruk die past bij het provinciale voorzieningenniveau. De opcenten op de Motorrijtuigenbelasting is veruit de belangrijkste belastingheffing van de provincie. Provinciale Staten stellen jaarlijks het opcententarief vast. Dit tarief is gebonden aan een wettelijk maximum, dat jaarlijks door het Rijk (op basis van de inflatieontwikkelingen) wordt aangepast. Beleidslijn van het college is om het tarief blijvend te verlagen, zodat de relatieve lastendruk voor inwoners van Zuid-Holland afneemt. Trends en ontwikkelingen De belangrijkste inkomstenbron van de provincie bestaat uit belastingen (opcenten motorrijtuigenbelasting). Naast het door de provincie vastgesteld opcententarief zijn de werkelijke inkomsten uit de opcenten motorrijtuigenbelasting afhankelijk van externe factoren, zoals de ontwikkeling van het wagenpark in ZuidHolland. Zie voor een nadere toelichting de paragraaf Lokale Heffingen. Naast de opcenten vormt de uitkering uit het Provinciefonds het belangrijkste deel van de inkomsten van de provincie. Het Provinciefonds is via het zogeheten accres gekoppeld aan de ontwikkeling van de rijksuitgaven. Verder hebben de onderschrijding van plafond van het BTW compensatiefonds en diverse ontwikkelingen in de verdeelmaatstaven, zoals wijziging van het peiljaar van de eigen inkomsten uit de opcenten motorrijtuigenbelasting, invloed op de hoogte van de uitkering. Effectindicatoren (= outcome indicatoren) Omschrijving 5.1.a
Nulmeting
Weerstandsvermogen (> 2.0)
2016
2017
2018
2019
≥ 2,0
≥ 2,0
≥ 2,0
≥ 2,0
Wat gaan we doen om dit doel te bereiken? Taak 5.1.1 Behoedzaam ramen en adequaat uitvoeren financieel-strategisch beleid Voor een financieel gezonde huishouding voert de provincie haar financieel-strategisch beleid adequaat uit. Belangrijk onderdeel hiervan is het zogeheten ‘behoedzaam ramen’. Dit houdt in dat baten alleen worden begroot voor zover realisatie ervan zeker is en lasten alleen worden opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat zij zullen optreden.
1
1 Deze beleidslijn volgt uit het BBV waarin eisen worden gesteld aan de informatievoorziening bij begroting en jaarrekening. Het gaat hierbij met name om eisen met betrekking tot betrouwbaarheid, toerekenbaarheid en voorzichtigheid (zie: 'Begroten en verantwoorden, deel 3: nadere informatie', ministerie van BZK, 2003 - pagina 24).
116
Door behoedzaam te ramen ontstaat het meest getrouwe beeld van de financiële positie van de provincie. Prioriteiten in het financieel strategisch beleid zijn:
•
goede kwaliteit van de ramingen (uitgedrukt in norm voor budgetuitputting);
•
dekking structurele lasten door structurele baten (ter voorkoming van toekomstige ‘gaten’ op de begroting).
Met betrekking tot het uitvoeren van financieel-strategisch beleid is in het Hoofdlijnenakkoord 2015-2019 het volgende opgenomen:
•
Voor alle begrotingsprogramma's geldt in beginsel dat tegenvallers binnen het eigen doel of programma worden opgevangen.
•
Specifiek voor groen (NNN en UPG) en mobiliteit (infrastructuur en openbaar vervoer) geldt het principe van een ‘gesloten systeem’: meevallers blijven voor betreffende doelen en programma’s beschikbaar. Nadelen worden ook binnen betreffende doelen en programma’s opgevangen.
•
Alle budgetten volgen de nullijn en worden niet voor inflatie gecorrigeerd. Prijsontwikkelingen worden binnen de betreffende doelen en programma’s opgevangen. Als de inflatie (substantieel) hoger wordt dan tot op heden voorzien, wordt dit opgevangen binnen de ontwikkeling van het accres van het Provinciefonds. In alle andere gevallen zal tot een integrale afweging binnen het financieel kader worden overgegaan.
•
Gedurende vier jaar worden alle begrotingsposten getoetst in hoeverre deze posten een wezenlijke bijdrage leveren aan de afspraken uit het hoofdlijnenakkoord. Budgetten die op basis van deze toetsing vrij kunnen vallen, kunnen in eerste instantie weer binnen betreffend doel / programma worden ingezet en maken anders deel uit van de integrale budgettaire afweging.
•
Daar waar op basis van het hoofdlijnenakkoord of gedurende de aankomende vier jaar taken worden verminderd of afgebouwd, worden ook de daarmee samenhangende personele inzet en organisatorische kosten afgebouwd. Bij de begroting wordt daar jaarlijks inzicht in gegeven. Budgetten die op basis hiervan vrijvallen, worden in eerste instantie gebruikt om (budgettaire) knelpunten binnen het domein van personeel en organisatie op te lossen en maken anders deel uit van de integrale budgettaire afweging.
Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren) Omschrijving 5.1.1 1
Nulmeting
In de jaarrekening ligt de totale uitputting van de lastenbudgetten na begrotingswijzigingen per programma tussen de 95 % en 100 %
2017
2018
2019
100 % 97 % 83 % 99 % 80 %
95-100 95-100 95-100 95-100 95-100
95-100 95-100 95-100 95-100 95-100
95-100 95-100 95-100 95-100 95-100
95-100 95-100 95-100 95-100 95-100
Begr.2015 100
100
100
100
100
Jaarrekening 2014 96 %
- Programma 1 - Programma 2 - Programma 3 - Programma 4 - Programma 5 5.1.1.2
2016
Percentage structurele lasten dat in de begroting wordt gedekt door structurele baten (duurzaam en reëel begrotingsevenwicht)
Taak 5.1.2 Heffen van opcenten motorrijtuigenbelasting Provinciale Staten stellen jaarlijks het opcententarief vast. De opcenten op de motorrijtuigenbelasting worden per 2016 blijvend verlaagd van 95 naar 92 opcenten. Dit is opgenomen in het Hoofdlijnenakkoord. Op de opcenten wordt geen inflatiecorrectie toegepast. Bij het ramen van de inkomsten uit de opcenten op de Motorrijtuigenbelasting wordt rekening gehouden met ontwikkelingen in het wagenpark. Hierbij gaat het zowel om volume (aantallen auto’s en motoren) als gewicht.
117
Deze variabelen zijn van invloed op de omvang van de inkomsten. Bij de raming wordt rekening gehouden met een behoedzaamheidsmarge van 1% om beperkte afwijkingen in volume, gewicht, betaalgedrag en dergelijke op te kunnen vangen. Prestatie-indicatoren (= output- en procesindicatoren)
5.1.2.1
Omschrijving
Nulmeting
2016
2017
2018
2019
Jaarlijks tarief van de opcenten
95 (2015)
92
92
92
92
Wat mag dat kosten voor het doel? Exploitatie (bedragen x € 1.000)
Jaarrekening Begroting 2015 2014 na VJN
Begroting 2016
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
DOEL 5-1 Financieel gezonde huishouding Lasten
9.370
37.197
35.809
39.042
46.617
49.458
Baten
556.057
520.473
602.199
590.783
590.211
594.755
Totaal saldo van baten en lasten
546.687
483.277
566.391
551.741
543.594
545.296
#Hof van Delfland-Glastuinbouw
46
0
0
0
0
0
#Ontwikkelingsplan Water
32
0
0
0
0
0
350
0
0
0
0
0
470
0
0
0
14.456
25.502
8.620
1.924
13.800
0
0
0
0
1.483
Programmareserves
2014 DP Inzicht en benchmarking
2015 DP Trainees Algemene reserve
13.640
Egal.kaplast Nota IWA Bedrijfsvoer. Frictiekosten algemeen
2.127
1.658
79
0
0
0
Frictiekosten RUD
1.000
0
0
0
0
0
0
300
116
0
0
1.100
47
47
0
0
0
17.953
16.511
26.398
8.736
1.924
15.283
350
0
0
0
0
0
13.090
68
0
65
0
10.218
142
257
834
358
0
2.500
0
0
0
0
2.708
3.250
3.250
3.250
3.250
94
0
0
0
0
0
16.034
5.419
3.507
4.149
3.608
13.468
548.606
494.369
589.281
556.328
541.911
547.111
Reserve Jonge ambtenaren Transitie subsidie + Bijdrage uit reserve 2014 DP Inzicht en benchmarking Algemene reserve Egal.kaplast Nota IWA Bedrijfsvoer. Frictiekosten algemeen
2.500
Reserve apparaatslasten DLG Transitie subsidie - Storting in reserve Resultaat
118
Toelichting meerjarenraming Provinciefonds Algemene uitkering In de cijfers van het hoofdlijnenakkoord is op basis van de Septembercirculaire 2014 uitgegaan van een structureel nadelige ontwikkeling van de algemene uitkering van - € 1 mln (veroorzaakt doordat het Rijk in 2016 een lagere onderschrijding van het plafond van het BTW-compensatiefonds verwacht). Uit de Meicirculaire 2015 blijkt dat hierboven op sprake is van een structureel nadelige ontwikkeling van - € 1,4 mln. Dit is het gevolg van een lager accres in 2014 / 2015 (dat structureel doorwerkt) en diverse ontwikkelingen in de verdeelmaatstaven (zoals de wijziging van het peiljaar inzake de eigen inkomsten uit de opcenten MRB). Decentralisatie-uitkeringen Op basis van de Meicirculaire 2015 vinden er de volgende bijstellingen plaats in de decentralisatie- en integratieuitkeringen:
•
Tot en met 2020 ontvangt de provincie jaarlijks een bedrag van € 4,1 mln voor uitvoering van het convenant ‘bodem en ondergrond’ (op 17 maart 2015 vastgesteld door Rijk, VNG, IPO en UvW).
•
De decentralisatie-uitkeringen voor natuur en DLG zijn met ingang van 2016 samengevoegd tot één uitkering. De omvang van deze uitkering neemt toe met € 0,2 mln in zowel 2016 als 2017 en € 0,1 mln met ingang van 2018.
•
BRZO-inrichtingen (Besluit Risico Zware Ongevallen 1999) en RIE-4-installaties (Richtlijn Industriële Emissies-categorie 4). Provincies nemen vanaf 1 januari 2016 van gemeenten het bevoegd gezag over voor alle BRZO-inrichtingen en RIE-4-installaties). De Septembercirculaire Provinciefonds 2015 meldt de bijbehorende overheveling van middelen van het gemeentefonds naar het Provinciefonds. Onze provincie ontvangt in 2016 € 2,7 mln en vanaf 2017 structureel € 2,6 mln.
•
Programma impuls omgevingsveiligheid 2015-2018 In de Septembercirculaire Provinciefonds 2015 is het bedrag impuls omgevingsveiligheid voor 2016 opgenomen. Onze provincie ontvangt € 15,3 mln over dit jaar. Dit bedrag is aan de lastenkant bij doel 1.6. toegevoegd.
•
Met ingang van 2016 maken de voor provincies bestemde middelen uit de brede doeluitkering verkeer & vervoer (BDU) onderdeel uit van het Provinciefonds. De overheveling naar het Provinciefonds vloeit voort uit de wet afschaffing plusregio’s. Daarbij is gemeld dat ter voorkoming van herverdeeleffecten het beschikbare budget de eerste jaren zal worden toegekend via een decentralisatie-uitkering op basis van de bestaande verdeling van de BDU-middelen en dat zal worden bezien hoe verdere integratie van deze middelen in de systematiek van het Provinciefonds tot stand kan komen.
•
In de Meicirculaire 2015 zijn de volgende baten opgenomen voor verkeer & vervoer (dit betreft zowel de decentralisatie-uitkering voor verkeer & vervoer als ook de incidentele bijdrage aan projecten die met ingang van 2016 ook via het Provinciefonds verloopt).
Decentralisatie-uitkering BDU zoals opgenomen in de Meicirculaire 2015 (bedragen x € 1 mln)
2016
2017
2018
2019
2020
Decentralisatie-uitkering verkeer & vervoer
93,1
93,1
93,7
93,6
93,5
Projecten verkeer & vervoer
1,9
1,9
1,9
1,9
1,9
Totaal
95,0
95,0
95,6
95,5
95,4
119
Op basis van de Septembercirculaire 2015 zijn er twee mutaties alsnog meegenomen in de Begroting 2016: BRZO-inrichtingen (Besluit Risico Zware Ongevallen 1999) en RIE-4-installaties (Richtlijn Industriële Emissiescategorie 4). Provincies nemen vanaf 1 januari 2016 van gemeenten het bevoegd gezag over voor alle BRZOinrichtingen en RIE-4-installaties. Onze provincie ontvangt conform de Septembercirculaire 2015 in 2016 € 2.7 mln en vanaf 2017 structureel € 2.6 mln. Programma impuls omgevingsveiligheid 2015-2018 De provincie ontvangt conform de Septembercirculaire 2015 voor impuls omgevingsveiligheid voor 2016 € 15,3 mln. Het programma loopt door tot 2018. De decentralisatie-uitkering voor de jaren na 2016 worden in 2016 gepubliceerd.
120
Paragrafen
121
Paragraaf Lokale heffingen Inleiding De Paragraaf Lokale heffingen bevat informatie over de heffingen die Zuid-Holland oplegt op basis van door Provinciale Staten vastgestelde verordeningen. Het gaat hierbij achtereenvolgens om de opcenten op de Motorrijtuigenbelasting, Precariobelasting, Legesverordening Omgevingsrecht (Wabo) en de heffing voor Grondwaterbeheer. De opbrengsten uit de opcenten en precario dienen als algemeen dekkingsmiddel; de inkomsten uit de overige twee heffingen dienen als dekkingsmiddel voor de uitvoering van specifieke activiteiten. De provincie heeft geen beleid voor het kwijtschelden van opgelegde heffingen. Meerjarenraming Opbrengsten (bedragen x €1.000)
Jaarrekening
Begroting Begroting 2016
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
323.000
325.000
326.000
329.000
2.700
2.107
2.107
2.107
2.107
1.050
1.050
1.050
1.050
1.050
2014
2015 na VJN
327.677
330.000
Uitvoering WABO
1.580
Precario en leges
1.431
Opcenten motorrijtuigenbelasting
Alg. grondwaterbeheer Totaal Baten
1.308
1.370
1.370
1.370
1.370
1.370
331.996
335.120
327.527
329.527
330.527
333.527
Toelichting op de heffingen Verordening op de heffing van de opcenten op de hoofdsom van de Motorrijtuigenbelasting Het belastinggebied van de provincies is ten aanzien van algemene belastingen beperkt tot de opcenten op de motorrijtuigenbelasting en precariobelasting. De opcenten genereren de grootste opbrengst. Het tarief voor de opcenten wordt door Provinciale Staten vastgesteld. Het tarief mag het wettelijk maximum niet overschrijden. Dit maximum is, via de Septembercirculaire Provinciefonds, voor 2016 vastgesteld op 110,6 (vergelijk 2015 110,1). In het hoofdlijnenakkoord 2015 – 2019 is voorgesteld om het tarief van de opcenten in 2016 met 3 opcenten te verlagen ten opzichte van 2015. Dit betekent dat nu een tarief wordt gehanteerd van 92 opcenten. Dit tarief geldt voor de gehele collegeperiode (2016 – 2019). Als gevolg hiervan neemt de lastendruk voor de automobilist in Zuid-Holland af Door de verlaging van het tarief nemen de opbrengsten met € 10 mln af ten opzichte van de ramingen in de Begroting 2015. Dit is opgenomen in het financieel kader van het hoofdlijnenakkoord. Naast het tarief is de opbrengst afhankelijk van wettelijke maatregelen (bijvoorbeeld vrijstellingen energiezuinige auto’s), de ontwikkeling van het wagenpark en het betaalgedrag van de automobilist. Van de belastingdienst wordt 2 maal per jaar (per 1 juli en per 1 december) een wagenparkoverzicht ontvangen. Het overzicht per 1 juli is de basis voor de raming in de begroting. Voor 2016 is rekening gehouden met een ontwikkeling van het wagenpark met 0,67%. Dit is in overeenstemming met de groei van het wagenpark in 2015 (per juli). Op grond van de ontwikkeling van de economie en de verwachtingen van brancheorganisaties is voor 2016 uitgegaan van dit percentage. Voor de jaren 2017 – 2019 is een groeipercentage gebruikt van 0,5%. Dit is conform het uitgangspunt in de (meerjaren-)begroting 2015.
123
In de raming wordt rekening gehouden met een behoedzaamheid van 1% vanwege onzekerheden in de realisatie van de geschetste ontwikkeling en het betaalgedrag van de automobilist. De inning gebeurt door de belastingdienst en de afrekening gebeurt op basis van werkelijke ontvangsten. De belastingdienst verstrekt maandelijks overzichten van de werkelijke ontvangsten. Deze worden gebruikt voor monitoring van de raming en bij de Najaarsnota wordt beoordeeld of de behoedzaamheidsmarge kan vrijvallen. Verordening Precariobelasting Zuid-Holland De provincie heft precariobelasting ‘voor het hebben van voorwerpen onder, op of boven voor de openbare dienst bestemde provinciale grond’. In de bij de Verordening Precariobelasting behorende tarieventabel zijn de belastbare feiten en tarieven opgenomen. In 2015 zijn de tarieven voor de precariobelasting niet geïndexeerd. Voor 2016 wordt voorgesteld om de tarieven wederom niet te indexeren. Legesverordening Omgevingsrecht (Wabo) Met de inwerkingtreding van de Wabo (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht) per 1 oktober 2010 heft de provincie leges voor het in behandeling nemen van aanvragen voor een omgevingsvergunning. De provincie is 2
bevoegd gezag voor het milieudeel (IPPC/BRZO) en voor de zogeheten BRIKS-taken . De uitvoering van het bevoegd gezag ligt bij de omgevingsdiensten. De provincie int voor de aanvragen BRIKS de leges, die hiervoor de kosten gedeeltelijk moeten dekken. De Wabo legesverordening is benoemd als Legesverordening Omgevingsrecht provincie Zuid-Holland 2013. Heffingsverordening Grondwaterbeheer Zuid-Holland Op grond van de Waterwet en de Heffingsverordening Grondwaterbeheer Zuid-Holland heft de provincie een belasting per kubieke meter onttrokken grondwater. Het tarief van de heffing is zodanig vastgesteld dat de opbrengst de gemaakte kosten niet te boven gaat. Het tarief bedraagt € 0,0113 per kubieke meter onttrokken hoeveelheid water. Lokale lastendruk De lokale lastendruk wordt voor veruit het grootste deel bepaald door de opcentenheffing. In onderstaande tabel staat de lokale lastendruk (als gemiddelde belastingsom per auto) weergegeven. Tabel gemiddelde lastendruk per auto door heffing opcenten Jaar (bedragen in €)
2013
2014
2015
2016
Gemiddelde lastendruk per auto door opcentenheffing
239
227
231
227
De gemiddelde lastendruk is ten opzichte van 2015 met ongeveer 2% gedaald door de combinatie van de tariefsverlaging en areaalontwikkeling.
2
IPPC staat voor Integrated Prevention and Control, BRZO staat voor Besluit Risico Zware Ongevallen. Briks staat voor Bouw, Reclame, Inrit,
Kap en Sloop.
124
Paragraaf Weerstandsvermogen en Risicobeheersing 1. Inleiding In de paragraaf Weerstandsvermogen en Risicobeheersing gaat het om de vraag in welke mate de financiële positie van de provincie toereikend is om de financiële gevolgen van risico's op te kunnen vangen. Hierbij gaat het om risico's die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de financiële positie (zoals bijvoorbeeld een korting op het Provinciefonds). De financiële omvang van deze risico's worden afgezet tegen de zogenaamde weerstandscapaciteit. Dat zijn de middelen die de provincie beschikbaar heeft of kan maken om zo nodig de financiële gevolgen van risico's op te vangen (zoals bijvoorbeeld de algemene reserve). Deze paragraaf geeft aanvullend op de informatie over risico's en weerstandscapaciteit informatie over de stand van een vijftal financiële kengetallen, die eveneens inzicht bieden in de financiële positie van de provincie. Met ingang van de begroting 2016 dienen decentrale overheden deze op te nemen in hun paragraaf weerstandsvermogen. Het Rijk heeft hiertoe het BBV gewijzigd. Het gaat om de volgende vijf kengetallen: netto schuld quote, solvabiliteitsratio, kengetal grondexploitatie, opcententarief / landelijke gemiddelde. Leeswijzer De paragraaf is als volgt opgebouwd:
• • •
Overzicht van de beleidskaders die relevant zijn voor de paragraaf Samenvattend beeld van risico’s, weerstandscapaciteit en financiële kengetallen Overzicht van risico’s
2. Relevante beleidskaders Kaders voor de paragraaf zijn afkomstig uit:
• • •
Het Besluit Begroten en Verantwoorden (BBV): dit zijn regels vanuit het Rijk voor decentrale overheden; De Financiële verordening (eigen beleid, door PS vastgesteld); De beleidsnota weerstandsvermogen en risicomanagement (idem).
BBV Het BBV omschrijft het weerstandsvermogen als “de relatie tussen de weerstandscapaciteit […] en alle risico’s waarvoor geen maatregelen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de financiële positie”. De paragraaf moet deel uitmaken van zowel de begroting als de jaarrekening en tenminste informatie bevatten over de weerstandscapaciteit, relevante risico’s en het beleid omtrent weerstandscapaciteit en risico’s. Financiële verordening/beleidsnota weerstandsvermogen en risicomanagement De Financiële verordening schrijft voor dat Provinciale Staten tenminste eenmaal in de vier jaar beleid vaststellen omtrent weerstandsvermogen en risicomanagement. De huidige beleidsnota is in mei 2012 door Provinciale Staten vastgesteld en dient dus in 2016 te worden herzien. De beleidsnota weerstandsvermogen en risicomanagement bevat onder andere beleidsregels inzake:
• • •
Het gebruik van een standaard methodiek voor identificatie en beheersing van risico’s; De samenstelling van de weerstandscapaciteit; De wijze waarop een beroep kan worden gedaan op de weerstandscapaciteit (alvorens een beroep kan worden gedaan op algemene middelen, dient eerst binnen het betreffende doel / programma een oplossing te worden gezocht); risico's die niet (tijdig en volledig) waren aangemeld voor de paragraaf dienen per definitie binnen het betreffende doel / programma te worden opgelost;
•
Een streefwaarde voor de omvang van het weerstandsvermogen.
125
3. Samenvattend beeld Het provinciale beleid maakt een onderscheid tussen structurele en incidentele weerstandscapaciteit:
•
Structurele weerstandscapaciteit is bedoeld om structurele, financiële gevolgen op te vangen van eenmalige gebeurtenissen (bijvoorbeeld een korting op het Provinciefonds) en van gebeurtenissen die incidentele, financiële gevolgen hebben maar zich wel jaarlijks kunnen voordoen;
•
Incidentele weerstandscapaciteit is bedoeld om de incidentele, financiële gevolgen op te vangen van eenmalige gebeurtenissen (bijvoorbeeld risico van afwaardering aandelenkapitaal).
Structurele weerstandscapaciteit De structurele weerstandscapaciteit bestaat uit:
• • •
De post onvoorzien binnen programma Middelen; Het structurele deel van het begrotingssaldo; De onbenutte belastingcapaciteit.
In onderstaande tabel staat de omvang van de structurele weerstandscapaciteit weergegeven stand begroting 2016. Structurele weerstandscapaciteit
Bedrag
(bedragen x € 1 mln)
Post onvoorzien 1)
0,5
Begrotingssaldo 2)
0,0
Onbenutte belastingcapaciteit 3)
65,3
Totaal
65,8
1) Dit is een structurele post in programma middelen om onvoorziene ontwikkelingen op te kunnen vangen. 2) Hiervoor is het gemiddelde begrotingssaldo in de jaren 2016-2019 genomen. 3) De onbenutte belastingcapaciteit is het verschil tussen de inkomsten uit de opcenten MRB bij het door PS vastgestelde opcententarief (92,0 opcenten) en de inkomsten zoals die zouden zijn als het wettelijk maximaal toegestane tarief zou worden geheven (110,6 opcenten in 2016). Het wettelijk maximum wordt jaarlijks (vermeerderd met de ontwikkeling van de inflatie) vastgesteld door het Rijk. Er is een bedrag van € 65,8 mln beschikbaar aan structurele weerstandscapaciteit. Deze bestaat hoofdzakelijk uit de onbenutte belastingcapaciteit. De omvang van de structurele risico's is € 14,2 mln. De structurele weerstandscapaciteit is dus ruim voldoende om deze financiële gevolgen op te vangen. Tegenover elke euro aan structurele risico’s staat dus circa 4,50 euro aan structurele weerstandscapaciteit. Incidentele weerstandscapaciteit De incidentele weerstandscapaciteit bestaat uit:
• •
De algemene reserve (voor zover juridisch niet beklemd); De programmareserves (idem);
In onderstaande tabel staat de omvang van de incidentele weerstandscapaciteit weergegeven stand begroting 2016. Incidentele weerstandscapaciteit
Totaalstand minus juridisch verplicht
(bedragen x € 1 mln)
Algemene reserve (buffer weerstandscapaciteit) 1)
51,1
Programmareserves (niet juridisch beklemd) 2)
346,5
Totaal
397,6
126
1.
Hierbij wordt uitgegaan van de gemiddelde stand van de algemene reserve in de periode 2016-2019.
2.
Hierbij wordt uitgegaan van de stand van de programmareserves tot en met 2015 (stand najaarsnota); niet juridisch beklemd kan betekenen dat deze middelen wel bestuurlijk beklemd zijn.
Er is een bedrag van € 397,6 mln beschikbaar aan incidentele weerstandscapaciteit (dit bestaat hoofdzakelijk uit het juridisch niet-verplichte deel van de programmareserves). De incidentele, financiële gevolgen van risico’s bedragen € 30,1 mln. De incidentele weerstandscapaciteit is dus ruim voldoende om de incidentele, financiële gevolgen van risico’s op te vangen. Tegenover elke euro aan incidentele risico’s staat een bedrag van circa 13 euro aan incidentele weerstandscapaciteit. Financiële kengetallen Met ingang van de begroting 2016 nemen decentrale overheden op grond van het BBV in hun paragraaf weerstandsvermogen een zestal financiële kengetallen op. De stand van zaken van deze kengetallen geven tezamen met het weerstandsvermogen inzicht in de financiële positie. Het gaat om de volgende financiële kengetallen:
• • • • • •
netto schuldquote netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen solvabiliteitsratio grondexploitatie structurele exploitatieruimte belastingcapaciteit
Het BBV bevat geen normen voor deze kengetallen. De wijze waarop deze kengetallen meewegen in de beoordeling van de financiële positie is een zaak van PS en maakt dus geen onderdeel uit van het toezicht door het ministerie van Binnenlandse Zaken. In onderstaande tabel zijn de uitkomsten van de zes kengetallen opgenomen 1): Jaarrekening 2014
Begroting 2015
Netto schuldquote
56,0%
78,7%
Begroting 2016 115,1%
Netto schulquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen
55,9%
78,7%
115,1%
Solvabiliteitsratio
27,5%
26,0%
26,7%
Grondexploitatie
10,8 %
13,2 %
14,4 %
Structurele exploitatieruimte
13,5 %
10,9%
7,9%
Belastingcapaciteit (tarief PZH t.o.v. gemiddelde)
117,9%
116,9%
111,9%
1) Zie ook de Regeling van de ministerie van Bzk tot vaststelling van de wijze waarop kengetallen worden vastgesteld en opgenomen in de begroting. Hierin wordt beschreven welke informatie dient te worden opgenomen in de paragraaf weerstandsvermogen. Bij de (gecorrigeerde) schuldquote is evenals bij de solvabiliteitsratio voor het jaar 2015 uitgegaan van de stand van de gewijzigde begroting (najaarsnota 2015); voor de grondexploitatie is voor bepaling van de grondpositie uitgegaan van de balans uit de jaarrekening 2014.
Uit de tabel blijkt dat de netto schuldquote en het kengetal inzake grondexploitatie toenemen. Dit komt door een afname van de begrote baten. De netto schuldenlast neemt in deze periode juist af. Op basis van de inzichten uit de meerjarenbegroting is de verwachting dat de netto schuldquote na 2016 stijgt door een toename van de netto schuld. De solvabiliteitsratio blijft nagenoeg gelijk. Op basis van de inzichten uit de meerjarenbegroting is de verwachting dat de ratio na 2016 daalt door een afname van het eigen vermogen (inzet reserves) en een toename van het vreemde vermogen (meer schuld). De structurele exploitatieruimte en belastingcapaciteit geven ruimte om stijgende lasten op te vangen.
127
Voor de belastingcapaciteit geldt dat provincie Zuid-Holland weliswaar boven het gemiddelde zit van alle provincies, maar nog wel (circa 15%) onder het door het Rijk vastgestelde wettelijk maximum. Voor de structurele exploitatieruimte geldt dat deze positief is, maar wel in omvang aan het afnemen is. Korte toelichting op de kengetallen
•
Netto schuldquote Dit kengetal geeft een indicatie van de druk van schuldenlast (rente / aflossing) op de eigen middelen. De quote wordt berekend door de netto schuld te delen door het totaal aan jaarlijkse baten. De gecorrigeerde schuldquote wordt vervolgens berekend door ook rekening te houden met aan derden verstrekte leningen.
•
Solvabiliteitsratio Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin de provincie aan haar financiële verplichtingen kan voldoen. Hiertoe wordt de omvang van het eigen vermogen gerelateerd aan de totale omvang van het vermogen (dus het eigen en het vreemde vermogen).
•
Grondexploitatie Dit kengetal geeft aan hoe groot de grondpositie is (de totale waarde van de gronden in eigendom bij de provincie) in relatie tot het totaal aan jaarlijkse baten. De provincie kan namelijk risico’s lopen inzake de waardeontwikkeling van gronden die op de balans staan.
•
Structurele exploitatieruimte Dit kengetal geeft weer hoeveel structurele ruimte er is om de eigen lasten te dragen, ook als bijvoorbeeld de baten afnemen of lasten in de toekomst gaan toenemen. De ruimte wordt berekend door het structurele saldo (verschil tussen structurele baten en lasten) te delen door het totaal aan jaarlijkse baten.
•
Belastingcapaciteit Met het vaststellen van het opcententarief bepalen PS hoeveel extra ruimte er is om eigen lasten te dragen. Met het kengetal uit het BBV wordt het provinciale tarief gerelateerd aan het gemiddelde tarief van alle provincies tezamen. Dat is wat anders dan de feitelijke onbenutte belastingcapaciteit. Dat is namelijk het verschil tussen het tarief dat de provincie Zuid-Holland heft en het door het Rijk wettelijk bepaalde maximum. Deze onbenutte belastingcapaciteit is opgenomen als structurele weerstandscapaciteit in de paragraaf weerstandsvermogen.
4. Overzicht risico's Voor zowel de begroting als de jaarrekening vindt er een inventarisatie plaats van voor de paragraaf Weerstandsvermogen en Risicobeheersing relevante risico’s. Het gaat hierbij om risico’s die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de financiële positie. In onderstaande tabel staat aangegeven om welke risico’s naar verwachting in de komende jaren spelen. Vervolgens wordt elk risico afzonderlijk toegelicht. In deze begroting is het volgende risico toegevoegd aan de paragraaf:
• •
Meerkosten als gevolg van onverwachte incidenten in het areaal (risico 27) Ontwikkelingen bezuinigingen regionale omroepen (risico 33). In de jaarrekening 2014 was dit het risico komen te vervallen.
In deze begroting is het volgende risico komen te vervallen:
•
Meerkosten als gevolg van bezwijken oeverconstructies aan provinciale vaarwegen (dit risico is onderdeel van het nieuwe risico 'meerkosten als gevolg van onverwachte incidenten in het areaal').
128
In onderstaande tabel staan de risico’s die zijn geïnventariseerd voor de paragraaf Weerstandsvermogen. Per risico wordt aangegeven wat de financiële gevolgen zijn, of deze structureel (s) of incidenteel (i) van aard zijn en op welk begrotingsdoel het risico betrekking heeft. De financiële gevolgen (netto effect) worden berekend door de maximale schade te vermenigvuldigen met de kans van optreden van het risico.
Lagere uitkering Provinciefonds
s
Begrotingsdoel (1)
Netto effect (i) in €
Kans van optreden
Max. Schade 1.
Netto effect (s) in €
Tabel 1: informatie over risico’s (bedragen x 1 mln)
> 20,0
25-50%
7,5
5.1
2.
Lagere opbrengsten MRB
s
3,3
0-25%
0,4
5.1
3.
Schadeclaims vergunningverlening voor ontgrondingen
s
10,0
0-25%
1.3
1.6
4.
Gevolgen waardeontwikkeling grondaandeel Zuidplas
5.
Financiële risico's ontwikkelopgave EHS / UPG
6.
i
17,0
0-25%
i/s
n.t.b.
n.t.b.
2,1
3.5
n.t.b.
1.3 / 1.4
Afvalverwerkende en BRZO/IPPC-bedrijven kunnen niet meer aan vergunningplicht voldoen
i
15,0
0-25%
1,9
1.6
7.
Garantstelling contract personenvervoer over water
i
8.
Risico deelname GR Midden-Delfland
i
6,1
0-25%
0,8
2.3
9,6
25-50%
3,6
9.
Deelname Ontwikkelingsmaatschappij Nieuw Westland
1.3
i
1,4
75-100%
1,2
3.1
10 .
Betwisten subsidiabiliteit EU-subsidies
i
17,4
0-25%
2,2
3.1
11 .
Niet tot uitvoering komende infrastructurele projecten
i
11,1
0-25%
1,4
2.2
12 .
Renterisico
s
2,0
25-50%
0,8
5.1
13 .
Omgevingsrisico’s vergunningverlening en handhaving
s
5,0
0-25%
0,6
1.6
14 .
Maatregelen Rijk EMU-te kort
100,0
0-25%
12,5
5.1
15 .
Onvoldoende middelen voor nazorg gesloten stortlocaties (nog niet overgedragen stortplaatsen)
i
21,2
≈0
0,0
1.7
16 .
Meerkosten PMR 750 ha
i
15,3
≈0
0,0
1.3
17 .
Deelname risico ROM-D Capital BV
i
10,0
0-25%
1,3
3.1
18 .
Deelname risico InnovationQuarter
i
10,0
0-25%
1,3
3.1
19 .
Geen aflossing gegarandeerde leningen derden
i
3,1
≈0
0,0
5.1
20 .
Onvoldoende solvabiliteit/liquiditeit regionale omroepen
i
0,5
≈0
0,0
4.3
21 .
Herinrichting Meeslouwerplas
i
4,4
0-25%
0,6
1.2
22 .
Noodzakelijk beroep aansprakelijkheidsverzekering
i
3,0
25-50%
23 .
Afschaffen forfaitaire index BDU
s
1,4
75-100%
24 .
Derde Merwedehaven
i
n.t.b.
0-25%
25 .
Inlenersaansprakelijkheidsrisico
s
0,3
0-25%
26 .
Doorlevering gronden TBO’s
i
n.t.b.
n.t.b.
i
129
n.t.b.
1,1 1 t/m 5 + BV 1,2
2.3 n.t.b.
1.6
0,0 1 t/m 5 + BV n.t.b.
1.3
Begrotingsdoel (1)
Netto effect (i) in €
Netto effect (s) in €
Kans van optreden
Max. Schade 27 .
Meerkosten als gevolg van onverwachte incidenten in het areaal
s
n.t.b.
n.t.b.
PM
2.1
28 .
Ontwikkeling loonkosten (stijging werkgeverslasten en CAO)
s
2,7
75-100%
2,4
1 t/m 5 + BV
29 .
Risico's regeling IndividueelKeuzeBudget (IKB)
s
1,4
n.t.b.
n.t.b.
1 t/m 5 + BV
30 .
Uitbetalen obligaties uitgegeven in 1957 en 1959
i
0,4
0-25%
31 .
Sloopkosten voormalige provinciale bescherming bevolking (BB) bunker
i
0,5
≈0
32 .
Restitutie ontgrondingheffing
i
0,1
33
Ontwikkeling bezuiniging op regionale omroepen
i
2,0
0,0
5,1
0,0
1.3
50-75%
0,1
1.6
≈0
0,0
4.3
Totaal 1) BV staat voor 'bedrijfsvoering'
0,0
14,2
30,1
1.
Lagere uitkering Provinciefonds
Omschrijving
Risico is dat de inkomsten uit het Provinciefonds afwijken van wat in de begroting geraamd is, door:
•
ontwikkelingen in het accres (het fonds is via het zogeheten accres gekoppeld aan de ontwikkeling van de netto gecorrigeerde rijksuitgaven);
• •
ontwikkelingen in de verdeelmaatstaven (bijvoorbeeld aantal inwoners / woonruimten); effecten van taakmutaties (bijvoorbeeld bij nieuwe taken voor provincies of bij overheveling van taken en bijbehorende middelen aan gemeenten);
• • Impact
effecten van onder- en overschrijdingen van het plafond van het BTW-compensatiefonds; de mogelijkheid van een eenzijdige korting door een nieuw kabinet.
Kleine ontwikkelingen (in accres, verdeelmaatstaven, taken, BCF) kunnen naar verwachting worden opgevangen binnen de behoedzaamheidsmarge, die PROVINCIE ZUID-HOLLAND hanteert bij het ramen van de inkomsten uit het Provinciefonds (€ 2 mln). De volgende ontwikkelingen kunnen (mogelijk) een grotere impact hebben:
•
accres: de afgelopen jaren (recent nog in de Meicirculaire 2015) heeft het Rijk (lopende en/of na afloop van het begrotingsjaar) het accres naar beneden bijgesteld;
•
taakmutaties: het Rijk wil bezien hoe middelen voor groen en verkeer & vervoer (voor provincie Zuid-Holland > € 100 mln) geïntegreerd kunnen worden met de systematiek van het Provinciefonds; dit kan leiden tot (voor- danwel nadelige) herverdeeleffecten;
•
generieke korting: een nieuw kabinet kan ervoor kiezen een nieuwe, generieke korting door te voeren op het Provinciefonds (in 2012 was de omvang van de generieke korting voor PROVINCIE ZUID-HOLLAND ruim € 20 mln).
Gezien de dynamiek in het Provinciefonds de laatste jaren is de kans op afwijkingen van meer dan € 2 mln in het Provinciefonds reëel. Voor de maximale impact van dit risico wordt cijfermatig aangesloten bij de omvang van de generieke korting in 2012.
130
Maatregelen
Status
• • •
op de voet volgen van ontwikkelingen (circulaires / rijksbegroting); betrokkenheid via het IPO bij onder andere verdeelvraagstukken; hanteren behoedzaamheid bij het ramen van de inkomsten uit het Provinciefonds (€ 2 mln).
De commissie Janssen komt naar verwachting eind 2015 in opdracht van het IPO bestuur met een advies over een transparanter verdeelmodel van het Provinciefonds. Aanleiding hiervoor is mede de toevoeging van middelen voor groen en verkeer & vervoer, waardoor de omvang van het Provinciefonds meer dan verdubbelt.
2.
Lagere opbrengsten Motorrijtuigenbelasting (MRB)
Omschrijving
Risico is dat de inkomsten uit de opcenten lager uitvallen dan geraamd. Bepalend voor de omvang van de inkomsten zijn het aantal belastingplichtige auto’s, het gemiddelde gewicht en het betaalgedrag van de belastingplichtigen. Deze variabelen zijn weer afhankelijk van macro-economische factoren (zoals de koopkracht van gezinnen), maatschappelijke ontwikkelingen (veranderende voorkeuren) en wet- en regelgeving (mate waarin sprake is van vrijstellingen).
Impact
De onzekerheid in de omvang van de inkomsten door exogene ontwikkelingen is relatief beperkt. In de raming wordt rekening gehouden met een behoedzaamheid van 1% van de geraamde inkomsten (1% staat voor een bedrag van € 3,3 mln structureel). De afgelopen jaren is deze marge ruim voldoende gebleken om nadelige ontwikkelingen in de inkomsten op te vangen. De kans op een grotere impact dan deze 1% wordt dan vooralsnog ook als zeer beperkt beschouwd. Dat zou dan echt moeten komen door nieuwe wetgeving (v.b. de invoering van vrijstellingen die de afgelopen jaren juist zijn teruggedraaid) of economische ontwikkelingen (v.b. nieuwe crisis) die leiden tot een afname van het aantal belastingplichtige auto's. Bij de bepaling van de impact van dit risico wordt uitgegaan van een extra afname van 1% (bovenop de 1% waar al door het behoedzaam ramen rekening mee is gehouden) met een zeer lage kans van optreden (0-25%).
Maatregelen
•
Ontwikkelingen in het wagenpark worden op de voet gevolgd (op basis van de gegevens van de belastingdienst per 1 januari en 1 juli van het kalenderjaar;
• •
Maandelijks rapporteert de belastingdienst over de werkelijk ontvangen inkomsten; Bij het ramen van de inkomsten wordt een behoedzaamheidsmarge gehanteerd van 1% (dit staat gelijk aan € 3,3 mln).
Status
De raming voor de begroting 2016 is gebaseerd op het wagenparkoverzicht van de belastingdienst per 1 juli 2015 en het opcententarief (conform het hoofdlijnenakkoord 92,0 opcenten).
3.
Schadeclaims vergunningverlening voor ontgrondingen
Omschrijving
In de Ontgrondingenwet is een regeling voor nadeelcompensatie opgenomen. Nadeelcompensatie houdt in dat de overheid aan belanghebbenden de schade vergoedt die zij ondervinden van een op zichzelf rechtmatig overheidsbesluit. De regeling in de Ontgrondingenwet houdt in dat de provincie aan de aanvrager van de vergunning of aan andere belanghebbenden de schade moet vergoeden die deze lijden als gevolg van een ontgrondingsvergunning, indien deze schade redelijkerwijs niet voor hun rekening hoort te blijven. Ook buiten het geval van nadeelcompensatie is het mogelijk dat de provincie wordt geconfronteerd met een claim van schade die is ontstaan als gevolg van een vergunde ontgronding. In het bijzonder bij grote actuele ontgrondingen, zoals zandwinningen, is het risico op schade aan de omgeving reëel aanwezig.
Impact
Per geval kan de schadeclaim hoog zijn. Dit wordt beïnvloed door de aard en de omvang van de ontgronding en het karakter van de omgeving. Voor een grote zandwinning moet de omvang van de mogelijk te vergoeden schade worden gesteld op circa € 10 mln.
131
Maatregelen
De vergunningverlening is sinds 1 januari 2013 ondergebracht bij Omgevingsdienst Haaglanden; toezicht en handhaving gebeuren door de omgevingsdienst waarbinnen de desbetreffende ontgronding plaatsvindt. Beperking van dit risico door de provincie vergt adequaat toezicht op een zorgvuldige uitvoering van deze taken door de omgevingsdienst.
Status
Het betreft hier een doorlopend risico. In 2014 heeft de Raad van State een vordering in verband met ambtshalve wijziging ontgrondingenvergunning Zevenhuizerplas afgewezen. In augustus 2015 is er een dagvaarding gekomen voor de stilligschade claim in relatie met deze ambtshalve wijziging. De mogelijkheid tot claims voor deze ambtshalve wijziging verjaart in 2016.
4.
Gevolgen waardeontwikkeling grondaandeel Zuidplas
Omschrijving
De provincie neemt voor 40% deel aan de Gemeenschappelijke Regeling (GR) Grondbank Rotterdam Zoetermeer Gouda (RZG) Zuidplas. Deze gronden zullen ten behoeve van de beoogde gebiedsontwikkeling worden verkocht. De ontwikkeling zal geleidelijk plaatsvinden over een langere periode. De bezittingen van de Grondbank liggen voor een aanzienlijk deel in de deelgebieden die pas na 2025 aan de orde zal komen. De opbrengst van de verkoop is onzeker, het risico bestaat dat de daadwerkelijke waarde van de bij de Grondbank in eigendom zijnde grond lager is dan de boekwaarde, maar het is ook goed mogelijk dat de verkoop leidt tot een hogere opbrengst dan de boekwaarden. Omdat de boekwaarden van alle gronden nu hoger is dan de taxatiewaarde heeft de Grondbank een negatieve algemene reserve. Dit is toegestaan mits er voldoende perspectief is op herstel. Op grond van de in opdracht van de Grondbank uitgevoerde berekeningen is geconstateerd dat dit perspectief er (deels) is. De onzekerheden en afhankelijkheden zijn echter zeer groot. Nieuwe ontwikkelingen in de Zuidplas kunnen overigens op termijn zowel een positief als een negatief effect hebben op de waardeontwikkeling van de gronden. Ook kan aanpassing van het provinciaal ruimtelijk beleid ertoe leiden dat op deelgebieden bepaalde ontwikkelingen niet meer wenselijk zijn. Dit kan leiden tot verminderde opbrengst bij verkoop.
Impact
Per 1 januari 2015 bezit de Grondbank circa 301 ha grond met een boekwaarde van circa € 97 mln. De provincie is voor 40% risicodragend. De GR Grondbank blijft in ieder geval tot 1 januari 2020 bestaan. Bij de berekening van de maximale waardedaling wordt uitgegaan van een situatie waarin de waarde van de grond daalt tot agrarische waarde. Deze maximale waardedaling is aanvullend op het bedrag waarvoor al een voorziening is getroffen.
Maatregelen
1.
Elk jaar wordt 1/3 deel van de gronden opnieuw getaxeerd door een onafhankelijke taxateur. De uitkomst wordt geëxtrapoleerd naar het totale grondbezit. Eventuele waardedalingen of -stijgingen worden verrekend met de deelnemers. Op grond van de eind 2014 uitgevoerde taxaties is geconstateerd dat de marktwaarde € 30 mln lager lag dan de boekwaarde. Dit bedrag is ten opzichte van eind 2013 niet gewijzigd. Bij de Grondbank is daardoor sprake van een negatieve algemene reserve van € 30 mln; de provincie heeft hiertoe bij Jaarrekening 2011 een verliesvoorziening getroffen van € 12 mln (op basis van het provinciale aandeel in het risicodragend deel).
2.
Het bestuur van de Grondbank stelt periodiek een UitnamestrategieKader vast. Hierin zijn onder andere het beleid voor gronduitgifte, het beheer en de stimulering van gebiedsontwikkeling vastgelegd. In 2016 zal een nieuw Uniform Subsidie Kader (USK) worden vastgesteld.
3.
Het risico kan daarnaast beheerst worden door het in ontwikkeling brengen van gronden op basis
4.
Gronden op basis van het ruimtelijk beleid niet in aanmerking komen voor verdere ontwikkeling
5.
Het USK uitvoeren zoals beheer van gronden met doel waardebehoud en het proactief reageren
van de afspraken die de samenwerkende partijen daarover maken. worden door de Grondbank afgestoten. op de vraag uit de markt. Vanaf 2012 worden de rente- en organisatiekosten niet meer aan de boekwaarde toegerekend, maar verwerkt in de deelnemersbijdrage. Hiertoe neemt de boekwaarde niet verder toe.
132
Status
In de Visie Ruimte en Mobiliteit is de Zuidplaspolder als gewenste locatie voor het opvangen van de bovenregionale behoefte aan bedrijventerreinen en aan landelijke en dorpse woonmilieus herbevestigd. Daardoor blijft ontwikkeling op het grootste deel van de gronden van de Grondbank voor het oorspronkelijke doel mogelijk. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft in haar rol als toezichthouder op de GR Grondbank aangegeven dat ze ervan uitgaat dat uiterlijk in 2018 de negatieve algemene reserve weer positief is om de risico’s van de grondbank te kunnen opvangen. De invoering van Vennootschapsbelasting voor overheidsorganisaties kan in de toekomst voor de Grondbank financiële consequenties hebben.
5.
Financiële risico’s ontwikkelopgave EHS/recreatiegebieden
Omschrijving
Risico is dat de provincie niet tijdig voldoende middelen beschikbaar heeft om de ontwikkelopgave voor het Natuur Netwerk Nederland (voorheen EHS) te kunnen realiseren. Voor de provincie geldt een inspanningsverplichting met betrekking tot de realisatie van de NNN. Na het Decentralisatieakkoord natuur (eind 2011 afgesloten tussen Rijk en provincies) heeft ZuidHolland de NNN herijkt. Prioriteit van de herijkte NNN ligt (gezien de omvang van de beschikbare middelen) bij het aanleggen en beheren van natuurgebieden, waarbij sprake is van noodzakelijkheid voor het behalen van internationale verplichtingen. Voor de periode 2011 tot en met 2027 is een bedrag van € 257,8 mln beschikbaar voor verwerving en inrichting. Het aandeel van Zuid-Holland in de middelen die provincies uit het Provinciefonds ontvangen op basis van het Natuurpact 2013 is bepaald op basis van het advies van Janssen 2. De ontwikkelopgave NNN is in januari 2014 door Provinciale Staten via de uitvoeringsstrategie EHS vastgesteld en in december 2013 via een wijziging van de Provinciale Structuurvisie planologisch vastgelegd. Deze besluiten vormen de basis voor het provinciale beleid voor NNN. De uitvoering van de NNN wordt gedekt met (via het Provinciefonds) gedecentraliseerde middelen, beschikbare ruilgronden, overige provinciale middelen en bijdragen van regionale gebiedspartijen. Naast risico’s op het gebied van NNN speelt nog een risico op het terrein van recreatie en de bufferzone gronden (300 ha binnen begrenzing), die buiten de afspraken met EZ blijven vanwege eigendom bij het ministerie I&M.
Impact
De impact van het risico heeft betrekking op het (tijdig en in voldoende mate) beschikbaar komen van: 1.
Middelen voor de ontwikkelopgave NNN: middelen via het Provinciefonds komen later beschikbaar dan eerder voorzien; de bijdrage over 2014 en 2015 valt lager uit, wat in 2016 en 2017 wordt gecompenseerd door een hogere bijdrage. De opbrengst van grond voor grond blijft achter bij de prognose, als gevolg van lagere grondprijzen en de mogelijkheid op de grond volgens de planning te kunnen verkopen onder invloed van interne en externe invloeden en belangen;
2.
Middelen voor het natuurbeheer: afgesproken is dat het Rijk voor 2/3 (via het Provinciefonds) bijdraagt aan de beheerlasten en de provincies voor 1/3 deel; in verband met het beheer kan er een tekort ontstaan dat oploopt tot € 3,5 mln. Conform bestaande afspraken dient de dekking hiervoor eerst binnen het bestaande programma gevonden te worden. Voor een bedrag van circa € 1,5 mln kan dekking worden gevonden, voor het resterende bedrag van € 2 mln structureel dient voor de langere termijn (na 2017) een oplossing te worden gevonden;
3.
Voor een aantal beheermaatregelen (zoals faunabeheer, Programmatische Aanpak Stikstof, uitvoeringskosten beheersubsidies en uitvoering Natuurbeschermingswet) loopt de provincie het risico van incidentele tegenvallers. Daarbij komt dat nog niet duidelijk is of er voldoende EUmiddelen beschikbaar zijn voor de additionele taak agrarisch natuurbeheer. De subsidieperiode 2015-2021 (POP3) is rond de jaarwisseling 2014 vastgesteld.
133
Maatregelen
De volgende beheersmaatregelen zijn/worden genomen:
•
Conform de Uitvoeringsstrategie EHS geldt het uitgangspunt dat doelen en middelen in balans dienen te zijn, dit geldt inclusief het beheer van nieuwe natuurgebieden; in de realisatiestrategie NNN worden drie fasen onderscheiden (2013-2016, 2017-2021 en 2021-2027) met elk een eigen ijkpunt met als doel om weloverwogen keuzes te kunnen maken ten aanzien van de inzet van middelen in relatie tot de beschikbaarheid ervan en de programmering. Provinciale Staten hebben bij besluit tot de vaststelling van de Uitvoeringsstrategie EHS 2013, het geld van € 75 mln voor de periode 2013 - 2016 beschikbaar gesteld. Ten aanzien van de grond-voor-grond opbrengsten zal een actief beleid worden gevoerd om alle gronden tijdig vrij te spelen voor de verkoop, zodat de geplande opbrengst kan worden gerealiseerd; medio 2015 is de grondprijs gunstig en vormt dit geen drukkende factor op de opbrengst;
•
In het hoofdlijnenakkoord 2015 – 2019 zijn structurele middelen beschikbaar gesteld waarmee de toename van de beheer lasten na realisatie van de NNN-opgave in de periode t/m 2021 gedekt is. Gecontinueerd worden de maatregelen om de uitvoeringslasten van subsidieverlening te verlagen. Hiermee is het risico van onvoldoende middelen voor beheer gereduceerd tot nihil
•
De genoemde incidentele risico’s kunnen worden beperkt door heldere afspraken te maken met partijen, waarbij eventueel in nieuwe overeenkomsten taakstellende budgetten worden afgesproken. Dit geldt eveneens voor de EU-middelen voor agrarisch natuurbeheer. Nieuwe overeenkomsten worden voorbereid. Wanneer de bijdragen van regionale partijen in de periode 2013-2016 achterblijven, zal de programmering voor de periode 2017-2021 worden aangepast.
Status
Voor de begroting 2015 is nog een risico benoemd van € 11,5 mln ten aanzien van de verwerving door de provincie van een areaal zogenoemde ‘bufferzonegronden’ van het Rijk ten behoeve van de provinciale opgave. Inmiddels is dit risico vervallen, omdat GS met het Rijk overeengekomen zijn om de benodigde gronden aan te kopen voor een bedrag van € 4 mln en het overnemen van een rijksverplichting voor maximaal €1mln, ten behoeve van de recreatieopgave. In 2016 wordt voor de NNN de nieuwe programma periode 2017 – 2021 uitgewerkt en vastgesteld. Hierin zal ook een analyse zitten over de risico’s voor deze periode. De voortgang in de periode t/m 2014 geven geen reden voor bijstelling van het risico.
6.
BRZO en/of RIE-bedrijven kunnen niet meer aan vergunningplicht voldoen
Omschrijving
De provincie is bevoegd gezag voor de vergunningverlening aan BRZO en/of RIE (Besluit risico zware ongevallen / richtlijn industriële emissies) bedrijven. Ingeval van een faillissement en/of calamiteiten (zoals brand) kan de situatie ontstaan dat een bedrijf niet meer aan zijn vergunningplicht kan voldoen. Hierbij kan sprake zijn van gevolgschade. Bij gevolgschade kan gedacht worden aan de kosten van verwijdering van (afval)stoffen of sanering. Indien een bedrijf niet meer aan zijn vergunningplicht kan voldoen betekent dit niet automatisch dat de provincie verantwoordelijk is voor de ontstane schade. In eerste instantie zal gekeken worden naar de vergunninghouder en zijn verzekering. Indien de vergunninghouder failliet is en er onvoldoende middelen in de boedel aanwezig zijn, komen de eigenaren van de grond en opstallen in beeld. Indien er dan restkosten overblijven waarvoor geen juridisch aan te spreken verantwoordelijke is, kan de provincie er vanuit haar maatschappelijke verantwoordelijkheid voor kiezen (een deel) van deze kosten voor haar rekening te nemen.
Impact
Op basis van het provinciale bedrijvenbestand wordt de maximale schade voor de provincie ingeschat op € 15 mln. (circa € 0,05 mln. per bedrijf). Het bedrag per inrichting is een gemiddelde. Het totale bedrag is gebaseerd op de verantwoorde aanname dat een grootschalige calamiteit zich slechts zelden voordoet en dan alleen bij een enkele inrichting
134
Maatregelen
De omgevingsdiensten voeren het toezicht op de betreffende bedrijven uit conform de nota VTH.
•
Door goed toezicht te houden en scherp te handhaven op naleving van de voorschriften voor omvang en soorten (afval)stoffen, wordt het risico beperkt tot de vergunde (afval)stoffen.
•
De BRZO/RIE-bedrijven worden periodiek gecontroleerd op de wijze van opslag van de (gevaarlijke) stoffen.
De omgevingsdiensten voeren regelmatig en frequent overleg met de portefeuillehouders vergunningverlening, en toezicht & handhaving over uitvoeringsdilemma’s en beoogde handhavingsbesluiten. Op grond van de provinciale mandaatbesluiten moeten de directeuren van de omgevingsdiensten informatie verschaffen aan- en overleg voeren met de portefeuillehouder indien de uitoefening van een gemandateerde bevoegdheid naar verwachting politieke en maatschappelijke gevolgen kan hebben of indien een besluit tot consequentie kan hebben dat de provincie of Gedeputeerde Staten aansprakelijk worden gesteld of anderszins aangesproken worden. Status
Het betreft hier een doorlopend risico. Door de wijze waarop toezicht wordt gehouden en het feit dat het risico zich afgelopen jaren niet heeft voorgedaan, wordt de kans van optreden als klein ingeschat.
7.
Garantstelling Contract Personenvervoer over Water (POW)
Omschrijving
Het Contract Personenvervoer over Water (POW) betreft een vervoersdienst tussen Dordrecht en Rotterdam en binnen de Drechtsteden. Dit contract loopt van 1 januari 2010 tot 1 januari 2022 . Hierin is opgenomen dat de in te zetten schepen aan het einde van de contractperiode overgaan naar de nieuwe vervoerder tegen het voorgeschreven restant van de boekwaarde van € 2,9 mln ultimo 2021. Tegenover de vreemdvermogenverstrekker staat de provincie garant voor het verschil tussen de opbrengst en de boekwaarde van de schepen bij tussentijdse beëindiging vanwege betalingsproblemen van de vervoerder. Deze garantstelling is in 2015 nog eens bevestigd waarbij de boekwaarde ultimo 2021 is verlaagd van € 3 mln naar € 2,9 mln in verband met de verkoop van een schip dat onderdeel uitmaakte van de garantstelling. Daarnaast heeft een wijziging van de financieringsovereenkomst tussen de vervoerder en de vreemdvermogenverstrekker plaats gevonden in verband met de aanschaf van een nieuw schip voor de Pilot Spits- en Daldienst Waterbus 2015-2017. Dit nieuwe schip maakt op dit moment echter geen onderdeel uit van de garantstelling vanwege het tijdelijke karakter van de inzet.
Impact
Maximale impact van het risico op basis van stand ultimo 2015 is € 6,1 mln.
Maatregelen
In de aanbestedingsleidraad zijn door de provincie diverse aanvullende maatregelen opgenomen die de kans op een succesvolle exploitatie van POW vergroten.
Status
Het contract is ingegaan per 1 januari 2010.
8.
Risico deelname gemeenschappelijke regelingen: GR Midden-Delfland
Omschrijving
De provincie loopt bij alle gemeenschappelijke regelingen (GR) financiële risico’s, omdat zij naar rato van de deelneming kan worden aangesproken op financiële tekorten. Deze tekorten kunnen ontstaan op het moment dat het weerstandsvermogen van de betreffende regeling van onvoldoende omvang is om de financiële risico’s af te dekken. Bij het recreatieschap Midden-Delfland speelt het volgende. Het Rijk heeft aangegeven uit te willen treden uit deze GR. Vanuit de GR is de uittreedvergoeding in 2012 berekend op € 50 mln in geval het (uitvoerings)beleid niet kan worden bijgesteld. Tegen deze vergoeding heeft het Rijk formeel bij de rechtbank beroep aangetekend. De Rechtbank heeft zich in de uitspraak geschaard achter de noodzaak het beleid te herijken en heeft de beslissing op bezwaar van het Recreatieschap vernietigd. Tegen deze uitspraak is het Recreatieschap in hoger beroep gegaan bij de Raad van State. Eind 2014 heeft naar aanleiding van deze beroepsprocedure onderzoek plaatsgevonden naar de mogelijkheden om het beleid bij te stellen; naar aanleiding van dit onderzoek is de uittreedvergoeding bijgesteld naar 30 mln. Deze beroepsprocedure is medio 2015 afgerond, waarbij de rechter heeft bepaald dat voor de berekening van een uittreedvergoeding een overgangsperiode van 5 jaar dient te
135
worden gehanteerd. Er manifesteert zich een risico nu de nog definitief overeen te komen uittreedvergoeding onvoldoende lijkt om te kunnen voorzien in het huidige uitgavenpatroon. Dit is aan de orde indien de GR niet in staat blijkt te zijn om de structurele uitgaven zodanig te beperken, dat de financiële gevolgen hiervan binnen de eigen begroting kunnen worden opgevangen. Impact
Voor Zuid-Holland is de maximale impact € 9,6 mln (dat is het bijgestelde bedrag van € 30 mln naar rato van de deelname van Zuid-Holland in deze GR). De kans van optreden wordt ingeschat als middelhoog.
Maatregelen
In maart 2015 heeft het schap besloten een onderzoek uit te laten voeren naar een aantal mogelijke toekomstscenario’s voor het schap. Boven geschetst risico wordt in dit onderzoek meegenomen. Daarnaast heeft het schap besloten tot teruggave van gronden die in beheer zijn bij het schap, maar vol eigendom zijn van Staatsbosbeheer; dit leidt tot kostenreductie. Ook zijn stappen gezet om uitgaven zo veel mogelijk beperken en om verdienpotentieel maximaal te benutten.
Status
Door het Rijk is een juridische procedure gestart tegen het besluit van de Midden-Delflandraad. Op 14 april 2014 heeft de Rechtbank uitspraak gedaan. Tegen deze uitspraak heeft het Recreatieschap Midden-Delfland op 26 mei 2014 hoger beroep ingesteld. Op 15 april 2015 heeft de Raad van State uitspraak gedaan over de hoogte van de (bijgestelde) uittreedvergoeding. Het Recreatieschap en het Rijk treden hiertoe in onderhandeling.
9.
Deelname risico Ontwikkelingsmaatschappij Het Nieuwe Westland (ONW)
Omschrijving
De provincie Zuid-Holland neemt deel in de Ontwikkelingsmaatschappij Het Nieuwe Westland (ONW), een publiek-private samenwerking, waarin verder de gemeente Westland, het Hoogheemraadschap Westland en BNG Gebiedsontwikkeling participeren. De ONW is bedoeld als instrument om de ambities van het Integraal Ontwikkelingsprogramma Westland (IOPW) te realiseren, waaronder een aantal woningbouwlocaties. Ten gevolge van de kredietcrisis staan de resultaten onder druk en beperkt ONW zich meer en meer tot slechts het realiseren van de woningbouwlocaties. De risico’s zijn aanzienlijk met name omdat al grote grondposities zijn ingenomen, deels ondergebracht bij de gemeente Westland, deels rechtstreeks bij de ONW.
Impact
Uittreden kan grote financiële consequenties hebben die op kunnen lopen tot de omvang van het aandelenkapitaal van Zuid-Holland. Dit is een bedrag van € 1,4 mln (het volledige bedrag is inmiddels volgestort).
Maatregelen
In 2015 is de samenwerkingsstructuur vereenvoudigd en zijn afspraken gemaakt om de financiële positie van het samenwerkingsverband te verbeteren. De provincie is in haar rol in de Holding teruggetreden. Opzegging van de deelname in de CV is geen optie. De provincie blijft aandeelhouder in de CV. Er is geen aanleiding om uit te treden en daarmee het verlies volledig te nemen Gezien de huidige markt voor woningbouw is sprake van een hoog risicoprofiel met betrekking tot de waardeontwikkeling van het aandelenkapitaal. De omvang is moeilijk in te schatten omdat de ontwikkeling nog vele jaren zal lopen. Het provinciale risico blijft na de genomen maatregelen maximaal € 1,4 mln.
Status
Zie maatregelen.
136
10. Omschrijving
De Europese Commissie kan subsidiabiliteit van uitgaven betwisten De provincie loopt bij Europese projecten (voor de onderdelen waarvoor zij eindverantwoordelijk is) het risico dat uitgaven achteraf als niet-subsidiabel worden aangemerkt, omdat niet voldaan is aan administratieve eisen. Dit blijkt bij toetsing van uitgaven op basis van voortgangs- en eindrapportages. Het maximale risico is het relatieve aandeel van de Europese subsidie in de gemaakte en nog niet gecontroleerde en gecertificeerde uitgaven. Daarnaast bestaat bij een afgesloten Europees subsidieproject het risico dat achteraf uitgaven ten behoeve van het project niet-subsidiabel worden geacht naar aanleiding van een controle. Subsidies kunnen dan, zelfs vijf jaar na afsluiting van het subsidieprogramma, worden teruggevorderd. Het teruggevorderde bedrag kan oplopen tot 50% van de totale omvang van de projectkosten.
Impact
Voor de projecten tot en met 2023 geldt dat er op dit moment nog geen projecten in uitvoering zijn. De risico’s betreffen gemaakte en nog niet gecontroleerde en gecertificeerde uitgaven De maximale impact kan daarom nog niet worden ingeschat. Het risico dat er achteraf uitgaven worden betwist betreft alle Europese financiering die Zuid-Holland in de vorige periode (2007-2013) en de huidige periode (2013-2023) heeft ontvangen voor Kansen voor West, Interreg en het Zevende Kaderprogramma. Het betreft een bedrag van € 17,4 mln.
Maatregelen
• Bewaking van de subsidiabiliteit van uitgaven door goede projectvoorbereiding en -selectie. • Voortdurende bewaking van de procedures voor het indienen van tussentijdse declaraties. • Zorgdragen voor een goede archivering van al afgerekende projecten naar de maatstaven van de Europese Commissie.
Status
In de periode 2007 tot en met 2013 zijn 10 projecten van de provincie uitgevoerd. Voor de nu lopende periode (2014-2023) zijn nog geen projecten in uitvoering. Het steunpunt subsidies van de provincie bewaakt op actieve wijze dat voldaan wordt aan de eisen van de Europese Unie.
11.
Niet tot uitvoering komen grote infrastructurele projecten
Omschrijving
De plan- en voorbereidingskosten van projecten groter dan € 1 mln uit het meerjarenprogramma Investeringen Provinciale Infrastructuur (MPI) worden op basis van het Besluit Begroten en Verantwoorden provincies en gemeenten (BBV, art. 60) geactiveerd en in vijf jaar afgeschreven. Indien projecten onverhoopt niet worden gerealiseerd, dienen de gemaakte plan- en voorbereidingskosten te worden afgewaardeerd en komen dan in één keer ten laste van de exploitatie.
Impact
De vele partijen, de vaak uiteenlopende belangen, de grote mate van complexiteit, de forse investeringen, maar ook de regelgeving op het gebied van onder andere luchtkwaliteit, geven een mate van onzekerheid aan deze grote projecten, waarvan de totale plan- en voorbereidingskosten vele miljoenen bedragen. Hier staat als financieel voordeel tegenover dat er geen kapitaallasten optreden, noch vanwege plan- en voorbereidingskosten, noch vanwege de realisatie van het project. De boekwaarde en de onderhandenwerkpositie van deze plan- en voorbereidingskosten bedraagt ultimo 2014 € 11,1 mln.
Maatregelen
Door met de provincie en alle betrokken partijen bestuursovereenkomsten aan te gaan waarbij ook afspraken gemaakt worden over de gang van zaken bij ernstige vertragingen of het niet realiseren van het project, worden zekerheden verkregen. Als het risico zich voordoet zal het worden opgevangen binnen de reserves met betrekking tot infrastructuur.
Status
Is een doorlopend risico, omdat zich jaarlijks projecten in de plan- en voorbereidingsfase bevinden.
137
12. Omschrijving
Renterisico De provincie trekt langlopende leningen aan om in de eigen financieringsbehoefte te voorzien. De financieringsbehoefte zal de komende jaren naar verwachting toenemen door de afloop van bestaande leningen, de omvang van voorgenomen investeringen en de afname van eigen financieringsmiddelen (door de geraamde benutting van reserves en voorzieningen). De jaarlijkse kosten van de financieringsbehoefte (rentelasten) worden bepaald door de omvang van de bestaande leningenportefeuille, de financieringsbehoefte als gevolg van voorgenomen investeringen en de van toepassing zijnde rentetarieven.
Impact
De afgelopen jaren waren voldoende liquiditeiten beschikbaar zodat het niet nodig was om op de kapitaalmarkt leningen aan te trekken. Gezien de voorgenomen investeringen van Zuid-Holland zal er naar verwachting eind 2016 weer een financieringsbehoefte ontstaan. Doordat er op de middellange termijn een grote financieringsbehoefte is stijgt het renterisico voor de provincie Zuid-Holland. Bij een netto jaarlijkse financieringsbehoefte van circa € 200 mln en een stijging van de rente van 1% bedraagt de toename van de rentelasten jaarlijks structureel circa € 2 mln.
Maatregelen
Via het zogeheten renteomslagpercentage worden de rentelasten toegerekend aan de programma’s waarvoor sprake is van een financieringsbehoefte. Het renteomslagpercentage wordt berekend op basis van de uitgangspunten van de door Provinciale Staten vastgestelde beleidsnota kostprijs- en renteberekening. Verder wordt de financieringsbehoefte periodiek meerjarig bepaald en wordt beoordeeld of incidenteel dan wel structureel tot afdekking van het renterisico dient te worden overgegaan.
Status
Zie omschrijving.
13.
Omgevingsrisico’s vergunningverlening en handhaving
Omschrijving
Vergunningverlening en handhaving kennen altijd omgevingsrisico’s. Het is een politiek gevoelig beleidsveld. De betrokkenheid van burgers en externe partijen en daarmee de beïnvloeding van externen bij de uitvoering van de werkzaamheden is groot. In het kader van de besluitvorming lopen de omgevingsdiensten dan wel de provincie dan ook altijd juridische risico’s. Tegen menig besluit wordt bezwaar dan wel beroep aangetekend. Verder kunnen claims als gevolg van economische, milieu- of gezondheidsschade leiden tot extra kosten voor de provincie. Daarnaast kunnen kosten ontstaan als gevolg van handhavingsbesluiten als bestuursdwang. Het nemen van bestuurlijk gecalculeerde risico’s is een onderdeel van het vergunningverlenings- en toezicht- en handhavingsbeleid. De omgevingsdiensten voeren dit beleid uit namens de provincie.
Impact
Het terugbetalen van eventuele proceskosten, evenals schadeclaims alsmede onvoorziene kosten als gevolg van handhavingsbesluiten, is een financieel risico. De kosten voor bestuursdwang kunnen in principe verhaald worden op het bedrijf, het risico bestaat dat dit niet (meer)mogelijk is. Er wordt uitgegaan van maximaal € 5 mln. op jaarbasis.
Maatregelen
De vergunningverlening, toezicht en handhaving is ondergebracht bij de omgevingsdiensten. De provincie ziet erop toe dat de omgevingsdiensten de provinciale beleidskaders (Nota VTH 2014-2017) uitvoeren en voldoen aan de vigerende kwaliteitscriteria.
Status
Het betreft hier een doorlopend risico. In deze paragraaf wordt het risico met betrekking tot de Derde Merwedehaven separaat toegelicht (als niet-kwantificeerbaar risico).
138
14.
Maatregelen Rijk in verband met EMU-tekort
Omschrijving
Op grond van de wet houdbare overheidsfinanciën (HOF) leveren decentrale overheden een gelijkwaardige inspanning aan de beheersing van het EMU-saldo. Dit saldo is het totaal van inkomsten minus uitgaven van het Rijk, sociale fondsen en decentrale overheden tezamen. Bij een nadelig saldo is sprake van een tekort. In beginsel leiden investeringen en onttrekkingen uit de reserves bij decentrale overheden tot een tekort. Dit zijn namelijk uitgaven waar geen lopende inkomsten tegenover staan. Voor de Nederlandse overheid als geheel geldt dat het EMU-tekort maximaal -3% mag bedragen van het bruto binnenlands product (bbp). Het tekort voor decentrale overheden is in onderling overleg met het Rijk gemaximeerd op -0,5% bbp. Deze tekortnorm voor decentrale overheden is door het Rijk verder uitgesplitst in een norm voor provincies, gemeenten en waterschappen afzonderlijk. Tot slot is deze 'tekortnorm' weer uitgesplitst naar een referentiewaarde per individuele organisatie. De wet HOF geeft het Rijk de mogelijkheid maatregelen te treffen als decentrale overheden hun gezamenlijke norm overschrijden en er meerjarig geen zicht is op verbetering. Maatregelen kunnen bijvoorbeeld betrekking hebben op het faseren van investeringen, of als ultimum remedium op het korten van het gemeente- en/of Provinciefonds.
Impact
De maximale impact staat gelijk aan de omvang van de algemene uitkering uit het Provinciefonds (voor de provincie Zuid-Holland is dat momenteel circa € 100 mln). De kans van optreden is vooralsnog beperkt. Dit komt doordat Rijk en decentrale overheden hebben afgesproken dat er gedurende de huidige kabinetsperiode geen sancties worden opgelegd. Verder heeft de Minister van Financiën bij de behandeling van het wetsvoorstel meerdere keren toegezegd dat de wet niet ten koste zal gaan van investeringen door decentrale overheden. De volgende ontwikkelingen zijn de komende jaren van invloed op de kans van optreden / impact:
• Het Rijk is voornemens de tekortnorm voor decentrale overheden aan te scherpen naar -0,4% bbp in 2016 en -0,3% bbp in 2017. Dit is een forse verlaging van de huidige tekortnorm (-0,5% bbp).
• Een nieuw kabinet heeft weer de mogelijkheid sancties op te leggen bij een dreigende, meerjarige overschrijding van de norm voor decentrale overheden.
• De BDU verkeer en vervoer is met ingang van 2016 als decentralisatie uitkering aan de algemene uitkering van het Provinciefonds toegevoegd. Mogelijk wordt ook de decentralisatie uitkering voor groen toegevoegd Dit betekent meer dan een verdubbeling van de omvang van de algemene uitkering. Maatregelen
• In het najaar van 2015 vindt bestuurlijk overleg plaats tussen Rijk en decentrale overheden (VNG, IPO, UvW) over de vraag of het mogelijk en verantwoord is de norm voor decentrale overheden aan te scherpen.
• Provincies voeren momenteel een aantal pilots uit met als doel om de betrouwbaarheid van hun ramingen te verbeteren, zodat er ook zo nodig beter gestuurd kan worden op de uitkomsten. Status
Het CBS verwacht (op basis van informatie van decentrale overheden zelf) dat decentrale overheden in 2015 niet binnen de tekortnorm van -0,5% bbp blijven (CBS, februari 2015). Voor 2016 verwacht het CBS een verbetering van het EMU-saldo tot ruim binnen de voorgeschreven norm. Nieuwe cijfers van het CBS op basis van de begrotingen 2016 van decentrale overheden zullen echter zeer waarschijnlijk weer een ander beeld geven. De provincie Zuid-Holland verwacht in 2016 een EMU-tekort van - € 202,7 mln en in 2017 van - € 278,6 mln. De referentiewaarde voor Zuid-Holland bedroeg in 2015 - € 75,2 mln. De referentiewaarde voor 2016 is nog niet bekend. Het EMU-tekort van Zuid-Holland valt dus in 2016 en 2017 veel hoger uit dan de referentiewaarde zoals die in 2015 was.
139
15.
Onvoldoende middelen voor nazorg gesloten stortlocaties
Omschrijving
Met ingang van 1 april 1998 zijn provincies verantwoordelijk voor de eeuwigdurende nazorg van provinciale stortplaatsen, waarop na 1 september 1996 nog afvalstoffen zijn of worden gestort. Het Fonds Nazorg gesloten stortlocaties is ingesteld voor het beheer van het vermogen, dat beschikbaar dient te zijn om de kosten van eeuwigdurende nazorg te dekken. Als een stortplaats zich nog in de exploitatiefase bevindt dan worden aan de exploitant heffingen opgelegd totdat het definitieve doelvermogen is bereikt. In deze fase loopt de provincie een debiteurenrisico (de exploitant is niet in staat om de opgelegde heffingen te betalen). Na sluiting van de stortplaats loopt de provincie het risico dat de nazorgkosten gedeeltelijk moeten worden betaald uit provinciale middelen door:
•
Een afwijkende ontwikkeling van de rendementen, waardoor de heffingen te laag zijn en er onvoldoende vermogen wordt opgebouwd; periodiek laat Zuid-Holland onderzoeken of de rekenrente in lijn is met de feitelijke/verwachte vermogensontwikkeling (de rekenrente dient als basis voor de aan de exploitanten op te leggen heffingen);
• •
Technische onvolkomenheden als gevolg van falende voorzieningen; Een toe- of afname van de nazorgkosten als gevolg van prijsontwikkelingen en gewijzigde milieueisen.
Impact
Uit een eind 2012 uitgevoerde studie is gebleken dat de rendementsverwachting achterblijft bij eerdere ramingen. Op basis hiervan heeft het bestuur van het Fonds besloten de rekenrente te verlagen. Als gevolg van de lagere rekenrente zijn de doelvermogens gestegen. Deze stijging wordt voor nog niet overgedragen stortplaatsen bereikt door een verhoging van de heffingen (vastgelegd in de tarieventabellen die worden vastgesteld bij de begroting van het Fonds Nazorg) en voor de inmiddels aan de provincie overgedragen stortplaatsen door het treffen van een voorziening. Deze voorziening heeft per ultimo 2014 een stand van € 8,3 mln. De risico’s worden op deze wijze beheerst en de kans dat alsnog een beroep moet worden gedaan op provinciale middelen wordt vooralsnog dan ook ingeschat als nihil. Wel kan de provincie mogelijk een debiteurenrisico lopen als gevolg van de verhoging van de heffingen. De kans hierop wordt echter vooralsnog als nihil ingeschat. De maximale impact ten aanzien van de nog niet overgedragen stortplaatsen wordt ingeschat op € 21,2 mln (dit betreft een situatie waarin de provincie de financiële verantwoordelijkheid voor de exploitatie over zou moeten nemen).
Maatregelen
De genomen maatregelen zijn het treffen van een voorziening en het verhogen van de heffingen (zie impact). Daarnaast wordt het risico gemonitord door het periodiek onderzoeken van de langere termijn rendementsverwachting. Tot slot worden periodiek de nazorgplannen geactualiseerd met als doel te kunnen bepalen of het doelvermogen nog toereikend is. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om technische onvolkomenheden, prijsontwikkelingen of gewijzigde milieueisen. Actuele ontwikkelingen ten aanzien van de risico’s worden opgenomen in deze paragraaf Weerstandsvermogen en Risicobeheersing.
Status
Er is bestuurlijk overleg geweest over de aanpassing van de rekenrente. Enkele stortplaatsexploitanten hebben gebruikgemaakt van de juridische mogelijkheid om een bezwaar-/beroepsprocedure te starten tegen de opgelegde aanslag; deze procedure loopt, maar is van de enkelvoudige kamer doorgeschoven naar de meervoudige kamer en er is nog geen zittingsdatum bepaald.
140
16. Omschrijving
Risico’s PMR - 750 ha natuur en recreatie De uitvoeringskosten uitwerkingsovereenkomst PMR: risico’s zijn gelegen in de beheersing van de uitvoering van het project.
Impact
De impact van dit risico hangt af van de mate waarin zich onvoorziene omstandigheden voordoen. Op basis van een inschatting van de financiële risico’s wordt de omvang van de post onvoorzien periodiek bijgesteld.
Maatregelen
De provincie voert het PMR-project ‘Buijtenland van Rhoon’ voor eigen rekening en risico uit. Hiervoor is een taakstellend budget beschikbaar. De financiering van het project is gedekt door de gezamenlijke PMR-partners en vastgelegd in de UWO PMR 750 ha. De bijdrage van Zuid-Holland bedraagt € 9 mln, de stadsregio Rotterdam draagt € 18 mln bij en het Rijk € 112 mln. In geval van onvoorziene omstandigheden (zoals excessieve grondprijsstijgingen) kan de provincie in overleg treden met het Rijk (op grond van art. 12 van de UWO). Om de financiële risico’s goed te beheersen wordt risicomanagement toegepast. Met behulp van een (financiële) business case is inzichtelijk gemaakt wat mogelijke meerkosten zouden kunnen zijn als deze risico’s zich voordoen. De verwachtingswaarde van mogelijke meerkosten, volgend uit het financieel risicoprofiel, vormt de onderbouwing van deze post in de business case van het project (over de gehele looptijd tot en met 2021). De totale omvang van het risico bedraagt € 15,3 mln. Mocht de verwachtingswaarde stijgen dan zal de omvang van het risico daarop worden aangepast. Mocht uit nieuwe ontwikkelingen blijken dat het taakstellend budget overschreden wordt, dan dienen er beheersmaatregelen getroffen te worden (zoals besparen op andere kostenposten of zoeken van andere geldbronnen).
Status
Het project zit in de uitvoeringsfase en loopt tot en met 2021. Eind 2013 is een motie door de Tweede Kamer aangenomen met als doel te zoeken naar meer draagvlak voor de plannen. Met instemming van het Rijk (staatssecretaris Dijksma) heeft oud-minister Cees Veerman in juni 2014 geadviseerd het plan inhoudelijk bij te stellen (minder natte natuur). De (ruimtelijke) kaders (PKB, BP) en hoofddoelen blijven intact. Ook stelt hij voor een (nog in te stellen) gebiedscoöperatie het plan te laten uitvoeren. Zijn advies heeft breed draagvlak bij de betrokken overheden (inclusief gemeente). In de tweede helft van 2015 gaat de commissie aan de slag om de gebiedscoöperatie vorm te geven. In de loop van 2016 komt er meer duidelijkheid. Het ligt in de rede dat aan de gebiedscoöperatie een taakstellend budget wordt meegegeven.
17.
Deelnamerisico ROM-D Capital BV
Omschrijving
De provincie neemt met € 10 mln deel in ROM-D Capital BV, het publiek investeringsfonds van de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Drechtsteden. Besluitvorming hierover is in 2012 afgerond. De daadwerkelijke storting van dit bedrag is eind december 2012 gebeurd. Door deze kapitaalinbreng heeft de provincie aandelen in ROM-D Capital verworven. Het financiële risico voor de provincie is gelegen in waardevermindering van de aandelen. ROM-D Capital BV heeft (op termijn) een revolverend karakter. Dit houdt in dat het initiële vermogen ten minste in stand dient te blijven. Er worden alleen projecten gefinancierd waarvan op basis van een business case kan worden aangetoond dat deze op termijn winst of meerwaarde genereren. Om continuïteit te waarborgen en het weerstandsvermogen te versterken wordt op de lange termijn een gematigd (gemiddeld) rendement op de projecten nagestreefd van 3%. Gerealiseerde rendementen blijven binnen de vennootschap beschikbaar. Kerntaak van de ROM-D is het ontwikkelen en herstructureren van bedrijventerreinen. De andere deelnemers in ROM-D Capital BV zijn naast de provincie de Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden en de gemeente Dordrecht.
141
Impact
ROM-D Capital BV stelt werkkapitaal beschikbaar aan werkmaatschappijen (de CV’s). ROM-D Capital BV zal in het algemeen geen (extra) zekerheidstelling vragen en accepteert daarmee een hoger risicoprofiel dan private marktpartijen. Binnen de projectportefeuille wordt het vereveningsprincipe gehanteerd: winsten en verliezen op de projecten worden gesaldeerd. Het maximale risico voor de provincie is dat de aan een of meer CV’s door ROM-D Capital beschikbaar gestelde gelden (deels) verloren gaan. Het maximale risico is gelijk aan het gestorte aandelenkapitaal in ROM-D Capital BV (€ 10 mln).
Maatregelen
Tot de beheersmaatregelen die zijn getroffen om de risico’s zoveel mogelijk te beperken, behoort onder andere het in Drechtstedenverband vastgelegde uitgangspunt dat projecten budgettair neutraal overgaan van de betreffende gemeente naar ROM-D. Het risico voor ROM-D is dus in beginsel beperkt. Voor een aantal van deze projecten zal aan ROM-D Capital BV worden gevraagd om een bijdrage in het werkkapitaal. Dan bepaalt de provincie als aandeelhouder in ROM-D Capital BV mee waarvoor de middelen zullen worden ingezet. De aandeelhouders besluiten naar aanleiding van een advies van een onafhankelijk Investment-committee, dat weer adviseert op basis van een sluitende business case. Verder wordt de financiële stand van zaken periodiek beoordeeld op basis van de jaarrekening van de ROM-D (deze wordt vastgesteld door de aandeelhouders van de ROM-D, waaronder ook Zuid-Holland). Om het risico van waardedaling van de aandelen af te dekken is een reserve voor waarderingsverschillen gevormd.
Status
Het betreft hier een doorlopend risico dat mede gerelateerd is aan economische ontwikkelingen. In ROM-D Capital bevinden zich in 2014 vijf projecten, met uiteenlopende rendementen. In het accountantsverslag 2014 is voor 2014 evenals voor 2013 opnieuw een negatieve waardeontwikkeling geconstateerd van de aandelen. Oorzaak van de waardedaling is de afwaardering van de grondwaarde. Gebleken is dat de uitgifte van terreinen, tegen de gevraagde prijs, onvoldoende verloopt. Bij een vertraagde uitgifte nemen de rentekosten toe ten opzichte van de raming terwijl de bedrijfsvoeringskosten relatief hoog zijn. Dit brengt met zich mee dat de waarde van de provinciale deelnemingen in de ROM-D in 2014 (verder) in waarde zijn gedaald. Het is nog te vroeg om te spreken van een structurele waardedaling, maar het heeft wel onze aandacht. Op dit moment heeft onze deelneming in de ROM-D een waarde van € 8,5 mln. Om waardevermindering op te vangen is er tot nu toe een risicoreserve voor de ROM-D van € 1,1 mln opgebouwd.
18.
Deelnamerisico InnovationQuarter
Omschrijving
De provincie neemt, samen met het ministerie van Economische Zaken, de gemeenten Rotterdam, Den Haag, Delft, Leiden, Westland en de Zuid-Hollandse universiteiten en medische centra deel in InnovationQuarter. De organisatie bestaat uit twee entiteiten: de ROM InnovationQuarter B.V. en de Participatiemaatschappij InnovationQuarter BV. De Participatiemaatschappij BV is een 100% dochter van de ROM BV. Het kapitaal dat door de aandeelhouders in de ROM InnovationQuarter BV is gestort, wordt volledig aangewend voor het (revolverende) participatiefonds. De provincie heeft de storting in de eerste fase van € 10 mln in december 2013 verricht. In de tweede fase is een storting voorzien van € 15 mln (naar verwachting in 2016). De provincie verkrijgt door haar kapitaalinbreng aandelen in de ROM InnovationQuarter BV. Voorwaarde voor deelneming in de ROM BV is dat de provincie nooit meer kosten zal maken dan de investering groot is. Om dit te beheersen zal de provincie conform staand beleid geen meerderheid van de aandelen bezitten (maximaal 49,99%). Het startkapitaal van de ROM BV bedraagt € 27,7 mln. Daarvan is de provincie voor 36,1% aandeelhouder (€ 10 mln). Waardevermindering van de aandelen is een risico voor de provincie.
Impact
Het maximale risico is € 10 mln per 2020.
142
Maatregelen
In de beginfase zullen de kosten van de Participatiemaatschappij InnovationQuarter B.V. niet gedekt kunnen worden door de opbrengsten, omdat in deze opbouwperiode rendement uit investeringen nog beperkt zal zijn. Het uitgangspunt is dat het fonds in meerjarig perspectief revolverend moet zijn. Daarbij is in de aandeelhoudersinstructie (die doorwerkt via de Statuten) een termijn van 7 jaar afgesproken (2020) met een tussentijdse evaluatie in 2016. De aandeelhouders van InnovationQuarter hebben als eis gesteld dat de Participatiemaatschappij van InnovationQuarter in meerjarig perspectief de koopkracht van het vermogen in stand moet houden. Dat betekent concreet dat over een meerjarenperspectief het rendement zodanig moet zijn dat, na aftrek van apparaatskosten van de Participatiemaatschappij, (tenminste) de inflatie ‘verdiend’ moet zijn. Daarmee zal de waarde van de aandelen ook in stand worden gehouden. Dit is in de praktijk een ambitieuze doelstelling. Door professioneel fonds- en investeringsmanagement zullen de risico’s zo goed als mogelijk worden ingezet en worden beheerst. Ook bevat de aandeelhoudersinstructie een bepaling dat een deel van het kapitaal in het participatiefonds buiten de primaire doelgroep geïnvesteerd mag worden, bijvoorbeeld om MBO/ MBI’s (Management Buy Outs/ Ins) te financieren. Deze investeringen hebben een lager risicoprofiel en daarmee meer zekerheid op rendement. In principe worden de investeringen in de jaarrekening (en periodieke rapportages) van InnovationQuarter gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Daarnaast wordt periodiek beoordeeld door InnovationQuarter of er aanwijzingen zijn dat een investering aan een bijzondere waardevermindering onderhevig kan zijn. Indien dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt een voorziening vastgesteld. De voorziening wordt bepaald op basis van de International Private Equity and Venture Capital Investor Reporting Guidelines (IPEV). De kosten van de voorziening wordt direct als een last verwerkt in de winst- en verliesrekening. Overigens heeft de waardering tegen verkrijgingsprijs (of lagere waarde) tot gevolg dat ongerealiseerde waardestijgingen niet in de cijfers tot uitdrukking komt. De ambitie van InnovationQuarter is dat in de toekomst in de jaarrekening informatie wordt opgenomen van de ongerealiseerde waardestijgingen om het uiteindelijk rendement pas richtbaar is na een periode van 7 à 8 jaar vanaf het moment deelname. Met bovenstaande zal door InnovationQuarter periodiek inzicht worden gegeven in de waardeontwikkeling van de investeringen van InnovationQuarter en daarmee ook de waarde van de aandelen van InnovationQuarter zelf. Om het risico van waardedaling van de aandelen af te dekken heeft de provincie een reserve voor waarderingsverschillen gevormd. De reserve wordt verder opgebouwd tot een maximale omvang van 40% van het feitelijk verstrekte kapitaal.
Status
Het betreft hier een doorlopend hoog risico. De kans van optreden wordt vooralsnog laag ingeschat door de genomen beheersmaatregelen. Om waardevermindering op te vangen is er op dit moment een reserve voor IQ van € 4,7 mln. Een deel van de middelen in het participatiefonds zijn geïnvesteerd e
via leningen en deelnemingen. In 2016 is de 2 storting van € 15 mln voorzien. Een eventueel risico zal pas over een aantal jaren daadwerkelijk effectief worden, omdat dan duidelijk zal zijn of de bedrijven waarin is geïnvesteerd inderdaad succesvol zijn of niet en ook dan pas de opgebouwde negatieve reserve wordt verrekend met de (positieve) opbrengsten.
143
19.
Geen aflossing gegarandeerde leningen derden
Omschrijving
De provincie Zuid-Holland staat in een aantal gevallen garant voor de rente en aflossing van door derden afgesloten geldleningen. Het betreft garantstellingen op het terrein van de gezondheidszorg. Er is sprake van een geleidelijke afbouw van de portefeuille gewaarborgde geldleningen vanwege de aflossing van de geldleningen en vanwege tussentijdse conversies van leningen waarbij de provinciale borgstelling komt te vervallen.
Impact
De te lopen maximale schade bedraagt eind 2015 € 3,1 mln. Voor een groot deel van dit bedrag zijn hypothecaire zekerheden bedongen die kunnen worden uitgewonnen indien de provincie als borg wordt aangesproken. De kans van optreden van dit risico wordt dan ook ingeschat als nihil. Het uitwinnen van deze zekerheden kan echter leiden tot ernstige maatschappelijke gevolgen bij zorginstellingen. In dat geval zou kunnen worden besloten de gestelde zekerheden niet aan te spreken.
Maatregelen
Er worden geen nieuwe garanties meer verstrekt aan zorginstellingen. 100% van door de provincie gewaarborgde instellingen is aangesloten bij het Waarborgfonds voor de zorgsector.
Status
De komende jaren worden de garantstellingen verder afgebouwd. Naar verwachting zijn alle garanties in 2024 volledig afgebouwd.
20.
Onvoldoende solvabiliteit/liquiditeit regionale omroepen
Omschrijving
De provincie Zuid-Holland heeft aan Omroep West en RTV Rijnmond in 2004 een achtergestelde lening verstrekt. Omdat het hier achtergestelde leningen betreft, bestaat er een zeker risico dat de leningen niet (geheel) zullen worden terugbetaald in geval van faillissement van een of beide omroepen. De financiële positie van de twee regionale omroepen is de laatste jaren structureel gezond. Ook de liquiditeit is niet langer een knelpunt. De lening aan Omroep West bedroeg € 4,5 mln en aan RTV Rijnmond € 2,5 mln. In de leningovereenkomst van Omroep West is opgenomen dat de lening vanaf 2007 wordt afgelost in tien jaarlijkse termijnen, waarbij de eerste twee termijnen minimaal € 0,3 mln per jaar bedragen en de daarop volgende termijnen minimaal € 0,5 mln per jaar. In de leningovereenkomst van RTV Rijnmond is opgenomen dat de lening wordt afgelost vanaf 2008 (eveneens in tien jaarlijkse termijnen van ten minste € 0,3 mln).
Impact
Voor Omroep West is, na de ontvangen jaartermijn 2015 (€ 0,5 mln), de stand van de lening € 0,2 mln. Dit is de resterende aflossingstermijn per 1 juli 2016. Voor RTV Rijnmond, na de ontvangen jaartermijn 2015 (€ 0,3 mln), de stand van de lening € 0,3 mln. De resterende aflossingstermijnen zijn per 1 juli 2016 en per 1 juli 2017. De maximale impact (openstaande schuld) bedraagt ultimo 2015 € 0,52 mln (waarvan € 0,25 mln voor Omroep West en € 0,28 mln voor RTV Rijnmond).
Maatregelen
De financiële positie en liquiditeitspositie van de regionale omroepen worden door middel van periodieke rapportages gemonitord.
Status
Als gevolg van recentralisatie van de zorgplicht voor de regionale omroepen door het Rijk is de subsidierelatie met de beide regionale omroepen West en Rijnmond per 1 januari 2014 beëindigd. De recentralisatie heeft geen juridische consequenties voor de status van de leningovereenkomst. Gelet op de financiële positie van beide instellingen wordt verwacht dat de leningen volledig zullen worden afgelost.
144
21.
Herinrichting Meeslouwerplas
Omschrijving
Op 26 augustus 2009 is de ‘Basisovereenkomst’ tussen BAM Wegen regio west BV en de provincie Zuid-Holland ondertekend. De basisovereenkomst heeft betrekking op de volgende zes projecten, samen ‘het Werk’ genoemd en in het vervolg als project Meeslouwerplas aangeduid:
• • • • • •
Het verondiepen van de Meeslouwerplas (c.q. het herstel van de instabiele oevers); Het herinrichten van de oevers; Het realiseren van het krekengebied; Het verduurzamen van de eilanden tussen Meeslouwerplas en de recreatieplas; Het realiseren van twee geluidwerende voorzieningen; Bouw nieuwe brug ter vervanging van de Bailey-brug.
De ondertekening van de basisovereenkomst in augustus 2009 vormde de officiële start voor de uitvoeringsfase. Voor de doorlooptijd van het project wordt uitgegaan van tien jaar. De belangrijkste risico’s van het project herinrichting Meeslouwerplas zijn:
•
Het project levert niet genoeg geld op;
Er komt binnen de termijn van tien jaar onvoldoende kwalitatief goede grond beschikbaar;
• • Impact
BAM stopt met de uitvoering van het project; Het verondiepingswerk loopt vertraging op als gevolg van minder aanbod van bagger en grond.
Indien deze risico’s werkelijkheid worden kan dat de volgende consequenties hebben:
•
In de worst-casesituatie wordt de voorinvestering van de provincie in de ophaalbrug en de compensatie van Recreatiecentrum Vlietlanden van in totaal € 1,8 mln niet terugverdiend en moet de provincie met andere maatregelen de oeverveiligheid realiseren;
•
Daarnaast is het mogelijk dat het project niet de afgesproken financiële opbrengst voor PROVINCIE ZUID-HOLLAND oplevert (€ 2,6 mln + indexering) waardoor geen verdere investeringen in de recreatieve en ecologische kwaliteit van het gebied kunnen worden gedaan.
Maatregelen
In het kader van de basisovereenkomst met de BAM is de BAM aangesproken op het nakomen van gemaakte afspraken. Dit moet leiden tot herbevestiging van deze afspraken, inclusief planning en provinciale opbrengsten van het verondiepingsproject. Totdat hierover duidelijkheid is, doet de provincie geen verdere investeringen in het project.
22.
Noodzakelijk beroep op aansprakelijkheidsverzekering
Omschrijving
De provincie heeft een aansprakelijkheidsverzekering gesloten bij Centraal Beheer/Achmea voor vermogensschade en voor personen- en zaakschade. De aansprakelijkheidsverzekering wordt elk jaar stilzwijgend verlengd met een termijn van één jaar. De verzekerde som voor vermogensschade bedraagt € 2,5 mln per schadegeval (totaal per jaar: maximaal € 5 mln, eigen risico is € 12.500 per schadegeval). De verzekerde som voor personen- en zaakschade bedraagt € 5 mln per schadegeval (totaal per jaar: maximaal € 10 mln, eigen risico: € 5.000 per schadegeval).
Impact
De provincie kan te maken krijgen met een toegenomen claimbewustheid van burgers en het bedrijfsleven; belanghebbende partijen weten steeds beter de schade op de overheid te verhalen. Het risicoprofiel van de provincie is gunstig. Het aantal claims is beperkt. De hoogte van het meerjarig claimbedrag vertoont geen substantiële stijging. De omvang van de claims is voor het merendeel lager dan € 100.000. De claims hebben in de meeste gevallen betrekking op materiële risico’s. Overschrijding van de dekking heeft niet plaatsgevonden. Per claim wordt beoordeeld of deze onder de voorwaarden van de aansprakelijkheidsverzekering valt.
Maatregelen
Het provinciale verzekeringsbeleid is vastgesteld. Adequate besluitvormingsprocedures, juridische controle, functiescheiding en interne controlemaatregelen maken deel uit van dit beleid.
Status
Ultimo 2014 is sprake van een bedrag van circa € 3 mln aan bij de provincie ingediende, nog niet afgehandelde claims. Omdat deze claims nog niet zijn afgehandeld, is nog niet definitief bekend in welke mate zij onder de dekking van de aansprakelijkheidsverzekering vallen.
145
23.
Indexatiekloof Openbaar Vervoer
Omschrijving
De provincie is opdrachtgever voor Openbaar Vervoer (OV) in Zuid-Holland. Door de introductie in 2013 van de Landelijke Bijdrage Index (LBI) in combinatie met het besluit van I&M om vanaf 2014 geen forfaitaire index meer toe te kennen aan de Brede Doeluitkering (BDU) voor de decentrale overheden is er een structurele indexatiekloof ontstaan tussen baten en lasten voor OV. Vanaf 2016 bestaat de rijksbijdrage BDU niet meer voor provincies. De rijksbijdrage voor mobiliteit komt vanaf 2016 via het Provinciefonds binnen als decentralisatie uitkering en zal later onderdeel gaan uitmaken van de algemene uitkering. Onzeker is of de fluctuaties in het accrès zullen zorgen voor oplossing van dit probleem. De lijn van de huidige coalitie is geen indexering van budgetten toe te passen zodat bij ongewijzigd beleid aan de uitgavenkant de indexatiekloof steeds groter zal worden.
Impact
Bij alle Zuid-Hollandse concessies en contracten in het kader van openbaar vervoer is contractueel afgesproken te indexeren. De recenter verleende concessies worden geïndexeerd conform de LBI. De indexatiekloof die is ontstaan is structureel en oplopend. Vanaf 2018 ontstaat een structureel tekort wat incidenteel kan worden opgevangen maar vanaf 2021 is dat niet meer mogelijk bij gelijkblijvende inkomsten (dus zonder indexatie) en een indexpercentage van 2 % voor de LBI (gebaseerd op de laatst bekende index die is gebruikt voor de begrotingscijfers Mobiliteit voor 2016).
Maatregelen
Ontstane tekorten kunnen nog tot medio 2021 worden gedekt binnen de Reserve Mobiliteit en de OVP BDU. Als deze middelen op langere termijn ontoereikend blijken te zijn dan zullen maatregelen genomen moeten worden om in het tekort te voorzien. Denkbare maatregelen (al dan niet in combinatie te nemen) zijn: aanvullende dekking organiseren, lopende en toekomstige contracten bijstellen en het voorzieningenniveau aanpassen. Een geschikt moment hiervoor kan zijn de aanbesteding van de concessie DAV, medio 2018.
Status
De verwachting voor 2016 is een overschot van € 4,5 mln wat beschikbaar gehouden wordt voor de dekking van de tekorten die vanaf 2018 een rol gaan spelen.
24.
Derde Merwedehaven
Omschrijving
In februari 2011 heeft de provincie een grotere hoeveelheid gestort asbesthoudend materiaal in de Derde Merwedehaven gerapporteerd (ten opzichte van februari 2010). Naar aanleiding van aangifte door de Stichting Derde Merwedehaven is een strafrechtelijk onderzoek gestart. De uitkomst is inmiddels bekend: Zuid-Holland en anderen zullen strafrechtelijk niet vervolgd worden. Er kunnen echter wel aansprakelijkheidsrisico's volgen uit mogelijk gelopen gezondheidsklachten.
Impact
Eventuele aansprakelijkheidsclaims kunnen financiële gevolgen hebben (de kans van optreden van deze claims wordt, gezien het feit dat de provincie of haar bestuurders en/of medewerkers niet als verdachte betrokken zijn, beperkt geacht).
Maatregelen
Als resultaat van bestuurlijk overleg worden de volgende acties uitgevoerd: er wordt structureel/intensief ingezet op communicatie met de omgeving; de stortactiviteiten zijn met ingang van 31 januari 2012 gestopt, maar de afwerking van de stortplaats dient nog plaats te vinden; het voorterrein doet nog dienst als bedrijventerrein.
Status
In 2023 wordt de stortplaats overgedragen aan de provincie.
25.
Inlenersaansprakelijkheidsrisico
Omschrijving
De inlenersaansprakelijkheid is gebaseerd op art. 34 van de Invorderingswet. Deze houdt in dat in sommige gevallen de inlener van personeel aansprakelijk kan zijn voor de loon- en omzetbelasting die door de uitlener (bijvoorbeeld een uitzendbureau) niet is afgedragen. Mocht bijvoorbeeld in geval van een faillissement het uitleenbedrijf nog een schuld hebben aan de Belastingdienst, dan kan de fiscus dat bedrag verhalen op bedrijven of instellingen waar het uitgeleend personeel heeft gewerkt. De inlenersaansprakelijkheid geldt daarom niet bij diensten die een ZZP’er voor Zuid-Holland verricht, zonder dat er een andere organisatie (zoals een uitzendbureau) tussen zit.
146
Impact
In de Aanbestedingswet 2012 is een beperking opgenomen voor eisen aangaande financiële zekerheid. Door deze beperking kan sprake zijn van een licht verhoogd risico ten opzichte van eerdere omstandigheden.Tot op heden zijn bij de provincie geen claims opgelegd met betrekking tot de inlenersaansprakelijkheid. Met ingang van 1 juli 2015 en ingaande 2016 is de nieuwe wet Aanpak schijnconstructies van toepassing. Deze wet regelt dat een werknemer, indien hij niet betaald wordt volgens de wet, verhaal kan halen hogerop in de keten. Dit kan bij grotere bouwprojecten ook gevolgen hebben voor PROVINCIE ZUID-HOLLAND De leveranciers waar PROVINCIE ZUID-HOLLAND meewerkt, worden regelmatig gescreend, maar niet elke branche kent een certificeringssysteem. Daarnaast moet een ieder zich aan de wet houden. Een restrisico blijft echter altijd aanwezig, omdat onze leveranciers/aannemers weer met onderleveranciers/aannemers werken. Daarnaast zijn er zeer veel losse arbeidsverbanden die ook nog inhoudelijk sterk kunnen verschillen. In eerste instantie ligt het risico bij onze leverancier maar als deze om diverse redenen failleert, bestaat er een risico voor de provincie. Voor de bepaling van het risico wordt uitgegaan van een maximale schade van 1% van de totale inleen per jaar (1% van 25 mln is € 0,25 mln en een zeer lage kans van optreden van 0-25%).
Maatregelen
De aansprakelijkheid is niet voor 100% af te dekken. Wel worden de volgende maatregelen genomen om het risico te beheersen:
• •
Werken met erkende en/of gecertificeerde bedrijven; Sluiten van goede raamcontracten waarbij bijvoorbeeld ook gekeken wordt naar de liquiditeitspositie van betreffende ondernemingen;
• •
Hanteren van uitsluitend de provinciale inkoopvoorwaarden. Tools voor screening van bedrijven.
Vooralsnog wordt er geen depotstelsel ingevoerd als maatregel om het risico te beheersen. Redenen hiervoor zijn de forse administratieve lasten van deze maatregel in relatie tot het te verwachten effect van de hierboven genoemde maatregelen. Status
Er zijn in de afgelopen jaren geen claims ontvangen met betrekking tot inlenersaansprakelijkheid.
26.
Doorlevering gronden aan TBO's
Omschrijving
De Vereniging Gelijkberechtiging Grondbezitters (VGG) heeft een klacht ingediend bij de Europese Commissie met als strekking dat de subsidies die eerder zijn verstrekt in het kader van de grondverwerving door terreinbeherende organisaties (de landelijke subsidieregeling PNB en voorgangers en zijn provinciale tegenhangers) in strijd zou zijn met de EU-regelgeving inzake staatssteun. Voor Zuid-Holland gaat het om subsidies die verstrekt zijn aan het Zuid-Hollands Landschap en Natuurmonumenten. De Europese Commissie zal naar alle waarschijnlijkheid pas over enkele jaren uitspraak doen.
Impact
Als de Europese Commissie oordeelt dat sprake is van onverenigbare staatssteun, dan zal geëist worden dat het Rijk (naar nationaal recht) een bedrag terugvordert dat kan variëren van circa € 0,2 mld (bij geoorloofde staatssteun) tot € 1,2 mld (bij ongeoorloofde staatssteun). Deze bedragen zijn inclusief gederfde rente. De uiteindelijke omvang is afhankelijk van de uitspraak van de Europese Commissie. Het Rijk zal deze vordering mogelijk deels neerleggen bij de provincies (als uitvoerders van de provinciale regelingen en sinds 2007 ook van de PNB-regeling). Het is niet bekend hoe de vordering verdeeld zal worden over de provincies. Rijk en de provincies kunnen het ‘steunbedrag’ vorderen bij de TBO’s. Dit zal grote financiële maar ook beleidsmatige consequenties hebben voor de continuïteit en kwaliteit van de taakuitoefening op het gebied van natuurbeheer.
147
Maatregelen
Conform de vastgestelde Nota Beheer EHS (2013) verkoopt de provincie Zuid-Holland natuurgronden tegen een marktconforme prijs, voor zover de provincie deze zelf in eigendom heeft of krijgt. Anders gebeurt de verwerving direct door de terreinbeheerder zelf, met een latere subsidie voor afwaardering op basis van een door de Europese Commissie goedgekeurde subsidieregeling. In beide gevallen wordt voor toekomstige situaties voldaan aan de EU-richtlijnen inzake staatssteun.
Status
De Europese Commissie (EC) is een onderzoek gestart. Het ministerie van Economische Zaken is verantwoordelijkheid voor de landelijke reactie naar de EC. Naar aanleiding van de behandeling van de klacht heeft het Interprovinciaal Overleg (IPO) samen met de beheerders nieuw beleid ontwikkeld dat regelt dat de provincie alle gronden binnen de EHS middels een openbare procedure verkoopt tegen natuurwaarde op basis van de getaxeerde waarde. In bepaalde gevallen zijn uitzonderingen mogelijk. Het nieuwe beleid betekent dat een ieder conform de wens van de vereniging nu voor eigendom en beheer van de restantopgave van de EHS in aanmerking komt. Inmiddels heeft de provincie de VGG een brief gestuurd waarin het beleid van de provincie is uiteengezet. De Vereniging heeft ingestemd met het beleid van de provincie Zuid-Holland. Bij twijfelgevallen wordt de provinciale gesprekspartner Hollands Particulier Grondbezit (HPG) betrokken.
27.
Meerkosten als gevolg van onverwachte incidenten in het areaal
Omschrijving
Het risico kan als volgt worden omschreven: Schades met grote financiële gevolgen door bijzondere incidenten in het areaal. Mogelijke voorbeelden zijn grote schades door bijvoorbeeld aanvaringen (die verzekeringsmaxima te boven gaan) of schade aan derden als gevolg van bezwijken van oeverconstructies.
Impact
Bij bijvoorbeeld incidenten met grote schade, waarbij de kosten het maximaal verzekerde bedrag te boven gaan. Bij het bezwijken van oeverconstructies kunnen derden schade oplopen aan hun bouwwerken die zich op de oevers bevinden. De ontstane schade kan niet uit het reguliere onderhoudsbudget worden bekostigd (de herstelwerkzaamheden aan het areaal zelf zullen wel zoveel mogelijk uit reguliere budgetten worden bekostigd).
Maatregelen
Het is vrijwel onmogelijk om gesteld te staan voor onverwachte incidenten of om hier een inschatting van kosten voor te maken. Wel zal in het najaar 2015 worden gekeken of de risico’s voldoende worden afgedekt en welke afwegingen hierin zijn te maken.
Status 28.
Ontwikkeling loonkosten (stijging werkgeverslasten en CAO)
Omschrijving
De kans bestaat dat de loonkosten stijgen als gevolg van exogene factoren. Het betreffen wijzigingen in de percentages van de pensioenpremie en wijzigingen in diverse grondslagen en premies, bijvoorbeeld met betrekking tot WAO/WIA, zorgverzekeringswet, werkgeversbijdrage IPAP en levensloop. De provincie is verplicht deze wettelijke percentages toe te passen. In de afgelopen jaren schommelde het percentage voor de stijging van de werkgeverslasten tussen de 1,5% en 2%. Afspraken over een eventuele nieuwe CAO zullen eveneens een kostenverhogend effect hebben op de loonkosten.
Impact
Uitgaande van 1,5% stijging werkgeverslasten bedraagt het financiële risico, op basis van het totaal aan vaste loonkosten 2016, € 1,6 mln. Uitgaande van een structurele loonstijging van 1% (dit is gelijk aan de huidige inflatie) bedraagt het financiële risico van een nieuwe CAO € 1,1 mln.
Maatregelen
Uitvoering geven aan motie 390 (Démoed). In deze bij Begroting 2013 ingediende motie is Gedeputeerde Staten verzocht om in het vervolg niet-voorziene hogere loonkosten ten laste te laten komen van de desbetreffende programma’s. Daarnaast vermeldt het hoofdlijnenakkoord 2015 – 2019 dat indien de inflatie (substantieel) hoger wordt dan tot op heden voorzien een en ander opgevangen dient te worden binnen de ontwikkeling van het accres van het Provinciefonds.
148
Status
Voor wat betreft de stijging van de werkgeverslasten is het een jaarlijks terugkerend, exogeen risico. De loonstijging als gevolg van CAO-afspraken is afhankelijk van de looptijd.
29.
Risico’s regeling Individueel Keuzebudget (IKB), bovenwettelijke verlofdagen
Omschrijving
De hoogte van de loonkosten kunnen worden beïnvloed door de invoering van het Individueel
Impact
De impact van het risico wordt bepaald door de wijze waarop de medewerkers gebruik gaan maken
Keuzebudget. van de mogelijkheden van het IKB. De bovenwettelijke verlofuren worden toegevoegd aan de regeling en worden in principe uitbetaald. De medewerkers kunnen verlofuren kopen. Aangezien 2015 het eerste jaar van de regeling IKB was zijn er nog geen ervaringsgegevens beschikbaar over het aantal medewerkers dat gebruik heeft gemaakt van dit recht. Dit zal dan leiden tot een stijging van de loonkosten. De totale waarde van de voormalige bovenwettelijke verlofuren die vanaf 2015 zijn uitbetaald bedroeg € 1,4 mln. Maatregelen
De regeling zal worden gemonitord op gebruik. Zo nodig wordt bij voorjaars- en najaarsnota een correctie op de loonkostenbudgetten voorgesteld.
Status
Het IKB is ingegaan op 1 januari 2015.
30.
Uitbetalen obligaties uitgegeven in 1957 en 1959
Omschrijving
In 1957 en 1959 heeft de provincie Zuid-Holland obligaties uitgegeven. In de periode van 30 jaar na uitgifte was de provincie verplicht om rentecoupons te vergoeden. Dit is inmiddels niet meer actueel. Daarnaast kunnen de eigenaren van de obligaties aanspraak maken op de hoofdsom. Hieraan is geen maximale termijn gekoppeld. De gemiddelde hoofdsom van een obligatie wordt ingeschat op € 57,-. Het aantal uitgegeven obligaties bedraagt circa 8.000. In totaal gaat het dus om een bedrag van € 0,5 mln.
Impact
Verzoeken tot uitkering van de hoofdsom worden sporadisch ontvangen. Dat zou kunnen betekenen dat van veruit de meeste obligaties de hoofdsom is uitgekeerd. Dat kan echter niet met zekerheid worden gezegd, omdat niet bekend is van hoeveel obligaties de hoofdsom inmiddels is verzilverd. Veelal gaat het om erfgenamen die uit de inboedel van de overledenen aanspraak kunnen maken op verzilvering. In de periode 2007-2015 is een bedrag op de coupons van € 19.377 uitgekeerd. De maximale schade is berekend door het maximaal openstaande bedrag te verminderen met de in 2007-2015 uitgekeerde coupons en de voorziening premieleningen die is ingesteld om de verzilvering te kunnen dekken.
Maatregelen
Er is een voorziening voor de premieleningen 1957 en 1959. Stand voorziening ultimo 2015 op basis van de huidige cijfers bedraagt € 73.652.
Status
Verzoeken tot uitbetalingen worden in behandeling genomen.
31.
Sloopkosten voormalige provinciale bescherming bevolking (BB) bunker
Omschrijving
De provincie huurde tot 1999 van Staatsbosbeheer in de Coepelduinen in Noordwijk een bunker voor haar rol in de civiele verdediging (bescherming bevolking). De bunker is toen afgedekt, waarbij het ondergrondse deel in stand is gelaten. De provincie heeft zich verplicht dit deel op haar kosten te verwijderen, indien nieuwe regelgeving dit vereist.
Impact
De sloopkosten worden geraamd op € 0,5 mln.
Maatregelen
Niet van toepassing.
Status
Het risico dat alsnog het ondergrondse deel van de bunker moet worden verwijderd, is gering.
149
32.
Restitutie ontgrondingheffing
Omschrijving
Tot 1 januari 2009 werd aan de houders van vergunningen voor ontgrondingen een heffing opgelegd. De heffing was gebaseerd op de Ontgrondingenwet en de Heffingsverordening Ontgrondingen Zuid-Holland. Als gevolg van de wijzigingen van de Ontgrondingenwet is een aantal heffingsgrondslagen komen te vervallen en is ervoor gekozen geen nieuwe heffingsverordening vast te stellen. De heffing werd opgelegd over de hoeveelheid oppervlaktedelfstoffen waarvoor vergunningen waren verleend. Op grond van art. 21f van de Ontgrondingenwet vindt op verzoek van heffingsplichtige teruggaaf van de heffing plaats als de vergunning wordt ingetrokken of in die zin wordt gewijzigd dat de toegestane hoeveelheid stoffen wordt verminderd. Er is nog een aantal winplaatsen in bedrijf waarvoor een heffing is opgelegd en betaald. Het is niet uitgesloten dat deze winplaatsen, om verschillende redenen, uiteindelijk minder stoffen zullen opleveren dan vergund. Na intrekking of wijziging van de vergunning, kan de heffingsplichtige aanspraak maken op teruggave van een deel van de betaalde heffing.
Impact
Er is per 1 januari 2015 één zandwinning in bedrijf waarvoor een heffing is opgelegd. De opgelegde heffing betreft circa € 0,09 mln. Bij teruggave van een deel van de heffing zal het naar verwachting gaan om een bedrag in de orde van maximaal € 0,09 mln.
Maatregelen
Bestaande vergunningen: Eén. Toelichting: de vergunde hoeveelheid grondstoffen is een maximum. De vergunning houdt niet de verplichting in deze hoeveelheid stoffen daadwerkelijk te winnen. Indien de vergunninghouder verzoekt de vergunning in te trekken of de vergunde hoeveelheid te verminderen, moet dat verzoek op grond van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur worden ingewilligd. Nieuwe vergunningen: Geen. Toelichting: sinds 1 januari 2009 worden geen ontgrondingenheffingen meer opgelegd.
Status
Het betreft hier een doorlopend risico.
33.
Ontwikkelingen bezuiniging op regionale omroepen
Omschrijving
Door de regionale omroepen RTV Rijnmond en Omroep West is er beroep ingesteld tegen het besluit van GS om de boekjaarsubsidies met ingang van 1 januari 2013 met € 1 mln (per regionale omroep) ter verlagen. Dit besluit maakt deel uit van een breder pakket van bezuinigingsmaatregelen. De omroepen hebben bezwaar aangetekend. Dit bezwaar is ongegrond verklaard en vervolgens hebben de omroepen beroep aangetekend bij de bestuursrechter. Eind augustus 2015 zal er een zitting zijn over deze zaak. Bij een positieve uitspraak voor de provincie is het mogelijk dat de omroepen naar de Raad van Staten gaan. De inschatting op dit moment is dat er medio 2016 meer duidelijkheid is over de afloop van deze zaak. Ondanks dat de kans op nihil wordt geschat dat er een beroep moet worden gedaan op de weerstandscapaciteit is er wel een risicoreservering gemaakt.
Impact
De kans dat er een beroep gedaan moet worden gedaan op de weerstandscapaciteit wordt ingeschat op zeer minimaal.
Maatregelen
Zorgvuldige onderbouwing van het besluit; juridische ondersteuning.
Status
Zie omschrijving.
150
Paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen Provinciale infrastructuur, wegen en vaarwegen De provincie is eigenaar en beheerder van de provinciale infrastructuur. Deze infrastructuur bestaat uit de volgende objecten: Wegen (525 km)
• Verhardingen
Rijbanen (450 ha), rotondes (54 ha), kruisingen (55 ha), parallelwegen (63 ha), fiets- en voetpaden (131 ha)
• Vaste kunstwerken • Bermen en groen
Vaste bruggen (230), viaducten (59), tunnels (92), duikers (167) Grasbermen (1.080 ha), bomen (37.000), beplanting (110 ha), bermsloten (160 ha)
• Verkeer- en vervoervoorzieningen
Verkeersborden (38.000), verkeersregelinstallaties (122), verkeersmonitoring, route-informatie
Vaarwegen (141 km inclusief vaarweg door open water)
• Oevers
Damwanden met deksloof (75 km), zetsteenglooiingen (140 km), oevers met stads uiterlijk (20 km), natuurvriendelijke oevers (2 km)
• Beweegbare kunstwerken • Vaarwegbodems • Nautische voorzieningen Bedrijfsvoering
Beweegbare bruggen (67), sluizen (6) Vaarwegbodems (611 ha) Brugbediening, remmingswerken (58), wachtplaatsen (348) Gladheidsbestrijding, gebouwen en steunpunten, voer- en vaartuigen, juridisch beheer en overige bedrijfsvoering Bron: areaalgegevens provincie, telling 1 januari 2014
Beleidskader In de Nota Onderhoud kapitaalgoederen 2012-2015 (deel infrastructuur Wegen en Vaarwegen) is het beleidskader vastgelegd voor de inrichting van het onderhoud en het beoogde onderhoudsniveau van de provinciale wegen en vaarwegen, inclusief civiele kunstwerken. Uitvoering van dit beleidskader leidt tot een bestendige situatie waarin de infrastructuur wordt onderhouden conform vastgestelde functionaliteit en kwaliteit tegen minimale kosten. Het provinciale beleid voor het beheer en onderhoud is uitgewerkt in het Beheerplan Wegen en Vaarwegen 2012-2015. Het maatschappelijk belang van de infrastructuur staat hierin centraal. Vanuit de functie van de infrastructuur wordt bepaald of beheer en onderhoud noodzakelijk is. Ook vindt de uitvoering van maatregelen op een traject zo veel mogelijk geclusterd plaats en wordt afgestemd met andere beheerders om de hinder voor de gebruiker te beperken en de beschikbaarheid te maximaliseren. Dit resulteert in een systematiek met planmatig onderhoud en een structurele, integrale en trajectgewijze aanpak. Hierbij wordt uitgegaan van een basiskwaliteitsniveau: een sober en doelmatig minimaal niveau, waarbij wordt voldaan aan wet- en regelgeving en vastgesteld provinciaal beleid. In 2015 is het Meerjarenprogramma Onderhoud (MPO), dat vorig jaar voor het eerst is opgesteld, samen gegaan met het Meerjarenprogramma Provinciale Infrastructuur (MPI). Het geïntegreerde MPOI geeft een compleet beeld van de voorziene uitgaven voor de bestaande en geplande provinciale infrastructuur over een termijn van 30 jaar. De totale budgetbehoefte is berekend op een basiskwaliteitsniveau en op basis van de huidige functie van de infrastructuurobjecten. De kosten voor het beheer van het provinciale netwerk zijn bepaald voor de hele levensduur, het ‘eeuwigdurend onderhoud’ (ontwerplevensduur), waarbij dagelijks beheer en onderhoud, grootschalig onderhoud en vervangingen zijn meegenomen.
151
Grootschalig onderhoud en vervangingen worden alleen uitgevoerd als dat aantoonbaar nodig is. Daarvoor worden periodieke inspecties en conditiemetingen uitgevoerd en wordt in trajectstudies nader onderzoek gedaan. Voor een termijn van drie jaar vooruit worden de noodzakelijke projecten gedefinieerd. De werkelijke jaarlijkse budgetbehoefte vertoont hierdoor afwijkingen (pieken en dalen) van de gemiddelde budgetbehoefte gebaseerd op normkosten. De normkosten gaan immers uit van een perfect gelijkmatige leeftijdsopbouw, onderhoudsstaat en onderhoudsbehoefte van het areaal. Het programmamanagement is erop gericht de som van de kosten van alle projecten binnen de toegekende dekkingsbronnen te houden. Het programmamanagement brengt een rangorde naar prioriteit aan tussen projecten en in maatregelen binnen projecten. Door bij pieken in de budgetbehoefte alleen uitvoering te geven aan maatregelen en projecten met een hoge prioriteit worden de lasten in de tijd gespreid en wordt de werkelijke budgetbehoefte afgevlakt naar het niveau van de gemiddelde normkosten zonder dat hiermee achterstanden in onderhoud ontstaan en de functionele kwaliteit onder het afgesproken niveau komt. Echter, tegenvallers bij de uitvoering en samenwerking en afstemming met andere partijen (wegbeheerders) kunnen tot vertraging leiden en daarmee tot het doorschuiven van het budget. Gezien dit grillige patroon bestaat er behoefte aan het kunnen egaliseren van de jaarlijkse budgetten. Bij de vaststelling van de uitbreiding van het procedureel kader voor nieuwbouw, beheer en onderhoud van provinciale infrastructuur (juni 2014) is besloten op basis van het Meerjarenprogramma Onderhoud de mogelijkheden na te gaan om in de provinciale begroting van 2016 een voorziening voor onderhoud te vormen om deze schommelingen op te vangen. Aangezien eind 2015 / begin 2016 de budgetbehoefte voor beheer wordt herzien, wordt de overweging daarin meegenomen. Sinds 2007 worden alle wegtrajecten volgens de cyclus van planmatig onderhoud aangepakt. Met de trajectgewijze aanpak is niet alleen een inhaalslag gemaakt met het onderhoud van de verhardingen, maar ook de bijbehorende kunstwerken. In 2016 heeft het programma Wegen de eerste volledige cyclus afgerond. Al het areaal is volledig geïnspecteerd en naar het gewenste onderhoudsniveau gebracht. Bij de vaarwegen is de vervanging en het onderhoud van slechte oevers (op basis van conditiemeting 2011, conform NEN2767) versneld uitgevoerd. Uit onderzoek blijkt ook de kwaliteit van de vaste en beweegbare civiele kunstwerken beter dan in 2010 werd voorzien bij het opstellen van de Nota Budgetbehoefte 2012-2015. Het groot onderhoud bij kunstwerken is gericht op verlenging van de levensduur waarmee vervanging kan worden uitgesteld. Vervanging wordt zo veel als mogelijk gecombineerd met functionele verbeteringen, die als ambitie worden meegenomen in het Meerjarenprogramma Provinciale Infrastructuur (MPI). Meerjarenonderhoudsplan, MPO Wegen en Vaarwegen 2016-2025 Op basis van de systematiek van planmatig onderhoud met een structurele integrale, trajectgewijze aanpak zijn 128 trajecten gedefinieerd (op basis van impact op de omgeving, complexiteit en doelmatigheid): 10 vaarwegtrajecten en 118 wegtrajecten. De beheercyclus is voor wegen eens in de zes jaar en voor vaarwegen eens in de tien jaar. In trajectstudies wordt gericht onderzoek gedaan om de noodzakelijke maatregelen te bepalen. De meeste projecten zijn meerjarig gepland. Het MPO Wegen en Vaarwegen is onderdeel van het geïntegreerde MPOI en wordt jaarlijks geactualiseerd.
152
153
154
Financieel De kosten voor beheer en onderhoud van wegen en vaarwegen worden in de begroting geraamd in doel 2-1, taak 2.1.1 en 2.1.2. De hiervoor meerjarig beschikbare materiële middelen zijn in onderstaande tabel weergegeven. De budgetten voor functionele verbeteringen aan bestaande infrastructuur zijn opgenomen in het MPI, doel 2-1, taak 2.1.4 en taak 2.1.5. Meerjarig netto exploitatiebudget en investeringen voor beheer en onderhoud wegen en vaarwegen (exclusief kapitaal- en apparaatslasten) 2016
2017
2018
2019
Dagelijks beheer en onderhoud
26.350
26.377
27.641
27.794
Planmatig onderhoud
33.356
33.929
34.965
37.712
Totaal exploitatie uitgaven
59.706
60.306
62.606
65.506
Planmatig onderhoud (investeringen in jaar activeren)*
39.543
73.996
65.661
45.293
(bedragen x € 1.000)
*Het grillige activeringspatroon ontstaat door de gekozen activeringssystematiek met een aanloopfase in 2014 tot en met 2016. Het programmamanagement is erop gericht de som van de kosten van alle projecten binnen de voor het programma beschikbare middelen te realiseren.
Recreatiegebieden Algemeen In Zuid-Holland ligt ongeveer 8.500 ha openbaar buiten-stedelijk recreatiegebied. Veel van deze gebieden worden beheerd door natuur- en recreatieschappen. Daarnaast heeft de provincie een deel van de recreatiegebieden in eigendom en beheer, de zogenaamde Provinciale Recreatiegebieden (PRG’s). De PRG’s beslaan, conform de Nota Uitgangspunten Overdracht PRG’s (2013), 670 ha verspreid over 26 gebieden. Deze PRG’s liggen in de meeste gevallen dicht bij het grootstedelijke gebied. Hierdoor hebben de gebieden bij de inrichting over het algemeen een intensief karakter gekregen. De intensieve inrichting vertaalt zich in relatief hoge onderhoudskosten per hectare. Beleid De door Provinciale Staten vastgestelde Beleidsnota Onderhoud kapitaalgoederen (onderdeel recreatie) vormt het beleidskader voor de rol, functie en het prijs-, kwaliteits- en onderhoudsniveau van de provinciale recreatiegebieden (PRG’s). Uitvoering van dit beleidskader moet leiden tot een bestendige situatie waarin deze kapitaalgoederen goed worden onderhouden en de functionele kwaliteit ervan wordt gewaarborgd. Als zodanig wordt voorkomen dat er achterstallig onderhoud optreedt waardoor er extra kosten moeten worden gemaakt om dit in te lopen of dat er door achterstallig onderhoud schadeclaims ontstaan. In het Hoofdlijnenakkoord 2011-2015 hebben Gedeputeerde Staten te kennen gegeven dat het beheer van recreatiegebieden efficiënter kan worden georganiseerd en besloten het beheer van de PRG’s over te dragen aan gemeenten of private partijen. Deze ingezette lijn is stilzwijgend doorgetrokken in het Hoofdlijnenakkoord 2015 – 2019. Vanuit de afdeling Water en Groen wordt gewerkt aan de overdracht van de PRG’s 2014-2017. De overdracht van PRG’s wordt in een breder kader geplaatst van besprekingen over het verhogen van de recreatieve kwaliteit in regionale groengebieden. In 2014 en 2015 zijn zeven (vier in 2014 en drie in 2015) gebieden daadwerkelijk overgedragen, waaronder de Klinkenbergerplas en het Ghoybos. Verder zijn er diverse PRG-overdrachten bij Leiden en Haaglanden in de besluitvormingsfase. In de tweede helft van 2015 zijn ook voorbereidingen getroffen voor de overdracht van provinciale recreatiegebieden in de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden. De feitelijke overdracht van de PRG’s in deze regio vindt naar verwachting plaats in 2016 en 2017.
155
Meerjarenplan De afgelopen jaren wordt in de gebieden, door middel van een planmatige aanpak van het beheer en onderhoud, een constante kwaliteit nagestreefd. Dit heeft geresulteerd in het door Gedeputeerde Staten vastgestelde Meerjaren Programma Provinciale Recreatiegebieden 2008-2013 (De basis op orde). Deze is niet meer geactualiseerd, vanwege de voorgenomen overdracht van de recreatiegebieden aan andere partijen. Wel is voor het Vlietland, als grootste PRG, die op middellange termijn zal worden overgedragen, een beheerplan inclusief meerjarenonderhoudsplan opgesteld. De kosten worden gedekt vanuit het reguliere budget. Het terreinbeheermodel (TBM) is de basis waarop de kosten van het beheer zijn berekend. Er wordt beheerd op het niveau van Schoon, Heel en Veilig. Voor de PRG’s, die voorlopig nog in eigendom blijven, wordt jaarlijks bekeken welke noodzakelijke onderhoudsactiviteiten en investeringen in het volgende jaar moeten worden gepleegd. Deze werkwijze geeft ook een meerjarendoorkijk, waardoor geanticipeerd kan worden op een eventuele integrale heroverweging van functies, doelen en middelen voor de PRG’s. Voor Vervangingsinvesteringen zijn geen voorzieningen getroffen. Financiële aspecten Het beleid is gericht op structureel beheer, waarbij in de jaarlijkse lasten naast het reguliere onderhoud ook rekening wordt gehouden met groot onderhoud en vervangingsinvesteringen. Meerjarig lastenbudget onderhoud provinciale recreatiegebieden (bedragen x € 1.000)
2016
2017
2018
2019
Onderhoud provinciale recreatiegebieden (regulier + groot onderhoud)
1.687
1.687
1.687
1.687
0
0
0
0
Vervangingsinvesteringen
De afkoopsommen voor beheer en onderhoud, zoals die aan gebiedspartijen worden verstrekt bij de overdracht van PRG’s, worden gefinancierd uit het Uitvoeringsprogramma Groen. De door overdracht van PRG’s bereikte jaarlijkse besparing op onderhoud en beheer PRG’s zal, wanneer geëffectueerd, worden ingezet als dekking voor de overeengekomen jaarlijkse provinciale beheerbijdragen aan nieuw ingerichte recreatiegebieden zoals Bentwoud, Duivenvoorde Corridor, Ruyven en Bieslandse Bos.
Gebouwen Algemeen De provincie Zuid-Holland heeft verschillende soorten gebouwen in beheer en onderhoud. Een deel van de gebouwen is eigendom en een deel is gehuurd. Het betreft kantoorpanden op de locaties Den Haag, Dordrecht en Schiedam, evenals bedieningscentrales, brug- en sluiswachtershuisjes, dienstwoningen, depots/werven en molens. Beleid Provinciale Staten hebben in 2011 de Nota Onderhoud kapitaalgoederen, onderdeel Gebouwen 2012-2015, vastgesteld. Beleidsuitgangspunt was hierbij dat een sober en doelmatig kwaliteitsniveau conform NENnormering op het wettelijk minimum, conditieniveau 3 wordt gehanteerd. In uitwerking op deze nota hebben Gedeputeerde Staten in 2012 het Beheerplan Gebouwen 2013-2016 voor planmatig beheer en onderhoud vastgesteld. Een belangrijk onderdeel is het inzichtelijk hebben van een meerjarenonderhoudsplan. Het ‘Beheerplan Gebouwen’ wordt elke vier jaar geactualiseerd. In 2010 is besloten om het provinciehuis aan te passen naar de moderne eisen van deze tijd. De vastgestelde Strategische HuisvestingsVisie (SHV) 2010-2014 heeft dan ook als doel om de medewerkers te ondersteunen onder meer op het gebied van resultaatgericht werken en flexibiliteit. Een nieuwe inrichting van de bouwdelen A en B door middel van een flexibel kantoorconcept is vastgesteld in samenhang met een digitale infrastructuur
156
(onder andere plaats onafhankelijke PC, telefoon en Wi-Fi) en het Nieuwe Werken (houding en gedrag). Uitwerking van het Bestuursgebouw (bouwdeel C) vindt op een later moment plaats. Meerjarenplan Het beheer en onderhoud van de gebouwen is vooral gericht op functionaliteit, het garanderen van veiligheid en het op peil houden van de staat van onderhoud van de gebouwen. Vanwege de samenloop met de SHV is in 2014 een 'nulmeting' voor het onderhoud van het provinciehuis gedaan. Doelstelling van deze nulmeting was de huidige en gewenste staat (conditie) van de gebouwen te bepalen en een prognose te maken in welk jaar de bouwkundige en installatietechnische elementen vervangen en/of gerenoveerd moeten worden. In 2015 is het Meerjarenonderhoudsplan 2016 - 2030 (MJOP) vastgesteld door Gedeputeerde Staten. Dit MJOP gaat uit van een lange termijn visie investeringsprogramma tot en met 2030 en heeft betrekking op alle bouwdelen van het Provinciehuis in Den Haag. In 2015 zijn de bouwdelen A en B conform het SHV opgeleverd. In 2015 is het beleid met betrekking tot de bouwdelen C en D voorbereid en voorgelegd aan Provinciale Staten. In 2016 wordt uitvoering gegeven aan dit beleid waarbij de prioriteit ligt op bouwdeel C. De verbouwing van de bouwdelen C en D zal integraal en in samenhang uitgevoerd worden, waarbij zowel het investerings- en exploitatiebudget efficiënt wordt ingezet. De planning is dat deze verbouwing duurt tot en met 2017. Financiële aspecten De kosten van de investeringen in groot onderhoud worden als volgt verdeeld:
•
De vervangingsinvesteringen op basis van het SHV 2010-2014 worden deels gerealiseerd in de periode t/m 2017. Hiervoor is nog een investeringskrediet beschikbaar ter grootte van € 8,5 mln; deze wordt vanaf 2018 geactiveerd.
•
De vervangingsinvesteringen op basis van het MJOP 2016-2030, ter grootte van € 12,7 mln worden voor de periode 2016 -2018 vanaf 2019 geactiveerd.
De kosten voor groot en klein onderhoud moeten in de jaarlijkse vastgoedexploitatie worden opgenomen conform het BBV; hier wordt wel de mogelijkheid van een voorzieningen open gehouden. Omdat de jaarlijkse exploitatielasten voor huisvesting hebben geleid tot pieken, is bij de vaststelling van het MJOP in 2015 ook de voorziening Groot onderhoud MJOP gebouwen ingesteld. Hier wordt vanuit de exploitatielasten jaarlijks een dotatie van € 1 mln aan de voorziening gedaan, met een eenmalige startdotatie van 3,9 mln. Dit is budgettair verwerkt in het hoofdlijnenakkoord. Meerjarig lastenbudget onderhoud provinciale gebouwen (bedragen x € 1.000) Investeringen gebouwen project SHV programma 5
2016
2017
2018
2019
0
8.445
0
0
Investeringen onderhoud gebouwen MJOP programma 5
4.269
3.916
4.631
0
Totaal
4.269
12.361
4.631
0
(bedragen x € 1.000)
2016
2017
2018
2019
Exploitatie regulier onderhoud gebouwen MJOP / Voorziening programma 5
Meerjarig lastenbudget onderhoud provinciale gebouwen
4.530
1.000
1.000
1.000
Exploitatie regulier onderhoud gebouwen programma 5
150
150
150
150
Exploitatie regulier onderhoud gebouwen programma 2
185
185
185
185
4.865
1.335
1.335
1.335
Totaal
157
Paragraaf Financiering Inleiding De financieringsparagraaf in de begroting is een belangrijk instrument voor het transparant maken en daarmee voor het sturen, beheersen en controleren van de financieringsfunctie. Het Treasurystatuut en de Financiële Verordening zijn een leidraad voor de inrichting van de financieringsfunctie. Bij de inrichting van de financieringsfunctie staan beheersing van het rente-, debiteuren- en liquiditeitenrisico centraal. De paragraaf geeft aan hoe de Provincie Zuid-Holland haar activiteiten financiert, wat de gevolgen hiervan zijn voor de begroting (lees rentelasten) en welke risico’s er worden gelopen. Verder wordt aangegeven binnen welke wettelijke kaders de Provincie Zuid-Holland op dit taakgebied haar werk moet doen. Ontwikkelingen De activiteiten van de Provincie Zuid-Holland worden gefinancierd uit 3 bronnen, allereerst uit het eigen vermogen (voornamelijk de reserves), verder uit het werkkapitaal en als laatste uit het (aantrekken) van vreemd vermogen. De verhouding tussen het eigen vermogen en het vreemd vermogen is aan het verschuiven. Dit komt doordat reserves in de komende jaren steeds meer zullen worden ingezet voor de beleidsdoelen, waardoor het eigen vermogen zal gaan dalen. Daarnaast zal de provincie in de komende jaren extra financiering nodig hebben voor de geplande investeringen. Doordat het eigen vermogen daalt, moet dit gefinancierd worden met vreemd vermogen. Consequentie hiervan is dat de rentekosten een steeds groter deel van de totale kosten zullen uitmaken. Het verwachte financieringstekort in de komende jaren zorgt ervoor dat de ontwikkeling van de marktrente een belangrijke risicofactor is/wordt. Op dit moment zijn de rentestanden op de kapitaalmarkt lager dan het renteomslagpercentage maar een eventuele stijging van de toekomstige rentestand kan gevolgen hebben voor de provinciale begroting. Financieringsbehoefte Op basis van de liquiditeitsprognose zal het overschot aan liquide middelen in 2016 omslaan in een tekort. Hierdoor is het noodzakelijk dat er nieuwe externe financieringsmiddelen worden aangetrokken. Dit zal ook in de jaren daarna het geval zijn. Hieronder ziet u hoe de stand van de langlopende leningen zich (heeft) ontwikkeld.
159
De Provincie Zuid-Holland heeft in de jaren 2007 en 2008 enkele langlopende leningen ( waarvan sommigen met uitgestelde stortingen) aangetrokken om een gedeelte van de verwachte toekomstige investeringen te financieren. De laatste storting van deze leningen vond plaats in 2012. Doordat deze leningen grotendeels lineair worden afgelost is er tussen de jaren 2012 en 2016 een daling te zien in. Op basis van de huidige liquiditeitsprognose moet vanaf eind 2016 jaarlijks nieuwe leningen worden aangetrokken, hierdoor stijgt de stand van de langlopende leningen op de balans naar meer dan € 1000 miljoen eind 2019. Door deze ontwikkeling zal het aandeel langlopende schuld op de balans stijgen.
Rente Het aandeel van de schuld op de balans neemt toe, hierdoor zullen ook de rentelasten toenemen. De totale rentekosten bedragen in 2016 in totaal 3,2% van de totale inkomsten van de begroting. Dit percentage stijgt in de jaren daarna tot 5% in 2019.
160
Voor de bepaling van dit percentage is uitgegaan van de te betalen rente op al bestaande leningen en de verwachte rente op de nieuw aan te trekken leningen op basis van de kasstroomgegevens uit deze meerjarenbegroting en de verwachtingen van de toekomstige rentetarieven op de kapitaalmarkt. Kasgeldlimiet De kasgeldlimiet is een door de Wet financiering decentrale overheden (wet Fido) voorgeschreven sturings- en verantwoordingsinstrument ter beperking van het renterisico op de korte schuld met een rentetypische looptijd van korter dan een jaar. Als grondslag van de wettelijk toegestane omvang van de kasgeldlimiet wordt de omvang van de jaarbegroting per 1 januari voor het gehele begrotingsjaar aangehouden. Voorts wordt de omvang van de kasgeldlimiet, zijnde 7%, vastgesteld bij ministeriële regeling. Tenslotte wordt het aldus berekende bedrag getoetst aan de werkelijke omvang van de kasgeldlimiet. Indien de werkelijke omvang lager is dan de wettelijk toegestane omvang, is er sprake van ruimte; indien de werkelijke omvang hoger is, dan is er sprake van overschrijding. Op basis van de huidige cijfers voldoet de provincie aan de kasgeldlimietnorm. Voor het bepalen van de kasgeldlimiet dienen leningen met een oorspronkelijke looptijd van korter dan een jaar in beschouwing te worden genomen. Kasgeldlimiet 2016 Kasgeldlimiet
Q1
(bedragen x € 1.000)
1
Q2
Q3
Q4
Toegestane kasgeldlimiet In % van de grondslag In bedrag
2
Vlottende schuld
3
Vlottende middelen
7%
7%
7%
7%
50.001
50.001
50.001
50.001
-
-
-
-
-208.073
-161.280
-114.488
-67.695
-208.073
-161.280
-114.488
-67.695
258.074
211.281
164.489
117.696
Toets kasgeldlimiet 4
Netto vlottende schuld (+)/ Overschot vlottende middelen (-) (2 - 3)
5
Ruimte (+)/Overschrijding (-)
Renterisico Het renterisico op de vaste schuld wordt berekend door te bepalen welk deel van de langlopende leningen in enig jaar moet worden geherfinancierd. De wet stelt criteria voor de berekening van het risico op de vaste schulden, zoals deze zijn vastgelegd in de definitie van de renterisiconorm. Door middel van deze norm wordt een kader gesteld waarmee een zodanige opbouw van de langlopende leningen wordt bereikt, dat het renterisico uit hoofde van renteaanpassing en herfinanciering van leningen in voldoende mate wordt beperkt. Bij de afweging om over te gaan tot het afdekken van het renterisico zullen de jaarlijks bij voorjaarsnota bijgestelde inzichten ten aanzien van onderuitputting van de begroting worden betrokken. Afgaande op het gerealiseerde investeringsverloop zal in het begrotingsjaar overgegaan worden tot het aangaan van aanvullende leningen ter afdekking van het renterisico.
161
Renterisiconorm 2016 Renterisico op de vaste schuld (bedragen x € 1.000)
2016
2017
2018
2019
1a
Renteherziening op vaste schuld o/g
0
0
0
0
1b
Renteherziening op vaste schuld u/g
0
0
0
0
2
Renteherziening op vaste schuld (1a-1b)
0
0
0
0
3a
Nieuw aangetrokken schuld
18.463
327.539
174.776
260.536
3b
Nieuw uitgezette lange leningen
0
0
0
0
4
Netto nieuw aangetrokken vaste schuld (3a-3b)
18.463
327.539
174.776
260.536
5
Betaalde aflossingen
34.158
34.774
46.286
51.729
6
Herfinanciering (laagste van 4 en 5)
18.463
34.774
46.286
51.729
7
Renterisico op de vaste schuld (2+6)
18.463
34.774
46.286
51.729
469.870
454.174
746.939
875.429
20%
20%
20%
20%
142.859
132.641
135.543
128.478
18.463
34.774
46.286
51.729
124.396
97.867
89.257
76.749
Renterisiconorm 8
Stand van de vaste schuld per 1 januari
9
Het bij ministeriële regeling vastgesteld %
Toets renterisiconorm 10
Renterisiconorm (op basis van begrotingstotaal)
7
Renterisico op de vaste schuld
11
Ruimte (+)/Overschrijding (-) (10-7)
Rentebaten en -lasten In 2016 bedragen de renteverplichtingen uit hoofde van afgesloten vaste leningen € 21,1 mln. De tijdelijke liquiditeitsoverschotten leiden in 2016 naar verwachting tot renteopbrengsten van < € 0,1 mln. De structureel beschikbare korte termijn-liquiditeiten zullen gedurende 2016 afnemen en omslaan in een tekort. Kredietrisico Conform de Wet Fido dienen uitzettingen uit hoofde van de treasury-taak te worden verricht conform de bepalingen van het verplicht schatkistbankieren bij het ministerie van Financiën. Het kredietrisico dat hiermee samenhangt, is gelijk aan het risico op de Nederlandse staat. Kredietverlening uit hoofde van publieke taak In februari 2004 is door Provinciale Staten besloten tot het verstrekken van een renteloze achtergestelde geldlening ad € 4,5 mln aan de regionale omroep RTV West, alsmede een renteloze achtergestelde geldlening ad € 2,5 mln aan de regionale omroep RTV Rijnmond (Statenbesluit 5403). De standen ultimo 2015 belopen respectievelijk € 0,2 mln en € 0,3 mln. Het betreft hier geen leningen die zijn verstrekt uit hoofde van de treasury, maar deze zijn verstrekt ten behoeve van de uitoefening van de publieke taak, te weten het reddingsplan regionale omroepen. Externe ontwikkelingen Schatkistbankieren Door wijziging van de Wet Financiering Decentrale Overheden (Fido) zijn decentrale overheden verplicht om overtollige liquide middelen tegen marktconforme rente (zijnde de rente waartegen de Nederlandse staat zichzelf financiert op de geld -en kapitaalmarkten) in de schatkist aan te houden. Deze regeling trad per 31 december 2013 in werking. De provincie Zuid-Holland heeft sinds de introductie aanzienlijke bedragen in de schatkist aangehouden. Naar aanleiding van deze begroting is het de verwachting dat Zuid-Holland eind 2016 geen overtollige liquide middelen meer in de schatkist heeft.
162
Rentevisie De tarieven in de geld- en kapitaalmarkt bevinden zich nog steeds op een historisch laag niveau. De kwantitatieve verruiming door de ECB zorgt voor een neerwaartse druk van de lange rente. Doordat de economische cijfers voor de eurozone zijn verbeterd kan de inflatie geleidelijk oplopen. Hierdoor zal de ECB waarschijnlijk in september 2016 haar opkoopprogramma beëindigen. De verwachting is dat vooruitlopend hierop de lange rente zal stijgen. De 10-jaars tarieven zullen naar het zich laat aanzien een stijging van circa 0,5% vertonen.
163
Paragraaf Bedrijfsvoering Doel 1: De omvang en kwaliteit van de organisatie van de provincie Zuid-Holland moet in overeenstemming zijn met het door ons voorgestane takenpakket. Wij werken aan een innovatieve, lerende en op de uitvoering gerichte organisatie die effectief en efficiënt is. Gegeven het lopende proces van doorvertalen/concretiseren van doelen en indicatoren vanuit de beleidsprogramma’s kan vanuit deze paragraaf nog geen volledig beeld worden gegeven over de gewenste doorvertaling naar taken/indicatoren. Genoemde uitwerking vindt plaats in opmaat naar de Voorjaarsnota 2016. Gegeven het genoemde doel zullen de onderdelen innovatief, lerend, effectief en efficiënt nader worden geconcretiseerd, rekening houdend met de inhoud van de beleidsprogramma’s. Daarnaast is er aandacht voor diversiteit in het personeelsbestand. Diversiteit draagt bij aan de ontwikkeling en het behoud van een permanent veerkrachtige organisatie, met aandacht voor kwaliteit, vitaliteit en flexibiliteit van het personeel. Ook wordt een bijdrage geleverd aan het bevorderen van maatschappelijk verantwoord ondernemen en wordt met de uitvoering van de Participatiewet bijgedragen aan het verminderen van maatschappelijke achterstand voor mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt.
Taken bij doel 1
(Effect)indicator
Nulmeting jaarrekening 2014
2016
2017
2018
2019
1. Werken aan een op de uitvoering gerichte organisatie die effectief en efficiënt is
1.1 Percentage bedrijfsvoering
32
29
29
29
29
2. Kwaliteit dienstverlening in overeenstemming met takenpakket
2.1 Klanttevredenheid gemeten in IPO-verband externe dienstverlening
6,8
7
7
2.2 Kwaliteit dienstverlening gemeten in IPO-verband op 5puntsschaal
3,6
3,5
3,5
2.3 Afhandeling facturen binnen 30 dagen in %
85
85
PM
PM
PM
1.1 Percentage bedrijfsvoering Met ingang van 2016 wordt gestuurd op het percentage bedrijfsvoering. Uit een benchmark uit 2014 komt naar voren dat de door de provincie tot en met 2015 gehanteerde definitie afwijkt van andere (overheids-)organisaties. Voor komende periode wordt aangesloten bij de vanuit de benchmark gehanteerde definitie. Het percentage bedrijfsvoering wordt hiermee meer vergelijkbaar met andere (overheids-)organisaties en op een stabiel niveau van 29% of lager behouden. 2.1 en 2.2 Klanttevredenheid en Kwaliteit Dienstverlening De aanbevelingen uit het Klanttevredenheidsonderzoek uit 2014 zijn ten uitvoer gebracht. De eerste meting van de resultaten zal in 2016 plaatsvinden. 2.3 Percentage afhandeling facturen binnen 30 dagen De prestatie-indicator voor het betaalgedrag van de provincie Zuid-Holland is het percentage facturen betaald binnen 30 dagen. Als norm voor 2016 wordt het percentage van 85% voorgesteld, conform het percentage voor 2015. De maatregelen die in 2015 zijn doorgevoerd in het factuurafhandelingsproces en het financiële systeem, moeten er in resulteren dat de norm van 85% wordt gehaald.
165
Omvang Formatie en budgettair kader loonkosten 2015
2016
2017
2018
2019
Formatie
1.620
1.589
1.582
1.582
1.579
Budgettair kader loonkosten (x € 1 mln)
114,6
115,3
114,6
114,3
113,8
De personele formatie van de provincie Zuid Holland is afgestemd op het takenpakket van de provincie, zoals dat is vastgesteld door het bestuur (Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten). Deze afstemming is tot stand gekomen in de vorige bestuursperiode. De formatie voor 2016 van de provincie Zuid-Holland is ten opzichte van 2015 met 31 fte afgenomen als gevolg van de decentralisatie Jeugdzorg, de afbouw als gevolg van de vorming van de regionale uitvoeringsdiensten en de afbouw van de formatie DLG conform inpassingsplan. In de formatiecijfers is nog niet het volledige effect van de taakstelling uit het programma Focus met Ambitie verwerkt (G.Z-H). Het budgettair effect van deze taakstelling is wel verwerkt in het budgettair kader voor de loonkosten. De hoogte van het budgettair kader voor de loonkosten bestaat uit de vaste, variabele en gedifferentieerde loonkosten en is bepaald conform de afspraken hierover in het Hoofdlijnenakkoord 2015-2019. Dit houdt in dat het budget van 2015 is verhoogd met de effecten van de cao 2012-2015 en is aangepast aan de eerder door Provinciale Staten vastgestelde formatie-ontwikkelingen.
Doel 2:
De provincie voert een duurzaam inkoop- en aanbestedingsbeleid
Taken bij doel 2
(Effect)indicator
1. Bij het voeren van een duurzaam inkoop- en aanbestedingsbeleid gaat PZH verder dan alleen het oorspronkelijke uitgangspunt, te weten: de minimumeisen. Ten behoeve van de implementatieactiviteiten in de eigen organisatie zal duurzaamheid namelijk worden meegenomen vanaf de studiefase en planvorming en is er meer afstemming met de markt om innovaties te stimuleren.
1.1 Aanpak Duurzaam GWW is binnen de ROVK ingenieursdiensten uitgangspunt bij alle uitvragen)
Nulmeting (jaarrek. 2014)
2016
2017
2018
2019
100
100
100
100
100
Toelichting op indicatoren 1.1 Duurzaam inkoop- en aanbestedingsbeleid Duurzaamheid is een regulier onderdeel van de bedrijfsvoering. In 2009 is de deelnameverklaring Duurzaam Inkopen ondertekend, met als uitgangspunt 100% duurzaamheid in alle nieuwe inkoop- en 3
aanbestedingstrajecten volgens de minimumeisen uit de duurzaamheidcriteria van expertisecentrum PIANOO . De provincie stuurt bij duurzaam inkopen op o.a. economische, sociaal-culturele en ecologische aspecten zoals:
3 http://www.pianoo.nl/themas/duurzaam-inkopen 166
•
Zoveel mogelijk kansen creëren voor het Midden- en Kleinbedrijf (MKB): Op basis van de ambitie van het college, wordt onderzocht hoe het gebruik van lokaal geproduceerde producten en de inzet van het MKB kan bijdragen aan het verduurzamen van de inkoop. Ook de nieuwe Aanbestedingswet biedt instrumenten. Zo moet samenvoegen van opdrachten gemotiveerd worden, opdrachten moeten zo veel mogelijk in percelen verdeeld worden en er moeten proportionele eisen gesteld worden.
•
Innovatie: Innovatiegericht inkopen wordt gestimuleerd, teneinde creativiteit in de markt aan te moedigen met meer functionele specificatie in aanbestedingsdocumenten.
- Green deal duurzaam Grond- Weg- en Waterbouw (GWW) Voor het inkopen van werken is samen met de markt, kennisinstituten en de overheid de Aanpak Duurzaam Grond Weg en Waterbouw (GWW) ontwikkelt. In 2014 is het convenant Duurzaam GWW ondertekend. De kern van de Aanpak Duurzaam GWW is het meewegen van duurzaamheidsaspecten vanaf een vroege planfase, met een focus op de hele levenscyclus van de aan te leggen infrastructuur of object(en) (inclusief beheer en onderhoud). Zodat in elk project een goede afweging wordt gemaakt tussen People, Planet en Profit. Een gezamenlijk instrumentarium is ontwikkeld om duurzaamheid op uniforme wijze te toetsen en innovatie te stimuleren. De Aanpak heeft een link met het programma Energietransitie. De Aanpak Duurzaam GWW is uitgangspunt binnen de aanbesteding raamovereenkomst ingenieursdiensten. Door vroegtijdig duurzaamheidskansen mee te nemen krijgen innovatie en energietransitie een kans.
- Stimuleren van circulair inkopen / verkennen rol launching customer De mogelijkheden van duurzaam innovatief inkopen voor de stimulering van circulair inkopen en verkennen van de rol van launching customer worden verder onderzocht. Hierbij wordt aangehaakt bij de partijen die aangesloten zijn bij de green deal Circulair Inkopen. Bij circulair inkopen worden afspraken gemaakt dat de in te kopen producten na gebruik weer opnieuw zullen worden verwerkt. In de ontwerpfase van producten en systemen dient de verlenging van de levensduur centraal te staan en reststromen opnieuw kunnen worden gebruikt en afval niet wordt afgewenteld op mens en milieu.
•
Eerlijke arbeidsvoorwaarden en integriteit De provincie geeft bij aanbestedingen aan dat aan wet- en regelgeving voldaan dient te worden. In het kader van eerlijke arbeidsvoorwaarden wordt een passage opgenomen over het hanteren van eerlijke arbeidsvoorwaarden, conform de geldende wet- en regelgeving. Daarnaast kan, onder andere met het oog op eerlijke arbeidsvoorwaarden, gericht onderzoek worden gedaan naar leveranciers middels BIBOB (integriteitscreening) en andere daartoe geëigende organisaties.
167
Paragraaf Verbonden Partijen Inleiding Verbonden partijen zijn privaat- of publiekrechtelijke organisaties, waarin de provincie een bestuurlijk en financieel belang heeft. Het aangaan van banden met (verbonden) partijen komt voort uit het publiek belang. Voorbeelden van verbonden partijen zijn deelnemingen in vennootschappen (NV, BV), verenigingen, stichtingen en gemeenschappelijke regelingen (GR). Het beleidskader deelnemingen is vastgelegd in de Beleidsnota Verbonden Partijen 2013-2016. Vanwege de bestuurlijke, beleidsmatige en/of financiële belangen en mogelijke risico’s dient op grond van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) en de Wet gemeenschappelijke regeling de paragraaf Verbonden Partijen opgenomen te worden in de begroting en rekening. Naast de wettelijk verplichte informatie is per verbonden partij aangegeven wie de vertegenwoordigende gedeputeerde is en welke rol hij of zij vervult (opdrachtgever of eigenaar). Register verbonden partijen Alvorens het analyseoverzicht en het register van de verbonden partijen weer te geven, volgt eerst een aantal definities die gebruikt zijn voor het cijfermateriaal. Deze definities zijn opgenomen omdat vooruitlopende op de aanpassing van het BBV een aantal nieuwe kengetallen bij de individuele verbonden partijen zijn opgenomen. Verbonden partij Verbonden partijen zijn privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisaties waarin de provincie een bestuurlijk en financieel belang heeft (artikel 1 BBV). Een bestuurlijk belang houdt in dat de provincie op enigerlei wijze zeggenschap heeft. Een financieel belang betekent dat de provincie financiële middelen ter beschikking heeft gesteld, die ze kwijt is in geval van faillissement van de organisatie. Een verbonden partij kan een deelneming zijn in de zin van artikel 379, boek 2 BW, d.w.z. een participatie in een kapitaalvennootschap, maar het kan ook een deelneming in een vereniging, stichting, gemeenschappelijke regeling of andere publiek- en privaatrechtelijke rechtsvormen betreffen. Omzet Het totaal aan alle (incidentele) baten van de verbonden partij. Resultaat Betreft resultaat na bestemming. Provinciale deelnemersbijdrage De jaarlijkse deelnemersbijdrage ten behoeve van de uitvoering van provinciale taken en/of ter dekking van het (exploitatie)tekort van de verbonden partij. Waardering aandelenpakket Het aandelenbezit van de provincie wordt aangemerkt als deelneming (art. 1, lid e, BBV) en tevens als verbonden partij (art.1, lid b, BBV). Waardering gebeurt tegen verkrijgingsprijs (art. 63 lid 1, BBV). Ingeval sprake is van een duurzame waardevermindering gebeurt waardering tegen de (lagere) marktwaarde (art. 65, lid 2, BBV). Voor de beoordeling of sprake is van een duurzame waardevermindering kunnen diverse indicatoren worden gehanteerd. Ingeval van een going concern worden de intrinsieke waarde van de aandelen of de marktwaarde over meerdere jaren in ogenschouw genomen en afgezet tegen reeds bekende toekomstige ontwikkelingen.
169
Intrinsieke waarde van het aandelenkapitaal De intrinsieke waarde van het provinciaal aandeel wordt berekend door de totale intrinsieke waarde van het gestorte aandelenkapitaal te delen door het aantal aandelen dat de provincie bezit. Eigen vermogen Onder eigen vermogen wordt verstaan de algemene reserves en de verschillende bestemmingsreserves. Vreemd vermogen Onder vreemd vermogen wordt verstaan leningen en/of waarborgen. Algemene reserve Een reserve die onderdeel uitmaakt van het eigen vermogen en als belangrijkste functie heeft het vormen van een buffer voor financiële tegenvallers. Overige reserve Een reserve die onderdeel uitmaakt van het eigen vermogen en waaraan het bestuur een bepaalde bestemming heeft gegeven (bestemmingsreserve). Deze reserves dienen om ongewenste financiële schommelingen op te vangen. Beschreven risico’s Risico’s zoals door verbonden partijen zijn opgenomen in de risicoparagraaf van de desbetreffende verbonden partij. Weerstandsvermogen De beschikbare weerstandscapaciteit gedeeld door de financiële omvang van de geïdentificeerde risico’s. Hieruit volgt een kengetal waarmee tot uitdrukking wordt gebracht in welke mate de verbonden partijen in staat zijn om de financiële gevolgen van risico’s op te vangen. Een weerstandsvermogen van 1 wordt als voldoende beschouwd. Gronden – en terreinen Gronden- en terreinen in eigendom van de verbonden partij en die tegen de boekwaarde staan opgenomen op de balans (materiële vaste activa). Wijzigingen
• •
De beleidsnota verbonden partijen 2013-2016 zal uiterlijk in 2016 worden geactualiseerd; Bij deze actualisatie zal rekening worden gehouden met de specifieke wensen van PS om (meer) sturing op verbonden partijen te houden en de aanbevelingen opgenomen in het rapport van de Randstedelijke Rekenkamer inzake 'Beleid en praktijk met betrekking tot verbonden partijen';
•
Naar verwachting zal het aantal provinciale verbonden partijen in 2016 niet afnemen. Wel zullen in de loop van 2016 voorbereidende handelingen worden ondernomen om de provinciale deelname in de natuur- en recreatieschappen te gaan beëindigen in de periode 2017/2018;
•
De financiële inbreng bij de provinciale verbonden partijen zal naar verwachting in 2016 verder stijgen. Bij het InnovationQuarter wordt een 2e kapitaalstorting voorzien van € 15 mln. Bij de omgevingsdiensten zullen gemeentelijke (BRZO-)taken met bijbehorend budget worden overgeheveld naar de provincie. Deze overgang zal waarschijnlijk in 2016 worden geëffectueerd;
•
Tot slot is het mogelijk dat één of meerdere nieuwe provinciale verbonden partijen worden opgericht in de loop van 2016. De aard en omvang is nog onderwerp van discussie onder meer over de wijze waarop en via welke samenwerkingsvormen provinciale middelen voor het Energiefonds, Verenfonds en de Vervoersautoriteit ter beschikking zullen worden gesteld.
170
Verbonden partijen
Ultimo 2013 *
Ultimo 2014 *
Ultimo 2015 *
Ultimo Verschil en toelichting 2016 * (bedragen zijn x € 1 mln. en afgerond op 1 decimaal)
Aantal partijen
35
31
27
Totaal bedrag
€ 91,1
€ 110,8
€ 105,8
€ 103,8 De totale provinciale bijdrage is met € 2 mln edaald.
€ 5,4
€ 5,1
€ 4,9
€ 4,9 De provinciale bijdrage is gelijk gebleven. Dit is in lijn met de provinciale kaderbrief 2016, waarin staat dat de deelnemersbijdrage aan de Natuur- en recreatieschappen niet mag stijgen, tenzij andere bestuurlijke afspraken daarover zijn gemaakt.
€ 38,0
€ 36,5 De deelnemersbijdrage aan de omgevingsdiensten is met € 1,5 mln gedaald. Dit komt omdat nog niet alle aanvullende opdrachten voor 2016 zijn verwerkt. € 25,9 De intrinsieke waarde van de diverse aandelenpakketten is gedaald. Zo zijn de aandelen in de ROM-D met bijna € 1,5 mln en de aandelen in de Proav N.V. met circa € 1,2 mln in waarde gedaald. Vanaf de € 1,6 Begroting 2016 zijn de omgevingsdiensten opgenomen bij doel 1.6. Dit is in deze cijfers nog niet aangepast.
Programma 1 Natuur - en recreatieschappen (voorheen Groen en Water)**
Programma 2 Omgevings-diensten, wegschap Dordtse Kil, SMLA (voorheen Mobiliteit en Milieu)**
€ 43,2
€ 43,4
Programma 3 Ontwikkelingsmaatschappij Het Nieuwe Westland, IQ, Rom-D, Proav N.V., Warmtebedrijf Grondbank RZG Zuidplas (voorheen Ruimte, Wonen en Economie)**
€ 12,2
€ 30,2
€ 29,1
€ 1,9
€ 1,9
€ 1,7
Programma 4 IPO, Regio Randstad, Huis van de Nederlandse Provincies (voorheen Bestuur en Samenleving)**
€ 1,2
€ 1,2
€ 1,2
Programma 5 BNG, Waterschapsbank, Delta N.V. (voorheen Middelen)**
€ 27,4
€ 29,0
€ 32,0
27
€ 1,2 De totale bijdrage is niet gewijzigd.
€ 34,2 De intrinsieke waarde van de aandelen BNG zijn met ruim € 2 mln gestegen door toename van het eigen vermogen.
* e deelnemersbijdrage ultimo 2013/2014/2015/2016 in dit overzicht is gebaseerd op de begrotingen van de gemeenschappelijke regelingen van het betreffende jaar. De intrinsieke waarde ultimo 2013/2014/2015/2016 is gebaseerd op de jaarrekeningen van de betreffende NV/BV/CV’s 2010/2011/2012/2013. De reden hiervan is dat bij het opstellen van de provinciale begroting recentere jaarrekeningen van deze private partijen nog niet in alle gevallen beschikbaar zijn (in de paragraaf om die reden aangegeven met n.n.t.b: nog nader te bepalen). ** De programma-indeling van de begroting is per 2016 gewijzigd i.v.m. het hoofdlijnenakkoord van het nieuwe college van GS.
Voorzieningen en reserveringen In verband met de verslechterde financiële situatie of vooruitzichten zijn bij enkele verbonden partijen voorzieningen getroffen en/of reserveringen gedaan om de financiële gevolgen in de toekomst af te dekken. De volgende (bijgestelde)voorzieningen / reserveringen zijn getroffen: Voorziening
2012
2013
2014
2015
Beheer Grondwateronttrekking Delft Noord
0,9
0,2
0
0
Warmtebedrijf Rotterdam
1.6
1.7
1,7
1,7
(bedragen zijn x € 1 mln. en afgerond op 1 decimaal)
RZG Zuidplas
12
12
12
12
Totaal
14.5
13.9
13,7
13,7
Reservering
2012
2013
2014
2015
Innovation Quarter (ROM-Zuidvleugel)
0
1,1
2,2
4,7
ROM-D
0
0
1.1
1,1
Totaal
0
1,1
3,3
5,8
171
1. Groen, Waterrijk en Schoon Natuur- en recreatieschappen Algemeen Er zijn in Zuid-Holland in 2016 nog acht provinciale natuur- en/of recreatieschappen en een Koepelschap. In samenwerking met het Koepelschap of onderling, zorgen deze organisaties voor een duurzaam beheer van bestaande groengebieden en het instandhouden van het buitenstedelijk groen. Daarbij wordt de balans gezocht tussen recreatie, toerisme en natuur. Hieronder volgt de visie, rechtsvorm en doel, bestuurlijk belang, activiteiten en bevoegdheden van de natuuren/of recreatieschappen. Onder het specifieke deel wordt specifiek ingegaan op de individuele schappen. Visie en beleidsvoornemens Ten behoeve van het in stand houden en ontwikkelen van recreatieve groengebieden in Zuid-Holland, neemt de provincie in acht natuur- en recreatieschappen deel. Daarbij fungeert het Koepelschap Buitenstedelijk Groen als “koepel” voor zeven recreatieschappen in de regio groot Rijnmond, waarbij een evenwichtige ontwikkeling en instandhouding van het buitenstedelijk groen wordt voorgestaan. Verder levert de provincie Zuid-Holland door participatie in (natuur- en) recreatieschappen een bijdrage aan het duurzaam beheer van bestaande groengebieden. De provincie heeft medio 2015 kenbaar gemaakt haar deelname in de natuur- en recreatieschappen te gaan beëindigen. Dit omdat de uitvoering van het beheer van recreatiegebieden geen provinciale rol (meer) is. De provincie blijft wel verantwoordelijk voor het behoud en de realisatie van voldoende recreatiemogelijkheden. Het totale budget van de provincie voor recreatiegebieden blijft daarom beschikbaar. Over de besteding van de middelen zullen afspraken met de betrokken partijen worden gemaakt. Uiterlijk december 2015 zullen naar verwachting de schappen IJsselmonde, Rottemeren, Voorne-Putten-Rozenburg, Midden-Delfland, Dobbeplas en het Koepelschap een brief ontvangen met de aankondigen dat de provincie naar verwachting per 1/1/2017 uittreedt. Deze uittreeddatum is afhankelijk van de uitkomsten van de in 2015 opgestarte onderzoeken naar de toekomst van de schappen in de Grootstedelijke regio. Verder is de provincie voorstander om de datum voor uittreden uit de (nieuwe) schappen Groenalliantie en Zuidwestelijke Delta naar bevind van zaken te bepalen, maar wel hierover deze collegeperiode te besluiten. Hetzelfde geldt voor het Parkschap de Biesbosch. Rechtsvorm en doel
De (natuur- en) recreatieschappen zijn alle rechtspersoonlijkheid bezittend openbaar lichamen, opgericht met het doel een bijdrage te leveren aan het beheer en onderhoud van regionale recreatiegebieden.
Bestuurlijk belang
De natuur- en recreatieschappen hebben tot taak binnen hun gebied, in onderlinge samenhang:
• • • •
Het behartigen van de bovengemeentelijke belangen van de openluchtrecreatie; Het behartigen van de belangen van de natuurbescherming; Het bewaren en bevorderen van de natuur - en landschapsschoon; De zorg voor de toeristische waarden.
172
• •
Activiteiten
Ruimtelijke inrichting van het gebied; Het verwerven en/of overnemen van eigendom, beheer en onderhoud van binnen het gebied aanwezige van belang zijnde werken en inrichtingen;
• • Bevoegdheden
Het onderhouden en exploiteren van gronden; Adviseren en overleg voeren over de kwaliteit van water en onderwaterbodem.
Binnen de regeling ten aanzien van de belangenbehartiging waarvoor zij is getroffen en het gebied waarvoor zij geldt, kunnen bevoegdheden van regeling en bestuur worden overgedragen en toegekend, binnen de grens van artikel 54 van de Wet gemeenschappelijke regeling.
Natuur- en / of recreatieschappen Specifiek deel Naam
Recreatieschap Dobbeplas
Postadres
Postbus 341, 3100 AH Schiedam
Bezoekadres
Overschieseweg 204, 3112 NB Schiedam
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
010-298 10 10
Vestigingsplaats
Schiedam
Bestuurders en stemaandeel
Provincie Zuid-Holland Algemeen bestuur
Dagelijks bestuur
Algemeen bestuur 2 x 2 stemmen= 4/8e stemaandeel
R. van der Sande (eigenaar-gedeputeerde) J.F. Weber (vakgedeputeerde)
R. van der Sande
Andere deelnemers en stemaandeel
Gemeenten
4 x 1 stemmen
Gemeente Pijnacker-Nootdorp
Financieel belang PZH
Begroting 2012
€ 298.427
Jaarrekening 2012
€ 269.453
Begroting 2013
€ 247.968
Jaarrekening 2013
€ 262.098
Begroting 2014
€ 270.058
Jaarrekening 2014
€ 270.058
Begroting 2015
€ 271.645
Financiële kengetallen
Gebaseerd op de begroting 2016 Totale baten begroting (omzet)
€ 372.736
Totale deelnemersbijdrage PZH bijdrage = 80% (van het exploitatietekort) Pijnacker-Nootdorp = 20%
€ 336.962 € 269.570 € 67.392
Gebaseerd op de jaarrekeningen Eigen vermogen
Vreemd vermogen
Resultaat na bestemming
2010
€ 227.805
€0
€ 77.354
2011
€ 307.312
€0
€
- 499
2012
€ 417.372
€0
€
3.658
2013
€ 440.666
€0
€ 21.370
2014
€ 643.981
€0
€ 226.809
Algemene reserve
Overige reserve
Beschreven risico’s
Weerstandsvermogen
Gronden en terreinen
2013
€ 99.364
€ 319.932
€ 20.000
21
n.v.t.
2014
€ 104.641
€ 312.531
€ 7.100
58
94 ha
173
Naam
Recreatieschap IJsselmonde
Postadres
Postbus 341, 3100 AH Schiedam
Bezoekadres
Overschieseweg 204, 3112 NB Schiedam
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
010-298 10 10
Vestigingsplaats
Schiedam
Bestuurders en Stemaandeel
Provincie Zuid-Holland Algemeen bestuur
Dagelijks bestuur
Algemeen bestuur 2 x 1 stem = 2/14e stemaandeel
R.A. van der Sande (eigenaar-gedeputeerde) A.W. Bom-Lemstra (vakgedeputeerde)
A.W. Bom-Lemstra
Andere deelnemers en stemaandeel
Gemeenten
Alle gemeenten hebben ieder Gemeente Rotterdam Gemeente Albrandswaard 2 x 1 stem Gemeente Barendrecht Financieel belang PZH
Financiële kengetallen
Gemeente Ridderkerk Gemeente H-I Ambacht Gemeente Zwijndrecht
Begroting 2012
€ 630.333
Jaarrekening 2012
€ 630.333
Begroting 2013
€ 607.831
Jaarrekening 2013
€ 607.831
Begroting 2014
€ 606.863
Jaarrekening 2014
€ 530.973
Begroting 2015
€ 560.651
Gebaseerd op de begroting 2016 Totale baten begroting (omzet)
€ 3.544.755
Totale deelnemersbijdragen PZH bijdrage = 20% (van het exploitatietekort) Rotterdam = 45% Albrandswaard Barendrecht Hendrik-Ido-Ambacht totaal = 35% Ridderkerk Zwijndrecht
€ 2.803.255 € 560.651 € 1.261.465
€
981.139
Gebaseerd op de jaarrekeningen Eigen vermogen
Vreemd vermogen
Resultaat na bestemming
2010
€ 2.517.233
€ 2.557.426
€ 171.930
2011
€ 3.406.191
€ 2.257.873
€ 279.207
2012
€ 3.768.938
€ 1.958.315
€ 242.076
2013
€ 4.497.773
€ 1.666.757
€ 516.401
2014
€ 4.720.053
€ 1.359.198
€ - 52.319
Algemene reserve
Overige reserve
Beschreven risico’s
Weerstandsvermogen
Gronden en terreinen
2013
€ 1.921.002
€ 2.060.371
€ 146.730
27
1.638.547
2014
€ 1.504.568
€ 3.267.804
€ 174.080
27
1.638.547
174
Naam
Koepelschap Buitenstedelijk Groen
Postadres
Postbus 341, 3100 AH Schiedam
Bezoekadres
Overschieseweg 204, 3112 NB Schiedam
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
010-298 10 10
Vestigingsplaats
Schiedam
Bestuurders en Stemaandeel
Provincie Zuid-Holland Algemeen bestuur
Dagelijks bestuur
Algemeen bestuur 2 x 1 stem = 2/19e stemaandeel
R. van der Sande (eigenaar-gedeputeerde) J.F. Weber (vakgedeputeerde)
J.F. Weber
Andere deelnemers en stemaandeel
Gemeenten
2 x 1 stem
Gemeente Rotterdam (Samengevoegd met Rozenburg. Maar GR is nog niet aangepast)
Iedere gemeente 1 x 1 stem
Gemeente Krimpen aan den IJssel Gemeente Albrandswaard Gemeente Barendrecht Gemeente Maassluis (Samengevoegd met gemeente Spijkernisse tot een Gemeente RidderkerkGemeente Schiedam Gemeente Vlaardingen gemeente Nissewaard. GR moet nog aangepast worden)Gemeente Brielle Gemeente Westvoorne Gemeente Capelle aan den IJssel Gemeente Zwijndrecht Gemeente Hendrik-Ido-Ambacht Gemeente Hellevoetsluis
Financieel belang PZH
Begroting 2012
€ 222.863
Jaarrekening 2012
€ 222.863
Begroting 2013
€ 213.726
Jaarrekening 2013
€ 213.726
Begroting 2014
€ 213.512
Jaarrekening 2014
€ 213.512
Begroting 2015
€ 214.600
Financiële kengetallen
Gebaseerd op de begroting 2016 Totale baten begroting (omzet)
€ 426.400
Totale deelnemersbijdragen PZH bijdrage = 50% (van het exploitatietekort) Gemeenten = 50%
€ 426.400 € 213.200 € 213.200
Gebaseerd op de jaarrekeningen Eigen vermogen
Vreemd vermogen
Resultaat na bestemming
2010
€ 137.822
€0
€ 25.686
2011
€ 262.281
€0
€ 16.929
2012
€ 283.736
€0
€ 44.651
2013
€ 300.709
€0
€ 20.460
2014
€ 242.962
€0
€ 30.487
Algemene reserve
Overige reserve
Beschreven risico’s
Weerstandsvermogen
Gronden en terreinen
2013
€ 217.266
€ 62.983
€ 7.600
37
n.v.t.
2014
€ 203.957
€ 8.518
€ 7.600
28
n.v.t.
175
Naam
Recreatieschap Midden-Delfland
Postadres
Postbus 341, 3100 AH Schiedam
Bezoekadres
Overschieseweg 204, 3112 NB Schiedam
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
010-298 10 10
Vestigingsplaats
Schiedam
Bestuurders en Stemaandeel
Provincie Zuid-Holland Algemeen bestuur
Dagelijks bestuur
Algemeen bestuur 2 x 1 stem = 2/12e stemaandeel
R. van der Sande (eigenaar-gedeputeerde) J.F. Weber (vakgedeputeerde)
J.F. Weber
Andere deelnemers en stemaandeel
Gemeenten
2 x 1 stem
Gemeente Delft Gemeente Vlaardingen Gemeente Midden-Delfland
Alle gemeenten 1 x 1 stem
Gemeente Schiedam Gemeente Westland Gemeente Maassluis Gemeente Rotterdam
Financieel belang PZH
Begroting 2012
€ 549.763
Jaarrekening 2012
€ 549.763
Begroting 2013
€ 541.382
Jaarrekening 2013
€ 541.382
Begroting 2014
€ 562.242
Jaarrekening 2014
€ 562.242
Begroting 2015
€ 609.488
Financiële kengetallen
Gebaseerd op de begroting 2016 Totale baten begroting (omzet)
€ 4.138.656
Totale deelnemersbijdragen PZH bijdrage = 17,6 % (van het resterende Exploitatietekort na aftrek van de bijdrage van LNV en gemeente Westland) Gemeenten = 37,4 %
€ 3.482.567 € 613.227
€ 1.301.358
Ministerie LNV = 45 % (Uitgetreden, procedure over de afkoopsom € 1.556.296 loopt nog) Gebaseerd op de jaarrekeningen Eigen vermogen
Vreemd vermogen
2010
€ 9.970.275
€ 267.500
€
297.256
2011
€ 9.193.553
€ 229.287
€
- 9.380
2012
€ 8.503.990
€ 193.073
€ - 100.065
2013
€ 8.292.728
€ 154.857
€
2014
€ 13.663.938
€ 123.643
Resultaat na bestemming
273.391
€ 5.598.592
Algemene reserve
Overige reserve
Beschreven risico’s
Weerstandsvermogen
Gronden en terreinen
2013
€ 997.317
€ 7.022.020
€ 138.676
58
Geen boekwaarde
2014
€ 1.073.020
€ 6.992.326
€ 15.149.667
0.5
Geen boekwaarde
176
Naam
Recreatieschap Rottemeren
Postadres
Postbus 341, 3100 AH Schiedam
Bezoekadres
Overschieseweg 204, 3112 NB Schiedam
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
010-298 10 10
Vestigingsplaats
Schiedam
Bestuurders en Stemaandeel
Provincie Zuid-Holland Algemeen bestuur
Dagelijks bestuur
Algemeen bestuur 2 x 1 stem= 2/8e stemaandeel
R. van der Sande (eigenaar-gedeputeerde) R.A. Janssen (vakgedeputeerde) J.F. Weber
R.A. Janssen
Andere deelnemers en stemaandeel
Gemeenten
Ieder gemeente 2 x 1 stem
Gemeente Rotterdam Gemeente Lansingerland Gemeente Zuidplas
Financieel belang PZH
Begroting 2012
€ 503.529
Jaarrekening 2012
€ 503.529
Begroting 2013
€ 522.618
Jaarrekening 2013
€ 522.618
Begroting 2014
€ 563.919
Jaarrekening 2014
€ 525.519
Begroting 2015
€ 568.990
Financiële kengetallen
Gebaseerd op de begroting 2015 Totale baten begroting (omzet)
€ 4.736.006
Totale deelnemersbijdragen PZH bijdrage = 16% (van het exploitatietekort) Rotterdam = 75% Lansingerland = 5% Zuidplas = 4%
€ 3.731.243 € 596.999 € 2.798.432 € 186.562 € 149.250
Gebaseerd op de jaarrekeningen Eigen vermogen
Vreemd vermogen
Resultaat na bestemming
2010
€ 19.001.970
€ 3.193
€ 1.049.152
2011
€ 17.407.087
€ 7.693
€
197.855
2012
€ 16.292.903
€ 6.693
€
385.114
2013
€ 15.585.534
€
500
€
166.850
2014
€ 16.655.768
€
0
€ 3.261.356
Algemene reserve
Overige reserve
Beschreven risico’s
Weerstandsvermogen
Gronden en terreinen
2013
€ 1.528.081
€ 13.890.603
€ 511.150
30
€ 2.702.219
2014
€ 1.537.852
€ 11.856.560
€ 300.750
51
€ 2.702.219
177
Naam
Recreatieschap Voorne-Putten-Rozenburg
Postadres
Postbus 341, 3100 AH Schiedam
Bezoekadres
Overschieseweg 204, 3112 NB Schiedam
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
010-298 10 10
Vestigingsplaats
Schiedam
Bestuurders en Stemaandeel
Provincie Zuid-Holland Algemeen bestuur
Dagelijks bestuur
Algemeen bestuur 2 x 1 stem = 2/14e stemaandeel
F. Vermeulen (vakgedeputeerde) R. van der Sande (eigenaar-gedeputeerde)
F. Vermeulen
Andere deelnemers en stemaandeel
Gemeenten
Iedere gemeente 2 x 1 stem
Gemeente Rotterdam Gemeente Spijkenisse Gemeente Bernisse
Financieel belang PZH
Begroting 2012
€ 387.742
Jaarrekening 2012
€ 387.742
Begroting 2013
€ 367.154
Jaarrekening 2013
€ 367.154
Begroting 2014
€ 363.837
Jaarrekening 2014
€ 363.837
Begroting 2015
€ 380.656
Financiële kengetallen
Gemeente Brielle Gemeente Hellevoetsluis Gemeente Westvoorne
Gebaseerd op de begroting 2016 Totale baten begroting (omzet)
€ 3.472.092
Totale deelnemersbijdragen PZH bijdrage = 15% (van het exploitatietekort) Rotterdam = 52,62% Overige gemeenten = 32,38%
€ 2.413.491 € 378.183 € 1.206.746 € 781.488
Gebaseerd op de jaarrekeningen Eigen vermogen
Vreemd vermogen
Resultaat na bestemming
2010
€ 4.224.106
€ 3.420.627
€
230.170
2011
€ 3.764.599
€ 3.205.824
€
216.925
2012
€ 3.339.608
€ 2.983.890
€
169.813
2013
€ 2.735.215
€ 2.767.982
€
109.583
2014
€ 4.903.093
€ 2.587.725
€ 2.945.510
Algemene reserve
Overige reserve
Beschreven risico’s
Weerstandsvermogen
Gronden en terreinen
2013
€ 936.679
€ 1.688.953
€ 265.345
10
€ 1.064.445
2014
€ 1.588.740
€ 368.843
€ 177.321
11
€ 1.064.450
178
Naam
Parkschap Nationaal Park De Biesbosch
Postadres
Postbus 8, 3300 AA Dordrecht
Bezoekadres E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
078-7704138
Vestigingsplaats
Dordrecht
Bestuurders en Stemaandeel
Provincie Zuid-Holland Algemeen bestuur
Dagelijks bestuur
Algemeen bestuur 1 x 1 stem = 1/3e stemaandeel (compartiment ZH)
J.F. Weber (eigenaar-gedeputeerde)
J.F. Weber
Andere deelnemers en stemaandeel
Gemeenten
1 x 1 stem 1 x 1 stem
Dordrecht Sliedrecht
Financieel belang PZH
Begroting 2012
€ 397.549
Jaarrekening 2012
€ 397.547
Begroting 2013
€ 405.113
Jaarrekening 2013
€ 405.113
Begroting 2014 Begrotingswijziging
€ 407.180 + € 23.500 extra
Jaarrekening 2014
Begroting 2015
€ 405.825
Financiële kengetallen
Gebaseerd op de begroting 2016 Totale baten begroting (omzet)
€ 2.815.374
Totale deelnemersbijdragen met verdeelsleutel voor de compartimenten Hollandschap en Brabantschap. PZH bijdrage = 25% (van het exploitatietekort) Dordrecht = 87,5% van het restant Sliedrecht = 12,5% van het restant
€ 1.617.607 € € €
401.722 971.438 142.775
Voor compartiment bestuursondersteuning dragen 2 provincies 25% bij en het restant wordt gedragen door gemeenten. Gebaseerd op de jaarrekeningen Eigen vermogen
Vreemd vermogen
Resultaat na bestemming
2010
€ 518.361
€ 1.450.923
€ - 9.346
2011
€ 769.414
€ 1.239.859
€ 19.441
2012
€ 675.157
€ 1.028.795
€ 94.257
2013
€ 680.006
€
817.731
€ 4.850
2014
€ 740.863
€
606.667
€ 178.000
Algemene reserve
Overige reserve
Beschreven risico’s
Weerstandsvermogen
Gronden en terreinen
2013
€ 364.376
€ 315.629
--
--
€ 302.425
2014
€ 514.181
€ 226.683
Risico’s nog niet financieel vertaald
Kan pas worden bepaald als risico’s financieel zijn vertaald
€ 207.510
179
Naam
Natuur- en recreatieschap Zuidwestelijke Delta (Per 1 juli 2014)
Postadres
Postbus 341, 3100 AH Schiedam
Bezoekadres
Overschieseweg 204, 3112 NB Schiedam
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
010-298 10 10
Vestigingsplaats
Schiedam
Bestuurders en Stemaandeel
Provincie Zuid-Holland Algemeen bestuur
Dagelijks bestuur
Algemeen bestuur 1 stem
J.F. Weber (vakgedeputeerde)
J.F. Weber
Andere deelnemers en stemaandeel
Gemeenten
Ieder 1 stem
Financiële kengetallen
Provincie Zuid-Holland Provincie Zeeland Gemeente Nissewaard
Gemeente Cromstrijen Gemeente Goeree-Overflakkee Gemeente Hellevoetsluis Gemeente Schouwen-Duiveland
Begroting 2014
Nog niet vastgesteld
Begroting 2015
€ 358.721
Jaarrekening 2014
Gebaseerd op de begroting 2016 Totale baten begroting (omzet)
€ 4.293.406
Totale deelnemersbijdrage PZH bijdrage = 45 % (van het exploitatietekort) Provincie Zeeland Gemeenten
€ 766.788 € 338.175 € 108.717 € 319.896
Gebaseerd op de jaarrekeningen Eigen vermogen
Vreemd vermogen
Resultaat na bestemming
Algemene reserve
Overige reserve
Beschreven risico’s
Weerstandsvermogen
Gronden en terreinen
2013
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
2014
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
180
Naam
Natuur- en recreatieschap Groenalliantie Midden Holland e.o. (Per 1 mei 2014)
Postadres
Postbus 341, 3100 AH Schiedam
Bezoekadres
Overschieseweg 204, 3112 NB Schiedam
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
010-298 10 10
Vestigingsplaats
Schiedam
Bestuurders en Stemaandeel
Provincie Zuid-Holland Algemeen bestuur
Dagelijks bestuur
Algemeen bestuur 3 stem 3/11e stemaandeel
R. van der Sande (vakgedeputeerde)
R. van der Sande
Andere deelnemers en stemaandeel
Gemeenten
Ieder 1 stem
Financiële kengetallen
Gemeente Alphen aan den Rijn Gemeente Bodegraven-Reeuwijk Gemeente Gouda Gemeente Krimpen aan den IJssel Begroting 2014
n.v.t.
Begroting 2015
€ 1.549.017
Gemeente Krimpenerwaard Gemeente Waddinxveen.
Jaarrekening 2014
Gebaseerd op de begroting 2016 Totale baten begroting (omzet)
€ 3.572.992
Totale deelnemersbijdrage PZH bijdrage = 48% (van het exploitatietekort) Gemeenten Werkgebied Reeuwijkse Plassen (GR art.33): De bijdrage van de provincie wordt bepaald op 13,5% van het nadelig exploitatiesaldo te vermeerderen met een bedrag van € 100.000 (prijspeil 2013), waarbij de totale bijdrage nimmer meer zal bedragen dan € 275.000 (prijspeil 2013).
€ 3.289.592 € 1.553.560 € 1.736.032
Gebaseerd op de jaarrekeningen Eigen vermogen
Vreemd vermogen
Resultaat na bestemming
Algemene reserve
Overige reserve
Beschreven risico’s
Weerstandsvermogen
Gronden en terreinen
2013
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
2014
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
181
Regionale omgevingsdiensten Algemeen Er zijn in Zuid-Holland vijf regionale omgevingsdiensten opgericht die de deelnemende gemeenten en de provincie ondersteunen en adviseren bij de uitvoering van taken op het gebied van omgevingsrecht, vergunningverlening, toezicht en handhaving op grond van de in artikel 5.1 van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht genoemde wetten. Hieronder volgt de visie, rechtsvorm en doel, bestuurlijk belang, activiteiten en bevoegdheden van de omgevingsdiensten. Onder die algemene deel wordt specifiek. Visie en beleidsvoornemens De provincie Zuid-Holland heeft van het Rijk de regierol gekregen om samen met gemeenten en bestaande milieudiensten vijf regionale omgevingsdiensten op te richten. Deze omgevingsdiensten houden zich bezig met de uitvoering van complexe en bovengemeentelijke milieutaken en hebben tot doel de kwaliteit van de dienstverlening aan burgers en bedrijven te verbeteren. De provincie blijft wel verantwoordelijk voor een integrale beleidsontwikkeling op het gebied van milieu en bodem. De provincie voert de regie op de beleidsuitvoering door beleidsprogrammering en monitoring. De omgevingsdiensten voeren wettelijke, provinciale milieutaken uit en geven invulling op het milieuterrein aan het Hoofdlijnenakkoord 2011-2015 van het college van Gedeputeerde Staten “Zuid-Holland verbindt en geeft ruimte”. De in programma 2 Mobiliteit en Milieu van de begroting 2014 opgenomen prioriteiten en doelen vormen het uitgangspunt bij het opstellen van het provinciaal werkplannen 2014 van de omgevingsdiensten. Daarbij beperkt de overheid zich steeds meer tot kerntaken en wil deze taken beter uitvoeren: eenvoudiger, efficiënter, effectiever. Vanuit deze visie opereren ook de omgevingsdiensten. Rechtsvorm en doel
De omgevingsdiensten zijn rechtspersoonlijkheid bezittend openbaar lichamen, opgericht met het doel het ondersteunen van de deelnemers bij de uitvoering van hun taken op het gebied van het omgevingsrecht, alsmede de taken op het terrein van vergunningverlening, handhaving en toezicht op grond van de in art. 5.1 van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht genoemde wetten.
Bestuurlijk belang
De omgevingsdiensten voeren (provinciale en gemeentelijke) wettelijke taken uit binnen het omgevingsrecht en op het gebied van omgevingsbeheer, behandelt klachten van burgers en meldingen van bedrijven en ondersteunt de provincie als opdrachtgever op duurzame ruimtelijke ontwikkeling en -beheer. Daarnaast voert zij incidentele en additionele opdrachten uit voor de provincie.
Activiteiten
Bevoegdheden
Structurele taken:
Aanvullende taken:
• • • • •
•
Reguliere (milieu)taken; RUD taken;
Regie uitvoering Wabo –taken op gebied bouwen, reclame, inritten,
Toezicht indirecte lozingen; Werkzaamheden i.h.k. van Besluit;
kappen en slopen (Briks)
•
Briks-adviezen gemeenten;
Brandveilig gebruik Gebouwen.
Het namens Gedeputeerde Staten en voor zover daartoe mandaat is verleend uitvoeren van taken en bevoegdheden in het kader van vergunningverlening, toezicht en handhaving en de uitvoering van programma’s en projecten met inachtneming van met de provincie overeengekomen beleid op het gebied van de fysieke leefomgeving. Het gaat daarbij o.a. om de uitvoering van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht en de in die wet in art. 5.1 genoemde wetten, Wet milieubeheer en de daarbij behorende
182
uitvoeringsbesluiten, Provinciewet, Algemene wet bestuursrecht, Wet geluidhinder, Luchtvaartwet, Wet bodembescherming, Waterwet (grondwater), Flora en Faunawet, Vuurwerkbesluit, Besluit bodemkwaliteit en Provinciale verordening bescherming landschap en natuur. Specifiek deel Naam
DCMR Milieudienst Rijnmond
Postadres
Postbus 843, 3100 AV Schiedam
Bezoekadres
Parallelweg 1, 3112 NA Schiedam
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
010-2468000
Vestigingsplaats
Schiedam
Bestuurders en Stemaandeel
Provincie Zuid-Holland Algemeen bestuur
Dagelijks bestuur
R. van der Sande (eigenaar-gedeputeerde) Algemeen bestuur R.A. Janssen (vakgedeputeerde) 3 x 30 stemmen = F. Vermeulen 90/240e stemaandeel ( 37,5%) Vast stemaandeel staat in GR Andere deelnemers en stemaandeel
Gemeenten
2 x 45 stemmen = 90 37,5% stemaandeel
Rotterdam
Ieder 1x4 stemmen = 15x4 = 60 totaal 25% stemaandeel
Financieel belang PZH
Financiële kengetallen
R.A. Janssen R. van der Sande
Albrandswaard Barendrecht Bernisse Brielle Capelle aan den IJssel Goeree-Overflakkee Hellevoetsluis Krimpen aan den IJssel
Lansingerland Maassluis Ridderkerk Schiedam Spijkenisse Vlaardingen Westvoorne
Begroting 2012
€ 18.436.204
Jaarrekening 2012
€ 21.603.634
Begroting 2013
€ 20.896.854
Jaarrekening 2013
€ 22.150.173
Begroting 2014
€ 21.155.397
Jaarrekening 2014
€ 19.088.837
Begroting 2015
€ 18.554.416
Gebaseerd op de begroting 2016 / opdrachtbrief 2016 Totale baten begroting (omzet)
€ 54.700.574
Totale deelnemersbijdrage PZH bijdrage = 41% (van de begroting van DCMR) Rotterdam = 39%
€ 46.700.987 € 19.035.078 € 17.826.767
Gebaseerd op de jaarrekeningen Eigen vermogen
Vreemd vermogen
Resultaat na bestemming
2010
€ 10.336.209
€ 8.119.002
€ 4.958.557
2011
€ 9.914.402
€0
€ 1.603.193
2012
€ 9.456.866
€0
€
2013
€ 9.027.533
€0
€ 1.317.727
2014
€ 8.031.282 Algemene reserve
Overige reserve
€0
373.943
€ 1.280.257
Beschreven risico’s
Weerstandsvermogen
Gronden en terreinen
2013
€ 1.607.668
€ 6.102.138
Nog niet bepaald
--
n.v.t.
2014
€ 1.739.347
€ 5.011.678
Nog niet bepaald
--
n.v.t.
183
Naam
Regionale uitvoeringsdienst (RUD) Zuid-Holland Zuid
Postadres
Postbus 550, 3300 AN Dordrecht
Bezoekadres
Noordendijk 250, 3311 RR Dordrecht
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
078-7708585
Vestigingsplaats
Dordrecht
Bestuurders en Stemaandeel
Provincie Zuid-Holland Algemeen bestuur
Dagelijks bestuur
Algemeen bestuur 32,4% stemaandeel (gewogen op basis van jaaromzet jaarrekening)
R. van der Sande (eigenaar-gedeputeerde) R.A. Janssen (vz) (vakgedeputeerde) Procedureel voorzitter (geen stem)
R.A. Janssen
Andere deelnemers en stemaandeel
Gemeenten
27,8%
Dordrecht
1 lid voor DB
5,2% 2,2% 2,6% 2,3% 3,7%
Alblasserdam Hendrik-Ido-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht
gezamenlijk 1 lid voor DB
2,5% 1,1% 0,9% 1,6% 0,8%
Binnenmaas Cromstrijen Korendijk Oud-Beijerland Strijen
gezamenlijk 1 lid voor DB
1,8% 2,8% 3,4% 2,4% 4,6% 1,7%
Giessenlanden Gorinchem Molenwaard Hardinxveld-Giessendam Leerdam Zederik
gezamenlijk 1 lid voor DB
Financieel belang PZH
Begroting 2012
€ 7.721.000
Jaarrekening 2012
€ 8.251.337
Begroting 2013
€ 8.520.912
Jaarrekening 2013
€ 8.961.076
Begroting 2014
€ 7.523.691
Jaarrekening 2014
€ 5.977.970
Begroting 2015
€ 6.101.662
Financiële kengetallen
Gebaseerd op de begroting 2016 / opdrachtbrief 2016 Totale baten begroting (omzet)
€ 21.637.328
Totale deelnemersbijdrage PZH bijdrage = 26% (van de begroting van OZHZ) Dordrecht = 24%
€ 21.635.315 € 5.526.374 € 5.166.350
Gebaseerd op de jaarrekeningen Eigen vermogen
Vreemd vermogen
Resultaat na bestemming
2010
€
15.606
€0
€0
2011
€ - 294.566
€ 2.500.000
€ 1.149.000
2012
€
229.227
€ 2.500.000
€
830.031
2013
€
934.446
€0
€
928.502
2014
€ 1.019.341
€0
€
392.219
Algemene reserve
Overige reserve
Beschreven risico’s
2013
€ -2.024.741
€ 2.030.685
2014
€ 354.763
€ 272.359
184
Weerstandsvermogen
Gronden en terreinen
€ 1.138.000
0
n.v.t.
€ 1.098.000
0.5
n.v.t.
Naam
Omgevingsdienst West-Holland
Postadres
Postbus 159, 2300 AD Leiden
Bezoekadres
Schipholweg 128, 2316 XD Leiden
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
071-4083100
Vestigingsplaats
Leiden
Bestuurders en Stemaandeel
Provincie Zuid-Holland Algemeen bestuur
Dagelijks bestuur
Algemeen bestuur 2 x 40 stemmen= 19% stemaandeel (gewogen op basis van inkomsten begroting 2015)
R. van der Sande (eigenaar-gedeputeerde) R.A. Janssen (vakgedeputeerde)
R.A. Janssen
Andere deelnemers en stemaandeel
Gemeenten
19% = gelijk provincie
Leiden
18% 4% 6% 4% 4% 6% 6% 3% 5% 3% 3%
Alphen aan den Rijn Hillegom Kaag en Braassem Leiderdorp Lisse Nieuwkoop Noordwijk Oegstgeest Teylingen Zoeterwoude Katwijk (treed in per 1-7-2015)
Financieel belang PZH
Begroting 2012
€ 1.676.759
Jaarrekening 2012
€ 1.801.393
Begroting 2013
€ 3.599.100
Jaarrekening 2013
€ 3.663.647
Begroting 2014
€ 3.663.700
Jaarrekening 2014
€ 3.031.260
Begroting 2015
€ 2.912.100
Financiële kengetallen
19% = gelijk provincie
Gebaseerd op de begroting 2016 / opdrachtbrief 2016 Totale baten begroting (omzet)
€ 11.493.100
Totale deelnemersbijdrage PZH bijdrage = 26% (van de begroting van ODWH) Leiden = 24%
€ 11.318.300 € 2.911.750 € 2.617.200
Gebaseerd op de jaarrekeningen Eigen vermogen
Vreemd vermogen
Resultaat na bestemming
2010
€
188.869
€0
€0
2011
€
149.341
€0
€ - 51.415
2012
€ 1.172.710
€0
€ 373.306
2013
€ 1.269.722
€0
€ 109.502
2014
€ 1.371.818
€0
€
88.028
Algemene reserve
Overige reserve
Beschreven risico’s
Weerstandsvermogen
Gronden en terreinen
2013
€ 600.373
€ 427.688
€ 739.453
1,5
n.v.t.
2014
€ 931.141
€ 352.649
185
n.v.t.
Naam
Omgevingsdienst Midden-Holland
Postadres
Postbus 45, 2800 AA Gouda
Bezoekadres
Thorbeckelaan 5, 2805 CA Gouda
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
0182-545700
Vestigingsplaats
Gouda
Bestuurders en stemaandeel
Provincie Zuid-Holland Algemeen bestuur
Dagelijks bestuur
R. van der Sande (eigenaar-gedeputeerde) Algemeen bestuur 2 x 7 stemmen = 14 stemmen R.A. Janssen (vakgedeputeerde) 22% stemaandeel (gewogen naar budget begroting, 1 stem per € 250.000, -)
R.A. Janssen, plv. voorzitter
Andere deelnemers en stemaandeel
Gemeenten
11 stemmen = 17% 9 stemmen = 14% 9 stemmen = 14% 6 stemmen = 10% 5 stemmen = 8% 11 stemmen = 17%
Alphen aan den Rijn Bodegraven-Reeuwijk Gouda Krimpenerwaard Waddinxveen Zuidplas
Financieel belang PZH
Begroting 2012
€ 1.746.792
Jaarrekening 2012
€ 2.342.139
Begroting 2013
€ 3.493.583
Jaarrekening 2013
€ 3.901.653
Begroting 2014
€ 4.038.178
Jaarrekening 2014
€ 3.583.104
Begroting 2015
€ 3.659.127
Financiële kengetallen
Gebaseerd op de begroting 2016 / opdrachtbrief 2016 Totale baten begroting (omzet)
€ 25.412.853
Totale deelnemersbijdrage PZH bijdrage = 19 % (van de begroting van ODMH) Alphen aan den Rijn = 17 % Gouda = 8 % Zuidplas = 8 %
€ € € € €
16.064.182 3.051.510 2.630.903 1.251.227 1.249.066
Gebaseerd op de jaarrekeningen Eigen vermogen
Vreemd vermogen
Resultaat na bestemming
2010
€0
€0
€0
2011
€0
€0
€ 0
2012
€
749.000
€ 525.000
€ 257.000
2013
€ 2.107.000
€0
€ 759.000
2014
€ 2.852.000
€0
€ 709.000
Algemene reserve
Overige reserve
Beschreven risico’s
Weerstandsvermogen
Gronden en terreinen
2013
€ 632.000
€ 715.000
€ 957.500
1,5
n.v.t.
2014
€ 958.000
€ 1.186.000
€ 1.097.500
2
n.v.t.
186
Naam
Omgevingsdienst Haaglanden
Postadres
Postbus 14060, 2501 GB Den Haag
Bezoekadres
Zuid-Hollandplein 1
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
(070) 21 899 00
Vestigingsplaats
Den Haag
Bestuurders en stemaandeel
Provincie Zuid-Holland Algemeen bestuur
Dagelijks bestuur
Algemeen bestuur 2 x 25 stemmen = 29% stemaandeel (50/200e )
R. van der Sande (eigenaar-gedeputeerde) R.A. Janssen (vakgedeputeerde)
R.A. Janssen
Andere deelnemers en stemaandeel
Gemeenten
25 stemmen per lid, Totaal 50 = 27%
Den Haag 2 leden
24 stemmen x 1 lid= 14% 24 stemmen x 1 lid = 8% 24 stemmen x 1 lid = 8% 8 stemmen x 1 lid = 4% 8 stemmen x 1 lid = 4% 4 stemmen x 1 lid = 2% 4 stemmen x 1 lid = 2% 4 stemmen x 1 lid = 2%
Westland Zoetermeer Delft Pijnacker-Nootdorp Rijswijk Leidschendam-Voorburg Midden-Delfland Wassenaar
Financieel belang PZH
Begroting 2012
€
660.330
Jaarrekening 2012
€
Begroting 2013
€ 5.700.000
Jaarrekening 2013
€ 5.700.000
Begroting 2014
€ 6.213.477
Jaarrekening 2014
€ 6.590.071
Begroting 2015
€ 5.934.644
Financiële kengetallen
660.330
Gebaseerd op de begroting 2016 / opdrachtbrief 2016 Totale baten begroting (omzet)
€ 19.277.300
Totale deelnemersbijdrage PZH bijdrage = 31% (van de begroting van de ODH) Den Haag = 29% Westland = 19%
€ 19.277.300 € 5.934.645 € 5.596.379 € 3.637.191
Gebaseerd op de jaarrekeningen Eigen vermogen
Vreemd vermogen
Resultaat na bestemming
2010
€0
€0
€0
2011
€0
€0
€ 0
2012
€ 1.575.306
€0
€0
2013
€ 2.477.290
€0
€ 2.082.285
2014
€ 3.137.148
€0
€ 1.131.879
Algemene reserve
Overige reserve
Beschreven risico’s
Weerstandsvermogen
Gronden en terreinen
2013
€0
€ 395.005
900.000
2,3
n.v.t.
2014
€ 1.924.942
€ 80.327
€ 2.245.000
1
n.v.t.
187
Stichting Landelijk Meldpunt Afvalstoffen (SLMA) Algemeen In de logistieke keten van bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke stoffen zijn veel partijen actief. Het SLMA speelt een belangrijke rol bij het vergroten van het inzicht in de wijze waarop afvalstromen lopen en welke partijen daarbij betrokken zijn. Het SLMA is verantwoordelijk voor de registratie en het beheer van de meldingen van bedrijfs- en gevaarlijk afval in Nederland. Hieronder volgt de visie, rechtsvorm en het doel, bestuurlijk belang en de activiteiten en bevoegdheden van het wegschap. Onder het algemene deel volgt het specifieke deel. Visie en beleidsvoornemens De SLMA is opgericht door de provincies en fungeert voor hen als dienstverlenende organisatie voor het registreren en distribueren van de meldgegevens. Op grond daarvan kan de provincie toezicht en handhaving probleemgericht aanpakken. Rechtsvorm en doel
De stichting heeft ten doel het registreren en distribueren van meldgegevens. Hierbij wordt het inzicht in de wijze waarop afvalstromen lopen en welke partijen daarbij zijn betrokken vergroot. Het ministerie van I & M heeft besloten om per 1 januari 2013 de taken van de stichting onder te brengen bij een nieuwe unit leefomgeving bij Rijkswaterstaat. e
Het 4 kwartaal 2015 vindt een evaluatie plaats en zal de rechtsvorm opnieuw worden bezien. Bestuurlijk belang
De provincie verkrijgt door de meldgegevens inzicht in afvalstoffen en betrokken partijen. Het toezicht en de handhaving kunnen zij hierop afstemmen en probleemgericht aanpakken.
Activiteiten
Meldingsplicht voor bedrijven op grond van de Wet milieubeheer. De SLMA heeft de uitvoering uitbesteed aan Agentschap NL en de automatisering (het systeem Amice) aan Logica.
Bevoegdheden
•
Het verwerken van (schriftelijke) ontvangst- en afgiftemeldingen van bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke gevalstoffen;
• • • • • •
Het verstrekken van verwerkingsnummers; Het verstrekken en actualiseren van Amice-toegangsaccounts; Het verwerken van aanvragen voor bedrijfsnummers; Het doorvoeren van mutaties van gegevens in Amice; Rappellering aan niet-melders voor alle provincies; Het bewaken en verbeteren van de kwaliteit van de database met meldgegevens.
188
Specifiek deel Stichting Landelijk Meldpunt Afvalstoffen
Naam Postadres
Postbus 93144, 2509 AC Den Haag
Bezoekadres
Prinses Beatrixlaan 2, 2595 AL Den Haag
E-mailadres
www.ima.nl
Telefoonnummer
088-6025969
Vestigingsplaats
Den Haag
Bestuurders en stemaandeel
Provincie Zuid-Holland
n.v.t.
R.A. Janssen in Raad van Toezicht
Andere aandeelhouders en stemaandeel
Gemeenten
n.v.t.
Alle provincies hebben GS lid in de Raad van Toezicht zitten.
Financieel belang PZH
Begroting 2012
€ 334.054
Jaarrekening 2012
€ 334.054
Begroting 2013
€ 292.593
Jaarrekening 2013
€ 288.568
Begroting 2014
€ 276.210
Financiële kengetallen
Gebaseerd op de begroting 2014 Totale baten begroting (omzet)
€ 2.137.073
Bijdrage PZH
€
276.210
82% van het jaarlijks budget (circa 2,2 miljoen) wordt door de provincies uit het Provinciefonds betaald. 18% van het jaarlijkse budget komt uit eigen middelen. De provinciale bijdrage wordt in stappen verlaagd en vanaf 2013 met 25%. Het ministerie van I & M heeft besloten om per 1 januari 2013 de taken van de stichting onder te brengen bij een nieuwe unit leefomgeving bij Rijkswaterstaat. Het 4e kwartaal 2015 vindt een evaluatie plaats en zal de rechtsvorm opnieuw worden bezien. Gebaseerd op de jaarrekeningen Eigen vermogen
Vreemd vermogen
Resultaat na bestemming
2010
€ 3.339.526
€0
€ - 329.423
2011
€ 3.288.201
€0
€ - 51.325
2012
€ 3.320.427
€0
€
2013
€ 2.904.412
2013
Algemene reserve
Overige reserve
€ 1.060.987
€ 979.727
189
€0 Beschreven risico’s
32.226
€ - 416.015 Weerstandsvermogen
Gronden en terreinen
2. Bereikbaar en Verbonden Wegschap Tunnel Dordtse Kil Algemeen Het Wegschap Dordtse Kil beheert en exploiteert de toltunnel tussen Dordrecht en ’s-Gravendeel evenals de aansluitende wegen. De Kiltunnel is sinds 1 oktober 1977 de belangrijkste oeververbinding tussen de Hoeksche Waard en het Eiland van Dordrecht. De N 217 leidt door de Kiltunnel en sluit aan de Dordtse zijde aan op de industrieterreinen, de A16 en de N3. Hieronder volgt de visie, rechtsvorm en het doel, bestuurlijk belang en de activiteiten en bevoegdheden van het wegschap. Onder het algemene deel volgt het specifieke deel. Visie en beleidsvoornemens De Kiltunnel vormt een belangrijke schakel in de ontsluiting van het woon- en werkgebied van de betrokken gemeenten. Het wegschap draagt op deze wijze bij in het optimaliseren van weg-, vaarweg- en fietsinfrastructuur. Rechtsvorm en doel
De gemeenschappelijke regeling Wegschap Tunnel Dordtse Kil is een rechtspersoonlijkheid bezittend openbaar lichaam, opgericht met het doel het beheren en exploiteren van een niet-openbare toltunnel en de aansluitende wegverbindingen.
Bestuurlijk belang
De toltunnel vormt een belangrijke schakel in de ontsluiting van het woon- en werkgebied van de gemeenten Dordrecht, Binnenmaas, Strijen en ‘s’-Gravendeel. In het kader van de integrale bereikbaarheid draagt het wegschap bij in het optimaliseren van weg-, vaarweg- en fietsinfrastructuur.
Activiteiten
Het openbaar lichaam verwezenlijkt zijn taakstelling door:
• •
De financiële middelen voor de aanleg, onderhoud en exploitatie bijeen te brengen; De tunnel toegankelijk te stellen voor elke verkeersdeelnemer die tegen betaling van de tunnel gebruik wil maken;
•
Het heffen van tolgelden tot zodanige bedragen dat een rendabele exploitatie van de tunnel gewaarborgd wordt.
Bevoegdheden
Binnen de regeling ten aanzien van de belangenbehartiging waarvoor zij is getroffen en het gebied waarvoor zij geldt, kunnen bevoegdheden van regeling en bestuur worden overgedragen en toegekend, binnen de grens van artikel 54 van de Wet gemeenschappelijke regeling.
190
Specifiek deel Wegschap Dordtse Kil
Naam Postadres
Postbus 348, 3300 AH Dordrecht
Bezoekadres
Provincialeweg 43 nr. 102
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
078-6540849
Vestigingsplaats
Dordrecht
Bestuurders en Stemaandeel
Provincie Zuid-Holland Algemeen bestuur
Dagelijks bestuur
Algemeen bestuur 2 x 3 stemmen= 6/14e stemaandeel
R. van der Sande (eigenaar-gedeputeerde) F. Vermeulen (vakgedeputeerde)
F. Vermeulen
Andere deelnemers en stemaandeel
Gemeenten
2 x 2 stemmen 2 x 1 stem 2 x 1 stem
Gemeente Dordrecht Gemeente Binnenmaas Gemeente Strijen
Financieel belang PZH
Begroting 2012
€ 387.500
Jaarrekening 2012
€ 387.500
Begroting 2013
€ 387.500
Jaarrekening 2013
€ 387.500
Begroting 2014
€ 387.500
Jaarrekening 2014
€ 387.500
Begroting 2015
€ 387.500
Financiële kengetallen
Gebaseerd op de begroting 2016 Totale baten begroting (omzet)
€ 7.982.000
Totale deelnemersbijdragen PZH bijdrage = 50% (van het exploitatietekort) Dordrecht = 42% garantenbijdrage Binnenmaas = 6% Strijen = 2%
€ € € € €
775.000 387.500 325.500 46.500 15.500
Gebaseerd op de jaarrekeningen Eigen vermogen
Vreemd vermogen
Resultaat na bestemming
2010
€ -11.220.000
€ 52.983.000
€ 1.211.273
2011
€ -9.617.000
€ 49.412.000
€ 1.602.309
2012
€ - 8.164.000
€ 46.378.000
€ 1.453.000
2013
€ - 6.956.000
€ 43.879.000
€ 1.206.763
2014
€ - 5.469.000
€ 39.709.000
€ 1.487.000
Algemene reserve
Overige reserve
Beschreven risico’s
Weerstandsvermogen
Gronden en terreinen
2013
€ - 11.848.586
€ 3.685.446
0
0
€ 834.376
2014
€ - 6.956.377
--
€ 1.630.000
--
€ 733.999
191
3. Aantrekkelijk en Concurrerend Algemeen De provincie Zuid-Holland vervult een belangrijke rol als het gaat om de regionale economische ontwikkelingen in Zuid-Holland. Het verder uitbouwen van de regionale economie vindt plaats door:
• • • •
‘nieuw-ontwikkeling’ van bedrijfsterreinen; herstructurering van de bestaande bedrijfsterreinen; woningbouwontwikkeling in de Zuidplaspolder; het beter benutten van het innovatiepotentieel van Zuid-Holland door het mogelijk maken van financiering van vernieuwende en snelgroeiende bedrijven, bevorderen van samenwerking tussen ondernemers, kennisinstellingen en de overheid en gerichte promotie en acquisitie;;
•
verbetering van de ruimtelijke kwaliteit inclusief het vergroten de aantrekkingskracht van het vestigingsklimaat en een betere fysieke bereikbaarheid;
• • • •
herontwikkeling van saneringslocaties; (her)ontwikkeling van de voormalige afvalstortlocatie Derde Merwedehaven in de gemeente Dordrecht; versterken van de glastuinbouwcluster; herstructurering van de glastuinbouwgebieden.
Hieronder volgt de visie, rechtsvorm en het doel, bestuurlijk belang en de activiteiten en bevoegdheden van de (integrale) (glastuinbouw)ontwikkelingsmaatschappijen. Onder het algemene deel wordt specifiek ingegaan op de individuele projecten.
Visie en beleidsvoornemens Regionale economische ontwikkelingen in Zuid-Holland worden versterkt en uitgebouwd door nieuw- en herontwikkeling van bedrijfs- en glastuinbouwterreinen, woningbouwontwikkeling in de Zuidplasolder, het beter benutten van het innovatiepotentieel van Zuid-Holland, bodemsanering, herontwikkeling van saneringslocaties, (her)ontwikkeling van de voormalige afvalstortlocatie Derde Merwedehaven. Rechtsvorm en doel
De private rechtsvormen N.V., B.V. en C.V. worden ingezet om bedrijfs- en glastuinbouwterreinen te (her)ontwikkelen, de regionale economie te stimuleren en de aantrekkingskracht en de fysieke bereikbaarheid te optimaliseren. Daarnaast vindt via een stichtingsvorm bodemsanering en herontwikkeling van saneringslocaties plaats. De verhuur van de afvalstortlocatie Derde Merwedehaven verloopt door middel van een NVconstructie.
Bestuurlijk belang
Samenwerking tussen partijen vindt plaats door participatie in een publiek-private regionale ontwikkelingsmaatschappijen of stichtingsvorm, waarbij de ontwikkeling van een gebied voorop staat en uitvoering wordt gegeven aan gebieds- en/of locatieontwikkeling.
Activiteiten
• •
Herstructurering en nieuw-ontwikkeling bedrijventerreinen; Structureren en organiseren van de toegang tot financiering voor startende en groeiende innovatieve technologiebedrijven en projecten;
• • • •
Bodemsanering en herbestemming saneringslocaties; Voorkomen maatschappelijke stagnatie als gevolg van bodemverontreiniging; Verhuur van grond stortplaats; (Projectmatige)ontwikkeling van voormalige glastuinbouwterreinen, waarbij de economische potenties zoveel mogelijk worden benut.
Bevoegdheden
Wet ruimtelijke ordening, uitvoeringsbesluiten en verordeningen.
192
Specifiek deel Naam
Holding Integraal Ontwikkeling Westland (IOPW) N.V. Ontwikkelingsmaatschappij Het Nieuwe Westland B.V. Commanditaire Ontwikkelingsmaatschappij Het Nieuwe Westland C.V.
Postadres
Postbus 693, 2675 ZX Honselersdijk
Bezoekadres
Tiendweg 24, 2671 SB Naaldwijk
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
0174-639639
Vestigingsplaats
Naaldwijk
Bestuurders en aandeel
Provincie Zuid-Holland
13,66%
IOPW Holding N.V: AvA. : R. van der Sande Bestuur Holding N.V.: A. Bom
6,83%
Ontwikkelingsmaatschappij Het Nieuwe Westland CV: Raad v. Vennoten: A. Bom ONW B.V.: A.v.A.: A. Bom
Andere deelnemers en aandeel Holding N.V. 50%
Provincie Zuid-Holland 13,7%, Westland 77,5%, HHR Delfland 9,1%
Holding N.V. 50%
50% BNG gebiedsontwikkeling
ONW C.V. 49,75%
Provincie Zuid-Holland 6,5%, Westland 38,4%, HHR Delfland 4,5%
ONW C.V. 49,75%
49,75 Bankpartijen
ONW B.V. 0,5%
Holding N.V. heeft via B.V. 0,5% aandeel in C.V.
Financieel Belang
13,7% in Holding IOPW N.V. Totale beheerskosten € 16.000: Provinciaal deel 13,7%. 6,5% in ONW CV = € 1.354.533 gestort kapitaal tot 1-1-2010 € 980.491. (2004: € 478.100 en 2007: € 375.000). Provincie Zuid-Holland heeft zich als aandeelhouder in 2002 voor 10 jaar verbonden voor max. € 22.689.010 bij te dragen c.q. garant te staan t.b.v. niet rendabele projecten. Daarvan is voor € 5.536.118 de locatie Vijverberg te Naaldwijk (door de provincie) aangekocht om de aanleg van de (verlengde) veilingroute mogelijk te maken. De restant aanspraak van € 17.152.892 is per 21 maart verlopen en daardoor niet meer opeisbaar.
Financiële kengetallen
Gebaseerd op de jaarrekeningen. Eigen vermogen
Holding N.V.
Vreemd vermogen Resultaat na bestemming
Dividend PZH
2010
€ 102.661
€ 8.928
€ - 1.268
€0
2011
€ 108.328
€ 4.204
€
€0
2012
€ 92.296
€ 4.633
€ -16.032
€0
2013
n.n.t.b.
n.n.t.b.
n.n.t.b.
n.n.t.b.
Vreemd vermogen Resultaat na bestemming
Dividend PZH
Eigen vermogen
ONW CV
5.667
2010
€ 20.089.000
€ 17.653.000
€
891.000
€0
2011
€ 16.579.000
€ 20.070.000
€ -3.510.000
€0
2012
€ 13.951.000
€ 19.838.000
€ -2.628.000
€0
2013
€ 17.138.000
€ 20.335.000
€
Nominale waarde
Intrinsieke waarde
2010
€ 7.200
€ 14.269
€ 7.069
13,7%
2011
€ 7.200
€ 14.095
€ 6.895
13,7%
2012
€ 7.200
€ 14.873
€ 7.673
2013
n.n.t.b.
n.n.t.b.
n.n.t.b.
13,7%
Nominale waarde
Intrinsieke waarde
Stille reserve
Belang PZH 6,5%
Holding N.V.
ONW CV
690.000
€0
Stille reserve
Belang PZH
13,7%
2010
€ 980.491
€ 1.303.148
€ 322.657
2011
€ 980.491
€ 1.075.459
€ 94.968
6,5%
2012
€ 980.491
€
904.984
€ - 75.507
6,5%
2013
€ 980.491
€ 1.171.101
€ 190.610
6,5%
193
Naam
ROM-Drechtsteden
Postadres
Postbus 310, 3300 AH Dordrecht
Bezoekadres
Noordendijk 250
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
078-7702900
Vestigingsplaats
Dordrecht
Bestuurders en aandeel
Provincie Zuid-Holland Algemene vergadering Aandeelhouders
0,1% in Holding NV 5,2% in Kil lll CV 48,2 in Capital BV
R. van der Sande (eigenaar – gedeputeerde) A. Bom (vakgedeputeerde) ROM-D is een publiek private samenwerking met een structuur van Holding NV - Beheer NV – CV – Capital BV. De zeggenschap als eigenaar loopt ook via die structuur. De overheidspartijen zitten in de Holding. De Holding is aandeelhouder in Beheer NV (dus niet rechtstreeks). CV is de uitvoeringsorganisatie en de aandeelhouders(vennoten) mogen daar geen beheersdaden doen. Dat mag alleen ROM-D Beheer. Capital BV is eind 2012 als revolving fund opgericht. Er zijn vier vergaderingen: AVA Holding, AVA Beheer, AvA Capital BV en Vennotenvergadering CV. Tot nu toe werden AVA Holding en Vennotenvergadering CV gecombineerd gehouden, en AVA Beheer apart. De bedoeling is om in de toekomst alles te combineren tot 1 vergadering. Er is een Raad van Commissarissen (zit PZH niet in) waar de zeggenschap ligt tezamen met de directie. Aandeelhouders kunnen alleen maar goed of afkeuren. In 2005/2006 is een evaluatie opgesteld door de Drechtsteden en de provincie en in 2009 zijn kaders vastgesteld voor de vernieuwde ROM-D. In 2010 is een nieuw bedrijfsplan opgesteld, waarbij rekening is gehouden met de overgang van het project Noordoevers naar de gemeente Dordrecht. Besluitvorming over de in het vooruitzicht gestelde € 10 mln. kapitaalinjectie heeft bij voorjaarsnota in 2012 plaatsgevonden. De vernieuwde ROM-D Capital BV is eind 2012 mede door deze kapitaalsinjectie van de provincie van start gegaan. In 2013 is de structuur van de ROM-D aangepast. Hierdoor zijn in 2013 onderlinge kapitaalsbelangen ontstaan tussen verschillende vennootschappen van de ROM-D groep. In 2013 zijn er daardoor meer en grotere onderlinge kapitaalsbelangen ontstaan. Daarnaast is een beheer N.V. in het leven geroepen en een CV projecten waarin de verschillende projecten zijn ondergebracht. T.a.v. deze bestuursstructuur zal worden gekeken of deze kan worden vereenvoudigd, zonder dat dit ten koste gaat van de inbreng en invloed van de provincie op het geheel. In deze twee NV’s heeft de provincie geen direct belang. Door de financiële verschuivingen is het direct belang van de provincie in de Holding NV in 2013 gedaald van 8,5% naar 0,1% en is in het belang in de nieuwe ROM-D CV (Kil 3) gedaald ten opzichte van de opgeheven ROM-D CV van 14% naar 5,2%. Nog steeds wordt gewerkt aan de noodzakelijke verdere vernieuwing en versterking van ROM-D. GS hebben aangegeven dit, onder voorwaarden, te ondersteunen. Er is daarvoor een nieuw bedrijfsplan opgesteld.
Financieel Belang ROM-D Holding NV
PZH 0,1% (€ 3.858) van het gestort maatschappelijk kapitaal Gemeente Dordrecht 69% ( € 3.175.095) Gemeente Zwijndrecht 20% ( € 941.228) Gemeente Papendrecht 3,3% ( € 150.496) Gemeente Sliedrecht 2,8% ( € 127.819) Gemeente Hendrik Ido Ambacht 2,4% ( € 109.216) Gemeente Alblasserdam 2% ( € 93.517)
194
ROM-D Capital BV
PZH 48,2% (€ 10.000.000) van het gestort maatschappelijk kapitaal Gemeente Dordrecht 29,7% ( € 6.164.806) ROM-D Holding NV 22,1% ( € 4.573.847)
ROM-D Kil lll CV
PZH 5,2% (€ 561.326) Commanditair Kapitaal Dordrecht 7,4% (€ 801.959) Commanditair Kapitaal Zwijndrecht 2,7% (€ 286.376) Commanditair Kapitaal Papendrecht 1,8% ( € 194.279) Commanditair Kapitaal Sliedrecht 1,5% ( € 163.247) Commanditair Kapitaal Hendrik Ido Ambacht 1,3% ( € 140.989) Commanditair Kapitaal Alblasserdam 1,1% ( € 120.723) Commanditair Kapitaal BNG Gebiedsontwikkeling 10,5% ( 1.134.451) Commanditair Kapitaal ROM-D Beheer NV 0,4% ( 45.378) Commanditair Kapitaal OBR 5,2% ( € 561.155) Commanditair Kapitaal ROM-D Capital BV 62.9% ( € 6.793.369)
Financiële kengetallen
Gebaseerd op de jaarrekeningen
ROM-D Holding NV
Eigen vermogen
Vreemd vermogen Resultaat na bestemming
Dividend PZH
2010
€
42.681
€
20.000
€-
313
€0
2011
€
42.404
€
20.000
€-
277
€0
2012
€
40.619
€
21.500
€ - 1.785
€0
2013
€ 3.913.038
€ 4.557.197
€ - 1.834
€0
Vreemd vermogen Resultaat na bestemming
Dividend PZH
ROM-D Kill lll CV
Eigen vermogen
2010
€ 13.717.093
€ 8.422.077
€ - 3.567.210
€0
2011
€ 11.808.154
€ 9.546.612
€ - 1.908.939
€0
2012
€ 9.463.726
€ 10.626.027
€ - 2.344.426
€0
2013
€ 7.630.707
€ 15.630.647
€
ROM-D Capital BV
Eigen vermogen
2010
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
2011
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t. €0
194.265
€0
Vreemd vermogen Resultaat na bestemming
Dividend PZH
2012
€
16.338
€ 10.001.500
€ - 1.662
2013
€ 17.688.910
€ 1.057.397
€ 81.362
€0
Nominale waarde
Intrinsieke waarde
Stille reserve
Belang PZH
2010
€ 3.857
€ 3.627
€ - 230
8,5%
2011
€ 3.857
€ 3.604
€ - 253
8,5%
2012
€ 3.857
€ 3.452
€ - 405
8,5%
2013
€ 3.857
€ 3.280
€ - 577
8,5%
Nominale waarde
Intrinsieke waarde
Stille reserve
Belang PZH
2010
€ 561.326
€ 756.756
€ 195.429
14%
2011
€ 561.326
€ 651.442
€
90.115
14%
2012
€ 561.326
€ 360.627
€ - 200.699
14%
2013
€ 561.326
€ 396.484
€ - 164.842
14%
ROM-D Capital BV
Nominale waarde
Intrinsieke waarde
Stille reserve
Belang PZH
2010
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
2011
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
2012
€ 10.000.000 (31/12/2012 gestort)
€ 10.000.000
€0
36,1%
2013
€ 10.000.000
€ 8.529.440
€ - 1.470.560
36,1%
Holding ROM-D NV
ROM-D CV
195
Naam
InnovationQuarter (IQ)
Postadres
WTC The Hague, Prinses Margrietplantsoen 32, 2595 BR Den Haag
Bezoekadres
WTC The Hague, Prinses Margrietplantsoen 32, 2595 BR Den Haag
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
088-474 7255
Vestigingsplaats
Den Haag
Bestuurders en aandeel
Provincie Zuid-Holland
AvA
A. Bom (eigenaar/vakgedeputeerde)
Andere deelnemers en aandeel
Ministerie van EZ Gemeente Rotterdam Gemeente Den Haag Gemeente Delft Gemeente Leiden Gemeente Westland TU Delft Universiteit Leiden Leids Universitair Medisch Centrum Erasmus Medisch Centrum De taken van IQ zijn:
• •
•
Het stimuleren van de economische ontwikkeling in Zuid-Holland door door te investeren in vernieuwende en snelgroeiende bedrijven. Om de investeringen in deze bedrijven te realiseren werkt InnovationQuarter samen met partners (financiering & participatie); Het aantrekken en behouden van innovatieve bedrijven en investeringen naar/in de regio, die:
ο ο ο
Sector/cluster versterkend zijn; Leiden tot een toename in private R&D investeringen en/of Leiden tot een toename in werkgel egenbeheid (marketing & acquisitie);
Het innovatiepotentieel van het innovatieve MKB in de topclusters van Zuid-Holland ontsluiten en versterken door het smeden van samenwerkings verbanden tussen deze bedrijven onderling en met kennisinstellingen (ontwikkeling & innovatie).
De inhoudelijke focus van IQ ligt bij de speerpunten Cleantech, Life Sciences & Health, Safety & Security, Horticulture en Smart Industry. De geografische focus ligt op de gehele provincie ZuidHolland. Financieel Belang PZH
Bijdrage PZH
Financiele kengetallen
Totale bijdrage in participatiefonds bedraagt € 27.700.000
€ 10.000.000
Bijdrage PZH Bijdrage ministerie EZ Bijdrage gemeenten en kennisinstellingen Naam
Stichting Herontwikkeling Zellingwijk
Postadres
Dorpsstraat 87, 2831 AN Gouderak
Bezoekadres
Dorpsstraat 87, 2831 AN Gouderak
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
0182-379924
Vestigingsplaats
Gouderak
Bestuurders en stemaandeel
Provincie Zuid-Holland
€ 10.000.000 € 10.000.000 € 7.700.000
Bestuur A. Bom Andere deelnemers en stemaandeel
De directeur Bijzondere Projecten vertegenwoordigt de provincie als bestuurder in de stichting (GS-besluit van 13 januari 2004).
De Gemeente Ouderkerk Staat der Nederlanden (Ministerie van I en M) In 2012 wordt de sanering en herinrichting van de Zellingwijk afgerond. Medio 2012 is de oplevering
196
van de wijk gebeurd en zijn de huizen in de verkoop gegaan. In 2013 zijn de eerste woningen betrokken. Financieel Belang
Financiering vanuit Wet bodembescherming op basis van de begroting en door middel van bevoorschotting. Omzet circa € 63 miljoen, waarvan € 43 miljoen WBB middelen. Overige middelen verkregen via derden. Na afronding wordt de stichting geliquideerd.
Financiële kengetallen
Gebaseerd op de jaarrekening 2011 (Nog niet ontvangen) Eigen vermogen
Vreemd vermogen
Resultaat na bestemming
2010
n.n.t.b.
n.n.t.b.
n.n.t.b.
2011
n.n.t.b.
n.n.t.b.
n.n.t.b.
2012
n.n.t.b.
n.n.t.b.
n.n.t.b.
2013
n.n.t.b.
n.n.t.b.
n.n.t.b.
Naam
Proav NV
Postadres
Postbus 30715, 2500 GS Den Haag
Bezoekadres
Zuid-Hollandlaan 1, 2596 AW Den Haag
E-mailadres Telefoonnummer
070-3426082
Vestigingsplaats
Schiedam
Bestuurders en aandeel
Provincie Zuid-Holland
AvA 100% aandeelhouder
Voltallig GS R. van der Sande (eigenaar-gedeputeerde) R.A. Janssen (vakgedeputeerde)
Algemene vergadering Aandeelhouders Uitoefening taken aandeelhouders gedelegeerd aan Statencommissie. B. & M. Directietaken gemandateerd aan 1e en 2e rapporteur Financiën (vertegenwoordigende taken) en de directeur Bijzondere Projecten (procuratiehouder).
Stortplaats is gesloten en er wordt gewerkt aan een gecombineerd plan dat de wijze beschrijft van eindafwerking, herinrichting en nazorg van de stortplaats. Andere deelnemers en aandeel
De provincie is enig aandeelhouder
Financieel belang PZH en Financiële kengetallen
Opgecomen Landen B.V. is een 100% deelneming van Proav N.V. Gebaseerd op de jaarrekeningen Eigen vermogen
Vreemd vermogen Resultaat na bestemming
Dividend PZH
2010
€ 9.241.091
€ 4.024.111
€ - 561.659
€0
2011
€ 7.557.084
€ 3.638.280
€ - 1.684.007
€0
2012
€ 6.950.575
€
967.793
€-
€0
2013
€ 5.736.619
€
111.755
€ - 1.213.956
€0
Nominale waarde
Intrinsieke waarde
Stille reserve
Belang PZH
2010
€0
€ 9.241.091
€ 9.241.091
100%
2011
€0
€ 7.557.084
€ 7.557.084
100%
2012
€0
€ 6.950.575
€ 6.950.575
100%
2013
€0
€ 5.736.619
€ 5.736.619
100%
197
606.509
Grondbank RZG Zuidplas Algemeen De provincie Zuid-Holland vervult een belangrijke rol als het gaat om de regionale economische ontwikkelingen in Zuid-Holland. Het verder uitbouwen van de regionale economie vindt plaats door:
• • •
‘nieuw-ontwikkeling’ van bedrijfsterreinen; herstructurering van de bestaande bedrijfsterreinen; structureren en organiseren van de toegang tot financiering voor startende en groeiende innovatieve technologiebedrijven en projecten;
•
verbetering van de ruimtelijke kwaliteit inclusief het vergroten de aantrekkingskracht van het vestigingsklimaat en een betere fysieke bereikbaarheid;
• •
herontwikkeling van saneringslocaties; storten van afval door het in verhuur geven van het terrein van de voormalige Derde Merwedehaven in de gemeente Dordrecht;
• •
versterken van de glastuinbouwcluster; herstructurering van de glastuinbouwgebieden;
programmering van ontwikkelingen, de strategische grondverwerving en uitnamen van gronden, de financiering, de kwaliteitsbewaking en het coördineren van de uitvoering van ruimtelijke projecten. Hieronder volgt de visie, rechtsvorm en het doel, bestuurlijk belang en de activiteiten en bevoegdheden van de (integrale)gebiedsprojecten. Onder het algemene deel wordt specifiek ingegaan op de individuele projecten. Visie en beleidsvoornemens De nadruk bij de integrale en regionale gebiedsgerichte projecten ligt op de programmering, plannen en onderlinge afstemmen van activiteiten en projecten. Daarbij spelen de strategische ligging van gronden, de financiering, de kwaliteitsbewaking en de borging van de realisatiekracht een belangrijke rol. Door hieraan invulling te geven komen gewenste ontwikkelingen van de grond. Rechtsvorm en doel
Ten behoeve van de realisatie van de Interregionale Regionale Programma’s (IRP’s) zijn gemeenschappelijke regelingen gevormd en zij ondersteunen het realiseren van de gebiedsontwikkeling. Zij hebben het doel in samenwerking met andere (publieke)partijen een integrale en regionale gebiedsontwikkeling te realiseren.
Bestuurlijk belang
Activiteiten
Bevoegdheden
Het binnen een aangegeven gebied, in onderlinge samenhang:
• • • • • •
Programmeren, plannen en onderling afstemmen van ontwikkelingen en activiteiten; Kwaliteitsbewaking en financiering plannen; Realiseren van concrete projecten. Ruimtelijke inrichting en vormgeving van het gebied; Het gezamenlijk financieren van ontwikkelingen en plannen; Adviseren en overleg voeren over concrete activiteiten.
Binnen de regeling ten aanzien van de belangenbehartiging waarvoor zij is getroffen en het gebied waarvoor zij geldt, kunnen bevoegdheden van regeling en bestuur worden overgedragen en toegekend, binnen de grens van artikel 54 van de Wet gemeenschappelijke regeling.
198
Naam
GR Grondbank RZG Zuidplas
Postadres
Projectbureau Driehoek RZG Zuidplaspolder P/a provincie Zuid-Holland Postbus 90602 2509 LP Den Haag
Bezoekadres
Zuid-Hollandplein 1, 2596 AW Den Haag
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
06-50203140 (C. Habben Janssen)
Vestigingsplaats
Den Haag
Bestuurders en stemaandeel
Provincie Zuid-Holland Algemeen bestuur
Dagelijks bestuur
Algemeen bestuur 2 x 8 stemmen = 16/40e stemaandeel
R. van der Sande (eigenaar-gedeputeerde) A. Bom (vakgedeputeerde)
A. Bom
Andere deelnemers en stemaandeel
Gemeenten
2 x 8 stemmen 2 x 2 stemmen 2 x 1 stem 2 x 1 stem
Gemeente Rotterdam Gemeente Zuidplas Gemeente Gouda Gemeente Waddinxveen
Financieel belang PZH
Begroting 2012
€ 1.822.000
Jaarrekening 2012
€ 1.700.000
Begroting 2013
€ 1.790.000
Jaarrekening 2013
€ 1.790.000
Begroting 2014
€ 1.760.000
Jaarrekening 2014
€ 1.760.000
Begroting 2015
€ 1.664.000
Financiële kengetallen
Gebaseerd op de begroting 2016 Totale baten begroting (omzet)
€ 7.930.000
Totale deelnemersbijdragen PZH bijdrage = 40% Rotterdam = 40% Zuidplas = 9% Gouda = 6% Waddinxveen = 5%
€ 3.890.000 € 1.556.000 € 1.556.000 € 350.100 € 233.400 € 194.500
Gebaseerd op de jaarrekeningen Eigen vermogen
Vreemd vermogen
Resultaat na bestemming
2010
€0
€ 105.300.000
€0
2011
€0
€ 114.100.000
€ - 28.000.000
2012
€ - 28.000.000
€ 105.100.000
€ - 2.000.000
2013
€ - 30.000.000
€ 95.500.000
€
193.234
2014
€ - 30.000.000
€ 85.000.000
€
547.145
Algemene reserve
Overige reserve
Beschreven risico’s
Weerstandsvermogen
Gronden en terreinen
2013
- € 30.000.000
€0
€ 30.000.000
0
€ 74.447.903
2014
-€ 30.000.000
€ 193.234
€ 30.000.000
0
€ 67.153.184
199
Warmtebedrijf Infra N.V. Algemeen De provincie Zuid-Holland is voor circa 10% aandeelhouder van het Warmtebedrijf Infra N.V. De provincie ondersteunt dit initiatief en levert zo haar bijdrage in de reductie van het broeikaseffect. In 2006 heeft de provincie twee miljoen als aandelenkapitaal geplaatst. In 2010 heeft een herstart plaatsgevonden en is het Warmtebedrijf gesplitst in Warmtebedrijf Infra en Warmtebedrijf Exploitatie. Visie en beleidsvoornemens Door middel van deelname aan het Warmtebedrijf Infra N.V. levert de provincie ZuidHolland een bijdrage aan de nationale klimaatdoelstellingen door reductie van de broeikasgassen. Door het warmtebedrijf zal in de eindsituatie industriewarmte worden geleverd ten behoeve van circa 50.000 woning-equivalenten in Rotterdam. Dit leidt tot een emissiebeperking van 70-80 ton per jaar en een betere lokale luchtkwaliteit. Rechtsvorm en doel
De vennootschap heeft ten doel het in eigendom houden en het beheren van infrastructuur behorende tot een warmtetransportsysteem in het kader van CO²-emissiebeperking en verbetering van lokale luchtkwaliteit door benutting van warmte in plaats van gas.
Bestuurlijk belang
De provincie ondersteunt dit initiatief en levert zo haar bijdrage in de reductie van het broeikaseffect. Het warmtebedrijf is op 2 juli 2010 gesplitst in Warmtebedrijf Infra en Warmtebedrijf Exploitatie.
Activiteiten
De vennootschap Warmte Infra N.V. dat de aanleg en instandhouding, het beheer, onderhoud en de ontwikkelingen van een warmtetransportsysteem in de regio Rotterdam. In 2012 wordt een warmte-uitkoppeling bij AVR gerealiseerd en de aanleg van warmtetransportleidingen. De eerste warmtelevering zal plaatsvinden in 2012.
Bevoegdheden
•
Het warmtetransportsysteem is exclusief in gebruik gegeven aan het Warmtebedrijf Exploitatie N.V.;
•
Het op instructie van het Exploitatiebedrijf aanleggen, verwerven, realiseren en in stand houden van nieuwe en bestaande infrastructuur;
• • •
Het aangaan en uitvoeren van gebruikersovereenkomsten; De emissiereductie van CO²en NOX; Het financieren en stellen van zekerheid voor schulden van zichzelf en anderen.
200
Specifiek deel Naam
Warmtebedrijf Infra N.V.
Postadres
Postbus 6575, t.a.v. S. Pistorius, 3002 AN Rotterdam
Bezoekadres
Beursplein 37, Kamer 5.21, 3011 AA Rotterdam
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
010-2053753
Vestigingsplaats
Rotterdam
Bestuurders en stemaandeel
Provincie Zuid-Holland
8% aandelen
J.F. Weber aandeelhouder in A.v.A.
Andere aandeelhouders en stemaandeel
Gemeenten
85% aandelen
Rotterdam. Kapitaalverstrekking in het kader van doorstart groot 38 miljoen, waarvan 10 miljoen tijdelijk. Tevens garantstelling voor € 100.000.000 t.b.v. Rabobank en BNG, om de nodige kredietfaciliteiten ter beschikking te laten stellen. Banken hebben pandrecht op de aandelen. Woonbron
5% aandelen Financiële kengetallen
Aandelen verpand en in onderpand gegeven bij Rabobank en BNG.
Gebaseerd op de jaarrekening 2013 Het warmtebedrijf is op 2 juli 2010 gesplitst in Warmtebedrijf Infra en Warmtebedrijf Exploitatie. Uitgekeerde bijdragen aan de provincie € 200.000. Getroffen voorziening € 1.800.000 - € 150.000 (intrinsieke waarde) = Huidige voorziening € 1.650.000. In de periode 2011/2012 heeft de gemeente Rotterdam extra kapitaal bijgestort ter versteviging van de balanspositie mede in verband met de aard en omvang van de aanlegkosten van het leidingennetwerk. Gebaseerd op de jaarrekeningen Eigen vermogen
Vreemd vermogen
Resultaat na bestemming
Dividend PZH
2010
€ 1.933.921
€ 2.043.237
€ - 1.196.204
€0
2011
€ 17.825.593
€ 2.804.628
€
271.672
€0
2012
€ 35.336.838
€ 78.528.757
€-
368.755
€0
2013
€ 34.862.581
€ 87.218.826
€-
474.257
€0
Nominale waarde
Intrinsieke waarde
Stille reserve
Belang PZH
2010
€ 1.800.000
€ 154.714
€ - 1.645.286
8%
2011
€ 1.800.000
€ 114.714
€ - 1.685.286
8%
2012
€ 1.800.000
€ 136.447
€ - 1.663.552
8%
2013
€ 1.800.000
€ 106.947
€ - 1.693.053
8%
201
4. Bestuur en Samenleving Algemeen De provincie Zuid-Holland neemt binnen het programma Bestuur deel in een drietal interprovinciale samenwerkingsverbanden. Het voornaamste doel van deze deelnemingen is gezamenlijke belangenbehartiging op nationaal en Europees niveau. Onderstaand volgen de visie, rechtsvorm en het doel, bestuurlijk belang en de activiteiten en bevoegdheden van deze samenwerkingsverbanden. In het specifieke deel wordt ingegaan op de drie afzonderlijke vormen van samenwerking. Visie en beleidsvoornemens De provincie Zuid-Holland neemt deel in een aantal samenwerkingsverbanden met andere provincies. Het voornaamste doel is gezamenlijke belangenbehartiging in de nationale en Europese besluitvormingsarena’s. Rechtsvorm en doel
Het IPO is een vereniging van de 12 Nederlandse provincies. De overige twee deelnemingen zijn samenwerkingsverbanden zonder formele juridische rechtsvorm, gebaseerd op bestuurlijke afspraken, beleidsstukken of overeenkomsten. Het doel van de drie samenwerkingsverbanden is belangenbehartiging en daarmee beïnvloeding van de besluitvorming op nationaal en Europees niveau. Het Huis van de Nederlandse Provincies (HNP) is een Verenigingen van 13 leden naar Belgisch recht, waarvan Zuid-Holland een van de leden is. De regio Randstadsamenwerking in Brussel is een informeel samenwerkingsverband bestendigd middels een MoU op 10 november 2011.
Bestuurlijk belang
De belangenbehartiging draagt bij aan de realisatie van de door de provincie ZuidHolland geformuleerde belangen, afgeleid van de provinciale kerntaken en prioriteiten zoals neergelegd in het coalitieakkoord.
Activiteiten
Bevoegdheden
• • • •
Standpuntbepaling; Kennisdeling/ontwikkeling-Europese/ nationale Lobby; Beïnvloeding/belangenbehartiging; Vertegenwoordiging.
Het IPO fungeert als vertegenwoordigend orgaan van de 12 Nederlandse provincies en heeft een belangrijke, doch niet formeel vastgestelde adviesrol naar de nationale overheid alsook het bedrijfsleven en de (samenwerkende) gemeenten. De dagelijkse aansturing ligt in handen van de provincies via afvaardiging in het IPO-bestuur. Het Huis van de Nederlandse provincies faciliteert de provincies bij hun Brusselse activiteiten en adviseert het IPO-bestuur inzake Europese aangelegenheden. Ook voor de P4 geldt dat er sprake is van een signalerende en adviserende rol ten behoeve van Europese belangenbehartiging, lobby en beleidsbeïnvloeding in de Europese arena.
202
Specifiek deel Naam
Vereniging Interprovinciaal overleg
Postadres
Postbus 16107, 2500 BC Den Haag
Bezoekadres
Muzenstraat 61, 2511 WB Den Haag
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
070-8881212
Vestigingsplaats
Den Haag
Bestuurders en aandeel
Provincie Zuid-Holland
Bestuurslid
2 leden PS R. Janssen (vakgedeputeerde)
Bestuurslid
Andere deelnemers en aandeel Overige 11 Nederlandse provincies. Financieel Belang
Statuten van de vereniging bepalen dat de deelnemers de kosten van het IPO moeten voldoen.
Financiële kengetallen
In 2012 bedroeg de totale bijdrage van alle provincie € 7.432.000 waarvan de PZH bijdrage € 970.226 bedraagt.
Naam
Regio Randstad in Brussel (P4)
Postadres
--
Bezoekadres
Trierstraat 59-61, B-1040 Brussel
E-mailadres
[email protected],
Telefoonnummer
0032-(0)27379955
Vestigingsplaats
Brussel
Bestuurders en aandeel
Provincie Zuid-Holland Bestuurslid
Bestuurslid
R. van der Sande
Andere deelnemers en aandeel
Overige drie provincies in de Randstad: Noord-Holland, Utrecht en Flevoland.
Financieel Belang PZH
De provincie Utrecht geldt als penvoerder van het samenwerkingsverband. Kostenverdeling via verdeelsleutel bestuursovereenkomst, waarbij het aandeel van de PZH 38,242% van de kosten is.
Financiële kengetallen
In 2012 bedroeg de PZH bijdrage € 236.000 incl. aandeel Huis der Provincies = 38,242%
Naam
Huis van de Nederlandse Provincies
Postadres
--
Bezoekadres
Trierstraat 59-61, B-1040 Brussel
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
0032-(0)27379957
Vestigingsplaats
Brussel
Bestuurders en aandeel
Provincie Zuid-Holland
Bestuurslid
R. van der Sande
Andere deelnemers en aandeel
Overige provincies.
Bestuurslid
Financieel belang PZH
Statuten van de vereniging bepalen dat de deelnemers de kosten van het Huis der Nederlandse provincies voldoen.
Financiële kengetallen
In 2012 bedroeg de PZH bijdrage € 236.000 incl. aandeel Europese samenwerking Randstadprovincies (P4) = 38,242%
203
5. Middelen Algemeen De provincie Zuid-Holland neemt deel in een aantal naamloze vennootschappen via een relatief klein aandelen pakket. Deze deelnemingen vallen onder de categorie overige verbonden partijen, waarbij niet wordt ingezet op een proactieve rol in de deelname. Hieronder volgt de visie, rechtsvorm en het doel, bestuurlijk belang en de activiteiten en bevoegdheden van de overige deelnemingen. Onder het algemene deel wordt specifiek ingegaan op de individuele deelname. Visie en beleidsvoornemens De provincie neemt deel in twee banken met de hoogste kredietwaardigheid. Statutair is bepaald dat alle aandelen in het bezit dienen te zijn van publiekrechtelijke lichamen. De provincie neemt vanuit dit oogpunt deel in deze banken. Verder betreft het hier een deelname in een energie- en waterbedrijf. In maart 2011 is besloten tot vervreemding van deze aandelen. Hiertoe is het onderhandelingstraject gestart. Rechtsvorm en doel
De banken hebben de vorm van een naamloze vennootschap, met als doel bank van en voor de overheid te zijn. Het energie - en waterbedrijf is ook een naamloze vennootschap die zich toelegt op de energievoorziening in brede zin.
Bestuurlijk belang
De deelname betreft een relatief klein aandelen pakket en wordt veelal vanuit het publieke belang en verantwoordelijkheid ingegeven.
Activiteiten
Bevoegdheden
• • • • •
Kredietverlening Betalingsverkeer Advisering Energie en water levering Diverse bevoegdheden in het kader van financiële dienstverlening en kredietverstrekking gericht op de publieke sector
•
Het leveren van energie aan individuele burgers en bedrijven
204
Specifiek deel Naam
Delta NV
Postadres
Postbus 548, 4330 KA Middelburg
Bezoekadres
Poelendaelesingel 10, 4335 JA Middelburg
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
0118-88200
Vestigingsplaats
Den Haag
Bestuurders en aandeel
Provincie Zuid-Holland
5 aandelen en 8 bonusaandelen Algemene vergadering van Aandeelhouders = Stemaandeel nihil R. van der Sande (eigenaar-gedeputeerde)
A.v.A Andere deelnemers en aandeel
Diverse deelnemers Financieel Belang PZH
PZH heeft 5 aandelen (niet volgestort) en 8 bonusaandelen = totaal 0,04% Aandelen zijn in het verleden om niet verkregen. In 2011 is € 22.251 dividend uitgekeerd. In maart 2011 is besloten de aandelen te vervreemden. De onderhandelingen hierover lopen nog.
Financiële kengetallen
Gebaseerd op de jaarrekeningen Nominale waarde
Intrinsieke waarde
Stille reserve
Belang PZH
2010
€0
€ 609.416
€ 322.657
0,0524%
2011
€0
€ 617.707
€ 617.707
0,0524%
2012
€0
€ 621.919
€ 621.919
0,0524%
2013
€0
n.n.t.b.
n.n.t.b.
n.n.t.b
Vreemd vermogen Resultaat na bestemming
Dividend PZH
Eigen vermogen 2010
€ 1.183.000.000
€ 1.522.000.000
-€ 178.000.000
€ 22.251
2011
€ 1.180.000.000
€ 1.797.000.000
€ 83.000.000
€ 22.251
2012
€ 1.185.000.000
€ 1.993.000.000
€ 81.000.000
€ 17.801
2013
€ 1.213.000.000
€ 2.013.000.000
€ 75.000.000
€ 17.801
Naam
N.V. Bank Nederlandse Gemeenten
Postadres
Postbus 30305, 2500 GH Den Haag
Bezoekadres
Koninginnegracht 2, 2541 AA Den Haag
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
070-3750750
Vestigingsplaats
Den Haag
Bestuurders en aandeel
Provincie Zuid-Holland
610.350 aandelen van € 2,50 = 1,1% Stemaandeel nihil
Algemene vergadering van Aandeelhouders
AvA
R. van der Sande
Andere deelnemers en aandeel Diverse deelnemers Financieel Belang
PZH heeft 610.350 aandelen (volgestort) = totaal 1,1% aandeelhouder. Jaarlijks wordt dividend uitgekeerd.
Financiële kengetallen
Gebaseerd op de jaarrekeningen
205
Nominale waarde
Intrinsieke waarde
Stille reserve
Belang PZH
2010
€ 141.806
€ 25.439.388
€ 25.297.582
1,096%
2011
€ 141.806
€ 26.855.400
€ 26.713.544
1,096%
2012
€ 141.806
€ 29.791.184
€ 29.649.377
1,096%
2013
€ 141.806
n.n.t.b.
n.n.t.b.
1,096%
Eigen vermogen
Vreemd vermogen Resultaat na bestemming
Dividend PZH
2010
€ 2.259.000.000
€ 116.274.000.000
€ 257.000.000
€ 1.519.772
2011
€ 1.897.000.000
€ 134.563.000.000
€ 256.000.000
€ 1.403.805
2012
€ 2.752.000.000
€ 139.477.000.000
€ 332.000.000
€
701.403
2013
€ 3.430.000.000
€ 127.753.000.000
€ 283.000.000
€
909.422
Naam
NWB NV
Postadres
Postbus 580, 2501 CN Den Haag
Bezoekadres
Rooseveltplantsoen 3, 2517 KR Den Haag
E-mailadres
[email protected]
Telefoonnummer
070-4166266
Vestigingsplaats
Den Haag
Bestuurders en aandeel
Provincie Zuid-Holland
33 A aandelen en 40 B aandelen = Stemaandeel nihil
Algemene vergadering van Aandeelhouders
AvA
R. van der Sande
Andere deelnemers en aandeel Diverse deelnemers Financieel Belang
PZH heeft 33 aandelen A en 40 aandelen B = totaal < 0,1% Jaarlijks wordt dividend uitgekeerd.
Financiële kengetallen
Gebaseerd op de jaarrekeningen Nominale waarde
Intrinsieke waarde
Stille reserve
Belang PZH
2010
€ 4.538
€ 1.313.352
€ 1.308.814
0,53%
2011
€ 4.538
€ 1.493.068
€ 1.488.530
0,53%
2012
€ 4.538
€ 1.541.428
€ 1.536.890
0,53%
2013
€ 4.538
n.n.t.b.
n.n.t.b.
0,53%
Vreemd vermogen Resultaat na bestemming
Dividend PZH
Eigen vermogen 2010
€ 1.135.000.000
n.n.t.b.
€ 91.000.000
€ 42.750
2011
€ 1.188.000.000
n.n.t.b.
€ 75.000.000
€ 24.582
2012
€ 1.226.000.000
n.n.t.b.
€ 40.000.000
€0
2013
€ 1.256.000.000
n.n.t.b.
€ 34.000.000
€0
206
Paragraaf Grondbeleid
Belang grondbeleid (functies) voor de provincie Provinciale Staten hebben de basisprincipes van het provinciale grondbeleid vastgelegd in de Nota Grondbeleid 2013. Het provinciaal grondbeleid onderkent vier basisprincipes:
•
grondbeleid is een middel om provinciale doelen te bereiken;
•
grondbeleid is marktconform;
•
grondbeleid wordt op een wijze uitgevoerd die de vastgoedmarkt niet verstoort;
•
grondbeleid is gericht op het behoud van waarde.
Op een aantal terreinen is de provincie direct verantwoordelijk voor de realisatie van plannen:
•
de aanleg van provinciale wegen, vaarwegen, fietspaden en openbaar vervoerverbindingen, ook wel de grijze doelen genoemd en
•
de realisatie van NatuurNetwerk Nederland (voorheen ecologische hoofdstructuur) en recreatiegebieden, ook wel de groene doelen genoemd.
Voor wat betreft de realisatie van de groene doelen zal de provincie in 2016 zelf gronden aan- en verkopen en beheren. Tot en met 2013 werden deze taken in opdracht van de provincie uitgevoerd door de Dienst Landelijk Gebied (DLG) en het Bureau Beheer Landbouwgronden (BBL). Op basis van het Bestuursakkoord Grond (najaar 2013) zijn vanaf 2014 deze taken van DLG / BBL door de provincie overgenomen. Er is een onderscheid in aanpak van het grondbeleid tussen grijze en groene doelen. Voor de realisatie van de grijze doelen dient de provincie over alle gronden te beschikken en voert de provincie een actief grondbeleid: verwerven en in het uiterste geval onteigenen. Voor de groene doelen is de focus gericht op het betrekken van grondeigenaren bij de realisatie van deze doelen en krijgen eigenaren ruimte om zelf te realiseren, vrijwel altijd met inzet van de daartoe beschikbare subsidiemiddelen. Uiteindelijk zal ook hier actieve grondverwerving en onteigening aan de orde kunnen zijn. Een bijzonder onderdeel van het provinciaal groene grondbeleid betreft verkoop in het kader van het zgn. ‘grondvoor-grond beginsel’: de financiering van de realisatie van het NatuurNetwerk Nederland (NNN) uit de verkoop (of ruil) van voormalig BBL-bezit dat buiten de begrenzing van het NNN of andere groene doelen ligt. De provincie is verantwoordelijk voor de hoofdlijnen van de ruimtelijke ordening / ontwikkeling, dat is vastgelegd in de Visie Ruimte en Mobiliteit (VRM). Lokale overheden en regionale samenwerkingsverbanden zijn primair verantwoordelijk voor de realisatie, maar de provincie brengt partijen bij elkaar en bespreekt de gewenste ruimtelijke ontwikkeling en adviseert of denkt mee over de haalbaarheid en risicobeheersing van gebiedsontwikkelingsprojecten. Er worden maatregelen genomen door risico’s te verdelen tussen partners (benoemen van rollen en verantwoordelijkheden) en actief te sturen op de risico’s die de provincie toevallen. Bij opstelling van de business case wordt een risicomarge aangehouden (bv. Grond-voor-grond). Andere risico’s worden in de risicoparagraaf van de provinciale begroting (Grondbank Zuidplas en OntwikkelingsMaatschappij Nieuw Westland) opgenomen De provincie heeft er voor gekozen om maar beperkt direct betrokken te zijn bij risicodragende ontwikkeling. Het betreft haar deelname in de Grondbank Zuidplas, de Regionale OntwikkelingsMaatschappij Drechtsteden (ROM-D) en de Ontwikkelingsmaatschappij Nieuw Westland.
207
Bij de uitvoering van het provinciaal grondbeleid worden de financiële consequenties en risico’s in beeld gebracht. Dit vergt een gedegen kennis van markt en beleid. De provincie neemt maatregelen om risico's te beheersen. Door monitoring van de uitvoeringsplanning en –realisatie kan bijgestuurd worden op de risicofactoren. De provincie beschikt, net als andere overheden, over instrumenten, zoals onteigening of toepassing voorkeursrecht om plannen te realiseren en daarmee risico's te beheersen. Uitvoering van het grondbeleid in 2016 Projecten Op bijgaande kaart staan de belangrijkste projecten waaraan de provincie in 2016 een bijdrage zal leveren, verdeeld naar categorie. Belangrijkste projecten 2016
Bron: Cartografie provincie Zuid-Holland. Vervoersprojecten Ook in 2016 zal de RijnlandRoute het belangrijkste vervoersproject zijn. De provincie is in onderhandeling met alle eigenaren om de grond op minnelijke basis te verwerven. De procedure ter verkrijging van een onteigeningstitel loopt. De Koninklijke besluiten worden naar verwachting medio 2016 afgegeven. Ondertussen lopen de onderhandelingen door. Daarnaast wordt voor ca. 50 kleine en grote projecten in 2016 aangekocht; een paar belangrijke projecten zijn op bovenstaand kaart aangegeven.
208
Projecten NatuurNetwerk Nederland (NNN) en Recreatie om de Stad (RodS) Ten behoeve van de beleidsrealisatie van natuur en recreatie zijn in 2016 grondtransacties noodzakelijk. Daarbij wordt onderscheid gemaakt in:
• •
Levering van gronden aan gemeenten in het kader van Recreatie om de Stad (RodS) Aankopen en doorlevering van gronden ten behoeve van de realisatie van het NatuurNetwerk Nederland (NNN; voorheen Ecologische Hoofd Structuur EHS)
De levering van gronden in het kader van de RodS wordt in 2016 afgerond. De doorlevering van provinciale recreatiegebieden aan gemeenten wordt verder voortgezet. De doorlevering van gronden ten behoeve van inrichting en beheer van natuurgebieden dient overeenkomstig het Hoofdlijnenakkoord 2016 - 2019 en Europese regelgeving gelijke kansen te bieden aan iedere geïnteresseerde partij (level playing field) op basis van marktconforme prijsvorming. Bij de selectie van de beste partij dient aan de beoordeling van de kwaliteit van het inrichtings- en beheerplan een zwaar gewicht te worden toegekend. Gebiedsontwikkeling Een aantal opgaven van de provincie is zo omvangrijk dat de provincie een veel intensievere samenwerking zoekt met de regio. Voor het Buijtenland van Rhoon heeft Commissie Veerman (oud-minister van Landbouw) advies gegeven leidend tot een meer organische ontwikkeling van het gebied waarbij gebiedspartijen (‘gebiedscorporatie’) voor ontwikkeling en realisatie verantwoordelijk zijn. Inmiddels heeft de provincie al een aanzienlijk deel van de gronden in eigendom verworven en de aankoop van gronden in het gebied wordt ook in 2016 voortgezet. In Krimpenerwaard is met gemeente en hoogheemraadschap (in beginsel) afgesproken dat zij de gebiedsrealisatie ter hand nemen. Voor dit gebied zijn de vastgoedstrategie en business case opgesteld en geaccepteerd. Met de gemeente Goeree Overflakkee is afgesproken om agrarische gronden van de provincie in een periode van drie jaar te kopen ter realisatie van plannen in de noordrand van het eiland. In de Zuidplas is de provincie met een belang van 40% aandeelhouder in de Grondbank Zuidplas. Overdracht van gronden van BBL: Groene Grond. Overeenkomstig afspraken tussen Rijk en Provincie(s) in de Bestuursovereenkomst Grond (2013) heeft de provincie het beschikkingsrecht gekregen over ruim 4.800 ha grond van het Bureau Beheer Landbouwgronden (BBL, categorieën BBL-nieuw en BBL-oud). In 2014 hebben de provincie Zuid-Holland en het Rijk de overdracht van het economische eigendom geregeld. De juridische eigendom wordt gefaseerd aan de provincie geleverd. Met het Rijk is in het Bestuursakkoord Natuur afgesproken dat de provincie gronden die niet voor de beleidsrealisatie nodig zijn, zal verkopen en de (netto) opbrengsten zal inzetten voor de afronding van het NatuurNetwerk Nederland. Deze verkopen vinden plaats onder de noemer Grond-voor-Grond. Monitor Grond-voor-Grond Sinds 2014 is de provincie in het kader van Grond-voor-Grond bezig met de planmatige verkoop van het overtollige BBL-bezit buiten het NatuurNetwerk Nederland of andere provinciale doelen conform de onderstaande planning (zie tabel onder punt 1). Deze planning is gebaseerd op de veronderstelling dat, zonder dat er sprake is van marktprijs-verstoring (zie tekst onder punt 3), jaarlijks circa 300 ha landbouwgrond kan worden verkocht. Daarnaast kunnen sommige gronden nog niet worden verkocht, omdat gestudeerd wordt op inzet van deze gronden ten behoeve van meegekoppelde belangen van partners met wie de provincie gebiedsontwikkeling mogelijk wil maken. De resultante is een planning van het op de markt zetten van de gronden in de periode tot 2027. Deze planning vormt de kern van de verantwoording over de realisatie van Grond-voor-Grond.
209
1. Realisatie en Prognose verkoop Grond-voor-Grond. In juni 2014 heeft het college van Gedeputeerde Staten ingestemd met de notitie “Verkoop BBL oud bezit” waarin de verwachting van het te verkopen areaal tot 2027 is opgenomen. Deze prognose van de opbrengsten is opgenomen in de Begroting 2015, Begroting 2016 en in de Meerjarenraming 2016-2019. In onderstaande tabel is de planning van de bruto verkoopopbrengsten opgenomen. Jaar:
ha:
€:
2016
299
18,8 mln
2017
255
13,7 mln
2018
296
14,6 mln
2019
231
9,9 mln
Bij de jaarrekening zal beoordeeld worden of er redenen zijn de (planning van) de opbrengstrealisatie aan te passen, bijvoorbeeld omwille van de ontwikkeling op de agrarische markt of signalen van prijsverstoring ten gevolge van het handelen van de provincie. Via de reguliere planning en control producten zal de begroting zo nodig worden aangepast. 2. Waarderingsbeleid Grond-voor-Grond De balanspositie van de Grond-voor-Grond gronden is verwerkt in de cijfers van de jaarrekening 2014 en is door de externe accountant van de provincie gecontroleerd en als correct beoordeeld. Het verschil tussen de opbrengsten uit verkoop van de grond, minus risicofactor, minus boekwaarde verkochte grond en minus verkoopkosten is in de begroting opgenomen als dekkingsmiddel voor de realisatie van de NatuurNetwerk Nederland doelstellingen. 3. Marktprijsverstoring De te verkopen gronden zijn allemaal in 2014 gewaardeerd en worden volgens het provinciale grondbeleid marktconform op de markt gezet. Tot op heden (medio 2015) wijken de verkoopopbrengsten marginaal af van de ramingen. Evenmin zijn er tekenen van marktverstoring. De waardering van de gronden uit 2014 en de prognose van de verkoop vormt eveneens het uitgangspunt voor de komende monitoring. Om de effecten van het handelen van de provincie (en andere partijen) op de vastgoedmarkt inzichtelijk te maken, zal de ontwikkeling op de agrarische grondmarkt worden gevolgd aan de hand van de door het Kadaster beschikbaar gestelde informatie en analyses. Dit kan leiden tot aanpassing van de ramingen maar ook het afzettempo. Zoals eerder betoogd is daar tot op heden geen aanleiding voor, maar in de jaarrekening zal hierop worden teruggekomen. Bekend is dat het Bureau Beheer Landbouwgronden zogenaamde Bufferzonegronden buiten de beleidscontour, in 2016 in de provincie Zuid-Holland op de (agrarische) markt zal brengen. Ook andere provincies brengen grond op de agrarische markt, maar uiteraard niet in onze provincie. 4.Tijdelijk Beheer Het tijdelijke beheer van de in bezit zijnde gronden is vanaf 1 januari 2015 overgenomen door de provincie. In juli 2014 heeft het college van Gedeputeerde Staten het “Provinciaal beheerkader voor het tijdelijk beheer van de BBL-gronden” vastgesteld en volgens dat kader zijn alle gronden in één of meerjarige geliberaliseerde pacht uitgegeven tegen marktprijzen. Dit tijdelijke beheer heeft betrekking op de te verkopen gronden, maar ook op de reeds ingerichte NNN gronden. Voor 2016 worden de opbrengsten geraamd op € 1,3 mln en de kosten op € 0,8 mln. Als gevolg van de verkoop van het overtollige bezit en het “doorleveren” van ingerichte gronden aan de terrein beherende organisaties zullen de kosten en opbrengsten uit tijdelijk beheer de komende jaren geleidelijk afnemen.
210
Verbonden partijen met grondexploitaties Provinciale deelnemingen hebben over het algemeen geen financiële risico’s die afhankelijk zijn van toekomstige grondopbrengsten. Alleen in de Zuidplaspolder is daarvan sprake als gevolg van de deelname in de publieke grondbank Zuidplaspolder. Deze gemeenschappelijke regeling heeft gronden aangekocht voor de ontwikkeling van woningen, bedrijven en glastuinbouw. De provincie heeft in 2013 een voorziening getroffen in verband met de mogelijke verliezen op deze grondportefeuille. Voorts neemt de provincie deel aan:
•
De Regionale OntwikkelingsMaatschappij Drechtsteden (ROM-D).
•
De Ontwikkelingsmaatschappij het Nieuwe Westland (ONW).
Beide participaties zijn publiek-private samenwerkingsverbanden. De provincie beoogt geen actieve rol in deze samenwerkingsverbanden en probeert haar risico voortvloeiend uit deze samenwerkingsverbanden zo veel mogelijk te beperken. Inmiddels heeft de provincie haar rol in de ONW beperkt tot die van stille vennoot en het risico is niet groter dan de omvang van het gestorte vermogen. Strategisch bezit Strategische aankopen worden gedaan als de provincie in de gelegenheid komt om onder gunstige voorwaarden grond aan te kopen die in de nabije toekomst nodig kunnen zijn voor uitvoering van provinciaal beleid. De provincie heeft daar tot op heden spaarzaam gebruik van gemaakt. Beheer en verkoop verspreid provinciaal bezit De provincie is eigenaar van een behoorlijk aantal verspreid liggende gronden van meestal beperkte omvang. Vaak zijn deze gronden meegekocht voor een provinciaal doel. Deze zogenaamde overhoeken zijn incourante onbebouwde percelen, die niet (meer) van belang zijn voor de uitvoering van een provinciaal project of provinciale dienst en waarvan behoud om strategische redenen niet aan de orde is. Deze gronden worden zoveel mogelijk verkocht. De netto-opbrengst uit verkoop voor 2016 is begroot op € 0,5 mln. Indien dat niet mogelijk blijkt, worden deze onbebouwde percelen in huur of pacht uitgegeven. Door een meer marktconform verhuurbeleid verwacht de provincie een lichte toename van de opbrengst uit verhuur. Overige grondposities De provincie is eigenaar van de ondergrond van provinciale wegen en vaarwegen en van het provinciehuis. Deze gronden zijn dus onlosmakelijk verbonden met de functie van het gebouwde dat zich daarop bevindt. Op de grond voor wegen en vaarwegen wordt afgeschreven in overeenstemming met het vigerende afschrijvingsregime van wegen of vaarwegen in respectievelijk 30 of 40 jaar. Op de ondergrond van het provinciehuis wordt niet afgeschreven (op het bouwwerk zelf wel). Er is geen risico verbonden aan deze geactiveerde grondposities.
211
Paragraaf Subsidies In deze paragraaf staan de budgettaire grenzen voor de subsidieverstrekking vermeld, zoals die door Provinciale Staten zijn vastgesteld.
Subsidies 2016 en het Uniform Subsidie Kader (USK) Voor activiteiten wordt op basis van een wettelijk voorschrift geregeld waarvoor subsidie wordt verstrekt. Hiertoe hebben Provinciale Staten een Algemene subsidieverordening vastgesteld. De Algemene subsidieverordening Zuid-Holland 2013 (Asv) is op 12 december 2012 door Provinciale Staten vastgesteld. Op 1 juli 2013 is deze in werking getreden. In de Asv zijn de uitgangspunten van het Uniform Subsidie Kader (USK) opgenomen. Deze betreffen: Uitgangspunten Uniform Subsidie Kader 1
Uitvoerings- en verantwoordingsarrangementen: proportionaliteit en sturing op prestaties Maatregel
Hoogte subsidiebedrag
Verantwoording
Arrangement 1
Tot € 25.000
Desgevraagd verantwoording over de prestatie (doorgaans steekproefsgewijs)
Arrangement 2
Vanaf € 25.000 tot € 125.000
Verantwoording over de prestatie (aanvullend steekproefsgewijs)
Arrangement 3
Vanaf € 125.000
Verantwoording over de kosten en prestaties
2
Uniformering en vereenvoudiging van begrippen en subsidieprocessen
3
Het opzetten en uitvoeren van een beleid om misbruik en oneigenlijk gebruik te voorkomen: verantwoord vertrouwen
Voor de subsidieregelingen, die in de tabel boekjaar- en projectsubsidies 2016 zijn opgenomen zijn regels vastgesteld en is het USK van toepassing. Daar waar Europese financiering van subsidies dan wel staatssteun aan de orde is, die niet verleend kan worden onder de de-minimisvrijstellingsverordening, is het USK niet van toepassing. Voor deze subsidies < € 125.000 dient naast verantwoording over de prestaties ook verantwoording over de kosten plaats te vinden.
De basis voor de subsidieplafonds 2016 Op grond van artikel 5 van de ASV stellen Provinciale Staten subsidieplafonds vast. Gedeputeerde Staten kunnen een door Provinciale Staten vastgesteld plafond onderverdelen in deelplafonds voor afzonderlijke onderdelen van de regels waarvoor het plafond is vastgesteld. Indien deelplafonds worden vastgesteld doen Gedeputeerde Staten daarvan mededeling aan Provinciale Staten. De subsidies worden vervolgens met inachtneming van de vastgestelde subsidieplafonds verstrekt. Een aantal subsidieplafonds 2016 zijn gelijktijdig met de Voorjaarsnota 2015 door Provinciale Staten vastgesteld met statenvoordracht 6798 van 1 juli 2015. Bijstellingen en aanvullingen hierop zijn gelijktijdig met deze begroting vastgesteld (statenvoordracht xxxx, dd. 11 november 2015).
Gevolgen van het Hoofdlijnenakkoord 2015-2019 voor de subsidieplafonds 2016 Op basis van het Hoofdlijnenakkoord 2015-2019 zijn de volgende subsidieplafonds bij de Voorjaarsnota 2015 aangepast: Het begrotingssubsidie voor Stichting Biobased Delta komt met ingang van 2016 te vervallen. Deze organisatie kan vanaf 2016 een beroep doen op de subsidieregeling regionale netwerken topsectoren Zuid Holland; Het subsidieplafond voor de 1.6.51 Subsidieregeling sanering en bemiddeling verspreide glastuinbouw werd op nul gesteld.
213
In de Statenvoordracht xxxx, dd. 11 november 2015 zijn de volgende subsidieplafonds 2016 aangepast: De intensivering van extra € 10 mln. op jaarbasis voor het Uitvoeringsprogramma Groen (UPG) is in het subsidieplafond ( en deelplafonds) voor 1.6.59 de Uitvoeringsregeling Groen Zuid Holland 2014 verwerkt. Of overige intensiveringen uit het Hoofdlijnenakkoord 2015-2019 uitmonden in subsidies en moeten leiden tot een subsidieplafond is nu nog onbekend. Hierover wordt indien van toepassing op een later moment besloten.
Tabellen met de subsidiebedragen 2016 De totale subsidieomvang voor begrotings-, boekjaar- en de projectsubsidies worden in de onderstaande tabellen samengevat. Een gedetailleerde toelichting bij de tabellen is opgenomen in de betreffende statenvoordrachten 6798 van 1 juli 2015 en xxxx van 11 november 2015. Hiernaar wordt kortheidshalve verwezen. Tabel: Begrotingssubsidies 2016 in vergelijking met 2015 Programma
Doel
Naam instelling
Maximaal te subsidiëren bedrag 2015
Maximaal te subsidiëren bedrag 2016
1
1.1
Gemeente Westland (toezichthouders en reddingsbrigade zandmotor)
1
1.3
Waterschap Rivierenland (2016: samenwerkingsovereenkomst Water en Groen)
341.198
341.198
1
1.4
Consulentschap IVN-Zuid Holland
150.000
2.000.000
330.110
330.110
1
1.4
Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard
0
125.000
1
1.4
Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard
1
1.4
Staatsbosbeheer
1
1.5
Recreatieschap Midden Delfland
1
1.5
Faunabeheereenheid Zuid Holland
1
1.5
1 1
1.462.322
0
0
1.500.000
1.697.303
481.921
300.000
300.000
Waterschap Hollandse Delta (akkerrandenbeheer en bodemdiversiteit)
250.000
0
1.5
Coöperatie Hoeve Biesland BA
139.422
139.422
1.5
Stichting Wandelnet
40.994
0
1
1.5
Stichting Landelijk Fietsplatform
35.894
0
2
2.2
Fietsersbond
42.731
42.731
2
2.2
Arriva NL (sociale veiligheid)
499.500
167.800
2
2.2
Rijkswaterstaat (Sandelingenknoop)
350.000
0
2
2.2
Rijkswaterstaat (Spitsstroken A15)
2.340.000
0
2
2.3
Connexxion Water (veerdienst Maassluis-Rozenburg)
134.741
89.632
2
2.3
Gemeente Gorinchem (uitvoering verennetwerk)
168.635
169.711
2
2.4
Natuur- en Milieufederatie Zuid Holland
3
3.1
Innovation Quarter (voorheen ROM Zuidvleugel)
3
3.1
Stichting Biobased Delta
3
3.6
Erfgoedhuis Zuid-Holland
3
3.6
Stichting Jeugdtheaterhuis Zuid Holland
3
3.6
Kunstgebouw
3
3.6
Zuid-Hollandse Popunie
3
3.6
3
3.6
3 4
125.000
0
1.000.000
1.000.000
200.000
0
1.675.273
1.675.273
203.700
203.700
1.222.200
1.222.200
127.313
127.313
Stichting Restauratie Opleidingsprojecten Zuid West
20.370
20.370
SKR/S.E.O.P.
30.555
30.555
3.6
Bevrijdingsfestival
23.648
23.648
4.2
Stichting Tympaan Instituut
1.675.040
1.675.040
214
Programma
Doel
Naam instelling
Maximaal te subsidiëren bedrag 2015
Maximaal te subsidiëren bedrag 2016
4
4.2
4
4.2
Stichting Zorgbelang Zuid-Holland
2.387.193
2.387.193
Stichting JSO
5.868.308
5.868.308
4
4.2
Probiblio
5.092.642
5.092.640
Totalen
27.934.092
25.013.765
Toelichting op de tabel:
1.
Conform het Hoofdlijnenakkoord 2015-2019 wordt voor lonen en prijzen voor 2016 geen prijscompensatie
2.
De kolom maximaal te subsidiëren bedragen 2015 is gebaseerd op de meest recente besluitvorming over de
toegepast, alle budgetten volgen de nullijn en worden niet voor inflatie gecorrigeerd; verstrekking van deze subsidies;
3.
Uit de kolom maximaal te subsidiëren 2016 blijkt welke organisaties op basis van het Hoofdlijnenakkoord 2015-2019 in 2016 subsidie ontvangen.
Tabel: Boekjaar- en projectsubsidies 2016 Subsidieregeling nr.
Titel van de regeling
Doel
1.6.36
Subsidieregeling restauratie van rijksmonumenten 2013
1.6.42 1.6.45
Totaal subsidieplafond 2015
Totaal subsidieplafond 2016
3.6
1.514.381
1.440.000
Subsidieregeling Erfgoedlijnen
3.6
4.435.631
1.794.381
Subsidieregeling reizigersplatforms Zuid Holland
2.3
80.000
80.000
1.6.46
Subsidieregeling molens Zuid-Holland 2013
3.6
400.000
350.000
1.6.47
Subsidieregeling planvorming bedrijventerreinen en greenports Zuid Holland
3.1
250.000
0
1.6.51
Subsidieregeling sanering en bemiddeling verspreide glastuinbouw 2013
1.5
200.000
0
1.6.53
Subsidieregeling cultuurnetwerkers Zuid Holland 2013
3.6
176.000
176.000
1.6.59
Uitvoeringsregeling Groen (URG) Zuid Holland 2014
1.5
28.735.450
23.684.000
1.6.63
Bevorderen intergemeentelijke samenwerking Zuid Holland 2015
4.1
250.000
250.000
1.6.68
Subsidieregeling Natuur-en Landschapsbeheer Zuid Holland 2016
1.5
8.243.999
35.700.001
1.6.69
Uitvoeringsregeling Plattelands Ontwikkelingsprogramma 20142020 Zuid Holland
1.5
140.000
9.400.000
1.6.70
Subsidieregeling Mobiliteit Zuid-Holland
2.2
103.448.604
111.192.205
147.874.065
184.066.587
Totaal
Ter toelichting dient de volgende opmerking: 1.
Indien bij de subsidieverstrekking rangschikking aan de orde is, is dit vermeld in de betreffende subsidieregeling.
2.
Het bij de 1.6.70 subsidieregeling Mobiliteit Zuid-Holland vermelde bedrag voor het subsidieplafond 2015 betreft het “vergelijkbare” subsidieplafond voor de Uitvoeringsregeling Brede Doeluitkering Verkeer en Vervoer 2013.
215
Paragraaf EU-subsidies Inleiding De beleidsdoelen die de provincie heeft gesteld met het provinciale Uitvoeringsprogramma Groen, het economische clusterbeleid en duurzaam innovatiebeleid kunnen mede worden vormgegeven met steun vanuit Europese subsidieprogramma’s. Daarom wordt ingezet op maximale benutting van middelen die beschikbaar zijn via Europese programma’s om provinciale doelen te realiseren. Dit is vooral belangrijk nu de beleidsdoelen onder druk komen te staan door bezuinigingen vanuit het Rijk. Er bestaan verschillende Europese subsidieprogramma’s voor de lopende periode 2014-2020 die mogelijkheden bieden voor projecten op het grondgebied van Zuid-Holland. De uitdaging is deze mogelijkheden samen met partners binnen de provincie te verzilveren. De provincie speelt hierbij een actieve, sturende rol. Binnen diverse programma’s heeft de provincie een rol in de besluitvorming over de toekenning van subsidies. Deze paragraaf biedt een overzicht van de middelen in de verschillende Europese subsidieprogramma’s. De programmaperiode 2014-2020 heeft een doorlooptijd t/m eind 2023. Dit is een direct gevolg van de n+3 regel, uitgaven gepland in 2020 moeten uiterlijk in 2023 zijn gedaan. Europese subsidieprogramma’s periode 2014-2020 (bedragen x € 1 mln)
Kansen voor West II (EFRO)
33,8
Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP3)
54,4
Interreg / Overig
31,8
Totaal
120,0
Realisatie Aanvankelijk ligt de focus de komende jaren op het van de grond krijgen van voldoende projecten om 100% van het beschikbare budget te benutten, daarna is het van belang de voortgang van de projecten en de benutting (en uitputting) van de voor Zuid-Holland beschikbare budgetten goed te monitoren. Dit staat ook in directe relatie tot prestatie-indicator 4.1.7.a in programma 4 van de begroting: het bedrag ( € mln.) dat is benut binnen EU subsidieprogramma’s (Kansen voor West II, POP3, Interreg en overige) in de periode 2014-2023. Aan het einde van de programmaperiode in 2023 moet dus de volledige 120 mln. zijn gerealiseerd. N+3 Tijdige realisatie van een voldoende hoog projectvolume is daarbij ook van groot belang om te voldoen aan de zogenaamde N+3 regel: elke jaartranche van de verschillende programma’s (Kansen voor West II en POP3) moet uiterlijk drie jaar na afloop van dat jaar volledig zijn besteed. Deze N+3 regel geldt op programmaniveau en niet voor de provincie afzonderlijk. Toch monitoren we ook specifiek de opgave voor Zuid-Holland. Rol provincie De provincie is op drie manieren betrokken bij projecten: door zelf te participeren in een project als eindverantwoordelijke of als partner; door het verlenen van cofinanciering aan een project uit Zuid-Holland; door het begeleiden van projecten uit Zuid-Holland om succesvol gebruik te maken van de Europese subsidiemogelijkheden. Naar verwachting zullen vanaf eind 2015 de eerste Europese projecten binnen de lopende budgetperiode (2014-2020) in uitvoering komen. Deze projecten hebben een meerjarig karakter.
217
OP Kansen voor West (KvWII) Binnen het Operationeel Programma Kansen voor West kunnen Europese subsidies worden aangevraagd door partijen binnen de vier Randstadprovincies voor projecten op het gebied van de kenniseconomie (Innovatie/Valorisatie MKB) en de koolstofarme economie. De provincie is actief betrokken bij de beoordeling en selectie van projecten die voor subsidie in aanmerking komen. Vanwege het karakter van de N+3 regel hoeven pas eind 2017 de eerste uitgaven te worden verantwoord. Het programma is namelijk in 2014 gestart (2014+3=2017). Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP3) De Europese subsidies voor plattelandsontwikkeling (POP3) worden ingezet binnen de kaders van het provinciale Uitvoeringsprogramma Groen en zijn gericht op bevordering van het agrarisch ondernemerschap (concurrentiekracht en innovatie), duurzaam beheer van natuurlijke hulpbronnen (inclusief water) en goede conditie van het platteland (biodiversiteit, natuur en landschap). De verdeling van de Europese subsidie verloopt via de provinciale Uitvoeringsregeling POP3. Vanwege het karakter van de N+3 regel hoeven pas eind 2017 de eerste uitgaven te worden verantwoord. Het programma is namelijk in 2014 gestart (2014+3=2017). Interreg De provincie Zuid-Holland kan binnen vijf Interreg programma’s projecten indienen (Interreg VA 2 Zeeën, Interreg VA Vlaanderen – Nederland, Interreg VB Noordzee, Interreg VB Noord West Europa en Interreg Europe). Binnen de Interreg programma’s kunnen Europese subsidies worden aangevraagd voor projecten waarin partijen uit meerdere landen 'grensoverschrijdend' samenwerken. De programma’s werken met periodieke oproepen voor indiening van projectvoorstellen - een soort tenders waarbinnen projectaanvragen kunnen worden ingediend. De provincie heeft in alle Interreg programma’s een adviserende rol bij de beoordeling van projecten. Daar waar relevant wordt projectdeelname als (lead)partner door de provincie zelf gestimuleerd. Overige Programma’s De provincie heeft als doelstelling om naast de gangbare programma’s zoals EFRO, ook middelen te verwerven uit andere programma’s, zoals Horizon 2020 en Life+.
218
Financiële Begroting Inleiding De Financiële Begroting is gebaseerd op het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV). De indeling van de Financiële Begroting is als volgt: 1.
Overzicht baten en lasten
2.
Toelichting baten en lasten 2.1 Gronden waarop de ramingen zijn gebaseerd 2.2 Indexering 2.3 Rente 2.4 Loonkosten 2.5 Kostenverdeling 2.6 Uitkering Provinciefonds 2.7 Opcenten Motorrijtuigenbelasting 2.8 Kapitaallasten 2.9 Investeren, waarderen en afschrijven 2.10 Verklaring verschillen Begroting na Voorjaarsnota 2015 - Begroting 2016 2.11 Verklaring verschillen Jaarrekening 2014 - Begroting 2016
3.
Algemene dekkingsmiddelen
4.
Recapitulatie structureel en reëel begrotingsevenwicht
5.
Uiteenzetting financiële positie 5.1 Nieuw beleid 5.2 Arbeidskosten gerelateerde verplichtingen 5.3 Verleende garanties en waarborgen 5.4 Staat van reserves en voorzieningen 5.5 Toelichting op de reserves en voorzieningen 5.5.0 Algemene reserves 5.5.1 Programmareserve 1 5.5.2 Programmareserve 2 5.5.3 Programmareserve 3 5.5.4 Programmareserve 4 5.5.5 Programmareserve 5 5.5.6 Voorzieningen 5.6 Staat van activa 5.7 Investeringskredieten
219
1. Overzicht baten en lasten
(bedragen x €1.000)
Jaarrekening
Begroting
Begroting
Raming
Raming
Raming
2014 2015 na VJN
2016
2017
2018
2019
Lasten Programma 1 Groen, Waterrijk en Schoon
248.020
244.372
232.822
200.257
184.093
175.228
2 Bereikbaar en Verbonden
372.795
320.037
316.969
305.097
334.847
321.083
97.219
97.262
99.861
78.259
76.896
61.745
177.189
52.294
45.106
40.122
35.749
35.151
3 Aantrekkelijk en Concurrerend 4 Bestuur en Samenleving 5 Middelen Totaal Lasten
9.370
37.197
35.809
39.042
46.617
49.458
904.592
751.162
730.567
662.776
678.202
642.665
Baten Programma 1 Groen, Waterrijk en Schoon 2 Bereikbaar en Verbonden 3 Aantrekkelijk en Concurrerend
81.078
68.894
58.676
59.955
53.062
49.089
103.216
125.612
13.862
8.198
9.409
13.258
16.784
5.501
3.819
504
504
498
4 Bestuur en Samenleving
122.915
813
813
813
813
813
5 Middelen
556.057
520.473
602.199
590.783
590.211
594.755
Totaal Baten
880.051
721.293
679.369
660.253
653.999
658.411
Totaal saldo van baten en lasten
-24.542
-29.869
-51.198
-2.523
-24.203
15.746
Bijdrage uit reserve Programma 1 Groen, Waterrijk en Schoon 2 Bereikbaar en Verbonden 3 Aantrekkelijk en Concurrerend
29.007
45.674
45.126
14.748
14.692
9.354
177.387
34.054
123.405
110.776
128.580
108.824
20.627
29.876
25.502
12.399
15.084
105
1.100
464
0
0
0
17.953
16.511
26.398
8.736
1.924
15.283
244.975
127.216
220.896
146.660
160.280
133.566
4 Bestuur en Samenleving 5 Middelen Totaal Bijdrage uit reserve Storting in reserve Programma 1 Groen, Waterrijk en Schoon 2 Bereikbaar en Verbonden 3 Aantrekkelijk en Concurrerend 4 Bestuur en Samenleving 5 Middelen Totaal Storting in reserve Resultaat
22.104
22.445
15.331
0
0
0
124.552
60.902
142.215
129.863
122.344
125.719
28.875
8.581
8.644
10.125
10.125
10.125
100
0
0
0
0
0
16.034
5.419
3.507
4.149
3.608
13.468
191.666
97.347
169.698
144.137
136.077
149.312
28.767
0
0
0
0
0
220
2. Toelichting baten en lasten 2.1 Gronden waarop de ramingen zijn gebaseerd De basis voor de begroting en het meerjarenperspectief is het financieel perspectief tot en met de Voorjaarsnota 2015. De Begroting 2016 en de meerjarenraming 2016-2019 zijn opgebouwd op basis van de vastgestelde meerjarenraming 2015-2018, de Voorjaarsnota 2015, het hoofdlijnenakkoord 2015-2019 en de Meicirculaire 2015. Voor de ontwikkeling van de financiële ruimte wordt verwezen naar het overzicht in het Budgettair kader aan het begin van dit boekwerk. Bij het opstellen van de begroting is verder onder andere rekening gehouden met de onderstaande uitgangspunten. 2.2 Indexering Conform het Hoofdlijnenakkoord 2015-2019 volgen alle budgetten de nullijn en worden niet voor inflatie gecorrigeerd. Prijsontwikkelingen worden binnen de desbetreffende doelen en programma's opgevangen. Als de inflatie (substantieel) hoger wordt dan tot op heden voorzien, moet dit worden opgevangen binnen de ontwikkeling van het accres van het Provinciefonds. IN alle andere gevallen wordt tot een integrale afweging binnen het financieel kader overgegaan. In deze begroting is geen sprake van een (substantieel) hogere inflatie. 2.3 Rente De rentelasten vloeien voort uit de meerjarige ontwikkeling van de financieringsbehoefte en de (teruglopende) eigen financieringsmiddelen. Voor 2016 is bij de berekening van het te hanteren rentepercentage op investeringen rekening gehouden met de volgende vier rentepercentages: Rentepercentage voor lang geld (10 jaar fixed)
1,45%
Prognose marktrente (10 jaar fixed)
2,72%
Feitelijke rentedruk
4,49%
De omrekening van deze percentages leidt tot een berekende rente van 2,67% (vergelijk Begroting 2015 2,94%). 2.4 Loonkosten (zie ook 2.5 Kostenverdeling) De personele formatie van de provincie Zuid Holland is afgestemd op het takenpakket van de provincie, zoals dat is vastgesteld door het bestuur (Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten). Deze formatie is de basis van het loonkostenbudget. De loonkosten worden op basis van vaste normen in de begroting opgenomen. Voor iedere functieschaal is een normbedrag vastgesteld gebaseerd op 98% van het maximum van de functieschaal. Vervolgens wordt, rekening houdend met een vacatureruimte van minimaal 2%, het loonbudget bepaald op basis van 98% van de formatie x het normbedrag. Jaarlijks worden de bedragen bijgesteld met de gevolgen van CAOstijgingen en het werkgeversaandeel van de premies. Daarnaast hebben Provinciale Staten budget beschikbaar gesteld voor het geraamde tekort op de loonkosten als gevolg van de uitlooptoelagen en minplaatsingen (zie ook Kadernota 2013-2016). In 2016 gaat het om een bedrag van € 3,6 mln. Op termijn loopt dit bedrag verder terug tot € 3 mln in 2019. Na 2028 dalen de effecten onder de € 1 mln en na 2035 onder de € 0,1 mln. Bij deze cijfers is rekening gehouden met het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. 2.5 Kostenverdeling Conform de beleidsnota Kostprijsberekening en renteberekening (Provinciale Staten besluit 6172 d.d. 28 april 2010) worden de apparaatslasten, op basis van de geraamde capaciteitsinzet op taken, toegerekend aan de programma’s. Apparaatslasten bestaan uit directe en indirecte lonen en materiële overhead.
221
De apparaatslasten zijn op basis van geraamde capaciteitsinzet als volgt aan de programma's toegerekend: Kosten
Begroting 2015 (stand NJN)
Begroting 2016
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
(bedragen x € 1.000)
Totaal te verdelen
144.426
148.217
143.098
144.184
142.092
1 Groen, Waterrijk en Schoon
22.760
32.384
31.626
31.327
31.197
2 Bereikbaar en Verbonden
55.572
53.223
51.283
50.590
49.899
3 Aantrekkelijk en Concurrerend
26.832
27.124
26.193
25.851
25.693
4 Bestuur en Samenleving
29.860
19.141
18.622
18.344
18.002
Verdeling naar programma
5 Middelen Totale verdeling
9.401
16.346
15.373
18.072
17.301
144.426
148.217
143.098
144.184
142.092
De afwijking tussen 2016 en 2015 van in totaal € 3,8 mln wordt voor het grootste gedeelte verklaard door de decentralisatie Jeugdzorg met ingang van 1 januari 2015 die is vertaald vanaf de Begroting 2016. 2.6 Uitkering Provinciefonds (Programma 5 Middelen, baten) De meerjarenraming voor de uitkering uit het Provinciefonds is gebaseerd op de Meicirculaire 2015. Hierin zijn zowel de meerjarige ontwikkelingen aangegeven ten aanzien van de algemene uitkering als van decentralisatieuitkeringen. Bij het ramen van de inkomsten uit het Provinciefonds hanteert de provincie een reguliere behoedzaamheid van € 2 mln voor het opvangen van kleine afwijkingen in de algemene uitkering door ontwikkelingen in het accres, verdeelmaatstaven en taakmutaties. 2.7 Opcenten Motorrijtuigenbelasting (Programma 5 Middelen, baten) Bij het ramen van de inkomsten uit de opcenten op de Motorrijtuigenbelasting wordt rekening gehouden met ontwikkelingen in het wagenpark. Hierbij gaat het zowel om volume (aantallen auto's) als gewicht. Deze variabelen zijn van invloed op de inkomsten. Bij de raming wordt rekening gehouden met een behoedzaamheidsmarge van 1% om beperkte afwijkingen in volume, gewicht en dergelijke op te kunnen vangen. In het Hoofdlijnenakkoord 2015-2019 is ten aanzien van de opcenten opgenomen vanaf 2016 het tarief met 3 % (€ 10 mln) te verlagen en dat verder de nullijn wordt gehanteerd. Voor 2016 is rekening gehouden met een ontwikkeling van het wagenpark met 0,67%. Dit is in overeenstemming met de groei van het wagenpark in 2015 (per juli). Op grond van de ontwikkeling van de economie en de verwachtingen van brancheorganisaties is voor 2016 uitgegaan van dit percentage. Voor de jaren 2017 – 2019 is een groeipercentage gebruikt van 0,5%. Dit is conform het uitgangspunt in de (meerjaren-)begroting 2015 2.8 Kapitaallasten en bespaarde rente (diverse programma's en) De kapitaallasten bestaan uit rente en afschrijvingslasten. Bij dit onderdeel wordt nader ingegaan op:: A. Afschrijvingen B. Toegerekende rente C. Bespaarde rente. De ontwikkeling van de cijfers in de meerjarenraming zijn per programma in onderstaande tabellen weergegeven. Ad A. Afschrijvingen Provinciale Staten hebben op 1 december 2013 de herziene nota Investeringen, waarderingen en afschrijvingen (nota IWA 2014) vastgesteld, die met ingang van de Begroting 2015 is toegepast. Er wordt op de investeringen afgeschreven vanaf het jaar na afronding van de voorbereidings- of uitvoeringsfase van een project.
222
Ontwikkeling afschrijvingslasten 2016-2019, Begroting 2015, Begroting 2016 (bedragen x €1.000)
Begroting 2016
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
Afschrijvingslasten Begroting 2015 (stand VJN) Programma 1 Groen, Waterrijk en Schoon 2 Bereikbaar en Verbonden
322
364
302
394
42.333
46.163
51.442
54.364
120
237
237
237
17
17
16
10
8.034
8.847
10.604
10.777
50.826
55.629
62.600
65.782
3 Aantrekkelijk en Concurrerend 5 Middelen 6 Bedrijfsvoering Totaal Begroting 2015 Afschrijvingslasten Begroting 2016 (totaal) Programma 1 Groen, Waterrijk en Schoon
322
364
302
394
43.644
47.388
53.968
60.677
120
230
230
230
17
17
16
10
8.971
9.740
11.498
10.814
Totaal Begroting 2016
53.074
57.739
66.013
72.126
Verschil Begroting 2015 - 2016
-2.248
-2.110
-3.413
-6.344
2 Bereikbaar en Verbonden 3 Aantrekkelijk en Concurrerend 5 Middelen 6 Bedrijfsvoering
Ad B. Toegerekende rente Toegerekende rente is de rente die de provincie 'mis loopt' omdat middelen zijn ingezet voor het realiseren van activa (bijvoorbeeld infrastructuur). Deze rentelasten worden toegerekend aan de gerealiseerde activa en aan het onderhanden werk. De wijze waarop de toegerekende rente wordt berekend is geregeld in de beleidsnota Kostprijs- en renteberekening. De hoogte van de toegerekende rente wordt hoofdzakelijk beïnvloed door de geprognosticeerde jaarlijkse stand van de activa, het onderhanden werk en het rentepercentage. In 2015 was het berekende rentepercentage 2,94%, voor 2016 is het berekende rentepercentage 2,67%. De verlaging van de rente en de lagere geprognosticeerde stand van de activa zorgt voor een afname van de toegerekende rente met € 5,4 mln. Ontwikkeling rentelasten (toegerekende rente) 2016-2019, Begroting 2015, Begroting 2016 (bedragen x €1.000)
Begroting 2016
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
Toegerekende rente Begroting 2015 (stand VJN) Programma 1 Groen, Waterrijk en Schoon 2 Bereikbaar en Verbonden
183
196
209
198
27.339
32.010
37.924
43.336
155
225
218
211
0
0
0
0
666
665
665
664
3 Aantrekkelijk en Concurrerend 4 Bestuur en Samenleving 5 Middelen 6 Bedrijfsvoering Totaal Begroting 2015
5.162
5.276
5.396
5.336
33.505
38.373
44.411
49.746
Toegerekende rente Begroting 2016 Programma 1 Groen, Waterrijk en Schoon 2 Bereikbaar en Verbonden
163
188
186
170
22.279
25.851
32.883
35.372
140
199
193
187
0
0
0
0
594
594
593
593
3 Aantrekkelijk en Concurrerend 4 Bestuur en Samenleving 5 Middelen 6 Bedrijfsvoering Totaal Begroting 2016 Verschil Begroting 2015 - 2016
4.911
4.988
4.961
4.843
28.088
31.820
38.816
41.164
5.417
6.553
5.595
8.582
223
Ad C. Bespaarde rente Bespaarde rente is een baat die wordt verantwoord in programma 5, Middelen. De bespaarde rente is het verschil tussen de geraamde rentelasten van opgenomen geldleningen en de toegerekende rente aan de activa en onderhanden werk. De bespaarde rente neemt af met € 3,2 mln van € 10 mln naar € 6,8 mln. Het moment waarop de provincie Zuid-Holland nieuwe leningen nodig heeft schuift steeds verder naar achteren, in de huidige begroting wordt uitgegaan van een financieringsbehoefte van € 18 mln eind 2016. Hierdoor dalen de verwachte rentelasten ten opzichte van de raming voor het hoofdlijnenakkoord. Voor de raming van de rentelasten is uitgegaan van een marktrente van 2,72% op toekomstig aan te trekken leningen. Dit komt overeen met het verwachte percentage zoals gebruikt in de Begroting 2015 en het financieel kader in het hoofdlijnenakkoord. De huidige marktrente voor langlopende leningen (circa 1,8%) ligt een stuk lager. De verwachting is dat de lange rente in 2016 zal stijgen door de aantrekkende economie, stijgende inflatie en het aflopen van het opkoopprogramma van de ECB. Daarom wordt vanuit behoedzaamheidsoverwegingen het ‘oude’ percentage in de Begroting 2016 gehanteerd. Dit is vanuit historisch oogpunt nog steeds een laag percentage. Ontwikkeling bespaarde rente 2016-2019, Begroting 2015, Begroting 2016 Begroting 2016
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
33.505
38.373
44.411
49.476
-23.489
-27.423
-32.351
-36.665
10.006
10.950
12.060
13.081
28.088
31.820
38.816
41.164
-21.343
-24.549
-29.428
-33.026
Totaal begroting 2016
6.745
7.271
9.388
8.138
Verschil 2015 - 2016
3.271
3.679
2.672
4.943
(bedragen x €1.000)
Bespaarde rente Begroting 2015 (stand VJN) Programma 5 Middelen
Toegerekende rente
5 Middelen
Betaalde rente op leningen
Totaal begroting 2015 Bespaarde rente Begroting 2016 Programma 5 Middelen
Toegerekende rente
5 Middelen
Betaalde rente op leningen
2.9 Investeren, waarderen en afschrijven Investeringen en afschrijvingen voor 2016 en verder zijn opgenomen conform de beleidsuitgangspunten zoals opgenomen in de op 11 december 2013 door Provinciale Staten vastgestelde herziene beleidsnota Investeringen, waarderingen en afschrijvingen (nota IWA 2014). Zie ook bovenstaande toelichting op de kapitaallasten. Zie paragraaf 5.7 voor een nadere toelichting op de investeringskredieten.
224
2.10 Verklaring verschillen Begroting 2015 na Voorjaarsnota Begroting 2016 (bedragen x €1.000)
Begroting na wijziging 2015 Lasten
Baten
Begroting 2016 Saldo
Lasten
Verschil
Baten
Saldo
Lasten
Baten
Saldo
Programma 1 DOEL 1-1
4.943
300
-4.643
4.829
492
-4.336
115
192
307
DOEL 1-2
14.707
1.443
-13.265
5.029
2.370
-2.659
9.678
928
10.605
DOEL 1-3
61.140
12.614
-48.526
48.556
11.445
-37.110
12.585
-1.169
11.416
DOEL 1-4
83.104
47.668
-35.437
95.131
40.578
-54.553
-12.027
-7.089
-19.116
DOEL 1-5
10.469
704
-9.765
8.984
1.379
-7.605
1.485
675
2.160
DOEL 1-6
70.007
6.165
-63.843
70.293
2.411
-67.882
-286
-3.754
-4.040
Subtotaal
244.372
68.894
-175.479
232.822
58.676
-174.146
11.550
-10.218
1.333
DOEL 2-1
225.678
37.005
-188.674
221.196
13.050
-208.147
4.482
-23.955
-19.473
DOEL 2-2
94.359
88.608
-5.752
95.773
812
-94.961
-1.413
-87.796
-89.209
Subtotaal
320.037
125.612
-194.425
316.969
13.862
-303.107
3.068
-111.750
-108.682
14.202
0
-14.202
22.791
1.250
-21.541
-8.589
1.250
-7.339
Programma 2
Programma 3 DOEL 3-1 DOEL 3-2
2.333
115
-2.218
2.698
115
-2.583
-365
0
-365
DOEL 3-3
25.381
1.634
-23.747
19.828
0
-19.828
5.553
-1.634
3.919
DOEL 3-4
2.637
0
-2.637
5.127
0
-5.127
-2.489
0
-2.489
DOEL 3-5
18.555
0
-18.555
16.750
0
-16.750
1.805
0
1.805
DOEL 3-6
14.650
7
-14.644
15.173
504
-14.669
-523
498
-25
DOEL 3-7
19.504
3.746
-15.758
17.494
1.950
-15.544
2.010
-1.796
214
Subtotaal
97.262
5.501
-91.760
99.861
3.819
-96.042
-2.599
-1.682
-4.281
23.275
756
-22.519
25.880
756
-25.123
-2.604
0
-2.604
DOEL 4-2
7.915
57
-7.859
8.475
57
-8.419
-560
0
-560
DOEL 4-3
11.677
0
-11.677
10.288
0
-10.288
1.389
0
1.389
Programma 4 DOEL 4-1
DOEL 4-4
9.427
0
-9.427
464
0
-464
8.963
0
8.963
Subtotaal
52.294
813
-51.481
45.106
813
-44.294
7.188
0
7.188
DOEL 5-1
37.197
520.473
483.277
35.809
602.199
566.391
1.388
81.726
83.114
Subtotaal
37.197
520.473
483.277
35.809
602.199
566.391
1.388
81.726
83.114
751.162
721.293
-29.869
730.567
679.369
-51.198
20.595
-41.924
-21.329
Programma 5
Resultaat voor bestemming
225
Conform het BBV is er een toelichting gemaakt op de aanmerkelijke verschillen tussen de geraamde bedragen van het begrotingsjaar 2016 en de geraamde bedragen van het vorig begrotingsjaar na wijziging (Begroting 2015 na Voorjaarsnota 2015). Voor de onderstaande tabellen geldt dat een bedrag met + een voordeel is en met een - teken een nadeel is. Hieronder worden de aanmerkelijke verschillen per programma toegelicht. Programma 1 Groen, Waterrijk en Schoon (bedragen x € 1.000)
Doel
Toelichting
Lasten
Baten
Saldo
Doel 1-1 Duurzaam beschermd tegen overstromingen en wateroverlast Waterveiligheidsbeleid, subsidie Klimaatdijk Streefkerk EU-project FRAMES Beëindiging Programma Zwakke Schakels Kust Apparaatslasten
150
0
-192
192
0
373
0
373
-216
0
-216
-1.000
1.000
0
150
Doel 1-2 Goede kwaliteit en kwantiteit grond- en oppervlaktewater Subsidies Plattelands OntwikkelingsProgramma (POP3) Water Afloop Watersynergiedprojecten Bijdrage PZH maatregelen getij Grevelingen/Volkerak Afloop EU-project Raingain
642
0
642
10.000
0
10.000
145
-73
73
-109
0
-109
Uitvoeringsprogramma Groen (UPG)
5.662
800
6.462
RODS projecten inclusief Balij/Bieslandse Bos en Bentwoud
4.954
-1.931
3.023
72
0
72
223
0
223
33
0
33
1.193
0
1.193
448
-38
410
145
242
387
-6.100
-1.750
-7.850
8.723
-8.726
-3
Subsidieregeling Natuur en Landschapsbeheer (SNL) incl POP3
-1.270
900
-370
UPG Projecten waaronder Gouwe Wiericke, Krimpenerwaard en Deltanatuur
-8.722
-1.348
-10.070
Grondtransacties en exploitatie-inkomsten verkoop Natuurgrond
-3.393
3.393
0
Apparaatslasten
-968
0
-968
Diverse aanpassingen van geringe omvang
-442
200
-242
Apparaatslasten Doel 1-3 Groenblauwe structuur versterkt samenhang stad-land en recreatieve gebruiksen belevingswaarde landschap
Frictiekosten Toekomstig Beheer Recreatiegebieden Groen blauwe Slinger (GBS) Groenservice Zuid-Holland Apparaatslasten Diverse aanpassingen van geringe omvang Doel 1-4 Biodiversiteit op orde Natura2000 en beheermaatregelen PAS Programma Integrale Ontwikkeling Delft-Schiedam (IODS) Project Mainport Rotterdam (PMR)
Doel 1-5 Sterke positie voor duurzame economisch rendabele grondgebonden landbouw Nota Ruimte middelen voor projecten Greenports en Veenweidegebieden Uitvoerigsprogramma Groen (UPG) inclusief POP3 EU-programma Leader+ Apparaatslasten Diverse aanpassingen van geringe omvang
4.630
0
4.630
-1.040
440
-600
-335
135
-200
-1.442
0
-1.442
-327
100
-227
75
-481
-406
-2.737
0
-2.737
Doel 1-6 Beter leefmilieu met minder hinder Impuls omgevingsveiligheid. BRZO-inrichtingen (Besluit Risico Zware Ongevallen 1999) en RIE-4-installaties (Richtlijn Industriële Emissies-categorie 4)
226
Programma 1 Groen, Waterrijk en Schoon (bedragen x € 1.000)
Doel
Toelichting
Lasten
SCR-katalysatoren Binnenvaart/Clinsh/ontgassende schepen. De subsidieregeling SCR-katalysatoren loopt in 2015 af. Luchtkwaliteit NSL Stelpost RUD
Apparaatslasten Diverse aanpassingen van geringe omvang Saldo
Saldo
-1.856
1.894
-1.109
-149
-1.258
556
0
556
0
-893
-893
300
-300
0
-1.211
0
-1.211
89
-75
14
11.550
-10.218
1.333
Uitvoering WABO Leren voor duurzame ontwikkeling
Baten
3.750
Programma 2 Bereikbaar en Verbonden (bedragen x € 1.000)
Doel
Toelichting
Lasten
Doel 2-1
Kwaliteit bestaande provinciale infrastructuur op orde Bijstelling budgetten beheer areaal Kaderbesluit infra 2014 / kadernota 20152018
Saldo
2.600
-8.036
-5.436
Verkoop steunpunt Gnephoek
0
-1.200
-1.200
Werkzaamheden onderhoud infra voor derden
-3.358
3.358
0
Uitvoering MPI
-1.874
-18.077
-19.951
BDU regionale en provinciale infrastructuur
7.327
0
7.327
Diverse aanpassingen van geringe omvang
575
0
575
Apparaatslasten
495
0
495
-1.283
0
-1.283
9.403
0
9.403
-10.900
0
-10.900
Kapitaallasten Doel 2-2
Baten
Vraag en aanbod openbaar vervoer in balans Exploitatie OV Versneld afschrijven HOV. In 2016 wordt voor de corridor Gouda -Alphen het VO+ vastgesteld. Op basis daarvan kan worden bepaald welke reeds geactiveerde delen van de RijnGouweLijn buiten de scope van het HOV-Net vallen en daardoor direct ten laste van de exploitatie moeten worden genomen. OV-beleid
894
-1.350
-456
0
-86.057
-86.057
BDU bijdragen in provinciale infra. Een deel van de provinciale infra wordt gedekt uit de rijksbijdrage BDU. Omdat de rijksbijdrage is gewijzigd van een doeluitkering naar een decentralisatie-uitkering, wordt de ontvangen bijdrage in de reserve BDU gestort en wordt de bijdrage aan de provinciale infra gedekt door een bijdrage uit de reserve. Hierdoor maken de baten 2016 onderdeel uit van het resultaat na bestemming. Diverse aanpassingen van geringe omvang Apparaatslasten Kapitaallasten Saldo
215
-388
-173
-948
0
-948
-78
0
-78
3.068
-111.750
-108.682
Baten
Saldo
Programma 3 Aantrekkelijk en Concurrerend (bedragen x € 1.000)
Doel
Toelichting Doel 3-1 Een groeiende, duurzame en innovatieve economie
Lasten
Initiatieven 2015 en Hoofdlijnenakkoord 16-19: regionale samenwerkingsverbanden, MKB
-1.500
Extra middelen overcommittering Activiteiten Ridderstee (uit OVP Voordelta)
227
0
-1.500
-4.495
0
-4.495
-1.250
1.250
0
Programma 3 Aantrekkelijk en Concurrerend (bedragen x € 1.000)
Doel
Toelichting
Lasten
Doorgeschoven prestatie Impulsprogramma
Baten
Saldo
-250
0
-250
IRP Goeree Overflakkee
354
0
354
Subsidies clusterregeling economie (loopt af)
600
0
600
-2.203
0
-2.203
152
0
152
Apparaatslasten Diverse aanpassingen van geringe omvang Doel 3-2 Schone en toekomstbestendige energie Hoofdlijnenakkoord: regierol provinciale energieagenda
-1.300
0
-1.300
Subsidies Mitigatie/energie (loopt af)
617
0
617
Subsidies Greendeal Zonnepanelen
250
0
250
0
0
0
68
0
68
250
Apparaatslasten Diverse aanpassingen van gringe omvang Doel 3-3 Beter benut bestaand bebouwd gebied Opstellen Provinciale ruimtelijke structuurvisie
250
0
Aanpassen Deltapoort
721
-638
83
Bijdrage Grondbank
162
0
162
-327
0
-327
Kasritme Duurzame ontwikkeling Zuidplaspolder Deelname in programma's Implementatie omgevingswet RO advisering Opruimen verspreid glas Kasritme ISV-2
286
0
286
-180
0
-180
131
0
131
-122
0
-122
995
-995
0
Uitvoeren integrale ruimtelijke verkenningen en programma's
-239
0
-239
Doorwerken DRM doel Beter benutten bestaand (bebouwd) gebied
-190
0
-190
Voorbereiden omgevingsvisie
-201
0
-201
4.211
0
4.211
55
0
55
Apparaatslasten Diverse aanpassingen van geringe omvang Doel 3-4 Goede ruimtelijke kwaliteit Doorwerken VRM doel Goede ruimtelijke kwaliteit Apparaatslasten Diverse aanpassingen van geringe omvang
-100
0
-100
-2.330
0
-2.330
-59
0
-59
-100
0
-100
-2.054
0
-2.054
4.422
0
4.422
-463
0
-463
Doel 3-5 Vraag en aanbod wonen, werken en voorzieningen in balans Doorwerken VRM doel Vraag en aanbod wonen, werken en voorzieningen in balans Bedrijventerreinen Apparaatslasten Diverse aanpassingen van geringe omvang Doel 3-6 Beschermd, bekend en beleefbaar cultureel erfgoed Hoofdlijnenakkoord: intensivering cultureel erfgoed
-1.500
0
-1.500
Hoofdlijnenakkoord: opdrachten erfgoed en ruimte
0
498
498
947
0
947
Rijksmonumenten en erfgoed, minder activiteiten voorzien Apparaatslasten Diverse aanpassingen van geringe omvang
0
0
0
30
0
30
1.381
-1.781
-400
503
0
503
Doel 3-7 Schone bodem en beter benutte bodem en ondergrond Aantal spoedlocaties gesaneerd Stichting Bodembeheer Krimpenerwaard
228
Programma 3 Aantrekkelijk en Concurrerend (bedragen x € 1.000)
Doel
Toelichting
Lasten
Beleids- en onderzoeksagenda en uitvoeringsprogramma bodem Uitvoering nazorg RUD's Apparaatslasten Diverse aanpassingen van geringe omvang
Saldo
Baten
Saldo
300
0
300
-800
0
-800
628
0
628
-2
-15
-17
-2.599
-1.682
-4.281
Programma 4 Bestuur en Samenleving (bedragen x € 1.000)
Doel
Toelichting
Lasten
Baten
Saldo
Doel 4-1 Slagvaardig, toekomstbestendig en transparant bestuur Relatie provincie en regio’s Hoofdlijnenakkoord: Transparante overheid Uitvoeren algemene bestuurstaken Apparaatslasten Diverse aanpassingen van geringe omvang
200
0
200
-1.300
0
-1.300
400
0
400
-2.000
0
-2.000
96
0
96
-560
0
-560
2.300
0
2.300
-1.700
0
-1.700
+789
0
+789
8.963
0
8.963
7.188
0
7.188
Doel 4-2 Totaal Cultuurparticipatie en bibliotheken Apparaatslasten Diverse aanpassingen van geringe omvang Doel 4-3 Borgen van kennissociaal domein Afbouw Maatschappelijke participatie (Hoofdlijnenakkoord 2016-2019) Borging kennis sociaal domein (Hoofdlijnenakkoord 2016-2019) Apparaatslasten Diverse aanpassingen van geringe omvang Doel 4-4 Afbouw taken jeugdzorg Afbouw Jeugdzorg (Hoofdlijnenakkoord 2016-2019) Saldo
Programma 5 Middelen (bedragen x € 1.000)
Doel
Toelichting
Lasten
Baten
Saldo
Doel 5-1 Financieel gezonde huishouding Ontwikkeling Provinciefonds Bespaarde rente Dividend deelnemingen Kapitaallasten deelnemingen Effect te verdelen indirecte kosten
0
89.594
89.594
1.250
-1.218
32
0
350
350
-590
0
-590
1.582
0
1.582
Werkelijk onvoorzien
-250
0
-250
Vrijval subsidie en materiële lasten
-500
0
-500
662
0
662
-766
0
-766
0
-7.000
-7.000
1.388
81.726
83.114
Kapitaallasten overig Apparaatslasten Opcenten Motorrijtuigenbelasting Saldo
229
2.11 Verklaringen verschillen Jaarrekening 2014 - Begroting 2016 (bedragen x
Jaarrekening 2014
Begroting 2016
Verschil
€1.000) Lasten
Baten
Saldo
Lasten
Baten
Saldo
Lasten
Baten
Saldo
6.808
919
-5.888
4.829
492
-4.336
1.979
-427
1.552
Programma 1 DOEL 1-1 DOEL 1-2
5.698
1.383
-4.316
5.029
2.370
-2.659
669
987
1.656
DOEL 1-3
66.569
11.298
-55.271
48.556
11.445
-37.110
18.013
147
18.160
DOEL 1-4
88.046
43.104
-44.942
95.131
40.578
-54.553
-7.085
-2.526
-9.611
DOEL 1-5
8.588
119
-8.469
8.984
1.379
-7.605
-396
1.260
864
DOEL 1-6
72.311
24.254
-48.056
70.293
2.411
-67.882
2.018
-21.844
-19.826
Subtotaal
248.020
81.078
-166.942
232.822
58.676
-174.146
15.198
-22.402
-7.204
288.278
25.857
-262.421
221.196
13.050
-208.147
67.081
-12.807
54.274
Programma 2 DOEL 2-1 DOEL 2-2
84.517
77.359
-7.158
95.773
812
-94.961
-11.256
-76.547
-87.803
Subtotaal
372.795
103.216
-269.578
316.969
13.862
-303.107
55.826
-89.355
-33.529
11.319
3.197
-8.122
22.791
1.250
-21.541
-11.472
-1.947
-13.419
Programma 3 DOEL 3-1 DOEL 3-2
2.620
8
-2.612
2.698
115
-2.583
-78
107
29
DOEL 3-3
35.365
10.796
-24.569
19.828
0
-19.828
15.537
-10.796
4.741
DOEL 3-4
1.353
0
-1.353
5.127
0
-5.127
-3.773
0
-3.773
DOEL 3-5
22.651
567
-22.084
16.750
0
-16.750
5.902
-567
5.335
DOEL 3-6
12.975
8
-12.967
15.173
504
-14.669
-2.199
497
-1.702
DOEL 3-7
10.935
2.209
-8.727
17.494
1.950
-15.544
-6.559
-259
-6.818
Subtotaal
97.219
16.784
-80.435
99.861
3.819
-96.042
-2.642
-12.965
-15.607
DOEL 4-1
23.946
1.397
-22.550
25.880
756
-25.123
-1.933
-640
-2.574
DOEL 4-2
8.049
49
-8.000
8.475
57
-8.419
-426
8
-418
Programma 4
DOEL 4-3
12.191
0
-12.191
10.288
0
-10.288
1.903
0
1.903
DOEL 4-4
133.002
121.469
-11.533
464
0
-464
132.538
-121.469
11.069
Subtotaal
177.189
122.915
-54.274
45.106
813
-44.294
132.082
-122.102
9.980
9.370
556.057
546.687
35.809
602.199
566.391
-26.439
46.142
19.703
9.370
556.057
546.687
35.809
602.199
566.391
-26.439
46.142
19.703
904.592
880.051
-24.542
730.567
679.369
-51.198
174.025
-200.682
-26.656
Programma 5 DOEL 5-1 Subtotaal Resultaat voor bestemming
230
Conform het BBV wordt er een toelichting gegeven op de aanmerkelijke verschillen tussen Begroting 2016 en de Jaarrekening 2014. Voor de onderstaande tabellen geldt dat een bedrag met + een voordeel is en met een teken een nadeel is. Hieronder worden de aanmerkelijke verschillen per programma toegelicht. Programma 1 Groen, Waterrijk en Schoon (bedragen x € 1.000) Doel
Toelichting
Lasten
Baten
Saldo
Doel 1-1 Duurzaam beschermd tegen overstromingen en wateroverlast Onderbesteding 2014 Waterveiligheidsbeleid
-256
0
EU-project FRAMES
-250
192
-57
1.379
0
1.379
378
-620
-242
1.108
0
1.108
-380
0
-380
Beëindiging Programma Zwakke Schakels kust Project Zandmotor Apparaatslasten Diverse aanpassingen van geringe omvang
-256
Doel 1-2 Goede kwaliteit en kwantiteit grond- en oppervlaktewater -1.000
1.000
0
Afloop Watersynergiedprojecten
638
0
638
Apparaatslasten
451
0
451
Diverse aanpassingen van geringe omvang
581
-13
568
-5.577
800
-4.777
484
0
484
408
-258
150
7.536
384
7.920
Subsidies Plattelands OntwikkelingsProgramma (POP3) Water
Doel 1-3 Groenblauwe structuur versterkt samenhang stad-land en recreatieve gebruiksen belevingswaarde landschap Uitvoeringsprogramma Groen (UPG) Frictiekosten Toekomstig Beheer Recreatiegebieden Alfoop project Hof van Delfland RODS-projecten inclusief Balij/Bieslandse Bos en Bentwoud Afwaardering RODS-gronden 2014
14.781
Groenservice Zuid-Holland
972
14.781 -865
107
Apparaatslasten
-207
0
-207
Diverse aanpassingen van geringe omvang
-385
86
-299
Natura2000 en beheermaatregelen PAS
-2.956
415
-2.541
Programma Integrale Ontwikkeling Delft-Schiedam (IODS)
10.461
300
10.761
6.382
-6.348
34
Subsidieregeling Natuur- en Landschapsbeheer (SNL) inclusief POP3
-2.198
4.000
1.802
UPG Projecten waronder Projecten Gouwe Wiericke, Krimpenerwaard, Deltanatuur
-24.313
5.576
-18.737
Afwaardering EHS gronden 2014
7.188
-7188
0
Apparaatslasten
-1070
0
-1.070
-579
720
141
Doel 1-4 Biodiversiteit op orde
Project Mainport Rotterdam (PMR)
Diverse aanpassingen van geringe omvang Doel 1-5 Sterke positie voor duurzame economisch rendabele grondgebonden landbouw Nota Ruitme middelen voor projecten Greenports en Veenweidegebieden
6.052
0
6.052
Afloop ILG subsidies Verspreid Glas
-2.260
0
-2.260
Uitvoeringsprogramma Groen (UPG) inclusief POP3
-3.041
850
-2.191
EU-programma Leader+
-500
300
-200
Apparaatslasten
-871
0
-871
224
110
334
Diverse aanpassingen van geringe omvang
231
Programma 1 Groen, Waterrijk en Schoon (bedragen x € 1.000) Doel
Toelichting
Lasten
Baten
Saldo
Doel 1-6 Beter leefmilieu met minder hinder Impuls omgevingsveiligheid. Omdat de bijdrage van het Rijk voor de Impuls Omgevingsveiligheid voor 2016 nog niet is vastgesteld, is er nog geen uitvoeringsprogramma in de begroting geraamd.
BRZO-inrichtingen (Besluit Risico Zware Ongevallen 1999) en RIE-4installaties (Richtlijn Industriële Emissies-categorie 4)
-13.802
-1.206
-15.008
-2.737
0
-2.737
Externe veiligheid
3.868
0
3.868
SCR-katalysatoren Binnenvaart / Clinsh / Ontgassende schepen. De subsidieregeling SCR-katalysatoren loopt in 2015 af.
1.085
-1.352
-267
Luchtkwaliteit NSL
16.318
-19.100
-2.782
Stelpost RUD
-1.527
0
-1.527
-458
-312
-770
195
-195
0
-401
0
-401
-523
321
-202
15.198
-22.402
-7.204
Beleidsuitvoering milieu Leren voor duurzame ontwikkeling Apparaatslasten Diverse aanpassingen van geringe omvang
Saldo Programma 2 Bereikbaar en Verbonden (bedragen x € 1.000) Doel
Toelichting
Lasten
Doel 2-1
Kwaliteit bestaande provinciale infrastructuur op orde
Saldo
Werkzaamheden onderhoud infra voor derden
-3.147
3.147
0
Bijstelling budgetten beheer areaal Kaderbesluit infra 2014 / kadernota 20152018
-5.500
0
-5.500
MPI-projecten als onderdeel van uitvoering projecten MPO
-3.240
0
-3.240
0
-16.358
-16.358
BDU bijdragen in provinciale infra. Een deel van de provinciale infra wordt gedekt uit de rijksbijdrage BDU. Omdat de rijksbijdrage is gewijzigd van een doeluitkering naar een decentralisatie-uitkering, wordt de ontvangen bijdrage in de reserve BDU gestort en wordt de bijdrage aan de provinciale infra gedekt door een bijdrage uit de reserve. Hierdoor maken de baten 2016 onderdeel uit van het resultaat na bestemming. Diverse aanpassingen van geringe omvang
469
404
873
3.855
0
3.855
Versnelde afschrijving ten laste van reserves
75.685
0
75.685
Kapitaallasten
-1.040
0
-1.040
0
-76.390
-76.390
-10.900
0
-10.900
Apparaatslasten
Doel 2-2
Baten
Vraag en aanbod openbaar vervoer in balans BDU bijdragen in provinciale infra. Zie de toelichting bij Doel 2.1 Versneld afschrijven HOV. In 2016 wordt voor de corridor Gouda -Alphen het VO+ vastgesteld. Op basis daarvan kan worden bepaald welke reeds geactiveerde delen van de RijnGouweLijn buiten de scope van het HOV-Net vallen en daardoor direct ten laste van de exploitatie moeten worden genomen. Onderhoud en vervanging veren
748
0
748
Diverse aanpassingen van geringe omvang
258
-158
100
-1.284
0
-1.284
-78
0
-78
55.826
-89.355
-33.529
Apparaatslasten Kapitaallasten Saldo
232
Programma 3 Aantrekkelijk en Concurrerend (bedragen x € 1.000)
Doel
Toelichting Doel 3-1 Een groeiende, duurzame en innovatieve economie
Lasten
Baten
Saldo
Hoofdlijnenakkoord: ondersteunen regionale samenwerkingsverbanden economische clusters
-1.500
0
-1.500
Hoofdlijnenakkoord: stimuleren innovatie MKB
-3.500
0
-3.500
Extra middelen overcommittering
-2.891
0
-2.891
Uitgestelde middelen schaalsprong
-2.500
0
-2.500
Activiteiten Ridderstee, Voordelta
337
-337
0
Doorgeschoven prestatie Impulsprogramma
-250
0
-250
IRP Goeree Overflakkee
-494
-113
-607
794
0
794
Pieken in de Delta, EFRO (lopen af) Subsidies clusterregeling economie (loopt af) Apparaatslasten Diverse aanpassingen van geringe omvang Doel 3-2 Duurzame energie Hoofdlijnenakkoord: regierol provinciale energieagenda
1.380
-1.440
-60
-1.458
0
-1.458
-1.390
-58
-1.448
-1.300
0
-1.300
Subsidies Mitigatie/energie (loopt af)
734
0
734
Subsidies Greendeal Zonnepanelen
183
0
183
Bureau Warmte/koude Apparaatslasten Diverse aanpassingen van geringe omvang Doel 3-3 Beter benut bestaand bebouwd gebied Uitvoeren VRM
21
115
136
286
0
286
-2
-8
-10
-147
0
-147
Opstellen Provinciale ruimtelijke structuurvisie
129
0
129
Projectmanagement Deltapoort
534
-286
248
Gebiedsprofielen ruimtelijke kwaliteit
193
0
193
Bijdrage Grondbank
258
0
258
-5.205
-8.963
-14.168
Kasritme Duurzame ontwikkeling Zuidplaspolder (met ingang van 2015 geen IRP meer) Oude Rijnzone (met ingang van 2015 geen IRP meer)
4.077
0
4.077
Uitvoering WRO
-158
-8
-166
Implementatie omgevingswet
-200
0
-200
97
0
97
1.680
0
1.680
-313
0
-313
Zuidvleugel Zuid (met ingang van 2015 geen IRP meer) Opruimen verspreid glas BLS Holland Rijnland Kasritme ISV-2
317
-317
0
Kasritme ISV-3
12.878
-1.203
11.675
Uitvoeren integrale ruimtelijke verkenningen en programma's
-1.299
0
-1.299
-201
0
-201
Voorbereiden omgevingsvisie Doorwerking VRM doel Beter benut (bebouwd) gebied
-102
0
-102
2.924
0
2.924
75
-19
56
Uitvoeringsprogramma Groen (UPG)
-842
0
-842
Verbeteren en behouden landschappelijke kwaliteit
-368
0
-368
-51
0
-51
-222
0
-222
-2.330
0
-2.330
Apparaatslasten Diverse aanpassingen van geringe omvang Doel 3-4 Goede ruimtelijke kwaliteit
Provinciale adviseur ruimtelijke kwaliteit Doorwerken VRM doel Goede ruimtelijke kwaliteit Apparaatslasten
233
Programma 3 Aantrekkelijk en Concurrerend (bedragen x € 1.000)
Doel
Toelichting
Lasten
Diverse aanpassingen van geringe omvang
Baten
Saldo
39
0
39
-44
-20
-64
-100
0
-100
4.671
0
4.671
Doel 3-5 Vraag en aanbod wonen, werken en voorzieningen in balans Regionale woonvisie Doorwerking VRM doel Vraag en aanbod wonen, werken en voorzieningen in balans Bedrijventerreinen, geen subsidies meer via FEZ middelen Rijk Apparaatslasten
432
0
432
Diverse aanpassingen van geringe omvang
943
-547
396
-1.500
0
-1.500
Opdrachten erfgoed en ruimte
-218
498
280
Apparaatslasten
-763
0
-763
282
0
282
Doel 3-6 Beschermd, bekend en beleefbaar cultureel erfgoed Hoofdlijnenakkoord: intensivering cultureel erfgoed
Diverse aanpassingen van geringe omvang Doel 3-7 Schone bodem en beter benutte bodem en ondergrond Aantal spoedlocaties gesaneerd
-8.178
-12
-8.190
Nazorg stortplaatsen
-120
-247
-367
Stichting Bodembeheer Krimpenerwaard
-150
0
-150
Beleids- en onderzoeksagenda en uitvoeringsprogramma bodem Herontwikkeling Gasfabrieksterreinen Uitvoering nazorg RUD's Apparaatslasten
-214
0
-214
2.353
0
2.353
-1.247
0
-1.247
1.015
0
1.015
Diverse aanpassingen van geringe omvang Saldo
-18
0
-18
-2.642
-12.965
-15.607
Baten
Saldo
Programma 4 Bestuur en Samenleving (bedragen x € 1.000) Doel
Toelichting
Lasten
Doel 4-1 Slagvaardig, toekomstbestendig en transparant bestuur Wegvallen Zuidvleugel/stedenbaan
167
-251
-84
-390
-390
-1.300
0
-1.300
-885
0
-885
85
0
85
-338
0
-338
-88
8
-80
2.938
0
2.938
-1.700
0
-1.700
665
0
665
0
0
0
132.538
-121.469
11.069
Wegvallen overige baten Hoofdlijnenakkoord: Transparante overheid Apparaatslasten Diverse aanpassingen van geringe omvang Doel 4-2 Totaal Cultuurparticipatie en bibliotheken Apparaatslasten Diverse aanpassingen van geringe omvang Doel 4-3 Borgen van kennissociaal domein Afbouw Maatschappelijke participatie (Hoofdlijnenakkoord 2016-2019) Borging kennis sociaal domein (Hoofdlijnenakkoord 2016-2019) Apparaatslasten Diverse aanpassingen van geringe omvang Doel 4-4 Afbouw taken jeugdzorg Afbouw Jeugdzorg (Hoofdlijnenakkoord 2016-2019) Apparaatslasten
0
0
Diverse aanpassingen van geringe omvang
0
0
Saldo
234
132.082
-122.102
0 0 9.980
Programma 5 Middelen (bedragen x € 1.000)
Doel
Toelichting
Lasten
Baten
Saldo
Doel 5-1 Financieel gezonde huishouding Provinciefonds
0
29.407
29.407
Precario en leges
0
-380
-380
-14
-425
-439
0
21
21 1.532
Rente geldleningen < 1 jaar Rentebaten hypothecaire geldleningen Bespaarde rente
-21.343
22.875
Verkoop verspreide eigendommen
73
145
218
Verkoop voormalige dienstwoning
0
-199
-199
Dividend deelnemingen
0
-94
-94
Kapitaallasten deelnemingen Effect te verdelen indirecte kosten Werkelijk onvoorzien Overige baten Apparaatslasten Voorzieningen Niet verdeelde apparaatskosten Opcenten Motorrijtuigenbelasting Diverse aanpassingen van geringe omvang Saldo
235
82
0
82
-3.664
0
-3.664
-500
0
-500
0
-372
-372
-742
0
-742
51
-52
-1
112
-100
12 -4.677
0
-4.677
-494
-7
-501
-26.439
46.142
19.703
3. Algemene dekkingsmiddelen Exploitatie bedragen
Begroting 2016
Raming 2017
Raming 2018
Raming 2019
Lokale heffingen (opcenten MRB en precario)
324.050
326.050
327.050
330.050
Provinciefonds
230.847
229.131
220.564
219.759
(bedragen x € 1.000)
Dividend (deelnemingen) Overige algemene dekkingsmiddelen Totaal Algemene dekkingsmiddelen
700
700
700
700
-7.199
-6.700
-7.280
-7.772
548.398
549.181
541.034
542.736
Hieronder staat een toelichting per algemeen dekkingsmiddel. Lokale heffingen Door verlaging van het tarief conform het Hoofdlijnenakkoord, is het geraamde budget voor de begroting 2016 lager ten opzichte van 2015. Naast het gehanteerde tarief is de opbrengst ook afhankelijk van wettelijke maatregelen (bijvoorbeeld vrijstellingen energiezuinige auto’s), de ontwikkeling van het wagenpark en het betaalgedrag van de automobilist. Van de belastingdienst wordt 2 maal per jaar (per 1 juli en per 1 december) een wagenparkoverzicht ontvangen. Het overzicht per 1 juli is de basis voor de raming in de begroting. Voor 2016 is rekening gehouden met een ontwikkeling van het wagenpark met 0,67%. Dit is in overeenstemming met de groei van het wagenpark in 2015 (per juli). Op grond van de ontwikkeling van de economie en de verwachtingen van brancheorganisaties is voor 2016 uitgegaan van dit percentage. Voor de jaren 2017 – 2019 is een groeipercentage gebruikt van 0,5%. Dit is conform het uitgangspunt in de (meerjaren-)begroting 2015.
Provinciefonds Algemene uitkering In de cijfers van het hoofdlijnenakkoord is op basis van de Septembercirculaire 2014 uitgegaan van een structureel nadelige ontwikkeling van de algemene uitkering van - € 1 mln (veroorzaakt doordat het Rijk in 2016 een lagere onderschrijding van het plafond van het BTW-compensatiefonds verwacht). Uit de Meicirculaire 2015 blijkt dat sprake is van een structureel nadelige ontwikkeling van - € 1,4 mln. Dit is het gevolg van een lager accres in 2014 / 2015 (dat structureel doorwerkt) en diverse ontwikkelingen in de verdeelmaatstaven (zoals de wijziging van het peiljaar inzake de eigen inkomsten uit de opcenten MRB). In de periode 2016 daalt het Provinciefonds met ca. € 11 miljoen. Dit wordt voornamelijk verklaard voornamelijk door:
•
afname van de algemene uitkering door een in de tijd gezien oplopende korting op het Provinciefonds en de overheveling van VTH-taken naar gemeenten (- € 3,4 mln);
• •
afname van de decentralisatie-uitkering natuur (- € 7,3 mln) afloop van de decentralisatie-uitkering sterke regio’s (- € 1 mln) toename van de decentralisatie-uitkering verkeer en vervoer (€ 0,6 mln)
Dit was overigens al verwerkt in de Begroting 2015 en is dus geen ontwikkeling. Het betreft de vergelijking tussen sec de cijfers 2016 met die van 2019.
236
Decentralisatie-uitkeringen Op basis van de Meicirculaire 2015 vinden er de volgende bijstellingen plaats in de decentralisatie- en integratieuitkeringen:
•
Tot en met 2020 ontvangt de provincie jaarlijks een bedrag van € 4,1 mln voor uitvoering van het convenant ‘bodem en ondergrond’ (op 17 maart 2015 vastgesteld door Rijk, VNG, IPO en UvW).
•
De decentralisatie-uitkeringen voor natuur en DLG zijn met ingang van 2016 samengevoegd tot één uitkering. De omvang van deze uitkering neemt toe met € 0,2 mln in zowel 2016 als 2017 en € 0,1 mln met ingang van 2018.
•
Met ingang van 2016 maken de voor provincies bestemde middelen uit de brede doeluitkering verkeer & vervoer (BDU) onderdeel uit van het Provinciefonds. De overheveling naar het Provinciefonds vloeit voort uit de wet afschaffing plusregio’s. Daarbij is gemeld dat ter voorkoming van herverdeeleffecten het beschikbare budget de eerste jaren zal worden toegekend via een decentralisatie-uitkering op basis van de bestaande verdeling van de BDU-middelen en dat zal worden bezien hoe verdere integratie van deze middelen in de systematiek van het Provinciefonds tot stand kan komen.
•
In de Meicirculaire 2015 zijn de volgende baten opgenomen voor verkeer & vervoer (dit betreft zowel de decentralisatie-uitkering voor verkeer & vervoer als ook de incidentele bijdrage aan projecten die met ingang van 2016 ook via het Provinciefonds verloopt).
Decentralisatie-uitkering BDU zoals opgenomen in de Meicirculaire 2015 (bedragen x € 1 mln) 2016
2017
2018
2019
2020
Decentralisatie-uitkering verkeer & vervoer
93,1
93,1
93,7
93,6
93,5
Projecten verkeer & vervoer
1,9
1,9
1,9
1,9
1,9
Totaal
95,0
95,0
95,6
95,5
95,4
Overige algemene dekkingsmiddelen Dit betreft onvoorzien, apparaatslasten en wijzigingen na het afsluiten van de kostenverdeelstaat.
237
4. Recapitulatie structureel en reëel begrotingsevenwicht Op basis van onderstaand overzicht wordt aangetoond dat de Begroting 2016 en meerjarenraming 2017-2019, conform de uitgangspunten in het BBV, structureel en reëel in evenwicht zijn. Dit houdt in dat structurele lasten kunnen worden gedekt met structurele baten. Indien dit niet het geval zou zijn, zou de kans groot zijn dat er op termijn een begrotingstekort ontstaat. De huidige ramingen tonen aan dat dit risico op dit moment niet aan de orde is. Het structureel en reëel begrotingsevenwicht wordt berekend door de totale lasten en baten te verminderen met de incidentele lasten en baten. Het saldo dat over blijft moet op termijn positief zijn (de structurele baten zijn dan groter dan de structurele lasten). In 2016 is dit saldo € 58,1 mln voordelig. Ook in de jaren 2017 tot en met 2019 is op basis van de ramingen sprake van een positief saldo. Algemeen uitgangspunt is dat structurele lasten en baten die lasten en baten zijn die betrekking hebben op posten of beleid met een looptijd van meer dan drie jaar. De volgende zaken worden altijd aangemerkt als structurele lasten en baten:
• • • •
kapitaallasten (exclusief eenmalige afschrijving van geactiveerde investeringen met maatschappelijk nut); doorbelaste apparaatslasten, inclusief lonen; inkomsten opcenten Motorrijtuigenbelasting; algemene uitkering Provinciefonds.
Voor wat betreft het hoofdlijnenakkoord 2015-2019 is exact uitgegaan van hetgeen aan Structureel en Incidenteel is aangegeven bij het financieel kader bij dit akkoord (de bijlage 1). De volgende zaken worden altijd aangemerkt als incidentele lasten en baten:
• • •
eenmalige bijdragen aan derden (inclusief bijzondere subsidies); bijzondere projecten en eenmalig beleid met een looptijd van maximaal drie jaar; lasten en baten met betrekking tot meerjarige tijdelijke geldstromen waarvan de eindigheid vastligt vanwege een Provinciale Staten besluit en/of een toekenningsbesluit, ook als de geldstroom (nog) langer is dan drie jaar;
• •
eenmalige afschrijving van geactiveerde investeringen met maatschappelijk nut; stortingen in en onttrekkingen uit reserves.
In het verleden werd alleen het criterium van drie jaar gehanteerd. Alle begrotingswijzigingen met een looptijd van meer dan drie jaar werden aangemerkt als structurele lasten en baten. Met ingang van de Voorjaarsnota 2014 zijn de criteria aangescherpt, mede naar aanleiding van de wijzigingen in het BBV van 2013. Bovenstaande criteria worden nu gehanteerd voor alle nieuwe begrotingswijzigingen, waardoor een steeds beter beeld ontstaat van het meerjarig begrotingsevenwicht. Per programma zijn in deze paragraaf meerjarige overzichten opgenomen met de belangrijkste incidentele lasten en baten. Het hierbij gehanteerde criterium is: alle incidentele lasten en baten groter dan € 1 mln. Dit is exclusief toevoegingen en onttrekkingen aan programmareserves. Deze worden als incidenteel aangemerkt. Structurele bijdragen uit reserves kunnen voorkomen als structurele kapitaallasten worden gedekt uit daartoe gevormde reserves. De provincie heeft geen reserves waaruit structurele kapitaallasten worden gedekt.
238
Begroting 2016
(bedragen x € 1.000)
Begroting 2017
waarvan Programma
totaal
incidenteel
Begroting 2018
waarvan
structureel
totaal
Begroting 2019
waarvan
incidenteel structureel
totaal
waarvan
incidenteel structureel
totaal
incidenteel
structureel
Lasten 1 Groen, Waterrijk en Schoon
232.822
68.809
164.013 200.257
46.967
153.290 184.093
40.017
144.076 175.228
33.206
142.022
2 Bereikbaar en Verbonden
316.969
42.809
274.160 305.097
24.951
280.147 334.847
33.927
300.920 321.083
8.743
312.340
3 Aantrekkelijk en Concurrerend
99.861
48.090
51.770
78.259
25.790
52.468
76.896
24.775
52.120
61.745
9.800
51.945
4 Bestuur en Samenleving
45.106
1.946
43.160
40.122
1.579
38.542
35.749
1.459
34.290
35.151
1.203
33.948
5 Middelen
35.809
0
35.809
39.042
0
39.042
46.617
0
46.617
49.458
0
49.458
730.567
161.654
568.913 662.777
99.287
563.490 678.202
100.178
578.024 642.665
52.952
589.713
1 Groen, Waterrijk en Schoon
58.676
37.099
21.577
59.955
35.629
24.327
53.062
28.735
24.327
49.089
24.262
24.827
2 Bereikbaar en Verbonden
13.862
11.444
2.418
8.198
5.769
2.429
9.409
6.969
2.440
13.258
10.806
2.452
3.819
3.813
7
504
498
7
504
498
7
498
498
0
813
0
813
813
0
813
813
0
813
813
0
813
602.199
0
602.199 590.783
0
590.783 590.211
0
590.211 594.755
0
594.755
627.013 660.253
41.896
618.357 653.999
36.202
617.797 658.411
Totaal lasten (A) Baten
3 Aantrekkelijk en Concurrerend 4 Bestuur en Samenleving 5 Middelen Totaal Baten (B)
679.369
52.356
35.566
622.846
Totaal saldo van baten en lasten (C = B-/-A)
-51.198
-109.298
58.100
-2.524
-57.391
54.867
-24.203
-63.976
39.773
15.746
-17.386
33.133
Stortingen in reserves (D)
169.698
169.698
0
144.137
144.137
0
136.077
136.077
0
149.312
149.312
0
Onttrekkingen uit reserves (E)
220.896
220.896
0
146.660
146.660
0
160.280
160.280
0
133.566
133.566
0
0
-58.100
58.100
-1
-54.868
54.867
0
-39.773
39.773
0
-33.132
33.133
Geraamde resultaat (F = C-/-D+E) Totaal structurele lasten en stortingen in reserves
568.913
563.490
578.024
589.713
Totaal structurele baten en bijdrage uit reserves
627.013
618.357
617.797
622.846
58.100
54.867
39.773
33.133
Structurele baten -/- structurele lasten
239
Programma 1 Groen, Waterrijk en Schoon: Incidentele Baten (bedragen x € 1.000)
Doel
Omschrijving
Bedrag 2016
Bedrag 2017
Bedrag 2018
Bedrag 2019
1-3
Ontwikkelopgave RodS en UPG
1-4
Ontwikkelopgave EHS en UPG
1-4
Natura2000 en beheermaatregelen PAS
1-4
IODS Midden Delfland
0
660
0
0
1-4
PMR/Midden-IJsselmonde
6.864
8.774
8.211
8.211
1-6
Gezonder en veiliger leefmilieu
2.016
5.669
32
0
Overige incidentele baten programma 1
1.313
1.658
906
536
37.099
35.629
28.735
24.262
Totaal
800
800
800
800
25.386
17.801
18.656
14.715
720
267
130
0
Programma 1 Groen, Waterrijk en Schoon: Incidentele Lasten (bedragen x € 1.000)
Doel
Omschrijving
Bedrag 2016
Bedrag 2017
Bedrag 2018
Bedrag 2019
1-3
Ontwikkelopgave RodS en UPG
13.171
11.282
11.282
6.928
1-4
Ontwikkelopgave EHS en UPG
26.471
17.849
18.565
14.715
1-4
Natura2000 en beheermaatregelen PAS
813
826
330
0
1-4
IODS Midden Delfland
10.781
6
6
6
1.4
Nota Ruimte Projecten Greenports en Veenweidegebieden
970
810
800
500
1-4
PMR/Midden-IJsselmonde
6.800
8.843
8.135
8.135
1-4
SNL Agrarsich Natuurbeheer
900
0
0
0
1-4
Uitvoeringsprogramma Groen (UPG)
1.200
0
0
0
1-5
Uitvoeringsprogramma Groen (UPG)
1.450
1.650
1.650
1.650
1-6
Gezonder en veiliger leefmilieu
2.016
5.669
32
0
Overige incidentele lasten programma 1
4.237
32
-783
1.272
68.809
46.967
40.017
33.206
Totaal
Programma 2 Bereikbaar en Verbonden: Incidentele Baten (bedragen x € 1.000)
Doel
Omschrijving
2-1
Werkzaamheden onderhoud infra voor derden
2-1
Exploitatiedeel MPI
Totaal
Bedrag 2016
Bedrag 2017
Bedrag 2018
Bedrag 2019
8.122
3.931
1.234
0
3.322
1.838
5.734
10.806
11.444
5.769
6.969
10.806
Programma 2 Bereikbaar en Verbonden: Incidentele Lasten (bedragen x € 1.000)
Doel
Omschrijving
2-1
Werkzaamheden onderhoud infra derden
2-1 2-2 Totaal
Bedrag 2016
Bedrag 2017
Bedrag 2018
Bedrag 2019
8.122
3.931
1.235
0
Exploitatiedeel MPI
23.647
21.279
31.432
3.366
Een adequaat aanbod openbaar vervoer
11.040
-259
1.260
5.377
42.809
24.951
33.927
8.743
240
Programma 3 Aantrekkelijk en Concurrerend: Incidentele Baten (bedragen x € 1.000)
Doel
Omschrijving
3-1
Project Ridderstee (Voordelta)
3-2
Duurzame energie
3-6
Opdrachten erfgoed en ruimte
3-7
Bijstelling budgetten bodemsaneringsactiviteiten
-
Bedrag 2016
Overige incidentele baten programma 3
Totaal
Bedrag 2017
Bedrag 2018
Bedrag 2019
1.250
0
0
0
498
498
498
498
1.950
0
0
0
115
0
0
0
3.813
498
498
498
Programma 3 Aantrekkelijk en Concurrerend: Incidentele Lasten (bedragen x € 1.000)
Doel
Omschrijving
Bedrag 2016
Bedrag 2017
Bedrag 2018
Bedrag 2019
3-1
Project Ridderstee (Voordelta)
1.250
0
0
0
3-1
Stimuleren innovatie MKB (Hoofdlijnenakkoord)
3.500
3.500
3.500
3.500
3-1
IRP Goeree-Overflakkee programma
1.526
288
0
0
3-2
Greendeal
0
1.472
0
0
3-2
Regierol energieagenda (Hoofdlijnenakkoord)
1.300
1.300
1.200
1.200
3-3
Opruimen verspreid glas
346
346
1.635
0
3-3
Zuidplaspolder
5.081
6.970
2.205
0
3-3
Bijdrage exploitatielasten Grondbank RZG
1.502
0
0
0
3-5
Bedrijventerreinen
5.331
2.949
2.236
100
3-5
Hoeksche Waard
200
615
9.000
0
3-5
Schaalsprongprogramma
6.995
2.500
0
0
3-5
Regionale netwerken topsectoren (Hoofdlijnenakkoord)
1.500
1.500
1.500
1.500
3-6
Behoud en intensivering erfgoed (Hoofdlijnenakkoord)
3.500
3.500
3.500
3.500
3-6
Rijksmonumenten
1.400
0
0
0
3-7
Onttrekking reserve voor aanpak spoedlocaties
8.500
0
0
0
3-7
Bodemsaneringsactiviteiten
4.716
0
0
0
3-7
Herontwikkeling stortplaatsen
400
0
0
0
1.043
850
0
0
48.090
25.790
24.775
9.800
-
Overige incidentele lasten programma 3
Totaal Programma 4 Bestuur en Samenleving: Incidentele Lasten (bedragen x € 1.000)
Doel
Omschrijving
4-1
Transparante overheid
4-2
Verantwoorde afbouw taken samenleving
4-3
Maatschappij
Totaal
Overige incidentele lasten programma 4
Bedrag 2016
Bedrag 2017
Bedrag 2018
Bedrag 2019
1.300
1.300
1.200
1.200
0
0
0
0
0
0
0
0
646
279
259
3
1.946
1.579
1.459
1.203
241
5. Uiteenzetting financiële positie 5.1 Nieuw beleid
In het onderstaande overzicht zijn de financiële gevolgen van het nieuwe beleid van het hoofdlijnenakkoord 2015-2019 in de Begroting 2016 opgenomen. De overige lasten en baten worden ingezet voor de uitvoering van bestaand beleid. Nieuw beleid
Lasten 2016
Waarvan Nieuw beleid 2016
Baten 2016
Waarvan Nieuw beleid 2016
1 Groen, Waterrijk en Schoon
214.829
11.000
58.676
0
2 Bereikbaar en Verbonden
316.969
1.300
13.862
0
3 Aantrekkelijk en Concurrerend
98.861
12.200
3.819
0
4 Bestuur en Samenleving
45.106
2.600
813
0
5 Middelen
35.809
0
584.206
-10.000
712.574
27.100
661.376
-10.000
(bedragen x € 1.000)
Exploitatie Programma's
Totaal programma's (Resultaat voor bestemming)
5.2 Arbeidskosten gerelateerde verplichtingen
Dit overzicht geeft inzicht in de jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van een vergelijkbaar volume. De reden om dit overzicht op te nemen is dat deze verplichtingen niet in de balans worden opgenomen. Onderwerp
2016
2017
2018
2019
Werkloosheidsuitkeringen
300
300
300
300
Totaal
300
300
300
300
(bedragen x € 1.000)
5.3 Verleende garanties en waarborgen
Garantstellingen
Ultimo 2015
Ultimo 2016
Zorginstellingen
3,1
2,6
Totaal
3,1
2,6
(bedragen x € 1 mln)
Zie paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing, onderdeel 'Geen aflossing gegarandeerde lenigen derden'.
242
5.4 Staat van reserves en voorzieningen 2016 Onderstaand overzicht is bedoeld om het meerjarige beeld van het verloop van de reserves (mutaties t/m Najaarsnota 2015) weer te geven. Naam (bedragen x €1.000)
Saldo per Vermeerde- Verminde31-12-2014 ringen 2015 ringen 2015
Saldo Vermeerde- VermindeSaldo Vermeerde- VermindeSaldo Vermeerde- VermindeSaldo Vermeerde- Vermindeper ringen 2016 ringen 2016 per ringen 2017 ringen 2017 per ringen 2018 ringen 2018 per ringen 2019 ringen 2019 1-1-2016 1-1-2017 1-1-2018 1-1-2019
Saldo per 1-1-2020
Reserves Algemene reserve
68.614
30.711
14.456
84.868
0
25.502
59.366
65
8.620
50.811
0
1.924
48.887
10.218
13.800
45.305
Totaal Algemene reserve
68.614
30.711
14.456
84.868
0
25.502
59.366
65
8.620
50.811
0
1.924
48.887
10.218
13.800
45.305
Programmareserve 1
190.154
41.037
44.151
187.041
18.581
48.893
156.728
3.250
18.356
141.622
3.250
19.733
125.140
3.250
12.757
115.633
Programmareserve 2
56.070
62.614
37.611
81.073
141.215
121.658
100.631
129.863
107.732
122.762
122.344
126.355
118.751
125.719
108.824
135.646
Programmareserve 3
97.174
26.819
29.829
94.163
9.644
25.507
78.300
10.125
15.234
73.191
10.125
15.666
67.650
10.125
100
77.675
Programmareserve 4
7.509
464
3.619
4.354
0
1.911
2.443
0
0
2.443
0
0
2.443
0
0
2.443
Programmareserve 5
9.217
3.678
2.808
10.087
257
992
9.353
834
116
10.071
358
0
10.429
0
1.483
8.946
Totaal Programmareserves
360.123
134.612
118.018
376.717
169.698
198.961
347.454
144.072
141.437
350.089
136.077
161.753
324.412
139.094
123.163
340.343
Totaal Reserves
428.737
165.323
132.474
461.586
169.698
224.464
406.820
144.137
150.057
400.900
136.077
163.677
373.299
149.312
136.963
385.648
4.355
0
323
4.032
0
289
3.743
0
303
3.440
0
55
3.385
0
54
3.331
Voorzieningen Voorziening Grondwaterheffing Voorziening Dubieuze debiteuren
484
0
0
484
0
0
484
0
0
484
0
0
484
0
0
484
Voorziening Premieleningen
75
0
0
75
0
0
75
0
0
75
0
0
75
0
0
75
Voorziening Pensioenen GS
10.261
115
515
9.861
115
515
9.461
115
0
9.576
115
0
9.691
115
0
9.806
1.693
0
0
1.693
0
0
1.693
0
0
1.693
0
0
1.693
0
0
1.693
12.000
0
0
12.000
0
0
12.000
0
0
12.000
0
0
12.000
0
0
12.000
434
0
0
434
0
0
434
0
0
434
0
0
434
0
0
434
7.949
317
0
8.266
317
0
8.583
317
0
8.900
317
0
9.217
317
0
9.534
0
0
0
0
4.530
0
4.530
1.000
0
5.530
1.000
0
6.530
1.000
0
7.530
Totaal
37.251
432
838
36.845
4.962
804
41.004
1.432
303
42.132
1.432
55
43.509
1.432
54
44.888
Totaal Voorzieningen
37.251
432
838
36.845
4.962
804
41.004
1.432
303
42.132
1.432
55
43.509
1.432
54
44.888
465.988
165.755
133.312
498.431
174.660
225.267
447.824
145.569
150.361
443.032
137.509
163.732
416.808
150.744
137.017
430.535
Voorziening Warmtebedrijf Voorziening Grondbank RZG Zuidplas Voorziening reg.ontw.org.Zuidplas Voorziening Nazorg stortplaatsen Voorz.Groot onderhoud MJOP gebouwen
Totaal reserves en voorzieningen
243
5.5 Toelichting op de reserves en voorzieningen De totale reserveomvang van de provincie Zuid-Holland bestaat uit de som van de algemene reserve en de bestemmingsreserves. Hieronder worden beide toegelicht. 5.5.0 Algemene reserves Algemene reserve
Saldo per 1-1-2016
(bedragen x € 1.000)
Algemene reserve
Vermeerderingen 2016
84.868
Verminderingen 2016
0
Saldo per 1-1-2017
25.502
59.366
5.5.1 Programmareserve 1 Onderwerp (bedragen x € 1.000)
Saldo per 1-1-2016
Vermeerderingen 2016
Verminderingen 2016
Saldo per 1-1-2017
Programmareserve 1 Groene ambities
75.467
0
4.302
71.165
Sanering glastuinbouw
2.547
0
500
2.047
Stimulering duurzame energie
1.041
0
87
954
Luchtkwaliteit (NSL)
3.698
0
1.850
1.848
Beheerplannen Natura 2000 / PAS
4.900
0
93
4.807
645
0
82
563
71.393
0
10.824
60.569
Vlietland Decentralisatieakkoord natuur Reserve apparaatslasten DLG Reserve Natuurcompensatie Ontwikkelingsperspectief Grevelingen en Volkerak-Zoom Reserve Omgevingsveiligheid IODS Programmamanagement Kustontwikkeling Zandmotor Frictiekosten RUD Totaal Programmareserve 1
Onderwerp programmareserve: Inhoud en doel
908
3.250
3.568
590
1.051
0
9
1.042
10.000
0
0
10.000
0
15.256
15.256
0
12.139
75
10.700
1.514
464
0
100
364
1.464
0
200
1.264
1.323
0
1.323
0
187.041
18.581
48.893
156.728
Groene ambities Het onderdeel Groene ambities binnen programmareserve 1 is bestemd voor het provinciale aandeel in het Uitvoeringsprogramma Groen (UPG).
Functie
Spaar
Voeding
Programmabudget 50% en financiële ruimte 50%
Looptijd
2027 (einde EHS-programma).
Toelichting vermindering
In 2016 wordt er € 2,7 mln onttrokken voor het realiseren en verbeteren van recreatieve groen- en watergebieden (RodS-projecten) in het kader van het UPG. Voor 2017 en 2018 gaat het om € 4 mln en € 2,5 mln in 2019. Ter dekking van subsidielasten van de subsidieregeling Uitvoeringsregeling Groen (URG) in het kader van grondgebonden landbouw wordt in 2016 € 1,2 mln onttrokken, als ook in 2017, 2018 en 2019. Voor subsidies in het kader van routestructuren en aansluiting stedelijk gebied wordt er in 2016 € 0,1 mln onttrokken. In de jaren 2017 en 2018 betreft dat € 5 mln en in 2019 € 2 mln. In 2017 wordt er € 0,15 mln onttrokken voor de begrotingssubsidie voor de Klimaatdijk Streefkerk. Meerjarig wordt er € 0,01 mln per jaar onttrokken voor de subsidie Boeren voor Natuur. Tot slot wordt voor 2016 € 0,3 mln onttrokken ten behoeve van het organiseren uittreden uit de recreatieschappen en afbouw Groenservice Zuid-Holland.
244
Onderwerp programmareserve:
Sanering glastuinbouw
Inhoud en doel
De programmareserve wordt aangewend voor planschades en
Functie
Spaar
Voeding
Financiële ruimte en programmabudget
saneringsactiviteiten verspreid liggende glastuinbouw.
Looptijd
2018
Toelichting vermindering
Ter dekking van meerjarige subsidieverplichtingen voor het opruimen van verspreid glas wordt in 2016 € 0,5 mln onttrokken aan de reserve. In 2017 en 2018 gaat het om respectievelijk € 0,4 mln en € 0,3 mln per jaar.
Onderwerp programmareserve:
Stimulering duurzame energie
Inhoud en doel
Specifiek worden hieruit de jaarlijkse metingen en inspecties gefinancierd die in het kader van de uitvoering van actieplannen Geluid voor provinciale wegen worden uitgevoerd om de mate van geluidreductie vast te stellen. Deze metingen hebben betrekking op de periode 2014 tot en met 2018. Daarnaast worden middelen gereserveerd voor incidentele projecten op het gebied van (integraal) strategisch milieubeleid, die voortvloeien uit (tussentijdse) evaluaties (zoals evaluatie RUD’s en beleidsvisie) en herziening van beleid.
Functie
Spaar
Voeding
Programmabudget
Looptijd
2018
Toelichting vermindering
Voor het project Monitoring stille wegdekken (2015-2018) wordt € 0,1 mln aan de reserve onttrokken.
Onderwerp programmareserve:
Luchtkwaliteit (NSL)
Inhoud en doel
De reserve wordt ingezet voor projecten ter verbetering van de luchtkwaliteit waardoor het mogelijk is te blijven voldoen aan de grenswaarden en daarmee ruimtelijke ontwikkeling mogelijk te maken. Deze projecten vormen onder andere onderdeel van het (nieuwe) provinciale actieprogramma luchtkwaliteit en het programma Integrale Aanpak Binnenvaart gericht op verduurzaming van de binnenvaartketen.
Functie
Spaar
Voeding
Programmabudget
Looptijd
2017
Toelichting vermindering
Voor de uitvoering van de subsidieregeling uitbreiding sneldienst waterbus en de financiering van een 5-tal e-noses wordt € 1,9 mln aan de reserve onttrokken.
Onderwerp programmareserve:
Beheerplannen Natura 2000 / PAS
Inhoud en doel
Doel is het bekostigen van activiteiten, namelijk in het kader van Natura 2000 de uitvoering van de (met elkaar samenhangende) beheersplannen en maatregelen Programmatische Aanpak Stikstof. Gelet op de planning van de activiteiten beheersplannen en -maatregelen wordt de looptijd verlengd tot en e
met 2020 (1 beheerplanperiode). Conform de decembercirculaire 2014 zijn er middelen vanuit het Rijk beschikbaar gesteld voor dit doel. Functie
Spaar
Voeding
Programmabudget
Looptijd
2020 245
Toelichting vermindering
In 2016 en 2017 wordt er € 0,1 mln per jaar onttrokken voor Beheersmaatregelen Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) Natura 2000. In 2017 en 2018 wordt er respectievelijk € 0,5 mln en 0,2 mln onttrokken voor Natura 2000 beheerplannen.
Onderwerp programmareserve:
Vlietland
Inhoud en doel
Deze programmareserve is bedoeld voor het financieren van de
Functie
Spaar
Voeding
Voormalige OVP Vlietland
Looptijd
2020
Toelichting vermindering
Ter dekking van de procesmiddelen voor de herinrichting Meeslouwersplas
(proces)kosten van het project Vlietland/Meeslouwerplas.
wordt € 0,08 mln onttrokken in de jaren 2016 tot een met 2018. In 2019 gaat het om € 0,2 mln. Onderwerp programmareserve:
Decentralisatieakkoord natuur
Inhoud en doel
In 2011 is een akkoord gesloten tussen Rijk en provincies over de decentralisatie van het natuurbeleid. Hierbij zijn afspraken gemaakt over de afwikkeling ILG, realisatie herijkte EHS en het natuurbeheer. Voor de uitvoering van dit akkoord ontvangt de provincie via het Provinciefonds middelen (integratie-uitkering natuur). Via deze reserve worden deze middelen bestemd voor de uitvoering van het natuurakkoord en de aanvullend daarop gemaakte afspraken met het Rijk en in IPO-verband.
Functie
Spaar
Voeding
Financiële ruimte
Looptijd
2027
Toelichting vermindering
In 2016 wordt voor RODS- projecten in het kader van het UPG in totaal € 8,8 mln onttrokken (onder andere voor Bentwoud en Balij/Bieslandse Bos). In 2017 tot en met 2019 betreft dit € 2 mln per jaar voor RODS- projecten. Daarnaast wordt er in 2016 € 0,5 mln voor projecten Nota Ruimte Greenports en € 0,5 mln voor Nota Ruimte Veenweiden onttrokken. Meerjarig wordt er 0,8 mln voor Nota Ruimte Greenports onttrokken. Tevens wordt er incidenteel € 0,9 onttrokken voor SNL agrarisch Natuurbeheer.
Onderwerp programmareserve:
Reserve apparaatslasten DLG
Inhoud en doel
Met de reserve Apparaatslasten DLG worden de financiële effecten voor de provincie Zuid-Holland gevolgd die ontstaan als gevolg van de overkomst van de medewerkers van Dienst Landelijk Gebied (DLG). Deze reserve wordt gebruikt om de apparaatslasten te dekken van deze DLG-medewerkers. De reserve wordt gevoed uit de voor dit doel extra ontvangen gelden via het Provinciefonds. Deze gelden zijn in de periode tot 2021 onvoldoende zodat een tijdelijke overheveling uit de reserve Groene Ambities nodig is. In verband met de afnemende werkhoeveelheid wordt de formatie van deze voormalige DLG-medewerkers afgebouwd zodat de lasten gaan dalen. De daling vindt vooral plaats in de jaren 2021 en 2022. Naar verwachting is de bijdrage uit het Provinciefonds vanaf 2021 voldoende. In 2022 zal het voorgefinancierde bedrag uit de reserve Apparaatslasten DLG worden 'terugbetaald' aan de reserve Groene Ambities.
Functie
Egalisatie
Voeding
Financiële ruimte en deelreserve Groene ambities 246
Looptijd
2022
Toelichting vermeerdering
In 2016 wordt € 3,25 mln gestort.
Toelichting vermindering
In 2016 wordt € 3,57 mln onttrokken om de apparaatslasten te dekken van DLG-medewerkers.
Onderwerp programmareserve:
Reserve Natuurcompensatie
Inhoud en doel:
Als door aanleg van onder meer infrastructuur natuurwaarden verloren gaan dan moeten deze worden gecompenseerd volgens Provinciaal beleid. Dat geldt zowel voor Gedeputeerde Staten als voor andere initiatiefnemers. Compensatiemaatregelen voor herstel van natuurwaarden geschiedt vaak in de vorm van aanleg natuur of natuurbeheer. Reserve Natuurcompensatie dient ter dekking van de op basis van de Subsidieregeling natuurcompensatie Zuid-Holland vastgestelde compensatiemaatregelen. Veel van deze maatregelen moeten nog gepland worden.
Functie
Spaar
Voeding
Voormalig reserve NORAH / Voormalig reserve Zuidwestelijke Randweg Gouda-N207 / natuurcompensatie RijnlandRoute vanuit de programmareserve 2 (Egalisatiereserve exploitatieprojecten MPI).
Looptijd
2028
Toelichting vermindering
Jaarlijks wordt er € 0,01 mln onttrokken uit deze reserve voor het laten uitvoeren van natuurbeheer van de dotterbloemhooilanden.
Onderwerp programmareserve: Inhoud en doel
Ontwikkelingsperspectief Grevelingen en Volkerak De Provincie is voornemens € 10 mln bij te dragen in het door het Rijk en de regio op te richten fonds waaruit het ontwikkelingsperspectief van de ontwerpRijksstructuurvisie Grevelingen/Volkerak-Zoommeer wordt gefinancierd. Het gaat daarbij om maatregelen voor herstel van het getij op de Grevelingen en verzilting van het Volkerak-Zoommeer. Dit komt ook de ecologie en economie in het gebied ten goede. Het bestuurlijke overleg hierover en de uitwerking (waaronder de financiering) is nog gaande.
Functie
Spaar
Voeding
Programmabudget
Looptijd
2019
Onderwerp programmareserve:
Reserve Omgevingsveiligheid
Inhoud en doel
Voor het landelijk programma Impuls omgevingsveiligheid wordt door middel van een decentralisatie-uitkering een bijdrage ontvangen van het ministerie van I&M. Het programma bestaat uit een aantal deelprogramma’s van de gezamenlijke overheden. De provincie Zuid-Holland voert het secretariaat en is er verantwoordelijk voor dat alle uitvoerende partijen de beschikbare middelen in het kader van de Impuls ontvangen.
Functie
Spaar
Voeding
Decentralisatie-uitkering
Looptijd
2018
Toelichting vermeerdering
De bijdrage 2016 ad € 15,3 mln wordt in de reserve gestort
Toelichting vermindering
Ter dekking van de geraamde lasten wordt € 15,3 mln aan de reserve onttrokken.
247
Onderwerp programmareserve:
IODS
Inhoud en doel
De integrale ontwikkeling Delft-Schiedam (IODS) hangt samen met de verlenging van de Rijksweg A4 in deze regio. De provincie heeft een rol in de verbetering van de ruimtelijke kwaliteit in dit gebied, als de A4 verlengd wordt. De IODS-partners hebben afgesproken dat alle werkzaamheden gelijktijdig zullen aanvangen, in 2011. In de programmareserve zitten middelen voor de uitvoering van de versterking van de ruimtelijke kwaliteit die uit de programmareserve onttrokken worden.
Functie
Spaar
Voeding
Financiële ruimte
Looptijd
2017
Toelichting vermeerdering
Op basis van het IODS convenant en de Bestuursovereenkomst IODS is door de provincie € 40 mln (prijspeil 2006) toegezegd. Het resterende bedrag in de reserve IODS is voor 2015 geïndexeerd op basis van de index voor Bruto Overheidsinvesteringen (IBOI) van het CPB, waardoor voor 2016 een bedrag van € 0,08 mln wordt toegevoegd aan de reserve IODS.
Toelichting vermindering
In 2010 is de Uitvoeringsorganisatie IODS gestart samen met de andere IODS partijen. Vanaf dat jaar vinden ook de provinciale bijdragen voor het programma plaats. In 2016 wordt € 5,3 mln onttrokken voor bijdragen aan de projecten ter verbetering van de ruimtelijke kwaliteit. In de reserve zit tevens de bijdrage van de provincie aan het Traject A4 Delft - Schiedam van € 25 mln (prijspeil 2006), hiervan is in 2014 € 20 mln betaald, het resterende bedrag ad € 5 mln zal in 2016 worden betaald. Daarnaast wordt er in 2016 € 0,4 mln onttrokken voor de Ecopassage de Schie.
Onderwerp programmareserve: Inhoud en doel
Programmamanagement Kustontwikkeling Ter dekking van uitvoeringskosten die op middellange en lange termijn worden voorzien voor de Kustprojecten.
Functie
Spaar
Voeding
Financiële ruimte
Looptijd
2020
Toelichting vermindering
Voor lasten met betrekking tot de Zandmotor wordt jaarlijks € 0,1 mln onttrokken uit de reserve.
Onderwerp programmareserve: Inhoud en doel
Zandmotor Het kustprogramma van de provincie Zuid-Holland heeft tot doel om de kust veilig te maken voor huidige en komende generaties. Dit is in lijn met het advies van de commissie Veerman (Deltacommissie), waarin de Zandmotor is genoemd. Ter dekking van de provinciale bijdrage aan de aanleg van de Zandmotor is geld in de programmareserve opgenomen. Daarnaast is de provincie volgens de overeenkomsten die met Rijkswaterstaat zijn gesloten gehouden het natuurbeheer van de Zandmotor te regelen via opdrachtverlening aan Zuid-Hollands Landschap.
Functie
Spaar
Voeding
Deels door herschikking binnen het programma (Kust-onderdelen en reservering IRP's). Vanuit het innovatiebudget is € 1 mln beschikbaar gesteld. Daarnaast is € 1 mln uit de financiële ruimte beschikbaar gesteld (Najaarsnota 2010).
248
Looptijd
2020
Toelichting vermindering
Voor de verlening van de opdracht aan Zuid-Hollands Landschap voor beheer van de Zandmotor wordt in de periode 2013-2020 jaarlijks € 0,1 mln uit de reserve onttrokken. Daarnaast wordt er € 0,1 mln onttrokken voor met name monitoring en onderzoek.
Onderwerp programmareserve:
Frictiekosten RUD algemeen
Inhoud en doel
De gelden in deze programma reserve zijn bedoeld om de omgevingsdiensten in oprichting te bekostigen en, na oprichting, om de frictiekosten te betalen
Functie
Spaar
Voeding
Programmabudget
Looptijd
2016 (was 2014)
Toelichting vermindering
Een omgevingsdienst ontvangt in 2016 een incidenteel bedrag van € 0,5 mln voor materiele en sociaal plankosten. Daarnaast vindt in 2016 een herschikking van taken plaats als gevolg van overgang van de BRZO (besluit risico zware ongevallen) taken van gemeente naar de provincie. Ook gaat door gemeentelijke samenvoeging een gemeente over van omgevingsdienst. Deze ontwikkelingen leiden tot een verkleining van het takenpakket bij een paar omgevingsdiensten. De hieruit voortvloeiende frictiekosten komen voor rekening van de provincie. De omvang van deze incidentele kosten is nog onbekend.
5.5.2 Programmareserve 2 Onderwerp (bedragen x € 1.000)
Saldo per 1-1-2016
Vermeerderingen 2016
Verminderingen 2016
Saldo per 1-1-2017
1.260 222
0
0
1.260
0
13
10.602
209
17.159
15.264
12.497
Programmareserve 2 Milieueisen openbaar vervoer 1%-regeling Kunst Egalisatiereserve exploitatieprojecten MPI RijnGouwelijn
10.900
0
10.900
0
Reserve bereikbaarheid
44.249
11.124
3.968
51.405
5.377
0
0
5.377
500
0
0
500
7.963
16.831
1.311
23.483
Mobiliteit
0
94.801
90.203
4.598
Revolverend Verenfonds
0
1.300
0
1.300
81.073
141.215
121.658
100.631
HOV-Net Zuid-Holland Noord Kosten/risico bestuursdwang OD's Egalisatiereserve kapitaallasten nota IWA
Totaal Programmareserve 2
Onderwerp programmareserve:
Milieueisen openbaar vervoer
Inhoud en doel
In de VRM is de ambitie opgenomen dat het openbaar vervoer binnen twee concessieperiodes (15-20 jaar) energieneutraal is. Ook is energietransitie een belangrijk speerpunt in het hoofdlijnenakkoord 2015-2019. In dit kader wordt voorzien dat deze reserve nodig is bij de komende aanbesteding van de concessie Drechtsteden, Alblasserdam en Vijfherenlanden (DAV). De looptijd van deze reserve wordt verlengd tot 2018.
Functie
Spaar
Voeding
Programmabudget
Looptijd
2018
249
Onderwerp programmareserve:
1%-regeling Kunst
Inhoud en doel
De 1%-regeling Publieke kunstprojecten is beëindigd. Van de zes projecten loopt alleen Buytenland nog in programma 1.
Functie
Spaar
Voeding
Financiële ruimte
Looptijd
2018
Toelichting vermindering
In 2016 en 2017 wordt er respectievelijk € 0,01 en € 0,15 mln onttrokken (ten behoeve van programma 1) ter dekking van kosten voor het kunstproject in het Buytenland.
Onderwerp programmareserve:
Egalisatiereserve exploitatieprojecten MPI (voorheen Reservering Integrale bereikbaarheid)
Inhoud en doel
De programmareserve dient om vertragingen en versnellingen bij projecten op te vangen, waarbij de projecten binnen het totale projectbudget blijven, maar verschillen ontstaan in de kasritmes.
Functie
Egalisatie
Voeding
Programmabudget
Looptijd
Doorlopend De storting in de reserve ad € 17,2 mln is als volgt opgebouwd:
Toelichting vermeerdering
• •
€ 11,1 mln structureel voor de uitvoering van projecten < € 1 mln; € 6 mln structureel als uitvloeisel van de voormalige provinciale extra
inzet voor het BDU-bestedingsplan;
•
€ 0,1 mln incidenteel in verband met ontvangen bijdragen voor
exploitatieprojecten. Toelichting vermindering
Ten behoeve van de uitvoering van projecten < € 1 mln wordt in 2016 € 15,3 mln aan de reserve onttrokken.
Onderwerp programmareserve:
RijnGouweLijn
Inhoud en doel
Dit is een risicoreserve. Er zijn kosten gemaakt die mogelijk niet in de scope van het project HOV-Net Zuid-Holland passen. In dat geval moeten deze kosten in de exploitatie worden genomen waarvoor we deze reserve aanhouden. Dat zal blijken wanneer het Definitieve Ontwerp van het HOV-net Zuid-Holland is vastgesteld.
Functie
Spaar
Voeding
Programmabudget
Looptijd
2016
Toelichting vermindering
Het VO+ voor het spoor Alphen -Gouda wordt in 2016 vastgesteld. Voor deze spoorlijn is in het verleden, op basis van de oude scope van de RijnGouweLijn, het meest geactiveerd. De reservemiddelen worden nu ter begroting gebracht om een eventuele extra afschrijving voor reeds geactiveerde uitgaven die niet meer binnen de nieuwe scope passen in 1 keer af te schrijven.
250
Onderwerp programmareserve:
Reserve bereikbaarheid (voorheen Egalisatiereserve bereikbaarheid)
Inhoud en doel
Het doel van deze programmareserve is het kunnen opvangen van meevallers op de mobiliteitsprojecten en- programma's van Verkeer en Vervoer en DBI. De middelen kunnen dan tijdelijk als vrij besteedbaar deel worden gereserveerd voor nieuwe of andere bestaande bereikbaarheidsdoeleinden. Dit kunnen projecten zijn in het kader van Verkeer en vervoer (aanleg van nieuw) als in het kader van Beheer en onderhoud (zorg voor bestaand). De programmareserve is ingesteld als instrument om middelen voor mobiliteit te kunnen behouden voor mobiliteitsdoeleinden. Dit conform het Hoofdlijnenakkoord.
Functie
Spaar
Voeding
Programmabudget
Looptijd
Doorlopend
Toelichting vermeerdering
De storting in de reserve ad € 11,1 mln is als volgt opgebouwd: € 9,3 mln incidenteel door achtergebleven investeringen in mobiliteit in eerdere jaren, waardoor de kapitaallasten neerwaarts zijn bijgesteld; € 1,4 mln incidenteel als gevolg van het opheffen van de reserves Kapitaallasten mobiliteit en Egalisatie kapitaallasten Kaderbesluit Infra 2014; € 0,2 mln incidenteel als gevolg van de bijstelling van het contract voor de Waterbus; € 0,2 mln incidenteel als gevolg van de herijking van de materiële budgetten.
Toelichting vermindering
In het Kaderbesluit 2015 zijn verrekeningen met deze reserve opgenomen om de fluctuaties in de kapitaal- en beheerlasten op te vangen. Voor 2016 betekent dit een bijdrage uit de reserve aan de algemene middelen van € 3,8 mln. Voor sociale veiligheid in het OV wordt € 0,2 mln uit de reserve ingezet.
Onderwerp programmareserve: Inhoud en doel
HOV-Net Zuid-Holland Noord Het HOV-Net is het uitvoeringsalternatief van de RijnGouwelijn. De middelen in de reserve zijn toegezegd voor no regret-maatregelen voor kortetermijnoplossingen voor de corridor Leiden-Centraal-Leiden Lammenschans (PS 6549 januari 2013).
Functie
Spaar
Voeding
Vanuit de vrijvallende gelden voor OV (€ 5 mln in 2012)
Looptijd
2019
Onderwerp programmareserve:
Kosten/risico bestuursdwang OD’s
Inhoud en doel
Dekken van niet voorziene handhavingskosten, bijvoorbeeld voor het opleggen van dwangsommen dan wel het uitoefenen van bestuursdwang of het uitvoeren van incidentele onvoorziene toezicht- en handhavingsacties. Dit kan ook betrekking hebben op soortgelijke bedrijven. Bij het opleggen van dwangsommen dan wel bestuursdwang zijn veelal extra (juridische) kosten gemoeid.
Functie
Egalisatie
Voeding
Baten opgelegde dwangsommen (of gedeelte daarvan)
Looptijd
Doorlopend
251
Onderwerp programmareserve:
Egalisatiereserve kapitaallasten nota IWA
Inhoud en doel
Als gevolg van de implementatie nota IWA (activeren na gereedmelding in plaats van jaarlijks activeren) dalen de kapitaallasten in de eerstkomende jaren. Deze gereserveerde middelen kunnen in latere jaren worden ingezet om pieken in de toekomstige kapitaallasten af te dekken.
Functie
Egalisatie
Voeding
Uit de vrijvallende kapitaallasten mobiliteit
Looptijd
2044
Toelichting vermeerdering
De storting uit vrijvallende kapitaallasten bedraagt € 14,7 mln in 2016, € 12,7 mln in 2017 en € 7,2 mln in 2018.
Toelichting vermindering
Voor de Begroting 2016 en verder zijn de kapitaallasten opnieuw berekend. Om de stijgende kapitaallasten voor mobiliteit te dekken wordt € 1,3 mln aan de reserve onttrokken.
Onderwerp programmareserve:
Mobiliteit
Inhoud en doel
De brede doeluitkering (BDU) van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) is per 1-1-2016 opgegaan in een Decentralisatie-uitkering Verkeer en Vervoer als onderdeel van het Provinciefonds. Het niet bestede deel van deze middelen voor komende jaren worden in deze reserve opgenomen.
Functie
Spaar
Voeding
Decentralisatie Provinciefonds
Looptijd
2099
Toelichting vermeerdering
De decentralisatie-uitkering Verkeer en Vervoer, ontvangen in het Provinciefonds, is gestort in deze reserve. De storting is € 94,8 mln.
Toelichting vermindering
Ten behoeve van de realisatie van het Bestedingsplan mobiliteit 2016 is een bedrag onttrokken van € 90,2 mln
Onderwerp programmareserve:
Revolverend Verenfonds
Inhoud en doel
Veerverbindingen voor forenzen en scholieren hebben een positieve invloed op de mobiliteit. Daarvoor zet de provincie een nieuw revolverend verenfonds op voor vernieuwing en groot onderhoud van de veren.
Functie
Buffer
Voeding
Financiële ruimte
Looptijd
2019
Toelichting vermeerdering
Conform het coalitieakkoord is voor 2016 € 1,3 mln toegevoegd aan deze reserve.
252
5.5.3 Programmareserve 3 Onderwerp
Saldo per 1-1-2016
Vermeerderingen 2016
Verminderingen 2016
Saldo per 1-1-2017
34.709
4.325
11.866
27.168
6.874
1.319
500
7.693
EFRO-middelen
31
0
0
31
Manden maken
815
0
200
615
(bedragen x € 1.000)
Programmareserve 3 Meerjarenplan Bodemsanering Bedrijventerreinen
Alternatieve locatie Hoeksche Waard
9.000
0
0
9.000
Coolport-middelen
6.175
1.000
1.760
5.415
Overcommittering OP-West
4.495
0
4.495
0
Economische agenda Zuidvleugel
5.293
0
0
5.293
Greendeal Zonnepanelen-asbest
1.472
0
0
1.472
InnovationQuarter (voorheen ROM Zuidvleugel)
4.700
0
0
4.700
Reserve ROM-D
1.100
0
0
1.100
14.445
0
5.370
9.075
250
0
250
0
2.500
0
0
2.500
113
0
0
113
Project duurzame ontwikkeling Zuidplaspolder 2015 DP Impulsprogramma CVT Samenwerkingsverbanden economie clusters Duurzame exploitatie energiepotentieel in de Zuidplaspolder Risicoreserve Energiefonds
0
3.000
0
3.000
137
0
0
137
Bedrijventerreinen:IRP Oude Rijnzone
1.000
0
150
850
IRP Goeree-Overflakkee
1.054
0
916
138
94.163
9.644
25.507
78.300
Zuidvleugelfonds/onderdeel Driehoek RZG
Totaal Programmareserve 3
Onderwerp programmareserve:
Meerjarenplan Bodemsanering
Inhoud en doel
Via het Provinciefonds ontvangt de provincie een decentralisatie-uitkering voor de uitvoering van het meerjaren werkprogramma bodem 2010-2014. Het werkprogramma is een uitwerking van het Bodemconvenant dat met Rijk en gemeenten is overeengekomen. Met ingang van 2015 (tot en met 2020) ontvangt de provincie, als decentralisatie-uitkering via het Provinciefonds, middelen voor uitvoering van het convenant "Bodem en ondergrond" (op 17 maart 2015 door Rijk, VNG, IPO en UvW vastgesteld). Op landelijk niveau participeert de provincie in de voorbereiding van een nieuw bodemconvenant 2016-2020. Of hierna nog continuering van de decentralisatie-uitkering zal plaatsvinden is niet zeker. Met de programmareserve (Egalisatiereserve) kunnen verschillen in het kasritme over de looptijd van het werkprogramma worden opgevangen. Kasritmeverschillen kunnen ontstaan door versnellingen of vertragingen in de uitvoering van projecten en door verschillen in de uitgaven voor het werkprogramma en het vaste kasritme van inkomsten uit de decentralisatieuitkering.
Functie
Spaar
Voeding
Programmabudget
Looptijd
Doorlopend
Toelichting vermeerdering
In 2016 ontvangt PROVINCIE ZUID-HOLLAND een bedrag van € 4,1 mln als onderdeel van de decentralisatie-uitkering.
Toelichting vermindering
In 2016 is een onttrekking geraamd van € 11,9 mln. Dit heeft onder andere betrekking op de Aanpak spoedlocaties en uitvoering nazorg RUD's.
253
Onderwerp programmareserve:
Bedrijventerreinen
Inhoud en doel
Het leveren van een bijdrage aan de groei van de werkgelegenheid via het stimuleren van investeringen in de noodzakelijke ruimtelijke voorwaarden. De middelen in de programmareserve zijn bestemd voor de ontwikkeling van bedrijventerreinen door middel van uitgifte van meerjarige projectsubsidies met een looptijd van maximaal zeven jaar (met de mogelijkheid om met drie jaar extra te verlengen).
Functie
Spaar
Voeding
Programmabudget
Looptijd
2023. Alle beschikkingen hebben een standaard looptijd van zeven jaar met een optie tot verlenging van maximaal drie jaar. De aanvrager moet binnen tien jaar nadat de beschikking is afgegeven het project hebben afgerond. Op dit moment staan er mogelijk nog drie tender rondes/plafonds op de planning.
Toelichting vermeerdering
Dit betreft het programmabudget.
Toelichting vermindering
De ramingen van de verminderingen zijn gebaseerd op actuele informatie over de kasritmes van de uitgaven voor bedrijventerreinen.
Onderwerp programmareserve:
EFRO-middelen
Inhoud en doel
Het doel van het EFRO (Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling) is versterking van concurrentiekracht door middel van kennisontwikkeling, innovatie en ondernemerschap in kansrijke clusters en versterking attractiviteit van de provincie. Het EFRO heeft een meerjarig karakter met een looptijd van 2007-2013.
Functie
Spaar
Voeding
Programmabudget
Looptijd
2016 (indicatie was 2015).
Toelichting vermindering
Reserve is actief in afwachting van de eindafrekeningen van de gesubsidieerde projecten, mogelijk in combinatie met beoordeling door EU. Vermindering vindt op basis hiervan in 2016 plaats
Onderwerp programmareserve:
Manden Maken
Inhoud en doel
Deze programmareserve is ingesteld voor bekostiging van ontsluitende infrastructuur van de Stork JSF-fabriek voor de vestiging op de uiteindelijk te kiezen locatie op bedrijventerrein Polder Nieuwland te Papendrecht en Alblasserdam.
Functie
Spaar
Voeding
Financiële ruimte
Looptijd
2017. De looptijd is in overeenstemming met de subsidieverlening 2013-2017.
Toelichting vermindering
In 2016 wordt volgens de subsidieverlening € 200.000 onttrokken en in 2017 € 615.000 zodat de reserve aan het einde van de periode op nul loopt.
Onderwerp programmareserve:
Alternatieve locatie Hoeksche waard
Inhoud en doel
De programmareserve is ingesteld voor het realiseren van 120 ha haven gerelateerd bedrijventerrein ten behoeve van de Rotterdamse regio en voor de versterking van de Rotterdamse haven
Functie
Spaar
Voeding
Programmabudget en financiële ruimte
Looptijd
2018
254
Onderwerp programmareserve:
Coolport-middelen
Inhoud en doel
De via het Provinciefonds ontvangen middelen worden gereserveerd voor de uitvoering van het project Coolport. Doel van dit project is om de greenportbedrijven meer gebruik te laten maken van, in eerste instantie, de binnenvaartfaciliteiten van de Rotterdamse haven. Volgens de Havenvisie 2030 wordt de Coolport daarmee het verscentrum van Europa.
Functie Voeding
Spaar Decentralisatie € 3,2 mln in 2012, € 1,8 mln in 2013, € 1,7 mln in 2014, € 2,3 mln in 2015 en € 1 mln in 2016
Looptijd
2018
Toelichting vermeerdering
Via het Provinciefonds wordt in een aantal termijnen de bijdrage vanuit het Rijk voor dit project ontvangen. In 2016 wordt de laatste tranche ad € 1 mln ontvangen.
Toelichting vermindering
Het project wordt in een aantal jaren als onderdeel van het programma Kwaliteitsnet Goederenvervoer gerealiseerd.
Onderwerp programmareserve:
Overcommittering OP-West
Inhoud en doel
Deze reserve dient ter afdekking van het financiële risico als gevolg van de overcommittering en de financiële dekking van de bevoorschotting van de Management Autoriteit van het Landsdeel West ten behoeve van de overcommitteringsprojecten OP West. De mate waarin na de uiteindelijke afrekening van alle projecten een beroep gedaan moet worden op de gereserveerde middelen hangt af van het verschil tussen het extra toegekende budget en de daadwerkelijke vrijval die binnen de beschikte projecten zal plaatsvinden.
Functie
Spaar
Voeding
Programmabudget
Looptijd
2016
Onderwerp programmareserve:
Economische Agenda Zuidvleugel
Inhoud en doel
De voor de uitvoering van de vastgestelde Beleidsvisie en Uitvoeringsprogramma Regionale Economie en Energie beschikbare middelen worden voor dit doel gereserveerd. Het betreft de provinciale cofinanciering van EFRO-projecten. De projectaanvragen worden eind 2012 verwacht en daarmee krijgen de middelen 2012 in 2013 hun bestemming. Deze programmareserve zal voorzien in het kasritme van deze projecten. Voor de jaren 2014 en 2015 zijn in de visie ook middelen voor meerjarige cofinancieringprojecten gereserveerd. Deze programmareserve zal ook in die jaren worden benut.
Functie Voeding
Spaar Programma Ruimte, Wonen en Economie (€ 5,2 mln in 2012 en € 2,7 mln in 2013)
Looptijd
2020
255
Onderwerp programmareserve:
Green Deal Zonnepanelen-asbest
Inhoud en doel
Met het ministerie van Infrastructuur en Milieu is het convenant ‘asbestdak eraf, zonnepanelen erop’ aangegaan, waarin de provincie met behulp van rijksgeld zorg draagt voor de uitvoeringsregeling om asbestdaken bij agrarische ondernemers te saneren, in die gevallen waarin zonnepanelen op de betreffende daken wordt geplaatst.
Functie
Spaar
Voeding
Rijksbijdrage
Looptijd
2017
Onderwerp programmareserve:
InnovationQuarter
Inhoud en doel
Deze programmareserve is ingesteld met het oog op de kapitaalinbreng van de provincie Zuid-Holland in het Participatiefonds ROM Zuidvleugel BV. Deze middelen worden later benut voor het treffen van een voorziening om het risico van de waardedaling van het provinciale aandelenbezit in het Participatiefonds af te dekken.
Functie Voeding
Buffer Programmabudget (herallocatie middelen Economie van in totaal € 3,3 mln (2013 tot en met 2015))
Looptijd
Vermoedelijke einddatum 2016; wordt definitief bepaald na de volstorting van het Participatiefonds.
Onderwerp programmareserve:
ROM-D
Inhoud en doel
Afdekken eventuele waardedaling van de aandelen die PROVINCIE ZUIDHOLLAND heeft in het samenwerkingsverband Regionale OntwikkelingsMaatschappij Drechtsteden (ROM-D).
Functie
Buffer
Voeding
Reserve transitie subsidies
Looptijd
Nog onbekend, is afhankelijk van ontwikkelingen.
Onderwerp programmareserve:
Project duurzame ontwikkeling Zuidplaspolder
Inhoud en doel
Betreft de inzet van de Nota Ruimte-middelen ten behoeve van het Project duurzame ontwikkeling Zuidplaspolder.
Functie
Spaar
Voeding
De bestemmingsreserve wordt gevoed door het restant van de aan het ROZ toegekende Nota Ruimte-middelen en de aan de provincie gedecentraliseerde middelen naar aanleiding van de Nota Ruimte.
Looptijd
2020
Toelichting vermindering
In 2016 worden uitgaven verwacht voor de Groene Waterparel.
256
Onderwerp programmareserve:
2015 DP Impulsprogramma CVT
Inhoud en doel
Van budget 2015 voor toerisme en recreatie wordt middelen doorgeschoven naar 2016. Het gaat dan bijvoorbeeld om de afronding van activiteiten als het haalbaarheidsonderzoek openen havensluis Gouda, de haalbaarheidsstudie investeringskracht Alblasserwaard (DRA), en het adviseren over beleidsontwikkeling waterrecreatie. Mede als gevolg van de verkiezingen en het hoofdlijnenakkoord zijn de activiteiten 2015 teruggebracht in afwachting van keuzes voor nieuwe accenten binnen dit onderwerp. Het genoemde budget zal in 2015 daarom uitgesteld worden, en pas in 2016 weer worden ingezet.
Functie
Doorgeschoven prestatie
Voeding
Programmabudget
Looptijd
2016
Toelichting vermindering
Van budget 2015 voor toerisme en recreatie wordt in totaal € 0,3 mln doorgeschoven naar 2016. Het gaat dan bijvoorbeeld om de afronding van activiteiten als het haalbaarheidsonderzoek openen havensluis Gouda, de haalbaarheidsstudie investeringskracht Alblasserwaard (DRA), en het adviseren over beleidsontwikkeling waterrecreatie. Mede als gevolg van de verkiezingen en het hoofdlijnenakkoord zijn de activiteiten 2015 teruggebracht in afwachting van keuzes voor nieuwe accenten binnen dit onderwerp. In 2016 wordt het budget weer ingezet en loopt de reserve weer op nul.
Onderwerp programmareserve: Inhoud en doel
Samenwerkingsverbanden economie clusters Doel is om samenwerkingsverbanden te ondersteunen tussen de publieke en private partijen met groeipotentie.
Functie
Spaar
Voeding
Programmabudget
Looptijd
doorlopend
Onderwerp programmareserve:
Duurzame exploitatie energiepotentieel in de Zuidplaspolder
Inhoud en doel
Betreft middelen voor verdere uitwerking convenant ‘Duurzame exploitatie energiepotentieel Zuidplaspolder-Noord”. Deze taak zijn overgedragen aan de provincie na opheffing van de Regionale Ontwikkelingsorganisatie Zuidplaspolder (ROZ)
Functie
Spaar
Voeding
Programmabudget
Looptijd
2020
Onderwerp programmareserve:
Zuidvleugelfonds/onderdeel Driehoek RZG
Inhoud en doel
De ontwikkeling van de Zuidplas is van belang voor de verdere versterking van de Zuidvleugel. De komende jaren zal de programmareserve onttrokken worden voor de ontwikkeling van met name de Driehoek RZG (RotterdamZoetermeer-Gouda).
Functie
Spaar
Voeding
Programmabudget
Looptijd
Wordt bepaald na besluitvorming over uitkomsten verkenning.
257
Onderwerp programmareserve:
IRP Goeree-Overflakkee
Inhoud en doel
Het doel van deze reserve betreft het realiseren van projecten die een rechtstreeks verband hebben met Goeree-Overflakkee.
Functie
Spaar
Voeding
Eenmalig, uit reserve IRP Delflandse kust
Looptijd
Einddatum 2018
Toelichting vermindering
In 2016 vindt er een onttrekking plaats van € 916.000,- ter dekking van de kosten.
Onderwerp programmareserve: Inhoud en doel
Risicoreserve Energiefonds In het hoofdlijnenakkoord 2016-2019, is de oprichting van een risicoreserve Energiefonds verwoord. Voor nieuwe ambities en technieken die nodig zijn voor de energietransitie is een energiefonds in het leven geroepen ter grootte van € 100 mln. Daarbij worden deelnemingen en participaties geselecteerd op rendement. Voor dit fonds wordt tevens een risicoreserve aangelegd van € 25 mln, ter afdekking van het financieel risico dat de provincie loopt in de deelnemingen en participaties. De middelen die voor dit laatste aspect worden vrijgemaakt en worden gestort in een aparte reserve.
Functie
Buffer
Voeding
Financiële ruimte
Looptijd
2020
Onderwerp programmareserve:
Bedrijventerreinen: IRP Oude Rijnzone
Inhoud en doel
Doel van het project Oude Rijnzone is het realiseren van een samenhangende ontwikkeling en integrale uitvoering van werken, wonen, infrastructuur, recreatieve en groen-blauwe structuur, gericht op duurzame ruimtelijke ontwikkeling van het gebied de Oude Rijnzone als onderdeel van het Groene Hart. De middelen in de reserve zijn specifiek ter dekking van de (nog af te geven) Uitvoeringssubsidies Herstructurering Bedrijventerreinen in de Oude Rijnzone (Rijnhaven, Hoogewaard, Broekvelden).
Functie
Spaar
Voeding
Programmabudget
Looptijd
2020
258
5.5.4 Programmareserve 4 Onderwerp
Saldo per 1-1-2016
Vermeerderingen 2016
Verminderingen 2016
Saldo per 1-1-2017
1.793
0
1.400
393
464
0
464
0
Transitie subsidie
2.097
0
47
2.050
Totaal Programmareserve 4
4.354
0
1.911
2.443
(bedragen x € 1.000)
Programmareserve 4 Restauratie rijksmonumenten en erfgoed DP Afbouw Jeugdzorg
Onderwerp programmareserve:
Restauratie rijksmonumenten en erfgoed
Inhoud en doel
De programmareserve is bedoeld voor de uitvoering door de provincie van het gedecentraliseerde restauratiebeleid van rijksmonumenten. De middelen worden ingezet voor subsidieverlening en de matchingsafspraken met betrekking tot het ruimtelijk beleid voor het erfgoed. Vanwege het meerjarige karakter van de subsidies loopt het uitgavenpatroon niet synchroon met het vaste kasritme van de decentralisatie-uitkering.
Functie
Spaar
Voeding
Programmabudget
Looptijd
Onbepaald
Toelichting vermindering
De uitgaven in 2016 bedragen, op basis van actuele informatie over de subsidieverleningen en het bijbehorende kasritme, € 1,4 mln. De huidige stand van de reserve laat een dergelijke vermindering toe.
Onderwerp programmareserve:
DP Afbouw Jeugdzorg
Inhoud en doel
Met de doorgeschoven prestatie wordt een gedeelte van de formatie doorgeschoven van 2015 naar 2016. De afbouw van de personele formatie / bezetting i.v.m. overdracht van jeugdzorgtaken naar gemeenten verloopt volgens plan.
Functie
Doorgeschoven prestatie
Voeding
Programmabudget
Looptijd
2016
Toelichting vermindering
Met de doorgeschoven prestatie bij de najaarsnota 2015 wordt een gedeelte van de formatie doorgeschoven van 2015 naar 2016. De afbouw van de personele formatie / bezetting in verband met overdracht van jeugdzorgtaken naar gemeenten verloopt volgens plan. In 2016 wordt het bedrag daarom weer onttrokken uit de reserve.
Onderwerp programmareserve: Inhoud en doel
Transitie subsidie Een deel van het teveel bezuinigde budget bezuinigingen op subsidies is ingezet voor de vorming van een behoedzaamheidsbuffer met het oog op de onzekerheid over de werkelijk te realiseren bezuiniging van de subsidies, alsmede ter dekking van voor rekening van de provincie komende extra kosten als gevolg van het transitieproces. Zodra er duidelijkheid is over lopende rechtzaken kunnen middelen worden onttrokken danwel de reserve worden herbestemd. Hier is op dit moment nog geen duidelijkheid over.
Functie
Spaar
Voeding
Programma Middelen (€ 3,2 mln in 2012)
Looptijd
2016
Toelichting vermindering
In 2016 wordt € 0,05 mln onttrokken wegens kosten basisvoorziening cultuurparticipatie.
259
5.5.5 Programmareserve 5 Onderwerp
Saldo per 1-1-2016
(bedragen x € 1.000)
Vermeerderingen 2016
Verminderingen 2016
Saldo per 1-1-2017
Programmareserve 5 Frictiekosten Algemeen
9.059
0
222
8.837
Egalisatiereserve kapitaallasten nota IWA Bedrijfsvoering
142
257
0
400
Reserve Jonge ambtenaren
416
0
300
116
Reserve DP 2015 Trainees
470
0
470
0
10.087
257
992
9.353
Totaal Programmareserve 5
Onderwerp programmareserve: Inhoud en doel
Frictiekosten Algemeen Om aan de benodigde frictiekosten bij de taakstelling Focus met Ambitie (FmA) en het eerdere Organisatie van de Toekomst (OvT)-traject te kunnen voldoen is bij Najaarsnota 2012 de reserve Frictie algemeen gevormd. De middelen voor OVT-traject zijn in ieder geval beschikbaar t/m 2018, voor het deel FmA gereserveerd is de looptijd nog niet bekend. Door middel van deze reserve kunnen fricties integraal worden opgelost. De beschikbare middelen kunnen binnen de kaders flexibel worden ingezet.
Functie
Spaar
Voeding
Programma Middelen
Looptijd
Nog niet bekend
Toelichting vermeerdering
Geen
Toelichting vermindering
Het bedrag van de onttrekking uit reserve voor frictiekosten 2016 is afhankelijk van gebruikmaking van de regelingen (FmA). Verder wordt voor 2016 € 0,1 mln onttrokken ten behoeve van het organiseren uittreden uit de recreatieschappen en afbouw Groenservice Zuid-Holland
Onderwerp programmareserve: Inhoud en doel
Egalisatiereserve kapitaallasten nota IWA Bedrijfsvoering Opvangen van de effecten van het verschuiven van kasritmes van de investeringen op de berekende kapitaallasten. Deze reserve is ingesteld voor afwijkingen op gebied van bedrijfsvoering op basis van de nota IWA (2013).
Functie
Egalisatie
Voeding
Vrijval kapitaallasten.
Looptijd
2044
Toelichting vermeerdering
In 2016 zijn de kapitaallasten lager dan in 2015 geraamd door uitstel van oorspronkelijk in 2015 te activeren projecten huisvesting en informatisering. Het surplus wordt toegevoegd aan de egalisatiereserve.
Onderwerp programmareserve:
Reserve Jonge ambtenaren
Inhoud en doel
Eind 2014 is in het Georganiseerd Overleg een besluit genomen dat 50% van het budget gedifferentieerd belonen 2014, te weten € 0,6 mln beschikbaar wordt gesteld voor het aantrekken van jonge ambtenaren. Dit is daarmee bestuurlijk beklemd. Deze middelen zijn in de voorjaarsnota 2015 beschikbaar gekomen en dienen de komende jaren beschikbaar te blijven voor het aantrekken van Jonge Ambtenaren. In de Najaarsnota 2015 is deze reserve ingesteld, in 2016 komt het beleid, waarna meer duidelijkheid komt over de uitnutting van deze reserve.
Functie
Spaar
Voeding
Programmabudget
Looptijd
2017 260
Toelichting vermindering
De uitnutting van de reserve wordt ingezet ten behoeve van het aantrekken van jonge ambtenaren
Onderwerp programmareserve:
Reserve DP2015 Trainees
Inhoud en doel
Op 15 oktober 2014 is een nieuwe groep van 12 trainees gestart bij de provincie Zuid Holland. Bij jaarrekening 2014 zijn de middelen voor de traineepool beklemd voor 2015 en 2016. Bij Voorjaarsnota 2015 zijn deze middelen beschikbaar gesteld (€ 1,1 mln), waarbij in de toelichting is opgenomen dat deze bestaat uit € 0,6 mln voor 2015 en € 0,5 mln voor 2016. Deze doorgeschoven prestatie is de technische afhandeling van het bij VJN genomen besluit. De doorgeschoven prestatie zoals voorgesteld in de Najaarsnota 2015 is in deze begroting volledig in exploitatie gezet.
Functie
Doorgeschoven prestatie
Voeding
Programmabudget
Looptijd
2016
Toelichting vermindering
De middelen zijn volledig bestemd voor 2016 en in de begroting verwerkt.
5.5.7 Voorzieningen Onderwerp voorziening:
Dubieuze debiteuren
Inhoud en doel
De voorziening heeft als doel om verwachte verliezen ten aanzien van
Toelichting algemeen
De verwachting is dat, op basis van de huidige debiteurensaldi, er geen
dubieuze debiteuren af te dekken. dotatie aan de voorziening hoeft plaats te vinden. Onderwerp voorziening:
Grondbank RZG Zuidplas
Inhoud en doel
De provincie is voor 40% deelnemer in de GR Grondbank RZG. Per 31 december 2011 zijn de gronden in het bezit van de Grondbank met € 30 mln afgewaardeerd waardoor een tijdelijk negatief eigen vermogen bij de GR is ontstaan. BZK (toetsbrief begroting Grondbank 2015) gaat er vanuit dat in 2018 het tijdelijk negatief eigen vermogen weer positief en toereikend zal zijn om de in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing geïnventariseerde risico’s te kunnen opvangen. Voor het tijdelijk negatief eigen vermogen heeft de provincie bij Jaarrekening 2011 een voorziening van € 12 mln getroffen.
Onderwerp voorziening:
Grondwaterheffing
Inhoud en doel
De voorziening is bij Jaarrekening 2004 gevormd voor het saldo van ontvangen heffingen en gemaakte kosten. Deze voorziening heeft zowel een egalisatiefunctie als een functie om mogelijke toekomstige schadeclaims te kunnen dekken.
Toelichting vermeerdering Toelichting vermindering
In 2016 wordt er € 0,3 mln onttrokken uit de Voorziening Grondwaterheffing, dit betreft voor € 0,2 mln kosten m.b.t. instandhoudingsmaatregelen in de Natura 2000 gebieden en voor € 0,06 mln de bijdrage van de provincie ZuidHolland aan lening aan de GR Grondwateronttrekking Delft Noord voor investeringen.
261
Onderwerp voorziening:
Nazorg stortplaatsen
Inhoud en doel
Met ingang van 1 april 1998 zijn provincies verantwoordelijk voor de eeuwigdurende nazorg van provinciale stortplaatsen. Daartoe is het Provinciaal Fonds Nazorg gesloten Stortplaatsen Zuid-Holland ingesteld. Zij beheert het vermogen dat beschikbaar dient te zijn om de kosten van eeuwigdurende nazorg te dekken. Dit vermogen wordt in eerste instantie bijeengebracht door de stortplaats exploitanten via heffingen. De rendementen uit dit vermogen dienen toereikend te zijn om de eeuwigdurende nazorg te kunnen dekken. Om deze risico's van een mogelijk dekkingstekort voor de gesloten stortplaatsen, waarvoor voor de provincie een zorgplicht geldt, af te dekken, heeft de provincie bij jaarrekening 2012 een voorziening nazorg gesloten stortplaatsen gecreëerd.
Onderwerp voorziening:
Pensioenen GS
Inhoud en doel
Deze voorziening is ingesteld om aan de pensioenverplichtingen van de GSleden te kunnen voldoen.
Toelichting vermeerdering
Voor de huidige GS-leden wordt aan het eind van het jaar berekend welk bedrag er in de voorziening gestort wordt voor opbouw van de pensioenen. Het exacte bedrag wordt bij jaarrekening bekend.
Toelichting vermindering
Voor gepensioneerde GS-leden wordt een bedrag van € 0,5 mln aan pensioenverplichtingen geraamd.
Onderwerp voorziening:
Premieleningen
Inhoud en doel
De voorziening heeft als doel het uitbetalen van obligaties en het verzilveren van coupons van de uitgelote premieleningen 1957 en 1959.
Onderwerp voorziening:
Regionale Ontwikkelingsorganisatie Zuidplas (ROZ)
Inhoud en doel
De provincie is voor 40% deelnemer in de ROZ. De ROZ ontvangt van alle deelnemers een jaarlijkse bijdrage voor de uitvoering van de activiteiten. Uitgangspunt daarbij is dat deze bijdragen op enig moment worden terugbetaald uit de opbrengsten van de gebiedsontwikkeling. Gelet op de huidige gebiedsontwikkelingen in de Zuidplas wordt dit uitgangspunt niet meer als reëel gezien.
Onderwerp voorziening:
Warmtebedrijf
Inhoud en doel
De provincie Zuid-Holland is voor 9,52% aandeelhouder van het Warmtebedrijf Infra NV (WbR). Bij de start van het Warmtebedrijf heeft de provincie in 2006 in totaal € 2 mln aandelenkapitaal geplaatst. De slechte financiële situatie bij het Warmtebedrijf is een aantal jaren geleden bij de provincie aanleiding geweest om een voorziening te treffen van € 1,8 mln. Dit bedrag is gelijk aan het aankoopbedrag van de aandelen (€ 2 mln) minus reeds uitgekeerde bedragen aan de provincie (€ 0,2 mln). De provincie ging er dus toen van uit dat zij het ingelegde geld kwijt zou zijn. De intrinsieke waarde van de provinciale aandelen is door de provincie begin 2012 bij Jaarrekening 2011 bepaald op € 0,2 mln. Deze waarde is bij jaarrekening in mindering gebracht op de huidige voorziening van € 1,8 mln die in de begroting staat opgenomen. Dat betekent dat de voorziening Warmtebedrijf Rotterdam is verlaagd naar € 1,7 mln en de verkoopwaarde van de aandelen bij verkoop maximaal € 0,2 mln bedraagt.
262
Onderwerp voorziening:
Groot onderhoud MJOP gebouwen
Inhoud en doel
De kosten van groot onderhoud op de gebouwen werden voorheen als investeringen aangemerkt en dan ook geactiveerd. Als gevolg van regelgeving van het BBV en de Nota Investeringen, Waardering en Afschrijvingen (IWA) is in 2015 een gedeelte van de kosten die betrekking hebben op klein en groot onderhoud in exploitatie genomen. Deze exploitatiekosten fluctueren jaarlijks en daarom is in de nota beheer en kapitaallasten MJOP, vastgesteld door Gedeputeerde Staten op 7 juli 2015 door, opgenomen dat een voorziening Groot onderhoud MJOP gebouwen wordt ingesteld om de exploitatiekosten over de periode 2016 - 2030 te egaliseren. Aan de voorziening wordt jaarlijks een dotatie van € 1 mln toegevoegd met bij aanvang in 2016 een eenmalige dotatie van € 3,8 mln. Periodiek wordt het MJOP voor provinciale gebouwen geactualiseerd. Op basis van deze informatie kan het jaarlijkse bedrag voor dotatie aan de voorzieningen worden aangepast.
Toelichting vermeerdering
Aan de voorziening wordt jaarlijks een dotatie van € 1 mln toegevoegd met bij aanvang in 2016 een eenmalige extra dotatie van € 3,8 mln.
263
5.6 Staat van activa Omschrijving van de kapitaaluitgaven (bedragen in € 1.000)
Boek-
Investe-
waarde
ringen
Investe-
Totaal
Boek-
ringsbij- kapitaalla waarde
per
dragen
sten
Investe-
Investe-
ringen
ring bij-
per
01-01
Totaal
Boek-
Investe-
kapitaal- waarde per
dragen
lasten
Investe-
ringen
Totaal
Boek-
ringsbij- kapitaal-
01-01
dragen
lasten
2015
2015
2015
ringen
Totaal
Boek-
ringsbij- kapitaal-
per
01-01
2015
Investe- Investe-
waarde
dragen
lasten
2016
2016
2016
2017
2017
2017
2017
Totaal
Boek-
ringen ringsbij- kapitaal- waarde per
per
01-01
2016
Investe- Investe-
waarde
dragen
lasten
01-01
2019
2019
2020
01-01
2018
2018
2018
2018
2019
2019
Immateriële vaste activa Kosten onderzoek en ontwikkeling activa O&O Wegen O&O Rijwielpaden O&O Vaarwegen
6.850
7.168
-
3.145
11.034
3.163
-
3.460
10.992
2.162
-
3.756
9.647
1.985
-
3.231
8.622
3.226
-
3.226
86
16
-
63
41
-
-
21
20
-
-
8
13
-
-
7
6
-
-
3
8.814 3
592
5.333
-
466
5.470
2.715
-
1.252
7.066
1.314
-
1.808
6.741
2.276
-
2.058
7.116
2.150
-
2.515
6.912
7.528
12.517
-
3.674
16.545
5.878
-
4.733
18.078
3.476
-
5.572
16.401
4.261
-
5.296
15.744
5.376
-
5.744
15.729
7.528
12.517
-
3.674
16.545
5.878
-
4.733
18.078
3.476
-
5.572
16.401
4.261
-
5.296
15.744
5.376
-
5.744
15.729
931
390
-
688
651
390
-
290
765
390
-
375
796
390
-
412
790
390
-
411
785
6
-
-
6
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Subtotaal kosten onderzoek en ontwikkeling activa Totaal immateriële vaste activa Materiële vaste activa Investeringen met economisch nut Automatisering concern Beheerssysteem infrastructuur Dienstvaartuigen
151
-
-
11
145
-
-
10
139
-
-
10
133
-
-
10
126
-
-
10
120
Gladheidsbestrijding
307
540
-
96
759
338
-
207
907
575
-
265
1.238
1.085
-
388
1.964
-
-
554
1.456
4.898
7.237
-
2.793
9.450
4.300
-
4.165
9.789
4.300
-
4.716
9.579
4.300
-
5.470
8.600
4.300
-
4.477
8.600
59
-
-
5
56
-
-
4
53
-
-
4
50
-
-
5
47
-
-
5
43
558
-
-
147
426
-
-
136
299
-
-
91
215
700
-
88
832
-
-
173
679
132
-
-
21
115
-
-
20
98
-
-
20
81
-
-
18
65
-
-
12
55
30.000
-
-
1.380
30.000
-
-
1.380
30.000
-
-
1.380
30.000
-
-
1.380
30.000
-
-
1.380
30.000
4.682
-
-
722
3.974
3.552
-
718
6.820
3.916
-
944
9.895
3.931
-
1.267
12.756
-
-
1.617
11.427
59.934
-
-
5.642
57.353
-
-
5.514
54.771
-
-
5.387
52.189
-
-
5.259
49.608
-
-
5.132
47.026
597
1.187
-
120
1.680
717
-
215
2.225
-
-
301
1.980
-
-
262
1.769
-
-
254
1.559
Steunpunten
9.225
327
-
1.072
8.740
-
-
1.048
7.916
-
-
1.026
7.091
-
-
1.004
6.267
-
-
948
5.476
Verbouwingen
3.301
6.219
-
650
8.960
-
-
1.372
7.813
8.445
-
1.314
15.139
-
-
2.259
13.261
-
-
2.177
11.415
50
-
-
1
50
-
-
1
50
-
-
1
50
-
-
1
50
-
-
1
50
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
114.831
15.900
-
13.354
122.359
9.297
-
15.080
121.645
17.626
-
15.834
128.436
10.406
-
17.823
126.135
4.690
-
17.151
118.691
Informatieplan Landschapszorg Meubilair en inventaris Onderkomen muskusr.vangers Provinciehuis grond Provinciehuis installaties Provinciehuis pand Rijdend en rollend materieel
Voorfinanciering grondverwerving Werken van beeldende kunst Subtotaal investeringen met economisch nut
264
Omschrijving van de kapitaaluitgaven (bedragen in € 1.000)
Boek-
Investe-
waarde
ringen
Investe-
Totaal
Boek-
ringsbij- kapitaalla waarde
per
dragen
sten
Investe-
Investe-
ringen
ring bij-
per
01-01
Totaal
Boek-
Investe-
kapitaal- waarde per
dragen
lasten
Investe-
ringen
Totaal
Boek-
ringsbij- kapitaal-
01-01
dragen
lasten
2015
2015
2015
ringen
Totaal
Boek-
ringsbij- kapitaal-
per
01-01
2015
Investe- Investe-
waarde
dragen
lasten
2016
2016
2016
2017
2017
2017
2017
Totaal
Boek-
ringen ringsbij- kapitaal- waarde per
per
01-01
2016
Investe- Investe-
waarde
dragen
lasten
01-01
2019
2019
2020
01-01
2018
2018
2018
2018
2019
2019
Investeringen met maatschappelijk nut Delftse Schie
94
-
-
9
87
-
-
8
81
-
-
8
75
-
-
8
69
-
-
8
62
Openbaar vervoer
15.751
814
-
1.403
15.612
61.676
36.137
1.385
40.171
12.488
-
2.862
50.847
90.330
62.985
3.569
75.953
38.607
-
5.140
111.410
Provinciale wegen
246.973
62.934
35.492
24.068
257.379
80.650
41.653
24.059
278.997
205.717
91.552
25.313
375.098
97.797
7.300
31.150
444.219
36.549
-
35.320
457.039
4.543
-
-
405
4.267
6.666
-
383
10.661
-
-
717
10.224
-
-
583
9.910
-
-
666
9.504
44.975
6.086
-1.152
4.374
49.119
1.423
559
4.538
46.717
12.175
5.188
4.395
50.517
4.804
4.000
4.655
47.974
-
-
4.481
44.734
194.661
19.919
2.819
11.789
205.613
24.268
872
11.952
222.466
50.735
655
12.948
265.451
39.384
2.611
15.277
293.933
37.254 10.709
16.884
311.328
2.126
-
-
367
1.817
-
-
371
1.491
-
-
279
1.249
-
-
261
1.018
-
-
255
787
173.697
12.416
2.193
12.167
176.762
31.942
3.352
12.125
197.853
39.063
1.258
13.625
227.211
78.913
14.497
15.598
281.978
32.491
3.749
19.140
298.963
682.820
102.169
39.352
54.582
710.656
206.625
82.573
54.821
798.437
320.178
98.653
60.147
980.672
311.228
91.393
71.101 1.155.054 144.901 14.458
81.894
1.233.827
797.651
118.069
39.352
67.936
833.015
215.922
82.573
69.901
920.082
337.804
98.653
75.981 1.109.108
321.634
91.393
88.924 1.281.189 149.591 14.458
99.045
1.352.518
NV BNG
142
-
-
4
142
-
-
4
142
-
-
4
142
-
-
4
142
-
-
4
142
NV NWB
5
-
-
-
5
-
-
-
5
-
-
-
5
-
-
-
5
-
-
-
5
Holding IOPW NV
7
-
-
-
7
-
-
-
7
-
-
-
7
-
-
-
7
-
-
-
7
Warmtebedrijf NV
1.800
-
-
48
1.800
-
-
48
1.800
-
-
48
1.800
-
-
48
1.800
-
-
48
1.800
-1.693
-
-
-45
-1.693
-
-
-45
-1.693
-
-
-45
-1.693
-
-
-45
-1.693
-
-
-45
-1.693
10.000
-
-
267
10.000
-
-
267
10.000
-
-
267
10.000
-
-
267
10.000
-
-
267
10.000
4
-
-
-
4
-
-
-
4
-
-
-
4
-
-
-
4
-
-
-
4
2
-
-
-
2
-
-
-
2
-
-
-
2
-
-
-
2
-
-
-
2
561
-
-
15
561
-
-
15
561
-
-
15
561
-
-
15
561
-
-
15
561
10.000
-
-
267
10.000
-
-
267
10.000
-
-
267
10.000
-
-
267
10.000
-
-
267
10.000
1.203
-
-
32
1.203
-
-
32
1.203
-
-
32
1.203
-
-
32
1.203
-
-
32
1.203
Recreatie eigen beheer Rijwielpaden Vaarwegen Vaarwegen objectbediening Verkeersveiligheid Subtotaal investeringen met maatschappelijk nut Totaal materiële vaste activa Financiële vaste activa
Voorziening Warmtebedrijf NV R.O.M. Drechtsteden Capital BV R.O.M. Drechtsteden Holding NV R.O.M. Drechtsteden Beheer NV R.O.M. Drechtsteden InnovationQuarter (R.O.M. Zuidvleugel) Ontwikkelingsmaatschappij Het nieuwe Westland CV Zuidplaspolder Voorziening Zuidplaspolder Geldleningen verstrekt aan personeel en derden
499
-
-
13
499
-
-
13
499
-
-
13
499
-
-
13
499
-
-
13
499
-434
-
-
-12
-434
-
-
-12
-434
-
-
-12
-434
-
-
-12
-434
-
-
-12
-434
31.283
-
-
-
31.283
-
-
-
31.283
-
-
-
31.283
-
-
-
31.283
-
-
-
31.283
265
Omschrijving van de kapitaaluitgaven (bedragen in € 1.000)
Boek-
Investe-
waarde
ringen
Investe-
Totaal
per
dragen
sten
01-01 2015
Boek-
ringsbij- kapitaalla waarde
Investe-
Investe-
ringen
ring bij-
per
Totaal
Boek-
kapitaal- waarde per
dragen
lasten
Investe-
Investe-
ringen
Totaal
ringsbij- kapitaal-
01-01
dragen
lasten
01-01 2015
2015
2015
2016
Boekwaarde
Investe- Investeringen
Totaal
ringsbij- kapitaal-
per
dragen
lasten
01-01 2016
2016
2016
2017
2017
2017
2017
2018
Boekwaarde
Investe- Investe-
Totaal
Boek-
ringen ringsbij- kapitaal- waarde per
per
dragen
lasten
01-01
2019
2019
2020
01-01 2018
2018
2018
2019
2019
Doorstroming OV
14.741
-
-
913
14.255
-
-
866
13.769
-
-
853
13.283
-
-
840
12.798
-
-
827
12.312
Bijdr activa derden Wegen
18.243
3.600
-
1.189
21.181
-
-
1.337
20.400
-
-
1.317
19.618
-
-
1.296
18.837
-
-
1.275
18.055
28.463
3.893
299
1.882
30.998
439
-
1.992
30.258
14.427
227
1.987
43.264
-
-
2.802
41.597
-
-
2.757
39.930
114.826
7.493
299
4.573
119.813
439
-
4.784
117.806
14.427
227
4.746
129.544
-
-
5.527
126.611
-
-
5.448
123.676
920.005
138.079
39.651
76.183
969.373
222.239
82.573
79.418
1.055.966
355.707
98.880
86.299 1.255.053
325.895
91.393
99.747 1.423.544 154.967 14.458
110.237
1.491.923
Bijdr activa derden Rijwielpaden Totaal financiële vaste activa Totaal
266
5.7 Investeringskredieten De herziene Nota Investeren, Waarderen en Afschrijven (Nota IWA) die in 2013 door Provinciale Staten (PS) is vastgesteld, heeft geleid tot een stelselwijziging voor het vaststellen van investeringskredieten. Met ingang van 2014 stellen PS investeringskredieten vast voor de hele looptijd van het project, met onderscheid naar budget voor de voorbereidingsfase en voor de uitvoeringsfase. PS sturen hierdoor niet meer op jaarbudgetten, maar op meerjarige investeringskredieten. In beleidsuitgangspunt 11 van deze nota is opgenomen dat gestart wordt met afschrijven op activa met maatschappelijk nut in het jaar nadat de uitvoering van een project technisch gereed is. Voor de praktische invulling is in 2014 gekozen voor het moment van proces verbaal van opneming. In de verzamelwijziging 2014 en de Begroting 2015 is ten aanzien van de activeringsmomenten hiermee gerekend. Op basis van de ervaringen afgelopen jaren, is gebleken dat het moment van proces verbaal van opneming, niet voldoet. Na dit moment blijken er nog relatief veel kosten op de projecten te drukken. Dit brengt de nodige administratieve werkzaamheden mee. Uit onderzoek is gebleken dat het moment van proces verbaal van einde onderhoudstermijn beter aansluit bij het aspect technisch gereed en bij de administratieve afronding van de projecten. Alleen in uitzonderingsgevallen zullen er nog nagekomen kosten zijn, bijvoorbeeld nadeelcompensatie of disputen met aannemers. In het onderstaand overzicht zijn de investeringskredieten opgenomen voor projecten die in 2016 en volgende jaren zullen worden afgerond. Mogelijk zijn een klein deel van deze projecten eerder opgenomen geweest in de verzamelwijziging 2014. Reden voor het nogmaals opnemen van deze projecten is, zoals in de disclaimer bij de verzamelwijzing 2014 gemeld, dat onjuistheden en/of onvolledigheden zijn geconstateerd. Met het vaststellen van dit overzicht investeringskredieten wordt een beginpositie gecreëerd. In deze investeringskredieten is nog geen rekening gehouden met de indexering. Omdat er wel sprake is van prijsontwikkelingen vindt bij de voorjaarsnota een herschikking van kredieten plaats. ∆ Investeringskrediet x € 1.000 Pgr
Doel
Projectnr.
Projectnaam
Fase V/U
1
1.3
D000301A
Herinrichting Meeslouwerplas
F004119 1.4 2.1
2
Toelichting wijziging
Was
∆ Jaar gereed*
Wordt
Was Wordt
U
-1.410
2020
Proj.inricht.Vlietland erfpachtcontr
U
2.266
2016
B199054A
Progr. IODS: A4-Midden Delfland
U
1.828
2017
B100055
Parallelstructuur A12 / Moordrechtboog
U
98.595
2017
B100055A
Par.structA12 geluidsscherm Triangel
U
911
2020
B100631
Rijnlandroute *
U
278.100
2023
B120643
N206 Duinpolderweg
U
28.963
2025
B120728
N207 - OTA N207/RW11 1e en 2e fase
U
1.465
2016
B120756
N207-Corridor, aanleg Bentwoudlaan en Vredenburghlaan
24.387
Aanpassing rotonde Bredeweg N456/N219
U
2016
N207 Corridor aanleg Vredenburglaan
U
2018
N207-Corridor: Bentwoudlaan U fase 1
2020
267
∆ Investeringskrediet x € 1.000 Pgr
Doel
Projectnr.
Projectnaam
Fase V/U
B120761
N207 Quickscan N207-zuid
B120762
N207 Verb.doorst.Passage Leimuiden
B121139 B121400
Toelichting wijziging
Was
∆ Jaar gereed*
Wordt
Was Wordt
V
500
2016
U
16.426
2018
N211 Wippolderlaan
U
42.253
2022
Ongelijkvloerse kruising N214/N216
V
582
2017
B122234
N222 Verlengde Veilingroute (3in1)
U
23.047
2016
B145605
N456 - Omlegging
U
9.596
2016
B190012
HWN/OWN aansl.A16/N3&N57/N218 index
U
16.847
2019
B190013
HWN/OWN aansl.A15/N3 bijdrage
U
13.299
2018
B1999901
B490111 Energieopwekking vanuit groei bermgewas (Plant-E)
U
300
2016
B200010
Ontwikkeling buscorridors: Alphen aan den Rijn Schiphol
U
10.163
2018
B200013
Ontwikkeling buscorridors: Noordwijk (Duin-Bollenstreek) - Schiphol
15.295
INFRA Noordwijk-Schiphol Fase 1
U
2016
Ontwikkeling buscorridors (Coalitieakkoord) - Noordwijk - Schiphol, Maatregelen tweede fase oeververbinding Lisse-Liserbroek.
U
2020
B210071
T100 - Merwede Lingelijn
U
B260000
HOV-NET Zuid-Holland Noord
B264000
10.168
2016
145.545
HOV-Net Biosciencepark
U
2017
Spoorcorridor Alphen-Gouda
U
2018
RGL-O Vrz bydr.Leiden Hooigr-Langegr
U
2019
Inframaatregelen Leiden Centraal - Leiden Lammeschans
U
2019
HOV Leiden CS-Noordwijk
U
2020
Spoorcorridor Leiden-Utrecht
U
2021
R-NET algemeen
U
2023
Beschikbaar voor verhoging Rijn Gouwe Lijn Oost RGL-O 3.
U
2023
R-NET
10.668
HOV Alphen-Schiphol R-NET
U
2018
HOV Gouda-Schoonhoven
U
2018
HOV Leiden CS-Leiderdorp
U
2018
HOV Noordwijk-Schiphol
U
2020
HOV R'dam ZuidpleinDriksland
U
2016
268
∆ Investeringskrediet x € 1.000 Pgr
Doel
Projectnr.
B490011
Projectnaam
Fase V/U
R-NET algemeen
U
R-NET Uitrol productformule
U
Toelichting wijziging
Was
Wordt
∆ Jaar gereed* Was Wordt
2025 2025
Energietransitie
9.950
Energietransitie Fietsverbinding Vlietpolderplein
U
2016
Energietransitie infrastructuur
U
2019
B590010
COA HOV Drechtsteden
U
3.425
2019
EN0000010
Functionele vervanging kunstwerken (via trajectaanpakken)
U
4.516
2019
EN0000012
Maatregelen verkeersveiligheid trajecten 2012 ev
35.103
GO traject N206 a
U
2016
GO traject N206 c
U
2016
GO traject N216 a
U
2016
GO traject N218 b
U
2016
GO traject N491 a
U
2016
Algemeen Verkeersveiligheid
U
2017
GO traject N455 a
U
2017
GO traject N498 b
U
2018
GO traject N215 c
U
2020
GO traject N214 b
U
EN2150501
N215 Melissant - Dirksland
U
EN2230001
Aanpassingen hoofdrijbaan N223 (Westland, MiddenDelfland)
EN
2022 6.425
2018
4.249
N223 Duurzaam Veilig fase 3
V
2016
N223 Rot.OostbuurtsewgNoordlierweg
U
2016
Maatregelen verkeersveiligheid trajecten 2016 ev
16.425
GO traject N216 b
U
2017
GO traject N496 a
U
2017
GO traject N207 b
U
2018
GO traject N211 c
U
2018
GO traject N444 b
U
2018
GO traject N489 a
U
2018
PO traject N207 e
U
2018
PO traject N446 b
U
2018
Maatregelen verkeersveiligheid trajecten 2016 ev
U
2018
PO traject N210 & N216 c
U
2019
N470 a/b/c Energietransitie
U
EVW000601A
Realiseren vaarwegmanagement (DVM)
U
4.989
2017
EVW010509
Bochtafsnijding Delftse Schie
U
10.845
2018
EVW010802A
St.Sebastiaansbrug (incl.ab)
U
6.741
2019
2020
269
∆ Investeringskrediet x € 1.000 Pgr
Doel
Projectnr.
Projectnaam
Fase V/U
EVW081202
Vervangen Steekterbrug
EVW99901
VW Nog toe te delen investeringen
Diverse
MPI projecten < 10 mln bruto
Diverse
Investeringsprojecten MPO
Diverse
Toelichting wijziging
Was
∆ Jaar gereed*
Wordt
Was Wordt
U
22.762
2020
V
542
2018
V
370
2016
V
4.514
2016
Investeringsprojecten MPO
V
2.894
2017
Diverse
MPI projecten < 10 mln bruto
V
172
2018
Diverse
Investeringsprojecten MPO
V
600
2018
Diverse
MPI projecten < 10 mln bruto
U
9.886
2016
Diverse
Investeringsprojecten MPO
U
35.029
2016
Diverse
MPI projecten < 10 mln bruto
U
26.647
2017
Diverse
Investeringsprojecten MPO
U
71.103
2017
Diverse
MPI projecten < 10 mln bruto
U
7.252
2018
Diverse
Investeringsprojecten MPO
U
62.114
2018
Diverse
MPI projecten < 10 mln bruto
U
4.005
2019
Diverse
Investeringsprojecten MPO
U
13.847
2019
Diverse
MPI projecten < 10 mln bruto
U
13.771
2020
Diverse
Investeringsprojecten MPO
U
25.468
2020
Diverse
MPI projecten < 10 mln bruto
U
7.446
2021
Diverse
Investeringsprojecten MPO
U
39.697
2021
Diverse
MPI projecten < 10 mln bruto
U
228
2028
3
3.5
F003463
Hoekse Waard
U
4.400
2016
6
6.1
T002346 / T003565
Projecten I&A / BIS inrichten werkplekken
U
4.690
2016
V000001 / V000002 / V000007
MJOP Huisvesting en verbouwingen (investeringsdeel)
U
4.269
2016
V000001 / V000002
MJOP Huisvesting (investeringsdeel)
U
3.916
2017
V000001
MJOP Huisvesting (investeringsdeel)
U
3.931
2018
Diverse SHV
Strategische Huisvestingsvisie
U
8.445
2017
* Nadat het inpassingsplan voor de RijnlandRoute onherroepelijk is geworden, wordt het krediet boven de € 100 mln vrijgegeven.
270
Bijlagen
271
Bijlage 1 Voordracht
273
Bijlage 2 Amendementen en moties
275
Bijlage 3 Beklemming reserves in de Begroting 2016 In dit overzicht is uitgegaan van de stand van de programmareserves tot en met de Najaarsnota 2015 Ten tijde van het opstellen van dit overzicht is de Najaarsnota nog niet vastgesteld Mutaties in de cijfers zijn daaro mogelijk en zullen verwerkt worden in de eerstvolgende actualisatie van dit overzicht, namelijk Jaarrekening 2015 Bedragen x € 1 mln
Algemene reserve
Naam onderwerp reserve
Algemene reserve
Maximale looptijd
Stand Begrote Jaarrekening vermin31-12-2014 deringen t/m VJN
Begrote vermeerderingen t/m VJN
Begrote verminderingen NJN
Begrote vermeerderingen t/m NJN
continu
68,6
14,5
28,8
68,6
14,5
28,8
0,0
1,9
2027
71,7
2,2
0,2
-1,1
4,7
75,5
Groene subsidies
2038
4,0
0,1
0,0
4,0
0,0
-0,0
Sanering glastuinbouw
2018
2,9
0,3
0,0
0,0
0,0
2,5
Totaal Algemene reserve Programma Groene ambities reserve 1
1,9
Begroot Saldo per 31-12-2015
277
waarvan juridisch verplicht
84,8
84,8
waarvan bestuurlijk verplicht
waarvan niet verplicht
Toelichting
77,1
7,7 In totaal is € 77,1 mln bestuurlijk beklemd: € 30 mln is als minimale omvang van de Algemene Reserve, conform de Beleidsnota Risicomanagement en Weerstandsvermogen 2012 (door PS vastgesteld op 30 mei 2012) en € 47,1 mln ter dekking van het hoofdlijnenakkoord 2015-2019. Dit bedrag is voor de periode 2016 tot en met 2019 in de begroting 2016 verwerkt.
0,0
77,1
7,7
0,2
75,3
0,0 De reserve Groene Ambities is een belangrijke pijler in de financiering van het uitvoeringsprogramma Groen (UPG). Het betreft o.m. het nakomen van afspraken met de regionale partners over de afronding van de RodS, financiering lopende UPG-projecten, afkoop beheer recreatiegebieden en financiering aandeel provincie van de uitvoeringsstrategie EHS. In de Uitvoeringsstrategie EHS is de reserve tevens aangemerkt als buffer om een tijdelijk liquiditeitstekort van de programmering 2013 – 2016 op te vangen.
2,3
0,3
Met de Najaarsnota 2015 is deze reserve opgeheven. 0,0 Voor de sanering van glastuinbouw zijn meerdere meerjarige subsidies verleend in 2014 en eerdere jaren, ten behoeve van de sanering en bemiddeling verspreide glastuinbouw waaronder Duivenvoorde corridor en sanering Deltapoort.
Bedragen x € 1 mln
Naam onderwerp reserve
Maximale looptijd
Stand Begrote Jaarrekening vermin31-12-2014 deringen t/m VJN
Begrote vermeerderingen t/m VJN
Begrote verminderingen NJN
Begrote vermeerderingen t/m NJN
Begroot Saldo per 31-12-2015
waarvan juridisch verplicht
waarvan bestuurlijk verplicht
Toelichting
Stimulering duurzame energie
2018
1,3
0,3
0,0
0,0
0,1
1,0
Reserve Omgevingsveiligheid
2018
0,0
14,7
14,7
0,0
0,0
-
Het saldo van de reserve is per 31-12-2015 nihil.
2012 DP RodS projecten
2015
0,8
0,8
0,0
0,0
0,0
-
Deze reserve is opgeheven.
Frictiekosten RUD
2016
2,2
0,9
0,0
0,0
0,0
1,3
NORAH
2020
0,6
0,0
0,0
0,6
0,0
-0,0
Beheerplannen Natura 2000 en PAS
2020
0,0
0,0
4,9
0,0
0,0
4,9
4,9
0,0 Deze programmareserve is bedoeld voor het bekostigen van de Beheerplannen Natura 2000 en de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS)
Vlietland
2020
0,8
0,1
0,0
0,1
0,0
0,6
0,6
0,0 Deze programmareserve is bedoeld voor het financieren van de (proces)kosten van het project Provinciaal Recreatiegebied Vlietland/Meeslouwerplas.
Raingain
2015
0,1
0,1
0,0
0,0
0,0
-0,0
Met de Najaarsnota 2015 is deze reserve opgeheven.
Natuurcompensatie ZW randweg Gouda
2023
0,1
0,0
0,0
0,1
0,0
-0,0
Deze programmareserve is met de Najaarsnota 2015 opgeheven en toegevoegd aan de programmareserve 1 Natuurcompensatie
278
0,1
waarvan niet verplicht
0,0
0,9 Het restant van deze reserve kan gebruikt worden voor dekking van het onderdeel energietransitie uit de Visie Ruimte en Mobiliteit.
1,3
0,0 Deze reserve dient ter dekking van de kosten die voortvloeien uit de oprichting van de OD-en. Het gaat om dekking van de lump sum voor de OD-en Haaglanden, West-Holland en Midden-Holland. De onttrekkingen zijn meerjarig geraamd in de begroting 2014 e.v.. De afspraken over de hoogte van de lump sum voor de eerste 3 jaar na oprichting van de OD zijn vastgelegd en verwerkt in de bedrijfsplannen van de OD-en. Zienswijze hierop zijn behandeld in PS. Deze programmareserve, bedoeld voor natuurcompensatie Noordelijke Randweg Haagse regio (NORAH), is met de Najaarsnota 2015 opgeheven en toegevoegd aan de programmareserve 1 Natuurcompensatie
Bedragen x € 1 mln
Naam onderwerp reserve
Maximale looptijd
Stand Begrote Jaarrekening vermin31-12-2014 deringen t/m VJN
Begrote vermeerderingen t/m VJN
Begrote verminderingen NJN
Begrote vermeerderingen t/m NJN
Begroot Saldo per 31-12-2015
waarvan juridisch verplicht
waarvan bestuurlijk verplicht
Toelichting
Decentralisatieakkoord natuur
2027
82,3
19,4
0,0
-8,5
0,0
71,4
4,9
Reserve apparaatslasten DLG
2022
0,0
2,9
3,8
0,0
0,0
0,9
0,9
Natuurcompensatie
2028
0,0
0,0
0,0
0,0
1,1
1,1
1,1
0,0 De programmareserve Natuurcompensatie bevat vanaf de Najaarsnota 2015 de resterende middelen uit van de programmareserve 1 NORAH, middelen voor natuurcompensatie N207 Zuidwest randweg en middelen voor de natuurcompensatie RijnlandRoute afkomstig uit de programmareserve 2 (Egalisatiereserve exploitatieprojecten MPI).
Ontw.persp. Grevelingen/ Volkerak-Zoom
2019
0,0
0,0
0,0
0,0
10,0
10,0
10,0
0,0 In de programmareserve Ontwikkelperspectief Greveling Volkerak-Zoommeer zijn middelen opgenomen voor de verbetering van de waterkwaliteit van de Grevelingen en het Volkerak-Zoommeer. Deze middelen worden te zijner tijd ingebracht in het door het Rijk en de regio op te richten fonds waaruit het ontwikkelperspectief van de ontwerp Rijksstructuurvisie Grevelingen/VolkerakZoommeer (RGV) zal worden gefinancierd. Het bestuurlijke overleg hierover en de uitwerking (waaronder de financiering) is nog gaande.
279
66,5
waarvan niet verplicht
0,0 Bij jaarrekening 2013 is de OVP ILG gelden n.a.v. de accountantscontrole omgezet in de bestemmingsreserve decentralisatieakkoord natuur. Het betreft hier de ontvangen Rijksmiddelen voor de uitvoering van de afspraken zoals gemaakt in het kader van de met het Rijk afgesloten bestuursakkoord decentralisatie natuur en de afrondingsovereenkomst natuur. In de begroting 2015 is deze reserve ingesteld ter dekking van de financiële effecten voor PZH die ontstaan door de overkomst van de medewerkers van de Dienst Landelijk Gebied (DLG) per 2015. Deze reserve wordt gebruikt om de apparaatslasten van deze medewerkers te dekken. In deze reserve wordt de jaarlijkse structurele uitkering uit het Provinciefonds voor de overkomst van DLG gestort.
Bedragen x € 1 mln
Naam onderwerp reserve
Maximale looptijd
Stand Begrote Jaarrekening vermin31-12-2014 deringen t/m VJN
Begrote vermeerderingen t/m VJN
na 2015
15,7
2,9
0,4
Zwakke schakels
2015
0,6
0,4
Luchtkwaliteit (NSL)
2017
4,7
3,6
Programmamanagement Kustontwikkeling
n.t.b.
0,6
Zandmotor
2020
IODS
Totaal Programmareserve 1
Begrote verminderingen NJN
Begrote vermeerderingen t/m NJN
Begroot Saldo per 31-12-2015
1,2
0,0
12,1
0,0
0,2
0,0
0,0
1,2
-1,3
0,0
3,7
0,1
0,0
0,0
0,0
0,5
1,7
0,2
0,0
0,1
0,0
1,5
190,1
48,9
25,2
-4,7
15,9
Programma Dekking infra reserve 2 projecten < 1 mln DBI
2016
2,0
2,0
0,0
2014 DP Verb.proc.fin.inz. Mobiliteit
2015
0,4
0,4
0,0
0,0
Milieueisen openbaar vervoer
2018
1,3
0,0
0,0
0,0
187,0
waarvan juridisch verplicht
waarvan bestuurlijk verplicht 12,1
waarvan niet verplicht
Toelichting
0,0 Het project IODS hangt samen met de verlenging van de Rijksweg A4. Hiervoor zijn bestuurlijke afspraken gemaakt met een groot aantal partners ( IODS-convenant en bestuursovereenkomst IODS). Hierin is de financiële bijdrage van provincie vastgelegd. Met de Najaarsnota 2015 is deze reserve opgeheven.
0,7
1,9
1,1 Deze middelen zijn bestemd voor de provinciale cofinanciering van de NSL projecten
0,5
De reserve wordt ingezet voor de dekking van de projectleiding van het beheer van de Zandmotor. Met Rijkswaterstaat is afgesproken dat de provincie de eerste 10 jaar na voltooiing van de aanleg van de Zandmotor de coördinatie van het beheer en de verantwoordelijkheid voor het beheer op zich zal nemen (procesgeld).
0,2
1,3
De reserve wordt ingezet voor het (natuur)beheer van Zuid-Hollands Landschap op de Zandmotor. Voor 2016 en 2017 is daarvoor € 0,2 mln verplicht. De rest van de reservering is voor de overige jaren.
9,2
175,7
2,0
-0,0
Het saldo van de reserve is per 31-12-2015 nihil.
0,0
-0,0
Het saldo van de reserve is per 31-12-2015 nihil.
0,0
1,3
280
1,3 De middelen in deze reserve kunnen worden ingezet ter dekking van het onderdeel energietransitie uit de Visie Ruimte en Mobiliteit bij de komende aanbesteding van de concessie Drechtsteden, Alblasserdam en Vijfherenlanden (DAV).
Bedragen x € 1 mln
Naam onderwerp reserve
Maximale looptijd
Stand Begrote Jaarrekening vermin31-12-2014 deringen t/m VJN
Begrote vermeerderingen t/m VJN
Begrote verminderingen NJN
Begrote vermeerderingen t/m NJN
Begroot Saldo per 31-12-2015
waarvan juridisch verplicht
waarvan bestuurlijk verplicht
Toelichting
1%-regeling Kunst
2018
0,2
0,0
0,0
0,0
0,0
0,2
Egalisatiereserve expl proj MPI
doorlopen d
9,8
17,7
16,5
-1,8
0,1
10,5
10,4
De middelen dienen ter dekking van de in het MPI opgenomen exploitatieprojecten.
RijnGouwelijn
na 2015
10,9
0,0
0,0
0,0
0,0
10,9
10,9
De gereserveerde middelen worden aangehouden ter dekking van reeds geactiveerde kosten, die mogelijk als gevolg van het nog op te stellen DO van het HOV-net Zuid-Holland Noord buiten de scope van het project gaan vallen en die daardoor direct ten laste van de exploitatie moeten worden genomen.
Reserve bereikbaarheid
na 2015
11,5
2,2
34,1
3,0
3,8
44,2
39,8
4,4 De € 4,4 mln die nog niet verplicht is, zal € 1,2 mln worden ingezet ter dekking van de bouw van een nieuw vaarwegensteunpunt (door verkoop oud vaarwegensteunpunt is bij VJN 2015 € 1,2 mln gestort in de reserve ). Daarnaast is € 3,2 mln bij VJN 2015 gestort om ter dekking van vertraagde projecten MPO 2014.
HOV Net ZuidHolland Noord
n.t.b.
5,4
0,0
0,0
0,0
0,0
5,4
Kosten/risico bestuursdwang OD's
doorlopen d
0,5
0,0
0,0
0,0
0,0
0,5
na 2015
8,8
8,8
0,0
0,0
0,0
-
Reserve kapitaallasten mobiliteit
281
0,2
waarvan niet verplicht
5,4
0,2 Voor de 1%kunstregeling is in 2014 de laatste meerjarige opdracht afgerond (kunstwerk melarium). Daarnaast zullen er nog opdrachten worden verleend voor het projectbureau Buijtenland van Rhoon, voor E 0,2 mln. Na voltooiing van deze opdrachten zullen er geen middelen meer nodig zijn in deze reserve.
In de ten behoeve van de uitvoering van het HOV-net afgesloten overeenkomsten is opgenomen dat de gemeenten Gouda en Leiden een subsidie krijgen van € 3,2 mln respectievelijk € 5 mln (prijspeil 1-1-2012). De subsidie aan de gemeente Gouda is in 2014 beschikt voor € 3,1 mln. 0,5 Bij NJN 2013 is besloten tot instellen van deze reserve ter dekking van kosten die voortvloeien uit bestuursdwang. Het saldo van de reserve is per 31-12-2015 nihil.
Bedragen x € 1 mln
Naam onderwerp reserve
Maximale looptijd
Stand Begrote Jaarrekening vermin31-12-2014 deringen t/m VJN
Begrote vermeerderingen t/m VJN
Begrote verminderingen NJN
Begrote vermeerderingen t/m NJN
Begroot Saldo per 31-12-2015
waarvan juridisch verplicht
waarvan bestuurlijk verplicht
waarvan niet verplicht
Toelichting
Egal.kaplast Kaderbesluit Infra
2044
5,3
2,1
0,0
3,2
0,0
-0,0
Met de Najaarsnota 2015 is deze reserve opgeheven.
Egal.kaplast nota IWA
2044
0,0
0,0
8,0
0,0
0,0
8,0
8,0 De middelen in deze reserve zijn bedoeld om de pieken in de toekomstige kapitaallasten te dekken. Deze dekking is nog niet in de meerjarenraming begroot.
56,0
33,2
58,6
4,4
3,9
na 2015
32,1
11,5
5,2
-0,1
8,8
34,7
Bedrijventerreinen
2023
2,6
0,0
1,7
0,0
2,6
6,9
6,9
In het kader van de subsidieregeling Uitvoering Herstructurering Bedrijventerreinen (UHB) zijn afgelopen jaren tientallen meerjarige subsidiebeschikkingen verleend. Een gemiddeld bedrijventerreinenproject kent een looptijd van 8-10 jaar, waarbij op basis van verantwoordingrapportages voorschotten worden verleend. De reservemiddelen zijn volledig juridisch verplicht.
Manden maken
2017
0,8
0,0
0,0
0,0
0,0
0,8
0,8
Het besluit op subsidieverlening ad. € 1mln t.b.v. realisatie ontsluitende infrastructuur voor de productielocatie van onderdelen van de Joint Strike Fighter door Stork/Fokker op het bedrijventerrein Polder Nieuwland in Alblasserdam en Papendracht, is in maart 2014 door PS genomen. De meerjarige subsidie zal volledig worden gedekt uit deze deelreserve
Totaal Programmareserve 2 Programma Meerjarenplan reserve 3 Bodemsanering
282
81,0
5,6
61,1
34,7
14,4
Via het provinciefonds ontvangt de provincie van het rijk middelen voor de uitvoering van het meerjaren werkprogramma bodemsanering. Middels deze egalisatiereserve kunnen pieken en vertragingen of versnellingen in de uitvoering van projecten over de looptijd van het werkprogramma worden opgevangen.
Bedragen x € 1 mln
Naam onderwerp reserve
Maximale looptijd
Stand Begrote Jaarrekening vermin31-12-2014 deringen t/m VJN
Begrote vermeerderingen t/m VJN
Begrote verminderingen NJN
Begrote vermeerderingen t/m NJN
Begroot Saldo per 31-12-2015
waarvan juridisch verplicht
waarvan bestuurlijk verplicht
Toelichting
Alt.locatie Hoeksche Waard
2018
9,0
0,0
0,0
0,0
0,0
9,0
Coolport middelen
2018
4,8
0,9
2,3
0,0
0,0
6,2
Mitigatie/Energie
2016
0,6
0,6
0,0
0,0
0,0
-
Overcommittering OP-West
2016
6,6
0,0
0,0
2,1
0,0
4,5
Economische agenda Zuidvleugel
2020
10,6
3,5
0,0
3,5
1,7
5,3
5,3
De middelen van de Economische Agenda Zuidvleugel dienen ter dekking van het Investeringsprogramma Economische Agenda Zuidvleugel. Begin 2015 heeft PZH een nieuwe subsidieregeling voor Kansen voor West, Interreg en Topsectoren MKB gestart. Besluitvorming door GS/PS heeft plaatsgevonden.
Bedrijventerreinen: IRP Oude Rijnzone
2020
4,6
3,6
0,0
0,0
0,0
1,0
1,0
De besteding van deze middelen is vastgelegd in besluit "Oude Rijnzone Subsidieregeling en-beschikking herstructurering bedrijventerrein Hoogewaard" die 25 juni 2013 door GS is vastgesteld.
283
9,0
waarvan niet verplicht
6,2
De groene inpassing van het bedrijventerrein zal door de Gemeenschappelijke Regeling Nieuw Reijerwaard nog nader worden uitgewerkt in samenspraak met de omgeving. Dit is recentelijk bestuurlijk afgesproken. Momenteel loopt er een beroepsprocedure bij de Raad van State. Na deze beroepsprocedure zal in samenspraak met de omgeving het plan voor de groene inpassing worden uitgewerkt. Dit vormt de basis voor subsidieverlening en zal naar verwachting in 2015 worden gerealiseerd. De totale decentralisatie-uitkering voor de Coolport bedraagt € 10 mln. Deze bijdrage wordt ingezet voor het kwaliteitsnet goederenvervoer en voor beter benutten goederen vervoer centrale as. Het saldo van de reserve is per 31-12-2015 nihil.
4,5
Ter dekking van de overcommitteringsprojecten OP West is deze reserve ingesteld, waarbij na de uiteindelijke afrekening van alle projecten (uiterlijk eind 2015) een beroep gedaan zal worden op de gereserveerde middelen. Dit laatste hangt af van het verschil tussen het extra toegekende budget en de daadwerkelijke vrijval die binnen de beschikte projecten zal plaatsvinden.
Bedragen x € 1 mln
Naam onderwerp reserve
Maximale looptijd
Stand Begrote Jaarrekening vermin31-12-2014 deringen t/m VJN
Begrote vermeerderingen t/m VJN
Begrote verminderingen NJN
Begrote vermeerderingen t/m NJN
Begroot Saldo per 31-12-2015
waarvan juridisch verplicht
waarvan bestuurlijk verplicht
waarvan niet verplicht
Toelichting
2014 DP Clusterregeling Z-H
2015
0,6
0,6
0,0
0,0
0,0
-
Reservering IRP's
2015
0,7
0,6
0,0
0,1
0,0
-0,0
IRP GoereeOverflakkee
2018
1,7
1,3
0,6
0,0
0,0
1,0
1,1
In 2013 is met het vaststellen van het programmaplan Goeree Overflakkee besloten deze middelen in te zetten voor de realisatie van deze IRP.
Greendeal Zonnepanelenasbest
2017
1,8
0,3
0,0
0,0
0,0
1,5
1,5
Deze reserve is gekoppeld aan het subsidieprogramma zonnepanelen voor asbest
InnovationQuarter v.h. ROM Zuidvleug.
2016
3,6
0,0
1,1
0,0
0,0
4,7
4,7
Deze programmareserve is ingesteld met het oog op de kapitaalinbreng in IQ / ROM Z. Deze middelen zullen worden benut voor het treffen van een voorziening om het risico van de waardedaling van provinciaal aandelenbezit in het participatiefonds af te dekken
niet bekend
1,1
0,0
0,0
0,0
0,0
1,1
1,1
Deze programmareserve is ingesteld met het oog op de kapitaalinbreng in ROM D. Deze middelen zullen worden benut voor het treffen van een voorziening om het risico van de waardedaling van provinciaal aandelenbezit in het participatiefonds af te dekken
2020
15,7
5,0
0,0
-3,8
0,0
14,5
14,4
Voor het behoud en overdracht van de in 2010 voor de duurzame ontwikkeling van de Zuidplaspolder toegekende Nota Ruimtemiddelen ad 24 miljoen is een nieuwe business case opgesteld. Op basis hiervan heeft het Rijk de bijdrage definitief vastgesteld op 20,2 mln waarvan tot eind 2014 4,6 mln via de ROZ verband is benut. De overige middelen ad 15,6 miljoen zijn aan de provincie overgedragen en zijn gestort in de speciaal daarvoor bij Najaarsnota 2014 opgerichte bestemmingsreserve “duurzame ontwikkeling Zuidplaspolder”.
0,1
0,1
0,0
0,0
0,0
Reserve ROM-D
Res Project duurz ontw. Zuidplaspold
Programma Warmte-Koude Z-H
284
-
Het saldo van de reserve is per 31-12-2015 nihil.
Met de Najaarsnota 2015 is deze reserve opgeheven.
Het saldo van de reserve is per 31-12-2015 nihil.
Bedragen x € 1 mln
Naam onderwerp reserve
Maximale looptijd
Stand Begrote Jaarrekening vermin31-12-2014 deringen t/m VJN
Begrote vermeerderingen t/m VJN
Begrote verminderingen NJN
Begrote vermeerderingen t/m NJN
Begroot Saldo per 31-12-2015
Zuidvleugelfonds/ onderdeel Driehoek RZG
nnb
0,1
0,0
0,0
0,0
0,0
0,1
2015 DP Impulsprogramma CVT
2016
0,0
0,0
0,0
0,0
0,3
0,3
Doorlopend
0,0
0,0
0,0
0,0
2,5
2,5
2017
0,0
0,0
0,0
0,0
0,1
0,1
97,1
28,0
10,9
1,8
16,0
Samenwerkingsverbanden econ.clusters
Totaal Programmareserve 3
94,2
waarvan juridisch verplicht
waarvan bestuurlijk verplicht
waarvan niet verplicht
Toelichting
0,1 Omdat het programma in 2015 een iets langzamer doorstart heeft gemaakt dan verwacht dienen de middelen gereserveerd te blijven. De reserve zal worden ingezet voor de uitvoering van het programma Zuidplaspolder. 0,3
Het betreft de doorgeschoven prestatie van Impulsprogramma CVT naar 2016
2,5
De regeling is opgestart en gepubliceerd, inschrijvingsperiode nog niet gesloten 0,1
20,9
73,2
Betreft middelen voor verdere uitwerking van het convenant “Duurzame exploitatie energiepotentieel Zuidplaspolder-Noord”. Deze taak en restant middelen van 0,1 mln. zijn overgedragen aan de provincie na opheffing van de Regionale Ontwikkelingsorganisatie Zuidplaspolder (ROZ). 0,1
Programma 2014 DP reserve 4 Brandveiligheid depot archeologie
2015
0,1
0,1
0,0
0,0
0,0
-
Het saldo van de reserve is per 31-12-2015 nihil.
Bestrijd.wachtlijsten i.d.jeugdzorg
2016
1,0
1,0
0,0
0,0
0,0
-
Het saldo van de reserve is per 31-12-2015 nihil.
2014 DP Bestuurlijke samenwerking
2015
0,1
0,1
0,0
0,0
0,0
-
Het saldo van de reserve is per 31-12-2015 nihil.
onbepaald
4,1
2,4
0,0
0,0
0,0
1,7
Restauratie rijksmonumenten en erfgoed
285
1,7
Voor de uitvoering van het gedecentraliseerde restauratiebeleid van rijksmonumenten zijn meerjarige beschikkingen verleend die ook gedekt worden uit de reservemiddelen. In 2015 zijn ook subsidieplafonds afgegeven die deels gedekt zullen worden uit de beschikbare middelen uit de reserve.
Bedragen x € 1 mln
Naam onderwerp reserve
Maximale looptijd
Stand Begrote Jaarrekening vermin31-12-2014 deringen t/m VJN
Begrote vermeerderingen t/m VJN
Begrote verminderingen NJN
Begrote vermeerderingen t/m NJN
Begroot Saldo per 31-12-2015
waarvan juridisch verplicht
waarvan bestuurlijk verplicht
waarvan niet verplicht
Toelichting
Transitie subsidie
2016
2,1
0,0
0,0
0,0
0,0
2,1
2015 DP Afbouw jeugdzorg
2016
0,0
0,0
0,0
0,0
0,5
0,5
7,5
3,6
0,0
0,0
0,5
4,4
2,2
0,0
2,1
nog niet bekend
8,9
1,6
2,5
0,7
0,0
9,1
0,0
9,1
0,0 Op de reserve Frictie FmA rust een bestuurlijke beklemming en bestaat uit de deelreserves OvT/PNS, FmA, GZH en RUD. Naar verwachting zal in 2016 een deel van de kosten worden gemaakt en onttrokken uit de reserve.
2014 DP Inzicht en benchmarking
2015
0,4
0,4
0,0
0,0
0,0
-
0,0
0,0 De reserve is ingesteld tot en met eind 2015.
Egal.kaplast Nota IWA Bedrijfsvoering
2044
0,0
0,0
0,1
0,0
0,0
0,1
0,0
0,1
0,0 Op deze reserve rust een bestuurlijke beklemming. Eerder is door PS al besloten op de investeringen en de bijbehorende kapitaallasten. Omdat deze geplande investeringen in de tijd kunnen verschuiven, worden ook de kapitaallasten verschoven. Het verschil met de geraamde kapitaallasten wordt in de egalisatiereserve gestort en/of onttrokken.
Reserve Jonge ambtenaren
2017
0,0
0,0
0,0
0,2
0,6
0,4
0,0
0,4
0,0 Op deze reserve rust een bestuurlijke beklemming. Eind 2014 is in de cao-onderhandelingen besloten om een deel van de loonruimte te benutten voor het aantrekken van jonge ambtenaren. Hiervoor is in 2015 een reserve gevormd.
Totaal Programmareserve 4 Programma Frictiekosten reserve 5 algemeen
286
2,1 Er loopt nog een gerechtelijke procedure van de omroepen TVRijnmond en TVWest tegen de provincie waarbij wordt ingeschat dat medio 2016 er meer duidelijk zal zijn over de finale uitkomst. 0,5
Dekking van formatie jeugdzorg in 2016
Bedragen x € 1 mln
Naam onderwerp reserve
2015 DP Trainees
Totaal Programmareserve 5 Totaal
Maximale looptijd
2016
Stand Begrote Jaarrekening vermin31-12-2014 deringen t/m VJN 0,0
0,0
Begrote vermeerderingen t/m VJN
Begrote verminderingen NJN
0,0
0,0
Begrote vermeerderingen t/m NJN 0,5
Begroot Saldo per 31-12-2015 0,5
waarvan juridisch verplicht 0,0
waarvan bestuurlijk verplicht 0,5
waarvan niet verplicht
0,0 Op deze reserve rust een bestuurlijke beklemming. Op 15 oktober 2014 is een nieuwe groep van 12 trainees gestart bij de provincie Zuid Holland. Redenen om - in een periode van bezuiniging – toch een traineeprogramma te starten zijn de voortschrijdende vergrijzing van de organisatie en de behoefte aan “vers bloed” en een “frisse blik” mee die van belang zijn om onze organisatiedoelstellingen te bereiken. Bij Jaarrekening 2014 zijn de middelen beklemd voor 2015 en 2016. Bij Voorjaarsnota 2015 zijn deze middelen beschikbaar gesteld.
9,3
2,0
2,6
0,9
1,1
10,1
0,0
10,1
0,0
428,6
130,2
126,1
2,4
39,3
461,5
37,9
397,2
26,3
287
Toelichting
Bijlage 4 Kerngegevens provincie Zuid-Holland Sociale infrastructuur Aantal inwoners
2012
2013
2014
3.552.407
3.563.935
3 577 032
•
Mannen
1.753.393
1.758.081
1 764 927
•
Vrouwen
1.799.014
1.805.854
1 812 105
0 tot 5 jaar (%)
5,8
5,8
5,8
5 tot 15 jaar (%)
11,6
11,5
11,7
15 tot 25 jaar (%)
12,6
12,5
12,5
25 tot 45 jaar (%)
27,3
27,0
26,7
45 tot 65 jaar (%)
27,2
27,1
27,1
65 jaar en ouder (%)
15,6
16,1
16,6
1.628.583
1.638.400
1 639 725
2,17
2,15
2,15
Kwartaal 1
57.800
72.127
87.510
Kwartaal 2
58.400
74.367
84.620
Kwartaal 3
61.370
78.303
82.640
Kwartaal 4
66.680
82.906
85.880
2012
2013
2014
Oppervlakte provincie in km (geen nieuwe cijfers sinds 2010)
3.418,5
3.418,5
3.418,5
• Land
2.810,2
2.810,2
2.810,2
608,3
608,3
608,3
72
67
65 (per januari 2015: 60)
1.618.648
1.636.072
1 647.089
12.493
n.n.b.
n.n.b.
218.000
209.000
199.000
16.226
16.286
16.402
704
702
692
1.496.455
1.495.056
1.498.608
421
420
419
95
84
78
Aantal huishoudens Aantal personen per huishouden
Gemiddeld aantal verstrekte WW-uitkeringen
Fysieke infrastructuur 2
• Water Aantal gemeenten Aantal woningen Aantal recreatiewoningen (geen nieuwe cijfers sinds 2012) Gemiddelde WOZ-waarde woningen (excl. recreatiewoningen) Lengte wegen, totaal in km Waarvan: provinciale wegen in km Aantal personenauto's * Aantal personenauto's per 1.000 inwoners Verkeersdoden
Bron CBS. * Bron: Afrekening MRB van de belastingdienst.
289
Interne organisatie Aantal PS-leden
55
Waarvan: VVD PVV CDA D66 PVDA SP GL CU/SGP 50PLUS PVDD
Aantal GS-leden
10 8 7 7 5 5 3 6 2 2
5
290
Bijlage 5 Afkortingenlijst Arhi Asv Awb AWBZ
(Wet) algemene regels herindeling Algemene Subsidieverordening Zuid-Holland Algemene wet bestuursrecht Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten
BBL bbp BBV BDU BIBOB BNG BNP BRIKS BRTN BRZO bvo BZK
Bureau Beheer Landbouwgronden Bruto binnenlands product Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten Brede Doeluitkering Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur Bank Nederlandse Gemeenten Bruto nationaal product Bouwen, Reclame, Inrit, Kappen en Slopen Basisrecreatietoervaartnet Besluit risico's zware ongevallen Bruto-vloeroppervlakte (Ministerie van) Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
CAO CBS CPB CPI
Collectieve arbeidsovereenkomst Centraal Bureau voor de Statistiek Centraal Planbureau Consumentenprijsindex
DAV DBI DLG DP DRIS DVM
Drechtsteden-Alblasserwaard-Vijfheerenlanden Dienst Beheer Infrastructuur Dienst Landelijk Gebied Doorgeschoven prestatie Dynamisch Reizigers Informatie Systeem Dynamisch Verkeersmanagement
EAZ EC EFRO EHS EMU EPZ EZ
Economische Agenda Zuidvleugel Europese Commissie Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling Ecologische Hoofdstructuur Economische en Monetaire Unie Economische Programma Raad Zuidvleugel (Ministerie van) Economische Zaken
FES Fido FmA
Fonds Economische Structuurversterking (wet) Financiering decentrale overheden Focus met Ambitie
G.Z-H GLB GR GS
Groenservice Zuid-Holland Gemeenschappelijk Landbouwbeleid Gemeenschappelijke Regeling (College van) Gedeputeerde Staten
HHR HNP HOF HOV HWGO
Hoogheemraadschap Huis van de Nederlandse Provincies (Wet) houdbare overheidsfinanciën Hoogwaardig openbaar vervoer Hoeksche Waard/Goeree-Overflakkee
I&M IBOI IBT IKB
(Ministerie van) Infrastructuur en Milieu Index Bruto Overheidsinvesteringen Interbestuurlijk toezicht Individueel Keuzebudget 291
ILG IMF Interreg IODS IOPW IPO IPPC IRP ISV IWA
Investeringsbudget Landelijk Gebied Internationaal Monetair Fonds Interregionale samenwerking Integrale ontwikkeling Delft-Schiedam Integraal Ontwikkelingsplan Westland Interprovinciaal Overleg Integrated Pollution Prevention and Control Integraal Ruimtelijk Project Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing Investeringen, waarderingen en afschrijvingen
JSO
(Expertisecentrum voor) Jeugd, Samenleving en Opvoeding
KRW
Kaderrichtlijn Water
MIRT MJOP MKB MoMo MON MoU MPI MPO MRB
Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport Meerjarenonderhoudsplan Midden- en kleinbedrijf Modernisering Monumentenzorg Mobiliteit Onderzoek Nederland Memorandum of Understanding Meerjarenprogramma Investeringen Provinciale Infrastructuur Meerjarenprogramma Onderhoud Motorrijtuigenbelasting
NNN NSL NWB
Nationaal Natuur Netwerk Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit Nederlandse Waterschapsbank
O&O OCW ODMH ONW OP West OV OViN OVP
Onderzoek en ontwikkeling (Ministerie van) Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Omgevingsdienst Midden Holland Ontwikkelingsmaatschappij Het Nieuwe Westland Operationeel programma West Openbaar vervoer Onderzoek Verplaatsingen in Nederland Overlopende passiva
P&C PAS PKB PMR PNB-regeling POP POW PRG PS PZH PZI
Planning en Control Programmatische Aanpak Stikstof Planologische Kernbeslissing Project Mainportontwikkeling Rotterdam Regeling subsidies particuliere terreinbeherende natuurbeschermingsorganisaties Platteland Ontwikkelings Programma Personenvervoer over water Provinciale Recreatiegebieden (College van) Provinciale Staten Provincie Zuid-Holland Programma Zuid-Hollandse Infrastructuur
RodS REO ROM-D ROZ RPV RUD RZG
Recreatie om de Stad Regionaal Economische Overlegorganen Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Drechtsteden Regionale Ontwikkelingsorganisatie Zuidplas Regionale Projectgroepen Verkeersveiligheid Regionale Uitvoeringsdienst Rotterdam Zoetermeer Gouda
292
SBK SER SGBP SHV SiSa SKNL SLMA SNL STRONG SWUNG
Stichting Bodembeheer Krimpenerwaard Sociaal-Economische Raad Stroomgebiedbeheerplan Strategische Huisvestingsvisie Single information Single audit Subsidieregeling Kwaliteitsimpuls Natuur en Landschap Stichting Landelijk Meldpunt Afvalstoffen Subsidieregeling Natuur- en Landschapsbeheer Structuurvisie Ondergrond Samen Werken aan de Uitvoering van Nieuw Geluidbeleid
TBM TBO TBR
Terrein Beheer Model Terreinbeherende organisaties Toekomstig Beheer Recreatiegebieden
UHB UPG URG USK UvW UWO
Uitvoering Herstructurering Bedrijventerreinen Uitvoeringsprogramma Groen Uitvoeringsregeling Groen Uniform Subsidiekader Unie van Waterschappen Uitwerkingsovereenkomst
VenJ VNG VRM VROM VTH Vvgb
(Ministerie van) Veiligheid en Justitie Vereniging van Nederlandse Gemeenten Visie Ruimte en Mobiliteit (Voormalig ministerie van) Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer Vergunningen, Toezicht en Handhaving Verklaring van geen bedenkingen
Wabo WAO Wbb WIA Wjz WKO Wmo Wob Wro
Wet algemene bepalingen omgevingsrecht Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering Wet bodembescherming Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen Wet op de jeugdzorg Warmte-Koude Opslag Wet maatschappelijke ondersteuning Wet openbaar bestuur Wet ruimtelijke ordening
293
