UTTLEGKUNDIG WOORDENBOEK DE WERKEN VAN PIETER KORNELISZOON HOOFT, UITGEGEVEN DOOR TWEEDE KLASSE VAN IIET KONINKLIJK - NEDERLANDSCHE INSTITUUT

UTTLEGKUNDIG

WOORDENBOEK 0 P

DE WERKEN VAN

PIETER KORNELISZOON HOOFT, UITGEGEVEN DOOR

DE

TWEEDE KLASSE VAN

IIET KONINKLIJK - NEDERLANDSCHE INSTITUUT

VAN WETENSCHAPPEN , LETTERKUNDE EN SCHOONE

KUNSTEN.

EERSTE DEEL.

A

F.

mr0:41i ,:ae-Me''a0,4

TE AMSTERDAM, Bu PIEPER & IPENBUUR, Drukkers van het Instituut voornå.

1825.

VOORREDEN.

misomm.41.4

■1.11.01...1.1.1...11.11

Hoe nader aan den oorfprong , te verder van het bederf, is eene fpreuk , welke in Zede- en Staatkunde over het algemeen altijd, en in de talen doorgaands, ook in onie moederfpraak , waar is bevondcn, Ondertusfchen is deze flelregel eene der zulken , waarin de ondervinding in regtftreekfehen flrijd. flaat met alle befpiegelende redekaveling. Zoo toch de fpraak het middel is, waardoor rede. lijke wezens elkanderen hunne denkbeelden en gewaarwordingen het gereedst mededeelen en de beste genoegens van den onderlingen omgang fmaken, zoodanige mededeeling moet des te gemakkelijker , die omgang zoo veel te aangenamer zijn , eensdeels, naar mate de fpraak , van welke zij zich bedienen , grootere gefchiktheid heeft, om alle begrippen van voor- en onderwerpen , met derzelver verfchillende mogelijke wijzigingen , duidelijk voor te ftellen, andersdeels , naar gelang rijker is in onderfchei. 31, 2 de-

xv

VOORREDEN.

dene vormen en fpreekwijzen , krachtiger en eigenaartiger in uitdrukking , en zoctluidender voor het

gehoor. In het afgetrokkene nu zoude men zeggen , dat de taal van een volk in alle die opzichten blijkbaar moet winnen , hoe , dooL vermeerderde kennis aan kunflen en wetenfchappen , deszelfs zeden in befchaving , deszelfs denken en redekave • len in helderheid en regelmatigheid , en deszelfs fmaak in keurigheid toenemen : nogthands zal een naauwkeurig onderzoek van de gefchiedenis der talen , (wij fpreken van oorfpronkelijke , want andere komen niet in aanmerking) deze , fchijnbaar onwederlegbare , gevclgtrekking veelzins logenaraffen.

Vraagt men hier van de reden , zij ligt ééniglijk in bet verloren gaan van de oorfpronkelijke eenvoudigheid , door het inmengen van vreemde beflanddeelen , en in het daaraellen van willekeurige , niet uit haren vvezenlijken aart afgeleide, regels en voorfchriften.— En is bet niet even zoo met de Zedeen de Staatkunde gelegen ? Bijaldien de voortreffelijkheid eener taal be flond in de verbazende hoeveelheid van %voorden , welke zij bezit , dan zekerlijk zoude de hedenclaagfche Nederland. fche taal het zeer verre winnen van die , e MAERLANT en zijne tijdgenooten keilden ; doch bet flat er niet aldus mede gefchapen. De voortreffelijkheid eener taal is , behalve in de zoetluidendheid , hierin te zoeken , dat zij , uit zich zelve , zoncler eenigerhande vreemde hulp te vorderen , volkomen ge-

noegzaam is voor de behoeften van het oogenblik en

VOO R RED EN. VOOR. R.EDEN.

v

en tegelijk de de vatbaarheid vatbaarheid bezit bezit,, om, bij bij het het ververen tegelijk meerderen der der behoeften meerderen behoeften,, het het ontbrekende ontbrekende uit uit eieivullen,, zonder zonder in inhet hetgeringfte geringfte gen boezem aan te vullen gen boezem aan te te ontaarten, , of in eenigerlei eenigerlei geval geval van van hetgeen hetgeen te ontaarten of in het bijzonder bijzonder eigen eigen is is,, afftand afftand te uit haar haar in in het te doen: uit dit oogpunt nu nu befchouwd befchouwd,, was was het hetNederlandsch Nederlandsch dit oogpunt ten tijde ten tijde van van MAEltLANT minder rijk, dan in niet minder rijk , dan MAER.LANT nict onze dagen. dagen. Maar zoude Maar zoude dan daarom tevens tevens het hetomgekeerde omgekeerde dan daarom plaats Zoudededefpreuk fpreuk, aanhet hethoofd hoofd dedeplaats hebben? hebben Zoude , aan zer Voorreden Voorreden gefteld gefteld, , ook onze tijd tijd op het het NeNeook in in onze derlandsch toepasfelijk zUn'? vlugtig overzicht overzicht derlandsch toepa,4felijk zijn ? Een vlugtig over deszelfs deszelfs lotgevallen lotgevallen moge moge ons banen,, OnS den den weg banen om hiervan naar billijkheid billijkheid te te oordeelen. oordeelen. om hiervan is het , dat innerlijke voortreffelijkheid Zeker is het, datdede innerl~jke voortreffelijkheid onzer taal onzer taal reeds reeds vroeg vroeg miskensd miskend en en zij zij zelve zelve van van hare oorfpronkelijke zuiverheidverbasterd verbasterdis. is. Dit hare oorfpronkelijke zuiverheid Dit bederf dagteekent , wat inzonderheid de Hollanders dagteekent wat inzonderheid de Hollanders en Zeeuwen betreft , van van dat dat de de regering regering dier dier Ge. Geen Zeeuwen betreft, westen in handen westen handen van vanuitheemfche uitheemfche Heeren Heeren is is overovergegaan. Vree~de zeden zeden gaven gaven de de geboorte geboorte aan aan gegaan. Vreemde nieuwe denk beelden en behoeften;; de de Vorften Vorften en en nieuwe denkbeelden en behoeften derzelver Dienaren derzelver Dienaren drukten drukten die die ininhunne hunneeigene eigene moederfpraak uit, en m(lcderfpraak uit, en dedevoornaamfte voornaamfte ftanden fl:anden ononder de der de inboorlingen inboorlingen volgden volgden de de gewoonte gewoonte en en den den ftiil infchikkelijkheid fl:~il van van het het Hof, Hof,ten tendeele deelenituit infchikkcl~ik heid of of zucht,, om om zich zichten I-loveaangenaam aangenaam tetemaken maken,, ten ten zucht ten Hove deele in plaats deele gemakshalve ~emakshalve, ,in· plaats van van de de woorden woorden en en fpreekwijzen welke men noodig fpreekwijzen, , welke Doodig had ha:i., uit uit de de fchatrijfchatrijke landstaal zelve te te halen landstaal zelve halen en in zwang zwang te te brengen. brengen. *3 Op • 3 Op

'VI

VOO R RED EN. VOORREDEN.

Op die wijze uitheemfche woorden woorden en en klanken klanken wijze door uitheemfche Op die verminkt, , werd zij alras alras in in den den omom· ontluisterd ontluisterd en en verminkt werd zij gang weinig meer meer zuiver zuivergefproken gefproken,, terwijl zij in gang weinig gefchriften nagenoeg niet meer meer kenbaar kenbaar bleef. bleef. gefchriften nagenoeg Er zijn zijn,, ja ja tijden t~iden geweest geweest,, waarin waarin de de liefde liefde voor voor de moedertaal fcheen te te herleven de moedertaal fcheen herleven, , gelijk gelijk men men., ononanderen,, kan kan opmerken opmerken in het Groot GrootPrivilegie Privilegie der der anderen in het doch dit mogt mogt van van geen geen duurduurvan Vrouwe l\IARIA; MARIA ; d0C11 van Vrouwe zaam gevolg zijn. zaam zijn. Hier Hieraan aanmag magmen men het hetook ookwijten wijten, dat zelfs zoodanige zoodanige Schrijvers Schrijvers,, die die bloeiden bloeiden,, toen toen dat zelfs de Spa~mfche onderdrukking onderdrukking de gemoederen gemoederen had had in in de Spaanfche beweging gebragt hetfluimerend lluimerend vaderlandsch vaderlandsch gegebeweging gebragt ,, het weder opgewekt opgewekt en, bij den den haat haat tegen tegen den den voel voel weder en , bij vreemdeling, de zucht zucht voor voordedevaderlandfche vaderlandfche vreemdeling , ook ook de teruggeroepen,, met met dat dat euvel euvel taal in de deharten hartenteruggeroepen taal in zijn befmetgebleven befmet gebleven, , tot dat nog aanmerkelijk aanmerkel~ik zijn dat een een poos daarna poos daarna onze onze PIETER KORNE.LISZOON HOOFT HOOFT PIETER KORNELISZOON kiemende , elders reeds optrad de,, hier hier nog kiemende, optrad en en aan aan de uitfpruitende, goede zaden zadenkracht krachten enwasdom wasdom fchonk [chonk,, uitfpruitende , goede de bastaardij, , in ten toon to,on de bastaardij in hare hare geheele geheele afzichtigheid, ten Relde , eene groote 1l:elde, grootereeks reeksvanvan,kernvolle kern volleverouderde verouderde woorden [preekwijun als het graf graf terug terug riep, riep, woorden en fpreekwijzen als uit het en, door een een juist juist oordeel oordeel en eneenen eenenkiefchen kiefchenfmaak [maak en , door nieuwe,, voorgelicht en onderfchraagd onderfchraagd, , met vele.nieuwe voorgelicht en met vele meestendeels zeer zeer gepaste gepaste, bdlaandetaal taalverrijkte, verrijkte, , dedebeflaande waardoor toenmalige behoeften volwaardoor zij zij voor voor de toenmalige behoeften weder volmogt. doende en allenthalve allenthalve toereikend toereikend worden worden mogt. doende en Dit edele voorbeeld voorbeeld van van den denberoemden beroemden Drossaard, Drossaard, wien deswege wien deswege de de eernaam eernaam van van Herffeller HerfielIer der der NeNenagaat bragt Letterkunde derlandfche nagaat, eenen heilhell-

vol. vol-

VOORR VOO R RED EN. EDEN.

Vil

vollen [chak fchok te vollen te weeg weeg en gaf tegelijk tegelijk eere eCl1e goede goede en gaf geboren:: rigting aan de degewaarwordingen gewaarwordingen,, daaruit daaruit geboren rigting aan vele voortre{fel~jkè Schriivers Dichters,, van van toen toen vele voortreffelijka Schrlivers en en Dichters af tot af tot op op het het cerfte eerrl:e derde derde der der Agttiende Agttiende Eeuw Eeuw te te voorfchijn gekomen, gekomen , kunnen kunnen hiervan voorfchijn hiervan tot tot levende levende getuigen \lVaarom vervolgends vervolgends dat regte regte getuigen verl'\:rekken. verarekken. Waarom en effene \-\Taarom het het fchoone fchoone en effene fpoor fpoor verlaten verlaten'?? Waarom gebouw , in alle gebouw, alle zijne zijne deelen deeIen zoo zooevenredig evenredig daardaar· gefield, plaats van vanhethet door gelijkfoortige aanaan· gefleld , in plaats door gelijkfoortio;e timmeringen en timmeringen en gepaste gepasteverfierfelen verfierfelen uittebreiden uittebreiden en en te verfraaien bier afgebroken te verfraaien, , hier afgebroken, ginds gindsmet metvreemde vreemde nev..:nstichtingen toch zijn zijn nevenstichtingen verbonden'? verbonden ? Daardoor Daardoor toch niet alleen deszelfs deszelfs evenredigheid evenredigheid en en aanzien aanzien bebe· niet alleen dorven maar ook ook de grondflagen grondflagen ,, waarop waarop het rust· dorven,, maar het rustte, ondermijnd, verzwakt verzwakt,, ja ja bijkans bijkans geheel geheel ver. verte , ondermijnd, bddagensnield geworden. nield geworden. De De oorzaken oorzaken van van dit ditbeklagenswJardig onheil zijn zijn niet niet verborgen verborgen,, maar maar liggen liggen als als wiardig onheil het ware bioot voor elken oplettenden berchouwer. ware bloot voor eIken oplettenden befchouwer. Sommigen, daaronder mannen mannen,, Sommigen , namelijk, namelijk , en en daaronder welken welken het aan aan kennis kennis,, oordeel oordeel en en vlijt vlijt niet niet ontout. brak en zeer brak, , beweerden beweerden, , en zeer te te regt regt,, dat dat de de taal taal nooit welgevestigd, welgevestigd , noch nochvoor voornieuw nieuwverval vervalbevei• beveiligd z~jn konde konde,, zoolang zoolang men men geen geen duidelijk duidelijk ininligd zijn had in in hare harediepten diepteneneninnige innigeheiligdommen. heiligdommen. zicht had Zij arbeid, door dooronderfcheidene onderfcheidene Zij overzagen overzagen dan dan den den arbeid, Kamers Kamers van van Rederijkers Rederijkers en en bijzondere bijzondere perfonen perfonen daardaaraan , enenbefloten , elk t~id tot tottijd tijdbefleed befieed, beGoten nu nu, elk aan van van tijd op op zijne zijne wijze wijze,, dieu dien voorttezetten voorttezerten en en teteverbeteverbeteren Pekrachten krachten echter echter waren waren op opverre verrena naniet niet ren De aan den den goeden goeden wil wil,, noch noch aan aan de de moeimoei. evenredig aan lijk. lijk-

yin

VOORREDEN.

lijkheid der onderneming. Enkelen niettemin floegen daartoe eenen prijslijken , doch de meesten eenen geheel verkeerden weg in , en , gelijk het in zeer vele vvereldfche zaken gaat , de laatstgemelden waren de talrijk (le ; ook verkregen deze daarbij den grootflen invloed , vermits de leidraad , dien zij volgden meer werktuiglijk , dan diep wijsgeerig , en dierhal. ve voor de bevatting de gemakkelijkfle was. Van toen af ging men aan het analyzeren etymologizeren enz. waarbij doorgaands op het kompas van vernuft , niet op dat van gezond oordeel en be. proefde waarnemingen , werd aangezeild. Het be. flek was bovendien op verkeerde hoofdpunten gemaakt en daarbïj ilecht berekend Geen wonder dan ook , dat men de plaats , werwaarts de beftem• ming lag , op verre na niet bereikte , maar integendeel , door zulke faalgrepen meer en meer misleid en verbijsterd , al verder en verder van den reg. ten koers af geraakte. Geen der , hier bedoelde , misflagen ondertusfchen is zoo verderfelijk geworden , als die , welke fpraakkundige regels der Latijnfche taal op de Nederlandfche wilde toegepast hebben : hieruit is de groottle verwarring in de begrippen geboren ; zelfs is de ftij1 er door verkoud , verminkt , verlamd en bedorven. Een onkundige hoop van zoogenaamde taalzuiveraars wroette van eenen anderen kant. Men verbande woorden , verwierp uitdrukkingen , verketterde fpreekwijzen , omdat men derzelver kracht niet gevoelde , of, door eenen valfchen fmaak bedrogen , de.

VOO R RED E N. VOOR.REDEN.

IX

deze niet niet fierlijk genoeg, andere andere tegen tegen de de welvoe. welvoedeze gel~ikheid flrijdig {1:r~idig oordeelde, oordeelde. Op die die wijze w~ize ging alle alle geliikheid al het al het het gefpierde gefpierde,, bijkans bijkans het eiver!l:and. al rigtig verftand, verloren,, tot onzerheerlijke heerlijke moedertaal verloren genaartige onzer dat mcn mtn eindelijk eindelijk ,, (en (en deze deze alles alles overtreffende overtreffende dat onze dagen dagen bewaard,) bewaard ,) het dwaasheid was was voor onze dwaasheid zoo geheel geheel bijster bijster geraakte geraakte., om om den den oorfpoor zoo in Nederlandfche [prong ell de gronden der Nederlandfche in de de en de gronden der fprong Hoogduitfche Taal te te zoeken zoeken enendedeeel-fie eer!l:e naar naar de de Floogduitfehe laatstgemelde te te willen willen beoordeeld en en behandeld behandeld laatstgemelde hebben. Met de de zoctluidendheid, zoctluidcndheid, in vvelk welk opzicht opzicht onze onze Met der levende talen taal, uit haren aart, voor geene levende talen geene taal , sit haren aart , de meesten maar de meesten integenbehoeft onder ondet te doen, maar deel wezenlijk overtreft, overtreft, is het eveneens eveneens gegaan, is het deel wezenlijk behalve dat zij hierin hierin,, onafgebroken en zonder onafgebroken en verbete. tusfchenkomende verademing of tijdelijke tijdelUke verbetetusfchenkomende verademing ring, fchijnt verachterd te zijn. zijn. fchijnt verachterd van de \tVil de gegrondheid dezer uitWil men zich van neme flechts fpraak overtuigen,, men neme flechts onder oog fpraak overtuigen onder het oog oude ilukken, deze en gene gene oude Hukken, bij voorbeeld uit deze en en Veertiende de Dertiende en Veertiende Eeuw, Eeuw , van welke, welke , Tweede Deel in het Tweede Deel der Gedenkfchriften van in het van de Klasfe(*), (*), eenigen, Klasfe eenigen, van onderfcheidene zijden, zijn en bearbeid. Overal vindt befchouwd en bearbeid. Overal vindt men daar de de men daar bewijzen , niet zichtbaarHe niet alleen alleen van van die die zachtheid, zichtbaarfte bewijzen, maar (

(.) Verflng omtrent omtrent de Ij zeren Kapel Kapel in de Oude Oude in de Ijzeren (*) Verflag Kerk te Am!terdam. Amfterdam.

** ••

x

VOO R RED E N. VOORREDEN.

maar ook ook van van het het bij bijuitflek uitl1:ekzuiver zuiveren enkiesch kiesch geboor zij, dedewezenlijke wezenlijke hoor der Voorouderen Voorouderen , , en hoe zij, en hoe krachten der letteren letteren als als klankteekens klankteekens regt regt kennenkennenkrachten de, harmonie,ininderzelver derzelvergebruik gebruikenenplaatplaatde dedeharmonie, fing, nooit· uit uit het het oog oog verloren verloren,, ja ja zelfs zelfs daar, daar,. fing, nooit uitdedeonmiddellijke onmiddeIlijkenabuurfchap nabuurfchap van van zekere zekere waar, uit letters, aan het het flot flot van van ecn ecn en enaan aanhet hetbegin begin letters, aan eens daarop volgenden volgenden woords woords behoorende behoorende , eenige eenige eens daarop hardheid de uitfpraak uitfpraak mogt mogt kunnen kunnen geboren geboren worworbardheid in de den, kleine tusfchenklanken tusfchenklanken bezigden, bezigden, even even als als den , kleine zoo vele bruggcn, bruggen,ten teneinde eindeden denovergang overganggemakgemakzoo vele kelijk maken en en alle alle ftroefileid firoefheid tetedoen doenverdwijverdwijkelijk te maken nen. Slaat men men nu numet metaandacht aandacht van van daar daar gade, gade, nen. Slaat wat vervolgends vervoJgends isis gefchreven gefchreven,, van vanlangzamerhancl langzamerhand ziet men men die diekeurigheid keurigheidverminderen. verminderen. Den DengiglOotootfien fchok echter echter heeft heeft zij zij geleden geleden federt federt de de laatfte laatfie flen fchok waar is is ererininonze onzedagen dagen fpoor fpoor veertig veertig jaren, jaren , en en waar van te te vinden of fcliaduw fchaduw meer vinden?? Van Van het hetzintuig zintuig mcer van hettegenwoordige tegenwoordigegeflacht geOacht zelfs zelfs des gehoors fchijnt fchijnt het des gehoors geheel z~in. Wie \Vie onder onder ons ons nog nog w00geheel verLtoken verttokentete zijn. ren heeft heeft,, behoeft behoefttlechts flechtsonze onzekerken kerken, gehoorza, gehoorzalen, tooneelen en en fcholen fcholen te bezoeken, , om om zich, len , tooneelen te bezoeken zijns ondanks zijns ondanks en met met grievende grievende fmart, fm art , genoodzaakt genoodzaakt te vinden vinden den den vreemdeling vreemdeling gelijk als dedegelijk te te geven, geven , a's ze de fpraak fpraak.welke welke hij hij daar daar gehoord gehoord beeft heeft,een een ze de fchor, hol, hol,ofofkrijfchend krijfchendgekwaak gekwaak noemt. noemt. Om welvuldige Om \reelvuldige redenen redenen zoude zoude het hetonvoegzaam onvoegzaam zijn, omtrent zijn, omtrent het hetverhandelde verhandelde hier hier ter ter piaatfe plaatfe,, in in nadere bijzonderheden te treden: treden: de deverftandige verLtandige zal zal nadere bijzonderheden bevroeden. Hetzij die redenen ligtelijk ligtelijk bevroeden. Hetzij daarom gedie redenen noeg noei

VOORREDEN.

xt

noeg aan te merken , dat , bij de oprigting van het Hollandfche , nu Koninklijk-Nederlandfche, Inftituut , deszelfs Tweede Klasfe de taal in dell' voorfchreve. nen , nog werkelijk aanwezigen , toefland vond ; en alzoo het opbouwen dier taal eene der pligten was, haar door den Infteller des Inflituuts voorgefchreven, nam zij van flonde. aan daartoe vele en velerlei gepaste middelen ter hand, waarvan fommigen , in derzelver uitwerkfelen, ook wereldkundig zijn gemaakt. Onder deze middelen bekleedde geene geringe plaats het oordeelkundig befchouwen en bearbeiden onzer Schrijveren van den besten flempel uit vroegere eeuwen, voornamelijk in opzicht tot hun taalgebruik en tot zoodanige woorden en fpreekwijzen , welke, geheel of ten deele verouderd , of, niet zelden ten onregte , door de bovenvermelde taalfchuitners uit den deftigen ftijl verbannen zijn geworden. Ook derzelver flij1 in het geheel, welke zich alleen door zijne eenvoudigheid alreeds aanbeveelt en belangrijk maakt , kwam hierbij van ter zijde mede in aanmerking. Want offchoon bij de nieuweren eene meerdere fierlijkheid moge worden opgemerkt, de ware gronden , de zuiverfte vormen , en de meeste kracht en bondigheid van uitdrukking zijn bij de Ouden te vinden. Met zulke bedoelingen dan befloot de Klasfe tot het vervaardigen eens Glosfariums van verouderde en zijn alzoo ettelijke woorden en fpreekwifzen , oude Schrijvers door onderfcheidcne Leden behandeld , onder anderen dJor ** 2 Mr.

XII XTI

voo R RED E N. VOORR_EDEN.

Mr. D. HOOFT HOOFT, alle de werken 'Van C. Hooft. Hoof?. van P. C. j. w. J. w. BUSSINGIl BUSSINGII ,, Spelen Spelen van Hooft. flooft. Mr. D. J.VAN VAN LENNEP LENNEP., Spieghels hertfpieghel. D. J. Spieghels hertfpieghel. M. SIEGENBEEK 1\1. SIEGENBEEK, A. A. Byns Byns. Refereynen Refereynen en Roman en Roman van illanfefloer IJ/anfcfloer en Florys. j. D. MEYER de Groot» Groot, Inleiding tot Mr. J. MEYER, de de Hall. floll. tot de Re?,tsgeleerdheid. Regtsgeleerrlheid. D, V. Coornhert, Mr, J. l\lr. VRIES, D. Hertfpiegd. j. DE DE VRIES Coornhert, flertfpiegel. Iverken. J. KANTELAAR KANTELAAR , Cats werken. Mr. N. c. LAMBRECIITSEN LAl\lBREClITSEN, Keure van Zeeland,, N. C. van Zeeland A-). 149 A.J. 6• 1496. Werken van G. Mr. Ss 1, I. Z. de IFerken G. 2. A. z. WISELlUS, WISELIUS , alle de Bredero. Yonctys Rofeliins J. P. VAN VAN CAPPELLE CAPPELLE, Daniel Jonct,ys Rofeliim ooeMes oochies ontleedt. Mr. E. EPKEMA, eenige Keuren Zeeland. Keuren van van Zeeland. E. EPKEINIA Lid der nerde Klasfe, Mr. der Derde Klasf~, Ph. Mr. J. H. HOEUFFT, HOEUFFT , Lid Numan Numan Striit des gemoets en het Pasjioliat-t Pasfionael SomerJluc. Sornerfluc. ,

een en Dit een en ander ander nu nu heeft heeft bereids eene aanaanbereids eene bouwftoffen tot een zoodazienlijke hoeveelheid hOllwfl:offen tot een nig Glosfarium opgeleverd, doch, hoe en gehoe groot en wigtig ook nog maar wigtig ook,, -kan kan dezelve de7.elve nog maar als ~Is een zeer een zeer gedeelte worden aangemerkt van worden aangemerkt van hetgeen tot gering ged~elte z;n.Vele Vele de famcnl!elling noodig famenfl.elling des geheels zal noodig nog moeten verloopen al. jartl1 znllen znllen gevolglijk gevol!1;li,ik nog moeten verlo<Jpen. jaren alineenzetten en en volbouwen vorens tot het inecn7.ettl'n volbollwen van van dat tot het dat. zal kunnen geheel Oechls aanftalte aanfl:alte zal kunnen grmaakt worgeheel flechis gemaakt wor-. den; was het hl:t voornamelijk het bdèf hiervan, en was befef hiervan den ; en

waar waar·

VOO R RED E N. VOORREDEN.

XIII KlU

waaruit bij bij de de Klasfe het bet denkbeeld denkbeeld is is opgekomen opgekomen,, waaruit Ofil; , als als bij bij voorraad, voorraad, eenen eenen enkelen enkelen,, meest meest beom voege bearlangrUken;, Ouden Schrijver SchrUver,, in zulkel' bearzulker voege langrijken beid, geven. — beid. tot eene proeve proeve in licht te tegewn. - En in het licht koude men, men, bier.: hiertoe met met der del" daad belloten belloten :hebben. hebbenkonde den voorkeur de,, wel aan aan eenen eenigen den voorkeur geven eenen eenigen de KORNELISZOON HOOFT HOOFT ?'1 PIETER KORNELISZOON boven onzen PIETER verdienften zijn Z~ine zijn te te over bekend, Zi.ine letterkundige verdien!l:en dan dat het kiezen kiezen der der Schriften Schriften van van dien dien grooten geregt, Vaderlander door redenen redenen zoude behoeven geregtVaderlander vaardigd te worden. aan tPn Dat, hij deze dezeonderneming onderneming van /loude aan trn van Ronde Dat , bij grondllag werd gelegd hetgeen, ten ten dien!l:e gelegd hetgeen, dienfle van grondflag werd Ileer het glOOtc den Heer door den gioote Glosf(lrium, Glosfarium , bevorens door als meest Mr. D. HOOFT HOOFT,, als meest merkwaardig, merkwaardig, was was opgeteekend ligtelijk bevroeden bevroeden;; en de zich Iigtelijk en wat de teekend,, laat zich zij werd zelve betreft verdeeld bij zaak zelve betreft,, z~i werd verdeeld bij letters; wie er de de meeste meeste opgewektheid toe gevoelden, na· wie er gevoelden, naonderling bij gedeelten zich , men de taak onderling bij gedeelten op zich. en men de taak famengefleld , welks Eer!l:e Eerfle Deel zoo is het het Werk Werk famenge!l:eld, zoo is licht wordt hU het licht wordt gegeven gegeven,, zijnde zijnde beardezen in het bij dezen beid, als volgt: volgt :

A A B D E F F

door den Heer Mr, LENNEP, Mr. D. D• J. VAN VAN LENNEP door den 1\1. SIE.GENBEEK, SIEGENBEEK - - - M. VAN CAPPELLE - - - - J. P VAN CAPPELLE. WISELIUS Mr• sa - - - M.r. S. I z. WISELlUS, j, DE DE VRIES• - - - Mr. J. VRIES.

dezen arbeid Dat verfchillende handen dezen arbeid verrigt verrigt Dat verfchillende •• 33

hadhad·

:cry

VOORREDEN.

hadden zoude elke oordeelkundige Lezer tertIond hebben opgemerkt. Dan , of dit al eenig verfchil in de behandeling hier en daar moge hebben veroorzaakt, de zaak zelve , waarom het te doen was, is er niet door bcnadeeld; want , vooreerst , was de inrigting van het werk vooraf bepaald, en moesten alle zich naar een gemeen voorfchrift fchikken ; ten an. deren , werd bij een nader betluit het overzicht over al den voorraad , het gereedmaken van denzelven voor de pers en het doen drukken en uitgeven zelve opgedragen aan drie Leden , te weten de Ileeren HOOFT , en VAN LENNEP , benevens den Schrijver en Onderteekenaar dezer Voorreden , waardoor alle , te zeer in het oog loopende, onderlinge verfcheidenheid en te aanmerkelijke atwijkingen zijn weggenomen. Dat wijders niets nuttiger is , niets gereeder den weg kan openen tot volledige kennis onzer taal , dan met verouderde woorden en fpreekwijzen regt bekend te worden, biervan, vleit zich de Klasfe, zal deze hare proeve reeds tot bewijs verflrekken. Ontwijfelbaar is het, dat dergelijke waarnemingen, verbonden en tot één gebragt met wijsgeerige grondflellingen en derzelver gevolgen tl priori alleen in Nat zijn , om de taalkunde eenmaal te vet-. heffen tot eene zoodanige wezenlijke wetenfchap , zonder welke geen oorzakelijk en onderling verband der deelen met volle zekerheid gevonden en aan het licht gefleld kan worden, en dat men dierhalve zoo lang blootelijk empyrisch, werken , tot ,

VOORREDEN.

xv

tot zoo lang zich gronden zal op bloote verfchijnfelen , welke geene volkomene vastbeid geven ja maar al te dikwijIs rnisleidende zijn, heeft geen betoog van noode. Uit welk gezichtspunt dit Glosfarium op HooFTs Werken aanvankelijk door de Klasfe befchouwd en op welke wijze het ingerigt zij, valt den oordeelkundigen Lezer almede dadelijk in het ots. Het rnoest immers, boven en behalve het araks gemelde groote oogmerk, ook nict flecks voor den mingeoefenden tot een hulpmiddel verarekken, om hem onzen voortreffelijken Schrijver met gemak te doen veraaan, door eene eenvoudige opgave der beteekenis van verouderde en min gebruikeliike woorden en fpreekwijzen, maar tevens overal , vvaar zulks noodig fcheen , die beteekenis kortelijk ftaven, ten behoeve der genen , die zich met geen enkel gezag vergenoegen en van elke , eenigermate twijfelachtige, uitfpraak redenen en gronden vorderen. Eene aanwijzing der meerdere of mindere gepastheid van fommige woorden en uitdrukkingen was een ander vereischte , ten einde de wederinvoering van zulke, die ten onregte verworpen zijn , te bes vorderen cn tegelijk te waken tegen het navolgen van die , welke minder goedkeuring verdienen 1/Vat de drukken of uitgaven betreft, waarvan de Klasfe zich bediend heeft en naar welke men de bladzijden en regels aangewezen vindt , zij zijn de volgende : de

XVI

voo R RED E N. VOORREDEN.

tie flistoriel1,, derde druk, druk, Zing. Amf!. 1677. de Nederlandfche flistorien x677. Tacitus , 1684, Tacitus, door G. BRANDT. 1684 , uitgegeven uitgegeven door G. BRANDT. Mengelwerken , Amfl. 1671. Mellgelwerken, Brieven 1738, 1738 , uitgegevcn uitgegeven door Brieven, door B. B. HUYDECOPER. HUYDECOPER. zal genoeg En hiermede zal genoeg gezegd gezegd zijn, zijn , om om dezen arbeid dcr Klasfe naar deszelfs inzicht en waarde waarde arbeid der inzicht en doen beoordeelen en tevens te doen beoordeelen,, en tevens te te doen doen 1hekken flrekken einde , als waartoe tot zulk een einde, denzelven onwaartoe zij denzelven en voor dernomen en voor het het grootfte gedeelte voltooid heeft. timflerdam , den den vies Zugustus I8~5. 18a5. Amftertlam, 2 4 '" Augustus I. Z. S. I. Z. WIS ELI US, WISELIUS,

Lid en Paste Paste Sekretaris Lid en Sekretaris tiel' der meergedachte K/asfe. tneergedachte Klasfe.

411111.■•■■

UIT-

UITLEGKUNDIG

WOORDENBOEK or or

o

o F T. HOOFT H A. AADEM. Houden bij bij aadem aadem,, voor voor,, levendig; levendig; ANDEM. Houden r. IS, 15, om om hunne Ned. bI. 319 319,, r. hflnm hoope hoope b, Ne d. H iss t.t. bl. aadem houden. aadem te houden. en AA AALLYK. K iliaan , allinghe AALIG en LL YK. Kil i a a n allick "allick, allinghe •, „allicken , alinghe "allicken, alingbe , algheheelyck algbebeelyck prorfus prorfrJS,, omnino.” omrlino." 3 , 21, droegh het het reght Hooft N. H. 3, 21" droegh reght der beerheer1-1 o oft i\T.

fchappye al ende io9, 9, dat dat zync ende aallyk aallyk over. over. 1°9, zyne Jchappye Mafefteit - den den eedtghenooten eedtghenooten al en aallyk aallyk voldaan voldaan Mai efleit— de zaaken zaaken van van Vrankryk, Vrankryk, daar had. 2.72., daar de de a72 2.2. , ,, de 628 , 3o haare fchier aallyk aallyk op op !Murder). Jleunden. 628. 3°,, tot verhoedenisvan van argher, argher , jaa van van aallyke aallyke blusfing4 blusjingh hoedenis des Roornfchen geloofs. 966, 966, 1, 1,pleghtelyk pleghtelyk en en des RoomfchetJ geloofs. G ed. aaltyk. d. 11'4 114,, 17, aallyk. Ge Cy Gy Zyt vreed' uu aallyken aallykentetehouwe' houwe' alle drie te vreed' Zyt alte Aan d' d' uitfpraak uitfpraak die die hy hy doen doen zal. zal. Zan Zie Wei 1a 11 d op op aallyk. Een andere vorm Weiland andere vorm 339 , 5,, ende komt komt voor voor BBr. r. 339, ende draage draage aan aan haar haar eeuwlyk en en aalig eeuwlyk aalig op op — - Uwer Uwer Ed. Ed.Gelb-. GeJlT.verVerplichtflen Dienaar. Wij zouden ptichtften ootmoedigflen ootmoedigften Dienaar. Wij zouden zeggen , VOOr zeggen, altijd en en geheel geheelop. voor altljd op. T DEEL. A .AAL~ DEM.. AALm

2

A A A L. L. A

AALOUWLINKS en AALOMVLINX. AALOUWr...INX. Voor Voor het het AALOUVVLINKS Lati.infche , 4 , en Lat~il1fèheantiqtûtus. Jaarb.131 131,4, antiquitus. Tac. jaarb. 271 271,, 23. 23. AAL"'WAAREN en en AALWARREN. AALWARREN. Gemelijk AALWAAREN 318 , 33, daar daar de morren,, N. N. H. H. 318, de lyfIyfklagen, morren klagen aanhiet te aa/warren van Entes Entes aanhief toghtmeester van aalwarren,') noodkrysvolk nocht nacht betaalt beMalt,, noeht nacht van modhoe 't krysvolk om met 843; 34 aaldruft dmft verzorght verzorght werd. werd. 843,. 34,, om met aa/het beleedighen te maaken warren [chreede tot het fchreede tot ver[eheen hy hy in de Vergaadring 41gemeene Vergaadring der /Jlgemeene verfcheen in de ,sMaten daar wydluftighe wydluftighe klaghten klaghten lrt:J~ Staaten - liet daar r. 114, 14, den, r. d. den., oover [mal gezagh. gezagh. Hen d. G r. oover zyn zyn fmal I--I e n r. 43 , van tegen 't gebod 48, van dat dat ge/lacht geflacht zynze zynze die tegen aalwam·en. Van Van hier hier aalwaaren.

Gemelijkheid , verachting AAL W ARIGHEID. Gemelijkheid, verachting AALWARIGHEID. uit gemelijkheid gemelijkheid geboren; Ge 24,2 geboren ; G e d. 457, 457 24

Deez vlugge gouwigheidt Daar aelwarigheidt Dam- gryz' grye aelwarigheidt Gaat Gaat zonder reen op gnorten. Gedac Cat , Ge da c h t. t. 0op P Sla; fchri.ift aalwaardigheit aalwaardigheit, S1 a,-... Catss fchrUft pel. Nachten, pel. Nachten,bl. bI.372 37,

myn aalwaardigheit Dat m'Jn aalwaardigheit geen geen werelt 'werelt meer meer en en acht. Kiliaan , auweerdigh Kil i a a nheeft heeft„ aweenligh "aweerdigh, auweerdigh.,, onindignabundus flomachofus", en ,,\'I,'eerdigh, weercligh , indignabundus, auweerdigheid "awcerdigheyd, auweerdigheid, ouweerdigheyd., „ aweerdigheyd ouweerdigheyd , terwiji hij "indignatio., flomachus, jiomac!ws, morofilas", morojitas"., terwijl hij op aweerd auweerd ouweerd" dit "„ aweerd. auweerd, , ouwecrd", dit aa of of au en ou oil dat is af, zoo als ais in ove, dat verkort acht van ave of oVe., van ave Doch ook ael flwegh, awys, aW,s.,auwys auwys., ouwys. Doch a el is in awegh, , ouwys. DezelfdeKKilia den zin van af gebruikt. Dezelfde i I i a aan n beeft heeft den -zin „ aalweerich "„ aelamachtig impotens", "aalweerich ael -machtig, machtig , amachtig „impotensanimi anin2i- qui appetitus fuos "impotens qttiappetitus [uos vincere vincere non aelwuftigh , zich niet "potcst, niet weren kan)" „"aelwufrigh, „potest, (die zich aalinfamis infipiens." Derhalve is aal"aelwetigh, inJipiens." Derhalve aelwetigh in[anus, wac'Waa-

AA A L. L.

3

,vaaren onwaar of onwaard onwaard keuren, afeigenlijk , onwaar keuren, afwaaren eigenlijk, keuren , tegenftribbelen aalwaarig of aalwaerkeuren, tegenl1:ribbelen;; aalwaarig aalwaerdig, afkeurt,, gemelijk gemelijk misprijst misprijst,, klaagt klaagt;; en zezedie afkeurt dig , die ker moet men men de deafleiding afleiding dezer dezer woorden woorden niet niet in in ker moet 'Warren warren zoeken. AAMEN. Voor ademen: ademen: in in een eenoverdragtelijken overdragtelijken zin , N. H. zin, H. 518 518,, 48 48,, niet dan dan oorlogh oorlogh aamende. namende. De fpreekwijze,, overeenkomflig overeenkomflig met met de deLatijnfche Latijnlèhe De fpreekwijze fpirare fpirare bellum bellum,, is ook nu nu nog nog in in zwang. zwang. Voor Voor is ook adfpirare),, begunll:igen, beaamen ((adfpirare) beaamen het begunftigen , fchijnt fchijnt het voor te e d. , 18 , voor te komen komen GGe d. 17o 17°, IS,, waar waar de de Dicker Dichter, van zijn in in liefde liefde ontvlamde ontvlamde ziel z;ielfprekende fprekende,, zegt zegt:: van zijn

frant uit uit uw' uw' aam ende oogen oogen Want aan2ende 't vergift zy dorstigh dorstigh dronk; dronk; Zich waanende waanende te zoogen Ferzwo1,0-,h f/erzwolgh zy 'Vonk op vonk. 'Vonk. vonk op AAMHEGHTIGHEID fchrijft AAMHEGHTIGHEID, fchrijft Hooft. H. d. d. G. o o ft. H. 141 , 9, , alsalsachtte 141, achtte hij hij aamheghtig flamheghtig afgeleid van (Idem heghten,, bij wien de deadem adem fleken {leken bllift. blijft. adem en heghten bij wien heeft ademachtigh, ademachtigh , 't welk n tyn P Ilaa nt y 11 11ecft welk raj hij verklaart verklàart haleineux haleineux,, haleteux. haleteux. Van hier is is de de gewone gewone ver. vcr.. Van hier aamachtig.• Zie korting aamachtig H u iide deccop 0 per r. v. v. Zie Hu er P Pr. Taal- en en Dichtk. Dichtk.1. D. I. D. bI, 51. SI. 1)1_ AAMSTERLAND. Voor Aml1:elland. H. Amftelland. N. N. II. 56' 28. Ged. 74,70, 74, 7o , B 561,28. Br.r. 109 1°9,19, 19 , maar N. H. Amfterland Amflerlrwd,, N. H. 8°4, 804 , 4.

wordt bij bij Hoof o o ft tdikwiils AAN,, wordt dikw~iIsgebruikt, gebruikt,waar Waar AAN een Zoo H. H. een ander ander voorzetfel voorzetfel zouden zouden bezigen. bezigen. Zoo 20 , 2,4 deelende 't 'Voetvolk d. G. 20, '24,, dee/ende voetvolk aan aan den den ramp ruiteren, en en N. N. H. H. IlO, lio, 46, der ruiteren, 46, eedt aan aan handen van Oranje Oranje en Gawre, van de van de Prinfen 'Van ill. Gavere, voor voor in. 't wisfelen 159 , 36 159, 36 , in '/ ,,'isfelen der nieuwe nieuwe foldaaten aan aan ouwde voor met, met , Voor voor of tegen. 2.10, tlllwdc 16, toogh na ato, 16, A 2. j)i!~

w~i wii

4

A A N.

Dillenburgh ... aan den Prinfe, voor by of tot. go, 39, d'ander zeyde , een beeter aan Godt te hoopen voor van. a51, 3 en 13 , aan anker blyven, aan anker reed, voor ten anker. 4.5o, 41 de verlosfing des Heeren van Haamfleede aan den Prins te verwerven. (Vergel. 369 , 26. 616 , 38 ) sio , 5o , die zy aan de Staaten bedongen had, voor by of van. 638, 38 als 't aan den aavondt ging, voor tegen. 717, 44 ziende geen kans aan Zwol, voor op. Ta c. Jaar b. 95, 38 overwinner oorlogh aan de gdmazoonen voor met of tegen. Zoo verdient ook opmerking N. H. Io6 , 26 , genoegd' hy zich T a c. aan 't Slot met volk... te verzorgen. het vleyen aan de foldaaten, N. Jaar b. 77 , H. 279 , 23 thans ontbood hy aan Soozekaat ooverfle binnen Schoonhoven. Zie ook 7o5 , 34., AANAADEMING. Gunst bijfland. B r. 367-, s8 , Godtlyke aanaaderning ; van aanademen, door Kiliaan verklaard adfpirare , welk werkwoord mede gebruikt wordt voor begunfligen. AANAP GHEREN, AANERGEREN, N. 1-1. 71 , 2.5 het achterdenken C72 onbenoeghen aanardt,oherende desgelyx onder den aadel. Tac. Jaarb. 251 , 47 maar met het daaghelyksch aanergeren der gemeene ellenden. (gravescentibus in dies publicis malis) naarnen de toevluchten af. Wij zeggen thans verergeren, doch het andere is Diet mindt:r verkieslijk , vooral , daar men ook van het afcheidbaar voorzetfel partkj kan trekken in en? dichtregel , als b. v. .En ergert hevig aan by adel en gemeente, waar verergert niet te gebruiken zoude zijn. AANBAGGEREN. V oor aanwinnen. r. 17o , io zoo men fchoon (dat is , alhoewel men) goed aahbaggert, men heeft er hate/ NW van. Bagger is betgeen men uit de flooten aan wal ha,alt , met het-

A A N.

5

hetweik men den wal of flootkant opmaakt , goedmaakt ; van hier baggeren , aanbaggeren. AANBEGIN. van aanbegin.

Eerst begin. Zoo N. H. 491, 49 ,

AANBEWROEGHEN. Aanklagen. N. H. lo51, 13 , ende deed hefn aanbewroeghen met eisch van lyf en eere. Kiliaan nwroeghen , accufare, deferre." AANBEWYZEN. Toewijzen. den eigenaren aanbewees.

Ram p z. 6 , 7,

AANBEVEL. Voor aanbeveling. N. IT. '190 , 26. AAN13IEDENIS , bij 14 o o ft op vele plaatfen voor aanbieding, gelijk aantuigenis voor aantuiging. In het algemeen fchijnt hij dezen uitgang als zachter , zeer geliefd te hebben. AANBIKKEN. Eigenlijk met den bek toeflaan , Kiliaan „ Bickelen , bicken Holl. van bikken. iculpere, ftalpere, frangere frendere manders en „ bicken q. d. becken rofiro pungere". Overo o ft N. H. 138 , 44 , 't eerfle dragtelijk zegt aanbikken der burgherlyke vaapenen wordt van veele inzighten zoo kraftelyk herhouden , als men naa 't verweldighen deezer dammen reukeloozelyk door 't heilighe en onheilighe met vuile voeten doorfiaat. Ook het eenvoudige bikken, in den zin van flan , houwen , komt bij I-I o o ft dikwijls voor. Zie onder op dit woord. ,

,

AANBOORLINGEN. Voor het Latijnfche agnati. Tacit. Hist. 475, 2 1 . AANBRENGEN. Voor het Latijnfche deferre, in den zin van befchuldigen. T a c. Jaar b. 217, 2, Hierna worden Pallas en Burrhus aangebraght. A 3 Ver-

6

A A N. N. AA

Vergelijk !UO, 33; voor voor aankomen aankomen met met een een fchip. [chip. 22.0 s t. 471 brengen zy Tac. Bist. 471,, 34, 34, brengen zy 't aan tot aan tot Alexand1'ie. (Alexandriam adpelluntur). (Alexandriam adpelluntur). AANBYTEN. Voor aanvallen aanvallen, aangrijpen aangrijpen,, ontontvan honden. honden. Tac. leend van Ta c. Jaarb. J a ar b. 80, 8o , !1!1 wywyals men kende men aanbeet aanbeet (ubi infiaret,, cedens). eedens). (ubi inflaret kende als merkende dat N. H. B. 771 771,, 46 46 merkende dat 's vyants voetvolk voetvolk N. zin had had tot tot aanbyten. 876, 2.2 in fchyn geenen zin van weeder aanbyten. Thans van weeder tetewillen ~villen aanb)'ten. zoude het het Thans zoude in een in een deftigen deftigenprozaftij1 prozafiijl bezwaarlijk bezwaarlijk geduld geduld worworden. AANDACHTELYK. Met aandacht. aandacht. N. H. II67, 1167, misleidt door eenen brief brief niet aandachtelyk 7, aandachtelyk gege7 , misleidt noeg ingeflelt. Zie ook ac. Jaar b. 302, 302 , 33, ?lOeg ingeJlelt. Zie ook T Tae. Jaarh. van del1zclfdcn vorm vorm is is aanminnelyk, van denzelfden aanminnelyk, Ta T a e. c. Ja a rb. lHS, 215, a. Jaarb. 2. AANDEEL. Voor Voorhet hetOnduitfche Onduitfche quota. N. H. H.

1212, 2.8 penningen hunnes hunnes aandeels. aandeeIs. a8 de penningen 1212

Hetzelfde als AANDRAAGHEN. Hetzelfde als aanloopen aanloopen, AANDRAAG-HEN. aa5, 1Z, ia, ge!yk gelyk zoodaane aanhouden, duurell. N. H. !2Z5, aanhouden , duuren. zoodaane verfcheydenheit der betzaamefpamzingen, de verfcheydenheit betzaamefpanningen 9 mits de traaghlyk voltrokken voltrokken worden, 20nde1'e inzighten,9 traaghlyk zondere inzighten worden , en booven tie toerustinghenveeltyds veeltyds booven ghJing de zwaare toerustinghen in vier 37 , in. 333 , 37, uuren tyds, aondraaghen. vier uuren t:yds, die aandraaghen. 333, Voor uitgefleld 495, UItgefield worden worden:: 495, tie flryd aandroegh. aandroegh. Voor, de flryd (zoude) 't'tontflaan en weeder 29,, doch (zoude) ontflaan en 'weeder zenden zendendes des Buure aandraaghen Craaven aandraag hen tot dat de Graaven van Buure 'tbtflllit — Prins van Oranje Oranje 't met der daadt met der Prins van daadt 324 , 33, 33 , 't is waar dat Br. hadde naagekomen. naagekomen. TI r. 324, de reize naa naa de Beemfler aflnged1'aagen heeft heeft tot Beemfier aangedraagen dp morgen. op morgen. 584, 43, by by aandrift AANDRIFT. N. H 584, aandriftvan van In Onduitsch zoude men Montigni. In Onduirseh zoude men zeggen zeggen op Montigni. impellere."" Ta „ aandryven , impellere. T a c. impulJie. K i !i°a i*a a n "aandryven impulfie. Ki verfeheide aandrtft loe H aandrift van vel den I-1i si st.t.323, 323 , 77,, door 'YCrfcheide vlot-

A. A N.

7

vlottenden drangh. (vario turbae fluctuantis impulfu). AANDRYVEN. T a c. Jaar b. aandryven. (impulfu).

17t , 4 , door

A ANDWINGEN. Opdringen , iemand. tot iets noodzaken. N. H. 249 , , als hem boode op bootie 't geloof aandwong.

AANEENHOLIDENT; T a c. i s t. 481 , 27 ,

had de dunne kil tusfchen 't eiland en de Germaanen fchyn van aaneenhoudendt landt gen2aakt. (continentium terrarum fpeciem fccerat). AANENDAAN. Dat is , aan ende aan , etiam atque etiam , telkens , van tijd tot tijd, N. H. 233, 849 , 28 , 12, en wies aanendaan in krachten. lichtende aanendaan den hoedt van 't hooft. Men vindt het ook gefpe1d anendan. T a c. .FI i s t. 366 , dezelffie, bad anendan (identidem) Vergel, N. DO H. 198, 12 en anendaan. N. H. 581 , 19. AANFOKKELINGEN. Van het nog gebruikelijke aanfokken. Ta cit. His t. 451 , 8. AANGAAN. Met eene rede ; zoo als H o o ft voluit zegt N. H, 807 , 19 , doch meest wordt er (lit onder veraaan en aangaan op zichzelf gebruikt voor aanfpreken of aanzoeken tot eenig einde , gelijk in T a c. J a a rb. 265, 44 , de welke — de Vroedtfchap aangaan (fenatum adeunt). N. H. 690 , 18 , Schenk des wustigh ging Parma aan 0171 ettelyke bender; te paard en te voet. 777 , 51 , Bernardyn van Mendoza — deed eenighe hoplieden aangaan om te ondertasten enz. Zie ook 241 , 14. 327 , 25. 734 , (2. 807, 19. Kiliaan „ aangaan , adire". Van het Latijnsch woord in dien zin is het Onduitsch adieeren. Voor het Latijnfche astu aggredi heeft Hooft met list aangaan, T a c. Jaar b. A 4 63,

e

A A N.

63 , ao. dangaan beginnen , aanvangen , T a c. jaarb. 114 , 44 het vloekverwantfchap als toen voorneemelyk aangaande (coeptantem tum maxime conjurationem) H. d. G. 129 , 7 , een hazehelyk ding om aangaan. — De fpreekwijzen voorkomende Tac. Jaarb. 18, 16 5 hen 'laden gaat daar de vreez' aan (intrat metus), His t. 462, 46 gink Mucianus anxt aan, kunnen niet als verouderd befchouwd worden. AANGANG. Toegang. 11. d. G. 30, gang tot 's Konings kamer.

2,

aan.

AANGEBOORE N. N. H. 399 , , zynen aan. gebooren' onderzaaten , dat is, bij regt van geboorte en troonsopvolging verkregen. AANGEEVEN. Aanmelden, mededeelen. N.H. 1185, 52, zoo vond hy zich gelast hun aan te geeven , dat haar door den Hartogh van Parma , noch fint het verlies van Sluys eenighe °opening van vreede gedaan was. Thans wordt het meer gebruikt in den zin van aanmelden door minderen aan de Overheid of volgens de Wet. Zoo zegt men iets aangeven aan 't Geregt , aan het Stadhuis ; voor het Collateraal aangeven , en in dien zin leest men bij H o o ft N. H. Io4o, 41, mits dat de verwerver der voorzeide brieven van genaade gehouden worde te doen blyken van de opreehtigheit zyner aangeevens : op den kant ftaat dezeive

te verinterineren.

AANGEGANGE. Voor aangegane , meervoudig deelw. van aangaan, N. H. 661 , 21, 't oovertreeden der aangegange verplichtingen: en zoo elders. AANGEGRENSDE, Voor hetgeen wij zeggen aangrenzende. Tac. Jaarb. 243,28, een deel van Armenië, naa dat het yder aangegrensd lagh (tit cuique finitima). N. H. 217, io cle Noordzee heeft

A A N. N. AA

9

aangegrensde gewesten heeft zekertnenign2aals menigmaals de aangegremde gewesten heeft zeker 361 , n2et gelyken aanv al overrompeld. met gelyken aanval overrompeld. Zie ook 361, 12. ~ 3434. 12* 495 -) 1190 AANGELE.EGrIENIS, Belang. N. H. II90, AANGELEEMIENIS, Belang. N. IT. 0 712 hum/ hunn' eighene 43. aangelee4q indien de Staaten om eighene aangeleeanderszins dien dien voorflel ghenis voorftel beflreeden. befireeden. Ver4 ohenis oft afJderszins Ver. 1191 , 6. Op den gel. ook 1I91, 6. Op den kant (laat {hat interes. interes N. H. 600 , 3o AANGESCt-lOUWT. H. 600, 3°, aangeAANGESCHOUWT. N. aange. zyde. Thans zegt men meer aar.[chouwt van ter zyde. fehouwt van aanfchouwd. [chouwd. AANGETEIKENT. Vooraangeteekend. aangcteckcnd. N. H. AANGETEIRENT. Voor N. H. 498 , 34 en elders. 49B, 34,, en elders. AANGETOOGHEN. i Iia i a an a n „"togen, franère". AANGETOOGHEN.KK togen, trahere". Van daar d:lur aangetooghen aangetooghen,, dat dat isis, aangetrokken, ei?;en, aangetrokken , eigenlij1z een kleed l;.leed,, overdragtelijk overdragtelijk bij H 0 0 ft, Tac. Ta c. liik van een Hooft, 300 , 27, 2.7, 't en a r b. 3°0, en waare dat Thralea opelitlyk Jfaa ar waare dat Thra/ett opentiJk den perloon vanverraader verraader per/aan van en vyandt vyandt hadt hadt aanarm(induisfet). getooghen Cinduis[et).

AANGETUIGENISSEN. N. N. H. A.\NGETUlGENISSEN. H. 965, 39 op 965, 39 den kant protestatien. Zie Zie onder onder aamuigen, aantu;gen, aat." luighenis. iuighenis.

L e e v. v. AANGEVAARENEN. TTae. a c. Leev. AANGEVAARENEN. v. Agr. A g r. aangtvaartnen (advecti). 512, 512. , 14,, inboorlingen of aangt'Yaartnen AANGEWEEST. Voor aanwezig aanwezig of of tegentegenAANGEWEE ST. Voor woordiggeweest. geweest N, woordig N. II. H. 1196 1 196,, so 50,, het antwoordt antwo~rdt der aallge1l'ctste Ridderfchappe. Ridder/chappe. dcr aangewetste

G e d. d. 78 Ge 78., 26, 26 , wth weH overgrof overgrofgewin gewin rtn71B paalen tdt hhynne Zal komen aangeweidt aangeweidt tiJt paaIen in in,, Zal komen landt, wanneer het r En vul/eti 'tt landt, doen verflaauwen verftaaml'ClZ T zal zal doen AANGEWEIDT.

/Jen Lisrabonfehen Lis(abolljchen Taag Den Taa0IJ \-vaar het. het , naar alle waarrchijnlijkheid waar naar aIlc waarfehijnlijkheid, fbat voor Nat voor aangcwaaid, af.jclll'l.aid. aangewaaid , zoo als ajgemtit afgemeit VOJr vo3r afgmaaid. 1. DEEL. .B AAN~ T. DEEL. AAN-

10 zo

A A A N. N. A

AANGEZIGI-lT. H. o.r'o 1050, 2<;, A ANGE ZIGF1T. Voor Voor fchUn. fehijn. N. N. H. , 25 , lllet wat wat reede, reede, met met wat w.ataangezight oal1gezightkan kaf)yen2amit )'e112om/t; filet OM om de mishandeling mishandeling oft aft onbequaamheit onbequamiJhcit van 1'fl!l 't ten cen oft aft htt het andere andere lidt lidt het het gantIche gant/ehe lichaam liclJtMIlJ lasteren? lasteren? AANGIETEN. Voor Voor het hetLatiinrche LatijnCche affundere. affu!2dere. AANGIETEN, Taa c. H i ss t.t. 483 483,, 2, (twit. daar de de Ay/2 Ryn de de flroom flroum der der T lvlaaze den den Oceaan Oceaan aangiet. aangiet. Maaze AANGINK. Voor Voor aanging. aanging. N. N. H. H. 128, 49 49,, AANGINK. elders. Zoo Zoo aanhank voor aanhang, aanhang. Zie Zie onder. onder. en elders.

AANGROEIJEN. AANGROEIJ~N. (aan (aan iemand) iemand) voor voor,, zich zich met met hem vereenigen vereenigen , ,zijn H. hem zijn magt magt doen doen groeijen. groeijen. N, N, II. hem de de vier vier vaanen vaanen ruiters ruiters aan· aan161, 24,, alwaar alwaar hem 161 , a4 \Vaar hem Nat f1:aat voor voor,, de de krijgsmagt kr~jgsmagt onongroeiden. Waar der zijn zijn bevel. bevel. Aangroeijen Aangroeijen voor voor,, in kracht kracht en in, in .. der T a c. c. JJaar adolefcere, Ta vloed toenemen toenemen, , het Lat. adulefeere, a arba b. vloed het Lat. !llH, 42,, tot dat dat de de Lente Lentequam quamaantegroeyen. aantegroeyen. 221, 42 AANHAALEN. gebezigdinin Taci Taci t.t. AANHAALEN. Zonderling Zonderling gebezigd L. Don2itius L. Domitius (lie die door door verzooninverzooninen bynaam Nero is ge thans thans tot tot het .R.yk R.yk en bynaam van Nero is ge (L. Domitius aangehaalt Domitius acloptione adoptione mox mox in in impeimpeaangehaalt CL. rium et rium et cognomentum cognomenwm Neronis Neronis adscitus.) adscitus.) In In een' een' zin zin ons minder 278, , 33 ons minder vreemd vreemu voor vooraanlokken. aanlokken. 278 33, heeft haar heeft haar hoope hoope gegeeven gegeeven dat dat hyhyomtezetten omtezetten en anderen anderen zowle ZOfjdc kunnen kunnen aanhaalen aanhaaien (et plu. waar en Aivoor te res conciIiare). Aanhalen iemand voor, te zeggen conciliare). Aanhalen Araa 't aanhaaH. 441 I,, 4 4,, Naa aanhaa· vinden vinden op op iemand. iemand. N. H. ien van jen van eenighe eent,;.;he ichepzelin ichepze!m des des Kardinaals KardinaaIs werd werd gebruikt hU hij in in dien al mede mede ghetaald. g.hetC/rlld. Elders gebruikt dien zin eloorhalen. Wij zeggen lJ'Jernaalen. zeggen doorhalen. overhaalen. 'Vij

Jjaarb. a a r b.169 169,, 46, 46.

AANHANGELINGHEN. Vow: AANHANGELINGHEN. Voor bet hetLatijnrche Latijnfche Tae. jaarb. , 43. rlientes. Jaarb.2,97 297,43. clientes. Tac. AANHANGEN.Bijvoegen. Bijvoegen. Tacit. jaar b. AANHANGEN. Tacit. Jaarb. aan CorneliusDo/abc/la..... Dolabella.....hingh' hingh' er er arm 98, 20, Cornelius 93 , 20, (adjedaar by (f!.ddidit). IU, 35 35 daar hy noch noeh aanhink aaf/hink (aclje(,addidit). 112, dt.

A A A N. A N.

11 It

citque) 265 't gerucht citquc) !l65,, 75 J 5,, 't gerucht heeft heeft er er aangehangen aangehangen rumor). N. 84o , 13 (addidit rumor). N. H. H. 840, 13,, veel heeft heert hy er voorts aangehangen. aangehangen. Maar, Maar , iemand aanhangen, 'Voorts aanhangen, voor, hem fiecds (lads op zijde , of bijblijvcn. hem op zijde, Ja a r b. bijblijven. Ta T a c. c. Jaar t' huis 132 , 17 aanhangende Cfectator 132, 17 hem t' huis aanhangende (fectator domi). aanhangende in 't 't uitgaan I7o , 15 17°, 15., hem aanhangende uitgaan (egresfi~ (ogresfibus adhaerefcere). AANHANK. Voor Voor aanhang. aanhang. T AANHANK. T a c. J a a r b. c. Jaar 406 , 2. aanhank, in N H. 406, z. met aanhank, den zin zin in den bijvoeging , N. 18, 31. van met bijvoeging, H. 18, 3 I. van met N. H. aP,9 , 9, 9, ll9,9,

AANHECHTEN. N. N. H. AANHECHTEN. H. 171, 3°,, als Norrits 771 , 3o heete ichermutzing deed aanhechten. 5S!l, heete jchermutzing deed 552 , it, I , de fchermutzing aansehecht. Zoo ook 355, aangehecht. Zoo 355 , u. 12.

AANHEEVEN. Voor AANHEEVEN. Vooraanheffen. aanheffen. B B r. r• 99, 99 5 14·. 14'• AANHEFFEN, door KKi an verklaard verklaard a/le~ alleAANHEFFEN , door ililiaaan incipere ,ordiri, ordiri , exordiri 'Vart; exordiri,, komt in laatstlaatstkonit in vare en inctpere, gemcldenzin zin van van beginnen beginnenvoor, voor , N. N. H. 293 gcmdden 1293,, 29 2.9,, zonder ft/iauwhartelyk tete laaten leggen leggen,, 't gcen zonder 116auwhartelyk geen zoo zoo manhaftelyk mal'lhaftelyk was 'Was aangeheeven. aangeheeven. Zoo Zoo ook Ta ook T a c. 439 , :fo, Flaecus H isr. Flaccus liet het het aang,eheeven aangeheeven vaai s t. 439. rw De beteekenis beteekenis is ook dedeomifit inceptum). inceptum). De is ook ren (omifit 2. , zulke andere zelfde,, N H. 478 478,, z, andere eischreedenen eischreedenen en klaghten als de de fchaelyders fchaelyders en klaghten als - zullen zullenwillen willen aanheft-en; fchoon fchoon de aanhef/en; dc kantteekening kantteekening aldaar aldaar het het onduitrche onduitfche intenteren heeft.

AANT-TENGSEL. Voor aanhangfel. N. N. H. 752 AANHENGSEL. Vooraanhangfel. 752.,, een hengfel 36 ; gelijk 36; gelijk men nog nog een hengfel zegt. AANHOUDT. Zoo Zoo veel veelalsalswijkplaats wijkplaats,, vaste vaste AANHOUDT. plaats om z:ch zch op te bouden. houden. N. N. H. H. 146 146,, J 5, zooplaats om op te vetl cllenclighe 'Vee! cllendighe luiden zonder :Gonder aanhoudt aa1zhoudt 1 zonder zond,," hoope, hoope, uit d' d' eene eene roodt 1100dt in d' andere andere zwervende. zwervende. huis , zonder 174, zonder huis, zonder hof, zonder zonder aanarm174, 66,, zonder houdt. 617, 617 , 45, zyne zyne ruiters ruiters zich zich ziende ziendezonder zonder hoofd hoofd, zonder zonder aanhoudt. aanhoudt. 1159, 1159, 51, SI,dervende derycnde aana(1nB 22. houdt

A A N. N. AA

12

houdt en In een houdt en voedfel. voed/el. In een and(!ren anderenzin zin N. N• IJ. 777? 777, beloofdenhem hemvergiffenis vergi enis en en aanhoudt aanhoudt in dienst. diemtu 331[ , beloofden ,

AANFIOUDEN.H. H. d. G 37, IS,. is , ende ende tot AANHOUDEN. d. G

aanhoud. der aanhouden der handt. handt.

AANKLAMPEN. Vooraanhechten aanhechten, bijvoegen. AANKLAMPEN. Voor , bijvoegen. MitS de de gezanten gezanten daar daar aan N.H. N, H. 7,7, 7.7, 36 36,, mits aan kia' klamp~ ten. 931, met aanklampen ten. 93 I , 45, met aanklampen van van gebuurvolken gevl/l/rvo/ken ofte inlyven 1-1.H. ofte intyven van van middellandfchen. middellrmdfchen.Zoo Zoooolc ookN.N. 500, 6, , waardoor veele eenvoudighe eenvoudig'he /wr5oo , J16 waardoorhy hy zich zich veele ha, aanteklampen , dat dat is, ten guar); quam aantek/ampen, is, Os als met met eenen eenen klanip klamp aan zich aan zich hechtte, hechtte., Klampen, klammen, klammen ,klemmen k/emmm zijn verwant. verwant. Kil Kiliaan zijn i a a n "klampvogel „klampvogel accipiter, in Gelderland een Gelderland een klem." Zie hem ook ook op op Zie hem hlamme , klampe, Hanle , klampen. lr.lamme, klampen.

AANKLEEF. r, 173, AANKL EEF. Voor Voor aankleeffel. aankleef[el. B TI r. 173, 32,, 32 ~ een aankleef aankleef van van Frankryk. een f/rankryk. AANKLEEVEN.. Met AANKLEEVEN. Met te vooraan. 897, vooraan, N. H. 897, !lr, , die alge.mei1lfchap t't' aankleeven, aa?lk1eeven, voor 't geen die algen2einfehap zeggen aan te wU zouden zeggen te kieven. kleven. AANKLISSEN. doen aankleven. A ANKLISSEN.Te Te doen aankleven. Kiliaan K ia an

adhaerere , ad adhaerefrere aff „" klisfen klis[en adhaerere, haereJèere etet ajfgere." , gere." 642, de glans , die zy Hooft N. N. IH1, 642,22, de glaflS, zy naande ,vaand~ haaren haaren Godsdienst Godsdie1lJt aanteklisfen. aanlek/isJen. Wij 'Vij zouden zoudcn ververte zetten zetteIl,, toe toetetevoegen. 'Voegen. kiezen bij te -

AAN-KNOOPEN. AANKNOOPEN. In Inzi.'n 7.i'n verhaal vcrhaalbijvoegen. bijvoegen. N. H. 248, 248, 4 4,, want ~Fant dit hcb lub ik ikby byAntonio /illtonio Earner° KOTmro II. een jaardtge1lOnden" gevonden hOtwel hotwelhy hy daar daar aaneen Span SpanJaardt oankliOOpt enz. enz. Tacit. T Cl c i t. jaarb. J a a r b. 47, 47,:;8,, met 7}ut cell etn kroopt ltnoGpte hy aan ({jl11~~1 adnectebat). adncctebat). Zie Zie ook ook knotpte hy er aan lIS, 9. 9· Voor Voorbi,ivoegen b~ivoegen, Tac Tac jaarb. Jaarb.28o, 2)50, 38, 3S, 115, hadt m' g;ocdt gevonden gevonden de de misdaadt misdaadt aante. aante haelt m' er goedt 4noopen inoopen (acljungere (adjungere crimen). crimen). 2

AANKCOMEN. AANKOOMEN. Yet l\:etden denderden derdennaamval l1aamval voor, voor? tot

A A N. N. AA

13

denweltot i<.:n~and Taa c. H iist. s t. 435 435,, 46 46,, denwel· icn-,andkomen. komen. T c. II aatlquam (cui excidium excidium adventabat). adventabat). ken uitrooying uitrooying aanquain N. II. 37a , AAr\'KOOMST. Voor aankomst. aankomst. N. H. 37!2, AANKOOMST. Voor Zoo ook aankoon2fien voor aankoml1:cn, Zoo ook aankoomficll a.ankomflen , N. H. 24.124· , Tac. Jaar b. 247, 247, 37. l241, Tac.Jaarb. 37· st,:). !l~.

't 'J

AANKOOMSTIGHEN. Ta T a c. I-Ii s t.t. 359 AANKOOMSTIGHEN. 3:'9,, 39 39,, geweldt goveldt der aankoomflighen aankoomflighen (advcntantium robur). (adventantium robur).

het OnAANKUNDIGHl<:N iets,, voor voor het OnAANKUNDIGHEN tegen tegen iets 428, 11, , zonder duitfche protesteren. protesteren. N. H. H. 428, zonderzich zich te bekreunen wat J(orJle!is Pietersz. Pietenz. Boom, wat Kornelis Boom , in'roomierder derBurgh, Burgh, hen daar teg,etZ woonder hen daar te,,,,enaankundighdc. aankundighde.

immitAANL ASSCHEN.Kil Kiliaan AANLASSCHEN. i a a n „ lasfchen "Jasfehen immitJere five tere jive if~(uel'e pctnlli - asfuere infuere partem partem panni asfuere partem:' partem.” Van -hi.er 'hier aanlasJ'chen, aanlasfchen, eigenlijk door lasfClJing lasfching toevoegen, oneigenlijk van elke zamenvoeging,, gelijk gelijk voegen , oneigenlijk elke zamenvoeging bij llooftN. o oft N. H.4::;3,4, 453 , 4 , lokken onderweege hij onderweege en lasfc,ohen zich de geenen geemn aan, dus lang nog lasfchen zich aan, die die dus 'l2aa geluisterd hadden hadden,, waar in het bet vaa bevel geluisterd waar hij hij in bijeenpiaatfen van lokken en lasfchen bijeenplaatfen belasfehen zekere zekere bevalligheid gezocht heeft.

43z , 3, 3 , 't zelffie AANLEGGEN. N. H. 431, zelljle zal zal van gefchil/e1J ten eerjlcn eerfien aanleggen oordeelen Vat~ gefchillen enz. infiructie. op den den kant inftructie. wij tha.ns AANLEGGEN. WaalWaar wij thans aanliggen aanliggen zou. zouII. 306, 306 , 33 fchrijven. N, den fChrijvel1. N, H. 33,, d' aanleggende aan!eggenáe Zie cok a c. Jaarb. plaatfcn. Zie ook T Tac. 124,22. plaatfen. Jaarb. 124, 2.2. AANLEGGING. Al\NLEGGING. Voor Voor onderneming. onderneming , poging. 48 , 3o N. H. N. H. 48. 30 wordende.... hunne rechtzimdghe rechtzinnighe aanleggingen owgejlooten. omgeflooten. AANLOOP, ('D op op eenen AANLOOP , van van en eenen vijand vijand,, om het om het te drukken. drukken. T Latijnseh Latijnsch incurfus ineurfus uit uit te a c. Jaar Tae. Jaarb. b. 34 dirrninius !J9, 34, Arminius nochtans nochtans,, at al had had by hy eenen B 33 B vrer Vl"y,

14

A A N. N. AA

vryen aanloop 'Vryen aanloop,, is terflond niet vooruitgeborflen vooruitge'borflm terflond niet Cneque tarnen Arminius Arminius quamquam quamquam libero libero in(neque tamen curfu prorupit) curfu prorupit) Bist. 393, 77 met Mielyken jèhielyken aanaanHis t. 393, loop. als boven Ai\NLOOPEN. Hetzelfde als boven aangaan AANLOOPEN. Hetzene aangaan doch met (adire), doch met bijkomende beteekenis van herbijkomende beteekenis van herbaling. N. N. H. 544, aa maar de Staaten van haling. H. 544, 22, maar Hol/and aangheloopen door door de uitgeweekenen uitgeweekenen van Rolland Vergel. 1074, 9. Weil and op Amjierdam. VergeI. 1°74,9. Weiland op Flaanaanhopen. Voor last 2,17, 23, a3, V/aanaanloopen. last lijden lUden,, N. H. ZI7, d'ren liep maghtig aan; Sas in in 't waater te aan; het het Sas aizers poorte. po()rte. Gent tot aan Gent tot aan 's f{ Kaizers N. H. H. 839 AANLYDEN, Duren. Duren. N. 839,, io 10,, 't welk niet lang aanlyden aanlyden kon. 342, 3, gemerkt het niet kon. 342, lang aanleed. lang aanleed.

affines,, AANMAAGEN. Voor het Latijnfche affines Voor het T ac.c. Z gelijk naamaagen Zee d. naamaagen voor propinqui. Ta der Germ. Germ. 494, 4941 47. AANMENl\~EN. aandrijven. Kiliaan Kilia an AANMENNEN. Voor aandrijven. "aanmellnen adigere, impellere." impellere." N. H. 912, 912, 38, 38, N.H. 11 aanmennen In dien aaflghement wakkren wind. wind. In dien zin zin vindt vindt aahghement van wakkren Aen. van van men men het het ook ookbij bijvan vanGhistele. Ghistele. Aen. Virgo B. VII. VII. F°. P. 165 165 vso, vso, Virg. B. aan der der oorlogen ontwent. , Zyn volck volek mende hy aan ontwent.

AANMERK. Zelff1:. naamw. naamw. voor vooraanmerking. aanmerking. AANMERK. Zelfft. N. H. 477, H. 53a 532,, 24, in aanmerk. aanmerk. N. 477, 51, 51, ten N. H. aanmerke'Van van d'eene d'eene en en d' andren, aanmerke andren, voor onvoor het onten respecte, respecte, respectivelyk. respectivelyk. duitfche tm AANMERKEN. Met te vooraan. N. H 966, 9662 AANMERKEN. Met maar zy 24, zy baaden baaden ook ook zyne zyne Hoogheit... Hoogheit ••• faan"aan24 , maar merken. Zie merken. Zie ouk ouk 1181, !l81, 49.

Met aandrang AANMOEI]EN. aandrang vragen, vragen, verzoeverzoeAANMOEIJEN. Met daaghe H. 177, ken, N. H. 177, 39, 39, met den den daaghe ilagitare. N. ken , ftagif{lI'C. óan ... tlan.•... h

AA A A N. N.

15

dan..... moeyen de Spanjaards Zrenbergh Arenbergh aan. de Spanjaards aan. 2-59 ,52, , enenhyhyopopnieuw 2"59, nieuwvrienden vrienden en en magen magen aan. aangemoe.yt. 1058, 52, 52, men men hld /zijdhem hem met met gedurig gedurig getnoeyt, io58, f710.77T8 en morren aaflmoeJen 1IC1'Iof di/arloe afgedrongen. afgedrongen. en aanmoeyen verlof dilartoe 1118, 47. 47, de de Ridder Franfois Franfois Draak moeyde 1118, moeyde (Pald'a/gemeine Stalt/en &eaten aan 0 "12 twintigh oorloghfchepen gemeine aan om vocghen by etlJ'ke !Jaare Majefleit. Bier te vorghen etlyke van van haare Hier van daan

AANMOEIJENIS. 1:$ 273 , 2,3. AANMOElJENlS. B r. !l73, !l3.

AANMOEDIGH. Voor aanmoedigend. N. H. 72.4, 72,4, 38, aanmoedigh fehryven. fchryven. 965, 965, 52, aanmoedighe aanmoedighe brieven. Hiervan, 14 , aanmoedighe hoope. io18 lJOope. 1018,, 14, Hiervan , 896 , 27, 27 , het bijwoord AliNMOEDlGHLYK AANAMEDIGHLYK en, 896, en , 13 r. 498 , het zelffl:. zelfft. naamw. 498, naamw. AANMOEDIGHEIDT. AANMORDIGHEIDT. AANNAAYEN. Oneigenl~ik gebezigd. gebezigd. AANNAAYEN. Oneigenliik

N. H. N. H.

yolk naaide 425 , 14, 14 , 't 'Volk naaide den (ten gemaghtigden 425, gernaghtigden den naa77; 'Van van bloedraad bloedraad aan. ?Jaam aan. 't Welk Welk ons toefchijnt

navolging te verdienen. geene navolging verdienen.

AANNEMEN. Voor opnemen, opvatten. N. opnemen , opvatten. IL 1026, 1026 , 39., 't 't aannemen der waapenen H. Itannemen der teeghens waapenen teeghens prac Jaarb. ha& ... ook Jaarb. 194, 194, 46, 46, hadt hem. Tac. ook vyandvyandteegens ons fchap teegens ons aangenoomen. aangenoomen. Zich iets aanneaannefthap Zich iets men, zich aantrekken aantrekken,, op zich nemen nemen,, Taa c. men , voor zich Jjaar a a r b. 75 75,, 39 39,, dat dat hy zich zich de de kennis kennis der der zaake zaake wilde aannemen. aannemen. AANNEEMST. Voor Vooraanneming. aanneming. H. d. G. 105, H. d. los , tot aanneemst 25,, tot aanneemst tnyner myner bekeeringen. bekeeril1gen. AANPAALEN. aangrenzen. N, AANPAALEN. Voor Voor aangrenzen. N. H. H. 857, 857 d'aanpaalende d' aanpaaiende gewesten.

41,, 41

AANPARSSEN. Met Met aandrang aandrang en en in in menigte menigte toefchieten. H. 5o4 5°4,, 46 46,, ziende ziende zich zich aan toefchieten. N. N. H. aan vier hoeken bezet en hoeken bezet en de de burghers burghers vast vast aanparsfen. aanparsfen.

A.ANAAN-

16 16

A A A N. A N.

AANPART. Kiliaan aenpaert , aandeel." AANPART. Kiliaan„ "aenpaert, aandeel." N. N. H. 857, 857, 34 34, , (dat (dat zij) H. zij) 'Veel veel meer tneer fchatting fchatting inge. willight en 'Willight en opgebragt opgebragt (hadden) gewoon(hadden) dan dan hun gewoonlyk aanpart gemeene lasten lasten beliep. beliep. Zie Iyk aanpart inindetiegemeene Zie ook ook B r.r. 143, i43 , ~3. ( 3. 2 B

AANPRIKKELAAR. Voor AANPRIKKELAAR. Voor het het Latijnfche Latijnfche inJlIinglTacit. Gator. c it. Hist. H i s t.322 322 ,, 39. 39. io,tor• Ta AANQUICKENT. Verlevendigen, Verlevendigen , aanvuren. aanvuren. N. AANQurCKEN. II. 287 H. !lB7,, 4 4,, e"tle ongeluk dat dat zeeker zeeker vry'Vryende wilde wilde 't't ongeluk

buiter famt famt de buiter de flee-timmerman ftee - timmerman --- zonder zonder last last een halve die van Van buiten buiten losten. losten. een halve firing flang teeg,hens teeghens die Zynde de de verbittering verbittering dus dus aangequickt a{trlgequickt enz. enz. Ki· Zynde K „ quicken , kweeken 1liaan i a a nheeft heeft" ql1ickcn,queeken ql1eeken, kweek en ,, nutrire nutrire alere." Doch ook „ quicken vivere."" en alere. " Doch ook" quicken,, vivere. en „"ql1icken quicken t vibrare, movere, vibrare, fJJOvere, mobilitare," mobditare ," van quiek, quick , vlug, vlug , levendig , bewaard levendig, bewaard in kwikJlaart, kwikzilver., kwikIlaart kwikzilver. AANRAADT. Voor, Voor , het het aanraden. AANRAADT. aanraden. Taci Ta c i t.t. jaa rb• 267, by aanraadt des Jaarb. 267, 44, 44, byaanraadt des Vorsten ]Torsten (auctore principe). principe). Zie Zie ook ook208, 208 34. , 34. ~40, 240 ,41. 41. Hi tore H i s t. 408, 129. N. H. 944, 3S· 35. 408, 29. AANRANZEN. AANRANZEN. Voor Vooraanranden, aanranden, aggredi aggretli, , inin. Tacit. Jaarb. 2.66, la, vadere. Tacit. Jaarb.266, /2, als alsdewroeghers de wroeghers zynen zoon Nerulinus Nerultnusopop's's"laaders vaaders haat zynen zoon haat _: aan. aan .. ransden. Hi H iss t.t. 292, 397, 16, 16, fchoon fehoon werdt 1verdtgevonden gevonden de gclegenheit om de de zorgeloozen zorgeloozen aan Ie ranz,en. ranzetJ. gelegenheit 0772 aan te 469 469,, 17 17,, de vloot vloot hebben hebben de Caninefaaten Canimfaaten van van zelfs zelfs 15, ranzen aangeranst. H. 515, 515,15, ranzen hem hem aan. aan. aangera715t. N. LI. Zoo 693 , i3, Zoo ook ook 693. J 3, ransd' ranst!' hem hem aan. aan. Ook Ook bij bij Cats, leest men Cats, Selfftryt Selfftryt183. p. 183. leest men Onkuysheif, 011kuysheit ranst ramt hem hem aan. aon. V. Vanhier hier AANRANZER. AANRANZER. N. H. H. Ioo4 10°4,, oanranzers jJanranzcrs afhield a/hield

2.,

dat ... Zi.112' zijn' dat...

AANREEKENEN aan aan iemand. iemand. \roar, Voor,opopiemands iemands AANREEKENEN rekening fieIIen, de fchuld lèhuld van van iets iets aan aaniernand iemand rekening a c. ~t.:ven. T Ta c. H iss t.t. 33o 330, 19, 19, want 'want men men hadt hadt er er noch noch

A A N. N. AA

/7

aanreekenen kon noch geuun, wien ~vien men 't aanreekenen kon (cui noch geenen, 19. 336, ~2. 22. 483, imputaretur.) Zie ook. ook 336, 483, 19, imputaretur.) Zie 't Van aanrijden. aanrijden. Br. B r. 450. 45o , 44;; om't AAN RIT. Van AANRIT. te myden, ongemak myden, dat datmen mendikwyls dikwyls inin 't heetste des ongetnak te aanrits mits de de meenigte meenigte van van waagenen, waagenen , gebeugebeu· aanrits ,, mits ren ziet. fen ziet. N. II. AANRITGELD. N. H. 569 569,, 41 41 , om by hem hem om by aanrit- enenaanloop aanloop geldt geldt befleed worden tot tot aanritWeed tete worden voor lJarto,gh Hans /lans Kazimir Kazimir, , Graave Graave Walther Walther voor flartogh van Swartfenburgh van Swartfenburgh enz. enz.,, dat is:: geld geld om om ruiters ruiters dat is te doen doen aanrijden aanrijden en voetknechten te te doen doenaanlooaanlooen voetknechten pen; met andere andere woorden woorden: : om om ruiters ruiters en en voetvoetpen ; met knechten werven. Wagenaa \V a ge 11 ar,a V r, Vad. knechten aan aan te te \verven. a d. HHi is s t.t. VIE , bI. bl. 196 aanritsgeld. Zie VH, 196,, heeft heeft aanritsgcld. 1a n d Zie Wei Weiland op dat woord. woor,l. op dat AANRITSEN. Tot iets iets aanporren aanporren, aanzetten, aanzetten, Kiliaan rytfen infligare, infligare , illcitare." Kil i a a 11 „ "rytfen c. ineitare." Ta Tac. 2, door s t. 389 H i st. 389,, 2, aanritfen van van "Intonius Antoniai door't't aanritfen H. 58,24; aangerttst Primus. N. N. H. door arn2oede. armoede. aangeritst door

AANRUKKEN. Bedr. Bedr.werkw. werkw. T AANRUKKEN. Tac. a c. Jaarb. Jaar b. als cl'ander d'ander door door een een[tarm, ftorm, die die daar daar apop. 59,, ::;8, 38 , als flondt flandt,, teeghens teeghens de de fleilten fiei/ten aangerukt aangerukt werdt. werdt. Het Latijn heeft Taperet abrupta. raperet in in abrupta. Latijn heett AANRYDEN. Te AANRYDEN. Te paard aankomen. TTa c. H ii st. paard aankomen. a c. st. naadat hun hun aanryden aanryden viel viel (ut 480, 13., naadat Cut ••• adve48o , 13 hebantur). AANSCHATTEN ,, toerekenen. N H. 73o AANSCHATTEN toerekenen. N 73°,, 44, eeren, en eeren, cn tytels tytels,, liet liethyhyzich zichvoor Voorgeeil geen'weldaaden weldaaden aanfchatten. AANSCHENNEN , tot aanval nopen. nopen. TTa c. tot aanval a c. tecghens hy van van verfche ver[chc teeghens wien wien hy gramlchap werdt quem recenti recenti gramfchap werdt aangefchendt, aallgefchendt, (in quern ira ferebatur). d. 96 ira ferebatur). GGeed. 96,, 3, d' aanfchennendc 3 d' aanfchennende trompet. I. DEEL. c AAN. AAN-

Jjaarb. a a r b. Io4 104,, 26, 26,

18

A N. A A N.

Gereed maken. maken. B r. .399 AANSCHIKKEN. Gereed ·399,9 ~3, 23 hoe de de vrienden /;oe vrienden zich zich aanfcMkken. aanfchikken. AANSCHYNEN. (Aan AANSCHYNEN. (Aan iemand) iemand) N. H. 176 176, , 66,t N. H. ondertusfen Iliepen ze niet ondertusftn fliepen ze niet alle, dien 't aan. 't aanfcheen. Voor, die die fchenen rehenen te te flapen. {Japen. AANSLAAGHER. N. H. 249 249,, 38, 't N. H. 't is niet nieuws by gaauwe aanflaaghers nieuws by gaauwe aanjlaaghers ,, zich zichdiepst diepst in 't 't fpel en leedigheit verzoopen verzoopen te veynzen, veynzen , als Z.'Y zy 'I bearbeyden huns opzets allerdrokst met het het bearbeyden allerdrokst hebben.

AANSLAAN. De AANSLAAN. Dehand hand aan aan iets iets flaan; !laan; iets iets aanvanaanvangen. ondernemen; ;van iaan gen , ondernemen vanwaar, waar,aanOag. aanflag.Kil Kiliaan incipere , aggredi , inceptare." "”aanflaan, aanflaan , incipere, aggredi, inceptare." N. H. H. om yet 127, 23, verlosfing der beleegnerden l!l7, 23, om yet tot tot verlosjing beleegherden aan te flaan. 229, lo, en en dat men (lan te Jlaan. !l29, 10, men behoorde behoorde yet loffelyks • •• aan te ilaan. soo , 33 loffelyks. flaan. 3°0, 33., dat hy -— yet koopvaarders van j'ct teeghens de koopvaarders Holland en en ZeeZeevan Holland landt moght Zie ook Jandt moght aanflaan. aanJlaan. Zie ook 14°, 44°,, I. 1409 44. 44. 440 , 29. 978, 642, 32. 839 , 23. 9o2 zo. 1171, 642,32. 839,23. 9°2,29, 97 8 ,10. 38. ilanflaan danflaan voor, ter hand nemen nemen, bezigen. bezigen. ter hand en de Tac. ]aarb. 185, 185, 16, 16, en de genaadigheit genaa'digheit en Tac. Jaarb. rechtvaardigheit aanflaan. (clementiamque ac 1"echtvaardigheit aanJlaan. (cJementiarnque ac juflijuf1itiam capesferet). capesferet). Hiermede l:liermede komt komt overeen overeen H. H. d. d. tiam indien hy een' vrouw G. G. 13o 13°,, 26, 26, indien hy ••• een' vrouw ••• aandat is, is, eene floegh. dat eene vrouw vrouw trouwde. trouwde. — - iYanilaan /lanjlaan ,, floegh, voor voor bet het Latijnfclie Latijnfclte affigere. affigcre. Ta c. Ja J aar ar b. b. 200 200, Tac. 12, ende heeft hetft men men een een raadtflot raadtJlot in 't openbaar openbaar 12 , ende aangeflagen. AANSLAANINGH. Van in veiling Van aanflaan aanOaan in veiling of of bekommeren vangoederen. goederen. N. N. H. bE!kommeren van H. 1020, 1020, 14 Itj., , nitt. ietieeghenflaande leeghenflaande alle aanflaaninghen, aanJlaaninghen, verbeurtmaa"Jerbeurtmaakingen, kingen , verkoopingen, verkoopingen, of of vervreemdingen. vervreemdingen. Is niet niet aan aan te te prijzen. prijzen. AANSLAPPEN. Al flapper flapper en en flapper flapper warden, worden, van van waar waar het hetdeelwoord deelwoord aangeflapt. aangeJlapt. BB r. r. 3, 27, '17, immers ;mmers is die diereketikge rekcflÎl!gelicht. licht.tetemaaken, manken,datdat de

A A N. AA

is;

de l.U1tJ'We zynes 1!,nesgeldts, geldu,zedert zedert aanvank onze,. de zenove denden aanvank onzee oorlogen, merkelyken isis aangeflapt. Zoo aanzwak. aanzwakaangeflapt. Zoo oorlogen , merkelyken 1. Zie ken. 6, 1. e il a n d op op aanflap,pen. ken. 6, Zie \IV Weiland aanflappen.

AANSMYTEN. Voor AANSMYTEN. Voor het LatUnfche Lattinfche elidere. elidere, firandendfchip. fchip. T van een c. Jaar van een firandend Taa c. J a a r b. 46, 3~,, 46 , 32 lerzelver plekkeaangefmeeten. aangefmeeten. terzelver plekke

AANSPANNEN. Voor zamenfpannen.Kil Kiliaan AANSPANNEN. Voor zamenfpannen. i aan iemanden , addere "aanfpannen fe focium focium addere fe „ aanfpannen met iemanden, "alicut, partes alicujus alicujus fovere." [overe." N. N. H. 264, alicut, partes 21, 2.64 , ZI. voor aallfpannen der derburgherye burgheryemet metden denPrinfe. Prin[e. voor 't aanfpannen aanfpannen des 452, 34,, en 't aan[parmen gemeinen NederNeder.. 452 , 34 des gemeinen lands , teeghens lands, teeghens hunnen hunnen ooverlast. oover/ast. AANSPREE KEN. Mondelingaanraden. aanraden. Ta KEN. Mondeling T a c. 404, 42 ende Vespafianus Hist. H i s t. 4°4, 42 ende Vespajianus fprak [prak het hethun hun

can (hortabatur). (hortabatur). Jaar aan J a ar b. 42. 42., 8, Den zynef~ zynen aanfpreekende (hortatus (hortatus fuos). N. moed H. 182, moed aan[preekende N. H. op zyn aanfpreeken, 28,, die, op aan[preeken, tetehoove hoovezoude zoudegekoo. gekoo1.2,o, 38, Deeze vomit men zyn. zyn. H. d. d. G. 120, ')JOndt zyne zyne MaMa~ jefleit zoo koo. zoo voorbarigh voorbarigh otn omtottoteen eenhandeling handelingte te koomen, die zyne zyne fleiligheidt fleiligheidt haar haaraanfprak. aanfprak.ZieZie ook men , die 76 4o , en verge'. Taci affpreeken. Van T a ei t. Jaar J a a r b. 76,4°, vergel. affpreeken. hier AANSPREEKER , voor T a c. Jaar AANSPREEKER, voor aanrader. Tae. Jaarb. b.

naa dat 18z, 14, naa dat hy hy elk elkvan 'Vandedeaanfpreekers aanfpreekersge. ge~ 182, 14

hoort hadt (ut hoort (utquemque.fuadentium quemquefuadcntium audierat).

AANSTAAN. Aanhouden, dringen. Kil i a a n ingare" Tae. T a c. Hi s t. 313 "aanfiaan, Bist. 313,, 7, ten 7 , ten ,aanflaan, inflare" (Lacone infl:ante). inflame). N. N. H. aan/laan Laco (Laeone H. 274, a74 , aanliaan van Laco door 'Veel veel biddens en aanflaans. aanflaans. 488, , naar4, door biddens en ;(t.88, 18 18, naar~ dien zijaanflaat aanflaot, omook ookeenig eenigvoetvolk voetvolkte te heb. dien zit , om heb. ... twee derwaarts ben. tweetrompetters trompetters derwaarts 20, zond ••• ben. 72'1, 72a, 20. om aan te om te flaw; flaan op opoovergift. oovergi[t. H d. d. G. 106, Io6, 13, doch het alzd alzdten ten eerf/en aanf/aan niet niet doch wild' wild' het eerflen aanflaan r. 438, B r. vailen, Zie vallen. Zie ook B 438 , 2,4. z4. C2 Cz AAN.

A A N. N. AA

20

AANSTELLEN, AANSTELLEN •• Aanvangen, oorzaak van Aanvangen , oorzaak van iets zijn. Kiliaan n aanfiellen "aanClellen,, injlituere, zijn. K i Ii a a „ inpuere , incipere" incipere" 227 , 5o, en dat Tac. Jaarb. Jaarb. 227, 50, en dat SlIl/a rlit beSulla dit drogh hadt hadt aangefielt drogh flangeftelt (aucrorcmqlle ejus doli (auctoremque ejus doll Sullam). Elders lam). Elders is is het het meer, openlijk aanrigten aanrigten,, meer openlijk so , oft het edere. 228 edere. ~28, SQ. het a/leen 'Yerbeeternis waard alleen verbeeternis waard dat men Syracuzen de fchouwfpeelen was, men te te Jyracuzen fchouwfpeelen zoa zoo. svas , dat breedt niet aanflelde "reedt flanJle!de (ne Syracufis fpectacula fpecracula largius largius Ole Syracufis ederentur). N. N. H. H. 146 146,, 48 48,, zonder yet,, tot beederentur). zonder yet tot begemeente .... aan roerte f"Oerte der gemeente ••••••• aan te flellen. 522 , 42, de tjuaade quaade klank van 522, van 't aangefielde flangeflelde tot Naamen. ,

A ANSTEMMEN. Zijne Zijne fiern ftem aan aan iets AANSTEMMEN. iets geven, geven" toeflemmen. N. N. H. H. 962 962,, 14 14., en zy wisten ~J'isten dit dit toeUemmen. uit te te zetten n2et met zulk zulk een' windvang van woorden, dat.... te verflaatJ, verilaan, en dat .... ydetyder,, geoordeelt geoordeelt zich zich dies te er af geroepen om om et" te oordeelen, het aanflemde. Zie. af te ook N. H. 168 36. Van 2. 421, ook 168,, 2. 4!lI, IJ. 923, 36. Van bier hier , 22, de geenen , die AANSTEMMER, H. 36o 860,22, AANSTEMMER , N. H. voorbaarighfle aanflemmers van dien waaren. loen aanflemmers vfln toe!) de voorbaarighJle waarene N. H-. AANSTEMMING. N. H. 454 454, , ai !l1. alfes altes by _Roda zelf, van Roda zelf, en aanflemming Van aanftemming 514,, 24 24,, by aan~ en 514 aanYohan. van Don ftemming Van Don Johan. flemming AANSTENDIGH AANSTENf)lGH,, aanhoudend aanhoudend,, drim.r,end dringend (Zie N. H. aanflendiih verzoek. aanJlaan). H" 676 676., 29 29,, aanflendigh verzoek. aanflaan). N. 112,3, t' zyner t U3, 21., 21. e' zyneraanllendighe aan(lendighe begeerte.. begeerte. Van hier bijw., vergel. vergel. trap trap,, . bier als als bijw. AANSTENDIGHER. Met meerderen meerderen aandrang aandrang,, T a c. H het Latijnfche Latijnfche inflantius. Tac. Hist. 471,8 voor bet i s t. 471 , 8.•. AANSTENDIGHEIT. N. H. U84, 1184, 99,, drondronHm meI zulk zulk een' aanfiendigheit aanflendigheit op fpoedigh fpoedigh ant. anI,. get; Met waordt der Vergaadril'lge. svoordt der Vergaadringe.

AAN. AAN·

A A A N. N .. A

21

N.H. 910 , AANST~NDIGRLYK., met aandrang. aandrang. N.H.9Io, AANSTENDIGHLYK 41,, hoe hoe aanliendighlyk aanftendighlyk ook ook de degemeene gemeenenoodt noodttottot eeneen41 óraght ried. ried. draght N. H. 1055, 10 55, 54, AANSTENDING,, aandrang. aandrang. N. AANSTENDING nu lieten zich terter aanfiending zich twee tweevan vandeeze deezedrie, drie, aanjtending iio9, 37, van Leicester"... ooverreeden. Leieester, •••• ooverreedell. 11°9, 37, onderonderwond wond hy zich zich aanflending aanflendinf( te te doen, doen,om ominindedeververgaadring.... worden. gaadring • •••gehoort gelJo(}rtte te worden. B TI r.r. 357 357,, 23 23,, met groote groott; aanfiending aanjlending tot totfpoedig [poedigteekenen. teekenen. rnet vijandig aanvallen aanvallen;; om om AANSTOOTEN. Voor vijandig LatiinCche asfultare as/iJltare uit uit te te drukken. drukken. TTa c. a c. het Latijnfche ]aarb. 2,24 '224, , 19, 19. Tiridates Tiridates .... deeddedezynen z'Jnw .... deed jaarb. Dan/looten. Verge]. Vergel. 41. waar het het voor voor invehi 41 , ,;6, 6 , waar invehi aanllooten. ftaat. . . incurrere." incurrere." naat. Kiliaan Kil i a a „n aanflooren "aanllooten.•••

a c. Rist. H i s t. 387 AANSTORTEN. T Tac. 387,, 49 49,, der AANSTORTEN. (ingruenti bello). aanflortende oor/oghe (ingruenti aanflortende oorloghe AANSTRYDEN. Voor , opftrijden. N. II. AANSTRYDEN. Voor,opf1:rijden. H. 4o8 408 , hun aanflreed. 4, men 't hun aanftreed. Zie ook 423, hoezeer men Zie ook 423 , 38. 4 , hoezeer Komen aanffrijken voor , met AANSTRYKEN. Komen aanf1:rijken, , voor, met deftigen en en arg,epasten tredaankomen. aankomen.H. H. d. d. G. deftigen afgepasten tred G. toen de dc koningin 175, koningin haaren httaren gang gang zette, zette,ende ende 21 , toen 175 , 21, pan; , fchiep fj,uam aangefireeken aanf(eflreeken ten tefloffer offer, [chiephy hJzulk zulkeen een. 't pryken pryken ende /Jehaagen den zwier zwier van van 't afbehaagen in in den ende de at'. fleekC1lde flaatJi, daar zyzyzich zich mede voorts deed. fleekende flaatfi, daar mede voorts deed. AANSTYGFIEN. Voor AANSTYGHEN. Voor,, opklimmen opklimmen tegen tegen iets. N. tI. fl. ix N. I l ,, 3. 3. „ aentaele , aenfpraecke." AANTAAL. Kiliaan "aentacIe, aenfpraecke." AANTA AL. Kiliaan 473 (l. , , door door meewaerigheit Ta mecwaer(ghcit en en aanaanT a c. H iisst.t.473, (comitateetetalloquiis). alloquiis).N. N. H. taal (comitate H. 446 446,, 42, 42 , zachter was hy IJyvan 1'anzeeden, zeer/en,bevallyker bevallykervan van aanzachter was aaniI1in3regten. Voor, aanfpraak regten.N.N.H. H. 165, 165 , 35, iaal. Voor, lanl. aanfpraak C 35~

C

3

on. .. Ofk.

32

AA A A N. N.

ongeacht aantaa!der derfchuldeifcheren. fchulrleifc1leren. Zie ongeacht de de aantaal Zie vanHasfelt van H a sfe I t op i I i aan s a(m-tale op KKiliaans aen-tale en en aen·ta!en. aen-talen.

AANTASTEN. Iets AANTASTEN. Iets als den als eigen eigen goed, goed, in in den regtelijken zin. zin. N. regtelijken N. H. H. 936, 48,, zullen hunne 986, 48 zullen hunne goederen.... ooveratmooghen mooghen aantasten aantasten en en vol. volgoederen. • ••ooveral koomelyk elI en vryelyk koomelyk vryelykgenieten. genieten. AANTELLEN, toetellen. toetellen. N. N. H. 147, AANTELLEN, z8,, zeex47, 28 ven hondert 'Yen hondert guldens gUlrlem — - die diemen mender derwaardinne waardinne des Heeren des Heeren van vanBrederoode Brederoodeaantelde. aantelde. AANTEEGHEN. Onvolm. AANTEEGHEN. Onvolm. verl. verl. tijd van aanvan aan. syghen of aantygen, aantygen, voor het Latijn[ehe 6yghen Latijnfche objicere. objicere. 2. Tac. Jaarb. Jaarb. 77, 77, 2.. K i 1 ia an "toeken, AANTOKKEN. Aanlokken. Kiliaan „tocken, allicere." „aantocken, allieere." Van der "aantocken, Van der Sehueren Schueren Teuth tocken, Te u t h onista 0 nis ta„ " toeken , locken. loeken. in H. IL anhalen." „anhalen, antrecken en "anhalen, antrecken, locken loeken., tocken." toeken." N, N. H. H. 848, [2, door de de gelleltenis ge(leltenisder derdingen. dingen. 848 ta , aangetokt door aantokken en aantokkelen. Zie 'Weiland Wei 1a n d op op aantokken aantokkelen.

AANTREDEN, N. H. 671 AANTREDEN, met meteen een naamval. naamval. N. 672,t 15, t'eener morghenflond morghenflonrl dan trad tradhy... hy •••eenen eemnfolfol75, daat aan, fchildwacht den wee. aan,die dieopop fchildwachtenenhem heminin den weeghe flond, flond, ontweldighde ontwe/dighde den denzelve zelveeen' een'hellebaart, hellebaart , enz. AANTROOST. AANTROOST.Aanmoediging. Aanmoediging. N. H. ioo6, 1006, x4, 14, datrlat • ••• Hoohenlo beraadtbragt bragtmee met Hoohenlo zelf een kort beraadt zelf daar ginge aantroost derder burghs. gingeverfchynen, verfchynen,tottot aantroost burghcrye. Hiervan Hiervan rye. AANTROOSTEN. Op d r. dder e r N. H. Opdr. H. aan. aangetroost door oordeel. door zoo zooeerlyk eerlykeen een oordeel. N. H. H. n94, 294, 35, 35, elk elk — - den tien anderen anderen tot tot flantvastigheit ftantvastigheit aanaantroostte. tr()ostte. AAN.

A A A N. N, A

23

AANTUIGHEN. In In het hetbijzijn bijzijn en en als alsmet metaanroe. aanroeAANTUIGHEN. hetz~iGoden Goden, hetzijmenfchen menfchen; pen van van getuigen getuigen,hetzki pen , hetzij aan aan iemand iemand,, van van wien wienmen meniningevoelen gevoelenverfchilt vcrfchilt,, t. H i sst. iets aanzeggen aanzeggen,, verklaren verklaren,, verzekeren. verzekeren. TTa iets a c.c. H 452.,, 2,5 2.5,, Vocula J70eula hun hun aantuighende aantuighende (obtestante (abtestante 452 N. H. H.485 485, 35,, ende ende indien, indien hy hy fehoor. fchoorVocula). N. Vocula). , 35 voette,~ zoo had had men men hem hem aan aantete tuighen, tuig hen , dat het het voette ;- zoo , waar, geen'wederfpannigheit wederfpannigheit te te reekenen reekenen waar voor geen' zoo zy zy hunne hunne gerechtigheeden, gereehtigheeden, ten ten uiterfien uiterften aadem aadem zoo , 31. 814 , 44. loe, befchermden. befchermden. Zie ook ook 719 719,31. 814,44. toe, 88o 498 , 4o. Dus 880,, 3. 3. 892 892.., 16. 16. 9,23 923,, 34. 13 13 r.r. 498,4°. Dus ook ook in den regtelijken regtelijken zin zin van van protesteeren. protesteeren. N. H. H. 493 493,, 10. De gemaghtigden gemaghtigden dan dan,, ten ten einde einde aller aller hoope, hoope, io. tuighden,volghends volghends hun onthiet onehiet in dien dien gevalle, gevalIe , tuighden, hen niet gefchort gefchort hem fchriftelyk fchriftelyk aan aan— - hoe 't aan hen hem had,, nocht noeht fchortte fehortee, dnt er er t2iet fliet vruchtbaars vruchtbaars , dat had 16 , in in de de kantkantwierde Vergelijk Vergenik r.r. 16, uitgeright wierd. 1185 ,, .. 2.1, teekening en en hieronder hieronder in in aantuighenis. 1I8s teekening R.aade weshalven hy hy — - gedwongen geweest was was den den Raade eenigh dat , indien eenlgk van Staate Staate aan te tuighen - dat, aan te andre plaats plaats°over-. ooverongeluk -— aan d' eene oft andre nochte den Raade Raade fiuaame, 't't zelve nocht hem, noehte zelve noeht quaame, Zie ook ook 1186. 186 , 4o. zouw te te wyten wyten flaan. Zie 40. en en voor voor,, tegen eene als nul protesteeren eene verrigting verrigting als nul en en van van protesteeren tegen I I II [ ,, 45, onwaarde; 45 , maar de Eedelen, hoeonwaarde ook drong zeer de Majeftraat drong -— bleeven bleeven beMajefiraat ook tuighden haar haar aan, pef1d~gh aan, weigheren en tu/ghden in 't weigheren liendigh in't d'andre Steeden en die van dat van d'andre Sleeden daardaarwat zy en al , 'wat flat al, en van geener in quaamen te doen, hadde hadde nietigh nietigh en 'Waarde waarde te weezen. ;

AANTUIGHENIS. Voor AANTUIGHENIS. Voor,, plegtige plegtigeverklaring verklaring .., 'lot behelsde 28 , 't't flot verzekering. 871, 2.8, behelsde een' een' verzekering.N. N. H II 871 de burghers niet dachten eenighe dat de niet dachten eenighe aantlly{!henis aantuyghe.vis dat onrecht naagat) naagaf) men hun hunt' t' onrecht gewoordyke (gelyk men gewoonlyke tollen (gelyk N. H. protestatie, N. protest, protestatie, te verminderen. Voor H. Voor protest, te verminderen. met aantuigheaantuighegewaapent quaamen 493, 16,, die quaamen met die gew(Japent 493 , 16 Hollandt en die van Hollande deeden die 34 ook rdsfen. ook deeden en risfen. 636, 636 , 34 Fereeniging, ge. zy de de Penen/ging hoe Z) Zeelandt aantuighenis ,, hoe ~ ge· Zeelandt aantuighenis ,

JlOD-

24

A A N, N. AA

flooten tot J100ten Brf/sfel — - ende ende 't'tEeuwigh Eeuwig/;gebodt gehotJt van van tot Brusfel geener waarde kenden. geener kenden. AANTUIGING, , AANTUIGHING AANTUIGING AANTUIGHING en AAN. AANTINGHING. Plegtige TUYGHING. aankondiging. , verklaring. verklaring. Plegtige aankoncliging hem dan, (Egmon.Çl) 142 , 47, 47 , hem N. H. (Egmoncl) N. H. 142., heeft heett (als 'Waare waare zyn tong de Prins (als de door drift driftvan vancents. cenitong door godlykheit gaande geworden) ghe voorweetende voorweetende godlykheit geworden) tnet met deeze aantuiging deeze a(mtuiging afgeveirdight. afgcveirdight. Zoo ook 773, Zoo ook 52,847, !l5, 957,44, 9 2Z ,9 44, 46,11. 9579 44 9 922 52 9 8479 25 449 10 1°46 9 Voor plegtige verklaringtegen tegen iets, iets niet Voor plegtige verklaring niet zonder zonder teeghens dit befluit verwijt. 1°63 1063,, 29,, teeghens bcJ1uit verzet· verwijt. verzette zich ,met te zieh —- Hopman HopmanDenys iJenysdedeCharrette Charrette, metaanaan· tuW2ing,dat tllip.hing, datd'oovergift d'oovergift eener cener plaatfe9die plaatfe, die - geen twyfel aan aan fpoedigh , eeuwelyk ontza had had, eCliwelykflinken flinken ttryfel [poedigh ontzit En zoo 9 , aantuyghing zouw. zoo l:!813, J 3, 9. aantuyghing van van 't gezouw. En ge• rimed , dat dat ons moed, ons vuydigheit vuydigheit., jaa trouwloosheit trouwloosheit ver. ver· 05 , 51. Van hier hier ook wyt. ook JIT105, SI. Van ook voor voor geregtwy t Zie ook 20 9 borft 1'09 9 20, borfl uit uit -— tot aantuiaantuitelijk protest. 11°9, ghing , dat Bhing, dat hem hem niet nietzouden zouden tetewyten 'Il'J'ten flaan ftaan al alde de enz, 1121 anders deeden deedenZ1 zy aanonheilen, enz. IIZI,, 8,, anders aanvan nietigheit aller handelinge. tuig hing van nietigheit aller handclinge. Zie Zie tuighing 1155, 27. ook 1°73, io73, 19, ook 19, Il;,9,, 1, 1155, rl7. AANTYGEN. K iliaan „ aen - tijghen , deAANTYGEN. Kiliaan " aen-t\jghen, indicare et et accufare, morJftrare, aeef/fare, prodere.” prodere." Ta Inonfirare 9 indieare fi a c. hebbende een vaader moeten JJaarb. a a I' b. 115, II 5, 1, I, hebbende een vaader moeten te rechi rechl flaan op op aantygen aanlygen van 'Vanzynen z'.Ynef~zoone. zoone. aanvatten. N. H. AANVAATEN. Voor aanvatten. H. 1I7?, .AANVAATEN. Voor 177, comprehendere" Kiliaan Kil i a a n„ vaten "vaten,, comprehendere " maar tenere." "„ vatten vatten,, tenere. "

io. 10.

AANVALLEN. Voor Voor toevallen toevallen,, te beurt beurt vallen. AANVALLEN. Gee d. '15 IlS,, 66,, G aardt van fchetterdraagen, - er; en aardt fchepterdraagen, n;emandt aanvalt aanvalt,, dan dan Saturn Saturn zyn' zyn' naafte naafte Die nietnandt (maagen.

Zie

AA A A N. N.

25

Hasfelt Zie s fel t op ti a a n, bij bij het Zie van van Ha op IO Kiliaan, het woord aanvallen. aanvallen. AANVANGK en en AANVANK. AANVANK. Voor AANVANG!\. Voor aanvang. aanvang. N. H. H. 345,1, 345 , , met met den den aanvonfo aanvanfr des desjaars. jaars. Tac. N. Tac. 15o, 41 arb. Jjaa ar b. IS0, 4 [ ,, opdat niet te te verre verre van van opdat ik ik nu nu niet Mope. En aanvanx aanvanx voor mynen aallvangk aanvangk loope. myl1en voor aanvangi. aanvangs. door dit dit [choon 261 , 47 N. H. N. H. 261, 47,, door opdoen zynes zyneI aataaa/zfchoon opdoen vanx. 'Yanx. lets anders is is het AANVECHTEN. Iets het,, eene vijaneene vijanvvapens aln delijke {tad ttad met wapens aan te grijpen, delijke grijpen , iets anders, anders , dezelve ilechts met een in te l1uiten. dezelve flechts met een leger leger in iluiten. De De LaSchrijvers drukken dit onderfcheid tijnfche Schrijvers tijntèhe onderlèheid uit door nit door oblidere. oppugnare en obfidere. Wij zeggen thans voor belegeren. Doch b~i HOOFT RoopT is beiden belegeren meer obis dit meer terwijI bij Pere, Latijache oppugnare jidere, terwijl hij het Latijntèhe oppugnare door uitdrukt. T 197 , 9, 9, D' c. Jaar aanvechten uitdrukt. Taa c. J a a r b. 197, uitheemfchenweuen weetennergens nergensmin minal, af, dan uitheemfchen dan vatz van jlormgereedtfchap en en de de listen listen om om wallen wallen aantevechaantevechflormgereedtfchap ten (astus oppugnationum). oppngnationum). Derhalven Derhalven Rhadamisthus vergeefs, misthus 'vergeefs, oft aft met met fchaade, [chaade, de devesten vesten ververzoght zoght hebbende, hebbende, vanght vanght een' een' beleegeringh beleegeringh aan. aan. (obfidium incipit.) (obfidium incipit.) En 265 265,, ;36 36,, dat dat de de Parthen Parthen vit uit het het aanvechten aanvechten zouden zouden gelcheiden ge(cheiden zyn zyn (relicturos o,ppugnationem). Ilia. 4oi o.ppugnationem). Vergelijk Vergelijk Hifi. 4°1,, 13. 13, Zoo Q78 , 32 H. !27S, 3'2,, in 't aanvechten Gebuurook N. H. aanvechten der der Gebuurhet aanvechten fleden. 61:;, 3o 3°,, het aanvechten der der flad. flad. Ki1 i a an a n heeft heeft mede mede „aen-vechten, "aen-vechten, oppugnare oppugnare, , imi111I ia zegt ook ook Hoof Ho ofttaanvechtende pugnare." plJgnare." Aardig Aardig zegt aanvechtende oorlog oorlog,, voor hetgeen hetgeen de de Franfchen Franfchcn guerre ofenfive ojfenjive noemen noemen,, N. N. H. H. 890 890,, 47 47,, zy zy traaden traaden in in geen geen oorlogh zyaanvechtende aanvechtel1deofofverweerende. verweerende. Vergel, Vergel, oorlogh 't zy 958 , 7. 958,, 14. 14. 1185 Il 3S, 7· AANVECHTER. Oppugnator. Oppflgnator. N. N. H. IT. 257, '257, 33, 33, 't got (lot hieM hieldteezhens teeghens— - hoewel hoewelde deaanvechters aallvechtersmet met 't fchut werden . en 316 [chut geflyfd - geflyfd werde11. 316., 45, de tzar/vet-h. aaTil'echters (van (van Haerlem) Haerlcm) hadden hadden de de kat kat vetbreedt verbreedt — eta {;ti begost begast met met twee twee flukken jtu!r.kcn te lpeelen /pee/en;; de afweerafweer. D dus der:

26

AA A A N. N.

tiers daarenteeghen , enz. Zie tien tlaa1"enteeghen, 709, ll4 24 en en elders. 7°9, cIders.

ook

220 , 10. OOk!lllO, io.

333,46.

AANVECHTING. K iliaa n „aen-vechtinge, AANVECHTiNG. Kiliaan "aen-vcchtinge, T a c. I-I oppugnatio." Tac. oppugnatio." Bist. 3'}6,z2., s t. 356 , '2 2. , c;nCaecina, Caecina , mits den mits tien roep roep en ende de fchaamte fchiZamte der vergeefs 'l/crgcefi begost!:, begoste aanvechtinge (temere (temere coeptae tlanvechtinge coeptae oppugnationis) oPPllgnationis),, en afgeworpe brieven van N. H 3'7:;, 4!2, afgeworpebrieven van den denvyand vyand 373, 42, Leijden) waarIJy waarby te fpeuren (voor Le~iden) fpeUrefJ was, was,dat dathyhy zich mistrouwde met mistrouwde met aanvechting aanvechting veel veelte te berJrYllen. bedryven. (Daarom wilde hij hij liever door 'beleg (Daarom beleg de fiad ftad uithongeren.) Vergelijk ll70, 27o, 13 13 398, 676, 398 , 25. 6.676, llS. 478 478 .•. 6. 1. 1095, 5.1. '226, lH, 2i, en en elders. 1.1095,51.12.2.6, elders. Doch DochKiliaan Kiliaan „aen-vechtinge, tentatio.~' tentatio." In dien heeft ook "aen-vechtinge, dien ûn zin zegt Ho o ft, N. N. H. 689, 43, die zegt Hooft, H. 689, et;n' dic onbekoo1t onbekoort een' aanvechting drieduizent gulden guldenreedt reedtgelds... gelds • .• aanvechting van drieduizent weederflond en en aldus weederftond,' aldus komt het ook voor voor 28 7, 37. het ook 287,37. 384 ,
AANVERGHEN •aan aan iemand iemand ,~ voor hetgeen wij AANVERGHEN, hetgeen wij zeg!!en,, van iemand iemand vergen vergen,, afvergen afvergen,, en Lazeggen en het Lac. J a a r b. b. S,, postu/are, expostulare. exposluiare. Ta tijnfche postulare, Tae. Jaar 42, het aanvergen aanvergen van van yder yderinin't bezonder 't bezonder loof 42 het fesfus... liJnde .... expostulatione cxpostulatione fingulorum). fingulol'lllll). N. I-I. H. zynrie ((fcsfllS 't inneemen 144, 19 ~ 'I i,meemeno'er der bezettinge wilden ~vi/den zy zy den 144, 19, keden luden der der fladt ftadç wel aatlverghen. 349 349,, 12.1, ve/ aanverghen. 21 , olzoo ahoo

men MOD

A. A N. A. A N.

27

men hun hun verfcheide verfeheide bezwaarlyke bezwaarlykevoorwaarden 'Voorwaarden aAn· aanmen verghde. verghde. Zoo Zoo ook ook 57o 570,, 8. 8. 920 9~0,, 28 28,, en en elders. elders. hier Van hier

AANVERGHING.

, (over N. H. H. 2o2 202.,, io 10, (over de dl!

fchattingen door door Alva Alva gevorderd) gevorderd) Bentivoglio meint, meint, (fat omom t' " dat hy 'er alzoo alzoo op op een een bot botmee metdeur deurwilde, wilde, rle harten hartenmet metgeen' geen'nieuwe nieuweaanverghing aanverghing elZen keere de eRen keere e' ontflelIen. Zoo Zoo ook 23, enelders. elders. ook 1240, a4o , 23 , en t' ontflellen. Voorts , inH. d. d. G. G. 124 124,, 35. 35. Voorts, AANVING hy H. ddrldgh de vreede dat de de luiden luiden 'Vtm vreedemeest mees I van ddr/dgh gezien dat ge vordert hadden, hadden,ende endealleen alleendaarby daarb, verJoOf'Cfl, gevordert verlooren ze (de vrede vrede namelijk) namelijk) met belddning be/(Jóning aanving hy aanving hy ze 'Ya,~ de roembaarlle roembaarJiediensten. diensten. van de

het Lat. AANVLUCEIT. Voor impetus. AANVLUCHT. Voor het La~. impetus. met een' H i sit.s t.398, een' aanvlucht. aanvlueht. 1-1 398 1, , , met

T a c. Tac.

(Åluinni.) AANVOEYELINGEN. Kweekelingen. (Alltmfl;~) AANVOEYELINGEN. Kweekelingen. alwaar (in het doch TI het Staten Staten Colleaie) Collegie) doen Br.r.!l6, a611, , , alwaar eenige plaatzenvoor vooraanvoeyelingen aanvoeyelingentegenwoordelyk eegenwoordelyk eenige plaatzen en zie zie We G e d. z251, open SI, 50, 5°, en We i. open Jlaan. flaan. Vergel. Ge aanvoeden. 1land a n d op op aanvoeden.

G e d. d, 78,16, 78 , 16 , btjeughd' AANWASSELINGEN. AANWASSF,LINGEN. Ge bejeughd' het Lat. Lat. ndolefoentes. aa m,,:asfeling en. Voor het adolefcentes. aanwasfelingen. Van aanwennen. a c. H i s t. AANWENST, Van aanwennen. T Tac. Hist. der wellusten aanwenst tier 372., wellusten (asfuetudine 372, 15, door nanwenst yoluptatum). voluptatum). AANWIESSCHE. Voor Voor aanwies aanwies,, van aanwasfen. aanwasfen. Tac, Jaarb. Jaarb. IlO, no, 34. Tac. 34. Beginnen te winteren AANWINTEREN. Beginnen winteren,, te te binnenwyle winterd' vriezen. N. N. H. H. 291 g9I,, 43 43,, binnenwyle wintertI' vriezen. het aan. het aan. Voortgaan met met woeden AANWOEDE'N. woeden,, heheAANWOEDEN. Vóortgaan viger woeden. woeden. T a c. Il i s t. 394 als de muiTac. Ilist. 394,, 16, 16,als muiviger (ubi crudefcere ter, crudefce're fcditio). feditio). aanwoedde (\lbi tery aanwoedde D ~2 AAN. AAN-

28

A A N. N. AA

AANWOONDERS. Voor het Latijnfche Latijnfche nccoAANWOONDERS. Voor acco-

lac. Tac. Jae. t. 4749 474, l I. . 476, 476, 6. 6. Tac. His Hist.

AANWYZINGEN. Voor het onduitrche onduitrche mjignaVoor het ailignaN. H. 1022, .1022 tijn. N. tUne 44.

AANZICHT. Voor a c.c. JaJ aaarrb. AANZICHT. Voor aangezicht. aangezicht. TTa b. Zoo ook aanzight , N. H. 156 , 24.•. Zoo 156,24 ook nanzight. H. 408, 34. en en 4o8 , 34. in een in een min min gewonen gewonen zin zin,, 136 136., 43, ellendigh ellendigh aan aan-w (mifera belli ~;ght helli facies), facies), daar zight van oorlogh (mi[era daar de Paader Zoon der der andere ander~ Vaader der der eene eene parth)e, parthye, de de Zoon toetrok. loc/rok. AANZIEN op iets. Voor VoortoeIeggen toeleggen,, ten ten doel doel op iets. en hierop hebben. N. II. H. uS,, 31 31,, en hierop was was 't aangeaangezien geweest. 819, 25, ût:n gel/'cesJ. 819, 25, waanende ,vaallende dat dat het het met me' ernst op Meenen ,vas was aangezien. aangezien. — ertiSt - Als zelffland. zelmand. nllilmw. aanzien van Van iemand, Lat. npmw. ten ten aanzien iemand , voor voor het het Lat. refpectu alicujus N. H. re/pte/u nlicujus,, N. H. )157, 57, 3/~, houdende van A/va Ålva en Spinofa, het nochtans , ten aanzien "Ia" nochtans, 642, 43, ten ten aanzien aanzien dat hy geen. raadflot oopen. roadflot oopen. 642, geen Koninx van Spanje onderdaan Spanje was. was. Wij onderdaan des Koninx Wij zouhoolde. Maar den zcggen, den zeggen" uit hoofde. N. H. H. 197 197,, zo, go or Maar N. is , ZQO ten eerflen zoo als len eerpen aanzien aanziw is. als wij wij ook ook zeggen zeggen" het eerfle op of bij eerfle aanzien. btj het

Ta c.c. JJaarb. AANZOEK. Ta a a r b. 9 9,, 25, 2;, zonder zonder afreptJlra et ambitu). flaan en aanzoek (fine repulfa fmaak geven. N. H AANZOETEN. Meer fmaak 250,. H 25o, 49, deeze voorfpoedt 'YoOJfpa.edt dan dein aanzoetende aanzaetende,, dat is,, dat is 49 , deeze meer fmaak [maak gevende gevende in den waterkrijg. waterkrijg. Zie Zie benebene.. ineer in den afzoeten. den afzoete.n. AARDEKLOOT. G e d. 304 AARDEKLOOT • Voor Vooraardkloot. aardkloot. Ge 3°4,5 3434. Ben verpiert en Een aardekloot aardek/oot "Ierçiert en drukt drukt Bet fpansel fpansel uwer uwer kroone. kroone. /let

Ilist. Tac. His t. 458, 24. 24. Ook Tac.

AAR.. AAR.

29

AAT. AAR-AAT. AAR.—

AARDEN. Van Van bier hier,geaardt. geaardt. N. N.IT. H. 45,2 452,, 49 49,, AARDEN. den fleetfleer Vosbergben Vosberghen , ,die noch daar was, was, den die toen toen noch en hein hem geaardt •••opop en geaardtdocht. docht,om omzulke zulkedeughden deughden , 23, waan waarde waarde te [chatten. G Geed.146 146, !l3, haar waare te fchatten. Zoo met Zoo haft heeftti udedenatuur natuur metgullegunst gullegurmomvaademt, omvaademl,

ingeaadernt, En heughlyk' heughlyk' heerlykheen heer/ykhdn ten ten oogen oogen ingeaademt, En

gelaat geaart geaart tJa naar flam. adelyk gelaat ar achtbre achtbre flam. En 't adelyk

AAR T. Voor natuur natuur,tegen tegenover over1:unst lmnstgefleld. gefield. AART. Tac. Jaarb. 274. 39, geen, , dat dat van 'Van den den Tac. aarb. .2.74 , , 't geen aart geweigert was door door konst, konst, t't' onderllaan. gtweigert was onderflaan. AARZELEN. , aerfelinAARZELEN. Kiliaan Kil i a a n„ aerfelen "aerfelen, aerfelinzin H. ge~ ,erfelen, retrcgredi." In In dien dien zin H. d. d. gen , erfelen , retregredi." G. 77 77,, 51, SI. aarzelde aarzeldemet meteven evengroote groote fnelheidt [ne/heidt,, als als hy· toegefehoten toege[{'hoten was. was. N. H. H. 254 !lS4,, 22, 211, dat dat hun hun hynocht nocht aarzelen, nocht nochtlialhouden flalhouden veyligh veyligh viel. viel. Vergcl. ook !l30. Het werd werd dus dus oudtijds oudtijds meer 9.2o. Het Vergel. tergurn 'Vertere vertere,, gelijk gebruikt den zin zin van van tergum gebruiktinin den thans meer in den zin zin van van tergiver[ari. tergiverfari. thans meer in den —

N. H. 356 , 8. 8. Ook AASEM, Voor adern. adem. N. H. 356, Ook A ASEM, Voor heeft „" adem Ki li a aa n heeft adem,, aesfem. aesfem."" Van Van hier hier ook ook K ilia Ced. in, 45, Ged. 177,45, Met geur, myn handtjens handtjensaangeaasfemt aangeaasfemt geur , myn Van uwen mondt. mondt. Fan uwen

en AAZEN. AAZEN. Kiliaan aefen , aren, AASEN en Kiliaan„ "aefen, afen, escam in in os ingerere, obefcare." N. II. , 52 , escam os ingerere, obefcare." N. H. o4.9 1°49,52, zommighen (hebben) 38 , zommighen (hebben) meI die 101, met die aasden aasden2y, zy, loi , 38, het hun ooghen ooghen geaast. geaast. het fpel 'pet hun

van aas AASKEN. Verkl. aas in in het AASKEN. Verkl.xvoord woord van het KaartKaartdat hy hy .... by den 35 , dat fpel. H. 57, by denge. ge57, 35, N. H. fpel. N. meenen eenken van 'Van der dertroeIroemeenenman man het het (Iasken aasken oft oft eenken 'Ve geheeten werd. ,verd. ve geheeten bastaard.Rampz. Ramp z. 33, 33, 4. 4. AATERLING. Voor bastaard. AATERLING. Voor

D 3 D3

AAVER. AAVER.

AAV— ACM AAV-ACH.

30

ouder. N. N. H. AAVER en omver,, ouder. en AVER. Voor ouwer 400 aaver, t' aaver, 400. 11. volghends aaver t' van aaver volghends 't reght van geerft , dat geerft, is,, van ouderen tot ouderen. Zoo Zoo dat is tot ouderen. G e d. II:1, 17, ook Ge 112,17, aangeboren De kroon, kroon, die die ghy verliest, al at wasz' wasz' u aangeboren Pan aver t' aver. Van aver aver. \Tug. Er. r. f;6,, 7. Verg. 7.

Weiland, op aVer. Weiland, op aver.

AAVERECHTSCH en AVERE.CHT, AVERECHT , AVER· AVERover-recht , conRECHTS. Ki li a a 11„ aver-recht "aver-recht,, over-recht, RECHTS. Kiliaan (Zoo als trarius recto, recto,praeter praeterrectum." rectum." (Zoo als "aver· „ avergheloove , over-gheloove ghc1oove. over-gheloove,, fuperilitio.") fupel'ftitio.") N. H. H. !l55 255 , 6 , met zyn aaverechtsch voortreeden. G e d. d. 143 6, zyn aaverechtsch voortreeden. Ge 14B,, 29 , met averechter H. d. d. G. 16 , 34 gc39. al'erechterhandt. handt. H. G. 16, 34,, gt· tlOegh • •••om omhen hentetedoen doenopwaken, opwaken, en en had hadhun't hun 'e noegh.... vernuft niet nietaverechts averechtsgeftaan. geitaan.

Handigheid , gefchiktheid. ABELHEIT gerchiktheid. Ge ABELHEIT.• Handigheid. G e d. Kiliaan z3 , mit ien 13, tenabelheit. abelheit. K i I i a a n "„ abelabelheydt, artificium." Zie I a n d op op Zie Wei Weiland heydt , habilitas , artificium." het woord woord abel. 272, ~7'l,

zoo als ACHT. In acht hebben hebben,, zoo als wij nog zegin acht acht nemen. nemen. N. H. 30J ,, 31, gen, H. 34 31, 't goeddungoeddun. gen , in ken der hebinacht achete te hebken der inboorlingen inboorlingen ten ten hooghfte hooghfte in Vergel. 149 26. 319, 329 8. ben. Vergel. 149,, 26. 3. ACHTBAAR. N. N. H. 992, 3. ACHTBAAR. H. 991, 3. tlie gewisjelyk achtbaar achtbaarwaren. waren. die gewisfelyk

Zyne dienften, dlenften,

ACHTENIS. Voor achting. N. H. 84~, N. H. 842., 11. II, wat graadt in wat graadt doch, in wat wat achtenis achtenis vindt vindtgygy doch, in uu in deze deze gewesten. gewesten. H. G. 159. 26,, om H. d. d. G. 159 , a6 om den naaryver liefde, met metgeen' geen'kriegelheidt kriegelheidtvan van ach· naaryver der liefde, ach• tenis te te flyven. flyven. ACHTER. Voor over , door; ACHTER. Voor,, over, lande door ; in achter lande zwerven, achter :.werven, achter firaate flraatezingen, zingen. N. H. H. 174, 174 , 7. achter firaten, 184. Zie Ki li a a n op achter jJraten, en aldaar Kiliaan v aa valt

C H. ACH. A

31 31

,..,11,

van Hasrelt. Hasrelt. Voor Voor na na,, N. H. H. 202, 231 23, het hel van eene men zoek achter eent gezin gezin midlertydt midlertJdlvondt 'Vondt men zoek achter 't'1 ander. ander.

ACHTER DACHT. Voor Voor achterdocht. achterdocht. (Zoo (Zoo als als ACHTERDACHT. reeds gefpefd H. d. G. G. 14 14, reeds gefpeldwordt wordtbijbijKiliaan.) Kiliaa n.) H. 124, en en N.H. N. H. 873 873,, 8. 8, 24, ACHTERDEEL. Nadeel. Nadeel. N. N. H. H. 116 116 t, 42. 42. ACHTERDEEL. die de achde gemeenfchap gemeenfchap der dergrensgewesten grensgewestenzonder zonder achterdeel niet nietontbceren ontbeerenkon. kon. Zoo Zoo ook ook 81 81,, 52 52,, en terdeel elders. N. H. H. 346 346,, I I , dat dat men ...... ACHTEREB. N. teeghens d' achtereb achtereb op op zouw zouwfireeven ftreeven, ,om ommet meteen een teeghens 'Vool'vluedt aan den denman mantetekoomen. koomen. voorvluedt aan

in den ACHTERHAALEN. • Overdragtelijk ACHTERHAALEN .. OverdragteIijk in den zin op zijde als in een wedloop van inhalen inhalen,, op zijde ill-even fireven als in een wedloop,,

graatigh evenaren.Ta T c. e. Jaar evenaren. J a a r b. b. 244 ~44,, 23 23,, graatigh ecre van om de eere 1'011 't'therwonnen herwonnen Armenie ./lrmenie met me'hethet (retemmen weder/pannighen teteachterhaahn achterhnalen (rc. ternmen der der wederfpannighen ceptae Armeniae ceptae Armeniae decus deeus aequare aequare domitis domitis perduellibus perduellibus als van CUpkllS). Maar voor voor inhalen, betrappen, betrappen, als van cupiens). IVIaar een' vlugteling. a c. een' vlugteling. T Ta e. H 472,9 17, een H iisst.t. 472 )7 maar een achterdeel der gevolghzaamheit ge~'olghzaamheit lagh lagh in indie dieniet niett' t' achter(Sed pars , nencdeprehendehaalen (Sed pars obfequii obfequii in in eo co, deprehenderctur). retur). Collation , zoo zoo als het ACHTERNAERTJENS. Collation, het onder de aanteekening aanteekening worclt wordt uirgelegd. d. onder in in de uitgelegd. GGe e d. 288, 38,, 288 , 38 van Goddinnen, Ta afelles t jes 'Van Goddinnen , Taafellestjes Die de de zaadzaamheit zaadzaamheitverwinnen, verwinnen, Achternaertjes, daar haar haarhart hart Achternaeryes, daar Mel verfroit Met ver/roil ter terflaapgang, flaapgang,wart. wort. achternaertjenszyn zyn dus De dus., die Jic achterna achterna komen komen,, De achternaertjens tafelachter den den maaltijd, na de niet fiechts achter maaltijd, maar maar na de tafel· nict ilechts lest-.. lest

A C II. ACH.

32

lestjes lest jes , of YVoordellfch. of het hetdesrert. desfert.Meyer, Meyer, Woo rden fc h. „ achternaartje, on/byt "achternaartje, noen _" ontbyt na den den noel')."

N. H. 841, ACHTERST. N. H. 84 I, 5. Maar Maar Anjou .•••• 't gevaar gevaar voor ooghen en begon 't voor oo!?hen met ernst ernst naa en met naa 't't achterst om om te achterst te zien, dat is,, wat wat erereindelijk eindelijk uit uit dat is volgen wilde. volgen ACHTERSTAL. N. N. H. H. 395 395,, 29 29,, zJn achterzyn achter'Jai leevendigheit te inhaalen, fla! van van leevcndigheit te wil/en inhaalen, dat dat is, is , hetgeen h~i hij in in levendigheid ten achter achter was. was. KKihetgeen levendigheid ten an „"achter-fial, achter-flal, re/iqua, reliqua, reliquum Ilii a an reliquum non [olufolutun2.” Vergel. Verge'. 327, 327 , 33. iz. turn." 33. 1226 1226,, 12. ACHTERUITVAAREN. Kiliaan ACHTER UITVAAREN. Kil i a a n „"achteruit achtemit varen , postica discedere;" dat varen, postica discedere;" door de de achterachterdat is, is , door deur uitgaan en hierdoor iemand , die die voor deur uitgaan, , en hierdoor iemand, voor ininkomt en komt en uu zoekt zoekt, t teteloortlellen. loorll:ellen.Van Vandaar, daar,heimelijk heimelijk zich weg maken. maken. Wij \Vij zouden zouden zeggen zeggen,, met met de de zich weg noorder zon vertrekken noorder vertrekken,, of, of,bankeroetfpelen bankeroetfpelen,, zoo zoo als Kil Kiliaan als i a a n het hetmede mede uitlegt. uitlegt. N H. 8812, I 12, Jl8, N.- FI. a8, naa veel ramps gelee(van Gaspar Gaspar d' d' Anaftro) Anaftro) die naa den by by den den koophandel koophandel op op 't punt flond jiond,, om om achachvaaren ; zulx ftuk zoo oevel ofe teruit te vaaren; zulx geen [tuk oft ,verrukt van wanhoop hachlyk fcheen fcheen ,, des h17 kv, verrukt wanhoop,, zich niet onderwinden niet ",velligt onderwindenzou. zou. Vergel. nr. Br. 330, 33o, 9. Ged. 9. Ged. am. 2:24,, 20. ACHTERVESTEN. Voor het Latijnrche Latijnfche pornoepomoe.. Tac. Ta c. Jaarb. J a a r b. 019, 4~9, no. 20.

ria. ria.

ACHTERVOLGH. ACHTERVOLGH. Voor Voor achtervolging achtervolging,, nakonakoming. ming. N. N. H. H. 466 466,, 51 51,, tot achtervolgh van 't verdragh. ACHTERWAARDER. N. N. H. H. 1086, 56,, 'Wat To86, 56 vat achterwaarder, , voor voor,, wat wat meer meerachterwaards. achterwaards. achtenvaarder ACHTERZORGH. ACHTERZORGH. Zorg Zorg voor voor hetgeen hetgeen achter, achter, dat is is,, naderhand gebeur.n gebeuren kan. kan. N. N. H. H. 3,, 44-,, dat

flaagh ./laac"

ACH -

AF.

33

paagh waakende 'Waakende achterzorgh achttrzorgh en voorzienigheit. en voorzienigheit. paagh ICI, zyndealle allereede, reede,ontzigh ontzighet; enachterzorgh achterzorgh iel , io10, , zynde covergekoomen. I-I. H. d. oovergekoometJ. d. G. G. 74, 74 , 34, 'Voorjlaande voorflaande van achterzórgh ende ende waarbdrgen. 'Waarbórgen. achterzdrgh

Latijnfche custodes, ACHTGEEVERS. Voor Voor het LatUn[che custodes , is. a75, 15. Tac. Jaarb. !275, bij Tac.

ACHTSLAG. Vooropmerkzaamheid. opmerkzaamheid. N. H. ACHTSLAG. Voor N. H. , getempers 745, 18 18,, zyn' leevendigheit leevendigheit van 'Vangeest geest, getemper' met fcherpen achtflagh. achtf/agh. Wordt door HOOFT ADIEU. \-Vordt ITOOFT niet als onduitsch N. H. 142, 5o, gefchroornd. Hij zegt, zegt, N. H. 14'2, 50, op eene gefchroomd. 'er by Men voegbt voeght 'er by,, dat dat zy z]voorts voorts bekende plaats: Men elkandre zonder goedt, goedt, Graaf Graaf zonder zonder elkandre, , Prins Prins zonder hooft zouden hooft, zoudenadieu adieugezeit gezeithebben. hebben. Van hier Van hier 5o3, 3o. Men zong N. H. ADIEUDICIITEN. N. ADlEUDICHTEN. H. 5°3, 30. iJlen zong men juichte juichte,, en en fchreef fcnreef 'er 'er adieudichten. adiwdicMen. men

'(T, 'er,

Mede ondllitsch, onduitsch , van advofleeren, ADVOY. ADVOY. :Mede advoueeren, voor bet racer het meer gebruikell,ike gehruikcl~ike bastaardwoord bastaardwoord aveu. 13 r. Br. wel verflaande zulx zonder !:.Sll, verJlaande zulx zOllder advoy ar/vo] der der f.,58, 32, 11'el hooge Uwrigheidt urtrigheidt niet hooge niet tetekonnen kannengefehieden. gefchiedcn. en in van , en AF. lktzelfcle als van, in dien dien zin nog bi) hij AF. Tietzeirde zin nog bet gemeen er het gemeen gebezigd gebezigd in in de defpreekwijze fpreekwijze hij ',pea weä er ti/ct aldus voor bij bij HOOFT. Ta c. J a ar b. Komt aidus HOOFT 'Fac.jaarb. t;!el- c:f~ Komt daar Caefar zootuttel hate/ afwist. af wist.179, ;79 , 6, 6, 166, Caefar zoo 166, -?'2,, daar geweeten hadden. die 'er meede meede af gewteten hadden. aI4 QM,~ 12, die 'er als nergens 114, 7. Zoo als ?ier/Jcns af afweetende. 'l'cctende. Zie ook 1[4, daar nooit zegt ?lOoit af af gehoort gt;;hoort was ,pas,, zegt hij hij ook, ook , 46, 46, 46, daar daar nun 71 , 38, en N. H. H. 71, 38, daar m(m ooyt ooyt af Clfhoorde. hoordr-. en N. daar yet 73, 2, yet af afvernaamen. 'VernaamUJ. Ta c. Jaarb. J a a r b. Tac. v., daar daar ancleren met kleerie kleene ecr eer a! al fpraafpraa172, anderen met 172, 44, daar N. H. 174 , 28.) En telkens bezigt kNi. (Vergel. N. H. I74, d. G. G. 177, In, 4, dat Gode voor van. bii ~'atl. H. I-I. d. Godl! NI het ha dus voor of vallen. 76, 21, l,,'clicft 'cr af val/en. N. H. 76, 21, wat 'e1 g:-/ieft zal zal 'er wat 'et (2.1.233,18. 233,18e 3')2,9. al' 'Worden tril. (Vergel. 5!o5 2°5,, 21. 352, , 9. af worden E 1. DEEL. 615,

AFB.

34

orn 'er een 6r5, I.) en 911, een eindt moaeindt af te maa. 92, 4, om 61s, r.) (Vergel. 591 112, 35, daar daar zy beeter ken. (Vergel. 591,, 2.8.) 28.) HZ, beeter af gedient 'er twaalf af gedient moghte moghte zyn. 113, 1I3,7 ,7,floegh Jloegh 'er af doodt. 149, 18, Maar daar hy 't meefle af doodt. Maar daar 149, 18, nacelle af maakeer 'Verwachtte. 1,3, 35, 35, men maakt' er onlanx onlanx verwachtte. 153, tweehondertduizent mannen tnannen af. af. 193, 35 35,, dctar tweehondertduizent daar een af Mainartszoon een af was. was. 348, 17,, de Egbert Illainartszoon s48, 17 daar hy hy eer 45a, 47, daar tyding daar eer af hebben daar af. 452, veel was 'er af. Ta Tac.Jaarb. 'Wilde. wilde. 738,2, 738, 2, zoo 'Veelwas c.J aa rb. af hy lIo, 19, hy veele oorzaaken aanwees. aanwees. 163, 19 , waar af certydt L. Lucullus heer heer af af geweefl ~, geweell 1's. daar eertydt a, daar eenigh hof vruchtbaarder vruchtbaarder af !lS8, nooit eenigh a38 , 11, daar nooit 259 , 20, eedtgefpan , - daar daar C. Pifo't 'Was. C. Pilo 't hoofs hoof: was. 259,!lO, af was.

N. H. 5o6 , 37, 'VerverAFBEIDEN. Afwachten. N. H. 506, AFBEIDEN. Afwachten. liezende dan de van meer diergelyke diergelyke tornen liezende dan tornen af af de lust van le beJden. geleeghen.ll beyden. 968, te rypen der geleeghen 968, 5, dan 't rypen heit .•.• afgebeidt diende. Zie ook [,73, 15. afgebeidt diende. 473, 15. H. 178,16. A ITERNEN. Voor !\FBERN'EN. Voor afbranden. afbranden. N„ 1'\" f-L 178 , 16. Berrien, Beming. Bcrmn, Bernitig.

en elders Zic.' 1ll:6, cIders Zie t1;6, 31 ~, en

l\ FBIDDE Niets, [fi;;nis vergHTenis AFBIDDE N jets , in den zin van verg; 451 , 22, de gevange poog/ade vragen. N. H. H. 451, poog/Iele zich o'ntfthuldighen, ten glimpighfie hy kon; " ontjèhuldighen, glimpighJle des lIy kOIJ; niettemin zoo afbiddende niettemin zoo een bedrogh, geoorloft geoorlofs een bedrogh leeghens 'Vyandt. teeshens vyandt.

AFBLAAKEN. Uitfchitteren. Uitfchitteren. Ra m p z. 26, Ramp z. J, x 26, gemerkt de de fnoodtheidt van eenige eenige [pruiten fpruiten niet dan fchaaduwen dienen dienen konnen, om het dapper dapper be. betot fchaaduwen kannen, om vroorne te diepen en en bet dryf bet te doen afblaate doen afblaa. drif der vroome Wij zouden zeggen ken, Wij zeggen afJleken. 1a n d affleken. Zi~ Zie Wei Weiland op dit woord. AFBREK. Telkens afbreuk , in AFBREI<. Telkens voor voor afbreuk, den zin in den fchade, verlies, van fchade, verlies,vermindering. vennilldering. Komt bijna in bijna, In den

AFB -

AFD, AFD.

35

st , beha/ven eigenlijken zin voor N. 217 2.1, den cigenI~jkel1 N. H. H. !lI7, behalven filittirtfl der den afbrek .aan fluyzen, fluyzen, kaayen kaayen en ?nUl/rw afbrek aan fiadt. In den den overdragtelijken plaatfen. vele plaatfen. overdragtelijken zin op vele fladt. door twist rigrippa hadt b. 7°, 7o , 47 Tac. Jaar Tae. Jaarb. 47 ,• ./lgrippa hadt door zynen huize huize afbrek afbrek gedaan gedaau (disfidio domul11 immiimmi(disfidio domum Caefar tot afl1uerat). ] 11, (lit docht doeht Caefar nuerat). a323, , dit brek fortuine te firekken ftrekkm (clestrui brek zyner fortuine (destrui per llacc haec fortunam fuam fuam rebatur). rebatur). 63 dapperen affortullam 63,, 44,, met dappcrC1l brek ziiner zijner doorluchtigheit. doorluchtigheit. (multum imminuta irnminuta clarielari· van hoogheit , 'Van tate.) Zoo eiders elders,, afbrek 'Van van maje6o , 446. 6. 238 N. H. fieit. Zie N. H. 60, 23 8 , , 35. 84 2 , , a4. !l4. 35. 842 fleit. van de flaw der i s t. 356, 356, 20, met afbrek 'Van de faam der H 1Iist. partium fama). fama). LLee e e v. parthye (infraeta Agg r. v. v. A parthye ( infracta partium van maaghJèhap maaghfchap (falvis af527, 22, zonder afbrek afbrck 'Van 527, 22, N. H. Qo6, 206 , 4o finitatibus). N. 4°,, tot - afbrek van de van de illajelleit zelve. zelve. Voorts iflkoom/lm zyner .Majcfleit afbrek inkoomfien zyner V oorts afbrek vele plaatfen doen, af brek lyden, plaatfen , als J a a r b. lyden , op vele Jaar doen , afbrek 9.7 , 12.782,4. N. H. 12. 782 , 4. Z,40, 27,, 41. 4 1 • 7o 70,, 47. N. H. 27, a , 4o, 27 827 ,14. 14. Kiliaan abrup. 82,7, K i I i a a 11„af"afbreke, - breke,afaf·breucke, breuekc, abruplio, defectio." AFBRENGEN. Voor, iets medevoeren, behalen. medevoeren, behalen. hadt — de faame 'Van 114 , 2S, 25, Hy hadtTae. jaarb. 114, Tac. Jaarb. van 't 'Volvoeren des oorloghs or.. oorloghsdaar daar afgcbraght afgebraght (dep volvoeren des (depor. tarat.)) tarat.

c. II s t.484, 484 1,I., Naa verAFfm,ETJKEN. H i st. verAFBREUKEN. Ta T a c. ezaainelifi,raak, wordt Nabalia, de zoek van t'zaamclifpraak, wordt,, tot Nabalia, zock deurgefnceden. Zynde brugh der firooin ftroom deur::.';tlncedell. Zyndc de Hooftlloofttot de Liclen voork.y.-lreeden iuie/ut 1'0ort1:ié'tt'ceJeJt tot"...... de afbt'cl.//:Ctl afbrcuken Civilis aldus aldus aan. (abrupta) hief Civilis aan. 5o met affJcbeeten AF1WTEN, H. 162, 50, N. H. afgebeeten AFBYTEN, N. antwoordt. Eigenaardig voor bits en kort kortaf. f. AFDOEN. Wegnemen opheffen. Kiliaan Kiliaan AFDOEN. 'Wegnemen, , opheffen. clemere, adimere tollere." Ta "„ afdoen afdoen - de7ncre, arlimere - tol/ere." T a c. d'oude wyze, daar de faarb. 25°,19. wyze, daar de barm, 19 , d'ourlc a a rb. 250 via afgedaan 'hartighcit afgedaan hadt (mos antiquus, (mos antiquus *hartiz,rheit niet minuerat). N. N. H. non minucl'at). 206 , !lO, q11em H. 206, quern mifericordia nOll E 112 dat

36

AFD AFG. AFD-AFG.

dat men dat men de tie lasten, lasten, geftelt geflelt op op landeryen, landeryen, fpys, !PYSy drank en kleedwaaren kleedwaaren zouw ZOUlV,, tot tot 'verlichting verlichting van van drank en den huis- en den etzgemeenen gemeemnman, man,mooghen mooghen afdoen. afdoen. AFDRAGHTIGH. Geringrchattend, , honend honend,, AFDRAGHTIGU. Geringfchattend ftrekkendetot tot verkleining, verkleining ,minachting. minachting. Ta I' a c. c.JJaar firekkende a a r b. b. hy [prak fprak afdraghtigh 25 , hy !152, afrJraghtigh,, waarvoor La252 , 25, waarvoor het het Ladetrectare. H ii s t.r. 4°5, tijn heeft detrectare. 405, 3°, so , niemallt tijn niemant ilJ in wiens reede wiens reede yet yet afdragtighs afdragtighsgevonden gevonden werdt werdt (nulla. (nulla obtrectatio).Zie ZieN. N.H.341 , 52 341, 5'1.,, een obtrectatio). een afdraghtigh afdraghtigh gevoelen van van Philips. 842, 39, gevoelen Philips. 84'1., 39, vreez voor afvreez voor draghtigheklap. klap. 958, 3, draghtighe 3, dus dus afdraghtigh afdraghtigh tuightuighden 's'skooninx kooninxbewif1[Jsluidcn bewindsluidenze{f zelfvafJ van den den den flan* /landt hunner parthye. hunner parthj'c. K. i I i a a n„ afdragentheyd " afdragentheyd,, ob. Kiliaan trectatio , contemptus ignominia." Hiervan trectatio, contemptus,, ignominia." H. Hiervan N. FL 1150 , 13. i3. ti76 , 18 , afdraglJtelyk. afdrag,htelyk. Zie H50, 1176,13, Zie WeiWe ilfdragen. 1a n clcl op d/dragen. Ar<'DRANG. Van afdringen afdringen, , ~.roor N. AFDRANG. Van voor afper[en. afperfen. N.

H 4g~,, 88,, mits dat alle alle afdrang afdrang en CfJ uitpersfing ttitljersJing mits dat ,',hou 0l'/;o/tt/r:. N. H. A 'HMI S S CITEN. N. 9- , 27, AFDRmSSCfJEN. H. 1r I19, 27 , daar daar!/(/(Jghrlw H~ethollr1ers, dat hun de deOnroomfchen„,. Onroomfchcfl, ilaaghden_ de welhouders da.t hun von de Of' t:Î fllH', can' cen' Val1 rle ketken kN {en zochten zochten af te driesfehen : ot, iiieuw, aftedriesfchen:dat is is,, door door dreigen dreigen tetecloen doen afflaan. afi1aan. Zie Zie onder onder op d'at

Driesfchen.. lJriesfcheJJ.

AFDRINGEN (Iets aan AFDRINGEN (Iets aan iemand). Iemand). Voor Voor ontontweldigen. weldigen. N. N.I-I. H. 37i 371,, 37 37,, 'zich zich onderwindende, ondenvindende, der der burgherwaeht de.Wittevrouwenpoort Wittevrouwenpoortaf af te dringen, burgherwaeht de. dringen t krysyolk tetedoen doen inflryken. inflryken. 8ao 8!2o,, 4o 40,, als de de en 't krysvolk bezettelingen— bezettelingen - hun den den ingang ingang quaamenafdringen. quaamen afdringen. AFFOOLEN. drukken. H. d. AFFOOLEN. Ten Ten uiterfte uiterl1:e drukken. d. G. G. 89, 17, 17, van van den den last, last.waarmede waarmede sy r.y afgeMit alge/ódt;. 89, op Foolen., FooIen •. worden. Zie onder op wortien4 AFGAAN. verzaken.Ki Kiliaan afAFGAAN. Verlaten Verlaten, , verzaken. li a a n „"af· gaen gaen,, deficere, defiClre, derelinquere."N. derelinquere." N. ki. H. 98, 98, 24, iJlt, dat 2y, zy,

,;i,.

AF F G.

37

lf.unnencle zich ûc.~ zelven ze/ven in In zoo zoo cenen eUlerJ mod, noodt' niet kunnende .... vrindafgflan, ,inDuitslandt Duitslande en en elders elders •••• om vrind. afgaan onderJleun arbeidden. 389 ,~ 28, wilfchap en onderfleun dear., , ltm wy U'y - nocht nocht zynen zynen heilighen heilighen woorde 'Woorde daarom, len vaaderlyke gerechtigheiden gerechtigheiden afgaan. afgaan. nocht onzer vaaderlyke hut; indien de rle Hooghduytfthe Hooghdllytfthe Stenden Slenden hun 573, !!.4, 2 4 , indien was geenszins tiiet afgingen. 628 628,, 5o 50,, en 't was geenszim de de filet afging,en. meening, hunnen broedrm.... gaan_ Zie tneening hunnen broedren af te gaan, ook 81, 28; ook SI, ~g; 35o, 35 0 , 31; 3 1 ; 737, 737, 24. H. H. d. d. G. G. 34, Maarinden 2.5. io.3, 17. Io5, 13. 1\laar 25. 10'3,17. 105,13. den zin zin van, aftroggelen. LI. H. d. d. G. door onderkruiping afhalen, aftroggelen. onbedachten 4. go, •••• ,niet flii; ende gaat a!zó alz6 den onbedachten 4, so, ende, alleen 't't geheim geheim, maar maarddk óók dubbeldt dubbeldt van zynen zynen alleen lastbrief af. 121, 24,, brieven brieven dft óftbevelen, bevelen, die l1 t1. worden afgeso afgegaa, menighmaals den koningen •• ". worden eenigh geteekent oft dat N. H. H. 113°, dat hy hem eenigh geteekent 4o, oft 113o, 4°, Voor ontnomen e1Z gezeeghclt bfcmk ontnomen warwor. gezeeghelt blank afging. Voor den. N. II. H. 28, 4'2, de llfor.iHen, dien 't of.. illoniNen, dien 28, 42, den. N. uitwei.. gink, verloorenalle allehydzaarnheit. lijdzaamhelt. Voor uitweigink verkoren Epicharis derhal. aarb. 273 den. Taco 2ï8. , 36, 36, Epic!zaris derhal· T a c. Jaarb. breed, aJ~ 67"-; cenN alle 's FOlf/en fehel Vtfl gaat bïCcd() jèlu:h'jl;dkt,"J plura; et OlTIniCl oiniiio:fc,1,, opha,1ic;l " picharis plura; fèd~r;,t oph-ate, (Ergo !'V,picharis

orditur.) principis ordiwf.) z„ di, ZOIl so die AFGAANDE AFG-AANDE tromp N. H. '256, SO, afgaande tromp tron2paaf/traaden; aantraaden;dat op een' afgaande voorgaande blijkt, op is, op een ftuxk~n is , zoo als uit het voorgaande fluxken welk gelost ge/chuts.. gelost,, niet niet deed clan dan windtgefchut •.s 't't 'welk brteken. geweer , het gejch!lt -breeken. Men zegt nog: het gewe~r, geichutnieuwfte uitgave fiaat gaat In de nieuw/l:e verkeerdelijk: ftaat verkeerdelijk gaataf. af. In T a c. Jaarb. een afgaande trom. Tac. faarb. 121, D{J 15~, op een 121 , 15 ouderdoornafgaande, afgaande, (vergente fenecta.) "ian fenecta.) van ouderdoom 'Vrymoedi~h vryn2oedigh

AFGEMEIT... Voor Ged. 24r io. AFGEMEIT Voorafgemaaid. afgemaaid. Ged. 24l,, 10. AFGEPARKT. Voor AFGEPARKT. Voor afgeperkt. H •. 769, 31. 31 • afgeperkt. N. N. H. AFGEPARST. Voor AFGEPARST. Voor afgeperst, N. lO. N, H. I-I. 443, 37. Zoo als perfen. als overal parsfen voor perfen. E 33 E

AF-

38

AFG-AFH. AFG APR.

AFGERAAIT. Br. 61, 20,volgends Senten20, volgends zeeleen zeekere Senten. tie van tie van den den jaare jaare 1535 1535wierdt 1vierdtGoeylandt Goeylandt afge. afge. raait van raait Vtm 't Sticht van van Uitrecht Uit recht met met een een gruppele. gruppeie. Zie vVe Weiland Zie i l:l n d op op raai, raai , en hier hier onder op raayinge. AFGERECHT. Tac. Tac. jJ aaarb. arb. 159 AFGERECHT. 159,, 17, 17, dat de inborst van Tiridates... heusheitzoude zoude afa/de inborst van Tiridates . opopheusheit gerecht 296, 21, gerecht zyn. zyn. 296, 21, aardigh afgerecht op op de aardigh afgereeht da erudito luxu). overdaadt overclaadt ((erudito ten einde einde renAFGl3:RONNE. Van afrennen afrennen,, ten AFGERONNE. Van ren.

ten. Ged. G e d. 27 ren. 9.7,, 61 61,,

en zotzne weidtweidt en d' eerUe eedle zonne jaght ter westzyd' Zyn' afgeronne afgeronne jaght westzyd' van van de de bergen. vergen.

AFGESTEEKEN. Voor N. H, 295, AFGESTEEKEN. Voor afgeftoken. afgefl:oken. N. H.295, 1002 , 44. Tac. Tac. jaarb. 35. 451 , 47. 1002,44' 35.451,47. Jaarb. 78 78,, 1. I. AFGEWOOGEN. Voor bewogen bewogen en van iets iets afafAFGEWOOGEN. Voor en van gebragtworden. worden.Ta Tac. t. 458, , noeMe nochte c. His 1-Ii st. 458, la 12, gebragt beloften ~vorden oft be/of ten afgewoogen afgewoogen (demoworden door door fchrik fchrik oft (demo. ventur). . . •••• . . waaglien Kil i a a „n weghen "wcghcn waaghen,, moventur). Kiliaan vere." vere. " l\FGI:\'K. Voor aNT-17. a fc'in a;. N. TL ?3I, 35. Doch Doch AFGINK. Voor 28 , 35. en eLlers. d. G. afging, G. 103 1°3,, 17 17 cn cUe:-s. afging , H. d. AFGRENZEN. Als grens grensvancen vaneenfcheiden. feheiden. AFGRENZEN. Als die de Tae. 169,15, de bchen D(Jhcn en W iiiriën ,/l'riën Ta.c. Jaarb. jaa.rb. 169, 15, die (disterminat). elkanderen algrenst afgrenst (distcrminat). van clkal1deren

Voor grondclooze grondelooze diepte. diepte. N. FL AFGRONDT. Voor H.

oorde,:len. !lS6, der hemelfche hemeljèlie oordct,!c/l. a36 ,3,, afgrondt der AFGUNSTELI]K. Voor afgunfl:jglijk. AFGUNSTELIJK. Voor jaarb. 83 Jaarb. 83,, 26. ~6.

Ta T a c.

Overdragtelijk , voor voor fpoedig AFHAKKEN. fpoedig iets iets AFFIAKKEN. Overdl'agtelijk, 616 afbreken, 16., afbreken een einde aan iets maken. N. H G behoorde d' d' onderhandeling onderhandelingaf af te 5, men te kak.Ln. ha!~hn. 112e72 behoorde vreeze Jaarb. 124 Tac. 124,, 5o, SO, m dat men men hoop hoop en en vreeze, Tax. Jaal'b.

te/-

FL. AFH-All'L. AFFI-A

39

ulfem 1720eSt moest afhakken aflJilllken (abrumpendas (abrumpendas pariter pariter fpes fpes teffens metus). ae metus). AFHEINEN. a c. Jaar b. 66,, 32 , het ryk AFHEINEN. TTac. Jaarb. 3~, ryk ofafgeheint met met den den Oceaan Oceaan oft oftverre Veïregeleegene geleegenefirooI/rooe geheint (mari Ocean° Oceano,, aut aut amnibus amnibus longinquis longinquisfepturn feptulU men (mari tnen imperium). imperium). AFHOUW. AFl-lOUW. Zelfa. Zelm.naamw. naamw. Van Van afhouwen. afhouwen. G Gee cl. d. 39, 39

~30, 23°2

U;v afhouw•is afhouwts verfcheenen. verfcheenen.

N. H. AFKOFTEN. Voor Voor afkochten. afkochten. N. H. 1136 II36,, AFKOFTEN. 48. Zoo Zoo als als kraft voor kracht kracht, kroft voor krocht krocht ,1 48.. neef en nicht. nick. neef en AFK001\lST. Voor Jaarb. AFKOOMST. Voorafkomst. afkomst.Tact Tac. jaarb. elders, IS0 ,~ 12 en eldas, 36, N. H. H. 180 36 , I. N. ~\FK()Or..1STJG. iemanis aficornst AFKOOMSTIG. Tot icmalL::;af1~nmsthc1JrYlr_n~ 0712d)(Jf/:(jom!;':f~C (P6:17:007/1fiigC ee,-, de. Ta c. faarb. raarb. 171. 21, om 17I, 21, ee,-c Tac. capesf:ere). decus •••• cap te aam'aard';/J cs rc\'(.; ~'. aanvaat:eicn (gentile 'decus

I-I ooft volgens AFKUNDIGUEN. Dus fchrijil fchrijft II AFRUNDIGI.--1EN. Dus kunde. N. N. H. Q. 8. 189 de afleiding van kunde. H. 112, 8. 189,, 2. 221 , Tac. Jaarb. afkllndigC1J, ]aarb. 221, 43. afgekunafkundigen , Tac. Zoo ook 22.0 aankundighen. dight, 5. Zoo ook aankundighm. dight , aldaar 220, Zie boven. Zie boven. ,

Dus T a c. Jaarb. ja a r b. 147, 23, 23 , AFKUNDINGI-T. Dus AFKUNDINGH. Tac. aldaar 2.87 32 , en en afkunMaar een' 287,, 32, eC121 afkundinge aldaar 214 , 24. ding H. 214, N. H. ditzg N. Langzaam afkomen. N. N. H. 395, /95, AFKUI]EREN. AFKUIJEREN. Langzaamafkomen. van den 5, zcckcr den wal, wal, by by duister duister opop de de zecker jongen, van altzaame,n glimmendefOllten lonten acht achtfloeg, floeg,hoe hoe ;:,y zy altzaamert glimmende afkutjerden, zonder keet-en. jèhans afkuijerdm, zot/der te ke,eren. van van de de Mans IS, 342, lfl, Matiging , mindering. N. H. 342, AFLAAT. Matiging, zon. ZOfJ-

AFL-AFM.

40

zonder hem hePn -— te woorde te ~onder te willen willen ftaan, Akin, oft eeni eeni-.. ghen anderen fehyn 'Van gken zyner ongenaade. ongenaade. van aflaat aflaat zyner AFLEENEN aan aan iemand AFLEIlNEN iemand Voor, van lee• van hem lee· N. H. Yeronimo Di Curie/ nen. N. H. 227, 40, Jeronimo Curie!, heb· hebwerk afgeleent, afge/cent, deed der bende hem 't werk deed het, het, in der uitfehryven. ylc, uitfckryven. AFLEGGEN geld. AFLEGGEN van geld.

Voor afdoen. Voor afdoen.

N. H~ H,

553, 17, mits mits dat ellyke fleeden 553, dat etlyke ftceden van Nederlandt -beloofden (lie [omrne, fomme, binnen landt beloofden,, die binnen 's 's jaars jaars af af te leggen. Ie leggen. Zoo ook c. Jjaarb. a a rb. 167, 167, 4o, 40, de ookTa Tac. boete joete aflegghen. aflegghen.

AFLES. Voor N. H. Iona AFLES. Vooraflezing. aflezing. N. H •..578, 578, 17, komt Gardin ter puye daar men Gardin pl!ye verfchynen, ver[cJJyneiJ, daar men plagn plagh afZie ook ook 406, 4o6, 2.5. 25. 766, les te doen. Zie 766, 2.3. 2.3. 873, 873, 2.. 2. AFMAALZEL. Beeldtenis; van afmalen, af· AFMAALZEL. Beeldtenis; afmalen fchilderen. N. 35, weshalven men deezm 52a, 35, N. H. 522, hezen Irotsen onder zyn zynafinaalzel afmaalzeIfchreef. [ennef. trotsen Iytel tytel onder AFMAANEN, afvorderen. FT. 575, 37, en AFMAANEN, afvorderen. N. H. andren, den kerkIJegon klooster. men , onder 01ldren, kerk- en kloosterbe4on men, zireeren e,:f 1710,272eile kyde'J - ' het zwe.eren af te maan.en. it7yden — AFI\mNNEN. Eigenl~ik van paarden') die die men men AFMENNEN. Eigenlijk van paarden, afmat. K Ki.llii a aan11. "afmcnl1cn ,afniennen de beesbeesdoor mermen mennen afmat. ten, j urnenta,"," Overdl agtelijk bij bU J,lo 0 ft, H o () ten , fatigare jumenta ft rlfgelnelit , en ell nog meer N. H. 2.00,4, volk was (Ifgement, meer 200 , 4 , het volk bun' afgemende 368, 16,, tot dat hun' heevigheit heln hem afgewende heevigheit 363 , 16 daadingefJ. gunde te daadingen. AFMOGHEN. N. in, 21, 21 N. H. H. 181, oft 'er nocht ge= ge· raade, nocht afmoght. t'/fJade, nacht uitftel afmoght. (Van de firaf ftraf verleend on worden.) kkon AFMOMPEN. door bedrog of flinkfch beleid flinkfch beleid coltdragen. 165 55,, dat2~ ~ntdragen. H. d. d. G. G. 165, datze ••• den voorgaan. iC/on.

AFN-AFS. AFN-.AFS.

4411

gaanden , dirt EaanrJen Koningen Koningen afgemompt afgemompt '. ó/t anderfins nn1erfins 0,7.4 Ot1~ wettig verworven verworven waaren. ",,'aaren. Zle Weiland \V elI a n d op wettig Zie op mompen. mompen. AFNEMEN, AFNEMEN. den den wind windaan aaniemand.. iemand. H. d. d. G. om dien 47 47., ia u,, om dien van 'van Guize Guize • ••. e' onderfcheppen, t' onderfcheppen, ende den rJen windt windt af afteeenemen. nemen. Van zeilen en en den den ende Van het zeilen Zeekrijg ontleend. ontleend. Zeekrijo: AFPAALING, AFPAALING, eindelijke eindelUke bepaling, bepaling, eindpaal. eindpaal. gr. 517, Leev. v. AAgr. 517, 33, 33. in Hritannië ze/f was was Hritannii zelf Le e v. v. (inventus in afpaaling gevonrJen (inventus in ipfa ipfaBritannia Britannia afpaaling gevonden terminml.) terminus.) AFRIKEN. T a c.Jaarb. jaarb. 72., 72, 12. u. 79, 79, 43. 43. en en AFRIKEN. Tac. geen voorkomt voorkomt 75, 75, ~o. elders, voor voor Africa Africa,,'t'tgeen 20. AFSCHATTEN, AFSCHA TTEN, door door fchatting fchatting ontnemen. ontnemen. N. N. die hun H. 196, H. 196. 17. 17. die hlln een een fomme fomme gelds ge/ds affchatte. offchatte. 117, 1. H. G. 117, I. zu!x zy den den platten platten lande lande 11. d. d. G. zulx zy (cop pennigen eenige pennigen deed deed ajfèhatten. afrchatten.

AFSCHEIDT. Voor AFSCHEIDT. Voorafdoend afJoendbefclieid b&heid of of befluit. bef1uit. N. H. H. 91, 51. SI. weshalven 2y .•• affcheidtopopdede weshalven zy om affèheidt bad. I!l13 ial3 4~),goedt 49, goedt alfèheidt drie plinten punten,, had. op ails all, affcheidt op vertoonde zaaken;; op den den kant: refolulie. vertoonde zaaken refolutie. AFSCHEIDTSCHRIFT ,,Paspoort. Paspoort. N. H. 62.5, AFSCHEIDTSCHRIFT 625, ~9. 29. AFSCHEURENiets, iets, voor, voor , zich AFSCHEUREN zich van van iets iets loslos. H ii ft. ft. :369 rukken TTa a c. '4" liefkoozen des c.H 369,, 12, 't des rukken. levens afgefcheurthebbende. hebbende. levens afgefcheurt AFSCHIKKEN. voor voor afzenden. afzenden.H. H. d. d. G. AFSCHIKKEN. G. 54, 54, 10. lo. toegezonden• .• .•. by toegezonden by eenen e(men afgefchikten afgefchikten Edelman. Edelman. 1. 700, Zie ook ook N. H. 456, I. 7oo, 8. AFSCHILDERIJ. Portret. 484, 4. neevenl AFSCHILDERIj. Portret. N. H. H.484,4. neevens

ti' IlffcMlderi/:n vanRobles Roblesen enSarda. Sflrda. affehilderOn van F

AF-

A FF S. A S.

42

AFSCHRIFTS , tweede AFSCHRIFTS, tweede naamv. van van affchrift. affchrift. N. IV. H. 124°., 124o., 45, 'Want want deez, deez, des des affchrifts affchrifts gewaar H. gewaar gegeworden. Zoo Zoo heeft heeft men menook ook N. N. H. 'Worden. H. 727, 727, 49. zoo zoo weenigh achts. achts. Het 'weenigh ander verdient, om de hardhardHet een en ander held, geene geene navolging. heid, AFSNEE. Zelfft. AFSNEE. Zelfft. naamw. naamw. N. H. 261., 29,, die N. H. a61, 29 die van Delft 74-let af[net affneg van wm Delft zoude rnen men met toevoer bebevan toevoer nauwen. \\lij Wij zouden zeggen: door naUWCfJ. hun den den toevoer toevoer door bun

af te fnijden. fnijden.

AFSNOEIJEN. Tac. T a c. Jaarb. ja ar b. 285, AFSNOEI]EN. 285, 31, 'thooft 't hooft

(cum.... afgefnoeit. (cum •••• caput amputavisfet.) caput amputavisfet.)

Voor , van hem,, als Heel', AFSNIJDEN iemand. Voor, van hem Heer, zichlostnaken. I-I. 787, 42., zich losmaken. N. H.787, 42, befluit genoomen, genoomen., op affnyden des Koninx 1'an het affTiJden Spanje. van Spanje. AFSNIJDINGEN. Voor het onduitfche retran" retran• 641, chementen. N. H. 1, 35. chementen. H. 64

AFSPOEIJEN. AFSPOEIjEN. Voor Voor,, met fpoed ten einde einde brengen. brengen. rieden hem, met N. H. H. 641, 38, 38, rieden met aflPoeijen affpoeijen van 't eene werk, eem 'Werk, de modie moeite en 't gevaar gevaar van 't ander ander te fpaaren. [panren. AFSPREEKEN. fpreken van van iets iets afhouclen. afh01Jden. /) FSPREEKEN. door fprelien N. Biodct N ..H. .H. 102 IOZ,, 43, 43, pooglale poogIlde !llu{'ct in. aanheffen aanheffen af af tefpreeLn. tefpreck.?n. H. d. G. 145, 2.3, 23, doch doch de garoen BarGen Van van Lux,, 1;.onnende ÁontlenrJe op 's Koninx ](olii1JX Ivoorden, woorden, hoe .zacht zacht Lux zy waaren, waaren, niet "iet in rust rust 'waken, raaÁetZ, fprak [prak de reis af. AFSTAAN. AFSTAL\N. Zich verwijderen, verwijderen, afh0uden, iets aflinuden, iets flaken. Kilia an „af-ftaan fiaken. Kiliaun "af-il:aan abfistere." abjistere." N. H. H. 458, StaatfchetJ deeden detden hem hem met .met roerfi;heuten roerfcheuten af49. de Staatfchen flaan. flaan. H. d. d. G. 8,3. S.;::. 34, 34, on om den den vyand v:yand bct bet te te doen afflaan. afJlaan. Tac. Ta c. Jaarb. J a ar b. 41, 4 I , 20, !l0, deweike dewelke .zyne zJ'12ely:fIy[trattwanten trrmwantenhebbende hebbende doen afilaan afilaan,, (amotis ftipato·flipatoribus). Vreemler Vreem:ler is is liet Let met den den naamval„ naamvaL, iets iets afverlaten. T a c. jaa r b. 210, fiaan paan, voor voorvcrJatcl1. Tac,Jaarb. 210, 5. 5. dtwelke delFt/kt

A FF S. S.

43 43

••• ffiet /iet oorlogh oorlogh. had hCl(1 afg4aan afge(1rrdl!J (bellam (bellmTIch-Seraerat.) de ferucrat,) Kiliaan phouden, Kil i a a nverlaaart verl,:J.aat'l:aftlaan aflhan ootOOK '" phoudCl1, delifive." dejijlrNc." In dien dien zin zin komt komt het het voor. H. d. d. G. G, 113, 113, 3r, 3 I? In voor, H. ende deed deed van 't'alY (lien dien ka-nt kcwt afilaan a.fJlaan de de hoop hoop des des endc Hartogenvan vanSavó4feft. Savói,fett. - Vo.or, V 001'. !ban {laan ten ten einde einde flartogen toe, , dooraaan. dOOl'Haan. N. N. H. H.372 372,., 32 32,, do dqs aavonds aavonds toe in 't 't vlek vlek gekoomen gekuomen , ?,Iloffeerd' flofleerd' hy hy 't 't hof hof met met SpanSpanin jaarden jart.rden,, ininhoope,dat hoope, Jatz.y zydaar daarten tenminfie minfleeen' een'loop loop zOllden aftlaan:; af/laa-,,; dat isis,, een een aanval aanval zouden zoudenkunnen kunnen zoliden dOOl'Haan. (V0rgel. N. H. H. 377 377, 2, hebbende hebbende doorflaan. (Vergel,1101',) Bor..) N. , 2, eerften aanfloot aanfloot afgeflaan. afgeflaan. 479., 479, 9,. 9. hoewel hoewel zy zy den eergen d. G. 95„ dien dieu torn torn mannelyk m.o?l12elyk afllonden. af/londeu. H.. H. d. 95, 47, 47, Alaar Maar de de Zwitfers ZlVitfers •.•. flonden jlondtu af afde de aanflagen aanflagen der der !;ontgenóten ende ende dedenze dedenze deizen. deizen. kontgendten

AFSTEEKENDE. Voor Voor,uitflekende uitf1:ekende, bet het Latiin. Lat~in­ 19. afileekelde fiche TacTa Jaar 215, fciJe infignis. c. J ab. a l' b. 2. I:), 19, afJleekel.Jc geJlacht,, fchoonhcid, {cllOonheid, gailheit. gai/heit. in geflacht afzetten van van cen i\FSTELLEN. VOOl', een ambt. amht. 2.APSTELLEN, Voor , afzetten Kil i a a 11„af"af.ftellen Hellen af. , affetten, Dr. ~4::, Kiliaan fet!,:en, rJejJom;l'c." (leponere.".13.1% ',242 9 zur.en a:qv/I-en 19" en gevalle gevaJle zal zalikik.denzelven (fc;lIze!vt:lt affltJllen van van 19, iu zul' Zit/lieu gemc'eN4ShIden • •• 2,u z, 27, ::J'/ i i. Sf! ':.~ 27. de gemcct.'lslu'J'den I/C'1 atv.pt y n mY1Jt.:'t~ en elders. 68o, 51. en r9o,i. afgr:/fdt wnrdw. Zoo Zoo ool: ook "90, 1. 6go,:;I. cld~rs. afsejlielt worden. voor afdanken N. H. H. 513, Ye1idcJs afflellen, voor afdanken, , N. 5'3, 29. 29. kendels afliellen, -72, 29. Gy Gy raak, raakt NH.R Voor afnemen,, wegnemen, wegnemen, N. 872,29. Voor afnemen .

van hier hierniet, niet,zonder eerst. ... af te van zonder eerst •• de d(; lasten lasten daatlyk daat!yk af flellen ••. ...wy elan jle!/en wywillen willenniet, niet, dandedef'chattingen jèhattingenafhebben. afhebbw. Vergel. 36. Vergel. 501, 5o1 , 36.

N. H. II. 52,3, 523, 6. afdanking. N. AFSTELLING. Voor afdanking. AFSTELLING. Voor offlel/ing derSteevooghden. Stetvoog hdw. afilelling der

afraden.N.N. IIr. door zijne zijne flem AFSTEM:\1EN, {tem afraden. f. AFSTEMMEN , door der Landtvooghdesfe...en't 121Landtvooghdcsfe ••• en't troosten der Van 't't troostIOn 4, Van In. 4,

afftemmenIwarder &larder vlucht , met afftemmen vlucht uit ftitBrusfel Brusfel, met welken welkeIl raad , hunne raad, hunne eighe lighe vyanden vya1ldcn bekennen bekennen moesten moesten,, dat zy woordt niet. d(lt ::y 't'tlandt IrI"dtbehouden behouden hadden, hadden, een een 'Woordt ?liet. Tac. oft aanftemmen. 923, aan/temmen. Zoo Zoo Ta c. af- oft 923,36, 36, ;n in 't't afjaarb. FF 2. Jaul'b.

AFT-AFV.

44 44 bi 68 a, Jjaar a a l' b. 68,, ~, abnuere. almuere.

afgeftemt, waar afgeftemt, Latijn heeft waar het het LatUn heeft Zie boven boven op op aan/temmen. Zie aanftemmen.

AFTOEVEN , afwachten. AFTOEVEN, afwachten. N. 687,3, N. H. H. 687, 3, dat dat men men der algemeene 't't belluit bef/uit der ••• aftoefde. Zie algemeeneStaaten Staaten...aftoefde. Zie ook ook 941,III. 941, l . zo88, 1088, 14. 14. Br. Dr. 353, 353, 18. 18. AFTOOGHEN , aftrekken. AFTOOGHEN aftrekken. N. H. 51a, 512, 14, 14, hadN. H. had* den zy zy last last gegeeven, gegeeven, om om -— te te handelen, oover afreeafreeden handelen,00ver kening, betaaling op dagh. dagh , en kening, betaaIing op en verzeekering verzeekering daar daar voor ; mits dat aftooghe't't geen voor; dat men aftooghe geen den den ingezeetenen ingezeetenen ondeughdelyk was was afgeperst. afgeperst. Vergel. 1°98,3°. ondeughdelyk Verge'.N. N. H. fi. 1098, 3o. AFTOGHT , vrouwelijk AFTOGI-IT, vrouwelijk gebezigd. gebezigd. N. H. 556, 556, 37, 794, zo, aftoght. aftoght. 794, 10, deezer aftoght. aftoght. Zoo Zoo ook 558, 35, der voortoght. voortoght. 797, 797, 13, ter intoght. 558,

zyner ~yner

AFTROMPEN aan praten aan iemand, iemand , door door zoet praten ontvreemden.N. N. H. II. 1,140, ontvreemden. 1'240, 46, 46, had het dien afhad het dien af• getrompt. Kil Kiliaan getrompt. i a a n„af-trompen "af-trompen,, eblandiri eblandiri faltafalla. ciis." En „trompe dis." "trompe,, fallacia, jal/acia, Gal. tromperie." tromperie." En „trompen betrompen "trompen, betrompen , fallere faltere,, allicere allicere., circurn. drcum.venire venire fallaciis. vulgo trompare. trompare. Gal. tromper." tromper." ,

AFTROUWEN AFTROUWEN ,, van van iemands iemands trouw of huwelijk huwelijk trouw of in eens eens anders anders trouw trouw doen doen overgaan. overgaan. Tac. Ta c. Jaar ] a a rb. b. 7, 7, I1, I, hoe hoe Nero zyn zJll gemaalill gemaalin was afgetrouwt. alSétrouwt. (ab. (abducta ducta Neroni Ncroni uxor.) uxor.) AFVALLEi\L AFVALLEN. N. H. H. 706, 706, 49, 49, maar, als als er er niet niet etirviel, ttfviel, verging bun hunde delust. lust. Eeter Deter leest leest men men in in cie de eerste uitgave maar als er erniet niet af "Jiel, voor voor,, als als uitgave maar er Diet niet van van kwam lnyum,, van van gebeurde. gebeurde •. Men Men zegt zegtnog D'lg er er valt valt niet fliet van. van. In In den den gewonen gewonen zin 2111, , voor voorafvallen afvallen van , doch den , ItTtaam m pp Z. iemand, dochmet met denclerden derdennaamval naamval, z. van iemand 12., l~, 32, 32, flartogh fJartogh Karel Karelvan 'VanBourbon, Bourbon,afgevallen afgevallen zay. ten tien Koning. Koning.

z,-

AFVEIRDIGf-JEN,voor voorafvaardigen afvaardigen. afzenden. AFVEIRDIGNEN , afzenden. N. N. I-I 11, ~26', 8. dl r.r. so. 3~1. afg4vcirchght. ajge\'drdtBht. Zoo Zoo ook (jok d ..

AFV-AFW. AFV—AFW.

45 4S

elders. Evenwel Evenwel N. N. II. H. 44, 44, 14, 14, afvaardighen. afvtlardighen. Ged. Ged. elders. 85,6. afvaarden - Voor, Voor, aan aan een een kant kant helpen helpen ,, nit uit 85, 6. afvaarden— den weg weg ruirnen ruhnen, afdoen. afdoen. KKiliaan i I i a a n „af "af vaerdighen, vaerdighen, den expedire,, perficere, perficere , conficere conficere • ,abfolvere." H. expedire abfolvere." N. N. H. en Haarlem, 2586, 44. 44. dat dat hy hy beval beval Naarden en Haarlem, voor voor 11586, 'Werk, af afte veyrdighen. Rampz. Rampz. 4, 4, 49,ziende 49,zienrJe alie werk, alle te veyrdighen. Juliaan afgeveirdight. afgeveirrJight. Yuliaan AFVEIRDIGHING. N. H. H. 1211, lUI, 2. !2. 't zeeghel zeeghel AFVEIRDIGHING. afveirdighingen. Op den den kant kant:: despeches. der afveirdighingen.

vonnis ontnemen. ontnemen. N. N. H. AFVONNISSEN,, door door vonnis H. AFVONNISSEN gheenen, die die in rechte 378,5, den gheenen, rechte veroordeelt veroordeelt bleeblee378, 5, den ken ken,, had had men men tete laten latenvolghen volghen dedegoederen goederen hun hun afgevonnist. afgevonnist. 5o9, s7, AFVORDEREN, afvragen.N. N. H. AFVORDEREN, afvragen. H. 509, 17, wat 'Ir 'er aan aan de gezanten {!,(;zcmten hun hun afvorderden, afvorderden, wal Naardien de 27, hem wat h"" hy man{!,etde. 1200, 9.7, hem afvorderde, wal mangelde. daar had. daar te te [ehaffen fchafen had. AFWENDIGH, afkeerig. N. H. AFWENDIGH, afKeerig. N. H. 89, 89, 46, afwen. di{!,h van 't Roomseh gel'oe/en. Roomsch gevoelen. dish van AFWENDIGHEIT, afkeerigheid. AFWENDlGHEIT, afkeerigheid. N. 14,44. N. H. 14, 44. Kiliaan AFWERPEN. Ki „af-werpen de AFWERPE.N. li a a n "af-werpen de brieven, illtereipere onderfcheppen. intercipere titeras." literas." Wij zeggen, zeggen onderfcheppen. 84,, 33. ontdekt door 33, ontdekt N. H. 7784 door eenen eenen zynen zynen afgeworpenbrief. britf. Zie 5. 766, 766, ~6. 26. 784, Zie ook ook 643, 648,5. 784,33, afgeworpen 33, icts beftrijken, N. de onkosten onkosten van iets Voor, N. H. 77o8, 5, 08 ,5, Voor , de de verbeurde verbeurdegoederen goederender der weederfpalmelingen weederfpannelingen zulten zullen de de kosten kosten wel wel afwerpen. afwerpen. 730, 73o , 5,2, de 52, driehondert driehondert gulden maantelyx.... maantelyx .... tot den tot wedde, wedde, die die 't'trechten rechten der der tenten moghten afwerpen. afwerpen. tenten niet moghten AFWIPPEN voor AFWIPPEN, voorluchtig luchtigaffpringen. affpringen. N. 441, N. H. H.441, 50, om af wippen. hart had orn af te wippen. die 't't hart 5o, die door gewijsde gewijsde ontzeggen. AFWIJZEN, AFWIJZEN, door ontzeggen. Ta 'T a c. c. Ta a r b. b. 240, derhalvcn hun hun afgeweezen afge'Wcezen akkers derhalven par a40, 13, de akkers ;'ynde. Ligiturabjudicatis abjudicatis agris.) agris.) zynde. (igitur AFFF 3 Af'·

46

AFW-AFZ.

AFWIJZIGH,afkeerig. afkeerig. Tac. T a c.Jaarb. AFWI]ZIGH, jaa rb. 1I9, 119, 37, 37, ende •• zich zich afwyzigh afwyzighvan vandie diefoorte foortezyner zyner ende heeft heefthy hy• ... vereeringegetoont. (pcrfl:ititque vereeringegetoont. aspel'llari talem talem fui fui (perflititque.•. aspernari cultum,) 2,28, culturn.) 228, 4. zyn wasafwyzigh afwyzigh van zyn aardt •• ... •was van zulk een zulk' een misdryf. misdryf. (a crimine abhorrebat.) 2 , 34. (a crimine abhorrebat.) 25 252, en dewyl en dewylCaefar Caefarhoe hoe langer langer hoe hoe afwyzig;er afwyziger van van zyntJ zyne gemeenzaamheit was. gemeenzaamheit was. (familiaritatem (familiaritatem ejus ejus magis aspernante Caefare). Caefare). tI His nante i s t.t. 386, 386, 44, 44. ~vaaren eeven afwyafwywaaren eeven zigh van weederfpoorige fortmine., :&igh vanzyne zyne weederfpoorige forttlim.. N. H. 23, N. H. 2.3, 46 , afwyzighe bejegeningen. bejegeningen. 294, 294, 45, afll'y,ûgh afwyzigh aanfchyn. AFZETTEN, verminderen. AFZETTEN, verminderen. T Tac. Jaarb. a c. fa a r b. 6I.2T~ 61, 21, ende beeft , met prys ende heeft hy hy, metoopenen aapenender derfchu'iren, fehuiren,den den prJs der vruchten vruchten aAezet. afgezet. (Ievavitque pretia frugum.) frugum.) (levavitque pretia AFZIEN, vooruit, AFZIEN, vooruit, of te te gemoet zien. Ta c. Tac. jaarb. 167, Jaarb. 167, 49, 49, dat niemandt niemandt naa naa iet ietftondt [tondtof* aft hy bad hy had 'er 'er tetevooren 'l/oorendedevrucht "}'ruchtvan 'Vanafgezien. afgezien. (nifi (nifi. cujus fructus ante ClijUS ante praeviderit.) praeviderit.) 255. 255, 16, 16 , 't :.:y zy dat: dap., hy seen h} ,geenhulpe hulpeafzeq3,.h., a/zagh. (five nullam opem providebat) providebot) 171 , so N. EL tydt van N. rio i7I, 30~ 4;CCheti bóclICn tydt Vangerechtelyke gerechtelykeweer~l'etr­ ajcz;: e n el e. m;s .'I/ziende.

tIT 9 verachting verachting'. vernedering vernedering,, eigenlijk,, AFZIG HT nederzien uit de hoogte. hoogte. Kil Kiliaan 11ederzien uit de i a a n„af-fight, "af-fight, desp'ecde.rpectus." tus." N. N. H. H. 366, 24., 24, tot afzight Vtm achtvan zyn' achtbaarheit. AFZIGHTIGHEID. AFZIGHTIGHEID. N. H. H. 32o, 3'20, 34. 34. nit uit weerzin wdrzin in d' afzightigheit a/zightigheit zyner zynerfaame. foame. Kil i a a n „af" afKiliaan fichtigh, defortnis, de/armis, horridus horridus afpectu." afpeetu." Eigenlijk, Eigenlijk, zoo leelijk, leelijk , dat dat men men er er het het gezicht gezichtvan vanafwendt. afwendt. AFZOETEN AFZO ETEN aan aan iemand. iemand. Voor, Voor, de de zoetheid zoetheid bij bij hem hem verliezen, hem hem niet niet meer fmaken. H. d. G. G. vermoeden, datdat hem de de 144, I I, de Graaf. Graaf •kreegh .• kreegh vermoeden, hem l4atd:ll'afzoete. afzoete. N. H. H. 36, 36, 13, 13, dien dietJ het het Roomfeh Room[cl, bhandel gevoelen , dedeSpanjaarden gevoelen afzoette. a/zoette. 27o 27°,, io10, Spanjaardenzoette zoette voorighe nyverheit 'e ftormen jtormtn feedert feeder: af. af.615,28,de 615,28, de 'Voorighe nyverheit in in 't 't arbeiden arbeiden aan aan de dt; vesten 'Yesten was 1vas hun hun afgezoet. afgezoet.

Ver. Vat-

APZ-ALU. Ar Z —AU). Vergel. I3r. 52, II. Br.52, H. .241, 241, 19. 19. 286, 2.86,18* IS' 419, op aanzoeten. aanzoeten. boven op

47 4. ~. Zie Zie

Ra mp z. z. I, 9. 9. de de niet niet df óf AFZONDERBAAR. Ramp naauwlyx afzonderbaare overmaatige afzonderbaareplaagen plaagender der overmaatige gr66t/Jeidt. gr66theicit.

naamval ,voor voor iets AFZIJN, Tnet met den den naamval, iets ralaten, nalaten~ AFZIJN weigeren. a c. ja a r b. 78, 33, nochte weigeren. T Tac. Jaarb. 78,33, noeMe de de zoon zoon hadt ilat {Jatkunnen kunnen afzyn afzyn (nec potuisfe potuisfe filium filium cletrecdell'ec· hadt tare). Men Men zegt zegt nog nog ik kan kan niet niet afzyn, afzyn,van vanenz. enz. tare). Voor zijn. T a c. Jaar b. 256 , 31 , daar Voor,, afvvezig afwezig ZUIl. Tac. Jaarb. '256,31, daar op , dewyl , oproer inin op een' een' wenk wenk van van haar haar, dewylzyzyafivas afwas, oproer zwang raakte. raakte. (ad (ad cujus cujus nutum llt1tlllll abfentis abfentis tumultus tUlllultus zWang cierentur)) cierentur AL. AL. Zelfa Zelm naamw. naamw. N. H. H, 237. ~37. 38. 38. by /;y luytien, llJ.'Ytlen, ook voor in dien daar hun /Jun al alaan aanhing. /;ing. Komt Komt ook in de de dien fpr~ekwijze N. 157, 5, een een op op al al zetten. zetten. fpreekwijze N. H. H, 157, alderrneest, N. ALDER ALDER,, voor voor aller aller,, in in aldermeest, N. H. H. 632, 632, N. H. aldereerst. 876, 14. H. 7o7, 707, 48. 48. aldereerst. 876, alderfirengst, N. 14, alderflrengst, alderfiibbeT a Jaarb. !24. alderdrokst, Ta c. Jaarb. 29, 45. alderJlibbc-. alderdrokst, 292 24. 163, 38. 1'ighst, righst, 163,

H, d G. G. 33, 24, by i\LDERHELDERST. 33,24, zyne ALDERFIELDERST. H. by zync 1I1derhe!dente vrouw moeder (ft:renisfima), \V ei. (ferenisfirna). Zie W aiderhelderste vrouw n2oeder e 1land a n d op op l,eldtr. i,eld6r. ALDER TRIUMPHANTST. Br. 17. deeze ifeeze... ALDERTRIUMPHANTST. Er. 573, 573,17. ••• aldertriumphantite der rtldertriumphemtjte derKaizeren. Kaizeren.

AL EENS AL EENS,, ALLEENS ALLEENS,,ALAL-ALLEENS. ALLEENS.1-Iet Het 113, 7,'t't welk eerste komt Ta 3.7, welk al aleens eem komt voor voor T a c. JI aaa.a r b. 1I perinde; wr!tafll1 werdt, als nisif(1enz. enz. voor het Latijnfche Latijn[che perinrle; verftaan werdt, tanquarn , beziltt in elenzelfden zin , of voor dCJch denzelfden zin, voor ta1Jquam, bezigt &eh in alleens; zoo zoo als a ar b. Hooft menigmaal a!lee11S; als Tac. Tac.JJaarb. H 0 oft menigmaal alleens oft moeder 2.34, 17, alleem ûft dat dat ook ook ter tereere eerezyner ::yne!' moeder 234, 17, 20. Ook N N H. 1l!1, {!,edartn werdt. Zie mecle mede 216, 20. 82, gedaan werdt. het onrecht 34, alleem onrecht.— ••. recht recht zyn zynmoeste. moeste. alleens oft 11ft alleens gink gink het het den vast al/eens Voor, even als: 27, ').'flst d"n als : 163, 163, 27, G 1* alt. GJ'aa'~

48

ALD-ALL. ALD--ALL.

Graave Graave van van Hoorne. Hoorne. 580, 10, op op aanraaden aanraaden der der 58o, io, geenen, dien dien 't alleens was, was, in wat 'Wat wyze, zy zy hunnen geenen, dien 't eveneens was. was. Godsdienst vorderden, voor, dien Godsdienst Bardes Ook N. H. H. 577, 577, 34, 34. Willem Willem Bardes •••zoon zoondes des Ook N. ge noemden Schwas, Schouts, dat is, van van den den Schout, Schout, alleens genoemde,n denzelfden naam Dus is is al alleens al/eens voor die denzelfden naam voerde. voerde. Dus al eveneens eveneens, gelijk gelijk alleleens allt/eens uitgelegd uitgelegd wordt wordt door door al alalleens Kiliaan. 1\1. N. H. alal/eens voet-en 'Voeren veele veele Kiliaan. H. 106,29, io6 a9 andere van'tfriesland t; en elders. 17rieslandt; elders. Gelijk Gelijk andere plaatsen plaatsen von ook voor voor het Lat. Lat. tanquarn tanquam voorkomt, voorkomt, TTa c. het ook a c. Jaarb. IIZ, 5o. 50. Ja a r b. 112, Catholyk. N. ALGEMEENGELOOVIGH, voor Catholyk. H. 179, detweede tweedeAlgemeengeloovigh Algemeenge/oovigh 179, 43, Philips de ICooning van S'panje. 41gemeengeloovighe Kooning van Spanje. r.r.48,48. Lllgcmeengeloovighe welke vertaling vertaling bezwaarlijk bezwaarlijk goed goed Room/che ICerke: Kerke: welke Roomfche keuren is. is. te keuren

N. H. 32, /3, ALGEMEINE, voor algemeene. algemeene. N. 3Z,I3, voor algemeenen.N. 192, 5. 509, 34. algemeinen voor algemeenen. N. H. 5o9, 34. 4, III, I, 25. ~5. 245, 245, 29· 29. 45 ALGEMEINSCHAP. N. ALGEMEINSCI-IAP. N. H. H. 755, 755, 45, en algealgemeenfchap. 627, 627, 7. 4.1., en r? 4, 41, fJuyn[dJap. 714, en algemeenfchop. 7merynfchap. ook 115°, 5.3 , 31., algen2ein. voor 31. ter algemeinv();ir GeneralIteit. Generaltteit. Zoo ook 659,48, Generaliteit ; en 659, Jii/{/ppt, voor, bU de Generaliteit; 48, uit anxt bijcie ji:happe, Ålgemeet2fchappe en 1'an zich,, tllJ[tn ten der Algemeenfchappe kraften tusfen de kraf van zich Zie ook óe beklemt te te vinden. vindtn. Zie ook llc9,31. 8c9,31. de Franfche, beklemt ALHEEL H. 208, 18. 18. hoewel hy hy alN.H. ALBEEL , geheel. N. htel zorghen verzonken verzonken fcheen. fcheen. deeze zorghen heel in deeze by Ho oft onverbogen ALLE, Hooft onverbogen in in alle die ALLE , komt by 12, hier geflachtenvoor. voor. rfTac. a c. Ja a r b. 46, hier naa geflachten Jaarb. 46, 12, nno floegh alle hamel, , alle zee ten ten zuiden. zuidm. floegh alle de de heemel alle de de zee 178, 6, alle 178, alle den denwegh wegh door door ftadt [tadttetevoete voete afgeafge29, 6. alle H. d. d. G. 29, alle zyn zyn leven. leven. Na. leidt hebbende. hebbende. H. derhand verkoos hij hij al de de werelt werdt,, al den den arbeidt arbeidt,, derhancl verkoos alle hunne maar alle hunne rechten, rechten, alle alle goede goede gaven. gaven. Zie de waernemingen de waernemingen op op de de Hollandfche Hollandfche HOOFD , Art. Art. 9, ta el, t'zamengef1:eld door door P. el, ezamengefteld pi c. HOOFD, Deel. I. Deel. 51 KAT&, I. TEN KATE en 52 52 achter TEN si en

AL-

ALL. A L L.

49

ALLEBOOTSMAKER , , moet moet het Latrinfche Latljnfche ALLEBOOTSMAKER c. JJaar nantornimus 34, 49. pantomimus uitdrukken uitdrukken,, in T Taa c. a a r b. 34.

ALLEDAAGHS. Bywoord, Bywoord, voor, voor, alle dagen. dagen., daagdaagwild' ik l~iks. N. H. 600, 25, alledaaghs alledaaghs wild' ik wel lisiks. N. H. fchryven [chryven aan aan uwe uwe heerlykheit. heerlykheit. Zoo olies allesjaars jaars 763, 763, 12.00 , 14. 48. alles allesaavoncls aavonds 1200, 14, ALLEEN. ALLEEN. Vabogen. Vahogen. N. N. H. H. !l!l!2, SI, tenen 222., 51, eenen van ilmsterdam Amsterdam alleene. alleme. Zie oolc ook Rurghermeester 'Van Burghermeester 8, 8. H. 8. H. d. G. 8. ALLEGANGS , ALLF,GANKS ALLEGANKS,, voor allerwege. allerw2ge. lem van !Vaal' Haallcm •••. waaren alleganks III. 36, die van N. H. 311.36, deri hals. 388, 588,25, a, maar maar allegangs den v.; vyand op den allegangs and op ontflak't ontftak'tmisnoegben miS!Joeghe1~wcederom. weederom. Zie ook 124, 5.

quill„a11,-man, qlliliKilia ALLEMAN, iedercen. K i I i a aan n "allt'man, cancti en bet, quisque, omnis omfiis homo." Komt voor elweti Komt voor bet , quisque, in de T c. omnes de vertalingen vertalingen van van Ta c. j.J a aarr b. z, !20. 2_, f.to. ornnes in Z. d. Germ. e m. 49 73, 37. 148! 2.9. Zoo ook Z.d. 73,37.148,29' 49 1( , 15. 15'. Dover kleem zaaken raadtflaagen raadtflaagen de vorsten, oover oover oover kleene allemans rneeningh dan I . allemans meeningh dan groote alleman. 495, 495, 331. groote alleman. ter2volgenden volgenden daage. daage herontdekt en en naakt, wordt, ten 37 r, 31, voege N. N. H. difSr voege handelt. En in in diér H. 37', 31, allemans Weiland jllmmeren. 544, 544,6, allemans ooghen. ooghen. \Veiland jamn2eren. 6 , allemans teckent op het het wool woordd aan aan,, dat alleman, aan elkander talent op gebruikt wordt, wordt , ver, gehecht, een eigen naam gebrllikt ver. eigen naam als een gebecht , als eenen enkelen beeldende enkelen perfoon perfoon ; bt-eldende alle menfchen als eenen onverbogen blijft onedat aUe blijft;; men hoort allealle derhalve onverbogen alien man, man zeggen., niet allw man. Dit wordt bevestigd bevestigd N. H. Fl o oft , N. H. 560, door de plaatsen van Hooft, door de 560,45, 45, 't t7 een' erbarming baarde baarde ..;en 117<;, 'Welle alleman zulk eu/ w elk by allemalJ haatlyfre voorVoor alleman SI, tyding... alleman .. de haat~ykc 51, die die,••• 1149 SI, 51, 'tztlve 't zelve N. H. II49, uitkraayde. Echter heeft heeft hij N. vertoef voor voor allenman allenman, gewere! zonder ,'ertoef [ehryvctl • •• werd {!efehryven... in H. Iyk aan alleflman ••• afge/tezen,, en H. allenmanhield hield afgeleezen het aan lyk het alien man •. .•• . gehddrzaaniheidt d. G. 51, 7, [prak gehódrzllamheidt fprak allen aan ALLRNSKENS. Dus o o ft ?loor voor aIlengsallengsALLENSKENS. Dus fchrijftH fchrijft Hooft heni DEEL. G kerN DUEL.

I. I.

so

ALL-ALT. ALL-ALT.

c. j aJaarb. a ti II, 156, H. 2', lens N. N.H. 2', It, en Ta Tac. 156,49 kens 49 Zie allengs. Kil;aan o!, o!' alleens.ens alleensZens en en Weiland Weiland op npalhngs. Kiliaan De zzchtere chtereu tfp:aat,;. n tfp'aal, allensiens alfellSjens en aliens al/ensjes ;s d 'or ,or ,f es ?.s De Hooft verkozen in in zijne zijne Ged. Ged. lIo 21, 21, en en.155, 155, 36. 36. H o oft verkozen ALLFRDAPP!~RST, , voor Taa c. ALLFRDAPPERST voor allerl1:erkst. alleriterkst. T c, Ja,a b.196, 196, 1, I, in d'd'allerdapperfte a!!erdapperJie g,rnst gmst (valija-a d;sfima gratia). cLsfima gratia).

ALLERVEERST,, voor allerverst. alJerverst. N. H. 659, 659, a6. 26. ALLERVEERST

ALLERVLUCHTBAARST. a c. Leev. Leev. v. v. A. ALLERVLUCHTBAARST. T Tac. A. 522,17,, die die allervluchtbaarften atlervluchtbaarften,, voor voor het h-:t Lat. Lar. pa,i7 fuga cïsJimi. fugacisfitni. ALLERWANZEEDIG ALLERWANZEEDIGIlST. N. H. H.6459 645, 14= J4. HST. N. iliaan d'alleru'anzeedighjte volken. volken. Kil i a a n„ wan-fede "wan.rede d'allerwanzeedighfte maIlis mos." mos." malas

zaaken. Ram p z. ALLERWIGHTIGHSTE ALLERWIGHTIGHSTEzaaken.Rampz. voor allergewigtigfle. "oor allcrgewigtigl1:e.

12, 12;

7,

ALLERZWAARSTDWINGELYK. N. H. fr. 174, 174. 33, dat allerzwaarstdwingelyke allerzwaantdwingelyke ding ding Het om Het zal, om de moeilijkheid in het uitfpreken uitfpreken,, niet niet ligt ligt gevolgd gevolgd de moeilijkheid in het worden.

263, N. H. ALl.OM, voor,, alom. N. H. ~63, ALLOM , voor aJomme, 258, 14. alomme, 2589

Il.

Maar

Ged. 101, Jo', 13, lleemhe$ ALLYKWEL, evenwel. evenwel. Ged. neem het Weiland allykewd. allykwel leven. Zie Wei I a n d op op atlykewd. allykwel 't 't leven. G. 15o doet my ALS voor, dan. H. d. G. ISO,, 14 14,, doet my H. d. ALS voor, Br. 33, meer als eeriig leer/er als u lieaen. lieaen. Br. 3~h 21, 21, meer eenig leeder als Zie ook ookTac. Tac. Jaarb. Jaar b. 245, ander. 245, 32. 3 2 • 247, 247, 27. 27. antler. Zie !l86, 47, 286, 47. AL TE a c. Jaar b. 172, 26, 't AL TE voor voor,, te te veel. veel. TTac.Jaarb. 17'2,2.6.'t welk al , en welk altete, en rnisfehien mis(chien vallèhelyk valfèhelyk geftrooit. ge(trooit. ln't In 't het is at Gemeen zegt zegt nog het alte, Latiin quae nim ia. 't Gemeen te, quae nirnia. voor, te veel. veel. voor, het het is te al te zamen en op AL TE~1AAL,, al zamen,, geheel geheel en op eens. eens. ALTEMAAL redeygenvoetYolk voetvolk•••...'t't welk, N. H. ~62, 5°, lum welk, redbun eygen H. 262,50,

did,-

ALT-ALU.

5 11

deeze onorde tle/oos on orde •...•• in kort !cort altemafll deloos door deeze alternaal ge. ge. brooken werd. Z,rooken werd. ALTEMETS bijHooft o o ft in gebruik voor alte. AL TgMETS. ,bij alteis fom forntijds. met , dat is, N. H. 948, met, tijds. Zie Zie N. B r. 948, 5il. 52. B 176 , 3S. 35. Echter, altemet. N. H. 533 , 12. I 2, . H. d. G. 176, 533, H. sto9, 27. llo9, altaar , outer. Ged. ALTER_ AL TER,, voor altaar, 39, 'Van Ged. 75, 75, 39, van alters. Zie Weil Weiland jloerJigh' alters. a n d op op altaar. kloedigh' altaar. voor , tbans ALTHANS AL THANS voor, thans, N. H. 442,8, Deez is 442, 8, Deez geweest Maffeo Barberino, BarZ,erino, aJ. geweest vaarJerlyk vaaderlyk oom oomvan van'Illaffeo alAchttien. 7'25. Urbanus den Achtjien. ;bans Paus Paus Urbanus Iham 7.25., 3, woon· woonIIchtigh altham binnen bifl11en Emmerik. Emmerik. En achtigh althans En zoo elders. eld.ers. N. H. s54, 47. ALTSAAMEN. Dus ALTSAAMEN. Dus N. H. 254, 47. maar al t' 286 25. en altzaamen, altzaan2en, Tac. zaamen 286,25' %aamen, Jaarb. Tac, Jaarb. H iisst.t. ZI7 114,, 12. en H S17, 39. (voor ow/es); omnes) ; 39. (voor 2,31, I I,, om gelijk N. N. ff. gel~ik H. 231, eerstdaaghs altzaamen orn eerstdaaghs altzaamen worden. Doch opgehangen te 'worden. Doch N. N. H. opgehangen H. 60, 39. voor voor 60, 39, zamen ; en en zoo gefpeld komt alles te alles te zamen; .ioo gefpeld komt het het in bei:1e bale zinnen meermalen meermalen voor.Kil Kilia zinnen voor. i a aan n „al "al te te [aewen, faemen , omnes adunum." tmum." ornnesfimul, jimul,omnes omnes ,

.

TS. Reeds ALTYDS ALTYD ALTYDS, ALTYDTS. Reeds Kiliaan heeft zoo als als wij wij fchrijven. Doch bij bij ,.,altyd, „altyd , femper." zoo fchrijven. Doch fleeds a/tydts altydts of altyds, Ho 0o ft vindt men fteeds ft vindt altyds gelyk hunne a/tydts N. H. 4, 32, 3~, huntJe nuchtere bequaamheit bequaamheit, altydts nuchtere niet dat 2.58, 2.6 26, niet dat hy de verfoeyde fehattingen 258 verfoeyde fchattingen altyds afflond. 'VOor afflond. Vera.. Verg. 864, 30. Opmeikens. Opmerkensvoor tlltyds 864 , 3o. altyds waardig Jtyds gebezigd in alle alle geval, waardig is a gebezigd voor, voor in geval althans , N. H. 181, 23 althans, 23,, de 'Graaf Graaf daarop, daarop, altyels , en dank zy zy Gode altyds, en den den Hartoghe, die myn myn uiterfle, uiter(le, metden met den byflandt byflandt van zulk eenen eenen RiechtvaaBieehtvaa. der tier bedenken bedenken Zoo gebruikt gebruikt V 0 n del altoos. Vondel altoos, G. A.. Vde Bedr. flier flier is is seen geen hoop hoop altoos. Zie Zi~ ook v. A N, N. H. 78, 78, 3/1. 3'1' ,

UIT,voor, voor,ganfchelijk. ganfchelijk. N, H. !168, 26,, oft N. H. AL UIT 268, 26 nu zyn' zyn' troepen troepen al uit zoo flerk flerk ~vaaren •••zoud' zOfld' ik waaren verklaren. Zoo uilt usel wel Linnet; kunnen 'Verklaren. uiet Zoo bij bijde de Dec Deckk er, I deel G t,!. bI. bl,

ALV-AMP. AL V-A MP.

5z

al uit bl. 165 bI. Ifis,, al uit niet niet. voor ganfchelijk niet. voor ganfchelijk zelfde naa;te bij bij,, beteekent beteekent in alles. zelfde~ , ten ten naute ia alles.

Het-

ALVOERUlT. Byv. naamw. 184,17, naamw. H. H. d. d. G. G. 184 , 17,

alvoeruit vernuft. oo alvoeruit

ALLWAAR DIG.KKiliaan Po. WAAR DlG. i I i a a n„al "alweerdigh, weerdigh, pretiofus." In In dien G e d. [us." dien zin zin,, Ge J9,, aJ}IlIUIrdige ci. 15, 19 alwaardige Prinsles. Prins/es. AM fchijnt het het frequentativum frequentativum te te zi.in zUn AME.LEN ELEN fchijnt van het an2en,~ bij van het verouderde verouderde werkw. wcrkw. amen bij ons ons nog overig in beamen. Immers dien zin zin voor, voor, Immers komt komt het het in dien Tac, de gemeente Ta c. Jaarb J a ar b172., 172. 1, I. de gemeente wakker, wakker,an2elde armlde waar het dit met met fchreeuwen, !chreeuwen, waar het Latijnfche Latijnfche adflrepil adfirepit t7, 25, wordt uitgedrukt. uitgedrukt. En G ed.d. 117, wordt 1<.::n Ge 25. een kindt,. een kindt „ voor na navolgt napraat. dat fchoolpraat /choolpraat amelt amelt,, voor volgt, ,na praat. Zie Zie \V e i I a n d op op amen, en vergelijk vergelijk beamelen. Weiland

AMBASSAATSCHAP. N. H. 9,~5, AMBASSAATSCHAP. 954, 49. 49. 945', 14. 9541 51, meer AMBASSADEURLIJIC N. H. II4. SI, AMllASSADEURLIJK. meer andere dingen dingenfielde fieldeh~;naakt hi! naaktgenoegh genoeghvoor, voor,die die't 't niet dere ambasfadeurlijk was , dan dan in in alle vayligheit, vayligheit, te teverombas/adeurlij k was, vcrkundlchappen. Itundfchappen. AMMIRAAL. Dus Hoof t, N. H. 15, 3. AMMIRAAL. Dus fchrijft fchrijft Ho 0 ft, l. 209, 2. 2 c 9, 34. g. 34. en en

99,

AMMIRALITEYT , N. AMMIRALITEYT, N. Fr. H. 919 !F9., 37. 37.9.28 92.H,, 46. 46. hetgeen misfchien misfchien boven cie de tegenwoordige fpellin,o- te te tegenwoordige fpelling verkiezenis.is. Zie Zie Bil Bilderd ij k in de verkiezen der dij de Geflaciltiijsts Geflachtlljst. AN1PrELINGEN, FELINGEN voor, AMP voor, ambtenaren. ambtenaren. N. N. H. H. 567, 567, 10 -i7. 595, 4 47. 595, 4i. AlVIPTGENOODTSCHAP,, voor voor,, Collegie. Collegie. N. N. FL H. AMPTGENOODTSCHAP IIO~. 4, 4- ten ten aanzien aanzien van 'Van 't amptgenoodtfthap amptgenoodtlèhtlp des des 1105, itaads Raads van van Staate. Staate. Zie ook 1116, IIx6, 12.. 1142,5. 12. 1142, 5. 11$5, I iss, 121 5,25. 35 1a15,25. 35 AMPTNIAATEG. Ho AMPTM i\ATlG. Niet Niet onaardig onaardig vertaalt vertaalt H 0 0oft ft 11et Latijnfche muhicipia municipia door amptmaatighe liefden, jJer:den., bet Latijnfche Tac.

AMP-AND. AMP—AND.

53

31. 2or, 27. 281, 37, en Tac. Jaarb. 201,27. !t8t,37. enelders. elders. T a c. Jaa rb. IU,SI. Wii zouden zouden dit dit ten tenminfte min!l:e verkiezen verkiezen boven boven het het door door hem Ta c. Ja a r b. 129, hClil gebezigde gebezigde, , Tac. Jaarb. IZ9, 47, 47, amptrechtamptrecht· hebbendt fleeden, jleden; en en 2.9o, l1.90, 41, .11, amptdeelachtige amptdcelachJigt htbbende flteden. fleeden. AMPTZOEKEREN,, mede niet niet onaardig onaardig, voor voor AMPTZOEKEREN Candidati, Tac. Ta c. Jaarb. J a a r b. 174, J 74, ir. 1I. Candidati,

ANDERDE A~DERDE, voor voor tweede tweede,, of voor het LatijnLat\inc. Jaarb. febe alter. altu. T'a Tac. Jaarb. 47. 47. 37, met met aanbieden aanbieden fche , (alterum coneen anderde anderde burgermeesterfchap burgermusterfchap, eonvan een anderde fulatum offerendo). offerendo). 2.21, zz I, 36, :,;6, het het eerfle eerflt en wanderde fulatum mangel, (primum (primum alterumque alterumque delictum). delietum). Br. 8, 2,5, 25, rnangel, Wrmaan van anderden druk druk, (altera Editio). N. vermaan van is voor H. 525. 3t!, beducht btducht voor voor anderde anderde (dat is. U. 5,25. 38, 583, 3, ecne tweede) tweede) plondering. plonduing. Zoo ook N. N. H. H. 5833, eene r, Dathenus was d' anderde anderdehandt handt van Imbyz Imbyze.e. 87 r. Dathenus 3:<;, anrltrde Burghermeester Burghermeester (van Utrecht Utrecht,, waar 35, d' anderde T a c. H i 11:. ft. 402. 4o2, 5, twee Burgemeesters Burgemeesters waren), en Ta , (et fuper .n klimmende op opde de anderde anrlerde fchildpadt fchildpadt, en klimmende iteratam Zie ook N. H. iteratam testudinem testudinem [candentes). fcandentes). Zie N. II. Br. 18 189, 19. Kiliaan K ia an heeft lieeft 12 3705, 701, 35 5. Rr. 701. 35·. 1237, 9. 19. fecundus." Dus mede "anderde, Dus ook bij Hooft anderde, fecundus." Ho oft koning hieldt 129 , l~, r3, de koning H. hieldt hem -— handt handt IC; 129. IL d G dat , als hy hddft- tdttótzdd hy uitgedaaght O'l,'"r zóó ver ver toe dat, uitg;edaaght ovtr 't hóójt grddt.flen des Landts, werdt zyn Landts, zyn werdt door eenen van de gróótJlen Wren liet, zoo zoo de .lI1aiefleit zich h66ren de Beer Heer van van Rosny Mafejleit zich zy,zoide '!Iocht, zÓllde zyn zynanderde, anderde, dat is is zyn byflandcr by/lander, vocht , zy. fecond). Doch weezen Doch waar waar van wee7.en (qu'il feroit fon fecond). zaken gerproken meer gelpr()ken wordt wordt,, en het perronen of laken en het ineer per[onen zoude te pas komen, ahus zoude Latijnrcbe fchrijft Hooft komen , fchrijft II o o ft Latinrclie a/UtS andre. ander, andere of al1drt. antler , andet-c

ANDERMAALS voor, andermaal.. N. N, H. 872., ANDERMAALS, voor, andermaaL 872, 38• 38. anderman, zoo als allemttn. ANDERMANS, allen26n. AN DERM ANS , van andtrman, 466, 6, 28, a,de ettele nim/alldt nieniandt heeft it. 4G Ta hult ooit ooit naa naa T a cc Hii lt. anderrhans flaverny, heerfchappy getoght ander'ldms (/aveTn.'v, .eneige tige he~l!chaP1'Y geto{!ht oft oft alienum fervitium enz. UlSq uam allellum fervltmm et dOlninationem et clominationem enz, (nee (nec qquisquarn G G 3 it-

54 54

AND-ANG. -ANG. AND

fibi concupivit). Wij Wijzouden zoudentlians thans zeggen zeggen naar eens eem a c. Jaarb. ja a r b. ao9, 6. onders flavernij. flavernij. Vergelijk Vergelijk T Tac. 209,6. antlers

ANDERWERFS. 37. ANDER WERFS. Dus Dus vindt vindt men men N. N. II. H.77, 77,37. 33, 5, , voor 183, 5, enenelders elders, voorons onsbijwoord bijwoord anderwerf. anderwelf. ANDERWERFSC HE. Bijv. ANDER WERFSCHE. Bijv. naamw, naamw. N. H. 586, 4, met anderwerffche anderwerfjèhe dreyghementen. dreyghe1JJenten. ANG , wordt ANG,, voor voorbenaauwd benaauwd, wordtinindezen dezeneigenlijken eigenl~iken zin gevondenbijbijHooft, Hooft, Ta zin des des woords woords gevonden Tac.c..FI .H ii Jl:. 368, 42, 42, ang ang van Van beide beide ziiden ziidel1 (utrimque (utrimque anxii). anxii). 368, Doch telkens telk(!ns ook ook bezigt bezigt hij hij ang voor voor bang bang,, hethet· Doch anders isis, danbeang, beang,beangd.. beangd. geen zelf eigenlijk eigenlijk lliet niet anders , dan a8 op dat de gemoeden der nieu. Lee v. v. v. A. A. 524, 524,2.8, op dat genJOeden der nieu· e e v. L 'We door 't marren marren der der deurtoght dertrtoght zelf, ang ang we volken, door 'Wierden Zie mede mede TTa c. mora terrerentur). terrerentur). Zie a c. wierden (tranfitus mora 4o6, 13. 13. 469, 28. a m p z. z. 12, 41, H i s t. 406, 2tl. Zoo Zoo ook ookR.Ram 12,41, Vergel. N. H. ang voor tJfJg voor geldtfpillen. geldtfpillen. VergeJ. H. 578 573 , 39. 39. , 44. 688, 6o. T a c. jaar b. 67, 8. Io8 606, Tac.Jaarb.67,1). 108,44' 688,óo. 120 6o6 , I2.. 1, en Hoohenlo, Hoohenlo ang Aardig zegt h~j ook ook N. N. H. H. 703, I, Aardig zegt hij van Zwols Zwols weeg weeghe rukte te te rug naa 'Van he , ,rukte naa hem hem toe. toe. angustum[eu feu arc. ANG-EN. Kil K i lia ANGEN. i a aann „engen "engen,, angustum arcDoch bU bij H o o ft komt tttm redders" Doch Hooft komt het het vonr voor trim reddere" in den zin van van bekommeren in den overdragtelijken overdragtelijken zin bekommeren, bebe· H. 445, io, 'Want want haar naauwen, 445,10, haar angde angde naauwen , angere. N. H. de wasdoorn van Vrankryk ter eene eene (z~ide) 'Wasdoom ')Jan Vral1kryk, enz. (zijde) de eenighenangde angde 't gevaar. 93 10, eenighen gevaar. Tac Tac_ Hist. 1, io, 93t, zyne ernilhaftigheid 3°9,35, ernjlhafttghetd - angde angdede deverfoeijers verfoeijers 3o9, 35, zyne (angebat). Zie e d. der ouwde krystucht krystucht (angebat). Zie ook ook GGe d. der ouwde angcn. 4H, 1an d op op IIngtn. 48, 1I, Li, en en \Vei Weiland

.'t

ANGST , vrouwelijk gebezigl H. d. ANGST, vrouwelijk gebezigd, 47,6, d. G. 47, 6, i" in Vergelijk129, ia9 a9. Vergel\jk ~9. Zoo Zoo ook ook anxte. N. H. 993, 10°7,47. .p.enenelders. elders. 993, 5J. 51. '007

die angste. die angs4e.

1021, 35, eifchen eifèhen en ant· ANTWOORD. N. N. H. 1021, ANT\VOORD. antactan enexceptiin. 'U'oordt!J, hetonduitUche onduitlchc actiin en exceptiEn. woorden voor het

ANXT• l\NXT.

ANT—ARE. ANT-ARE.

S5 55

ANXT voorangst. angst.N.N.H.H.174, 1746. 6. a67 ANXT, , voor ~67,, 37, 37, elders. en elders. ANXTELIJK. N.H. H. 169, 169, 2.4. ANXTELI.lK. N. 24. 2.36, 2.36, 3z. 32. Voor Voor angjlelyk, 't 't geen geen voorkomt voorkomt 1125, 1 uS, Z2. 22. angflelyk, ANXTVALLIGHEN , , voor voor angstvalligen. angstvaUigell. N. N. ANXTVALLIGHEN H. 329, 3129, 1. 1. ANKEREN,overdragtelijk overdragtelijk voor vestigen. komt komt ANKEREN voor vestigen aardig 128, 5,, om de vlotte vlotte gemoeden gemoeden op op aardigvoor voorN.N.H.H.128, 95 , 44 haar' zyde zyde te doen zyn haar' doen ankeren. ankeren. 95, 44,, om ••. zyn befluit ankeren. H. H. d. d. G. G. 147 147,, 38 313,, quam zyn' befluit te ankeren. Mafejleits verfJand fchiftingende endeankerde ankerde haar haar .Malefleits verilandtótfchifting .voor, zicb zich vestigen; vestigen; N. El beJluit. H 921 92 J,, 26, 2S, 't Spaanbefluit. -— .voor, {che geweldt, quaam' het Ne!rlandt te te ankeren. ankeren. fche geweldt,quaam' het in in Negrlandt een' geankerde geankerdeopfpraak. 878 ,, 33, Zoo ook 'Zoo ook 44., 44, 24, 24, een' opfpraak. 878 33, [cheen trouwgeankert. geankert. fcheen zyne trouw

G ed.d. !l3, 23, 74, ANNE, voor voor,, aan aan,, in in anneflaat, Ge annetast, go, 3o, 19. annetast, 19, annebiedt, annebiedt, 4o, 40,15. 15- anneklagen, 31. annegaan, 158,3. anneannebad ,, 68, 3~. 67, 39, 39, armebad annegaan, 158,3. anneanneving, 19 198, 8, 52.. sa. anneloopen, i9o, 39. randt, 39. anntving, randt , 190, 302, 22. 2.45, 17. anneblies, !145, armeblies, 3012, 22. ARBEIDEN, moeite ARBEIDEN, moeite doen. doen. N. N. H. H. 2Z3,20, 223, 2,0, Graaf Graaf Lodewyk•.• . arbeidde Lodewyk arbeidde zyn zynbest bestonder onderdedekryszuchkryszuch••• om om hen lighe gemoeden van tighe gemoeden vandien dien aodel aadel... hen toghligh maakennaa naa't beoorlooghen 't beoorlooghenvan van Nedertigh tetemaaken 1Vederlandt. landt. art-eid. Br. '47. ARBEIDTZAALIG„ riik ARBEIDTZAALIG. rijk in goeden arl-eid. 147, arbeidtzaaligen yvers. met fieurnis jieurnis usvs uws arbetdtzaaligen yvers. Zie ook 536, 42. 536, 42 • ~7. 27.

ARENTDRIGH. Tac. T a c, Jaarb. Jaar b. 18, ARENTDRIGH. 18. 33. 33. Voor Voor arentdraager, als hij hij het het noemt noemt, Ta H ii sst. arentdraager, zoo zoo als t. ir a c.c. H 33o, so. 0 , SOl S3

ARG.

56

A R G. G. A R.

ARG , ARGII, ARCH voor voor erg, erg , boos, ARG, kwaad. Vergel. Vergel. boos , kwaad.

trap arger, arger , H. H. d. d. G. G. 133, trap 133, 31. 31. Tac.Hist. T a c. H i s t. 476,6. 476,6. Br. 3'27, 327, 18 en argher, argher, N. 1\L Ilo II. 94, 131'. 18;; en 2., 37. 94, 7. 7. 46 462, 655, 876, 4o, 40, en 655, 4(l. 4C). 733. 733. 38. 38. 876, en elders. Overtr. Overtr. trap trap arghfie. Tac. T a c. Jaarb. Jaar b. !l12, N. H. arghjte. 212, 44. N. 11. 614, 614 , 46, ten arghjle. argh.fle. N. H. 93 933, 8, 39. ten ARGER , voor ARGER, voor,, Algiers. Algiers. N. H. 415, 415, 25. ARGERLITK. BI'. Br. 164, 14, ARGERLIJK. maar argherlijk. LI, maar argherlijk, N. 188, 43. 43. 2ie 371, 35, en H. )88, Zie ook 371, en elders. ARGHDENKEN. Tac.Jaarb. T a c. Jaar b. IS2, ARGHDENKEN. 1'32, 2, die licht~ licht. vlerdigheit van arghdenken w 'IJtlerdighcit en ge/ooven. gelooven. (fut"picredendi temeritas.) cionum et credendi ARGHDENKERS. Il. d. G. 71, 28.

N. H. 510, 33, famt het ~dr()gh ARGHELIST. N, liRGHELIST, bedrogh arghelisten. Kiiliaan en d' en d' arf!,helistcn. li a a n „arghelLt "arghelbt,, dolus, dolus dolus malus." dolus malus." In de ARGHEREN. In de beteekenis van verergeren. Kiliaan verargheren , deterius Kil i a a n„argheren "argheren, verargheren, deterius [acere facere,, ingravare." ingravare." N. H. H. 1156, IlS6, 5o, 5°, dat ze niet niet argherde argherde ergbernis hem gegeeven de u{!.lIernis {!.egeeven met eenen brief door de door [eedert in 't licht lichtgekoomen. gckoomen. Zoo ook 954, 51, SI, en et~ feedert ook 954, 't argheren ar,E{hertn der zaaken. zankcn. Zie boven boven aanargheren. aanargheren. l'ilaar. zich argheren argheren voor voor. zich zich floren, noren. 753, 753, 35 35, Maar alle andre andrc volken 'Volken van Vtm Christendom Christendoom zich doordaardat alle aan zoutien argheren °fenzouden argheren. argherw. Kili Kiliaan oifena an „"argheren, dere," Vert':el. 476 47 6 , 15. 15· 9o7, 9('7, 33. 33. Van Van daar daar gear. geardere," Verge'. glzert aan aa1Z iemand iemand,, voor voor. op hem hem gefloord. gefl:oord. T Taa c. ghert 12,~ 17, jaarb. J a a r b. I112 i 7, dat de vorfien "larften den eenen toege~oeg~­ neight neig/Jt, aan (l/11t den anderen andum geargerJ (IncltnatIo geargert zyn. (Inelinatio hos,offenfio off.:nfio in Mos.) ilIos.) in hos T ERNIS. N.H. ARC; 13. 546, ARGlIERNIS. N. H. 417, 417,13. 546.2.3, elders, ,23, en elders, mar maar ar8er7ds, flr/},cnds, H. H- d. d. G. G. 156, 156, 22. 22. G Ge 46, 3o. 30. erere d. 46, ,,i4criiis, ijfw,tiis, N. 1'\. ,F1. H. 954, 51. 5 I. AR.a

ARG-ARR.

5? 5'1

ARGHEWAAN. voor argwaan. argwaan. N. N. H. 25 Z5, 22. 22. ARGHEWAAN, 45. 4459 445, 12. 12. 521 521,, 28 ~8,, en en elderg elders,, maar maar ar. ar45. 28, 36, Kiliaan arghgewaan. H. d. d.G-. G. iv, 137,28,36. arghgewaan. 'waan. Van hier hier waan. 122, 1221

31, diep ingaande ARGH\V AANIGH N H. 34, 34,31, jngaandç ARGHAVAANIG-H ten ten arghwaanighen arghwaanighen harte. harte. 189, 189,42, 42,den denarghwaaarghwaaflignen vader. vader. nighen ARG-HHEIT. Slimheit. Kiliaan Kiliaan „argheyd, ARGHI-IEIT. Slimheit. "argheyd, ar. ar .. !ft/tia, calliditas." catliditas." N. H. H. 5, 5. 22, 22, maar averrecht. averrechtgutia, fche zogh voor voor een een diep diep geheim geheim van vanStaat Staal Jèhe arghheit arghheit zagh aan, 'tberooit berooitmaaken maakender dermaghtighen. maghtlghen. aan,'t ARGHJEN. ARGHJEN. Verkleinend Verkleinend zelfsflandig zelfsftandig naamw. naamw. van is , list, dat is, list, olykheid. olykheid. Ged. Gcd. 206, 17. 17. argh, dat

Ghy hebt lodderlyke loddulyke fchaartjen, fchaartjen, Ghy hebt Elk zyn zyn arghjen, arghjen, aasjen, aas/en,aartien. aart jen.

Op den kriigen. N. ARM. Zelfsfl:. naamw. Op den arm arm kr\igeu. Zelfsfl. naamw. de zyde, die H. genaakende rle die naa naa Dieft Dieftziet, zitt, 599,4o, genaakende H, 599,4°, kreegh kreegh hy een' un' harden harden uitval uitvalopopden denarm. arm. arm van vaniets. iets. N. N. H. 15t, ARM. Bijv. naamw , arm Bijv. naamw 151,

niet zoo arm van 16, niet zoo arm van raadt raadt vas wasdedeFranfois. Franfois.

voor gebrek aan aaniets. iets. N. H. ARMOt van iets iet!!>,, VI) or , gebrek ARMOÈ va.n 1-1. armoe van van eetwaren. zS6. 9. armot eetwaren. 308, 308, 13, 13, armog anno!van van 256, 9, Tac. jaarb. 38, uit armog uitvlucht. Jaarb.2.31, 231,38, armo! van uitvlucht. Tae. (inopiå remedii tegenweer. remedii)) tegenweer. (inopiä ARMOZU, het meer meergebruikelijke gebruikelijke armozijn. armozijn. ARMOZIJ, voor het 69, 45. Gcd. Ged. 2.a69,

„erre Cvetus) (vetus) ira iratus." ARRE. i I i a a n "erre ira et iratf/s." ARRE. K Kiliaan arren moede, De uitdrukking uitdrukking in ar1"l311 moede, die ook bij ons ook bij ons in den fierlijken fti.j1 nog gebezigdwordt.. wordt komt den fierliiken ft~il nOf!; gebezigd komt voor voor 151, 41. N.!-LS7'i.46. N,H,575,46. Tac. Jaarb. bii ]aarb. 151,41. bijI-looft, Hooft, Tae. 608, 45. (loS, 45. 12.oz, 1201, 44, 4.4-,eneneld.ers. elders. Zoo ook in arren t7300(15 1. DEEL. H mo(}(/, I. DEM..

S8 58

ARR-AVA. ARR---AVA.

owed' Ged Ged 149, in arren moed', 149, 2,4. 24, in arren mod, !l90, woe t90, 6, rnet (Jrren arren moede, 49, 49, 50, 5o. Doeh met Doch daarenboven zegt N H. 68z, hij N ,,'erk(:n. Ook 68z, IS, i5, af ar re re woorden en felle werhen. arre faam faam paat gaat geerne Rampz. 2.4°, geerne der 2, 4o, arre der Grooten uitgangb naa welke plaats meer naa;; op welke plaats echter echter arre uitgan,l(" arre mt!er moeten worden worden opgevat fehi,int te moetèn fèh\int opgevat in den Lin ûn van van in den onguntige. Zie droevige , ongunstige. droevige. Zi~ H Y dec 0 per op MEHuuydecoper ME.. bl. ~70, sTo.Kc.,Deel Deel H. li. bI. 2_7o, 371. 37f. LIS STOKii, armen, voor, bij ARREMEN of armm, bU den den arm nemen, van waar, gearmd gaan omarmen. Ged. 1iearmd gaan,, van waar, omarmen. Ged. 159, 159, 38. 38. arren2d' haar hoar gefpeel/jen. Want hy arremd' Irant gefpeeltjen. ARTZENYCELEERDE. ARTZENYGELEERDE. ASSE , voor ASSE, voor asfche. asfche.

H. II. d. G.

1'20, 170, U. tti.

N. H. I, in d'asfe. N. H. 335, I, cl'asfe.

AUTAAR, voor altaar. H. d. G. 175, 3. 175, 3.

voor ouwel. ouwel. N. N. II. 894, 6. AUWEL, Il. 894, AUWEL , voor „avegher, evegher, ilia AVAGER. K AVAGER. Kil i a an II n "avegher, eveghl'r, terebra." terebra." lk zelfe ien avager de oogen uit Ged. !l57, 17. Ik ze/ie mit ien a57, 17. Weiland tie kop boren. Zie Wei 1a n d op op avegaar. avegaar.

r. I,, 6; maar AVANTUUR. 11 r. maar op arontuur, avontuur, 264 , 49. 49. KKiliaan, Ge i I i a a n,„avend "avend ure., - ure" eventus, G e d. 264, eventus, alea. eXItus. fortuna, enftlS, alen./ors, exttus, fors, fortuna, fors, vulgo OVenann.. avend ure, dietjom tura.Dieitur autem autem avend·ure, teutodictione merè mer teuto1'/Ïca, wspertina,oufpicium vespertinum." vespertinum." nica, q. d. hora hora vespertina,aufpicium de Kamer Zoo meende ook de Kamer in lrefde /tefde bloei;etJde, Zoo 'Deena bloeifena'e, in van de hare de Nederduitfche bare Twefpraack van R 4, p Letterkunst, 5_4, Letterkunst, Leyden 15R P 4.4.„avont: "avont! ur JUlmt van avond en uur, alzo men zeyt: Ghorl Gho1 gheef gheef k.(.472t ghoetgeluck; geluck deezen ew ghoed {!,hoed avonduur (voor ghoet detsen dagh." da!.h." een DuitCche aberitheur abetJtheur., en nog meer het Maar het Duitfche en nog Ital awt.tura.) Franfche avanture avant ure • (in het het hal w~izen Franrche avet.tura ,) wiizen grord het woorci ons ciders heen en doen met meer arnrd woord afens elders laden middeleeuwen, advent adventfJra, leiden van van het het Latijn Latijn der rniddeleeuwen fira_, -

,

ook oca

AVE-llAA. AVE-BAA.

59 59

ook aventura aventura gefpeld gefpeld,, h. IJ. e. e. quod quod advenit adven;t, evenit, even;' t ook qui advient. .bvenit. In In 'tttFransch Fransch ce ce qu; adyie.'Jt. Zie Zie dduu Cang Ca n ge, e, ebvenit. Glosfarium Glosfarium novum novum ad ad Scriptores Scriptores medii medii a e v i, T. T. 1. I . in in voce voce adventura. adllentura. Dezelfde Dezelfde ver. ver. aevi, de biens, biens , qui arT. 4. 4. aventure toute toute espeee esp~ce de arklaart T. klaart rivent aà quelqu'un, que!qu'un, et et qu'on qu'on appelle appelIe Biens Biem adventifs adventift ,, rivent ookGlosfarium Glosfarium ad ou aveniers. aVtrJiers. Zie Zie ook ad Script. Script. ott Mee d. T. 1. I. in v. v. aventura. Naar Naar de de M d. et et 1Innf.f. Lat. Lat. T. afleiding van het afleiding van het Fransch Fransch, , fchrijft fchrijfc men men dus dus beter heter aventuur of of avantuur, ayantuur, dan avontuur. AVEROUWDT AVEROUWDT,, voor voor overoud. overoud. Ged. 49, 4* 40 Dft in in het helaverouwdt averouwdtItalien Italienklaauwen klaauwen /laan. Oft

B. bewaarder van van een vuur. BAAKBEWAARDER , bewaarder vuur138, 34, 34, maar deScheepen de Scheepen hield men, toren. toren. N. H. 188, uit naame des des Graaven Graaven van van Oostvrieslandt, Oostvrieslandt , met met uit haame voorwenden, dat dat zyn zyn baakbewaarder baakbewaarder , op op Monnike Monnike voorwenden. Rottemerlandt , door Rottemer/ande, door hun hunbootsvolk bootsvolk befchaadight belchaadight waar. waar. a c. ]aarb. Jaar b. 2,53, 47, en en BAAN. Overdragtelijk. Tac. ~:i'3,47, &NAN, Overdragtelijk. dan eerst eerst ter ter baane '}\Iyen doen niet baane der der regeeregeehiet dan wy en doen (prima imperii imperii fpatia fpatia ingredimur). ingredimur). ringe intreeden (prima ringe intreeden baan der eere. Men de baan der eere. Men zegt zegt nog de kundigvan vanden denweg. weg.N. N. H. H. 724 BAANWUS, 7>24,, BAANIVIJS , kundig die beleydt. beleydt, in der 34, dernacht, nacht,byhybaanyyze baamvyzebooden hooden z4, die geluklyk daarin daarin raakten.' raakten. de Stadt, gekoomen Stadt , geluklyk gekoomen uit uit de Men wegwys. Men zegt zegt nog wegwys. H 2.s BAAR. H BAAR.

B A. B A A A.

6o 60

BAAR~, BAARE, BAARE , draagfloel. T a c. BAAR draagf1:oeI. Ta c. Ja Ja ar a r b. 178, 17g, cynde hy Ende ten eynde hy onder weeghe Stadt,, weeghe naa naa madt Pitellius en door Caecina niet omdoor L. L. I/itellius en P. Largus Caecina on2berouwe , zoo gezet werde zoo vordert 'Werde ten berol""e. vordert hy eenen gezet hy eenen in dezelve baare (in eodem zeetel in dezelve baare eodem gestamine) en Zie onder Bedbaar. neemtze. onder op Bedbaar. neemtze. Zie J17. 7.

BAAREN,~ oefenen, te werk BAAREN oefenen, te werk f1:elJen, flellen , aan aan den den dag leggen, leest tnen men van gewelde Dus leest leggen , voortbrengen. Dus geweldt oefenen , te ftellen. H. d. G. haren, te werk f1:ellen. baren, voor oefenen, alzdd zy voorzagh, dat dat de 83, 39, alzóó zyvoorzagh, de vyandt aldaar 83, 39, aldaar geweldt zouw baren. N. eel-fie geweldt N. H. zyn zou'w haren. H. 304, I. De zyn terfte 204, 3 3i. baarende,, onder order billy Waal, baarende hilly,, zyn zyn geweldt t~eweldt aan de aan de Vatl feint pOQrt van font Yaw, Jan, had haddezelve dezelvereeds reeds bemaghp0Ort 835, 49.) - van dapperheidt dapperheidt baren, baren, tight. (Zie ook 835. light. VOllr, aan den dag leggen, H. vok,r, aan den dag I 1. d. d. G. 90, 13, t3, maar maar 1I1()mpelljier flak derwaarts der'Wotlrts,, werdt 'werd, Van paardt Mompenfier flak van 't paardt wrier opgeholpen, geworpen. opgeholpen, ende ende baarde geworpen 'Weder baarcle zó z6 gró6t grd6t dapperheidt , dat de Duitfthen, Walen ten' dapperheidt, de Duitfehen, !Palen en [-'Jat'laln den zin van voortmingen f·uimden. In v2ingen 't veldt ruimden. voort. in de de Ram Rampp z. brengen komt het voor in 13, 16, 16. Mie brengen komt z. 13, Mk dOdt toen docht hem hem... docht ••• dat datAlexanders Alexantlef'S dóddt vryhedt loch de devryhe,:dt zyns vaderlandts ')lader/andts niet baaren baaren kon. zyns —

-

maken, flerk BAAREN, geweldige geweldige bewegingen bewegingen maken, fierk N. H. 849,14, fcbreeuwen razen, 849, 14, zoo bysfchreeuwen. razen. tieren. tieren. N. Ier baarde 't ros, weygnnde, hoewel hoewel 't't des ros , weygrende, baarde't des Van van hem ter hent befchrii den. 1108, was, zieh te laten befchrijden. ge'll'oon 'Was, 9, Daar Daar gewoon to8, 9, komt de baaren en buldren,. komt de Provoost Provoost aan aan baaren buldren; en Ge G e d. 167, 3z. (zoude) 167, 32.

woede zee De 'Woede Haar hoon2oedt met, Haar hoomoedt Hoe dul zy baarde, baarde,flryken. ftryken. BAARLITK BAARLIJK, duidelijk duidelijk.klaarbliikelijk. klaarbl~ikelijk. N. H. 5'0. sno, 16, meer diergelyke gedachten, gedachlw,baarliik baar/iik4iebleeken, /leb/eeke", 16 , meer eigenlijk bloot, worden verhaalt. Baar beteekent eigenlijk Huydeco.pers Zie H u y dec q,P ers Proeve Proeve van Taal en en open Zie van Taal Dichtkrinde 479. Di&htkrmde,, 11, U, D. bl. bI. 474 474-479. -

BAAR.. 13AAR..

B

A A. A A.

61

BAARSCHAP N. H. BAARSCI-TAP, , geréede gereede penningen. penningen. N. H. 202, .2, meer dan huize , acht 27, meer dan hondertduizent hondtrtduizent huizen, acht men men hierdoor 'WeeZen , van Van de de geenen, die hierdoor geruimt geruimt te wecz,en, geenen , die hun baarlchap hun baarJèhap.neering necringen en handtwerken handtwerken ,, in vreemde vreemde en 206 en gemerkt landen braghten;; en 206, , 13, 13, en gemerkt het het landen braghten baarlchap 'Van van yder van baatjèhap yder,, oovermits oovermits de de duisterheit duister/nit van uit. infchulden , quaalyk uiten infchulden, quaalykteteroamer; raamen waar, zoo .200 zoude men men niemandt :zoude niemandt hooger hooger., dan dan met met betaaling betaaling van duizent 'Van duizent gulden gulden eens eens,, belasten. belasten. Zie verder de de Zie verder aanteekening y vel d op op Hu Hu yde y dec. aanteekeningvan vanLel Lelyv eld c. Proeve II. D. H. D.,, bl, bI, 479 479 en en 480. 480.

BAARSTER. T ac.c. JJaar b. soo, BAARS TER. Ta a ar b. 300, I , maar met het aanbreken aanbreken des des volgenden volgenden daghs, dag hs.hebben hebbentwee tweege,gewaapende van Venus (/ enus de de baarbaarsvaapende ho/vendels hofvendels den den tempel van jÎt;r bezet: ter vertaling vertaling van van het hetLatijnfche Latijntèhe bezet : waar waar het ter iJgenitrix witrix dient. BAAT , beteekent BAAT, beteekent in in 't algemeen voordeel,, algemeen nut, nut, voordeel H o o ft , meermalen en komt en komt in in dien dien zin zin,, ook ook bij bij Hooft, meermalen voor. Meer Meer bijzonder bijzonder gebruikt gebruikt hij hij het hetvoor vooruitkomst, uitkomst, redmiddel,in in de de Jaarb. J aar 13,van vanTacitus, Tacitu s, 12~, redmiddel, 42. 124, 42.

Dat men men de dewaapenen 'Waapenenneederleggen needer!eggen moest moest,, era tm dit de eenighe baat 'was, was, die den teverwaehde eenighe baat den ellendighen ellendighen tt; verwaehten flondt. Ook voor hulp hulp, fpreekwijze te Ook voor , inindedefpreekwijze ten /Ion*. H. 268, baat komen. N. H. '268, 1, I, zy zy werden gebaat komen. werden te te r/lgh rugh gedreeven , achterlaatende achterlaatende zestien dreeven, zestien gevangenen gevon{!,enctJ ;.. mits mits dat van, bllyten fant Anthonis poort, dat vier viervendtls, vendels van kyten fant poort, aan d'anderen aan d' anderen te te baate baate quaamen. quaamen. Vergelijk ook Vergelijk ook 200, 35.202,9. 35. 2,2, 9. Tac.Jaarb. T a c. Jaa rb. 2;)0,

BAATEN , bevoorJeelen. bevoordeelen.N. N. H. BAATEN. H. 697, 697. 30, so, op voorneemelyk de ue/ke, als de de illerkfie flerkfi'e en voormemelykgebaat gebaCltby by 14 eike, als den jeeghemvoordighcn jeeghenwoordighenjlandt, flandt , de de zorgh, zorgh, om den om d'and'an;Ire bondtget,ooten tot tot gemeene gemune'weere wee re verknoeht verknocht te tt; dre bondtgenooten holden, meest houden. meest aanquam. oa7iquaw - Elders ontmoet men men de de Elders ontmoet het leven leven baaten, baaten , voor, fpreekwijze iemand !Jet doen bebevoor doen bouden.N FL 25., „I)e houden _. H. 14, 14, 25, "ne Engel/chen Engel/chen kreeghen kreeghen der ,teehondert dien 't't het leevtr, der t\leehondert, , dien dat men leeven boatte, baatte, datmen liefst had, had , als als in in triomf, trionf,...naa Engelandt ze liefst ••• natl Engelandttete 1-1 3 YoeH 'Y~e-

62

BAA- BAL. BAA-BAL.

voeren. H. H. d. voeren. d. G. G. 14.8, 148, 46. 46. [Joe Hoe Bit'on Bironhaar ha, wetgoede goededienflen dienflengedaan, gedaan,maar maarzy zy hem, hern, tót tdt drie'we! drie. snaalstoe, toe,'t't leven gebaat had. had. matJls leven gebaat BAATGIERIGHEIT. N. BAATGIERIGHEIT. H. 4o 40,, 2, N. H. 2., flaat~ flaat-en. baatgierigheid. Beceekent, baatgierigheid. even als als Beteekent, even BAATZOEKEL1JKHEIT BAA TZOEKELUKHEIT,, hetzelfde hetzelfde als als het ge~ gebruikel'Oke baatzucht. baatzuchtt. N. N. H. 65; 65; 1I, Hoezy bruikel\ike maagh Hoezy maagh by bloedt by bybloedverwandt b/oedverwandt fluwende, fluwende, de de by maagh, bloedt rechtmaatighe regecring, regeering, die die 't't gerneene rechtmaatighe tot gemeene nut nut tot 'wit mIJteenzydighe eenzydighebaatzoekelykheit baatzoekelykheit ye, ver~ 'wit huft, haft, met bastaardden. bartaardJen. BABOK , ruw. ruw, onbefchoft BABOK, onbefchofr menscl, menseh. BBr.r. 2°5, 205, Ik legd' hem hed2 toe, lR. van Franfois Fran;ois premier, premier, toe , van Uwer Ed. Ed. Second te worden Uver SecOfid te worden, , in' 't beftooten van den babok, die zich den babok, die zich aan aan zulk zulk een ten rozelaar rozelaar heeft heeft durven wryven. dttrveu ~pryven. 35, ~5,

Volgens Ki Kiliaan BAKELAER. Volgens li aan„lauwer-befie "Iauwer-befie bacca laurt." Geel. G-e d. bl. bacca lal/rt." bI. 282, z3\2, ZI. zi.

fen benaude tong isis zoo lcn benaude tong zoo bitter als als bakelaer. bakelaer. BALDAAD DALDAAD ,, uit uit het oude oude bal kwaad kwaad en en daad, daad, bbetetkcnt, eteck enr, volgens Kiliaan, „ma/ep,ctum volgens Kil i a a n, "male factum , male maleft-cium." ci mn." Voor baldadigheid, in in tegenflelling tcgcnflelling van van vroomheid, komt het het voor voor inin'I' aTa c.c.I-1Hi sist.t. 394 394. 35. 35· Gelyk Ge1yk ouwlinx in vroon2heit vroomheit en efl zeediA, zeedigheit, :heit, alzoo a/zoo wordt v,ordt 'er 'er nu fUt in inbaldaadt ba/daadt en en dartelheit darte!heit gem geflreeden. fireer/en. BALDAADT BALDAADT,, is, volgens volgens Kiliaa Kil i a an,n,wiens wiensgezag gezag Huydecoper, door ciat dat van van Hu y dec 0 per,ininzijne zijne Proeve if. Il. D. D. bI. 56, 56, s7, ~ 7, en en Weiland, vV e i I a n d, ininzijn zijn 1Toordenboek Woordenboek op bl. baidadig baldadig en balddadig, ba!ddadig, bevestigd bevestigd wordt, van het het wordt , van vorige vorige onderfcheiden onderfchciden, , als als zamengefleld zamengefleld uit uit bald flout fl:nut". en en daad daad,, en dus dus eigenlijk eigen lUk eene eel1e floute, /loute, onongebondene o o ft kent Etbondene, wocsic woeSJe daad. daad. H Hooft kent het in in dien dien

zin, zin,

BBAL. A L.

63

zin, zoo blijkt uit uit zUne zijneBr.r.273, zoo als a.ls onder onder anderen anderen bnik!: 273, !l5, waar waar het hetniet nietmeer meer dan grootevrymoedigheid vrymoedigheid 25, dan groote flechts zoozoo lichtelyk beteekent : Vcrgaave f/crgaave UU Ed. flechtJ lichte1ykdede beteekent: balddaadt deezer deezer aanrnoeijenis. aanmoeijenis. Meer nadruk heeft balddaadt woord in in de N, H. H. 895, 895. 26, !26,waar waarvan vanImbyze Imbyze het woord verraadt, gezegd wordt wordt,, dat hy hy in 't brouwenvan't brouwen van 't verraadt, gezegd 'dooroverdwaa'lèhe overdwaallche baldaadt door .baldaadt en z,yn' zyn' eighe eighe reukerellkeIntusfchen vindt men /oosheit verraaden men op op loosheit verraaden werd. lntusfchen vele plaatfen plaatfen balddaad balddaad gefchreven gefchreven, , waar, volgens volgens vele baldaad beter zou de voorgedragene onderfcheiding onderfchciding., baldaad zou voegen. Tenvoorbeelde voorbeelde diene dicllCdedevolgende volgendeplaats plaats voegen. Ten uit de N. H. H. 153, 153., 39, :~9, dat zoo zoo maghtigh ma/!:htigh een een meemee· uit de n1{!.hte ••• yetanders andersdan danvalfche va/fehevloekverwantvloekverWtHltnt,ghte . . . yet Jè!1appm, balddaadt en landtbet/clf droomcn zoude. fthappen, balddaadt landtbedelf droomenzoude. Eene balciaad waar Ecne enkele enkele reis ook ook ontmoet ontmoet men men ba/daad, men balddaad wachten. Zoo Zoo komt komt het het eerste eerste balddaacl zou zou wachten. voor in /icentia voor ter vertaling vertaling van van het hetLatijnfche Latijnfche licemia in de de zulx B r. 12.1. 1'1, 20 u/x zy 2ymet metuttgelaatener ut tgelaatenergie), ,lJi e~ 12, 13r. righeit en righeit en baldaadt baldaadt gaan gaan weiden, weiden. wits mits zy zy de de bur bur·pers onder ~ als en onwaardt onwaartJt als /!,egerS onderhebben hebben, als eigen. eigen, en als geleel1t. gemeen komt komt baldt/aad menigvulIn 't't gemeen balddaad vt:el veel menigvulleent. In diger voor dan dan ba/daad. baldaad, (tiger voc.,,r

boMeren, bulderen. BALDEREN, hetzelfde als als bolderen, bulderen. BALDEREN, hetzelfde Het bi~zunder van geweer of of Viet wordt wordt 1)1;z(iticier vanhet hetloslen losren van van geweer ende hoewei zvvan gerchut gezegd. gezeg,d.N. N. H. 392., gefchut 392, 16, 16, ende hoewelz'Y Van daar weeder fierk uitquaamen,baldrende daar weeder {lerk uitquaamen, baldrende fellyk op op zij fchreeuwen de 4tl2., 48, 48. zij fchreeuwenen en flaan flaan tie jtaatfchen. 6tautlichen. En 482, waapen: woord komt waapen ; leg,~en leggena(m; aan; haldren baldrenaf. af. Het vvoord H. 8°6, ook 806, 6, Toen die handthandt6, Toen ook onz~idig on.zildigvoor, voor N. H. 't balderen. busfen groove flukken fJukken aan àan 't busfen etJ en groove balderen. BALYDE, voor het het Latiinfche Latijrifchebalista. balista,Ta T ac.c.Hi iss t.t. BAL YDE" voor De balyde balydeder derv'jitiende viftiende keurbende, eurbende , vitmun3()9, 4~, De uitmutJ509,42,

tende in Itndt ~n grootheit /frootheit ,, finett /mettmet metgeweldighe gelVeldighelieenen lieenende de vyaidtlyke fpits vY0J:,dtfyke {pits ter ternetde,r. netder. Zie op bblyde 1'J' de , Zie verder op gelijk dit dit woord gelijk woord doorgaans doorgaans gefchreven gefchreven wordt. wordt. BALLON, een BALLON, een blaas blaas,, met leder overtrokken, leder overtrokken, een windbal. 4c5, 95, 25, :s een wind bal. .1$ r. 405, tI 't haar, zeidt zeidt 't haar,

.ze, ze ,

64

BAL-BAN. BAL--BAN.

geen kleene troost een ;e, geen kleene troost daar d. een hallon ballon te te zyn, zyn, daar da arm. der tI,rmtJf'J der geleerde met kaatfen. geleerde luiden luiden mee" kaatfen. BALOORIG , zamengelleld BALOORIG, zamengef1:eld uit het oude bal het oude bal en en oor , beteekent van oor, oorig van beteekent voigensK Kiliaan, oorig • volgens i I i a a n, afge afge. mezt 'Van van hoo1'en, hooren, diiewerf mat dikwerf en hetzelfde en met tegenzin tegenzin hetzelfde hoorende. Van Van daar daar wordt wordt het gezegd !Zoorende. gezegd van van iemand, iemand, die weigert weigert naar eenigen eenigen raad of die ofeen een bevel bevel te te hooren. H. d. .9, 26 d. G. Om , door H. G. I09, 26,, Om, gaande door een een tredt tredt gaande ftrafe, den den balóórigen, balddrigen, in in hun ftraJfe, draaventIe ,, hun hederf bederf draavende op den den teen teen te treden. treden. op 4

BALSTUURIG, wederfpannig,, euvelmoedig euvelmoedig , BA LS TUURIG , wederfpannig bal kwaad, kwaad , en fturig fturig van Jturen. uit bal Ge fturen. G e d. bl. 99, 99, 31. bI. 31 • 1 Balftuurige geluk geluk!! wat watbatfer hatfertegenfpoedt tegenfpoeelt! Wat ramp 'wt!l'jpannigh wterfpanni,é,,h is eIees? 1f~:zt dees? BALSTUURIG HEIT , wederfpannigheid BALSTUURIGHEIT, wederfpannigheid,, euvel. euvel· moed N. N. H. moed H. 610, 20, zeer naet naa nam nam zich de Prins Prif2s balftuurigheit der GefJtenaaf"en. de halftuurigheit 5'1.. Men Gentenaaren. 873, 52.. draaft geivaapent draaft gewaapent derveaarts derwaarts,, doorfnuffelt alle hoe.hoemet zulk ken; met zulk een' balftuurigheit, zieh len; balftuurigheit , dat eenighe dzich Prins uit te te cyjèhen. vervorderden den Prin,s eylèhen. -

BANDELOOS. BANDELOOS. Ongewoon Ongewoon,, maar maar minder minder navolgenswaarclig volgenswaardig is het het gebruik van dit woord woord in de de 41, waar van B Brr..•4.16, p6,41, vanllarlaeus gezegdwordt wordt: Barlaeus gezegd : Op zaterdag der naaste naaste weeke weeke zal .1 de groote fchool 'Vtm zyn' zyn' bandelooze hande/ooze (matelooze, (matelooze, aan aan geen geen wagen van maat gebondene) gebondene) rede, doorfpekt doorfpekt met met eenige veir'zen. 'Veirzen. vanPI Plato Zie ook 574, 26, 26, waar waar van at 0 gezegd gezegd wordt wordt:: En alhoewel alhoewel zyn andere andere werken werken om om 't't gemakkelvxt gemakkelyxt En, bandeloos (profa) in ',bandeloos (profa) befchreeven hefchreeven zyn, z'}n, enz. enz. in't BANDERHEER, BANDERHEER, waarvoor waarvoor men ook ook baanclerheer, baanderheer. banerheer /lanerheer of of bannerheer banncrheer gefchreven vindt vindt, is., volvol, is gens gens HIluydecoper u y dec 0 per op op Melis ,M eli sSt 0 k e. Ill. lIl. D. D. Stoke, bl. bI. 323 323, ZOO zoo veel veel als als banierheer, baniel'heer, dat dat is, is, die die in in den den krijg krijg ,

II A N. BAN.

65

krijg de de baffler droeg van van zUne zijne heerl~jkheid. heerlijkheid. K krUg banier droeg Kil i. a aann verklaart onder anderen anderen, door door Banverklaart het het woord, woord, onder dophorus,de de drager drager der der bande, dophorus, bande, van banda, banda, dat en voor eene eene menigte menigte van voor een een en voor van krijgsvolk, krijgsvolk , en en voor krijgsteeken werd. InInGelderland Gelderlanddroegen droegen krijgsteeken gebruikt gebruikt werd. de aanzienlijke Edelen. van vrije vrije HeerlijkHeerl~jk~ de aanzienlijke Edelen , bezitters bezitters van Banneryen geheeten, heden, Dus heeft heeft heden Bamleryen geheeten , dien dien naam. naam. Dus men 623, 66,, des hebben de gemaghge1'lJagh~ men in in de de N. N. H. H. 623, des hebben tighden van Gelderlandt en Zutven, naader verver. tighdenvanGelderlandt Zutven, om OM naader klaaring van de de Banderheeren, Banderhceren, groote graate en12 kleene klaaring van fteeden des [teeden des gemeldenVortlef2dooms gemelden Vorflendoam$ en en Graaffchaps Graaffchapstete doen, dagh daghgenoornen genoomen enz. Een Vertoog aver deze deze Vertoog over enz. Een komtvoor voorinin tot de Bamzerheeren komt dede In Inleiding 1e i din g tot de Bannerheeren Hifl:orie van Gelderland, Gelderland,door door W. "\V. A. A. van van Hiftorie van Spaen, , bl.bI.157 Spa e 11,I.1.D.D., 157en envolgg. volgg.

BANDT. Opmerkelijk Opmerkelijk isis de defpreekwijze fprcekwijze uit der; det. band op eene eene ongeregelde ongeregelde. hevige hcvige voor , op band [priflgen, fpringen, voor, wijze een raken raken, , in in de de N. N.H.198,19, wijze uit uit een H. 193,19, DePrins, De Prins, 'JlOclende behoeftig heit, en en 't heele daarheele heir, heir ,daarvoelende zyn' zyn' behoeftigheit, door uituitden doorge[chaapen gefchaapeneerlang eerlang denbandt bandttete [prin. fprini gen, tracl/tte door door alle tot eenen eenel1 kortea kortuJ gen, trachtte alle listen, listen, tot kryp;h te koomen. koomen. krygh te BANGIGHEIDT, benaauwde flaat na at der ziele ziele,, het het BANGIGHEIDT , benaauwde zij door zij door werkelijk werkelijk lijden lijdcn, , het het zij z~i nit uitenkele enkele vrees vrees worflelde met dus geboren. N. geboren. N. H, H.265; 265~ 47, 47, (z1j) (zij) worfleldc dus eenen de fmook [mook eenet2~Jleedoom weedoomenenbangigheit bangigheit, ,tot totdat dat haar de en 873, en vonken el1 vonken verfinachtten, verjinachttcn, —en 878, 16, tot dat tot dat rnenhun hun bedwelmt bedwelmtnu numet met de de fchaaduw men [chaaduw der der doodt, doodt, kryten en onder en kermen kermen der der uiterfle uiterfle bangigheit bangigheit ,, older 't krytcn leeven fchonk. quonfuys meMooghen , 't leeven [chonk. quanfuys uit madooghen, BANKEN,., hetzelfde als het het onduitfche onduitfche bankettcBANKEN hetzelfde als banketteeen gastrnaal vieren ,zich zich met met eten gastmaal vieren. eten en endrindrin1'en, ren , een a62, 49, ken vrolijk vrolijk maken. maken. G Ged. e d. 262,49, zei gaen gaen bellellen bcflellen nu lIU rechtevoort rechtevoort , Ik zed 'cr wat watkomt k017;tdaerwy daer WJ'ofof bankenmeugen, meugen. Dat 'er banken 7,ie Huydec. Proeve, III. D. bl. 127 Zie Hu yd e c. P 1"0 e vê, lIl. D. bi. 127 en en u8. lag. J. DEEL. I BAN. BAN-

66

BAN-BAR.

ten c. Ja ja aa rrb. b. 155, 5, tm z55, 5~ BANKET, gastmaal. gastmaal. T Taa c. ba geroepe:] (vocatum N. H 37, (vocatum ad ad eplllas). epulas). N. H 37, ba nket nket geroepen dien daag daaghen, dat de 52 hen , dat de Beer Heer Gas. Gas. 52 ~, Het geviel te dien [chatmeester des J(oflinx • • ••••• Schttz fchatmeester KOrlif2X . • • . pa rr Schett daar zich, zieh, neffens een hanket neffensmeer meervoortrtfa. voortrtfbanket gaf, daar de Prins Gavere,~ Egmondt eedelen, de Prins van van Govere Egmondt ~ felyke eedelen, en de Baroen van Monde Graaf MonGraaf van den Berghe, en Rampz. veldt p z. 9, 9, 17, 17~ 'Wet dt hy, tigny be7/onden. bevonden. Ram hy nevens mvens yulius zynen Julius zynen neef neef Adder Ridder van van Rhodos, gefe/teert R.hodos , gefelteert Yuliaan de Ruvere. Ruvere meede 'Van den Kardinaal Kardinaal Juliaan meede van den verjaaght door Paus Paus Alexander Alexander:: zulks zulks op dit op di: hanket drie ballingen ballingen te zaamen zangen. banket zich drie zaamen zaagen. BANKETTEREN, een gastmaal van het het gastmaal vieren; vieren ; van BANKETTEREN , een G ed. 119. .18. voorgaande banket. Ge d. 119, 18.

dis in in''tt lest van 't banketteren. Maar als als hy hy leit ter dis, Metalc. JJaar Ta a a r b. b. 254, 254, 39, 39, waar waar men men leest leest,, dat dat Sylla Sylla T a c. Nate werd omgebragt omgebragt,, als hy am te banketteeren ter taafel lagh. RARBAARLIJK ,~ op op eene wijze. N. BARDAARLUK eene barbaarrche barbaarfcbe w~jze. aardbooderns zoo barbaarH. 259, !l59, 20, dat prieel des aardboodems barbaaren tat tot een vat der lyk verwocst verwo(;st,, en een vat der uitheemfche vuylvuylzlen. r.is[e gemaakt , te zien. Nisfe gemaakt, BARBARISCH, voor het gebruikelijke gebruikelijkebaroaaljèh. BARBARISCH voor barbaarja. ooverlaft der meer dan Voor den N. H. H. 485, 485, 7, 7, Voor den ooverlalt N. clan tot noch toe geleeden. En barbarifehe tierannye tierannye tat ~arba1'i[che zoo En zoo op vele andere andere plaatfen. plaatfen. op vele

een basterdwoord, BARDAS basterdwoord, en en als als zoodanig zoodanÎoo BARDAS,, een doorKil Kiliaan Wo 0ord door i a a nachter achter zijn zijn Wo r cl enboek en boe kopgeteeopgetee::: kend wordtdoor , ter ter vertaling kend. wordt door oHo0 ft0 ft, vertalingvan van bet het Laexolaus (een (een fchandjonge) tijnfche fchandjonge) gebruikt. gebruikt. Ta c. tlinfche exaletus Tac. 272., 4>1., 42, Ende de Jfaarb. a ar b. '272, de roeiers, brtrdasroeiers , zynde bardas-

werden, naa /en, naa hunnen hunnenouderdoom auderdoom,, en kennis fen werden, dartelheeden , ge[or/eert. geforteert. Zie ''IIW 8. Yan dllrteJheeden, Zie ook ook z97, 297, 8.

BARM.

BAR-BAS. BAR-BAS.

67 6.,

BARMTE. BARMTE. Dijk Dijk,opboopfel ophoopfel van van aarde. N. H. H. aarde. N. 434, ,I, De nacht, een een deel kennips, kennips , ouwde ouwde net. net~ 434 ten. bulflers bu/flers en tonnen tonnen met met aarde aarde gepakt, gepakt, wer. werten, den te te kost kost geleit aan 't dichten dichten der der °opening. oopening. den Men fchoeide [choeide ze met meteen' een' houten heekel heekelvol volgefmeegefmeeop de de barmte. Nog Nog pennen;; zaaide zaaide voetangels voetangels op de pennen is barm en baarm in gebruik. gebruik. Branden,, zoo onzijdig onzijdig als als bedrUvend. bedrijvend. BARNEN. Branden N. H. H. 262 2.62,, 45 45,, Toen Toen barnen barnen de mosketten mosk-:tten at; af. N. 2.83, 16, 16, In Hollandt, Hollandt , hierenteeghens hierenteeghens, nam nam d' Am283, mi raai Boshuyzen, Boshuyzen, met met d'ilmflerdamfche d' Amflerdam[che vloot, vloot, d' Enkhuyzers te quellen; queUen; en barnde, op eenen eene" d'Enkhuyzers tydt,, etlyke etlykewooningen wooningenbuyten buyten de Noortpoort Noortpoort aj~ tydt af.

r. 3Il al. BARNING. Branding. Branding. B B r. 31 I ,, 36 36,, maar maar al .. BARNING. dus dus met met eere eere aan aangeleegenheidt ge/eegenheidt geraakt geraakt zynde, zynde, om U.Ed. om U Ed. Gelb-. Geflr. in in haare haan bezigheeden bezigheeden te fleuren, fleuren, dunkt my dat dat het het met meteene eenebarning barning door door den den dunkt my oven zal zal gaan, zoo zoo ikikhaar haarteffens teffens iet iet 'Verge, oven Verge , dat my ze/ven raakt. raakt. my zelven B4.A.RNTUIGH.Brandtuig. Brandtuig.N. N. H. H. 1168 BARNTUIGH. II68,, 47. 47. BARS , voor gemeenzaam. BARS, voor fluursch ftuursch,, isis zeer zeer gemeenzaam. Nlinder algemeen algemeen is is de Minder de uitdrukking uitdrukking bars bars van van aan~ aan. Dezelvekomt komtvoor voorinin de de Ram Ramp z. 10, io, 24 [chyn. p z. 2.4,, fchyn. Dezelve Opgeblaazen bars van Vanaanfchyn a(w[chyn was Was Opgeblaazenvan van hart, bars tleeze Laurens • deeze Laurens. BAS. Zeker BAS. Zeker gefcbut. gefchut. N. N. H. H. 137,, !l, Jan Pie .. Yan Pie. terszoon Hooft, Hooft, en anderen plantten plantten drie terszoon en eenighe eenighe anderen drie 't Dammerak Darnmerak van 't •••. om om bas[en basfen op o_p de de fleigher fleigher van Van Bas de markt tetebefiryken. beflryken. Van Bas komt komt de markt BASKAAMERN. N. H. H. 228, Alleenlyk werd BASKAAl'\'fER 2!l8, 52 5'1, Al!eenly,~ werd zyn Schipper doodt oOVerboordt boordt zyn Schipper getrofen, getroffen,dat dathyhy doodtoover wulpfche fpotzucht , eel? wyvenhul viel; dien dien zy zy,uituit wu/plche ipotzucht, een' wyvenhu! op zetten zetten en cp en met met baskaamers baskaamers ,gebonden gebonden aan aan armen armen I 2. en lz en

68

TI B

A S. A S.

beenen, in zee en heenen, zee zonken. kamers zonken. TIaskamers Baskamers ziin ziin de kamers

van Men noemt noemt nog hedm bed~n in in een eén geweer geweer rle van Basièn. Basfen. Men de kamer dat gecleelte gedeelte,, herwelk lading bevatten bevattenrnoet. moet. betwelk de lading Doch kamer met met het het geweer g~weer of of Doch thans thans maakt maakt de de kamer gerchut geheel uit; ; zelfs zelfs in in de de gefchuteen eenonaf!<':heidbaar onaffcheidbaar ()Thee Draaihasfen, voor7o-o zoover ver dieno9; no~aan aanfcheepsboord fcheepsboord Draaibasfen voor bdie in zwang zijn. zijn. Maar Maar Bas[enenenBaskamers Baskamersmaakten maakten in zwang Basfen alleen wanneer zij zij als alsgefchut ge1èhut alleen dan dan een een geheel geheel uit, nit , wanneer werkelijk De losfe los[e Baskamer Baskamer toch toch werkelijk dienen dienen moesten. moesten. De moest 'in de de Bas Bas geplaatst geplaatst worden worden,, om om het het ftuk auk ge· moest in ge , fchut volledig en voor lChut volledig en voor den den dienst dienst gefchikt ge[chikt tetemaker]. maken. De loop namelijk namelijk der Bas was was van van achteren achteren open. open. De loop der Bas Door deze opening opening fchoof [ehoof men men de de Baskamer Baskamer (eene (eene Door deze bus, gevuld gevuld met met de de lading lading van van kruid kruidenenfcherp) feherp)in in de de holte van holte van den loop loop,, in welken welken zij z~j paste paste,, terwiR terwijl men men haar haar voorts met het achterfte achterae gedeelte gedeelte door door eene eene pen pen in in voorts met de Bas bevestigde. bevestigde. Gelijk Gelijk men men dus dus heden heden voor voor ieder ieder de Bas Huk ge[c!Jl1t een een voorraad voorraad medeneemt medeneemt van van gevulde gevulde fluk gefchut kardoezen , zoo zoo had kardoezen, had men men bij bij de de oude oudeBasfen Basfeneenige eenige geladen Men 0-eladenKamers KamersofofBaskamers Baskamersininvoorraad. voorraad. Men vindt dus dusook ookinde in deHandv.der Han d v.d erStad St ad Amfl:erdam, A milerdam, vindt in eene 11. D. bI. IC92, cenc keure keurc van van 31 Jan. 1642, 1642, Ic92, in 3 Jan. D. bl. -

van den Mijne Heeren van den Gerechte Gerechte ordonneeren ordonneeren ellZ. enz. Mayne als nieuw Gejrchut, zoo oud als dat tlieu~l' ende verboort, (fat alle het Gefclwt, en Kamers mitsgaders Basfcn en Kamers daar daar toe behoomitsgaders alle Basfen moeten werden Aan de de Bas, 'Werden geproeft. Aan Bas'l'ende, rende, fal fal moeten gemak bij bij het het uit- en kamers meerder gema1, en ininkatners zaten, tot meerder zetten, twee handvatfels. handvat[els. DooiDoor deze dezekonden konden dus dus zetten , twee de touwen lopen lopen,, met met welke welke de de Spanjaarden Spanjaarden hunne hunne de touwen armen en verbruikte Baskamers verbruikte Daskamers aan aan de armen en becnen beenen des fcbippers vastbonden. fchippers vastbonden.

eigenlijk van van het BASSEN, wordt eigenlijk het geluid dcr geluid der BASSEN baffen, of blafl"cn b/affen genoemd. honden gezegd, anders baffen, gezegd , anclers

maar aan't aan 't heyen, 389, , 18, 18, maar heyen, briesfen, bries/etJ, en H. 389 N. H. uitluidende wordt basfen, t' onzer bas/en, ot/ur wall' uitlu~~et/de, wordt ghy lJhy

Overdragtelijkkomt komt het het voor {Jt1loegh gewaar. Overdragteh]k voor genoegh gevvaar. had zyn deerlykheit, 165,3z, dagh har! deerlykheit, en't en 'tbasfen bas/en Elke dagh 165, De overdragt overdragt echter echter fchijnt fchijm niet niet bloedtklokke. De der bloedt.klokke.

zeer gelukt gelukldg, ig.

BAST.

BAS-BAT.

69

BAST. Strop. N. N.H. H.2So 280,, 16 16,, De voorraadt BAST. Strop. De voorraadt .n flroppen 'Van ftroppw,, bevonden bevonden by by de de gevangenen gevangenen,, fireek flreek oover hen, hen , en en voerd' uit, het vonnis oover voerd' uit, vonnis,, dat dat zyzyteeteegnens anderen gevélt hadden. Alen Men hingze hingze aan alm ghens anderen gevat hadden. Zoo ook eyghe basten. 9 , gedreyght hann' baslM. Zoo ook 2o3 2°3,, 9, ht,17271' eyghe zynde met zynde met bast bastenenboom. baarn. Dat is,, van van aan aan een' een' Dat is boom te worden boom worden opgehangen. opgehangen. BASTAARD. Zekere foort foort van van klein klein gefchut. gefchut. BASTAARD. Zekere met twee H. twee flangen, /langen, ef2de ende twee twee H. d. d.,G.G.89, 89 II, , , met bastaarden, wezen wezende al zyn bastaarden, de al zyn gefchut. ge[ehut. Su r i r ey Surirey deS a int Remy, Rem y, Memoires Mem 0 ir es d'Artillerie. d' Art ill e ri e. de Saint T. I.I.p.p.757Svermeldt Le quart T. vermeldt Le quart du du Canon Canon de de Franee, bátarde de de 8 livres. Zie ook France,ououlabdtarde Zie ook Dictionaire dee Furetiére hethetwoord Die ti 0 n a i red F ure t i è r op e op woord bajlarde. bastarde.

BATS onderfcheidene BA TS en en BATSCH BA TSCH kornt komtinin onderCcheidene,, doch naauw verwante verwante beteekenisfen beteekenisCen voor. In die die doch naauw voor. In trotsch, [pijtig, fpijtig, ontmoet de N. H. van trotseh, ontmoet men men het het in de als Norrits ant1117; 4°,, En,, als Norrits hierop hierop batsch batsen antin 7 ; 4o 'Woordt worp de de Graal, Graaf, die die korzel korzel van van woordtgaf, gaf, worp aardt, en toen toen reeds reeds wel hem, aardt , en Ivel by by drank drank was, was , naa hem met het het dexel de:Jeeivan vaneenen eenengouden goudenkop. kop. Elders beteenorseh, hevig, hevig, of ook ook wetrbarflig. kent het norsch, weerbarflig , hards hard. kent het Zoo leest nekkig. leest men men van van bat[ehen tegen[poed. batfchen tegenfpoed tiekkig. Zoo enz. N. batsch ongeval batseh ongeval enz. N. H. H.275, !75, 48, 48, De De Graaf, door zoo zoo bats batseen' een'teeghenfpoedt,.... teeghenfpoedt, was door wasaan aan 4o. Ged, 99, 40. quynen van 't quynen van ongeneught. ongeneught. Ged.

Van Pan ba,fer bat/er stigma?, "jge~'al,Mevrouw Mevrouw,, en en lioord' hoordt men men niet. niet. Opmerkelijk ook ook is is de Opmerkelijk de uitdrukking uitdrukking bats bats vallen, vallen, N. de[orsheit forsheit beweezen H. 791, Daar de , beweezen in 't't verVer791, 8, Daar II. bluffer, tier der bondtgenooten geensginsinin 'I 't bat, bluffe?J bondtgenooten, , geens&im bats vallen aan bleek. 'Vaar Waal, den 'Vallen aan den den vyandt 'Vyandt bleek. v'Yand den vyand bats vallm 7,00 zoo veel veel zegi zegl,als alshem hemeen' een'hevigen hevigen bats valien hardnekkigen wederaandbieden. bieden.- — In l1ardnekkigen weder!l:and In een' een' eenig. eenigzins verfchillenden ver[chillenden zin komt komt dezelfde dezelfdeuitdrukking uitdrukking zins ,Toor 98~, 982 , 15 Wyders, terwyl '!oor IS,, Wyders terwyl de de Staaten Staatrn 't't geluk geluk I1 I3 blli. but-

7.

BAT-BAZ. BAT-BAZ.

baiter)zochten. zochten, 'Viel viel het buiten het hun hun binnen binnen 's's lands lands niet batsch alleen, allee , maar batseh maar bitsch, hitseh. Hier geeft batseh Hier geeft batsch blijkbaar een' minderen blUkbaar graad van van hevigheid hevigheid te te kenkenminder. graad bitsch. nen dan nen. dan bitseh.Kil i a a n heeft heeft het het woord woord Kiliaan mede opgeteekend, opgeteekend maar maar alleen mede alleen in in den den zin zin van van loos , doortrapt, doortrapt , waarin waarinhet het bij bij Hoof Ho oftt niet loos? niet voorvoorkomt.

BATSELYK. e d. BATSEL YK. Weêrbarflig, Weêrbarfiig, hardnekkig. hardnekkig. GGe d. 174, 19· 174 19. dich yur, yzer om my''tt hoofdt zoo batlelyk .Ach om my batfelyk te bieden, Welt rceden reeden hebt hebt ghy doch? Wat doch ?

BATSHEIT. T c. H BATSHEIT. Taa c. H iss t. t. 378 378,, 20, TO, dee::' deez' verduffen door opgeblaazenheit en batsheit .. waar 'Verduffen ter vertaling het dienen dienen moet ter vertaling van van het het Latijnfche wederfporring contumacia , wede contumacia, rfporring , zoo als het het onder onder den den zoo als tekst verklaard wordt. BATSIGHEIT. a c. Jaarb. jaar b. 1I5, BATSIGHEIT. T Tac. us, 34, 34 , (H] ( Hy eenighe dinghen daarby hadt) daarby gevoeght gevoeght rnet met meermeerhat) eenighe batfigheit (contumacius) als vailigh waS voor der batJigheit was voor hoovaardighe . belgzuchtighe hoovaardighe en belgzuchtighe ooren. Doren. fpreekwijze in den den bauw BAUW. Van hier de fpreekvvijze brengen ongerustheid bren. voor, in vervvarring verwarring? , ongerustheid brenhrengen, VOQr V66rt, orn gen. H. d. G. G. Io8 10~,, 38 38., V66rt, om het vdlk vdlk in gen. H. d. den bauw bauw te te brengen, ende flyfzinnigheidt ftyfzinnigheidt Van den van 't partyhouden te te doen doen flappen, flappen, lietmen lietme1~ gerucht gerucht l6dpen 16ópen enz. enz.

BA_ZE. BAZE. Grondflag GrondGag ,, van van het Latijache, Latijnfche, of ofliever liever Griekfche, Griekièhe, bafis. bajis. N. N. H. H. .0, 220, 21, 21, Niettemin, die, die, voor heenen eerlooze cerlooze flaaken, flaaken, werden 'Voor hemen werden feedert fcedert ••• voor van gloorié aangezien ,nu nu zy zy tot 'Voor pylaaren p:ylaaren 'Van gloorië aangezien, tot 'Van 't bekkeneel bekkeneel des des doorluchtighen doorluchtig hen Ruyters Ruyters baze van bar, dienden. Kiliaan Kil i a a n heeft heeft het het woord woord in dien zin zin mcde mc:dc opgeteeken1 opgetcekend.

BE· BE-

nEA-EEB. _BEA-LLB.

'71 "'f.

e,

1

BEAAMELEN,, hetzelfde hetzelfde als als beamen beamw, toertemtoertem~ BEAAMELEN men voortdurend men,waarvan waarvanhet hethethet voortdurendwerkwoord werkwoord is. is. weinighen, die Ta c. HH iift. 432, 5, 5, Eenighe Eeliif:."he 'weinighen die aanaanft. 43z T a c. .zienlyke zittllyke waardigheit , oft oft het hetver_liandt ver(landt in in 't vlaavla.'Jyen yen geoefeut geoeffetJt hadden hadden,, beaamelden beaameld(w 't't met metghedichte ghedicht:e reedenen. BEAANGENAAMEN BEAANGENAAMEN, , voor voor,, aangenaam aangenaam verver. oft zeer klaren,goedkeuren goedkeuren; een woord woord bij bij Ho Hooft zeer klaren ; een gebruikelijk. N. H. 634 634,, 3o 30,, Ghy Ghy vindt uu hier gebruikeliik. N. H. om nieuwen nieuwen Landsheer Landsheer in in te te hulden, hulden, een' een' niet, om zoon te ooverdraght van Kaizar Karel op zynen zoon en 887, 887, 5, 5, zy kenne "enne goedt, goedt, en be. beheäangenaamen. en beiiangenaamen. aangr-naame alle verbintenisfèn. verbintenisfen. aangcnaarne

BEAANGENAAMING. Goedkeuring. Goedkeuring. BBr. r. 5'21 521, BEAANGENAAMING-. 34,, Zoo verre als fits ik ik,, in 't opdraagen opdraagen myner myner His34 ben van tete zien Hoogheit , geweest geweest ben torien aan uw' Hoogheit, van een' eenig ander ander 'Voordeel, voordeel, dan de gloorie "}'an op eenig ootmoedige gegoedertiere beaangenaaming myner goedertiere beaangenaarning myner ootmoedit/: ncegenheidt, enz. neegenheidt , zoo zeer enz. BEADIEUIVEN. Vaarwel zeggen. B BEADIEUWEN. Vaarwel zeggen. BI'. 3°2, r. 3o2, een gladde tydt, en flibbert my 12.5,, De zoomtr ZOOM, is em handt, tel'wy! terwyl deeze deezezich zichopent, opent,omvrienuit der handt, vriente beadieuwen. den te bewelkoomen bewelkoomen oft te beadieuwen. Het vvoord woord,, dat van H Hooft smaakfelfchijnt [chijnttetezijn, zijn,verdient verdient dat van oofts maakfel geene navolging. geene navolking. BEAMPTSCHR_YVER , ter ter verklaring BEA:MPTSCHRYVER, verklaring van van het het N. H. Notaris. N. 202, 36, OndlJitfche H. 2020, 36, aan de bebeaan de Ond.uitfche Notaris. gerech. van gerechalle geheimfchryvers amptfclli'yvcrs geheimfchryvers 'Van arnptfchfyvers en alle hoogher flaande flaande (werd verboden ten onder hoogher verboden)) het ten older oft verneemfëIJriften. maaken tllygh, aft verneetnfthriften. maaken van tuyghvan bladeren bladeren voorzien. voorzien. Ge BEBLAADT, van G e d. d. Z3, z3, ll,

en boon Daar kruidt Daar kruidt,, en boom beblaadt, beblaadt, fiaat. .B] lllyt bloemkem flatlt. blye bloetnkens BE. BE·

72

BEB-BED.

BEBLOKKEN. Fletzelfde BEBLOKKEN. Hetzelfde als het Onduitfèhe als het Onduitfclie blokkeren. N. N. H. 354 , 32, 32 , Met een een ontbood blokkeren. H. 354, ontbood hy hy veele zyner veele 2)'12(1' troepen uit liollandt Hollandt opwaarta opwaart.\;; zelfs zelfs gcene die Leyde de geene beb/okt hielden. hielden. Elders komt Lcyde beblokt het voor het voor in den den zin zin van van verfchan/w bebolwerken. verfchanfen,,bebolwerken. J117I, 171, 16, 16, '}I'ordende hefloo!.:t uit uit verfcheide vetfcheirle wordende Jlaaghs liaaghs beflookt hoofen, waarin !lOolen, waarin zich zich de verweerders, met /lukken flukken boomen en en balken van boomen balken,, beblokt beb/okt hadden. BEBORSTWEEREN. Van eene borstwering eene bcrstwering 5,25 , 39 voorzien. N. voorzien. N. H. 5'2.5, 39,, Terwyl zich hier hier Terwyl zy zich waaghens , balken, baaIen, beborstweeren, met waaghem beborstU'eeren, baolen, eft en diergelyk fchanstuygh. fc!wnstuygh.

vertaling van BED van gerecht, ter vertaIing het FranFranvan het felle de justic. jwtic;;. H. G. Ztt,, 5, ende ende (hij) FL d. d. G. fche lit de quoin.... quam • • •• met met Navarre, I,Tcvarre. ende gróoten.11oet floet anende grdoten dere heeJ"Cl1, ft} Parlement zitten zitten,, in in 't Parlement if? zyn bed dere heeren, ons oordeel 'van oordeel intusrchen intusrchen is de gerecht. Naar ons is de van t,;ereeht. vertaling te woordelijk woordelijk,, en zou koninklijke flaatvertaling te koninklijke flaat. fiezetel,, of iets dergelijks, dergelijks, de zaak zaak beter uitdrukken. fiezetel 5 , 34 waar van N. H. nEn, voor Huwelijk. Huwcl~ik. N. H. 5, 34,, waar van BED , voor met de 11et de Engelfche Koningin het huwelijk van Filips met l\laria wordt:: Zelfs, by ircheiden fcheiden 'Van gefproken wordt van Maria ge[prol{en den bedde, behoefde behoefde Elifabet Eli/abe:,, naafte naafle erve tot erve tot den bedde, ift de regeeringe. die kroon, om te begroejen in kroon, tydt om fpreekwijze zich 'Van van iemand, iemand , BEDANKEN. De fpreekwljze BEDANKEN. De voor , over iemand iets. bedanken, voor, iets of eener zake bedanken, zijne dankbaarheid of iets zUne dankbaarheid, tevredenheid tevredenheid of blijdof iets o of t zeer fchap zeer gemecnzaam. gemeenzaam. betuigen , is bij Hooft fehap beniigen, ezaamen volkoomen N. H 4°, ,I ,, mits U'y al t'zoamen 'Volkoomen mits wy H 4o Hartoghinne neemen gcnoerrhen m/vrouwe de lJartoghilme ?leem en , qenoeo-benaan aan mevrouwe 6 hoogfle ber/allbedanom dan ten hoogfle ot,'sk~17lt1ende kunnendehaarder haarderniet niet dan zich, meenighkm. 3°, De De Prins Prim bedankte bedankte zich. meenigh2.74, 3o, ken4 274, getrouwheit van eenen eenen hondt. hondt, maals hie rtJa a ,, der g;etrouwheit maals hiernaa en 580, Heyrfen/che Kayzars hadden hadden zichbet zich bet 58o„ 48, de Heydenfche der Chrisdulden, jaa Jaa gebruyken gebruyken r/er Chrisber/anl,t bcda‘ nkt van 't duldet2, van 't vervolghen tmen dar. wm vervolghctJ der krysdienst dar; tenet; in krysdict1St, zelve. (Yeive. EDT)-

BED. B E D.

73

BEDBAAR vertaling van van het hetLatijnfehe LatUnfche BEDBAAR , ter ter vertaling lectiea. Ta Ten daage, daage, als Tac. lectica. c. Jaarb. J a a r b. 48, 48, 29, 29, Ten als Raadt 'Vergadert hy ••. zich krank krank de de Raadt vergadertwas, wasquam , quatn hy zich veinzende, geriraagen in een' een' bedbaare bedbaare tot veinzende, gertraagen tot aan d, de poorte 'Van poorte van 't Raadthuis. BEDELOFTE. Hetzelfde BEDELOFTE. Hetzelfde als gelofte.

Tac. T c.

a rb.b.7,7, 42, maar maar de de Raadsheeren ...begondentot JJaa ar Raadsheeren .•• begonden tot

klaghten, traamn, tot tot bedeloften, bedeloften , uit te val. val.. klaghten, tot tot traanen, uit te den, waal' len, tel' vertaling vertaling van van het hetLatijnfche Latijnfche vota waar het het ter dient.

BEDENKEN. Vermoeden, BEDENKEN. Vermoeden, fchroom, fchroom, in de de fpreek. fpreekN. H. wijze bedenken hebben. Ook had had hy wUze hebben. N. H. 197, 197, 4o, 40, Ook hy be'denken ,dat dat zyn' zyn' Hoogduitjehen floogduitfchen,, als als veel' veel' al alLWLuibedenken, terfeh gezint, en enNederlariders Neder/ar,ders hem hem luttel luttel toegetoege ... terfch gezint, daan, zich zich in't in 'tflatzn Jlaan omkeeren, omkeeren, oft oft,, ten ten minfte, min!te, flaauwdyk quyten quyten moghten. moghten. flaauwelyk BEDENKENIS. Hetzelfde als bedenking. N. H. BEDENKENTS. Hetzelfde N.H.

verzierfel ,, 't welk, 998, 49, .Een Een verzierfel verfeheide welk, omomverfcheide k urmenfaalen. faalen. l1edenkenisfen, bedenkenisfen, fcheen fcheen tiehtly lichtlykk tetekunnen BEDENKWAARD , waardig, waardig , om om bedacht bedachtof of over. over. warden. N H. SIS, 518, 40, 4o, 1'Oeghende voeghende de de Burgh. Burgh .. dacht te worden. grtlaf bedenkwaarde bedenkwaarde reedenen reede!Jen van vanweetenfehap ,veetenfchap graaf daarby. daarby. BEDERFFELIJK, Verderfelijk BEDERFFELTJK, Verderfelijk.. T Taa c. JJaa a rr b. b. 82. 82, de meefte 46, de meefte fnoodtheden /lIoodtheden ongeftraft, ongeftraft,enenveele veele eer-

lyke werken Iyke werkenbederffelyk. bedcrJfelyk.

BEDERFENIS. II95, 6, BEDERFENTS. Verderfenis. N. H. H. 1195, zich zelve zelve enendedekerken kerkendeezer deezer Gewefteninineen' ew' zich Geweften gronde/oozen bederfenis le te plonzen. plonzen. grondeloozen poel poel van van bederfenis BEDERVEN,, voor, voor, tot eene fnoode fnoode daad daad om. om. tot eene BEDERVEN deLati,inen Lat~inen corrumpere koopen, waarvoor··de corrurn.pere zeggen. koopen , waarvoor voorts werdt een van zyns Tac. JJaarb. 296,26, etnvan Zyll' aarb, 296, 26, voorts hem aan te {hUIVen bedorven,om om hem te brefJghen. brenghen. 1aaven bedorven, K BE. 13E.

74

BED. B E D.

BEDEUNEN. Schertfende Schertfende misleiden misldden,, bedriegen. bedriegen. N. H. Ntet dat N. H. 9o8, 908, 26. 26. Niet verneederde tot dat hy hy zich verneederde tot gunstlokking , en fcnnen dienstdie gunstlokking, formen van ge[eMMerde gefchilderdedienstbiedenis , waartned de men[ehen waarmet tie hieden;s, Inenfchen zich heedens heedens daags daags eerlyk bedeunen. bedeunen.

BEDIEDT, voor, , beteekenis , verklaBEDIEDT, voor,beduidenis beduidenis, beteekenis, verklaring. N. N. H. d'andre zyde ring. H. 765, 76$, 44. 44. Op d'andre zyde was t'aant'aanfchouwen een een hoedt fpeer, tot bediedt van [chouwen hoedt op op een' [peer, ftrydi, voor de vryheidt, en 857, 357, z5. 25, De ftrydl, voor De Prins Prins ••• vertoond' hem hem,, neevens neevens rondt rondt bediedt bediedt van 's 's volx yob; reehtvaardigh onbenoegen reehtvalfrdigh onbelloegen. hoe enz. Ook bedieden, enz. Ook voor beduiden voor beduiden,, en en bcdiedellis, bedied(et, voor bebediedenis, bediedfel, voor beduidenis , beduidfel beduidfel , zijn bij bij H o o ft zeer duidenis, , zijn Hooft zeer gegemeenzaatn. meenzaam. BEDIENER , voor BEDIENER, voor,, bedienaar. bedienaar. N. H. 1145, 1145, 4o, 40, N. H. leggende zich, onder Kooninginne,' geen geen [chaarfchaarleggende onder de Kooniflginne; onderhoudt toe, dan dan zy [cl'Jtr zy t't'haarent haarent den Befcher onderhoudt den Be. Ijieneren des Heiligen woords verftrekte. (lieneren words ••• . verftrekte. BEDINGHEN, Bepleiten. Bepleiten. Tac.Jaarb. T a c. Jaar b. 167, BEDINGHEN. 167, 112, 22, waar van eene waar van eene wet gefproken gefproken wordt wordt., die die verbood verbood: dat jeinandt zaake gelt iemandt voor voor 't'tbcdinghen bedinghen eener eener zaake geit aft oft gift orafinghe. oriljinghe. BEDINKEN BEDINKEN, , wordt wordt met dichterlijke vrij. vrijmet eene dichterlijke heid voor voor bedenken bedenken gebruikt. gebruikt. Ged. Ged. 79, 79, 31, 31, (ner(nergens is) gens zoo zoo te te bedinken Het gypen, gypen, als voor wind wind,, en zoo ZO() gereedt het zinIlet (ken. BEDODDEN BED0DDEN,, is is door door Kiliaan Kil i a a n enkel enkel in in den den van bedriegen opgeteekend. opgeteekend. Doch Doch het het betee. beteezin van kent bedekkenmet met eene eene dodde, dodde , zoo kent eigenlijk eigenl~jk bedekken zoo dat dat ook bij bij overdragt overdragt gebuikt gebuikt kan kan worcien worden in in den den het ook van bedweln2en,overfielpen,bedremmeld bedwelmen, overJldpen, bedremmeld maker, maken •. zin van Dus Dus vindt vindt men men het het bij bij H IJ °oft, ooft, N.N.HH814, 814, 16, 16, Prins, hedodt door den flagh (van de bus namelijk, namelijk. De Prins,bedodt hem door JJaa\T 'v regui reg u op i op hemafgefehoten) afgefchoten),, zoo zoo hy hy feefetdert ders'

E D. BED.

75

dert vertelt 't eerft Jert verteltheeft, heeft,meynde meynde in 't 'er een eerft dat flat 'er een getimmer florlte. flortte. 798, Iluk van 't't getimmer 798, 5,5,Zommighen Zommighen fluk geneughte ten ooghef.l zagh de geneflghte {londuJ ooghetauit: uit : zommighe zommighe flonden quyt2den van droefheit. droefheit. Ta bedodt : andre quynden c. Jaar J a ar b. bedodt: Tac. 173, alhoewel 173, 1. z. Hy,, in de fchielykheit der zaake, zaake, alhaewel bedenkingen teffens bedodt veele bedenkingen 'Van bedode , ••• heeft teevan vede . . heeft enz. In leen Inhet hetLatijn Latijn Haat: ken gegeeven enz. that: fJuamfJuam quamquarn Voeg hier multa fimul fimul ofunderentur. offunderentur. Voeg hier nog bij bij H. fuften de voorbaarighflen, voorbaarighllen , bedddt d. G. 67,125, 67, a5, ende ruften d. bedddt van z6 zef grddte gepeinzen; en door 't gewight yan gróóte gepeinzen; Taac. c. en T grootheit der Jaarb. 129, Dat eenighen door de de grootheit Ja a r b.98, 98, a9, beterfehap opgewekt tlinghen opge,,,ekt,, anderen anderen daar door door dinghen tot beterfchap bedot worden; waar het worden; waar het ter ter vertaling vertaling van van hebes bedot hebes-.. cere dienen dienen moet. eere .•

bewandelen ; een een woord van BEDOLEN. Dolende Dolende bewandelen; van H o o ft's's maakfel en met Hooft maakfel en met de de regelmaat regelmaat der der tale tale overeenkomstig. G d. 176, 14, Gee d. 14, overeenkomstig. ziet , in uw Flonkrende flarren, flarren, men ziet, uw zwinT~en, Flonkrende zwink.en, Goedigheidt , vroedigheidt , moedigheidt Goedigheidt, vroedigheidt, moedigheidtblinken: blinken .. de geen' geen',, die den den hemel hemel bedolen, bedolen , En de doof by byuw' uw' gloeijende gloeijende kolen. kolen. Schouw ik doof

BEDOOVEN , wordt eigenlijk eigenlijk gezegd gezegdvan van iemand, iemand, die in die in het het water water gedompeld gedompeld enenclaardoor daardoor overftelpt overf1:elpt is. Het namelijk verleden Hetis is namelijkhet het verledendeelwoord deelwoordvan vanhet het bedujven,, en het het eenig eenigoverblijfsel overblijfsel van van duiven, duiven, oude beduiven doof,, gedoven gedoven, hetzelfde met het het Angelfaxifche Angelfaxifche dudoof mergere (in het het water water dompelen) dompelen) bebefan. 't welk mergere teekent. Zie Ten Kate, Kat e,II.H.D.D.bl. bI.624. 6~4. InIndie die teek ent. Zie eigenlijke beteekenis H. eigenlijke beteekeniskomt komthet hetvoor voorinin de de N. N. H. 857, io, 10,waar waar van van het hetdoorwacien doorwaden eener eener hoog hoog gegezwollen rivier rivier gefproken gefproken wordt. wordt. Monpenfier, Monpenjier, geflort geflort tnet , en zyn ros 1'OS, en heel heel bedooven, bedooven, berghde, berghde, ter ter met zyn naauwe f/aauwe nood nood,, zich. zich. Elders Elders beteekent beteekent bet het zoo veel veel , bedolven. N. H. bedekt,, verborgen verborgen. bedolven. N. H. 304, 304. 15, IS, als bedekt Afdaalende Afdaalende flak flak hy bedooven bedooven in in rook rook en en vlam yJam,, order ed. 153, omler ontallyke ontallyke koeghels. koeghels. G G ed. 153, 1I, K a11 Maar Maar

76

BED. B E D. Naar ikikgeloove, ghyghy uwuw konst betoonen, Maar ge/oove,wilt wilt komt uetoonen, Dat ghydie dieraauwe raauweborst borst, fneeuw bedooven, Dat ghy , in in fneeuw bedooven, Wel gaar gaarzult zultflooven. flooven.

Zeer gemeenzaam voorts het het overdragtelijk overdragtelijk gege. gemeenzaamisis voorts bruik van dit woord woord in in dedefpreekwijzen fpreekwijzen in onheil, bruik van en meer in leed leed bedooven bedooven zyn, zyn, en meer dergelijken. dergelijken. N. H. 734, u, 12, {peurende fpeurende van van verre de 734. de onheylen, onheylen,daar daar G e d. 74, men nu kedooven men jedooven in in flak. flnk. Ge 74, 46.

o0 harten hartenpynelyk pyne!ykbedooven ber/ooven

in uw in uw leidt. leidt.

De overdragt wordt wordt ook ook op op voorwerpen voorwerpen van van ververDe overdragt maakovergebragt overgebragt denH.H.d.d. G. G. 1.4, maak in inden 1"'4, IZ, 12, Het hdf braght hraght met metweelde weeldeden denwinter winter over, hedoven over , bedoven tddnneelfpeelen. in dansfen, damfen , mommeryen, mommeryen ,enen tóónnce!fpee!en.

, befchuldigen BEDRAAGHEN. Aanklagen Aanklagen. befchuldigen;; in deferre bezigen N. welken de Latijnen Latijnen ook ook deferre welken zin de d'andren, daarenteeghens , achterH. daarenteeg!Jem~ achter1-1. 159, 159, !l3. d'andren, , enendikwyls bedraahaalt op op woorden woorden,, op opwerken werken, dikwyls bedrt!lavan den den geenen, geen en , die die met methun hunterter preeke ghen van ghen preeke plaghten teteloopen, zichnerghens nerghemveiligh. veiligh. loopen,yonder" vonden zich en heeft 112 , 34, en Ta c. Jaarb ] a a rlL II2, heeft Granius Granius Pifo Pilo Tac. bedraaglJen ooYer heimelyke heimelyke reeden reedenteeghens teeghensde de bedraaghen ooYer Van hier bedraagher, voor hier hedraagher, befflajefteit gevoert. gevaert. Van voor betnajefleit fchuldiger. BEDRAGH. Belang, Belang,aangelegenheid, aangelegenheid. H. d. G. H. d. édgh kreegh door wien in de 159, witn hy Iiy 't éógh kreegh in de gege159,2,. , door aldergrMtfle bedragh. heimenis/en van 't aldcrgrÓótfle berlragh. heimenisfen van

BEDRAYEN. BEDRA YEN. Inwikkelen Inwikkelen,verwarren. verwarren. Zie den den Feer Weiland l1eer Wei 1a n d op ophet hetwoord. woord. H. H d. d. G 130, G 13o, hem was gezeidt..•... dat hy — ~5, u'as vryn2oedelyk vrymoedelyk ~ezeidt, ' dat hy,. .• .5,, hem zich in bedrayen %ieh in meer meerkommers kommers dan dan6itbit bedrayen (zou). troost vonden N !2!U, 47, 47, Maar, Maar, kleenen k/eenen troost. 'Vonden H. 2ai, N H. hof in firydende zy ook ook alhier, alhier, en en 't hof;n jtrydendelyntrekkeryen /yntrekkeryen 5o ,9,, C., e d. 5°, bedraayt. bedraayt. Ge

Be-

BED. B E D.

77 71

Bedrait gedachten, Bedrait hen hen de gedachten, zigh wachniet 'IVeeten eelen waar waarvertrouwen,waar vertrouwen, waar zigh wac"Dat zy nietw (ten. voor met In iets bedraaid, met iets iets verlegen verlegen,, in in het het In iets bedraaid, voor, Latijn perplexus ,, waardoor i I i a a n het het zeer zeer gegewaardoorKKiliaan past verklaart, ,isis mede H. past verkla,art medezeer zeergemeenzaam. gemeenzaam. N. N. H. 113 bedraayt in 't wethouders, als zich bedraayt 213,52, , 52 , de wethouders, werk vindende, vindende, (werden) te raade raadebutane hunnetoevlucht to(wlucht te neemen 'e neem en enz.

Sterk drinaen BEDRINGEN Sterk dringen,, doordringen doordringen,, BEDRINGEN.• benaauwen. 17, Meer diergelyke gegebenaauwen.- N.H. N. 11. 520, 17 keer diergelyke dachten , baarlyk : met dachten, baarlyk gebleeken gebleeken worden , wordenverhaalt verhaalt: met ~I'elke oft het hetaangezien aangeziengeweest geweest zy op 't afloopen af/oopen welke oft Spanje ; oft oft op bedringen van 't zelve 'Van op het het bedringen Yan Spanje; zelve om het hetat:* aanti hunne te doen wie zal om hunne handt te doen gaan; gaan ; wie 't raaden? raaden? ,

bedroevend.N. N. H. H. 164 BEDROEFLYK, voor,, bedroevend. 164,, BEDROEFLYK , voor 19, vonden al te te bedroeftyk tnaar veden veelen••. .••vonden bedroeflyk het 29 , maar

daaghelyksch vervolgh meedeburgheren voor daaghclyksch vervolgh hunner meedeburgheren voor ooghen te te zien. ooghen zien. BEDRUILEN. Befchimpen BEDRUILEN. Befchimpen, , befpotten. befpotten. T Taa c. c. dikwyls met die hem hem dikwyls met fcherpe ahtwoorden bedruilt antwoorden bedruilthadt. hadt. Waar onder den den Waar het onder befèhimpt befpot tekst door befchimpt, befpot, , verklaard wordt. tekst door verklaard wordt. hiernaa 289, a heeft heeft de de fortuine fonuine Nero Nero bedruilt. 289 ,I,, hierna bedruilt. Waar men : illujit, ·Waar men onder onder den den tekst tekst leest Jeest: fpotlijk illufit , fpotlijk bedrooghen. Bij Bij K Kilia druyl hetzelfde i I i a aa nn is is druyl als bedrooghen. hetzelfde als en dit drol, en dit wordt wordtverklaard verklaard,, Ilomo homo facetus. Zie drollen, drolligh. ook droilen, drolligh.

Jjaarb. a ar b. 285 285. 48 48,,

BEDRUKKEN. Door drukken benaauwen. Door drukken benaauwen. N. naardien 't Spaanfche geweldt IJ. 921,, 26 26,, naardien II. 92r geweldt ~ Ijuaam'het Ne!rlandt teteankeren, ankeren,dreighde dreighde quaam' het in Neerlandt cl'Engelfche niet min, min , dan d' Engeljche niet dan de de Franfche Franfche kroon, kroon,tete bedrukke1i. kettrukken. BEDRYF. Werkzaamheid. N.N.H. JOOl,, 26 26,, Werkzaamheid. H. loor tien Hopman 'Segura, Span;aardt Spanfaardt van dappren tien Hopman Segura, dappren

bcdryvc. bedryve.

K 3

BE-

BBED. E D.

73

BEDR YF AL,, die die alles alles bedrijft bedrijft, , of beftuurt. bell:uurt. N. N. BEDRYFAL van Leices~34, st, 51, Robert Robert Dudley Dudlcy,, Graaf Graaf ~an Leicer~ H. 2.34, , de Ier, fcheen fchcen, , te dier dier tydt tydt, de bedryfal bedryfal van vandat dal ter Ryk. Ryk. ,

BEDRYVEND. Werkzaam. Werkzaam. H, H, d. d. G. G. 2I, !H, 7, BEDRYVEND. in treflyke ; Jland~ treflyke begaaftheden begaafthedenheeft heeftbyhyuitgenunt aitgem.unt; vastigh,bedryvende, bedryvende,z6rgvuldigh., zárgvuldigh •. vastigh, BEDRYVENTHEIT • . Werkzaambeid Werkzaamheid, kracht kracht BEDRYVENTHEIT van werken, N. N. H. van werken. H. 361 36 [ ,, 47 47 , 't was was,, zeeker zeeker,, een een Neer van vangroote grootebedryventheit. bedryventheit. heer BEDUCHTEL YK. Reden Reden gevend beduchgevend om om te beduchBEDUCHTELYK. zommighen van den ten. N. N. H. H. 78, 78, lo. 10. DochDoch- zommighen den ten. Raadt, Raadt, doende doende der derHartoghinne Hartoghimzebegrypen, begrypen,datdal liet beduchtelyk waare, waare,hen henonvernoeght onvernoeghttetelaaten laaten het beduchtelyk gaan enz. enz. gaan

BEDUCHTEN. Vreezen. Vreezen. N. N. H. BEDUCHTEN. H. 43, 43, 17, 17, OoI! Ook flond enz. 1212, Jlofld dapper dapper tetebeduchten, beduchten,dat dat enz. llUZ. 52, 52, van den ;nzofldeïhtit als 't geen vlm denvreedehandel vreedehandel inzonderheit als beducht wort houden." beducht 11'ort komt komtopóptete houden." Het woord is is Het woord bij zeergemeenzaam gemeenzaam en enbeteekent beteekentwei-nig weinig bij Ho H o aft oft zeer meer, dan het het eenvoudige eenvoudige duchten. mecr , dan opinari , zoo als BEDUNKEN. Meenen Meenen,, opinari, als K I i-K iili a a n het het verklaart. Ramp z. 18, JO, to, Daar was aan verklaart. Rampz. was 'er 'er evenwel, die, , dftóJt uituit bedunken, denden evenwel, die, 6ft 6ftuit uitnydt nydt, bedunken, Or bliezen. Hartoge in 't óór bliezen. Zeer gemeenzaam gemeenzaam is Hartoge in zich bedunken , voor, voo; fpreekwijze zich bedunken laten laten. voo; tsts de fpreekwijte voor inbeelden , zich diets maken, maken , van meening, zich inbeelden, 45, ao. En men zijn. N. N. H. H. 45.20. men meinde, meinde, van oordeel zijn. in in haaren vut:ft daardat zeifs zelfsdedcLandtvooghdes Landtvooghdes haaren vuilt daarom loeeh, , laatende laatende zich bedunken, bedunken, dat dat zy, zy,ontont~ om loech flaagen van , 't 't einde onmonflaagen van &en dienmeefter meefter, eindehaarder haarder onmondigheit... een digheit •••gekootnen gekoomen was. was. 232, 23z,52. 5'2.Zoo Zoo eenbedryf, bedryf, zohder zyn' , verdroot hem (den Prins), Prins), die zich zQrider zyn'orde orde, verdroot hem (den zicn dat het b~d[Jnken het der der zaake noch rypnoel; (Ion bedunken liet, liet, dat aan ryp. heit ontbrak. ontbrak.

BE.

BED—ZET. BED-BEE.

7P 79

BEDWINGEN. dwang noodzaken. N. BEDW1NGEN. Door Door dwang N. H. 662 , 43, by 662., t/e Majegraat M aj cflraat daartoe daart()c bedwo.7gen bet/wo '7gen by de door beroerte des volx. 8818, door beroerte des J 8~ 42, En de heer heer van van En de itiontigny... Montigny • ••was, was,door doordedebezettelingen bezettelingcn van [{aaKaatnerik , bedwongen merik, bedwongen geweest geweest te deyztn. deyztn. ~88, b88, 19, waar het waar het met met dwingen verwisfeld doe verwisfeld wordt, Zy doe niemandt. toteenighe eenighegezintheit gezintheitbedwingen, bedwingen s niernandt . •. .•tot nocht gedooghe dat yemaf~dl daartoe daartoe gedwongen gedwongen nocht gedooghe dat yemandt warde.

de fpreekwijze BEDWONGEN, fpreekwij21e bedwongen BEDWONGEN , in de bedwongen houden, voor, voor , befloten beflotenhouden. houden.Tac. T a c.Jaarb. jaar b. :128. a28. 7. Menbeval bevalhem hem nochtans... nochtans • ••zyn zynvaaderlandt 'Vaat/erlantlt t~ 7. Men ruimen, en ruimen. en zich zich binnen binnen de de veften asfilienveften der der iYi Masfilien. fen fen bedwongen bedwongen te tc hOllden. houden. BEDYGEN, BEDYGEN , BEDYEN. Goede gevolgen gevolgen hebben, vruchtdoen. doen.N.N.H. H.J i9, Eeven luttel vrucht 19, 29, 29, Eeven luttelbedeegh bedeeg'" 204, 5_ zyn' naar/ligheid fleftige raadzJn' nnarjligheid t'Uitrecht. ~o4. 5- Heftige raadjlatlghen had men zelden zelden ininfloffe floffevan vanGodsdienst Godsdienst; flaaghen had men Min gebruikelijk is de uitdrukking zien bedyen. zien ber/yen. Min gebruikel~ik is uitdrukking bedegen z,yri zyn,, voor, bevoordeeld bevoordeeld zijn zijn;; Ged Ged.. 53, 5S, 3o, 30. degelJ

Tot weldoen Tot weldoen,, door door het welk welk zoo zoo tallelooz' talleloo,;' een tal Bedegen zoude zoude zyn, J3cdegen zyn, en -vry van (Jnge'Val. vry 'Van ongeval. BEEOE. Van Van bier hier te beede be ede , voor, op een' een'on.* onvoor , op BEEDE. zekeren zekeren voet voet,, even even als als iets iets,, dat dat men men niet nietdan dan door door bidden heeft, als de de Latijnen Latijnen zeggen zeggen precario, heal , zoo als T a c. H in de fpreekwijze te beede beede houden. hout/en. Ta H ii sst. t. in de de ouwde rijkk tete beede 328,46, t. dat) de ouwt/e man't rij beede hield hield,, 32.8, 46, (,dat) orn haast haast over 't 'trek welk flondt /londt om over te Ileum. fJaan. In het Latijn naat hier: precarium feni fen; in2perium. imperium. ftaat hier BEEDEWENSCHEN. BE EDF,WENSCHEN. Biddend Biddendwenfchen, wenfchen tar ttr vovere, vota vertaling van bet Latijache Latijnfche vovere, vota facere, vertsling van het plechtigh Tac laarb. faarb. 102,18, Prjefters, in't in'tp!cchtigh 102, 18, de Priefters, Tac

I.

1, DBEL. D:&EL.

L

i "..

E. B B E E E.

go 80

beedewerichen, hadden hadden ook ~ep,t1ewefJfc!Jen, ook Drufus Nero aan Drufus en en Nero aan de Goodtn de Goodfm bevoolen. bevoo/cn.

BEELDELYK. In In eene Redevoering .Reclevoering van UEELI1ELYK. van Hooft Ho o ft rieven bl.S77,53, b1.577,53, wordt wordt aan rieven ir g i I i u s aan V Virgilius onder andere onder andere deugden deugden eene eene bteldelyke beeldelykelevendighetdt, levendigheat, CeriC levendigheid, dat gebruik van van beellevendigheid , uit uit het gebruik dat is. is, eene headen uitdrukkina; intu fehen geboren , toegekend. toegekend. De uitdrukking der' geboren, fchen komt ons komt ons voor voor,, van van ftijfheid ftijfheid en gezochtheid Dlet en gezochtheid niet vrij te zijn. vrij zijn.

achter achter ûjne

BEESTELYK, waarvoor llEESTELYK, waarvoor wij wij thans gemeenlijk thans gemeenlijk N. H. 10,'5, zeggen. N. 4Y, Qn 1os, 49, en beroaven berooven alles tnet alles) metbeestelijke beestdij keongefchiktheit, ongefchiktheit.

beestachtig ~eestachtig

der beesten. beesten. Ge Gedd 13EESTHEIT. Staat DEESTHEIT. Staat der

!llO,

16,

lFant hebwe/ welgehoort, gehoort,dat datmen, men,door door zulk zulk 'rant ikikheb gewalt, gewalt

boven menschheidt tnenschheidt vlieght, vlieght, dan Nu bovm onder beestbeesedan onder hcidt }'alt. heidt valt. BEETEREN. Verbeteren tEETEREN. Verbeteren,herflellen. herfl:eIlcn. N. H. 94, N. I-1, 949 f,29, WaartoeeerJlelyk eerflelyk1'a1l van noode was , volViens 29_ f1/tlartoc noode was. vol3hcIIS 't't Concilie1'an Trente, ciedewanzeedigheit Concilie Treme, 'JNl1Izecrligheit der dergeeste. getste. 'liken li; ken tetebeeteren. beeteren. vo,74,dat, 4°0, T4,dat, in zoo ZIJO '1/trwart {(IUH verwart tenen jlandt van van zaaken zaa!::en,bijbij ,vijlen teeghen hehoorelz flandt wijkn yetsyets teeghen behooren gefchiedde; welk op op een' een' fie/ Jlcl en enfprong fpro7!g niet t1Ïettete {JefeMedde; 't welk beeteren zynde zynde ,,men mengedwongen gedwongen 'Was, bequaamer was , tot bequaamer tydt toe, te te laaten laaten Itoeren. Jloeren. 591, 591, 42, 42, zyn zyneenighe eenighe 'Wensch en begeerte ,vas door 'tongelyk ongdykdes des wensch en begeerte was••• ...'t'tgeen geen door't 'Voorleden tyds verdorven verdorven bleeke,te bleeke, tebeeteren. bette ren, Bijzon‘voorleden der der een een reverlijk Tegterlijk vonnis vonnis te tebeteretL beteren, N, N, H. H. 995,4, 995,4, dat zyn' zyn'oordeelaars oordeelaars ,, als alskoopluiden koopluidenmeestendeels mctstendeels,, zich op geene geene krijszaaken, krijszaaken ~ en en min min op op de de be. hedie zich fehreeve teegbens Rechtenverflonden, vcrflonden lichtelyk , lichtrlykyets yas teeghcm fchreevc Rechten moghten., daar daar naamaals naamaaIsReen l!(Jenheeheehem uitfpreeken moghten iren tren aan aan viele. 'Vide. Vergoeden Vergoeden;; 987, 987. JO. 'T waar waar ook ook wel billyk,, dat dat die van VIm Brusfel Brusfel rle fcheaden, lchoarlcn, gelee. geleewel dIn ky by den den Kardinaal Kardinaal van 'V(Jn Granvelle, Granve/le, den dt;n Graaf don 'Ya!~ van

BEE-BEF.

8I 8z

van Mansveldt hunne huizets 'Van Mans'Veldt.,, en en andren, andren.,aan aan hunne huiuh eh vati een inboedel., beeterden. beeterden. Door boete boete de deitraf fi:rafvan eenLuis. mis .. inboedel drijf afkoopen. TTac. a c. ZZeed. e ed. d. e r m. 495, drijf afkoopen. d. GGerm. 495,2, 2, manflaght zeeker mafijlaght wordt 'Wordt gebeetert gebeetertmet met zeeker getal vat: van groot en kleen k/een vee, vee, groot a c. ja a r b. 9l. 93, BEETERING. Verbetering. Verbetering. T Tac. Jaarb. BEETERING. ons , de de noodt A., Dat Dat de fèhaamte [chaamte om., noodt de de armen armen.ded, a, zatheit beeteringe brenge. %atheitde derijken rijkerztottot beeteringe brenge. Herflelling. Hcrll:elling. 856, Zijner Hoogheit zoude gehevett N. H. 856, I I., Zijner Hoogheit zoude geheven N. H. vrijgeleifbrief oover gemaghtigden, "rijgele~ibrief oover tetezeinden,voor zeinden., voor gemaghtigden, om haar in in gefprek ge[prektete koomen, tot beetering beetering de, koornen,tot om met .haar des gister. onheyls van gister. BEE TERLYK. Verbeterlijk BEETERLYK. VerbeterlUk , , bijzonder bijzonder met met toetoepasfingop op regterlerlijke vonnisfen.N. N.H. H. 563, 4o, pasfing regterlerlijke vonnisfen. 40, Dat men alle allehunnes htlnnes gerechts gef'(~chtsvonnisfen, vonnis[en,beeterlyk beeterlyk Dat men magh uitvoeren uitvoerenonder onderge.geby eyndtlj'k g<Jwiis., by eyndtlyk gewijs , magh noetshzaame borghtoght. noe6,,hzaame borghtoght. II, 93, BEETERNIS. Verbetering. N H. 93., 4s, 45, waar van een' : dat zy, waar een' vader vacler en en herder herder gezegd gezegd wordt wordt: zy, 110(ht norht

oover eyghe eyghe wraak, wraak,nocht nocht oover 'Vernielen, oover oover verniclen ,

uit zyn, z;YIJ., maa r op 't gemeene nut "Jan den den huize huize ea en nut van

gecnen die zy z,y o11tler beeternis handen hebbe'J. onder handen hebben. beeternis der geene/1 vergoeding ; 954, vergoeding; 9~4, 6, Thans quaamen quaamen de flotvooghdt jlotvoo/{hdt Ryswyk Ryswyk en efJ8urghermeesters 8u1'ghermeestersvan vanMeedenMeedenblik ktaa,!!he'l. aan Hollandt,met me~ blik klaagskeq., aan de de Staoten Staaten van Hollandt, beeternis hunner verzoek hunner eere eereen enachtbaarheid. achtbaarheid. 112 beeternis verzoek om . . hunne 429I, Dat niettemin niettemin de de fn2eekelingen fmeekelingen .•• hunm: 4,9, 1, Hof , zoo wel tot tot Ilraffe, zaak., voor't zoo wel (lrnffe, als alstottotbeehee't Uof, zaak, voor aanleggen. Middel ternis hunt,er terT/is hunr.erfel2ade [dodemoghten moghten aanleggCll. IVliddel e e v. vv A van herftel, genezing ; T a c. I, g r. 508, van herll:el,gene:dng; Tac. Leev. A gr. 5o8, 10, io, Door den aardt aardtder dermenfchelyke men[chelykezwakheit zwakheit nochtans nochtans zyn de de bcternisfen htternisfentraager traoger fJuaalm. Het dandan de de quaalern. retnedia. Latijn Latijn heeft remedia. Herfl:ellil1~,

bij Kiliall.n, Kiliaan, die BEFAAME1\T. diehet hetdoor door BEFAAMENT komt bij verklaart aldifmllare, infam/aeuota uotaafpergere a[pergere verklaart, al. difama,re infamiae L 2.z leen

BEF-BEG. BEF-BEG,

82

kwaden zin zin voor. leen in eenen kwaden voor. Hooft gebruikt o o ft gebruikt het in een' 6o, 36, het een' goeden goeden:: G Geed.d. 60, 36,

?evens heele loop doet hem Zyns levens voor goede hem voor goedt befaameno befaarhen, in gelijken in gelijken zin zin bezigt bezigt hij hij ook ook befaamd zijne befaarnd in in zijne H. 288, : Lambertus N. H. !l88, 9,9.waar waarmen men leest leest: Lambertas Bortenfius Prister Hortenjius Prister en fchoolregeerder fenooiregeerder , man beman be. in de [aamt de Griek/ehe Lafaamt van geleertheit in Griek/che en en Latynfche taale. tyn[ehe taaie. Ook hU VV o0 nndel dit gebruik gebruik Ook bij de 1 is dit zeer gemeenzaam. Zoo leest leest men men ininzijn zijn Jo[eph zeel' gemeenzaam. Zoo Yofeph in bl. 41 Dothan , bI. DDlnan, 4I,, God [chonk fchonk uti dec; (fees gena, gena , vokk zyn Om uw volck zynoorfprong oor[prong nam dat uw Orn dat Uit dien befaamden Abraham.

BEFLUITEN. Door in Door fluiten fluitentot tot zich zich lokken. lokken in 2ijne magt magtkrijgen. krijgen.N. N. H. H. 486, %ljne 486, 34, 34, Daar kraft Daar kraft te kort pain, quam,was ~vas list list altyds haar te kort haar noorlthulp. noodthiiilp. lJe De vooghelen; het !loll; leindren bellooten I
In

G. :B13 E E G.

83

pais , en en als begaan begaan om In fchyn OM ,ltmk dank te van pais, fchyn Win te baaren, baaren, Gingt ghy den koning van 'Van Korinthen Korinthen randen randen Gingt ghy den honing aan. aan.

En N. N. H. 1238, 13, En H. U3B, van Leicester Leicester gezegd gezegd 13, waar waar van wordt : Ook Ook was zyt/ zyn' Doorluchtigheit wordt: Doorluchtigheit geenszins geenszins bebeheerfehappy der gaan om der Landen, om de heerfchappy I. anden, oft gaan oft voor voorzich zich zelve , oft voor iemandt iernandt anders. zelve, anders. BEGAAPEN. Overdragtelijk BEGAAPEN. Overdragtelijk voor voor,, naar naar iets trach. lets trachten of ftaan; ftaan, het Latijnfche Latijnfclie inhÎare. ten 480,48, ihhiare. N. H. H. 48o, 48, waar van van Don Johan waar Johan gezegd gezegd wordt wordt:: als hoope. als wiens hoope Zoo ook ook 345, 9., Oordeelende niet gerin6s gerings begaapte. begaapte. Zoo 345,9Oordeelenele elat dt: do zorgh des bewaarens, dat zoo een een bewaarens, zonderling van zoo fladt n2oestgaan, gaan dewyl fladt,, voor moest dewyl het een en en 't anhet een der teffens tefens niet der lIiet te begaapen was, wende)' wencld' hy her'marts '>'Ia a 1 ts zyn' zyn' gedachten. BEGAAVEN. Van waar wij het deelwoord be. waar wij begaafd in gebruik gebruik hebben. hebben. Ged. Geel. 191, 19 1 , 5, 5,

troetelflem bcgaavende Als zy zy,, met troetelflcm /;rgaavende de fnaaren, fnnaren, 't Gefchal 't Ge/chal der kkare klaare keel, door leengeluidt, keel, door 'Vcrrykt. verrykt. BEGANGEN. BEGANGEN. Verleden Verleden deelwoord deelwoord voor gevoor het gebruikelijke be§,ann. N. H. H. 2,01, 201,52, bruikelijke beAaan. 52, de grootheid der begane begat145c misdaaden. misdaaden. Zie ook 724, 724, 5o. 50. BEGEEFRECHT, BEGEEFRECHT , Regt Regt om iets iets te begeven. begeven. N. . . had H. 57, 3, 3· De Majeflraat Majeftraat ••• had zoo zoo 'Yee/ 'Yeel ge-

. . met het maakt, maakt, dat zy zy .•• het begeefrecht begeefrecht van deezen deezen flant (het (het fchoutsambt) fchoutsambt) beleent was. was. _Plat BEGEER. e d. abz, BEGEER, begeerte. begeerte. GGed. 261, 4r, 41,

Wat Wat is nou nou voort '}'oort itykert-buur Rykert.buu7" jou jou begeer begeer?1 L 3 L:3

BE· BE-

B E G, BEG.

84

T a c.] BEGEERTIGH. Begeerig. Begeerig. Ta atrl' b. b. 198, ~98, 19. c. jat den begeertighen Dat men den bcgtert/ghl!n naa naa nieuwigheit den den Dat men viyt maake. 'Voorganger voorganger en aan/lichter aanilichter tjuyt BEGEEVEN BEGEE VEN iemand iemand; voor voor,, veriaten. verlaten. N. H. N. H. zulx niet te duchten vield/lt hy 19,, ZltlX niet te duchten viel. hy de 19 landen, zoo hy ze ze eens eens aevinaarne, (1a!Wailme, begeeven begetlVl!fl zowv. zouw. Min gewoon is de fpreekvvijze iets fpreekwijze iemand van van iets voor , verfteken. bcgeeven, verf1:cken. N. H. 96, 47, dat het begeeven, VOM, van zulke onreede waar, zulke perfoonen performen (jls ghy ghy .••• waar , Van .. dezelve Llanien) te begeeven. begeeven. dezelve (.lanjen)

9!l!l 922

BEGENAADIGHEN, voor, BEGENAADIGHEN, voor, genade, is, gunst gunst genade, dat is, bewiizen. N. N. H. ao5, bewUzen. 2°5, 15, 15. Alle genaade genaade moest moest men men q!,aalyk die zich zich zoo zo~ qi/aalyk be(leedt befleedtachten achtenaan aan eenen. eenen, die hooghlyk in hooghlykbegenaadilfht begenaadightziende, ziende eer, ,eer ,eede, eedt plicht, in den windt windt geJlaaghen gellaaghen . . had. dCrt • •• had. H. G. 43, 4::;' 14, 14, H. d. G, De KOtiÎ'lg 1Co,,iNg . worp De ••• worpzyn' z,yn'jorist jamtopopeenige tenigekleenen, kleenen, die hy hy hddghlyk hóóghlyk optoogh optoogh en enbegenadighde. begenadighde. .l\laar Mau bij Vondel, v. A. A. vde vdc B. 13. nd e 1, G. v. kort.Gy Gy wordt misfchiennog nogbegenadigt, begenadigt, Beraad utikort. wordt misfchien

beteekent het, het , uu wordt beteckcnt misrchicn nog nog genade genade,, ciat dlt wordt misfchien is, kwljt[che lding van llraf verleend. verleend. van firaf i8 kwijtrchelding BEG-IFTING voor BEGIFTING. voor,, begiftiging. begiftiging. N. H. 76 76r,4o~ t, 4o, zynde ook 2lyndc ook huntie hume meening meening,, met met de de begiftim; begiftingder der ontfangersfchappen van b-ehoeve vntfangersfchappen van kryspenningen krj'spenningententen bthoeve der Algemeêf1[chap, den den Landtraadt te te laaten laaIen bebeder Algemeinfehap, gaan. gaan. BEGLANSTER. Vergrootende BEGLANSTER. Vergrootende trap van van beglamt. beglanst, 75, 2,6, G. e d. 75,26, Ged. ff7etr t'elkem zyn freer t'elkens uit zyn

as,

le,glanster dan het oit te vooren Beglamter opflaan opftaan,, dmJ vooren was. WC1S. 13EGOEDING. Van het hethier hieronder olldergernelde gemelde beBEGOEDING. Van goe-

BEG. B E G.

85

(de Ryk) Roerlen. N. 14 H. z~8, Ryk) had ten goe(len. 2,28, 18. 78. Hy (de had ten huwdyk Ma:-griece,, dochter Nik/aas Hooft Hooft: van Niklaas huweiyk tria,griete dachter van benoodight de welke, zyneighe eighe moeder, hier door Joor benoodig ht weike ,enzyn moeder,hier werden , hem. hem , mei 'Werden, met begoaing begouJill{S op nieuw,, middel middel om op nieuw 0 In leeVefJ te verfehafen. verjchnifen. keven te .

lJEGOEOT. Verleden deelwoord deelwoord van van begoeden begoeden, BEGOE DI% Verleden Thaw, verkundtmet voor,icn. N.N. l-L605, (j05,3S, verkllmltmetgoed goed. voor, kn. 38, Thafls, [chapt, hoe deez deez ,, een flokouwdt flokouwdt en wel begoedt begoedt man, man, fchapt, hoe '}'er gljfetiisbekoomen bekoomell had had enz. vergifenis

gravidam reddere BEGORDF;N. Bezwangeren,, gnp'idam reddere BEGORDEN. Bezwangeren woorddoor doorKKi feminom,, zoo ars i I i aan a a n ververferninarn es het woord begord , door klaard wordt:: van van daar daar het het deelwoord deelwoord begord, klaard wordt denzelfden Kililiaan i a a nverklaard verklaard pr proa egflans denzelfdenK egnans,gravida ,g ravid a 1J1UMU-. lier, vulgoo inch/cta, femm\:! enceinte, van van /?ordefJ) inciacta, ((Fr. gorden) Fr. femme Br. 347, 48. De begeerlykheidt begeerlykheidt der der begorde begorde vrouvrouBr. 347, wen is alleenlyk alleenlyk 't bedef jchepjel, ~vat1fleeli' wen is bede,-f van van 't't fehepjel , iwanneer ze onvernoegt ollvcrfloegt blyft. Ge S3, 29, 29, ze di 83, G e d.

Opdat ,, inctien DIJdat indien ik by by myn' myn' man manbegordt begordt, Eeu' wenfehelyke }I'en[chelyke vrucht tot totmyne mynefchoot [choot ti itflo rt. Ben'

DEGOST, voor,, begon begon of begonnen bcgnnnen, , is is 14i bU BEGOST , voor gemeenzaarn. N. N. IL Hoof zeer gemeenzaam. H. 3l) l, t, 12, Thans o oftt zeer Plans begost men men ook begost ook de de koetjen koetfenteteflachten. flachten.2.48, 248, 33,dic 33, die 't 'werk tootzen zouden zouden,, Pat wat z' in in 't werk bego!t bego4 ziende, ziende , toonen hart hadden. haddw. BEGRAAUWEN, komt in de vertaling vertaling van Ta BEGRA AUWEN komtin T 2. cC itu s meermalen voor, vertolking van van het het LaLa~ voor , ter ter vertolking tUS 8o, '22 (Hij) be~ T a cc.. .TJaar tijnfcfie a a r b. Ho, increpare Ta be. tijnfclie increpare dat de graauwt de flandaartdraaghers flandaartdraaghers, , dat de Roomfèhe Roomfche graatiwt hoop . oft ver/aaters joldaat eenen eenen ongereeg, ongereep, ,1den foldaat lden hoof>. verlaaters ~ H isst. t. 468,, 8, En begraauwd' den rugh rugh toekeerde tr-ekeerde H 468, S, óegraauwd' den hy 't't zaagen hy zaagenvan, van de de boodtichappers. boodtjchappers. flRGRAAVP,N. i aan, ook ook hetVolgensKil Kiliaan, 11EGRAAW N. Volgens nbefchantfen, muniN munire lOJ/a, fosja, val/o." N zeuae zelfde als "bcfchantfen, 1•1 H. 476, 476,

86

BEG. E G. )3

Havrech.• •• . . krysraldt 467, 30, 30, Toen Toen doet doet l-Javrech krysratltlthouden: houtJen: 467e daar verflaon verf/aan werd, werd, deryl de')l'yJ die die van van 't Slot zoo te te daar u'er1ee gingen, gingen, dat dat m'er m'erzich zichteeghens tet;ghensbegraaven begraaven werke moest. 64o, 6, 6, De , lagh moest. 640. De vyandt vY/Indt, ,nu, laghhecht, hecht.en en van achtre, ochtre, als alsvan vanvoore, Voore,begraaven begraaven orn om Nei van zoo 'wel J111oaf/richt.

begraven,, in in den denfiraks llraks op. OP" BEGRAAVING, van begraven gegevenzin. zin. N. H. gegeven 1-1. 187, 187, 47, 47, Zyn' Genaade, Ge1itlade, ververf/o",t door deeze deeze tyding eydifig., en zich tot hoon hoon ret:kenende, re,kenende, 110,t dat het R.on2ero, R.omero, zoo lang, tnet meteen eendiel dtelenkele enkele dat het zyn' ooghea ooghe'J hardde, [pat ter bebe[cht/tters onder zyn' hardde, fpat fchutters graaving uit. graaving

voor , begrafenis. begrafenis. N. H. H. 917, BEGRAFFENIS, 917, BEGRAFFENTS , voor, g, flarf mee berouw berouw,, en en verworf wrworfbegrafenis. begroflen;s. En 3, liy flarfmet op vele zoo op vele andere andere plaatfen plaatfen ; ; maar maar begrafnis ,, N. N. B. 577,20, tot begrafnis begrafrlis hunner hunner doodcn. dood"n. II. 577,2o, eenig ding met BEGRENZEN, met iets. iets.N.N.I-T. H. 676, 676, BEGRENZEN , eenig Dies begrensden zy den den tydt huns 46, Dies begrensden zy hum wachtens wachtens naa nRa 46, uiterlyk antwoordt aer rlerAlgerneine Algemeine Staaten, Staatw, eerst eerst viterlyk antwoordt ma den met den met den achttienden, achttienden , thaw thans met den laasten laasten VatJ val.; JI)nmaant. lrynmaant. OFUEN, , konit nEGROEIJEN Jwmt vooral vooral in de overzetting in de DE Tacit van Ta ei tus usmeermalen meermalen voor, voor, ter ter vertaling van coalefcere. Ta T a c. Ilet b 174, 174, 46, 46, c. J jaa ar a rb bet Latijnfche confefeert. alleen .elk, elk, man opdat niet man voor man, maar t2iet alleen thaar larden lardcn kgroeijcn zobden. etJ onzen naam naam hfgroeijm ZOuden. 23Z, 2,32, en luiden, in onzen door de outheit 33, zytide :zynde zyn zynfloutheit flotltheitbegroeit begroeit door otitheit des t'yx. rya:. BEGI1ONDEN. Onderzoeken. BEGRONDEN. Onderzoeken. B B r. 442, 442, 22, 22, gewyzeti,an. die ij'k die r,aa flan den dUI Tvortel wortel ""an boom van den lyk de wyzctl,an. den bo,rn dolf" om te tebegrontien begroflden hoe hoe de de vygen vygenzoo zoo uitfleemende dolf., om uitneemende

zoel zoet waaren. waaren.

BF,.

nEG. B E G.

67

r. 74, Recht BEGRUIZEN. Bemorlen. B r. 74, 6. 6. Rerh~ BEGR_UIZEN. Bemorién. tJverechtsch, maar in gelyken gdyken zin, zin, begruizen begruizende dekinkinaverechtseh.maar G ed.d. 78• 78. 29, deren alzoo alzoo hun hun eigen eigenbakhuis. bakhuis. Ge Q9, Wanneer het T Wanneer T zal zatdoen doenverflaauwen verj!aauwen Taagh, en Den Lisfebot2fchen LisJebon/ehen Taagn, en neerflaan ne!r[laan zyn zynwink. win"", braauwen; braauwen; oudts begruist van oudlS AI hangen zy, begruiu,, vol 'Volgouden gouden zy , 'Van zands II zal1ds

N. H. 763, 28, BFGRYP. Berisping. BEGRYP. Berisping. N. H. 763, !lS, zonde~ zonder eenighcn OrJdank te te begaan, begaan,oftoft t'r;enichenbegrype hegrype eenighen ondank ecenighen geftelt te 'Worden. geflelt te word.. BEGRYPEN. Voornemen BEGRYPEN. Voornemen,, ontwerpen. H. ontwerpen. N. N. H. , geport 789. ;52. De Brabanders Brabanders, geportvan VtmYohannes Johrmnes yu Ju789, 52, nius, Ridder ~aurgbermeester HurfJhermeesterder derfladt ftadt /1ntwernius , Rida'er .åntwer. pen weeder teeghens Shartooghenbos eenen pen.begreepen begreepen weeder teeg hens Shartooghenbos eenen H. d. G. 146, 21, om aahflagh. H. aal,jlagh. gaan wandelen, 1I'a?Jde/en, om te gaan elide bezigMigen bezightigen A begree. ende de timrneraadjen timmeraadjen die diezyzy btgreein den berispen, bU pen had. had. Ook in den zin van van berispen, pen bij Kh ii 1I ia a n mede mede op2;eteekend opgeteekend,, is het woord wDord bij Hooft is het Rampp Z. z. 29, zeer gemeenzaam Ram 29, 25. 25. De ••• De Prins Prins..• bef,reep ermtlyk,over over't vergeeten 't vergeeten bev-eep haar ernstlyk, derder be he 2., 25, ta'amlykheidt. N. H. 210, taam/ykheidt. 25, Alva, A/va,verneemende vuneemende vat 'er, 'M'ot 'er, t'zy,en t'zYflennaadeel, noat/ee!,inin 't landt te Kleef, Kleef, ge• gelandt te haiideltwerd, werd begreep... dien Hartogh htP,delt begreep • •• dien flartogh en en Raadt, Raadt, met jiharpe met Je Izarpe brawn, bruwn,oover Dover 't aanhouden Var. van d, art, ireederjpannighen zyhs 'J.l'tederjpamJighen zyns Koninx Koninx aldaar. aldaar. Misleiden , waarvoor BEGUIGHELEN. Misleiden, waarvoor thans begoochelen K i I i a a nverklaart verklaart het gezegdwordt. wordt. Kiliaan begoochelen gezegd OM ûch aludere. N. d~or N. 1-1. H - 44t, 441, 35, om verr~ Lich van verre door il/udere. katen zien, beleegherden., te laaten zien,enet!dedeooghen ooghtnder dcr bdeegherden. met met den fehyn den jthyn van 'Vaneen' een'nte,aankoomende mtr.aankoometlde hulpt?oep, hulptroep, tete befpotten komt het bt{!,uifhe!en Voor beJpotten voor in in de het voor &pi-Widen ir2 wille tete zyn van Rampzl'tln om te 19, 1I, in om hals hals te Rampz 19brel'f-erz :?teleacn Hartogen dieriaar die/laar _ die hern hun bebezeekeren 's flartogen {Jz,i/jhelrlc,, ende den Philofoolb PhiloJooJh hoemde. fIOcmde. -

1, D'ELL. I. DEEL.

M

BE. BE..

88 88

BEG-BEH.

BEGU1GHFN. Berpntten. Berpotten. N N H. BEGU1GHFN. H. 573, 578, 50, go) In't let Toorerajen ginizen vier lichte TfloreMjen gingen vier {peelichte quanten quantenzItten zitten fpee. uyze , de let,de,, beguighender beguighcnderuyze, de JJ-urgnermeeJt'Crs Èurshermeestersnatl. naa. TIEHAAGHLYIGIEIT. geBEHAAGTILYKTIEIT.Behagelijke BehageNke, , blijde blijde ges t. 397, 397, 27, daante. Ta T a cc 1-1 daante. I-l ii st. ').7. /fan den vierden /Ian den vierden van Cremom myllieen ww Cremone al, ar , vernamp 'llJylfleen vernamp men men het blinken blinken teikens der der keurbenden van de tdkens keurbenden ROlftter Rorfrter en 'VaR en rtal/felte, lialtfche, tot daartoe voortgevaaren, op tot daartoe voortgevaaren, de behaaghlykop de behaaghlyk. heit van firydt hunner heit van den den flryrlt hunner ruiteren r"iteren irt te. in 't 't een eerste. (Laeto inter initia cquitt;m fuurum fuul'ul11 praelior) praeIio.) initia cquitum

BEHAAL , voor , herroeping. BEHAAL, voor,intrekking intrekking, herroeping. N. N. H. ?nits hun hun des Kooninx Kooninx belotte.. 765, 2, mits belo/te. ah als zich ge. ge.. aan óraaghende toekoomende tydt tydt. draaghende tot eenen toekoomende aan behaal behaal Ahern; ende ende hy een' achterdeur oopen onderworpen /cher:n; oopen houden om dtkwyls 't hem geliefde, om,, zoo dtkwyls uit.. te le houden. geliefde, uit. viuchten yJuchten te vinden. 'Vinden. BEHAALING ; hetzelfde BEHAALING; hetzelfde als als het voorg-aande voorgaande 75r, 38, behaal. N. H. [-I. 751, 38, waar van bedenkingen bedénkjn~,en gege. waar van fproken wor,~t,, door de raadslieden raadslieden van VJn den den Hertog Hertogdoor de fproken worA agt tegen Anjnu ingeb ingeb agt;_ tegen dat dat plint van het het verver. van Anjou punt van d:'a~,„ omtrent zijne zijnc aanncming aanncming tot vorst (ier der Nede-r8ede-r. draLT, lllndcn, , 't 't welk welk de de Staten Staten val v,;n alle alle gehoorzaamheid lan'clen ontfloeg, ingevalle ingevalIe de Hertog of zijnc zijne: nazaten nazaten het genoemde verdrg in cen:ge genoemde verdr,lg cen;ge van deszelfs punten kwakwa· men men te te overtreden. overtreden. Dat Dat... naardien dit dit punt . . . naardien recM:;rs maakte, om om te te oordeelen de onderdanen tot rechters gebrooken waare waare oft oft niet niet,, jaa 'Wanneer 't veraragh gebrooken wanneer vitdrukkelyk uitdrukkelyk voor zich braght braght deeze deeze woorden, 'Woorden, In eenighe zyner ; het zyner punten punten; het,ten ten aanzien aanzien haarder haarder naazaaten , onderworpen 2aaten, onderworpenbleek bleekaan aanbehaaling. bch aaiing •

BEHAAVENEN ; beffuren. I3EHAAVENEN; befluren. N. H. H. 68s, 685, 18 18,, oft ofl raadzaam er'mare waare, die (de geestelkike geestelijke go:ideren) gOf'deren) niet raadzaarner doen behaavenen behaavenCfI ty liY luiden daartoe daartoe gerechtight. gerechtight. te doen 26~, so, 5°, om dat er weenig te haalen baaIen,, en grooter grooter B13 r. 26:1, heerfchappy heerfchapp, quaalyk quaalyk tetebehaavenen behaavcnenwas. was. Elders Elders komt komt

.n E 11

H.

89

voor in in den den zin zin van van bewonen, ~ewontln, bebouwen hebouwen, , komt het voor be/chaven, waarvoor waarvoor de de Latijnen Latijnen colere co/ere zeggen zeggen,, en en belcnaven, "ha venen, comere, comen, ornare, orna.re,colere", colere", ook Kiliaan K i I i a a n „havenen, ook verklaart. T ac.c.Jjaar b. 46, 30, verklaart. Ta a a r b. 3°, meerder 1l1'eerder getal getal fchepen) is 'er aan aarJ veerder veerdergeleeghcn ge!eeghcneilanden eilanden (van fchepen) geftrandt: en en de foldaa't, al1::oo die van 'Van geene menmengefirandt: foldaast , alzoo cultu), van waaren (nullo (nuIlo haminum hominum cultu), Jchen behaavent behaavent waaren fehen honger vergaan. vergaan. H. H. d, d. G. G. 1, I , 13, 13, Sedert Sedert hebben hebben "'Y den den inbrek inbrek Van vó!ken, uitJlortende wy vandie dieraal/we raauwe uitflortende Nóórden en en ongezegende ongezegende landduwen, landdllwen,over overhethet ten Nddrden behavenjle plek onzes aardbagan/ehe ryk en endeze deze hehavenfle plek onzes aardó(Jsanfehe dems dems,, gehadt gehadt;; ende ende ontrent duizendt jaren jaren wilde, wilder38,, Ende Ende al al waanen waanen wy wyanderen, anderen, nis. B r.r. 198, 38 dat Noorder regeeringen . • dat de dewanfehikkelykheidt wanJelrikkelykheidtder der Noorder regeeringen tegens de de formen farm en van flaat ftaat der derbehaavenfle óehaavenfte va/ken .• .•tegens volken tliet op op mag. mag. viet

BEH ANGEN.Bij BijKKiliaan BEHI\NGEN. iliaa n vindt onder dit dit vindt men onder woord ook de de overdragtelijke overdragtelijke fpreekwijzen fpreekwijzen bthangen vvoord behangen z,yn met zorgen, met metgierigheid, gierigheid, opgeteekend, met zorgen, opgeteekend, voor, zyn in. zorgen zorgen in2;ewikkc1d, ingewikkeld , daarmede claarmedebekndd bekncld, in gie. in • in gierigheid In gegerigheid verfl:rikt, verarikt , daaraan daaraanovergegeven overgegevenzijn. zijn. In de Tac. Ja a rb. 1°3.5°, liiken z'n leest Jos, 5o, Jaarb. l\jkcn leest men men in in de Een hy dat datarbeidt arbeidtuitflaan Uit/laankon, kon, een eer; .Een lichaam hadt hy flout hart, bedekker van 'Van zich zichzelven, ze/ven, bedraagher flout hart . bedekker bedraagher van anderen, hoovaardy vlaaiery van anderen, liens uffemmet met hoovaardyenen v/aaiery Elders ontmoet behanghen. ontmoet men men ook ook de de fpreekwijfpreekwijbchanghen. Elders Landvoogdy behangen ze met eene eene Landvoogdy behangen ~ voor, daarmede voor daarmede 5e2o, 7, dat hem hem bet hetgelyken ge~y kon bekleed zijn. N. H. 520, bekleed zijn. beleyder , met ZOlfW, met zesduyzent zesduyzentknechten, knechten, voor btleyder, zouw , VO'Jr et, tlVeeduyzentruyters Tuyters, t7rankryk te dierlen en tweedupent , ininVrankryk tedienen , , dfm elan filet groote Landtvooghdyen bchangen met de groote Landtvooghdyen behangentetezyn. zyn. Door handteekening BEHANTVESTE'N. Door BEHANTVESTEN. handteckening bevesTotriehtingvandit, enweerH. 491, 17, TotricntiT/gvandit, enweertilSen. tigen. N. H. nis van fcheuring, nis fcheuri 1'g, ontworpen ontworpenetlyke etlykeHeeren Neereneen' een' a' A/gemeine AlgemeineStaateo, Staat., form V(1'fjverbondt 'Vtrb()fldt, ombyby (j' form van , orn worden. behaptvest te worden. Elders beteeen .Elders ardrin, behantvest en ondrUl, bevan handvesten kent het 'Vtm haudvtsten voorzien. Van daar bekent het handtM handt111. 112

'7.

B E H' ti•

9°

handtveste Latijnrche flack , ter vertaling van net handtveste {latlt, fiet Latijache mUfI1(;ipium, Tac. Jaarb. in I' a c. Jaar b. 11,14. munuipium, in t 04.

BEHART. T. Stoutmoedig. BEHAR Stoutmoedig. N. N. H 38, .7an Jan H 136, 136, 38, Broek valCfltyns zoon, een u;nzeer zeerbehart behart man, deed, .Broek alentyns zoon, man, dted, tnet de trom op de nieuwe nieuwe brug brug, met tromomIlaan. omflaatl. H. 1 1. d. G. Be Koning met aangebore 115, 3'2, De Koning •...••behart behar! met aangebon;moemoex 15, 32, óigheidt ende 't flout flout betrouwen betrouwen op opz,yn zyngeluk geiuk en digheidt ende T a c. J jaar 279, 30, goedt recht €oedt recht enz. Ta a ar b. '179. go, Als hy dan ter ter aarde aardeen enkelemmert ;e!emmtrc lagh, lagh,zouden ZOUdUldedtKorKornel/en liondertmansenenandei andelul, naa dat datelkelk vellen en Hondertmans en , n6a hehardl 'Was (ut qubque audentiae audentiae habuisfct), habuisfct), toelO{l~ (ut quisque toeloo. behardt was pen en fchrijfkvijze van en hem hem vermoorden. vermoorden. De lèhrijfwUze dt behaldt van. beha1 in de laatst behart, in voor behart, aangehaalde plaats plaats,, fchi,int rch~int als laatst aangehaalcie eene drukfeil befchouwd te moeten worden, daar daar men drukfeil befchouwd bezwaarlijk aan een werkwoord beharden beharden denken kan ,

-

doen. N. N. H. 147, 38, BEHARTIGF1EN. Gefland BEHARTIGHEN. Gefi-and doen. H. 147,38, zagh men Daar mwd'd'Onroomfehen OnroomJchenhun hun.woord woordbehartibeha1·ti~ ,Daar zagh €hen, ende dewacht 'Wachtmet metyver yver 'Waarneem en, hunn' ghen , en waarneemen, omom hunn' eighe parthy ei€he parthybuiten buitentetehouden. houden. TIEHAR TST. Hetzelfde als als het het voorgaande behart, behart, BEHARTST. ongebruikeliike behartclI, en,, gelijk gel~ik dit dit van het ongebrujkcl~ike van bet beharten , zoo behartfen afkomstig. N. van bet verouderde H. 4:;I, veyouderde behartfcl1 N. FL 48i, van bet FratlfhOif Martini Stella 40, deStaaten Staatefi Ft'atlÇhoif Stella werwaarts de 4o, 'Wer'Waarts fluurden; , welgeleerdt hebbelyk puurden; eenen eenen Brusfelaar BrflSJdaa,-, 'we/geleerdt, hebbelyk H. d. G. 92, 34, en behartst. beha/tst. H. G. 92, 34, Dy de welke, welke, gelaat gelaat By de maaken, als maaken, als 6ft óft 'et 'ct daar daarniet nieteens eensopopaan aanquaam, q/laam, de konflen , om konflen was was, omdedeburgery burgerybehartst behartst een' van de hart , hert , zeide men oudtijds ook te h6uden. hóuden. Voor hart, hert, lIertfen, het Hooghartfen , hertfen , zoo als het woord in in het Eloogmen in den duitsch luidt. Dus leest men den Her t s p. van duitsch luidt. Hertsp. Spieghel, Spi e g hel, bl bI 76; 76;

Maarininditditbelle!JolleHollandswater-ryke water-,-yke p.ust Naar Hollands kust j/ erkeren, ja jatetewonen wonen, onshertfen hertfenlust. lust. Yerkeren, , isisons in den den Granida van Hooft Ge Ged. 38, d. 33, M~n's bloedt. 111,yn'shar/Zet) hartzet; bloedt.

21, 2,1,

en

H. BB EE 11.

91 91

en in den denTrouringh Trouringh van vaneats, Cats, bl. en in bI. 8o, 80,van van den druk druk in 4°. 4°. den Nu bidd' bitJd' ik ik maar maar alleen alleentnyns mJmhertfens hert/em zoet zoet ververNu (langen. (/angen.

BEHECHTEN.Vastmaken Vastmal{en, vastl1:rikken. N. IL HBEHECHTEN. , vastflrikken. denden fieer 33, Die Die ••• fleervan vanfleemert Heemert IlopluiHop/ui1064, 33, tien Koeboekum Koeboekum en airwel welniet nietbehecht behecht inin den enDu Du Ban, Ban, ah Terraderye maar hebbend" hebbende, uit uit ontydighe ?lerraderye, ,maar onrydighe ver'VertZl!laghtheit, hunnen hunnen eedt eedt en en plicht plicht te laffelyk laffelyk bebe.. tzaaghtheit, 12°4, 37, alzoo tracht,, ter terdoodt doodtverweezen. verweezen. 1204, alzoo wy 'W' tracht fchuldigh zyn flaan op op het het gewright gewri/jht van 'Van fchuldigh zyn acht acht te flaan tyde, ende ende niet niettetegehengen gehet/gen dat de de Staaten,ter Seaaten, terluste luste tyde, male bo, in quelling fjuelling en en moeile 'Yan een deel van een deel raazhollen, raazbollen, in hecht 'Warden. warden. hecht

IJ,.

158, 8, Maar, H. d. BEHEERBAAR. H. d. G. G. 158, Moar, gegelyk gebeurt gebeurt daar daar tnen men qualyk qlla.'yk behterbaare beheerhaare tnogentmogentinruimt, holp /zeden holpweenighworflelens weenigh 'Worflelenshen hendoor doordeze deze heden inruimt, Delemmering baemmering.• zijne magt, magt , zijn BEHEEREN. Onder z~ine zUn beheer ()parent denzelvem hebben. H.448, IS, (jttlrtflt tlenzûv{;fJ tydt tydt, 448, 18, N. H. liebben. N. tleed PrinJe vertoonen, 'Vertoonen, wat voordeei deed Sonoy Sonoy den den Prinfe voordect op by 't 't beheeren vanMuide, Muide, te tien Deheeren van Spavjaardt, /}J den Sp(lf~faardt, haaIen haalen 'Waar. waar.

'e

BEHEERZAAMHEIT. Gefchikt Gefchikt om ombeheerd beheerd te Wat blindtheit 931 , 48. Wat worden. bli1'ldtheit zoo zoo byster, byster, N. H. 93', wolden. N. die hem, naa tlie natl zulke 2.ulkeproevenvanbeheerzaan2hat proeven van btheerzaamhtit der aangehechte leeden leeden, aangehechte , eenigh eenigh der zelve zelve kon kon doen doen vervet.werpen? werpen ? eene heining heining omringen. Met eene omringen.Ta T c. c. BEHEINEN. BEHEINEN. Met 0772 ooftgaarricn teplan496, D.9, omooftgaardt..nteplan_ Zeed. d. Germ. G e rm. 496,129, Z e e d. d. Ook kumt komt het ten, en weiden weiden te te beheinen. beheincn. Ook het in ill 't ten, en 't gege. verfchanfen ,verjlèrken, ,verflerken voor. meen voor. N. N. H. H.651, 65i, meen voor voor verfchanfen M3 ~ I,9

92

B EH E H.,•. B

1, VOO1'tJ Voorts hegon begon 't't krysvolk krysvolh zich I. zich te be/uinen. Ta te beeheinen. T a c. c. Jaar b. 24". 24g, 19, Jaarb. 19, NoghtefcheelJhet vedintehe en, Nojhte feheen het vecl in te he en, een' bouw/tadt bouw,ladt uit vit teterooljen ,die be.beeen' rûotjen, diemet Inttgeen' geet.'vaen ve,:'en beint was. bfJint was. Elders wordt het liet in lil een' een'overdragtelijoverdra,gtelij_ Elders worcit zin gebruikt. gebruikt. II ac ac Zee zin Zeed.d.d.d.GGet;rr m. Ul. 494, 7:y 494, 10, io, 7;y (de Germaanfche (de Germaanrche vrouwen) !eeven dIm wet ritetbeivinde beh,inde leeven dan kuisheit (rl~pta kuishri: Eenander anderoverdragoverdragfcpta puJicitia.). pudicitia, Ecn telijk gebruik, gebruik waarbij waarbij het het voor voor beftllen telijk bepalen genomen genomen wordt , Lornt voor in in de de N. H. wordt, komt voo!' H. 747, 45, 45, Zommtghen Zommtghen van den der, R Paadt onbe• ')1(111 afldt Ilietenzich flieten zichwel we!yetwes yetwesaan' aan'dede onbe. paaltheit des paa/thdt des voorflels voorflds,, en en meinrien meinden men men mow moestdien dien beheinen met met eenighe eenighe wrknooping verknooping als naar beheif,en naarrechi ree'" betaatnde. betaamde.

BEHELPEN. Van Van bier hier de de fpreekwijze fpreekwUze met ietl met iets beholten zyn, beholfen ;yn, voor, in iets ietshulp hulp, baat, vOlJrdeel voor, in , baat , voordee1 vinden ;inin iets iets genoegen genoegennemen. nemen. N. vinden; :N. H. 36, 2!!, 22, lands (gelyk De grooten grooten 's lands (ge!yk de deinzighten inzighten 'Van van ptJrtyparty. fyving wat belank ook, flyvillg,, altyds altydsoover ooverandere, andere,van van wat be/ank ook, heene loopen) loopen) jcheenen fcheenen hier bier mce heene metniet nietquaalyk quaalykbehol. behol529, S, Zoo pen. 539,!l, Zoo eenighe een;ghe plaats plaats in't in 'tbezonder bezondermet ?/Jet foldaaten zal weezen, faldaaten beholpen beholpen zat .."eezen, die dieontfange ofltfan~een enononderhoude ze t't'haare haareeyghene tyghenekoste. kOj/e. Ta c. Jaarb. J a a r b. 9, 9, Tac. !l3. De Vroedfehap Vroed/chop ontflaaghen ontJlaaglJtfl van van't 'tfchenken [chenkenenen a3. De verwerpelyk is is daar welwc/ mee beholpen geweest, verwerpe/:ykbidden, bidden, daar met beholpen geweest. BEHELZEN BEHELZEN,, voor, voor, bevatten, omvattcn, omvatten, in een' een' overdragtelf,ken zin , zoo als overdragteli',ken zin, ab de deLati;nen Lat\jncll complecti complec!i bezigen. a c. Jaarb. Jaar b. 7, bezigen. T Tac. 7, f29. !l9. Dat Dat hervernuft het"erflujtvan van den tien vergooden vergooden rlugustus /Jugllstus alleen al/een maghtigh maghtigh was waszoo 200 groot een geveirt geveirt te groot een te behelzen. behelzen. 277, 277, io, 10,Deez' Deez'ilitu# het Calpurnier en en Calpflrnicr geflachte gejltzehte gelprooten, ge/prooten,ook ookveek veek voortreffel,ke adel behelzen. 'Voortreffe~"Ikehuizen buizenmet metvaderlyken vaderlykrm ndd behelz.en .. de doorluchtighe vermaardtheyt by b:y de ge. de.was waSvan Van doorlllchtighe vermaardtheyt de gee e v. meente. mewte. L Lee v. v v A A g[!: r. 511 5 I I, 26, 2.6, Britahnii iJritafinië 't 't grootste diedie van de ltoomfehe kennisre gt'ootste der dereilanden, eilaTiden, .van de R.oom(che kemli~(e Behelst behcl;t worden. 'lJ.'orden. In In de de beide belde laatste laatste voorbeeldedis voorbeelden is het gebruik van het het woord gebruik van woord te zeer zeer Latijnsch Latijlli:lch,, om om navolging navolging te te verdienen. verdienen. TIE13E-

B E E H.

93

BEFIENDELYK , voor, behendig. BEHENDELYK, behendig. N. T-T. H. 7,7, 3, waar lanx nen 'vaar lanxmen menbehehdelyk beh81idelykvyanat 1,'ytmatbin bin nenbrengen brengen kon. 200, Schombergh hhendelyk b.;hendel:ykorder onder 200, 6, daar Schombergh flookte. ftookt6.

BEHIPPEN; 700 veel'ab vastmaken,, verflrikken. verflrikken. zoo veetal,vastmaken Van hier de Akingen behipt Van de overdragtekke (Jverdra~teli.;ke uitdr uitdrkkitJgen in behipt in misdaad,'t't j!:lk, enz., m;sdrtad, Hooft zeer gegeenz. ,welke welkebijbij o ft zeer rneenzaamzijn. zijn.N. N. H. 179, In, 38, Op meCD!.aam Op den vyfden van den vyfdenvan hy... .13keimaant, dan bannen op op den den hals, 13loeirnaant, dan,, deed dt;ed hy • •• halmen Ina verbeurtmaakl'ng verbeurtmaakirg van , den van f12et vangoederen goederen, denPrins Prins van Ot-anje , als gequetsteMa. Oranje, als behipt behipt in ;11misdaadt misdaadtvan van geqlletste Ma· jelteit. felieit. 4o8 408,r4o, .40-- 1)8 Debezonderge bC20fiderpevraaghflukken vraaghflukken waade Wethouders ren • •• naa de fJ7ethollders in in 't fluk behipt. heMpt. Ta 't Iluk T a c. c. 75., 39, 39, bat JJaarb aa rb 75" DatininTiberivs Tiheritlsdaarteeghens daarteeghemeen een groote dapperheit dapperl1eit was ~J!asom • om op/praak te verfmaaden opfpraak te verfmaaden hy zelf en hy ulfbehipt beMpt in het het gewisfe gewisfezynertnoeder. zyner moeder. Waar heal et con(cielltiae het Lati,in Latiin heeft mat1'Îsinnexum illlicxumesfes esfe. cot2fcientiae matris Somwijlen ook ook woldt behipt , zonder Somwijlen wOldt behipt, bijvoeg" zonder eenig bijvoegfel voor fèl, voor fchuldig jèhu/dig Qebruikt·, 18. Don N H. 410, LIebruikt. N 410, 18, Louis, zyn' uiterste vlytvlyt te kort Louis, dien't dien' zeurde., t Zturde.dat dat ZY"' uiterste te kort viel behipten. B viel,,in in 't achierhaalen achterhaaIen der der heMpten. r. 7o, 70, 36, 36, Br. Om eenigen Om eenigen der derbehipte behipteperfoonen perfvonenitnpuniteit impuniteit toc t~· toe te' moogen fIJoogen zeggen. zeggen.

BEHOEDENIS. BEHOEDENIS. Bohoeding B;!hoeding N H. H. 24, !24, 38, 38, Boo-

behnedenit ven al deed 'Ven deed hij hijhun hunhoogh hOOI< hvoorliellen voorflellende1c behrwlenil van de Reon2lche 'Van de leere leereder der RtJom/chekerke. kerk&. En zoo zoo op op vele vele

andere andere plaatren. plaatren.

BEHOEDT. 43, die zich BEHOEDT. Behoeding. Behoeding. N. H. H. 74.2, 742,43. zich to; 101 behoedt behoerlt haares haares perfoons perfoomverplicht verplichtvinden. Vinden.917, 917, 42., 4 z , tot tot behoedt behoedt zyner zynereere. eere. BEHOEF. BEHOEF. Dienst Dienst., nut N H. aoo, 200, 44, 44, Zeekere Zeek ere koopluiden oover• 1eoopllriden van Genua Genua,, ale alemet metden denKoning Koning ooverkoomen waaren. en , achthondert achthondcrt duizent dui zentkroonen, kroonen.tottot leoomen waar behoef 11;Nederlandt oderlandt toteverfchaffen. hehoef van 't·t heir, heir,inin verfchaffen.

En

B E H. BE ff.

94 94

En zoo zoo op vele andere andere plaatfen. plaatfen. Wij zeggen En op vele zeggen nog nog in gelijken gelijken zin iets in behoeve van iernand iemamJ doen. doen. jets ter; ten behoeve Voor het BEHOORT. het thans BEHOOR T. Voor thans gebruikel~H,e gebruikeliy, had had behioren, ontmoet ontmoet men men b~i bij Hooft Ho° ft N. Dehooren, H. 532.,6, N. H. 5.32, 6, 't vermaan hoe wel hem vermaandesdes heeren hoe Ilem 't heeren Wm Ville J/tile • .•• wyzer had ",'e! wyze" be hl) 0 r tgemaakt gemaalit te te hebbe, hebbeoz. had behoort fchri.ift hij elders ook had Zoo fchrijft behoeft, voor, had behoeft, voor , had had behoeven.Zie ZieEr. , 215, behoeven. 215, 4.

BEHOOZPN, Begieten, Begieten , bevochtigen. BEHOOZEN, bevochtigen. Ta T a c. G e rr m. m. 496, Zee 496, 3o, 30, om IJoftgaa?"den Z e e d. d. Ge on; ooftgaarden te planten te planten,, en en weiden weiden te te beheinen, ócheinen,enenhoovell hoovell tete behoozen. óehoozen. Van Hopman BEHOPMANNEN. Van Hopman voorzien. Vaa Van hier het deelwoord behopmant, dat hier het cleelwollrd bij 1100 dat bij Ho° ft voorkowt. N. meermalen voorkomt. H. 254, een vendel N. H. 17, een 2,54, [7, knechten, hehopmant knechtefl, hehopmant met yan JanEylof Eylofvan vanGroninge. CJroninge. 7o2, 4, veertien veertien vendels..... vendels..... die, 702, die,genoemt genoemt het het Yriesch regemen t , en ten Jlriesch regePJent, ten deel deel behopmant behopmant byhy [dt,itgeweeke Vriezen, den geweeke Vriezen, den lleer Heer van wm Billy Bi!!y tot JatKoine/ K0l11el a. hadden. Zie hadd~n. Zie ook ook 721, 2. DEI-IOUDEL YK.Bchomlcns,oncler ondcrvoorhehou BEHOUDF,LYK.Behouclens, voorbehou ~il1g~ beding. N. H. 621, 5, dat ook H. 6n, ook de geenen, Keelltn, die die alalthat's de kloosters zyn...vrythans in inde kloosters of of genoodt/Chappen genoodt!èhappw zJn •• , vryheit van van geloove, {!,e/oove, en en van van gewaadt gewa·adt valet; zul/enhebben; hebben.behoudelyk ~ehoudelyk dat zy zy den den oov,rflen ooY~r(len der der kloostren, kloostren, ininalle alle andre andre dingen, dingen, onderdaanigh omlerdaanigh zullen zullen zyn. zyn. Zie ook ook:

6., 622,

I. I.

BEHOUDENDS. nEHOUDENDS. Onder Ondervoorbehonding voorbehouding,, beding. beding. van Hillst werd .. ..door H. 31, 31, 36, Deeze Deese Van Hdst werd door Pa,is Pa". N. H. ildriaan , ininzivn Adriaauden denzesten zes/cIJ, zyn teroep beroep gevest,ght, gevest;ght,hoehoewe/ wel hy h] .., ••• een een kek leek was was: behoudends behoudends ,dat hy tot tot by. by. ,dat hy zitters hoore geherdt inindedeGodtheit. koore kerkkiden kerklllidengeleerdt Godtheit.

BEHULP. , bijaand. BEHULP.Hulp Hulp, bijl1and. N. II. H. 7a7, 7'J.7,1I, Kan u, Kan qns

r, E I-1-13Ej. 'REIl-BEJ.

95

t,

ons ft daarin daarin te flaade flaade keotnen k9otnen,, lief liefzeal uI't ons IJehulp behap u ons daar toe toegebruykt gebruykttete%loam 'WorriefJ. Middel om te ons zyn zyn daar helpen adjumentum. adjumentum. Tac. 295„ 45. 45, Deheiren, Jaarb. Ta c. Ja ar b. 295. zelve had rinaeus AnflaeusLucanus Lucanurgeteelt, geteelt,eeneM groo& zelve had groot bk.b,hulp zyner zyner doorluchtigheit. doorluchtiglleit.

BEHULPELUK. Behulpzaam. BEHULPELUIL Behulpzaam. N, N. H. 979, 14, 979, 14, Oft datzyn' zyn' Majejteit, geryflykheeden, oft dat Majelleit , metmet geryflykheeden , oft 0[& tusfchenfpreeken,hun tusjchen/preeken ,hunkonde kondebehulpelyk behulpelykweezen. weezen. BEHULPIGH. Behulpzaam. N. H. 312., t17, 7, BEI-IULPIGH. Behulpzaam. N. H. 332., blusfen van den Ende om om in in andere anderededelust lustte te blus/en van de"vyandt vyandl behulpigh te zyn, hehulpi{!h zyn, wrook wraak hy, hy,met metbrandt brandt, zulk mis,zulk misdryf. Tac. T a c. 1-1 s t. 317, 317, 3, dryf· Bist. 3, Eu En. was was nuu hun met met geldl gel* of gunste behulpigh. of behulpigh.

BEJAAGHRN {treven, bekolack°. Najagen. doorjagen door jagen , ftreven BEJAAGH EN Najagen, men, achterhalen. N. H. H. 93, 18, zoo gink het het im. immen , achterhalen. zoo gink 93., x8, mers al tetevast 'Vast. dat men alles t' zaamtn gehaalt mers al , dat men alles t' zaamen gehaalt de twee voorzeide punten had. twee "'oorzeide punten had, om, ten uiteinde, uiteinde, de Daarentnsfen liond befaaghen te bejaaghen 373. 25, [)aarentus(en /tllnd hun hut; hem en den geeft moedt, hem den Staaten te verliegeen nyotdt, Staaten geen tydt teverliezen.om omn2iddel middelt't'hunner hunnerverlosling verlosJing te befaaghen. zen, bejaaghen. Ttisfen Steetibtrghen 875, 3f)' Tuslèn Stee1iberghen en Ha/teren, bejoeghen 875. 38, Balteren, bejoeghen de Kooningjchen • ••• zyn' achterhoede. Kooningfchen zyn' achterhoede. BEYDF.N op, op , naar iets. BEIDEN of BEYDEN iets. Op, naar Op , naar fi . 728, u, id, zonder zonder op iets op breeder breederordete orde te ietg wachvn. wacht,:n. N. H b. 264,2.9, /inderen uit eighe 264, 29, dnderen T a c. Jaar beJ'deTJ. Jaarb. eighe leyden. Tac· ''illidigheit, beiden de naa Corbulo. Corblilo. Toeven. vui,ligheit, als beidende 16, 51. Ged. 16, SI. Daifilo, beidt wat. beat wat.

PEJEEGBENEN. Ontmoeten, tegenk tegenlwmen ~ te tt: FETEEGT1 ENEN. Ontmoeten, omen 162, 8, /tls 41s hy nu , gemoet H 162 1111 zynen z'yl1en wegh wegh, gaan. N. II gemoét pan. naa BrribaPidt nail', zoo oover Naamen, l1aa Rrabanr/t naiJl, zoo gillgen gifigen oover Naamen bejteghenen. 469, Eedelen.. .• befteghenen. hem veele literen I feert'1l en en Eet/den 469, hem veele uS ketren van hier hier, bejeeghemt'hem hemKornelis J(ornelis , bejeeghente 25 In 't ketten N van DEEL. 1. DEEL. N 'Vtm

96

BEY-BEK. BEY—mi.-BE K.

Endt. loog, van Emlt. loos, 39, 'VIu, 39, Deuyl zy, ••• geen' Dcuyl zy geen' wcederweederflandt bejeeghenden. flandt bejeeghenden. BEYEREN•, wr.rdt BEYEREN wr;rdt van geluid der der fpeelende fpeelende van het bet geluid klokkengezegd. gezegd.BBr. r.414 414 49, klokken 49. /Jan Dan wil wil j·f ik 'cr 'cr «OIS ,ns raagbetzem oft nut raagbeezem oft boender in, om gut boer;rler in, lp ,Je oin tr: zit/} ziep rfe uit het flof en kleepel uit en de de fpinnewebbefJ fpinnewebben te Ie/eepel hèt flof ie tcdde" redden z:J, zy, on aan aan 't't oude oude beyeren beyeren te en te krijgen. krijgen. BEITEL , kornt BEITEL, komt in c i t us 5meernialen meermalen voor, inden den Ta Tacitu ter vertaling ter vertaling van van het het Latiinfche LatUnfche C1!fJt.lIS. 't't welk overdragtelijk beteekenis van van een' eenl overdragtelijk gebezigd gebezigdwerd werd ter ter beteekenis hoop voetknechten, , in vorm van bdtel of of hoop voetknechten in den den vortn van een' beitel wigge gcfchaard. gefchaard. Z e e d. d. d. Ge G e rr m. rn. 489, 34, Hunne wigge Zee 489,34, Puny. Ilaghord, wordt by beitels {laghordc tzaamge1'oeght. liet be~ beitels tzaamgevoeght, Het be. hoeft wel geene g-eene herinnering herinnering,, dat dat 1-1 1-100 ft in in dezen hoert wel o oft geene navolging geene navulging verdient.

Met eene kade BEKAADEN. :Met verfl:erkcn. kacle omgeven otngeven verrcerken. it..o7, ilil. aa. Deeze, Deeze, hebbendt N. H. IL07, hebbendt wat· gelJadt wat tJds iyds gebadt bekaarlen, ontfi,gen om zich te bekaaden, ontfingen herJ zoo ratll/welyk. hen zoo raaowelyk, H. dd. G. (8,6, van d' eelle eene zyde decd (8, 6, van deed h)' h, báaden beiaden de Idfrili.6d,m, aan alle 6,rden daarze daarze 'l'aadbaa/' alle ólÎrden .l.óirjlr6ótn, aan wa-adbaar was. was, BEKABBELEN. BEKAIJBELEN. Al Al kabbelend kabbelend befpoelen. hefpoelen. N. IT. H.

3 JO, 41, 41. Deez,aan Deez, aan ean' um' engte, engte, daar daar t r b,d~ vo, T van bldg. ten, ten ~ een eenIlleerken Meerken van binnen, bilJnen, den dyk dyk bekabbelde, bekabbe/de, hield Meld flal.

BEKALLEN. BEKALLEN. Door Duor kallen kallen,, kouten kouten., overhaler, overhalen. N. H. H. 364, 364. 3, 3, Champaigney Champaig1'lt:y,, dat pas pas beezi,h beezi!!h op't op '1 aat , tot vofehaffen B.aadthuis, Raadthuis , om om de Majell, Majtfl'aat, vetfchaffclI van eeldt te te bekallen. bekallen. 767, 7(,7, 41, 4 1 , Norrits, ten ei,de eil/de van van geldt KoenDirxzoon, Dirxzoon ,enteffens raadt raadt,, verfoeitle velfoeide Koen tef/cm zich zich ze/ven, te te lichtlyk licht/yk bekalt bekalt van hem. nem. B TI r.r. 504, 504, 9, 9, zelven. Radde ons de de eere eerc van Van U .Ed. Ed.Gcstr. Gcstr.tnon‘delinge mot7ddillg~ liadde noodinge gebellren,wywaaren,viellicht, noodinge hier hier moogen moogen gebeureIJ, wy 'Waaren, viel/kht, bekalt hekaltgeweest geweest om in ttl dezen de:en herfst nerfSInocheens 11(J&heem ter Kolve Kolve to 1I koomen koomen houten. Ruu·ten.

BE·• BE

B E K. BEK.

97 97

BEKALLING. Overreding. BEKALLING. Overreding. N. H. FM, I 18~, IS, N. H. Dat zr,mmighJ3 booze hooze geesten geesten pooghden pooghden. doorzulke zulke Dat zGrnmighe , door omweeghen er) omweeg/u!!/ en bekallizzgen, bekalli/zgcn, twist ftooken. Bij he· twist teteflooken. beflaat hier hier het basterdwoord kctllillgen naat basterdwoord pel/ua/jen perfuafien op op den kant. den BEKEEREN. Eenig BEKEEREN. Eenig ding bekeeren. , tot tot ding tot tot iets bckeeren iets doen iets doen firekken {hekken,, tot tot zeker zekergebruik gebruikaanwenden. aanwenden. De penningen . werylen N. 1H.1. 145 N. 145,, 5o, 50, De penningen • .•• werden tot tot betaaling der bekeert. Detaaling dernieuwingekoome nieuwingekoomekrijsluiden kr~isluiden bekeert. OM de 14, Om de vruchten 763, 14, vruchten daaraf daarafteIebekeeren bekeerenten len behoeve wm van 't'tLerndfchap ze vielen- Ta behoc"Je Lnndfchap daar daar Ze T a c. 14, 3, Caefar achtende Jjaarb. a a r b. 14, • ••'t '1geen geen achtendedat dat men men... hadt. 't geval verfchafte, vel/chalte, tot totwysheit wysheittetebe4e,ren bei et ren hadt. E,en lusthuis, FI. 638 N. H. N. 638,, 44, Een leegher, lusthuis, ftaanJe flaande in in't'tleegher, werd bekeert 'werd hekeert tot een een gasthuis. gasthuis. Van laatste voorvoor. Van dit laatste beeld is ook beeld ook het hetdenkbeeld denkbeeld van van verandering verandering niet vreemd. -

BEKEER_LTIKHEIDT. Geneigdheid om zich te BEKF,ERLUKHEIDl'. tebe. bekeeren. [-J El d.. 51, II I, Een Ecn deerlyk keerL'l1. d. G. G. SI, deerlykcling ding . •. als ah achthaarfie der overheden d' acht"ailr(le overheden zynen zynentoevlucht toevluchtnemen mmen moet tot verl6dghredenen, bekeerlykheidt wrlóóghredeflen,enendede bekeerlykheidt der wewe. derheii /gen. (JerhO! igen. BEK F N. Bekentenis BEKFN. Bekentenis. N. IH. J55, 44, 44, Laat Laat on! on! I. 155, dan noverleggen, minne, noverleggen, oft olt die dieluiden, luiden,ook ookmet metder der mirme, tot in verzeekering te brengen tot licken, b,kln, 't el1Lalidt 't Lalldt in lIerzeekering te brenJ!fm ~ï'. H. d d G G 58 58 6., 6, om om d' achterklappers achterklappentetebren. bren .. 2T. , gel/ /et rede gC/11ót rede., ende wdebeken beken van 'Vandedegehddrzaamheidt gehóó r zaaf1Zheidt, the flle zy zy2yner zynerliJajefieit MfJje(leit • .• fchuldigh jchulJigh waaren. waaren. T TaCt a c. J a arr b. h. L86, ,,86, 36, 36, Eride hy hy ••• beloont het het fpoedigh jpoedigh Jaa bri,en bi'" en van 'Vr711 fintontus l/ntom ltS Nataiis N atatisenenCervarius CervariusProculus Proculus tnets mets firafelooshelt. jtraffelooJhczt. -

[(ENE T_,SVAT. Verzamelplaats BE,K Br~KKENF:ELSVAT. Verzamelplaats van van bekkebekkemelon neel.'n voigens v(jl~ens het het oude oudegebruik gebruik van van vat 'Vat, ter beteebeteekepis bevat. Zie kenis V;v; 11n ailes alles., wat wat icts il:ts bevat. Zie Kiliaan Kil i a a n en. iluyd.ecopers lluydecopers Proeve, Proeve" 1.D. 1. D. bl. blo 16o. 160. N. N. H. H. N aQ 175, ,

98

BEK. B E K.

Than; , thans zult gy. gy .... 175, thans •• zult • •• uw' fleeden peetIen 175, 7, Thans, lot uwflooten floolen tot bekkeneelsvaaten zien kerkhooven, uw bekkeneelsvaaten zien tot kerkhoovcn, maaken. maaken.

zijne klaauwen BEKLAAUWEN. In z~ine BEKLAAU'VEN. klaauwen,, of in in zijzii. H, 855, waar van ne magt magt krijgen. N. H. 855. 37, 37, waar van den den van Anjou Hertog Anjou gezegd gezegd wordt wordt :lloght "(Iort' hooMoght voortchooBertog van gelukte... zulken geval, pen,s zoo zoo de de toeleg toe/egge/tikte • •• in :Julkm voor &val. ,voor pen leeverittg bck./aauwde fleeden fleeden aan aan den vyandt, leevering der bcklaaulvde vyandt, de veldthcerfchappy Roomsgezind! heyr, nteveldtheerfchappy van 't Roomsgezindt neebruyloft , te bedingm. bedi n gen. Het fl,ebruik 6paaniche bruyloft. 'Yens vens d" .)paan;che gebruik verdient , onzes onzes oOl'dee!s, oordeels geene echter van dit woord woord verdient, geene navolging. BEKLAGHLIjK voor , beklag,elijk. H_ 173, BEKLAGHLUK, voor, beklag-elijk. N. H beklaghlyk , nochtaNs bitter en nochtans hoe. wel bitter 30, en bek'ngh!y,~, welk , hoewel so, 'T u'elk, Weinige 'Waar t' navet:tetekaon2en. k().omen. IN einige regels verder waar enover regels verder men:: ondraghlyk juk. juk. leest men Benaauwen.Ge G ed.d. 169, 169, 10, lo, BEKLEMMEN. Benaauwen. Wat droefheidt is 'er 'er zoo, zoo verwoede, Wat droefheidt vervoedt eedel vroom gemoede gemoedt Dat zy 2.y uw UM) cedel Raamvaangetast, aangetast , Raauw Met overlast Beklemmen doet? doet Beklemmen

BEKLIEMEN, Befiriiken. T c. Ze BEKLIEMEN. I~el1rUken. Taa c. Z e ed. e d. d. cr. Ge p/~atzefJ behlie,/,en /J~kli:".en zy Zy G e rr m. m• 493, 14, Zommige plaatzen In het LatlJl1 Latijn ftaat met aarde. 111 'bat hier JUU1'hker hIer tllinunt. keurlyker met illinunt. Kiliaan K i I i' a a 11„kleemend. "Ideemen, j. leemen, incruflare gil/a" en incruflare(11' argilla", argilla." leera argilla." "kleem ' „kleem , j. leem,

BEKLIPPEN K iilia I i aan a n heeft heeft bekteppen, bekteppen, beklip. BEKLIPPEN.' K betrappen., onverhoeds pen, zoo veel als betrappen. onverhoeds vangen vangen,, deprehendere, il!aqueare, illaqueare, of,, gelijk hij fchrifft fchrijft. gelijk hij „ deprehenderc, we k afkomstig is van kleppe, excipcre incov tum,, 'r wek excipore ineatitum verklaard , decipu!um, decipulum, tran(enfJa, tranfenna, Hippe,, door hem hem verklaard, klippe laqueus machina irretiendis irreticndisaviculis aviculis-aut aut capi~ laqueus aut machina capiendi.f endis

13 K. B E K.

99

end;! beftas be/tl;s comparata comparata , waarvoor wij wij thans thans knip geendis bruiken. Voorts Voorts ontmoet ontmoet men men bij bijhem hem beldicken, be!.:Jickcn, bruiken. ~t welk welk hij zegt te zijn a:s bek/ippen bek lippen ,, en en 't hijhetzelfde hetzelfde zegt te a.s door deprehendere, daa"na flecf,fare, dedaama door acct./fare, eerst door Jerre, verklaart verklaart f met met biivoeging, biivoeging. dat dat het hetinindie die ferre, beteekenis in ln de de laatstIaatst~ beteekenis in Holland Holland gebruikt gebruikt wordt. wordt. Ii) genoemde beteekenis beteekenis van van aanbrengen,befehuldipn, aanbrwgen, befchultlige,n, genoemde o o ft gevonden bij Hooft gevonden en en fchijnt fchijnt ten ten beklippen bij wordt bcklippen liIaauwfte met met beklappen, bekleppen, b'Ckleppen, verwant verwant., en en naauwfte dus bek lippen geheel onderfcileiden onderfc;leiden te te dus van van het het cerfte mile beklippen . . . tol tot Paris Vitaidar ••• zijn. H. H. d. d. G. G. 27 iJ:7 36, Yitaul:" Paris ge. gezijn. komen, om hem te prien2en priemen • •• lagh verborgen, . . lagh hem te komen, OM bij {fevat in een' een' kamer gekamer daar daar otJtrent, ontrent, als als 't't ge. geval,, in dewelke , konnenrucht opging, ... dewelke, rucht opging, n2et met vier braven bra ven ••• k9nnenandtrJ denken denken als dat zy zybeklipt bckJipt,, ende lIede niet anders gedevuist vuist ende efJde voor namen. r,ócht 'Waren,','tI geweer geweer in de zdcht waren Caefar••• ... heeft heeft van Iai,4o, Cae/ar Tae.Jaarb. dfjuitia van Tacjaarb. uI,40, Varius stymie,• ••• overfpel, arius Ligur Li#ur., beklipt beklipt gyndé overfpel, met P ... in, het Latijn. waar in f t; waaJ: met ballinghfchap gefire geflraJt; La.tijn rledelatam fta.at. . !hat.

BEKLYVEN, BEKL YVEN, wordtbii wordt bil K i I i a a nverklaard verlHaal'ddoor doorKiliaan coale/eere, concre[cere, cohaerere. èohaerere. Het beteekent coalefeere, conerefcere, Ilet beteekent eigenliik zoo zoo veel eigenliik veel als als vast worden, vast vast kleven, vast warden, kleven, en en, zip), doch van daar daar overdragteli:A overdragtelijk voorfpoedig Zilt], zoo. doch zoo dat daaraan. daaraan. het denkbeeld denkbeeldvan vanbeflendigheid beftendigheidverbonverbon.. den N. H. H. 38o, 380, 4'l, men tt den is. is. N. 42. floe men 't best aOfilIflan aatigaan r,OtlW, om den toeleg te doen 461, 28, CZ~i) doen hek/iiven. bekliiven„161,2.8,(Zij) zouw,om waaren ooverboodigh . . den vreerlcha1'Jdd 'Waaren o()verboodiglJ • . •• vreedchandel 'Van van Bredaa te hervatten; lJredaa hervatten; die eevenwet beklijven eevenwei mei niet bekliiven zouw, zonder r,onder verzeekering verzeekering van den oUUlden Gods(1,n ouwden Gods. dienst Konin:r; gehoorzaainheit gehoorz.afJlfJh.cit onverkort onVt;,.kort te 's Koninx dienst- en ~s laten. BEKNELLEN , wnrdt BEKNELLEN, wordt zoo in een' een' efgenliiken, eigenIiiken zoo in als overdragtelijken overdragtelijken Ho oft gevoliclen. als zinzinbijbijHooft gevonden'. In I~ een' eigenlijken, Tac. Jaar b. 197, een' eigenlijken, Tac.Jaal'h. 197,49. 4 9. DeKoonin De Koonin... cen' wyze, bebben voor een' gen h'<Jbben wyze, zoo dik'Wyls zy ;fl dikwyls- zy in verde rechterhanden t'zaamentevlech" bondt treer/en, treeden, de bondt t'zaamentevlech. ten , en ae duitnen aan elkanderen len, en ae duimen aan eik anderen te /linden, kinden, en 1NT 33 N meI. met

zoo 100

BEK. B E K.

te beknellen. met 'knnop te beknellen. Overdragtelijk, tnet een' knoop Overdragtelijk , voor~ voor benaaumn , in benaauwl:n, in bedwang bedwang liouckn. houdt:u. N H. 166, i3, 13, H. 166, De fltlr/Gp,h, aldus vcrheeven verlJecven., narn fiam voor, de achtliartoph, aldus haarlie plaat/en plaatlen des ths lands met baorfle tnet flerkten !Jerkier, te beknellen. jaar b. 251, In by. Voor beklimmen. beklimmen. Tac. Jaarb. 251, 36. 36. In b'J. gelyke netsdaadt fabricitis Ventcjo kam "lfsdaad& is Fabricilis Vent(;jo beknelt beknelt kans gelJke geweest. (baud llifpari crimine est.) geweest. (baud clifpari crimine conflictatus conflictatus est.) BEKNIPPEN. Als BEKNIPPEN. Als in knip vangen, vangen, befluiten. beOuiten. in een' knip

N. H. diadoende de Fors/en N. H. 187, 187, 15. ende wa,.rt'tI, d'ûdoende Vorsten

zyden bekt7ipt 't nat (m weekt: ter zyr/en Ier I>ektdpt van '& 38 , weeke landt. lu8. 2.18 .38,

flot van Breederoode zi.lx Land(lot Breederoode••. •• {lytla zt.lx 'e byna van van't grondys beknipt grondys beknipt 'werd.

BEKNOOPEN. Oirarikken.. T a c. Hist.455, BEKNOOPEN.OmO:rikken •. Tac. s t. 455, 22; 22,, eenentwintigsten van Junius Op den Op den eenentwintigsten de Yunius •. .••.•. is de g,anfcheplaats.. plaats . . •. • •. bekMopt beknoopt met gan/tne fluyers en en met fillers kransfen. kransjen. LEKNYPEN , komt voor. T BEKNYPEN, komt overdragtelijk overdragtelUk voor. Taa c. De rest fchooide H ii ss t.t. 4.23, 4 \13, 46, De fchooide naa nafl de Jèheepm, feheepen,

eeven,gelyke baencepen daar alles sI/esinin eel'en8e1ykevermartheit vervFtaJ'theil bt-knt,epen ,vcnlt. 'Feat. BEKOMMEREN. Op7louden OpllOuden. tegenhouclen tegenhouden,, im. im.. edire , detin6-re, fJerlire, detim:re, zoo als Kiliaan Kil i a a bet 11 het verklaart. zoo als verklaart. a7, De maale van dit verlies, gifl~de,. t, :17, N. H. I-I. ll, der van de dc Engeljèhe.n, ioerustinge ngelAben, bekommert ~oertJStinge '1'011 bekommert door ': 't bnweeder oover zee te bnwuder, ooVer Zee te gemoete. gematte. Ge G e d. 63,33, 63, 33, waar 1~il11on zegt:: 1Timonde de toovenaar toovenaar zegt door kracht krachl van heilloos rymetl, rymen, Bekommer BekO'1lmer ik de de zon. In alsals men In berag bePag nemen nemen,, of, of,zoozoo mengewoonlijk gewoonlijkfpreekt, fpreekt, N. I-I arrefleren. arreJleren. N. H ';01, 3, Alva Alva., •. doet doee alle atle Engel[che Áoopm{l1I/clwt>pw in Netlerlandt Nederlandl en Spanle Spanl. celfche koopmap,sirliabpen lekommeren. btkomm,erd houden, vooi, bekommeren. Va.n Van daar daar bd.:ommerd voor f beHa'!;, in arrest arrcst hotiden. hOllden. N. H. 165. 36. 36. Til.. in befla9;., Fl. 165., baar ontiibaar 't werd al aangellaaghen en ••• "aar, ontilbaar. 'I al aangeJlaaghen . beicommertIJt,;Rouden. gaouden. 3797 Ter zelveYZaghvaart !Jek.ommerl 379, 2, s, Ter z:elve'.tJ.sgnvaart yer. 'Ver"

nEK. B E K.

tOl( tot

'Ver na mp men den'l1oortgangh der toerustinge toerfJstingeininSpanSpanden voortgangh der vernamp en dat dateen eengroot groot getal, gttal,zoo zoovan van Noilandfche jje; e; en llollandfche enen Zeeuwlèhe, Embder en e1J Oosterfeia Ooltcrfdtfch,epen jêlue!JtrIalalZeeuwIsche ,als als Etnbder daar bekommert laaghen, laag hen om , om dcn KOfdhgte te dienen. daar bekommert den Koriitag dienen.

BEKOMMERING.N.N.H. II. 476, 476, 51, 5/, alle ale rechtBEKOl\lMERING. recht. 'Verzuimenisfen) 'Wcerltrhoorigheden,bekommeringen, bekomme1'iflgen, verzuimenisfen, weederhoorigheden, enz. Hier 'Vonnis{en Hierwordt wordt bekommeringen deQ vonnisfen enz. bekomrneringen op den_ kant door door arresten arresten verklaard.

BEKOOMEN. Achterhalen,, in zijne magt magt krij. krijin zijne BEKOOMEN. Achterhalen gen. N. H. H. 238, 238, 40, 40, Dies })ies zcyndt uyndt de de Ryk Rykhem hemflux flux gen. N. een boot boot met met riemen naa: hyhy bekoomen een nan:zulx zulx bekoomenwerdt, werdt, en by Onder en by d' andre van Vander derwet wetgebragt. gebragt. 347,4':>, 347, 40, Onder de Zeeufche Zeeufche vloot vloot vond vondzich zichzeeker zeekerdmilerdammer Am/lerrlammei', , J'llbcrt van vrmder derGraft Graft genaaJ1lt, vlieboot Albert genaamt , metmet eeneen vlieboot tot tut yemandt eig· he kosten kosten gewaapent, uit uitenkel et/kelopzet opzet om 0712 yrmattdt eighe IJ, hals tetebekoomen, bekoomen, delay daar hy lIyzynen zynenncef Ilt"ef den by den den hals den Ammiraal en ./lmmiraal enllopman HopmandedeRyk Ryktaeghen tl:eflhcnlosfen losfenmoghte. moghte. BEK nOPEN. In den koop koop bedriegen bedriegen, te te kort kort BEKOOPEN. In den doen. 11, ill ZJ'fl 175, 34, doen. II r. 175, 34. niettemin hy hy isis in geheel, zyn geheel, zynde voltenoverkoomen; overkoo lnen;enenalsals 't anrlers zylide niet nietten tenvollen anders n2y noch waare,, zoude noch leede 'Waare znude my leede zyn zyn hem te bekoopen. be/..oopen. hem te Wij zeggen nog : met '\Tij zeggen nog: flIet iets iets bekocht bekocht zyn. zyn. BEKOORDER., Verleider. Tac. Bist. BEKOORDER. 32 7,45 His t. 327,. zynde ter de de bekoorders Ierweederzyden wetderzyden bekoorders (corruptores) eercedt, endedetrouwbreuk trouwbreuk ongeflraft. gereedt , en ongeftraft. BEKOOREN. Verzoeken BEKOOREN. Verzoeken, , verleiden verleiden.verlokken. verlokken. N. H. als hy N. H. 572, 572, io, 10, als hy aan acmd'd'oprechtigheid oprechtighfiddes des beknoren ,, nochte Graaven van 'Van Lalain Lalaingeen geen bcknot'Cl1 lIernochte tot iferghen kans zagh, gil en in in fleenegouw Heenegouw eenighe eenighekalts zagh, Tac.Jaarb. Tac. Jaarb. anderen , met 100, 14, dat hy hy wel weld' d' andere". methoope hooptvan Vtmderie 'co, 14, hun mi.V.chieden waapenen, zonder zonderdat dat hun mhfchtedenzolide, zoude,nee. neeHooftte legghen hgi!hen., tetebekooren bekooren hadt, lladt,maar maûrden den Hooft.. der te matJ zelf •...••inin handentetekryghen. kryghen. mati .zelf handen IZKOORING. Verzoeking. BEKOORING. Verzoeking.

N. H. 265, ,.65, 17, N. H. ho, hoe

DEK. B E K.

ios zo!!.

hoe • •••• niemandt hoe zondig!mz lichter licht!!,· lion* {landt,, niemandt het het zondighen dan die de d,m de fivaarlie fwaa,jle bekooring bekoorillg lyden. Iyden. Lust. H. d. Lust. H. G. B.o, !29, 529, hebbende G. hebbendede de Maje/leit Illajefieit'Van van f/ranktyk, Prankryk, door 't't h(56,-en vanzt-kert~ ztkerezeer zeer fierlyke door hóóren JlafJ fier/ylre wapentn 'wapentn des des Cardinaals ,bekoring bekoring gekregen CardinarJis, gekregen omdiergelyke dhrgclyke te te .Bru,sfel IC doen doen lmt;den. lmeden. lJrüsjét BEKOUTEN. Door Doorkouten koutenoverhalen, overhalen,overreden. overreden. 1\ •H. H. .48, 1\. ~4a, 2,3. 23. /i/va 'Van evl,en Alva dan ••••• • • . !tet het zich van c,,,en fieraut.... bckollten, hem., Beraut • •••zoo zoovyd 'Wyd bcko!/ten,dat datbyhy hem.onder ollder andere.fpiedtm., fpierlen te af/tiere te werk werk fleide. Jlelde. I1,40, ~40,22. 22. met met (Janaan. verghing dat dat de 'Yerghing de zelve het het eenighen eenighen po,rieten pOllrteretlwilde 'wilde vuorleggen. Ijen zoeken zoeken to; to~ onderfchryven ofJderjèhryven van 'Vau vo.orleggen, en en hen dien , te dien, te bekouten. bekouten.

BEKRAFTIGEN , voor, voor , bekrachtigen. N. H. BEKRAFTIGEN, bekrachtigen. N. H• 1, ...497., 97 .. I, Mits 't bekraftighen btkraftighen der der Gentfthe GctJtf~he vj~ede TeCde eeuwish gebodt. door 't eeuwi&h gebod;. En zoo op op vele vele andere andt:re En zoo plaatfen. BEKROOZEN. Bemorst BEKROOZEN. Bemorst,, zwart zwart gemaakt gemaakt; ; van van bekruizen , bij het oude bekruizen bij K iIi a a nverklaard verklaard door dl)ot' Kiliaan oblinere fuligine, denigrare• oblinere fuligine, denigrare. Zie Zie ook ook Weiland op bekruizen. bekruizen• Pl. H. d• d. G• G. 83, 113, 39 39,, Met ,C12 een goet getal btnaten aie,met tat heeren heeren •, ende ende hare hare6tewde óuwde btndeli, (lie, meteers' eert" kryghsbynaam, k":yghsb)"Jflam ~ d'd,wde d'ó"wde drake? draken, de bekrooze,,en bekroozel,cn geh,ten ~eh(etenwerden. werden. 'fa, Ta c,J.J ar ab. r b.16o, I60, 1, I, Ende .Er.de is tS de zelve zelve in in HyreaniE Jlyrcanië gevonden gevonden hekroozen ,bekruoZetlvan van wa, U'tnhaavening, (Movie (illuvie obfitus) obfitus) en zyn zyn voedzel l'oedzel met filet de d& boogh e d. 77, 17, hoog'lJ svervende. wervende. G Ge 17, ",

De van Leon, De wapens wapens van Leon, en ende tieBourgoenfche Bourgoenfche vanen, vanen. Befprenkeh van het J3efprenkelt 'Van het bloet, bloet, bekroozen bekroozen van vanhet hetjive. ftof. 211,

32,

Gelyk , boven Ge1y k als als, boven het bekroozen, bekroozen, Bet Het vers vers gewasfchen gewaJfchen fchaap Jèhaap heeft heeft recht,te recht. te zicn zien 'Yçrkoozen verkouzen Zyn' ZytJ' zuiverlyke zuiwrlyke wale 'Wol. BEBF,

nEK-BEL. BEK-DEL.

to3

BEKRUIPEN. Kruipend Kntipend naar naar iets trachten trachten,, iets iets BEKRUIPEN. verkr~igen. N. H. H. Io46, 1046, 24, ~4, waar waar van van Leicester Leicestet verkrijgen. . door oeffening gezegd wordt wordt:: Hoewel Hoewel hyhy•••• door oe/lening bet, bet, gezegd "Ian de degunst gumtz,yner zynerVorflinne, Vorflirme, dan dan op 't't bekruipen Yan het wikken wikken tier derreedenen recdenen van regeering, was was afafop het

gerecht. Voorts gebruikt gebruikt HHooft nog van van ver. vero o ft het nog gerecht. boden bijtlaap. bijOaap. Ta c. jJaa aarrb., b, 245, 245. I, 1, zyn' zyn' dochters dochters boden T a c. met bekruipen bekruipengefchent. gefchent. (filiae (filiae itupro fiupro violatae violatae funt) funt) tnet

BEKRUIPENIS. e d. 243, BEKRUIPENIS. Bekruiping Bekruiping G Ge 243, 43, 43, Bekruipenis van liefelyke lieffelyke leden, leden, Bekruipenis lJTaar inne innezinkt zinkthet het binnenft van den arns. arm. Waar binnenfl BEKRUIPING. BEKRUIPING.fleimelijke Heimel~ikenadering nadering,, aanval aanval N. H 3o3, 303. 45, 45, Die Die van van binnen.... binnen....werden werdender derbe. begewaar Voor voor dat kruipi11gen niet eens eem gewaar, datdedevyandt vyafuJf; kruipingen den voet voet op op de de veil vefthad. had. den 142, 13. It3. N. H. BEKRYGIIEN. BEKRYGHEN. Beoorlogen. Beoorlogen. N. H. 14~, oft den Vorst van van Kleef den Kaizer Kleef te te bekryICaizer aft Pan den Ramp z. z. 24, geen bedenken. bedenken. Ramp !14, 21, €hen ghen viel hier geen openbaare ((vijanden) Lie Franfo;zen, T egem de de openbaare vijanden),, als de FrarFoizen, Tegens die hy . . . . had hyhy idkiók gr6dte die hy bekryghde bekryghde ••••• had gróóte voorvoora [poedt. fpoedt.

Krijgsfaambezittende. bezittende. Ta T a c. BEKRYSFAAMY. BEKRYSF AAMT, Krijgsfaam °florins treffelyk bekrylaamt .ell Jaa rb. 295, 295, 4, Oftorius treffelyk bekrYJfaamt Jaarb. de burgerkroon Britannië verdient hebbende. burgerkroonin Britanna verdient hebbende. is het BEL. Vreemd is het overdragtelijk gebruik vaIJ van' f t's G dit woord in HOI) Ge e d. 183, 11 o () ft's 1.83, 6. De langgewenschte langgewenschte nacht nacht ons onsaspunt aspuntkomt komtbe. heklimmen, klimmen~ weereldt, metmet haar' En blindtdoekt blilldtdoektdeze dezebel belder der weere/dt, haar' fchirnmen. fclmnmen. welke van De van hardheid. hardheid en en gezochtheid overdragt, welke gezochtheid De ovel'dragt, van e~ne fchiint van waterbel niet is te fpreken. fpreken rchiint vrij te eene vvaterbel is vrij en de zlin , en in de ontleend de gelijkheid gelijkheid in de bolronde ontleend te ziin, bolronde gedaante moeten worden. te moeten gezocht te gedaante ?;ezocht BE. 1. DEEl.. 00 BE. I. DELL.

'at 104

BEL. E L.

BELAADEN. Belasten BELAADEN. Belasten 1 bezwaren. bezwaren. Van Van hier bier de de fpreek wijze wijze ~nct. wet , of of in iets iets bt,tttde', bowleg zjin, fpreel, zi•in , voor voor met, met, of o\il.:r ov, iets verlegen Zij'l. zija. N. of ietsbezwaard he7.waard~, verlegen N. tL H. !6)! 6,, 9, De dntuerpen.belaaden beltwden.iiJ .De Majtltraat Majcaraat van iintuerpen ia 't't aanaantasten veeler lasten weier luiden, luiden, die op de de trouw trouw der derLand, Landtdie op vooghdesf& aldaar ,gebleeven waaren , keerde 'Jlooglzdtsf~ ••••. aldaar if,tblceven warJren, "eerde .zichten ten Hartoghe. Hartoghe. 831, 831. 31. %ieh 31. erhee, J; erhee,hierma Merwetbe. he.. laaaen, pynde zich, hem Jlloae.11. pyndezich, yooJ'fJeemw tef.e hem Vnfj Van dit voorneemen brengen. BELAA KEN. Afkeuren, Afkeuren , bijzonder BELAAKEN. bijzonder van van getIligen, getuigen, die , als worden. N. H 30, die, als partiidig pal't~idig., gewraakt gewraakt worden. 3o, J!., 12, Maar, 'Zoo eertighe vyailden vyal,dwte tehebben hebben, -zoo hy hy waant wawa eenighe , magh daar daar nap nag flaan, flaw), en ma~h en hen, hen, treft trefthy h]'t,'t,belaa. be/aaken. Van Van hier leen.

BELAAKING. N. H. so, zo, 13. RELAA:KING. 13.

BELADDEREN. Met ladders beklimmen. H. Met ladders beklimmen. N. H. 786, 4o. '786, 40. Hautepenne. deed Geenuideflberg/; Bautepenne .•. •• deed Geertuidenbergh beladderen. beladderen.

Van hier Van hier

BELADDERING. BELAJ)~)EIUNG. N. H. H. a8o, 280, 43. 43. BELASTEN. Gelasten. Gelasten.N. N.H. H. 1033, .33, 34. 24. nieuw fchryven werd , de de fchrY~'e/J,, waarby 'waarbyd'd'Ontfanger Ont/angerbelast bdmt werd, fcheepen [cheepen te te laaten laatenvertrekken. vcrtrekken. Verzwaren. "I` Tac. ace Ja J a ar b. 3o1, 301, 2.4, ztlfs zelfs haaren haarmvaader vaaderniet nictaanfehou. aanfchou.. wende, wiens 'Wende, wiens gevaar gevaarzyzyfcheen [cheenbelast belastte hebben te hebbm (onerasfe). Befehuldigen Defchuldigen,, welke beteekenis beteekenis bij bijHooft o o ft meermalen voorkomt voorkomt in het het zelfflandige zelff'Landige BELASTING. N. H. H. 18o, 180, 33, 33, De belasting belasting 'Vtm Egmondt Egmondt begondt be!fondt ininachtentachtigh; achtentflchtigh,.die dievan van van lioorn Hoorn inindrientfestigh drientfestighpunten. punten. H. d. d. G 6 6.17, , T6t verweerenis verweerenis tegens tegens hare belasting, belasting, braght braghthy hyby. bye

BELEEDIGHEN. BELEEDIGHEN. Verledigén. Verledigén. N H. 116, II6, 4o, 40, cp dat dat men men zich zich alsdan alsdfln •. .••. tot tothet hetverhand,len verhand,len op Win zoo zoohoogh hooghenInwistigh 'Wigtigh een' floffe beleedighen van een' floffe beleedighen moghmogh-

B E L. BEL.

ins lOS

d. G. tlJoghte. G. 177, 177, 26, !26, MtmoMelyfr. biddende. ddimoeelelyk bidelende, moghte. H. d. dat zy zy voor hiertoohet hetddr ódreen een luttel te name, hiertoe voor lief lief name. luttel te beledigen. Ta Tac. a, Ook beledigen. c. jaarb ] a a l' b 297, 297, ll, Ook heeft hy befiaan I!arm te te reizen, reizen,zrch Zfchbeleedight beloedight tot tot flaapen. Het Latijn heeft fowl° jomno indulfit. indulJit. Latijn heeft BELEEDT. Beleid.t. G ed.d. 84, 84, f5, DELEEDT. Beleidt. Ge I'S, zyn' flee; Een ieder ieder heeft heeft zyr/ /let; daar daar Aker Ikkerboven boven aan, aan, beleedt in hooghverheve Zzt rechter van hooghverheve /loeien • Zzt van 't be/eedt is bier .R echter van van '' tt beleedt beleedt is hier 5, die uitfpraak Pechter uitfpraak doet over de beraadflaging beraaJOaging, , dezelvc beOisfing brengt. brengt. over de dezelve ter beflisfing BELEENEN. Iemand met iemand iets iets tot tot BELEENEN. Ietnand met iets, iets lemand een leen fchenken.N. N. H. H. 57, 13. een leen fCbenken. 13, Maar de MajeMaar de Majegemaakt , dat dat zy •...•• met het j/raat ••• veel gemaakt, het ilraat .. had zoo veel deezen fiaat I!t;gerfrecht Ilaat beleent beleentwas. 'Was. kegecfrecht van deezen

BELEEREN. BE LEEREN .Bii Bijzamentrekking zamentreJddng voor beledcJoren. beleddcren. 2,1, G e d 67, be/adderen. 67,2.1, beladderen. Ged vyand ? ?rat's Hoe? vyand? or!? wat 's 'er 'er of Beleert hy hy 't jlot Jlot ?P BELEEZEN. Overreden. Overreden. Eigenlijk Eigenlijk door door bet het Ie~ le. zen van 8, Oeez., van tooververzen toovcrverzcnoverhalen. uverhalen.N. N.1-1. H. 138, 138.8, Deez., Simon Kops voor't Engkerkfleeghjen vil.tle1Jde f(ljpS 'Voor't e"gkerkfleeghjenflaan, flaan, vii.dende Szmol1 (J1I1 de luiden luiden tetebeleezen be/eezen, werpt hem ouver flagh. ow de werpt hem °over flagb. tdt het vloekver'Wantfchap. Ram p z. 4, 7.. Alen MC1l belas be/as tót Rampz. vloekverwantfchap, Voor terst, ,velfcheide z,óó ingezeetenen voor terst verfcheitie .866 ingezeetenen als buiter.; buiten:... G e d. 165, 46,, luiden, Ged. 1 65,46 meereminnen zang, zang, belas myn' ooren 111aar ooren niet. Naar meere.mÎfmen

BE LEGE;\;. LEG-EN , bij BE hij zamentrekking zamentrckking voor voor beledigen, beledigen, Vêrkligell. 91$, 42, valcaigen. Ge G e d. d. 98, 42, lief , indien myn lief, 111 {la r t!.),17y hy, myn indien de zie!, ziel , óes des lyfs Naar ontllegen ~, o1ttllrgen

wezens hetft Jrat huft van 'Van ons ons,. en zy zich zich magh magn Vat wezctlS

belegen Om nederwaarts nederwaarts' te zien. Oll2

BE.

106

B E L. BEL.

BELEGGEN. Belegeren. N. Ho 879. N. H. 879. I. Als Zis PfJrma, die begonnen begonnen had de de ftadt [tadttetebeleggen,... beleggen • ••• Parma , die dit verham. .62, 13, Dezelve zelvebraght braght wetwel dil Venam. 1062, 13, De •. ••• vierdurzent, eedelluiden en eIJ burghers, "ierdw zent,zoo zooborren bo,,"'cnalsals eedel/lliden burghers, op de n, om op de bee bedn, om de de ftad ftadtetebeleggen. beleggen. H. d. G. G. 87, H. d. 87, Majenne... ends 4o Majenne "'0, •••kreeg kreegPontdife Pontóifebybyverdragh, verdragh, end. beleide Meulan. Van hier heMde Meulan. Van BELEGGENDE. Deelwoord van BELEGGENI1E. van belef?gen, beteggen, met beleid , overleg handelen. N. H. 4, 32. beleid, 3~' Daarentegen

hunne altyds altyds nuchtere beqt,aamheit, htlnne beqqaamheit,flemmighe flemmighe def~ def.

sigheit , ernftighe ;fgheit, emflighe wakkerheit, wakkerheit,geftadighe gefladighevlytig. vlytig~ heit , beleggende ,tnoesten heit, beleggende zorghviddigheit zorghvtddigheit, moestenden dennaam naam van grimmighett, grimmigheit, grootsheit, "an grootsheit,fchalkheit, jcha/kheit,baatzucht, baatzucht, eindthouclenheit draghen, eindthoudenheit draghen.

BELEGGER , voor, hlegeraar. 1-elegeraar. N. H. BELEGGER, H. 81 9, 29, ~9, 819, een bergs bergsken, . door denden belegger met een ken , 't't welk we/Ie . •. .••• door be/egger mee eenigh gefchut gefchut ••• . . . beplant uni!;n beplantwerd. werd. En op eene En zoo op andere plaatfen. menigte plaatren. inenigte van andere BELEIDEN. BELEIDEN. Aanvoeren Aanvoeren,, befturen. benuren. N, N. H. 357, hebbende booven 37, .Bernardin BernardindedeMendoza, 111 endoza, hebbende boovendede aune, , , ::yne. ook ook te te beleiden bcleitlen die dievan vanCurtio CurtioMartinengo 111artinengo , 41, dede zaaken etlyke paarden. 50!l, 41,ills Als zankendus dus en etlyke paarden. 5o2 Yerre klaar 'ferre klaar waaren, waaren,quam quamt op t op 't kiezen een kiezen van een hooft beleiden. /Jooft aan aan,, om't om 'tvertrekkend vertrekkendheir heirte te be/eiden. 10-44, lo44, 3, on te helpen beleiden. om de de zaaken zoakendes desLands Lands te helpen be/eióen. _ Begeleiden. N. H. H. 256, 14. 'er nietteniette....Begeleiden. 14, Hy viel 'er hethet krys. min min op sp aan; enendit ditgeluk gelukhem hemtoe, toe,dat dat krys'Volk, , 't 'Wtlk dedegraanen gráamnbeleydde beleydde. •. .••'t gedruis 't gedruis Yolk t welk Yan ~an 't 't fchieten fchietenvernam. vernam. BELEIDIGIIEN, llELEIDIGlIEN, voor, voor,beledigen. beledigen. N. H. H. 847, 33, OM om Met met aalsvarren aa/warren fchreede fchreede tot tothet hetbeleidighen beleidighen te maaken . verfcheen 'Verfcheenhy. hy. maaken ••• Wel beffuurde benuurde treek. treek. H. H. d. d. G. BELEIDING. Wei 44, io, 10, met met welk 'Welk een' een' kraft kraf; vanlistise 'Yan listigebeleidingen, Z,eleidingen, 44, Înin-

BEL. B E L.

lo7

tJ,in;nnemJe driftigheidt driftigheidt, ende heete heete aanflagen, aanflagen , de de wininnende , ende pausgezinden den den Gerefdrmeerden Gerefórmeerdenalomme alomme over over den pausgezinden waren. hals waren.

BELEIDSCHIP • Schip Schip,, dat dat andere andere moet begebegeBELEIDSCHIP. H. 335, 335, 40, 40, Ter Ter naauwe 11fIClUWe noodt noodt ontging ontging leiden. N. H. Op den den kant kant het Noordthollandsch Noordthollandsen beleidfchip. heleidfchip. Op hem het cOnYoyfchip. convoyfchip. BELENDT.Deelwoord Deelwoord van van belenden, belenden, voor, aanpaBELENDT. voetvolx N. H. H. 459, 1, J, Het Hel gros gros huns hUfiSvoetvolx ten aangrenzen. aangrenzen. N. len ••• hield hield het het midde eener cener plaatfe, plaatfe, die met met eenighe Elders wordt akkerwallen belendt was. was. Elders wordt het over. over.. akkerwallen dragtelijk gebruikt voor, voor , aan aan den dragtelijk gebruikt den kant kant voorzien. voorzien. toegereikt 77, 9, 9, Hun binnen binnen geflaan geftatlfJ. werd werd toegereikt N. H. H. 77, met byteekening byteekening van deehet fmeekfchrtft, fmeekfchrift ,belendt belendt met dceverftande. 224, 2'24, 12, 12, Ter flinke flinke flond ftond uitgeuitgezen verflande. , belendt .,leeghetee. beeldt een ontfteeken ontfteeken altaar altaar, belendtmet met .ueghele~­ beeldt luns ValJ waapentuygh. waapentuJ'gh. kens van

BELENDINGH. Aanpaling BELENDINGH. Aanpaling, ,aangrenzing. aangrenzing. Ta T a c. 1-1 is t. 317, 317. 20, Dat hy hyaan aanCoccejus CoccejusProculejus P roeulej us ist. de belendinghe zyner zyner Spieknecht een deel van de Spieknecht over een met zynen buurrnan landen (de parte parte finium) finillm) met buurman gege[cMI hebbende, diens buurmans ganfchen ganfchen akker akker • •• fchil hebbende, tot een een gift .giftgefchonken gefchonken heeft. heeft. BELET. Verhindering. N. H. 19~, 792, 45, om, toevoer , de de vesting Joor belet van toevoer, 'Yesting uit te hongeren. fJOngeren. door belet 520, 5, BELEYDER. N. H. H. 5~o, 5. Dat hem hem bet bet gelr gely. beleyder, met zesdlJyzent voor beleyder. ken zouw, 'Voor k.1Iechzesduyzent knechtweeduyzent ruyters , in Vrankryk tete dieten, en en tweeduyzent ruyters. diegroote Landtvooghdyen nen, met de de groole LandtllooghdyefJ behangen dan met nen , dan Waar beleyder, beleyder, op den den kant, kant , door conducteur te zyn. "Vaar conducteur verklaard verklaard wordt.

BELGI-IEN. Zich BELGHEN. Zich eener eener zaake zaake,, voor voor,, over over eene !Felker daadt H. 954, N H. daadt ".. d, zaak , belgen. N zaak, 954, 4, We/leer Trethoudersdier dier fleede, fleetle,..••zich belghden. Wethouders zichgrootelyx GrqoJeI:J~ bellJhden. BE. o0 33 BE-

108

BEL. B E L.

BELGFIZIEKT. Ligtge BELGHZIEKT. Ligtgeaaktlleid. aaktheid. H G. H' d. d. G. 13, Namely;t, Namely?t, de to, 13, de belghziekt, X43, beighziekt, voor voor een' een' hterlJke heerlyke deughrlt geacht wordenc;c; wornen,;e; ende e1,de hoe deughdt geacht hoe et!" eer gernakt, geretakt, hoe gr6ótmrJedi15"er, grdétmoedier, leitJe men men met /i.t efJrle hoe ehde[charpfcharpfinnigheidt toe toe op Mistluitienis van op misrJuidtnis fitmigheid't van wdóroen w6drden en en werken. werken. BELICHANIEN. Van Van een een Iigchaam BELICHAl\1EN. nr. ligcliaamvoorzien. voorzien. B r. 451. 1,7an dit vermo/lgen vermotigen dott doet U Been E een wtldig 45 I. 14-, 1-' all dit weldig bewys , flJtt me; het belichaam be,,'Y!, en eener belichaamen eener ydelheidt. ydelheidt. BELIEDEN,, voor e d. BELIEDEN voor,, beleiden. beleiden. G Ge d. 6o, 60, u, 12, Ofperoverheidt onordly,k Als d' O/pt-roverhû{# onordly.k wfJrd-t worth belietJt beliedt 1? BELIEVENIS. Zucht om te believen. N. BELIEVENIS. Zucht om H. N. H. 938, '2.7, .27, dat hy, tusien 908, z(n/en fchaai {chaarsheit st.e;t en ruymte rgyrnte g,waardighing en beltevenis, van C''II'aat'dighing 'Van zynewoorden wourJen beltevenis zyne fchranderlyk temperde. BE LOOPEN. Verzorgen. BELOOPEN. Verzorgen. N N.. H. 690., 2.7 D~ 69a, 27 De nacht .... 'Wos was Rennenbergh ganfche nacht.... gflnfche beezigh met Rennenbergb beezigh te 'Wien, orde te ftelletl. ende ende te doen beloopen beloopen eenen eem:n drom drom te docn 'Vtm noodilykhr;eden. Verkrijgen vinden. vincien. 11B r. 0.56,17. van noodaykheeden. 256,17, Zyn ende kinderen Zyn J:.d. gerpaalinne ge·l.ttalinne ende kinderw zullen nergens f/ergens beloopen ende trouwhartiglu:idt, be/oopen die geneegenheidt mde trouwhartighetdt, die die hun hun hier te te vcoren vcoren bercidt bereidt is.

BELUIPEN Al luipende op iets toeleggen toeleggen. jets iets beloeren. beloeren. T Taa c. Jaarb J a a r b in, [77. 9, Hy fly zelf zelfbeluipende beluipende braght twee twee boelen boclen enz. ge/eegentheden •• , braght de gelcegentheden..,

BELUL. Befd., begrip. begrip. N. H. H. 785, 6. 6. in voe'Voe.. BELUL. van drank drank en ghtn zy., bezwaart bezwaart van erl vaak, vaak, hatel httel crlan dat zy bel,ds van van weerbieding weerh;edi"g hadd'en. hadden. Zie Zie Weiland Weiland op op behls belul. be/lil. De De kieschheid kieschheid van van lateren lateren tiid tiid heeft heeft dit dit woord woord.. te te voren voren in in algemeen algemeen gebruik gebruik,, met met regt regt verworpen. verworpen. BELYDEN llELYDENBelijen., Belijen·,ouritijds oUiitijds ook verhalen. verhalen. Zie Zie

Weiland. Wei1and. Ged. Ged. 185, 185, at, ~i,

Doch Doe"

B E M. B

io9 log

Doe!' als een een dichter dichter ik ik dit ditoordeel oordeelgas gallbelyen, be/yen, Doch Die naauw naarJ'tv weet 'Wtet wat wathy hyzeit zeitvervult Ve/'.vuJtmet razeryen. Die met razeryen. H. 747, 49, De Hartogh BEMAATIGHING. BE~IAATIGHING. N. H. 747.49, DeHllrtogn 'Vel·klaarde lIy verliondt, ver/londt,alle allevoorregten voorregtendes des verklaarde •...•• dat hy •• tetehanathaaven handtll(laven es; en doen .te doen MmdthaaYen, lands •... lands handthaaven, ~(mtier eenighen ce(lighen inbandt inbandtoft oftberaaatighing. bemaatighi(Jg. Ronder

BEMEESTREN. Venneesteren. TIEMEESTREN. Vermeesteren. N. H. 561, 561, 17, Terwyt dat DON }jó.? 3ohan, Johan, met het het bI: be ;/fej1re(1 ,leefirep d~(;zer dzezer Terwyl dat plliatjeTl van 'Van kleenbeiang kleen 'bt:,lal1g zynen zynen tydt tydtfleet, lleet, floeghen jloeghen plaatjen Vtm Hollandt l10llaniJt eenen eenen a.vdren audren 'high jlt,gh 861, 861, de Staaten van 46,daor (lochtans wat wat anders andersinin 't harte broibroè.• 46, daar zy nochtans gernoeden lichaa. den; naamelylet naamelyPtbemeeftren bemeeftren onzer gemoeden /ichaa13r.r. 30):!. 3o8, 12. 22, Fral1cifco en haave. haave. B ••• men, en FrancifcoSforza Sforza... gebruikte Milaan • •• dezelve der ltade ftadt Milaan... omom dezelve gebruikte 't leeger der te bemeefteren. bemeefteren. EEfollElTZELEN, i na n bemor.elen, BEMEITZELEN, bij Kil K iliaan bemogelen, 't maculare lulfl liar)(l"t fordibris welk h~i /ordibllS verklaart, hij door maculare werkwoord van het voo. tdurende werJnvourd van be1l1(Jzen, bemvzen, 't welk vooadurende hecft opgeteekend CD hetzelfde ze ]1ij mede heeft opgeteekend eD .;t te zijn ze4t „rnofe fliick, Mick, IUlum, bellyken, van ,~mofe. als bejïyken. coef/um plateap!a!CfI. lutum, ceenum Overdragtelijk korut rum." komt het 0 ft 's het voor voorinin HII0 °oft rum." O"erdragtelijk 5, 62, 5~ Ged. G e d. (b,

Pan zulk bedryf bedrjfzomull zomU'ylgetuigen getlJigenkloeke kloekelitn, IUn, zyn gewoon gewoondewaarheidt En die die niet ni8t zyn waarheidttete bemeuz'lel1. bemeuz'len. met dezelfde overd.ragt daarvoor be.zoed"" Wij zouden met dezelfde overdragt bezoedee len, bevlekken zeggen. len , bevlekken van het voorgaande bemeuzeBE1\1EUZELING, BENTEUZELING , van bemeuzedeszelfs eigenlijke eigenlijkebeteel.enis beteekenishr. r. 14:\, lil, len. 12, ien , in deszelfs Zend 'erdaarommc daarommc by byeen eenbriefken,dat briefken, dat wen/elIte, Zend'er ik ik wen/chte, om zyne oudtheit cnbemeuzeling,gdert Dm ln bemeuzeling 19,ëert .mogt ,raogt 'Wordca worden Yoor een heiligdom. heiligdom. voor een B rr 504, 35. Het Ilet eerfie BEMINDHEIDT. B 5°4,35. eer/rebeweegheweegdeedt roeren, radt, welk d' andre deedt acM roeren 9 'IlJ~t radt,'t'twelk met4# d.ekjacht zyner bemintheidt z,ne,. bemimheidt en en achtbaarheidt. BE BE...

B E M.

x to xto

BEMINNER , voor BEMINNER, voor,, beminnaar. beminnaar. N. H, 962, 9~!l, 91, N. H, 33, ofl hal'telykllebeminners beminnersdes desvaaderlandts vQaderlafl(lts oft [choon fchoon de hartelykile een {om hiertoe hiertoeopbraghten. opbraghten. En zoo 300 op vele e'enfiaatlyke flaatlyke fom plaatfen. andere plaatren.

BEMOEDENIS. Vermoeden. Vermoeden. N. H. 169, 169, 41. 41. N. H. Meester R.oelandt Roelandtde de R.yke Ryke•••• . . . . zat , op onwis{e Meeuer zat, onwisfe betnoedenisfen, gevangen. bemoedenis[en, gevangen. BEMOFPELEN. Met eenen BEMOFFELF.N. moffel of mof be eenen moffel be-.. dekken, belemmeren,, zoo als wegmoffelen dekken , belemmeren zoo als wegmoffelen is, in eenen moffel of of mof mof verbergen. verbergen. Van een en moffel Van des des Graaven Floris zoon Floris zoon,, Johan, wordt gezegd gezegd,, in de Ge Johan , wordt G e d. 8 59, 3 , 592 382 zal , ntJar naar ouwdt ouwdt gebruik Men %al, gelJruik, Doen zweeren van alle zweeren't'tonderhoudt onderhoudt van alle vryicheden, DOln vryicheden , Die't Die 't land oit oit had hadvoorheen,oft voorheen, oft&Men heMenmoght moghtmet met reden; reden ; zoo "emoffelen bemorelenzyn zyn handen, En zoo handen, dat dathyIzy 't [pel, fpel, Door hoogmoed hoogmoed,, echter echter ons (ms niet nietweer weel'in't in war 't war fiel.. Door enen fief. omwinden. N. H. !l3t, BEMOPPEN. Bewinden Bewinden ,tomwinden. 23t, 31, zy waaren gewoon, gewoon, 's nachts den witten witten nachts naa den 31, zy donderdagh , by licht licht van van toortfen, toortfen, om omtetegaan, gaan, donderdagh. IJemopt om hooft,, en enininlange laflgekleederen. kleederen. Het bemopt om 't't hooft moppen is nog verouderde moppen nog overig overig in in mopmuts, mopinuts , vrou· vrouwen nachtmuts.

"1

BEMURIVEN, BEMUR 'VEN,Vermurven. Vermurven. N. H. o77, ~7'!. 15. De N. H. . . verzochten kerken kloosterlusyden, Durghers ••• 'Verzochten kerk· en kloosterluyden, burghers den Hartooghe in 't " gemoet gemoet te gaan, om hem te heHartooghe in bemurwen met meI fmeeken. fmeeken. En zoo zoo op opvele veleandere andere plaat. murwen plaatfen. ~Jet een een mum. muur omringen, beflui. BEMUUREN. Met omringen , beflui. Overdragtelijk komt klJmt het het voor voor Ge ten. Ovt:rdragtelijk G ed.d. IIll, 112, 3.

H7ilt

BEM-BEN'. BEM-BEN.

IU

Wilt, ooren, Goren, dit geluidt geluidt bemuuren, bemuuren, en en doet doet firemrnen ftremmen wilt, Zoo flyf Jlyf als diamant diamant de de Goddelyke Ilemmen. ftemmen. Zoo

BF MYMEREN iets BFMYMEREN iets;; voor voor,, over overiets ietsmijmeren mijmeren H. 473, 473, 34, 34. De De eenzaamheit eenzaamheit der plaatfe plaatfe, ,'t 't bebeN. H.

mymeren haars d, jongfte ;(mgft' ?nip. mis.. 192yineren haars Qngevals, ongevals , baarde baarde de troostigheit.

BENAAUWING. N. H. H. 329, 329, 26, 26, Hierentusfen HierentusfM BENAAUWING. benaauwing der gemeene gemeene armoede armoede midde. midde.. wrong ae benaauwing len t't'haarder haarder verlichtenis verlichtenis ,, uit verfcheide vonden. vonden. kn

BENAGELEN. e d. BENAGELEN. Met Met nagels nagels vasthouden. vasthouden. GGe d. 52., 6, 6, 52, zelfbenageldt benageldt in de de kluiven kluNen 't , en hy zelf Gekeert is 't, Pan moedijer moediger gediert. ran

BENARREN. Beklemmen Beklemmen,, benaauwen. benaauwen. N. N. H. H. etlyka anderen daaghs 435. l!l, Des anderen doaghs geviel 't dat etlyk& 435, 12, kronz. gal
benard voor benaauwd, Wij hebben het deelwoord deelwoord benard Wij liebben benaauwei, ver'legen, gebruik. nog in gebruik. verlegen, nog BENDHOOFD Hoofd eener eener bende. H. 777, 777, BENDHOOFD Hoofd bende. N. N. H. vergifnis gegunt gegunt aan vergifnis aan eenen eenen ygelyke, ygelyke, uytgezeit uytgezeit oft vier drie oft de gevangenen, vier der der bendhoofden. gevangenen , en drie Wm won't. V\' aarvan vandedehoofden IJ oofdenvan vanoproerigen oproerigen gefproken gefproken wordt. mitsgaders wat wat er er eertydts, 2I, mitsgaders H. d. mi.. eertydts, nd77, ZI, d. G. 77der bendhóófden bendhddfden Mde ende maghtigen pende 't't uitr6yen der vas. des geraadtspleeght 'Was. ryL , geraadtspleeght des ryJ.s, 2,

Ontkennen, loochenen. BENEENEN. BENEENEN. Ontkennen, loochenen. N. H. 736, pP 8, 1. D.E.EL. I. DEEL. 8,

112 uz

B E N. BEN.

ding kon Een ding 8. Een kon hy hy niet beneenen; 8. benu!nen; dat zyn' zyn'ooghen, ooghw, glinftren der uit het het glin[tren der vuuren, vuuren, waarin uit zoo meeniglJ waarin zoo meenigh Chrifien gegloeyt ~vas, arm Chriften was, Moit hooit de de vreulJhd arm vreughd wiJten te fcheppen, daar Alva en te [cheppen, daar en de de Spanjaards Spanfaards hun hullhar: hart in ophaalden. ophaalden. Ge G ed.d. 60. 6o. 2, 2, ;tl De ~vaarheidt waarheidt is is (gelyk (gelyk ik De ik geenfins geenfins en en beneefJ) beneen) ik in handeling handeling en Dat ik en vrundt[ehap vrundtfehap ben Dat ben getret/J. getreen. BENEUST. Zoo Zoo veel veel als be[ehaamd, BENEUST. befehaanld , waarvoor waarvoor wij , in met een' wij, in gemeenzame gemeenzame taal taal,, met een' langen langen flCUS neus zeg~ zeggen. N. N. H. By gaf gen. H. 486, 486, 37. 37. l:Iy teraf alien allen verflandighen verflandighen af te metten, meeten, wat het eenen afte "!Vat lpyt [pythet eenen Lamltr!Jec1'e Landtsheere waar waar haalen arm aan zyn' . . . fiip ••• flip te haalcm onderzaatctJ, en bczyn' onderzaaten, en beneuft te tJcuft te tnoeten moeten heenen hemen gaan. BENGEL. Een BENGEL. Eenboerfehe boerfche,, plompe plompe Imaap. K iverklaart bet 1liaan i a a 11 verklaart het door door rt~(tic!is: homo itupifillpirufticus etethomo dus, truncus, dus, truneus, caudex. caudex. De eerste beteekenis beteekenis is die De eerste is die jlok, waarin waarin K K.i Iilia het woord i a aann het woord beeft upgevan (lok, heeft opqeteekend ,, gelijk hij 'ook teekend gelijk hij ook het het daarvan daarvanafgeleicle afgeleide werkbenghelen verklaart, \word verklaart , met woord !;clighelen, met flokken !tokken flaan. J1aan. N. N. 8, Ende H. 366, 366. S, Ende wies, 1l'ies, dern2aate, dernwate, de de dortelheit dartelbeit,, dat bier en en halvleasch 4enoeghdat,, die die zich zicheerst eerst,met met bier ha!v!e::schgcfloeghden den,, nu flfJ OM om wyn wyn en e11 wildbraadt wildhraadtriepe7i: rie!,en:enen betii benge!s eis tusfen tus/en ploegh ploegh en //vie /;,,)(Jt opgewieght,geenen opgcwiegltt 1geencn triowit, !J1o f ,dt, dan aan pappen pappen van hoenderfpieren hoender[pieren ,oft ~ oft wittekost 1l'itteJ:ost ,[tteWeiland ken wilden. wilden. Vergelijk Vergelijk Weil a n d op op bergel. bCtJ[!;ei. BENG-ELEN. Eigenlijk met met flokken BENGELEN. EigenlUk fl:okkc'l Nan f1aan,, CT! en van daar daar overdregtelijk overdrilgtelijk, fmadelijk fil1adelijk behandelen, beje. behandelen bejeTacitus' crenén.
N. B13 EE N.

113 lig

aardigi , Sabinus aardig.", SalJinusniet nietbengelende bengelende en en naader ntlader eenen eenen erbarmende. erbarmende. BENIPPELEN. Zoo Zoo veel veel als als beknibbelen, beknibbelen, het het BENTPPELEN, voortdurend werkwoord werkwoord van van benypen. benypen. N, N. H. 398, 398, voortdurend 6. Ende Ende zy zy, irJûemle dat dat vrydoom 'Vryrloom van 'Van fehattingen fchattilJgen , inziende 6, dikll'yl.\ uit uit noodt noodt benippelt benippelt,,oft oft vernietight 'Vernletjgnt word... word • •• dikul., l1anmen 't eerlyxte eerl)':f:te voor de keur. keur. 1239, I!239. 5o,, 5°, zoo zoo decvaame,n't de!l zy zyanders anders niet niet, vernuft fpitlen {pitfen op uituitdoi , dan 't vernuft ."indmg van varJ fcherpzinnighe fcherpzinnighe duidenisfell, duidenisfe1J, on; om het ge_Wading zyner Doorluchtigheit Doorluchtigheit te benippelen. benippelen. zagh z,yner Noodzaken,, tot de de noodzakenoodzakeBENOODIGHEN. Noodzaken J~jl{hcid brengen. brengen. N. 468, 5 .• Daar Daar was noeht noch# N. H. H. 468, liikheid ,... 't welk Provoost,,nocht nocht ander amptman amptman •••• welk ChainChamProvoost paignry benoodighde benoodighde,, zelf in verfcheide wrfcheide huizen huizen te pai,v2(y . . . vertrteden. loo9, 1009, 16, Dan de de kooni7.gfchen KooniligfChen ••• 'Vertrceden. volk zaamden ter yl yl,, en benoodighden benoorJighden 't't Prierche Ji'riefehe volk zaainden II, Maar Rampz. nao de fchcepen fehtepen te 'J./'yken. p z. 3, 3, 11, Maar wy4en. Ram new de om de leegens zórgen.vereifeht vereifeht om de regeerders f"egeerders te teegensdez6rgen veefiykheit zyns teugden moght de 1reeJ.../ykheit zym laatIlen laat/lm ouderouder.. teugelen,, moght wert benóddight beh6ddié,ibt d6df!'Js tót veele veele mishanmishanhiet , ende 'l'ert d6dms ,det. d6gh te luiken. delingen delingen't't 66gh

BENUCHTEREN. Ontnuchteren BENUCHTEREN. Ontnuchteren,, nuchter worwor .. Illaar, toen magerheidt den d. G 92, 35, Maar, toen de magerheid, den H II d. der yen dc rle hevigbcden hevigheden der gemeente gemeente begon begon te maallyen der maalt doen benuehteren, zdc,htmen zdt-htmen nieuwe nieuwe middelen middelen (lp. doen benuchteren, op. Ge 15, 67, 15, G e d.d. 67, dronkenfchap rles des lu luks, Ik bevangen was met met dronkenfcnap les , die bevangen lk die word gewekt van myn verflegen En fluimervalligh, 'Word Van myn 'VCJflegen moedt ; moedt; door de de tegenfpoer/t. benuchtert door nu bent/ehtert En tegenfpoedt. En m)"1 myn geweten nu i s t. 372, 49. Tot Tot gl'oote groote BENYDJNG. 37!2.,49. BENYDING. Tac. T a c.Hist. aan Vorfiendooms dat mcn flfl'ydi!'g mal aan ljetliven Yorflendooms, des J:ieull'en Viiydiig des kennel!, Dat Dat is, is , tot groote dit groote leerde kennen. dit eoJie .flttal tidal leerde het nieuwe of haat tegen het \an tdjd haat,, tegen nieuwe vel tajd of ve,we\
Vor:;tendoU\. Vor5tendoui.

P a

BE. BE.

JI4 114

BEN BEN-BEP. BEP.

is t. 31202o, ook haet. BENYDTHEIT. T Tac. 3B, !lO, ook nat!. BENYDTHEIT. ac. Hist. tlen zy zy 't 't op op T. ViniIIS f7inius gelaaden gelaaden,, die, die~ na dat hy den in betty*heit maght, a/zoo ook ook ilJ benyrJtheit toenam. toenam. tlaagelyks inmaght daagayks , alzoo BENYPEN. Beklemmen Beklemmen, befluiten, beUuiten. Ged. 91, 52, 511, zich niet dat ongewoon ,'t zyn wy ongewoon, 't geen gem,, zich niet beOok zyn rypen grypm g ternpels te be/type/7. ran al de de wereldt wereldt laat laat,, in tempels benypen. Van al BEONDERHOUDSELEN, BEONDERHOUDSELEN, Een Een min bevallig en· ende analogie der tale tale kwalijk kwal~ik firookcnde woord, ftrookende woord met de dat ter vertaling van het onduit[che prebenderen moet moet onduitfcheprebenderen dienen. N. H. H. 478, ~faar ~vat 478, 9, _Haar kloosvat belangt de kloos~ dienen, N. ter/lIMen binnen devoorvooraudre gecstelyken, geestelyken,die, die,binnen terluiden en cadre aankleevende Landtfchappen, Landtfchappen, zeide twee ende hun hun aankleevendc twee ende zeicle Op den zyn ingewydt ingewydt oft beonderhoudfelt. den kant kant beonderhoudfelt, Op :eprehendeert. gepraendeert. oordeel voorzien. BEOORDEELT. Van oordeel voorzien. B r. r, Hy is we/ beoordeelt perfoon. Voor .. S87, 14. Hy is een een wel 387, 14, die een goed oordeel heeft. Ditgebruik gebruikverciLnt verdLnt heeft. Dit een goed echter geene geene navolging. 1210., 3~, 32, uit~ tzitBEPAALING. Beperking. N. IT. n. 1210, BEPAALING. Beperking. oft' keuren, keuren raa,,:ende ceewm p/akkaaten oft raa!:ende den. van plakkaaten geeven Van veranderit2g in de des Lands; Lands ; als op verandering Jtaat de muntc" munte, jtaat des van koophandel op bepaaling van koophandel op op onpartydighe oft Oft 'Vreemde Bepaaling wordt hier op den kant op den 'vreemdelanden. landen. .Bepaaling ka'nt, door reftrictie verklaard.

BEPARKEN. Beperken. Beperken. H. d. G. 173, 19, /9, ende beparken tusfehen a!zó· tfJsjèhuJ tie PJ'reSpanjaardt te beparken de Pyrealzd den Spanjaardt 1Jeën ende de dezee.. zee. min ende N.H. 477, 4, endë endé zal zal men die, BEPLEITING. N. H. 477, famt alle Jamt alle fchriftelyke Jchriftelyke bepleitingen bepleiti!1gen,, handelingen htmde!ingen er; en ooverhandelingen te te dier dier oorzaake gelchiedi verooverhandelingen, oorzaake gefchiedt, vernielen. Bepleitingen nielen. Bepleitingen wordt op kant door door proop den kant &Ióuren ceduren verklaard.

BE BEr...

BEP-BER. DEP---BER.

tiS IlS

BEPLUTICEN. 13eplukken. BEPLUIKEN. Beplukken. N. H. 152, 15~, 19, 19, (De (De N. H. Landvoogdesfe) lydende noode nood~,, dat yemandt anders aan 't bezaadighen haar v~rd;~nt aan bezaadighen dBs haar eere, verdient des Lands, Lands, quart; fjllam bepltljken, vertoonde, dat enz. bepluiken , vertoonde, BEPLUKKEN, overdragtelijk voor verkorten, BEPLUKKEN; overdragtelijk,, voor verkorten. 96, de geemdykheit geemelykheit van verminderen. 399. 26, verminderen. N. N. H. 399, 't heir en fcheencn cene cene lyn t~ van 't hof fcheenen te C71 de afgunst 'Van trekken, laame. trekken , in ill 't beplukken beplukken en heekelen heekelen zyner faame. N. H. BEPREEKEN. Door Door preken preken overhalen. overhalen. N. H. eenen Vorft 744, 3°, oft men men eenen l/orft,, opgetooghen opgetfJoghen in 't Hof 744, 30, van Vrankryk.... Vrankryk 'Van behoefde, in voorval 'Voorval vim behoefde,in vein [taatftaatryzing tot kleenachting van ?)'zing trouwen Godsdienst, van trouw en Godsdienst, te bepreeken.

BEPR OE VEN. Verzoeken Verzoeken,, tentare, zoo als K i~ BEPROEVEN. het verklaart, N. H. 253, 1 i a a n het verklaart, N. 253, 12, Deeze 1verden liaan Deezewerden naa Vlislinge, Vlislinge; het krysvolk oover. Zuydbevelandt oover. krysvolk op Zuydbevelandt van der ge[eheep!, der Goes Goes tetebeproeven. beproeven. om, de ftad 'Vtm gefcheept , om BEQUAAMHEIT. Bekwame BEQUAAMHEIT. Bekwame gelegenheid. gelegenheid. N. H. N. EL Belangende den 744. den Aartshartogh; dowy/. dewy& hy n74- 23, Be/angende

acii t2k3l5oekheit meht k/oekheit van ouderdoom , nocht nocht fleunfel (leun[et aan ouderdoom, aan om zulken last zich zelven ze/ven had had,, om last te draaghen , zoude zoudc tedraaghen bequaamheit vinden, om men Ire/ om hem men ~J'el bcquaamheit hem ver110eght vernoeght fchikken. flaa huis te [chikken. naa huis BER , voor BER, voor,, bar. bar. BBr.r. 2.78, 278, 37, 37, Z(}O zullenwy wy 't zoo zullen ker van voelen, flat ber van September September niet niet '}'oelen, dat zoo zoo zee,. zeer naa naa den winter [maakt, fmaakt , dien den dien hy hy ininden denmondt mondtheeft. heeft.

BERAADEN, verl. verl. deelwoord deelwoord van beradC11 beraden,, in

zich beraaden de fpreekwijzG zich beraaden vinden vinden iets iets te doen. de fpreekwijze te doen. 11. 1157 16, dat dat haare N. H. IIS?, , 16, haare Majefleit Majefleit zich zich beraa. beraa. ("en vondt pais jaardt te maken. lm pais met met den. den Span Spanjaardt Wij zouden zouden zeggen zeggen het geraden geraden vondt. vonit.

P 3

BE . BE·

116 u6

B E R. BE

BERAAD1NG. Beraad, BERAADING. Beraad, overleg. overleg. N. H. ao, ~o, 3s, 3S~ N. It D' cerfle beraading 'tras, oover 't begeeven upwas , oover eerfle beraading begeeven der der Up. perlandtvooghdye. Tac. jaarb. perlandtvooghd)'e. Tac. Jaarb. 120,17, 120, 17, '!Uladal. naa dat een volkoome beraadingh, geeischt hy tydt, als als tot voll..oome beraadingh, geeischt hy tydt, tot een hadt, voeghd' er dit dit by. Latijn heeft heeft hier hier conby. Het Latijn hadt , voeghd' ftlltatio. H. 100, 12, om dt: !ulnae hunne in it: 1-1.d.d.G. G. Ioo, oln met fultatio. met de berading te treden, treden , nópende berading nópende de middelen vormiddelen van 'Yortiering des nering des gemewen welflandts. gemeenen welflandts. BERAADSLAAGI-IEN. In BERAADSLAAGHEN. beraad nemen. H. In beraad nemen. N. H. 146, 26, Zy hadden hadden eerst van van zelf bel'aadjlaaght, i46, 26, zelf beraadflaaght, oft de de preeke preeke te flaaken ftaaken fionde. J!onde.

BERAADSLAAN. BeraadfIagen,, deliberare. BERAADSLAAN. Beraadflagen deliberare. Tac. Jaarb. J a a r b. 127, 12, Dies kwam 127, 12, kwam 't beraadt[laan beraadtflaan Smyrnaeers. 294,45, op de Sardianen en Smyrnaeers. 294, 45, Alsde Sardiflllm aan op Nstydt en dan !zad het hut; hun t:ydt plaats gedocht gedocht om beoin te behad het en plaats zy 't't met Armenië te verftaan ver/taan ?'aadt/laan raadtflaan hoe zy met 42-menig hadden, hadden. r. i53, BERAADSREEDE. B 1'. 153, 1, I, nevens de bede bevan den reer op raadsreedemn den Heer F. Peer den flag flag raadsreedenen van op den o o ft fchijnt 'Van Plaanrhrcn. Hooft fchijnt door door dit dit woord woord van Flaanderen. confideratien te het onduitfche cotljidcratien hebben willen willen uit. uitbet onduitfche te hebben drukken. BERAD. Ge d. BERAD. Ged.

227,

38 , 38,

U?y' joegIl verby verby't 'tberadde beradde zonneradt. Uw' rasheidt joegh zonneradt. Bier lint : Men zeit: Hier {laatter terverklaring verklaringonder onderden dentekst tekst: die waagen is beradt, wanneer wanneer zeze zoo lrmgi: lange gerefchorheidt van van de den heeft, de [chorheidt de as/en aslen efid~ ends heeft dat de Zie ook ookHu Huydecopers Proeve I. naven y dec 0 per s Pro e vel. naven is. Zie D. bl. en 344, 344 ,en enWeiland, Weiland, op berad. D. bi. 343 343 en op berad. BERAGEN. Met rag bedekken. bedekken. Van Van hier hier het het Met rag G ed.d. 57, 57, 4o, beraagd. Ge deelwoord beraagd. 40, Gehalzandt Iyk,verzelfchapt verzelfehapt met Gebalzemdt lyk, met befiove befiove kletn, kleea, Boraaihde kroonen. J3'I'(laghde krooncn.

BERD BERO~ ,

13 E BE

R.

117 IJ7

bord. N. H. BERD, H. II96, dat de Ma. BER_D, voor, bord. 1196, 9, 9, dat jeflraat t't'ilmflerdam Amflerdam . ••• aan 't beneedenfle jefiraat . . aan beneedenfle def' der R.aadthuispuye .. een gefchildert gefchildert berd deed deed heen., ,RaadtlHlispuye '..•• hech, Voor plank, plank , tabu/a, tabula, asfer, als Kil i aan ten. Voor, asfer , zoo als Kiliaan verklaart ; !lIS, o.18, 4, mamzen het verldaart; wyven, mannen, wyven , kinderen kinderen verflyft kauwde, verflenst verflenst van 't nat, flaau'W nat , flaauw vedlyft van kouwde, van honger, honger , mat van 1'011 van wor/leien de doodt, worfielen met de doodt , wydt wydt en zydt, berdm,Ilroofchalven,dryvenflroofchalven, dryyen. balken , berden, zydt , op balken, de. Ta T a c. c. iI-Isi t. st.444., 444" 19. 19. De Batavieren Batavieren hadden hadden met dubbIe eenen tooren dubble zo/dring. tenen t()oren verheeven verheel'en met zoldring, dede. berden (as[eres) 1velke jterke berden welke•. •. .• door flerke (asferes) en balkeft balkem drtarteegens aangeflooten,doorbrooken doorbrookenwerdt. 1J1erdt. daarteegens aangeflooten, BERECHTEN, Berigten,,onderrigten onderrigten,, docere. BERECHTENi, Berigten b. 30, 3o, 21. lYht Tac. Jaarb. en quaamen quaamen de KorT a c. Jaar Met een eenen Korell de Hondertmannen lichen en mI/en Hondertmantzen 't volk dat volk berechten, dat cen valfche vreeze het ctn vreeze Was. befturen ; was. Regeren, Regeren, befturen G ed.d,54, 54,26, 6, Ge Ghy zwoert Gil] zwoert met Godts en by geflaafden met daaging Godts en by eed , eed, yolk, in Dat gy gy dit ditvrye 'I/f'ye volk, in oorlogh en Dat en in vreed, vreed , trouwlyk zoudt, en Berechten trofnvlyk Bertehten en vroomelyk beweiren. beweiren. BEREEDEN ,,bijbijzamentrekking BEREEDEN zamentrekking beretn, beree , voor, voor G c d. d. 7o, bereden. Ge bereden. 70 , 32 32,,

'Waardtflegoedt, goedt, vadcrlancle 't't waardtfle Den vader/ande De guide gulde vryheidt tetebereeden. bereeden. De 1, 54, 545 441, onbcfchaamtheidt P dart dart B'hy lF'elI,' I7rouwefchenWelk' onbcfehaamtheidt? ghy Frouwefchender [nood fnood hereen ? Ontjchuldiging Ontfchuldiging bere!n?

BEREEDEN. Overreden, BEREEDEN. Overreden, perfuadere, perjuadere,inducere, inducere, Kiliaan zoo als als IU li a a 11 het verklaart. N. H. 457, 00, N. H. 457, oo, Deez een' tnymering, Deez,, vervallen vervallen in een' mymerillg, 1vas van niewas van 17247idt te bereerlen bereeden oft oft te mandt te flillen fiil/ctJ,, dan 'Van Fos. Pos" dan van berghen. bcrghen.

BE. 13E.

lIS

B E R.

BEREMING , van van bereden, BEREEDIl\'G, bereden, in in den den !l:raks ftraks aangewezenzin. zin. N. N. H. H. 94°, 94o, 46, die gewezen van Brabant Braban# die van dreighden uitdrukkelyk uitdrukke!yk,, 't't en hunnen dreighden en 'Waare waare 'Wy wy hunnen zin deeden, zin deer/en, tnet met den den vyandt vyandt te te ooverkoomen. ooverkoomen. WaaWaaren deeze deeze de de rechte ren rechte middelen middelen van van bereedinge bereedinge? TERGEIEN in den onvoJm. -BERG HEN ; in verI. tijd onvolm. verl. tijd berghde berghde ~, thans gebruikelijke voor het thans borg; N. gebruikeIUke borg; I~ N. H. H. 770, 77o,1 r, 'T eenigh eenigh vendel aan 'T oordt berghde berghde zich d~ aan dien oordt zich in de OostetiChans.• Ooste11ehans BERGHLUIDEN. Bergbewoners. Bergbewoners. T BERGHLUIDEN. Taa c. H H ii ss t. 14, Maar Maar met 352, 14. den eel:lien eerflen floot de bergh. berghmet den floot zyn de luiden geflaaghen luiden geJlaaghen en en verfirooit. verf/rooit. BERGHSKEN. Kleine 819, 29, De Kleineberg. berg.N. N. H. H.819,29, fladt . . . leyt fiade ••• leye aan aan de de Schelde, Schelde, in in een een dal dal .• .••. en en bloot voor een bel'ghsken. berghsken. hloot

BERICHTEN. Onderrigten. BERICHTEN. Onderrigten.

N. H. z23o, I~30, 51, 51, N. H.

vonden zich wel , hoe Zy vonden 'Wel bericht bericht, hoe door door eenighevreemeenighe vreemenz. Br. Hy liet zich TI r. 484, 484, 39, Hy zich berichten, berichten, delingen enz. en verliet en verliet het Pausdoorn. Pausdoom. In 't bijzonder wordt het het bijionder wordt gezegd gezegd van van het bedienen bcdicnen der der gewijde gewijde teekenen teekenen aan aan ftervenden; N. H. 1°4, 44, kranken of !l:ervenden; H. 104. 44. Den Den burgheren werd veroorloft lJheren 'Werd veroor/oft in krankheit zich zich van vanzulke zu/kt: perfoonen te doe,n berichten, als per[oonen te doen berichten, als hun hun gewisfe gewis[e met beholpen was. 'Was. BERICHT1NG. BERICHTING. Berigt. Berigt. N. N. H. H. 615, 615, 33, Zy Zy keerden met berichting, berichting , dat dat raadzaamft keerden met raadzaamf/ fcheen [cheen enz. Onderrigt. Onc1errigt. 745, 745, 5, En zyn' Doorluchtigheit Doorluchtigheit , zich zich onderwerpende eerbiedelykaan aan beeter beeter berichting, ondenrerpende eerbiedelJ'k bt:richting, deed van haaren deed °opening oopf3t1ing van haaren raadt raadt tot tot weernis 'Weerni! onheilen, Toediening Toediening der der gewijde gewijde teckenen teekenen dier onheilen. , 20, aan aan kranken; kranken; 208 208, 20, als als 't'tmisbroodt misbroodt oft oft de dt: heilighe olie kranken , oover Ilraat olie tot berichting be richting der kranken, oover jlraat gedraaghen gedraag hen wierde. wierde.

BERMTE. ~ERMTE. Barmte Barmte,opwerpfel opwerpfel van aarde. aarde. N. N. H. H. gUl) 912,

13n E R.

119

9IZ, t4 ~4,, het net floppen floppen eet2er eener ftroorne, ftroome, clie dieheele heele Mee.. fchee912., en aan de leegbaarlyk vervoeren verweren,, en de bertnten bermten pen .• .•• . leegbaarlyk pen dyken fluuren fluurw kon. kon. der clyken BERNEN. Barnen ; zoo in narnen,branden branden; in een een bedrij. bedrij .. N. , 2,7 , ve.den, onz~jdigen zin. zin. N. FI. H. 676 676,27, den , als onzijdigen ve, het raadtzaamer raadtzaallur was was,, 't rot rot uit uit te te etlen, etfen, fny[nydat het aft bernen bern en ,, dan 't't gevaar gevaar van van een' een' verlierving ver(ierving den, oft s t. 366, te looped, loopen. Taa c. Fl H ii st. 366, 15, IS, Om Om ter ter fpitfe [pil[e te te grum, en endeaefortuin fortuinder derparthy parthy weeder weeder op op te te te gaan, wekken, ,rekken, bernden bernden zy zy met met een' een' zlekere Ztekere raazernye raazerr.ye en tochtigheit. c. Z e e d. BERNSTAPEL. BERNS TAPEL. Brandltapel. BrandO:apel. T Taa c. Zee d. d. d. Gee r m. 496, 36. 36. Den bernfiapel bernÎlapet hoopen hoopen zy zy op op,, m. 496., G noeMe met nochte met reuktuig. reuktlfig. nochte met kleee/ren, kleedren, nochte BERNTU1G. 992, 32, Boo. BERNTlHG. Brandtuig, Brandtllig, N. N. IL H. 999, SZ, Booven op fcheepen bereid' bereid' hy hy eenigh ven op cie de fcheepen eenigh berntuigh. berntuigh.

bediening of lmROEP. Beroeping tot eenige bediening 'BEROEP. neroeping flan eel fie werk werk' was N. Il. waardigheid. Il. 447, 12, fJun eerfic waarcligheid, N. 't btrfJc;p GraafPieter PieterErnst Erristvan vanMansfield,. Mansfddt, van Graaf bcroep van ooTlooghe. H. d. d, G. 10 tot de beleiding beleidillg der der oodooghe. 5, 3, 1os, tot de 1(4 het het ryk, Terftunt óók naa flaa myn 17Iynberoep beroep tót ryk, gingen gingen . •• Terflont 66k acht hondcrdt honderdt edelmannen edelmannen en en negen negen regementen regementen van Beroeping., in in den Onroomfchen deur. Beroepin~, de Onroomfchtn den zin zin van van 11 686, appe/ ; N. H Dewy/ Van van het onduitiche 686, 34, 34, Dewyl onduitfche appèl; hoofs van van Hollandt uit/praak Jlollandt geen geen beroep beroep viel vit! uitfpraak 's hoofs Zoo ook aan tot Mechele. flan den den grooten grooten 1-Zaadt Raadt tot Mechele. Zoo ook 803, en d' d' onwillighen zalmen menmet met der der daadt moo. 9, onwillighcn zal moo9 , en tenigh verver. ghen ber/wil gen, gen, zonder zOfideraanfchouw aanfchouw op cenigh ghen bedwi, op den zet oft beroep. \Vaar den kant provocatie geleWaar op zen wordt. R_oepen , ontbieden, ontbieden bUecnroepen. bijeenroepen. BEROI~PEN. BEROEPEN. Roepen, Want onder wreedt beTac. 20. Pf7a'it onder veel veelwreedt 163, ao. ja a r b. I6:l, T a c. Jaarb. Gotarzes... dryfs •••hebben hebbenzyzJBardanes Bardrtflesberoepen beroepen 'van Gotflrzes dryfs vall 'T welk (accivere 299,, 6, 'T welk niet gebeurt (accivere Bardanem). Bardanem). 299 beval hy te beroepen. Zyl.de hy Proedtfchap de i/roedlJèhap te beroepen. zy,de •. .••. beval s, I. DEEL. Q &, DEEL. Q

nB

120 1!10

R. EE R.

Uitdagen , T a c. Jaarb. Jaarb. 186 Uitdagen, Tac. 186,, 14, '4, Ende alhoewel Ende alhoetvel hy, door tot den IJy, door vervolgingh vervolgingh en booden, booden, tot den ftrydt Jtrydt beberoepenwerdt, werdt, (vocaretur)deedt (vocaretur)deedt niet roepen niet dan dan uitJlel zoeken. zoek.en. Dringend , ernstig vennanen ,Jjaar Dringend, ernstig vermanen, a a r b. b. 19i, 197, I I, W(l(Jr waar teegens, Casperitts teegefJS, CasperitIs lIem met hooge hooge woordenberiep, woordw beriep, hem met (obteftante Casperio) ten (obteftante em Kooningh, me ons ons ten einde einde een Kooningh,me in bondtgenootIchap Ilaande,tcn ten einde einde Armenië Armenii een in bondtgenootfchap ftacwde, een gift des gift des. Roomfchen Room/chen volx '}'olx,, om om geenfchelmftuk,engelt geen /chelmfluk , en geit verkocht wierden. Berispen, 'Verkocht bellraffen; N. Berispen , beffraffen, N. H. 306, 306, 14, Want Want booven 14, daar hy hy booven andere andere jchelmftukketJ. fchelmflukken, daar dikwyls oover beroepen 'Was, was , en dik'WylJ oover beroepen en verfchoont verjechoont op op belofte valt beeterfchap, had h.y • eenen vanbeeterfchap,had hynu, nu , zynde zynde dronken dronken••.. eenen Priester neuz afgefneeden. 481.47, Priester fJeUZ en en ooren ooren aJge/meden, 481. 47, DaarmDaarenbooven teboovenwf>rd werdhy hy ge:lreeven gedreevendoor doorbezondren bezonelren lI,aat hgat teghens den den Regeerenden .Raadt , die hem, oover zyn ghem Regeere/Jden Raadt, icherp hoogh'}'Iiegen, vliegen, ernstigh beroepen jcherp en hoogh beroepen had. H. FI. d. G. 174, 119, tyding tyding ontfangende, d. on tf(mgen de , dat dat eenige eenige benden ruiteTye. ruiterye . •• . . op benden op den denhuistnan huisman leefden, leefden, beberiep zy zy firafelyk riep Jlraffelyk de deRitmeesters, Ritmeesters,over over 't 't verzuim verzuim van hun hUil beroep. beroep. N. H. H. 611. fit, 2.3., dat BEROEPING. N. Nik/aa; dat Niklaa.f Gosion,••• . . . naa Gosjon, na" twee in z,es zes twee beroepingen, beroepingen , gedaan gedaan in uuren,. verweezen gebraght werd. 1102., tiuren, vet'weezcn en ter doodt doodt gebraght 1102, 94, op de vonnisfcm vonnisfen der welke !l4, op de 'Welke geen' geen'beroeping berrepillgn2oght moght volghen. Op de eerste ecrste plaats 'Volghen. plaats wordt wordt het het,, op den op den kant ];:ant door appellatiin appel/atiën,, op de tweede door al/el aptd op de verklaard. verklaard. BEROER, BEROER. Beroering. Beroering. Ged. Ged. 18 18,, 31 31,,

floe vat ikikzelfs Hoe qualyk qualykvat zelfsmyn' myn'eige eigcziels zielsberoer beroer I BEROEREN. , aangaan. BEROEREN,Betreffen Betreffen, aangaan. N. H. H. 71, 35, 35 .. 't verzachten verzachten der firenge flrel1ge Plakkaaten, PlakkaatC?1,beroerent beroerende ete den tien Godsdienst. Godsdienst. 9.1, 91, 41, 41, oover IJOVCi" 't werk der der BisfchopBis/choppen pen, en andere, andere, beroerende beroerende den den Godsdienst. Godsdienst. ,

BEROERNIS. BEROERNIS. Sterke Sterke beweging. beweging. N. N. H- 49. 49, 18, 18"

die tlie • •• de tie droeve droeve geleeghenheit g~/eeghenheit der der zelve zelveoverpeinoverpeinzen. zen .

.

.

13 E R. n

JU 12i

zonder beroernis weemoedigheit. un ZOU1V ZOflder beroernisvan van weemoedigheit. n3~ 733, zen zouw .een' 36, dat was was hem hem .. • •• een'goot gootkillend kil/endwaaters waatersopop 'e 't hart geweest , enC1Jeen' van gemoedt. hart geweest, een'weldigheberoernis weldighe beroernis van gemoedt. a c. H Oproerigebeweging. beweging. T i s t.t. 391, Oproerige Tac. His 391, 18, 18, En de de zelfste, de de beroernis zelfste,omdat omd(Jthyhyininden denaanvang aanvangvan van beroernis gevlucht, daarnaavezazelfsweedervail zelfs weederder keurbenden keurbenden gevlucht , daarnaa werdt gelooft ,ge/ooftplaats plaatstottotontrouw ontrouw gekeert gekeert was, werdt ge.ge. Beroerte , geraaktheid zocht tetehebben. hebben. Beroerte, geraaktheid,, apoplexia, apoplexia , Kiliaan ancleren , ver· ver. zoo als als K i I i a a n het woord. woord,, onder anderen, klaart. N krceghfchier [chier 5o. 43, Viglius Viglius •.•• . . . . kreegh N H. 50. ende fliep fliep van van die op 't lyf, Iyf, ende die nacht nacht een beroernis op cen beroernis niet. 802, ~6, 't gebeurde gebeurde dat Fokko Fokko Ralda ..•• .. 892 , 26, toen men hem hem den dennieuwen nieuweneedt eedtvoorhield voorhield, toen men , een' kreegh, en voorts bezwymende bezwymende beroernis lyf kreegh, en voorts beroernis op 't Iy/ fchielyk flarfinindedevergaadering,.. vergaadering. fchielyk flarf BEROERTE. Beroerde Beroerde,, oproerige van zaoproerigefl:aat ant van ao, Maar ken. Tac. 19I,2.0, Publius OfloOftoMaat. Publius T a c. Jaarb. 191, rius Voorfchout Voor/chout werd werd in inBritannii 8ritannië met een' beroerte met een' beroerte ontfangen. zynde dedevyandt vyandtop op bontgenooten ontfangen. z,ynde der der bontgenooten 11k/ars geflort. Het Latijn heeft ttlrbidae res • akkers gellort. turbidae res.

. •

BEROOVENL Plonderen. BEROOVEN. Plonderen. N. 39, Op 1\7. H. 669, 669, 39, den vierden , werd flonfchooten den vierden van vanIlerfstmaant lJelfstmaant. werd flon/chooten in Vlaandre Plaandreooverrompelt ooverrompeltenenberooft, berooft, door Heer door denden Heer van La4.11otte. }r!otte. van La kwacier faam fl:aande, BERUCHTIGD. Ter kwader flaande , gerucht betigt. door het gerucht betigt. N. H. H. 31, 18. 18. Deeze door het "verden van van de , om be-bewerden de Ooverheit Ooverheit gebeezight gebeezight, omdede ruchtighden met met ketterye ketterye t't'ondervraaghen. ondervraaghen.825,19, 8!l~, 19, Lammoraal van van Egtnondt, E,gmondt,meer meerberuchtight berllchtight dan dan oovertuyght,werdeen' dede burgh vanvan 'U'yle bewaartopop burgh oovertuJght, werd een'wylebewaart Sluys. 'Ï2. 19, 19, de Baroen van van Fontanelles FontanelIcs„, Sluys.. H. d. G. I'52. beruchtight met enen tr6uwld6sheden gepleeght flruikróóf tróltwlóósheden gepleep.ht beruchtight metflruikrddf 66r1d,gen... werdt geleebraakt. in de laatste laatste óór1óJI.cn. •• werdt geleebraakt. Ki· K liaan beruchten , dif! 1i a a nheeft heeft„beruchtighen "beruchtighen,, beruchten, amare, dtfarnare, ifJfamare." infamare." RER YDEN,, BERYDEN

wordt

overdragtelijk gezegd van gezegd van

Q

~ 2

111Slus·

122

BES 13 E S...

iusten , clriften driften énz., tnz. , welke lu!'ten, iemands ziel ziel beheer, beheer. welke iemands fchen. N. H dat het aardtryk gten gten onfchen. I-I 254, 25-b 44, 44, dat het aardtryk ongedierte zoo fel voedt als de voedt,, ats de men/eh die, bebegedierte menfch is, die, van de boosheit zyner zyner woeste 1"eeden de boosheit woeste lusten lusten,, teffens teffens reeden van Godt en zyn' eere 692, 4, Ufkens eere vergeet. 'vergeet. 692, Godt Ujkens.• •• . . leezende klaarlyk zyn ongellaadigh gelaat , deu ongejlaarJigh gelaat, zende klaar!yk in zyn dat hy van vremde vremde gedachten 'Van gedachten bereeden werd,, kreegb kreegh bereeden werd anxt. BESCI-IAAU\VEN. Befchaduwen. Ged. BESCHAAUWEN. Befchaduwen. Ged. 41, 41, 16,

T' hans als d' eerfle eerfle wot wol uw' kaaken Van den den baardt befchaau,ven dd. befchaauwen deet. BESCHAADING , van BESCI-IAADING, befchaden;; 't welk bij van befchaden welk bij Kiliaan meer gebruikeNke Kil i a a nnevens nevens het het meer gebruikelijke befcharJigen befchadigen is opgeteekend. N. H. 719, 4, Zy ficlden is opgeteekend. N. H. 719,4, flelden ook veetoe, en lerley vuurwerken lerley vuurwerken toe, en ander gereed/chap van ander gereedlchap befchaading. befchern2ing en be/ehaadillg. be/eherming I3ESCHAFFEN. Uitvoeren BESCHAFFEN. Uitvoeren;; volgens li aa n volgensKi Kiliaan 115o, 37, die zich in conficere,,perftcere. perficere. N. H. lISO, conftcere 't gemein gemein gelast vonden vonden,, alles alles,, 1~'at wat zy zy den Landen dienstigh oordeelden, befehaffen. diemtigh oordeelden, te bejèhaffen. BESCHANSEN. Met eene eene fchans fchans omrinoen. omrillr-en. N. N. begon hy hy zich tetebefchan7en, Il. 258, 258, 7, 7, Voorts I/oorts begqn befeha~ren. II. BESCI-IEER. Befchikking Befchikking,, verordening verordening, bijzonbijzonBESCHEER. hemels ;en en van van daar, daar, noodlot. derlijk derl~jk des des hemels; noodlot. BB r. r. 3o3, 303. 5, Maar 't befcheer be/cheer des hemels hemels zal 'er 't tneeste, meeste, a c. Jaarb Jaa r b 150, IÓ, Maar toe doen. doen. I' Tac. ilfaar immers 't al toe itnmers vind nun myn oordeel oordeel in onzeekerheit ollzeekerheit, oft de de . . vind ik .••• flerffelyken door befcheer bejèheer (fato) en ononzaaken der flerffelyken veranderlyke ~vorden. 'Ycranderlyke noodt, noodt, oft oft by by lot tot gewentelt gewentelt worden.

BESCHEEREN. Befchikken Befchikken,, toebereiden toebereiden. ververoorzaaken. oorzaaken. N. H. H. 329, 3(!9, 52, S'2, 'Twelk 'TwelkverAundfchapt vcrJ.und/chapt Somy,, door eenen eenen,,die die,,te te diet; dien einde,'s einde, 's nachts aan Sonoy lat tot

E S• S. B13 E

123

tot Sneek Sneek oover 00 verdede vesten vesten viel; viel;befchoor befchoorhy hyhun hunzulk zulle tot ontfankenis,, dat dat enz. enz. H. H. d.G. d. G. 152, 152. 52, 52., dat dat een' ontfankenis een' zyne Majefleit M aj efteit beter beterdoen doenzdude zóude, aan 't 't wenden wenden zyne , aan haarer wapenen wapenen tegens tegens den denSpanjaardt Spanj aardt, ftaahaarer , diedie flaabinnen,,endebuiten's ende buiten 'sryx ryx,met ,met haar doende was was binnen digh doende haar d. 246, onrust ende endemoeite m08itetetebefeheeren. hefcheeren. G Gee d. 24 6, 45, 45, onrust Wiens moedwil vrootnen, moedwil leedt leedtbefeheert be/theertden det~ vroomcn, :tal het het op zyn kruin kruinaankoomen. aankoomen. Dien 2,al

47, zynde lmSCHEED. Acte. Acte. N. H. H. 4o8, 4°8,47, zynded'een d:een BESCHEED. van de de Stadt Stadt, wien ordeningen Griffier van , byóy wien allealle ordeningen en en iefcheeden geteekent geteekent werden. werden. hefcheeden d. 264, BESCHEET. Befcheid Befcbeid, antwoord. G Gee d. BESCHEET. , antwoord. 3o, 3°, Ontbalt, men zal zal 'er 'er op oppaizen paizenenengeven gevenouou Ontbait , men befcheet. befcheet.

BESCHEIDELYK,, juist juist,, naauwkeurig. naauwkeurig. N. N. H. H. BESCHEIDELYK 74, Befcheidelyk heeft heeft men men thans thansel'd'Inquifitie Inquifitie 74, II, Befeheidelyk 497, 34, in tween tween verdeelt. verdeelt. Duidelijk Duidelijk, , uitdrukkelijk; uitdrukkelijk; 497, Ook ftreedt het hetfelffie felfftegebodt gebodtoopentlyk oopentlyk teeghem Ook fireedt teeghens de de punten dcr , diedie men niet eenvouwder Gentfehe GentJchevreede vreede, men niet eenvouwdig en en befeheidelyk befcheirlelyk toeflond, toeftond, maar maarfpitsvindighlyk [pitsvindighlyk op flelde. op fchroeven flelde. BESCHEIDENHEIT. , billijkheid, HESC HEIDEN HEIT.Gematigdheid Gematigdheid, billijkheid, en xvel gevolge eener eenernaauwkeurige naauwkeurigc onderfcheionderfchcicn wel ten gevolge N . 1-1. ding van de de gefireldheid gefieldheid der der zaken. zaken. N. H. 72, ding 72, 4, Entlyk riepen Entlyk riepen zy Godt Godt aan, aan,om omwysheit ,vysheit befeheyen be/cheywelk voorgewendt, byby Don denheit. 400, 400,42,'T 42, 'Twelk voorgewendt, DonLouis, Louis, en dat het zoude, en het den denLande Landedraaghlyker draaghtykervallen vallen zoude, met befeheidenheit met be/cheidenheit gefchat gefchat teteworden. worden. 564, 564, 49, tot voorraadt behou(zij hebben) Doch (zij hebben) tot voorraadt zoo zooveel veelte te behouden, als de de Staaten Staatenininbefcheydenheit befcheydenheitzullen zullenvindeu vindeu den , als Van daar te behooren. behooren. Van daar cie de fpreekwijze fpreekwijze iets tir beheiets ter fcheidenheit van fcheideliheit van den den Regter Regterfiellen. {lellen. N. 86, 6, 6, N. H. H. ]86, de waarde van de op waarde,, oft oft lyffiraf,ter !y/jlraf, terbeheop verbeurte verbeurte '\Ian fcheidenheit cies des rechters. rechters. Zie y dec o• o. Zie verder verder Hu Huydec perI> 11-13. bl. 1P13. Proeve, I D. D. bI. pers Proeve. LE Q S :CE Q3

12 4

E S. nES.

BESCHEIDT BESCHEIT. BESCHEI!1T. BESCHEIT. fletzelfde Hetzelfde als als wii met met een onduitsch document, acte noemen. een onduitsch woord wood documeNt, N. H. noemen. N..1-1. 146, Harman RoodenRaodenDienvolghens telden telden hem Harman 1469 44, 449 Dienvolghens purgh ouwde en el1 21driaan .ddriaan Paauw burgh d' ouwde Paauwachtduizent achtduizentgulden,ende naamen,'e'tbcjèIJeirlt befcbeidtdaaraf, daaraf ,als hunnen tien, ende naamen als t't' hutlllen behoeve. lIBl, 1182,19, volghends 't't beJèhcidt 19, volghends van de deopopbehoeve. beftheidt van draght der draght der Zlgemeine ./ilge:neine Landtvooghdye; Landt~'ooghdye; \vaar waar het op den acte verklaard op den kant kant door door aete Elders verklaard.wordt, wordL Elders wordt woord op op cle de Unie Unie van van Utrecht Utrecht toegepast.. toegepast. wordt het woord 624, 9, uit zorghe 624, z{Jrghe van van yetwcs yetwes te te verwrikken 'verwrikken den delf, fiaat het zin van van een een befrheit beIcheit,, waarop waarop gegrondt gegrondt Jiaat het verwantfchap der venvant[chap der gewesten gewesten enz. BESCHELDEN. Bekiiven. N. H. BESCHELDEN. Beqiven. N. H. IJ 17, 37, 'T 1117, was dan dan gebeurt Eduart u'as gebeurt,, dat Pelham Pe/ham voornoemt Voornoemt enenEduart zteker banket Norrits ,gehoodight ,ger,oodiglJt van van Hoohenlo Hoohenla,,op op ueker banket binnen Geertrllidwbergh, Geertruidenbergh, oover oovertaafel taafel in in ge/ehi! gefihil binnen ,'aakten en ell,andren, cl}, am/ren, met met1pyti,9,he /p.'ytighe woorden, woordell, te t~ raakten,, en hefehelden. l\'1c.:t Met heviglleid befauldigen; 537, /Je[chelden. hevigileid befchuldigen; 537, 2, a, Dit drn ortfleldenVorste.weeder of,tjlddell Vorste 'weedernieuwe nieuwefieurJieur.Dit joegh joegh tien tlis aal1; zulx zu!xhyhyopopden dentweeden tweedenvan vanllipimaandt JFyll'fnaaiJdt nis aan; eenen brief aan , hen aan de de Staaten Staatenzond zond, hCllbefeheldende, befcheldende, eenen brief onder alles hunnen hum/en Landsheere Landsheere beheonder a1lder, ander , dat dat zy alles naamen, op op den den yeltlen 'J'dt1en tytel ty/rl naa. naa. Laken Laken,, voor voor 'I1aamen, ftrafbaar verklaren. Tac. T a c.Jaarb. Jaar b. 66 1,,, 35, fhafbaar verklaren. 35, Maar Maar Germanict, noch Germanicus, fiochgeen lz.ecnkennis kennishebbende hebbende Var., van 't be. be~ fchelden deezer reize, voer [chelden deezer voer den den Nyl Nylop, op. "Vaar het Waar het ter vertaling vertaling dient dient van van het hetLatijnfche Latijnfche incufare. BESCHELDING. N. H. 1155, BESCHELDING. N. 1155, 36, 36, Met JI.f(t befchelhefchelding ding der der Staaten StaatCfloover ooverdedewtederwaardigheeden 1Vtedenvaarrligheerlen hem toegedreeven. toegtdreeven. BESCHEMPEN. BESC1IETV1PEN. Befchimpen. Bcfchimpen. N. N. 11. H. 369 36, 44, 44, en zoo zoo wel 11'e!de deplompe !;!ompemisbruiken misbruikentetebefthempen, befchcmpen? en als ols de de bitterheit bitterheit der dervervolginge 1'ervolginge haatelyk haatel)'k voor ')lOor te te Mien. jlellcll. BESCHERMEN. BESCHERMEN.Verdedigen. Verdedigen. B 13 r_5s2, 532, 43, 43, Men Men hadt , dat Aadt hiergemeint hiergcmeint, dat de dc Zweden Zlvc(',(icn in in Duitslandt Duitslandt w)ls volx

BE 13 E S. S.

its us

gelaaten hadden, hadden , om om beJèhermend Tax genoeg 'Yolx genoeg gelaaten befchermend oor. oor. log te voeren. log voeren.

BESCHERMENIS. Befcherming. BESCHERMENIS. Befcherming. N. H. 496,

2, 2.,

afgaan vall Zy zouden zoude1l verthyen, verthyen, en afgaan veróonden, van alle alleverbonden, zy t't' hunflCr hunner verzeekering verzeekering w die zy, en befchermenis, . . . . moghten ••••• moghten gemaakt hebben. BESCHERMPLICHT.N. N. H. BESCHERl\1PLICHT. H. 98 98,, :;9, Docn 39 , Doch

hadde deeze deeze befehermplicht niet /anger hadde befchermplicht niet langer te duuren, dUl/ren, dan drie dan drie weeken week en enz.

BESCHEYDEN. Gematigd, billijk. billijk. N. H. 65,15, 65, 15,

zynde 't Rof zynde Hofte te belcheyden, befcheydeTJ,om omder derwraale.gierigheit wraakgieri/jheit tie naaghels naaghels te lengen. de lengen. BESCHIK, Befchikkinz. BESCI-lHC Befchikking. N. H. 761, !2S,, ooJ:. N. H. 761 , a8 ook ZOl/de 't befchik hebbeneover 80ver zoude de de Landtraadt Landtraadt••'t~.befchik hebben tier gemeine der gemeine middelen middelen zaamelaars. zaamclaars. Op den kant difpofitie. 115°, 115o, 51, flat di/pofttie. by berichting. berichting, ontfangen fl:aat 51. oy ontfangen van hun op alle alle befehikken befchikken van hun gedaan gedaan enz. BESCHRAPPEN. Berispen. T BESCHRl\PPEN. Berispen. Taa c. a a rb. 61, c. JJaar 6r, fi.7, Tiberius !:7, TiberilJs zyne zyne draght drC/ght en maniere van doen,

leenighe woorden met met leeniglle woorden befchrapt befchrapt hebbende hebbende,, begraauwhe/vaauwHet Latijn de de ten. ten heftigle. hcftigfte. Latijn heeft heeft perftringere. per/tringere. 46, vindt men in gelijken (lOl, 46, gelijken zin be/chrabben. Elders szoi, befehrabben. daar niet Hy IJy ook en zweegh zweegh daar niet op, befchrabLncle beJèhrabb"~nde de lxyflyke olibedwinklykheit , en 'Wjflyke onbedwinklykheit, en haar haar te groote grootc hoope. I~oope. BESCHREUMD. Befchroomd. pefchroomd. N. N •. H. H. 4o3, 403, 39, 39, Dit gefchiedde geJèMedde in 'tt eerst eerst met met belchreumden (Jefchreumden harte.

BESCHROBEEN. HESCHR.OBBEN. Berispen Berispen,cloorhalen. doorhalen. N. H. 894, 894, 31, 31, hy Ily bcfchrobde btfchrobde hen ichendigh jchendigh in de de zaamezaomening a c. Hi s t. 324, fJitllJ; der Majefiraat. Majeftraat. T Tac. Hist. 324, 4x. 41. Ålles Alles draaf-

BES. B S.

2,6

draafde 't leeg er •...beiChrobde •• óefchroóde Galóa, clraafde naar naar 'tleeger Galba, pneJ prees oordeel der der foldaaten. 't oorded foldaaten. Het Latijn Latijn hceft heelt inere' inc.,

pa,. pare.

BESCHROEfJE.N; volgens K K i I i aa.aan,n die het dool dOOl BESCHROECTEN; volgens amputare, refecare, amputare, re/ecare, verkLart, hetzelfde als als beo verkLart , hetzelfde be. ftioetjen. N. H. KaizerKart! Karel.•• . heeft [noeijen. H. 173, 173, 22, Kaizer heeft my zyn'kaamer kaameropgevoedt, opgevoedt,enender dereere euewaardt waarde my in zyn' gefchat, ge/ehat, die die zelfs zelfsvan van Philips Philips zynen zynen zoon, zoon,zoo zoolang lanII; hy ons ons by bleef bleef,, niet nietbefchroeit be[ehroeitis. is.

BESCUIRYDEN. Beflijgen. BESCHRYDEN. Bell:ijgen. N. H. 197, 197, 52. 52. N. H. met verlies van etlyke etlyke ruiters, ruiten', en zwaare quetfuur quet[uur met verlies eemr befchreeden had. eener merrye, die hy befchreeden BESCHULDINGE. Befchuldiging. RESCHULDINGE. Befchuldiging. N. H. 3oo, 3°0, N. H. 36, 't welk, ~velk, myns mym gevoelens,'t gevoelens, 't rninfle minfte lidt lidtzyner zynerbe. be[chuldinge nietgeweest geweest is. fchuldinge niet BESCHUT. Befchutting BESCHUT. Befehutting,, befrherming. befrherming. N. H. H. Dat hy befchut genoo167, 43, Dat hy de de muiters muiters in in zyn zyn be!chut genoor a c. Ja a r b. 245, 34. Daar men Jaarb. 245,34. Daar was was een een men had. Tae. rnaatelyketroep troep[oMaaten foldaaten , fleunende maatelyke in, jleunemie op op 't bedes tempels. tempels. [ehut fchut des BESLAAG-HEN (beflaan). BESLAAGHEN (beDaan). Uitkomen Uitkomen,, uitvalIen. uitvallen. Zoo men N. H. 443, 17. 17, Zoo men nu nudenzelfden denzel/denwegh 11'eghinin1 1. 443, zouw viellicht ginge, 't zouw viellicht ,, niet niet beeter beJlaaghen. beet, beilaaghen. -

BESLAAN. "linemen Innemen (occupare). (oceupare). TTae, Jaarb. a c, ja a r b. in Italie vallen, de fladt Men moest in 3')2, fiadt be332, 25, lIJen be. so, De vierde zoomer L e ev.v. v. v. A gr. 517, jl;MIZ. Lee 517, 3°, flaan. Z00112, belleedt aan 't bellaan werdt bejleedt beJ!aan van 't geen hy doorloodoorlaoWaar in in 't Latijn Lat~jn obtinere Haat. hadt. Waar that. De pen h[!dt. handop opiets ietsofofiemand iernand leggen.N.N. H. H. 4:21, 421, 24, hand leggen. 24, Ende beklaa!{hde zich de de beliaag:hdedaarom, daarom,zoozoomen menzeit, zeit, zich L[t1ultvooghdt naamaaIs des des n2eenighwerf, meenighwMj, dat dat n2en men Landtvooghdt naamaals van ilollandt, Holland!, op op hun hunaanbodt aanbodt,, niet niet be/laaghen beJlaaghen die Van hadt. Op eene plaats plaats der Ge 18-+, 13, I J,vvaar waar tot G e d. d. 184,

een

B E S. BES.

127

een paar paar jong : etn jong gehuwden gehuwden gezegd gezegd wordt wordt: Bellaat uw uw 'Willen; willen ; ik gelokken. BeJlaat ik word' word'borge borgtvoor voor't 't gelokken. beteekent het het zoo veel : flaat beteekent veel als als: flaar de dehand hand aan aan het het geen .gij tracht hetgeen hetgeen gij gij wilt wilt te geen 'gij begeert begeert, , tracht te vol.. volbrengen. BESLEEPEN. Geoefend. B Br.r. 577, 5~, BESLEEPEN . Geoefend. sa, Zo, Zoo hooge 'Wysheidt, wysheidt , zoo hooge zoobefieepene bejieepene ervaarenheidt. ervaarenhcidt. BESLICHTEN. Beflechten. BESLICHTEN. Bcflechten. N. H. 618, 618, 36, 36, N. H. welverfiaan, dat 'WelverJltlan. datde degefchillen ge[chillen tetedier dierzaake. z(lake • ••••• by gewoo'nlyk recht , oft minlyk hy gewoónlyk recht. aftfcheidsluiden, fcheidsluiden,oftoft minlyk verdragh zullen verdragh, zullenbelicht beJlichtworden. worden. BESLOMMERD. Belemmerd. BESLOMMERD. Belemmerd. N. N. H 359. 20, H 359, ao, In deeze.knik In deeze·knik van van 't geluk der Nasfaufchen, Nas!aujèhen, deed deed geluk der zich de hunner knechten tenten tweeden z.ich dezwaare zwaaretroep troep hunner /enechten tweeden maal voorts maal voorts: : dan dan ziende ziende terflondt terflondt het hetgros grosderder Spaanfche , den den voet voet Jlaaken, fiaaken, om te te Spaanfche, om hun huntetekeer keer gaan, kreeghen raakten, beflommerder gaan, kt'eeghenfchrik, [chrik en , en raakten, beflommerder ord e, aan deizen. Men merke orde. aan 't deiun. dat merke hierb~i hierbij op, op , dat bellommerder de heflommerder tweede naamval naamval isis, afhangende cie tweede , afhangende van 't't verzwegen van verzwegen voorzetfel vonrzetfd met, welk,gelijk gelijk met , 't 't welk de voorzetfelen algemeen , oudtijds de voorzetfelen in in 't algemeen, oudtijds den den twee~ twee. den naanwal naamval regeerde. regeerde. BESLOOTEN. Met eene eene floot floot omringen. omringen. N. N. H. 468,, 41, in In de tuinen tuinen van van Hinxthoove, Hillxthoove, en enandr andre 468 oorden by befloot waaren oorden hy der ftadt, ftadt,diedie befloot waaren, en efi licht licht... lyk Iyk t't' omwallen. omwallen. BESLOOTEN. Gefloten. GeOoten. G Gee d. d. 80, 3' 8o 3. o vat ,)I'at heb heb ik gezien gezientnet metmyil myn-befiooten' beJlooten'oogen oogw! ! 0 BE QUITEN. Van , influ7ten. EE'ILUITEN. Van rondom rondom fluiten fluiten, inOuiten. N, H. zagh zich zich tc tc zwak H. 179 Ii9,, 1, hy hy zagh zwak, on omdede LS'tadt te befluiten Stadt te bcJluiten, oft olt met geweldt aan aantetetasten. tasten. ,

BESLUITING. nESLGITING. Befluit. Beflllit. N. H. io33 1°33,, 36 36,, want want outer leine Staaten billtzitingen Of/der der rlerillge; A~'l!;euei1iC Staaten btJlrdtingm •••. be. bev.ond wmd men men van wm 't voorgewende 'voorgewende begeeren begeeren niets niets tete boeke4 boeke.

I.

DEEL. DEEL.

R

BE·

128 12&

B E Si BES.

BESLUITSEL. Befluit. N. H. BESLUITSEL. Befluit. N. H. 67R, 67R ,47, 47, AUt: Zile befluitfels ,befchikkingen,en ordeningen, uit,,egaan beJluit/els, be/chikkingen, en ordemngen ttitqe~,]/m feedert de [eedert de laatfle 'aatjle beroerten beroerten, enz. Voor bejl!li tIels enz. Voor beflailids flaat op op den I,am kant decreten. decreten. !bat

BESMAALER. Befchimper. Befchimper. N. H. 1184, N. H. 1184 , 52, 52, De verzoening tusfen hem en en d' d' illgemeine Algemtine StaaStCII1De verzoening tusfen hem ten , en 't plakk4at daarop „Revolght ten, 't ph.kkf!at daarop gevolght teeghens teeghens de de befmaalers der der Ooverheeden, Ooverheeden, wilde hy be[maalers hY', enz. enz. BESMEUREN. Befmeren. BESMEUREN. Befmercn. N. H. 737. 2.0, N. H. so , Ende , oft fchoon Ende. /choon de de Malkontenten Malkontentenhun hunbedryf bedryfmet met dat blanket/el be[meurden, fproot uit uit raazende raazende dat blanketfel befmeurden, 't fproot flaatzucht en grillighe gril/ighe wispeltuurigheit. wispeltuurigheit. Ta ftaatzucht en T a c. JJaarb. a a r b. 29, 29, 27, 27, Want hem dacht, dacht, dat dat hy hy OuinQuinWant hem tilius Varus ti/tus Parus,, befmeurdt befmeurdt met metbloed bloed en enuit uitdedemoe. mOe" rasfen opduikende, opduikende , zach en ras/en hoorde. en hoorde. bekladden. N, BESMUUREN. Befmeren Befmeren ,bekladden. N. H. II. 77, op dat dat uit 47, op uit wanflelling 'wanftclling van van den den eenen eenen oft oft an. anderen zin, zin. hunne hunnegetrouwheit getrouwheitmet metgeenen 15eenen fchyn fchyn deren van muitzucht weederfpoorigheit 'Van muitzuchtoftoft 'Weeder[poorighcitbefmuurt befmuurt ',vierde. 'wierde. BESNAUWEN. Op Op een' een' filaauwenden toon be. befnaauwenden toon rispen , N. H. x48 , 3 , daar men rispen,N.H.II48,31,daar men hen hen op op nicuw, 1IiCUW, met met aantyging aantyging van ondankbaarheit ondankbaarheit ,, befnaude. be[naude. A.Taa c. Befnaumende jaarb J a ar b 228 2z8,, io. 10. Be[nauuunde (increpantes) (increpantes) zy. zyluiden 't gewelt der meenighte, meetzighte, deeze deeze de de gierigheit gierigheit .n Winde deMajeflraaten. Majeftraaten. BESNEEDENHEIT. Bekrompenheid Bekrompenheid,, bepaald. bepaaldbeid• N. H• H. 945 945,, 39 39,, Maar Paulus Buis Buis,, VoorVoorheid. N• Hollandt, verzocht verzocht zyn zyn affcheidt affchûdt van van Jpraak van Hollandt fpraak tlie Staaten: Staaten : 't zy zy uit uit onbenoeghen onbenoeghen oover oover de de be. bedie fneedenhtit en beriehtfchrifts. berichtfchrifts. fneedenheit zyns zyns weddes weddes en

Dool' fnoeijen of fnijden filijden beroofd. beroofd. BESNOEIT. Door N. H. H. 3aa 32~,, 16, 16, (Men) (Men) joegh joegh eenen eenen gevangen, gevangen, befnoeit /le/notit van van neuz neuz en ooren, derwaarts. denvaarts. BE.

BBES. E S.

129

BESNOEREN. Omfnoeren Omfnoeren, , omhangen. olnhangen. T T ac. ac. BESNOEREN. , 39 , Maar it a r b. 159 T-aarb. 159.39, Maar, , toen toen zy zy,, dagh dagh aan aatl dagh, , bleeven fukkelen, heeft Surena ••••TiridaTiridadagh bleeven fukkelen, heeft Surena tcs ,naa flaadedevaaderlyke vaaderlykezeale, zeede, met kooningklyk tes met hethetkooningklyk tceken befnoert befnoert (evinxit). (evinxit). teeken

Scherp BESNUFFEL EN. Scherp onderzoeken onderzoeken,, met BESNUFFELEN. ontleend. N. N. H. de honden honden ontleend. H. eene overdragt ovcrdragt van de eene dat zy 31, 21, 2.1, zonder zonder dat zy eentghe eemghe maght maght hadden hadden on om 31, de gemeenten gemeenten te be/nuffe/en, oft aftaan aantetebrengen. brengen. de te befnuffelen, Befnoeijen, verminderen. verminderen. N. H. H.·• BESNYDEN. Befnoeijen 986, I,I, waar waar van van voorregten voorregten gefproken gefproken wordt. wordt. 986 Om., op op hun goeddunken goeddunken,, te beeteren beeteren ,befnyden befnyden, ,enen Om herftellen de geene, die die blyklyk blyklyk verderf verdeJfoft aftmisbruik misbruik herliellen behelzen. H. d. G. 62, 62., 26, 26, Um dien tydttetebebeUtn•••• diet; tydt behelzen. Want fnyden op op veertien veertien dagen. dagen. Br. B r. z64, 264. 36 36,, Wan& {tlyden die die zynen zynen lof lof zullen zullen trachten trachten tete befnyden befnyden.enenzullen zullerz niet lichtelyk lichtelyk elders elders als als hier hier aan aan te te vatten vatten vinden. vinden. Door fnijding bevestigen,, gemeenlijk gemeenlijk retrancheren fnijding bevestigen retraneheren genoemd. N. H. H. 269 269, , 32 32.,, Graaf Lodewyk, Lorlewyk, ter ter andre zyde,, befneed be{tleerJ zich, zich, dwers dwers teeghenoover teeghenoover 't't andre zyde p/atJle der met een' een' halve maane. plat:fie der vesten, vesten,n2et

BESNYDENI.S. Retranchement BESNYDENIS. Retranchement.• N. FI. H. 79I, 791 , Tot rug 38, rug vain nam hy hy zyne zynebefn,ydenisfen, befnydenisfcn, en, en,daardaar38 , Tnt in, een' troep troep van toeverlaat. toeyerlaat. in, een'

BESNYDING. Hetzelfde als befnijdenis. N. H. N. H. tot dat breuke Il, dot by, hy, zelf zelfopopdede breukegekootnen, gekoomen, 2, tot de befnyding , enend'd'onmooghede befnyding van van dedeverweerders verweerders, onmooghe .. lykheit om die verkrachten,ontdekte. ontdekte. lykheit om die tete verkrachten, ~70, 070

N. H. BESOLDEN. Befoldigen. BESOLDEN. Befoldigcn. N. H. 127, 127 , 12, 12, befolden van tweeho)nder~ verivillighde in 't't befolrlen ('Nicn) tweehondent ("Men) verwillighrle der b.fpuzamfle b:;quaamjle poorteren. BESPOORY,N. Narporen BESPOORI~N. Nafporen,, onderzoeken onderzoeken, inda. indaKiliaan verklaart GGeed. (1. 33,43, 33, 43, gare, 11 i a a 11 het verklaart, gare zoo ais K

R R

22

Myn'

.13 E S. BES.

13o

be... Myn' dienaars, terflondt, hier al aj zy, be vat hier Myn' elienaars, gaat terfloat , wat fpooren. /pooren. voor ons hefpeuren den zin zin van van ontdekken, befpeuren,, in in den voor ons onklekken komt het het voor G e d. d. 1°9, io9 , 72 komt voor in in de de Ge 7'.1.,, kloek,inwien o0 mannen kloek, in wien men

vryheidts Ziefdbefpoort hefpoort vryheidts liefd gewis.

Bedingen.N. N. H. BESPREEKEN. Bedingen. H. 810~ 810 , 2.0, 20, de Staaten haaperde 't (luk eerst Staaten wm van Uitrecht Uitrecht haoerde Met de fluk eerst (Jan in 't raam en van 't geen zy op den Prinjè raamen aan twist in Prinfe overrehelpreeteen wilden. Door Door [preken fpreken overhalen, overhalen overrebefpreefeen wilden. den. 88o fleede 880,, 14 14,, Maar Maar in fleede van zich daartoe den. daartoe Hol. te laaten befpreeken befpreeken ,, zonden zonden de Staaten Staaten '"ion van Haaan den landt den Prins. Prins. Belasteren. Tac. landt aan Belasteren. T a c. jJaarb. a a rb. Zich t't'zoek 2.4-2, zoek te maaken voor Voor de geenen 24.2 ,1,, Zich geenen,, die hem hem booslyk bejpraaken. booslyk befpraaken. BESPREEKING. Toewijzing bij bijuiterften uiterITen wil. wil. BESPREEKING. Toewijzing N. befpreekingen uit N. H. H. 413 4 T 3,, 35, 35, befpreekiflgen flit oft oover oover de dat is handt, is,, in in de de gewone gewone taat taal der der Regtsgeleer. Regtsgeleerhandt , dat den , directe ftdccommisfa;re erflatingen. directe of fidecommisfaire ,

BESPREK. Beding N. BESPREK. Beding,, voorwaarde. voorwa~rde. N. LI. H. 563 SGP" , 25 van des 2:5. onder befprek be/prek van des Raads Raads en niet ni,dt der burgheren zyn. burgheren gevangen te zyn. BESPRINGEN. Aanvallen. N. H. 749, N. H. 0 ,, 749 , 55o by gemein goeddunken oorlogh voerende, oorlogh voerende, by goeddunken,, teeghens teeghens quaamen te be.fpringen. alle die die hen hen quaamen befpringen.

BESPROOKENHEIT. Staat BESPROOKENHEIT. Staat van be/proken, befproken , be be... lasterdtetezijn. zijn. Tac. T a c.Jaarb. Jaar b. 15 i588 ,, 44,, Per/maalasterd Perfmaa. 't Latijn heeft inder zyner befprookenheit. be/prookenheit. Latijn heeft fomia. , ondernemen. BESTAAN. Beproeven Beproeven, ondernemen. N N H. H. 319 , so, Dit (het ondertasten 319,3°. ondertasten .namelijk namelijk,, of of de de viiand v~ial1d naar eenig eenig gefprek naar gefprek wilde wIlde luisteren) lUisteren) werd werd /Je/laan bellaan door

BES B E S,..

131

tloor Pelikaan Pelt kaanenenKorneliis KorneliisMatheuszoon, Matneuszoonburgher, Tlurgherdoor 8 I 8, 46. derden deezer maant nopluiden. 818 hopluiden. , 46, OpOp denden derden deezer maant 'Werd een een aanfiagh aan/lagh beflaan beflaan teeghens teeghensNaamen. Naamen. VolVolwerd doen, , toereiken. 41, die niet niet ziende ziendeblindt blindt doen tocreiken.!.'!40, e4o, 41, 'Was,,kon kon luyden luydengenoegh genoegn van van't'tRoomfche Roomfcnegeloof, geloof,enen was beflaande gefchiktheit, vinden. heflaande gefehiktheit, vinden. 4o9 4°9, 15 15,, Daar Daar 'WaorUJ 'er, 'er,die diemet methem hemterter bank wilden; bybrenwaaren bank wilden; bybrengende, dat dat, Jloffevan vanzulk zulkbelang belangalsals gequetfle gende, , ininIloffe gequetfle J-loogheit,, een enkel opzeggen..... opzeggen ••••• daartoe beflaan floogheit een cnkel daartoe beliaan moght. Vrijkomen. Vrijkomen. N. 42, Doch 't 't geN. H. H. 184, 42, moght. lerys der der gemeente.....droegh gemeente ••••• droegh wegh, wegn,dat datdedejolJolkrys daat alleen alleengehangen gehangenwerd werd; geesfeling daat ; de de kokkok metmet geesfeling 'Van tweehondert tweehondertleederflaaghen leederjlaaghenbeflondt. beflondt. Gelden Gelden,, van weederfireedoorgaan. 732, 39 39,, Nu zouden zoudenzyn' zyn' 1veederf/reedoorgaan. vers allealle bezitters vanvan vers zelve zelve niet nietmiszaaken, miszaaken,datdat bezitters Graaffchappen en en Baroenyen Baroenyenvoor voorinboorlingen inboorlingenbe-heflonden. 935 935,, 43, De Prins Prins(bekenden (bekenden zy) zy)had hadbe. be .. flaan, Voor en vanvan de wyste, kloekJle, 'Yoorzighflaat2, vooreen eenen de wyste, voorzightïghJle VorJlen der derwerelt. werelt. tighfle Vorflen ,

Ondernemer. N. N. H. BESTANDER. Ondernemer. H. 951 951 ,,^.8 '23,, daar hy hjl evenveel evenveel geacht geacht,, als alsdoorgaands doorgaandszyns zynsg.. g_. Tyke Wanders' van fyke be(!ander! van flukken, {lukken,tottotbeganflighing bcgunjlighingderder welke eerIJk is. is. s'pelkehun hunfortuin fortuin te eerlyk N. H. BESTAPPEN. N. H. 353 353,, 12 u, cn,,'e bleef en,:e bleef oever beflapt houden. daar fchryelinx fehryelinx fchuit [chuitenen oeVer beflapt houden.

(Ter aarde), aarde) ,be!l:elIen. beflellen.N. N. H. BESTEEDEN (Ter H. Met jlaatlJke flaatlyke uitvaart..... uitvaart ..... werd op op 8817,. I 7,. 4, werdzy zy 4, Met den neeghenden ••••• teraarde aarde bef/eedt. den neeghenden ..... ter befleedt. FT o o ft doorgaans doorgaans gege. BESTE EKEN wordt wordt bij bij Hooft BESTEEKEN als verlaen verleden deelwoord deelwoord van van bezigd voor befloken, als bezigd voor heimelyk beflellen, befiellen, aanzin van bef/eken, den zin van heimelyk aanin den befleken, in Onlanx naa dit afvaar44 , 15, Onlanx legge1J. naa dit afvaarH 44, leggen. N. H dighen ging ging een dighen een gerucht gerucht op, op, hoe . hoededeKardinaal Kardinaal yemandt van de yemandt de voorzeide voorzeide Heeren, Beeren,naa naa 't't leeven leeven ook beflceken, befleeken, dat van , geflaan hadt: ook vanden denKoning Koning, geflaan hadt; gefchreeven aan den Raadsheer RaadsheerRenardt Renardt,..... gefchreevtm aan den R 33 wierd'. R wierd'.

130

nES. B E S.

het geweldt, geweldt , %0fJ I II, I , het zoo verratJtlelyTc verraadelyk belleeken, zoo zoo vermeete!yk vermeetelyk aangevangen, befleeken, aangevangen,zoo zoomoedmoet!· williglyk gepleeght. Ta.c. Jaarb. 2,77, z77~ ao, 110, 'Williglyk gepleeght. Tac. Jaarb. Nochtans zoud zoud ik Nochtans ik niet nietlichtelyk lichte!ykkonnen kannenmelden, melden, .....door ••••• doorwiens wiensinblaazen inblaazenbefteeken befteeken zy zy 't'tgeen geen daar zoo meenighte zich daar zoo groot groot een' een' rneenighte zich met ma gemoeit gemoeit

wierd'. 153, 'Wiert1'.

heeft. heeft.

BESTEEKER. Heimeliike BESTEEKER. Heimelijke

Jjaarb. a a r b. 176 176,, 51 5 I ,,

(caedis molitor.) (caedis

aanlegger. aanlegger. TTa a c.

De befleeker De befteeker van Van .dpp; u s moordt. moordt. iipplus

BESTEEVENEN. Den fl:even naar naar iets wenden, wenden, Den fleven om het het te N. H. om te bereiken. bereiken. N. H. 744 744,, 6, aaf/gaaf/de 6 , aangaande op zyn kompas kompas,, zouw zouw men bezeilen, men bezeilen, 'e't geen geen men belleevende. befleever.de. Geheime beftelling. BESTEK. Geheime befl:el1il1g. N.. H. 189 189,, 25, ~5, Zoo werd D072 Karel weinigh Zoo werd de de Prins Prim DM 'J1einigh oft aftniet niet gekent;; 't't zyzydoor fchalken, duchtende gekent doorbeftek beflekder der [eha/ken, duchtende anders tD , ,3, anders uit tetehebben; hebben;oft oft enz. Toeleg. 33 enz. Toeleg. 33e , waardoor zy zy beide beidevan 'Van beftek "rerftClken Ivaardoor hunhun bellek verficsken bleeven. bleevcn.

Befchikken,, verrigten verrigten,, uitvoe. uitvoeBESTELLEN. 13efcbikken ren. 38, Ende Tac. jaarb. Jaarb. 98, 93,33, End€? was was 'thooeh ren. Tac. 't hoogh gebiedt van van geenen geenen noode, noode. daar daarmen men 't dewetwet't met de ton tin beflellen beftellen kon kon (ubi legibus legibus agi agi posfit). posfit). BESTELLING. , doorgaans BESTELLING. Last Last,, bevel bevel, doorgaans met met een een basterdwoord basterdwoord comn2isfie commisjic genoemd. g~noe11ld. N. H. H. 458, 458, met 's 's Konins 18,, Hy Hy geeft beflelling beflelling uit, uit,zeeghelt ~eeghelt met Konin:. zeeghel. zeeghe!. Van Van hier hier BESTELLINGBRIEF BESTELLINGBRIEF ,, voor voor commisfiebrief. commisfiebrief. N. N. I-I. H. 568 568,, 99,, Waardoor WaardlJor de de zaak zaak zoo zoo verre verre liep,dat /iep, dat Bartolt Bartolt.Entes, Entes, op op enklen enklen befiellingbrief beJle/lingbriefvan 1'a11 Wig. Wigboldt bolde van VanEufum Eu[urn ••••• beftondt beftondt twaalf twaalf vendelen rendtlen knechten knechten aan aan te te neemen. neemen.

13 E S.

133

BESTELPEN. Door Door geweldige geweldige florting f1:orting bedekbedekBESTET_,PEN. ken. a c. , waar I{en. TTa c. Jaar J a a r b. 13o 13°,, 19 1~), waarvan van de de inflor. infior. van een' een' fchouwburg fchomvburg gefproken gefproken wordt., wordt.. Xs Als ting van ting begon 't bcftelpte befte/pte (obruta) dOet3, was 'Was men begon (obruta) wegh te doen, er een een toeloop toeloop tot totdededooden. dooderl. Van Van hier hier overdragoverdrag.. 907 , 34 H. 9°7, telijk,, N NH. 34,, Niet Niet ruykende ruykende dat dat hyh, telijk (Willem I) I) den kommer kommer meenighmaals meenighmaalsmet metgeboot. geboot(Willem dat is beJlelpte; dat is,, zoo zoobedekte bedekte,, dat dat fle blydfchap befielpte; ilan anderen anderen niet niet kennelijk kennelijk werd. dat dat dezelve aan werd. GG eed. d. 6, 9.2,, 6, fteltvan vanbinnen binnentoe toeeen' een'akelyken okelykendagh dogh, , En 'kit Die ''ss men/ehen hartbeflelpt befte/ptmet met ootmoed, Die menfchen hart ootmoed , enenontfagh. ontfagh.

HESTENDIGHEIT. Standvastigheid. N. H. IT. Standvastigheid. N. H. BESTENDIGHE om hem , 389, hem dedeklem klemhunner hunnerbellendigheit beflendigheit, 389 , I!l,, om 'Wen fJuaame,, in inteteprenten. prenten. wen 't daartoe quaame befterven, in in den BESTERFFENIS, den zin zin van BESTERFFENIS , van beftervcn, hard, cn daardoor daardoor bevestigd hard , droog, droog , en bevestigdworden. worden. N. en tydt verfchafte, be-be~ H. Q48 'l~8, 14, vcrfehofte, zoo zootottotde de 14 , en flerffenis fterffenis van vanden denverschgemetflen versehgemetflengrondflagh grondJlaghderder vrylzeit, als enz. vryheit , als ,

BESTILLEN. Stiller worden, , bedaren. Stiller worden bedaren. N. .4ls de hyhy H. 366, 46, Als de buy buy wat watbeftilde, beftilde,bergreep hergnep 1 1. 366, de aan/praak. de aanfpraak. -

BESTOLPEN. Beftelpen. BESTOLPEN. BeC1:elpen. N. H. 167, r67 , 11, (buskruid) , die die 'r Irel feheurd' het (buskruid) 'r ontrent ontrentivaawaaTrel fcheurd' ren ,, aan ren (J.on flarzen ftarzen in in dedehooghte, hooghte,enenbeflolpse, bef/olple,met met den val,een' ew'mansperfoon. manspel'foon. In een' overdragte. overdragte. tien val, In een' 2.3 , Het Het bleef 1°39, 123, bleef nochtans nochtans onder onder lijken lijken zin, zin , 1°39 eer zwyghm en enontveinzen ontveinzenbeflolpt. beftolpt. een1 diep zwyghen ,

BESTOOKEN. Aanvallen,, befpringen, befpringen, beflor. beC1:or. BESTOOKEN. Aanvallen men, door welk welk laatfle laatC1:e K Kil i a a nhet hetverklaart. verklaart. men , door iliaan Dit was 434 , IS N. H. 434, 18,, Dit was maar maareen eenloos loosbellooken, beftooken, om v~r'Weerders tetematten. matten. om de verweerders

llE. BE.

134 134

S. 13B E S.

Aanvallen.N. N. H. !l73, BESTOOTEN. Aanvallen. 18,, a73 , 18 de welke zyn' zyn' Doorluchtigheit....met Doorluchtigheit• •.• met 'Vierhondert de welke vierhondert ruyters, onverziensdeed deedbeflooten,en bejiooten, en binnen hunne ruyters , onverziens binnen hunne befchansfingen ;aaghen. jaaghen. he[chansftngen BESTOPPEN. Van alle kanten bedekken. Ta kanten bedekken. T a c. jaarb. 133, Jaarb. 133, 17 17,, Ende werdt werdtdedegedoemde gedoemdeheenen heenen gerukt , roepende, beflopt metmet zynzyn gerukt, roepende, zoo zooluide luidehyhy't,'t, beftopt kleedt (obducta (obducta veste) kleedt veste),, en mettoegewronge toegewronge keel keel en met uitzetten kon. uitzetten kon. Verbergen, in een eenoverdragtelijken overdragtelijken Verbergen , in zin. N. zin. N. I-I. H. 352, 35z. 31 31,, [taande grootelyx tete ver. 'Verftaande grootelyx '}vonderen, hoe, onder onder zulk zulkeen' een'tneenighte meenightevan vanluiluiwonderen, hoe, den, dies dies wustig wustig alles alles,, zoo zoo ruirn ruim een' een' tydt, tydt,be-beflopt popt bleef. bleef. Toef1:oppen, overdragteToefloppen , mede mede in eene overdragtelijke beteekenis. beteekenis. io56 1056,, 4, ~vaar door nochtans nochtans de de lijke waar dour twist meer werd. twist meerbeflopt beftoptdan danverflikt wrftikt werd.

BES TORTEN. Overvallen. N. H. a65 , 38 BESTORTEN. Overvallen. N. H. !l65, 38,, Poorts beftortte beftortte haar haar't 't onheyl, zy der roorts onhe,yl , datdat zy der bur-bUTgherye gebrouwen gebrol/wen had. had. BESTREEVEN. Door verkrijgen. N. BESTREEVEN. Door ftreeven fireeven verkrijgen. N. Terwyl Koning 399 , 33,, TerU'yl H. 399, Koning Philips Philipszynen zylleTIaangeaangebooren' onderzaaten onderzaaten in in 't hair omomjuist hethet uihalrzit, zit, juist booren' terfle terfte der der heersheit heersheittetebefireeven. bc;îreeven. BESTRIKKEN. BESTRIKKEN. Niet l\lctfl.r.kken flddml omvangen omvangen,, als in als in firikken inwikkelen. Overdragtelijk in de flrikken inwikkelen. Overdragtclijk in de Jaar J a a rb.b. van a c. 126 van T Tae. 126,, 4. ]4. Maar Maar Agrippina ./Jgrippina. met met haar' gramichap ziekte desdesli-Iigramichap deur deur willende, willende, en eninineen' een' ziekte chaanis chaams beflrikt. beflrikt. ,

BESTUIVEN. , I\ESTUIVEN. Eigenlijk Eigenlijk rnet metflof flofbeflrooijen beflrooijen, Van daar daar wordt wordt het hetoverdragtelijk overdragtelijk op op bevlekken. Van cie door wijn wijn enz. enz. toegepast, de bedwelming bedwelming door toegepast, N. N. II. H. , koos 12, Luiflerende Luifterende dan dannaa naadeezen deezenvoorftel voor[tel, koos 77,, 12, hy drie de de burgery , beftooven drie Koningen Koningen avondt avondtorn • om burgery , beftQoven van , enenverzoopen tier maaken, 'VMJ den den wyn wyn, verzoopen in 't't got' got fier maaken, t't' overron2pelen. overrompelen. En En,, met meteene eeneverdere verdereuitbreiding uitbreiding derzelfde overdragt overdragt, 319 31, 229 22, veel 'Veel min min yemandt yemandttete i traf ftraf

nES. 11 E S.

135 135

ftraffen. wiens wiens brein brein met met eenigh onverftandt tmverfttlndt bebefiraffen, f/ooven bleek. bleek. ftooven BESTUWEN. Met een' een' digten digten drom drom bezetten bezetten, BESTUWEN. 5°7,, 16 16,, De venfters venflers laaghen laaghm omgeven. N. H. 5.37 belluwt /Jejluwt met met vrouwen vrouwenenendochters. dochters. Ged. Ge d. 76, 76, 25, 25, Gelyk de 'werelds 'werelds roem roem., de weldigh' weldigh'Alexander, Alexander, Celyk Befluwt derder Vorllen trots beradn. B ejtuwt met metan' alt'dedefchaar fchaar I/orflen trots beraán. BE T. Bij Bijverkorting verkorting voor voor beter, beter, doorgaans doorgaans in BET. de beteekenis beteekenis van van meet-. meer. N. H. H. 15o ISO,, 48 48 , Maar Maar de hoe de de toght toght meer meergenaakte genaakte,, hoe hoe zich zichdedezwaazwaahoe Tac. jaarb. righeedeti bet betoopenbaarden. oopenbaarden. Tac. Jaarb. ioo, 100, righeederi hoon hem, hem,oft aftden denRoomfchen Roomfchcnvolke volkegege3, Noit hoon e zeidt : daan,, moght moght,, zoo zoo 972 men zeidt,, Caefar Caefarbet betftnarten fmartm: daan en zoo zoo op ophonderd honderdandere andere plaatfen. plaatfen. en

BETAAMENM N. H. 73o, BETAAMENIS, Betamelijkheid. Betamelijkheid. N. H. 730, daar nochtans nochtans dedebetaamenis betaamenisten tenminfie; minjlewel wet eenighe belool1ing voor de de Kaizarskroon Kaizarskroonverdiende. verdiende. eenighe belooning 10, io ,

BE TASTEN. Overdragtelijk Overdragtelijk voor naar iets voor naar iets zoe~ zoe, BETASTEN. ken ftreven iets bedoelen. bedoelen. T c. jaar ken fireven, , iets Taa c. J a a r b. b. 51 SI,, was buiten voorflagh vorder 9, 'T wos blliten twyffel t'lI'yffetdat datdiedie voorflagh vorder zagh, en 't geheim de; betastte. des- ryks ryks betastte. zagh , en

voor bejegenen te gemoet BETEEGHENEN bejegenen, , te gemoet BETEEGHENEN , voor is , dat hy gaan. N. 11. 702,, IS, hy zich zichopophadde haddetete 11. 7o2 manken, om den der. vyandt vyandttetebeteeghenen. beteeghenen. tnaaken , om BETEEGHENING. Bejegening. Bejegening. N. H. 7719 1 9,, 7, en zynen en zy1len moedt, moedt,wakes wt/kesbefiendigheit bejlendigheitdikwils dikwilsaan aan een' beteegheningh hangt, raadetetehouhoueen' oevlt oevle beteegheningh hangt , te raade den.

aanduiden. N. N. H. fr. BETEEKENEN. Aanwijzen,, aanduiden. BETEEKENEN. Aanwijzen Ter beteekende flonde, dan, 75. bcteeJ:ende Jlonrle, dan,quaamen quoamenzyzy 3 4. , Ter 75 , 34, , getrcedcn 76,, 24 24,, En hoewel d'ontfleltenisfen tJ'ontfleltenisfen, enz. 76 getrceden enz. get aakt aaktnn onzer die 't onzerellenden ellendenbeteekenen beteekenen, van , vanheehu't ge' den noeht gister begost , zoozoo hebben wywy 't't enz. dw nacht gister begostzyn zyn, hebben Zie voorts bete)'kenen. beteykenen. Zie voorts BE. BE. s 1. DEEL. I. DEEL.

136

B E T. BET.

BE.TEEKENING. Benaming, , titel titel,waardoor waarduor BETEEKENING. Benaming iemand. onder/cheidm onderfcheidtn wordt. Tac. a c. Jaarb. Jaar b. 93, iemand Dien naam 41, naam der der hooghfie hooghjle ooverigheit ooverighcit hadt dll41, Dien gustus gevonden, gIJstus gevonden, opdat opdat hy hy den dentytel tytelvan vanKohitigh AOliit,gh nocht Hooghgezaghebber aan en en naame naame,, en en nochnochnoch; Hooghgezaghebber aan tans met tans met eenige eenige beteekeningh beteekeningh booven booven alle alle ander andergegeHet Latijn biedt uitIlaake. uitJlaake. Het Latijn heeft appel/aeio. appellatio. BETEUTERD. Verlegen,, ontfteld ontfl:eld,, bevreesd. bevreesd. BETEUTERD. Verlegen 365, 7, Don N. H. 365, Lou;s,, hoe hoe langer langer hoe hoe meer meer Don Louis beteutert , antwoordde, antwoordde, ten ten einde heteutert, einde van van oordeel oordeel le te zyn. Zyn. T a c. Jaarb. Jaar b. 15, 15, 32., Geen eenes Tac. 32, Geen eenes mans_doen mam_doen was waS dit, gelyk gelyk onder onder Pannooniiche de Pal1l1oonijche keurbenden dat dal keurbenden folvan Percennius, Percennius, nochte nochte by by beteuterde beteuterde ooren ooren van vanfoldaaten. (trepidcs (trepides aures daaten. aures miletum.) miletum.) BETEYKENEN , voor beteekenen BETEYKENEN, den zin zin beteekenen,, in in den van aanwijzen, aanwijzen ,aanduiden. aanduiden.N. N. H. 5T 3 , 16 van H. 513, 16,, Dat hunne gemaghtigden, gemaghtigden, daartoe hunne daartoe te te verordenen, verordenen, veirveirdighlyk afreekenen afreekenen zouden, zouden, met metuitgemaakte uitgemaakteluyden luyden van elk wm elk vendel, vendel, ter ter plaatfe plaatfe by by zyn' zyn'Hoogheit Hoogheit tete beteykenen. beteykenen. BETIC Fl TING. Befchuldiging. BETICHTING. flefchuldiging. N. N. I-T. H. 264, 264., hieM hem , van !t8, men hield hem niet ,ziet zuyver zuyver, vaneenighe eeni/$'heonhodOI/fJO,)281 men zelen in in valfi;he valfche betichtingen betichtingen verprikt en in in de de zelen verfirikt,, en laatfle laatJle ellende ellende geholpen geholpen te te hebben. hebben.

BETICHTSCHRIFT. BE.TICHTSCHRIFT. Schrift Schrift van befchuldiging. befchulcliging. Tac. Ta c. Jaarb. J a a r b. 89 89,, 5, 5, Dat hy hy ininzoo zoogroot groot een een beweeghenis I1cweeghenis van zaaken, zyn zyn vlyt vlytaan aandedebetichtbetichtfehriften [chriften der aanklaagberen aanklaagheren te koste koste leide. BETOOGHEN. Bedekt. T BETOOGHEN. Bedekt. Tac. 98, a c. Jaarb. Jaarb. 98, ao, !lO, Dat niemant tlÏemantvan Vanfehandelyk [c7umdelykleeven leevenenen met opop~ fpraak [praak betoogben betoog hen (opertus infamia) om om eenigh eenilJh win. 'Win. gewest looter; looIen zoude.

BE-

nET. B E T.

137 /37

BETOORENT torens voorzien. voorzien. N. H. Met torens BETOORENT.• Met N. H. Goedegraften graften had 6u, had Deventer, Deventer,fleene flume vesten verten 4 , Goede 612, 4, aangevult met met aarde aarde, tooremnaa nlZad'ouwde d'ouwdewy'lVywel wel aangevult toorens ze;; binnenwaarts binnenwaarts eenen eefJen andren andren muur muur, ook betoobelooze , ook rent. BE TRAAPEN • Verouderd werkwoord,, mede mede bij bij BETRAAPEN. Verouderd werkwoord Kil i a an a n opgeteekend, voor betrappen. N, opgeteekend, voor Nr: H. K ilia lafhartigheit ~30, het te te oolyk oolyk een un lafhartig heit waar, 23o42, , dat het de betraapte geleeghenheit geleeghenheit buyten buyten nooddwang nooddwang te de betraapte d. G. G. 128, 32., In deze deze werkelykheidt werkelykheidt i28 , 3a flaaken. H. H. d. .:van van hódghziende hódghziende zdrgen zórgen werdt werd! hy hy betraapt betraapt van van een' een' kraftige quaale. quaale. Overdenken.befchouwen be[chouwen,, in BETRACHTEN. Overdenken opmerking overweging N H 533, 533 , 36 opmerking. overweging nemen. nemen. N. 36,, Maar Don Yohans Johans te deed d' d' Al. AI. Naar Don te werke werkegaan gaan• •••• .. ...deed gemeine hun liuk Ituk naader naaderbetrachten. betrachten. H. gemeine Staaten Staaten hun vara d. G. 19, 3~, Der ddddt dóódt,n6it n6# vanmy. my ontzien ontzien, 19, 32, d. G. over lang betracht betracht, benikikwel welgetr6dst,„ getr6óst. Opmerover lang , ben kelijk het gebruik gebruik van van dit woord woord in in Ta c. His H i st. kelijk is is het Tac. t. Bet110ajle jaar jaar, betrachtende 't burgher477, betrachtende 't burgher477 , 441 ,, lJet oorlw,Th gink, gink , zoo oorlogh, zoo veel veeldedeYooden Joodenbelanghde be!anghrle,, ke. lee.. diglyk 'door door:: waar betrachten zoo veel zegt. als zoo veel zegt als de zinnen of of gedachten gedachten op iets Het Lade zinnen iets vestigen. vestigen. Het tijn heeft clvili bell° btllo intentus. intcntus. tijn heert — . —

BETRACHTING. Bekenning. Tac. BETRACHTING. Bekenning. T a c. Hist. s t. 442,48, Aldaar jlyfden jlyfden zy zy denjoldaat, met[chaaden foldaat , met fchaa44 2 !-/ 4 8 ,,Ildaar rt'n der fpitze [pitze,, met met vestighen, vestighen ,omwallen omwallen,, en en alle alle ren der andre betrachtingen andre betrachtingen der der oorlooghe oorlooghe (meditamentis bdli). BETREEDEN , een ambt,, eenen eenen dienst dienst,, voor voor een ambt bekle:dcn, N.N.H.FL32.. waar na na belde,den ,waarnemen. waarnemen. , 1616, , waar ecnige algemeene de opn()emin;~ van ecnige algemeene InquiGteurs opnoeming van In quifiteurs Nederland door door den over Nederland. den Paus Paus aangefteld aallgeaeld, volgt volgt:: die {JlJver!et,, etlyke t'llyke iaaren, iaaren,barmen hunnen dienst dienst betraa. beeN/adie onve4et 45 waar rf genoemd den jH8, , 45, waar van der We \Verf genoemd den. 388 wordt: voor allt floflanó(the borjlen en alle Hollandfrhe bor/len ca worclt : !pir:p,!l(;! VOOT anderen , die anderen, die gelyke gelyktarap-ten amptetz betreeden. betreeden. ti 2.2 S DEBEj

138

TI E BE

T.

met bijvoeging BETREK, bUvoeging van van hooger, voor voor 't BETREK , met appel genoemd geen gewoonlijk appel H. geen gewoonlijk genoemdwordt wordt N. N. H. naakoome vrydoornen 43°, 48,, dat het hetBof Hof naakoomede de vrydoomenenen 43o , 48 deughrlelyke Lande,lava famthethet deughdelyke gewoonten gewoontenvan van den den Lande uitvoeren laatjle beJluit der derStaaten,noopende Staaten ,noopende't 't laatfle belluit uitvoeren derder vonnisftm, ofthoogher hoogherbetrek betrek, Op den kant appet/atie. vonnisfen ,oft appellatie. BETREKBAAR. In regt beroepbaar. beroepbaar. N. H. In regt N. H. welke , zoo , nog., 33,, welke, 204, zoo ze zede deKoningh Koninghtetebilyten bllytenging ging, hem betrekbaar voor voor't 'tKaizarlyk Kaizarlyk gerecht maakhem betrekbaar gerecht maakten. iC71.

BETRIOMFEEREN. In BETRIOMFEEREN. triomf omvoeren. omvoeren. TTac. In triomf a c. Voor Illithridates badt hyhy I/oor Mithridates •••.• badt nocht om om maght, maght nocht noeht nocht om om ryk ryk,, maar maardat dathyhyniet niet halsftraf tetelyden lyrlen betriomfeert ,vierde, nochte nochte halsfiraf betriomfeert wierde, hadde. hadde.

JJaarb. a a l' b. 188 188,, 14 14,,

N. H. DETROUWER. H. 329 329,, 17 17,, In vasten BETROUWER. N. In vasten 'Yerbonde, jaa,, flond flond hy hy ...met ••••• den met den opperjlen verbonde, jaa opperflen • ; die nooit betrouwen Yorst Vorften •••• die Vorst der der Vorften.....; nooit zynzyn betrouvers ftdde. te leur leur ftelde. BETUIGEN. Getuigen BETUIGEN. Getuigen,verklaren. vcrIdaren. N. H. 17g, 170, N. H. 31, Beha/ven hem de de ytIJen yt verbolghenheit en verbolghet/ht it Pehalven dat hem f)over dwers meinrJ' hy hy,, misfchien, misleiden,hierMerGover dwersdreeven, dreeven , meind' door te betuighen, datzyn zynTertrouwen '),'ertrou'wenopopden denftandt {iatidt door betuighen,dat 228 , ; klaar der zaaken zaakenniet l1ietwankelde. wankelde. !t!l8, federe Naar federt verd betuight, betuight, hoe hoe2y2y 't bier op op die dievoorwaarde voorwaarde ,verd van hem val1 hem gelyscht geëyschthadden. hadden. Befchuldigen, aanklaBefchuldigen , aanklagen. 52o 43, Yammerlyk JammerlJ.k echter echterbezuurd' bezuurd'hyhyditdit gen. 52.0,, 43 Mattea Vasquez .....zyn ••••• zyn vyandt, betuyglut' ftuk. Matteo'Vasquez vyandt, betuyshd' des oopenbaarlyk. oopenbaarlyk. hem des

II,.

BETUYEREN. Binden BETUYEREN. Binden,, met een' band band beknel. beknel. met een' komthet hetvoor voor in in T a c. Jaar Ta J a a rb.b. len. Overdragtelijk Ovcrdragtelijk komt 755 , 44., ter 155, tervertaling vertalingvan vanhet hetLatijnfche Latijnfche il/igare. illigare. De ruttigheit hyhy Åbdus , "uttigheitgoldt goldtrogtans, ?lOgtans,zoo zoodat dat Abdus, Ofl071.• , tenten bankette geroepen, der fchyn fchyn van va!l vriendtfchap vriendtfehap, bankette geroepen ~ een traag,h 'Vergifbetuyerde. betu:yerde. Tuyer Tuyer komt bij traagh verpf komt bij met een Ki.

nET. B E T.

139

Kil i a a nvoor voor in den den zin zin van van touw tomv,, lederen lederen band, band, Kiliaan bijzonder ter vastmaking van het het vee vee in de bijzonder ter vastmaking van de weiden, weiden, hetwerkwoord werkwoord tuyeren tuyeren voor voor vastmaken, vastmaken, vastvasten het /linden, zoo in in 't't gemeen gemeen,, als bijzonder bijzonder van van vee in in binden, weiden,, gelijk gelijk ook ook inineene eenedoorgaande doorgaande rij. Tuyer Tuyer de weiden binden,, 't 't welk welk in ver. ver. afkomftig van van tuyen, ttlyen. binden is afkornflig tuyen, dat, onder onder anderen anderen,, bij bij II H o0 0o ft dikwijls dikwijls gegetuyen, wordt,, bewaard bewaard is. Van Vandaar daar ook ook tuianker. tuianker. vonden wordt vonden BETU[NEN. Met Met een een tuin, tuin, hegge hegge of of fchutfchutBETUINEN. ting,, beiluiten bef1uiten,, en en van van daar daar,, in in 't'talgemeen algemeen,, omomting heinen bepalen, beperken. beperken. T a c. Jaarb. Jaar b. 219, 6, Tac. 219,6, heinen, , bepalen, De maght Gebouwmeelleren be-bemaghtder der Gebouwmeeflerenisisook ooknaauwer naaulI'er tuint: waar waar het dient dient ter ter vertaling vertaling van van cohibere. coMbere. tuint:

, onderfcheidingsVan duels tittels, onderfcheidingsBETUTTELEN. Van teekenen voorzien. B r. 156 B r. 156,, 32 32, Het bygaande bygaande teekenen ,voorzien. antwoorh opdedevraage, vraage,kan kanUzoo E., betuttelt zoo betuttelt tIntwoorde op Zoo U UE. 8 , Zoo is, in alJ nu is, in 't net fie/lens fle/len. 449, E. als 't nu 449 , 8, aan Zyn , ende eenig [chrift aan Zyn Ed. Ed.onderwerpt onderwerpt, endemymy eenig fchrtft eent loezeindt, ik ikzal zal 't geirne geirne betuttelen betuttelen, , en uwer uwer eerst toezeindt, E. veeder 'inedertoefchikken. toe[chikken. TER , die , dan BETWEI~ die wijzer wijzer meent meent tetezijn zijn, dan BETWEE TER, :mde: en. Ge S5,, ande:en. G ed.d. 64, 64 , 35 Betweeter ,, tydingziek, en nieusgierigh. )Jetweeter t)'dingziek,betnoeyal bemoeyal en

Iemand met met iets laten BETVEN. laten betijen betijen,, dat dat BETYEN. Iemand is , begaan handelen. N. N. H. 67s, is, begaan,, naar naar goedvinden goedvinden handelen. H. 675. De [ommen, fommen , nu, nu, der '14,, De deringebraghte ingebraghtepenningen, penningen, waartnee men, men,in 'waarmet in vyftien vyftienmaanden maandenherwaarts,d'Alherwaarts, d' AIgerneine.5'taattfJ Staaten heeft gemeine heeft laaten laaten betyen, betyen bedraaghen , bedraaghen iets zijnen 200 Ietslaten latenbetyen, betyen , iets zijnen gang gang la.; la. zoo 'weinig. weinig. Iets ten gaan. gaan. Ta c. JJaarb. a ar b. 217 Maar Nero ten Tac. 217,, 4.t. 41. iV/aar Nero "loortaan vreesachtiger heeft heeftzich zichmet met /o/daaten voortaan vreesachtiger foldaaten enen een deel fchermers , die eerfle beginfeomringht, died' d' eet/ie begin!eeen [chermers omringht kn der betyen laaten. betyen laaten. len der krakkeelen.....zouden krakkeclen •• ••• zouden

SS 3

BE. BE-

140 740

B E T. BET.

BETYGHEN , BETYEN , befchuldigen. BETYGHEN, befcbuldigen. N. N. H. 21, Met 876 , u. Met welk timmiraal 876, welk bedryf hy hy den Ammiraal Treslong betyghde. betyghde. GGee d. Treslong 245,, 64 64,, d. 245 Leid ik ik op Leid op die die verraaderyen verraaderyen Oit toe, daar zy my Oit daar sy met bet yen? my 'nee betyen?

BEUKELAAR. Schild. Schild. TTa a c. H H ii ss t.t. 4o 40 I, 1, 36, sy de beukelaars beukelaars om hoogh, Toen beuren zy boa ven 't hoogh, booven't hooft. BEUKEN , eigenlijk eigenlijk. hard BEUKEN, hevig kloppen kloppen, hard l1aan, flaan bevig wordt bijzonder gezegd ran van het hetaanhoudend aanhoudend geweld geweld wordt bijzonder der baren uren en wallen,, om doen ne. ne· baren op op m muren en wallen om die die te doen derftorten. 49211, , , Dies aan't derLlorten. N.N. H.H. 492, 'Viel men 't Dies viel MCI3 arm beuken, en en aan aan 't vullen der graften. graften. BEUKERY. Plaats BEUKERY. Plaats,, gelegenheid tot beuken,, tot beuken hetzelfde als battery. N. H. H 319, hetzelfde als battery. Span—• 3.9, 44, De Spanjaardt •• ......rukt 's anderendaaghs •••• rukt 's anderen:!aaghs meest al 't meest al dat in gefehut , dat gefchut, in 't leeger was, naa de beukeryen. beukeryen. 431, 52. 431, 5~' Ilierges Hierges hierentusfen.....flichtte hierentlJsjen ••••• ftichtte twee twee Buure. voor Buurt. beukeryen voor beukeryen BEUREN BEUREN,, voor voorgebeuren. gebeuren. N. H. 335, N. H. 335 , 42,, hielden dee,ze deezè twee twee elkandren elkatldren daar daarzulx zul:J..~ Ende hielden be-hezigh, dat datgeene gewevan '\Ianbeide beide beuren moght, zich zigh, beuren moght, zich by by te te voeghen. de groote grootc vloot v/oot zyner zynerparthye par/h)'e voeghen. Zich latén iets iets tetedoen, doen,voor, voor,den dentijd tijdnemen nemen,, zich zich beuren laten verledigen om iets te te doen. doen. N H. H. 279 279.f, 4. Toen verledigen om eerst •....liet ••• liet de Landtvooghdt Landt'Vooghdt zich en en den Bloedraadt B/oedraadt eerst beuren, kent2is kennis van de zaaken zaaken teteneemen. neeme". H. d. d. G. beuren, uS,, 99,, De lJe bezigheeden bezigheeden des des 66r16ghs 6órI6gh. en enhadden haddeh 118 zdd al al heel lietliet n6it Zyne Zylle 1VIajelleit Maje(leit zód heel in in,, dft ditzyzyenen nat 't regelen ztch zIch beuren, beuren, opop 't regelen der burgerlyke burgerlykezaaken zaaken acht liCht te te geven. geven. BEURZEN. Beursch Deursch,, dat dat is. is , week, week , rot. rot , worwo, den. BBr. haardit ditniet l1ietgebeurenmag, gebeuren mag, r. 484, 484 ,I,, Nu haar berflen berften ze ze (de pruimen pruimen en enfuikerperen) fuikerperen) van van fpyt fpyt,, ~ft beurzen beurzen aan aan den denboom. boom. eft BE.

» It

E

T.

141

i7o , BETIZELZINNIGH. BEUZELZINNIGH. Fabelachtig. Fabelachtig. N. H. 170, !lt!., Wel ik tete getnoet gemoe't,, hoe beuzelzinnigh beuze/sinnigh het hel Wel zie ik [chynen zal, dat, ondergeflaghten, gef/aghten, roem roem op op den den fchynen zal , dat , onder onmenfchelyk'}I'aaren draaghende, die onmen[che/ykGodsdienst draaghende, vaaren Godsdienst c. JJaarb. a a rb. 169 , 49 , Din. zy. Ta Tac. 169,49, Din· heit gevonden gevonden zy. heit gen die beuzelzinnigh beuse/zinnigh luiden, luiden, en naa uitheemfche uitheemfelll 'Wonderen geboom zyn zyn (fabulora (fabulofa et externis externis miracumirac:uwonderen gebootst

adfimulata). lis adfimulata). kinde , voor 'BEVALLEN het eenvoudige eenvoudige voor het BEVALLEN van kifl(le, Åls de ganfehe bevallen. a ar b. 51.68,, !l21, I, dIs bevallen. Ta T ac.c. JJaar b. 268 ganfche Proedlfchap,ter/londt terflondtnaa naa Poppaeaas beval/en van Froedtfchap Poppaeaas bevallen kinde, zich zich naar Zntium Äntium gefpoeit ge{poeithadt. hadt. Overvallen, kinde, tot dat de 3o2,,!l8, 28 , lot H. 302 dezoldering zolrJering overfiorten. overflorten. N. H. tnyners met met dien ballasl IJer myne myne,, befwykende be[wykende, , de myners ballast der 27 , die vlootelingen zoo die den zoo veel den v/ootelingen 'Veel beviel. beviel. 449, 449 9 !l7, werx gaaven, ondertusfen de eMe 'Wer'; gaaven,dat dathen hen ondertusfen beviel. ebbe beviel.

Bevallig. Ramp BEVALL YK. Bevallig. Ram p z. z. !%S,, s7 S7,, De BEVALLYK. bevallyk. jonglie, , fch6dn jongfle, genaamt genaamtGarfia GarJia, feMdn en bwallyk. BEVALLYKHEIDT. 241 , 23 BEV ALLYKHEIDT. B B r. !l41, !l8,, llet tjiem'l Ilet riieuw Ileeft zyubevallykheidt. bevallykheidt. heeft zyn N. H. BEVECHTING. N. H. 297 !l97,, 52. Sil. Ende, zoo 1.00 verlaaten , als 't hooftpunt wel, zyn'landsluiden /andsluiden te ver/aaIen, wel , zyn' hooftpunt Duytichen aan der bevechtinge de DuytjchetJ Ie 'Vangen, aan te bevechtinge met de vangen, het niet: waar Spaanfche fierheit de Spaan/ehe fierheit vermoght 'Vermoght hel waar van de belegering van vanHaarlem Haarlem gefproken gefpl'oken cie voorgenomen voorgenomen belegering wordt. BEA/TEEL.Voor Voorbevel. bevel. Tac. T a c. Leev. L e e v. v. v. A gr. BEVEEL. Agr. beveel , om om hem hem die, die, zoo 5'l5, zoo hy in Britin Brit525 , 10, io , Met beveel, tannië waare,teteleveren. leveren. tannii waare, die geen BEVEELELOOS, geen gebied gebied voert. voert. Ta BEVEELELOOS , die T a c. 't zynt zyne Ie 260 , , Ende 't 'l6o,!l0, behouden, was was te behouden, een beveeleloos "'t werk van 'Van een beveeldoos huis. huis. H.et Latijn heeft heeft Het Latijn privaeae. privatae.

Jjaar a a r b.

BE.

B E V. BE

142

708 , a3 BEVEINSD, !13, BEVEINSD , voor geveinsd. geveinsd. N. H. 708, (Philips) fcheldthem hemvoor vooreenen eenenbeveinsden beveinsdenfchynfchyn(Philips) fcheldt heiligh. hellish. H. 419 BEVEINSDEL YK. Geveinsdelijk. Geveinsdelijk. N H. 419,, BEVEINSDELYK. *7 Zy beklaaghden , datdat men zoozoo 117. beklaaghden zich zichzwaarlyk zwaarlyk, men heveinsdelyk handelde. beveinsdelyk handelde. BEVEINSTHEIT. Geveinsdheid. 16:1,, Geveinsdheid.N.N. H. H. i62 17, eeven onaardighe onaardighebeveinstheit beveimtheitonthaald' onthaald' 17 , Met eeven hy den den An2miraal. Ammiraal. BFVEINZEN. Ontveinzen. Jaarb. Ontveinzen. TTac. a c. Ja a r b. 315, Opdat door Opdat door't muitery niet nietgrooter groot er 't beveinzen beveinzen de muitery gelooft wude, danzezewas. was. Het Latijn Latijn heeft heeft disgelooft verde, dan daardoor onken. onkenfimulata feditio. [editio. Bedekken, Bedekken , en daardoor fimulata 47 , d. 48 G e d. 48 , 47, baar maken. Ge baar maken. 2 !l,

lJlanketfeikorst beveinst uw aanzicht aanzichtom omend' end'om. om. Blanketfelkorst beveinst

Ter vertaling BEVELBRIEF. Ter vertaling van van het het onduitonduitop den den kant kant gevonden gevonden wordt. wordt. fche mandement, dat op n2andement, dat Geene plakkaaten , bevelbrieven N. H. 476 476,, 35 3S,, Geene plakkaaten, bevelbrieven N. H. ••••• zullen pleats plaats grypen. grypen. BEVELHEMBERY. l\L BEVELI-mBI3ERY. N. H. 194. 194,, 45, dat men men 45 , dat aanhem hembeweezen, bcweezcn,tottot de gehoorzaamheit gehoorzaam heit , hier hier ininaan cen bewys &ell bewys van 1'anbevclhebbery bevelhebberyopnatn, opnam, BEVELLELOOS, hetzelfde,, als het voorgaanvoorgaanBEVELLELOOS , hetzelfde als bet beveeleloos tcr ter vertaling de beveeleloos, vertaling van van het het Latiinfche Lat~infche pripri198 , 36 , Zeer gemeenzaam ')lotus. Jaarb 198,36, gemeenzaam vatus. Tac. Jaarb met Claudius,, als als hyhy, nochbevelleloos bevel/e/oos., met metden den met Claudius , noch ommegangh van van boeven verZ)'11luye luyeleedigheit leedigheit verommegallgh boeven, zyn Elders leest men heugde. Elders men daarvoor daarvoor bevelloos bevelloos , bij vuorbeeld , 313 voorbeeld, 313, 17. ,

BEVESTEN, bevestigen, in in den den zin zin van van voor bevestigen BEVESTEN , voor bekrachtigen. N. H. H. 127,, !lI, Voorts werden werdentwee twee bekrachtigen. gekooren, om gemaghtigden • •••• gekoorel1, totBrusfel Brusfc! om•.••• ..... tot gemaghtigden 't bevesten bevesten deezer dccurorde ordeteteverzoeken. wrzoeken. In den zin van van den zin 92 t~t verfterken, xverfchanfen. verfchanfen. 3822 tot veering verfierken 38z, 9, ,yeerinllvan WUI 't

BE B E V.

143

beleegherden gewoon 't gewûdt, de be!eegherden glworm waaren waaren te geweldt , dat de in. zeeker 'Wel [chip. IOO~, 38. D' indoen, uit zeeker wel bevest fchip. 1002 , 38. gezeetenen •••• het verzuim van van gezeetenen der zelve zelve hadden het verzuim hadden •..... bevesten..... Kouwefleinfchen dyk te te bevesten •• ••• zich op den tien Kouwefleinfchen fpaade bezeft. [paade bezeft. Van hier Van hier voor bevestiging N. H. 2.76, 276 , 16. BEVESTING, voor bevestiging,, N.H. ontdekken. N. N. H. 23o, BEVINDEN. Vinden,, ontdekken. 280, BEVINDEN. Vinden 14, voorraadtvan vanflroppen, jiroppen,bevonden bevondenbybydede ge. 14 , De voorraadt

vangenen flreekoover oover hen, en en voerd' uit, flit, het vonvonvangenen ,fireek zeker ander Yefuit H. d. d. G. G. 113, 113, 7, Jefuit nis enz. 7 , zeker enz. H. bevonden flrekkende om om der der jeughdt jeughdtbe.be. bevonden op op fchrift, fchrif t, flrekkende gevoelen te te derffelyke gedachten gedachtenende endegr6uwelyk gr6uwelyk gevoeleninin ga/ge verwezen. fcharpen • •••• werdt verwezen. werdt ter galge

BEVLOEYEN. Overftroomen BEVLOEYEN. Overl1:roomen,, met water bedekflulst 42" Zulx al de de flreek ftreek van Hulst ken. H. 960, ken. N. N. H. 960, 42, bevloeit werd. Over. toe , bevloeit af tot Beevere Beevere en en Borght Borght toe. werd. OverG e d. d. 145 dragtelijk voor dragtelijk, voor bedekken. bedekken. Ge 145,, 35. 35. Als minnelyk minnelyk gelaat gelaattot totborgh borghvan vanzoete zoete zeeden ,, beeldt bevloeit bevloeit met Een welgefchaapen met voeghlykheden. welgefehaapen beeldt voeghlykheden.

134, gezegd wordt wordt:: waar van van Venus gezegd 134 ,z,, waar Het koflel laken van haar' haar' fchoot en laken van en langen bouww Ilet bouwen fprey, met met al Jjevloeit de gantfche gantfcM [prey, al zyn' rykevouwen, ryke vouwen~ Bevloeit de Die kraaken het goudt. goudt. kraaken van het

BEVLYTIGTIEN. Zijne BEVLYTIGHEN. Zijne vliit vliit aanwenden aanwenden N. H. 680, IS,, zullen zullen voorts voorts de deStaaten Staatenbevlytighen, bevlytighen" 68o, 15 binnen Hollandt Hollandt en en Zeelandt 7,:elandt•.....'t dat, , '" gebruik 't gebruik dat , bitmen ingeruimtwarde. warde. van den den Roomfehen Room/ehen Godsdienst Godsdienstingeruimt Met vlijt a c. Ja a r b. 204, 2°4 , 47 Met vlijt gebruiken. gebruiken. T Tac. Jaarb. 47,, Agrippina,, alstoen, alstoen, ••••• d' aangeboode gelagenaangeboode geleegen. Agrippina heit bevlytigende, (oblatae occafionis occafionis propera.) propera.) bevlytigende , enz. (oblatae I. DEEL. DEEL.

T

BE-

144 244

13 E E V. B V.

BEVOOGHDEN. Befluren. BEVOOGHDEN. Bef1:uren. N. H. 2.86 N. H. 286 ,!l,, 7 Yoost van van Schouwenburgh dievan van's Graaf Joost &houwetlburgh, ,die 's Prin. fen weeghe Vrieslandt bevooghtle. 746 , 38, fen weeghe Vrieslandt bevooghde. 746, 38, kunkun. riende,t.en een wydgezeeten wydgezeeten Heer Heer zynen nende. zynw onderdaanen onderdaanen zoo goedt goedt een eenhart hart niet niet toedraaghen; behalven dat dat toedraag hen ; beha/ven zoo hy hen hen noodtlyk noodtlyk door hy door huurlingen huurlingen en en eighebaatzoeeighebaatzoehers moest kers moest bevooghden. bevooghden. BEVOORDEREN. Bevorderen. BEVOORDEREN. Bevorderen. BI'. 48,, r. 53,, 48 De zaake De zaake van van Eppe Eppe van van Cleef Cleef (ten (ten zy zy U E. exUE. ex. peditie bevoordere) beyoordere) zal zal groot groot geldt geldt kosten. kosten. BEVOOR.HOOFDEN. BE VOORHOOFD EN. Vergelijken Vergelijken,, gemeenlijk eonfronteren genoemd. genoemd. N. N. H. „3z Booven confronte:-.w H. 4o8 408,.31. gekoomeri, werd werd hy by Camargo , beCamargo en enVeldthooven Veldthooven, helJekoomen, halszaaken,teeghens amtfchryver van Vtw halszanken, teeghens Van de de Wide f/Yiele Men bevoorhooft bevoorhooft. 426, 42 42,, lYfen bevoorhooft Yan. Jan. BEVOORRAADEN. Voorzien. 13EVOORRAADEN. Voorzien. B B l'. 33 2 ,, 39, r. 332 39 , Zeurt Zeurt v2y my,, er; en is is quaalyk toegezien met met Rf/Jem. Re,,,,aensburg 7, dat men burg men 't'tzoo zooquaalyk quaalykvan vankruidt kruidtbevoorbe voorraadt heeft. 1"aadt heeft. 't '1

BEVOORWAARDEN. ImVOORWAARDEN. Tot voorwaarde flellen ftellen,, Tot voorwaarde 125 , 38 bedingen. N. H. H. 125, 38,, ZOO zoo zich haar' Hoog. Hoog. bedingen. N. zich haar' heit heit,, van van de tie flemmen /lemmen in in tetebrengen brengen by by die die van van l3rabandt,, Plaandere,en I/laandere, en Hollandt, verzeekerde, verzeekerde, en en Brabandt kevoorwaarddc, dat op op hunne hunne vergaadering bevoorwaal'ddc, dat vergaadering niet niet gehandelt zocele zoe;de worden worden enz. enz. H. H. d.d. G. G. 64 64., 13, 13, dien vie oeffening lJien hy hy,, n2its mits bevoorwaardende hel'o(/rwaal'dende vrye oeffening van van beide beide gezindtheden gezindtheden aldaar, aldaar,deed deedvertrekker; 'Yertrekkel~ aan gim zyde der der Charente. Charente. gins BEVORDEREN. 'BEVORDEREN. Bewerken Bewerken,, te weeg weeg brengen. brengen. N. H. H. 265 265,, 18 13. Thans Thans grypt hy hy hern hem by l1y den den hals, hals, bevordert dat Ra: hy hy ter ter feherpe fcherpe vraaghe vrallghe gedoemt cedoeml wordt. 'W()rdt. BE~ BE-

BE B E

V.

J45 14 5

BEVRAAGHEN. Als naar iets BEVRAAGHEN. Als naar iets twkifelachtigs tw~ifelachtigs onderzoeken.Ram Ramp 8 , 10, I°, In onderzoeken. p z.z.8, lu/fier van van verVer· In luifter maartheidt, waarte te bevraaghendf~ defit óf Mie man maartheidt , waar bevraaghen, man vanvan zyn' foorte t, zyn' loorte ter terwerel 1vere!t, 36 hóógh gelleegen gefleegen Z'Je z6 h6dgh zy. Naar iets iets bevragen. bevragen. Tac. T a c.Jaarb. Ja a r b.~30, a3o, u, la, DeDe• Naar syyl zy u'J'1 zy naa naade degeenen geenendie dieinin 't ruim en •••• jeruin; zaat zaaten .... bevraaghtn. yraaghen. Bevrediging.N. N. H. 116 BEVREDING. Bevrediging. lIG,, 52, 52, deeze Landen,,en't en 'tganfche ganfcheRyk,onder Ryk, onder een' gemeedeeze Landen een' gemee. form van bevredinge begrypen: en anne form bevredinge tetebegrypen: en op vele an. dere plaatfen. dere plaatfen. N. H. BEVREEZEN. N. H. 1135 II35,, a11,, Ook flondt grootlyx te bevreezen, bevreezen,dat datde de regeering, gevoert grootlyx te regeering, gevoert by de hy deOoverfien Ooverlitmvan vanBerghen BerghenopopZoom ZoomenenOoftende, Ooflende, geen beeter beeter eindt zoudeneemen. neemen. eindt zoude BEVREMDEN, bevreemden. B r. 149,15, BEVREMDEN , voor bevreemden. r. i49, 15, En zal UEd. En Groot.Mog. Mog.dit ditmin min bevremden. UEd. Groot bevremden.

BEVRIENDLYKEN. Vriendelijk BEVRIENDLYKEN. Vriende1Uk behandelen. bebandelen. 12, de goede r. 34o B 1". 340,, 111, goede geneegenheit geneegenheit t't'onswaarts, omwaarts., beweezen in in 't onthaalen en bevriendlykenonzer onzer heweezen en bevriendlyken lieve panden. panden. BEVROUWEN. Van eene vrouw vrouw voorzien voorzien,, Van eene eene vrouw vrouw geven. geven. G , waar eene G ed. ed. 289 289., 8585, waarvan vanden den zang y gen gezegcl s gezegdwordt wordt: zang van van Hu Huygens :

Die de de Dorpen Dorpenvan vanhet hetouwde ouwde Die Ryn- en , bevrouwde RynenDelle.flandt Dellejlandt, bevrouwde , wiens Met een ew Maaghd Maaghd, wienseergeklank eergeklanlr. Y001" ondergank. lien zal zalhob" ho!n voor ondergank.

opheldering , de opdragt der Bijfchriften Zie, Zie , ter opheldering, Birehriften eenige Dorpen aan Joffrouw JoffrouwD. D. van van Dor op eenige Dorpen aan p, D orp, in de Korenbloemen in de Kor e 11 blo e men van van Huygens, H u y gen s, I. 1. D. bl. 172.. bI. 172. T 2 T2. BE-

146

B E V. BE

BEVRUNDT, voor voorbevriend bevriend,, N. H. 645 645,9, N. H. ,9, luiden die,, bekent bevrundtbtnnen binnenMeMebekent en bevrundt luiden• ••• ....,, die chele , lot tot het ehde, het ondergaan der dergemoeden gemoedenbequaamst bequaamst fcheenen. BEVRYDOOMT. Van vrijdommen voorzien. voorzien. Van vrijdommen N. H. zoo noemt N. H. 659 659,, a!1,, zoo noemt men men daar daar te lande,, te lande oopene plaat/en, plaatfen , beeter gemeede oopene beeter bevrydoomt bevrydoomt dan dan gemeeilc dorpen. dorpen.

BE VYNEN, volgens volgens eene eenedichterlijke dichterlijkevrijheid vrijheid, BEVYNEN, G e d. !l55, a55 , 37, 37, voor bevinden. bevinden. Ge Dat's immers zellzaam doen, doen,doch dochzult zultghy't gh, 't be immers een een zelizaatn be... vynen.

BEWAARDIGHEN. Verwaardigen Verwaardigen. Br. r . 3'S, een wyle 13, VEd. een ~Jlyle voorleeden 'Voorleeden zich ziehbeivaardiv bewaardig; 13 , Dat UEd. heeft. heeft· .

BEWAARHEDEN. Bewijzen BEW"AARHEDEN. Bewijzen,, bevestigen, bebevestigen , bekracbtigen.BBr. 99, 15 en zal krachtigen. r. 99, IS,, en zat dat dat hier onder onder voegen om om UE. "Joegen UE. teIebewaarheden bewaarheden de noodeloosheldt noodeloosheldt van den brief gedaan. 'VrJn den arbeidt arbeidtbybyUE. VE. brief gedaan. H. do G. G. H. d. voor121, 17, dat het het Parlement Parlementzwaarigheidt zwamoigheidt Voor121, 17, wendde. van 't gebiglt gebódt te bewaarheden. bewaarheden. Elders leest wendde , van bewaarheiden , b. men men daarvoor daarvoor ook ook bewaarheiden, H. d G. b. v. H. . te tevermaanen, gebdtit 126, vermaanen,dat datghy ghymyn myn geéódt x26, 5, om uti •.••• wilt bewaarheiden. wilt bewaarheiden. BEWAARHEDING. BEWAARHEDING. Bewijs, Bewijs, bevestiging. H. bevestiging. Ho Welk de gevange d. G. IS.{,, 99,, 't Welk gevat/ge tdt voordeel hit zyn voordeel G. 15( Irok,, at.$ alJ ten' t~n' klaare Haarebewaarheding bewaarhcdingzynes zynesleedt. leedttrok spezens. wezens. BEWAARKMEN. BE W AAR1GHEN. Bewi.izen Bew~izen,, bevestigen bevestigen, ver. ver.. waar verklaren. verklaren.N.N. H. H. 524, zekeren., vow. VO()! waar 5!l4, 88,, zekeren 'T welk welk genocghzaarn genocghzaam bewaarighde bewaarighde , , dat nQt zyn zyn (Jonflagh op op 't Slot Slot van feh/elyl:. van Naamen, Naamen,niet niet'uit fchielyk aanflagh 'Ver ver4..

13 E W.

J47 147

1'erfcheene noodt, maar voorbedachten voorbtdachten raadt, raadt,was was verfcheene noodt, Rampz. 34, 33, p z. 34, 33, Of de de gequetfle gtljuetfle hergekoomen. hergekoomen. Ram lang genoegh leefde leefde om om 't't fluk fiuk teteverklaaren, verklaaren dan , dan lang genoegh fff de neerflager df netrjlager door dooreenigen eenigendienaar dienaargemeldtwerdt, gemBIdt werdt, zdud ik 4, zóud ik niet nietkunnen kunnenbewaarigen. bewaarigen. N. H. H. 763 763,, 4. In zaaken zaak en ,, die dieLandfchappen, Landfchappen, fieedenenen gemeinten fleeden gerneinten aangingen, zouden zouden alle allekennisfchriften kennisfchriften en enafveirafveirenbewaaright bewaarightworden worden (op den den dingen gebyteekent en dingen gebyteekent kant geveriftetrt) metdedenaamen flaammoftoft toenaamenvan van geverifieert) met toenaan2en twee heeren. Elders , 485 4nS,, 33 33,, lezen lezen wij wij van van een een twee heeren. Elders, bewaaricht bewaaricht (authentijk) affcórift. affchrift. BEWAARNIS. Bewaring. Bewaring.N. N. H. H. 129 13EWAARNIS. J29,, 45, zoude zy benoodight benoodight zyn, zyn,tottotbezwaarnis lJezwaarnisderder zoude zy ge-geanders in in tetevoorzien: 'Voorzien: en op meene meene ruste, ruste , daal" daar anders en op d. vele andere plaatfen. Behoeding, , bewaking. vele andere plaatfen. Behoeding bewaking. H. H. d. G. 16, G. 16, 18 18,, Des anderen daaghs de ilmmiraal AmmiraaJ Des anderen daaghs liet de aan den den Koning Q(ln .Koning • ~ ••• verzoeken 'Vd/k van v(ln verzoeken eenigh eenigh yak 66rMge , tót bewaarnisfe bewaarnisfe van zyn huis. huis. Ta 6dr16ge, van zyn T a c. Jjaarb. a a r b. J 8, J der Chaucen Chaucen, 1,, Maar in 't 't gewest der , hebben vaanfo/daatender dertwistighe twistighe keurbertden, hebben de de vaanfoldaaten keurberiden, a/daar lot bewaarnis bewaarnis leggende, leggende,muitery muiteryaangeaangealdaar tot heeven. BEWACHTEN. Bewaken, BEWACHTEN. Bewaken, met wacht bezetten. bezetten. met wacht , enen 't bewachten N. H. H. 421 4!2I,, 38 38,, Tot dit ditwerk werk, bewachten der waaieren, preste ..... dedehuisluiden hrlisluiderJop. op.506, 506, waaIeren, preste men men ••••• burghers, bewachtende 27, oorzaak oorzaak dat datdede burghers , bewachtende 't 't Dolbolwerk van de , ook opop de de knechten werk de traardtpoort lPaardtpoort, ookvuur vuur knechten G e d. d. 55, gaaven. Ge SS, 41, lk gaa neemen acht, ik gaa de ronde doen, en en zellef zellefneemen acht, floe entoorens zynbewacht. Hoe brug brug en en poort poortverzorght verzorght, entoorem zynbewacht.

BEWACHTER. BEWACHTER. Bewaker. Bewaker. N. H. 390 ]9°, 10 N. H. io , Dat zeeker , met eenen Ileen Dat zeekergevangen gevangenBisfrhop Ris/chop, met een en fieen .•• : enzich zichuituit hech. Z)flen bewachter omgebraght omgebraght, zynen , en derder hech. tenis geredt lenis geredt had. had. 4,

T T 33

BE. BE·

148

n E DE

W.

eene wal wal voorzien voorzien., verfter. verner.. BEWALLEN. Met eene ken. I' Taa c.c. fl H isst.t. 354 354,, 37 37,, 4ls Als de de Padus Padus in in "'t ken. gezichtwas was, nachlaanflaande aan/laande,vondt , vondt men goed, gezicht , enendedenacht men goedt H. 387 387,, ia u,, de SpanSpanleegher tetebewallen. bewallen. N. H. het leegher •••• tooghen innewaarts de Noordaa· jaardts •tooghen innewaarts naanaa de Noordaahuizen,, Kerkwegh, Kerkwegh,en enWeypoort, WeJPoort,daar daar zich fehe huizen fche ze ze zich in veele veele wooningen wooningen bewalden. bewalden. BEWANDELD. BE'VANDELD.

Ervaren, , bedreven. bedreven. Ervaren

Ged. G e d.

2115 !lU , 235 93,

Nocht harde leeringen, lceringen, die, die,met metzyn' %Jn'zoete zoetetaal taal D' Xenophon,zoo zoowys wJsenenzoo zoobewandelt óe,vandell, D' Athener Athener Xenophon, In 's's oudenCyrus oft''ssjonghen ouden C,rusfchool [&hooi, oft hanjonghen toghtóoek, toghtboek, handelt. delt. ,

BEWARDEN. Beworden. T Tac. 13, BEWARDEN. Beworden. a c. Jaarb. Jaar b. r3 9, restmoest moestmen mende deProedtfchap Proedtfchaplaaten laaten 9 , met de rest be-!Jewarden. warden. BE'WEEGENIS. d. G. G. 131, IU, BEWEEGENIS. Beweging. H. 131,21, H. d. zonder rykbeeving rykbeevingende endevervaarlyke vervaarlyke beweegenis[en, beweegenisfen, en op op honderd honderd andere andere plaatfen. plaatfen. bewoog. N. BEWEEGHDE, H. 1.45, BEWEEGHDE , voor bewoog. N. H. 245, 16, zy wat Alaar IvI aar Kolterman, Kolterrnan, 't zJ 'Wat hem be'Wcegnde, had had hem beweeghde, enz.

BEWEEGHER. N. H. BE'VEEGHER. H. 659 659,, 43 43,, 't 'Welk welk (de oorlog) een van veele veele raaderen raat/erenwas 'Was, nO(lyt een werk van , diedie nonyt flreek hielden, Melden, zonder zondervan vaneenen cenenenklen enklenbeweegher beweeg her fireek gedreeven teteworden. 'Worden.

BEvVEEGHLYK, beweging,, verandering verandering voor beweging BEWEEGHLYK , voor en braght vatbaar.N. N. H. vatbaar. H. 836 836,, 38 :;8,, en braght Paafche Paafche en d'andre beweeghlyke , daaruitfpruytende [pruJtende, iJ'andre beweeghlyke feefien feeflen daaruit 't als die op gelJke flonde als dil quaamen guaamen ten ten tyde t,de van van 'I gelyke flonde voorzeJde Confilie. voorzeyde Confilie.

BE.

E W. W. BB E

149 149

bewogen. N. H. BEvVEEGHT,, voor voor bewogen. H. 552, ~5'l, 16, 16, BEWEEGIIT Die van van Venloo Penloo ••• •• werden endtlyk, door llohenloo, Die ..werden endtlyk , door flohenloo, bcweeghe tot tot °Wank ontfankeenigher eenigher vendelen. beweeght 'vendelen.

BE\VEERNIS. Bewering. Bewering. N. N. H. H. 741 741,, ax !lI 9 BEWEERNIS. Wat kond' kond'hyhy, beweernis de deeghelyli.heit Wat , tottot beweernis vanvan de deeghelykheit zyner hunne blind:zyner zaake, zaake,_anders, anders, dan dandeeze deeze hunne blinde'wenJchen. heit wenfchen. BE WEERT. Van 176, BEWEERT. Van geweer geweer voorzien. voorzien. N. H. H.I76. 37, nieuw nieuw yolk volk,, qualyk qualyk beweert beweert,, enenhunne hunne waawaa· 37§ penen van Keulen Keulen verwachtende. verwachtende. 31o, 310, 2.8 !l8,, met met penen fcheepen met met fchuiten , wel wel gemant er;beweert. jcheepen •.•••• [chuiten, gemant er. beweert. Verflerken. 43z, Ook had het het een' een' burgh, burgh,ree. reeVerflerken. 432 , 55,, Ook delyk toorens driedelyk beweert beweert met met vier "lierzwaare zwaare toorens, en , en driea c. Jaarb. Jaar b. 187, 16 , (Zy) dubbele graften. graften. T Tac. IS7,'• 16, (Zy) dubbele omringhen de Stadt omringhen de Stadt Uspe, Uspe,leggende leggendeopop een hooge hooge plaats,enenmet metvesten vestenenCflgraften graften beweert (munita). plaats, beweert e d. bewereo,, verdedigen. verdedigen. G ed. BEWEIREN, voor beweren 54, 54 , !l6,,

yolk , in oorlogh vrye volk, Dat gy gy dit vrye oorlogh en en in vreed vreecl,, 13erechten trouwlykzoudt zoudt, vroomelyk beweiren. Berechten trouwlyk , enen vroomelyk beweiren.

BEWELDIGHEN. Met geweld geweld bemagtigen. bemagtigen. N. Ryshurgh..... naa H. •••••floot ftootvoort, voort,ende, ende, natl H. 700, 7oo ,7·,, Rysburgh 't beweldighen op op 't 't beweldighen der brug brugmet metkleene kleenemoeite, moeite, Leegher aan. BEWELKOOMEN. Verwelkomen. BEWELKOOMEN. Verwelkomen. N. H. H.229, 229, Treslong, te 33, te voorfchyn voorJchyn gekoomen, gekoomen.eneTlbewel. bewel~ 33 , Tresloflg, by hem koomt b.r hem,, brengt den den Man manby byden denGraaf. Graaf. Zie Sedert het ook236. 236 .14. 14. H. H. d. d. G. fluidG. 166 IG6,, 9 9. Sederl het fluiook ten van van den gewcnt vasten den pais pais was was men mentetehoof hoof gewentmet met vasselavondtfteflen het te bewelkomen. Ie/avondtfaften hetnieuwe nieuwejaar jaar te bewelkomen. (iemand met tnet iets). N N H. H. 691 BEWERPEN (iemand 691,, !l, a,

gebraght, en tot Gent gevangen, en Graaf Gent gebraght, Graaf Philips, gevangm, werd werd

x so

B E B

W.

u:erd daar met metallerley al/erleyvuilnis 'Vul/nis [maadwool'den en en frnaadwoorden verel ontmoetende, by t. 460 t, 36 Taa c. H i s t. 36,, ontmoetende, b'] beworpen. T beworpen. gevat, Longinus Longinusden denombrenger ombrenger van 'Van rocula, Pocula,be-begeval, G e d. wierpen zy zyhem hemmet metfchichten. fchichten. Ontwerpen. Ge 89, 5, 89 9 5 De geest geest,,bewerpend' bewerpend'anders anderskruis kruis, De , Pol donders donders is is,, vol 'Volhagelbuis. hagelbuis. Vol BEWERPSEL. Ontwerp. d. G. 5'2,, 111, Ontwerp. H. H. d. ay , hem ,al't Den verbondtmaker'en verbondtmakerènwas was "'t om hem, al'tkoninklyk koninklylr. Den bloedt, ende ende 't ryk, doen;alsals bleek d'omryk, tetedoen; bleek byby d'ontJlelde. beu:erpfels,, die diemen mennu nuinin 't werk fielde. dekte bewerpfels 655 , BEWILGHING BEWILGHING,, voor bewilliging. N. H. H. 655, , 411, [chyn van 'Van 's Lands zaaken %llaken teteredden redden, Under fchyn 42, , Onder de Stadt • •• •• zoud' hy beflaan beJlaan de Stadt tetedwingen dwingen tot tol IJewilghing. bewilghing. BEWILLIGFIEN. Cenegen BEWILLIGHEN. Genegenmaken maken,, overhalen overhalen,, toeflemming verwerven. 246, 3, H. 114 6 , 3, iemands toellemming verwerven.N. N. H. den tniddagh Korts naa den middagh dan dan,, beflaat beJlaatvan vanftadts ftades trommelflaaghers een, een , bewillight bewilticht door doorDirk DirkYansJamtrommelflaaghers zoon Brouwer zoon Brouwer,, omme omme te teflaan. flaan. 353, Ia,, Tot boo. boo353 , io de bewillighd' bewillighd' hy hyzeekeren zeekerenlandtman. tandeman. Doen ver. Doen ver. Dan , zyn 43 , Dan, 102 , 43, zynvoefiergelddf, voeflergelóór, krijgen. H. Fl. d. cf. G. 102, dat hem hem den denyver yver zyner metgezinden bewiltighdé ~ zyner metgezinden bewillighde, te hachelyk. te verzaaken verzaaken• •••• ...vielviel hachelyk. WIMPELEN. Bedekken. Bedekken. T Taa c. Zee d. BE WIMPELEN. Z e e d. d. d. Uitgezeidt dat de Ge 3!l,, Uitgezeidt devrouwen vrouwendikdikG e rrm. m. 493, 493 , 32 ",yls met lyne Iynegewaaden gewaadenbewimpelt btwimpeltgaan. gaan. Overwqs met a c. I-I dragtelijk. T Tac. Hist. 47'2,, 28 ~8,, veinzendvlyttot dragtelijk. i s t. 472 veinzend vlyt tot lettere/7, en letteren, en liefde tot gedichten, gedichten,om omzyn zyngemoedt gemoedttete bewimpelen. bewimpelen. BEWIMPSEL. Bedekfel BE'WIMPSEL. Bedekfel , bekleedfel beldeedfel ,, geheimgeheimzinnige voorfpelling. voorfpelling. T Taa c. H tinnigp. 1-1isi t. s t.479, 479 , 55., welke bewimpzels op op Yespafiaan Jlespafiaan en Titus 'Yoorfprooken bewimpzels en Titus voorfprooken waa-

h~ EE W. W.

151

~'(taren. Het Het Latijn Latijn heeft heeft ambages ambages, twiffelzinnigtwijffelzinnig. waaren. heden heden. , waardoor waardoor het het onder onder den den tekst tekstnader nader wordt. verklaard wordt.

OuinBE WINDSMAN.N. N. H. 945 BE WINDSMAN. 945., 11,, Quintyn Taffin, Taffin •Heer lieer van Van la la Free, Prée,bewindsman bewindsman der der tyn waar commis commis op op den den kant kant ftaat. aaat. geldtmiddelen; waar geldtmiddelen; Zie ook ook o51 1°51,, 5.5.Elde`rs Elders voor voor agent. agent. 1118 lIl8,, 16 16,, Zie (Leieester) gaf last, last,aan aanHotman Hotmanzynen zymnmeefler meefler (L eicester) gaf van 'Van de de verzoekrehriften, verzoekfchriften, om, om, als alszyn zynbewindsman, bewindsman, hier 2929, , ZyZyhadden hier te te Lande Lande te te blyven. blyven. it25, 1125, hadden bevel,, om om Yoachim Joachim Ortel Grte!,, der derillgemeine AlgemeineStaaten Staaten bevel Uof der der Kooninginne Kooninginne, ,aldaar aldaar in bewindsman aan 't Hof bewindsman gelyke waardigheit ~vaardighcit van van ilmbasfadeur, Ambasfadeur,neevens ncerens hen hen gelyke doen dienen. te doen BE WIN DTZUC HT.N. N. H. H. 286 BEWINDTZUCHT. 286,, 37 37,, om om den den flandt uitbaatbaat-enenbebeflrwdt der der Ileede fleede tete vestighen, vestighen ,oft oftuit 'Windtzucht. windtzucht. Graag op BE WINTGRAAGH. op bet het voeren voeren van van WINTGR AAGII. Graag Op zoo bewind Ne bewind, N. H. [-I. 1241 1241,, 16 16,, Op zoo een een boght boght der gemoedcn terftolldt eenighe ecnighe bewintgraaghe be'Wintgraaghe gemoeden pasten pasten terflondt geejlen. geeflen. Omwoelen, OverOmwoelen , bewinden. bewinden. Over,N. N. H. 340 34°,, 44,, Zy witwilden zich Limners hoeden, Van van den den tieran te den immers hoeden, te flyven, jlyven, met middelen om om hunne hunm Landsluyden Landsluyden en meedemet middelen meedebroeders , daar men Nchbroedersten tenondergang ondergangtete brenpen brengen, daar men lichhuneighen eighenbederf bederfin,in.bewoelt bewoe!ttete telyk jpeuren kon kon hun telyk fpeuren weczen. weezen. BEWOELEN.

dragtelijkkomt komthet hetvoor, voor dragtel~ik

BE"VOORDEN. WOORDEN. Met BE Met woorden woorden bekleeden. bekleeden. BBr.r. Hoe dikwils blindtdoekt 133, 39,, lIoe blindtdoektons onsde deonweetenonweeten133 , 39 zyn kennis gebrak gebrak,, om OM zyn htit dien 't't aat2 aan kennis heit van van MidaJ. Midas dien gebodt wel te bewoorden? we/ te

I.

DEEL. DEEL.

vV

BE-

z52

13B E E '\W. :v.

BEWORDEN. Iemand BEWORDEN. worden laten, voor 9 Iemandbe beworden laten , voors, iexnand laten laten doen 't't geen iemand H. 868-, 868, geen hij hij verkiest. verkiest,N. N. H. 37 , om 37, men hen hen,, brandende brandendevan vanallerley aUerley boou om dat dat men booze heerschlusten , hier volkoomentlyk heersehlusten, volkoomentlyk beworden beworden liet. liet. Iemand bt;worden laten, aan ieieiemancimet met iets iets beworden laten , voor, voor, iets iets aan mandoverlaten. overlaten.N. N. I-I. H. 144 mand 144,, 33, elangeflde 't 33 , BBelangende vergeeven oft oft flraffen; firaffen ; daarmet 'Vergeeven daarmetzouw zouw zy zy däfl don Koning Koning beworden laaten. beworden laaten. Ta c. jaarb. J a a l' b. 47, 47, 35, Tac. 35 , 111en Men kond' ook andere weederfpankond' ook met metdedeCheruscen Cheruscenenen andere weeder/pannighe volken, naar Roomfche wraake nighe naardien dienvoor voorde de Room/ehe wrat/kc was, deinlandtfche inlandtfehe twecdraght beworden gezorght was , de twecdraght beworden Het Latijn Latijn heeft heeft:: posfe et Cheruscos Cheruscos •• ••• laaten. Het internis discordiis intunis discortliis relinqui. relinqui. BEWROEGHEN. Befehuldigen. BE\VROEGHEN. Befchuldigen. N. H. FI. 2.9,49, 29, 49, D'een genaamt de D'een de vorderaar vorderaarvan Vatl 't kerkelyk recht„ recht,. naa • dingt • • • • dingt naa 'JIotmis ongelIlof oft oft ketterye, vonnis van ongeloof ketterye, bewroeghden. Tac. Ta c. Hi s t. 532. teeghens den den bewroeghden. Bist. 5~~,, 34 34,, (Hy) ving aan (Hy~ aan Marcellus Marcellus Eprius, aanbrenger van Eprius , aanbrenger van, Thrafea, tetebewroeghen. Thra/ea, bewroeghen. 13EWROEGHE R. Befchuldiger. BEWROEGHER. Befchllidiger. Tac. T a c. HRist. i s t. 454 , door 454,, 48 4H,, Dat hy hy niet nietreukeloozelyk reukeloozelyk, door't'taanaanseeven , ontftaake. ~eeven van van de debewroeghers bewroeghers, ontftaakt. BEWUSTENIS. Bewustheid. Bewustheid. N. H. H. 781, 781, 12, 12., moest de de bewustenis moest zyn hart hartmeer meerfmaax fmaaxinin bewustetJÏs der daadt vinden. daadt,, dan daninindeezen dcezenloflof vinden. Geweten. n2et H. d G. To5 lOS,, 88,, zeggende, dat datzy, 2y, metgoede goedebebeH, vustenis kettergehddrzamen gehóórzamenholden. konden. 'Wustenis,, geenen gcetlen ketter

;'OD 200

BEWYFD. BEWYFD. Gehuwd Gehuwd., aan aan eene eene vrouw vrouwgepaard. gepaard~

170, 5, Het trouwen trouwen isiseen eenkoophandel koophandel °rider onder Bnr. r. T70,

tneest de grooten. grooten. Ende Endede degeringen geringendingen dingendikwils dikwils meest alle alle de naa 71aa de de eere eerederzelve derzelvegrootmoedigheidt grootmoedigheidt UE. U weet E. weet thoe de de voornaamfie voornaamfle onzer onzerStadt Stadt plag fen /lewyft hoe plagten bewyft te t~ weezen. 'Weezen.

BEWYS. :BEWYS. N. H. H. 1187 1187,

i.I p)

uit uit kracht kracht der zelve zelve Ye!!'Fer-

B E W. B

153

Yerdtngen,, Oovereenkomgen OovereenkomfJen en Bewyzen: Bewyzen: waar 'het het Perdingen gebruikt wordt ter verklaring verklaring van van het hetonduitfche onduitfche gebruikt wordt ter injlrumenten. infirumenten. N. H. H. 277 BEWYZEN. Wijzen Wijzen,, verwijzen. verwijzen. N. '.277,, BEWYZEN. 49,, 'let liet krysgraauw krysgraauw zyn zynzatzat hebbentIe , wertlen hebbende , werden 49 Oo~'erften en en Ilopluyden Hopluydenbeweezen beweezenopopdetieleevens Itevensder tier Uoverfien Toe. ingezeettnen, voor voor hun hun recht rechtaan aanden denroof. ,·oof. Toeingezeetcnen, dertigh i s t. 319 wijzen. Ta Tac. Hist. 319,, 31 31,, Min als a/stlertig" wijzen. c. H zouover/oopers ver/oopers. die dieniemand niemand Iyden %fJUoverloopers en en verloopers, lyden de dat ze ze zich zicheenen eenen Hopman Hopman oft Kornel Kornelkoozen, koozen, bewyzen,, wien wienzyzywillen willen? die 't ryk bewyzen ? zullen die lk Verwijzing. Br. B r. 234 '.234,, 29 29,, Ik BEWYZINGE. Verwijzing. heb bcwyzen van de fleeren Heeren van van de de rekening rekening •..... •••• heb bewyzen van de op den R..entmeefter Co/terman. kentmeefler Colterman. op den Bedaren , fiillen,, bevredigen. BEZAADIGHEN. Hedaren, bevredigen. N. H.152 152, waar Margarethagezegd gezegdwordt wordt: N. H. , 19 19. , waar vanvan Margaretha : ende lydende lydende noode, noode. dat yemandt anders anders haar haareere, eere, bezaadighen des ~'erdietlt aan 't bezaadighen Lands,, quam qunmbeheverdient aan des Lands Majefiraat.... p/uiken,, vertoonde vertoonde enz. !l38, 45, De Majejlraat .... pluiken enz. 238, werd in haaren hanren dienst tliemt aangehouden, aangehouden,enenvoorts voorts alles bezaadight. les bezaadight. Ta c. Jaar J a a r b. b. 192., 6, Ende Ende wat wat Tac. 192 ,Jen Briganten aangaat aangRat,, die die zyn, zyn,naa naa ,veeniden Briganten datdat weenignen. hebbende, verflaaghen, aanveirt hebbende,verflaaghen, waapenen aanveirt ghen , de waapCflen aan de rest vergiffenis vergiffenis, vcrleentwas was, bezaadight. , verleent , bezaadight, BEZEEREN. Kwetfen. in een' overdragtelijken overdragrelijken in een' BEZEEREN. Kwetfen, zin. N. N. 11. H. 2o7 !107,, 3o 30,, Zelf degeeflelykheit geeflelyklleitvet.. verzin. Zelf de klaarde, dat datzy2yhunne hunnegoederen goedutn, zonder eult en , zonder eedt bezeerm,dien dienlast lostniet niet onrierwerpefJ kon. gewisfe gewisfe te bezeeren, onderwerpen kon. BEZE ETELING. Bezetene Bezetene,, in een booze hnoze BEZEF,TELING. in wien een H. Io 101, 19,, Zy [treegeest is.is. N. geest geest geestgevaren gevaren N. H. t, 19 ftreelIe1l de ftraaten, ftrrtaten,met met barnenrle kaerfen, door de barnende kaerfen, enen 't 't yen door geroofde in der derhandt, htendt, bezeetelingen waslicht in alsals bezeetelingen geroofde waslicht krankzimdghen. 367, Toen oft uitgebroo.~c uitgebrooke krankzinnighen. 367I l,.Toen op een nieuw nieuw aan aan 't 't hollen, hollen, gas gas in, in,gas gasuit uit, als op een , als len deel bezeetelingen, oft geeften geefeen van vander derhelle.helle." ten deel bezeetelingen , oft V 22 BE.BE-

154 I54

BB EE Z. Z.

BEZEGELTHEIDT. Bezegelitw , bevestiging BEZEGEL THEIDT. Bezegeling, bevestiging onderzegel. zegel. H. H. d. d. G. 150, J50, z, 2, lIet onder Ilet was was de de waarwaarheidt , dat dat hy op bekentenis heidt, hy,, tdt tót Lyon Lyon op eeniger bekentenis eeniger punten vergiffenis punten, vergiffenis,, by bymonde, monde,van vanden denKoning Koning verworvenhad; had ;ende. ende, uit uit gr6ótsheidt, gr6dtsheidt, verworpen 't venllorven verworpen 't verflandt des des liartogen verftandt Hartogen vein van Espernon, ESpertiOn, die diehern hem riedt Hat daar af af bezege/theidt bezegeltheiiit te daar te verzoeken. verzoeken. B 78 ,, 23, B r.r. 78 23 by bezegeltheidt, bezegeltheidt , obligatie, obligatie, boeken by boeken oft oftander anderbewys, bewys, den Rechters Rechters genoeg zynde, te genoeg zyfide, den te doen doen blyken de de deug deugdelykheidt van van de de [chulden. fchulden. de!ykheidt 4

BEZET. Gefield, Gefteld , bepaald. BEZET. bepaald.

N. H. 504, N. H. 5o4 ,

212, 22,

alzoo de alzoo de weeklyke weeklyke beleeningen be!eeningen niet niet juist op den den bejuist op be• zetten dagh te te berde berde quaamen. quaamen. Naauw, toe .. Naauw , met met toe. pasfingopophet hetgeweten. geweten. H. d. pasfing d. G. G. 2, 1, Sant I, Sa. Luidewyk, gehdaden Luidewyk, gehóuden voor vooreenen eenen1/drst Vórstvan van2;d Zó bezet bezet ten gewisfe., ten gewisfe., dat dat hem hem na nazyne zyne-aWdt d6ódt de de naam naam en en 't't gelo'of van van heiligheidt {.Je/óóf heiligheidt gevdlght gevólght is. is. Gefchikt, beGefcbikt bekwaam. Tac. jJaarb. a arb. 161 kwaam. 161,, 17, 17, ook op Claudius CJaudius ook op peinzende, graagh peinztnde, om om dat dathyhybezet bezetvan vanouderdoom, ouderdoom ,graag!. na goede gotde kunlen kun(len ~Jlas vondt hy hy zyn zyngekrenkt gekrenktververwas •, vondt nuft Gelegen. GGe e d. 53, nuft in in den weg. Gelegen. 53 , 25,

van waar uw uw deughd deughd ten ten toone toone Moght (nevens't (nevens 'tloon foonbezet bezetin ineen eenvernoeghdt vertloeghdtgemoedt) gemoedt) Fan , enenloffelyk Pan yder yder zyn zynaanfchouwt aanfchouwt, loffciykbegroet. begroet. BEZETTELING BEZETTELING ,• die die ergens ergens in in bezetting beutting ligt. ligt. N. Fl• H. 444 444,, 51 51,5 indien indien men men de de Spaanfrhe Spomtj'che ,, en en an. anN. dre uitheemfche , onder uitheemfc/JC bezettelingen bezette!i1lgen. onder dexel de xe! van van in te te toomen te diep ti' oproerighen oproerighen in tuornen,, te diep in Neederlandt Neederlofldt liet liet wortele, wortelen: en zoo zoo op opvele veleandere andereplaatfen. plaatièn. ZETTEN. Stellen BEZETTEN. Stellen,bepalen. bepalt:n. T Tac. a c. Jaarb. jaar b. 165 165, 9,, Den Denvoorfpraaken voor/praake1l wordt wordt zeekere zeek eremaat maat van. van loon loon voor voor hunne nunl1C verdaadigingh verdaadigingh bezet. be~çt. BE.

g BB E

Z.

155 155

BEZETVENDEL. N. N. H. H. 12 12,, /3, 13, hy quam quam BEZETVENDEL. 'er zoo oftoft voeghde, by het Duitsch volk zoo ras rasniet niet, 'Voeghde, by het Duitsch volk de bezetvendels beutvendels uit uitdedenaalle naafleplaatfen. plaat/en.

BEZEYNDING. BEZEYNDING. Bezending. Bezending. N. N. H. H. 823 823,, z8 18, Ten laafle verflaan de bezeynding Ten laa.fle••••• werdwerd verflaan, de, bezeynding te te der &oaten Sta.atennaan2 naam: en zoo zoo op opvele veleandere andere doen op der doen : en plaatfén. plaatfen. BEZICHTUIGH. BEZICHTUIGH. Gereedfchap Gereedfchap ten ten gebruike gebruike dienende,, ter vertaling vertaling van van het hetLatijnfche Latijnfche utenJilia. dienende Ta c. Jjaarb. a a r b. 32, ~2, 8 8,, Zy Zy vernachtten zonder zonderbe. be.. Tac. :zichtuigh,zonder zondervuur. vuur. Zie ook ook 9. 91 ,, 44, 44,waar waar het het zichtuigh, bezightuigh gefpeld gefpeld is. is. woord bezightuigh Met toepasfing toepasfing op opmenfchen menfchcn,, BEZIGHEN. Met voor gemeenzamen omgang hebben, hebben ,zoo zoo als aIs de de LaLa. gemeenzamen omgang a c. J Jaarb. aa r b. 2,10 21, Hy tijnen uti gebruiken. gebruiken. TTac. ~no, , 21, zoude doendoen blyken, oft hy oft aft zoude klaarlyk nu klaarlyk blyken, afteerlyke hy eerlyke andere vrienden vriendenbeezighde. beezighde. Overdacht. N. N. H. 814 81 4,, 33 als oft BEZIND. Overdacht. 33,, als aft ••••• den moorder ••••• uit bobbeling van zy ..... den moorder • .... nietniet uit bobbeling van gramfchap, maar hadden gramfchap, maar met metbezinden bezindenraadt, raadt, hadden omgebraght: 3°,, met dreyghen2enten dreyghementen van van en 841, 841 , so omgebraght.: en eeuwighe hing , oover oover zoo zooeen' een'oeveldaadt oeve/daadt, beeeuwighe knaag knaaghing, , beG e d. 34 bez/nde wil. Bemind. Ge 34,18, dreeven metbezit2de , 18 , tireeven met Zoo mem neem ik ik 't 't blyklykst dat Zoo blyk/ykst aan, aan,enenhoud houd datzybezindt zy bezindt Van ten verheven verheven Godt Godt,, ten tenhemel hemelisisgevaaren. gevaaren. Van een

BEZINNEN. Uitdenken BEZINNEN. Uitdenken,verzinnen. verzinnen. N. H. 80, En •••••• bequaame midEn inrlitn indienVan van toen toenaf af.. bequaame mid't heiligh delen te bezinnen delen bezinnen waaren wanren ,, on om 't Roomsen heiligh Roomsch zonder groote groote bloedflorting bloed/tortingtetehandhaahandhaagel!)of • •••• zonder geloof..... ')lef}, zoude zich zich van van wel welgoedet2 goeden harte, harte,naa noaden den ven , zy zoude Bedenken overwegen. tydt voeghen. 'Voeg hen. Bedenken, overwegen. N. H 3~7, 387, de beleggers 51, verlieten de beleggers dit meerken ; welx Dus verlieten meerken; elx 51 Dus bezint hadden , zoo mondt, indien indien zy zy 't bezint hadden, om zoo licht °in V3 V 'VCr· 11, 1.,

z56

nB E E Z. Z.

verzeekren gewees: geweestwaar. waar. 9l!2., 912 , 38. 38 Hi, teegens 'Verzeekren 1Iier teegens bezinnen gaf Zldegonde /lldegonde der derzaameninge zaameningete te bezinnen; dat ; dat de Scheld , zich de Scheld,, in in haar haargewoonlyk gewoonlyk opop-en enafvloeyen afvloeyen, zich geener brugge zouw geen er brugge zouw belghen. belghen. Met bijvoeging van van Met bijvoeging tot andere komen. TTa a c. zich, tot andere, , betere betere gedachten gedachten komen. i sts 462, 41, De H is H t, 461, burgeryen bezinden bezinden zich zichalal· De burgeryen lengskens , en en begosten begosten ontzagh ontzagh te lengskem, te draaghen droaghenaan aandedt: Zie ook billykheit. Zie 484 , 4. billykheit. ook 484, 4' Beminnen. Beminnen.N. N. H. 9o7 , 43 Opgevoedt neeghen jaaren , in de kaam, 907, 43,, Opgevoedt, neeghenjaarefJ, indekaamer des Kaizars afaf zeer des Kaizars,, die diehem hemvan ')lfJnzyn' zyn'eerfle t:erflejeughd jeughd zeer zynen eenentwintighfle, bezint had had,, bewaard' bewaard'hy hyt' t' zynen eenentwintighfle, de veldtheerfchappy. wldtheerfchappy. B r.r. 321 3Z1., 18 18,, De vaader De vaader had het het (kind) uit der maaten bezint, bezint, enenbetreur. betreur" de het de het naar naar gelange. gelange. Het verdient verdient opmerking opmerking,, dat dat het woord bij bij Hooft, Ho 0 ft, in alle beteekenisfen,, ge.. ge. bet woord in alle beteekenisfen lijkvloeijend gebruikt gebruikt wordt. lijkvloeijend

BEZINNING. Nadenken overleg. N. H. BEZINNING. Nadenken,, overleg. H. IO!!', 102,

Drie etmaal' ooverheyt 7, Drie etmaal'duurde duurdedeeze deezedolheit, dolheiteer , eer ooverheyt

en fchutteryen konden koomen , op,Ofn en fchutteryen tot totbezinning bezinning konden koomen, yet ernflighs, voor te neemen. erll(lighs,tot totkeeren keerender derzelve, zelve, voor te neem en. 489, 2.2, De De Staaten, Staaten , daarentusfen, daarentusfen, waaren waaTentot tot 489 , 22 hun' tweede hun' tweede bezinning bezinninggekoomen, gek oom en •enenhoe hoelanger langerhoe hoe zwaarhoofdigher in het zee. zwaarhoofdigher in het vertrek vertrekterter zee. Nadenken veranderingten tengevolge gevolgeheeft. heeft.N. N. H. 31, ken,, dat dat verandering 3 r, 5, Men , door wettelyker weeghen, 5, Menhad hadhen heneertyds eertyds, door wettelyker weeg hen , enen geneezen wel weeten weeten ,• tot bezinning, bezinning,tetebrergen; brengen; geneeZefJ under 1&onderplakkaaten. p/akkaaten.

BEZIT. Bezitting. B~zitting. Taa c.c. JJaa aarrb.b. 26o z60,, 26 26,, T Deezen • ••••. heb heb ik ik ten ten bezit bezitvan Vanzirmenie /lrmenieingeiflge.. Deezen voert. Lang Lang bezit bezit voor het het onduitfche onduit[che prefcriptie, prefcriptie, voert. N. H. 477 N.H. 477,, 8. 8. BEZITTEN. BEZITTEN. Op Op iets Tac. Taarb. ietszitten. zitten. Ta c. jaar b. 196 196,, 99,, Rampvoogelen Rampvoogelen quaamen quaamen 't'tCapitolie Capita/ie beÓ,.. zitten zitten (inEstiim (ÏnfLs1i.l1U diris diris avibus avibus Capitolium). CapitoIium).

BEZOEKEN. Beproeven. Beproeven. N. H. H. 449, 449, 9, 9, We/ Wd is is

B E Z. B

157 7 15

is 'mar alsals men 'Waar,, dat tlatdedebeleggers beleggers, men 't zelffle zelffle noch noc" eens quam bezoeken, bezoeken, de [ehuiten fchuiten , en eens quam enontrent ontrmttachtach[oldaatendaarop, daarop,onderfchepten onder[cheptenenenveroo• vero~. tentigh foldaaten yerden. 786, 786, 44, 44., llautepenne llautepenne,Ooverfie Oover(1etot totBredaa Bredaa verden. blyvende, I1lyvende, wilde 'Wilde zyn zyngeluk gelukopop'dedebygeleeghe bygeleegheplaat. plaat. In 353, 15 fen bezoeken. bezoeken. Onderzoeken. IS, In 't 't fen hezoeken vond men eenige eenige penningen penningen by by'hem, hem,enen bezoeken vond men een kluwen klu'Wen gaarens. 689,, 2,5 2.5., Bailly •••••• weriJ een gaarens. 689 daadtlyk aangetast aangetast,,ondervraaght pndervraaght ,cn ,en bezocht bezocht;; ende, hem,, gevonden gev01ïdenzeekre zeekreblanken. blanken. by hem Voor BEZOEKER. BEZOEKER. Onderzoeker. Onderzoeker. N. H. 407, 4°7, zo, Voor dt/gh koomen koamen 'el' tie bezoekers bezoekers in. in. 'er de dagh

199 , 46, BEZONDER ,, voor voorbijzonder. bijzonder. N. H. H. 199, om eenigh : en om eenigh zyn zyn bezonder bezondergefchil ge/ehil: en zoo doorgaans bij Hoof t. Opmerking Opmerking verdient de de uitdrukking in bezonder voor in hun hun prive. privé. N. H. Tin, l I l I , 23, N. H. hun bezonder Vat hun Datmen menden dengekoorlingen gekoorlingen, als ,alsweezende weezendeinin hunbezon. bezon· Z011Yi der ftadt ftadt, hooft voor hooft ZOUYl der onderzaaten der , hooft voor hooft weete doen. doen. de weete onderBEZONDERL YK,, op eene bijzondere, onder. BEZONDERLYK Tac. jaarb. Voorts, Jaarb. 172 172,, 31, 31, l/oores, fcheidene wijze. Tac. die jchrikheeft heeft bezonderlyk (in diverfum) in de die ichrik bezonderlyk en de devyanden vyandengewrocht. gewrocht. foldaaten en BEZONDERLINX. Afzonderlijk. N. H. 349, zonder in te begrypen de de landt. 441I ,, zonder in dit ditverdragh verdragh te begrypen landtJuiden die den denvyandt vyandtgunst gunstoftaft hulpe beweezen had. luiden die hulpe beweezen hadden , met de te doen den. de welke we/kc hy h, bezonderlinx bezonderJinxvollond verfloTJd te doen handelen. BEZONGEN. tSO, 35, 35 250

In 't zingen geoefend.

G e d' d• Ge

'T gevogelt wuft met met zyn' bezonge bezonge keelen keelen,, juichende priëelen. priéelen. Leert galmen galmen daar daardede juiçhende BEBE·

158

Z. :E z. BB E

Door flil fiil flaan fiaan vast vastgeworden. geworden. BEZONKEN. Door N. H. H. 342, 34!!, 27, 'T zy dat dat hy hy zich op op de de trouwe trouwe,,oft oft op het het onvern2oeghen onvermooghen van vafZ Alva Alva •••• endtlyk op ...• oft endayk op 't bezonken bezonken gebouw gebouw zyner zyner eighene eighene grootheit grootheit verliet. BEZORGHEN. Voorzien. Voorzien. N. H. H. 268 268,, 99,, als zy hun woordt woordt,, van van hem hem met met geldt geldt en en 'vooroft zy voor. oft raadt te te bezorghen bezorghen , verachtert verachtert hadden. hadden. Duchten. raadt N. H. H. 421 4ZI,, 7, Want het het%ware waare te te bezorghen, bezorghen , zoo fireng te flyf fiyl trok, dat de de Prins het oogh men zyn' fireng op eenen Heer moghte moghte werpen. werpen. eenen vreemden Lleer BEZORGHER. N. N. H. II08,, 77,, Hieroover H. '1°8 den kant kant Procuflelde d' illgemeine Aigemeine Bezorgher Bezorgher (op den Generaal), .... vierbooden...in booden ... in zyn' zyn' herbergh, herbergh, reur Generaal),....vier en zoo om hem te bewaaren; zoo elders elders:: gelijk gelijk voor voor hem te bewaaren; en voorkomtpleitbezorgher. Procureur vele plaatfen plaatfen voorkomt pleitbezorgher. Procureur op vele Zie onder onder dit woord. woord. BEZWAARNIS, bezwaar, bezwaring. voor bezwaar, bezwaring. N. N. BEZWAARNIS , voor H. 2!1!!,, 7, pachters van van gron7 , De eyghenaars oft pachters II. 222 eerflen maaden zoudm gernelde*bezwaarnis bezwaarnis ten eerfien zouden de gemelde' niet draaghen. 3o, alle gedwongen 'Van van Ie draaghen. 707 707, , 30, le niet GIB dit verdrag te teekenen hun dghen eighen volk, volk , om teekenen I'hunt'hunnel' eighe bezwaarnis. bezwaarnis. ner eighe 13EZ\V i\CHTELEN. Omzwachtelen, inwikke·BEZWACHTELEN. Omzwachtelen , inwikke len, in een' een' overdragtelijken overdragrelijken zin. H•.853 853,, 66, len , in zin. N. H.. , reele den geztJyverden Godsdienst,, en onme!van den gezuyverden Godsdienst onmeeYeele 'Van ')I'ustigh bezwachte7t in de des voorneemens , werden bezwachte!t vustigh det gemeene neerlaagh. H28, 1228 ,Il, (Deeze hadden) gem ce ne ne!rlaagh. (Oeeze hadden) de fteeden,, die onder Lcmden onder hun hun Jlonden, flonden, aan den Lander' en [teeden ••• , •en en in ontallyke zwaarig. vyandt vyandtoovergeleevert oovergeleevert zwaarigheeden heeden bezwachtelt. bezwachtelt. BEZWEMMEN. G e d. 168, 168 , BE Z WEMMEN. Ged.

20,

6filighheedtjens, die, die, in bloemen en Ghy Chy 6dlighheedtjens, en in kruiden, bezwemt de flroomen legert,· en bezweml U U legert flroornen van de Vecht. BEDE-

]3EZ.-BID.

13EZWE VEN. BEZWESMN.

.59

G Gee d. 97 97,, 51 51,,

Oft is is de de dagh dagh,, tfint tJintzyzybezweven bezwevenguam fjuam de locht locht,, Oft (Jntzuh'ert 772Ct met een een fluk fluk dat hier by halen halen moght? moght' Ontz.uivert

BEZ WIEREN. G Gee d. 296, 296 ~ BEZWIEREN. .speelnoots van de de groote groote dieren Speelnoots het hemelbol hemclhol bezwieren. bezwieren. Die het

naamvaldes desperpe, BEZWYKEN, met een' een' derden derden naamval 13EZWYKEN, foons foons ~ , of of der der zaak zaak,voor voorverlaten verlaten,, begeven begeven,, af. af.. vallen. N. N. H. H. 329 3'29,, 19 19,, Doch wild' hy ondertus. ondertus. vallen• zichzelve zelve nochte den vaaderlande bezwyken. bezwyken. fen zich 42.3 , 35, 35,Dikwyls Dikwylsbezweem bezweem by hy;; doch doch bezweek bezweek zyner zyner 423, Mat. 542. , 8 , ik bezwyk bezwyk u niet, onnoozetheit nooit. 542, niet, ZOO zo~ onnoozeMeit laflg de beenen beer/en my 171y draaghen draag hen willen. Zie verder lang Proeve van van Taal. en en Dicht. Dicht~ Huidecopers Proeve kun de, III. kunde, lIl. D. D. bI. bl. 89-91. bij Ho oft BEZWYMEN, 0 ft in inden dep onvoJm. BEZWYMEN , bU onvolm. verI. verl. thans gebruikelijke gebruikelijke bezwym. bezwytn. bezwcem , voor het thans tijd bczwcem,,, by bezwecm bezwecin in zyn' ca. II. d. de. H. d. G.., G, 13°,43, 130 43, hy r6sfe, tusfchen de armen gró6ten flala flat. arn2en 'Van van zynen grd6.ten rdsfe , tusfcben ander voorbeeid. meefler. Zie een ander voorbeeld °rider onder bezwyken. bezwyken.

N. H. 902 , 2i BIBEL , voor BIBEL, voor bijbel, bijbel. N. H. 902., 2.1,, (Hy) eenigh Bibel, oft eenig" droegh droegh altyds de Pfalmen, den BibeI, ander ander boek boek in in der der handt. handt. request. N. BIDBRIEF N. IT. H. 2.t4, 2.8, men at4 , 2.8, BIDBRIEF,, voor request. hadde zulx,, binnen zes maanden,, by bidbrief te tI zes maanden by bidbrief hadde zulx Br.r. 5o3 34 , UEd. verzoeken. B UEd. data 'Verzoeken. 5°3,, 34. Geflr.zy zy dan een' genaadige genaadige kantteekening gedient, kantteekening op deede, gedient , met een' zen bidbrief te verleenen; waar op den den kant waar het het op verklaard wordt. door requeste regueste verkla8rd BIDDEN. Verzoeken, met toepasfing toepasling op Var. Vor. flea X 1. DEEL. X fien DEEL.

nIE-BI~

36o stSo

fien, hunne ond.erdanen onderdanen eene eene fchatting fchatti>ng vravradie van hunne flen, die gen. N. , Voeghlyker ook gen. N. H. H. 4.3o, 430, io 10, pasook en en bet bet pas.

fende by ,Ponze, d'onze, hield [ende hield men Men de de leest leest dier regeertnge, regeeringe, dewyl ze tlewyl ze,, in 't fluk van [chattingheffen, fchattingheffen 2 niets, niets 2 dan day biddender wyze, vermagh. BIEDING, voor BIEDING, vooraanbieding. aanbieding. N. H. I!lIO, 121o, l4., r4, de bieding van de "Ian bieding. der der floogheit Hoogheit aan de Majefteitcn aan de Majefleiten "Ian Vrankryk en .Engelantlt. van Vrankryk en ,Engelandt. BIEK , onvolm. verl. ijd BIEK, onvolm. verl. ljd van 'bakken, bakken, voor voor l1et het thans gebruikelijke bakte. N. gebruilH!lijke bakte. N. H. 134. 184 , 518, 28, Dees Deez

en weeder tusfen hem sing oover en ging weeder , tuslen die van van zyn hem en die gezin, waaronder was , die gezin, waaronder eenkok een kok 'Was, hem zyn broorlt broodt die hem Nederlandfche wyze op de Nederlcwdlch8 'Wyze biek. biek. Zie Zie ook ook 1045,48. 1(45,48. 8• 1I59,4 1159 )48. nIER. Vandaar daardedefpreekwijze fpreekwijze te 'bier BIER. Van bier garJ1l, gaan 393, 8. 8, Ons 0125 'JIerlangt voor zich voor zich vergasten. vergasten. BB r. r. 393, verlangt wyn, gelyk. RynIchen wyn, naa gelyk de boomen verlangt vaa den R.ynJchen reegen,, daar hebben naa den reegen in te bier daar zy zy nu nu in gaan. gaan. BIEZEN, hetzelfde bijzen he,rig nIEZEN. hetzelfde als als b~izen, opbruifen ,. bevig opbruiren onftuimig a n op op biezen en byzen. byzlln. onfluimigzijn. zijn. Zie Zie TU]i Kili aIan biezen en Pan d'andre Spaanfehe feheepen, N. H. H. 347 3~47,, 51 51,, f'an d'andre SÎ)aar~rche {cheepen,

voorts, werden nocht acht acht 'Veroovert, veroovert ,enenal al't 'Voorts, werden 9er 'er nocht 'I' water geplompt 'Volk in 't 'WaaIer geplompt, ,.met %00 biezend' biezentl' cee eenS' met zoo volk in hitterheit enz. bitterheit

aan ook BIKKEN. Bij Bij K 1\ Hiaan ook 'bekken, BIKKEN. bekken, wordt worcit eiei. genlijk fna. genlijk gezegd gezegdvan vanvogelen, vogelei),die diemet metden den bek bek of fna. vel vel op op iets iet~ flaan flaan of fleken. fieken. Van Van bier hier op op iemand iemand bikken met. toepasfing toepasfing op ftrijdenden, ftrijdenden, die die met met hou. hou. bikken ,~ met wen en H. 262, 262., wen en flaan flaan op op den den vijand vijandindringen. indringen. N. I-I. 44,, De Spaanfehen Spaanlchen, , zonder zonder klemmen, klemmen, deyzen deyzen al44 ienskens e , tot' Jenskens, , en en houden houdefl de de fchermutfing [chermutfing gaand gaande. tot dat tie Fran[oyzen, die elk op op 't'tzeerst zeerstop op hen bikde Franfoyzen, len... merens dedelaaght: hier' NeeVeliS laaghe waRren waarcn (vergelijk ten (vergelijk hier pobo. L

•••

Mid-131NT. lHL-BIN.

6t

boven aanbikken). tJafz'bikken). Verde-r Verder,, in in een' een' nog nog meer meer fi. fi. boven guurliiken zin zin. op op iemand ie.'uand bikken, bikken, voor voor op op hem hem guurliiken aanvallen,, hem hem allerlei allerlei leed. leed toebrangen. toebrèngcn. N. N. H. H. aanvauen 996,, 34 34, Maar indit ditdcerlyk deerlykbeloop beloop der der dingen dingen 996 , .111aar ••.•• zOl/den (gelyk (gdyk men men doorgaands d90rgaands op op de de verlee. verleea c. ghenen bikt) bikt) der der Henzefleeden Hem:efteeden gemaghtigden. gemaghtigden. T Ta c. ghenen H i s t. 427 427,, 47, 47, Ende Ende bikte bikte 't 't graauw graauw op op den den doos doo'list. den met metdezelfde dezelfde fnoodtheit, fnoodtheit, daar daar 't hem hem in in den 'Zyn leeven mee metgequeekt. gequeekt had. had. Ook Ook op op iets iets bikken, bikken, zyn met toepasfing toepasfing op op dingen dingen,, welke wellce men men hevigliik heviglijk bebexnet ,dat rispt. Tac. ja Jaarb. 24,, zoo hem hem dochte dochte,da& a r b. 228, 24 rispt. Staat raadsmanlyke raadsmanlyke vryhcit vryhcit van doen doen hadt hadt, de Staat waartoe op op zoo zoo lichte lichte dingen dingen gebikt? gebikt? (cur (cur tam tam waartoe levia confectaretur,) confectarètur.) ievia gemoed. it Taa c. BILLYKMOEDIG. Billijk van gemoed. (aequioribus aniBillykmoedigher i s t. 425, 29, BiIlykmoedighel' (aequioribus aniH 42,5 , 29 , H i s t. mis.) 'Werden bejeeghent Antonius quaamen. quaamen. eeghent die tot tintonius werden bej Inis.)

BINDEND. BINDEND. Klemmend Klemmend, krachtig. krachtig. BBr.r. 353 353,, 8, 8,

zaage't't niet hart en zaage Ik helpe den tnet al m;jll myn h,1Tt, den man met bindender in te fiellen. jaarb. a c. Jaa B1NNENBARMTE. Tac. rb. z81, lflr, io, 10, BINNENBAR_MTE. 1' der Steevest binnenbarmte der Clmtdius Claudius leidt de binnenbal'mte Zie boven Barnite. (pomoerium boven op Barmte. (pomoerium urbis) uit. Zie

BINNENBOORLING. Inboorling. Inboorling. N. H. BINNENBOORLING. 9749 fT--• 974, van binnen~ leggen, dan binnenbezettingen te 13, te leggen, dan van t3 , geene bezettingen boorlingen. -

BINNENGETIMMER. BINNENGETIMMER.

Mae N. H. 869 N. 869,, ro 10,, Micl#

zy de de winkels winkels dat zy maate dat der maate gloedt , der lerwyl ivies de gloedt? lerwyl wies al 't't binnengetimmer, en met al koopwaaren verftond, verflond ,met en koopwaaren

namelijk , vvaarvan der waarvan gefprokeu geij)roken beurs namelijk, Antwerpfche beurs der Antwerpfche wordt. wordt. X1

BIN. BIN·

Ith /62

DIN -BLA.. —BLA.

jaarb. 116,4'0" rt6, BINNENSTEEDSCEI. Tac. T a c.Jaarb. BTNNENSTEEDSCH. Oft zoo zoo zij zij zich zichfomwylen fomuy/en tot de de binnenfleedtfcIJf) binnenfieedtfchs keerden. zaaken (interna) (interim) keerden. zaaken bisdom. BISDOOM,, voor nTSDOOM voor bisdom. bisduom Luik. bisdooin van Luik.

N. H. H. 97, 18,, in 97 , 18 in "'t

BITTERIJARTEGFIEIT. BITTERHAR TIGHEIT. Bitterheid hart. Bitterheid van van hart. 7o9 , 66,, Wyders , om om de N. [-I. 7°9, IPyders, de gemeene bitterhari. bitterhar. , fchatte tigheit der derSpanjaarden SpanjaardenPhemwaarts t'hemwaarts, fchatte dlS de Pri!iS hen alle alle van van eener foorte [oorte te weezen. Prihs niet hen weezen. BITTERNIS, voor BlTTERNIS, voor bitterheid. bitterheid.N. N. H. H. 268, 50, 5o, nazaat begeerde, tJat hygeenen geemn nazaat wiens zachtigheit zachtigheit dat hy begeerde , wiens bet befchaamcn befchaamen moghte. zyn' bitternis bitternis bet moghte. H. d. G. G. H. d. Ontrent dezen begreep zeeker vresuw.. 134, dezentydt tydt begreep zeeker vróuw134, 99 ,) Ontrent door de perfoon , ontfieeken ontJleeken door de bitternis bitternis Van perfoon, van haar: haare kranke zinnen, de de m6órdt zyner Majefleit. M ajefteit. n266rdt zyner skranke zinnen, ELAASI3ALGH. OverdragteJijk voor aanfloker. BLAASBALGH. Overdragtelijk aanfioker. Prinfe "lan van Parma, Den Prinfe Parma,verwitvel'witII. 651, 651, 47, Den N. H. light wat'er 'erPnookte, fmoakte,ontbraaken o17tbraakcfl geen' blaasbal.tight wat geen' blaasbalgIJen, om de de tweedraght twcerlraghtaan aante Ie qucekelJ. gben , om queeken.

BLAAUW. Gezocht, nLA/\UW. Gezocht,nietig. nietig. N. H. H. 106r, Ton, IIlj. rr,, werd blaauw geacht. Deeze reede reede werd geacht. Ge 48,9 G e d. d. 48, 48

.

blaauw. IJ/anket/el lieght Iieght te blaauw. Blanketfel

zoo veel waar te blaauw blaaIJw zoo veel zegt, zegt,als alsteteweinig weinigféhijti fchijn van waarheid hebbende. Ook Ook het het werkwooldbiaau. van waarheid hebhende. werkwoold blaau_ fchiint oudtijds genomen te te z~jn zijn voor blanketten. oudt~jds genomen blanketten. wen fch~int Althans JU K ilia beeft „blaauwen. /iJI,hans 1i a aan, n heeft "blaauwen tinficere inficere color# colors coeruleo."" &oeruleo. BLAAUWELYK. BLAAU\VEL YK. Op gezochte,, onbeduionbedui. Op eene gezochte dende.wijze wijze N. N. H. Iv , 47, àende H. 131, 47, 'T welk welk quaalyk quaalyk gegeblaauwelyk verfchoont , ten deeü 'Yer[choont, gebod noomen, en blaauwe/yk deele geboet werd, werd enz.

BLA-

ELA-BLE. BLA-BLE.

263

BLAAZOEN. Wapenfchilci. BLAAZOEN. Wapen[child. Ra m p z.z.3°, Ramp 3oz.~, ,, Oók IJy,, gelyk gclyk ziagustus ÁtJgustus,, voor voorzyn zyn blaazoen Odk helft heeft hy blaazoen willen voeren 'Willen voeren den denSteenbok. Steenbok. BLADT. Vel Vel papier. BLADT. papier. Van Van hier hier "oek bock in 't't blad; blad: het gewone foliant. BBr. voor het voor gewone foliant. r. 181, 39,, Want ben 181 , 39 Want ben wel half 'Wel half beducht, beducht, dat dat als alsmen mendien dien (lesfenaar) (lesfenaar) maakte op op de de groote grootevan vanboeken boekeninin 't 't Madt bladt te te draa. draa. gen, dezelve /Jen, dezelve dan dan quaalyk quaalyk ininmyn myntoorentjen, toorentjen, ja4 door eenige deure door deure zoude zoudemoogen. moogen. BLAFRAART. 496, 19, zoo _by J3LAFFAAR T. Register. N. 496, }J, geenen, dte de reekeningen de geenen. dIe de reektmingen en en blaffaarts blaf/aartsonder onder zich hadden; regtst,er op zich hadden; waar register den kant kant itaat. fbat. op den van het .Blaffaart van blafard bleek. B/affaart het Fr. Fr. b/a(àrr/, hetzelfde bleek , is hetzelfde blank voor wit fchrUfpapier. fchrijfpapier. Ki als hlank Ii a a n heeft heeft K iliaan charta pura defcripta ,"en " blanck ,,charta pura non defcripta ," en "„ blanck , tabula edictortim," rolle , tabu/a roBe, edictorum ," en zoo ook ook, en zoo ) „ "blaffaert, blaffaert chatta ampla charta amplaetetcommentarius.," commen/ar/us .," BLANK. , inindedefpreekwijze BLANK. Naakt Naakt,, bloot bloot, fpreekwijze een, e'en& zaak in in 't blank blank /Wien, flellen, voor, onverdedigd aan aan (i.e. gevoor , onverdedigd vaar bloot geven. geven. H. H. d. G. 881 I ,, 18 18,, ZÓ en zalbik zal ile vaar bloot d. G. Zd en daarom my my zelven ze/Ven niet nietbegeven, begeven,inin 't blankflellendD, blankftellende de goede zaake;maar maarfchrap fchrap flaa/J. goede zaake; BLANKETTEN. BLANKETTE N. Overdragtelijk Overdragtelijk voor voor een' fchoo fchoo... men Den glimp glimp aan aan iets iets geven. geven. H d. d. G. G. so 5°,, 88,, een /lagh met z6 z6 vast ende bekoorflagh van van zyn' zyn'handeling, handeling, met vast CfJde bekoorlyk le blanketten, lylt eeri' C(m' verwe veTwe, , te blanketttfJ, dat zy, zy,zelfs zelfsinin't 't tic& licht komende, komende,haaren haarenfchyn fchynh6ude. h6ude. BLEEKGEDAAN , van van eene eene breeke bleeke gedaante. gedaante. G ed. 71, G ed. 71, 3o,. 3°,_ En bleekgedane /Jleekgetiane flaauwt flaau'wt bekruipt bekruipt tnyn' myn' laffe laffe leeden. leeden. X 3 Xa

1313LIN. LIN-

fiLE-BLI. BLE-BLI.

164

BLENDEN,, voor voor,, blinden. blinden. Ge 1196,, 27 0,1, G e d. d, 296 BLENDEN als de de fpiegel [pi egel draayen draayen Even als Doet, de rnaan maan oft aft zonneraayen, daar ze 't aanzight Heenen, daar aanzight wendt, Ileenen, En de de klaarlle klaarfle kyk.ers kykers blende. biendt. rps, BLTKKERINXKE. Kleine blikkering. B r. f. 19$. TILIKKERINXKE. 'er een verfcheen 'er een blikkerinxken blikkerinxken hoops, hoops , 41 , Doch verfcheen 'flan Ed• ••••• te zien zien,, dat zorid' zO/ld' oni hier te . . eens hier van U Ed. 'Verfjuikken Terquikken, , enz.

BLIKSEMDRIGH. BLIKSEMDRIGH.Blikfemc.lrager. nIikfemdrager. Ge G e d. 1u7. 14, 14,, Door Door uw' hande' hande',, hlikfemdrighs haar zyn gevelt gevelt, haar afgods qugge blikfemdrighs afgods zyn , De "lugge "o Zeegegodt Zcegegodt, wien ,vien dit dit, tot lof, de Zeeraadt flelt. fielt.

Zie

WEILAND

op drig.

BLINDDOEKEN. Misleiden. BLINDDOEKEN. Misleiden. N. H. H. 750,17, 7so , 17, WRS geen geen oorbe1" blinddoeken. 813, oorber elkandren elkandren te blinddoeken. Het was 8t3, dal? ,14-eblinddoekt 37, geblinddoekt van aoverge37 , De floutheit dan, oovergegeloof jlraffeloosheit, van flraffcloosheit, en geflyft geflyft dvor duo/. aanblik V(lfJ geloof,, Cfl bleef fleegh. blcef fleegh.

BLINDEN. Overdragtelijk. Overdragtelljk voor bedekken, ver. ver. voor bedekken bergen. H. 251, (Zij) flaan jlaan ze (de baak251 , I,,(Zij) bergen. N. N. H. om met het tonnen) in flukken, flukken, om het blinden van diept' ondiepte,de en ondiepte, de vaylighe "Inylighe toevaart ter haavene te 1'8r. ver. tluyfleren. duyfleren. in een' overdragtelijken zin, zin , voor BLIXEMEN, een' overdragtelijken BLIXEMEN , in geven in in een een gevecht. gevecht. N. N. H. 359 ,1,, 'VilarH. 359, vuur geven waar. zy , rustender wisfe fcheuten, fcheuten, op rustender handt handt,, met 'Wisfe oover cover zy, den 'Vyandt konden blixemen. blixemen. vyandt konden BLIXEMFLITS, blikfemfiraal. Ram p z. BLIXEMFLITS , voor blikfemfiraal. Ramp 8 , !1.!1., Rechts zyn overlyden.....trof .Rechts voor zyn S', overlyden ••••• trof een jlixemftits den MI) 16p des ties doms van Florefl!e. Florenfe. ilixemilits

BLY-

O. Bn L 0.

165

BLOEDTSCHANDELYK. BLOEDTSCHANDELYK. Hetzelfde Hetzelfde als als bloed. bloeda r b. 176, 33,, zynde fchandig. T Tac. jaarb. zynde (Claudius) (Claudius) a c. Ja fchandig. niet langh langh dflarnaa dflarnaa gedreeven gedneven tot het het kennen kemzcn en en niet ftraffen van van de de lasterflukken lasterflllkktm zyner zyner gemaalinne gemaalinne,opop flraffen hjl daarnaa dsarnaa tot totbloedtfehandelyke bloerltfchandelyke bruiloft bruiloft ont. ont. dat hy enter gebruikt ftaake. Doorgaans Doorgaans echter gebruikt H Hooft bloed· o o ft bloedflaake. fchandig. Zie Zie,, bij bij voorbeeld, voorbeeld, N. N. H. H. 731 73 1 , , 44. 44. fchandig. Tac. Jaarb. Jaarb.182, 182,51. SI. Tac. BLOEDTVER\VANTIG. Door Door bloedverwant. bloedverwant. BLOEDTVERAVANTIG. c • .Tjaar a a l' b. 174 174,, 22, lU , dat dat ouwlinx ouw/in3: fchap verbonden. fcliap verbonden. Taa c. d'ingeboorenen gemegh d'ingeboorenen den bloedtverwantige bloedtverwantige volken volkengenoegh ceweest waaren. geweest waaren. 511 , In, ar , om BLOEISEL,, voor bloei. bloei. Na N. H. SII, om BLOEISEL '1 zelve (land) tot zyn zynouvde oy,vdebloeifel bloeifel Cf2 en voorfpoedt voorfpoedt 't zelve ,~ brengen. tc BLOK." Eene Eenezaamverbondene zaamverbondene meniate. menigte. B r. r~ 13LOK. het draagen kan, ~80, 49, 49. Duitslandt Duitslandt leert leert wat wat het draagen kan, 280, daaruit , wat Ivy daaruit. ende krachten kennen: kentJen : 1V:y wat men men ende z,n' zyn' krachten blok maaken 111 et zoodaimig zoodatwig geweldt, als 't 't een blok maakm wet geweidt, als 'Wilde, Turk(ift (ltandere andereLerbaaren lJarbaarenzoride, zot/do krmwilde opopTurk etn blok tzen uitrechttll. zegt 110g: blok hrlÏzcn. Log et-n Men zegt vitrechten. Mcn in de l\:og opmcrking,(12t dat van van blok, in dc ge. vacant opmerking INo..-z; verdient van con wone hetcekenis van een groot groot onbewerkt onbewerkt fiulc nuk wone beteel:enis bloolLen voorvoor110ut, ftl:enofofmetaal metaal, meervoud blooken Lout , flan hethet 1m:el-you(' eenbolwerk /Jondbos,, een bolwerk komt. 2,117,31, 31, Het Hondbos H. 217, kornt. N. I-I. eyke paaIen, paalen, met blookengehaait. gehaait. "on met metaale metaale blookCtJ van eyke

be.. BLOODIGHEIT , voor BLOODIGHEIT, voor bloodheid bloodheid,, blooheid blooheid, be'. N. FI. 173 3, N. H. 17 fchroomdheid, lafhartigheid. fchroomdheid, lafhartigheid. 3 , , 3. eenighe bevelzoo hoogh hoogh liep, liep, dat ook bevelMaar als 't ook eenighe 't zoo Naar als hebbers• •••• hemhem oopentlyk bloodigheit oopentlyk blo odig heit, ,ten tenlaatfle laatJh: hebbers kettery en ontrouw ketteryen ontrouw verweeten, verweeten , begaf begafhem hem de de flandtflandl'1astigheit. vastigheit. gebruikelijke ontblooontbloo. het meer gebruikelijke BLOOTEN, voor het BLOOTEN, voor maght ••••• zoud' zoud' hy Zyn' maght 655,, 33 38, Zyn' fen. H. 655 N. H. ten. N. .... de de gemeinte gen2einte te te om •. •••• poog hen te fiellen , om werk te flellen, pooghen te werk cropperheerfehappy lilooJen en hooghflevryheit, hooghfte- vryheit. blooten van van d'opperheerfchappy BLUS. 13LUS-

i66 166

B LL TY. B U.

BLUSSCHEN en en BLUSSEN. BLUSSCHEN OverdragteIiJk 9 BLUSSEN. OverdragMlijk met toepasfing toepasfing op tnet onderfcheidene voorwerpen voorwerpen., voor op onderfcheidene wegnemen te , teniete nietedoen. doen. N. N. H. wegnemen, H. 86!, 861 , 9, 9 , Meer Meer luyden zouden luyden zouden tot tot vereffening vereffeningmet metden denSpanjaard* Spanjaard' fpreeken, [chaomden zy zyzieh zièhzoo zoo verfoejlyk eem,. fpreeken, fehaamden verfoellyk eener lichtveirdigheit niet niet:: daar daar wy koomen van van lichtveirdigheit Ivy rechts rechts koomen zynen naam t;ynen naam teteblusfehen. blus[ehen. 648, mis648, 21, 21, om om alle alle mistrouren te 976 , aa trOU'l'en te blusfen. blus/en. 976, 22., dat de vyandtlyks vyandtlykl dat cie landlchappen, wanneer ,den ~Yanneer zy zyrondergebraght t'ondergebraghtzyn zyn, den !afldjèhappen, onderhandelenden,, in in 't gemelde [chulonderhandelenden 't blus[en blusfen det, der genzelde fchulden , te den, te baate baatekoonzen. koomen. H. d. G. 165 165,, 6, men d. G. vermoedde, datze datze (zekere jaarlijkfche jaarlijkfche renten renten namenamelijk) ten niet beh66rlyk behóórlykgekoft gekoft, maarden dcnvoorvoorten deel niet , maar gaanden Koninget2 gaflnden Koningen afgemotapt afgemompt., 6ft óftanderfins anderjins onrail& verworven ~!'(ftig verworven waaren, waare,,~,ende ende 't 't blus/en blusfen Van van alz,Ilke der z,tfke der afl6slinge aflósfingenzerkelyk mcrkclyk tetebaate baatez6ude 26ude kolike 11.. 'iJt!

BLUTSCH. Ledig, Ledig ontbloot. TILUTSCH. ontbloot. B Er. T. 274, 2,74 , ~3, 23 , ('t Schijnt) dat de de tydt tydtblutsch blutschis is van zoomers , envan zoomers , ende voortaan niet , on2om om tie nietheeft heeftdan danwinterweer ll'inter'wetr, 012S by te zetten. zetten. Wij vVij hebben hebben dit \voc1rd, dat dat bij bij KKil dit woord ili ai aaann r.iet opgeteekend,nog nog in den dagelijlM'chen ilia isisopgeteekend in den dagelijItifchen fpreektrant overig. 0 11 del gebruikt gebruikt het het ook ook in in fpreektrant overig.VVondcl dichterlijken Poezy, dichterlijken Hijflij1 I , Poe z y, I. D. D. bl. bI. 131! .Zoo ter ven er inintetefehynen, Zoo ras cie de dagh began. begon ter venjJer Jchynefl, IHy -1y floockebrantjes , ftoockebrantjes vond vondvan vanminnepylen mitmepylenHuts bluts, De pulverflesfen pulvelfles[en lag, ldg, door door 't lozen van veel veel fchuts. [chuts.

Druld,en,, kneuzen Imeuzen,, flaan flaan,, zoodat zoodat BLUTSEN. Drukhen

er eene eene holligheid holligheid op op de de plaats plaats overblijft. overblijft. N. N. 1-1:, H~

, 'T gefpuis lot met bylen, JOl,, 11, gefpuis ..... ••••• met bylen,haamers, haamers ~ houweelen hou~l'ee!en ,, in de vuyst vuyst,, aan aanblutfen, blutfèn,breeken, breeken.enen plonderen. 173,, 33 33,, met met ondraghlyk ondraghlyk juk, juk,dede nek plonderen. 173 nek te te blutzen blutzen ,, jaa jaa te te breeken. breeken. Ged. Ge d. 268 ~68,, 37, 37,

ye zelt zelt het het miefierkon mieJlerloon betalen betalen van van nungeblutfle myngeblutflekop. kop. Zie Zie

BLY—BOB. 13LY-TIOn.

1677 16

uydecoper's Proeve, Zie verder 11 Zie Huydecoper's lIT. D. D. bl. bI. Proeve, III. 179 en en 180. 179 180. Kiliaan K i I i a a heeft n heeft„ blutfen "blutfen , butfen but[el1 , quasfare, contundere cOJJtfmdere,, illidere." IILYKELYK. Blijkbaar. Blijkbaar. N. H. BLYKELYK. 675, to, IO, on If. 675, on-.. dat de fchaade fchaade der der verwaarloosde geacht dat geleeghent.. verwaarloosdegeleeghent. blyklyk als als de heeden zoo blyklyk lIeeden de middagh was.

BLYRSCHRIFT. Bewijsfchrift, BLYKSCHRIFT. Bewijsfchrift , oorkonde. N. 32 , Uit welk verfchil van tydtmerk, H. groo11. 42.1, 421, 311, tydtmerk,groo. te onzeekerheit en en verwarrenis in den Ie den ouderdom 9uderdom van allerley blykfchrtften, R/lerley blykfchriften,ontilond. ontflond. als, het onduit[che BL YKSTUK,, zoo veel als onduitfche docuBLYKSTUK 41, 27, d'oude exempelen ment, N. H. 41, ment. 27, Dat d'ofJde exempelen cnd~ click blykflukken dit klaarlyk /Jlykflukken klaar/ykuitweezen. uitweezen. BOBBEL. Eigenlijk waterbobbel , , waterbel waterbel Eigenlijk waterbobbel (bulla) ook eene eene blaar blaar,, komt komt in in een' een'figuurlijfiguurlij(bulla),, of ook ken zin meermalen nE.3.ermalen N. H. , De voor. voor. N. H. I I I,, 24 24, ken zin Eedehll teowhen toOghCll t't'huis, hds, de de Landtvoo,,,,hden Landtvooghden elk naa naa Eedelen 't om gemoeden, enenalle 't zylle •voort ••• omgezwolle '),'ooFt de gezwlJlle gemoeden, atle hobbelen van oproer hobbelcn van oproer te te flechten. f/cchten. 1156, De 1156 , 3, 3, De voornoemde gezant, gezant, poo8bende 'VOornoemde pooghende alle alle bobbelen bobbelen van van twist te flechten, . ....het f/echten? fleet f/eet ••••• hetgefchil. gefehil. B r. 27o 270,, is de zivcer niet ryp 36 , mo,get;yk 1Jloc'gc~'Yk is zweernog nog '/'liet ryp. zeidt zeidt 712,1/2 men, s6 myns bedunkens bedunkcns behoorde behoorde alles al/es teffens tef/ens uit te te maar rnyns Nukan kanererdede vyandteen' een'pap papop opleggen, leggen, berJlen', Nu berfleff, vyandt Cf} de de zucht vertrekken, vertrekken,de debobbel bobbel doen doen zitten gaan. gaan. zn Opmerkelijk Opmerkelijk isis hier hier het het gebruik gebruik van van het hetwoord woord in in het vr. vr. geflacht geflacht,dat datechter echtergeene geenenavolging navolgingververdient.

BOBBELEN. BOBBELEN. Bobbels Bobbels opwerpen opwerpen,, ia een' een' fifi· guurlijken guurlijken zin. H II d, d, G. G. 89 89,, 49, Zyne Zync Majefleit, Majefleit, hennelide kennMde den den tnoedt moedt des desgetneenen gemeenen mans mam voor 'Yoor een een I. I. DEEL. DEEL.

Y

bob. 60;'

168

110B.--110E4,

flolJlJelent1 door een' een' windt gaat rittettt t;tten, bobbelenti dIng, cling , dat dat door den fprong twildeze op tien tviltJeze fPl"Otlg te werk fiellen. fielten. BOBBELING. Opwelling. 84 3r. sr BOBBELING. Opwelling. N. H. H. 814, zy meewustig als oft zy, pis meewIJStig des bedr'J'ft bedriv's .••—· •. den moorniet uit bobbeling bobbeli/7g 'Yan der • •••• 4. niet van gra:n[chap, der... grarnfchap, maalt maar bezinden raadt, raadt2hadden met bezindw haddenomgebraght. omf,ehraght. ,

,

bogt fpringen BOCHTEN. In de bogt fpringen,, van In de van !Jog: bogt voor den den boog Voor hoog van van een een touw, touw , dat aan beide ein. gehouden en omgellingerd omgeflingerd wordt. Ge den gehouden 272., G ed. d. 272

4411 ,2 Maer M aer mits as ze ze op op het het water water komen, recht 'Yetlr veur tie zoittfleegh zoUtfleegh , Daer ;en Dae/' tiieljongens jongens liepen liepen bochten, bochten, komt de de wynt ien diel wynt en IJ/aest blaest 'er 'er Ret fchorteldoek Bet fchorteltloek op. 99 , io N. H. BODT. H. 99, 10, Derhalven MDT. Aanbod. N. hunnen gebuuren gunst 'Yan dankten htlnnen geblluren , voor voor de gunsl van zulk zulk een bodt. ten

BOEGH. De borst of zijde van een fchip bU den van een fchip bii hier , onder voorfl:evel1. onder anderen anderen,, de figuurvoortleven. Van hier, een' andercn lijke fpreekwijze fpreekwijzc het over over een' anderen boeg boeg wenden, andere wijze voor, eene eene andere wijze van van doen doen volgen, naar iets. volgen ,naar voor, jets 841t , 99,, Anxt anders trachten.. trachten". N. H. H.84I Anxt gillg ging he"" hem, aan , dat daarheneevens aan, dat de de Neerlanders Nedrlanders ••••• he#daarbeneevens he; vender); ende, C672' anderen boeg ()over boeg zouden wenden; zal eover een' ende zat zynes, naa naa den ouwden Beer Heer heukeren. z,ynes BOEHA,, voor geraas geraas,, getier. getier. N. N. H. H. 7°4, 7o4. , 4h 43 , BOEHA 'Voor maakte men eenen boeha hoeha met met fchiefchie~ Toor Groninge, Groninge maakte Tac. len ef~ vuuren. vuuren.T a c. Jaarb, J a a. r b, 67 67,, 39, die rlie de de mee. ten en fte boeha boeha maaken maaken oover oover de de doodt doodt van van Germanicus. fie Thans zoude zoude het in een' een' deftigen !lijl nietgeduld geduld Thans deftigen niet worden. 'Worden. :SOEKS· BOEKS-

TI 0 E. 11 0 E.

e69'

BOBLAADJE. BOELAADJE. Minnehandel, l\1innehandel, ontucht ontucht,overfpel. overfpel.

Ged. 28, G ed. 9, 28, Intlien Indien dit ditbosje bosje klappen klappen kon, kon, /Fat Wat melde melde 't al boelaadje? hoe/aadje? 1~, 16,, le,

Uw' kouten kouten is is vryaadje, mim.en is is boelaadje. boe/aadje. Uw' minnen

25, Lange Lange jaaren jaaren hiernaa Mernaa &Junta dfJtlrtl~ Iv, as, N. H. 157, fleeze boelaadje lJoelaadj e, geduldt geduldt van van haaren haarcn man, zick zic" deeze geenes dinx kreunende, mits mits hy hy maar maar 's Koninx Konin:f: geenes dinx kreunende, gunst 't roer derder regceringe , magtigh lunst,, en 't roer regceringe, magtighbleeve. bteeve.

BOELEN,, voor voor boeleren, boeleren, met mettoepasfing toepasung zoo op BOBLEN ueoorloofden, als ais verboden geoorloofden, verboden minnehandel, miunellalldel, overfpel. overfpel. Ge d. 19 I , 16, 16, waar waar van van den den hemel hemel met betrek. betrek. 191, G ed. king tot tot de de aarde aarde gezegd gezegd wordt: wordt: king

tot het weelderige bewogen tot weeldcrig~ boelen, boelen, Des hy bewogen fchoot,dievruchtbaarlyk be. Komt, daalend' in haar' die vruchtbaarlyk hehaar'[ehoot, Kona, daalend" fpoelen [poelen Met 1·egen. regen. Daarnaa wordt wordt dlbucilla, /Mt/cilia , Ta c. jaarb. J a a r b. 161, 1(j I , 46, 46, Daarnaa Tac.

berucht door 't boeten boe/cn met veele ileele per/flol1w, perfoonen • _ ••• teeihens den Vorst. bedraaghen Vat1 van ontrouwhertigheit teeghensden „ boelen, amare." amare." Boel Kil a a n heeft "boelen, Boe! werd K H. iiaan minnaar gebruikt. Zie vv a nn oudtijds ook voor mint/aar Zie ook voor op Kiliaan, H a s fel t op Kil i a a n , en H u y dec 0 per s Huydecopers Hasfelt

bl. 313. Proeve, I. D. D. bI. 313Pro eve, I.

Bijzit. H. , (25, alBOELSCHAP. Bijzit. H. d.d.G. G.74 74, 2.5, al· hoewelhem, hem ,ontrent ontrent dien dien tydt. tydt , de hoewel de ddddt dóó.1t van Vtm twee twet nituurlyke kinderen ende twee rJ7tuurlyke kinderwende tweeboelfchappen boelfchappen was was Qvcrgekomen. overgekomen. Y a

y~

130ERT. BOERT.

D 0 BOE.

J'l() 170

BOERTREDE. T BOERTREDE. Tac. 138,9, a c. Jaarb. ja a rb. 138 , 9 , Ook.warc Ookurathy een en gewent gewent Tilierizis Tiberim met een quakkclaar, quakkelaar , en met bitter,~ bittert (facetils) te belachchen. boerfreedenen belachchen. boertreedenen (facetiis) 16 , onder H. d. 171 , 16, BOERTWOORD. H. d. G. G. 171, andere elk hunnen hunnen meefle, meefle ,. naa naa andere hovelingen, hovelingen, die die elk den mondt eenigh eenigh boertwddrdt boertwdórdt daar op op uikkhoten. uitjèhoten. den mondt

BOETEN. Verbeteren Veroeteren,herffellen. herfiellen.

N. H. 298, 293, N. H.

Maar in l.j., in der der nacht nacht fchikten fchikten zy zy de breuken,,rnet me' de breuken X4, lliJaar wolzakken,fleen, fleen,hout, houtaarde, ,aarde, ~!olzakl:en, en alleticy al/erlcy !Joffe fiaffe te

boeten. 3o7 flond boeten. 3°7,, 4o 4°,Dus Dus&er dier flondhet hetDon DonSat,Tio Srll'fio ••••• nooddrttfiigheit van 1I1iddelburgh •.••...te • te ......dedenooddruftigheit van lifiddelburgh., 459 , '20 De geleeden boeterz. 459.!W, boeten. ge/eeden ,porden wardenIchaardighj fehaardigh; de ryen de ryen ontfnoeren: ontlnoeren: enengeen geenIniddel middelon; om teteboeten boeten, zoo Iloot ler de 1:00 floot 'er de ruiter ruiter op op in. H. H. d. d. G. G. 98, 93,S,, Wtl ongemak al gródtelyx door da gr6dtelyx geboet, doorwerdt dit ongemak de Trel werdt fpreekwilze achtbaarheidtzyner zyner Majefleit. Majefleit. In achtbaarheidt In de de ipreekwi.ize zoo veel het Vl:ur boeten, boeten, beteekent boeten zoo veel als het your 160 , 31 herngaat gaatnoo, naa, rlat dat H. 160, 31,, hem aanHeken. aanfleken. N. N. H. liy groot vtitir vuur, , op (lP de de kaayen kaayen deed deed bocten. boeten. hy groot l\. i I iiaa aan n heeft heeft „" boeten boeten het het vier, flruere. flruere. ignem,, ndmovere titiones .'~ admovere titiotkes." Geboefte. N. BOEVEJAGT. BOEYEJAGT. Geboefte. N. H. 722, 49 ~, 722, 49 beflaat den den gezelfchappe gezelfchappedat flat zich (Hy) beflaat ziel; ondero17deroovergi:ft opru:J'dde, opruydde , toe toe te lifl{';S tot oovergift te grauwen;. grauwen; iirigs 'Wegh boeve} aght flux fluxwegh. wegh. vegh boevejaght

BOEVENET. Volgens BOEVENET. Volgens Wit [efe n,n , in zijn AV it in zijn S c h e e ps b 0 uwe n beftek. bef te k,bl,bI.485, 485,tralie. tralieScheepsbouw en werk. het zU hout of of gefchoren gefchoren touwen tOUWtn,, over over zi1 van van bout werk , het de opening van [chip, , 't geen geen deger.en dcge:~en. die die de opening van het het fchip enteren willen., afweert. afweert. Zie i I i a a n op op enteren willen Zie ook ook KKiliaan boeven· geenbij bijlien) hem hetzelfde hetzdfde isis als als baboboeven net; 't geen bii \V i tt fen fe n beteekent het laatfte .yennet. laadl:e:: vennet. - Doch bij het hoogfle het hoogfte verdek verdek in in 't'tfchip [chip achter achter Misfchien Nlisfchien wel l,eeft boevemt laatfie beteekenis beteckents in de N_ boevenet de de laatfte in de wel leeft Zeetiv). Glimes 't't volk 11. 346,, 36 36,, Als Glimes. volk vtm II. 346 van den Zeeuw-

—

fchen [cMn

130E.-BOG. 10E.-BOG.

171

fohen ifmmiraal /Irnmiraal zoo kuin kuin op Mt et zagh zaghflaan, ftarm, het boeven boevenet fehen 'Wendt hy,eer eerd'ander d' ander 'e waande. 't waande. wendt hy, BOEXKEN. Boekje. Boekje. N. H. 655, go,, Voort BOEXKEN. 655, 30 Voort zyn parthy parthy, zonder naam vanden vanden/chryver, flrooyde zyn firooyde , zonder fchryver, eerJ deel boexkens boexkens uit. uit. een BOEZE M. In eene ongewone beteekenis beteekenis,, voor voor een' een' BOEZEM. ruimen voorraad ,eene eeneruime ruimekas. kas.N. N. H. 2llIO, io , 39 39,, ruimen voorraad, , by .En in 't drokJle drokfte van 't'tdoen En,, om om niet rlietweederom weederom, ,in doen, b, van geldtfleun, geldtJleun,tetebezwijken bezwijken, werd erns~ gebrek van ,werd metmet ernst hefpenningen te maaken. getracht.eenen eenenboezem boezemvan van hefpwningen maaken. getracht Boezem betcekent in 't algemeen wat iets iets algemeen alles, aIles , wat beteekent in Boezem bevat beOuit , alsafkomflig afkomfiigvan vanhet hetverouderde verouderde bevat of befluit , als ho - en, befluiten. h a n del in g over 0 ver befluiten.Zie Ziede deVer Verhandeling bo de Geflachten enz.door door Mr. Mr. W. W. Bilderdy Bilderdyk, Geflachten enz. k2 bl. 96 bI. 96 en en 273. !l73. -

BOF.

Een klanknabootfend Idanknabootfend woord woord,, ter ter aandui. aandui.

ding van een' flag, cn van flag., uitbarll:ing uitbarfling enz. enz. en ding van van den fhg, 111g, uitbartling zelve. zelve. N. N. H. de uitbarliing H. 134 134. e7 27, De RoomR.06712.•

felien flaw) paan uit uit, vanfchuiten [chuitenmet met busfekruit Mdc/' fchen , van busfe'kruit onder de illeer te brengen, wat 'er'er op was, •••• te brt?'igen,om omalal ,vat de Aleer" .... was , te verdelghen. op een bof te verdelghen. 47o 47°,, io. 10. De /Paa/ell De Iliaaleti op de wilde •.•• • fchooten fchootw op l-l'ildebof. bof. 5114, 26, 'T welk 'welk 524 , 26 d' 'llyatldtlykheittec8,Thens teeghens Von Don3ohan .'lohafl 11' eerfl, eerfle bof bof van vyandtlykheit Men kan is. Men kan er er het het gebruikelijke gebruikelijke paf, pof geweest is. mede vergelijl,en. mede vergelijten. van het BOFFEN, llet voorgaande voorgaande bof, zoo veel als BOFFEN , van zoo veel G e d. d. 76, ploffen,, Ge 76 , 32 32.,, ploffen

Yupyn, die (toen vermetel Oft eer, eer, als alseen een Jupyn, vermetelfnofte (nofte Aards onbefuist gebroedt) gebroedt)van Vanbovell bovenneder ?leder bofte Wards onbefuist &fie lyven dikgefpiert grof. De lyven dikge/piertder derreuz,en reuzengroot grootenen grof. BOGHT BOG HT wordt wordt b~j i I i a a nverklaard verklaard door door fepbij K Kiliaan fep. ium , illur/eptum, inierfeptum 2 fepimentum , eene 'um, jephncmum claulum clau/urn, ecne omyY 3 bei:-

x72

nOG-BOM. 110G-BOM.

heining ornheinde heining; omheinde ofofingeflotene ingeflotene plaats. plaats. Van Van hier de fpreekwijze '73, !lil. G e d. 173, de fpreekwijze uit de de bogt. bogt. Ge Op Roozemondt, eens eens uit uitde deboght. bogllt. Op Roozemof2dt, Zyn lang genoegh genoegh verpocht? verpocht 1 7412 wy Ivy niet fang En zullen zullenwy niet darren En niet darrenplokken, plokken, De lusjes, daar iJe daar zy zJ' ons ons toe toe lokken? lokken P

BOGHTIG. Overbuigendc. e d. 197, 51, BOGHTIG. Overbuigende. G Ge sz .Dochhoop hoopikikniet, niet ,dat datghy, ghy o0 zuster Doch zuster van Mincrve, Minerve, Zoo dwaas geworden zyt, zyt , en Zoo dwaas geworden en boghtigh hoghtigh ten tenbederve. bede1"'lc. Met toepasfing BOL. Met toepasfing op op eene eenezaamgedrongene zaamgedrongene H 326, , (Flooris mcnigte. N. H menigte. 326.52 52, (Flooris van van Teilinge) eedt neevens .R.uikhaaver treu;t, Ruikhaaver,, ten daar ten fladthuiz' fladthuie af; af ;da-ar gerot Jlond. volk bol bol en en dik dik te 't volk te zaafren zaaNien g-erot 395, 32, 3Z. flond. 395, Bet holgehongert yolk11')1, , , man, Bet holgehongert volk, man, oudt, oudt, jonk, jonk, toordde bol bol en• e/~" dik den den oever. oever.

BOLDERSCHILD. Ter vertaling van het La. La. Ter vertaling van het

een Mind t~illrche fchild met meteene eene vooruitfkkende vooruitfl:ekende Onfehe umbo, een

kegelvormige verhevenheid, verlievenhcid ,ter ter afwerin, kegelvormige afweringa van van den den vijand. Ta a a 1" b, b. Q5 125,, 17 J 7,, De daarT a c.c. JJaar De [oldaat foldaat delar. direct'hen henmet met de de bolderfchildm bolderfchilden af. ef1teeghen enteeghen ••••• dreef .k bolk genoemd, DOLLING, genoemd , zekere 'BOLLING , . anders ook zoo als zeeviseh, wijting wijting,, zoo als bolk door Ia n d zeevisch door Wei Weiland 116o, I I,, nacht verklaard verklaard wordt. N. H. 1160, noeht fèhroomende ihroomende,~ nocht zich zich fchaamende fckaamende eenen tenen kabbeljauw kabbelJauw tot tweetW8enocht Eiitwintigh , drie drie bollingen ëlltwifltigh, bollingen tot fleef,nen heeshen gulden •• , •• te betaalen. in de BOMMEL,, in de fpreekwRe fpreèkwijze de bommel bommel breekt breekt BOMMEL uit,, voor voor het verborgene verborgene komt komt aan den dén dag. dag. N. N. H. uit ryp breekt S5~, 15, Maar, nu nu genoeghzaam f,enoeghzaam ryp, breekt da d. is, Maar, /52, 'br; mmel 593, 51, "bommel uit.uit.513, SI, Ilierby lJierbykomt komt,, dat de de Prins, hofwetrwys, viellicht wel voelde, 'Voelde, dat 'er een' bllY buy als hofweerwys,viellicht i;y tien den Landtvooghcit Landt''1ooghdt geklouwent gekloznvent werd werd,.; en goedt goede by 'VOnd& vondt

BOM-BON. BOM -BON.

173

den bommel laaten rYNn, ryp,en, om, om, op het uit. den bommel tete laaten op het uit.. breeken ander geheyrn, geheym, ter juysteuure, j uyste uure, breekendeszelven. deszelven,'t't ander met klem!, aanden dendagh dagh te te met des des te te meer meer klanks klanks en klen2s , aan doen fpatten. doen lpatten. De Heer Weiland 'We il a n dbrengt brengtdeze deze De 'leer de bêteekenis bèteekenis van van het het fpreekwijze fpreekwiize tot bommel, bommel, in in de deldèl de prop prop van van een een vat vat, anders ook ook bom born dekfel of of de , anders genoemd, dewijl,, de d~ bom bom of ofbornmel bommel,, door door gisting, gisting, genoemd, dewijl -of anderzins , , van het het vat vatgeraakt geraaktzijnde zijnde,, hetgeen hetgeen -of anderzins daarin beiloten was, voor[ch\in komt. ooft daarin befloten was , te voorfchiin kornt. B Ho oft fchijnt he t meer meer te hebben hebben opge op ge ~'at in den den zin zin van fchijnt het vat in eene buil, rijp geworden, openbreekt. buil , die, die , rijp geworden , openbreekr. 4)OtJfJt Vomit

BOMMEL. Een bekend diertje diertje, doorgaans: Een bekend , doorgaans homrnel }lOmmel genoemd Ged. d. 78 78,, ll!!., van de 22, waar waar van genoemd G bijen gezegd wordt: wordt: Wen gezegd

Oft als als zy zy keeren keeren uit uit,, met met al alhaar haarburgery burgery,, Den bornmel, bommel, een een gediert zoo zoo nyver nyver niet niet als als z'h zy,

Kiliaan 10 li a a n bommel " bommel , fucus." futus." BONDELOOS. Zonder \verbinding verbinding, krachteloos. krachteloos. c. Hist. H i s t. 326, 326, 32, 32., De De uiterfle uiterfle wil Vi'T aac. wil 'Van van T. Vinius is bondeloos '/Iil/s is,, om om de de grootheit g1"ootlJeit zyner zynermiddelen middelen bondeloos (irritum) geweest. geweest. 130NDIGH. IHetgeen Tetgeen wei BONDIGH. wel of vast vast gebonden gebonden is is ,~ en van en van daar daar geldend geldend. verbindend verbindend, fterk l1erk,, becht, hecht. duurzaam , met toepasfing duurzaam, toepasfing op oponderfcheidene onderfcheidene voorvoord G. 72, 72 , 26 werpen. H. d. 26,, hem laatende zynen zynen hem laatencle moedt maken met met windtbreeken w;ndtbreekenende endebehendelyk behe?1delyk Inoedt mat maken aftappende bondighfiekrachten. af tappende zyll' bondighf1e krachten. N. H 542, 19, 19, H 542, die 't vaaderlatat die vaaderlandt getrouwt getrouwt hadden hadden,, en en geen' geen' bonbondigher echt echt kenden. kendtn. 745, 50,9 dat, naar de madat, naar de ma. 7451 50 ,lier del Lands Lands,, zulke zulke lastbrieven lastbrieven bondigh bondigh waaren. ll'aaren. nier de3 773, 33, met met bondighe beloften van van hem 77? .33, bondighe beloften hem niet niet ververleeghen te te laaten. 858 , 9. opdat leeghen laatetJ. HS8, ver/cheuropdat het verjrcheur. vertrappelde vaaderlandt vaaderlandt weeder de, vertrappelde en weeder te te zaamen, zaamen, en' natuurlyk hooft aan hooft geheelt wicrde wierde; opzyn natuur/yle can zyn ; en en op. -

geSe°

1 74 174

13 0 N. nON.

den voetzande geheeven uit uit den voetzande ••••• door geheeven door eenen eenen hondlbondighen pays. pays. 991!2, ia, 29 29,, geen zoo bondigh ghen geen brug brag zoo bondigh gIJ-" gebouwt , oft oft zulk zulk een bouwt, een geweldt geweldt 'Wilde ...... wilde haar haar •••••• floopen. floopen. BONDI` , voor voor verbond, verbond , G d. 49, BONDT, Gee d. 38,, 49 , 38

Oft Duitslandt Duitslandt fclmdden, fchudden, dat Oft zign verdat de de Vorften Vorfien zigh verzetten, zetten Uit heersheidt Uit heersheidt,, tegens tegens 't't bondt bondt der der vrye vrye fte4n. flan. BONDTGENOOTSCI-T. H. H, d. G. BONDTGENOOTSCH. G. 97, 97 , 18, 18, Dal Dat door de was , door was, de ba fldtgtm óótjc he [taten bondtgen6difehe ftaten , de lerddn krddn Vrankryk te doen van Vrankryk de dócnter doen opdraagen opdraagen aan aan de d6chter Spatijen. Ta T a c. van Spafl/lm. 464,, 36 36,, de llfedioc . Hs itst. . 464 de Medic. ‘.2triken, 1)' (JtrikuJ , eet; cm bondgcnoodtiche bondgtnoodtjche burgery (foeia ci.. (focia civitas). BONDTGPNOTIGH. Tac. T a c. Jaarb. BONDTGENOTIGH. jaar b. 190, r90 u, Ia. , Naar AgrippinfJ, ,dgrippina , om on; haar J,laar maght ook ook. by haar mag;Tit by de bondlb'ondtgenotighe volken genolighe volken ten toon te fiellen, ftcllen, gebiedt gebiedt enz. BONDTPLICHTIG. Aan BONDTPLICHTIG. Aan of door éen een bond bond of verbond. verknocht. verknocht. N, verbond N, H. 75, H~, van de de r2 , waar waar van Nederlandfche Edam Edelen gcfproken wordt,, die den gefilroken' worct die in den jare jare 1565 1565 het bekende bekende verbonci verbond tegen de Inquifitie tegen de hadden aangegaan aangegaan:: Ook Oo,~ 'llerVGeghden zich de Bo.,:dt. Bandt. vervoc8hclet; zich

plichtighe Eedelmannen Eedelmannen,, d'ect; tl'eul achter den anderets anderen Brusfel. BrItsfel.

tot 'lot

BONDTSC HAP. Verbond. BONDTSCHAP. Verbond. T Tac. Rist. 46.1, a c. I-I i s t. 462, 43, , en be... 3. De burgeryen bezinden b~2,inden zich zichallenskens allenskens, bego ' sten ontzagh bitlykheit en gasten ontzagh te draa8hen rJraafjhen aan aan de billykheit bondtfchappen (foedera). bOl1dtfchappen (foedera).

BONDTSCEIRIFT. BONDTSCHRIFT. Allerlei Allerieiverbandfchrift, bijzonverbandfchrift, bijzonder van van verfchuldigde verfchuldigde gelden gelden,, gewoonlijk gewoonlijk obligatie obligatie der o-enoemd. genoemd. N. N. H. H. 499 499. 4, 4, mits mits ook, ook,hun hungeliefde geliefde andermaals bondtfchrift te IItuJermaals pondtfehdft Ie verlyden, wrlyden, dat dat ..... ••••• noch noch

BON-BOO.

175

nochte ZJ', zy nochte gewesten..... ?Iochte nocMe de Ooverflen der gewesten • •••• tot Lan' tot Landtvooghdt te neernen neemen ,, 633 633,, dtvooghdt hadden aan aan te 14, Des !ladde zijn' lI!ajefleit te flellen jlcl!en eenen etmen hadde Majefleit veldooverge'behaaghende 'lleldooverfle behaaghende den Landfchappen, Landfchappan, reeds verecnight , oft noch te vereenighen, vereenighen, om vereent'ght. om de gege. melde bondtjchriften (de Gendfèhe bevrediging na na· melde bondtfehriften Gendfche bevrediging melijk 14, zy is noch· 102,2 , 14 melijk enz.) te volghen. 10:l1l, noch. vreede, dat dat men tam te vreede. men,, tot hetaaIing de tans te betaaling van de lehr:!r1en, bOlldt{chl'ijtetz (obligatien) ••••. in fieuifleur fcholden bondtfchrifien (obligatien) houde. 471londer onder,, het BondtJehrift houc'e. Br478 Bondtfchrift is losbaar losbaar met 6QOO fliet hoofdtgcldts. 6coo guldens hoofdtgeldts.

n

BONDTVERWANT. Zaamverbondcne Bondge Bondge. VERWANT. Zaamverbondene noot. N. H. H. o8 108, 46,, Den JJondtt'erwrif1tw de de Den Bondtverwanten noot. N. , 46 begeercleverzeekerillg verzeekeringtetedoen. doen dat hegeerde dat kon, kon,nocht nocht hem" mcM haar Hoogheit HOOg/ltit, , nocht nacht de de Ridders Ridders van van hem' •nocht den Plicze, dm Flhzc, betaamen. htaamen. 418 41ll,, 5o 5°,, Want Tranttusfen tuslenhetz hen en d'iligczettenen der andre andrégewesten gewesten, , die die zy zy en d' inezeetenen der ')Ioor hUline Landsluiden Landsluidenell BOlldtyerJllanten kenkenvoor hunne en BondtYerwanten den , was den, 'Was geen geen gefchil gefchit altoos. altoos.

BONDTVER DO!1cItgcnootrchap. BON DTVERWANTENIS. WANTENIS. Bondtgenootfchap. noch daaghe!y.r: daa4.9;helyx d' ttitheemfclJe N. B. 971 971,, 51 SI, 1Ioch N. H. uitheemfehe mooghentheedennaa naa uwe mooghentheeden UWe vrundfchap vrutidjèhap en bondtbondt. 'Yerwantenis doen haaken. verwantenis doen

Tvluts. N. IT. nONET. H. 183 183,, c5 ~5, Zulks zuas /;y, hy, BONET. Muts. (Hoorn) met de de knien knien opop't kusfen 't kusfmzitten zilte!z (I 1 oorn) •••••. met zich blindende blindende met met een een wolle 'Wollt: ba. bo. en , zich gin g, g , en, verwachtte. fJet • • •• 't 't 2,waard zlJ'aard 'Yerwachtte. net •..... BOOGH. RRoem, oem , pracht. DOOGH.

G e d. 197 Ged. 197,, 24 24,,

ran gulzigh' overdaadt owrdaadt myn' taafel taafclheeft heeft geen' boogh. Van gulzigh'

bl. 3o1 ib. bI. 3° 1 ,, 43 43,, Des d' andre deelen dee/cn van .Des d'andre En geen geen en van En en isis 'er 'er van genuçht,, noodigheit , genucht In noorligheit, J. DEM... DEEL. I.

het lichaam voor voor ftu wyken wyken; ; hun allen gelyken, hUtl allen te gclyken, oft nut uwen boogh. oft flut,by by uwen boogh.

Z

BOOG.

176

B 0 O. B 0 O.

H. 460, 463, 2.7 BOOG-HZAAM. Buigzaam. nOOGHZAAM. Buigzaam. N !l7., Den N H. DuitfelIen foldaat frnaakte fmaakte dedevoorflagh voorflagh zoo zoo quaaquaaBuitfchen foldaat lyk niet iyk niet;; indien indienfiechts fleehts hunne hunneOoverflen Ooverfteneevenboogh. eeven boog'" zaam geweest ~aam geweest waaren. H. d. d. G. BOOGHZAAMHEID. Buigzaamheid. H. BOOGHZAAMHEID. Buigzaamlleid.. 7 , ende de Hartógh Haragh .••• .... aan 132, ende de aanden den Koning Koning gege132, 7, logen quam, zich zichmet metd'uiterlie (J'uiterftebooghzaarnheidt booghzaamheidt togen quam, fmeeken verneederen. van [maken 'Van wrneederen. BOORDEN. Den H. Den rand rand van van iets iets bezetten. bezetten. N. H. 87, 3a, Daar flaaken 87, 32, Daar flaaken cover oover de de dertighduizent dertighduizent menfehen betn,, boordende boordenrle van menfchen op op de been vandaal' daar hy hy t'huis te leggen te leggen had had,, de defit-oaten ftraaten en en den den wegh. ~vegh. 395. 395, 32., Het 32, holgehongert volk.... boordde bol bol en en dik dik Het holgehongert yolk.... boordde den oever. tJen oever. BOORDT , over boord werpen BOORDT, werpen,, overdragtelijk overdragtelljk voor voor geheel verwaarloozen, verwaarloozen te , teniete nietedoen. cloen. N. H. p:ehcel H. 219 219., dat zelfs 6,, dat zelfs zyn' zyn'eighe eighefoldaaten, foldaaten, eer eer en eat et; eerlt cover boordt ooVer boordt werpende, werpende, verfeheide verJeheide fcheepen jcheepen be. beroofden. BOORDTHECHTEN. Aan boord boord klampen.N. klampen. N. H. BOORDTHECHTEN. Aan II. s46, 346, 43, 43, Ilier Hier op op volghde volghde 't boordthechten; boordthechten ; en en de de Spaanfchen, , wiper; Spa(wjchen, hebbende hebbende nu dus dus veel 'Veelvooruit vooruit, wipten vovet- in it; Boifots iJover Boi[ots kog. kog. BOOSWILLIGH. nOOSvVILLIGH. N. N. H. 57°,45, Deeu zonclen, z01zden, H.570, 45, Deeze in der .... en der haast haast,, Niklaas Niklaas Salmier Salmier •••• envyf vyfvenvendelen delen knechten kfiechten tot totbedwang bedwanJder derbooswillighen." buoslVillighen." BOOT. Klein Kleinvaartuig; vaartuig;doorgaans doorgaansonzijdig. onzijdig. N. deur te H. !l44, 32, otn om 't boot boot deur te hapen. helpen. Zie Zie ook ook 7-1. 244, 32, 515, 29, 29, en 1003, [003, 44. 44. Opmerking Opmerking verdient verdient ook ook het het meerv. boots voor bocten. booten. 14ol 14°1,, 51, 51, Dienvol. Dienvolghends twee boots. boots het in 't 7'I,, het ghends werden 1rerden twee het een een in cnder ander in in den den ilmfiel, Amflel, op de tie wachte 'wachte geleit. zoo geleit. En zoo andere plaatfen. plaatfen. op vele andere BOOT. BOOT-

nB 00 0. o.

111

BOOTERSTANDE. Boterkern. Boterkern. N. H. H. ?or 7'<)1,, r3 13,, En men men zeit zeit, dat dathyhy, flet van een' rondas, , in in flee rondas , het dexel eener eenerbooterflande booterflande greep. greep. Zie Kil i a a n op het woord. woord. op het bootfen fpelen BOOTSE, de fpreekwijze fpreekwijze bootfen !pelen,, zoo BOOTSE , in de veel als nabootfing nabootfing van van eenig eenigbedrijf, bedrijf,karakter karakter, veel als Taa c.c. H 4 1 6, 43, aandoening aandoening door door gebaarden. gebaarden. T Hiiss t. 416 431 hy onder In 't fpel Ipet der Juvenaalcn heeft hy, onderi'Vero Nero, in 't der 3uvenaaltin als uit vrywillighlyk gc/peelt. uit noodt. noodttham , thans bootienboot/on gef:peelt. (mimos agitavit). agitavit).

Afbeelding. TTa a c. Jaar BOOTSEERSEL. Afbeelding. J a a rb.b. men daar den oorfpronk van '; dewyl men 1°7, go,, dewyl den oor/pronk 't ro7 , 3o Yulien . daar naa den Sabyngeflaght der Julien,.... met d'andere lchen adel , met d'andere bootfeer• adel,, ilttus AttU5Claufus Clau/us, bootfeer/chen der Claudio; op een C/audien,, op een tange lange rye, rye , fels (effigies) der aanJchouwde. aanichouwde. BOOTSERY. Nabootfing. Nabootfing.Ged. G d. 237, 28 7, 35 BOOTSERY. 35,, en het Aanfchouwt d'eerwaarde d'eerwaardezon zon, en het befcheidefJ ifanfehouwt , befcheiden werken werken dit's'sfchormheit fchoonheit in haar kracht. Der geestige geestige Natuur Natuur;; dit Der kracht. bootfery. De kunst is bootfery. .De kunst gebaren enz., enz., iets BOOTSMAAKER , die door gebaren nabootst. T c. Jaar ander nabootst. Taa c. J a a r b. 176, uitdrukt, een ander uitdrukt , een bootsmaaker (histrio) in 's Vor338, 8 , zoo langhe de bootsmaaker flaapkamer verfehoolen was 'er 1J:erdt, ,vas 'er •••• fien Jlaapkamer vcr/chaoten werdt, 1-list.t 383, 383 , I ,, bootsbootsfchande overgewonnen. wel /chande overgewonnen. HlS /pelfpeelers,, waaghenaars, waaghenaars, in wdmakers welmakers , (fcurrae) fpelfpeelers vriendfchap hy ke onteerjden van vriend{chap hywonderlyk 'Fonderlyk beke onteerjelen 133, 49, Nu /pi/d' H. d. G. fpild' hy haaghen fchepte. fchepte. H. G. 133, aan kamerdiekamerdieduizwdtkr66nen króónetz aa?J vierhonderdt vierhonderdt duizendt , dwergen naar bóótsmakers, dwergen, endeurwaarders , bUtsmakers naarss., deurwaarders, Rampz. ienen de van gelyke fl,elyke flóf!e. Ram p z. 14,42, 14,42, Eenen de luiden van z6t,dách d6chaardigen aardigen b6ótsmaaker, fl,enaamt Antozelt bddtsmaaker genaamt kerker. men in den nis Carajulla, [meet den kerker. fmeet mm 72iS Carafulla ,

Z,,Z2

BOO.

178

nOO-BOR. 1100-BOR.

BOOVENDRIFT, van van bovendrijven bovendrijven, , in den zin zin in den BOOVF,NDRICT, van de overhand overhandhebben. hebben. van de N. H. H. 40o 4°0,, 5, Onder de bondtgenooten..... , zoo /Jondtgmooten. '. •• moght mogllt. zoo ras ras als als de de noodt noodt yetwes ruimde, :yctwt:s ruimde, terflondt terf10ndt den aadel beuren, huni. hUil11efi yver van valJ boovendrift, teeghens teeghens de burghcrrelien te brengen. gceringcn in 't {pet [pet' te geeringen

BOOVENSTANDT. nOOVENSTANDT. Overwinning. N. N. H. H. 676 676,, 39, zonder fiagh flagh te waaghen, waoghen, dan by zichbaazichba(Je re hoope van boovenflandt. 34, Ontrent On/rent de boovenflandt. 350, 85o, 34, poort poort flaaken ftaak(;n z' een' wooning aan brandt, tot boovenflandt, e'l en om bewys van boovenJlandt, fehrik te baaren. bewJS om [chrik baaren. BOOVENSTANDER. Verwinnaar. BOOVENSTANDER. Verwinnaar. N. H. 339 339,, N. H. thans in Ilollandt gekoomen,omtceghens 31,, thans Hollandt gekoomen, teeghens zeekere zeekere zyne maaghen maaghen tete pleiten pleiten,, en enboovenflanboovenflalJder daarin. der daarin. BORDES , ter vertaling BORDES, vertaling van van het hetLatijnfclie Latijnfche rug. fuggeitoelte. T a c. Jaar b. 209, gestum , gell:oeltc. gestEan, Tac. Jaarb. 47,, be209 , 47 bordes te klimmen. zy op 's Peldheers P eldheers bordes Jlondt zy klimmen. Kiibordesfthe, hetzelfde ais li a a n heeft heeft bordesfche, als bord· liaan bord- decks, welk laatfle hij verklaart welk laatfie hij verklaart door door proieclum ligneum , projectum ligneum, Wij fpreken nog van umbraculum. Wij fpreken nog van het het bordes van een een huis. EORGERY. BORGER Y. 13urgertj. Burgenj. B TI r. 38,, om te con. con. r. 11, t , 38 tenteeren haar/ieder borgerye. bDrgeryG. tenteeren haarlieder

voor burger. burger. N. II. BORGHER , voor H. 253, 253, 13, men n2en veele borghers 'er veele hield 'er borghers binnen binnen te zyn, zyn, die 't 't hun gemoedt, met die in hutl gemoedt, met die van 'J.'(Jn bUJ'tcn flonden. En buyten /londen. zoo op vele anciere andere plaatren. pJaatfen. op vele BORGHSCHAP. Onderpand. BORGHSCIlAP. Onderpand. N. H. 677, 677 42 42 , N. H. van /lrthois /1rthois en Staaten wm en hunne rmtgenoote,; de Staatw metg,enooten zul: len bargfehap f/el/en. ?en bo.rgfchap BORG OENSCH ,voor voor Bourgondisch. Bourgondisch.N. N. H. BORGOENSCH, beweerende dat dat hy de wettighe 2 , belj'eerende I/is, IS, 332, erJ;.Gtwettighe erfgevan lIot/andt Hcliandt zijnde, ztjnde, dOBr raam Van 11t1am doer '1 't Bor{{oefl~ch Boroensch fnoodtheit,, daar daar uitgebet/en 4eweldt en [noodtheit geweldt tliqebeeten ble~f. bleLif. Eli En zoo meer andere plaatfen • op ulcer andere plaatfen. tz-oo op BOR.

DOR-BOT.

179

TIORCONJE , voor non..GON]E, voor Bourgondie. Bonrgondie. N. IJ. 677, 677, N. II. gelyke borghfcllap borghfchap zullen zullen de de Staatw &eaten der andre 43, {jdyke andre Yan Lux,mburgh, Luxemburgh, Bor.. l;cJI'esten aan die die 'Yan Bor8ewesten flellen flellen aan gonje.

nORS, nORZE,, voor zoo in in de de betcebetrevoor beurs, beurs, zoo BORS, BORZE kenis van geldbeurs, als als van van eene eene verzamelplaats verzamelplaats der der kenis van Zarnelpenningen, uit uit kooplieden. N. N. H. 11. 2, a , 5o, kooplieden. 5°, Zarnclpenningen, het diepst het diepst der der borze borze gewilligh gewilligh opgebra,ght. opgebraght. 4o9, 4°9, !l3, ganfche borze bOïze verbaast verbaast en ontroert was was (23, hoc hoe de de ganfche en ontroert geweest, door een' manier manier van vafJ burghervanbtJrgherYan~ geweest, door zoo zoo een' gen. DORST, voor borstdekfel, borstdekfel , borstfieraad. borstfieraad. G. Ge d. BORST, voor ed. 270, 13, 13 , 27°, Dan is er cr de rle Borduurwerker Borduurwerker met met al zyn zyn patroonen, potroonen, 's een Dit een nieuw nieuw werkjen, werkjen , ik hebt hebt eerst eerst met met bouthout.Dit 's kool gernorst gemorst,, Dat atr Aerft Iietft Grietje Goos[ens af, het is is haer hoer Dat aer Grietje Goosfens af, het bruits borst borst,, 'T blocflJtjelJ ut ~!'ezcn, blocrntjen zat zal binnen binnengo gout wezen, en en men men zal 't't om groenen. om de de rant groenen. nORSTWEERLOOS ontbloot van borstweer. BORSTWEERLOOS,, ontbloot van borstweer. 28o , 45, tm ten minlie N. H. 2S0, minfle hadde hadde men men beboort behoort de de N. I-1. aordyn eerst borstweerloos te maaken. gordyn borstweerloos te voor busfekruid. busfekruid,buskruid. buskruid. N. BOSSEKRUID. N. BOSSEKRITID, voor Thans quam H. 24'2, a8, 28, ï'ham quam 't Amlierdammer Amflerdammer veer~ H. 242, veerfchip aan, [chip aan,met metvyvenvyftigh vyvenv)ftightonnen tonnenbosfekruyds. bos[ekruyis. Vos, in Jan in Medea Medea bl. bI. 176, 176, jan Vos, Dan Dan geeft geeft men men deeze deeze flof, daar daar 't oorlog oorlogbij bij za! zal .zw eeren , zweerel1 De De naam flaam van ">'fIn busfekruidt busfekruidt,, jaa jaabooskruidt booskruidt in de flrijdt. Jlrijclt.

op een een bot, ecnnOT. in de deuitdrukking. uitdrukkil1~ op eenBOT. Slag, in flags ,opopeens, eens,fchidljk. fchiclijk.N. N. H. II. 19o, 19°, 43, oft de flags, oft de Jt orst lint moght' mogbt' uit zyn ZJn flaap fchieten; fehieten; zich zich flux ftu:r:

elide , afmaalande ter weert; flellen; (lellen; eude, afmaakenrle zynen zymn vaa'Yaater were der Z 3 der,

i8o do

BOT BOU. BOT-BOU.

bot het onderst der, onderst booven keeren. H. booven keeren. der , op een bot d. G. d. G. 85, 85, 14 14,, de Koning.... verwittight de Koning.... verwittight van b6t. de ondrde keerde op op een een bót. ondrde in .Birons Birons hoek, hoek, keerde 161, op een een bót t'eJk~ drie honderdt bdt t'elkz6r, 8, ende drie honderdt gulden op keI' Lóu'W-dft óftSprdkkelmaandt oSprókke/maandt aan [chatting uit~ fchatting uitker Lduwkeeren moest. moest. Tac. keeren Jaarh. 94,7, Tac. Jaarb. 94, 7, dat hy ook neenu niet op op een bot nu niet maar naa 't nee~ bot (propere), mtZar ruimte enz. men eener proeve proeve van van acht aarentyds tyds. •• enz. achtjj aaren . ruimte 69, 33, ook verzette 69, 33, ook verzette zich l'iberius Tiberius teeghens de to maar gafze gafze tydt tydt en bot om tt; '9alsheit valsheit niet, niet, maar en bot oudeta man verdwynen. 138 , dat tnen den ouden 'Verd'Wynen. 138,, 39 39, dat men te komen. 'Wat bots geeven moest, berouw te kaamen. wat bots west, om otn tot berouw fpatium; op Op de eerfl:e plaats plaats ftaat fl:aat in het het Latijn Latijn [patium; de eerfle de laatrlc fchijnt fchijnt HOOFT dit met velen velen gelezen gelezcn te te dit met de Indic hebben. Wij hebben. \Vij zeggen zeggen nog nog bot bot vieren. vieren.

BOTSEN. Stooren, H. 650, 650, 11 ri,t BOTSEN. Stooten,Stompen. Stompen. N. H. jaa onthielden zich jtZa,, ontMelden zich niet, niet , van dim den eenen en en den andren andren met met vuisten vuisten te botfen. botfen. BOUDT en en BOUT. 48,, bout HOUDT BOUT. Stout. Stout. N. H. H. 52.5, 525, 48 bout fpreeken fpreekM de Kornellen en en maaken gelaat van Ilee. fledde Kornellen maaken gelaat willen breeketl. breeken. G 38 , Gee d. 72, 38 'Waarts waarts in te 'Willen Tf7ie nu de deVriezen Vriezen Wie zal nu .Echter Echter bedwingen, bedwingen, .Als zy boudt boudtbefpringen befprinlIcn 's Kennemers grenzen? Kennemers grenzen?

BOUW. De bouwtijd. Vandaar daar de defpreekwlize fpreekwiize bouwtijd. Van voor , aangcname bouw zyn, aangename drukte in zijn zyn, voor, in den bou'W hebben , ontleend beroep te hebben, ontleend van den hooihooi- en en koe van den 1:-o. renbouw ,, wanneer renbouw wanneer de landlieden ijverig ijverig en en lustig de landlieden 17o , 6, 6 , 'T was dan, op nieuw, z~jn zlin N H. 170, nieuw , in beuls , en den bloedtraadt. bouw met de den bouw de beuIs, 2.7 3, , 3, bloedtraadt. 278 Tot Antwerpen-Tot Antwerpen.....was was 't in den den bouw bouip 'Van van Leentaafelhouders en en andre taafe/houders andre geldighe baatzoekers baatzoekers, , zie" zich met 'Woeker, geneerende met woeker , en 't uitzuypen geneerende uitzuypenhunnes hum/cs beflQauden naaflen. naaflen. naauden ifJ

BOUWBEETERING. B Br.r. 161, 16i , IS, BOUWBEETERING. is, Als Zis 't acht daagen voorder is , dat of tien tien dQagen '9oorder is, dat ik aft elf elf ih '9aJJ van litn lien oft ge.

nou. B 0 U.

181 IS'

gevangenm, zekere gemagtigden gemagtigdenopopdedebouwbouwgevangenen, 'Van Van zekere Zie ook •• ontflaagen •• ontflaagenben. ben. Zie ook beetering beeteringdeezes deezeshuis huis 169 , I. 169, I.

BOUWBENDE. Eenebende bendevolkplantelingen. volkplantelingen. BOUWBENDE. Eene Tac. Jaarb. 192, 10, io, Ende opdat Ta c. J a a r b. 19", opdat het hetteteirpoe. [poe. bOlJwbende (cotiiger byquaame,brenght brenght men diger byquaame, men eeneen bouwbende Ionia) van eenen eenen kloeken kloeken hoop hoop ouwde foldaaten [oldaatentottot lonia) Camaloduin. Camaloduin. BOUWEN. Een vrouwenrok BOU'NEN. vrouwenrok,, of offlepende flep ende tabbaard. Ge G e d. d. 184 184,, I. baard. ilet Het koftel koflel laken 'Van haar' haar' [choot langen bouwen, laken van fchoot ,en 2enlangenbouwen, Bevloeit de de gantfche gant[che fprey. [prey. Zie Kiliaan, Kluit Kluit op Hoogftratens Zie Kiliaan, op Hoogftratens Gefl. Lyst en Weiland. Gen. L y sten Wei 1a n d. BOUWER. , voor BOUWER, bebouwer. TTac. Jaarb. !2og,, voor bebouwer. a c. ja a r b. ao3 Coeus, 3. dat de de Zrgiven Argivenoftoft Coeus,Latonaas Latonaas 'Mader vaader ~ d' oudlle ti' oudfle bouwers bouwersvan van 't ei/andt ,vaaren. eilandt geweest waaren. BOUWERSSTAD doorgaansbouwftad bouwf1:ad,, c%nia. BOUWERSSTAD , ,doorgaans colonia. b. 27 T a c. Jaar Tac. Jaarb. !l7,, 99,, indien Paaderlandt, ouindien zy Paaderlandt , ouders, voorgaanden Ilaat flaat liever lieverhadden, hadden,dan dan heeders , voorgaanden heezooIlondt flondthun hun enz. ren en en nieuwe nieuwebouwersfleeden, bouwersfleeden,zoo BOUWLINGHSTAD hetzelfdealsbouwitad, BOUWLINGHST AD, hetzelfde bouw!l:ad, coco. 63 88,, ontfanghen Tac. lonia. c. Jaarb. J a a r b. 63, Ionia. Ta ontfanghen zynde, zynde, 'Werdt hy gezonden gezonden naa naa bouwlinghfladt de bouwlinghftadt Forum werdt hy Forum :Julium.

Colonia. Tac. Ta c. Jaarb. jaar b. 14o BOUWSTAD. C%nia. 14°,31, , 31 , en (is) door doord'andere d' anderezeezee binnenNicopolis Nicopo/isRoomRoomen (is) binnen fche geraakt, en zooopopvele veleandere andere fche bouwfladt bouwftadt geraakt en zoo plaatrel1. plaatfen. BOUWSTEEDSCH. T nOU\VSTEEDSCH. Tac. 408,4, a c. Rist, s t, 408 , 4 , elj en de boeren zelf zelf, bouwfleedfchegunst gunst Cfavore de boeren , uituit bouwfleedfche (favore municipali) ••••• pynden pynden ~;ch de party part!tete ftyven. ftyven. municipali).. zich de

130UW. 130UW"

182 182

BOU-13RA. BOU-BRA.

BOUWTROEP. BOUWTROEP. Een troep volkplantelingen. volkplanteIingen. Een troep Tac. ]aarb. Jaarb, 190, i9o, 13, maarAgrippina Zgrippina.... g, Tac. 13, maar ••.• gebiedt oude foldaaten en en een een bouwtroep bouwtroep (coloniam) biedt oude [o/daalen (coloniam) te leiden in de der Wien. te leitien in de jiladt fiadt der Ubicn. BOUWVAL , hetgeen BOU\VVAL, ingel10rt gebouw, gebouw, hetgeen van van een ingeflort ingevallenmuur muur overig , 34 ingevallen overig is. is. N.N. H.654 654. 34., Deeze, Deeze, verfieekenvoor vooreerst, terst ontquaamen 'Verfteeken ontquaafiJen in der der nacht nacht door den bouwval bouwvalvan van burgh. .88,19 door dede brtrf';h. 108S. 19, de de ItaliItati· aanen..... aanen . •• " rukten, rukten,door door 't'tlogh !oghbybyrie de NeederNcede1'poort, in: zynde poort, zynde Graaf Graaf Fulvio Fu/vio van V(JtJ Collalto, Collalto. een eetJ fors jongeling, older onder de de voorlien, voorfletz, op op den dm bouwbouwfors jongeling, val gejleeghen.. ... de val gefteeglum . .••• 676,, 9 9.,, de infl:orting inflortino.zelve. zelve. 676 #ende myfl hooftzweer hoof/zweer,, arbeidbt arbeidt,, en en finaadt [maadt,, bebe,ziende fnyn taalt met het hetuitputten uitputtenmyner mynermiddelen, middelen, en en den den taalt met bouwval mynes bouwval m)'nes huis. huis. BOVENLOON. Loon boven het het bedongene. bedongene. N. N· Loon boven H. 916, 916 28, , , lIlaar Illezar de de braave braave bezettelingen, H. bezctteliltgen, dien dien ,billyk hunne getrouwig. getrouwig,billyk eenigh eenigh bovenloon bovenloon , , voor voor hunne heit /Jeit,, toequam, liet lietmen menonbetezalt onbetaalt van vafZveele veele?naafi. maande, achterfials. den achterftaIs.

BOXE. BOXE. 13roek• Broek. N. N. H. H. 189 189,, 47 47,, alzoo a/zoo de Prins Pf'ins,, naa f1aa 's 's lands wyze wyze,, uer boxen, en, zeer 1lydc wyde boxen, daarin, twee twee kon/ligh konjiigh gewrochte gewrochte fink/Ye, flnkrocrs droegh. sii , 33,, Want SI!, lFant zyn Z)'fJ wambaswrong, wambaswrong , gevult gevutt met met paardshair (gelyk 1,>j' 1.12' er paardshair (gclyk er tetedier diertyclt tydtdroegh droegh om om de de boxen boxen te te Ichorten) jèhorlcn) klonterd' klOnfcl'd' om om 't't yzer. Jzer. BOXEN. In In de de broek broek fteken fl:eken,, weg ""eg nemen nemen,, roo. rooven. ven. BBr. r. 368 368,, 32 3z,, zwaanen zwarlflen, ganzen, ganzen,middelmiddelmaatig kleengebeent maatig enenkleengebeent , wiMt,, tam, tam, al al is is 't 't er geveegt boereneinden geveegt van van de de Fransfen. Frans/en. DeDe boereneindenboxen boxen :'1,, by by halve halve en en heele heele douzynen douzynen tefens. teffens. BRAAF BRAAF,, als als zelfft. zeïffl:. naamw. naamw. ter teraanduiding aanduiding van van eene klasfe klasfc van van menfchen menfchen,, door doorde deItalianen Italianen bravo's oenoemd. a ni p z. 24 genoemd. R.Ram 24,, 14 14,, Zeven Zeven jaaren jaaret'hier hi, werdt. ... •• Bernard IJernartJ Corbinellis COf'binellis belaaght, naa, werdt belaaght,tert, zaake :taake van dit fluk ftuk,, door door eenen eenen braaf, braaf,genaarnt genaamt Aurelio .I1urelioSancta. Sanc/o. BRAAF. BRAAF.

BRA. R A.

183

BRAAFDAADIGH. Dapper nRAAFDAADIGH. Dappervan vanbedrijf. bedrijf.N. N. H. 900 , 28 Ilreng , meewaarigh , wel9°0, 28, ;treng, mdwaarigh,, grootmoedigh gtootmoedigh, welfpreekende, braafdaadigh. Ipreekende, braafdaadigh. ,

Haar der der oogleden. oogleden. BB r. 334 BRAAUWE. Haar 334,, 5, jaa tegeta t(geM de defchaadelykheit fch(ladelykheit van vanden denwinch, windt, zooZO() heeft de heeft de natuure natuure daar daar de debraauwen, braauwen,alsalszeeven, zeeven , bygevoegt, ende dede wenkbraau. bJgevoegt, ende dezelve dezelvegedekt gedektmet met wenkbraaualsluifen. luifen. 1vcn, die boovet2 booven de oogen zyn, als wen, die de oogen BRABBELING. Verwarring. BRAI>I>ELING. Verwarring. N. H. 858 858,, 26 26,, N. H. welk bystre , enen'tverdragh 't welk bystre brabbeling brabbeling maakte maakte, 't 'Yerdragh zeer verachterde. verachterde. BRAGGEEREN en BRAGHEEREN. Pron. Pron· en BRAGHEEREN. ken , praien. N. H. 17 , 25, een hulk, ken, pralen. N. H. 17, bragheehulk , braghee?'ende met meenighte meenighte van vanvaanen vaafl(nenen wimpels. rende met wimpels. Tac. Jaarb. Jaarb. 210, aio, 37, Tac. 37, dat Prinstritridat••.• .... dedePrins braggeerende omf gewaadt gewaadt draaghen draaghen zoude, zoude,ookook braggeerende een intree (ovans) een intrtt ter terfladt fladtdoen. doen.

PRAKEN. LTitflorten. TIRAKEN. Uit!l:orten. N. H. 295, 295, 34 34,, SpaaN. H. rendam,, daar 'l'endam daar 't Spaaren Spaaren zyn zyn waaier, door de de waxer , door fluyzen jlujzcn,, in in 't T braakt. braakt.

r

BRALLEN. BRALLEN. Pralen Pralen, , pronken. pronken. N. H. H. 498, 498 , 5, 5, met aan te , dat gingen met goeden goeden oop,he ooghe aan te zien zien, datzyzy gingen brallen brallen,, en en heene heene Ilryken, flryken, met kleinoodje, kleinoodje, geldt geldt,, goedren. goedren. 8o6, 806, 2, !2, hy hy gaf zich weeder weeder t't''cheep jchecp, , en en quam quam,, met metweldighen weldighen wirdtvang ~vir.dtvangvan vanvlaggen vlaggen en wimpels ,rimpels,, Åntwerpen Antwerpenverby verbybrallen. bral/en. G Gee d. 252 25z,,

3°,

30 ,

Pan daar daar de dezon zonten tenhemel hemelvaart vaart Van Tot Tot daar daal' zy zywentelt lI'enteltnedensaart nederu'aart, Brall' Bralt'ende endebromm' bromm' de roem roem des'lleeren. des Heeren.

Dit woord woord,, dat dat bij bij HOOFT HOOFT zeer gemeenzaam gemeenzaam isis , fchijnt eene zamcntrekking te zijn fchijnt eene zamcntrekking te z~jn van van bragelen, bragelen : braggelen braggelen,, voortdurend voortdurend werkwoord werkwoord van van bragen bragen ,, braggen, weshalvehet het door doorHuui i d ebraggen, fchitteren fchitteren; ;weshalve e. 1. A I. DEEL. DEEL. A aa cco. o-

BRA. R A. B

184

eve I.I.D., D. , bl. coper z\ine Pro Proeve bI. 271 en 272, 272, te te er in zijne cop onregte wordt wordt afgekeurd. Maand • Vergelijk de Illaand. onregte Bijdr. .Rijdr. I. D. D.,, bl. bI. 33 en 44,, en bl. bI. 129-132. fpreekwijze , in de de fpreekwijze, BRANDEN. Overdragtelijk in in haat haat branden, branden, voor voor,, in grooten hat haat zijn. N. H. 341 341,, 16 16,, gemerkt gemerkt de de gemeet2e guneene verbittering verbittering teeg hem Don in teeghens Don Frederik, Frederik, brandende brandendeniet niet min min in zyn' eighen' eighen' haatlykheit haatlykheit, , dan die van Van zynen zynen zyn' dan in die "laader. vaader. 233 , 13 BRANDT. Vurige BRANDT. Vurige drift. drift. Tac. 13,, T a c. Jaarh. Jaar b. 233, dat Agrippina Agrippina,, uit uitbrandt brandtom omdedemoogenheit moogenheit te te dat Hist. 387 , 23 , behouden, zoo zoo verre vervoert vervoert is. is. Hist. 387,23, behouden, Geen de ge. ge· Geen vaagh vaagh in in de de lichaamen, lichaamen, geen geen brandt brandt in de moeden. Op beide plaatfen flaat in het het Latijn vloeden. that in Op beide ardor. ardor. hennip ,, vlas, BRANDTPOP. Een van hennip vlas, met Een prop van zwavel, befmeerd,, om brand te te flichten. om brand zwavel , pik enz. befmeerd N H. 223, 18,, Uit deeze deeu en en diergelyke dier{[dyke hana'ehande2,23, 18 lingen..... lingen. • • ••reez reezzulk zulkeen' een'vertwyfeltheit, vertwyfeltheit, dat dat eenighe den Prinfe Prinfe aanbooden aanb()oden brandtbrandteenighe Illiden luiden den poppen in· hUfm' eighe eighe huizen huizen te te leggen, leggen, otn om poppet; in hunn' t'zyner aankoomst de jleeden in Onmaght van van ezyner aankoomst de fieeden in onmaght teeghenweer brengen. teeghenweer te brengen.

BRANDT SCHAT. Brandfchatting, Brandrchatting, of hetgeen BRANDTSCHAT. hoofde opbrengt. men uit dien dien hoofde opbrengt. N. H. 1179, 1179 , 10, lo , men uit om den den vyande Dm vyande brandtichat brandt/chat te te weigheren. weigheren. BRAVADE, uit het Fransch overgenomen,, voor voor,, BRAVADE , uit Fransch overgenomen 2 , fnorkerij, fnorkerij , trotfering. Ge G e d. 144, 144 , 22,

net menfchelyk geflacht geJlacht,, 't'twelk welklichtlyk lichtlykzich zichververPet menfchelyk meet , meet, Drotgh roem Van van dat het was zoo 'II'ûrbaar Droegh roem weèrbaar t't' aller aller zyen , zyen, Illingods kon bevryen, geiveldt des Mingods bevryen , Dat het Van 't geweldt het zich van

. .. . . . .[peet. Bravade die hem [mart' bittcrlykenfpeet. die hem fmart' en bittcrlyken •

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

m

iloo JI 00 ft

BRA-BRE.

185

dezen , geene Ho geene navolnavolverdient , in dezen, H o o0 ft echter verdient, ging. BRAVEEREN. Zwier,, praal maken, BRAVEEREN. Zwier maken , zich door woorden ofdaden dadentrotfchelijk trotfehelijk aanaellen aanfl:ellen,, pogchen page hen ,, woorden of fnorken. 316,, 16, 16,(dewelke) (dewelke) hun veel fnorken.N. N. H. H. 316 hun met veel , trommelen, en en blinkenvantrompetten trompetten, trommelen, blinkenbraveerens van De Spande waapenen Spande ,vaapenen,, teeghen teeghen voer. voer. 594, 6 De 594 , 46, jaardts braveerden, braveerden,dat, dat, aan hunner hunner zyde, zyde,flechts Jlechts jaardts twin#gh opdedeplaats plaats gebleeve'", vilftigh vi;ftigh gewonde; twintigh op gebleeveu gewondt; dtr andre der andredriehondert drichondertmannen mannenafgeflaaghen afgeJlaaghenwaawaaren. Ook, een' bedrijvenden bedrijvenden zin zin,, voor voor trotfen trotfen , Ook , in een' 41 ,, 21 I , 41 trotferen. Ge G e d. 211, Ip'at wilt wi/t ghy ghy,, dat datdie diehaaren, haaren, [Fat Die,, zoo zoo met metfynt' fY1lt'als alsglans !,lam, braveeren't dierlle 't dierfle Die , braveeren gaaren gaaren,, "Ian eenen boey ? Aan cenen lompen arm arm verfirekken verflrekkenwaarde waarde boey?

Bij i I i a aan n isis dit dit woord woord onder onder de de basterdwoorBij K Kilia den opgegeven.

N. H. BRAVEERING~ H. 772 772,, 36, de drabbighe drabbiglze BRAVEERING. N. lucht, • ••enende de goede orde 's Graavenafaflucht ... goede orde vanvan 's Graaven geluk niet toght, vermaanden hen hen 't geluk nitt te vee! te te toght , vermaanden te veel zeeg he , cnde flUgege'Ilerghen, verghen, nochte nochtedegewisfe de gewisfe zeeghe, ende teeghens den denrook rookeener eener braveering' flrecken' eer, fireeken' eer teeghens braveering' op te zetten. zetten. BREEDSTREKKl<:ND. Wijd zich zichuitflrekkende, uit!1:rekkende, BREEDSTREKKEND. Wijd veel vermogende. H. 5 veel vermogende. N.N.H. 5,, 27, 27, Des Konings Des Konings breedflrekkende maght.... werd geoorbreedllrekkende maght werd ookook nietniet geoorvan zulk zulkeen' een'klem, klem,alsals gemeenewaan waan deelt deelt van de de getneene wel uytblies. uytblies.

BREEDT. Wijd, BREEDT. Wijd, uitgeflrekt uitge!1:rekt,, groot. groot. N. H. N. H. Ook Sonoy 694, SOfloy wel wel breedt breedtgemagtight gemagtightomomdede 694 , 88,, Ook Bourtang,, Koeverde Koeverde,, en en andere andere toegangen toegangentetedien dien Bourtang oorde , te te bezetten. bezetten. 835,18, Naar , alzoo nocht oorde, 835, 18, Maar, alzoo nocht ontrouw, breede fehuldt [chuldt oft oftflofheit flofheitinin't 't ontrouw , tJOcM nocht breede bezorghefl dergewoonlyke gewootllykewaake waakcbegaan begaanbleek bleek, bezorghen der , enz. Latijrivertaling van het LatijnBreede fchuld fchuld is hier eene vertaling

Aa A a z~

'the ièhe

186 186

B R E. B

lata, bij culpa Iata, fche culpa bij de fchc de Regtsgeleerden Regtsgc1eerden in gebruik geb mik , ter aanduiding aanduiding van verregaande ilofheid. van eene eene verregaande ilofheid. '1'Ta a c.c. dat een getal haat haat en flyt JJaa aarr b. 75, 43, dat een breedt getal tut 246, 2, (,Londen) (Londen) door getroost is. 246,2, door de de meeliighte getroost meenighte van lyftoght ten breedflen koopluiden en Iyfloght breedfien vermaardt.

BREETHE1DT. Weidfcbe BREETHElDT. Weidfche zwier zwier,, praal. praal. H. H. d.

Maar het G. 156 156,, 3o 30,, Maar het Aft jlót te FOI;tainebleau, Fontainebleau , de van Paris Louvre, fladt van Paris ende ende andere andere plaat/en, plaatfen, heeft hy met treffelyke l'erheerlykt; treffelyke timmeraadjen verheerlykt; naatredende in in dat naatredende dat deel, deel, de de pracht pracht ende ende breetheidt Franais den eerften, eerflen, zynen 'Van zynen 6udddln. 6udóóm. van Francóis BREIDSEL. Vleclitfel, BREIDSEL. Vlechtfel, van breiden,, breijen. van breiden breijen. Ta T a c. Z e ed.d.d.d. G. G. 5o4 Ook en Zee 504,, 2o, 20, Ook en hebben de jonge de jonge andre toevlucht teegens de wilde kinderen geen' andre de wilde en den dieren , en dan dat dat zy dieren, den jlaghregen jlaghregen, dan zy met eenigh het LaLabreidfel van takken ooverlekt ooverdekt worden. worden. In In het tijn flaat tijn Haat nexus. BREEKEN. Verflaan. BREEKJ<:N. VerOaan. H. d. G. 89 39,, 38 38, Zelfs in een talryk heir, zyn 't'Iweenigen een weenigen die den d'en vyandt fraar tegens 90 , 66,, rf/aar breeken. 9°, hreekcn. tegens de Maalfchalk Maarfchalk van ilumont Aumont aanklonk, aanklonk, met zulk eenen eenen /loot floot,, dat hJZt: hyze Ilaande in 't bos ende al [laande bos dreef. Ta c. Jaarb. J a a l' b. brak, ende Tac. 247,, 7. Onder veele veele keurbenden keurbenden ook waaren 247 waaren 't't ''J.'eÎnighen die den den vyandt vyandt braaken. braden. weinighen die BREMMEN bij K Kiliaan BREMMEN , , b~i i I i a a nook ookverklaard verklaard door door rugire, rugire, mugire, mugire, dat dat is brullen brullen,, loeijen. loeijen. Ge G e d. 148, 24,9 148 24 Maar zyn' verflaalde verftaaide borst borst zich bernen kreunt nocht flOche bremmen bremmen ran Scyll' Scylf oft aft haar' haar' gebuut-. gebuur. Van van Hasfelt Ha s fel t op op Kiliaan. K i I i a a n. Zie van defpreekwijze fpree[nvijze iemand 0773 om zyn zyn BRENGEN, in de goed, eer eer enz. brengen, voor, daarvan daarvan berooven. bcrooven. goed, N. H. H. 989 989,, 31 31,, Daar Daar,, zeeker zeeker,, moest moest men men een een fchot fchieten, en , al-a/[chot voor voor [chieten, en zich zich zelf, zelf, wyf, 'lVyf,kindt kindt, zoo , laaten zoo niet niet om om goedt, goedt, lyf, Iyf,eere eere, laatenbrengen. brengen. zo8o 1080, 132 13, Ily IJy toude zoudeden deniflgemeinen .dlgemeinenLandtvooghde Landt'Vooghde aarJaan-

ERE-BRI. BRE-BRI.

187

aandienen, oorlof tottot uitvoer van aandienen, dat alle, alle,diedie oor/of uitvoer van eetwaflren aan aan hem hem verzochten, verzochten,voor Voorhadden hadden zyrj' eetwaaren zyn' .Doorluchtigheit om Landen Landen en enluiden luidentetebrengen. brengen. Doorluchtigheit orn

BREUK., hetzelfde hetzelfde nagenoeg nagenoeg als als boete boete,, waarwaarBREUK H. 57 57,, 9, 9,Booven lJooven mede het mede het verbonden verbondenwordt. wordt. N. H. deezen was'er 'ereen een[chout. fchout• •• omom 't recht te flerdeezen was 't recht te fterken ken,, den den misdaadighen misdaadighen boeten boeten enenbreuken breukenafafte te misdaad. T a c. Ja ">'orderen. - Overtreding Overtreding, , misdaad. Ta Jaar a r b. b. vorderen. , volgends 91., 99,, Zoo Zoo is 'er 'erplaats plaatsvoor vooreen eenvonnis vonnis, vo/gendt 91 't welk zyne zyne breuke breuke (delictum) (delictutn) niet ongeftraft ongeftraft 't welk /llyve. blyve. T a c. ja ar b. 2,15, BR TEFKEN, , voor., BRIEFKEN voor'~ briefie. briefje. Tac. Jaarb. l1.l5~ 46. Fabius Fabius Rusticus Rus/teus melt, melt,dat dat'er 'ereen eenbriefken briefkwaan aan 46, Caeeina Thu[eus gefchreeven ge[chreeven was was, op meer meer Caecina Thufcus , en en zoo op andere plaatfen. andere plaatfen. fchyf, in BRIK, hetzelfde als [ehyf, den zin zin van van een een in den BRIK , hetzelfde gouden of G e d. of zilveren zilveren geldftuk. geldfl:uk. Ge 261,, 36 ~6,, waar waar gouden d. 2,61 tot een' een' rijken rijken gezegd gezegd wordt wordt::

Die hebben hebben vry vry wat 'Wattellens tel/eman an, flaehtenjebrikken. je brikken. Die ,zezeflachten

en 262, 262 , 41, Nou beloof beloof je ze zeme metetenemen nemenzonder zonderbeurs beurs, zOffder , zonder brikken. brikken. orbis , orbiculus". K i I i aa aan n heeft heeft:: „bricke "bricke,, orbis, orbieu!us". HetHet. Kili zelfde als [ehyve. fchyve. zelfde als in de bril kyken BRIL, de fpreekwijze fpreekw~ize bril kyken,, bril briltoezien, toezien, BRIL , in fchijnt bij bij H fchijnt H oo 00 fftt genomen genomen tetemoeten moeten worden worden , voor zoo voor zoo arak firak zien zien,, als alsiemand iemand,, die die door door een een bril brd toeziet op op eenig d. 159, toeziet eenig bepaald bepaald voorwerp. voorwerp. G Gee d. 159, 38, 38,

Die keek keek bril bril,, en endeur deurdroop droophy. hy. N.H. , 5, 5, D'onbegunflighde N. H.6464, D'onbegunflighdekoorenkoopers koorenkoopers derderhalven , dus , op , haddapper, ophun hunachterdeel achterdeelgezet gezet, hadhalven dus dapper den goedt, goedt bril briltoe, toe,enenhun huneighen eighenverlies, verlies,fampt [ampt den de winst , inin de winst van Win anderen, anderen,met meteeven eevenquaadt quaadtoogh oogh, Aa te A a 33 te

188

B J. B R I.

Ie zien. zien. B r. 2o2 ~O!1,, 16 16,, Ondertusfchen Ondertllsfehen (gaat het dus) dus) te een een fchoone fehoont: kans kans voor voorons omverkeeken, verkeeken.om ombeflandt beflandt te ookook bril toezien. Ie maaken. maaken. De DeZweedt Zweedtzalzal bril toezien. En !293, !20,, De De Prins Prins maakt maaktkorte kortemylen, mylen,zien zien wy 293 , ao by veroveren van Rynberk: Rynberk: enenleg Itgikikden denFranFranby 't veroveren toe tetezien zien, zoo't 't fehen Ambasfadeur Ambasfadeur wel fchen wel bril toe , zoo is,, dat datmen menhem hemnaageeft. naageeft. waar is

G. A. Bredero, in in Schyn-heylich, Schyn-heylich, VBedrijf G. A. Bredero, VBedrijf XII Toneel Toneel,, XII "'i Is Is een een deueht vandejongman, alsmen recht uyt flytzal zal deucht vande jongman,alsmenrecht praten, praten, hyse noch trouwen hyse in zyn macht macht heeft, heeft,dat dat hyse noch trouwen Nu hyse wil, Hij had hadse hoebangh, bangh,enenook ookhoe hoe se moghen bbeswangeren, eswangeren, hoe bril bril SOlldCf~ wy gekeken gekeken hebben, fekerlyk fekerlykwel wel deghen. te Ie deghen. Souden wy en 0 d drie k en Alp ho n sus,I. I.Handelingh, Handelingh, en R Roddrick en Alphonsus,

wat isfèr Is/et nou al alweer weergien gtendeegh deegh?P 'Wat isfcr in de weegh ,, Islet nou deweegh Dat al aldit ditmalle mallevokk volek bysterbril bril fiet? foet? foofoobyster Wel, watfchortje fehortje?P ;Fa, wat y II11deel alsmede Vondel Poëzy deelbl. bI. 446 446,, alsmede V ond el Poëz Het geemlyk flilflit enz. Het geemlyk kint kinl kykt kyktbril, bril,zwygt zwygt ook \Vinschotens Winschotens Seeman zie ook Seemanop ophet hetwoord, woord, verklaard wordt wordt door alwaar bril zien zien verklaard door,, op zyn neus neus zien. voor , hem BRILLEN. hem misleimisleilemand brillen, voor, *MILLEN. Iemand de voorwerpen den, hem' de voorwerpen als duor door een' een' ververdoor hem den , door grootenden doenzien. zien.H. H. d. grootenden brilbril te tedoen d. G. G. 43 43,, 0 • 55van Innn°. vandede Spreukenonder onder den den tekst: tekst: inSpreuken Br.r. 404, 4o4 , 28 beelding den minnaar. minnaar. B !28,, Ende beelding brilt den svat handt hebben vanvan de tnerZfchen, wat handt dedePaten Poëten hebben de menfehen, door aardige geringe brillen,enen geringe door allrdige flofeering floffeering,, tetebrillen, zaaken te heeden weet ikikvan van heedenoftoft tlaaken te vergrooten, vergroot en , weet Ten zy zy uwer En 449 449,, 36 36,, Ten uwer Ed. Ed. gegegister niet. niet. En ter fJuaade quaade trouls hartlykheidt t'"mywaarts, mywaarts , tef' SrDUWC trou1I irouwe harlJykheidt te-

nRI-BRO. BRI-BRO.

189

, brillende legens UEd. VEd.zelf ulfgehandelt gehandelt heeft heeft, "rillende 't'tklaar klaar tegens oog des des oordeels oordeels met met glas glasdat datwonderlyk wonderly!? vergroot. oog vergroot. BRINGEN, met eetie eenedichterlijke dichterlijkevrijheid vrijheid,, voor voor BRINGEN , met 3rengen. G Ge d. 71 7 1 ,, 5, 5, e d. 3rengen.

, Zyn' doove doove faam faam kan !can hem hem niet nietbringen bringen, Zyn' In 'swerelds 'swerelds oogh, oogh,en enaangezicht. aangezicht. In a c. c. Jaar BRITAN,, voor voor, , Brittannier. Brittannier. TTa J a a rb.b. BRITAN ~45,, 3o 3°,, En En de de Britan Britanverwinner. verwinner. 245 BROD. Stoornis, Stoornis,verwarring verwarring,, in de de fpreekwijze fpreekwijze BROD. brod in iets ietsbrengen. brengw. H. H. d, d. G. G. 49 49,9 59 5, Dit Dit de brod haar•••• .... ininden zelve wit wit deed deed haar denhandel handelmet methet het Koning aangebo• verleegen Nederlandt , dat datden den Koning aangeboverleegen 4, 15, Di: werdt,, de debra bród bren{!,en. Rampz. Rampz. 4,15, Dil den werdt den brenAen.

braght eerst eerst de de brad' bródd' toe/egh. bragbt in in denden toelegh. in het het algemeen algemeen die die zijn zijn werk werk BRODDER , in geheeten. Voor broddelaar geheeten. flecht doet., doorgaans doorgaans broddelaar Voor flecht doet een' die die niet kan ,N. N. H. I-I. ~36, a6 , 43, ~en' niet praten praten kan, 43, hang brodder hem op den brodder , hang hang op: op: vie wiekan kanmet met hem kallen? broei. voor het BROEDEN, het thans thansgebruikelijke gebruikelijke broeiBROEDEN , voor hy broedde, broedde in , zyNaar hy jw. N. H. 51,, Maar zyH. 162, 16a, 5t fen. N. een fluk, fluk, dat mn boezem., een dat wat watanders andersininhad. had. nen boezem voor broeinest , broedfel, Zoo ook broednest broedfel , voor broednest ,, voor broeinest, Zoo ook 1 ,, 34. 151 Zie 15 "roelfet. 34. 517 517,, 8. 8. broeifel. Zie geproef van BROEDERSPROEF van broederlijke broederlijke geBROEDERSPROEF , proef Graaf Yohan negenheid. 175.43, Johan N, H. 175 , 43 , Graaf negenheid trouw. N. Nasfau , dat dat pas pas,, bewees bewees den dm Prinfe Prin/eeen' een' van van Nas/au. brotrlersproef, Jlellendc zyn' zyn' heerlekyen heerleltyentottotolderonderbrotdersproef , fiellende pandt. pandt. bebruifen , hemet bruilen, fiROESEN. naauw vereenigt vereenigt met BROESEN , naauw furenhevigen wind blazen blazen, furenteekent teekent eigenlijk eigenlijk een' een' hevigen tern um

190

BRO-BRU. BRO-BRU.

tem ventum ventum fpirare, fpirare , zoo tem K i liaa I i a a nn het het ververzoo als als Ki klaart. Overdragtelijk Overdragtelijkkomt komthet het voor voor N. H. klaart. H. 51.1 51-1,, 37 , Aar/chot ilarirchotzoekt zoekthet het t' ontleggen maar , nicer 37, ontleggen; ; maar. ?mer en lestl de de tanden, tande/), en en en meer meergeprtlamt, gepraamt ,toont toontten ten leste broest'er 'er uit. uit. broest BROKKELEN. Met kleine flukken !1:ukken uitvallen. uitvallen. Met kleine N. H. H. 1005, Ioo5 ,I,, De N. borstweeren brokkelen. De De borstweeren brokkelen. De verdaadighers flaande flaande nu 'Verdaadighers, nu ter ter weederzyden weederzyden ten ten doel, worden, , geveldt. doel, worden, man man by by man man, geveldt.

BROMMEN. Overdragtelijk BROMMEN. Overdragtelijk,, brommend luiden, brommend luiden grootsch klinken. grootsch klinken. Ge 83,, 55,, G e d. d. 83 Heb en koningin kortingin der der Katten: Katten: Heb ik ik Vinlandfche Vinlandfche vrouw, en

Oft bromt dat niet genoegh. Ofe bromt dat genoegh. Ik Ik,,die dievoor voor Pluto Pluto flel jlet wetten die De wetten die 't my my lust. lust. IIROUWTE , voor BROUWTE, brouwfel ,, in in een' een'figuurlijken figuurlijken voor brouwfel zin. H. 28 , zó zin. H. d. d. G. G. 99 99,, 28, overlyden de de z6' quam quam te overlyden Cardinaal Karel Cardinaal Karel van Bourbon: Bourben: dede welke, gewelke geplenscht plenscht hebbende hebbende in de debr6uwte brduwtedes desbondtgendeltbondtgen6ót. 'Chaps Jèhaps,, ende ende daar daar by by voor voor Koning Koning uitgeroepen uitgeroepen, , in van Chinon ,t fldt flót 'Van ChillOn was waS gevangen gevangen gehdudol gehóudt:n BRUGGELING. Inwoner van van Brugge. Brugge. N. H. BRUGGELING. Inwoner H. quaamen, 897,, 47 47,, Ook Ook quaamen , zoo zoo hier hier als a/s tot tot Sluis Sluis,, 897 d'uitgeweeke iJ'uitge'weeke Bruggelingen lJrugfjelingen wel wel te te pas. pas. BRUGGEN. BRUGGEN. Eene Eene brug brug over over iets iets leggen. leggen. N. H. H. 277 , 27 , Men 'J 77, 'J 7, Men haalt haalt planken planken uit uiteen eentimmerrnans timmermans huys , enenbrugt huys, , dat dat 'er 'er bybyflond flond, brugtden dentoegang. toegang. 695, 3o 3°., Enthes Enthes floegh floegh eenen tenen dam dam door door 't 't ReeReediep diepten. diep onder onder de Iladt, fladt, en enbrugde brugdld'd'andre andre diepten. BRUIDEGOOM BRUlDEGOOM,, voor voor bruidegom. bruidegom. G Gee d. 41 41,31, , 31 , Zalight ZalightBruidegoorn Bruidegoom en In Bruidt. BruitJt. BBRUIDT RUID T...

B It U. B lt U.

/pi IS)!

enkel in BRUIKGOED. Een goed, goed. dat tnen men enkel in ge. geilRUIKGOED. bruik,, niet in in eigendom heeft. " BB r. 273. 273 , 43, 't bruik lJtdroeft my my te ee denken, denken. dat dat U E. te zwak zwakzoude zoude Bedroeft ZijfJ om om my mytetebedenken bedenkenmet meteen eenbruikgoedt, bruikgoedt, daar daar zijn ik voortaan voortaan fchier [chiereigena'om eigendom aan aanrecken. reeken.

BRUIZEN. In 't algemeen fazen, tieren. N. H. razen, tieren. BRUiZEN. op doen fchaffen, en en 't lekkerst lekkerst "Ian fpyz' en drank. en drank. doen van fpyz' en bruizen, 365., 2.1 21,, daar daar wan 'aan 't brasfen bras[en en bruizen , vol "lol 3(55

BRUNSTIGHEIT. BRUNSTIGHEIT. Vurigheid. Vurigheid. N. H. H. 793, 793, 48, Turetme del!'ylzy,zy, gdi/st door brunTurenne en en !--olre, olie, dewyl gehitst door de de brunfligheit der der jeughd jeughd en en eerzucht eerzllcht, dernacht flachtnaa naa fligheit , ininder fladt ..... dwaalden hunne fladt peurden peurden..... dwaalrlenvan "Ian hunne leidsluiden den af. 'BRUSK. Opbruirchend bevig, woest, woest , onbefchei. BRUSK. Opbruirchcnd, ,hevig, onberchei. den. N H. I ,, 21, Dat 'er Karel ](areldedeStoute Stoute ••••• 2,1 raakte, [chortte fchortte aan niet door raakte, aan zynen zynen aardt, aardt,betbet geneeghen tot de geneeghen tot de hachlykheit hachlykheit der deroorloghe, oorloghe.ende etldete te brusk. om,do9r dOlJr veerûen;gheit ende voorberei. brusk, om, veerzienigheit ende voorbereiding, dus ding. duseen eénfluk ftuktetebeleiden. heleiden. 442, 38,, RequeReque442 , 38 ook niet niet lang voor ; dewyl maakte 't ook "'001" Sierixzee Sierixzee; dewyl fens maakte hy wel ajczagh afzag·h;, dat dathethet geen brusk geweld, hy wel metmet geen brusk geweldt 559 , 27, (die (die van van Braband) vinte dwingen dwingen was. 539, yindende noch tam de nieuwigheit van vaneenen eenen (Landderide nochtans de nieuwigheit n2et eyghene eyghene handt handt te voogd) met te maaken maaken tete brusk: brusk: olovde ampt haalden 't ol,wde ampt van Ruwaart Ruwaart •••.•. te voorvoor• Korts hiernaa jchyn. 1156 1156,, 34, ](orts hiertlOadeeden deeden de zelve de zelve fchyn. verklaaring hunner Staaten. • • •• de verk/(wring be2.waat nishunner bezwaatnisStaaten..... 1231, fen fen oover oover Leicesters Leicesters brusken bruskenbrief. brief· 12 3 1 • 43, de bruske het geweldigh heer/ch,n heerfch'1"I en de hruske regeering regeering het geweldigh is met bruifen ver" Het woord is met brullen en aldaar. yen\ant. ant en aldaar. Taal., in in welke aan onze Taal. welke het het misrchien lllag rnisfchien dus aan mag dus Franfc' en is door het I,anaal is tem)!, terup, gekomen, kanaal der Franrc'·.en door het met regt Niet alleen Hooft, regt worden worden toegeëigend. toegcëigend. Niet gemeenzaam is b~i wien het zeer !!ernecnzaam is,, maar maar ook an"ere an''ere bii wien goede jèhr~ivers rralzen maken daarvan gebruik. Zie het goede fchrijvers gebruik. Zie lf/oordcflboek Vat; WEILAND. IFoordenboek van Bb I. DEEL. B BRUS BRUS...

192

BRU-DUI. BRU-BUI.

N. H. 6 , 44, De BRUSKELYK. N. H. a.. !).,6, Hoogtlu1tDe floogduytfchen . .• waaren etlykc maanden fchen. • waaren etlykc maandenfolds [aidsten tenach. achsere, en eyfchende. Ra 'ere. en bruskelyk bruskelyk betaaling betaaiing eyjèhende. Ram m pp z •. I, !l8, nóddtUttigh, dat datheldenbloedt, heldenhloedt 9 28 , Ende [ehynt fchynt ndddtldttigh, geheet tdt geheet tde h66ge hóóge deughden tleughden,, by bywjlen VIjlenbruskelyk oruskelyk opborrele, opborreIe , ent't'zyd' zyd'uitfpatte. uilfpatte. BRUSKHEIT. Tac. T a c. Jaarb. ja a rb. a3o BRUSKHEIT. !l30,, !lO, welk 20, 't 't welk van de 'Van de toekykers toekykers in in 't heusen heusch gemJomen genoomen werdt, werdt, als ftnaakende naa d'aalouwde [maakende d'aalouwde bruskheit bruskheie en en eenen tenen goegoeIn het den naaryver. In den het Latijn ftaat f1:aat:: impetus. BRINDTGAAF. Bruidfchat. BRUYDTGAAF. Bruidfchat. N. H. 537, N. H. 4-37 , 38, 38, niet buyten ,liet blIJten hoope hoope van van een een huwlyk huw/ykdes des dartshar. ;Iartshar. dochter van Spanje, en toognen de ouwdfle dochter de met de tooghen met en de Nederlanden tot Nederlanden tot bruydtgaaf. bruydtgaaf. BRUYKEN, voor BRUYKEN, voorgebruiken. gebruiken. H. d. 18, d. G. 1411, 142,18, Te elf uuren eenen zoon Te utlren in der der nacht nacht baarde haarde zij eenen zoon, dien de dien de Koning Koning Gode Gadebeval, beval,mjnen zijnen zeegen zeegen gof, gaf, ende •••• .... het in der hand, omom het te 6nde netzwaardt zwaardt.... •••• in der hand. bruiken ter H, 843, "ruikeIl tereere eereGdds. Gdels. N. H. 843, 2.7 ~1,, dan (zal) 1IU1 perfoon zelf zelfmondigh mfmdigh zyn, 8yn,enenbevel bevel OOVer ow perfoon oover dede En zoo mombers bruyken. mombtrs bruyken. En zoo op op vele andere plaatfen. BUFFETVAT. 367 24, , , De BUFFET VAT. N. N. H. H. 367, zoutl De rest zoud l1y zelf zelfverfchaffen, vtrfehaffen,bebbende hebbendereeds reedszyn' zyn' kleinood. hy kleinood.. je je,, buffetvaaten, buffetvaaten,enenzilverwerk, zilverwerk,van valJBrusfel Brusfeldoen doen kootnen om alles te koomen, , om te verpanden. verpanden. BUIDEL. BUII1EL. Beurs Beurs,, en van van daar, vermogen. N. N. H. H. daar, vermogen. Q98, 998, 34, 34, In In Zeelandt Zeelande bood bood een een per/0 per/oon, gehy. ' on, geby. naamt den Staaten aan,'I fluk naamt Keirstnaaker, Keirsmaaker, den Staaten aan, fluk uit Ie "/oeren op ~p eighen eighen buidel. buidel. te voeren

BUIS. Dronken.

G Gee d. d. 267, ~67, 24 :24,,

Ik

B IJ U I. B

193

Ik zeg heeft ien zeg hy lI, !JeeJt ien quae guaedronkenfchap, dronlten!c"ap,indien indienhyh1 buis 6uis was. was. 7, Evenwelmoet moet ik jou jou t'aevont t'aevontiens iensmaeken madenBuis. huis. Evenwel !.7~, 2 72 9

Kil i a a n heeft „"buyfe Amphiteton:poculum pocu/umutrin. ulr;n.. buyfe Åmphiteton: Kiliaan gue anfatum, an[attlm,quod fuodobobmagnitudinern magnitudinemambabus ambabustolli. tolli. que lur manibus,' "buyren largiter /argiter potare." potare"· tur manibus ," van hier, „buyfen

BlTITEMONDSCH. Niet tot den mond be tot den be-.. BTTITEMONDSCH. hoorende. Ge A89,, 4o 40,, G e d. s39 Tongen, buitemondfche huitemond[chetongen tongen ron gallemryke luit. luit. Van de gallemryke maken rooven. BtJITEN. rooven. N. H. 671, BUITEN. Buit maken, 672, 46, met geen' ongerynde ongerymde hoope hoope van van, tenminfle, minfle, de met geen' , ten berpringers, en bezigh bezighmet metbuiten, buiten, ,. berpringers , 'Ver{preidt verfpreidt en e H. d. d. G. <J.7, oovervallen, eerzyzyorde ordeflelden flelden H. oovervallen, eer 27 IJ. , , f'Ó6rts. die van van hunnen hunnen fleep fleep aan aan 't plonderen plonderen Va" V66rts vart kisten,ende eruit;buiten buiten 'Van zilverwerk, opflaan van van kisten, zilverwerk, opflaan van 't geldt. gettll. Ge 38,, 16o , 38 G e d. 160,

Sproeit pasjes, iSproeit uw' pasjes, Eer dat datRasfes gas;es Felle brandt brandt myn myn zieltje zieltjebuit. buit. BUITENBAANSCH. Afgelegen. Tac. BUJTENBAANSCH. T a c. Jaarb. Jaar b.

2,92, 24. , ,, en en heeft buitenbaanfche oorden U<J., heeft de de bUitenbaan/ene oorden (avia) (avia)

'Van Armeniëdoorflroopt. doorflroopt. van zirmenii

tegenflellingg van nUITENBOORLING BUITENBOORLING , in tegellfieIlin van in. flet tiende (punt) 'Ver. H 749 boorling. N. H 749 25 25,, Het ver. bidtenboorlingen dedevoortreflykfle bood den bliitenboorllngen voortr&flykftearnpten ampten van 's'sl/artognen flartoghen huis van huis Tac. Jaarb. Jaarb. 2,59 <J.S9 '15,, dat Tigra1/es, een bititenboorling, hnitenboorling, tottolKooning Kooning Tigraries, een oover IIrmenië&elicit geflell was. was. Het Latijn heeft ali. cover 4rmena all. en;f,enam. enigenam. B b 2, Bb~

BUI.

194

B U V I.

BUfTENOOGHSCII. Niet BurTENOOGHSCH. het oog oog behooheIlooNiet tot tot het Ge d. 144., Ged. 144, 23. !l.3' koos hy bewys van buitenooghfche My koos hy,, tot bewys buitenooghfche 'Wonde., wonde, oor ,een pyl, die my liefs tof En f.choot fehoot,, door 't oor, een pyl, my liefi /of verkonde konde...

rende, rende~

LUITENORDELITK. Buitengewoon. BUITENORDEUTK. Buitengewoon. N. H. 1°74, I07h buitenordlyke bezwaaring der 51,~ tot buitenordly.ke 51 der gemelne geencine mid. Op den delen. Op den kant kant that {laat extraordiflarÎe. extraordinarie. I q.1.t " 9 , verklaarende 9, verklaarende dat dal de Stoaten ba oven de ge Staaten,, booven ge-.. tonnen fchats woonlyken twee tonnen woonlyken [ehats ter maant, en vier-vier. hondertduizent gulden geilden buitenordelyk buitenordelyk te te verfchafhonderttluizent ver[ehaffen,, noch noch t'hunne.n e' hçmnen laste !tute zouden nee112en. enz. fen neemen enz.

F BUITENORDENSCH. F BUITENORDENSCH. Buitengewoon. Buitengewoon. H. d. H. d. doorgegaan waren zeiden G. 3°, IS, Die by by tydts doorgegaan zeid.en 30, 15, het gedaan hebben om gedaan te hebben, 1i.lllchtelyk, kluchtelyk lut om dat zy zy zick zichs vergonden op op het n.iet het buitenórden[ehe niet en verflonden buitendrdenfche rechts1192, 25, plegen. N. H. draaghen zynes zynes aan aan. H. II9!l, 25. tot draaghen .. deels in de buitenordefche fchattingen. deels de buitMordefehe BUITENSPOORSCIL Buitenfporig. d. 6o, 49, BUITENSPOORSCH. Buitenfporig. G Gee d. 60,49,. en l,zat hat die en die ~"ederhaalen. wederhaalen De buitenfpoor(che macht in el' d' ouwbeutte buitenfpoorfche macht ouwbezette paaien. paalen. Ontijdig. B BUITENTYDIG. OntUdig. B r. 55'0, 440, 44, Hoefloe. ontzie 't'e' beloop ontzie beloop uwer beezigheidt beezigheidt te met buitentydige buitentydige aanfpraak 8reeken, oanfpraak:: zoo beK.fJort breeken met bekoort myn' Eeva my nocntam myn' Eeva met met haar ooft. my nochtans

wel ik my my

BUITENVYAND. BUITENVYAND. T Taa c. c • .TJaar a ar b. 55, 5'5', 16, want., want , het vertrekken mits het vertrekken der der R.omainen RfJmainen,, der Vreeze mits vreeze buitenvyandt ontfiaagben ontJloaghen,, hadden zy zy •••••. van buitenvyandt teeghens zich zelve waapenen teegh,ns zelve gekeert. gekeert. hunne waapenen BUITENWEEGHSCH Afgelegen. Tac. T a e. Hist. Hi st. 2, maar Civilis toogh 464 om her 464,, !I., toogh om her,, lrmx bui.. lanx de de butienweeghfche teml'leghfche plaatfen plaatfen der Belgen. Belgm. BUI B rat-..

BUI —BUL. DUI-DUL.

195

BUITENZINNIGH. Vall fT. Van zinnen beroofd. N. IT. waaroover deeze 191 36, waaroov~r. de~ze voor vooreen' een'quaal quaaldes des i91,, 36,, aangelrft Van geflagl;ts houden fchynt fchynt enen hem aangtëlfc van geflaghts te houden ~yn oovergrootmoeder vrouw vrouw Yohanna, Johanna die , di~ e~n~n zyn oovergrootmoeder eenen ruimentydt buittnzinnighleefde. leefde. ruirnen 'tydt buitenzinnigh provincia. T a c. provincia. Ta niet nietquealyk, quaalyk, epdat hy hy dat de de Staat Staatvan vanOwten Oo.
BUlTLAND. BUI TL AND.

JJaarb. a a r b. 39 39, 41 4 I ,,

Wingewest, Wingewest ,

het geviel h~J g~viel Tiberius Tiberius

BUITLANDER, Bewoner van een wingewest, van een BUITLANDER, Bewoner wingewest , provincialis. Tac. 8S,85, Il, het provincialis. Tac..]aarb. jaarb. , dat dat het zwaarst der wyven geweeten geweeten werdt, werdt, dat datdedefnoodt[modtzwaarst der fien der der buitlana'eren buitlanderen terflondt terflondt haar haaraanhinghen. aanhinghen. fien

Bokking. N. N. H. Hy 1049, 31, BUKKING. Bokking. H. 1°49, 31, HJ gaf verlof verlofom omeenighe ~enighebukking bukking opopIlamburgh, lIamburgh, haaring van 't voorleeden iaar.faar . .. kaaz ••.• er&faring van voorleeden kaaz er. weiten. bOOt/en, meel, en diergclyke diergtlyke flechte flechte waaren, waaren, meel, en weiten, boonen, naa Berghen in Noorweeghe Noorwtcghe en Oostwaarts,door door naa Berghen Oostwaarts, de Zont tetevoeten. 'Voeren. de Zont BULDEREN op iets, voor voor,, hevig op iets uithevig op iets uit182 5 , wie eene a c. Jaarb. 182, varen. Tac. S, eenegemaalinvaren. T gemaalin. had te , die fit lIit h(ld te kiezen kieun voor voorClaudius Claudius, die op 't onre nit gehuwt leeven lecvetl bulderde. bulderde. ,

BULDERIGH. Tac. Tac. Ja a rb. 12.5, BULDERIGH. ]aarb. 12,5, 5, Ende de nacht quam quam aan aanmet meteen eenfelle fellereegenbui reegenbui, en , endede de nacht vyandt dan vyandt dan met meteen eenbulderigh bulderighgekrys gekrys, (clamore turbido) met een een woeste woeste flilte. flitte • turbid()) dan met 13 b b 33 .B

BUND.

196

BUN BUR . BUN-BUR.

BUNDTE. bond,, met toepasfing de BUNDTE , van van bond toepasfing op oto de Zwitferfche kantons Zwitferfche kantons,, of Eedgenootfchappen. N. Fl. H. J51,!Z4 gafgaf 'er 'er beftelling ••••• zesmen uit, uit, omom ..... zes15 t , 24 men duizent Zwitfers kracht vanvan krfich't duizent Zwitrers tetebefChryven, beJchryven,uituit 't ve:-bonclt ve"bondt tl/s!ehen kroon.enendeeze deeze hundten. tusfchen die die kroon, bundten. H. cld G. 17. 40, Guize..... ontboode tenigt MpGuize ontboodt eenige h6p17, 4o, van de v:yf vyf bunten luiden Van "unten der Swiezeren. Switzeren.

vertalina. van BURGERLYK. BURGERLYK , ter vertaling van het Latijnfcbe Latijnfche eivilis zooveel als 't geen een' burger jegens zijne zUne medeburgers vriendel~ik, , heusch heusch., beleefil. beleefd. medeburgers betaamt, betaamt, vriendeliik zyn zwyghen Tac. Ta c. Jaarb. J a a r b. 147, 147, 24, z:yn zwyghen werdt werdt niet niet burgerlyk , gel,,, voor hurgerlyk. gelyk hy , maar "Ioor hy gelooft gelooft hadt hadt. maar voor hoovaardye 'Voor hoovaardyegenoomen. genoomen. Men zegt nog: nog: de Men zegt burgerlyke beleefdheid in burger/yke inacht achtnemen. nemen. BURGERT YKEN, biiwoord BURGERTYKEN, hUwoord van het voorgaande van het burgerlijk , met met den burgerlijk, den ouden uitgang dier dier woorden woorden op ouden uitgang 't welk Tiheril/s. II2, 31, In Jaarb. JU, 31. 'twelk voor tn Tac. Jaarb. Tiberius, voor diet; tydt , burgerlyken tyde, burgerlyken (civiliter) genoomen hadt. dien genoomen hadt. Bij H o o ft doorgaans BURGH. Bij Hooft doorgaans vrouwelijk, vrouweI~ik, b. v. 49 , binnen de H. 1127, butgh. - eene enkele N. H. 1 l!Z7, 49, de burgh.

onzi.idig. H. H. d. maal onzUdig. d. G. G. 135, voor 135 , 14, 't burgh voor Montme/jan. BURGHERMEESTER wordt altijd BURGHERMEESTER wordt hU bij Hooft Hooft altijd gefchreven voor Burgemeefler, Bl/rgemeefler, als meester der der bur. burals meester b. v. 41. aeren. Zie geren. Zie b. v. N. H H ~88. 41.en en Ta i st. Tacc H His t. laattle fchriifwUze 311, 7, 311. 7. Doch Dnch dat dat de de laatl1:e fchriifwi.ize de ware blijkt genoegzaam uit het is, bl~ikt alleen alleen I!enoeglaam middeleeuwis Int middeleeuwen het fch'e Burgimagister fche Burgimagister en het Franfche Bourguemaitre. BOllrguemaiere.

BURGHERORDE. BURGHERORDE. Zooveel Zoovee] als hetgeen wij w~i met een basterdwoord basterdwoord po/itie politie noemen. noemt'n. N. H. H. 947, 15, .De voorzeide fladt, inwoovders, De voorztide fladt.burghers, burl5hers,enen ;n'll'ootJders, van Gent , zouden , zichzich weederom begeeGem. zouden,mits mitsdeezen deeum. weederom begeeven ven older onder 't gezach enile ende gehoorzaamheit gehoorzaamheil van den den KilOKeo-

BOR-BUU. BUR-BUU.

97 1J97

Kooning ah Graave omom ge-geK9oning. als Graave van 'Vrm Vlaandre,.... Vlaandre " • •• regeert,, ininburgherorde burgheT'ordegehouden, geholJdr:n ., (op (op d.en d.en kant kant regeert gepolieeert. ) en en befliert bef/iert tet.eworden, worden,naa 1J(UJ zelve gepoliceert.) de de zelve gewoonten en voorrcchten, , die zy, voordede gewoonten en voorrechten die zy , voor be-óer.oertcn,gebruikt gebrtlikten en gemoten hadden. roerten, genooten hadden.

BURGlIERVANGEN ,, als als een eenzamengefleld zamengef1:eld BURGHERVANGEN woord, nemenvan vanburgers. burgers. N. H. woord, voor voor gevangen gevangen nemen H. 409, 24, '24, hoe hoc de de ganfch ganfeh borze borzcverbaast verbaastenenontont409, wqs geweest g.eweest, doorzoo zooeen' een'manier manier bllrroert wqs , door vanvan burghervangen, nooit nooit voor voor heen heen inin Antwerpen Antwerpen gegeghervangen, pleeght. pleeght. BUS. Geldbus. Geldbus. G Gee d. 49,9 279 27, BUS. d. 49 ik *den helfc,hen Yood , bewaarder , 1:Jefl .ik ·den /Jelfehen Jood, bewaardervan vandedebusbus, kleb n' Meefler kus. Z,n' Muf/er en en zyn' zyn'Godt Godtdoen doenlevren levrendoor dooreen een kus. Vergelijk W e and , waar o o ft Vergelijk Weiland, waar deze deze plaats plaats uit uit IIHooft aangehaald. wordt aangebaald. BUSSEKRUID , voor BUSSEKRUID, voor Buskruid. Buskruid. N. N. H. H. 138, 5, Maar goedt roers , en cn eenigh busfe{!,oedt getal getatfpiesfen, fpies/én, roers, eenigh busJeen zoo op winkel gehaalt ; .. en kruidt ,, werd werduit uitzeekere zeekere winkel gehaalt op vele andere andere pJaatfen. boven op op BOSSEKRUID. plaatfen. Zie ook boven busfel, bonBUSSELKEN , verkleinwoord verkleinwoord van busfcl, immers zoo frhikt, immers del. N H. 738 738,, 4G, zoo vlytigh vl)'tigh N 11. 46, JChikt, MI-I:Pen, te :net der tTlet der daadt daadtals alstnet metwoorden ,voordenenen fehriften, betraghten dcn den zip verknochte betraghttn zinvan van't busfelken 't bllsfelketl verknochte pylen, dat ghy blazoen f':Jlen, ghy ininuwuw blazoenvoert. 'VOert.

Naburiggewest. gewest.N. N. H. H. 206, 2o6, nUURGEWEST. BUURGEWEST. f\aburig d'irgezeetenen , met 0771 d'irgeuetcncn, 39 11'cll..e 'Waar met het het ivaar om 39 •, ./1/ 't't weRe neeringe , te te verder noch lutte! 110ch ooverfchietende oovojehicteflrlc neeringe, Verluttel der toe te jaaghen. den buurgetvesten En bannen, en den bllllr~(U'esten toe jaaghen. En blnnen , en zoo op ve.1 yd;! andere andere plaatfen. plaat[en. zoo op Naburighuis. Inds.H. 1-1. 18 , 4, 4, nUURI-IUJS. d. d. G.G.18, BUURI-ILTIS. Naburig De waak hielden hielden in in de debuurbuurbusfehieiers ,die die de de waak De bIJsfchiclers, hdzen ontrent des des ilmniraals, Armniraals,werden werdenmede mede lp.izen ontrent geliJst zien. toe te zien. frelast toe

BUURBUUR-

4)8

nUU-BYE. BUU-BYE.

BUURSTAD. HUURSTAD. Nabutige Naburige flad. fiad. N. H. H. 243 '143,, 49 49,, moght de de burgher bUl'gher dedebuurfteeden, buurfteetlen,moght tnoghfEnkEnk. moght huyzen de zee zee ontbeeten? ontlJee,.,m? htdyzen goed. N. H. BUYTGOED. Buitgemaakt Buitgemaakt goed. H. 971 271,, 18 ,, de de wake wdkc 't gerecht Btncht te handihaaven, handlhaawn, e,~ kennis "an dewettigheit wettIgheit buytgoetleren Ie neemen had. van de derder buytgoederen te neemen hadden. 224 , koper. N. N. H. nUYTKOPER. Buitgemaakt Buitgemaakt koper. H. M4, BUYTKOPER. 7, onder de de voeten, op den den randt, randt,las lasmtn: men: Jonvoeten, op 7 , onder gelingi opus ex ex aere aere captivo. captivo. Dat isis: Jonge/in:. gelingi opus : Yongelins 'l'crk buyekooper. 'work Van van buytkooper. 159 39 BY. Door. hondert en BY. Door. N. N. H. H. 15, 3, hondert en twintigh twintig"

gel-'oert by hyden denBaroen BaroenClinton Ctintonhun /zun-nen zeilen, gevoert -nen 269 , 66,, Poyet. Ammiraal. !l69, Poyet. die diebyhyonderflandt onderflandt ilmmiraal. eenigh 'Volk volk uit aftoght deed. "mi uie der der fladt jiadt,zyn' zyn' aftoght deed. van eenillh Br.r. '57, 257 77,, Ende Ende zal vèrgeliAing van B In vèJ'gel~i1dnl! ut! zy zymin min verplicht zyn geenen , diedie haar koomen 'Verplicht zynaan aandede gunen, haar koomente te heroepen, hy oft oft zy seen' geeu' blyvende hlyvende plaats plaatsinin 't beroepen, by zich Icheene 'Vaaderlandt 'Vindende, zieh jcheene uit uit utterJl. vaaderlandt vindende, uiterflo noodt in dienst diemtvan 'Vanvreemden vreemden te begeeven. begeeven. noodt in

N. H. BYP.RENGEN. H. 191, t9t , 32., 32 , BYPR.ENGEN. Misleiden. N. Cf/oUat/de het daar daarvoor voorgehouden gehouden dat datzyzy heeft) het (Rollandt heeft) trouwloozelyk bedrooghen , en bygebraght trouwloozclyk bedrooghen ,en bygehraghtwas. was. Ram 18, dat niemant niemant zich ûch over overzyn zynleet leet 12 9 18 Rampp z. 12, zdd fchendigh en meineedigh. erbarmde. ho/welhyhy zóó (chendiBh en meintedigh_ erbarmde, hocsvel Tac. 7 , 44,, maar Iyk 'WaS bygebraght. hyg~braght. Ta c. Jaarb. J a ar b. 7, lyk was maar dat Pornjejus PomJejusonder onder fchilderye fchilderye van van Pais, Pais. Lep;Lepivrundfchap tvaaren dus ofider Jchyn 'Van vrundfchop waaren bygehyge. fchyn van dus onder Waar het dient hrapht. dient ter ter vertaling vertaling van van het Labraght. Waar decipere. tijnfche decipere. ,

voor bijeenkomst. T BYEENKOOMST, bUeenkomst. Taa c. BYF,ENKOOMST 9 voor c. fiyeeenkoornst ezaap,enfpraak, Jaarb. 133,9 /1yeeenko.omst, t'zaarJ,Cn!proak, Jaar b. 133, 9 bekeide en bekç"de enonbekende onbekendeooren oorenwerden 'werdengefchuwt. ge/enuwl. ,

llY·

BYE-BYN. BYE— BYN.

199 199

T ac, c, st. Bijeenbrengen. Ta H ii st. BYEENSTOUWEN. Bijeenbrengen. 441,, 31 31, Flaccus, Flaccus, daarentuden,veillaan daarwtusjen, verflaan hebben. hebben441 helegh des dls leegers leeg ers ,, en en luiden luiden gezonden gezonden door door de 't belegh de die hulpdie bijeen zouden flouwen, de Galliè'n, hf/lp bijeen zouden flouwen,lee. lee'Vert enz. enz. In Inhet hetLatijn Latijn 'hat naat concire. vert BYEENTREKKEN. Doen Doèn bijeenkomen bij~enkomen, conBYEENTREKKEN. , C011• Ta c. par Jaarb.b.2,39 239,, 23 28,, Hy heeft heeft ook ook naa naa trahere. Ta fludy , byeentrekkende fiudy van van dichten dichten getracht gäracht, hyeentrekkende de degee. gee· dieeenigen eenigengeest geestvan 'Vanrymen rymenhadden. hadden. (con. nen, die tractis,, quibus quibus aliqua aliqua pangendi pangen di facultas). facultas). tractis

BYKOMEN. BYKOMEN. Toekomen Toekomen,, gebeuren. gebeuren. N. H. H. 399 399,, .... dedeKardinaal Don Yohan Johan..... KardinaalGranvelGranvelD012 le..... en en de Hartog/4 verweeten Ie • •••• de Hartoghvan vanSesfa, Sesfa, verweeten elkelkandre wisfelinx, het bykoomen bykf/omen Vtm zoo fchandigh fchandigh andre wisfelinx, van zoo N. H. 443 een verlies. een verlies. — - Aankomen. Aankomen. N. 443,, 4°, 4° , Dit dwong Brabandt verlof verlof te dwong Brabandt te draaghen, draaghen , d'andre d'andre Landtfehappen te volghen: volghen : hoewel hoewel het hetflappelyk flappelyk Landtfchappen byquam. lZ, 12

BYLEEVEN iets BYLEEVEN iets,, voor, voor, leven leven ten

tU de , waar-

Maar uit uit Haarop iets gebeurt. N. N. H. op iets gebeurt. H. 34o 340,, 25,, Maar Haarden belegge lemmers, btlegge bygeleeft bygeleeft hebben hebben ••••• lemmers , die den is my niet niet gebeurt gebeurt,, daaraf daarafyets yttste teverneemen. verlleemen. is my 1°188,, bijwonen , b~j bij iets tegenwoordig bijwonen, tegenwoordig zijn. z~jn. N, N H JOl De Graaf 53, De Graaf van van hoobenlo, Iloohenlo, gemaghtighden gemap.htiphdcn zyz1ver Genaade van NasfrJlt. Nasfau . dts des Raads Raads van van Staaner Genaade Van Staate , der te, der Staaten ,'i/aaten van van Hollandt Hollandt en en Zeeiandt; ZeeZandt; hy hy om aanfl(igh by leeren ; zy zy om om orde orde te te den aanflagh by te te leeren; orn den [ehafftn. fchaffen. —

<

HVLEGGEN. Znoveel als tnegeven. N. N. H. 568, BYLEGGEN. Zooveel als toegeven. De Groniligers van hunnen 5, De Groningers lieten lltten .niets mets vallen valltn "an hoomoedt en en onbtllyk hoomoedt 071bzllyk voorncemen; voormemen; wat wat a'Ornmea'Ommelanders ook ?lighten r/l(;ghten byleggen, byle{!.gw, om om tot tot ontflagh ontflag/J landers ook hunmr aat,gehoude gemaghtighden raaken. hunner aatigehoude gemaghtighdentete raaken. BYNAMEN. Een' bijnaam geven. geven. H. d. G. G. 44, 449 34, 34, C c C DEEL. C Oft Oft DEEL.

I.

200 1200

BYN-BYS. DYN—BYS.

eenigen mensch Oft, alsmenze na eenigcn mensch bynamen bynamen wilOft , alsmenze de, z6 waar hun hun naast naast de naam van van Luitheria zt5 waar de naam Luitheria.... 1Ien. nen.

nVNEN, eene dichterlijke dichterlijke vrijheid vr~iheid,, voor voor BYNEN , wegens eene binden , gelijk vynen, voor binden, gelijk ook ook soms soms vynen, vinden. voor vinden. Ged 17(j, 45, 45, Ged 176, nypt 'er zoo Niet en en nypt zoo zeer zeer als alsde de lynen, Daar uw deughden myn mynboezem boezemmee metbynen. bynen.

BYNOEMEN. Hetzelfde JWNOEMEN. Hetzelfde als bynamen. H. bynamen. N. N. H. dit door dat dit II88. 45, dat door Dominicus RichctÏs, zich zich Dominicus Richefis, 1188 45, bynoemende Pastel/a,belleeken befleeken was. bynoemende De Postella BYSPREUK. Spreekwoord. BYSPREUK. Spreekwoord. N. H. H. 156 15 6 , 44 44.,, byfpreuk verbiedt verbiedtflaapende jlaapC71dewolven wolven te lvekken. wekken. De byfpreuk

BYSTANDER. of iemand iemand {hat. {laat. BYSTANDER. ,die diebij bij iets iets of van de bylian. N. H. H. 67 67,, 88,, 'T welk welkopgenoomen opgenoomen van de by/ltmN. volk gezaayt, 't'tzelve ders, en onder 't 't volk zefl>e dapper dapper geTac. moetlight zouwhebben. hebben. Ta c. jaarb. J a a r b. 77, 77, 19 19., moedight zouw het fcheen fcheen ongerymt, ongerymt, dat by hy zulx onder vreemde vreemde van zoo en in dienaars., in 't gezicht gezicht van zoo veele byflanbyflandienaars, en ders, adllantiulll vifu) vifu) zoude hebben hebben darren darren ders , (tot adflantium die iemand bijftaat helpt.N. N. H heflaan. - die iemand bijllaat , ,helpt. H 2.2.0, 220, bellaan. — getal, fleekt 9, Endtlyk,ooverflelpt ooverflelpt van 't getal, /leekt hy hy den 9 , Endtlyk, busfekruytis , te vooren op brandt een deel deel busfekruyrls, de op de in een brandt in verdelgbt zich vloer zich zelven, zelVet1, byflan. byflan. geflort ; en verdelght vloer gcflort,. met een' een' gemeene ders, aanvechters, , met gemeene neerlaagh. neerlaagh. ders , aanvechters BYSTANDY. Bijfland BYSTANDY. B~j(laHd,, hulp. N. H. 574.49, 574, 49 (ging) naa Porma (ging) naa Limburgh, Limburgh, als als van merkdy/f. Parma merktlyi:,. bygandyen uit Duytslanat belang, om de by/landyen Duytslandt t'ontfonti st.t. 351 T a c. 1-1 (angen. Ta I-l is 351,, 32 32,, Ook daar en enboboOok daar fanaen o • tweeduizendt fchermers, oneerlyke ven fchermers,een' een' oneerlyke b:/~ yen tweeduizendt by(auxilium). /landy. /lardy. (auxiliu1l1).

BYSTELLEN.

Bijvoegen. nijvocgcn.

N. H. 374, 18,, 374 , 18 Waartraar-

BYS-BYT. BYS-BYT.

2,0L 201

IYaaroover de de fchuitluiden, fchuit!uidcn, en en foldaaten fotdaaten hun hunby. hy. iraaroover terter Goude ge/hit,, hem hem niet niet vindende..... vindtmde.....naa ntJa Coude keerdw. keerden.

BYSTER. DYSTER. Schrikkeliik. Schrikkel~ik. N. H. H. T45 T45., 37 37,, TPaar. lraarop .... dedefladt, metmet op Graaf Graaf Karel Kart:! van van Mansvelt Mansve/t •••• Jiadt, fen' zestien fen' bystere bystere barge inerteverbaasde, verbaasde.leidende leidende zestie.n vendelen Waalen Waaien met met den denmondt mondtvolvol koeghels, vendelen koeghels , de de e ,"oers geveldt. geveldt. Zie Zie het het Woordenboek 'Woordenboek van van W Wei. roers la n d op op byster. byster. land BYSTERHEID. Schrikkelijkbeid. Schrikkelijkheid. N. N. H. H. 403, 403, 37 d' Åntwerpfche byster37,, met metdries/Chen dries/thenvan vanhen hen d' Antwerpfche bysteronheeden te te doen doendoorwaaden. doonvaaden. - buitenfporige, buitenfporige, on. heeden redel~ike zaak. 56, 12, dat deze dezevreernvreemredeltike zaak.B. H.d.d. G. G. 56, delingen, in Vrankryk kregen , delingen, z6 zó ras ras zyzyvoet voet in Vrankryk kregen, opgebraght hadden hadden, verk6ópen der an2pten, ampten, 't opgebraght , 't verkddpen 'Verzieren van nieuwe nieuwe op op nieuwe nieuwe hIllen t61/en en enandere andere verzieren van /Jysterheden. bysterheden. van zinnen, voor BYSTERNIS van voor verbijstering. verbijstering. N. N. gg , 33, Eltwd' Ellend' op , met H. 3388. op ellende ellende teteklampen klampen, met pleeghen van prengheit firengheitaan aan luidw, luiden, die pleeg hen van die uit uitmismisbysternis van Vtm zinnen zinnenzondighden, zOfldighden, troostigh6it en hysternis troostighat en 'Viel hardt. viel hardt. BYTAAL. Bijgevoegde taal of of woorden. woorden. N. H. BYTAAL. Bijgevoegde taal 765, 36, 765. 36.waar waarvan van1,egpenningen Legpenningen gefproken gefproken wordt, wordt, aan d'aehterop welke op welke men men onder onder anderen anderen zag: zag: aan d' achterzijde een' by.by. vaneiken eikenloof, 10f)f,rnet metdeze deze :Iijde een' krans krans van taal, enz. enz. voor het Onduitfche apostille BYTEEKENING, Onduitfche apostille BYTEEKENING , voor Noopende het het 66, 33, Noopellde dat dat op op den den kant kant{laat. that. N. H 66, gevoelen der befehreveran oopefJdehyhyzyn zynverfiandt ver/lande gevoelen bejèhreventfl,, oopende door een vanvan byteeke forme byteeke tioor een gelchrift If,ejèhrift bezonder, bezonder ,ininforme En zoo op ning. op vele veleandere andere plaatfen. plaatfen. ning. En

C C Cc 2.2

BY-

201 202

BYT-BYZ. B VT—BYZ.

e-n overdragteliiken BYTE N,, in e"n overdragtel~iken z;n. zin. N. H. BYTEN N. H. oft dat 645, 5 i ,, oft dat men menniet nietbefiendighs bejltndighs tetewachter; wachten 645, 5i de fchaa,nt [chaamt der der trouwtrouwzagh van van eenen, eenen, die door door de zagh loosheit gebeeten gebeeten was. was. — 799 77,, lichtlyk zoude zoude looshejt - 799 zoo bitter bitter een' een' hoon hoon de de geringe geringe tie (inart van de rn2art van zoo zymgedachtenis gedachtenis byten. byten. we/daadt weldaadt uit zyne

is der 99 , 47, 'T is BYVAL. BYV AL. Toeval. Toeval. N. N. H. H. 99, der ,)y11e waardt, zien.hue hoegering geringeen eenbyval byval waardt , in in tete zien. pyne de zaaken doet doet fprong [prong neernen, neemen , wanneer wanneer zy zy,, toetoe .. de zaaken gerust en voorbaarigh voorbaarigh ter op een een gerust en ter beroerte, beroerte, als ah op wip Pan. yip (laan. BYVOEGEN Toevoegen. BYVOEGEN Toevoegen. T Tac. a c. Jaarb. Jaar b. 155, 32 Phar(JJmarle~ Pharapnanes"daar Waar teeg teeghens gaatzich zich d' d'AI· 32. hens gaat baanen byvoegheri. byvoeghen. vertaIing van het BY\VOONDER, Latiinliet Laqn. BYWOONDER , ter vertaling Tac. jaarb. 16, In't in 't offeJaarb. 157, 157.16, fche aeco/a. accola. Tac. boodfchapten de ren . • •• bood/ehapten de bywoonders. bywoonders. BYWOONEN iemand BY\VOONEN iemand, , voor, als raad~man ne· als raadsman ne o44 , 2, 2 , zoud' zijn. N, vens hem z~in. N. H. 1°44, zaud' hy hy oprecboprechyens hem zyner ten eenen R.aadt ten eenen Raadt'Van van Staate, Staate, die..... die.... . zyner had by by tete woollen, WlJonen, om omde de zaaken zaaken Door/uchtigheit had Doorluchtigheit des te helpen helpen beleiden. be/eiden. ties Lands te bijwoonen , in BY\VOONING, den opgegeBYWOONING , van bijwoonen. in den opgege. 1043 8, De venen zin. N. De .'itcwten Staaten..... venenzin. N. H. H. 1°43,8, •••.• ververde bywooning b,ywooning van liaden, llllden,die diegron-grOf}toonden, toonden, dat de dighe kennis dighe kennis van van 's's Lands Lands geleeghenheit geleeghenhcit hadden, hadden, onlanx daar daar gekoornen, tot licht hem, gekvornen, tat liehe in in de dedrlis4 dllishem , on/mix Urn;s, en tot tot verlichting verlichting van van den den last laJt zouden zouden ternis, en dienen. BYZETTEN. Tot hulp aanbrengen aanbrengen N. H. 580, 58o ,

On; al al 't welke 2U, welke te te redden redden,, en en 't juk der drr 28 , Om helper; affchudden, SpaGnjèhe jlaavernye te te hetpen hun Spaaniche flaavernye affchudden, hun

noy:

n Yy z. B Z.

2o3

byzetten van vatJ hals hals en en haave haalleverdrooten verdrofJtenhad. had. — noyt byzetten 122, 13, Mededeelen. H. G. 122, 13, Zet Zet van deze deze Mededeelen. H. d. d. G. r. 356 tydingmynen mynengoeden goedendienaaren dienaarenby.by. B r. 356,, goede tyding mynen IS,, gelief ge/ief mynen mJmn zwaager zwangerHasfelaar, Hasfelaar,uituit mynen 15 te begroeten, begroeten,en enteteverzoeken verz.oeken, dneby hy UE. naame, te ,dat UB. byzette 't geen men men weeten 'Wetten mash. magh. byzette raadsman nevens iemand iemand zitten. zitten. BYZITTEN. Als raadsman 9 , ook ornom 243,, 9, ook twaalf twaalfpoorters poorters(kiezen), (kiezen), N H. a43

6en wethouderen by tetezitten. zitten. tien wethouderen

31 , 3o N. H. BYZITTER. Raadsman. N. H. 31, 30,, Hy BYZYTTER. Raadsman. 'Was zeeker berichtirchrift, beriehtfendfe,ene,~dede jiemwas gebonden gebonden aan zeeker flemmen zynerbyziteren. byziteren. men zyner

D. DAADELOOS. Werkeloos,, flil, zonder iets iets DAADELOOS. Werkeloos fill , zonder te H 173 1173,, 19 19, daadeloos anker te doen. doen. N. N. II daarleloos aan anker blyven. H. H. d. 79 , 39 dat zyn blyven. d. G. G. J 79, 39,, dat zyn heir heirdadedadeKiliaan expers vertaalt „"daedloos daedloos expers /dds lagh. Kil i a a n vertaalt operis five operis Jive facti." facti."

DAADELOOSHEIT. Werkeloosheid. N. H. DAADELOOSHEIT. Werkeloosheid. N. H. Naa een' , begosten 791. 25., Naa em' daadeloosheits ,vyl daadel,osheits, begosten 791 .. 25 de Vriezen tetemorren. morren. de Vriezen

Verdrag. N. N. H. 1144 DAADIGING Verdrag. II44,, 43 43,, daadaa. tliging den vyand, vyand. di,ging met den DAADINGE. Verdrag DAADINGE. Verdrag,, overeenkomst. overeenkomst. N. H. ,75 , 35 tot dat 'J.75, ::l5·. tot dat de de Kornellen Kornellen en en Aitmeesters.... Ritmeesters • ••• het graatiw het graauU',, by !ly middel middelvan vaneenighe ccnigheduadinge, dtJfldinge, K il 'a a n heeft flilden. heeft „"deditighe, dedinghe , pactum, lU/den. {U pactum , ,.„pabtio." paetlo." "-' r a c II ii sst t 334 334,, 25 25, met fehandelylce tnet fchandelyke daadinge (foedis dnadinge (foedisconditionibus.) cOlldirionihus.)

lia

C c 3 Cc

DAAPAl..·

D A A, A. D

to4

DAADINGEN. Een Een verdrag verdrag aangaan aangaan,, of of met met DAADINGEN. oogmerk in in onderhandeling onderl1andeling treden. N. H. H. 440 HO,, dit oogrnerk treden. N, gaven aan, aan , hoe 15,, Deeze LJeeze gaven hoe zy zy gezonden ,gezonden waa. waa· 15 ren. ••. oortof • oortof daarlingen teteverwerven. verwerven. 7oi 7°1, ren,.. tottotdaadingen 32, zich tot daadingen daadtngen buigen 722 :;11, zich tot buigen 7Z'1. 41,, dat dat niemaT,dt van daadingen met met den den vyalidt vyalldt reppen reppen nien2andt van daadingen :touw 707 7°7,, 22, 22,, terwyl terwyt men men buiten buiten daadinghdel, daa ding hdel, zouw oO'llerquaamen de knechten binnen binnen op opdeezen deezenvoet. voet. ooverquaamen de knechten dedinghen , daeding'len daeding.'ien , iighen K ii 1I i , a n heeft „"dedinghen. • de.lighen, componere tranjigef'e." Het laatfle laatlle woord woord componere pacisci, tranfigere." gen, geeft de eigcnliike eigenliike beteel:.eois beteel;ellis op. \Vànt dedigen. geeft de op. Want nog overgebleven overgebleven in in verdedigen, is at at komfli,; kumf.1:i 6 van van nog daad ,It

DAADINGPUNTEN. Punten Punten van vanovereenkomst. overeenkomst. einde, de daa44, dat nien, men. te te deezen deezen eind", de daaN H H 944' N 944, 44, dingpunten berich tfch riften •••••oniwerpen onJwerpen zou. zou. dingpunten berichtfchriften..... DAADlNGSPRAAK. De onderhandeling onderhandeling zelve zelve DAADINGSPRAAK. De Waarmee (had) Zuttot 293. ,2., Waarmet tot verdrag verdragN· N. H. H. 2,93 onder 't't rusten 'Ven verdient, onder rusten op op daadingfpraak, daading/praak, ven verdient, zoo worden?P zoo-/poedelyk fpoedelyk ooverrompelt teteworden DAADT. bedachte DAADT.(TFR) (TFR) N. N. H. H. 353,~, 353 , , het bedachte voor, ten ten uitvoer Ier daadt brengen, hrengen, voor, uitvoer brengen brengen,, zie zie ter daadt ook 257, 257, 17. ook 17. DAAGEL YXHEIT•.Dagelijkfche DagelUkfcbe levenswijze. levenswijze. B B r. DAAGELYXHEIT.

't [poor fpoor myner hier heel buiten 't 339, dat ik hie,. myner dat ik 20 339 , !l0, daagelyxheit ben, ben, is Dit fchreef daagely:l"heit is veel veet. te te waar. !Vaar. Dit fchreef Hoof Brusfelaan aanzijnen zijnenzwager zwagerB Ba aaak. k. Ho oft tuit uit Brusfel DAAGHEMFNT. Dagvaarding,, indaging. N. H. DAAGHEMF NI% Dagvaarding indaging. N. Maar daar om de de 168. 1/5. Maar daar waaren waaren der der rneer meer om 168. 25, wettigheit van van 't daaghement te dooden. dooden. Kiliaan heeft heeft „"daghement daghement , citatio."

van dagvaarding. DAAGHEMF:NTBRIEF. Brief van dagvaarding. DAAGHEMENTBRIEF. Brief N. H 4~8, ~5,, T'huis gekoomen gekoomen deeden deeden zy zyeenen eenen 428 , 25 van zuivering daaghement zuivering lichten. Jichten. claaghementlJrief brief Ytln

DAAGH... DMGH

D

A A. A A.

aos

fes. DAAGHRAADT. N. H. H. 951 951,, 39 39,, met den denfesdaaghraadt van vanflaghtmaand. flaghtmaand. tienden tienden daaghraadt DAAGING. Aanroeping. Dagen, , is voor den Aanroeping. Dagen is voor dag roepen. dag roepen. G ed. 54,, 24 ~4,, e d. 54 Ghy zwoert zwoert met daaging daaging Godts. Godts. DAAL (Ten) dalende. Tac. Tae. Hist. Hist. 382 38z,, II,, (Ten) dalende. de zaaken van van Vitellius Pi/elliustenten daale loopende , (lade zaaken daale loopende, 158, 25 25,, waardoor bantibus waardoor bantibusViteIlii Vitelliirebus) rebus )N. N. H. 158, Philips, zyn'eighen' ei.ghen'hoogheit hoogheitten tendaal daal ~vaanende Philips , zyn' waanende enz. En 28o 280,, l!l, vyand)had hadgeen geenhart hart enz. En 121 (De vyand) meer, om om weeder weeder aan aan tetebyten; byten;vlood vlood. ten daal, , ten daal, nna Middelburgh. Oat fnel,, zoo zoo als als men men van van naa Middelburgh. Dat is, is , fuel eene hoogte afloopt. afloopt. eene hoogte Van daar dus voor voor het het DAAN. (VAN) Van daar heen, been, en en dus ]aarb. u, Latijnfèhe Latijnfche inde of unde. Tac. T a c. Jaar b. 215, 215, 12, en na een een korte korte kus kus van vandaan daanfcheidde. fcheidde. !u8, !!8,, en na 218, 28 nergens anders hunne hunne oorfprong oor[prong van vandaan daanhadden, haddfJ1J, nergens anders 263, 99,, daar hy ~63, hy 't gerucht gerucht van Win daan daan wachtte, wachtte, (unde 65., 88,, zy wist wist (uncle famam famamfperat.) fperat.)H.H.d.d. G. G. 65 haar' woorden woorden als uit uit het hetdiep diepvan vandaan daafltetehalen, halm, dat is van van uit het het diep diepheen. heen. Bij Schrijvers dat is Bij oude Schrijvers yin& men heen. Zie y dec 0 per SPI' 0 cve vindt men van heen. ZieHu Huydecopers Proeve I. D. bl. bi. 172. 172. I. D. DAARAANGEHEELDE. Daar DAARAANGEHEELDE. Daar aan ingelijfde. aan ingelijfde. H. d. , om Il. d. G. G. 172, 17Q.,, 88, gehandhaaft tetewezen wezen itj om gehandhaaft in hun recht recht op op Gulik, htm Gulik, Cleef, Gleef,Bergh Berghenendededaaraandaaraanheerlykyen. geheelde hecrlykyen. geheelde DAARAF. Daarvan. N. H. 682 682,, 25 25,'t DAARAF. Daarvan. N. IT. , 't ge. '\Vng daaraf. En zoo cpcpmenigvuldige menigvuldige plaatfen. plaatfen. wag daaraf. En zoo Zie ook op AF. ook boven boven op AF. Zie DAARENBINNEN. Daarbinnen. Dl\ARENIHNNEN. Daarbinnen. N. H. H. S71 x7I,, daarenbinnen (binnen (binnen zekeren 4°, zekeren tijd tijd namelijk) namelijk) 40 daarC1lbinnen hchandighden zy hchandighden zy den regeerderin een een affchrift affchrift van den regeerderen 't 'lioorighe 1;00righe vertoogh. vertoosh. DAARr DAAR·

2.06 ao6

DAA.-DAG. DAA-DAG.

ver. N. Zoo ver. N. H. H. 189 189,, 44. 44. DAARENTOE. Zoo .(!:aal,de het ooveriChot ooverJènot met met zwygen zwygen verby, verby ~ Philips gaande oopende zich ztch tot tot daar daar en en toe, toe, dat dat zyn zyn ZOOT4 zoon in oopende naa Neerlandt zin moest moesthebben hebben, heimelyk naa Neerlandt , al heimelyk den zin tc vlieden. vlieden. te

Daarover. N. H. H. 299, 299, 1 ,~ zonder zich zich DAARIN. Daarover. daarin t' om wen. ctten. daarin t' ont

DAARTOE. Daarop.N. N. H. H. 137, DAARTOE. Daarop. 137, 48, 48, Yan Jan Broek wederom wedc:rom vraaghde, wie die waaren? waaren? en en,, vraaghde, wie Broek als zy zy daartoe zwegen, zu"cB"en, zeide zeide enz. enz. en DAATLYK, DAATLYK, voor voordadelijk, dadelijk, DAATELYK en daadl\jk, volgens eene eene niet nietongewone ongewoneverwisfeling verwisfelingvan van daadlijk, fcherpe en zachte zachte medeklinkers. medeklinkers.Zie ZieN. N. H. H. 3, 3, 33. fcherpe en 38. 41 leest a c. Jaarb. Jaar b. 302, 19',4. Tac. 3°'2,41 leest men men,, zich 191 , 4. T (fa.cesfere propere.) propere.) dnatlyk deur deur te te maaken. (facesfere daatlyk H DAG, DAGGE. DAGGE. Korte Korte degen, degen,ofofdolk,. dolk. N H deeghen. Kiliaan Kiliaan „"dagghe, dagghe, 560, so, met dag en dceghen. 56o, 50, 9 , met getrokken Jica,, pugio. pugio. Ta c. His H i s t. 324 324,, 9, getrokken Tac. fica (aria° pugione.) dagge (ltricto pugione.) die een DAGDRAEGHER , die een dolk dolk of of korte korte degen degen Cornelier wet draagt. c Jaarb. J a a rb. 226, 226, 41, 4 I , de Corne/ier draagt. Ta Tac "ltm de dagdrncghers. Cornelia de de ficariis). dagdraeghers. (lex Cornelia van de Ja ar b, 2.24 tijd. TTac. a c. Jaarb. DAGH. 224, , 66,, en DAGH voor tijd. (er dato dato die.) die.) N. verfeheen (et als er dagh toe verfclleen N. H. H. er dagh maanden daghs eischten vier maanden 420, daghs,, oln 42o, 4, en tÏJchten orde uit Spanje 'VOlkO(Jmener Spanje te /oaten ftiaten haaien haalen Zoo volkoemener orde voor uitftel ook dagh neemen • voor uitfl:c! neemen. neemen. N. H. N. H. dagh neemen, gemaghtigden dagh 623, dagh genoogenoo7 , des hebben de gemaghtigden 623 , 7, van fprokkelmaand men der. netghewien fproHelmaafiit, zie neeghenfien Van men tot den dreighementen, die 'r 'r dagh ook 372, da{!h aan aan 372, 4, daar dreifhementen, lIaamell rfl:aan tegen tegen daatlyke fchennis; (chennis; en 492,6. owrflaan en492, 6. naamen ov, DAGHBEPALING. termijn. N. DAG HBEPALING. 13epaalde Bepaalde tisid, tiid, termijn. als men naazillke daghbepaaling H. 948,, 3, op z,dke daghbepaalitig,, als naaH. 948 op den terderhandt moghte goedt goedt vinden. vinden. op den kant kant terderhandt moghte mynen. nunen.

DAGI-1DAGH·

DAG-DAK. DAG-DAR.

to?

DAGHMAAKING. Dag Dag flellen l1:ellen,, tijd tijd bepalen bepalen, DAGIBIAAKING. N. H. H. Io4o, 1040,34 34,, zal zalhy hy • ••• mooghenverleenen. mooghen verleenen • • " N. alle brieven brieven van vangenaade, genaade,vergifenisfe vergiffenis/e ,we/#ghing, alle ,spettighing, daghn2aaking..... daghmaaking. • • ••enendiergelyke. diergelyke. Op den den kant kant Iltterminatie. atterminatie. DAGHVAAR TE.Eigenlijk Eigenlijk een gang gang tot een' een' gegeDAGHVAARTE. ffelden dag,, vervolgens vervolgenseerie eene vergadering vergadering,, waar waar men men fielden dag een" bepaalden bepaalden dag dag te te zamenkomt. zamenkomt. TTa tegen een' tegen a c.c. J a a r b. 35, 47, 47, daghvaarten daghvaarten (comitia) (comitia) der Bur}jurjaar b. 35, ook N. H. 72. 72,, 8. 8. ghermetsterkeure. Zie ook ghermeesterkeure.

N. dagvaart befcbrijven. befchrijven. N. DAGHVAARDEN. Ter dagvaart het•.... H. 1204 1204,, 34 34,, dat dat wy 'IJIy, %den whn het •••toekomt toekomtdede H. -staaten te dag/waarden enz. enz. ...Staaten te daghvaarden DAGHVAAR TPLAATZE. Pints Plaats,, waar waar eene eene DAGHVAARTPLAATZE. dagvaart gehouden wordt.Ta T c. a c.JJaar 231, dagvaart gehouden wordt. a a r b.b. 23 H, 1 , 44, de daghvaartplaatze. daghvaartplaatze. (in comitio.) comitio.) op de

DAGMAAREN. Dagfcbriften. c. ja DAGMAAREN. Daglèhriften. T Taa c. J aaarr b. 8, de dagmaaren dagmaarer.des desRoomiChen Roomfchenyolks. volks.(diurna (diurna populi Romani.) ropuli Romani.) ~98, 9.98,

DAKSCHAAR.

d. 49 G eed. 49,, IS.

heb ik de heb de Grieken Griekenkonnen konnenleeren leeren , Go(Intete roepen roepen om om een een dakfèhaar dakfchaar.met methaar haar De Godn zweeren; zweeren; de kindren Te leiden oln om tien den tuin, tuin, de kindren door door het hel /pel, fpel , Te leiden De mannen mannen door den den eedt. eedt.

voor , ving ving en en ging, girg, fchijnt Even vink en gink, voor, fchlint Even als vink gezegd te te zijn zijn voor voor dag/ellaar, h"etdagfcbaar,1;ethier dakfchaar gezegd bier dakfehaar thans nog nog op aeen op cie de Korenbeurs Korenbeurs te te Amfterdam Amllerdam in geen thans of zoo veel dagloon, of ~wang voor dagloon, veel als als men men zich. zich zwang is is voor op eenen kan;; gelijk gelijk jaarfchaar op eenen dag dag befcharen befcharen kan jaarfchaar de vrucht vrucht of of opbrengst opbrengstvan vaneen eenjaar jaaris.is, Zie de Zie benebenemet zweeren zweeren de de Gan Goón den Dus is is met den op op dit dit woord. woord. Dus zooveel als .,.oepen ome'en eendakfchaar dakfehaar, als,, om om cen een T-oepen , zQoveel dagloon dagloon valfchelijk valfchelijk zweren.

1.I. ;DEEL. DEEL,

Dd D d

DAMDAM.

DAM --- DAN. DAM-DAN.

ao8 ~o8

DAMLOOPER.. Een DAMLOOPER. lang naauw naallW fellip. fchip. N. Een lang N. H. H. achterlatende eenen 3o8 , ~)8, s8 , achterlatende 3°8, tenen damlooper damlooper,, danr daar ~t't

quam. K vuur in quam. Kiliaan '!luur i I i a a n „ damlooper, "damloopcr, pristis, pristis, .„navigium oblongun2 et tUgIJStl/rll." (27,..'gnstuo2.". Zie "navigium oblongum et ook \V; nZie ook fc hhoten's fc () t e n's Zee man,die dkhet herverklaart verklaan voor.„een voor "een Zeeman, klein binnelands klein binnelands,, of ofnog nogeigenciliiker cigenctliiker Nooi-d Noold liol.. lands vaartuig, dat lands dat bequaam bequaam isis om omoover nover Dijken Dijken en en Dan/men en Dammen Oovertoomen oovergehaald oovergehaald te wordcn.» en 0oVertoomen te worden." •

DAMPGOLF. Een DAl\lPGOLF. Een golf damp. golf van van damp. 39 , Dampgolf van van drank. 39, drank.

B r. 367, 36.7.,

DANKELYK. Dankbaar. DANKELYK. Dankbaar. N. 146,, '2. N. H. 146 a, dewyl dewy/ zy ((de de Luterfèhen) ...•zich zich uilig danklyk ontLvterfchen).... eenig elanklyk anthaal • •• IMdden hadden toefe/eit. toegeleit. 41 haal, en werde 41;I ,, 11. I I tn werdt danklyk Oll on eerbiedelJ'k eerbietielyk bejeeghent. zeer dankfyk Du~ nu,-; ook befee,ghent.

bijRIt Visrcher, Visfcber,Sinnepoppen,(1-669) bij Sinnepoppen,(If69) bl. bI. 28, werelt ... is is nu ende de werdt .••• nu !WC!l giften en noch alfljo, alfoo, dat dat g/ften noyt danckelyker ontfangen gaven omfaT/p,enzyn zynals als 1JU. gayer] noyt nu. Gelijk medeinindedeBra Brabbeling, 71. mede b bel i n g, bI. 7I. DANKER. Die DANKElt. Die dank dank zegt of of bewijst. bewijst. Ge G e d. 119, 119,

42 , niet onbekent U o71bc!..ent. hoe d'ooverdwaalfche d'{jo~'erdwfJafrche knecht knecht U is ?liet ten hoot Ixion, lxi on , toen hy mondt mondt teil llOO! had had,, daar daar Ily '"i1iÀ cr lUoest zyn zyn voor zulk zulk een' gunst gUTlSt,, beliondi be/londt eli.:;. itioest ;LT Gifte , ten ten bewijze bewijze van van DankDal~k­ DANKGAAF. Gifte, baarheid,. N. LI. , io, dat baarlleid, N. LI. 73o 73°,1°, dat zy zy van de de Neder. Nedernooit yets land/cM vorste/2 vorsten nooit yets geeyscht, geë)scht, nocht ?lOch! dank. da1lk. 'land/die gaaf gaaf ontfangen on/langen hadden. hadden.

Hetgeen DANI';:'SCIlUL T. Hetgeen men men., ten ten bewijze bewiize DANKSCHULT, van a c. Ja ar van dan dan:" , verrchuldigd verrchuldigd is.is. TTae. Jaarn. 2q8 ::10, heeft heeft de danklehult dank/chu/t betaalt (grates exfolv‘it.) eXfiJ!v'ït.) DANKAVILLIGHEIDT. DANKWILLIGHEIDT. Gewilligheid Gewilligheid tot dank. dank. e d. 71, betooning. betooning. G Ged. 7 I , 47, 47, dat hy hy alhier alhier ter plekk' plekk' een' kerke kerke bouwe, bouwe, Waar JPaar by b~} d'aankoriiend' rraanl,:o'J:c7Id' eeaw eeuw tny my in gedachten houwe, houwt, En En run' myJ/ danh-willigheidt. dankwil/igheidt. DAr.. DAP.

DAP-DEE. DAP.--DEE.

209

DAPPER. Zeer. N. DAPPER. Zeer. N. II. H.973 973,, !1!1,, ik voelde ",ocMe voore dapper dapper verplicht. Tac. my te 'voore Ta c. Jaar Ja arb.b. 292, Z92, 10, dapper flerk. Jlerk. (praevalidus). (praevalidus). Zoo Zoo ook ook io, dapper DAPPERDEFTIG. Uittlekend Uit!l:el\end door doordeftigheid. deftigheid. DAPPERDEFTIG.

N. H. H. '388:; 44,, deeze deeze dapperdeftige dapperdeftige regeerder. regeerder. 388 , 44

G e d. DAPPER LIjKE N. Bijwoord Bijwoord van van Dapper. Ged. DAPPERLIJKEN. !2.8. 10, 28 , xo,

Ziet dapperlyken dapperlyken toe. toe. Ziet DAPPERHEID. Grootheid,, uitmuntendheid. uitmuntendheid. N. N. DAPPER.HEID. Grootheid H. 66,, 2.5. 2S. Dapperheid Dapperheid zyns 1'..yns verntifts. vernufts. DAR. Durft. Durft.Tegenwoordige Tegenwoordige tijd tijd van vandarren darren, DAR. , durven. Ge d.. 22 u,, 7, G e d. 7, Zoo lang lang 'er 'er een een zal zal zijn, zijn,die diemy mydar dartegenflaan. tegenflaan .. Zoo alien en Van allen, zal ikikniet nietwei4,reren ~veiKcrm tc; flaan. en zal te Jlaan. DARDE ,voor voorderde. dude. H. H. d. DARDE, d. G. G. 150, 150 , 36. DARREN. Durven. Menigvuldige Menigvuldige malen malen komt komt DARREN. Durven. dit. woord bijbijHHo 00of tft voor. Onder anderen anderen TTa c. dit _woord voor. Onder a c. zynde d'd'Ooverfle Jjaar a a rb. b. 168, 168, 40, 4°, zynde Ooverfle Demonaetes, Demonaetes .. die flrydt hadt hadt (Jarrell darren waaghen wnaghen (qui prrelium auflis aufus die firyilt (qui proelium fucrat), de vtucht vluchtgedreeven. gedreeven. fuerat), in de DARTIGH voordertig. dertig,.N. N. H. DAR TIGH, ,voor H. 99 [7, T 7 , 2.5, 25 , clertigh, 9917 1 7,, 45,, nmar dertigh, maar DAT. N. een ddat at op DAT. N. H, H. 46 46,, 7, een op het het doen doen en en zeggen/2ebbc,n, hebben, voor, op l{laten der Heeren lJeeren totezeggen laaten der voor, iets op ez bet bedrijf der Heeren Hcercn enz. het bedrijf DEEGELYK. Braaf, deugdzaam.Ram Rampp z. DEEGELYK. Braaf, eerlijk, eerlijk, deugdzaam. 43 , om on; der 1III, 43, der eere eere van vanonzen onzenz(16 z6ódeegelyk deegelyk een' een' Tac Jaarb. lan'dsman. Tac: deeghelyk van Jaar~. 3or 301 .,, 5, 5, deeghel.'Yk van landsman. (probaeJuventutls). juventutis). ZIe Zie ook ook 85, 85 , 36. 36. De De jeughd. (probae deeg: lyker T a c. Hist. vergelijkende Tac. 3 I l ,, vergelijkende trap deegdyker; H. is t. 3II 1I ,, geen' andere keurbenden k~urb.enden hebben hebben zich zichdeegelyketdeegelyker Zie ook ook B Br.r.I34, 134 ,3.3. En gchadt. En in in den den over. overgehadt. Zie deeghelykflen. N. trap~. H. 654 654,, 44,, treffenlen treffen ]en trap ,. deeghclyk(len. N. H. Yerwyderdéngrootly:x,. grootlyx , van van hem, hen2, de gemoeden '1erwydfJrden {remoedender der de gemeente. gemeente. poorteren ell der derdeeghelykgen decghelyk(len onder onderde poorteren ,, en Kil i a a 11,dev.heliek "degheliek , ,;ximius, Kiliaan eximius praestans." Zie -degelyk. W e.i.l ft n d op op degelyk. Weiland D d 2.2, Dd DEE ,

210

D E E. DE

Bijwoord van deege!y!e. DEEGELYKEN. Bijwoord deegelyk. Tac. Ta c. H 326,, 28 28,, Maar f/inius heeft, VoorNaar Vinius heeft, in zynzyn Voor. 11i ss t. 326 burgern2eesterfchap,'t't Narbonenfer NarbonenferGallië Galla deftigh burgermeesterfchop, en deegelyken deege/yken (integre) geregeerd.

DEEGHELYKHEIT, DEEGHLYKHEIT, DEEGHLYKHEIT, DEE. GELYKHEIT. Braafheid Braafheid, eerlijkheid, deugdzaam. , eerlijkheid , deugdzaam. held. N. N. II. heid H. 866 866,, 55,, PompolJne IJcllievre, Pompoune"Ion van licllievre, perfoonaadjezeer zeervernoamt vernaamtom zyne deeghelykheit. per[oonoodje zyne deeghelykheit. Tac. jaar b. 120, 12,0, 15, Tac. Jaarb. 15, Tiberius ••••hebbende hebbende de de Tiberius.... deegely.kheit van Seieznus deegelykheit Seiflnus gelooft gelooft (Jaudata pietate (laudata pietate Seiani). Zie a c. Seiani). Zie ook ook TTa c. HHii ss t. 499 499,, 4343. DEELELOOS. Niet DEELELOOS. Nietdeelende deeJende,, zonder zondt>r deel deel te 13 , hebbende H. H. 944, hebbendezich zich gerust, gerust, 944 5 13, en de werelt, onfehtildi8h en, voor 1'001' Godt Godt en de werelt. onichuldigh te vinden, als deeleloos aan de de oorzaak als dee/e/oos aan oorzaak der uiterfle, ui/cr/hl ellende.

IL:bben. N. N. h~bben.

in of aan voor medeDEELING DOEN, in aan iets iets,, voor, medeDEELING DOEN, deelingdoen, doen mededeelen. N. H. 82 dceJing mededeelen. N. 82,, 51 SI., Als Als b,tde de gezanten gezanten nu nu tetehoove hoow waaren, waaren,beleedigh. beleedighbside de de Koning daaghelyxom, hun, de; zich de Koning doaghelyx, hun, rhunner t'hllnner g2lieven gehoor ook elken n2aale gdieven ,gehoortetegeeven geeven:beval :btval ookhun hunt' t'e/ken maale door de tI~eling deen in 't geene, door de Landtvooghdes La12dtvaoghrles cl,,eling te te doen verd oovergefchreeven. I-1 .d.d. G. G. 73 1J'erd oovergefchreeven. H. 73,, 28 28,, Jaa Yaa lcheen hy van omp,:ekeert, {cheen van die die tydt ty'rltafaf om,l{ekeert, elide ende heel te herder/ met met de de bondtgendten. bondtgendten, hun hun doende deeling in heu1.cn doende deeling in cie gewightighfte gewightighfle zyner zaaken. tie zaakefl. B r. '232, 4o 40,, des-r. 232, ded. Iinge doen doen aan (lim 't geene geene dat daar omgaat. omgooI. linge

nu

DE ELSCHER. WYZE. deelen , ieder afzonDEELSCHER deelen, afzonH. 888 Zy vange dt'rliik. N. H. 8ll8,, 88,, Zy vange ook ook met met de de derlijk. N, met de Holiandt/che Staat en , oft met de Zeeuwfche, Zeeuwiche, oft. Hollandtfche Staaten, oft met eenighe eenighc fieeden, deel/cner wyze 'lVyze geenen geenenhandel handel fleeden, deelfcher tnet aan. a c. L e e v. DEELUW. Loodkleurig. Loodkleurig. T ac. Lee v. v. v. A Agr. g r. S12. 49,, d'oceaan d' oceaan teelt teelt ook ook peerlen, peer/en. maar maar vaal. voal. 512 , 49 ac liventia). achtige en en deelawe dee/uwe (fubfusca (fubfusca ac liventia). Dus Dusook ook achtige in J. J. Cats Cat 5El H 11 wel y Ic (folio drukdruk 1726) 17~6) bl. bI. 423, in ./lIs

D E E. D

211

Als yemant yemantheeft heeftgepluckt gepluckt, 'I1'et tlaedt genoten Als , enenfret er er d'aedt genoten De blocm NOë?n van uwe jeugt, jcugt,met metlusten lustenovergoten. overgoten. De van uwe 'T is rede rede dat dat hy hydraegt draegt, ,enenfonder [ondermorren morren lyó: lydt Irat dor dor en en delluw delluw wort wortontrent ontren!den denwinter-tyt. winter- tyt. /Fat G. A. Bredero, Stommen Ridder: Bredero, Stommen G. A. He/a es ! het [ehoofl kouraal kOf/raat Belaes! het fchoon Wert de/uw,en't en 'tverlept, verlept, haer wang hen werden vael. Wert deluw, haer wanghenwerden vael.

II. 34:~. Poezij Il. Vondel Poezij 243. AneM{es, krank krank., en levens zat zat Anchifes, en levens .En dootsch, dootsch, en En en deluw. deluw. iliaan decolor , plumbeus , Kil i a a n „deluwe, " del uwe , eluwe elllwe,, decolor, plumheus, ,,[ubpallidus." Van hier 17 fubpallidus." DEELUWBLEEK. DEELITWBLEEK. Ged. I!!, 12, go, 30, En leggen leggen bloozend' bloozend'roodt roodtop op wangen dee!uwhleek. wangen deeluwbleek.

J. J. Cats,

Trouwringh, 132 Trouwringh, 132(druk (druk van 1726 fol.) 1726fol.) haer roos wangen roos gelycke wangen van de de dootbevangen, Zyn van vaneen eendelluw delluwbleyck bleyckalsals van doot bevangen.

Selfftryt, 194, doch den Selfftryt, 194, in den dcch in hoe 'veel gebloosde gebloosde wangen wangen hoe veel Try voor 11) voor ons ons oogen oogen lien fien met metdeliu dellu· wit bevangen. bevangen. -

P1I a n ttijij n Vin DEEL \vYN,, volgens P des valldes, vallées, Pin des DEELWYN voor daelwyn Tinton , dus voor eonvallium. daeJwyn., dalwijn dal wijn , vinum convallium komt bij bijHooft Hooft voor gelijk d",l voor N. H. del voor dal; komt N. H. 35°, In een een van van deze deze (holen) flak men men hen; hem 24 , In sio , 24, Riik) ; en fielde (jacob Simomzoon de Rijk); flelde eens eens voor voor dacob Simonszoon toefpyz en en drank hy hy al ezyner t'zy"er kenre, kef/re. van vanvat u'at toe[pyz drank sedient wilde koos kalfsvleesch {',ulient wilde weezen. weezen. flyHy koos kaljsvleesehenen fiat deze iets lekkers fiaat vermeld bij deehvyn. deze wijn wijn vermeld cleelwyn. Als iets Brabbeling (1669), R. (r669) , bl bI 832 88, R. Visscher, BrabbeliIig

Niet delicatedeel. deel.wyn 'Wynmach, machdoor doorhaer naerkeel. keel. 1Viet dan delicate

D cl 3

,D E

211

DEE.--.DEL DEE-DEI.

Ellende. N. N. H. DEERLIJKHEIT. Ellende. H. ]6$, g~,, 16$ 32 elke dagh had zyn deerlykheit. deerly khe/t. Ki a a n„dere"dereK li aan Blijkbaar is dit lickheyd, miferia." Blijkbaar afgeleid clit woord afgeleid „ dere , deyre noeumentum." Het bijv. naam. van "dere, deyré,, nocumentum." naarn, woord deerlijk deerltjk is nog nog in gebruik.

DEFT. Deftig, Statig. Ged. Deftig Statig. , 31 Ced. aoo ~oo, 31,, Geeft eens eens den naam flaam 'Van defteen een ding dingzoo zoo Ws. wis .. van deft pe/tutlfigh. peltuurigh. Vergelijk Vergel~ik Me ye r s Woordenfchat, vVo 0 rd en re h at, Meyers Deft verklaard verklaard wordt door achthaar. Delt achtbaar.

alwaar

DEFTllAARHEIDT. Deftigheid,, ftatigheid. fiatigbeid. H. DEPTBAARHEIDT. Deftigheid 181 , 41 d. G. de nydt d. G. 181, 41, ontging hy (( de Koning) nydl Koning ) de opgeblazenheidt, behdudener acht. ende opgeblazenheidt, behóudener deftende achtdeft. ende flaat. v. den baarheidt den hagbIlen M6ghflen flaat. baarheidt van

deftiglyk zegDEFTELYK, waarvoor wij thans deftiglyk DEFTELYK , waarvoor I-1.769, 769 26. , 2.6.1143, '143 49. 49. .145, gen. N. gen. N. H. II45, 44. 44. i s t. t. 326 28 , DEFTIG. Gefireng. T Taa c. H is 326,, 28, DEFTIG. Geflreng. in zyn Voorburgermeesterfehap, Maar Vinius f/iliius heeft, heeft, il1 VooJ'burgermeesterfchap, Naar 't Narboiicnfer Narboliwfcr Gallie Gal/ie deftig ([evere) deegelyken (fevere) en detgelyken geregeerd. DEInN8 DEYRNE. In van cle beteekenis van en DEYRNE. in de DEIRNE en dienstmaagd komt dit worJnl. bij dit woord. bijHooft Hooft voor in a ni p z.35, alsrnede , R 351 ,— de H. 265', Rampz. .265, 16; alsI1H;de, de N. N. H. dochter. N. H. Voor eene jonge jonge dochter. H. 608, 39,, Ver• Ver6o8 , 39 Voor cene Weiland gelijk i1 i a a n en \V e i 1 a n d op op Deerne. aelijkKKiliaan

DEYZEN,, gelijk gelijk het op DEIZEN en DEYZEN zéer vele vele op zeer plaatlcn gevonden worcit wordt,, voor voor deinzen. Lee v. plaatfen gevondcn L e e v. v. v. deizen,gelyk gelyk Ag r. 514, 514, 9, Zy zouden deizen, de ve, 'VerAgr. ( recesfuros, ut divus goode Yulius Julius gedeisd gedeisd was. (reees[uros, goode 818 , 43, 43. De N. IL Julius reccsfisC:t) H. g18, Heer van De Heer recesfisf,t ) N. was , Montigny,, berennencle berC!inende terflonclt dezelve fladt, fladt, waf, iliontigny terflondt dezelve Kaamerik , bedwongen door van ]{aameriJ~, bezettelingen 'Van door de bezettelingen geweest te dey[en." deyzen. !{,iliaan "Deynfcn, „ Deynfen, deyfen." le deyzen. geweest

DEI. DEI-

DEI-DEL. DEI-DEL.

at3

YLEN DElLEN en en DI' DFYLEN ~ voor voor deelen. dee1en. N. H. H. DEILEN u33, , a!l,, Nisjchtert Misjchten dat datdedeInfleller In/fellerdedeeereer •• ". 12.33 met yemandt yemtu,dtanders, onders . .•• nut fIItt goedt goedt von,* vondt te te dd. de;. met len. , 6 ,6, tleyldc voorts 876, dtyld~ voons 't't heyr heyr aan oon tween. tween. Jen. 876 Kiliaan deylen deilen." Kil i a a n„ "deylen? deilen." DEjLINGI~. Deeling Deeling, verdeeling. verdeeling. T Tac, DEiLINGE. a c, j.Jaarb. a a r b. bouwlanden 63 2 ..,, 111 die du; detlinge dellinge zyn Z111de de bouwlandenenen 63 fleden • • • •• 0011 R.hej'cuporis toegevallen. toegevollen. fieden..... awl Rhefcuporis

c. Hi Tegel. T Taa c. H i sst. t. 402, 4°1, 41 41,, DEKKELING Tegel. Die Ilommelen, [tomme/en. met met balken, balken,dekkelingen dekkt;/inget~ <.. tegulis) Die toortjen,, de verweerders w;rweerders af. of. en tourtjen

B r. Couvert. B DEKKE.R. Voor het het Onduitfche Onduitfche Couvert. DEKKER. 174, 16,, den den dekker dekker van Win deezen deczenflingerd' flingerd'ikikgisgis174., 16 Ier avontit avrmdt af. ier

DEL. Rene vallei vallei,, een een dal dal. eene eene laagte. laagte. H. H. d. DEL. Eene m6uw G. 133,, 17 17. dat hy l1y lateen [ehunmiddelen middeleninindede 1llÓtt~'1 G. 133 dbein tot tot del, en te hebben, hebben, om en vliet Mt tde veldt '!'Cldt OM alle duin Ie maken. te maken.

d. Ge Y3,io 10, G e d.

over del, over Over over veld, veld, over o"/er via% vlak. Over duin, over Het is nog voor eene Het nog gebruikelijk gebruikelijk voor eene laagte laagte in de de duiduinen. neder.,. aarts gaan, DELLEN. Afloopen Afloopen, nedemaarts gaan, dalen. dalen. de rest b. a8 Tac, Jaa r b. !lS. 41 41,, de rest was was leem/gh, leen2igh, Tac, jaar zwaar flyk, oft ol/gewis, van een Jeletfaehtig een zwaar flyk, oft ohgewis , icletfachtig van random bos/chw bosfchen allenskens becken:: rondom oovcrmitî de betken vovernii“ de Kilia del en. 1/Paw. i a an a n „"deJ,en. etus. i. dellet/de 1. delleode (a~~clivcs). Kil Het bijwoord del, in in de dalen, b~iwoord del, de bebechscendere." Het dalen descendere." teekenis van van nederwaarts nederwaarts. naar naar beneden beneden,, vinden vinden teekenis Groot Liedtboek, Liedtboek, 06224 wij (1622.) bij Dredero Breciero Groot wij bij del, geboren Daer zinck ick iek del, geboren is is myn myn tydt. tytlt. Daer zinck delling. Vergelijk op delling. VerzelijkWeiland Weiland op

Dd4

DEL. DEL·

214

DEL-DER. DEL.--DER.

DELLING. Eene N. H. DELLING. Eene laagte. laagte. N. H. 8, 8 , 15, is , he be... ell I' t' zaamenloopende lemmert 'Vtmengten engten en zaamen/oopende dellindellinlemmert van 478, 17, de gen. Ta toorens ••••• flee. de toorens • .... flee. c, H iss t.t. 478, T a c. gm tot tzestigh tzestigh voeten; 'Voeten; ininde de dellingen (inter get; tot dellingen devexa) tot hondertentwintigh• hondertentwintigh. 2, dat branden, 1-1. 5, 5, !2, DELVEN. N. H. branden,bloedtbloedtflerten, drenken, ophou• {?C'rten, drenken, delven, delven,hangen hangenzonder zOnder ophouwaar het den, was was ysfelyk, ysfelyk, waar het i bepaaldelijk gebezigd wordt van '1 levendig begraven begraven van van menfchen.

DEMMEN. Dammen,, een' H. DEMMEN, Dammen een' dam dammaken. maken. N. N. H. die de 591,12, de graft, graft,ten ten deel, demden. demden. 688, 591 , 12, die van d'd'andre de de burghery toegei. 51, van andre zyde zJdekomt komt burghery loegt:Paapen, Monniken, Monniken,enende de wy'!l&n tooghen , met met Paapen, tooghen, %/pen der bezettelingen, bezettelingen , 'Vooraan; en begint graften vooraani en begint de graften te demtnen. demmen. DEMPEN. Verwant met dompen, dompen, uitblusfchen, Verwant met uitblusfchen , c. Jaar beteekenisvoor. voor. T komt ook in die die beteekenis Taa c. J aa r b. ook in ~86, dempen zyn' zyn' uitverkoore uitwrkoorejeugt jeugt (oppri286, 77,, te dernpen n87 , 35, l11ere juventutem). !lS7, 35,geden2pt gedempt delectam juventutem). mere delectam had (exfHnxisfet). midde Rampp z. 88,, 16, in 't't midde (exilinxisfet). Ram 2]11S bloeyens .••• de &Wit dó6dthem. hem. Kil iaan Kiliaan a... dempte de zyns bloeyens "„dempen. dempen. Proterere, Proterere ,obterere, obterere,conterere, conterereconcul, concul. care, opprimere; nihilum ilJ niMlurn redigere, extinguen, care opprimere; redigere, extinguerel Afocare."" {ltjlocare.

cen' dam maakt. waarmede men DEMR VS. Rijs, Rijs, waarmede men een' DEMRYS. met alle valt dan, met alle vlyt, N. H. I-I. 571, vlyt, aan 571 , 12,, men valt en 'Voortmennen wortmennen van 't hoog hen en 'Van dwarswerk dwarswerkdoor doorde de hooghen graft de Veldtheer Veldtheeren enParma, Parma ,• den graft :.. treedende treedende zelf de " den voor , met aanlangen aanlangen van 'Vandemrys. demrys. tnan voor, gemeenen man ergens heen, voor , den DENKEN ergens heen, voor, wiI naar naar den wil daar heen heen wiIIen. willen, zoo als eene plaats hebben hebben,, daar als men men eene plaats 1-1, 2°5, 205, 6,, alzoo alzoo hy zelf nog zegt. N. H, zelfmet fl)et den eerfte dacht. eerfle derwaarts dacht. DER, menigvuldige plaatfen , b. v" b. v. DER , voor er, op menigvuldige N. H. 749, men der niter meer dan eenen eenen oft oft 749 , 20, dat men aannaame. 790 34. 8422 4 3. tWee aannaame. twee 79°, 34. 84 12 , 43.

DER,

DER- DEU. DER-DEU.

2,15

DE R,, in in den dentweeden tweeden naamval, naamval, ten ten gevolge gevolge der der DER. voorzetsels , die voorzetsels, die oudtijds oudtijds meestal meestal dezen dezen naamval naamval fpreekw~jze bij tijels,met tUds, me& regeerden; van van waar waar nog onze fpreekwijze monds, en der tijd, tijd,binnen binnen 's monds, vele andere. 03., en vele andere.N. N. H. Jio3 binnen der vesten. , 2.2., 2,2 , by 7, binnen <:1.7, vesten.82.8 82.8, handt. 902, by der handt. 902, in der , uit ~2., der handt. handt. 853, 853,77, uitder derIladt. Ilade. 22, in DERDELINGEN. Soldaten Soldaten behoorende behoorende tot de tot de derde keurbende. keurbende.Tac. T a c.Jaarb. Jaar b. 2.2.3, r123 , 10, o , zoo derde heeft Corbulo Corbulo d'eerfie d'eerjie dederegementen regementender der bondtgebondigenooten, en en hulptroepen hulptroependerder Kooflingen hoornen Kooningen tottot hoot-nen gefieldt, in 't midde midde de zeste keurbende; keurbende; daar daar hyhy gefieldt , in de zeste onder vermenght hadt hade drie drieduizent duizentvan van deronder vermenght de de derdelingen. (Tertiani.)

In zulker DERVOEGHE. In wlker voege voege,, zoodanig, zoodanig. jaarb. 121,34, 121 , 34, 't welk Tac. welk hem hem dervoeghe dervoegheververT a c. Jaarb. floegh, Jloegh, dat dat hy hy riep riep enz. DES. Daarvan. T ac.c.J Jaarb. igo, 11, zonder DES. Daarvan. Ta a a r b. 19°, zonder proef tetedoen. doen. Voor, des des proef Voor , waarvan. waarvan.N. N. H. H. 99,, IS, 15 , de groote Vrankryk volvol de groote menighte menighte van van adel, adel,desdes Vrankryk zoo veel, Voor, zoo veel, zoo zoo vcrre. verre. N. N. H. H. 677, 677, 5, is. Voor, "welk • ••• wy waardigh vinden, om, ' t welk . waardigh vinden, op 't' tbeknoptfle beknopt , , 0772, op des zonder van den des zonder onvolkoomenheit ollvolkoomcnheit van den zin zingefchiegeIchicden kan,, alhier alhicringevoeght ingevoeghtteteworden. 'worden. den kan DESGELYKE Dergelijke., c. Jaar DESGELYKE Dergelijke. T Taa c. J a a r13. b. 174 174, decze en 36, Cl1 desgelyke desgelykereedenen. recdcnen. 36 , decze Gelden , goed DEUGI-IEN. goed zijn. zijn. N. H. H. 839,47. DEUGHEN. Gelden, 839 , 47. de tioodi de noodt zal zal zich zichdoen doendeughen. deughen. H. d. G. G. 86 86,, H. d. déugende a 10, dèugende zó veel als alseen eenvoortreflyke voorti'eflykefladt. fladt. 10 een bouwfladt Ta 1I i st. 354,, 44, bouwfladtdeughende deughende s t. 354 T ac.c. II 44 9 een van kracht krachtende endemiddelen middelen (colonia virium et opum opum (colonia virium valida). N. N. H. H. 953, 953, 4o, 4°, dat het het er el'niet nietdeughen deughen valida). En zoo zouw. zoo elders. elders. twill,. En Voor dapperheid. dapperheid. Ioo7 5, ,, DEITGIID. Voor DEUGHD. N.N.H.II.10°7, Zyn 'geleiders • •••. reekemnde zich tot hoon, dat hen hen reekenende zich .Zyn'geleiders hoon , dat hun OpperJle flreefde,,draaven drnaven, eendraghtig Opperfle voorby voorby fireefde , eendraghtig in 11'il om het te wreeken wreeketl,, met metbewys be,vyshunner hun11erdeughd. deug hd. om het En zoo ook ook op andere plaatfen. plaat fen. Voor Voor echtheid, echtheid, En zoo op andere DEBI,. J. DEEI.. E ee dcugf.. deug6.

216

D E U.

N. deugdzaamheid. N. H. H. 46/ 46?,, 22, !l2, noopende noopende de de deugdzaamheid. tieughrJ hunner hunner lastbrieven. lastbrieven. Voor waarde waarde,. waardij. waardU. derighd van tun H. 318 318,, 31 31,, penningen permingen van tlW en twilaigh tWI'ltigh N. H. flllivers,, die die booven boo'Ycn de tie helfte he/ftedier dier deughde nie& fluivers deughde niet badden. hadden. DOEN, Wel Wel doen, doen, goed doen. doen. N. H. DEUGHD DOEN. omom den kinderen 932,, 5o 5°,, Zyne Zyflc Majelleit l',.!aje(leithad lUidmadel mtddel den kinderen 932 .. der ge. tieughd tetedoen. rfoen. 1142, 114z, JO, JO. 't welk welk •.•• gedeughd meine vryheit deed, vryhcitkenlyke kenlykedeughd deughd deed. Ged. Ge d. 246, 246, Is, JS, , Heer , heb Heer, hebdeughd dellghdgedaan. gedaan. Naa dat ikik, zoo op opmeer meerplaatfen. plaatfen. En zoo DEUGHDELOOS. Onecht Onecht,, ondeugdzaam ondellgdzaam,, nie. DEUGHDELOOS. e, oft tig. tig. N. N. H. H. 567 567,, so 50., alle heffing heffing,, ontfaid ontf(Jllk, of' uitgrft voor deughdeloos uitg;/t .... • ••• 'Voor deughdeloosverklaarde. verklaarde.

G e d. 21, 27, A6, ~6 s DEUGHDIG. Deugdzaam. Ge IJ! aar bumf hUfltl'nazaaten fJazaaten Naar Hebbende verlaaten ver/aaten Ilebbende wegen. Deughdige wegen. a c. Ja ar b. DEUN. Tae. Jaarb. DEUN. T

T12 q!l,

vem fayn ~'l1n , 37, 37~ ,~/;yn

vriel1djch<,p (fpecies arctae arctae amicitiae) amlCltlae) waar waar vriendlch.qp dus del/TIc als naau naauwe. Ook in in den (kn hetzelfde is als we. Ool: deunc hetzelfllc ver,4e1W:endeti trap wordtdit dit woord verreliikendcn trap wordt woord gebezigd geheziglt in Jletzelfdé 4tl, 8H. die deuner deunerdoeriinet docfllllet libui!/$ werk , 48, lietzelfile werk. cum Tiberio Tiberio ufus ufus erat erat .. 93 propiot. cum had! 93,, 28, hadt ( çui propiot' Ma(IT . devoorneemlyklie 1'oorneemlykfle invoerder invoerdervan van dettndel' Naar de deuntler ; waar radfiricti moris) is Pespalianus '''yu f/espajianus gewetst gt'welSt; wyze (ad(lricti voor bekrompener. taan 1,eeft dt:Ut,der bekrompener. Ki K i1lIaan leeft that voor deutder (laat homo avarus." elders kolpt "d avarus." En ook elders kOJl:t het het „d yn, homo bekrompen , zuinio-. 111 voor in in den den zin zin van bekrompen, m ('st est voor V.:rgdijk 0 deunheid. Vergelijk deunheiJ. dtl1!JC deune

DEUNEN. Eigenlijk 716, 471 DEU~EN. EigenlUk zingen. zingen~ H. N. 716, 47, de wacht , dennen , etie,~ tcrwJ'1 wacht met metdrinken drenken, deflfll1l. zich de :envy/ ZIch Van hier hier de dan/en vergat. Van de gek gek &ken. (leken. fchertfen. fchcnlèn. danfen vergat. (leant er anders denkt , del/nt die anders N. H. 154,25, denkt, er !I/tt:, 25, dIe li• t54, zyte iloogheit. men quart; dat men 753, quam dolmen "~unen met mti& z'Jn' liooghtit. 753, 6, dal

Zoo

.D E U. DE

2/7

Vondel Gijsbr. ook bij bij Vondel Gljsbr. v. Aemftel, Aemrtel,ade Ade Zoo ook Bee ddr. r. B 'k Geloof gy deunt met my. my. D.'t D. 'tis erretiJt is errenst enengeenfpel. geen fpel. Geloof gy ludere, Kiliaan „ deunen , donen ," en „ donen K i I i a a n "deunen, donen ," en "dollen,, ludere. jocar;." Vergel. Vergel. W' e i 1a n d op op deun. Weiland jocari." Bekrompenheid,, zuinigheid. zuinigheid. Zoo DEUNHEIT. Bekrompenheid 5t, deunheit vindt men men bij bij T Ta 16,, 51, deunheit der der vindt a c. J J a aa rob. r4o. 16 deunheit Soldye. (angustiaeslipendii). stipendii). 51 51,, 39 39,, deunheit .soldye. (angustiae 20 , 5 , !l.O, myner (tenu~s res H. 5, myner dingen (tenues res meae). meae). N. H. anderszins, nocht de Nederlandfche, Nederlandfche. zich zich doch anderszins, nocht op op Spaanfche deunltaliaanfche raadigheit, nocht op deunItaliaanfche raadigheit , nocht verflaande enz. Ge heit verilaande G e d. 55, I l , wiltgeen geenvorst vorstzyn zynruimt',naar ruim#', 'laar mans deun .. En wilt all'air mans deun. beid, heidt melen. meten.

DEUR WEÊRDEUR. Door Door en en door door,, geheel geheel en WEÉRDEUR. DEUR. en wisfelvalligheit der en al. en al. N. N.H.H.2..72 272,, 45, de ~Jlisfelvalligheit wereld[che deurenen we!rdeur kennen. weerdeur te kennen. wereldfche dingen deur DEUR iets,, voor voor,, iets iets willm \VilIm met iets DEUR_ WILLEN met a27 , a7 doordrijven. N. H. 221, rJ.1,, Want /Ilya ./i/va,, willendc willende t'allen pryze n2et met dcn tienden Ut den tienclen en twintighflen twintighflen penning rallen pryze enz. 5o5 voor5°5,, 36 36,, als de burgers burgers •..••• met hun hun Voordeur enz. ?memo; Tac neem en deur wilden. wilden. Ta c. Jaarb. J a a rb. 126, J 4,, met n2et Zoo ook haar gramfchap ook deur gramfchap deur 1villende. willende. Zoo dcur ietskunnen kunnen doordrijven. doordrijven. kunnen met voor , iets met iets, voor, H. 840 N. H. 840,, 45 45, waarmte zy wel welwisten wistenniet nietdeur deul' waarmte zy Ie /.:unnetl. te Runnen. DEUR. ZYN. ZYN. Ondergegaan DEUR Ondergegaan,, vergaan vergaan,, verloren verloren zijn. Tac. Tac. Jaarb. jaarb. 276, a76 ,1,, als de dagh deur zijn. obi defecisfet diee defecisfet dies). dies). N. H. 800, was. (ubi 800, 19, di waal"e lang langdeur deurgeweest. ~e'Weest. fladt waare DEURBREK, gebezigd van van het hetdoorflaan doorOaan wordt gebezigd DEURBREK , wordt door vijandel~ike vijandeliike benden.N. N. H. H. 821 Zeekre door benden. 8,u,, 37 37,, Zcekre een' proeve van van deurbrek naa naa henden om een' benden,, gezonden ()m Rysborgh, de Markgraaf Markgraafvan van Rysborgh, had de fladt te lc doen, had met 'Verlies,, onder onderdedemuuren muurenvan 'VanGent Gefitgejaaght. gejartght. met verlies

E e

Q 2

DEUlt... DEUR

D EE U. D

'118 218

DEORDELVEN. N. H 671, 41, Hoohenloo floohenl0'0 DEURDELVEN, deed den den illaazdyk M rtazdyk te Litsooyen, Littooyen, en den den Deeii,er. iJce;i.erdeed j'cIJw dyk dyk deurdelven. deurdc/ven. fchen DEURDRUYPEN. Zich Zich flil mI weg weg maken. maken. N. N. DEURDRUYPEN. druypt 'er te H. 244, 244, 5i 51.,, Dies Dies druypt te met met een een deel deel dear deur;; II. (n bleef bleef endslyk endtlyk 't't minfie min/te,getal getaloover. oover. 4n

DEURDWYVEN. DEURQRYVEN. Wegdri,iven. Wegdrijven. N. H. H. 4o2, 4°2, I r . deur KA, Tellws dreeven (lreeven ze ze d'wlidre d'm,dFe bevelhebbers bevelhebbers de"r Ki. reffens traficere." 1lia i a a nn „deur "deur - drijven. Transadigere, Transadigere, trajicere." -

DEURGAAN. Weggaan \Veggaan,, onttrekken. onttrekken. N. I1II 277, 277, Immers,, als de Hartogh met het het heyr hey' naaderde., naarlerde·, 88,, framers ging ging Rumen, Rumen, met met de de zyfien, ZY',UJ. deur de"r Tac. Ta c. ja.arb-. J a a r h. i5, 9, era so, 16, dcurgingh (abire fe). re). a!2.15, 9. en 16 , dat hy deurgingh 50 heval de rle krysfehiltwachten krysfchiltwachten..... dear deur te te gaan. gaan. teval (digredi jubet) en elders. elders. (digredi jullet) en -

,

DEORGAANDS. DEURGAANDS.

Doorgaans. H. d. d. G. 83 Doorgaans. I-I. 83,, 8. 8.

DEURGESTEEKEN.

N. H. N. H. 735, 37, Men

[chrolrle, zyn'weederkoomt 'Weederkoom,t in Hol/andt hy zyn' Hollaridt fchrolde, dat hy zooveel als als heideurgegeeken ; zooveel en Zeeland. heiZeelandt had dCllrge/leekw; kent thans mcliik Men kent thans nog nog melijk en en met met list list bewerkt. bewerkt. Men een doorgefloken de fprcekwijze doorgeJloken werk. werk. i'preekwijze een

DEUR.GESMETEN. Doorgeflagen. DEURGESMETEN. Doorge!Iagen. N. H. 776, 776, N. H. en in 't bezoeken bezoeken zyner zyrler woonwoonen bt;votlden.... bevonden.... in d.erzelve en en der huurhuip/aatfe, de wanten wanten derzelve dat de buurhuiplaatfe , dat zen waaren deurgefmeeten, 1;13 een zen 'll'oaren deurge(meeten, om uit ui& h,,& een iI1" in 't rnooghen loopen.. onder loopen. ander te te rnooghen !lO,

DEURHELPEN, DEUR HELPEN, Ombrengen. Ombrengen. N. H 311,6, 31i , 6, watzyt zyt cen' martelaar, die die eetltn eenen lus lus-.. 'U'ot ,<:. hJvoor .••. voor ler/ martelaar, rustigh weet weet deur te tig hen borst borst niet voort rustitJ,h hel. te hel. tighen „,deurlielpen , omi-xenghen, pfn? i a a n "deurlwlpell, om hrenghen, tol/el'I Kiliaan tollere prn? Kil cic medio, interimere interjicere." interirnere,, interficere." de 7-radio, DEURMAKEN‘ 'Vegmaken. Wegmaken. T DEURlVIAKEN Taac.c. ja 1a aarb. rb. (facealere (face.:.iere propere). daatlyk deur te maakfw. maaken. 30'2 Zich datltlyk (Jeur te 3o2 ,, 41, 4t , Zich

DEURDEUR.~

DE D E U.

219

DEURNEMEN. N. H. DE'URNEMEN. Straffen. Straffen. N. H. 6653 49., Zoo 13,, 49 verraaders deur behoorde me1l verraaden tenemen. nemen. Voor, deur te behoorde men behandelen. 65o hard behandelen. 65°,, 52 52.,, (zy) naamen naamen de geede gee. die;inhunn' handen vielen, nOl, hunn' luwden l'aauwelyk deur; vielen, raauwelyk net), dit; deur ; leeven. doch niemandt doch uien,a1ld, het het luven. Zie ook 737 737,, 44. Zie ook N. H. DEURPAKKEN. 'Vegpakken. N. H. 506, DEURPAKKEN. Wegpakken. 5o6 , ~I, 2I , daatlyk deur te dat /lItfl gtboorJen werd, werd, zich daatlyk te pakpakbun gebooden Jun. ken. Verlorenachten. achten.N. N. H. DEURSCHRYVEN. H. DEURSCHRYVEN . Verloren deeze en dusHarto,gh, beknt/t bekralt van dee&e !l41,, 14_ 14. de Hartot,h, naaders te be. daane benaauwthteden,, wist 'wist niet naaders bedaane benaauwtheeden zifJtlen., dan Kooning aan te gaan, gaan,met met deurclan defl den Kooning aan te zinnen waar hy gtldt geldt [chryvCfJ landt, en u'aar fchryven ').'an zyn landt , 't CII van zyn ooverlchikte. ooverlehikte. oneigen bezigt DI':URSLIPPEN. Niet oneigen bezigt H 00 ft DEURSLIPPEN. Met Hooft a6, eer de tydt van 502 , z6, in de dit woord in de N. N. II. I I. 50Z, om den eetoven deurflipte, een paar paar eeuwen deurjlipte, om den fnellen gallg fnellen gaug des tijds te duiden. duiden. aan te tiids aan PATTEN. Doordringen. N. DEUR PATTI~N. H. ~74, N. H. 274 , s7 /Jaar naar op, flort juliaan zelf IJ7. flan .Tl/liaan zelf in; •••• en vel· in ;.... velal de wachten deur , Iw de at de wac!Jtell ....ftat [pat deur, tot op de de lende tot op 'Waapen1JltlatJ, de tente dcs waapenplaats, voor de des Prinsen. I letgeen in dezelfde DIWRSTAANDE. lIetgeen Di·.URSTi\ANor~. dezelffle houding houdincr verandering te onclergaan. blijfr, ondergaan. ~. blijft , zonder verandering N. H. 15c . 7. /)e KoniN, , flet et deur/laaf/den deurIlaanden gelaate, 154;' /}e Korti1'f:. gelaate, den nocht teegheallernmende, ze/ven (4lva) (Alva) toe nocht teeghenflemmende, wenkte wenkte zelven Prest/eda. Fresneda. DEURSTOM MELEN. Van DEURSTO:\1MELEN. kant !lommelen Van kant flommelen , voor zie:1 zic!) we~ weg (l:ootcn flooten T Taa ec.• .1.J a a r b. 2.62,4 van voor 8; 262, 42, barbaren deur. (proturbat.) gownielt de barbar,n en (lo'm"e!t DEURSTUURE"l. Wcgf1:uren, Wegfluren , wegzenden. weuenden. N. DEUR STUUR 540 , :'iso0 , ttk H. 54°, k zie zie naader3 naaden niet, fiiet, dan den den nieu,~'en iven

met al Stadthouder, met al wat wat lla(J flern luysStadthouder, naazyn' zyn' luysden kop vatten, en by den en deur te tert, kop te te vatten, te fluuren. tert , by

DF.TTRTRAPT. Loos,, afgerigt. afgerigt. I-I. d. G. G. 93, DIUTR_TR APT. Loos H. d. 93 , als deurtrapt, deurtrapt eindthdudende, , eindtMudende , ende , dees, als ende PIUpar.

2,0;.

Iydigll.

E e3

DEUR DE UR...

220

DEU-DEZ. DELI—m.1)EL

voor, doorvaart. N. H. 38t), DEURVAART,,voor, DEURVAART 41. 386, 42. DEURVROLYKT. Door en door door vrolijk vrolijk geDoor en ge. 33,, maakt. G e d. 56 ,, 33 Deurvrolykt Deurvrolykt met de galm galm van van liefdes liefdesadem ademgeurigh. geurigh.

Wegzeilen. N. N. H. 219 ,, DEURZEILEN. Wegzeilen. H. 21 9, 7, dat zelfs zelfs zyn' zyn' eighe eighe Soldaaten.... Soldaalen....verfcheide ver/cheirJe fcneepen beroofden, en en zeylden 'er 'er mte fcheepen mee ~/elJr. deur. N. H. DEURZEINDEN. Wegzenden. DEURZEINDEN. Wegzenden. N. H. 191,4, 191, 4 zeindt al zyn' daaghelykfche daaghelyk[che dienaars dienaars deur. zeindt deur. DEUVEKAETER. Ged. 28h, !1, DEUVEKAETER. G e d. 283 2, lk vyf gulden 'sjaers, Ik win nou nou V)f pacr nu"'e 'sjaers, en era ien paer nuwe «lompen lot men mendeuvekater. deuvekater. hlompen tot Holl. libi an „ duyvenkater. Holl. Kil i a all" Nbl genus. quod fJuotl Kilia ftrenae loco da/ur." Het is dus dus eigenlijk eigenlijk voor eenc loco datur." Het is firenae eene nieuwejaars- of kermisgift. nieuwejaars. terwijl. Ta T a c. c. Jaar DE \VYL,, voor terwijl. J a a r b. 177, 77 , 39, DEWYL zelve (Mesfalina) (Mesfalina) met oopen hair ••• hel ....• ,yorp worp het Zy ze/ve dewyl de hooft heen en ef1 weeder, weeder , dewyl dartele rey ronds· de dartele roadshooft heen fchreeuwende. Ge G e d. 73; omme 73;I , omme ,yaS [chreeuwende. dappre Pelzen op; mist ti, zeide daar de de dappre op; u, zeide Dat mist dewyl hy fpreekt t' t gezwinde gezwinde ros ; En irend II'end,, áewJI hy [P1'fekt, rosden denkop kop; En floot ten Gravewaarts. Gravewaarts. N. H. 4'9, 35, DEXEL. Voorwendfel. Vool"wendfel. N. H. 419, 35, onJer onder dexe! een' voorgewenden eedt. eedt. dexel van een'

terug wijken N. H. 459, DEYZERS. Die terug 459 , 17. weer 't hooft. Hetwelk deyzers wetr Teffem bieden de dtyzers Iletwelk Tefens bieden Spanjaarden , die van de de Spanjaarden, uit geveinsde geveinsde gezegd wordt van gezegd wordt die uit waren terug geweken. vreeze waren geweken. 67o , 7!1, 72, deezerley klap. DEZERLEY. N. H. H. 670, klapdermaate t' Uitrecht, zweefden dermaate Uit redt , dat enz. pernyen zweefden en.. deze foort Voor. [oort van klappernijen. klappemijen. Vergelijk Voor alle deze ki. Weiland 'Vei 1a n d op op lei. DICHT ~, voor, gerrge ld, op een vasten voet voet voor , geregeld, een vasten II. d. 123, 35 gebragt. H. d. G. G. 123, 35,, maar ledert dat dat sy zy haahno.-

DIe-DIE. DIC-DIE.

221

&litre dingen "altre dingen dicht dicht had. haó. Voor, vast. vast, naauw, in "I' , so, waar gefproken in Ta ac. c. Jaa J a arrb. b. 64 64. ~o, waar gefprokenwordt wordt van etfl~ vritrldlchap. eerie (/;chte aichte vriendlehap. DICHT , voor DICHT, voor,, gedicht. gedicht. Dr. 130, 8, 8, en en eI. el. Br. 13o, ders. Zie Weiland ders. Zit! ook ook Wei I a n ti op op dicht. dicht. Digt maken. D1CHTEN. Digt DlCHTEN. maken. N. N. H 433, 433 , SI. 51, 't Ki iIia dichtcn ooperd 1/g. K i a a nn „dichten. "dichtcn. j. dich. dich. diehten der °opening, tighen Vergelijk 1a n dd op op Vergelijkook ook Wei We ilan tighen,, deT/fare." denfare." 't woord. DICHTER, voor in in de debeteekenis beteekcnis van van DICHTER , lwmt komt voor opfteller, fchrijver, opUdkr. fchrijvcr. behalve behalve op opandere anderc Plaatfen Plaatfcn,, in in de N. H. H. 1230. Het luiden VIJn • ••• van den denbrief brief.... de N. 123o, 3, Ilet sneldde den (lichter K ilia,an meldde dichtergenoegh. genoegh. Kil i a. a n „dichter, "dichter t inventor." inventor:" Verklaren , uitleggen. G eed. Verklaren. 31 , 45, d. 31, nit my 't Betirev' ihJ!rtv' u ti heer heer. 1111 my te te hooren de ge/eh/edeni!; gefehtedenis; oord'len ztlf te oord' En uI[ len of 't voor quoar1& of goede vuor quaadt goedt te dicóen dieden is. Kiliaan K i I i a a n„dieden "dkden~.duyden, duyden, fignificare," ftgniftcnre,'· DlEFTE. Diefilal‘ N. H. DIEFTE. niemal. N. H. 396, 396, 1 I . rlat dat •.• ... ren een hur.dur f,iet door diefle verkort 1I'erd En zoo ook diefteverkort bur,Jar hiet werd En zoo ook elders. KiJiaan K iliaan „diefte, el.lcrs. "diefte, ["rtl/m." furtllin."

(lUC/Of". auctor ,

D1EDEN. DII~DEN.

DIENEN.

Bedienen.N. N. I-I. H. 567, Bediel1cn. 567. 37, 37, Don

Yohan, nochtans, Jol1a11, nochtans, zocht zocht zich zich daaraf daaraftetedienen. dienen.

op menigvuldige plaatfen.Doch nod] N. N.11 En (ills l'U~ op menigvuldige plaatfen. Il 658, 658, geduw-ende zyn zyn verbljf 43. gtduuret/de verbIjt tot diend he: tot Gend. Gend , diend het oft hy ,wQar niet naader l1iel "aader aft daar verrast geweestvan "Ion war daar verrast geweest dc malkontcnten, is het voor, moest dtmaJ/..olltc1ItefJ ~ IS moest het het niet niet nana. geweest zi,in der gl'weest z~il1. fcheeide fcheelde het we we nig. OIENER. Voor, N. H. l}1E.NER. Voor,dienaar. dienaar. N. H. 503 5°3,, 11, IT , 1001., en elders. , dienaer." lOO I" ,21,, Ü I" en elders. K KiliJa i aan a n„diener "diel1er, dienaer.'~ DttNGELDT. Dienseld. N. H. UIENGELDT, DiensLc\d. N. H. 8o~, 149, 8oa , 149, fiaan, dat, dat, zoo n'r:/ . é,!lafif'J, zoozyne z:yneDoorlrichtighcit, Doorl"chtighctt, /7'cl 'v-e/ ten opzigkte , de gl"Jlc/de geinelde bezetting tw opzi{!./;te van ...·on 't 'tgevaar gevaar, bezetting deft dat verniee; dert. dat zy genieten 'lIeF1i1CC: zy als (Jlsdar; dandiet/gel* rI I er/ge/rit gerdcten de 'II','}'?e .7(11, naa zal, flaa rle 'Van andcre tlfJduefleeden fteeden in l1ollandt. wyze van liollandt• Servicegeld• Op den kant liant Servit:egeld. Op den DIENST. DIENST-

2:12 222

D I E. DIE.

DIENSTBIEDENIS. Aanbod DIENSTBIRDENIS. Aanbod van dienst. N. H. verneederde DOS, 25, Niet Niet hy d,lt zich hy zich verneederde tol die 903, 25, tot die en formen /ormen van vangefchilderde gefehilderdtdienstbia• dienstbie • gunstlokking, gunstlokking,en denis, waarme6 waarmet de de menfchen men/enen zich zichheedensdaaghs heedemdar,JglJS &erlyk bedeunen. cerlyk bedeunen. DIENSTDAA Dadelijk betoon betoon van DIENSTDAADIGHEIT. DIGHEIT. Dadelijk dienst , dienstbewijs. is a c. dienst, dienstbewijs. Ta a a r b. 2252 'i2 5, 46, wat wat c. JJaar heb ik anders heb anders van vandienstdaadigheit dienstdaadigheit (munificentiae) konl1en bybrengen?P konnen bybrengen DIENSTIG. Gedienflig 2, DIE.NSTIG. Gedienfl:ig ,, eerbiedig eerbiedig N. N.H. H. 573, sn. 9, Dit derder Zartshertoughen. Dit was 1vashet lIetdienjligh dim/Ughverzoek verzoek Aartshertooghen. DIENS TV AARDY. Dienstvaardigheid. Dienstvaardigheid. DIENSTVAARDY. 191 191 , 8, 89

G e d. Ge

op een Deez' draaght uuaallyk aallylr. op een hart, dat dat 41 tilzyn zyfl Deez' draaght grootmoedt grootmoedl lJeflaat diemtvaardy, en overgeven ootmoedt. ootmoedt. in dienstvaardy , en Bellaat ;n 32 , d' d'andren DIEP. N. DIEP. N. H. H. 368 368,, 32, a'lrlren lietcn lieten zich zie" flillen flitlen met met belofte beloftevan vaneeven eevendiepbetaalt diep betaaltteworden, te wordm, (dezelfde ruitne ruime betaling betaling te te ontvangen) ontvangen) als die van van als die Voor grundig. grundig. Tac. T a c. Jaarb. jaar b. 138 , 32 , der fladt. fladt. Voor 138,32, dien men derhalve derhalve toevertroude, toevcrtrourfr., diep diepininzynzyn dien men zinnen te zien zien (meditationes cjus in:rospicere). in:rospicere). (meditationes ejus zinnen te De Prins N. H. 305, 3°5, 31. 31. De Pril/s was '),laswel Julverwittight ycrwittight N. Il. wat het IJCt leegher lc:e;,her een' een' armoe arm otlea Iud, wde leide den , ende leide den koomen by te te kilo men ,, wen het toevoer noch traaghlyker traaghlyker by wen het toevoer noch weeder , aan enell ?I'ceder. arm 't'tquakkelen quakke/m flaande, j/aande,krank krankys, ys, maaken 5 waar het verklaard t:eflen dJ k wilde wilde maakefl, diepen dyk eenen diepen morfigen dijk die door door een' moet worden door een' morfigen dUk,, die door 't moet worden heeft. Zie W e i Iland natte wede!' een een diep diep fpoor heeft. Zie Wei and natte weder op diep. Eigenlijk diep diep maken DIEPEN. Eigenlijk mak en, , doch doch door door Ho of t overdragtelijk gebezigdininde de Ram Rampp z. Hooft overdragtelijk gebe7.igd z. I1,~ Schaaduwen.. . om . ...•te te diepen. 25, •••• om. •• diepen. Het woord Het woord as, Schaaduwen de Schilders in gebruik. is in dezen zin zin bij de gebruik. Vergelijk Vergelijk in dezen diepen. Wei la nd op op diepen. Weiland DIER. Duur, DIER. Duur, van van hooge hooge waarde. waarde. N. H. H. 313 313,, hoe zeer by dieren , 37, hoe IS, dieren eede. eede. 327 327, zeer ook ook dat 15, by van doen Landtvooght 'Van doen had. In den dier de Lal1dtvooght den overover· treftref·

DIE-DIN. DIE—DIN.

23

treffenden trap. trap. N. N.H. H.22c• 2.20,, 44,, hoe hoe hy zyn ::yn leeven leeven treirenden ten diedle dierftemoght flJoghtuitflyten. uitJlyten. Van hier hier het hetBijwoord Bijwoord

DlERL YK. H. d. G. G. 105, 44, 44, dierlyk dierlyk verdient verdient DIERLYK. hebben. te hebben.

a c. Ja a r b. 106, DIERTE. Voor Voor,, duurte. duurte. TTac. Jaarb. 106, DIERTE. Il. 181, 18J,1919, elders. II. , enenelders. DmVEGGE. Het Hetvrouwelijke vrouwelijke woord woord van van dief. DIEVEGGE. B r. r. 466 466,, 12. 12.. Zoo Zoo heb heb ikikgeoordeeld geoordeeldniet nietfondafondagenoeg te hebben hebben aan na1Jdedeeenige eerJigegetuigenis getuigenis ments genoeg , eel/er dtevegge. dievegge. Kiliaan Kiliaan„ diefegghe "dicfegghe, fur fur,foem." eener

Dm:: (BOL (BOL EN) EN) Zie Zie boven boven op op Bol. Bo!. DIK. DIKKEN. Verdikken Verdikl{en,, dik maken,, aangroeijen aangroeijen,, DIKKEN. dik maken en borsttoenetnen. N. Il. toenemen. N. H. 2.7o 2.70,, 36 36,, om wa/ wa! en borstwet. alzoo de 872 , lU, alzoo 'wcer dikken. 8712, de toeloop toelODP welweer tetedikken. 22 , het het ylen ylen dikt digh dikte. dikte. 852 852., dikt den dendrang. drang. digh , 2.2., En zoo op op vele vele plaatfen. plaatfen.

dat is DIKTZAAMGEDRONGHE. Voor DIKTZAAMGEDRONGHE. Voor dik dik,, dat d'uidigt,tezaamgedrongen. digt , te zaam gedrongen.Tac. T a c. ]aarb. Ja a rb. 17,16, 17, 16, rf'uidiktzaamgedronghe hoop terfle en diktzaamgedronghe hoop der vergaaderinghe vergaaderinghe terfle en (extrema conglobata inter fe pars pars concionis.) concionis.) (extrema et et conglobata inter fe DIKWYLER en en DIKWYLSER, DIKWYLSER , (Saepius,) l,omt komt 907 , 2.2.. 22. 1143, 50. 5o. gedurigvoor. voor. Zie Zie N. H. 9°7, gedurig

N.H. Op den den neeghenentwin. DINGEN, N. H. 994 994,, 88,, Op neeghenentwin. deed zyn , ininzyn , voor tigh/lert zynvoorfpraak "oQr/praak, zynafweezen afweezen, Voor tighllen deed met2fehen zyn' 'Volle enmeenighte meenighte van 'Van menjèhen, zyn' vierfchaar en volle vier/chaar verweering teeghens teeghens de de armklaght, aanklaght , in 't'tlange , by Vtr'weering lange, by gefchrift ; antmonde; en gaf ze ze Voorts ge/ehr;ft oover oover; ant. voorts by monde; en woordende ten ten voornaamlykfle , by voor'woordellde voornaamlykflc en • endingende dingende , hy'Voorraadt, totontflagh ofitJlaghorider otiderborghtoght. borghtoght. Dat is is,, daarop daarop raadt , tot aandringende. Van hii ziine pleitrede aandringende. Van dingen dingen,, heeft heeft ziine pleitrede pleitgeding. Zie dingtalen , geding men nog dingtalen, geding en pleitgeding. men nog, Wei I a n d, op op lJtng. Ang. Weiland,

I.

DEEL. DEEL.

F ff

DIN. DIN-

224

DIN-DIT.

H. 477 DINGLYK. N. H. 477,, 38, tllnglylr.e clinglyke lasten. lasten. dikwijls gebruikt gebruikt wordt voor Gelijk dink dinle dikwijls voor ding, ding , zoo vindt men vindt men voor voor tlinglyle dinglyk ook dink!yk dinklyk gefchreven. N. H. dinklyke en N. H. 747, 747, 42, 4~., dinklyke en perfoneele perfonee/e fchulden. fthultien. Op den kant Op kant dezer beide beide plaatfen plaatfen , reëel. reiel. N. H. H. I07!!, To72, DINGSPELEN. N. 41,, ende ogle van al de 111 de dingfpelen, dingfpelen,Heerlykheeden, Hcerlykheeden, enef~gehuchten, geht/chtln, behoorende onder onder de behoorende de Drenthe. Drenthe. Het woord DingHet woord fpel of Dingfpil wil [pel wil zoo veel veel uitdrukken uitdrukken als DingsDings. paal, jJtlaJ, of een een bepaald bepaald regtsgebied regtsgebied , , of ook wel wel of ook Banne, Gerigtsban. JJanne, Gerigtsban. Zie den tegenw. 'Van Zie den tegenw. [taat flew van Drenthe, lfte Drenthe, de noot. noot. ifte Stuk, Stuk ,bI. bl.I ininde DINGTAAL. Pleittaal. DINGTAAL. Pleittaal. N. H. 6o5, 605, 12, N. H. elat 12, dal

~y, naaeenighe eenighe form formvan vandingtaal, dingtaal, verweezen zy, naa verweezen

Voorhet hetpleit pleitzelf. zelf,N. N. H. H. 817, 'Werden Voor 81 7, 44 44,, verden nlle dingtaaIen ,daar tiaargebraght gebraght Beroep (appel), alle dingtaalen, byby Beroep /loor herzeynden naa de gewesten Poordie die rtyze reyze te te herzeynden naa gewesten waaruit zyzygekoomen waart/it gekoomenwaaren. waaren. Men merke merke bierbij hiel'bij op ~, dat op dat de deeerfle eerfl:edezer dezerbeteekenisfen beteekenisfell in in het het meermeervoudige is.is.Vergel. 1a n d op op voudigeniet nietiningebruik gebruik Vergel.Wei Weiland bet woord. Thans Thansheeft heeftin in. judicieelepraktijk praktijk. bet woord. de de judicieele dingtaal bijzol1dere beteekenis beteekenis verkregen. verkregen. dingtaal eene bijzondere voor ding. a c. c. H i sst.t. 453 453,, 37, 37, en DINK voor ding. TTa zoo op op vele veleandere andere plaatfen. pJaatfen. DINXDAG. Dingsdag. DINXDAG. Dingsdag. d. G. 24, d. 114, 33en enelders. elders.

N. H. N. H. 813, 813, 47. 47. H. H.

DISTELIGH. Hetgeen vol vol distelen distelen , bij overDISTELIGH. Hetgeen bij overdragt vol moeijelijkheden moeijelijkheden loo ,8,, een dra~t vol is. is. N.N.H.H.100, in dus werk. (ioll, dus disteligh een diste/igh 6o2, 45, in disteligh werk. en elders. zaak; en elders. Thans Thans zegt zegtmen men netelig. netelig. zaak; DISTELIGHEIT. DISTELIGHEIT. Neteligheid. Neteligheid. 39,, de disteligheit disteligheit der derdingen. dingen. 39

N. H. H. 1127, IH7,

DITTE,, voor voor dit. dit. N. H. H.7,2.0 7!lO, 5, ininweer,,'eerDITTE 'Wraak van ditte. ditte. B r. r. 83 83,, 44,, b~baJven ditte. En wraak van bthalven ditte. zoo op op meer meer plaatfen. plaatfen. DOBDOB.

DOB-DOE.

225

DORTIERVREUGHDT. Don13ERVREUGHDT. Vreugcle Vreugde, die fpoedig 1. Dan 't'twas verdwijnt. N. H. H. s9c) 390,, !I. 'Wasmaar maardobdob. verdwijnt. bervreughdt, diet'elken t'elken maal 'Wetr 'Wegh dook, 'Wen bervreughdt , die maal wegr wegh dook , wen men 't't oog oog in in de de windt 'Windt ftak, [tak,enenzag zag hoehyhy flaan men hoe flaw; alsgemetst gemetstinin't 'tNoordooste. Noordooste. bleef, als o ft menigvuldige DOCH,, komt komt bij bij Ho Hooft menigvuldige malen malen DOCH toch. N. H. voor,, in plaats van van toch. H. 471 471,, 41, dewyl dewy( voor het doch doch wezen ,vezenrnoest. moest. Ged. Ge d. 67, 67, 29 ~9,, 'Wat ,vilt gy gy doch? doch? wat wilt DOCHTE.N,, onvolm. onvolm. voorl. voorl. tijd tijd van van dogen dogen,, nu DOCHTEN hy wist, deugen. N. H. 468 468, I,I ,. hoewel hoewc/ hy wist, dat dat deugen. N. H. 902, 48 eenil!,hen der der zelve zelveweenigh 1veenighdochten, dochten. 90!1, 48, dat dat eenighen nocht zyn zyn hoozen hoozen nocht nocht JChoenelJ i aan nocht lchoenen dochten. dochten. Kil Kiliaa "daghen deughen , valere." valere." doghen ,, j.j. deughen plaats,, waar zich de Schutters Schutters voor. DOEL. De plaats in het het treffen treffen van van het het wit wit oefenden. N. H. tijds in op haaren doel 9°, 'Werdelke elkefchuttery [chuttery op doel 9o, 42. Dies werd ontbood hy (Hopman ontbooden. 293, 48 ontbooden. ~93, 48,, zoo zoo ontbood (Hopman Wy. lf/J'bout Ripperda).... Schutters en andere bur. bout de Schutters en andere burghers,, in den den nieuwen nieuwen doel. doel. Zie \Ve i la n d op op ghers Weiland Doel.

huis , waar waar het Schuttersdoel DOEL HUIS. Het huis, Schuttersdoet DOELHUIS. G ed. d. 1197, 297 , 33,, Ge Dat waar 'Waar 't heel doelhuis doelhuis mis.

in [laat. in that.

geweer , gefchikt DOELROER. Een geweer, gefchikt om JUIst juist werd in den te treffen, hetgeen gebruikt gebruikt werd den Doelen, treffen , hetgeen Doelen , fchieten, N. N. H. 312 , llZ, om naar te fchieten. H. 3I'l, naar het het wit wit te 22 , wordt van Pieter Dirxzoon Hasfelaar Hasfelaar gezegd: Ook was hy , zonderling was hy opopverfcheiden velfcheidengeweer geweer, zonderlinghethet doelroer afgerecht. doelroer, afgetecht. T a c. jaar DOEMENIS. Veroordeeling. Tac. Jaarb. DOEMENIS. Veroordeeling. b. van Doorluchtigen. rJc7. doemenislèfl van Dnorluchtigen. 14. Etlyke doemenisfen 2c7 , 14heeft 219 , 31 (damnationeil 31, heeft aliquot illustrium) en ~19, (damnationes aliCJ.uot Met F ff 2.2 me:

226

DOE DOG. DOE-DOG.

met vergif doetnenis voorgekomen. met vergifzyn zyn doemenis voorgekomen. „doemenisfe, judicatio, judicatio damnatio." "doemenisfe, damnatio."

Ki lî a a n Kiliaan

DOEMSCHRIFT. Vonnis. DOEMSCHRIFT. Vonnis. N. 10, N. H. H.181, ar io, dat hy dat hy noch noch dien dien zelven ze/ven aavondt, aavondt, aan aan Mart/nu$ Illartinus Rithovius Bisfchop weetende Rithovius Bisfchop van van Tpere, Tpere, die, die,niet niet weetenrle waartoe ontbooden, ontbooden, by by hem hem kwam, het het docmfchrift d9cmfchrift 'Waartoe des Graaven des Graaven leeverde. letYerde. DOEN ZYN (van) (van) en en HEBBEN. HEBBEN. Noodig Noodig zijn DOEN ZYN of hebben. N. H. of hebben. N. H. z56 156,, 14, 14, daar de konflert konJlm daar de der vreede der vreede van doen doen zyn. zyn. Tac. ar b. 2,61, 2.61, Iz,, Tac. Ja Jaarb. dat 'er dat 'er een een flooftman llooftman op op zich zichzelven zelvenvan vandoets docn was. 2.35, , ZyZy hadt teegenwoordighlyk 'Wos. 235,1414, hadt teegenwoordighlyk rust (ad praefens quieteopus) opus) 290 29o,26. N.. van doen. doen. (ad praefens quiete " 2.6. No. H. 2.39, a9 , 15, daar 't van H. 15, daar van doene doene was. was.

B r. DOEN, voor handeling, handeling, bedrijf. bedrijf. R 403, 25, 25,. r. 4o8, Luyden Van Luyden van eerlyken doene. doene. En elders. elders. in eenen doen. N, 235, 33. in eenen doen. N. H. H. 235, 33.

voor toen. toen. Tac. b. 241 DOEN, voor Tac. Jaar Jaarb. 241, 32 3z,., De .... was De Grickfche Griekfche kleedingh kleedingh •••• doen in in ongl:· was doen ongebruik brt/ik gekornen. gekomen. En En zoo zoo elders. elders. DOENDE ZYN. Bezig DOENDE ZYN. Bezig zijn. zijn. T Taac.c. jaar J a ar b. bo, 244,, 43, als Suetonius Suetonius hier Mertneede meededoende doende was. was. 244 H. 88, 88 , 49, DOENE.. In In de de fpreekwijze, fpreekwijze, N.N.H. 49,. DOENE. luiden van geringen geriJ/gen doene. '221 Z21,, 24, luyden 'Van van. doene. Tac. Ta c. lfist. Ir is t. 362, 362, 4o, 40, want ,pant zoo zoo lang ltmg goeden doene. men in in maatighen doene doene was; was; en en elders, elders, voor voor ~ men in omflandigheden in meer meer of min min gunffige gunf1:ige om ftandigheden z~in. Alen 1\1 en kent deuidrukking uitdrukking in een een goed goed doen, doen kent thans thans nog nog de zitten. zitten. 244 ,I ,, die, zonder DOGBOOTS. N. N. H. H. 244, zonder re. rtJ. tien, dm, twee twee dogboots dogboots van van d'onze d'onzegenomen genomenheeft. heeft. K iliaan 1i a a n„dogghe "dogghe-boot - boot,, cimba cimba tnaior maior 'en "doggher. en „doggher. Holl. i. bot-fchip bot-fchip,haerinck-fchip." haerinck· fchip." Van Van dogger dogger is dogsersbank, doglJ,enbank, doggerzand. doggerzand. Winfchoten Win [c hot enververklaart klaart.

DOM-DOO. DOM-D00.

227

, eene foort klaart dogger dogger voor voor "eene foort van vanvisfchepen visfchepen, klaart die die na na het hetdoggerzand doggerzand varen varen,, om omkabbeljaauw kabbe1jaauw te te vangen." vangen." Vergelijk Vergel~ik ook ook Comoedia Comoedia vetus ofofBoots. Bootsmanspraatje , uitgave uitgave in 8 () • in 8°. rnanspraatje, DOMMEKRACHTIG. Bijv. Bijv. naamw. naamw. van van domdom~ DOMMEKRACHTIG. mekragt. 5o , 19 mekragt. G Geed.d. 15°, 19,, Niet , maar zichilles grove fchonken Niet by by, maarboven bovenzelff zelfi" Achilles grove fchonken .En dede geesten rapp En dommekrachtig dommekrachtig hert hert,flel (lelikik geesten rapp Dien niet kan, fluks flaanzefchrapp. niet opkomen opkomen kan, of fluksenen paan zefchrapp. bijeen vergaderde vergaderde memeDOMMELDRANG. Digt bijeen Gee d. d. 248 248,, 32 32,, nigte. G trekken heen heen die dieheughelyke heughelyketroepen, troepen, Zoo trekken domme/drangen enhell heiltoewenfchend toewenfchetJdroepen, roepen, Door dommeldrang Ter braave braave burgh. I000 , 37 DOMP, Damp. Damp. N. H. H. 1000, 37,, dikke domp domp DOMP. rook. Ki K i Ilia i a a nn „domp "domp,, damp damp,, vapor vapor,, exhaexhaen rook. ook Vve Weiland lalio." Zie ook i 1 a n d op op 't woord.

DONDEREN. Overdragtelijk Overdragtelijk voor voor fchieten fchieteIJ,, of DONDEREN. nog eigenlijker , , om het ontzettend ontzettend geweld geweld,, door door nog eigenlijker om het te de losbranding van gerchut veroorzaakt veroorzaakt, uit uit te de losbranding van het gerchut , 23, Dies drukken. 298,23, Dies ging 't..... 't .....'weeder weederopop drukken. N. N. H. 293 raavelyn. 304, een donderen, een donderen, teeghens teeghens 't raavelyn. 35,, Het 3o4 35 ander gefchut naa naa 't veldt gewendt gewendt,dor:derde donderdeononander gefchut der de de benden, benden,die dieininaantoght aantoght ordening ~vaa. oftoft ordening waareil. ren.

DONKER. Onbekend. 1-T. 235. 235, 47 DONKER. Onbekend. N. H. 47,, dat by by van juiste mangel van juiste aanteekening aanteekening,, derleheughenis heughenis ge/pilt van 1'erfeheidedoorlachtighe doorluchtighedaaden daadetJ Relpilt isisvan verfcheide door donkere perfoonen perfoonen bareeven. bedreeven. door donkere DOODEN. Vernietigen. N. H. DOODEN. Vernietigen. N. H. 627 627,, 36 36,, De Spanjaardts , weetende Sprl11jaardts, 'Weerende hoe hoe den den[Pal/Chen Walrehengeflaghte geJlaghte 't Roomsch , misbruikten 't Roomseh geloof geloof ter terharte harteging ging, misbruiktC?Z dien loflyken yver yver,, om om hen hentetebekooren, bekooren,enen Of/der dien logyken onder handthaaven der Gentfche fehyn 'van 't Gent[ehe bevreedinbevreedin. 't handthaaven fchyn van ge, vervoeren tot totdooden dooden der derzelve. zelve. te vervoeren ge , te

Ff3

DOODT-.. DOODT

228

09 0 O. D 0 D

DOODTDOOZE. J aa rb. rb.r3 DOODTDOOZE. Lijkbus. Lijkbus. Ta T a c. Jaa 73 t, met twee 14., Naar/at 2y met twu: van Vanhaare haarekinderen, kinr/4ren, Naadat zy (feralis urna) in der 6n de doodtdooze r/oodtdooze (feralis urna) in der handt handt,uit u# en de het [chip getreeden, getreeden,d'ooghen tI'ooghenhadt hatlt neerlergejllJ.a. het fchip needergeflaa. &hen. ghen.

DOODTVYANDSCH. Bijv. DOODTVYANDSCH. Bijv. naamw, naamw, van dooddooda G e d. 16 3, 44 44,9 vijand. Ge d. 163 Heel gcedt, gadt,enenheel heelbefcheiden be[cheiden Schift ghy ghy van een een de dedoodtvyandfche doodtvyandfch,tyden. tyden. DOOF.

Stomp. N. H. In , 25, Ende waant Stomp. H. 174,25, waant

doove em8m deeze ghy, hun dit diteen een dooveprikkel prikkelis,is. deeze ghy , dat hun fpits af [pitr aftetebyten? byten F 780, 43,, AI gcmeg4/ 't welk genoeg780 , 43

meldt , dat de ulam Kooniflgin, hierin, hierin,hem hem als als zaam meltlt, de Kooningin, een' doove vyl vyl van van'sjongens 'sjongemboeijen boeijenbeezighde. beezighde. een' doove

voor gedoogen. G e d. d. 3o DOOGEN, gedoogen. Ge 3°,, u, 121 DOOGEN , voor De vaardtfle waardtfievretighde, vretlghde,die diededehemel hemel deelen kan, deelen kan, Om midden 't vuur ik zou zou teteleven levendoogen. daag en. Orn 'Welk' welk' in midden Kiliaan , ghe Ki li a a n„ dooghen "doogben, ghe- -dooghen dooghen,, pati." pati." DOOR. Voorbij. H. d. 12, nu de DOOR. Voorbij. H. d. G. G. 148 148,, I!2, gelegenheidt door'Was. was. 18o, beltiswicht, 180,15. 15.EenEen b6dswicht, ge1eget,heidt door bystere zinnen, zinnen, die die op op zyn zyn lyf Iyfging, ging,zeide zeideinirl vall van byJtere zich zelven , alsalshem by by datdat wt5drdt: ze/ven, h6mvattende vattende w6órdt: Ik lk waar men zyt door ; waar heb u. Ghy Ghy zyt door; men het het verklaren verklaren heb u. moet door weg weg zijn zijn of ofverloren verloren zijn. In den den gegemoet door zijn. In weg zyn zyn de beteckcnis meenen fpreektrant heeft heeft weg meenen fpreelarant de beteekcnis van verloren zyn, zyn. DOORDE\VEECHT. Zeer bewogen bewogen,, overgeovergeDOORBEWEECHT. Zeer haald. Tac. Tac. Jaarb Jaarb 174 174,, 36. 36. De vorst Vorst door doordeeze deeze haald. en desgelyke desgelyke reedenen reedenenniet nictdoorbeweeght doorbeweeght (permotus. (peril-lotus.)) DOORBOOREN. baar worden. worden. T Taa c. baar booren der fchaamte [chaamte booren der gelyk zathe.it, geen zatheit geen , gelyk hitte geMart. gc;aart.

Naar buiten buiten uitbreken uitbreken,, openopenNaar Jjaarb. a a r b. 238, 238, 38, 38, het doordoor(evulgatus pudor) (evulgatus pudor) en heeft en heeft zy waanden, waanden, maar maarmeerder meerder DOOR.

O. DD 00 O.

229

, DOORBREK. Doorbraak. Doorbraak. N. H. H. z178 1178, 52 5'1, DOORBREK. tloorbrek van 'Van den tien voorzeiden 'Voorzeiden dyk. tIyk. doorbrek DOORDEMMEN,, voor voordoordammen. doordammen. N. N. H. H. DOORDEMMEN 7°5,, 29 29,, Rennenbergh Rennenberghdoordemde doordemdehet hetDamfler Damfler diep. diep. 7o5 Men vindt vindt echter echter ook ook doordamt. doordamt. N. N. H. H. 7o6 706,, 12. 12, Men Retmenbergh, hebbende hebbende,, met methooy haay enenandre andre flof, flof, Rennenbergh, eenighe waaterkens waaterkemdoordamt. doordamt. Zie Zie boven boven Dernmen. Demmen. eenighe DOORDOLVEN,, voor voor doorfloken. doorfloke~. T Taa c. c. H H i s t.t. DOORDOLVEN 427,, 38 38,, hy hy hieuw hieuw den den Kornel Kornel 't't oor oor af, af, en 427 werdtterflond terflonddoordolven. doordolven. (confosfus) (confosfus) werdt DOORDOOLEN. Doordwalen. Doordwalen. T Taa c. c. Jaar J a a r b. b. DOORDOOLEN. 186, II, 1I, wat ~vat bosfchaadje bosfchaadje zy zydoordoolt doordoolthebben. hebben. 186, (pererraverint) (pererraverint) DOORDRUYPEN. Zich Zich nil fiil weg weg maken. N. DOORDRUYPEN. Waarop Harman . . . zonder 32. Waarop Harman .•••• zonder noo , sa. H. 1200,

meer gewaghs gewaghs te te maken, maken,doordroop. doordroop. meer Wei 1a n d op op 't woord. Weiland

Zie ook

bemagtigen , zicli DOORGAAN met iets. Iets Iets bemagtigen, zich met lets: 3, 210 Jaa ar b. lBO, T a c. J 3, van iets meester maken. Ta van iets hoe de de Parthen met hoe Parthen weeder weeder ingevallen ingevallen waaren, waaren,enen met Armenie doorgingen. 4rmenie doorgingen.

N,. H.. 263 DOORGAATEN. Doorfchieten. DOORGAATEN. Doorrchieten. N. 263,, hoe veel veel 2y zy der , met hoe der,, op op een' ee.n' ryry, meteen eenroer roeroftaft K iliaan mosket/oodt, tloorgaatenkonden. konden. Kil i a a n „deur"deurmosketloodt , doorgaaten perforare perfodere , transfodere." gaten, , periodere, transfodere." gaten , pC1forare ~6, 26 ,

voor doorgang. doorgang.N. N. H. H. 677,4°, 677 , 4o , DOORGANK, DOORGANK , voor geen doorgank €een doorga11k te tG verlcenen verleenen aan aanvreemdelingen. 'Vreemdelingen.

dit gegeDoorzetten , met met dit DOORGEDREEVEN. DOORGEDREEVEN. Doorzetten, bereikt. dat men volg, men zijn zijn oogmerk oogmerk bereikt. N. H H 31 3I ,, volg , dat Ende werd werd dOfJl'gedreeven doorgedreeven . . . dat deeze 47, •••• dat deeze 47 , Ende Vergel. behielden. Vergel. drie perfool1aadjen hun hun ampt amp: behielden. drie perfoonaadjen 'We iland. Weiland. DOOR.

230

D 0 D0

O.

doorpeuren, voor DOORGEPEUR T. Van tloorpeflren, met DOORGEPEURT. voor met moeite door door iets geraken loos ,, moeite geraken,, doordringen. doordringen. N. H.. H. 1005 ~o, heetJt was. doorgepeurttot totdaar daar't't heetst was. zo , doorgtpcurt DOORGESTREEFD. Met infpanning van kracht zekere hindernis hindernisdoorgeworHeld. doorgeworiteld.N. N. H 11 32/ zekere 321,, 4o 4°,, de voortoght win BaatefJburgh, doorgellreefd doorgeflrecfd tot de voottoght van Baatenburgh, tot in 't bos.

2.7 , al al 't bloedt DOORGEWAAIT. N. H. H. 173 173,, 27, bloedt myner maaghen hem hem eeenemaal t'eenemaal doorgewaait doorgewaait, dat onyner maaghen is, als bij bijeen' een' doorwaaijendenwind windweggenomen weggenomen, is , als doorwaaijenden zoodat er zoodat er geen geen blijk blijk tot totaandenken aandenkenisisovergebleven. overgebleven. DOORHEGHT. Als door dooreene eelleheg hegafgefchei afgefchei. DOOR HEGHT. Als • den, afgefloten, , omringd. c. H 39S),, 44,, den , afgefloten omringd. TTa a c. H i!'. i st.t. 399 van een doorheght 'Van eenkreupelbos. kreupelbos. (denfis arbllstis (denfis arbustis inrerfepto) interfepto) DOORI-IOONIGHT, overdragtelljk gebruikt gebruikt in DOORHOONIGHT , overdragtelijk d. 144 G e d. de Ge 144,, 38 38 voeghelyke vroedtheidt vroed/heidt Deez' voeghelyke heiligh' hovaardys hOl'aardys ,doorhoonight ,doorhootJight met eeh' ee,; goedtFol heiligh' (heidt. (heats, voor beliaaglijk behaaglijk,, aangenaam aangenaam gemaakt. DOOIlKNAAUWEN. Eigenlijk doorknagen doorknagen,, DOORKNAAUWEN. Eigenlijk Ram p z. 34,8, ~4, 8, die die de konst konst doorknaauwt.... doorknaauwt •••• had had,, Rampz. om zich ter ter wrangge wrangfle borflen borJlen in in tetewikkelen, 'wikkelen,dede om zich inogentheedender der zielen te mogentheeden te breidelen breidelen,, dat is,, die de de dat is lwnst volmaakt verflond, Thans zoude zoude kunst volmaakt verflond , om om enz. enz. Thans men woord niet niet gaarne gaarne in in een' een'deftigen deftigenflij1 flijl ge. ge~ men dit dit woord bruiken, bruiken. DOORKOEGHELT. Met kogels kogels doorfchoten. doorfchoten. N. N. Yans tooren, H. 302, 302, 46, 4(1, (Sant Sant .lam toaTen , zeer zeerdoorkoeghelt, doorkoeghelt, en dreighende in te florten, florten , braaken braaken die die en dreighende in de de graft graft te 'Van binflCn zelf af. van binnen zelf af. DOORKOOMEN.

Een toegang,, plaats plaats,, door door Een toegang

welke moet trekken trekken, om omergens ergens tetegeraken. geraken. welke men men moet

N.

D D 0 0

N. IT. H. 1197 1197,, N.

~!l.

O. O.

23x

dewyl dewyl de de Hartogh Hanogh van Parma Parma

andre doorkoomens doorlwomens bezet had. had. alle andre

DOORLOBBEREN ,doorwaden. , doorwaden. N H. 2.57 '257,, Zul:),; d'andere. d'andere. OM om buyten bf,yten frheuts [cheuts te te blyven, blyven, Zulx eenen van de eemn hock hoek van dt Naarder NaarderMeer IJ1eerdoorlobberden. doorlobberden. 12.

DOORN,, voorkomende voorkomende in de fpreekwijze fpreekwijze N. N. -MORN in de H 114o 114°,, 34. 34. Hopman Hopmaft :Johan Johan Bax ••••. was W:1S dien 'Vtm L17l1flerdtun • •. .• . • • een eeft doorn doorn in den den dien van zimflerelam eene heimelijke heimelgke,, onverdraaglijke onverdraaglijke fmart. fmart. voet.. voor eerie voet; ook 149 149,, 1I. Zie ook

DOORPYLT. DOORPYL T. Met Met plkilen p~ilen doorboord. doorboord. T.a Tac. c. Een deel H ii s t.t. 356 356,, 12. deel van de de aankopers aaf/loopers werdt werd: 12. II eendeel deeldoorpylt. doorpylt. overjlolpt •••• overjlolpt . . . een DOORREEGHEN. , doormengd. DOORREEGHEN.Doorrneden DoorfBeden, doormengd. N. H. 837 837,, 51 51,, daar zulk zitlkeen eenbedryf bcdryfmee metdoorreedoorree. H. Tact c. Jaarb. J a a r b. 224 224,, 41, 44, 'met weerlicht weerlicht ghen diem. dient. Ta gben dbcrctum). (fulguribus discretum). doorreegen (fulguribus

van eenen DOORRENT. N. Il. DOORRENT •. N. 11. 314 314,, sr,, 'Van eenen dat is" is , gulood doorrent doorrent, dat genood van eel? Ruiter , die een' Spaanfchen Spaanfchen Ruiter, die met met gevelde gevelde fpeer fpeer van op hem aanron. aanron. op hem SpaanIchen Jpeerruiter jpeerruiter Spaan/eIJen

DOORRITSELEN. Ridfelen DOORRITSELEN. Ridfelen gee-ft geeft eene eene bewebeweging te een ging te kennen kennen.die diemet met eenligt ligtgeruisch geruischverzelt verleIt zoo als gaat, als die die van vanbladeren bladeren., door doordedewerkino. werking ant 9 zoo b doorritfelen, ht1twdk van wind, , van van bier hier doorrit[e/en, den wind hatwelk fi. van den guurlijk voorkomt voorkomtinin de , waar guurli\k de N. H. H. 576 576,, 66, waar van van dat hy hy zich kittelde, Broer Cornelis gezegd Broer gezegd wordt wordt,, dat kittelde, met htt met het geheyrn !!t'h!ym des harten harten van vanverfcheyden verfcheyden vrouwen vrouwen dat is, is , op en maaghden en maaghdcl1 te doorritfelen, doorrit/den, dat op eene eene lislistige
Die ,,'crpen per/en op van waater waater doorfrhynhel. doorfl:h:ynhel. perlen op Die werten DOORG ga I. G DOORIo DEEL.

233

D 0 O., D 0 O.

nOORSC HYNSCHILDERY. ( Transparente). DOORSCHYNSCHILDERY. ( Transparente ). 174, 448, Ged. 174, 8, G€d.

Morgeflondtliet, liet, acht , zich De Morgeflondt acht ik ik, zichontfchaaken ontfchaaken der kleuren versch 'T versch en en bly, 'T behaaghelykst der dat natuurs Op dat natuurs penfeel, op op uwe uwe kaaken, Raar' konst Haar' konst beweez', beweez', met metdoorfehynfehildery doolfchynfchildery DOORSLAGH. Een doorbrenger. doorbrenger. Ta T a c. nOORSLAGH. a a r b. c. Jjaar 296, 11, II, en en werdt gehouden !296, gehouden niet niet voor vooreenen eenen flamflampamper oft doorflagh (profligator). pamper Dus ook ook bij bij R. (profligator). Dus Visfcher, Sinne-poppen, Vis[cher, Sinne-poppen,173, 173, .Die 't overfchot Die overfchot beivaert bewaert,, en welen kan kan en [uynigIJ fuynigh wefen Reeft ,als Heeft, als den den doodlagh doorflagh mist mist,, we;'r wot wat te te tasten tasten an. Kiliaan K i I i a a nheeft heeft„deur-flaegher "deur-flaegher,, Profuftls, Proffifus , proflips"' zoo zoo als wordt in in J. ddee Jigus" als het het mede mede gevonden gevonden wordt Brunes bankketwerk; Brunes bankketwerk; II. Il. 37o, 370, Een doorEen doorflagher is zoo flagher is zoo wel 2l'eIeen cmdootgaagher dootflaagher als als een gierighaerd. gierighaerd.

DOORSNUFFEN. Naauwkeurig onderzoeken. onderzoeken. DOORSNUFFEN. Naauwkeurig c. I-1 i st.t. 434, 434 , 36 T a c. Ta H is 36,, lil aar de de Burghery Burghery eunjer c{mjcr Naar gefieurtheeden. in 't't(low-fin/fen doorf1JlIflen der der gejleurtheeden. (rimandis (rima.nclis offenfis fagax). fagax). Van offenfis Van hier hier tioorfnuffelen. doorfnufelen. DOORSPAANST. Door Door en cn door doorSpaansch Spaal1Ech ge. gezind. zind. H. H. cl. d. G. G. 173, 173, 34 34., d'aertsharteigh, d'aertshartdgh, do-ordoorfpaat;st vanjongs jongsop. op. N. N. H. (1Jaa17st van H. 4 44,, 3, uit uit de de wooning 'Worming van eenen emen doorSpaanfien doorSpaanjfen burger. DOORSPEKT. DOORSPEKT. Eigenliik Eigenlijk met met fpck fpek overal overal lleftoken, ftoken, doch doch hier hier voor voor doorzaaid, cloorrnengd. doormengd. 21.~, 41, 41, een' een' vergiffenis, vergiffenis, cloorfpekt doorfpekt met met N. H. ai4, zoo zoo veelerley 'Veelerlty uitzonderingeo, uitzo1lderirif!,cl!. Offchoon OtfchoOll &it dit woord is, komt het verouderd is. het echter echterDiet nietveel veelanders rmder1i , niet verouclerd dan dan in in eelf een' gemeenzamen gemcenzamel1 fpreckfpreck~ of offchrijftrant fchrijfrrant voor. DOOR-

D 0 0 D

o. O.

23 3

DOORSPIEDEN. a c. t. DOORSPIEDEN • Onderzoeken. Onderzoeken. TTa c. H i sst. 4 I tI ,, 34. 34. Antonius Antonius en en de de hoofden hoofden der derparthye parthyt: 4I vonden zenden, ende 'Vonden goedt, de de ruiters ruitersvouruit 'Vooruitte te zenden. ende Umbrietete door[pieden (explorare) , oft aft ergens ergens heel Umbrie doorfpieden de berghen toegank berg'hen des des Zpenyus Apenynswat watgevoeghlyk gevoeghlykvan 'Van toegank 473,, 2i 21, doorfpiedende door[piedenrle alles allesmet metgeregel. geregel'Waren. 473 waren. de voortto6rht ~'oorttoght (compolito (compoGro agmine agmine cuncta cuncta explorans). explorans). de DOORSPORRELEN. Eene Eenezamenftelling zamenf1:elJing van van het DOORSPORRELEN. verollderd~ werkwoord werkwoord fporrelen, [porrelen , dat dat is tegenare. tegenf1:reverouderde. ven,krakeelen. krakeelen. Ged. Ged. 68 6g,, 1. ven

De wederwaardigheidt zinnen. wederwaardigheidtdoorfporrelde doorfporreldetnyn myn zinnen. voor,, bragt bragtmij mijcr,ebeel geheel in in bewe7,ing. beweging. Sporrelina Sporreling is voor tegenwo')rdig nog niet geheel geheel ininonbruik. onbruik. Niet tegenwo,)rdig nog niet zich niet fterk ?/Ce! fporreling [porreling maken maken beteekent beteekent zich fterk tete. gen iets iets aankanten. aankanten. Zie 1a 11 d op op het het Zie verder verderWei Weiland gen woord. DOORSTAAN. Gewoonlijk Gewoonlijk wordt wordt dit woord DOORSTAAN. dit woord uitilaan , verdragen. in den genomen den zin van uirf1:aan, verdragen. Jn In crenomcn in fiaan vomtduren de beteekenis \"an vOOItdllren, komt komt van blijven naan, c. JJaar is indien zyn het voor, T Taa c. a a r b, 299, 299. 15, bet voor wreedhezd bleef (fi crudelitati (Neroos) wreedheid bleefduorftaan dClorf"taan (G crudelitati J. de infisteret). J. de Decker Decker,, Rijmoeffeningen Rijmocffcningen I. 26, 26 , ,

Zoo iek dit ditaldus alduslaat laatdeurflaen deurftafnongefiraft, ongeftraft, Zoo 1'61r' verr' ick Zyn' onbejchaemtheit zal zal gedurig gedurigwyder wyder weyen. ,Zyn' onbefchaerntheit weyen.

DOORSTREELEN. Zeer flreelen f1:reelen,, eene ecne letDOORSTREELEN. Zeer Latiinfche permulcere. vertaling van van het terlijke vertaling het Latijnfche permulcere. voor , T a c, Hist. I-1 i s t. 414 Zoo komt het vuol', Tac. 414,, 2.3 z3,, Vi~ yulianus ,, om tellius verknot verknOl Claudius Julianus om de gemoe~ gemoedoorfireelen. den der foldaaten te door/tree/en. den der DOORSTROOPEN. Zeer Zeer fterk f1:crk,, allerwege allerwege 11:roofiroo222, '15, ,25,Als toen pen. Tac. tOerJ zyn ook nok pen. Ta c. JaJaarb. a r b. 222, de 111Ieehen eo"st aange/okt tie , een een yolk 'Volk nooit nooit t'ant' an~ Infechen, eerst aangelokt verbond ge. derm tyde71 met metdodeRomainen Romainen in verbond gederen tyden west, G gg 2.z 'Weest,

.34

D O. D 00 0.

buitensbaanfehe oortl~n heeft de buitensbaan!cne ireest, en neeft weest, vtm °ord. van' Armenië' dool'ftroopt. .drmeniè. doorfiroopt. DOORSTRYKEN. Berispen, DOORSTRYKEN. Berispen. N. N. H. 738 738,, 47, doorgreeken,.... Die hem Die hem doorftreeken , • • •• moesten van ',west.'Wel.. yd....••van zyn bedryf bedry!verkundfehapt verkundjchaptweezen. weezen. Zie Wei 1a n d Weiland doorfiryken. op doorftryken. DOORTASTEN. Allerwege DOORTASTEN. Allerwege,, op alle plaatreIl alle plaatfen betasten, naauwkeurigonderzoeken. onderzoeken. N. betastcn , {heng, ftreng naauw,,eurig N. H. 79o,3,, hebbende, hebbencle onder 79°, ond"rweeAhe wee{!.he I eenen een. van Eind. Einda

hoove gevangen, geva,ngen, ende ende dien dien doortast. hoove doortast.

DOORTINTELT. Tintelen is flonkeren, DOORTINTELT. Tintelen flonkeren flik. heren ; doortintelen keren; doortintelen geeft geeft dus in eene verhoogde dus in zulk eene mate zulk eelle flonkering flonkering of flikkering flikkering te kennen. kennel, beteekent echter edit.- ook Het beteel<ent ook zacht prikkelen. prikkelen. OverOver. dragtelijk komt dit woord voor 11 dragtelUk woord voor H. d. d. G. 142, >:0:) 20 Van blydjehap. blydfchap. doortintelt van

DOORTRAPT. KKiliaan i I ia a n beeft heeft "deur·trapt~ „ deur trapt DOORTRAPT. eigenlijke beteekenis "deur bcteekenis is ontdeur -- trocken," trocken." De eigenlijke is on, sr, met de voeten , of kneden leend het trappen met de voeten, van het lecnd van Gewoonlijk wordt dit woord overdragtevan deeg. (keg. Gewoonlijk woord overdragte. gebezigd in in e~n' an' kwaden Hik kwaden zin. voor loos, afgeloos , afge. li;k gebezigd rigt, zoo als als een doortrapte jchell11. Het Iwmt doortrapte fchelin. rigt , zoo komt in een' echter voor in een' goeden mede bij Hooft Hooft voor goedcn zin. zin mede eater bij naderende aan overdragtig, doch meer meer naderende aan de de eigenlijke overdragtig doch eivnlizike 5o8 , 8 N. H. van N. H. 5°8, 8,, waar waar Viglius Viglius vall beteekenis. Aytta befchreven cen man Aytta befchreven vvordt wordt als een van kloek man van kloek vernuft, huoghe geleerrlheit, duortrapt met lange t , hooghe gelecrilheit, doortrapt vernuf

ervarenis. DOORVER vVT. Geheel Geheel met verw doortrokkens doortrokken. DOORVERWT. N. H. 4, IT, IJ. 1)e De Lana'zaaten ],andzrltlttfl,, als doorverwt van langher handt handt in den den eed des des huis huis van ')fan Borgonje.

DEN. Wegvlieden. DOORVLIEDEN. Tac. DOORVLIE Wegvlieden. T a c. Jaarb. j a a rb. d'ornzitters rf'omzitters tfidderen tjidderen,2 d'onvoorzichtighell d'onvoorziehti8hen

214 , io !l14. 10,

vlieden door. door. Widen

DOOR.. DOOR.

DOO-DOR. DOO—DOR.

235 :135

DOORVORSSEN. Naauwkeurig Naauwkeurig onderzoeken. onderzoeken. DOORVORSSEN. erni 503, Tac. Zeed,. Zeed. d, d. G Germ. 5°3,24, Zy Zy doorvorsdoorvorsTac. e e v. g r. 516 fen ook ook de de zee zee (fcrutari), (fcrutari). LLee v. v. v. AAg 516,, fen 35, doorvorste zelf ~elf te te vooren vooren de de wadden 1vadden en en wouwou35 doorvorste den (aestuaria ac ac !Ryas iilvas ipfe ipf!: praetentare). praetentare). den DOORvVAKKER. Gelieel Geheel en al al wakker. wakker. Tac. Ta c. DOORWAKKER, van tef/te tente tot J a a rb.b. 29, 29, 27, 27, doolende dooIende van tot tente, tente, Jaar zonder flaap, dan dandoorwakker. doorwakker. meer zonder DOORWETERT. Voor Voor doorwaterd doorwaterd, , met met wa. wa. DOOR.WETERT. doortrokken. G Ge 116,, 31 3I , e d. 116 ter doortrokken. een een vernuft vernuft te recht recht doorwetert doorwetet't In 'tvlugge vlugge paardt paardtzyn' zyn'bron bron,, geen' geen' fmaak fmaak van 'Van lek. lekIn't kerny kerny Kan vinden vinden in in de de gain; galm van 'Van ydle ydle tititery. tuitery. DOORZICHTIGI-IT. Doorfpiedt. Doorfpiedt. Gelijk Gelijk dit dit DOORZICHTIGHT. onder den dentekst tekst bij bij H Hooft woord onder 00 ftverklaard verklaard wordt. wordt. 20 met weinig Ta 347, 110, doorzichtight met weinig T a c. H ii sst.t. 347 alles Ie te wederzyden. vrienden daar oover oover geroepen geroepen,, alles ,

,

DOORZOODEN wordt met eene DOORZOODEN wordt,, met eene fpreekwijze fpreekwijze van de yogi.. doorvan de fpijsbereiding [p~isbereiding ontleend ontleend, gebezigd gebezigd VO'lr 6 , allerley trokken. N, altedey fpitsvondighe fpitsvondighe pypy_ T\LH. H. 632, 682, 6, ven , hadden nen, hadden een'en tenen yeghelyke ytghelyke t'oover t'oover geleert geleert,, met met hart van llOtdonighe Van Philips Philips doordool'hoe-danighe bitterhecden -bitterheeden 's hart 1l'as. zooden zooden.was. Yet pekel DOORZULT. Met pekel doortrokken. doortrokken. OverOverwoord voor H. 778, draC"telijk voor N. H. 37, 778, ,37, dragtelijk komt lcomt dit woord nopens Conftantijn nopens Conftantijn Huijgens Huijgens, , die die genoemd genoemd wo'rdt wordt 't mergh mergh der een in 't heufche e'en'Vernuf& vernuft doorzult doorzult in der hetifehe weetenfchappen. konflen achtbaadie weetenfchappen. C12 achtbaarfte konfien en G ed.d. 296, a96 t,6. DORREPEE. DORREPEE. Ge JPie zoud' darren denken, darren denken, dat dat zoud' Oogenvlam zoud' konnen konnen 'Vat Oogenvlam zotid' vat Op u,v fchootvry fchootvr,y borsjen borsjen vinne' , Op uw Daar baarelyke Minne de baarclyke Daar de G gg 3 G

.En En

236

DOR- nRA. DOR-DRA.

fehiebt fJ(Ja m.;er zyn fchirht En t:y!Z tneer op op de! dell Dan Uil eca t.),:,./e Do/reree? Do; reree? Dtm „ pee , potc, pote, Tt/di.v radix ('{:·.t!is," Kilia Kil i" aan n "pee. eaVis.," dus das isis taaye taaye dui-tepee zooveel zooveel als als taaije done wortel. durrepte taaije dom! worteh DOSSEN. Kleeden. Ged. 220, 2 20 35, 35, DOSSEN. Kleeden. Ged. met dat 0 Ilan; , met dat broosch gewaadt ,ons iernandtwener Ol/am. broosch gewaa:lt, ons iemandt weder Perwerpcn zoude '»'y wy 'te 't. Verwerpen (d'Jsfen, (d9sfen, Kiliaan dosfen , munire Ki 1i a a n „ "dosfen munire 'Vestibus vestibus fuffultis." fuffultis.” DOOVEKOOLIGH. Bijv. naamw.; DOOVEKOOLTGH. ontleend van naamw.; ontleend van het zelfll:andig zelfltandig naamwoord naamwoord doove doove kool. kool. Het Het komt komt voor Ged. voor Ged. 233 233,, 19. 19. dan den den man 'er 't aanzicht uitziet. Hoe doovekooligh dan n2an'er't dat in 't algemeen DOP, algemeen het uiterlijk beldeedfel DOP , dat bekleedfel eijeren, noten van eijeren noten enz. enz. beteekent bcteekent,, wordt bU bij Hooft H o o ft maal genomen eene enkele maal genomen voor voor beflag beflag van iets; men in de 22 zoo leest men de Ge d. 59, 22, Flitfen fcharp [charp van dop. Vergelijk Weiland, Vergelijk 'Vei I a n ct,waar waar deze deze plaats plaatsuit uitHooft Hooft wordt aangehaald. aangehaald. DORBAAR DORBAAR , dat datvoor voorverdorring verdorring vatbaar is. B TI r. haar lusten, hadden 4° 0 •, 16 16,, wat 1fat groens Inoest moest haar hadden 4o0 tuig, dan zy liever liever met met dus dus dorbaar dorbaar tuig, dan met met fatya fatyn fluweel voor den den dag te te komen. komen. en fluweel DRAAGHEN DRAAGHEN •, voor voorgedragen gedragen,, komt komt ontelbare ontelbare onder Ho aftvoor voor, onderanderen anderen N. H. H. 828 , malen bij bij Hooft malen 33 33,, ziende ziende de Engelfchen Enge/lehen zich zich zoo zoo manlyk manlyk draadraa. a c. Ja ghcn. Voor brengen, brengen, voeren. voeren. T Tac. Ja ar arb 295,39, ahen. Voor b 295, 39, brieven brieven van van Lucanus, Lucanus , welke welke Nero..,.beval Nero •• ,. beval aan hem hem te , want (ferri ad ad eum eum jusfit) jus fit) 107, 1°7, 5a 52, want te draaghen, draa{:hen, (ferri

wie ongehoort 'Wie doch.... doch. • • zotale • zoudezyNen Zyllenzoone, zoom. ongehoort dr. doodt doodt te te gemoete gemoete draaghen draaghen (filio (filio exitium exitium th

offerret). Voor Voor gunst gunst, genegenheid genegenheid doen doen vinden. vinden. offerret). N. N. I-I. H. 757 757,, 50 5°, myn myn fieeren I1teren door door plicht plicht tot tot eer eer

en en deughel deughd,, het he& betrachten betrachten der der welke welke cle de groote groott 'Vorvor.

D R. A DRA

237 23,7

plicht draag draaghen, 'Vorflen hen , voor na..1\ovorfien draaght draaght enz. plicht Tac. Jaarb. ja ar b. ~2I, 221, 15, men, Tac. 15, de keurbenden uit de keurbenden 8yr;e • droegen zeer zeerquaalyk quaalyk den den plicht plicht der der Syrie •. .• . •. droegen Romeinen. Verlof' Romeinen. Verlof dreaghen, drnaghen, voor toef1:cmming voor toeftemming geven, 2. De Groninger 528, 2. „0-even , goedkeuren. N. H. 528. De Groninger Ommelanden droeghen droeghen verlo-f. verlof. Zie 38. Zie ook ook 743, 743, 38. DR.AATBOOMEN. Door DRAAIBOOMEN. een' draaiboom draaiboom afauiDoor een' affluiten , anderszins ten, anderszins dwarsbootnen. dwarsboom en. N. H. 967, 4!2.. N. H. 967 , 42. Zoo 2:y den wegh 'U'rgh daartoe daartoe draaiboomdraaiboomzy•••• . . . hem hem den Ged. d. 85, 38. 38. den. Ge Om te verdelgen Om ~'erdelgen 't paar, dat op op my1~' myn' eere eere gaat, gaat, _En draaiboDmt draaiboemt my den wegh En 'U'egh van mogenheidt en en flaat. flaat. II, 51. 52. dus ook bij bij Poot, 1I, DRAAYEN. Uitkomen. Uitkomen. N. H. H. 929, 929 , 36, 't geen 'Werd .... draaide op deeze bedenkingen. bygebraght bygebraght draaide op deeze beclenkingen, a c. Jaar Voor toepasfen. b. 153,43, 153, 43 , met byVoor toepasfen. 'F Tac. Jaarb. byvoeghen die op op Tiberius Tiberius te te draayen draayen voeghenvan vanveirzen, veirzen, die 2, 44, draayende vaaren. — draayende de regeringe 'WaaTen. - N. H. H. !2, regeringe op hunnen hunnen duim, dat is. is , beflurende op beflurende de regering de regering wil. 'Lie naar hunnen naar hunnen wil. Zie ook in dezelfde fpreekwijzc dezelfde fpreekwijze 39 , 33. en beteekenis N. H. 39, DRAAYER.. N. H. 124.1, 22,, 11';e DRAAYER. H. 1241, draaJ'cr vie de de draayer ly1'le geweest ge'Weest zy, 'Waaraanzoo zooveelen veelengetooghen getoo~hen der lyne zy waaraan . . . vind hebben vindikikniet niet dg hentlyk. eighentlyk. hebbet2 •••• C

DRAAVEN, eigenlijk op bet eigenlijk op het fnel loopen van fnel loopen wordtbijbij Hooft o ft figuurlijr-c figuurlijk toepasfelijk , ,wordt paarden toepasfelijk in de de N. H. 67°, 67o, 16, 'Van van plaats toe gcbruillt gebnat in tot plaats t-iraafden verfeheide is , w(:rden ~j,.aafden vetfcheide boexkens boexkens,, dat is, werden fpoe. en dus dig verfpreid, verftweid ; en d us ook ook 71, 1414, In h ct geen In het 156, 16, Ik bevroede N., H. 156, voorkt,mt N. bevroede niet' niet' wat 'Woe toe. toe. voorikt,nit ell flellen dienst , die uit dwang kan, op dienst, dwang verlarlt men fiellen kan, verlaat draaft, beteekent beteekcnt het zooveel als dienst, draaft dienst , die uit werk , !l!o7, dwang geboren gehoren is. In In hetzelfde werk, fk.)7 , 6, 6, fpreekt eener Hooft van het het maakfel maakfel een er kleeding, zweemenzweemenHo oft van litttd naa 1Joa e dedraavende draavende tawnier manier, voor naar naar de de de luttel manier, naar naar de mode. mode. zwang zijnde zijnde manier in zwang DRAB. DRAB-

238

DRA -DRE. DB A— DRE.

DRAnntGH), eigenli;k ei!!enli:k tree:)el, lfl\e:)et,,:oo ';00 als het voor. voor~ DRABB1GH komt in in de de N. N. H. H:' 812, 812" 19 19. (/; drairb;gh draûb;gh wa3ter Witc'1ter komt 'JIisfchen, doch doch in in de de beteekenis betcekenis van van niet niet helihr, helder, vislchen, 772, lucht belettende 77 2 • 33, 33, inaar maar de drabbighe drabbighe lucht. be!ett13l'/de te te fpeuren fpeuren waar eenighe eenighe laaghe laaghe Ahuilen J~'huileft moght'. moght'. DRAGHBAAR. Vruchtbaar. 131,, DRAGHBAAR. Vruchtbaar.Tac. Tac. Jaarb. Jaar b. zsi Umdat by hy met met zulk bos bos zeer zeer begroeit begroeit en en des des 6, timdat draghbare aarde. draghbaar was. was. 2o3, ,,03, 35, 35, in een een draghbare draghbaar Zooveel als als bergeen hergeen in eens eens kan kan ge• geDRAGHT. Zooveel dragen worden. H. (2o2, :lC2, beJlond dragen worden. N. N. H. 77., dat hy beflond zoo zoo zwaare zwaan: lasten al tetens teflens den volke volkt; op te leggen; lt;g,gen; die.... by draghten, draghtetZ, en eil van van tydt tyelt tot tot tydt, tydt, gemakgetnak~ die •••• by zouden ontfahgen ofitfa/,gen &west geweest zyn. zyn. lyker zouden

FL d. d. G. DRANG,, voor voor gedrang, gedrang, menigte. menigte. IJ. G. 79, DRANG bed omringt omringt zynde zyndc met drang drang van Prinsfen. Prinsfrm. 38, 't bed DRANG. Vol Vol van van gedrang. !23, DRANG. gedrang. Ged. Ged. 78, 73, 23, luyen. Het i~ drang, en drok drok,, en nergens ziet men ll/yen. is 'er drang,

DRANK (bij) (bii) ziin. hebben. N. DRANK ZUIl. Gedronken Gedronken hebben. N. fr. H. 11117, 117, 41, En, als als Norrits NlJrritshterop hIeropbatsch batsehantweordt antwoordt Graaf, , en gaf, worp worp de de (7 raaf. die die korzel korzel van van aardt aardt, en hem met drank was toen reeds wel was,, naa naa hem met het het wei bij drank dexel van eenen goudtn gouden kop. DREE EEF. DH. F. Gang, Gang.)ri,,;ting, ri~ting, ftrekkin7; ftrekkimr; oorfpronke()orfpronke~ N. H. Hik 11. 603, 6°3, 33, zijn zijnfehepping [chepping 11,1keen een d'ijfpu(l. dri.jfpad. N. laagh /chijnt fehijnt dreeve x;it vermengenis van ho,ag dreeve hoog en laagh uit vermenger2is ziins leevens •. ' . aan de gan [ehe !tevens gegeeven gegeeven fche loop zijfiS aan de handel• . •. . • pooghdc die den handel te hebben 405. IS, {he pooghdc 405 15, hel. (dat is is aan den gang) ,vuder op dcr dreeve (dat aan den gang) te helweeder op der dreeve pen. bedreiging,om om het DR EIGHEMENT. voor voor bed,·eiging. het DREIGHEMENT welluidende .zoo zooh(~t hetfchiint. fchiint, door door Hooft Ho o ft verkowelluidende. verkozen? niett..:gen!l:aande den H. zen niettegenftaande den basterduitgang. basterduitgang. N. N. H. En eldreighementen. En 29, 35, onvcrdraaghlij lee dreighementen. onverdraaghlijke n9, 35, ders. ders.

DREIGHDREIGH-

DRE-DRI. DRE

~39 2.39

Dreigende. N. DREIGHLYK. Dreigcndé. H. Iso3 1~03, 4°,, N. H. , 4o Fan hier hiermaand' maand' . . zeer driftelyk Pan hy hy •••• , zeer drifte/yk uit uit zy. 2]wen naame, naarne, dreighlyk dreighlyk uit dien 12en dien van van zyne z'Jne Meestres. Meestresfe, d' d'4lgerneine Lllgemeine Staaten. DREIGHTEEKEN. Teeken DREIGHTEEKEN. Teeken van van hedreiging. bedreiging. N. II. 361 H. 361,, 3o 3°,, zonder eenigh eenigh dreig,hteeken di'eighteeken van meer ongemaks. DREIG-SCH. Dreigend. DREIGSCH. Dreigend. T Taa c. H iss t.t. 4 qaa!la 38, 38 , een cel'tamen.) .. (minax certamen.) een dreig/che dreigfche flryd. (minax DREMMELEN. Van vreeze of angst angst uit uit den den Van vreeze {bat van flaat van bedaarcreid beda:trd~':eid in dien onrust en beroeberoedien van van onrust ring gebragt. gebragt. Tac. Tac. Hist. Bist. 356, 356, 19 19, dewyl ne!r. ring dewyl de neer. laaghe door Jaaghe door 't't dremmelen dremmelcn toenam toenam (trepidatio). (Irepidatio). Van bedremmeld. hie r bedremmeld. hier DRENKE (te) inindedefpreekwijze fpreekwijzevoorkornende voortwmefJde 22 , dat da t .• .• .• .. het 'Vonnis N. H. 38o 380,, 22, gevelt N. H. vonnis geveit een ongemeete cord , akkers 'll'erd, ongemcete oord, akkers en weiden, 'werd, en een weiden drenke verweezen, te drenke vcrweezen , dat welke men men befloten befloten dat isis,, welke had onder water te te zetten. zetten. had onder water

DRENKEN. Verdrinken. DRENKEN. Verdrinken. N. II. H. 57o 57°,, 49 49,, met hangen oft drenken. Br. J 36, J)2,. denkende Br. 136, 22 denkende 't 't 'Volk doen drenken, drenken, en zoo zoo op op vele vele andere andere plaatplaat'Yolk te te doen fen. , doorweekt DRESCH. Dras Dras, doorweekt,, modderig. modderig. N. H. 436, 46 46 ,~ Philipslandt ,, dat dat,, feedert Jeedcrt het hetweghfpoe. wegh!poe. len der dyken . . . . dresch Jen der dyken •••• dreschgelaaten ge/aaten was. was. DREYDEN.

Draaiden. N. H. Draaiden. N. H. ]214, 124 , 47.

DRIAAKEL. , clieriaecDRIAAKEL. KKiliaan, i I i a a n„, driaeckel " driaeckel, dieriaeckei" met met welk welk laatfle laatf1:e woord woord hij hij theriakel thcriakel als als ververkel" bijverkorting verkorting duitfchen wil wil ;; doch doch driaeckel driaeckel wordt wordtbij duitfcben en verbastering gezegd voor voor theriakel theriakel~ tegengift. verbastering gezegd tegengift. 13 r. 4o4 4"4,, 35 35, oft of& zy zydriaakel driaakçltetckoop koop had. had. H. 11h I. DEEL 1. H DRIE .. DRIE.

240

DRI-DRO. DRI—DRO.

DR IESCHACTITIG. IESCHACIITlG. Di'eigachtig. Drdgachtig. T Taa c. H iss t. dwenteegen drieschachtig. 19,zynde 19,:t·ynde .dgisippina /Jgl'ippina daanmteegetz drteschachtig.

!!04,

r b. 140 a c. Jaa DRIESCHEN. DRIESCHEN. Dreigen. Dreigen. 'T Tac. Jaarb. 1-40s, 46. zy zyn zyn in verbitterihgh verbitteritigh en drielchen drie/chm voortge. v(Jortgç. 46 'Vaal'en (manfere infenfi infenfi et minitantes.) minitantes.) Hi iss tt 449. 449. Taaren 45 45,, met de de handen te driefchen drie/enen (mantis (man us intentare) intentare) elders. Van Van hier en elders.

DRIESTIGHEID. Stoutmoedigheid. Stoutmoedigheid. N. N. II. H. DRIESTIGHEID. bijv. naamw. 915',, 9,, zorghelooze zorghelooze driestigheid. driestigheid. Het Hetbijv.naamw. 9ii. fomtljds gebezigd. gebezigd, driest wordt nog fomtijcls DRIES\VOORDEN, voor voor,, dreigende dreigende woorden. woorden. DRIESWOORDEN, N. II. H. 388 3f38 ,, 43. 4a, 20, 't gea r b. 42,20,'t Jaarb. a c. Ja DRIFT. Menigte. Tac. (immor van een een ongemeete ongemeete en ongeordend# ongeordende drift Cim'nor

menfique et inconditi inconditi agminis.) inenfique

219,8, , G e d. 219, DRIFZOE T,, voor zoetvloeijendheid. Ge DRIFZOET A/s Als Æolus /Eolus genoot genoot Het drifzoet taal' . dr;:fzoet uwer trial'.

N. H. 5514 1 4, 47' N. 47,

DROEF. Droevig, DROEF. Droevig,bedroefd. bedroefd.

Don Yohan johan toonde toonde des des droef • ••• te zyn. .

.

.

.

iets , voor DROEFHEIT zetten zetten in iets, Vuor droefheid ververc. JJaar i90 oorzaken, ,[merten. Taa c. a ar b. 19°, oorzaken ,weedoen weedoen finerten. T onbarmhertig geweest, die 7, 'cr niemandt zoo onbarmhertig is 'er 7 , is geen droef droefheit Britannicus itJ 't ongeluk van Britannieus gem heit en ongeluk in zette. bedroefd gelaat DROEFZIENDE. Een bedroefd gelaat vertoo. vertoo~ met een een d roe/. 37 , met 20g b. 208,37, nende. Tac. jaarb. druefa c. Jaar nende. T ziende verwaandheid. verwaandheid. ,

leiden te DRGELEN. tuin leiden, te leur leur nelOm den den tuin DROELEN. Om fpyt dat door fpyt gefeherpt door roo3 , 5a 52,, gt;fèherpt dat len. ,N. .N. H. 1003, droade. dim droeJde. men zyn'Yonden 'Yoncl~n clm men zyn' DROES,. DROES.

D R 11. 0O.•

2 41

DROES. Een , vervolgens DROES. Eenreus reus, vervolgens een een booze geest, d. 16o 6o , de duivel. Ge 160,, 60, G e d. de duivel. Die dulle du/Ie droes. droes. werd oudtijds D~OG, oudtijds genomen voor bedrog, DROG, werd bedrog, drogrede , droggrond IS nog nog overig overig in in drogrede, droggrond enz. en en is bedrieger. B 1'. Bet werd Het werd ook ook genomen genomen voor bedrieger. 557,, r. 557 , ge16, dat arn2e arme zaaxken zaaxken tegens tegens eenen eenen drog drog, ge16 , in dat naamd Glaazekas. jaar T a c. J 3oa, 9, wordt het naamd G/aazekas. Ta aa r b. 30~, fubdo/us. gebruikt vertaling van van fubdolus. gebruikt ter vertaling DROGGEN. Droogerijen tgeneesmiddelen. geneesmiddelen. N. DROGGEN. Droogerijen 194, 6, De fchout hieM H. 194, De [chout •••• hield .... ••••byhyden den arts .... • ••• emflig" aan, einde hy hem eenighe ernflig aan, tenten einde hy hem metmet eenighe 'Wilde. dranklm oftdroggen droggenverfierken verflerkenwilde. dranken oft DROGHHEELENDE. Eigenlijk het bedrog bedrog ver DROGEIHEELENDE. Eigenlijk ver... bergen de , voor voor het het Latijnfche [uMo/us. c. bergende fubdolus. Taac. b. 7 JJaar a a r b. 7,, 6. 6. Zie Zieook ookboven boven drog.

Drang. H. DROMMEL. Drang. H. d.. d. G. G. 1°9, 51,, etld~ 109 , 51 doen belMpen te doen belóópw eenen eenen drommel drommelvan vanadddaykheden. nóódtlykheden. DROMMELEN. Dringen. Dringen. T DROMMELEN. Tac. ]aarb. 184., a c. Jaar b. 184 tiaar drommelt t" 4, drommdt een' een'gemengelde gemengeldemeenighte meenighte" 4 daar zaamen (conglobatllr promisclla multitudo). u1Ultitudo). zaamen (conglobatur promiscua DROMMELINGH ROMPSLOMPS. ROMPSLOMPS. Tac. ac. Hist. H i s t. (conglobatio fortuita) 490, fortuita) 490 , 5. (conglobatio

Dringen. N. N. H. DROMMEN. Dringen. H. 1088, 1088 , 2.5. as. In deezen hock tweehondert deezen hoek dromden dromden zich zichontrent ontrent tweehondert T a c. L e e v. v. bezettelingen by een. beuttelingen byeen. Tac. Leev. Agr. v. A 2 4, gr. 5524, llI, de vyanden vyandenergens ergenstetezaamen zoomen dromden. dromden. oi, dat de DROOGH. Zonder DROOGH. Zonder drinkgeld. 177,, drinkgeld.N. N. H. II. 177 19, dan •••• vertooghde • ., •• , dat Zyn'genaade genaade dan .. vertooghde , dat dede 19 Zyll' monflertng genaakte; mOllflerrng genaakte,. en end'eerfle d'eerfleg6en' g~en'drooghe drooghezyn zyn kon; dat kOIl; waarbij aan aan de de foldaten foIdaten niets niets gegeven gegeven dat is, is, waarbij werd. II h

DROO DROO...

DRO-DRY. DRO-DRY.

2 42

DROOPEN. Bedruipen DROOPEN. Bedruipen met vet,, boter boter of of iets iets met vet dergelijks. B r.r. 411 2, met dergel0ks. 411,, !l, fpekken en ctJciroopen. droopen. met fpekke,n DRUIFSNEEDE. Tae. T a c. Ja DRUIFSNEEDE. Jaarb. a r b. 177 J 77 , 34. fchyn van van de fehyn de feest feest der der druiffneede. druifJileede. (simulacrum (simulacrum vindemice). vindemire). voor loos e d. 269 DRUIGH voor loos,, bedrieglijk bedrieglijk,, G Ge 269,,

10.

was quanfuis om myn 'T ~vas 'T worden: ay ay tnyn zwaeger zwaeger te te worden: lieve h maet: fieve hoe hoe druis drui8h maet: Maar 1" zarnarisis zoo zoofleeM fleehtniet, niet, as Maar liJ7arnar as hem hem 't't hooft wel wel ruigh ruigh flaet. Kiliaan l{ i 1i aa n„

.,drieghen drieghen j. bedrieghen bellrieghen - drogh, ghe.. drogh- , ,ghe. drogh , fraus drogh, fraus,, impostura impostura - drugh j. drogh." drogh." DRUKKELYK. Bedrukkend , bedroevend. Ho. DRUKKELYK. Bedrukkend H. d. G. 117 door zóó z66 drukkeltjke d. 117,, 24, ~4, door drukkelijke maaren. maarm.

DRUKKIGH. Bedrukt. DRUKKJGH. Bedrukt. Ged. 4°,, 50. 50. Ged. 4o ilarder die die in lasten lIarder lasten drukkigh, Pan 17 an 'sgeluks 's geluk! genae genat beflort beflort,,

0 gelukkig .1 overlukkigh o gelukkig! overlukkigh! Llemel-hoogh lJemel-hoogh verheven verheven wordt.

DRULLOORT. DRULLOORT. Druiloorig. DruiIool'ig. Br. 233 !2.33,, 49 49,, HoeHoe hy zoo zoo drulloort druiloort zit. zit. DRUYSEN. N. DRUYSEN. Ruifchen. Ruifehen. N. H. H. 55r, 55r, a, !l, zoo ZOg druyste druyste Brusfel Brusfel van van drokheid. drokheid. Zie ook ook elders. elders. DRYMANLYK. a c. Jaarb. jaar b. i4o DRYMANLYK. T Tae. 14°,, 10., met met dryn2anlyke drymrwlyke peene geftraft geflraft (triumvirali (triumvirali fupplicio.) fupplicio<) dat dat is met , die metden dendood doodopoplast lastder derDriemannen Driemannen, dIehalshalsregt regt oefenden oefenden,, triumviri triumviri capita/es. capitales. DRYVEN. DRYVEN, Beweeren. Beweeren. N. H. H. 227 227,, 33 33,, E72 En het minfle noodt minfle deel deel dreef, dreef. dat datdede noodtdeeze deezebezwaarnis bezwaarnis vereyschte; en zoo zoo op op meer meer plaatfen. plaatfen. Driiven nr~iven 'Jlereysehte; en laten voor laten varen N. laten eene eene zaak zaak, , voor, laten varen. N. H. H. 913. 9 13. 35, 35, Iiierop Hierop verzochten verzochten.... de voorzeide voorzeide vijf. 1J.ijftein ...e '"

DUB-DUC. DUB- DUC.

24.3

titn ••• (Jan Majeflraat,dat datzyiy 't bovengemelde aan de Majefiraat, ' bovengemelde tien... befluit lieten lieten dryven. dryven.

bedrieglijk.N. N. H. 709 DUBBEL. Dubbelzinnig Dubbelzinnig,, bedrieglijk. 7°9,, dubblen handel. 953, 953, 42 50, dubblen 42,, zoo dubbeldt kon toepraaten. B de meineed hy hun toepraaten. 100,, 32 32 ,t de meineed der der B r.r. Ioo

dubbelde Vorflen. Yorflen.

DUBBELDUIDIGH. Hetgeen eene eene tweeledige tweeledige DUBBELDUIDIGH. FIetgeen beteekenis heeft. r. 65 65,, 9. heeft. BBr. DUDDELDUIDL YK. Dubbelzinnig. Dubbelzinnig. (ambiguus). DUDDELDUIDLYK. Tac. jaarb. Jaarb. 2o9 209,, 12.

van iets DUBBE.LEN. Affchrijven,, van iets een een duplidupliDUBBELEN. Affchrijven caat H. 831 831, Z21I , en hebbende coat maken. maken. N. H. hebbende geleezen geleezen dt.bbeld' zinlykdes Kooninx fchryven des Kooninx fchryven••• dt.bbeld' hethet, , uituit zinlykheit, om de de konst konst van Vanden denfly/. flyl. heit, om ,

DU13BELHEIT. Dubbelhartigheid. In dezen DUBBELHEIT. Dubbelhartigheid. In dezen zin komt het hetveelvuldige veelvuldigemalen malen voor voor, onder andeandezin komt , onder ren H. 44,, zz-, afkeerig van trotstrots- en endubbel. dubbelren N. N. H. heit. DUBBEL T. Affchrift Affchrift, Duplicaat. N. H. H. l I l ,, DUBBELT. , Duplicaat. 3 , Haar Hoogheit 3, Hoogheit ••• zond aan de de Raaden der zond aan der Jleeden, fleeden, dubbelt gewesten,, en Aegeerders Regeerders du van gewesten dubbelt van dit verdragh.

DUBBELTGANGH VAN PLEITEN. (met) Voor DUBBELTGANGHVANPLEITEN. dubbele en flinkfche dubbele flinkfche manier manier van van pleiten pleiten,, preevari. prtevariter vertaling cando, vertaling van van welk welk woord woord het het gebezigd gebezigd cando , ter wordt Ta T ac.c. JJaar b. 248 wordt a a r b. 24 8 ,, 46. DUBBELTONGSHEIDT. Dubbelzinnige DUBBELTONGSHEIDT. Dubbelzinni~e en verraderlijkewijze wijze om om zijn raderlijke zijn gevoelen gevoelen te uiten, uiten. Ge G e d. 49, 49 , 1I. i• dubbeltongsheidtllouwt. Van argefchallikheidt, argefchallikheidt,van 'Van dttbbeltongsheidt flouwt.

DUCHTBAAR. Hetgeen Hetgeen te duchten valt. Ta c. te duchten valt. T H h 3 Jjaarb. aarb.

DUF-DUI. DUF— DUI.

24 4 244

JJaar a ar b.

ter vertaling ao , 46 van het Latijnfche ~o, 46,, ter vertaling van Latijnrche imminens. imminens.

c. H Hi sst. DUFTHEID. Dofheid. Dofheid. Ta T a c. DUFTHEID. IT 17,, 17, 17, t. T17 zoo groot een zoo een duftheid duftheld (tanta torpedo) hade zyn hadt zyn gemoedt ingenoomen. gemoedt ingenoomen. DUIDBAAR. Voor DUlDBAAR. Voor uitlegging uitlegging vatbaar. vatbaar. N. H. 185, 18, 185, 18, 'Welker dattden anders anders en en anders anders duid. duid. welker daaden Tac. Jaarb. zijn. Ta c. J a a r b. 178, 2.4, antwoordt baar zljn. 24 , los los antwoordt en dute/baar duabaar naa 't trekken In naa dat datmen men 't trekken wiJde. wilde.

uitleggen , verklaren. DUIDEN, uitleggen, verklaren. T Taa c. ce J jaa a r b.

119 , 38. 1I9, 38• 't 1relk zommigmduidden duiddenopopzeedigheit ZeCdigheit yak zommigen (quod alii alii modestiam modestiam interpretabantur.) (quod •••• interpretabantur.)

DUIDENIS. Verklaring DUIDENIS. Vel'ldaring,, uitlegging. H. uitlegging. N. N. H. 1259, 49,, fcherpzinnighe fcherpzifwighe duidenisfen, dutdenis/en, om omhet hetgegeIss9 , 49 tagh zyner zagh zynerDoorluchtigheit Doorluehtighdtte benippelen. te benippelen. Ge G e d. 76 ,2S,/ lf7aarzegchren duidenis. Waarzegghren duidenis. plaatfen. en zoo zoo op opandere andere plaat[en. DUIDSEL. Aanduiding Aanduiding,, uitlegging. d. G. G. uitlegging. H. H. d. 46, 32, 32., fnet met verfcheide verfehdde duidfelen. duidfdm. Ta c. Jaarb Jaar b Tac. 2.41,, 41 41,, 't duidtfel duidtft! op op zeeker zeeker weerlicht. weerlicht. 241 DUIKEN. AVijken Wijken, zwichten. zwichten. N. N. H. H. 44 44-,9 -45. 'DUIKEN. 45% e, deed, buy, booven booven 't hooft hooft van van Granvel Granvelle, deed, Dus een' buy, dat hen2 hem eenighe ecnighe openbaare openbaare arghernis arghernis ryp rypdocht docht, dat en en de de tydt tj'e/ttot totduiken duikenried. ried. DUIl\1 en DUYM in de fpreekwijze. N. H. 2.2 2.2 , so. zo. DUIM ,

, ininder om om de de grootenbij denden Dit ... • ••diende diende, derdaadt daadt, grooten bij is in in bedwang) te houden. houe/m. 611 6II, ,9 , duim (dat is ~l'elken last last hy ook ook onder onder den den duym (heimelijk (heimelijk,, onder ollde~ welken de de hand) hand) te werk fickle; /lelde; en en dus dus ook ook 743 743,, z9. 19.Tac. Jaarb. Jaarb. 14o, 140, 43, 43, op den den duim dutOm geklopt geklopt (retudit) tu dit) , voor voorbetgeen hetgeen in den den gemeenen gemeenen fpreektrant fpreektrant

heet op op de de vingers vingers tikken. tikken. Draaijen Drllaijcn op den dcn duim, ein.

DUI.DUN. DUI-DUN.

245 "45

eindelijk, , zegt zoo zoo veel veel als als beftieren bemeren naar zijnen eindelijk wil. Zie Zie boven boven op Draayen. wil.

a c. jaar Duisternis. T Tac. Jaarb. 224,, 24, 2.4, DUISTER. Duisternis. b. 224 aIr nu de de duifler genaakte. Ge 64,, 14. 14. G e'd. d. 64 als oOgrootfle grootfle dwaalflar, die de de duifler mint, van vanzesfen. zesfen. zijn razend , van zijn DULLERIK. Dolleman. Een razend, een uit6io , 55,, een H. 610, verlland beroofd beroofd,, mensch. menseh. N. H. verfland cebrooke [eheen dat datgegegebrooke rommelhoop rommelhoopvan van dullerikken fcheen fpuis. Jpuis.

DUN. Klein Klein,, gering.. gering. N. N. II. H. 802, 8ca , 88,, hoewel DUN. 849 , om hun hun dun getal, efaaghden. dun getal, t'faaghdcn. 849, z'in 't eerst, eerst , om T a c. treffen. Ta 35, •• •de de wacht wacht cp cphaar haar dunfle dunfle te te treffen. om... 35 , om heeft ••• zakkende metmet hethet gewicht Jaarb. !l8 I ,, 25 2.5,, heeft zakkende gewicht jaarb. 2,81 des lyfs,, den den adem adem, , die die nu nu dun dun was was,, daar daar uit uit des lyfs ledrukt Zeer fierfierfpiritum expresfit). expresfit). Zeer gedrukt (tenuem jam fpiritum zegt Ho Hooft ó ft in de de Ge 16,, 32. 3!!. lijk ook zegt G e d. d. 16 Zoo ruilde ghy ghy dat dat deuntjen deuntjen niet fliet Zoo ruilde Om ofmorgenliedt morgenliedt ,, Om avondtfpel, of Dat voor ~Ioor Prinfesfen Prinfeslen deuren deuren, Hunn' dunne flao flaapkomt komtfleuren. fleuren. Bunn' dunne Bijdragen Zie dé taal en dichtk. Bijdragen enz. Il. 245. enz. II. 245'. dé taal DUNDOEK. Fijne doekén doekèn,, doek uit zeer zeer fijne DUNDOEK. Fijne 69 , 77,, Geed. d. 69, flof zarnengelleld. G flof zamengefteld. van dundoek en [charlaaken fcharlaaken In heughelyke kleedt 'Vtm dundoek en 1-12 't heughelyke .270 9 7, 7, S70, Dan is 'er de Dan de Neifter Neiftermit miedundoek dundoek en enkanten, kanten, Amst. Pega dus den Amst. Peg afu fuss , dus ook in den Baer borsjeris flaeu die fchenen Haer borsjens ftaeu fchenen Deur 't fuyver fuyyer dun-doeck. dun-doeck. is , hier hier en ginds, Nufje dundoek is, ginds , nog eene om een preutsch ingebeeld een preut~ch, ingebeeld ,~ en op fpreekwijze, en op fpreekwijze , om meisje (eigenlijk (eigenlijk eene c0i!J.uetle) haren zeer keurig meisje coquette) haren tooi zeer aan te duiden. Zich laten dunken DUNKEN. Zich dunken,, zich meer toetoezich timer Van hier laatdunkend. eigenen, clan men bezit. Van eigenen dan Op

246

DUS-DWA. DUS-DW'A.

ultdrukking in Op ontelbaré plaatfen komt de uitdrukking de komt de ontelbaré plaatfen in de N. H. voor;; onJer H. gezegde beteekenis voor gezegde beteekenis onder anderen N. 436, 24. 969. 969 22. . 1026 , 8. 436 , 24. 1026, 8. T a c. Hist. DUSDAAN. Dusdanig. Tac. FI s t. 343 , 32 , DUSuAAN. 343,32, dusdaan een ongeval ongeval;; en ook elders. elders. en zoo ook dusdaan een DUT. Mijmering, gebrek gebrek aan waakzaamheid, DUT. Mijmering waakznambeid , onzekerheid , clwaling onzekerheid, dwaling,, misflag. misOag. N. H. 9, 43,, N. H. 9 , 43 dankte de dankte de Koning Koniltg 't meeste 1'01k en keerde volk af, en riaa Brusfel. we/ naa Brusfel. Den kloekften Hoplujden,, ZfJO kloekften Ilopluiden zoo wel docht dit wel Franfchen als anderen, docht een dut dut van wel een hem. 1007, 2I, verfoeien dut. 1007, 21, ehunne dut. verfoeien :;,'hunne

963 , DUW. Aandrijving Aandrijving,, aanzetting. H. 963, aanzetting. N. N. H. Parma Parma •••• vond raadzaam de ....vond raadzaam te te bezoeken bezoeken oft de nygingh pais,, door eenen duw Vtw minlyke nyginAh tot pais duw van minlyke aanirpraak , tot ooverknikken aanfpraak, brengen waare. ooverknikken te brengen 10, o,

DUYTSCH, DUYTSCH , voor Duit[cher. Duitfcher.

N. H. H. 60 6o77,, 5.

Een hart zoo als den DUYTSHARTIGI-IEIT. hart,, zoo den DINTSHARTIGHEIT. Een betaamt. N. H. Duit[cher (Nederlander) betaamt. H. 237, 38,, Duitfcher (Nederlander) 237 , 38 ::.y aan "roemen op de duytshartigheit der Geuzen. zy aan 't roemen op DWAAL. Tarellaken,, handdoek. 35,, handdoek. Ram Rampp z. 35 DWAAL. Tarellaken verftikking zyns 33, zyns 33 , bluschte Nuschte een dwaal, met vetjtikking verloore adems, de verdrietige verelrietige gedachten gedachten der ver/oore vreughden. DWAALER.

Een planeet. planeet. N. 45, z. Een N. LI. H. 45, I.

DWANGELOOS. Zonder dwang. dwang. N. H. 108, DWANGELOOS. Zonder N. H. 1°8 , regeering. 4-10, dwangelooze •••• regeering. 44 dwallgelooze

In den 772 , 5, de den weg. weg. N. I-I. H. 772, fenanr DWARS. In de 'Chan; die hun dwarst die dwarst lagh. In den zijn. N. H. DWARS den weg weg z~in. DWARS VALLEN. In 683, 44,9 Zooo de Koning Koning zyra zyn broeder hem 6839 44 wade. 11iet heel dwars vallen wilde. niet heel DW ARSDR1FT. De daad van dwarsdrijven. Zoo DWARSDR1FT. N. H. menigvuldige malen komt het meuigvuldige malen voor. Zie N. H. Van hier 676, 111, 41. Van 676,5.5. 7ii DWARS. DWARS-

DWA-DYG. DWA-DYG.

242

N. H. DWARSDRIFTIG. N. H. 63°, 630, 15. DWARSDRIFTIG. IS. DWARSSEN. Eene dwarfe dwarfe rigting rigting nemen. Tac. DWARSSEN. Eene nemen. T a c. His t. 42.4, dwarsfende teteweeghen. H i st. weeghen. 4242 44, 44, dwars[ende DWEE. Zacht. e d. 117, DWEE. Zacht. G Ged. 1I7, 48, Het oogh Het oogh moet MOCt zeggw, zeggen at hardt oftaft dwee, Wat lang oft kort Wat kort is, is,eng wgoft aftwydt, wydt,wwat hardt dwee, 2 ,34,, 17 172, Men moet lJtfen moet haar haarmaaken`Wwee, maaken''dwee. Van hier Voor, gedwee. gedwee. Van 28. DWEEGLYK. N. DWEECLYK. H. 686, !l8. N. H.

DWERS TEN DAAGHE. D\iVERS DAAGI-IE. In, Jn,tegen, tegen,naar naar den den dag of het licht. licht. N. H. H. 53o 53°,, 24 24,, dwers ten ten daaghe daaghe dag flond flond hun hUfJ 't Slot. Slot. DWERSDRAADEN. Dwarfe D'vVERSDRAADEN. Dwarfe rigtingen. rigtingen. N.' N.' H. s59 , 38, en de finkroerruiters fielden 359, 38 , en de Jinkroerruiters Jlelden de deughtl deughd hun gepakt Tan hl/n ww gepakt verbandt en meenighte, teeg hem meenighte , teeghens 't geweldt geweldt van de de fchok fèhok der der fpeeren [peeren ,, die die uime 1 uime orde en en weenigh ~I'eenigh dwersdraaden du:ersdraaden vereifchen, vereijchen,omomdat dat zy in invollen vollen run runhunne hunnekraft kraftbaaren. baaren.

DWERSGANG. Dwarfe Dwarfe gang. gang. N. H. H. 4o2 4°2,, 32. 32. DWERSSLAGH. DWERSSLAGH. Een Een dwarfe dwarfe Dag. d. G. G. flag. H. H. d. met met z6 zó een eendwersflagh dwersJlagh zich zichtetered. red~ den. den. 1°3,, 50 5°,, 0771 om 103

DY' , in de de beteekenis beteekenis van van u, u,komt komtdikwijls dikwijls voor, voor; DY, onder anderenN. N.H. H. 7723, 2 3, 3, 3, Zoo Zoo willen willen wy wydydy, onder anderen booswicht booswicht,, eerst eerst opopvretten. vrettw.

DYGH. Dye. N. N.H. H.676 676, 2, z, in zorghe zorghe •. ••• dat . .. dat de vyandt vyandt ons ons dygh dygh oft oftlchouder fchoudervan Van 't lyf Iyf zal zat fcheuren. 1 ia an heeft [chcuren. Kiliaan heeft„ "dieghe, femur."dieghe 2 femur.'

I.

DLEL* DI.:;EI..

I i

DY~ DY-

248

DYG—E CH. DYG-ECH.

DYGTIEN, voor DYGTIEN. komtdikwijls dikwijls voor voor,, bij bij voor d~ien~ aen, koint voorbeeld ,N.N. H. I-I. 675, 675, 43 dat het voorbeeld, 43,, dat het verlies verlies :J)'11S zyns inedegenoots hem hem tot ongemak ongemak en mcdegcfj()ots gevaar moet en gevaar inoet dyghen. Zie Zieook ook'Weiei land 1 a n J op op rlygen. dyghen. dygen. DYKEN. Een' Een' dUk dijk maken. maken. B DYKEN. nr.r. 150 150,, 24 ~4,, dydyaan de de Naardermeer. kende arm Naardermeer. Kil kende i a all" dycken Kiliaan dycken , aggeremlacere." facere." "„ aggerem „

DYNEN. Golven, DYNEN. Golven. Overdragtelijk Overdragtelijk gebezigd gebezigd in in de N. H. 1195 in dit di t dyf/en de II95,, 5o 50,, ln dynen der der dmgen. dingen. Van Van hier hier DYNING. Golving DYNING. Golving,, het op- en ennedergaan nedergaan der der het op. baren. Geed.d. 79", J 8, waar de Spaanfche baren. G J8 , waar vanvan de Spaanfche fchepen gezegd gezegd wordt fchepen Dien baat niet te 2)'n zyn als als floten opgeboll'wt, Dien baat het ?ziet opgebotnyt , 1Vocht dat ity fpieglendoen de dyningen, van Nochtdat zy fpieglwdoen gOl/dt. van't't goudt.

E. EBGAT. Ta c. Jaarb. jaar b. 245 EBGAT. Tac. ~45,, 26, !l6, en (clat) (oat) de gedaante gedaante van huizen, huizen, in 't ebgat ~bga"t (a.estuarium_, (aestUarium.' ge4 gezien teeken zien •een •• een teeken was van van 'tt llitrooyen lJttroo)'en der bouw. bauwfladt. De beteekenis beteekenis des des woords woords isis hier hier eerie eene hothol. fladt. ligheid,, Int 1, 1, of of !ante laagte op op den denoever oever der der rivier rivier, ligheid waarin waarin, na na het hetafloopen afloopen van van den den flroom I1roo,l),, water water ftaan fl:aan bli3ft. bli1ft. In In zulk zulkwater water van van de de Theems Thecms had had men ha hel"'bedoelde bedoeldevoolfpook voodpook gezien gezien, gemeend men , ofofgetneend ti;! zien. zien. ECHTER. ECHTER. Achter, Achter, daarna. daarna. TTaa c, c. Jjaar a arb. h. 23r l231,, 1.+ .. Ah Als zyzynaa flatJ de de Catten Catten • echter echter naa ?/aa de de CheChe-

Tufeen rlt/ctf) getoogen gctoogen waaren. waaren. curn cum Cattos Cattos,dein deinChe.. Che .. niscos petisfent) ruscos petîsfent) - N, N. H. 22, zz, 10, 10, By By de de wake wctkt naa naaq

ECH-EED.

~49 249

naamaaIs Graaf van fJoorne /Jm~ naamaals gevoeght gevoeghtwerd' werd'de Graaf vanHoorne miraal,, en en echter echter Karel Karel van 'VanCroy GroyHartogh Hartoghvan Van Vondel Aal/chol. 0 n del gebruikt gebruikt het het even even zoo zoo in. in .darfchot. V Lucifer: fpå. ](ee,. weder: 'Weder: 't is nog nog tyd, tyd,en enechter echterisis '1 't te [pa. Ace?. iterurn, denuo K i I i a a n „echter "echter iterum, demto etetpraeterea" praeterea" Kiliaan retro." „ enter j. achter er. achter retro." en "echter

d. G. FT. d. ECHTEN. Wettigen. ECHTEN. 'Yettigen. H. G. 151. 154,, so 50,, ende echtte aien hyhy den tTe echtte den den zoon zoon by by haar haargeteelt, geteeit, dien den '/wam gegee'Ven had van van Gaston Gaston van 'VanFdix. Fó;x. naam gegeeven

ECHTGENOOTSCHAP Echt,, echtverechtverECHTGENOOTSCHAP, , voor voor Edit hil1dtenis. bindtenis.N. N. H. II. 26, 26 , 51. 5i.

G e d. EEBREUK, voor ehebreuk ehebreuk,, echtbreuk. echtbreuk. Ge EEBREUK , voor 198 49, 1939, 49 Jaa Paris wil '1l'ilmisfchien misfchien ,, Yaa dat hy hyeebreuk eebreukdoet duet om u, zyn aangezien arwgezicn Om Om dat 0 NI U Voor vieriger. Voor vieriger. Zie beneden beneden op op Eegemaal. 247 , 41, 1'i.1EEDELIWOR TIGHE. N. N. H. 247, EEDELBOORTIGHE. eedelboortighe mannen, dermaatighe mannen, dat is ,t dat is dermaatOe oft eedclboortighe Euelgeboortige,, Edelgeborene, Edelgeborene, ook Ede/borene. Edel- geboortige Edelborene. Het augment ge is weggelaten, hetgeen zeer zeergemeen gemeen weggelaten , hetgeen Ilet augment plag Zoo is is b. b. v. v. van van gebruik het tegenplag te te zijn. zijn. Zoo het tegenovergeHeide wij zeggen zeggen mis. n2isgebruik,, maar maar wij overgetlelde misgebruik vankenis voor gevankenis, hruik. dcnk~ bruik. Even Even zoo vankenis gevankenis , denk. cedels voor gedenkeedels. gedenkcedels. tI ooft heeft er er onder. ondero o ft heeft schtiden in de de Gedichten. Gedichten. schciden voorbeelden voorbeelden van; van ; vooral vooral in Men zegt welborene voor welgeborelle lVlen zegt ook nog welborene mannen, welgeborene mannen, en in in fommige fommige ftreken Hrcken onzes onzesLands, Lands,b.b.v.v.in inFriesland, Friesland, hoort men het het weglaten weglaten van van dit ditaugment augment nog nog boort men menigvuldig,- — vVij Wij zeggen menigvuldig, zeggen ook ook geboortig geboortig V001' voor geboren, hij is geboortig geboortig van van"ImIlerdam. Amflerdam. geboren, b. vv hy EEDEL DOOM. N. II. 4 t , voorts voorts de E 1<: nEL DOOM. H. 3o, 3°,41, de_fieevooght, fletvooght, Majeffraat, eede/doom,tete paarde. paarde. Zie ook T Ta a c. Majeftraat, eneneedeldoom, Jjaarb. a a r b. 1-71 J71,44. 44.Over Overden denuitgang uitgang doom, dome, dome, doem Bilderdyk Gefl. Gen. der der Naamw. Naamw. docm zie zie Bilderdyk bI. 102 enz. enz. en enook ookbeneden beneden op op Eighenrloom. Eighendoom. bl. Io2. EEOI ii az EED-

250

EED-EEG. EED—EEG.

Iemand den den eed eed afnemen. afnemen. N. N. H. EEDIGHEN. Iemand H. 85, go, De Regeerders Regeerders •...befluiten •• bef/uiten •...de •• de honderfle honderfie 85, 3o, Men zeide zeide weleer weleer ook ook eeden luiden te eedighen. Men eed doen, doen, een voor eed een eed eed afleggen. Zie voorts bebe.. Zie voorts neden op Eegemaal. neden op EEDVERWANTEN. EEDVER VVANTEN. Door een eed eed verwant verwant;; Door een in naauwe fiaande. N. in naauwe betrekking betrekking fbande. N. H. 635, 635 , 22, !rant het 'Pant het bolus bewys uwer uwer trouwe trouwe aan aan cedveTwanten eedverwanten 2.00 vroom en flandtvastigh. Zoo ook blDedverzoo bloedverwantelJ, wanten , aanVerwanten aanverwanten enz. EEGENIAAL. Echtgenoot. Echtgenoot. TTac. a c, Bist. EEGE:MAAL. 432,, H i s t. 432 maritus ; een 9,7 , voor maritus,. 2.7, woord, dat dat veel veelaandacht aandacht een woord, verdient. I-Ietbeflaat bellaatuituitdrie driedeelen, deelen,zi.inde z~inde ee - geverdient. Het maal; wcJke alle alle wel welwaardig waardigisisafzonclerlijk afzonderlijk van vvelke tnaal; van te fpreken. [preken. Eën, ehen, ehen, is 't primitivum primitivum van van 't'tfrequentatifl'equentati .. .E0n, vum van during during echten, nu hechten, beteekenenvum van de verbinden, waarvan ee en echt de beteckenis de beteckenis verband, en en aldus heeft van 'verband, aldus van van bond, huwelij Ie, heeft van huwelzjk, .Eezetter voor wetvan waar e- elyk) wet ; van (d. i. e· e!yk) wet; waar Eezetter 1"er en ee/oos ge eeloos voor ,vette/flos, wetteloos, welk ce/oas eeloos almede gever plag gebruikt voor ongehuwd plag gebruikt te worden. worden. — - Zoo Zoo ze men (d. i.buiten ze~"t men zijne natuurlijke natuur/ij ke (d. buitenhuwelijk 11llwelUk verwekte en, in dien dien zin zin, wettelooze ,) ,) kinderen kinderen verwekte en , in , wettelooze eat is echten, cl. i. wettig wettig maken. maken. -— Ook Ook ceel van is van zijnde 6é .. ed, ed. -— ed, gel1ier afkomîl:ig, , als als z~inde ge - e .. ed. bier afkomftig flamt almede af van Eigeft almede af van dit dit û"tl, eh en , heteWn, ehen, Eiger; Hamt welk, adfpiratie,, ook ook flechten, effehen, effe"en ~ welk , zonder h of adfpiratie kennen geeft geeft,, en en van van waar waar even. te kennen pletten te Het tweede tweede cleel deel des des woords woorc!s isis ge, dat zoo veel dat zoo yea en een een medebeflaan medebeltaan uitdrukt uitdrukt, is als met, mede en is als ftemmende alzoo dit ftemmende dit onaffcheidbare onaffcheidhare voorzetzel voorzetzei p,e, ge, in luacht en beteekenis beteekenis, overecn overeen met met het het Latijache Latijnfchc kracht en en het co en het Griekfche Griekrche (JUl/. crbv. maal, eene I-let is maal. samen- of ofbijeenbijeenI-1 etderck derde deel deel is eene samen. zoodat het het geheele geÎ1el'ie komst te kennen kennen gevende; gevende ; zoodat komst te woord Eegemaal in detl eigenlijkltel1 Eegen2aal (echtgenoot) (echtgenoot) in den eigenlijkflen lemancl, die die in de echt het huwelijk zin is iem(mel, dc echt, huwelijk,, met -

-

w""!

EEG-EEL.

251

IlJy;s samen bijeengekomen. - - Zoo Zoo is ook ook my is samen % . - bijeet2gekomen. Egade, mijne mijne gade in in ee ee of in echt. echt, hetwelk eigeneigenEgade, lijk de vrouw vrouwtoepasfelijk toepasfelUk zoude zoude zijn, zijn 't lijk alleen alleen op op de maar door L.L. W.W.van e r k en, D, ook ook met met maar doorMejuffer Mejuffer van .M Merke den man, man, begonnen begonnen isis gebruikt gebruikt teteworwor.. opzicht tot den opzicht den.- - Zie den. Zievoorts voorts Kiliaan Ki I iaa n op op ee. EEGENOOTEN, voor, voor,ehegenooten ehegenooten,, echtge. echt ge .. EEGENOOTEN, en bondgenooten. a c. Jaarb. Jaar b. 13o, nooten en bondgenooten. T Tac. 130, 13. 13' Zie boven op op Eegen2aal. Eegemaal. Zie boven

G e d. E:ÊLDOOM. Adeldom. Adeldom. Ge S8, !1, d. 58, EÊLDOOM. 29 'T zy zy dat dat hy hyonderflaat onderftaat, 'VOlken t'hunnen /lesten , dedevolken t'hunnen besten tracht Te flichten burgerlyk hurgerlyk door doorwetten wettenwys wys: re flichten : ofof tracht roor eindeloozen tydt, tyc/t,eeldoonz edlclDom en eneer eertetevesten, vesten, Yoor eindeloozen Vorfielyk geflacht. In zyn doorluchtigh tioorluchtigh huis, huis, oft Yorftelyk geJlacht. ELLEN. Edelen, EELEN. Edelen, adelen. adelen. Ge Ge d. d. 7.2, 7z, 57, S7, zullen trecden, Thans treerlen 't T'hans zullen In de In de zwarte zwartekleeden, kleeden 't Burgers en en Eelen. Etlen. Burgers oneelder wifze, ivijze, d.d. i. op waarvan almede onee/der op eene eene onon. edele wijze. 17 en en 74, 74, JU. wifze. 74, 74, 17 21. a c. Jaarb. Jaar b. 74,, 14 EELLYX. T EELLYX. Tac. 14,, alt' Auall' wat AugUJtus eellyx en engrootdaadighs grootdaadighsaangerecht aangerechthadt hadt gustus eellyx , 't om wille van van Drufus. lJrufus. (quae DruCum ••• hoom de wille (quae in in Drawn nora et fecisfet.) Voor Au~ustus fecil>lfet.) Voor cdelyk, nora et magnifica magnifica Augustus edelyk., en dus d. i.i ec/e/ig, dus niet met edeiLyk edelig, en edelLyk of adclLyk, adelLyk , zoo aIs fommigen uit onkunde onkunde ièhrijven, fchrijven , doch don hetgeen hetgeen, als fommigen uit taal niets anders kan be!eekenaar den aart der taal, niets anders naar den beteekeedel lijk, een lijk /ilk Van van ac/cl. nen, dan een edel lijk. een adel. Dat nen , dan Pat Hooftthier , orndat Hoof hier de de/ verdubbelt, I verdubbelt, is is. omdat hij hij het bet woord verkoos in in 6.én één te te trekken, trekken; want want zo-o zoo hij woord verkoos an I, /, had eelyk, met één daarbij eelyk, had gefchreven gefchreven,zou zouhe-t het woord eenegeheel geheelandere anderebeteekenis beteekenis gehad gehad hebhebwoord cue ben , gelijk kan uit ben, gelijk blijken blijken kan uit het het aangeteekende aangeteekende op Eegemaal. .Eegernaal.. EP,LMAN en EtLMAN EÊL VROUW,, voor voor Edelman, Edelman, en EtLVROUW 15 , 30 G e d. d, 15, Edelvrouw. Ge 3°.,, II ii 33 Deez'

EEEM--EEN. EM-E EN.

252

toont meer ,Deez' harder harder toont meer danx danx voor Deez' voor not not Win van boscn bosch~, en en boomen. boomen, Dan meenigh Dan meenigh caman et/manvoor voorgefchonke ge[chonkevorfiendoomen. vorJlend(jomen:. H. 603. 603, 37. 27, een N• I-I. Ilo0,4712duytfcheellvrouw. alvrouip. Zie N. cm T1of/,,!Jhduytfcho Zie Be/et/Jan, en op Eeleman, en bij bij"Vei Weiland op 1 a n d op op dl, al, edel. edel.

EEMER. Emmer, EEMER. Emmer,watervat. watervat. H. H. d. d. G. G. 6, 6, ~7t 17, Dcs anderen daaghs, Mrende Des anderen d(laghs, h6renJe den den zelven zclven la 1.11ótte Mate zich met zich met klagelike klagclyke redeyien redenen erbarmen, erbarmen, over over den den ellendigenbrandt brandt d(1ar daar Yrankryk Frankryk in geJle!t el/endigtn geflelt was: was: lk nan2e dien zeid' Ik name dien, zeid' hy hy,, te te blus/ehen blidfchen met met cenen eenen eemer 'waters. waters. Kil Kiliaan ecmer i a a n „eemer, "eemer. hydria, " hydria, fituia. fitula." Het woord Het woord is i.s afgeleid afgeleid van van ee, ee of ei, ei , water; water; van eiland , eend waar eiland, eetld enz. e i! a n d op op Emmer. enz. Zie Zie \i\T Weiland EEN OP AL STELLEN. EEN OP AL STELLEN. In In eens alles wagen. dies wage', N. H. N. H. 83, 83. 38, 38, l1aamen beroerten bier hier eenen e'ènen naamen de de beroerten ysfeltjken fprong , en 'js[elij ken [prong. en zoo zoo oovergeevefz, men geoovergeeven, oft men waare een troost gewees,,, gewecst ~jJaare een op atlesin in't'twildt wildt opal, al,en alles te Ilellen. jlel/en. EENDERLEIHEIT.• N. H. EENDERLEIHEIT H. 1°4,, 12 U,, van eeneel,derlei der lei , eenerlei. eener/ei. EENERHANDT d. i. EENERHANDT,, d. i. eender. eender- of eenerlei. eemdei. Tac. a8. Ende zyn Ta c. jaarb. J a a r b. 94, 94,!l8. zynrecht rechteenerhandt eellerhandt was, als 'was, als dat dat van Vande de Martiale Martiale en en Ouirinale Quirinale PriesPriester, Eenerhande ters. Ecnerhande. allerhande allerhande., eenigerhande ufligerhande z~il1 geene geene bijv. bijv. naamwoorden, naamwool'd~n,maar .rnaar genitivi genitivi ab. abHand beteekent in folCiti. 111 die die \voorden woorden greep greep, foort. foort. Eenerhande Eenerliande ziet ziet men men niet niet meer meer gebruiken, gebruiken, doch doch is even goed als als allerhande allerhande,, velerhande, velerhande, eeniger. eem'gereven goed handp, hantlp ~ die die noz nog in in zwang zwang .1.in z~in, voor voor verfcheiden, verfcheiden, van verfchillet;de veJfchillende foorten, [oorten , en en deze deze of gene gene of (om°Von. mige. mige.- Bij Vondel Vondel (Pafeha (Pafcha 4 4, 33)leest 'leest , 33) men goederhandifJ voor voor voordeelig voor.deelig,, voorfpoe. voor/poemen ook ook goederhandig dig tlig, In In de beteekenis beteekeDis van van eenigerhande, eemgerhande, d. d. i.i. deze lIeze of of gene €ene of of lammige, zeide zeide men men oudtUds oudtijds ook ook eo. -

e.-

EEN. E E N.

25 3

Bij onzen eenighertier. ecnignertier. Bij onzen fcbrIjver fchr\jver vindt men vindt men genitivi abfoluti zulke genitil'i ab[oluti veelmalen ont1er ande. andeveelmalen; ; onder 4 , 3 , hangendes hang,endes _pleits R a ni p z. 4, pleits, voor, ren Ram aedurende het het hangen gedurende hangen van van het het geding. geding. EENKEN,, verkleinwoord EENKEN verkleinwoord van van een. N. 57,, N. H. 57 deivelke {Henrik (Henrik Dirxzoon 25, dewelke Dirxzoon te te ilmflerdam) .dmflerdam)zoo :wo groot een een aanzien aanzien be:loegh bejoegh ... dat groot •••• dat hy lI] , ,by bJ den den gegemetfJetJ man, het hetaasken aaskenof ofeenken eenken van 'Vtm der der troeve troeve .• .••• metnen man, geheeten werd. geheeten EENSDEELS, in plaats plaats van van,, voor voor een een gedeelte. gerleelte. EENSDEELS , in FI. 81 N. H. S, 88,, waar, waar, van het het wonden wonden van van den den Prins Prins 815, van Oranje Oranje door Jaureguy Jmreguy,, gezegd gezegd wordt wordt;; de groot~ van de groote kropaader vond 772t12 ajgejèhooten: kropaader 'Vond men afgefthooten:doch doch't't 'Vuur, vuur, oorzaak dier dier fchaade, had oorzaak hadzezeweeder 'Weeder eensdeels eensdeels gcs geboet, toefehrookende toefchrookendc de de eynden. eynrlen. Vergelijk Vergelijk 822, 822 , 47. EENSGEHAPTE Eens of ofeenmaal eenmaal EENSGEHAPTE I-JOOPE. HOOPE. Eens opgevatte. N. N. H. H. 95i 9Sf,, 38 38,, zy flaakten flaakten d'eensd'eensopgevatte. gehapte hoope Het komt gehapte hoope niet. niet. Het komt van van happen, dat fèhieltjk vatten , ras van ouds [chic/ijk vatten, rasopnemen opnemen beteekenje. van ouds beteekende.

EENSSLAAGHS. N. N. I-I. EENSSLAAGHS. H. ao 201, 46,, De twee twee , 46 eerile hoopt' hoopt' hy h] eensslaaghs eensslaaghs te te volbrengen. volbrengen. eerjle EENVOUDT. a c. EENVOUDT. TTa c. H i st. 472,, 2,7, 27, zich s t. 472 verfieekende verfleekende •••• onder van eenvordt eenvol/dt onder eet1e1Z eenen [chJ'n fchyn van (fimplicitas) en en zeedigheit. zeedigheit. N. H. I-I. 90 90,, 14 J4,, WaaIPaaren hunne hunne Leeraars Leeraars luiden luiden van vaneenvoudt eenvoudt C12 en weeren nigh letteren, letteren, daar daar had 11igh had Godt Godt zyn zyn waarom waarom toe. toe. EENVOUWDE. EENVOU\VDL Eenvoudige. Eenvoudige. Ge 3°,, 44,, G e d. d. so "'eh rust der Ach,, ach ach,, eenvoulvde eemouwde rust der hardren hal'dren laagh laag." gegezeten. zeten. EENZAAMENTLYK. EENZAAl\IENTLYK. N. N. 11. 1212, 6, De Dt: H. 121'2, Staaten.... niet inwil,9;ben, Startten • •.•kunnen kunnenztilx :w/x niet i12WiZ~h('fJ, zoo zoo zy;;y der der Landen Landen gerechtigheeden, gerechti!jheedeJl, eenzaamentlyk eenzaamcntl)'k het het gezagh gezogh den den bezondren bezondren Landtvooghden, LaIJdtvooghrlen, niet nietwillen willm laaien gaan. In laaien verlooren ver/ooren gilan. In gezatnetilijk geza1fietdijk drukt dnl!
254

E E R. EER.

gebruikt. Ons eenparig maakt die overeenkomst nog bevattel~ikcr. i I der dy k Ge Ge r I. bevatteliiker.Zie Zievoorts voortsBBilderdyk bl. Ioo en 101. lot. IDe d. Naam Naamwo bi. 100 en midden in 1,A7 )e tt,, midden waarfchijnlijk dienen ~, het woord geplaatst. geplaatst ., moet waarièbijnIijk het woord om den overgang gemakkelijker te te uvergang van n op t/ getnakkelijker inaken. maken. DAAGI-IEN,, voor ,. binnen !Armen EER WEENIGH DAAGNEN weinig dagen. 94, 44,, dat hetgeene het_zeene op op dat H. 94-, weinig dagen. N. H. zonderbloecillorting bloer/jlorting te llerrigten eer pas •...••zonder verrigten was, was , eer oovcrzwClClre fchatten kostenzouw. kosten 2-Ouw. weenigh weenigh daaghen daaghen,, ooverzwaare

N. H. 872 , 23 op EERBIEDENIS. Eerbied. N. H. 872, EERBIEDENIS. Eerbied. Ooverheit eerbiedehoope dat het aanfchyn der Ooverheit eerbiededat het nis baaren nis baaren zouw. .zouw. I-Iet vervmuwelUking Het isisdede vervrouwelijking nis , den toegevoegden uitgang nis, van eerbied, eerbial , door door den toegevoegden uitgang nes , nesfe. nisJe, van ouds nes, ms[e. Zie Bi ld e r d y Ic Bilderdyk nisfe, 1os enz. Naa m w., bl. Gefl. bi. 105 G e fl. d. Naamw., 294 , 15 EERBIEDING. GGe e d. 294, EERBIEDING. 15,, dorre hout lIet het dorre hout,, het het tin, Het drooge been, het en zwaait des Verheft des menfchen zin zin Verheft zyn' fiern,, en ootmoedt tot eerbieding Tot deftig heit , tot ootrnoedt, deftigheit, Aan zynen zynelJ Godt. Godt. Zan reverentia." „eer-biedinge rtverentia." Zie ook 305, I. i I i a a n "eer.biedinge Kiliaan 1. K 1-I. 23°, a30, 4o, EERENTFESTE. N. H. 4°, Zoo groot baldaadighe buyen een [chee! buye1z van is 'er tusfen de baldaadighe fcheel is d'eerentfeste deughdt eenen waaghals,, en d'eerentfeste deughdt der eenen waaghals grootmoedigheyt. G e d. d. 164 grootmoedigheyt. Ge 164,9 39, 391 goedtheidts aardt, aardt , goedtheidts Die zit zit,, gepaart gepaart Die Met e(trentfeste Reede, Reede, d'ecrentfeste Net d' Diep in uw' uw' aeren. onder de vormen nog , onder Dit woord woord,, ook naderhand nog, vormen bij ons gebruik , is erntfeste en erntveste, zeer b~j ons in in gebruik, van Hoogduitfche afkomst en oorfpronkelijk zu Hoogduitfche afkomst vir, een achtehrender fes te ,a d. i. honorandus honol'andus 'Vil', ehrender feste baar man.

EER. EER·

E E R.. EER.

255

N. H. I!2, EERKRIEGHELHEIT. N. tlae ra, 5!1, 51, '/ 't zy dat eerkrieghelheit aft oft afgunst eerkrieghelheit afgunst 't't gemeene best dtetJ best deed Kiliaan achter flaan. IC i 1i a a n „kryghel, "luyghel, pertinax, obob. flinatus, praefractus jiifJatus, praefractus,, durae durae cervicis." cervicis." Maar itii aaaan n geeft Kil het gebruik gebruik op op van van zijnen zijnen leefleefgeeft het tijd, waar tijd, waar men men niet niet al al tetevast vastaan aanhechten hechten moet. Het moet. Hetzou, zou,volgens volgensdie dieverklaring, verklaring, oplpopend, oploopend, koppig, hardnekkig hardnekkig moeten beteekenen en mitsmoeten beteekenen en mitsdien ter dien ter aangeh. aangeh. plaatfe plaatre zoo zoo opfevat oprevat warden, worden, als als hadde H o o ft met eerkrieghelheit willen hadde Hooft met eerkrieghellJCit kenwillen te te kennen geven onverzettelyke gehechtheid nen geven onverzettelyke gehechtheid aan aan eer. eer. We iland Wei I a n d neemt neemt het het voor voor eerzucht (ambitio), eerzucht (ambitio), doch dat dat dit dit de de meening van Hooft Hooft niet doch meening van niet zijn zijn kan , blijkt blijktonder onderanderen, anderen, H. 933, 933, 24, kan, N.N.H. 249 waar waar eerzucht, begeerte eerzucht, begeerte naar naar eer, eer, bij onzen Schrijver Schrijver bij onzen eeryver uitgedrukt y er, (Wo (W oordoor eeryver uitgedruktwordt. wordt.Me Meyer, o rd e n[c fchha at t op op het den het woord woord krygelyk ,),) vat het het beter beter dan Ki Kiliaan, door dan 1i a a n,alsalserer doorverflaande verfl:aande krygsoorlogskrygs • oorlogsgezind ; want kriegel kriegel en krygel gezind; van kryg krygel komt komt van kryg en is dus en dus pugnax, fJtJgnax, bellicofus, btllicofus, in welke beteekebeteek:ein welke nis het opgevat; t. t. w. nis het ook ook nog nogwerkelijk werkelijk wordt wordt opgevat; w. in die in die van van ligtgeraakt keteloorig,genegen genegentot' tot ligtgeraakt •, keteloorig, twist. tV/iJt. Dus fchijnt [chijnt eerkrieghelhcit eerkrieghelheit ook ook bU bij Hooft Ho oft verklaardtete moeten moeten worden, verklaard worden, ligtgeraaktheid ligtgeraaktheid op op het het punt punt van van eer. eer. EERLYK. Tot Tot eer eer ftrekkend firekkend, vereerend. vereerend. N. N. H. 259, H. 259, 14 14,, .En En zy zy weet weet den iedelen Eedelen en enfleeden Jleeden grooten eeneen oordeel vanvan dank, voor voor zoo zooeerlyk eerlyk oordeel grooten dank, haren perloon. eerlievend, edelmoedig. 3°3, 303, per/oon. Voor Voor eerlievend ,edelmoedig. die van van Haarlem Haarlemfloeghen f/ofghen 't af, 't zy dat dat 66,, die nameze die die (oude (oude luiden luiden,vrouwen, vrouwen,enenkinderen kinderen nameze lyk) nogh hen nogh eenigzins'dienfligh eenigzim dienJlighvonden, vonden,oft ofthard hard hm uit te te eerlyk vanvan gemoedt waaren ont om te zetten, zetten.oft11ft te eerlyk gemoedt waaren zich in in heusheit heusheit tetelaaten laatenverwinnen. vr:rwinnen. EERLYKHEIT. Tac. ]aarb. jaarb. 5/84, EERLYKHEIT. Tac. !l84, 3, 3, Ik hadt hadt ti, zeid' zeid' hy, hy. de verzachtenisfen verzachtenisfen des desleevens leevensaanaanu, geweezen geweezen., gy gy hebt hebt de eerlykheid eerlykheid der dood dood (morKk I. 1. Mkt. DEH.

s56

EER.. E E R.

/icy,. Vondel tis decor) liever. Gysbr. Aemrtel Von del Gysb r. v. v. Aemftet zegt in denzelfden zegt denzelfden zin zin:: en durreven wel zien zien en durreven Zoo eerelyk groothartig order Zoo eerelyk een een dood dood gro()thartig onder de de nogen. oogerl. Het ware Het ware te te wenfchen wenfchen dat dat eerlijk en eerlijkheid nog in nog in deze deze beteekenis beteekenis gebe;d~d wierden: want want gebe,igd wierden:roemrijk hetzelfde. roenirtjk en roem zeggen zeggen niet niet hetzelfde.

,,,el

EERMERK. Gooveel Zooveel als ofteeken teeken van van eer. als bewijs of d. G. ter plaatie to H. d. G. 81 81., 3o 3°. ter plaatfe daar daar koenheidt koenneidt tI tdnen, ende Idnen, ende eermerk eermerk • te behalen behalen is. ;s.

EERSCHENNENDE BOEX[{gNS. Tac. EERiCHENNENDE BOEXKENS. Tac. ]aarb. Jaarba

32, 37, Zugustus heeft heeft eerst eerst begonnen begonnen• •.• .... te 311, 37 ~ Augustus te doetl doen

Vandedeeerfchennende eer[chenntndeboexkens. boexJ..'tlfls (de kennis neemen van kennis neemen famofis libellis) is eigenlijk famofis libellis) Schennen is eigenltik niet hetzelfhetzelf. Het laatite lchenden. -— Het de met [chenden. laatfte woord, dat dat bIde met bederven, verminken, derven, verminken.bezoedelen bezoedelen en dergel. te te kenken. en dergel. men geeft, 'nen gep.ft.is.iswelligt welligtoorfpronkelijk oorlpronkelUkeenerlei cenerlei• met met villen.' [chinden Schennen daarentegen,~ daarentegen.; fchinden d. i. villen. 'dat bij Ki K iJiaa an dat noch noch bij a n ~, noch noch bij bij Meyer Me y erbekend bekend flaat, fchi3nt. meergenomen genomentete moeten moeten worden fiaar, fchi:jnt meer worden in in beleedigend aanvallen. aanvallen, van de beteekenis van van btleedigend de beteekenis van waar wij nog hebben hebben aange/ch()fwen. aanaangefchonnen als opgerttid, wij nog opgert.tid,-aangehitst, met meteen eenboos boosoogmerk oogmerkafgezonden afgezondentegen tegen Zie Wei We1il of op • iemand of iets. Zie a nd. d. Eerzucht. N. H. EERYVER_. EERYVER. Eerzucht. H. 933, 933, 24, !l4~ (men) (n2en) had :tich ern(lelyk te te wach.ten wachten ook die ook van van de,n den eeryver, die zich ern/letyk gemeinlyk yder opruidde, gemeinlyk eenen eenen yrier opruidtle, tot UJt doordryving doordryving ,zyns gevoelens te te wore zyns gevoelens voore verklaart. ""erkJaart. , EERST. EERST vindt vindt men, in een' een' onafbankelijken onafhankelijken zelf, zelf,. flandigenzin. zin,bij bijHooft o o ft voor eerfieling. ge.bezigi. ftandigen voor eer(lc/ing. gt!be~igd. H. d. G. G. 18 18,, 31 31,, ivien wien dit zyn eerst eerst niet nict was was dit zyn H. d. Rampp z. J 8, 29, van bloedtflorten. 'Ytm b/oedt(lorten. Vergelijk. Vcrgel~ik Ram 29. ,

-

Deze Der-e fpreekwijze fpreekw\ize is 'geen geen Nederduitsch Nederduitseh. maar een germanismus germanismus, hoedanige hoedanij!;e in in pie de tijclen tijden der herherwaren. Het vorming bij bij ons ons niet niet vreemd vreemd waren. Het nioest mQ~st vorming zijn

E E 1\.. EE It.

~57 257

Zie Bil Bilderdyk eerge. Zie zijn %~/n ee,/I". der d y k over de de bijvo61. bijvoeg. met en E , te vinden vinden in zijne naamw met en zonder zonder t:. 1.. zijne T T a aal. een n U ie h t k. verfcheidenheden. ver f c hei den h ede n. Dichtk. D'EERST~ , voor, de eerlle. D'EERST voor~ de eerfle. N. H. 8,o~ N. H. 8?o, 10, To , d'ecrst die tI'terst die opklom opklom,, een een flout floutfoldaat, foldaat, gebynaam' gebynaamt Koo1Jtng, doorfchooten. werd doorfchooten. Kooning, werd

EERSTELINGHEN en EERSTENAARS. EERSTENAARS. Tac. T a c. 'H st.t. 330 4 , De De Eergenaars Vyvenaars Rls 33°,, 4, Eerflenaars en en Pyvenaors oproerig. Is vertaald oprot:1ig. vertaald van van Primani, Primani , beteekenend~ beteekenende krijgslieden , die de krijgslieden, tot de de eerO:e keurbende be die tot eerfte keurbende be-.. hoorden. 364. 364 , 43 hoorden. 43,, vindt men het het vertolkt door vindt men Eerfielingen , zoo als Eerlle/ir/gen, dezelfde bI. als op dezelfde bl. r. 48 Quintan; Quintani Vyfdeltngen. door Pyfdellngen. EERSTPYLENAARS. T EERSTPYLENAARS. Taa c. H ii ss t.t. 319 319,9 44. 44 I Men beveelt Men beveelt aan aan ilmulius Amu/iusSerenus SerenusenenDomitius Domitius ~abinus Germanifche fo/daaten „Sabintis eerstpylenaars eerstpylenaars dedeGermanifche foldaaten uit de zaale zaale der dervryheit vryheitte te gaan halen. Voor uit de gaan halen. het Latiinsch Primipilares. Baarblijkelijk heeft Lati.infche pilum H 00 pi/um en ons pij /metmalkander metmalkander o oftt het Lat~infche onspijl Primipilaris is is een verward. Primipilaris een bijvoegelijk naambijvoegelijk naamwoord van primipilus, primipi/us, i. e rrimus pilus., het eereerprimus pilus rot ,de fle rot, de eerlle eerllekompanjie, kompanjie, wier wapen de geduchte de geduchte Romeinfche fpeer (tihini) was. Romeinfche fpeer Cri/um) was, Z\j Z•ci wierden wierden ook genaamd , omdat zij bij Triarii gevechten of of in Trtarii genaamd. bij de de gevechten flagorde in de de Oagorde de derde derde lijn (het derde gelid) ftonden. flonden.

EERTSVYAND. H. d G. 75, 7, mdórd 7 , de módrd zynes eertsvyaridts , waarvoor waarvoor wij eertsvyafldts, wij aartsvijand aartsvijand hebben. Doch Doch hetzij hetz~i men eerts certs of aal ts fchrijve, aalts ben. fchrijve , het eerst , als is altijd altijd cie de beteekenis betcekenis van eerst. in aartsoudeals in aartsoude. ren , aartsbisfehop , rtn,aartsdiringeland aartsrlwiflge/and, aartsbisjchop, d. i. eerfle eerfle ouderen eerfle ouderen, , eerfle cerfte onder onder de dedwingelanden, dwingelanden. eerfle of ol'erbisfchop. uadplege echter echter Weiland Wei lan d op op overbisfchop. Men raadplege vijand Bil woord;; en over over vifand der d y k, Ge Gefl. fl. het woord Bilderdyk, N a a m w. bl. bI. 55, 72 7'.2 enz. d. Naamw. Kk

2

EER.

253

EER-EET.

N. H. EERVERGHEF.TEL. N. 1194., 19, EERVERGHEr<:TEL. H. 1194, I9, Dil Dit {poor van illva /lt,'a ,en ,en fpoor was was gevolt,ht gevol6ihtbybydell den/-Iartop,h Hartogh van zyn roem dat hy ~:yn roem, , dat hy,, in in den den tydt tydt zyne zynerr Lal/dtLafidt. 'Voogdye, achtienduizent menfchen menfchenfmaadelyk fmaodclyk van voogdye, achtienduizent be4ls handt handt had had doerJ doen flerven, flerven, wel wel God lIeli/s God en en eervereervergeetel, , maar getild moar niet nietydel ydelgeweest geweest Vcrgheetel Vergheetel is bij obliviofus. Zie ook Kiliaan obliviofur. op \'Crook Weiland Weiland op verHet is het bijvoegelijk naamwoord, gevormd getel. Het het bijvoegel~ik vergeten, of van het van het werkwoord werkwoord 'Vergeten, liever het het deelof liever woord - wij wijzeggen zeggen eervergeten. Over woorddaarvan daarvan van dit den uitgang van dit woord woord en en a;al dere dere foortgelijke. foortgelijke , vooralBilderdyk, Bilderdy k, Gen. leze men vooral G e f I. d. Naamw. N a a in w. bl. 173 en 184. bI.

EERWAARDY. N. H. H. 610,8, 61o, 8 , Noch Noch eerwaardy van deftigheit 'Van dj Vtm ouderdoom, otlderdoom, noch noch deftif.{heit van deught. det/ght. En zoo op vele plaatfen zoo op zeer zeer vele plaatren , is niets anders, dan is niets anders , dan eer'lI'aardi-j, door de de,, niet ongeW(lne, verwiseerwaardi— j , of door ongewone verwisSpaanfche gOla,) j (de ~paanfche de g, feling der j gota,) met met de g eer. eervaardig.- Eerwaardij is du3 ",·aardig. Eerwaardi} is dus het bUvoegeHik bijvoegelijk 7 aardig is zelfftandig gebruikt. 11 naamwoord als naamwoord als zelffiandig Waardig zamengetrokken uit waardinge. waardinge , waardynge, waardynge, waar zamengetrokken dien men heid , dien men er aan aan toevoegt, om de uitgang held, om er waardigheid, eerwaardigheid eerwaardigheid., (bij i I i a a n dig(bij KKiliaan nitas honoris) honoris) van te maken, de beteekenis geemaken, in de re verandering ne verandering te te weeg weeg brengt. Men zie over den den ij en en op uitgang op;j op heid Bilderdyk, Bilde rd y k, Gefl. uitgang op G e fl. d. 79 , 8o , 248. In H d. G. bl. 79, Naamw. 80,, 174 174,248. a am w. bi. N To , ook eerwaIJrde eerwaarde als zelfvindt men men., bl. bi. 48 48. 10. flandig naamwoord gebruikt. fiandig naamwoord ,

HART. N. EETEN ZYN HART. N. H. H. 25, 40,, In 't 25 , 4o EETEN ZYN In 's bezonder ';ItfZorender waarenderdie die hun hun hart aaten hezonder aaten,, dat is, is , misnoegd of verHoord verfloord waren. die hoop.1l:e misnoegd waren. ciie ten hoogile N. 513 29, De EETERYI~N. N. H. 11. 513, De eeteryen eeteryen EETERYEN. -van hunne hunne wyven , enenjongens ·,'an wyven. kindren, kindren hoercn , hneren, jOll/(ens,, rlie meer de ganfche ganfche Jo/dy be(-lie meer gekost gekost hadden hadden dan dan de jady bedrorgh rJroegh, , zouw zouw men men trachten trachten teteqtyyten q"ytefJ met met (en' een' merkdyke fomme, opzien van van hun hUfJlang langonderond{rmet-41We fomme, ten opzien !JIJl/dl elm. enz. is niets niets anders anders,, dan dan hetgefladig her gefladig of her. her .. hwidt haaM haald ,

EET-EEU. EET EEU.

2 59

Aoo/d eten, eten, collective collective tot toteen eenzelfftandig zelfftandignaamwoord naamwoord hat& gemaakt, , zoo als als pralerij. pralerij. gemaakt EEUWELYKEN,, als bijwoord bijwoord gebezigd gebezigd,, G Ge d. e cl. EEUVVELYKEN 15., :Ms 22. vaart vaarteeuwelyken eeuweJyken wel. x5 De gegronde gegronde opmerking opmerking,, dat dat onze onze bijwoorden bUwoorden grootendeels genitivi genitivi abfoluti ab{o/uti zijn zijn, , heeft heeft in in de de grootendeels XVe en XVIe XVle eeuw eeuw de degewoonte gewoonte ofofhet hetgebruik gebruik XVe en ingevoerd, van van de de bkivoegelijke bUvoegelijke naamwoorden naamwoorden. wan. wan· neer zij zij als als bijwoorden bijwoorden gebezigd gebezigd werden werden,, in cafu neer obliquo te te flellen {lellen;; b. b. v. v. vlittelijken vlijtdijkenfluderen fluderen enz. obliquo Inzonderheid kwam dit in zwang zwang omtrent omtrent de de bijbijInzonderheid kwam dit naamwoorden;; in in /ijk lijk of lik, lik, ook lig voegelijke naamwoorden uitgaande. — uitgaande. EEUWLYK.,, voor voor ecuwelijk eeuweliik,, hetgeen hetgeen,, naar naar de de EEUWLYK ; want gronden der beter is is,, dan 'dan eeuwiglijk eeuwig/ijk; gronden der taal, taal , beter bijSpi Spieghe 1, Cost ewe beteekent beteekent bij e g hel, Cos er terenenandeandeZie Bilderdyk alreeds het latere eeuwig. eeuwig. Zie B i I der d y k ren alreeds 45 , 173 enz. enz. N. am w. bl. Gen. naamw. bI. 173 N. H. H. 472, 47 2 , 45, G e fl. d. na Zy bekwam, 'Van de zw,yming zwyming;; maar maar nooit nooithaar' haar' Van de Zy bekwam,

doodnee p, van zoo 'VOorighe blygeestigheit, van zoo een' een' door/neep, voorighe blygeestigheit, was , en 't gernoedt daar 't vernuft gemoedt gezwakt was, vernuft door gezwakt ftreem af droegh. eeuwlyk eeuwlyk de ftreem deezes eeuws. EEUWS. B13 r. 58o EEUWS. 580,, 55,, deeus eeuws. Zoo vindt vindt enz. Vreemd men zons enz. Vreemd luidt luidt eers , zons men ook ookbij bijHooft Hooft eers, dit wel ; maar dit wel ininden deneerften eer{lenopflag opflag; maarwaarom waarom zou zou 's nachts, nachts, 'savonds, het meer te te verwerpen verwerpen zijn zijn als als 's 's avonds, het meer enz ? Evenwel 's moeders moeders enz'? Evenwel zijn zijn alle alle die die woorden woorden,, van het eeuw eer, niet minder dan dan eeuw. eer, zon, van het vrouwe. vrouwe. niet minder lijke geflacht. geflacht.- Ondertusfchen liike Ondertusfchen heeft heeft men men zich zich en nacht voor h'ierdoor om avond en hierdoor laten laten misleiden, misleiden , om mannelijkaan aantete zien. zien , en mannelijk en men men zou zou dit ditomtrent omtrent enz. eveneens en omtrent moer/er omtrent zon, eer eer enz. eveneens zich zich moeder,~ en bebben laten laten doen, doen , zoo zoo het het niet hebben niet was was belet belet gegeworden bij bij het het eerstgemelde worden eerstgemelde woord woord,, door door deszelfs deszelfs vrouwelijketoepasiing, toepasfingen, en bU de deoverige overigewoorden woorden vrouwelijke door de de veelvuldige veelvuldige voorbeelden die het door voorbeelden, , die het tegcndeel tegendeel bewezen. Zie i 1 d-e rdykGefl. Ge fl. d. d. Naam w. bewezen. Zie B Bild,erdyk Naamw.

bI. bl. 215.

Kk3 Kk

EE ..

26o ~60

E'EV-EFF.

EEVEL en bii Hooft als en EVEL, FVEI„ bii H o o ft ~, zoo zoo veel ais ziekte . gebrek ziekte. gebrek,, verkeerdheid. verk.:erdheiJ. G 19/$,, 51 51,, G ed. e d. 198 Ily verght 8y verght het ieder, niet uit uitoordeel oordeel, maaruit uiteevel. eevel. ieder , niet , maar 67. 44, 67 , 44 , 't Is Prins/en 'lIs "'ijgaan galmalalezamen t'zamenaan aan evel. Prinsfen ziekt. ziekt. tfij ditdit evel. Men plag ook ook,, en enzelfs zelfsdoorgaans doorgaans., uevel te Men plag fe rijven., hetgeen hetgeen later later verwisfeld verwisfdd werd wad met met euvel euvel, fe riiven gelijk in voet voet - -11111.1. gel~ik {uvd. Zie I a n d op op euwJ Zie Wei Weiland eavel en 210. vooral d. Naamw. Naamw. bl. bI. !l10. vooralBilderdyk Bilderdyk Gefl. Gefl. d.

EEVEN , vindt EEVEN, men gebruikt gebruikt voor voor evenzeer evenzeer in vindt men Tac 220 , 11 Ta c jaarb. Ja a r b. !l20, 11,, teven wraak en enveivei(even tot wraak lighest. - Ook Ook voor gelijk, gehjk , jaar lig/uit. J a a r b. b. 2o3 208,, 26, 26. in epene #e' ene maatfchappye maatfthaplJ'Ye der der mooger,heit Moogenheit eendragheendraghtigh En elders. eenzelvig , 55 tig h zynde. zy nrk. En ddel':I. Voor VOO I" eenzelvig, 55,, 3o 30,, met eevere teVefie hoope hoope., ter terreederzyden, weederzyden. gelijk het gelijk naen en het mede alzoo bij Spiegh el , Hert mede alzoo ontmoet ontmoet bij Spi e g hel, Her ts• sfpiegh el III. fpieghel lU. 55. 55. in de 997, 3t EEVENSTREEKIGH in de N. N. H. 997, 3',, Schaars, een' Schaarsmosketfcheut 'Van de brug bruglaaghen Jaaghen een' mosketfcheut van de eevengreekigh met eevenllrttkigh met haar haar,, vlotten vlottenvan vanmasten masten enz., zou 1I unnen fchijnen zoo zoo veel als zou Ulmen fchUnen als paraleel, para/cel, waardoor het op door op den kant verklaard verldaard wordt, en en eenigermaden kant te in te in dien dien zin zin te te verdedigen zijn zijn:: eigenlUk eigenlijk echter is het den fireek is het. %vat wat een een effen firetk houdt, houdt, of uit Ilreken ftreken bellaat, die beJlaat, die aan aanelkander elkandergelijkvormig geiiJ/r.vormi8zijn. zijn.

EFFEN, eeven of of e'Ven) (Hetzelfde met met eeven EFFFN, (Hetzelfde even) beeft heeft velerlei beteekenisfen, beteekenisfen , afbankelijk af hankelUk zijnde zijnde van van den den zin men het het woorci bezigt. De zin., waarbij waarb~i men woord bezigt. Demeesten meesten dier dier beteekenisfen hcteekenisren vindt vindt men men bij K i I i a a n. bij Kiliaan. Hooft nogthans nogthans gebruikt gebruikt bet het fomwijlen fomw~i1en in eene eene beteekenis,, welke welke bii b~iden denvoormelden voormeldenSchrijver Schrijver niet niet beteekenis bekend that : te bekend {laat: te weten weten in in den den zin 7Ïnvan van een weir2ig 'Weinig en een poo~;e daarna. daartla. (paullo (paullopost) post) zoo als N. H. H. een poosje zoo als 849, , en 274, 849, 15, IS, efen ef'en buyten Duylen 't'Iklooster klooster, 42 , s74, 42, Z)n Zyn —

EFF-EIG. EFF—EIG.

261

Zyn galtneester, hem opgezeeten. Zyn pa/meester, efen ~fen naa naa hem opgezeeten. In de In de handelende over over de N. H. 171, de dUllrte 17t , 44,, handelende duurte van N. H. Hooft , dat men, Ilagtvee , zegt Hooft, men, by hy effe effetyden, eyden, het Ilagtvee. lichtelyk eener hooy orn om vyf vyff oft zesfentwintigh lichtely/c eener koeye koeye hooy zesfentwintigh goudtguldens••• koopen goudtguldens koopenkon, kon, moet me'n het verf1:aan moet men verftaan door kalme,, rustige rustige,, onberoerde. onberoerde. In door kalme In hetzelfde hetzelfde werk 't Philips.... 17 , als 't S!l., genoeghzaam om om 't 82 17, Philips .... genoeghzaam 't den was, was , welk effen ,."elk van detwee tweeLandfchappen, Land[chappetJ,het het van de ander , in amler. in voorfpoedt, voor[poedt,oovertrefte, oovertrefte, beteekent het, onverfchillig ; in fpreekwijze wij on onverfchillig; welke fpreek\vijze nog om in welke wij nu nu nog rf a c. c. H 't even even gebruiken. Ta H iiss t. 43'2,, 28 !l8,, in alle in alle t. 432 plichten des des leevens leevens een em effen ter den man, dient het het ter aequabilis in vertaling van den zin zin van van van het Latijnfche aequabilis in den onberispelijk , beteekenende : zonder plooien onberispelijk, beteekenende alzoo alzoo: plooien wij zeggen nog: nog : een een effen of kreuken kreuken - wij effen humeur humeur,, een efen gelijkmatig ; en eM een effen karakter karakter voor gelijkmatig; effen eeri effen een kalm ook wel gelaat voor een kalm,, ook wel een koud en oneen koud verfchillig voorkomen ; overdragtig 'Ver[chillig voorkomen; zonoverdraatig van glad, glad , zontier bulten of holligheden, planus,pollpolitler bulten holligheden, (aequus, (aequus, planus In den tus). In den laatstgemelden zin wordt het ook ook laatstgemelden zin wordt het recht bij onze Bijbelvertalers uitgedrukt door recht Bijbelvertalers , in Matt Jee f. XL vs. 3. Ma tt h. h. III 111 vs. vs. g. 1\1 ark. vs. XL vs. 3. IN1 a r k. II vs. o h. I vs. 23. — Op gelijke 3. JJoh. vs. !2g. Op gel~ike wijze wijze fpreekt men almede van eene effene effene rekening, rekening , een almede van eene een boedel boedel brenbrengen totefenheid effenheiden enlikwiditeit. likwiditeit. gen tot ,

o o ft voor als gelijkheid, EFFENHEIT komt bij IT Hooft EFFENHEIT,, komt eenparigheid; onder anderen anderen in het Lee A gri. eenparigheid ; onder L e e v. v. v. A 516 !21, , , De vertneerderingh col vermeerderingh van 'Van't 't kooren c o laa 516, kooren en de en de fchattit2gen fchattingen verzachtte verzachtte hy, door de de effenheit effenheit en zoo der lasten. lasten. en zoo ook ook that fl:aat het het bekend bij K Kii IHi~ bekend bij aan. Zie voorts voorts op Efen. Effen. a an. Zie EGEENE, voor Br. s. 376, voor, geene. B r. 15, 5. 376, 17, en

elders.

EIGENERSSE. Eigenaresfe Eigenaresfe BBr.r. IIIIr. Ir, De Graaflykheit eigeners[e van van den denGoeyfchen Goeyfchengrondt. grof/dt. Graaflykheit is eigenersfe Het is de de vervrouwelijking vervrouwelijking van het manneliik van het mannelijk verbale eigenaar of eigener ~igener, dat in onze taal in foortgel~ike foortgeiiike (ook ,

,

262

E I G. EIG.

(ook in in andere) andere) woorden woorden gefchiedt gefehiedt doorde (ook door de verlenging verlenging van den den uitgang uitgang met met de lettergreep van lettergreep fe. fe. j'llen Alen zegt zegt nog zoo .o in in fommige fommige flreken nog fheken van Land Burgevan ons ons Land Burgemeesterfehe, PaStool1ehe, Dominefche, Dominefehe,SekretarisSekretaristneesterfche, Pastoorfche, fche voor voor de de vrouwen fehe vrouwen van van den den Burgemeester, Burgemeester , den den Predikant , den den Sekretaris; Predikant, terwijl men in Sekretaris; terwij1 men ook ook nog nog in Regtzaken nooit nooit van van eifeheresfe, Regtlaken eifcheresfe, maar maar van eifcherfche van eifeher[ehe of eifehersfe, eifchersfe, boedelhouderfche of boedelhotlderjehe enz. enz. - Eigenersfe, Eigenersfe, en dergelijke dergelijke woorden, woorden , zijn en dus niet, men zijn dus niet , zoo zoo als als men wel eens ten onregte heeft wel ten onregte oorfpronkelijk uit heeft geloofd, geloofd , oorfpronkelijk uit eene letteromzetting eene letteromzetting,, maar maar integendeel integendeel eigenaardig eigenaardig in de in de taal', weshalve derzelver derzelver hedendaagsch hedendaagsch gegetaal', weshalve bruik veeleer veeleer eene letteromzetting bruik letteromzetting heeten heeten mag. Zie mag. Zie Bilderdyk Gefl. d. Naamw. Bilderdyk GefI. d. bI. 93, en en 2,9° Naamw. bl. 290 enz. -

EIGENZOEICKELYK. H. d. EIGENZOEKKEL YK. H. d. G. 3°,, G, l!29,, 3o eigenz,oekkelyke raadsluiden, 6igenzotkkelyke raadsluiden , d. i. belangzuehtig, belangzuchtig, die zich zieh zt,lven u/Vetlzockt. zoekt. Hooft meende eigenzueh. H o oft meende eigenzuch. is dit tig; ook ook is dit alleen alleen Nederduitseh. Zie voorts Nederduitsch. Zie 'op eighezoekelykheit. op eighezoekelykheit. EIGHEGEERFDEN EIGHEGEE.RFDEN,, voor gezetene Landbe .. gezetene Landbe. woners. N. H. n46, H. IJ 46, 7, Daar Daar vonden vonden zy lichtelyk van hunne hunne gezintheit, gezintheit, zoo IJk eenighen eenighen van zoo uit uitandre andre Goon ais UIt utt de voor(;oon afs de fteeden; fleeden; en enbegosten, begosten,zonder zonderopop voorgegaane tegaane zaamening zaarnening van Van .Zadel /lade!eneneighegeerfden eighegecrfdw wettelyk ,vettelyk gelast gelast teteweezen, weezen • enz. Men Men gebruikt gebruikt , hetgeen doorgaans eigen-erfden eigen - erfden, hetgeen even even zoo zoo goed goed is is.. als eigen eigen geërfden, geirfden, dewij1 dewijl het voorzetfel voorzet fel ge niet meer meer noodig noodig is is tot tot het het participium participium,, dan dan tot tot den infinitivus. infinitivus. -Waarrchijnlijk \\'a,arfchijnlijk is is het het woord woord herkomaig herkomfl:ig uit uit het Leeinflelfel Leenfl:elfel,, om te te kennen kennen te te geven geven onvervreemdbare onvervreemdbare landgoederen, landgoederen, die die op op e, eryen ven,, nakomelingen nakomelingen, kroost kroost,, moesten overgaan. overgaan. EIGHENDOOM, , eigendom EIGHENDOOM, voor voor, eigendom.. N. N. H. H. 179, 179,

u,, Sonoy Sonoy niettemin, niettemin,enenHenrik HenrikThomaszoon Thomaszoonver. ver·

lof oni om. lof van van Grattf GraafLuidewyk Luidewykbekoomen bekoomenhebbende, hebbende, alle , die ver.veratle vyandtlyke "yandtlykefrheepen, feheepen, en engoederen goederen, diezyzy coveren , inineighendoom ooyeren zouden zouden, dg,hendoom te Ie behouden behoudw enz. enz. Ho oft oft Ho

E I G. EIG.

163

Hooftt volgt Hoof votjZt in dit,, en enininfoortgeliike foortgel\ike woorden woorden,, in dit den uitgang ouden. Zie den uitgang der der ouden. Zie boven boven op op Ede/doom, Edeldoom , en Bi r (111 y kk aldaar en II i lde 1der aldaar aangehaald. aangehaald. EIGHENEN en EIGHENI<:N Toekennen. N. en EYGHENEN. EYGHENEN. Toekennen. H. 26 hy d'eere H. 26,, 26 ~6,, dat hy ti'eere 'Van dit fchoon [choon fluk flulr. van dit werks .... zelve wilde eighenen. 'Werks. • ••zich zich zelve wilde eighcnen. Voor toe~ Voor toepasfen, ,N. N. H. 493 De voorzieniAhen pasfen 493,, 2.8 ~n,, De 'VûorzictJÏf,hen eigheneighen. den terflondt den terjlondt op opzynen zynenperfoon. perfoon. Toedgcncn. 606., Toecigenen. Go6 SI, fcheemerde den den Franroys Fran(oys tetebyster bystcrinin't 't 51 , Dit fcheemerde oogh, dat Dogh, datopop't'teyghenen eyghenendcr deralgemeync algemeyncheerfchaphterfchappye gevelt P1e gevelt was. 'Was. EIGHENS , voor EIGHENS, voor bilzonders bijzonders (peeuliaris). H. (peculiaris). N. IT. want de 486, 4a, dc hooghlie 486, 42, wam hooghjte rnaght maght had dit eighens eighens,, dat ze zegeen geenweederfpreeken weeder[preekenlyden Iydenkon. kOfJ. N.H.. I2.22, EIGHENTLYK. N. 1222 129 EIGI-IENTLYK. u, met eighenteighentorn het te oopenen lyken last, Iyken last, om oopenm aan aan dedeZeeuwfche Zeeuw[ehe Staattn en Staaten en de de gemaghtighden, gemaghtighden, enz. waar het het op op enz. waar den kant expresfen verklaard den kant door door expres/en dus verklaardwordt, wordt , en en dus bete ekent. Zie op uitdrukkelijk uitdrukkelijk beteekent. op eighcntlykheid. eighentlykheid. EIGHENTLYKHEIT. N. 477, 14, 4, uitdruk. N. H. H. 477, uitdrukal s bepaalde king van , als 1'aneighentlykheit eighentlyl..hcit, aanwijzing; bepaalde aanwijzing ; , (fpecificatio). bepaling van van foortelijkbeid [oortelijkheid, ([pccifcatio). ook bepaling Men I Ietzelfde woord49, 8498 , , nochte :l\1en ontmoet ontmoet lietzelfde woord, , !:!9. nochte verklaart de de vergeeteverklaart eenighe eenigheeighentlykhcit eighwtlyl..hdtvan Vtm vergeetenis daar ; cinch daaraangeroert aangaoert,. doch in dien zin zin beteekent beteekent in dien het veeleer veelecr wezenlijkheid 'U'ezuJ/ij kheid. het hel aanzijn aanzij n of Wezenwezenlijk beftaan beftaan van van lets. iets. — Maar waarom Maar waarom hier, tiler , zoo , de t er ook in in eenzamentlijk eenzamentlijk, er in in gevoegd gevoegd'?? waarwaarook fchijnliik I uidendheid , of om lèbijnl~ik om om cie de wel welluidendheid, om den den overovergangg van van n op 1I te te gemoct gemoct tetekomen. komen. gan 4,

EIGHEZOEK EL YKHEIT.N. N. H. EIGHEZOEKELYKHEIT. H. 38 38,, 3o 30,, Ontrent door Olltrent deezen deezen tydt tydt,, alzoo a/zooVrankryk, Vrankryk, door 't 't gefchil JèMI van geloove, ge/oove. waar waarmeede meede zich zichdedeflaatzucht flaatzlIcht en eighozoekelykheit 'VeeIergrooten groolenbewitnpelde, bewimpelde, enz. eighozoe/eelj'khcitveeler

I.

DEEL. DEEL.

L 11

13~. Be•

264

N. E II N.

Belangzucht , eigenzucht , (egoïsmus\ (egoïsmus). - Spi J3.elanp:udzt. eigenzucltt, e. Spie. gghel hel bezigt dit woord voor voor eigenbaat, y ter. dit woord eigenbaat , U Uyt e r. ste wi I,vs. vs. 52. !)l. ste wil,

Lieft broedonst broCljoflSt boven envyantfchap vyantfchapuytfluyt: uytjlllyt: boven al, al, en eyghenzoeklikheid , daar alle Myt eyghenzoeklikheid. otletwist twistuytfpruyt. lIyt/pruyt. hij de dadelOkheid der zaak zaak zelve zelve noodig dadeIijkheid der noodig had had omdat hij uit te fui uit te drukken. drukken. Kiliaan K i I i a a„n Eyghenfoeckigh "EyghenfoecIdgh,, Jui fludiofus.

EINDEN. Eenden Eenden BB r. r. 233 !l33,, z13, 3 , hoe hoe {maakten fmaakten , en einden, die diegygygellolen geJlolmhebt hebt, r. 15 15,, uyen hebheben r. ben geen ; bij eindm gelloolen geJloolen; Kiliaan ben geen einden bij Kili a, a n „"Endte, Endte, Endtvoghel. Endt-voghel. EINDEN, (AAN) (AAN) voor, voor, aan fiukken. flukken. N. H. 317, 88,, fchietende 317, fchitl(!fIde de Kaabds aan aan einden. einden. Zie Zie de kaabels ook 367, 12. lZ. EINDING. Deelwoord van einden, enden, enden, ten tUI EINDING. Deelwoord einde brengen, brengen, als zelfflandig zelffiandig woord woord gebezigd. gebezigd. N. a , Dat 'er weeghen H. 933, !l, 'er maar maardrie drie 'weeghentot toteineilJ11. ding des des oorloghs oorloghs 'Waaren. *wren. EINDTHOUDENDE en en EJNTHOUDENDE EINTHOUDENDE N. heemels ongenaa H. 170,, 52 5!l., 'S heemels ongulaa ook met E. 17o ook jihynMde lchynende met dele/heit dermenfchen menfchenaan aantetefpannen, [pannen, bedrocfiJemee. de felheit der bedroefde meenigh huisgezin, met , entneintmet dierte diertevan .,'anveevoeder veevoeder, eitJenigh houdende winter. Tac. houdendewit,eer. haar Tac. ]aarb. Jaarb. !l4, 24, 6, ruide haar de eindthoudende eindthoudendeooverfpeelder Dover[pee/deropop (pervicax), en en elders, einde vasthoudende, vasthoudt:1Jde, niet fJÏet het einde ders , als zeide men het en dus latende flippen, jlippen, en dus voor voor aanhoudende, voortvoortdurende; ook durende ; zoo ook

EINDTTIOUDENTHEIT. T EINDTHODDENTl-IEIT. Taac.c. Ili H i ss t. 348 348,, b. 85 ; doch JJaar a a r b. 85,, is15; dochininwaarheid waarheid is is dit dit een een en ander ander louter louterbastaardrpraak. bastaardfpraak. 3'1.

voor eindelijk. eindelijk. N. N. H. 1193 , 33 , de INTLYK , voor E[NTLYK, 1193,33, 2w{/kheit d{;s vlcelchelyken vlceJèhely!.:en arms, die dieeintlyk eintlyk...• •• zwakheit des de de ze.re,beerlangen erlangenzouw. zouw.12:)0, 123o, 35, 35, dat ,zc!'f,he dal untlyk, '''Itlyk,naa naa weig'Weil-

F:IR.-ELK.

24

antwoordt, zoo U'eigneruul zoo op ophet net tltlnhodt, op aanbodt, tlls als op weigherend tlntU'oordt, de beede gevallen, een een verding vcrd/ngopop de hulpc, hulpe, toe de beede toe-.. door haare geflaan haare Majelleit Majefteilbyby form form van 'Van fecal's. leenin· gellaan door ge aan aan deeze , en daze Landen Landengemaakt gemaaktwas 'Was, elders. en elders. Kil i a a n„ endelick "endeIick, endelyck, endeling. Kiliaan , endelyck , endeling. EIRTSDIAKEN. EIR TSDIAKEN. Aartsdiaken. Aartsdiaken. N. H. H. 492 49~,, 36 36,, Eirlsdiaken van van rpre. 1'pre. Bucho Aita, Eirtsdiaken I' ac.·c.JJaar b. 48, 36 EISCH NEMEN. Ta a a r b. 36,, Elk EISCH NEMEN. dongh naar 'I van eisch eiseh neemen; fleem en .. een fpreek .. een fpreek't recht van dongh naar wijs term van de Judicieele Judicieele praktijk. praktijk. Het Het bebe. wijs of term van de hoort onder debij bij fi o oft niet hoort onder de Hooft nietongewone ongewone flijve fiijve of gewrongene gewrongene woordfmedingen. woordfmedingen. Gronden van vordering. EISCHREEDENEN. Gronden vordering. famt alle N. H. alleandereandere·eischreedensn eischreede",n e" H. 478, 478 ,I ,, ramt Op den k1aghten. den kant kant pretentien. pretentie". En klaghten. Op EISCHSTOF. Regt van vordering. N. H. 477, EISCHSTOF. Regt van vordering. 477 , belangendededegoerlren goedrenvan van"'yarJe.... Vyane.... waar18, waar. 18 , belangende toe haare Keurvorstlyke 10e Keurvorstlyke Genaade, Genaade, oft ofleen ee"ander, am/er, eiseh/lof haarhebbende, hebbende, zich ziehgerechtight gerechtight eischliof van van haar kant, actie; beide uitdrukkingen zijn zijn vinde. Op den kant, vinde. Op beide uitdrukkingen van gelijken aart aart als als het hetvoorgaande voorgaande eisen nemen. van gelijken eisch nemen.

ELEMAN. Samengetrokken ELEMAN. Samengetrokken uit Edelman, oni Edel-man, ons d. 264 G e d. Edelman, 26 4,, 39 Edelman, Ge 39,, Eleman daer,dat dalzou zouniet niet 'willen lokken. veer van daer, willen lokken. .Eletnan veer N. H. T'ELKEN. N. H. Ioo7 10°7,, 28 '18,, %y werden I'e!. zy werden d. i. elken-maal, t'elken ken afgefmeeten, ken afgefmeeten, d. t'elken reize, reize, telkens , in in welk ons telkens, welk laatsrgemeld laatstgemeld woord woord,, even even als als zif •, ten ten ware, ware, voor 't en zy,, 't en in ten zH en zy en wart:, ware, de t' of het het te, ten ten in het woord woord isisopgenomen opgenomen — _ in het telkens achteraan De s, die in in telkens s , die achteraan wordt wordt gevoegd. gevoegd , is afkomftig van afkom!l:ig van den den tijd tijd,, toen toenmen mendobberde dobberde tusfchen tusfchen den tweeden den tweeden naamval naamval in in s en van waar waar ook ook en in nn,, van eensklaps eensdeeh. eensklaps eensdeels. Zie voorts Bil der dy k Zie voorts Bilderdyk 281. Gen. bi. 28[. G e fl. d. d. Numw. Naamw. bl. L EL, L 1122 EL.

266 ~ó6

ELW-EMM. ELW —EMM.

los , 24, Men EL WAAR TS. N. N. I-I. H. 103, Men laate laate den den ELWAARTS. tmderdaantn Mojefleit toe, tve,hunne hunnepaarden, paarden, onderdaanen haarer haarer Majelleit gekoft gekoft in de de voorzeide voorzeide gewesten, gewesten,naa naoEngeland Engeland oover lcheepen, desdes zullen zy de gereghoover tt' fchetpen. zullen zy gewoonlyke de gewoonly"e geregh.. tigheeden , en de paarden paarden van vandaar daar tigheeden betaaien betaalen, en de G e d. 200, niet elwaarts elwaartsvervoeren vervoerenmooghen. mooghen. Ge 30,, 200 , 30 En echter echterelwaarts e!waartsheen heennu nukeert keert uwmin min vutJrigh.• En uw te te vuurigh.. ook T i s t.t. 498 Zie ook T aa c. H is 498,, 35 35 anz. en& van elk d. i. e/lig, ander ig ;g. als ellig, ander El komt van ats alie.· ali4a/itts, en en is andenvaarts, nus van alius, (a/iorfum,, alioalioanderwaarts, (aliorfum is dus verfuw,) EI is dus., (aU liS , aliud; verfum,) El aliud) waarom waarom men iemandel voor iema/,d eertUds anders. ~S pi iemezhd anders p i e· eeerti.ids zeide ;emandel ghel, Hertsfpieghel Il. 42. gebruikt d·r/ers g e 1, I-1 erts fp iegh el 1I. el-ders voor andere zaken, zaken, en tyrts voor eer· en vs. 21:l 212 Ei/ix Eilix tytts eerE/waarts zamen· nu is in of ander-tyds. ander- tyds. — - Dit el nu in EIlI'aarts zamengefleld met met een vanplaats, plaats ,of of wel gefield een bijwoord bUwoord van wt!l een een verfurn, van postpofive pracpofitie voor voor ver/uw, waar wij wij postpofive praepofitie van waar werwaart en derwaart, derwaart, van ook bt!bben werll'.(wrt ouds watr. van ouds ook hebben waerOok zeide welts voor daer-waert. waert - waert. Ook zcÏde men men werts waert en daer wout erts ,, zoo e ;.( hel, IlertsII c r t s~ zoo als alsSpi Spieghel, waerts svaert of wa GhoeywertT r voor Gooywaarts, Gooywaarts, naar 2i. Ghoeywert rpi e g hel lIl. 21. fpi egh el III. den kant van Men yin& vindlook den kant van het het Gooy. Gooy. Men ook bli 1)L ht!m. hem , uttwerts. IVI,n zie medli! H ier 0 g I i f. f. III, tlttwerts. l\Ln erogli mede elders. En En \vat \V i I a n d op op elders. wat dit dit waard waard of wera \V eeiland wcrd eigenlijkzij, zij ,vindt vindtmen men Bilderdyk eigenlijk bijbijBil der d y k Ge Gefl. [j.do. d.. Naamw. 370. N aa m w. 37o. ,

290 , 35, ~90, fFyst men 'Waar men onder TI' aaIen,. men onder 117aalen, waar tryst men Oud oft vIt nieuwe nieuwe Roomfehe Roomfche taalen taa/en, , Emmer vanmenfehe menjchevon' VOt? .Emmer mondt van zoo wel wel zyn zynllollandsch lfoJlafJdschkon? kon? Die zoo

immer, Ge G e d. EMMER, EMMER , voor immer,

EMMERMEER , voor EMMERl\1EER, voorimmermeer. immermeer. N. H. 44, De Brabandlche 2.7, lJrabafldjèhe Eedellutden Eedel/l1ldenzez(gen Zf[[genronderondc27, De IJk, dalzy;:y fiiet wrjfaon e'.'Jlt_ermur Graf/veile, lyk , dat nietverflaan e,NtLermter metmet Granvelle , ter vergaadering ter vergaodering van Vf~n de .de Staaten Stoa/en tetezitten, zitten; en elders , is tongval zoo elders, is louter lonter verfchil verleIlIl van van tongval, zoo als als MeldJ. hie/id en blitld, blind ,blenken blenken lchenkenenichinken, en CfJ cn bli!;km, jèlle"ken enjchi!Jken, WM,un·

E N.

267

'Wenden en winden, winden, (beteekenende oorfpronkeliik oorfprönkelijk wenden draaien,, keeren) keeren)wenkbraauw 1J'enkbraauw en winkbraautv winkbraauw draaien enz. Zie Zie voorts voorts Kil i a a n en 1 a n d op op enz. K iliaan en ook ook Wei Weiland emmer. emmer.

EN. Oudtijds Oudtijds ne, wordt wordt door door fommigen fommigen voor voor een te boek een tusfchenwerpfel tusfchenwerpfel te boek gefield, gefl:eld, doch doch ten ten ononregte. Het Hetis isin in oorfpronkel~iketaal taaleen eengrondgrondregte. de de oorfpronkeliike woord woord en en daarom daarom aan aan alle a!le talen talen vemeen ~emeen, ja ja in in de de zulke zulke,, die die door doorkundige kundigelieden liedenbefchaafd befchaafd en en geregeregeld,, of ofvoor voorhet hetminst minstdoor doorgeene geene, evendomme domme geld , even als verwaande, verwaande, Letterzifters Letterzifters verminkt verminkt en enbedorven bedorven als zijn. nog noginingebruik. gebruik. Men Menmoet moetdit ditwoordje woordje veelveelzijn eer befchouwen befchouwen als als een een neusletter neusletter , waar waar de de afwenafweneer ding of de de fchudding fchudding van van het hethoofd, hoofd,alsalsnatuurlijk natllurJ~ik din°. gebbaar, mede vergezeld vergezeld gaat gebaar, mede gaat en en die die daarom daarom ontkent. ontkent. Ons niet niet is ne ne iet iet,, als als bijwoord bijwoord genomen, gegenergens 1J& niemalld ne fle ternand Iemand is enz. ergens en niemand ne ergens lijk nergens de Franfchen Pleonastice gebruiken de Franfchen nog nog bij bij fie Pleonastice gebruiken f2e een ander woordje, woordje, te te weten weten pas en ook bij b~i ons 011S een ander en ook plag plag dit dit in gebruik gebruik te zijn zijn., bij bij voorb. voorb. ik en en zegAe zegp,e fliet. Die uitdrukking, uitdrukking, waarin waarin het het tweede tweede woordje woordje niet. louter een parenthetifche parenthetjlche interiectie, interjectie, eerst alleen eerst alleen louter is een hIj Schrijvers in in gegeb1j Redenaars, Redenaars, Dichters Dichters en en deftige Schrijvers bruik, is van vanlangzamerhand langzamerhand gemeen gemeen geworden geworden en en bruik , is in de dagelijkfche dagelijkfche taal taal opgenomen opgenomen,, waarom waarom men men in de toen bij ons ons ook ookininbet het dagelijkfche leven leven begon begon toen bij dagelijkfche en doe te zeggen: ik en doe dat niet niet;; ik ik en en kan kan dat datniet niet te zeggen: enz. Maar aannemen enz. Maar zoodra zoodra onzer onzer tale ta Ie het het onaeongeluk gebeurde, , dat dat men men haar haar naar naaf de deLatijnfche Latijnfche luk gebeurde Grammaticabegon begon te te wringen Grammatica wringen,, waaruit waaruit men men geleerd geleerd duo negativa bad flCgativa faciunt faciuntpolitivutn, pojitivum,vel velaffirmant aJlirmant. had duo niet , welke kon men en en niet. men dwaaslijk dwaasliik als twee twee welke men kon men ontkenningen deed gelden gelden, ook ook niet niet ontkenningeninin ééllen éénen zin zin deed langer verdragen, , waarom zoogenaamde TaalTaallanger verdragen waarom de zocvenaarnde felwimers van beide beide wilden wildenverC)annen verbannen hebben hehben,, fchpimers één één van ciaarbijde de voorkeur voorkeur gevende daarbij gevende aan aanhet hetonaangenaam onaanger.aam klinkende niet, bovt'l1 zachte, oorlpronkeJijke boven het zachte , oorfpronkelijke en uitdrukkeiijke uitdrukke:ijke ne of en. Op L I3 Op

268

E N. E

Op die , (tot fchade Op die wijze wijze isisdedetaal taal, (tot' fchadeInzonder, inzonder. heid van de de Dichtkunst Dichtkunst ,) ,) van vandie dienatuurlijke natuurlijke ont. ont.. heid van kenning ne ne of en beroofd kenning zijnde zij alberoofd geworden, geworden , zijnde zij alleenlijk nog nog behouden leenlijk behouden in de de uitdrukking uitdrukking ten zij, zi j, ten ware, ten 'Wo re , hetgeen veel zegt zegt als als ;s het niet. hetgeen zoo zoo veel is het niet, ware het niet , dat enz., ware het n;et, enz., waarom m sz het het waaromNo Nomsz nog, door door de de fpelling fpelling 't 't en 't en zij, zi j , 't en ware ware plag plag te onderfcheiden het anders anders zamengeaelde zamenge!1:elde len, onderfcheidenvan van het ten, dat te te den is , als den is, als in in ten oosten, ten ten ten westen, ten huize, hIJ; ze, ten einde, ten opzigte, welke ononopzigte, doch doch welke derfcheiding door een een enkelen enkelen fchrijfchrijderfcheiciingnu nunog nog flechts flechts door ver, zelfs zelfs niet niet eens eens altijd, altijd, in inacht achtwordt wordtgenomen. genomen. Bijzonder Ouden bet het Bijzonder opmerkenswaardig opmerkenswaardigisis bij bij onze onze Ouden gebruik van gebruik van ne of en, als Modus Modus Potentialis, Potentialis, die in het Nederduitsch Nederduitsch verfchillend verfchilIend is is van van den den Modus in het Subiunctivus of OptativlIs, Optativus, en Subiunctivus welkeeerstgemelde en welke eerstgemelde nu wordt nu wordt uitgedrukt uitgedrulu door door het hetwoordje woordje of. Zoo vindtmen men b.v. MaerlantsSpieghel Spieghel Hist. b.v. in in Maerlants vindt Bouck , fol. J{j 3~ Paertii, 4 ~ llouck, 161I vso. vs". So Ilerc 050 flere viel doe do~ die die haghe!, haghel, Dat er er niemant .yas 'Was fo fo bage!, bagel , Iline lach Him lach ter aarde aarde geveld. geveld. hetgeen was , hetgeen beteekent, beteekent , dat er er niemand fier!: 'lI'as niemand zoo Ilerk of htj hij lag ter ter aarde aarde necrgeveld. neergeveld. mede behoort behoort de de plaats, plaats,aangehaald aangehaald in in de de waartoe mede Voorrede van Bilderdijk's en Dichtli. Bil der d ij k 's TTaala a 1- enD i c h t k. Voorrede van Verfcheidenheden: Vcr fe hei den h ede n : Die ret ret en en zait zait buten buten dunen, du nen, _Hine cant ghediken no lline cant no ghethunen ghethunm lIen (d. (J. i.i. het het en) en) neemt fleemt hem zoutezee. tee. lien hem die zoute dat : hij kan dat zooveel zoovee I te te kennen kennen geeft, geeft,als als: kan het ha (zoo) (zoo) r•iet dede zoute zceue neemt det bed/pen bedijÀen noch noch ontuinen, omtuinen,ofof zoute neemt het bem hem weg. ,.... eg. Hooft, en ziine zUne tiidgenooten tijdgenooten met met hem hem,, gebrui. gebrui.. Hooft, ken dit dit en voltlandig volltandig, , foms !i)ms ininde debeteekenis beteekenisvan van ken , t en zi zij. en ware, foms forns met een een ander ander ontkenontken· 't j , 't en nen nen woord woord verbonden verbonden, , foms fOOlS als als ter terontkenning ontkenning gegegenoegzaam genoegzaam, , en dus dus zonder zonder bijvoeging bijvoeging van van een een anantier der

E N. N. E

069

der zullen wl) der foortgelijk foortgelijk woord: woord: van vanbeide beidl!&ullen wijeenige eenige voorbeelden aanhalen. Zoo vindt vindt men men N. N. H. voorbeelden aanhalen. - —Zoo H. J059, 19, hij /Jij en en ware ware kloek kloek genoegh, genoeg".om omfleeden fleeden 1059, en ware ware hij hij flerkten tetebelecgheren beleegheren; ; d i. 't en oft flerkten 35, dat 622, 35, magtég genoeg genoeg zifn zijn mogt. mogt. 6:12, dot algemei. algemei. magtig eerst hteft daar ' daarenenzyzy eerst vereygMngh geen' geen' plaats plaats beef: ne vertyghingh Tac. jaarb. Jaarb. 188, 188, 13, 13, bezondere voorgegaan. 'Voorgegoan. Tac. .dlfoo en was aan aanden den 'Verwo,menZorfines Zorjinesniets niets info() en was vervonnen ontnomen. 197 197,, 29, 29, Hy fly en en zoude zoude niet niettulfelen. twyfelen. ontnomen. Hy ook ~Ol, ook en en zweeg z'II'eeg daar niet "iet op. op. H.H. d. 2oi , 45, lIy G. 10, 26, 't 't welk welk niet niet teIedoen doenen enware ware enz. Io , 26, 'k en , voor ik weet H. 351, 35~, 46 46,, 'k en weet weet, weet niet. "iel. N. H. voor ik vind 801, ~6, 'k en vinde door war wal weg, vind en vinde weg , v.oor 8or, 26, niet enz. niet Van een een anderen anderen kant kant verdient verdient het het opmerkin.~, oprnerking, Van waar ontmoet, veibonden verbonden met met oft, b. waar men men dit dit en ontmoet, v. N. H. H. 498 498,, tt., zonder yemandt yemande tetelaten latenvertrekvertreklen, oft hy IJy en enhadde haddeeerst eerstzyn zynaandeel aandeel betaalt; ken , oft betaalt ; en was 17 , 10, io, en H. d. G. 17, UIas er erniemandt, niemandt,of;ofthyhyenen d. G. maakte zwarigheidt. zwarigheid/. Inderdaad dergelijke zinnen en beteebeteeInderdaadisisdeze, deze , in in dergelijke zinnen en kenisfen, ware, echt echt Nederduitfchc king , Nederduitfcheuitdrul; uitdruaing, kenisfen , de de ware, welk"e onbruik zou zou zijn vervallen zekerlijkniet niet in in onbruik zijn vervallen welk-e zekerlijk regt vergeweest, hadde hadde men men en en of (oft (oft,, ofte) ofte) regt flaan; want fiaan; want het het laatstgemelde laatst~cmelde is is niet niet het het bindbindov (nu ou) is, is, maar woordje, dat bij bij de de Franfchen Franfchen 0'1' maar woordje , dat potentiale coniunctio, wij nog veelde potentia/e coniunctio, indien, indien, welke wij veel· vuldige malen malengebruiken. gebruiken b. b. v. v. in in of het het gebeurdt gebeurdt. vuldige ik heb nat heb mijn mUn jas jasaangetrokken, aange/rokken, ofofhet het dat en ik Deze is mogt regenen. regenen. Deze is dan dan ook ookde debeteekenis betcekenis der der firaks vanvanHooft, zoodat flraks aUlgehaalde aangehaaldeplaat/en plaatfen Hooft, zoodat zonder yemandt vertrekken zonder yemandt tetelaten laten vertrekken,5 oft hy en en oft hy hadde eerst hetzelfde is is met z)'naandecl aandeelbetaalt betaalt hetzelfde met hadde eerst zyn men liet men liet niemand ,demand vertrekken vertrekken ,~ indien indienhy hyniet ,detzynzyn Dit zelfde aandeel betaald had. had. — Dit zelfde woordje woordje of, of , aandeel betaald beteekende oudtijds 6ft, ofte beteekende oudtUds ook ook of fchoon, Ichoo~, oft, ofte wele twee tot an we!ke twee woorden woorden vervolgens vervolgens tot één ziin ziin ge• ge· worden. Nu en endan danzien zienwij wij het het nog nog in in dien dien zin zin worden. Nu beziien, en dan dandoorgaans doorgaans verbonden verbonden met Dlet ook ook,, bezigen, en b.

t7o

ENG---ENK. ENG-ENK.

b. v. ik zal zalhet netzeggen, zeggen, ofofererook ookalles alles van v. ik mogt gewagen, d. i. offchoon van mogt moge mogt gewagen, offchooner er alles van de begewa[!.cn. Soms heeft het ook ook nog nog bij bij ons de begewaen. heeft het ik zal teekenis van het zy, b. v. ik zathet hetzeggen zeggen of of b. v. Veel zou eruuever eververfloort, verf/aart,ofof niet. zou hier hier gij er niet. —- Veel over nog te te zeggen vallen, gelijk mede mede over over over nog vallen gelijk [choon, ons ofjchoon ,) afzonderlijk, fchoon, (in ons afzonderlijk , als beteeofichoon,) kenel'd«;! ijdel, b. v. gij gijhebt nebtfehoon [choon vergeefs , ydel, kenerde vergeefs, praten, gij gijovertuigt overtuigtmij mij echter niet enz. - Doch praten, echter niet enz. — breeder dat een een en en ander ander uit uit teteweiden weiden komt breeder over over dat ter dezer plaatfe plaat[e niet te pas.

ENGEN. Vernaauwen ;; ook zamentrekke n •, ENGEN. Vernaauwen men het diebeteekenis bete eken is vindt vindt bij bij gelijk het inindie 959, 35, WaarWaar. o oft , onder liooft, onderanderen anderen,, N. H. H. 959,35. Dver de de koopluiden, kooplujden, reekenende reckenende dat dathun hun gevaar over gevaar onbetaalt bleef, en onbetaalt en waanende waanende tetedien dienaanzien, aanzien,weiweinigh te winnen, nigh winnen, de dehand handengden. engden. 997, 13, Deeze 997, 13, gebonden met met leggers (palen), gebonden leggers en en planken planken daarop, daarop, engden de vaart. 115, engden, , meer meer dan dan duizel1t duizent voeten voeten ••• ...devaart. 115, Sr\, om ten ten uitgange uitgange van vandien diendedehandt handtte te niet om 33 , niet ln de fluiten, ofte ofte tetcengen. engen. In de laatflelijk laatftel~ikaangehaalde aangehaalde fluiten, ergen duidelijk plaats onderfcheidt hij hij engen plaats onderfcheidt duidelijk van {luiten. guiten. verklaart het op wijze door "aflK i I i a a n verklaart op gelijke gelijke w~ize „ anKiliaan gustare,, arctare, conflringere, gustare arctare,coarctare, coaretare, eonflringere,contracontra· here." i 1a n d op op angen. Van hier Vergel.\Ve Weiland Van hier het e." Vergcl.

ENGING, voorkomende, onder onder anderen, anderen, N. H. ENGING , voorkomende, daaraan (aan zijn gezag) 1183, g3, zonder dat dat hy hydaaraan 118 , 23, ecnighe \'erkorting, verkorting, vermindring eenighc vermindring , oft aft enging engingwilde wilde {5fdooghen, hetwelk eigenlijk eigenlijk het het eerfte en hetwelk eerfle werkend gedooghen, en engen is zoo als deelwoord van engen is,, zoo als onwederlegbaar deelwoord van Bilderdyk bewezen wordt wordt door B i I cl e r cl y Ic Ges Ges1. 1. d. bewezcn hl. 77 Naam w. bl. N a a 111 w. bi. 55 55 enz., enz., en bI. 77 enz. ENKELING, dat voorkomt N. N. H. H. 620, 31, 6ao, 33, mits dat geloove milS dat elk elkenkeling enkelingininvryheid vryhtidvan van ge/ooveblyblyende dat n2en niemandt ter zaake 'Ve, men niemandt zaakevan vandien, dien,zalzal ve, ende mooglJen ael,terhaalen oft oftonderzoeken, onderzoeken,volgends volgends 't mooghen achterhaalen beteekent aldaar, ""erdragh Gent, beteekent aldaar, wat wij vervan Gent, wat wij verdragh van naan flaan

ENK—ENT. ENK-ENT.

an

ondeelig,, (individu) door ondeelig naan particulier, hetgeen (individu) particulier, ftaan door hetgeen op gebruikt het het ook ook de de ververop den den kant kant {laat; flaat; en en zoo gebruikt taler der der leerre enen van van H. H. 111 i r.-— De De uittaler leerre enen B I aai r. uitgang des des woords, gang men het bij bij oudere oudere woords , (althans (althans zoo zoo men goede fchrijvers ontmoette,) goede fchrijvers onrmoette ,) zou zou doen doen gelooven gelooven t dat er dat er een een werkwoord werkwoord enckelen enekelen of of eeflckelen eenckelen beftaan beflaan hebbe , in in dell tellen bij hebbe, del~ zin van van tellen bij één edn tegelijk, tegelijk, één an voor een afzonderen; ons 'Voor een fchiften jchiften of afzonderen; echter zijn zijn ons eater hiervan geene voorbeelden hiervan voorbeelden bekend. bekend.

ENKLE. ENKL E. Zamengetrokken Zamengetrokken uit uit enkele, bij bijHooft Ho oft N. H. H.493, 498, , Aithom Althans bleek N. 20, bleek niet niet alleen alleende de gege. meine verzeekring meine veruekring verby verby gegaan,maar gegaan, maarook ookdie dievan van her &lien der enkle perfoonen., het herflellen per/oonen, in hunnegoqdren. hunne goeclren, ampten, envcoghdyen vooghdyen, geleeghen ininverfeheide ver[cheide ampten, en , geleeghen plaatfen; ptaatfen; ook hier wordt wordt partikuliere den kant kant partikuliere op op den gevonden. verklaart ons enkel, Kiliaan, i I i a a n, verklaart hem enc!eel K enkel , (bij (bij hem enckel eynckel ,) ,) teregt teregt door en eyliCket door /implex. Het fitnplex. heeft ook heeft ook de debeteekenis beteei<enis der der dénheid éénheid, , zoo zoo als als een enkel fchaap, geen enkel [chaap, geenenkel enkelmensch memch enz. —

ENTELINGH ENTELINGI-I,, voorkomende voorl;omende,, onder anderen,, onder anderen 3 6, Jaarb. 2[3. 6, 't " weik 'Welk van vaneenen eenenentelingh entelingh en verzoonden, moeder beheert verzoonden , door door 't'tongelyk ongelykzyner zyller moeder beheert werdt, beteekent beteekent aldaar is werdt, aldaariemand, iemand die , dieals als zoon zoon is aangenomen dat is, is, die aangenomen, , dat die op opeen eenftam ftam,, hem hem vreemd vreemd,, geënt geënt is. is. Het is een een deelwoord deelwoord van van entelen, entelen, dat dat is is,, bij bij Ilet herhaling enten,, inenten inenten,, (inferere, (in[ercre, inoculare,) inoculare ,) herhaling enten en en geeft geeft alzoo alzoo tetekennen kennen eene eenezeer zeernaauwe naauwe ververeeniging zoonsaanneming - aanneming (adoptio) (adoptio) eeniging" hoedanig hoedanig de dezoonsbij de Romeinen was.Zie Zie BBilderdyk bij de Romeinen was. i I der d y kter teraangeh. aangeh. pl. en woorden waren en bl. bI.83. 83.Dergelijke Dergd~ike woorden warenwelwel.. eer niet niet vreemd vreemd:: zoo zoo vvndt ndt men men b.b.v.v.bijbijS Spi eeer p i eghel, , iniogheling, ghel, Kleio Kleiovs. vs.245 245. intoghding, voor hetgeen hetgeen ergens isis ingetogen ingetogen,, ingetrokken. ingetrokken.

1.

DEEL. DEEL.

M m Mm

EN-

ENT-ERB.

272

H. 154 3;, Een hoop ENTEREN. N H. 154.. 3", /zoop h.ui,. huts. en ~. •.zullen zul/&I'J oog~ell nacht 00. handtwerksluiden.... oogien noeht oce. en. hOIJdtwerksluidcn baldertn van een f'en lubben. om 't baldertIJ een groet groetbu.sfen, hu~[en ~ ren hebben , orn Dm van.een. een verbandt yerbandtfpietlen [pie/fen te wach. enteren van 't enteren om '/ tan. aandrang _aanval aanval van llagurde met met ten d ii aandrang van eene ilagorde fp.ietfen gewapende krijgslieden. krijgslieden. fpietfen gewapende .4.

ERB.ARMEN. Zijn gevoel van van meewarigheid meewarigheid te te ERBARMEN. Zijn kennengeven. geven. N. H. kennen H. 234 234., (1, barrnt by IJy zich zich, a , elel barmt , fmeek(mdcl' wyze, oolter den den 'aster laster, waarmet ftneekender wyze, oover , waarmee zy 21 zich verloopen ver/oopen hadden. hadden.

ERBARMENTS , B r. r. e71 14 , ende woreftERBARMENrs, 271, 14, wo'rdt' met met ongezochte erbarmenis door door onzen onzenYch,yver ~'ch, yVtl' ongezochte erbarmenis tenten toon gefieldt , schijnt niet volkomen schijnt bij bij Hooft o o ft niet volkomen toon gefteldt erbarming. N. hetzelfde te beteekenen beteekenen als als erbarming. N. H. Oh 18 ( , hetzelfde te Thans , hebbende,(Egn2ont)na 4°, hebbimdc, ( Egt/wnt) na,verfcheide verfcheid~ree• ree4o , Thans. denen Godt , die denen Godt gedankt gedankt. diehem hemniet nietonverziens onverzieMuituil dit lecven !eeven rukte rukte, wrvitl u'eeder ti' erhar, verviel hy hy weeder op op d' erbartning zyns gebruikt hij ming zyns huisgezins. huirgrzins. Erbarmenis. Erbarmenis, gcbrui.kt h~i in den zin van van mededogen mededogen en en ontferming; ontferming; erbarm;ng den zin erbarming in dien dien van van angflige angf1:ige bezorgdheid. bezorgdheid. ,

Erbarmtn bij K Kil i aa.n an hetzelf. hetzelf. is bij ilia ontfermen is Erbarmen en ontfermen de, doch dit dit isisverkeerd verkeerd Erbarmen is verbarverbarErbarmen is de , doch op of barm, men, do. of in in den denfchoot fchootnemen nemen., van van barm. d-. i. op be-- arm (omvatting , omwikkeling) fchoot, arm (omvatting, omwikkeling) dat zelf be fchoot , dat ontflpiten is. Ontfermen is Of]{ jhitt;n,, ((fa.rmen daarenteaen is Ontfermen daarentegen farmen Franfcheferrner of fermen fermen,, 't Franfche fermer ,) ,) fprekende fprekende name· namelijk van het het hart. hart. lijk van

ERBARMG1FTEN. N. ERBARMGIFTEN. N. H. H. ic754 1054,, 5 sr., ende enaTe door de gewoonlyke vooghliet de de erbarmaten, er/larmgtften, door de gewoonlyke -,'ooghden der armen armen. verzaamelen. Hooft ver· den der , verzaamelen. H o o ft ver op den taalt dit woord woord op den kant kant door door ae/moeren. aelmoefen. taalt dit erbarminAT-gifien gefchre. Maar hij behoorde behoorde dan dan erbarminf-gifien Maar Ifij gefchree te liebben hebben;; want want met metdedegiften giftenerbarmt erbarmt men ven ven te komen voort niet, maar zij zij komen voort uit uiterbarmen. erbarmen. niet rnaar

ER-

E'RB-ERF. ERB --ER.F.

273

ERI1ARMWAAR.DE. Rampz. Ramp z. 31, , Dm ERI\ARMWAARDE. 3';,41, Dots •••keerde keerdezich, zich, n6cht aan jeflghl. n6eht Pieter ... ndcht aan jeught , ndcht aan zyn' t t, dft aan lchoonheidt, Jèhoonheidt., 126cht n6eht aan z;;n' eige eige fchul [ehuldt, ift 'hy z§ne handen handen aan aan dat datzuiverlyk zuiverlyk bee/dt .. hy rehende fchende zyne beeldt in 't'Ihart hart zyner trmet domp/en eener dagg' in met domplen eener dagg' zyner erbarmwaarde mededogenwaarde ,. barmwtiarde gemalinne. d. d. i.i.mededogenwaarde beklagenswaarde. Aanbieden. Ta T a c. 11 ERBLEDEN. H is t. 468, 48. ERBIEDEN. Aanbieden. 4_, 4„, en erbooden gemaaJin en en zuster zustervan \'an de gemaalin erbooden (offerebant) de de dochter dochtervan :vanClasfi.cus Cla5ftcus,, die diehun huntottot panCivilis, de bondtverwantfchap gelaaten den voor 't bondtverwantfelzap {je/aaten waaren. waaren. den voor En ook elders. elde·rs. Zie Zie IVI.e Me y,eye r srsWo 0 r de n fc fch. En dus dus ook Woorden h. erbieden. op erbieden. Op andere plaatfen plaatren fchrijft fchrijft Hooft Op andere H o oft .erbooden met déne .erbooden ééne o. -— Van Van hier hiet" 1199, 41, 4t, Men ER_BIEDING. N. ERIHEDING. N. H. H. 1199, nam rle Men nam de 'braave ,rbiedingdankelyk dankelykaan. aan. braave erbieding 1187, 43, Dingen, 'Val. ERDICHTEN. H. 1187, ER DICHTEN. N. H. val. fchelijk erdicht, de eer {chelijk erelieht, -teeghens ·tecghens de eer en en 't 'tontzigh. ontzieh. d. verdicht. Zie Ziebeneden beneden op op er/eggen. erleggen. d, i. verdicht. ERDUCHTELYK , geducht. geducht. N. H. ERDUCHTELYK, H. 954 954, 44. 44. heel Netrlandtfcheen [eheen tetewillen willenvallen vallenininhanden handen heel Narlandt "an den Franchois Franchois oft oftden denSpanjaardt Spanjaarde, flüaóui • van den , naabuivoor haar , zoo .. en ,vaar haar, zooerduchtelyk erduchtelykd'een d'eM (lIs ande.r.. als ti' ren, d'ander. Duchten, vreezen. ERDUCHTEN. Duchten, vreezen. N. H. H. 551, fchanfelingen echter De [c'han[eliflgen echter,, erduchtende erdtlehtendebeknipt be'knip' worden, ontruymden ontruymden 's 's nachts nachts de de vesting. vesting.EnEn te -worden, ~oo ook op opmeer meerplaatfen. plaatfen. Van Vanhier zoo ook hier tis z,

a c. Z ERDUCI-ITING. T e e d. d. Germ. ERDUCHTING. Tac. Zeed.d. G e r m. oude erduchting. (prisca formido) formido) d. 501, erduchting. (prisca d. a , oude. so' , 2, or denfch. op i. vreeze. Zie M Meyers Woordenfch. op vreeze. Zie e ye rs Wo erduchten. erduehten. Arm van ERF ARM. Arm van erf, erf, grond grond,, of gebied. gebied. ERFARM. 22.1* 5, ~:H"

G e d. Ge

Mm!2. M M 2.

Die

~74 274

ERF-ERG.

Die'l fcheidt van van'terfarm Die', heiryk heiryk Goeilandt Godlandt fcheidt 't erfarm Am "erdam. ERFJAGERY. Jagt,, flreven ftreven naar naar uitbreiding ERFIAGERY. Jagt grond of gebied. H. H. d. d, G., G. 155, 24, van van erf, erf , grond of gebied. hun t'onrecht dat men men hun t'onrecht n266rdadigheidt m6órdadigheidt, erfiage. erfjagenaagegeven••••• ..... had. flaatzucht, naagegeven ry , flaatzucht,

"y,

N. H. ERFINKOOMSTEN. N. H. 240, 3, De Raadt van de geldtmiddelen geldt middelen moeyde moeyrle zich niet nict dan met dan met van de Koninx. d i opbrengst de enkele erfinkoomgen erfinkoomflen des Koninx, opbrengst der domeinen domeinen of of Vorstelijke Vorstelijke vaste vaste goederen. goederen. N. H. 213 , 49 , 'T' ERFONDERZAATEN. N. H. 213,49, welk, zyne Majelitit Maje/hit,, neevens neevens de welk, ingezien by zyne van den Aroote weldaaden, haar haar Van Allerhooghfle, en /jroote weldaaden, den Allerhooghfle, haare elfohderzaaten voorheen van haare tlienJlen, !ofiderzaaten ,, (d. dienlien, voorheen i. dieopophun hun grond, gebied'woonden) woonden) I. die erferf, , grond , of of gebied beweezen. beweezen. ERFWAGHTER. Natuurlijke. ERFWAGHTER. NatllurJ(ike. of vermoedelijke vermoedeliike 3 , 44 naa dat N H. 3, 44., L!En ft naa dat toen tijen' de eedt, gedaan in den KOldng eerst den eedt, gedaan dien lande in den eerst den Koning jaare jarlre viltieh.hondert v)ftiellhondertneAhenenveertigh Ileghenenveertigh van hem van hem erfwaghter zyns , vernieuwt zyns vaders vaders, 1'ernicuwt had. als erfu'aghter ~rfgenaam. trfgenaam.

c. Z e e d. ERGH. DoorOepen, , T Taa c. Zee d. Ge ERGH. Doorflepen d. d. G e r m. loos , nocht 495, 3o 3°,, Dit volk volk nocht nocht loos, nocht ergh, ontguit ontfluit der borst. noch glheim der borst. voc- h't't gtheim ERGHEIDT. Doorflepenheid. DoorOepenheid. H. d G. 144, G. 144,, dien ergheidt la Fin, en ontrouw M,aar Fin, dien erg/leidt en ontrouw zyn' iligar la Zie Kiliaan neerÏtig WflS. Zie !Uliaan en en Weiland Weiland op op veering was. arg arg en argheid.

~o. 2°.

ERGERNIS. H d. G. 51 51., 44, Dat de verbed. G. verbe. belooft werd/; werdt; maar tering op dagh belooft maar ti'erl;ernis d'ergernis tering op Het woord gereed in quam. Het woord heeft heeft Her hier eene eene anangereed wii ereraan aanhechten. hechten. Het Hetisis dere dere beteekellis, beteekenisdan , dan offentio, olfentliculum, hier, nameI~ik niet niet ojfenfio, ofjtnrlicuillm, (ca'J&anbier , nameli,ik dalurn beleediging, da/um, beleedigtn{!., aanfloot aanfloot,, en dus niet niet afgeleid afgeleid en dus maar van van ergeren, van den denvergeltikenden vergelijkenden graad graad ergeren maar

van

ERH-ERL. ERH ERL.

1].75 275

, beteekevan het hetbijvoegl. b~ivoegl. woord woord kwaafl, kwaa1, erger erger, beteekevan nende nende alzoo alzoo een een toenemend toenemend kwaad kwaad of bederf, bederf, waarwaarvoor wij wij zeggen zeggen verergeren: verergeren: een een zelfft zelf!l: woord woord ververvoor 8rgernis kennen kennen wij echter niet. Zie Weiland Weiland wij echter niet. Zie ergernis op ergernis. ergernis. op

t. 439 ERHOUDEN. TTaa c. c. H i sst. 439,, 5, 5, Claudius Claudius ERHOUDEN. Labeo ••.• opdat hy hy omgebraght omgebraght geenen geenen haat by hy Labeo .... opdat zyn landtsluiden, lardtslujden, oft oft zoo zoo men menhem hemerhield, erhield, zyn vergrekte, retineretur) geen geen zaadt zaadttot tot tweedragh:: tweedragh~ verflrekte, (si retineretur) wordt, naa naa de de Vriezen f/ riezentoe toeweghgevoert. weghgevoert. Erhouden Erhouden wordt, verhouden, dat dat ook 00k voor voor terughouden gebruikt gebruikt is verhouden, wordt;; zoo zoo als als ook ook wederhouden wederhouden enz. Verhoudt Perhoudt wordt den werkman werkman zyn zyn loon loon niet. niet. den Herinneren ER1NNEREN. Herinneren,, herdenken herdenken,, in ERINNEREN. het terug brengen. brengen. N. N. H. het geheugen geheugen terug H. 589 589,, 41 4 I ,, my erinnert, 'T welk welk my erinnert, hoe hoe een eetJ weereldwys weereldwys Italiaan, Italiaan, in zyne zyne Betrachtingen Betrachtingen van van Landtzaken., Landtzaken • zeeker zeeker enz. Zie r. 28o, wel dat enz. Zie ook ook B Br. 280, 37. 37. wel zeggen zeggen mogt: dat en ERKOUERKAAUWEN , ERKAUWEN ERKAAUWE:N, ERKAUWEN en ERKOUniet taalen waarnaa wy niet 22 , waarnaa WEN. B r.r. 527 527., !lz. taaIen zouden zoo zoo fmaaklyk fmaaklyk een' een' eere eere in in den den Ilaaghe Haaghe te zouden tnaar in in 112,, 3:2, 32, maar Tac. /coomen c. Jaarb. Ja a r b. II!l, koomen erkauwen. erkauwen. Ta zie d'oude gramfchappen het hart d'oude gramfchappen erkouwende erkouwende Zie het hart Weiland Wei I a n dop ophet hetwoord. woord. Het Hetisiszoo zooveel veel als als weH o o ft doorgaans derkaaUlven, derkaauwen, en bereekent bij Hooft nogmaals overdenken, zoo nogmaals overdenken, nogmaals nogmaals overleggen, overleggen, zoo Rarnpz. 4, als dit onder als onder anderen anderen zigtbaar zigtbaar isis,, Ram p z. 4. zaak te erkaauwen. de otn 8, geef/en tydt hebbende om de zaak te erkaauwen. stencil tydt hebbende 8,

35 , Welk N. H. Welk olof f bet ERKENNEN. H. 161 161,, 35, bet ERKENNEN. N. zouw geblonken geblonkenhebben, hebben, waar waar deeze deeze weldaadt zouw weldaadt niet niet (dat is, is , geaangeboorefelligheit felligheit erkent (dat -van gezyn atwgeboore van zyn kenmerkt) geweest. kenmerkt) geweest.

ERLEGGEN. d. 53, 58~6, , , G e d. ERLEGGEN. Ge gedacht. in uw U141 gedacht. Er/egt Erlegt in m 33 Mm M

(I. d.

976

ERL-ERN. ERL—ERM

ver ; e-n er is d. i. verlegt, overlegt. overlegt.ver verisis over is ver; OVer en d. i. alles bloot verfchil verfchil van vantongval tongval, datdedelipblazing lipblazing alles bloot , dat lielt of ofverwerpt. verwerpt. Verfcheiden' ERNE EREN ,N. N. H. H. ao9 ERNEEREN, !209,, 3o 3°,, Ver[cheiden' uitgeweekenen zichmet metambaght ambaght nacht uitgeweekenenook, ook, die die zich nocht 19 , ook BB r. 38 33,, 19, koophandel wisten wisten Perneeren. t'erneeren. Zie Zie ook is eigenliik eigenlijk ver --neeren. neeren. Ge-neeren Ge - neeren (waarover ver -- neeWei I a n d,opophethet woord,),)isisevenzeer evenzeer ver neeWeiland, woord voor eenren, zoo zoo als als ve1[chrijven, verteekenen voor 'l'en, verfchrifren, verteekenen voudig fehriiven, fchri;ven, teekenen teek enen en duizend woonlen woorden en duizend tneer. Zoo is ervaren, ervinden,erkennen erkennen fommeer. Zoo is ervaren , ervinden, deSimplicia Simplicia, fom tijds meer. meer. -— tijds hetzelfde als als de tijds hetzelfde , fomtijds Ik vertrouw is niet anders 9, dan dan betrouwen betrouw en niet anders trouw, welk trouw, laatfle altiicl altM op zich zich zelf zelfplag plaggebruikt gebruikt welk laattle te worden worden:: trouw maer maer fie toe, fide fed red cui cuivide. Vide. toe , fide

ERNSTACHTIGH. ernflig ERNSTACHTJGH. ernflig,, N. H. t(9 r(9,, 47, 47, N. H. Den laatlien laatjlen dagh daghvoor devaste 'Vastewas wasmen men gewoon Den voor de gewoon , gelyk 't Christen. Christenhier te te lande lande, gelykdoor doormeest meestheel heel 'e uilge/aatevrolykheit vrolykheitte te vieren; -doom, met fpel [pel enenuitgelaate doom, met vieren; en nemmer en nemmer min min om om 't ach/erf/e, ernstach· ochterfle, aft oft yet ernstach1'ighJ, denken. Zie ophet woord. woord. lighs, tetedenken. Zie Kilia':ln '1i al n ophet Het wordt wordt ook ook gebruikt gebruikt vowvoor gejlreng. hier Van hier geflreng. Yan ERNSTACHTIGHEIT, ernfligheid,, deftigheid. deftigheid.. ERNSTACHTIGHEIT ernfligheid

hem gafJflde gaande 't'~ geen Ta r b. 34 34,, z] I] , hem geen hy lIyook ooi T a c.c. Jlaa aarb.

naar betaamen deedt, rIetde,door door 't trllchtym fj'aar ernst. ermlinaar betaamen trachten tiaar met een achtigheit etm zuurigheit zuurighei't af. eichtigheit , met ERNSTHAFTIGHEIT.

Ernst, ern/ligheid. N. Ernst , ernfligheid.

H. 60,, 31 31,, 'U·oorden .••• [maahendenaar naard'ernstd'crnst· voorden.... frnaakende H. 6o haftigheit eener ziele, gefcheept dede ha/tighdtcener ziele, die, die,reas rerds gefcheeptinin droef/uit der doodt doodt,... u ereM laatften droefheit der ,... derder uereld denden laatflen toeroept. adieu toeroept.

ERNSTIGH. N. Fl• H. 4, 33, ernjlighe wakkerheil. ernflighe wakkerheit. 4, 33, ERNSTVRUNDELYK.Bcleefd, ernst. ERNSTVRUNDELYK. Beleefd, maar maar met met ernst, verzocht zy den Koning N. H. 553,47,.tOD zy eerstlyk eenuyk den 553 , 47,-zoo o/er,z()cM

en

ER.N.ERV. ERN-ERV.

277

en zyne :'j'm Stadhouders Stadhouders 60VCr q,(JYCf' dien dten oordt, ,ortlt. zich zicht'orin. f'41:;nfleren hoe hfJiC dikwyls dikwyls en ernstvrundelyk ernJNrundclyk zySJ> hurt, han-, veren tt"eJl'elfJden'Vl#n Lande,tetevooren y,oorengefpelt gefpel~ had. /Jad. van dien Lande, ereitenden

a c. ERNSTZAAKEN,, voor voor ernflige ern1Hge zaken zaken TTa c. ERNSTZAAKEN Zee d. Ge tûrlingh ct Ct welk welk err m. m.496, 496 ,I ,, Den teirlingh Z e e d. d, verwondren magh) magh) oeffenen oeflenen zyZJ nuchter, nuchter, onder onder u verwondren ernstzaaken. (seria). ernstzaaken. Ram p z. z· , 2,, 41 41,, En En goat pllat ERNTFEST. Ramp niet te getaven, geltf6ven, dat dat zdd zdó ernifest ernlfest een een man, man, niet heminner van oprechter; oprechten (5( MI,f , zynen zynerJ gewisfe gewisf" en beminner willen Jiff ft6f geeven geeven ttt tdtverwyt verw;yt enz. en en elders. elders. heeft willen Ji.erentfcstc. Zie boven op terentfeste.

ERVAARENTHEIT. ERVAARENTHEIT. Ondervinding Ondervinding N. H. H. 24 24,, d'ellenden 40, gelyk zy zy, by d'ervaarentheit d'ervaarenthcit, en d'el/enden , by 40 gelyk naabuuren, duidlyk duidlykgewaarfchouwt gewaarfchouwtwerden. 'Werden. hunner naabuuren, ER VOELEN. Gevoelig zijn,, zich zich gevoelig gevoelig of of ER.VOELEN. Gevoelig zijn misnoegd toonen. 94241, , , Maar die Koomisnoegd toonen. N.N. H.H. 942, /(00deisden,, moghte zich des ning, moghte %tch des ervoewy nu deisden ervoening , zoo ')j'y on.t, in oevelen opkoomen, ten, oeve/enmoede moede, opkoomen, en dus en dus len, en ons-, ook Van hier hier ook elders. elders. Van ERVOELENIS, voor gevoeligheid gevoeligheid,, misnoegen. ERVOELENIS , voor N. H. 884,, 884, 4. N. H.

ERVOELENS. ER VOELENS. gevoelens. gevoelens.

N. H. 1189, N. H. 11891 89.

io34 , 31 ERVOELIGHLYK. N. H. 1034, 31,, 1I1aar Maar triltnfierdarnfehe Wethouders daar d' Amflerrlamfche IPcthouders •• • fchreeven " fchreeven daal' oover een'gevoeligen gevoeligen ervoelighlyk, d. d. i.i.inineen' cover zeer &rl'oelighlyk.

toon. -

Gevoeligheid , N. ERVOELYKHF:IT. Gevoeligheid, H. 1I5:h ERVOELYKII N. H. 115a, Voorts 1veezen 38, Voorts weezen zy aan a met 38., zy aan, gr~ot betoosh beloolJR van Van inet greot crveclykheit. ervoelykheit.

ER. ER...

278

ERW-EUN. ER.W-EUN.

ER WEITEN. N. H H 1045 1045,, 48 48,, Tot Rysfel Rysfelbiek IJ/ek ERWEITEN. Dat is men broodt braadt van vanerweiten. erweiten. is,, erweten erweten,, men erwten,, erten erten,, in fommige fommige areken fireken onzes onzes Lands erwten ook erften. erften. Zie Zie K i I i a a n. Kiliaan. dat.... ESTRIKKEN. Hr. 172., 28., dat ••••ikikwel wel 172 ,_ 23 KEN. Br. ESTRIK van. rneeninge meeninge zoude tievloer vloervan van blaauwe zoude zyn, zyn, de blaauwe van maden,, die die ikikanders andersmet met estrikken fleellen te fleenen te maaken estrikken en graauw graauwonverglaast onverglaastzoude zoutIelcggen. leggen. Kiliaan Ki Ii a a n roodt en blaauwe en "'aauwe Het beteekent b~teekent roode fll esterick. heeft esterick. Zie Wei Weiland 1a n d bakfleen, of zoogenaamde bakken. bakken. Zie bakfieen, fteenbakkers op het woord. woord. Estrikken Estrikken is bij bij de de {leen bakkers , op het nog in zwang. fieenkoöpers, metrelaars enz. enz. nog zwang. fteenkoopers , metfelaars woord eigenlijk ETSEN. Een woord eigenl~ik bij b~iplaatfnijders plaatfn~iders in gebruik, doch door overdragtelijk gebe. gebe. gebruik , doch doorHooft Hooft overdragtelijk 14 Iv 424 , 34 - 424, zigd voor invreten. N.. H. 34,, Men fnerpte [nerpte lichaam , met gloeyende hem, booven bOa'Yen diet; dien, gloeyende , 't lichaam, diegaaten gaat enals alsfluivers jlt/evers etjlen. 676, droppen droppen [pex, fpex , die etflen. 676 , s6, hetraadtzaamer raadtzaamerwas was, te etfen, etfen, dat het , 't rot uit te 26 , tlat fnyden, oft oftbernen. bertun. fnyden,

EUNJER.. Bedreven N. H. r r4 , 20, EUNJER. Bedreven,, geflepen. geflepen. N. H. 114, eunjer vyaneunjer., om om't 'tbrouwen brouwenhaarder haarder 'Vyans t. 434 ltlaar T a c. H i st. den fontdekken. t'ontdekken. Ta 434,, 36. 36. Maar tie Bu? ghery ghery eunjer eunjer (sagax) in jtJ 'I 't tloor/nuffen doorfnufen de Bill der gefleurtheeden. gejleurtheeden. zonderling ~onderitng

b. 138, 138, 34, Deez' a c. Jaar EUN]ERHEIT. Tac. Jaarb. EUNJERHEIT. T (yunius Ridsticus) (Junius RIJStiew) het lut zy zydat dathet hethem hemGodt Godt ingaf (want hy van (11'tml IJy en en hadt nooit nooit tetevooren vooreneenighe eenigheproef proef Van deftigheit beweezen, fnoode etinjerheit. [noode eunjerheit. deftigheit be",eezen, oft oftuituit We (sagacitas). Kil i a a n op Unghers en Wei. (sagacitas). Zie Zie Kiliaan lan Ian d op Eunjer. Nederduitsch : het is geen Eunjer geen Nederduitseh: het wil Eunjer evenwel is llongaar zeggen NUf/ger, aar , beteel(enende beteekenende Hunger , Un{4er, Unger , nu /long zoo veel als als toovenaar, geestbezweerder, , en ook toovenaar , geestbezweerder zoo veel men deze foort van Landloopers Heiden; zoo ali men deze [oort zoo als bij

EUN-EYN.

!179 279

Bohemiens en Hi de bU de Franfchen Franfchen Bohemiem bij dd déEngelfchen. Engelfc11en en bij G:Y1./ies, Egyptenaars, noemde. H(!t bijvoe. bijvoe .. Givifies, cld i.i.Egyptenaars, noemde. Het gel\ik zou eunjersch moeten en geliSk naamwoord naamwoord zou moeten zijn zijn en dus eunjershcid ge.. eunjersheid met sch maken; maken ; doch doch het het is is geheel verkeerd, heel verkeerd. en en even even alsof alsofmen menzeide zeide Nerooscll Neroosch en Nerooschheid voor wreed en wreedheid.

EUNJERLYK. T T ac. ac. JJ aaaarb. 15o, 8, Tra{t,I. EUNJERLYK. rb. 150, Traful. ryk en en de lus het ryk. de toekoomCflde ding hen /us .•• hew het ... hem toekoomende dinghen eunjerlyk oopenbaarende. oopenbaarende. Zie op eunjerneit. Zie boven boven op eunjerheit.

EUVEL.

Zie boven Zie boven op op eevel. eeYel.

E UVLE R. Ge G e d. g 3, 2.21, I , EUVLER. d. 83, euv'ler 't Is euv' Ier noch noch dan 't dient. dient. Zie boven op op Eevel. Zie boven

jaarb. l291, a9i, 44, EVENALLEENS. Jaarb. 44, en 301. en 3oi, gelijkerwijze — d. i. eveneens, u, eveneens, gelijkerw~ize - Alleens al Alleens is 21, d. is al eens, geheel eens. Zie eens, geheel eens. Zie boven boven op op alleen;. alleens. HOUDEN, (z-Y-N) EYNDT HOUDEN, (ZYN) voor voor volharden. volharden. N. 11 , 2.37, 237, 45 Kuyk , gewoon zyn eyndt H. 45,, IVIaar Maar van Kuyk, eyndt te houden, te houden, porn qrJam weeder 1I'eeder in in Iladt. jtadt. Zoo ook eiders. elders. Zoo ook -

29 volhardende EYNDTHOUDING. N. LI H 834, 834, 39 v*olhardende Zie hoveJ? boven op eyrldthoudi nr;. Zie. op eindthoudende en eyndthouding. en. verv. I-herter terp'aatfe paatfeisIShet betverbonden verbonden met meteen een very. -— Hier bijvoegel~ik naastebij hetzelfde hetzelfde behe. bijvoegelijkwoord, woord, dat dat ten naastebij aheen ter verflerking teekent en alleen vcrfierking fchijnt [chijnt gebezigd gebezigd te te

zijn. zijwn 817, 43, vat EYNDTOORDEEL. N.H. 817,43, 'Wat plaat. plaat. eyndtoordeel der zelve ren en en zaaken za'akcfl aan 't eyndtoordcel zelve Raa Rao-.. fen t'onderwerpeh llonden; 'den flo17dw; dd i.i.betlisfend beflisfend,, eindeeinde. den t'ondcnl'crpcrl men kan zeggen oordeel hetgeen Hik oordeel. hetge\'n men zeggen van van een von V013.... bij arrest, als nis bij als alle alle twist twist eindcnde. eindende.

1.

DEEL.

Nn Nn

EYNT.

28o

EYN— FAA. EYN-FAA.

EVNTLYX, E VNTL YX, voor, bepalend bem~renrl. waarw'or beflisrend waarv,or definttief bezigen. N H. wi; een bastaardwoord tkftllltief EL op den achtentwln{igh/ten 876, 42 achtentwtntighden der 876, ~z op der ze/"e 2,eb'ema,mt, maant, Verklaarden die die Van van den 'Ytrklaarden den breede breedeRaarte Raadet't'/Intwerptm, 4ntwerpen, eyntlyx te kunnen ttia eyJJtly~ niet. kl/twen Ilammen I/emmen op werk enz. op dit dit werk

F. N. H. 464 , 3!l, FAAL. Feil. N. H. 464, om de 32, nocht nocht ont fetal eleur te te laaten foal, .• deur Jneuen jiaan. paan. Zie ook 468, 20 en elders. en elders.

FAALEN, voor mislukken N. H. 266, !l, N. H. 2, Baldes l1aa naa 'I 't faalen Lodogno en lJuldes LodogflO faalen Van de brandbrand· van de flichting. 188, , ook hadde hem 't inntemen flichting. 683, 683,) inneemen .... niet klItJtien klinnen faalen, faalen , waare VOfJ Antwerpen •.•• waare hy hy van Antwerpen Het faalen afgeflaagenii84,46. DfgeJlaagcn 1184,46. lIet fa a len der olitleegheringhe ontleegheringhe van leid' hy van d' ... an Shis leid' hy op die Van dmmiralitàt. d'zirnmirahteit. Kiliaan „ faelen , feylen , faelieeren K iI iaan "faelen, f eylen, faelieeren.. talJi, falli , lr/bi, labi, deeve" " errare, delinguere., delinquere., dldificere, fleere, dte.'/ e" Jn den den zin deficere, ophouden_ ophouden, komt het meermalen voor. zoo van drjicere, H. 686, anderen in in de de N H, 10, 6869 , endt: als onder anderen endd faalde Met met hem hem de de manlyke manlj'ke lyn Iyn dier dier Koningen. K01dngen. ; N. de beteekenis van van in in gebreke gebreke bliiven; N. H. H. In de 754. . 99,, als dIs 2y :ly hem hem baaden banden de Neerlanders N,trla1ldeTs tc tr754 begiftighen met met rtcht van Inboorlingrchap J nbool'li n,t; (chap, zeidt ;- cidt; begiftighen (hy) zulX zulx aan aan hem hem hiet ,det te te fiaan jlaan;; maar maar dat dat hy.... hy .•• vie„tfaalefl faalen zouw 1'Jie.t zouw daarat daaraf met den den Kobing /{o;.fng te te hawk han" delen. Van.falie, Vanfrtlie een vrouweliik regen regen of dekkleed dekkleed,, delen. komt komt nog het het bij ons gebruikelijke ILebruikelUke fallekant faliekant in den den gemeenen gemeen en flij1 llijl,, waarvan waarvan de kant of hoek hoek ontbreekt ontbreekt of Diet niet fluit; het beteekent dus zoo veel veel als„ als. niet niet in of haak;; van hier hier,, valsch valseh,verkeerd verkeerd en diergelijke. diergellJi,e. den haak FAALING. N. N. H. H. 985 985., 32 32,, Vonnisren, f'oflfJis(en, gegefaaling oft greeven gccven by bj'jàaling aft rechtsmaading. Op den den hant. kant onduitfche. defaut. dcfaut. het onduitfche. FA."\.FAA-

FAA-FAB •• FAA-FAB..

28i

Iemand die die bedekt, FAALYVOUWER. Iemand bedekt , bedrie bedrie... 588 , 36 N. H. wie ze handelt. N. H. S~8, 36,, wie ze teeghen. teeghen. voor Papist jprak •••• werd PapÎst,, oft oftgoedtgunner goedtgunt/erder der werd voor jprak Pupilten, jaa jaa endtlyk endelykvoor vooreen' een' faalyvoltweretsell Papisten., faalyvouwer Landtverraader,uitgekreeten. uitgekreeten. Zie Wei 1 a n d op op Landtverraader, Weiland Falyvouwen. falte,, en beneden op F alyvolJwen. falie gel~ik

FAAM, komt bij bij HHooft roem , komt o o ft zeer FAAM , voor roem, ancieren T dik wijls wijls voor dik voor,, onder anderen Taa c. c. J jaa ar a r b. 2.52, 252, 13, RU!lIs 'tutus hadt hade dedefaatn faamma' metbybyvolk volkenenSoldaa. SoMoa. ten. Van hier Van hier

beroemd. T FAAMRUCHTIGH, Tac. a c. FA AMRUCHTIGH , voor beroemd. :;9, uit lust van d'ol/de faamruch· d'oudeen faamruch. 59 3,uit lust van tight plaat zen te zien (cupidine vetere.i tighe plaali en door do, te (cupidine veteres fama celebratos celebratos noscendi). loc05 noseendi). os et fama

J aaart, a r o.

N. H. FAAMSTROOYING. N. H. lIS7, 40, ;n 1187 , 4o, in openbaart Vergaderingen,gelyk gelyk voorheen by fawn.. faam. openbaare vergaderingen, voorheen gerucht , uitarooijing jlrooyi ng, d. uitfl:rooijing onder flrooying, d. i. bij gerucht, onder het volk. volt, T a c. Jaar FAAMZUCF1T. Eerzucht. Tac. FAAMZUCHT. Jaarb. b. 189, 189 , Van defaamzucht faamzucht gloorie 25, Fan de ofte gloorie der Koningen 25. (RcgUlll eo ambitio) gaat ,,>'erfcheiden gerucht. in eo gaat verfcheiden gerucht. (Regum in nit 160, 43, /lit verfmaading van faamzucht (con· verfrnaading van faamzucht (con43 160, temtu ambitionis). temtu ambitionis). ,

FABRYQUE BBr.r. Z2.8, 228, 2. 2. 167, i67, Il. FA/3RYKEen FA BRYKE en FABRYQUE it. van het Dit woord, het Latijnfche fabrica fabrica,, heeft woord , van itandgehouden en beteekent timmein de de taal taal ltandgehouden timme. Reeds in fteeds ring, bouwing,, fomwijlen fom wijlen gebouw gebouw,, en van daar, en van ring , bouwing dient , wat wat er waal' het het voor voor dient, er iningemaakt gemaakt wordt. wordt. waar werkvvoord van van het FAllRYKEN, het voor· FABRYKEN , als werkwoord voorgebruiktHooft, o o ft, Ged. G e d. ~H8, gaande Fabryk FabrJk,, gebruikt Z5,, 2,18 , 25 voor {lichten, bouwen, flichten bouwcn vlug te maaken. Het waar' u klecne kleelle konst kOnJt dedefleenen fleenen 'VltIg maaken. Ilet Fabrykte gy gyilechs. fleehs. Nn 2 300, 300.

FAn-FEE. FAB-FEE.

282.

3o0 41 300, 4 1 ,9

J/yf venflers gefabrykt. gefabrykt. Vyf venflers ze, gen wij zouden ze:gen fabriceren, fahricernJ, welk woord bij welk woord r Woorden Me er, Woord enfc Cc h. zoo wel welverdichten verdichten als als h. zoo 1■4 eii e timmeren beteekent. timmeren beteekent. Het verdient verdient imusièhen geene intusfchen geene navolging. B r. 167, TI. FABRYK~1EESTER. FABRYKMEESTER, Bouwmeester. Er. van dezen h,dze jabryque Vtm baize zonder ook de fabryqiie Bedien ook tien ten ettdg p!eellt" tiol defabrykmeeaters pleegen eenig Salaris, Salaris, daar defabrykrneeJten /:01lderd 'Voor te hebben. Ver;.!.cI. Verge'. Kiliaan,die K loan, die honderd voor te bastaardwoorden ranjchikt. het mede oncler onder de bastaard woorden ranJcllikt.

FALKON. foort van klein geCchut zeker foort FALNON. Een zeker klein gerchut '3, 38 ,1 f(3. N. Voor zich l,lont voor 1 àh ,~ N. H. H. 13, :)8., //oor plant en drie hy :us fla 1 gen en drie falXons, falkom,reezendc% lI'eeundf. al zyn zes flai,gen zyn Kiliaan to, mo/tum gefchut. rnentum camCe[chut. K i I i a a n„ Valckenet, "Valckenet, tOl "peure, oblofJgum fed jèd non non ita largum.” largutn." „pestre , oblongum

re.

FAL YVOUWEN. Bedekt Bedekt. bedriegelijk handehandeFALYVOUWEN. , bedriegelijk N. H. 924 , 21. inmiddels Inmiddels len. pluil1lilr~jkell. N. H. 924., len pluim arijk en. hoope ; ende gaf, dee;ee met holle aasrle 1liCtJ dee; holle hoope; 't aasde wen gaf in , 't helllJe!yk, bcwindffufdel/ te ver.spaanfchen bewindfluiden hermelyk , den ,\parzn(chen zyne Majelleit flaan. hoc Maie/leit met lilisteren na[1 de hoe zyne luisteren naa fiaaa, a-,ders .slaaten den meinde, meinde, dan hun den tydt iStaaten,• niet a; tydt t' Parma moghte ontfutjelen, dün Parma om onantlelen, dien moghte waarfletmen. waarneemen ora te doen, veel voortgfl1lks doen. dat dat het liet verdragh met voortganks te zoo veel Engelandt zouw Enf.elandt ZOU'II' te te fpaade {paade koomen. koomen. Ust Uit welk welk falyfaIr Spanjaards , naar naar hunne 'Vouwen hunne verwaantvenraantvouwen de Spanjaards, heit , terflondt heit, terflondt Ipeldden, /peldden, dat z'er de de vrees vrees it; in dat z'er hadden. Zie ook boven op Faalyvollwer. Faalyvotiwer.

oft doorg~allde doorghande vrouwellik FEEST, Hooft vrouweliik ge(TeFEEST , bii Ho bruil\[, heeft fomwillen 'Comw~ilen de al~emeene be(eekt~is bruikt , heeft algemeene beteektnis gandium. festivrtas , fOlemnitas van festivitas, !olclIJtIl tas. gaudi !!m. N. IJ. 535 , I 535, 4, meede met &route g'olJte feest, en vlie!!helide Daar hy meerle 4 , Daar vlie4,12'elide Oudtijds zeide 'Vendels werd. Oudtijds zeide ml'n veridelsontrangen fangen werd. men in 't voor goed feest doen ~lgcmeen doen,, voor goed doen, doen vriendtlgemeen iemand feest fchap

FEE-FEL. FEE-FEL.

283

Feest 'Van van eene eene zaak fchap bewiizen. Feest fchap maken is zaak maken is hier hier ginds nog noginin gebruik. gebruik. Van en Van hier hier en ginds FEEST ERf<:N, en 48, FEEST EIVN, en FESTEF.REN. FESTEEREN. N. N. H. H. 48,

en feesteeren van onder 't'tonthaalen 46, onthaalen en 46, onder van aadel, aadel, goede goede en •••• .... heimelyken heimelyken Raade. Raade. 1.99. fleeden en 99. 88,, hem op maar fcsteerd' hem op 't kaadthuis. Kiliaan maar festeerd' 't kaadthuis. Kiliaan feesteren ietnanden excipere aliquem, "„ feesteren iemanden, festive excipere aliquem. ',curare vel vel tractare tractare altquem altquern opipar~, opipare,fplendid~." fplendide." "curare Zie Weiland Weiland op Zie op feest. ,

FEIL , voor voor mangel G ed,d. 249, FEIL, mangel,, gebrek gebrek., Ge 249 , 32, Haar'llee verdwynt l-laar'flet verdwynt,, by feil van overfchot, overfchot , Kiliaan, feyl.feyien feylen, fae!,faelen." faelen." Zie Zie ook Kiliaan, feyl , fael Weiland \"'" e i I a n d op op feil. FEL , voor ruw. TTa a c. , 35 FEL, voor ruw. c. Jaar J a a b. r b.162 162. 35., een man wel/preekenthe,dt (trucÏ eloquentia). man van felle wellpreekentheldt (truci eloquentia). Fel is eigenlijk Van hier, hier, flerk fierk,, zoo zoo eigenlijkboos, boos , wreed. wreed. Van als een een felle fellewind, wind, felle fellevlam vlamenz. enz.KKilaan fel , i I a a n „ "fel, als "„ atrox, crudelis crudelis,, irnmifericors immifericors, truculentus." truculentus." FELLIGHEIDT. Wreedheid. Wreedheid. N. N. H. H. 161 161,, 35, 35, iwaar deeze deeze weldaat 'Waar weldaat niet niet Van aangehoore fe!van zyn aangeboore ligheit erkent erkent geweest. geweest. 965, 965, 51, 51, in ifJ befcherminge btfcherminge tteghen zoo onmeniChelyke , en onmenfèhclyke felligheeden felligheeden, en zoo ZO!;) op meer meer plaatfen. plaatren. FELLYK. FELLYK. N. I-I. H. 717 717,, 25. 25. tig tig,, befiomen. bejiormen.

Fellyk,, d. d. i. i. hef. hef· Fellyk

FELTE, o o ft gebezigd FELTE, wordt wordt door door El Hooft gebezigd voor voor he. he. vigheid vigheid,, in de de uitnemende uitnemende befchrijving befchrijving der der werking werking van , voorkomenva'n het hetbuskruid-fpringen buskruid-fpringen teteMechelen Mechelen, voorkomen.. de in in de de N. N. H. 167 167,, 77· dit heilloos heilloos tuigh tuighfchynende fchynende gevonden gevonden om om de de wereldt wereldt te doen doen vergaan, en en't 't menfchelyk rneflfchelyk geflacht geflacht tetcdreighen drághenn2et flIet den jonghflen jonghflen dash dagh,, tastte, tautr;,gedyghende gcd')'ghend{; tot Warn, vlam, en er. admtoght admtogM N N n 33 zoe .. zee.

.84

FEL-FLA. FEL-MA.

!Zoekende open onderwaarts onderwaarts met metzulk zulkeen' un'felts felte zoekende op- en zich, dat tlathet hettien dentoorn toornin in lucht joeg" \ de de lucht joegh, den aardboodem deed dreunen, mylen dreunen, tot totvier vier myten den aarrlboodem deed verre. Zie 167, verre. Zie ook 1001,, 19 I!), maar felheit. fe/heit. 16 7, 7. 7. 00k 100I

Win 'van

FlEL, voor fielt, fielt, komt komt op onderfcheidene onderCcheidene plaatfen plaatfen FIEL, voor voor, bij N. H. H. 78, 4aa, 46. voor, bU voorbeeld vOOl'beeld N. 78, 3o. 30. 364, 364, 34. 34.422,46. Van hier Kilia fiel , fielt Ki 1i aan an„"fiel, fielt,, homo turpis." Van hier hornovUis, vilis, turpis." FI ELTIG. TIG. Ta T ac.c..Tjaar FIEL a ar b.b. 271 271,, 39 39 fie/ag fieltig in boerterijen (facetiis scurrilibus). !Joerttrijen scurrilibus).

FIER. Moedig N. H. FIER. Moedig,, grootmoedig. grootmoedig. N. H. 0.3 ~ 3,, 45, eenen hoop heeren cenen beeren te fier fier om kreuken. Van Iiier h~er 0 ,73 te kreuken.

FIER TTE. Moedigheid. Moedigheid. Ge !lIJS,, 25, FIERTTE. C e d. d. a28 as ,

Een geeJt van eedle eedle fiertte, fiertte, geest van Straalt totuw' uw'oogen oogenuit. uit. Straalt tot H. d. G. I113 maar fierheidt fierheidt H. d. G. 13, a3. 23.

FLAAUWEN. Verflaauvven. FLAAfJWEN. Verflaauwen. N. H. 579 579,, 43, 43t N. H. rb. 1185, 85, 37, Sint /laautpde ftaauwtle de de raazery. raazery. Ta T a c. J aa aarb. dat deheevigheeden hecvigheedender der uitheem/ehenfcherp [cnerpwaawaaclat de uitheen2fChen re11, maardoor rJoorzukkelen zukkelmflaauwden ftaau'Wdtn (cunctatione ren , maar langllescere) op ontelbaar ontelbaar vele vele plaatfen. plaatlèn. languescere)en en zoo zoo op Van hier Van hier FLAAUWING , voor FLAAUWING, d. G. G. voor verflaauwing. verflaauwing.H. H. d. een' wonclerlyke ST, U'onderlyke flaauwing ftaauwing der dergemoeden. gemoeden. 81. , 4 een'

FLABBEREN, voorkomende. voorkomende. Ged. e d. 191:', 23, a3, Een weeligh 'woc!igh windtjen windtjen lagh laghen enflabberd' flabberd'inindedezeilen. zeilen.. behoort onder de klanknabootfende woorden woorden,, zoo zoo de klanknabootfende behoort onder als het hier hier voorkomt voorkomt., ontleend ontleend van hét geluid, geluid, dat dat als bet van ha de wind in in ligte ligte flof, nof, doek doek ofofzeil zeilmaakt. maakt. VolVolde wind gens i I i a a 11 is is flabbe, flabbe, fiebbe, ftebbe ~ zoo veel als als een een gens K Kiliaan zoo veel flag inin• het het aangezigt, aangezigt ,ook ook een een vliegenlap. flag vliegenlap. Flap Flap en en

flep

PLA-FLE. FLA-FLE.

2.8s

voor een , almede fl·ep, een klap klap. almede van van 't geluid, wordt ftep , voor geluid , wordt nu nog nu nog gebruikt. geb ruil, t. Van Van het het geluid geluid der der tong tong of of voor voor eene babbelmond zegtCat Cats in den denPro Proteus, eene babbel mond zegt s in t eu s, folio druk van 1726 42, , folio druk,, van 17!16,, bl. bI. 42,

hadde , doen Fop hadde, doen hy fW8e.g, een een grooten graoten mum naam hy fweeg, verworven, verworven , Maer als Maer alsfyn fynfiabbe jlaMe ging 'el al alverkorverkorging doen doen was was 'et ven. en in in het het Huwelyk, en Huwelyk,bl. bI. 337 33.7,,

Hoe alle ding ding fat fal poogen poogen uit uit tetenuten, meten, Hoe breet breet !y fy alle Roe wil Hoe wil haer haerflabbe flabbe gaen? ga en ? Van hier dan dan ook, ook.inindezelfde dezelfdebeteekenis, beteekenis,het h etdaarvan daarvan Van bier gevormde werkwoord bij gevormde bij den den laatstgenoemden laatstgenoemdenSchrijSchrijverininden denPro Proteteus, ver us, bl. bI. 7. 7. Is 'er dan daniemandt iemandtdie die wil inbinden? inbinden?dat dathy hy een breetwe)'ende tonge tonge wil een breetweyende de de tegenheyt , die die hy flabberen tegen.I,eyt, hy van vanhaer haer flabbereninwendigh inwendig;' hee t , uytwendelicken heeft, uytwendeiicltenrnetten mettengebare gebareuytdrucke. uytdrucke.

H o o ft op onderfcheidene FLARZEN', onderfcheidene FLARZEN; gebruikt Hooft plaatfen• , waar waar wij d. i.i. brokken plaatfen wij flarden flarden. , d. brokken,, zouzouden bezigen bij voorbeeld N. H. den bezigen. , bij voorbeeld N. H. 154 154., 18. aaan .. n 18 220 IS, jlarzelJ tetefcheuren. feheuren. !120, vanleeden leedm flarzen 15, flarzen van en ingewant. In de de TTaal Dichtkundige en ingewant. In a a I en enD i eh t k u 11 cl i ge B ijdra dragen Bij gen wordt wordt dit dit woord woord gezegd gezegd van van fladderen fladderen komen., als iets dat wapperende nafladdert nafladdert en te komen flentert. Dan in in dergelijke dergel~jl(e woorden het denkdenkflentert. Dan woordenisis het meer zigtbaar beeld van volitare volitore meer zigtbaar; ; want want in in vlev/ederen fladderen , flodderen deren. flederen, [lederen,fledderen fledderen, fladderen, flodderefl is de de beteekenis beteel.:enis van van vliegen vliegen,, wapperen wapperen, duideHjh:. , duidelijk. flederen. Zie K Kiliaan Zie i I i a a n in in liederen. ,

FLEERESYN EN FLEREZYN, bij bij Kiliaan K ili aa n FLEERESYN „fledercyn, vledercyn, vledercyn, flercyn," flercyn,"isis de de jigt, die "fledercyn, die door door alle leclen leden fledert, en bij bij I-1 Hooft gealle fledert ,dat datisis vliegt. vliegt , en o o ft ge. meenzaam bijvoorbeeld voorbeeldN. N. H. H. 399 meenzaam; ;b~j 399,, 14. drtor 14 chror ••• tooghen fleerefyn 's Hal Hartooghen jleerefyfJ 'Waaren degeleeghentheeden gclecghemheeden waaren de 'Vlir-

286

FLE -FLO. FLE-FLO.

verwaarloost.6612, 15, Van 'YerwattrlooJt. U. 15. Van Yeegher.... Ïeegner •••• door. doorgaands oan't gaat/dJ aan 'tfierezyn flerezyn leggende. leggende. Volgens Katt e, Volgensten ten Ka aanleiding tot tot het aanleiding het verhevene verhevene deel deel der der wordt het ook ook gebezigd van Ned. T aa aa I,I, wordt van de de vliegende vliegellde N e d. 1fcheutcn fCherpe jichtvochten jicht vochten tusfchen tus(èhen de de beenbeenfcheuten der fcherpe vliezen , of gelijk K i I iiaan quod het uitdrukt vliezen, gel~ik K a a n het uitdrukt: : „ "qrtod „ter ornnes inter cutem ,,1.er omfies artus artus volitet volitet vageturque vageturque inter cutem "„et et carnern". carnem". FLEUR.. B FLEUR. B r. 83 33,, H, in dezen fleur fleur van van voor. voorin dezen Zeker van fpoedt.. Zel,er van het [poerIt het Franfche Franfche fleur, gel~ik gelijk dit nog in van het van het Latijnfche Lat~in(èhe flos flos, fluris. Wij zeggen zeggen nog, fleur zifn, ziin, voor, voor , in in bloei bloei zijn. zijn. Er is is geen geen geur geur onk fleurig, noch fleur fleur aan, aan, ü0k fleurig, fleurigheit. fïeurighcit. K i I i aa n Kiliaan brengt het teteregt regt onder bastaardwoorden. brengt het onder de de ba.staardwoorden. EN FLlTZ~, FLITZF, , voor pijl gelijk FLITS EN' voor pijl, gelijk het het Fran. Fran~ en 't't ltaliaanfche fehe IZeche, en ltaliaanfche flizza flizza,, van waar flitflitfche fleche, van waar zen , vliegen zen, vliegen,, uit- of of afvliegen afvliegen,, is is bij b~j de Ouden Ouden en bij Hoof a c. bij Hooftt gemeenzaam gemeenzaam, , bij hU voorbeeld. voorbeeld. TTa c. met flitren flitfen doorpriemt. Jaarb. 224, 224, 23, 23, met doorpriemt. Zie Zie ook 18. Ook !l47, Ooklateren laterenbezigen bezigenhet; het;enenzeker zekerza.1 zal .47, 18. de Decker: 't niemand niemand hinderen hinderen bij bij de Dec k er:

lrat rf/at ging tiu aen aen o0 dood dood Uw doodelyke flit zen Uw doodelyke flitzen Op deezen Op deezen held held te te fpitzen. fpitzen. Weiland , dat "\Ve i I a n dzegt zegt, datbij b~ide de Friezen Friezen flitsboog en fiitskoker flitskoker nog nog in in gebruik gebruik zijn zijn,, en en leidt leidt het het af af van van Angelfaxifche .fla fla,, dat dat ook ook een eenpij1 p~il beteekend. beteekend. het Angelfaxifche In In het het middeleemsch middeleeuwsch Latijn Latijn is is flecha fluha in in denzelfden zelfden ook het het Wo den zin zin te vinden. vinden. Vergelijk VergelUk oo~ Wo 0orde r dennboe k van van E. E p kern a tot tot de de Gedichten Ge die h ten boek E. Epkema van Gys bert JJapix, ap ix , op van Gysbert op flitsjen. flitsfen. FLODDEREN, FLODDEREN, nog nog wel wel in in gebruik gebruik, ,zoo als .o als flodderkous en en diergeliriken, diergel~iken, is zoo veel veel als als is zoo ook flodderkous wapperen; bijzonder bijzonder echter echter wordt wordt het hetgezegd gezegd van van wapperen; water of of modder modder doorvvaden doorwaden;; ook ookvvaar waar wij laag water zou~ zot,

F L U. FL

287

zouden zeggen, door door dun dun en en dik dik loopen; loopen; en envan van zouden zeggen, het welligt welligt tot tothet hetflordige flordigeofofniorlige morfige hier wordt het hier wordt gebragt. gebruikt overdragtelijk op op gebragt. oHooft o ft gebruikt hethet overdragtelijk ., zoo verfcheidene verfcheideneplaatfen plaatfen, zooalsalsinindedeN.N.H. H. 1017, loll , !l5, flodderen der beraadingen, beraadingen., d. zoo onder 't flodderen d. i. zoo 25, onder was,herher-enenderwaarts derwaarts lang raadflag nog lang de raadflag nog onzeker was, flingerde. FLUS, voor fpoedig, fpoedig, vlug, vlug,vaardig. vaardig. FLUX, voor FLUS , EN FLUX., Mei is Stoke St 0 k efchreef fchreef vloechts vluchts;; KiL iKiliMelis vloechts,, vluchts aaan a n „vlughs, "vlughs,vloes", vlo es"en ; en van hier verbasterin g van hier bijbij verbastering fit's, flus, zoo veel als als mox. mox. We Wei a n d zegt zegt teregt, teregt , zoo veel i 1I and dat flus zoo wel kort kort te te voren voren (zoo (zoo veel veel als als zoo zoo zoo wel even) als kort kort hierna hierna (zoo (zoo veel veelals alsftraks) firaks) beteebeteeeven) als kent en brengt brengt van van beiden beiden een een voorbeeld voorbeeld bij. hl kent ,, en bij. In den H. den laatfien laatftenzin zinvindt vindtmen menhet hetbijbijHooft Ho o ft N. H. .... hield fchildwacht 185, 33,, Hier Hier.... hielrl fchildwachteen eender deromomgekalde foldaaten, , gekalde fo/daalen, die diewel weldrie drieuuren uurengeflaan geflaanhad had, 'VerzeindentIe t' elkenmaale zyn' zyn'verlosfers 'Verlosfers, verzeindende t'elkenmaale , n2etmet zeggen dat beurte zouden waarneedat zyzyflus fluszyre zyn' beurte zouden waarneezeggen Zie ook 183, 9. 9. i9o, 42, enenop ook 183_ 19°,42, opzeer zeer men. Zie vele plaatfen. Van Van hier hier vele plaatfen.

voor vaardigheid. vaardigheid.N. N. H. H. 304, 3o4, FLUXHEIT FLUXHEIT,, voor met gezwinde gezwinde fluxheit. jluxheit.

n,

denEchtzang Echtzang op op Laurens FLUYNE. Jn den Laurens FLUYNE. Tn

G e d. 19!1, 192, 28 Reaal zegt Hooft, Ged. !l8,, 't Naar hunnen Naar hunnen last last (zoo (zoo fchynt) verlangen verlangtn de flu,. fluy. nen, geheim hun En naa 't geheim hun toe toe te te trouwen, trouwen,dedegordynen. gordynen. .En

De Dichter Dichter heeft heeft hier, hier,bij bij de de weglating weglating der der letter letter w, 'IV., geen andere zaak bedoeld, bedoeld , dan dan die, die , welke geen andere zaak welke bij bij K iiliI i.

aa aan 11 ,,fluwyne "fluwyne,, pulvini pulvint theca" theca" wordt aangegeven,, wordt aangegeven versmaatblijkt. blijkt. gelijk overvloede ook ookuit uitdedeversmaat gelijk zulks zulks ten overvloede Ter bevestiging en Ki Ter bevestiging van van deze deze opvatting opvatting en Killiaan i a a nss uitlegging dienen ook ooktwee twee plaarfen., aangehaald uitlegging dienen plaatfen , aangehaald door van v an Has n, in door H a sfere 11tt op op KKii liliaa a n., inwelke welkegefpro• gefpro. I. DEEL. DEEL. 0 0 ken

:l88 288

FOE-FON.

ken wordt van een oorelIsfen met met een een floriwyne, flo!Jwyne,met met een oorcusfen twee fluwynen. twee jiu'lI'ynen. Eigenlijk was het een ~en overtrel<sel was het overtreksel bont,bepaaldelijk van bont, be'paaldelijk van het vel van van eenen huismarter. Kiliaan ,;fluwyne,, flouwyne flouwyne, fouwyne fouwyne. mustiltz Kiliaan „fluwyne mustn't: domestiea,martes martesdomestica." domestÎea." l'vIen kan foenana, domestica, Men kan idit ook opmaken uit 1dit voorbeeld bij bij A. van uit een voorbeeld d er v a n der Muelen, väder meva-der ketyuigheyt der der mefcheliker heli k e rna t u r ~ n, bI. u ,, naturen, bl. I121 Pelfen van Sabels, marters, marters,fluynen, jluyncn, van Sabels, Lasten, fyneirfel, hermynen. Lasten, fyneirfel,ende endevat; van hermynen. terwijl men iets vroeger beeft .Purper , fluweel Purper, fluweel,, hoe fchynen, hoe fehoon fchoon int int frhynen, Gauddf aad •labels .fabels, marters, fluwynen. Gauddraad, , marters, fluwynen. ook Six van Zie ook van Chandelier, Poëzy, bI. bl. ~85. 285.

re

FOEREREN. Herbergen FOEREREN. Herbergen,, huisvesten. N H. 847 , 46. Heeren.... 847, 46• Feele Peele Betren •.••deed deeddedeflartogh IJartoghhier hier en daar verborgen geweer , zonderdaarfoereren foereretJmet met verborgen geweer, zonderen ling in in zyn zynhof: hof. En zoo op op meer meer plaatfen. En zoo plaatren. KKil i 1 i„ forieren , collocare apud ;a a n "forieren, aplldhospitem." hospitem. " I~OKKEN voor aankweeken, aankweeken, telen, telen, voortbrengen, FOKKEN,, voor voortbrengen , eigenlijk en doorgaans eigetllUk vee gehezigd, bij doorgaans van van vee gebezigd , wordt bij Hooft ook van van menfchen gebruikt H. gebruikt in in de de N. N. H. o oft ook 4o8 , io 408, 10,, Ilollandt Hollande plagh plaghook o('kmariner; mafmentetefokken. fokken.

N. H. 691 , 49 -Men vangt FOLTERZEELE. N. H. 691, 49,, Men 'er den hem tentw folter'er den pleitverzorgher, pleitvuzorgher,vordert vordert hem folterop de ~eele de pijnbank, pUnbank, waar het ligchaam met zeele , d. i. op zeelen of koorden koorden gerekt gerekt en dus dus gefolterd werd. de kun961, 27,, 't hielp hielp.... FONK. N. H. H. 962, •••• de kunin de geen de fonk, fonk, het... het...luisterde luisterdenaa naa geen flenaars in fienaars 6tJluur, bragt hen hen in in verwarring. verwarring. K i I ibefluur , d. i. het bragt turbari." de fonk aaaa nn „fonck, "fonck, turbo, fonk zijn, zijn, turbari." turba , in de FOO. FOO·

FOO-FOR. MO -FOR.

289 1J89

N. IL en FOELEN. FOELEN. Plunderen. Plunderen. N. H. FOOLEN en foelen !I 70 , 45, 4fl, dat men men dit ditgewest gewestvan van foelenverfchoo-verfchoo27o

nen en en in zyn zyn geheel geheel houden houden moest. moest. 721, 721, 8, FoolFooinen 636 , 88,, drie den zy zydagelyks dogtlyks 't platte landt. landt. 636, dri, den duizcnt paarden.... paarden ••••foolden fooldenhet hetSticht Stichtvan vanUlt. Uit. duizent ook io85, , inindenzelfden recht. Vergel. VergeJ. ook 1085, 31 31. denzelfden zin. zin. recht. Woordenfchat Fooien verklaart verklaart M Meyer, e y er. Wo 0 r den fc h a t teteFoolen regt ookdoor doormattcn, mattenfollen. follen. Jon Jonctys regt ook c t y sgebruikt gebruikt in ziincn ziincn hoogst hoogstwe'llustigen, wellustigen,maar maarallerkunfligften allerkunftigf1:en het in nBruilofts. r u i lof t s· ofofHuwelykszang, Huw e I yk s za n g, zegt: alsals hijhijzegt: heele dachjes daehjcs, en femelt heele , Foolt en d. i. betast betast, , bevoelt; tasten fchijnt fchUnt de de eieibevoelt :,enen dit dit tasten beteekenis te zijn: immers genlijke en eerf1:e immers het het is eerfte beteekenis niet andersdan danons onsvoelen, voelen,hetgeen hetgeendoor door"Vei Weiland niet anders Ian d niet aangemerkt. Kiliaan Kil i a a nverklaart verklaart het het door door niet is aangemerkt. hetgeen reeds Uluden. at/raetare, hetgeen reeds eene eene afgeleide afgeleide illudere, attractare, Meest :gebruikelijk gebruikelijk isis gefoold gefoold voor voor beteekenis beteckenisis. is. Meest geplaagd Vandaar daar geplaagd (als (als dikwijls dikwi,ils betast, betast , gekitteld). gekitteld). Van gefooltvan vankrygsvolk krygsvolk niet is g,refooltvatl van tollen, gefoolt JS gefoolt ongebruikelijk. 0 t zegt zegt nog nog ongebruikeliik.Po Poot d'onnozeMeid... getrapt , gefoolt, ti' onnozelheitJ. •• getrapt, gefoolt, zoo ook en zoo ook vindt vindt men men het het bij bij Hoof N. II. H. 4, o oftt N.

nat ontydelyke 40, ont.ytlelyke bezwaarnisfen gefoolt gefoolt 40, aie hem met

had. Dit fooien komt komtovereen overeen met met het hetFranfche Franfche Dit foolen hier Van hier fouler. Van

FOOLING. N. 11. FOOLING. H. 1'15 1115,, 40 4°,, fooling foolingvan van fol. daoten. daaten.

N. II FORIER. N. H 368 :i68,, !l, briefkens by by de defofoa, briefkens K ilia riers teteteekenen. ,,'iers teekenen. Kil i a aa nn „forier, "forier, rneufor, demenfor, de.,jignator hospitiorum five jivediverforiorum.” diverJoriorum." Dè „lignator hospitiorum Dd naam van Foerier Foerier,, bij bij uitfluiting uitnuiting in in den den kriigsdienst krijgsdienst i)a'ni van aan hem hem,, die die voor voor de de gebruikelijk, gebruikelijk ,wordt wordt gegeven gegcven aan 0 02 00 !! huis. hlliS.

FOR ---FRA. FOR-FRA.

290

huisvesting en levensmidjelen van van een zeker getal manfchappen moet manlèhappen moet zorgen. KETTRE ~, voor plakaat. FORM VAN KETJRE FORM VAN plalmat. N. H. Landtvooghdes bleef beezigh met 79, bleef betûg~ met 79 , l2., i2 , De Lotltltvoop,hdes...

hel beraa171en eenigher eenigher maatigher maatigherform lormvan vun keuhet beraamen keure. - Zoo beteekent form form van van vHorraadt, vuorraadt, N. N. re. — hetgeen men 484 11. , , hetgeen H. 484, men thans door provifioneel proviji()neel Zie ook zoude ook 648 648,, 1 1. .ude uitdrukken. Zie I. MoecEg. N. N. H. FORS Moedig. H. !lI9,, 29 !l99, wordt van wordt van Har man de ct e Ru y tergezegd gezegd, dathkj h(j was t:en Harman Ruyter , dat was een yan yer. 289 , 35 inborst. man fors fors van Van inborrt. !l1l9. 35,, fors van vertwyfeltheit. 722, 37. tUJy/elllu:i1. Zie ook ook 72~, 37. Van hier Van hier

FORSHEID. N. H. IR, 1R , 6. FORSL YK. FORSLYK.

En

642, 6. N. H. H. 64!l,

N. H. 28o, 6, tltwgevoert FRAAY. N. H. !l80, aangevoert van d. i.i. knappe fraaye , d. franye hopluyden hop1u.yden, fikfche Wij zeg.,en nog gemeenen figl,, vijftig nog in zeg,:en In gcmeenen vijftig jaar jaar is een is een fraaiie ouderdom ik heb ouderdom;; ik heb hem hem eens fraai doorgedoorgefraaije eens fraai Van hier haald. Van hier FRAYIGHEIT. Iledrevenheid. nedrevenheid. vele talen. frayigheid in 'Vlle talen. frayigheid

N. H. 4'1, N. H. 42, 13, 3,

FRANKHEIT. Verwaandheid. Verwaandheid. N. H. 355.4°, N. H. 355, 40, verwaandefrankhût frankheit vafl van harte. . 41, dappe'Verwaande harte. 396 396, 41. dappewij moed re frankheid frankh,,'ó,, waar wij moed tot tot vrijheid vrijheid zouden bezigen. FRANSYN. Perkement. FRANSYN. Perkement. N, N. H. 154, 154 , 18, 18 , om om eens Voor voor al in dat franfyn.... frart/yn.... tem in 'I wer't vuur vuur te te we, Kiliaan "francyn, "francyn , pergamena." perf,amena." pen. K.iliaan FRET , FRET,

FR~-FYM.

291

FRET, voor woeker, door Hooft dikwerf gebruikt en door hem zelven uitgelegd in de N. H. 3°1, 36, men zou den flar/ug/u van Alva voor den titnden perming •••• de tien koppen ter hand& Jldlen ~ en den elfden tot fret ofe woeker. op dal hy oover geerl la(Jy~ betaalzng te k/4oghen hadrle. en zoo op zeer vele plaatfell. Voor intrest, rente, N H. ~4H. 34, gelde optret. Kiliaan "net, "frette, uJuro, lucrum." FUTSELBOEK ZOEKEN, (HET) voor dralen, uitvlugt zoeken N. H 203.8 Uemma Frifi IS .. ••• by .Spelle gemoeit, om hem zyn lot uit het heemelteeken zyner geboortflotJde te (pellen, zO/lile al een' wy! '1 fUlje/boek gezochl hebhen ; maar ten laat(le. getJreyght zyrufe met bast erl boom, •••• hem dit zoo lee/:yk een eindt verklaart. A. B y 11 s: Nu ;s trouwe dooI. fiet wel den hoop oen. Bedrllch en 'e futfe!bllc(k IS alommc bef eel. De grovte vis{chen hcbbe'j de mage {oo breet. Vergel. Kiliaan en aldaar van Hasfelt. FUTSELEN. Dralen. Tac. Bist. 463 14, tl'een jaghtendc ~'an hoop en jeughdl; d'ander ~oekcnde '1 futfe/en. FY.

Foei.

N. H. 174, 48, Fr tien 'Vorste.

FYMELEN, is eigenlijk wellustig dar~elen en firnt .ken. van hier beuzelen K i I i a a 11 "fimdcn, motarc l'1scivire ge/iiculari dtgiltJ el ni/gas a{!.e'c;" dus erlangt het ook de be!eekeni'i van talmen, dralen, Îu welke et voorkomt N. H. 876 10, De geU'tSlen . ..• h/ce"en fymelen OQVer " jtuk van tlaalier handeling met dnjou. a

Oog

!YN

F Y N.

292

FYN Een film flim,, fchrander, fchrander, ervaren ervaren man. FYN MAN. MAN. Een 267, 35, Ge d. !l67, 35,

Dat en en lieghje Jieghje niet niet ([yn al kenj kenj 't't 'Wel. Dat (fyn man) man) al 268, 59, 59 , !l68,

Fynman, ik bin bin ehuert ent/ertotn omtetekoken, koken,enenniet nietomom Jlaflagen te krygen. krygen. fcitus." Kiliaan Kil i a a n „fyn "fyn man, homo [rugi , [eilus." homoproblls probus, frugi

EINDE DEEL. EINDE VAN VAN HET HET EERSTE EEISTE DEEL.