Punt 4
Glasvezelaanieg in buitengebied
Gemeente H o 11 G fi cl o o ř ľi
A a n de raad Samenvatting: De raad he e ft in 2012 ge vraagd of he t buite nge bie d van He lle ndoorn me t e e n glasv eez e ln e tw rk kan worde n ontslote n, et r be vorde ring van de le e fbaarhe id in he t buite nge bie d. e M t gebruikmaking van de door de provincie Ov e rijss e l opge ste lde ev rord e ning voor breedbandinitiatieven is e e n lokaal burge rinitiatie f e g start. Doe l van de ze burge rs is he t er alise er n van e e n glasve ze lve rbinding in hun woning in he t buite nge bie d. e D provinciale er ge ling voorzie t in die moge lijkhe id mits he t colle ctie f ge be urd. Daarbij is de financiële invulling e e n te ov e rwinn e n hobbel. De prijs voor de aan/e g van glasve ze l in he t buite nge bie d is door de grote afstande n e rg hoog De provincie wil hie rin te ge moe tkome n door e e n subsidie et ve rstre kke n voor alle te realiseren aansluitinge n in ge bie de n waar alle e n e e n te le foonlijn e d communicatie moge lijkhe id is, zogenoemde witt e ge bie de n. In de ze witte ge bie de n worde n de koste n die uitstijge n bove n de C 2.500, = pe r aansluiting me t e e n maximum van 6 500, = pe r aansluiting ge subsidie e rd. Daar waar me n ook daadwe rke lijk ee n inte rne tve rbinding gaat ge bruike n kan me n e e n provincial e lening ve rkrijge n van maximaal C 650, = pe r aansluiting. H e t is moge /ijk dat me t be hulp van de ze provinciale ste un de aanle g van glasve ze l in he t buite nge bie d door marktpartije n wordt opg e pakt. Mocht he t nie t lukke n om he t ge he le buite nge bie d van de ge me e nte He lle ndoorn door marktpartijen et late n "ve rglaze n", dan wil de Stichting GlasH e ld e r via e e n op te richte n coöperatie ze lf de aan/e g e n e xploitatie op zich ne me n. Ongeacht de uitvoe re nde partij zal van de be wone rs die aange slote n will e n worde n e e n e ige n bijdrage worde n ge vraagd. Wann ee r e chte r de totale koste n als e ige n bijdrage bij de geïnteresseerde e b won e rs dire ct in re ke ning ge bracht zoude n moe te n worde n, zal e r zo we inig belangstelling e b staan dat de ge we nste ontsluiting m e t e e n glasve ze lne twe rk e ni t van de grond komt. Bij e e n de e lname van 60 Zo van de inwone rs in he t witte ge bie d be drage n de ge midde lde kost e n in de ge me e nte He lle ndoorn ruim C 3.500, = pe r aansluiting, g e er ek nd tot 10 me te r uit de openbare we g. Omdat de be wone rs in de kle ine ke rne n nu alle e n de te le foonlijn of de CAIaansluiting moe et n ge bruike n om te inte rne tte n, wil he t lokale initiatie f ook dit ge bie d e be tr kk e n in he t bre e dbandinitiatie f. In de provinciale er g e ling worde n de ze kle ine ke rne n aange duid als grijs gebied e n zijn de ze uitge slote n van subsidie e n le ning. Echte r door de kle ine ke rne n te be tre kke n bij he t glasve ze lne twe rk kunn e n de ge midde lde koste n pe r aansluiting wat omlaag e g bracht worden e n kan e e n be te r financie e l er nde me nt ge haald worde n. Binne n he t grijze ge bie d zal minimaal 30 Zo van de inwone rs de e l moe te n ne me n om dit re ndabe l te make n. He t burgerinitiatief e he ft onvoldoe nde financiël e midde el n, maar wil e e n ne twe rk me t e e n marktwaarde van ca. C 3.000.000, = aanle gge n. Hie rvoor vraagt me n aan de ge me e nte om garant te staan of dit be drag te le ne n. 0
0
Opdracht: Het col l ege van B & W heeft op 3 jul i 2 0 1 2 aan de raad toegezegd dat de door de fracties C D A en BurgerBelang ingediende motie, "om zo snel al s mogel ijk, met gebruikmaking van expertise en financiële steun van de provincie, in het buitengebied van He l l endoorn een gl asvezel netwerk te realiseren", in uitvoering zou worden genomen.
Aanleiding: In 2 0 1 2 is er in de l andel ijke pol itiek veel aandacht geweest voor het onderwerp " gl a s v e z el " in de buitenstedelijke gebieden. Dit om te voorkomen dat er een maatschappij ontstaat met twee snelheden, deel s met optima l e internetverbindingen en deel s zonder goede mogel ijkheden om te
ui MUI iiii HUIii in ii
(code voor postverwerking)
= 2 =
internetten. Op grond van deze discussie is in Provinciale Staten van Overijssel de w e n s uitgesproken om het mogelijk te maken dat er met provinciaal geld glasvezelnetwerken zouden kunnen worden gerealiseerd. Ook lokaal is dit signaal opgepakt. In de raadsvergadering van 3 juli 2 0 1 2 hebben de fracties C D A en BurgerBelang een motie ingebracht om zo snel ais mogelijk, met gebruikmaking van expertise en financiële steun van de provincie, in het buitengebied van Hellendoorn een glasvezelnetwerk te realiseren. Provinciale Staten van Overijssel hebben begin dit jaar besloten over de wijze waarop zij uitvoering willen geven aan het voornemen om breedbandinternet te realiseren in het buitengebied en op bedrijventerreinen. Zij willen dit doen met inzet van lokale/regionale breedbandinitiatieven. Binnen de gemeente Hellendoorn is door de Plaatselijke Belangen een werkgroep geformeerd die onder de naam Stichting GlasHelder het lokale initiatief vorm geeft. De Stichting GlasHelder is bezig om een marktverkenning uit te voeren. Enerzijds wordt hierbij aan marktpartijen gevraagd of men geïnteresseerd is om het buitengebied van de gemeente met glasvezel te ontsluiten. Anderzijds is de Stichting bezig te onderzoeken of men, bij onvoldoende of geen interesse vanuit de marktpartijen, zelf tot aanleg over kan gaan. De rol van de gemeente is primair stimulerend en faciliterend. Het initiatief ligt bij de Stichting GlasHelder en de marktpartijen. Daarnaast heeft de gemeente een rol als vergunningverlener, waar het gaat om de aanleg van de glasvezelverbindingen mogelijk te maken. De provincie stelt onder voorwaarden financiële middelen beschikbaar om realisatie mogelijk (of betaalbaar) te maken. De inwoners van het buitengebied dienen altijd een eigen bijdrage aan de glasvezelverbinding te betalen. Om de gebieden die buiten de kernen Hellendoorn/Nijverdal vallen van een glasvezelverbinding te kunnen voorzien is een investering vereist van ongeveer C 6 . 3 0 0 . 0 0 0 , = . Met de provinciale- en eigen bijdrage van de inwoners van het buitengebied kan totaal C 3 . 3 0 0 . 0 0 0 , = van deze investeringskosten worden afgedekt. De resterende C 3 . 0 0 0 . 0 0 0 , moet met een lening gefinancierd worden.
Doelstelling: De inwoners en bedrijven bulten de kernen, waaruit onze gemeente bestaat, op korte termijn de mogelijkheid te bieden gebruik te maken van een goede internetverbinding en stabiel glasvezelnetwerk. Hiermee zullen deze inwoners en bedrijven, net als de inwoners binnen de kernen, gebruik kunnen maken van telefonie, televisie en internet dat verzekerd is van optimale snelheden en maximale hoeveelheden dataverkeer. Daarnaast bestaat de mogelijkheid om op deze verbinding andere diensten aan te bieden die het leven en werken in het buitengebied verbeteren. Hierbij wordt gedacht aan: medische zorg op afstand/ zelfstandig wonen tele-studeren of E-college ontwikkeling van nieuwe bedrijvigheid en verbeteren faciliteiten voor bestaande bedrijven.
Mogelijke oplossingen: Opties voor de gemeentelijke (financiële)bijdrage: 1. Het behalen van het doel om de gehele gemeente van een glasvezelnetwerk te voorzien zonder dat de gemeente hier financiële risico's moet aangaan. 2. Het verstrekken van een geldlening aan een initiatiefnemer voor het aanleggen van een glasvezelnetwerk in het buitengebied. 3. Een garantstelling op een banklening die de initiatiefnemer aan moet trekken. Toelichting opties: 1. Gezien de huidige financieringspositie van de gemeente Hellendoorn (circa C 140 miljoen aan langlopende geldleningen), de nog te realiseren ombuigingstaakstelling en de risico's die we op allerlei terreinen lopen, geniet een optie zonder financiële gemeentelijke inmenging de voorkeur. 2. Door het zelf verstrekken van een geldlening aan een initiatiefnemer, behoudt de gemeente het recht van 1 hypotheek. Voorgesteld wordt om maximaal een geldlening te e
= 3 =
verstrekken van C 3 miljoen, waarbij wordt geëist dat de initiatiefnemer gebruik moet maken van de aanbieding van een provinciale zachte geldlening vóórdat zij een beroep doet op een gemeentelijke geldlening. Verwacht wordt dat de executiewaarde van het glasvezelnetwerk minimaal 50 Zo is van de investering van circa C 6,3 miljoen. Door het vestigen van het recht van 1 hypotheek op het aan te leggen glasvezelnetwerk lopen wij minder risico. Ook voor de initiatiefnemer is deze optie voordelig. De gemeente kan immers een geldlening tegen een gelijkwaardig of lager rentepercentage aanbieden dan een reguliere bank. Het nadeel van het zelf verstrekken van een geldlening is dat wij opnieuw onze financieringspositie zien verslechteren. Budgettair hoeft e.e.a. niet slechter uit te vallen. A l s gemeente kunnen wij via de banken leningen verkrijgen tegen relatief lage rente (tot c a . 3 Zo). Wij stellen voor een veiligheidsmarge bovenop de huidige aan ons te berekenen marktrente toe te passen. Dit hogere dekkingspercentage zal vooralsnog in de bufferreserve gestort worden om potentiële risico's op te vangen. Pas op het moment dat financiële gevaren geweken zijn (uitvoering is gereed en executiewaarde is hoger dan 1 hypotheek) kan bekeken worden wat er met deze buffer gedaan wordt. Het garant staan door de gemeente heeft geen direct effect op de gemeentelijke solvabiliteit, echter des te meer op de gemeentelijke risico's. Een garantstelling van 8096 op een banklening houdt in dat, in geval de initiatiefnemer de betalingsverplichtingen niet meer kan nakomen, gemeente pas als derde hypotheeknemer (na de bank en de provincie) recht heeft op middelen uit het faillissement. Het risico voor de gemeente neemt hiermee fors toe. Het recht van 1 hypotheek wordt gevestigd door een bank die de geldlening verstrekt. Deze bank loopt echter zeer weinig risico omdat deze als eis heeft dat de gemeente een 8 0 * ^ garantstelling moet geven. Hiervoor ontvangt de gemeente wel een safe harbour premie over het bedrag waarvoor zij garant staat. Omdat bij de aanleg van glasvezelnetwerken in het buitengebied ook een lening door de provincie wordt verstrekt, verkrijgt de Provincie eerder haar geld dan de partij die garant moet staan voor de banklening. o
e
0
e
3.
e
Nadere afdekking risico's: Indien wordt overgegaan tot het verstrekken van een geldlening danwel een garantstelling zullen nadere eisen worden gesteld in een overeenkomst. Hierin zullen zoveel mogelijk de risico's worden ingeperkt. Indien de breedbandcorporatie (GlasHelder) besluit tot verkoop van het netwerk aan een marktpartij zal de geldlening moeten worden afgelost. Bij garantstelling van de gemeente vervalt deze uiteraard ook, omdat de bank afgelost moet worden. De belangen van gemeente en deelnemende inwoners zullen hierbij centraal staan. Om voor de geldlening in aanmerking te komen zal de organisatie een sluitende businesscase moeten voorgeleggen die aan de eisen van de provincie voldoet. Aanvullend stellen wij de eis dat 60 Zo van de inwoners in het witte gebied en 30 Zo in het grijze gebied deel moeten nemen. 0
o
Rentepercentage: De gemeente kan kiezen voor: Het aanbieden van geldlening/garantie tegen marktconforme voorwaarden, waardoor geen sprake is van steunverlening aan de initiatiefnemer waardoor er sowieso geen staatssteun wordt verleend. Het aanbieden van een geldlening/garantie tegen een lager percentage, waardoor er (al dan niet geoorloofde) steun aan de initiatiefnemer wordt verleend. Voor het verstrekken van geldleningen wordt het rentepercentage waarbij geen staatsteun wordt verleend (referentierente) bepaald door het basispercentage IBOR 4- 4 6 0 tot 5 0 0 basispunten. Momenteel betekent dit bij een IBOR van nog geen 0,4*26 dat er staatsteunvrij een percentage van b Zo gehanteerd zou kunnen worden. Voor het steunvrij garant staan wordt een minimale safe harbour premie gehanteerd van 3 , 8 * ^ 0
Indien dit initiatief strandt, vervalt de kans op provinciale subsidie en de provinciale lening. Dan bestaat het risico dat een deel van het buitengebied (door Cogas aangemeld) verglaasd gaat worden en het overgrote gedeelte van het buitengebied niet.
= 4 =
4G/5G: Als alternatief voor het aanleggen van een glasvezelnetwerk wordt vaak gesproken over de ontwikkeling van 4 G en in de toekomst 5G of hoger. De aanlegkosten van 4G-masten zouden goedkoper zijn dan glasvezelnetwerken. Deze technieken zijn echter met name gericht op mobiele toepassingen zoals bellen en gebruik op tabiets. Dit is qua datagebruik echter een wezenlijk verschil met thuis HD-TV kijken, waarmee gigantische hoeveelheden data gemoeid zijn. Dan hebben we het nog niet over online studeren, d o w n - en uploaden van informatie etc. Het datagebruik neemt nog dagelijks toe. Glasvezel heeft - ook in de toekomst - geen moeilijkheden met het doorgeven van grote hoeveelheden dataverkeer. Dit gaat ook nog eens met de snelheid van het licht. De gebruikskosten (niet de aanleg) van mobiel dataverkeer zijn hoger dan bij glasvezel. Glasvezel is beter te beveiligen en is minder storingsgevoelig (bij bijvoorbeeld slecht weer). Tevens zijn alle bewoners verzekerd van ontvangst: bij 4 G of 5G kan er sprake zijn gebieden die buiten de dekking vallen, zogenaamde "blind s p o t s " . Het kan nog wel tot 2 0 2 0 duren voordat 5G-netwerken aangelegd kunnen worden. Ook uit dit oogpunt achten wij het voor het leefbaar houden van het platteland beter om te gaan voor de aanleg van glasvezelkabel op korte termijn,
Voorgestelde oplossingen: Advies voor de gemeentelijke (financiële)bijdrage: In de huidige markt, blijken marktpartijen onvoldoende geïnteresseerd om glasvezelnetwerken in het buitengebied aan te leggen. Zij doen dit in basis nameiijk zonder gemeentelijke steunmaatregelen. Vanuit deze situatie wordt geadviseerd orn de voor de gemeente meest gunstige oplossing te kiezen. Het verstrekken van een geldlening aan een initiatiefnemer die het gehele buitengebied (witte en grijze gebieden) met een glasvezelnetwerk wil ontsluiten. Hieraan dienen de volgende voorwaarden te worden verbonden: a. De gemeente verkrijgt een recht van hypotheek, eerste in rang, op het opstalrecht en/of het geregistreerde NGA-netwerk b. De gemeente verkrijgt het pandrecht op de bestaande en toekomstige vorderingen van de kredietnemer op derden c. Er wordt een sluitende meerjarige businesscase voorgelegd, die voldoet aan de eisen zoals die door de provincie worden gesteld; d. De kwaliteit en het management van de organisatie voldoet aan de eisen zoals die door de provincie worden gesteld; e. De looptijd van de geldlening is maximaal 2 0 jaar; f. Minimaal 60 7o van de inwoners in het buitengebied en 3 0 * ^ van de inwoners in de kleine kernen neemt deel g. Er wordt gebruik gemaakt van de provinciale subsidie en - l e n i n g ; h. Het te hanteren rentepercentage bedraagt 5 Zo (huidige marktrente); i. De aanleg heeft betrekking op zowel het witte, als de grijze gebieden; j. Alle woonadressen Home Connected te ontsluiten, tenzij de bewoners nadrukkelijk een aansluitvoorziening weigeren. 0
0
Burger en overheidsparticipatie: Dit initiatief is een burgerinitiatief dat wij als gemeente, mede door de toezegging aan de raad, ondersteunen.
Communicatie: Het burgerinitiatief is betrokken bij de discussies met de provincie over de wijze waarop de regeling moet worden gelezen en uitgelegd en is op de hoogte van dit voorstel. Na besluit door de raad zal aan de provincie de randvoorwaarden bekend gemaakt worden, waarna ook andere Initiatiefnemers in de gelegenheid gesteld worden een voordeliger werkwijze te presenteren.
= 5 =
Effecten meten: Het voorliggende voorstel vormt de eerste stap in een vervolgproces. Het biedt een faciliteit om initiatiefnemers in de gelegenheid te stellen een definitief concept businesscase op te stellen en op grond van die uitgangspunten aan vraagbundeling te beginnen. Indien na vraagbundeling blijkt dat de initiatiefnemer voldoende deelname heeft, kan men bij de provincie de subsidie en de leningsfaciliteit aanvragen en bij gemeente een beroep doen op de hier aangeboden leningsfaciliteit. Bij elk initiatief dat een beroep doet op deze leningsfaciliteit voor de aanleg van een glasvezelnetwerk zal getoetst worden of voldaan wordt aan de gestelde voorwaarden. Planning: Begin januari 2 0 1 5 wordt door GlasHelder een businesscase ingediend; In het voorjaar van 2 0 1 5 wordt door hen de vraagbundeling ter hand genomen; Door de provincie wordt een tender uitgeschreven waarbij alle potentiële marktpartijen de gelegenheid krijgen om met een "betere" businesscase als GlasHelder te komen. Hierbij dienen de randvoorwaarden gelijkluidend te zijn. Hierin moet ook de financieringsaanbieding die de gemeente Hellendoorn verstrekt meegenomen worden. Uiterlijk rond juni 2 0 1 5 moet de provincie een besluit hebben genomen op de ingediende businesscase; Na instemming door de provincie, kan bij voldoende deelname, actief gestart worden met de aanleg van het glasvezelnetwerk. De realisatie zou dan eind 2 0 1 6 afgerond kunnen zijn. De verwachting is dat in het derde of vierde kwartaal 2 0 1 5 duidelijk is of van de mogelijke lening gebruik gemaakt gaat worden en wat de werkelijke omvang van de lening zal zijn. Wij zullen dan ook de daadwerkelijke voorstellen tot begrotingswijziging aan u voorleggen. Concept Besluit: De raad biedt de mogelijkheid om een lening van maximaal C 3 . 0 0 0 . 0 0 0 , - - te verstrekken aan de initiatiefnemer voor het aanleggen van een glasvezel netwerk in het buitengebied onder de volgende voorwaarden: a. De gemeente verkrijgt een recht van hypotheek, eerste in rang, op het opstalrecht en/of het geregistreerde N G A - n e t w e r k ; b. De gemeente verkrijgt het pandrecht op de bestaande en toekomstige vorderingen van de kredietnemer op derden; c. Er wordt een sluitende meerjarige businesscase voorgelegd, die voldoet aan de eisen zoals die door de provincie worden gesteld; d. De kwaliteit en het management van de organisatie voldoet aan de eisen zoals die door de provincie worden gesteld; e. De looptijd van de geldlening is maximaal 2 0 jaar; f. Minimaal 60 Zo van de inwoners in het buitengebied en 3 0 ^ i van de inwoners in de kleine kernen neemt deel; g. Er wordt gebruik gemaakt van de provinciale subsidie en - l e n i n g ; h. Het te hanteren rentepercentage bedraagt 5 Zo (huidige marktrente); i. De aanleg heeft betrekking op zowel het witte, als de grijze gebieden; j . Alle woonadressen Home Connected te ontsluiten, tenzij de bewoners nadrukkelijk een aansluitvoorziening weigeren. De gemeenteraad zal, voordat overgegaan wordt tot het afsluiten van de overeenkomst van geldlening van maximaal C 3 . 0 0 0 . 0 0 0 , - , beoordelen of de initiatiefnemer voldoet aan de bovengenoemde voorwaarden. 0
0
= 6 =
Nijverdal, 3 maart 2 0 1 5 Bulgemeester en Wethouders van Hellendoorn, ttertra rgemeestej^
e secretaris
* * f " F Ï Dijkstra M B A ,
mevr. A . H . R a v e n B A ,
Advies commissie(s): Met inachtneming van de toezeggingen kan het voorstel naar een extra raadsvergadering. Wethouder Beintema zegt hierbij toe dat alle 3 analyses een week voor de raadsvergadering worden aangeboden. De fracties van GroenLinks, PvdA, HOP en V V D gaan niet akkoord met behandeling in de raad. Nr. 14INT05813
Nijverdal, 10 maart 2 0 1 5
Aldus besloten, De raad van Hellendoorn, De griffier, •V-""
mí
drs. K. Zomer
Bijlagen:
*
de voorzitter,
^/~ì
—•' mevr. A . H . Raven B A
