Toerisme: wie heeft er baat bij? Onderzoek naar de economische betekenis van toerisme in de gemeente Oosterhout

Toerisme: wie heeft er baat bij? Onderzoek naar de economische betekenis van toerisme in de gemeente Oosterhout

Rapportage in opdracht van: Gemeente Oosterhout

25 juni 2003 Projectnummer T13.3.012 ZKA Consultants & Planners Postbus 4833 4803 EV Breda tel.: 076-5658877 fax: 076-5656489 e-mail: [email protected] www.zka.nl

Inhoudsopgave 1.

INLEIDING

1

1.1. 1.2. 1.3.

Aanleiding Leeswijzer Verrichte werkzaamheden

1 1 1

2.

AFBAKENING TOERISME

2

2.1. 2.2. 2.3.

Inleiding Verblijfstoerisme Dagtoerisme

2 2 4

3.

MONITOR TOERISME OOSTERHOUT

6

3.1. 3.2. 3.3.

Inleiding Input Output 3.3.1.Bestedingen 3.3.2.Werkgelegenheid

6 6 6 7 7

4.

GEBRUIK TOERISTISCH AANBOD

9

4.1. 4.2. 4.3.

Inleiding Gebruik verblijfstoeristisch aanbod Gebruik dagtoeristisch aanbod

9 9 9

5.

ECONOMISCHE BETEKENIS TOERISME OOSTERHOUT

11

5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5. 5.6.

Inleiding Economische betekenis per sector Economische betekenis per categorie Economische betekenis in perspectief Indicatie betekenis projecten Conclusies en aanbevelingen

11 11 11 12 13 15

ZKA Consultants & Planners

1.

INLEIDING

1.1.

Aanleiding

De gemeente Oosterhout heeft een nieuwe toeristisch-recreatieve beleidsnota opgesteld. Wens van de gemeente is om tweejaarlijks te gaan monitoren wat de effecten van het beleid zijn. Hiervoor dient eerst inzichtelijk te worden gemaakt wat de huidige economische betekenis van toerisme in Oosterhout is. In dit kader heeft de gemeente ZKA Consultants & Planners gevraagd een nulmeting uit te voeren en een instrument (Monitor Toerisme Oosterhout genoemd) te ontwikkelen om in de toekomst tweejaarlijks te kunnen monitoren welke effecten het beleid heeft op de economische betekenis van toerisme en tussentijds zelf de effecten van beleidsacties te kunnen ramen. 1.2.

Leeswijzer

Deze rapportage is als volgt opgebouwd: • In hoofdstuk 2 is gestart met de afbakening en categoriale indeling van toerisme binnen de gemeente Oosterhout; • In hoofdstuk 3 is vervolgens ingegaan op de monitor en de werking ervan; • In hoofdstuk 4 is het huidige gebruik van het toeristisch aanbod binnen de gemeente Oosterhout weergegeven; • In hoofdstuk 5 is de huidige economische betekenis van toerisme – uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid – in de gemeente Oosterhout aangegeven. Tevens is hierbij een doorrekening gemaakt van de te verwachten betekenis van een aantal projecten/plannen. 1.3.

Verrichte werkzaamheden

Ten behoeve van deze studie zijn de volgende werkzaamheden uitgevoerd: • Inventarisatie toeristisch aanbod in de gemeente Oosterhout op basis van deskresearch; • Afbakening en definiëring van toerisme en de verschillende daartoe behorende categorieën; • (Telefonische) interviews onder de toeristische aanbieders; • Deskresearch naar beschikbare nota’s en onderzoeken; • Overleg begeleidingscommissie / Platform Toerisme en Recreatie; • Programmeren en testen van de Monitor; • Modelmatige doorrekening economische betekenis 2002; • Modelmatige doorrekening economische betekenis van een vijftal projecten; • Rapportage en toelichting.


2.

AFBAKENING TOERISME

2.1.

Inleiding

In dit hoofdstuk is het onderwerp van deze studie (toerisme) afgebakend en is aangegeven welke categoriale indeling is gehanteerd. De afbakening van het onderwerp en de indeling in categorieën is gebaseerd op de structuur van het toeristisch aanbod in de gemeente Oosterhout. Globaal kan hierbij een tweedeling worden gemaakt tussen het verblijfstoerisme en dagtoerisme. Als richtlijn voor het dagtoerisme is de indeling van het CBS gehanteerd1, waarbij reguliere sport, verenigingen en hobby’s buiten beschouwing blijven. De gehanteerde afbakening is tot stand gekomen middels overleg met de gemeente en het Platform Toerisme en Recreatie. In paragraaf 2.2. is ingegaan op het verblijfstoerisme, waarna in paragraaf 2.3. het dagtoerisme aan de orde komt. 2.2.

Verblijfstoerisme

Binnen het verblijfstoerisme worden de volgende hoofdcategorieën onderscheiden: • Hotels; • Campings (vaste en toeristische plaatsen); • Bungalows; • Groepsaccommodaties; • Watersport (vaste ligplaatsen en passantenplaatsen). Hotels Onderstaande tabel geeft een overzicht van het hotelaanbod in Oosterhout. Hierbij zijn tevens de pensions en bed & breakfast accommodaties meegenomen. Tabel 2.1.

Hotels Oosterhout

Naam Golden Tulip Oosterhout AC Oosterhout ’t Zonneke 2 Pension d'Olde Schuur B&B van den Bosch Totaal

Plaats Oosterhout Oosterhout Oosterhout Oosterhout Oosterhout

Sterren 4 3 1 0 0

Bedden 106 126 40 16 4 292

Kamers 52 63 25 8 2 150

In totaal bestaat het hotelaanbod in Oosterhout uit 5 bedrijven met 150 kamers en 292 bedden. Met gemiddeld 59 bedden per bedrijf ligt de schaalgrootte van de hotels iets onder het landelijk gemiddelde (66 bedden per hotel). Campings Het campingaanbod in de gemeente Oosterhout is in tabel 2.2. weergegeven. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen toeristische standplaatsen (inclusief vooren naseizoenplaatsen en trekkershutten) en vaste plaatsen (jaar- en seizoensplaatsen). 1

2

Overeenkomstig de definitie van het CBS worden onder recreatieve activiteiten niet begrepen: familie- en kennisbezoek, boodschappen doen, betaald werk verrichten, onderwijs volgen, kerkbezoek, dokterbezoek, sociale verplichtingen, dagelijkse lichaamsverzorging en activiteiten in en om de eigen woning. Sinds 2003 is deze accommodatie gesloten. Voor de nulmeting (2002) is deze nog wel meegenomen.

2 ZKA Consultants & Planners

Oosterhout telt momenteel 9 campings met in totaal circa 1.300 standplaatsen waarvan 895 vaste/seizoensplaatsen en 394 toeristische standplaatsen. Tabel 2.2.

Campings Oosterhout

Naam

Plaats

Bergvlietse Bossen ’t Kopske Vrachelen ’t Haasje Camping Zonneweelde De Eekhoorn De Hannebroek De Katjeskelder Alliance Totaal

Den Hout Den Hout Den Hout Dorst Oosterhout Oosterhout Oosterhout Oosterhout Oosterhout

Vaste en seizoen standplaatsen 0 0 0 401 19 295 110 40 30 895

Toeristische standplaatsen 30 15 15 64 6 0 0 264 0 394

Bungalows Bij bungalows wordt doorgaans onderscheid gemaakt tussen twee categorieën: bungalowpark en accommodatiegebonden bungalowpark (bijv. Center Parcs). Binnen de gemeente Oosterhout is de tweede categorie bungalowparken niet aanwezig. Er ligt binnen de gemeentegrenzen één bungalowpark (De Katjeskelder). De Katjeskelder betreft een gemengd bedrijf met 227 bungalows (incl. 4 studio’s). Daarnaast beschikt ’t Haasje over een twintigtal bungalows (en verhuurstacaravans), maar vanwege het karakter van het bedrijf zijn deze meegenomen bij de campings (zie tabel 2.2). Groepsaccommodaties In de gemeente Oosterhout zijn in totaal 5 groepsaccommodaties gevestigd. In het onderstaand overzicht zijn deze weergegeven. Tabel 2.3.

Groepsaccommodaties Oosterhout

Naam Kamphuis Ahoy Kamphuis de Singel Buitenhuis Teteringen Schiedams Schoolbuitenhuis Kamphuis De Seterse Bergen Totaal

Plaats Den Hout Den Hout Teteringen Oosterhout Dorst

Bedden 104 72 33 100 59 368

In totaal hebben de groepsaccommodaties in Oosterhout 368 bedden. Watersport Voor wat betreft het aanbod aan ligplaatsen in jachthavens geldt dat er in Oosterhout op dit moment één jachthaven gevestigd is. Het betreft hier Jachthaven Den Ouwe Sluis (jachtvereniging Sluis 1) met een aanbod van 10 ligplaatsen voor toeristisch gebruik (passantenplaatsen) en 120 vaste ligplaatsen.


2.3.

Dagtoerisme

In de navolgende tekst is een overzicht gegeven van het aanwezige aanbod op dagtoeristisch gebied in de gemeente Oosterhout. Musea Oosterhout heeft 3 musea. In de volgende tabel zijn deze musea weergegeven. Tabel 2.4.

Musea Oosterhout

Naam Bakkerijmuseum Brabants Museum Oud-Oosterhout Speelgoedmuseum Op Stelten

Plaats Oosterhout Oosterhout Oosterhout

Recreatieoorden Oosterhout heeft 2 recreatieoorden (zie tabel 2.5.). Tabel 2.5.

Recreatieoorden Oosterhout

Naam Recreatiepark Surae Recreatieoord De Warande

Plaats Dorst Oosterhout

Evenementen In Oosterhout vinden jaarlijks verschillende evenementen plaats. Veel evenementen zijn van lokale betekenis. De evenementen van bovenlokale/ regionale betekenis zijn in tabel 2.6. weergegeven. Dit overzicht is tot stand gekomen middels overleg met de gemeente Oosterhout en de VVV Oosterhout. Van deze evenementen zijn alle bezoekers meegenomen voor de berekening van de economische betekenis, inclusief de bezoekers die woonachtig zijn in de gemeente Oosterhout. Tabel 2.6.

Evenementen Oosterhout

Naam Nieuwjaarsrevue Sportgala Carnaval Festival Wereldwijd Paaspop Landelijke fietsdag Jaarmarkt Den Hout Oosterhouterie Parkfeest Floralia Country Festival Kermis Oosterhout Blues en Roots Festival Concerten St. Jansbasiliek Muzendag Open ateliers dag Taptoe Oosterhout Abrahamdag Abrahambal

Plaats Oosterhout Oosterhout Oosterhout Oosterhout Den Hout Oosterhout Den Hout Oosterhout Oosterhout Oosterhout Oosterhout Oosterhout Oosterhout Oosteind Oosterhout Oosterhout Oosterhout Oosterhout

Natuurgerichte openluchtrecreatie Onder natuurgerichte openluchtrecreatie wordt verstaan: wandelen, fietsen, mountainbiking, paardrijden, skeeleren, etc. in de bosgebieden Vrachelse Heide, Boswachterij Dorst en Landgoed Oosterheide.


Recreatief winkelen Onder deze categorie wordt verstaan winkelen (mede) met een recreatief motief in de binnenstad inclusief de Arendshof. Hiertoe wordt alleen de aanschaf van niet-dagelijkse artikelen van bezoekers die niet woonachtig zijn in Oosterhout gerekend. Golf In Oosterhout is momenteel één golfclub gevestigd. Het betreft hier de Oosterhoutse golfclub met 18 holes. Hiervan is alleen het toeristisch gebruik (greenfees) meegenomen. Het bezoek van de leden blijft buiten beschouwing. Arrangementen In Oosterhout worden verschillende arrangementen aangeboden, met name door de VVV. In onderstaande tabel zijn deze arrangementen weergegeven. Tabel 2.7.

Arrangementen Oosterhout

Naam Culinaire voettocht centrum Oosterhout Lange-kar-tocht Oosteind Super step Klootschieten Kloosterwandeling Torenbeklimming St. Jansbasiliek en/of stadswandeling Coockery Fun Pannekoeckershuys

Plaats Oosterhout Oosteind Den Hout Den Hout Oosterhout Oosterhout Oosterhout Den Hout

Uit eten Naast de eerder genoemde dagtoeristische accommodaties in Oosterhout kan ook nog uit eten genoemd worden. In dit kader hebben met name 3 aanbieders een bovenlokale betekenis (restaurant Merlijn, Grieks restaurant Irodion en Japans restaurant Paradijs). Van deze restaurants is het bezoek van dagrecreanten die niet woonachtig zijn in Oosterhout meegenomen. Verblijfsrecreanten blijven buiten beschouwing om dubbeltellingen te voorkomen.


3.

MONITOR TOERISME OOSTERHOUT

3.1.

Inleiding

In dit hoofdstuk is nader ingegaan op de Monitor Toerisme Oosterhout en de werking hiervan. Dit hoofdstuk is als volgt opgebouwd: • Input (3.2.); • Output (3.3.); • Bestedingen (3.3.1.); • Werkgelegenheid (3.3.2.). 3.2.

Input

In de Monitor Toerisme Oosterhout zijn 15 invoercategorieën onderscheiden. Deze categorieën vormen een weerspiegeling van de toeristische activiteiten in de gemeente Oosterhout. Zoals aangegeven kunnen de toeristische categorieën globaal worden ingedeeld in verblijfs- en dagtoerisme. Tabel 3.1. geeft een overzicht van de 15 categorieën die in de Monitor Toerisme Oosterhout worden onderscheiden. Tabel 3.1.

Categorieën Monitor Toerisme Oosterhout

Categorieën Verblijfstoerisme 1. Hotels/pensions 2. Campings toeristisch 3. Campings vast 4. Groepsaccommodaties 5. Bungalows 6. Watersport passanten 7. Watersport vast Dagtoerisme 8. Musea 9. Recreatieoorden 10. Evenementen 11. Natuurgerichte openluchtrecreatie 12. Recreatief winkelen 13. Golf 14. Arrangementen 15. Uit eten

Invoergegevens overnachtingen (o) overnachtingen (o) aantal bezette vaste standplaatsen (p) overnachtingen (o) overnachtingen (o) overnachtingen (o) aantal bezette vaste ligplaatsen (p) Bezoekersaantallen (b) Bezoekersaantallen (b) Bezoekersaantallen (b) Bezoekersaantallen (b) Bezoekersaantallen (b) Bezoekersaantallen (b) Bezoekersaantallen (b) Bezoekersaantallen (b)

Voor de verblijfstoeristische categorieën voert de gebruiker in het model overnachtingen respectievelijk capaciteiten (aantal bezette vaste plaatsen) in. Bij de dagtoeristische categorieën bestaat de invoer uit het aantal bezoekers per jaar. In tabel 3.1. staat per categorie weergegeven wat de gewenste invoergegevens zijn. 3.3.

Output

De resultaten van de berekeningen in de Monitor Toerisme Oosterhout geven de economische betekenis van toerisme weer, uitgedrukt in bestedingen (in Euro’s) en werkgelegenheid (in Full Time Equivalenten ofwel voltijdbanen).


In het model wordt geen rekening gehouden met een ‘weglekeffect’. Het model geeft geen inzicht in kwalitatieve aspecten zoals de afgeleide additionele economische betekenis van toerisme, de kwaliteit van de werkgelegenheid, etc. 3.3.1.

Bestedingen

Om de economische betekenis te berekenen, worden de overnachtingen en bezoekersaantallen eerst omgerekend naar bestedingen. Deze omrekening vindt plaats via de gemiddelde bestedingen per persoon per dag per categorie3 (bijv. hotelovernachting, museumbezoek, etc). Bij de categorieën campings vast en watersport vast worden de bestedingen berekend op basis van een vast bedrag per plaats per jaar. De totale bestedingen zijn in het model verdeeld over de sectoren waarin de bestedingen terechtkomen. De volgende sectoren worden onderscheiden: • Logies (overnachtingskosten accommodatie); • Horeca; • Detailhandel; • Entree (entreegelden, fietshuur, parkeergelden, etc); • Vervoer. In bijlage 1 zijn de bestedingen per categorie weergegeven zoals deze zijn opgenomen in de Monitor Toerisme Oosterhout. 3.3.2.

Werkgelegenheid

De werkgelegenheid kan worden berekend nadat de bestedingen per sector bekend zijn. Hiervoor worden de totale bestedingen (per sector) gecorrigeerd voor een tweetal effecten: • De bestedingen zijn inclusief BTW en accijns. Aangezien deze tarieven geen directe invloed hebben op de werkgelegenheid in de sector, vindt hiervoor een correctie plaats; • Daarnaast vindt er een correctie plaats voor de inkoopcomponent. Het aandeel ‘inkoop’ van de sector levert immers geen werkgelegenheid in de desbetreffende sector maar genereert voornamelijk werkgelegenheid bij de producent van levensmiddelen en non-food (brandstof, e.d.). Deze werkgelegenheid is opgenomen als ‘overig’. Na bovenstaande correcties resulteert de finale afzet uit de toeristische bestedingen. In bijlage 1 zijn de BTW-tarieven en inkooppercentages per sector weergegeven zoals deze zijn opgenomen in de database behorende bij de Monitor Toerisme Oosterhout. De directe werkgelegenheid per sector wordt berekend door de finale afzet te vermenigvuldigen met de arbeidscoëfficiënt. De gehanteerde arbeidscoëfficiënten zijn in bijlage 1 weergegeven in termen van aantal mensjaren (FTE) werk per 1 miljoen euro finale afzet.

3

Bij het verblijfstoerisme betreft het nadrukkelijk de bestedingen die samenhangen met het verblijf (slapen, eten, drinken, etc, zowel binnen de verblijfsaccommodaties als daarbuiten (in de horeca, supermarkt, etc)). Bestedingen die samenhangen met de dagtoeristische activiteiten van de verblijfsgasten (bijvoorbeeld recreatief winkelen, bezoek recreatieoord) zijn – om dubbeltellingen te voorkomen – hierbij buiten beschouwing gelaten (worden meegenomen bij dagtoerisme).


Na het vaststellen van de directe werkgelegenheid, kan de indirecte werkgelegenheid worden bepaald. De indirecte werkgelegenheid is met name het gevolg van toeleveranties (inkopen, productiemiddelen, bouwnijverheid, dienstverleners (banken, verzekeringsmaatschappijen, wasserij, etc)) die nodig zijn om de afzet in de diverse sectoren te kunnen realiseren. De indirecte werkgelegenheid wordt in zijn totaliteit, met behulp van een multiplier, bepaald. Deze werkgelegenheidsmultiplier bedraagt 1,37. Met andere woorden 1 FTE directe werkgelegenheid genereert 0,37 FTE indirecte werkgelegenheid.


4.

GEBRUIK TOERISTISCH AANBOD

4.1.

Inleiding

In dit hoofdstuk is ingegaan op het gebruik van het toeristisch aanbod in Oosterhout in 2002. In paragraaf 4.2. is eerst het gebruik van het verblijfstoeristisch aanbod in kaart gebracht. Vervolgens komt in paragraaf 4.3. het gebruik van het dagtoeristisch aanbod aan de orde. 4.2.

Gebruik verblijfstoeristisch aanbod

De input voor de Monitor Toerisme Oosterhout voor het gebruik van het verblijfstoeristisch aanbod bestaat uit gegevens betreffende het aantal overnachtingen en aantal vaste plaatsen. Voor de inventarisatie van het aantal overnachtingen hebben (telefonische) interviews plaatsgevonden met de lokale aanbieders. De ontbrekende gegevens zijn aangevuld op basis van cijfers betreffende de toeristenbelasting en gemiddelde bezettingsgraden van de overige aanbieders in de desbetreffende categorie. Onderstaande tabel geeft een overzicht van deze inputcijfers voor de nulmeting (2002). Tabel 4.1.

Gebruik verblijfstoeristisch aanbod Oosterhout 2002

Verblijfstoerisme 1. Hotels/pensions 2. Campings toeristisch 3. Campings vast 4. Groepsaccommodaties 5. Bungalows 6. Watersport passanten 7. Watersport vast

Invoergegevens 37.407 overnachtingen 119.120 overnachtingen 895 vaste plaatsen 27.809 overnachtingen 200.000 overnachtingen 2.200 overnachtingen 120 vaste plaatsen

Uit bovenstaande tabel kan worden afgelezen dat in 2002 ruim 386.500 toeristische overnachtingen hebben plaatsgevonden in Oosterhout (exclusief overnachtingen op vaste standplaatsen op campings en op vaste ligplaatsen in de jachthaven). Hierin heeft de categorie bungalows het grootste aandeel (ongeveer 54%), hetgeen veroorzaakt wordt door het grote aantal overnachtingen op de Katjeskelder (door de hoge bezetting en het jaarrondkarakter). 4.3.

Gebruik dagtoeristisch aanbod

De input voor de Monitor Toerisme Oosterhout voor het gebruik van het dagtoeristisch aanbod bestaat uit gegevens betreffende het aantal bezoekers. Tabel 4.2. op de volgende pagina geeft een overzicht van de inputcijfers voor de nulmeting (2002), zoals geïnventariseerd op basis van de (telefonische) interviews en deskresearch4.

4

De totale omvang van het winkelen in de binnenstad van Oosterhout is gebaseerd op deskresearch (verkoopvloeroppervlakte niet-dagelijks * gemiddelde vloerproductiviteit). Het aandeel dat hiervan kan worden aangemerkt als recreatief is getoetst door middel van telefonische gesprekken met verschillende winkeliers.


Tabel 4.2.

Gebruik dagtoeristisch aanbod Oosterhout 2002

Dagtoerisme 8. Musea 9. Recreatieoorden 10. Evenementen 11. Natuurgerichte openluchtrecreatie 12. Recreatief winkelen 13. Golf (greenfees) 14. Arrangementen 15. Uit eten

Invoergegevens 42.000 bezoeken 220.000 bezoeken 248.085 bezoeken 1.031.250 bezoeken 1.299.063 bezoeken 2.500 bezoeken 5.034 bezoeken 127.900 bezoeken

Uit bovenstaande tabel kan worden afgelezen dat in 2002 bijna 3 miljoen dagtoeristische bezoeken hebben plaatsgevonden in Oosterhout. Hierin hebben de categorieën natuurgerichte openluchtrecreatie en recreatief winkelen het grootste aandeel (35% resp. 44%).


5.

ECONOMISCHE BETEKENIS TOERISME OOSTERHOUT

5.1.

Inleiding

Met behulp van de Monitor Toerisme Oosterhout is de economische betekenis van toerisme in Oosterhout in 2002 bepaald. In paragraaf 5.2. is ingegaan op de economische betekenis per sector. Vervolgens komt in paragraaf 5.3. de economische betekenis per toeristische categorie aan de orde. Deze uitkomsten zijn in paragraaf 5.4. in perspectief geplaatst door deze te relateren aan de totale werkgelegenheid in Oosterhout en te vergelijken met andere steden/regio’s. Vervolgens is in paragraaf 5.5. indicatief aangegeven welke betekenis kan worden verwacht van een aantal projecten/plannen. Tot slot zijn in paragraaf 5.6. conclusies en aanbevelingen geformuleerd. 5.2.

Economische betekenis per sector

De toeristische activiteiten in Oosterhout genereren in totaal ruim € 84,0 miljoen aan bestedingen (zie tabel 5.1.). De meeste bestedingen komen terecht in de detailhandel (€ 43,8 miljoen) en de horeca (€ 17,5 miljoen). Tabel 5.1.

Bestedingen en werkgelegenheid naar sectoren, 2002

Sectoren Logies Horeca Detailhandel Entree Vervoer Overig Directe werkgelegenheid Indirecte werkgelegenheid Totaal

Bestedingen (in euro) 8.519.771 17.471.404 43.834.128 7.286.404 6.944.304

84.056.012

Werkgelegenheid (in FTE) 102 144 302 56 23 164 791 293 1.084

De werkgelegenheid die met deze bestedingen gepaard gaat komt uit op circa 1.085 FTE. De directe werkgelegenheid bedraagt ruim 790 FTE, waarvan het merendeel terechtkomt in de sectoren detailhandel en horeca. Aangezien in de toeristische sector – maar ook in de horeca en detailhandel – veel met seizoensarbeid en deeltijdarbeid wordt gewerkt, correspondeert dit met ongeveer 1.400-1.625 banen. 5.3.

Economische betekenis per categorie

Tabel 5.2. op de volgende pagina laat zien hoe de bestedingen en directe werkgelegenheid (FTE) over de verschillende toeristische categorieën verdeeld zijn. Hieruit kan geconcludeerd worden dat het verblijfstoerisme voor circa 25% van de bestedingen zorgt5. De categorie bungalows genereert € 9,0 miljoen (ongeveer 11% van de bestedingen) en levert circa 94 FTE (bijna 12% van de directe werkgelegenheid) aan werk op en is daarmee de belangrijkste verblijfstoeristische categorie. 5

Omdat dit uitsluitend betrekking heeft op de bestedingen van verblijfstoeristen die samenhangen met het verblijf/de overnachting en niet met de dagtoeristische activiteiten van de verblijfsgasten (bijvoorbeeld recreatief winkelen, bezoek museum, bezoek recreatieoord, etc), is de daadwerkelijke betekenis van het verblijfstoerisme in Oosterhout groter dan bovenstaande 25%.


Tabel 5.2.

Bestedingen en directe werkgelegenheid naar sectoren, 2002

Categorieën Hotels/pensions Campings toeristisch Campings vast Groepsaccommodaties Bungalows Watersport passanten Watersport vast Musea Recreatieoorden Evenementen Natuurgerichte openluchtrecreatie Recreatief winkelen Golf (Green-fees) Arrangementen Uit eten Totaal

Bestedingen (€) 4.067.263 3.633.160 2.866.318 341.216 9.000.000 63.800 283.925 483.000 1.656.600 6.115.295 3.764.063 47.935.425 156.700 223.157 3.466.090 84.056.012

Directe werkgelegenheid (FTE) 40 34 28 4 94 1 3 4 13 52 28 455 1 2 33 791

Dagtoerisme zorgt voor circa 75% van de bestedingen. Recreatief winkelen zorgt voor een enorme impuls. Met circa € 48 miljoen bestedingen per jaar en ongeveer 455 FTE directe werkgelegenheid is deze categorie verantwoordelijk voor circa 77% van de betekenis van het dagtoerisme en circa 58% van de totale toeristische betekenis. Binnen het dagtoerisme zijn daarnaast evenementenbezoek, uit eten en natuurgerichte openluchtrecreatie belangrijke categorieën. Incidentele werkgelegenheid Naast de structurele werkgelegenheid die gepaard gaat met het gebruik van het toeristisch aanbod, genereert de sector incidentele werkgelegenheid door investeringen. Onderstaand is de incidentele werkgelegenheid geraamd die gepaard gaat met de beoogde investeringen van de Katjeskelder, ’t Haasje en de Hannebroek. Uitgaande van 7,59 FTE directe werkgelegenheid per € 1,0 miljoen aan 6 investeringen , bedraagt de incidentele directe werkgelegenheid die voortvloeit uit de (geplande) investeringen bij bovenstaande bedrijven (€ 57 mln. exclusief aankoop grond) 430-435 FTE.

5.4.

Economische betekenis in perspectief

Het is niet alleen van belang om inzicht te hebben in de absolute economische betekenis van toerisme in de gemeente Oosterhout, het is ook relevant om inzicht te hebben in het aandeel binnen de totale werkgelegenheid in de gemeente Oosterhout. Het totaal aantal banen in Oosterhout in 2002 bedroeg circa 25.6967. Het aandeel van de werkgelegenheid die voortvloeit uit de toeristische bestedingen (1.400-1.600 banen) in de totale werkgelegenheid in de gemeente Oosterhout komt hierdoor neer op 5,4%-6,2%. Dit is redelijk vergelijkbaar met de werkgelegenheid in de sectoren horeca (circa 1.500 banen) en bouwnijverheid (circa 1.300 banen) en beduidend groter dan de meeste bedrijfstakken. Ook kan de geraamde betekenis van toerisme in de gemeente Oosterhout (uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid) ter illustratie worden vergeleken met de economische betekenis van toerisme in andere gemeenten en regio’s.

6 7

Bron: CBS Statistisch jaarboek 2003, bewerking ZKA. Bron: O&S-informatieblad Gemeente Oosterhout.


Ten behoeve van de vergelijkbaarheid is uitsluitend de betekenis vergeleken voor gemeenten of gebieden zoals deze eerder met het ZKA/Recron Impactmodel zijn geraamd. Uit deze vergelijking blijkt dat de impact van toerisme in de gemeente Oosterhout: • Vergelijkbaar is met de betekenis van toerisme in de gemeente Dordrecht (in 1999); • Ruim 45% bedraagt van de betekenis van toerisme in de provincie Flevoland (in 2000, vóór de opening van het Factory Outlet Center Bataviastad8). 5.5.

Indicatie betekenis projecten

Naast de huidige betekenis van toerisme of bepaalde toeristische categorieën kan de Monitor Toerisme Oosterhout ook worden gebruikt om een indicatie te krijgen van de omvang van de economische betekenis van toekomstige projecten. Voor deze studie is indicatief de economische betekenis bepaald van een vijftal potentiële projecten, die door de gemeente zijn aangedragen: • Leisurecentrum; • Invalidenfaciliteiten; • Tweede golfbaan; • Cultuurhistorische routes; • Plattelandstoerisme. Voor deze projecten is eerst het gebruik (aantal overnachtingen en bezoekersaantallen) geoperationaliseerd middels een quickscan op basis van ervaringscijfers, kengetallen en expertise en mede gebaseerd op door de gemeente aangeleverde gegevens over omvang, typering, functies, etc van het project. Met behulp van de Monitor Toerisme Oosterhout is vervolgens de potentiële economische betekenis geraamd. Nadrukkelijk moet hierbij worden vermeld dat hiermee slechts een indicatie wordt gegeven van de economische betekenis bij een marktconform gebruik. De haalbaarheid van de projecten is niet getoetst en kan hiervan dan ook niet worden afgeleid. Leisurecentrum Er bestaat een initiatief voor een leisurecentrum van circa 6.000 m² b.v.o. op het Snijdersterrein aan de Statendamweg. Voor het leisurecentrum wordt gedacht aan de volgende invulling: • Discotheek/danssalon; • Bioscoop met 5 zalen en circa 700 stoelen; • Bowling met 16 banen; • Amusementscentrum met behendigheidsspelen; • Overdekte speelvoorziening en kinderopvang; • Foodcourt (ondersteunend voor andere functies). Op basis van kengetallen betreffende gemiddelde bezetting voor de verschillende functies kan het aantal bezoeken aan het leisurecentrum worden geraamd op ongeveer 400.000 per jaar. De bestedingen die hieruit voortvloeien kunnen worden geraamd op ongeveer € 7,0 miljoen. De werkgelegenheid die hiermee gepaard gaat bedraagt 60-65 FTE directe werkgelegenheid en ongeveer 85 FTE totale werkgelegenheid. 8

Indien ook in Flevoland het recreatief winkelen (in Bataviastad) wordt meegenomen, bedraagt de betekenis van toerisme in Oosterhout bij benadering ruim 30% van de betekenis van toerisme in Flevoland.


Invalidenfaciliteiten De gemeente Oosterhout wil graag het toeristisch aanbod beter toegankelijk maken voor gehandicapten. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan een route voor rolstoelers en/of blinden in het centrum en in het buitengebied. Indien deze dagarrangementen aanslaan zou dit segment verder kunnen worden uitgebreid, bijvoorbeeld door een meerdaags arrangement in combinatie met één of meerdere verblijfstoeristische accommodaties in Oosterhout. Voor twee dagarrangementen kan – uitgaande van het gemiddeld aantal deelnemers aan de huidige arrangementen – worden uitgegaan van ongeveer 1.500 bezoekers op jaarbasis. Bij vergelijkbare bestedingen als bij de Kloosterwandeling of de stadswandeling bedragen de bestedingen ongeveer een kleine € 14.000,--. De werkgelegenheid die hiermee gepaard gaat bedraagt 0,1 FTE. Alhoewel de economische betekenis van de invalidenfaciliteiten gering is, is de sociaal-maatschappelijke betekenis aanzienlijk. Daarnaast kan de gemeente deze faciliteiten promotioneel benutten (imago, etc). Tweede golfbaan Er bestaat een initiatief voor een tweede golfbaan in de gemeente Oosterhout, gelegen tussen Breda en Oosterhout. Het betreft een 18-holes golfbaan en 9-holes oefenbaan met bijbehorende voorzieningen (shop, clubhuis, etc). De golfbaan zal worden geëxploiteerd als verenigingsbaan met 900-950 leden voor de 18-holes baan en circa 300 leden voor de 9-holes baan. Naast de leden zullen waarschijnlijk ook “toeristen” (greenfees) worden toegelaten. Uitgaande van een marktconform aantal greenfees van circa 5.000 per jaar en gemiddelde bestedingen bij golfbanen levert dit een economische impuls op van circa € 0,3 miljoen. Dit correspondeert met ongeveer 2 FTE directe werkgelegenheid (3 FTE totaal)9. Cultuurhistorische routes Oosterhout kent een rijk historisch verleden. De gemeente kent 55 rijksmonumenten, vijf aspirant-rijksmonumenten, meer dan 250 gemeentelijke monumenten, een beschermd rijksstadsgezicht (Heuvel e.o.) en twee beschermde rijksstads- en of dorpsgezichten-in-spe (Den Hout en de Heilige Driehoek). Om dat rijke verleden herkenbaarder te maken en toeristisch te benutten is de gemeente voornemens om samen met de VVV Oosterhout-Dorst cultuurhistorische routes te ontwikkelen. Hierbij kan gedacht worden aan een fietsen/of wandelroute langs Oosterhoutse monumenten. Het idee van een dergelijke "beschreven" route gaat uit van een routekaart met omschrijvingen van de monumenten en informatiepanelen langs de route. Op basis van ervaringen elders kan het gebruik van dergelijke cultuurhistorische routes (één wandelroute en één fietsroute) worden ingeschat op circa 10.000 bezoekers per jaar. Dit levert een economische impuls op van circa € 47.500,-en ongeveer 0,4 FTE. Hoewel de economische betekenis bescheiden is, kunnen cultuurhistorische routes een belangrijke bijdrage leveren aan de compleetheid en aantrekkelijkheid van het toeristisch product in Oosterhout (hetgeen zowel belangrijk is voor inwoners uit Oosterhout en de regio als voor verblijfstoeristen), waardoor de huidige betekenis van toerisme in Oosterhout mede in stand kan worden gehouden.

9

Uiteraard is de economische betekenis van het project beduidend groter als ook het gebruik van de baan door de leden wordt meegenomen. In dat geval bedragen de bestedingen ongeveer € 3,1 miljoen en de werkgelegenheid circa 25 FTE direct (totale werkgelegenheid circa 34 FTE).


Plattelandstoerisme De gemeente Oosterhout wenst een impuls te geven aan het plattelandstoerisme. Omdat een vergroting van het aantal minicampings niet opportuun is, moet hierbij gedacht worden aan de ontwikkeling van arrangementen waarbij bedrijfsbezoeken en de beleving van de platteland centraal staan. Bij een tweetal arrangementen kan het jaarlijks aantal bezoekers worden ingeschat op ongeveer 1.500. De bestedingen die hieruit voortvloeien kunnen worden geraamd op circa € 17.000,-- per jaar. Dit correspondeert met een werkgelegenheid van 0,2 FTE. 5.6.

Conclusies en aanbevelingen

Op basis van deze nulmeting van de economische betekenis van toerisme in Oosterhout kunnen de volgende conclusies en aanbevelingen worden geformuleerd: Conclusies: • Toerisme in Oosterhout genereerde in 2002 ruim € 84 miljoen aan bestedingen; • De werkgelegenheid, die met deze bestedingen gepaard gaat, komt uit op ongeveer 1.085 FTE (ongeveer 1.400 à 1.600 banen i.v.m. seizoenswerk en deeltijdarbeid ofwel circa 6% van de totale werkgelegenheid in de gemeente Oosterhout); • Toeristische categorieën met een belangrijke bijdrage aan de economische betekenis van toerisme in Oosterhout zijn binnen het dagtoerisme met name recreatief winkelen (57%) en evenementenbezoek (7%) en binnen het verblijfstoerisme met name bungalows (11-12%) en kamperen (8%); • De economische betekenis van toerisme in de gemeente Oosterhout uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid is ongeveer vergelijkbaar met de betekenis van toerisme in de gemeente Dordrecht en bedraagt ruim 30% van de betekenis van toerisme in de provincie Flevoland (incl. het recreatief winkelen in Bataviastad); • De toeristische bestedingen komen niet alleen terecht binnen de sector zelf (verblijfstoeristische en dagtoeristische aanbieders), maar voor een groot deel ook in de horeca en detailhandel van Oosterhout. Deze sectoren vormen samen met de toeristische aanbieders het afgeleid aanbod dat samen met het oorspronkelijk aanbod (natuur, cultuur, etc) en de commerciële organisatie (VVV/ANWB, etc) één geïntegreerd toeristisch product vormt. Voor behoud en versterking van toerisme en de economische betekenis van toerisme is erkenning van deze wederzijdse afhankelijkheid en samenwerking van groot belang. Aanbevelingen: • De economische betekenis van toerisme in de toekomst regelmatig (bijvoorbeeld 2-jaarlijks) te monitoren om op basis daarvan bij te kunnen sturen in het toeristisch beleid; • Categorieën met een grote economische betekenis goed te faciliteren en waar mogelijk te versterken;


•

•

Bij de afweging over de doorgang van toekomstige projecten kan inzicht in de mogelijke economische betekenis een bruikbaar hulpmiddel blijken. In de afweging moet echter ook rekening worden gehouden met andere criteria zoals markt, ruimte, exploitatie en draagvlak en andere positieve effecten die projecten kunnen hebben zoals een sociaal-maatschappelijke betekenis, versterking van het imago, vergroting van de leefbaarheid voor de eigen inwoners, etc; De haalbaarheid van toeristische projecten die een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de werkgelegenheid nader te analyseren.


Bijlage 1

Kengetallen Monitor Toerisme Oosterhout

De achterliggende gegevens – bestedingen, BTW-tarieven, inkooppercentages en arbeidscoëfficiënten – die nodig zijn voor de berekeningen in de Monitor Toerisme Oosterhout zijn in deze bijlage weergegeven. Bestedingen Onderstaande tabel geeft de gehanteerde bestedingen (in euro’s) weer per categorie. Deze bestedingen betreffen de bestedingen per persoon per dag10, met uitzondering van de categorieën ‘campings vast’ en ‘watersport vast’ waar de genoemde bestedingen betrekking hebben op de bestedingen op jaarbasis. Categorieën

Logies

Horeca

Detailhandel

Entree

Vervoer

Totaal 108,73

Verblijfstoerisme 1. Hotels/pensions 2. Campings toeristisch 3. Campings vast 4. Groepsaccommodaties

51,66

29,90

8,15

1,36

17,66

8,39

6,86

9,15

1,22

4,88

30,50

960,78

784,63

880,71

192,16

384,31

3.202,59

6,75

2,45

1,23

0,61

1,23

12,27

22,50

8,50

8,50

3,00

2,50

45,00

2,50

7,50

12,50

2,25

4,25

29,00

290,00

664,33

934,22

166,08

311,41

2.366,04

8. Musea

2,85

1,00

5,65

2,00

11,50

9. Recreatieoorden

1,65

0,75

3,58

1,55

7,53

11,68

0,45

11,32

1,20

24,65

5. Bungalows 6. Watersport passanten 7. Watersport vast Dagtoerisme

10. Evenementen 11. Natuurgerichte openluchtrecreatie

1,60

0,45

0,25

1,35

3,65

12. Recreatief winkelen

3,50

30,00

1,50

1,90

36,90

13. Golf

11,34

9,07

40,00

2,27

62,68

14. Arrangementen

33,03

0,00

9,38

1,92

44,33

15. Uit eten

25,00

0,00

0,70

1,40

27,10

BTW-tarieven en inkooppercentages Onderstaande tabel geeft een overzicht van de gehanteerde BTW-tarieven en inkooppercentages (als percentage van de omzet exclusief BTW). Sector Logies Entree Horeca Detailhandel Vervoer

10

11

BTW/Accijns % 6% 6% 8% 17% 70%

Inkooppercentage 0% 0% 30% 60% 20%

11

Het betreft hierbij de bestedingen die samenhangen met het verblijf respectievelijk het dagtoeristisch bezoek. Bij het verblijfstoerisme zijn de bestedingen die samenhangen met de dagtoeristische activiteiten van de verblijfsgasten (bijvoorbeeld recreatief winkelen, bezoek museum, bezoek recreatieoord, etc) – om dubbeltellingen te voorkomen – dan ook buiten beschouwing gelaten (worden meegenomen bij dagtoerisme). Bij de hantering van de inkooppercentages per sector is gebruik gemaakt van de volgende bronnen: Horeca: Bedrijfschap Horeca & Catering (BHC); Vervoer: BETA/NOVE; Detailhandel Economisch Instituut voor Midden- en Kleinbedrijf (EIM). Voor de sectoren detailhandel en horeca is uitgegaan van gewogen gemiddeldes.


Arbeidscoëfficiënten Onderstaande tabel bevat de gehanteerde arbeidscoëfficiënten. Deze zijn uitgedrukt in termen van aantal mensjaren (FTE) werk per 1 miljoen euro finale afzet. 12

Economische sector Entree Logies Horeca Detailhandel Vervoer Overig

12

13

werkgelegenheid per 1 mln. euro finale afzet 8,12 fte 12,75 fte 12,75 fte 20,18 fte 7,06 fte 5,84 fte

13

Deze indeling in sectoren is gebaseerd op de volgende CBS-indeling: Cultuur & Recreatie (Entree), (detail)Handel, Horeca (incl. Logies), transport-/comm. bedrijven (Vervoer) en Overig (m.n. toeleveranciers). Bronnen: Nationale rekeningen 2001, uit Statistisch Jaarboek 2003.


Toerisme: wie heeft er baat bij? Onderzoek naar de economische betekenis van toerisme in de gemeente Oosterhout

Recommend Documents