Telecom solutions JAARVERSLAG Building solutions. Industrial solutions

Telecom solutions

JAARVERSLAG 2007

Building solutions

Industrial solutions

duurzame i n n o vat i e

4

duurzame

6

A L GEMEEN

duurzame energie

i n n o vat i e 12

2

Zorgsystemen

Duurzaamheid is een kwestie van kijken naar de lange termijn. Je realiseert oplossingen die flexibel zijn of ­e nergiezuinig, zodat een klant er ook in de toekomst mee uit de voeten kan. Daarmee bespaart hij geld én het is goed voor het milieu. Duurzaamheid is een kwestie van problemen ‘breed’ analyseren. Je luistert niet alleen naar je klant, ook naar de klant van je klant – dat is vaak degene die het product gebruikt. En je analyseert maatschappelijke trends. Zo combineer je meerdere belangen in één ­o plossing.

8

10

3

e n e r g i e -­ management

14

Mobiliteit

16

veiligheid

i n s ta ll at i e efficiency

18

Procesefficiency

Duurzaamheid betekent dat je een bepaald kwaliteits­ niveau aanhoudt. Je zorgt voor een totaal­o plossing, waarmee je de klant ontzorgt, ­z odat die zich kan richten op zijn eigen kern­a ctiviteiten. Duurzaamheid is een kwestie van organiseren. Je zorgt dat de pijpleiding met ideeën permanent gevuld is en dat de hele organisatie is ingesteld op het realiseren van oplossingen voor uiteenlopende en steeds wisselende vragen. Duurzaamheid, zo blijkt uit dit katern, is een ­k westie van innovatie.

4

‘Duurzaamheid staat steeds duide­lijker op de agenda van ­k lanten. Dat zet druk op het ­innovatie­p roces en biedt ­m ogelijkheden om je te onderscheiden’

5

Alexander van der Lof, CEO

Duurzaamheid vraagt om innovatie Duurzaamheid is voor TKH geen nieuw thema. ‘Onze hele manier van werken is ingericht op het leveren van oplossingen, voor ­u iteen­lopende en steeds wisselende vragen.’ ‘Onze aandacht voor duurzaamheid is niet vanuit een of andere ideologie ontstaan’, zegt CEO Alexander van der Lof. ‘Die aandacht is onlosmakelijk verbonden met onze focus op innovaties, op het genereren en instandhouden van een voortdurende stroom vernieuwingen.’ Natuurlijk wil de TKH-groep graag verantwoordelijkheid nemen. Er komt in de maatschappij steeds meer aandacht voor het milieu en voor het klimaat, we moeten zuinig zijn op onze grondstoffen en op fossiele brandstoffen. ‘Maar dat zijn onderwerpen waar we altijd al mee bezig zijn geweest’, aldus Van der Lof. ‘De TKH-groep is ingericht op het leveren van oplossingen, voor uiteen­ lopende en steeds wisselende vragen. Die flexibiliteit is inherent aan onze manier van werken. We zitten niet vast aan een bepaald portfolio, we denken mee met onze klanten en met de maatschappij.’ Een mooi voorbeeld vindt hij de flexibele bandenbouw­ machine MTM die dochterbedrijf VMI heeft ontwikkeld. Daarmee kunnen bandenbouwers tot twaalf verschillende typen banden tegelijk produceren. ‘Dat scheelt enorm in de omsteltijden en de hoeveelheid afval. Er is een continue, flexibele productie mogelijk, waardoor fabrikanten precies de hoeveelheid banden kunnen produceren die ze op dat moment nodig hebben.’ TKH is dan ook geen prijsvechter, vindt hij. ‘Onze klanten ­w illen graag investeren in een oplossing die met hen meegroeit en hun rendement levert. Daarom kiezen wij voor lange termijnoplossingen.’ Wat ook duurzaam is: het bieden van totaaloplossingen. ‘Wij leveren geen losse kabels en componenten, we ­leveren complete systemen, die plug-and-play zijn. Daardoor is een klant sneller klaar met installeren, hij hoeft minder admini­stratie bij te houden en er hoeft nog maar één monteur langs te komen. Dat scheelt meteen in de hoeveelheid v­ erkeer op de weg.’

D r u k o p i n n o vat i e De belangrijke speerpunten in het beleid van TKH hebben raakvlakken met duurzaamheid, vertelt Van der Lof,

zoals de thema’s veiligheid, zorg en efficiency. ‘Ouderen willen langer thuis blijven wonen. Dat is een belangrijke vraag vanuit de maatschappij, waar wij op inspelen met beeld-beeldcom­municatie en andere telecare-solutions. Die maken zorg op afstand mogelijk. Daardoor kunnen mensen ook eerder het ziekenhuis verlaten en hoeven hulpverleners minder huis­bezoeken af te leggen.’ Duurzaamheid staat steeds duidelijker op de agenda van klanten, merkt hij. ‘Dat hoef je niet als een belasting te zien. Duurzaamheid leidt tot vernieuwing. Het zet druk op het ­innovatieproces en biedt mogelijkheden om je te onder­scheiden van anderen. Klanten willen zich graag verbinden met onze innovatieve vermogens.’ De druk van buiten zal alleen nog maar toenemen, denkt hij. Door wetgeving, door wensen van klanten of door vragen vanuit de maatschappij. En doordat de kosten zullen stijgen van bijvoorbeeld transport. ‘Logistiek zal exorbitant duurder worden’, verwacht hij. ‘Het zal steeds moeilijker worden om spullen over de weg te vervoeren. Wij houden daar nu al rekening mee, bijvoorbeeld bij onze locatiekeuze. Je kunt wel alle fabrieken neerzetten in lagelonenlanden, maar ook daar gaan de loonkosten omhoog. Op korte termijn is het duurder om hier te ­produceren. Maar op de lange termijn heeft het steeds meer voordelen als je dicht bij je afnemers zit.’

Duurzaam bedrijf De voortdurende stroom innovaties binnen TKH zorgt voor een stevige basis onder het bedrijf, vindt hij. ‘Ten minste ­vijftien procent van onze omzet moet komen uit producten die de afgelopen twee jaar zijn ontwikkeld. Dat geeft een enorme focus. We moeten de pijpleiding voortdurend gevuld houden met ideeën die om te zetten zijn in concrete oplossingen voor klanten.’ Die stevige basis is niet alleen goed voor het bedrijf zelf en voor de klanten, maar alle stakeholders hebben er baat bij: aandeelhouders, partnerbedrijven, leveranciers en werk­nemers. ‘Ook dat is duurzaamheid.’

6

duurzame energie

AAN SPECIFIEKERE EISEN VOLDOEN

De ontwikkeling van duurzame energie is pionierswerk. Verscheidene ­b edrijven binnen de TKH-groep leveren hieraan een bijdrage, onder meer met kabels die zijn ontwikkeld voor specifieke, zware toepassingen.

‘Duurzame innovatie bestaat uit oplossingen voor de korte én de lange termijn, waarbij je het milieu helpt, de mens en de economie’, vertelt Eldra-directeur Frank van der Sanden. Soms zit dat in heel simpele dingen. Zijn bedrijf levert nu bijvoorbeeld langere kabels dan voorheen: niet honderd ­meter kabel, maar meteen drieëneenhalve kilometer aan een stuk, op een pallet. ‘Voor bouwers van elektrische panelen is dat reuze handig. Ze houden nu nog maar één restlengte over, waardoor ze veel minder kabel weg hoeven te gooien. Bovendien zien ze het sneller als de kabel opraakt.’ Een andere innovatie: de bekabeling die Eldra levert voor lantaarnpalen kan tegenwoordig voorzien zijn van een

stekker. Zodra er een auto tegenaan rijdt, schiet de stekker los, waardoor de lantaarnpaal nooit onder spanning komt te staan. Andere innovaties zijn gecompliceerder, zoals het ontwikkelen van speciale bekabeling voor duurzame energie. Eldra heeft recent de ontwikkeling afgerond van een specifieke kabel voor windmolens. De kop van de windmolen moet kunnen draaien, om zich aan te passen aan de windrichting. Dat betekent dat de kabels meedraaien. ‘Ze moeten vier keer om hun as kunnen draaien zonder risico op breuk’, aldus Van der Sanden. ‘Wij hebben het koper zo samengesteld dat de kans op breuk de eerste twintig jaar nihil is. Daarnaast hebben we de weerstand

omlaag kunnen brengen, waardoor je met dunnere kabels net zoveel stroom kunt transporteren.’ Heel anders zijn de eisen bij kabels voor zonne-energie. Die moeten goed bestand zijn tegen hoge temperaturen, tot 135 graden Celsius, en tegen lage temperaturen. Eldra verzorgt momenteel de bekabeling voor het grootste zonne-energiepark van Europa: Waldpolenz in Brandis, vlak bij de Duitse stad Leipzig. Dat park zal met 220 hectare solarmodules voldoende stroom genereren voor ruim tien­ duizend huishoudens. ‘De eisen aan kabels worden steeds specifieker’, aldus Van der Sanden. ‘Dat betekent dat wij ons bedrijf ook steeds flexibeler inrichten,

7

‘Wij hebben het koper zo samengesteld dat de kans op breuk de eerste twintig jaar nihil is.’

TKH sponsort ­Solar Team ­T wente

Dag en nacht zon

met een machinepark dat multifunctioneel is en een doorlopend opleidingsprogramma.’ Dat maakt het voor Eldra ook mogelijk om spin-offs en totaaloplossingen te realiseren. Zo verwacht Van der Sanden eind 2008 een volledig systeem klaar te hebben voor het opwekken van zonne-energie, compleet met een accu. ‘Ideaal voor af­g elegen gebieden, bijvoorbeeld in Afrika of India, waar geen andere ­energievormen beschikbaar zijn.’

TKH-onderneming EKB is momenteel betrokken bij een ander groot project op het gebied van zonne-energie: het Andasol-project in de Sierra Neveda. ‘Het nadeel van zonne-energie is dat de zon niet altijd schijnt, zelfs niet in het zuiden van Spanje’, aldus Dirk Huisman van EKB. ‘Daar is nu een oplossing voor. Bij dit project wordt de warmte overdag opgeslagen in een zoutoplossing. Via een omgekeerd proces komt die warmte later weer beschikbaar. Daardoor kan de turbine continu draaien, ook ’s nachts en op bewolkte dagen.’ Voor Tyco Thermal Controls heeft EKB twee schakelkasten ontworpen en gebouwd, elk van zeven meter lengte, waarmee het leidingwerk voor die zoutoplossing wordt beheerd. ‘We houden de leidingen permanent boven de tweehonderd graden, omdat het zout niet mag stollen. Bovendien zijn de klimaatomstandigheden in de Sierra Neveda niet bepaald alledaags. Dat stelt speciale eisen.’

TKH ziet duurzame energie als een van de speerpunten voor de toekomst. Daarom heeft TKH de zonneauto ‘Twente One’ van het Solar Team Twente gesponsord. Het team heeft in oktober 2007 meegedaan aan de World Solar Challenge, de prestigieuze race in Australië voor auto’s die uitsluitend op zonne-energie rijden. De race legt een basis voor toekomstige ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid. Het gaat niet alleen om welk team het snelste de afstand kan afleggen, juist de ont­ wikkeling en uitwisseling van inno­ vatieve ideeën omtrent het gebruik van duurzame energie maken de race steeds tot een bijzondere gebeurtenis. Voor TKH spreekt deze ambitie aan en is het een van de redenen om het ‘Twente One’team te sponsoren. Tevens hecht TKH eraan dat talenten de kans krijgen zich te ontwikkelen.

8

ENERGIEMANAGEMENT

Stroom in beeld

Energie besparen kan heel simpel zijn, mits je het juiste systeem hebt om de verlichting tijdig uit te schakelen. Voor industriële grootgebruikers zijn er systemen die inzicht bieden in stroomverbruik en piekmomenten.

Duurzame oplossingen liggen soms voor de hand, maar de concrete toepassing kan jaren op zich laten wachten. Dat is bijvoorbeeld zo bij systemen voor aanwezigheidsdetectie, waarmee je onnodig brandende verlichting kunt voorkomen. ‘Het zorgt ervoor dat het licht automatisch uitgaat’, zegt Casper Bontenbal, marketeer bij TKH-dochter Isolectra, ‘bijvoorbeeld als iemand naar een vergadering is.’ Dat kan leiden tot een besparing op de verlichtingskosten van vijftien tot dertig procent, terwijl verlichting meestal ruim de helft van de energiekosten bedraagt. ‘Je hebt de inves­ tering in een jaar terugverdiend, soms binnen drie maanden al.’ Toch is aanwezigheidsdetectie pas

de laatste tijd echt populair aan het ­w orden. Het systeem werkt beter, waardoor gebruikers niet plots in het donker zitten als ze rustig aan het lezen zijn. En het systeem is tegenwoordig ‘stekerbaar’: het sluit aan bij een uitgebreide productenreeks van Isolectra, waarbij alle installatie­ componenten eenvoudig en snel in te steken zijn (plug-and-play). Dat vergemakkelijkt de integratie met het bouwproces, waardoor een installateur minder vaak hoeft langs komen, en gebruikers kunnen makkelijker aan­p assingen verrichten. Ook in bestaande bouw is het syteem een­ voudig, met minimale overlast en tegen geringe kosten in te bouwen. Bovendien wordt de roep om het

v­ erminderen van de CO 2-uitstoot steeds luider. Volgens Bontenbal kan aan­w ezigheidsdetectie zo’n 1,25 procent bijdragen aan de kabinetsdoelstelling om de CO2-uitstoot in 2020 te reduceren met twintig miljoen ton. ‘En dat voor een fractie van de kosten die de regering denkt te moeten maken per ton CO 2.’

Licht dimmen Ook zusterbedrijf Elspec biedt een systeem aan voor het beperken van onnodig brandende verlichting, maar dan gericht op de buitenruimte. Aanwezigheidsdetectie werkt hier minder goed, weet Elspec-directeur Dion Gigengack, omdat de huidige

9

Een lamp van 300 meter De lightpipe van BB-Lightconcepts is een innovatie die tal van duurzaam­ heidsaspecten combineert. Het is een alternatief voor de tl-lamp, met name in ruimten als parkeergarages en metrogangen. Maar in plaats van dat het licht wordt opgewekt in een glazen buis gevuld met gas, is er slechts één kleine lichtbron nodig. De lichtopbrengst daarvan wordt via een speciaal folie over vele meters verspreid. ‘In totaal kan een lightpipe wel driehonderd meter lang zijn’, aldus Jan Baartmans van TKH. ‘De lightpipe is zuiniger in gebruik dan een tl’, vertelt hij, ‘en bovendien is het licht goed te dimmen, wat ook energie bespaart.’ Daarnaast zorgt de lightpipe voor een gelijkmatiger verlichting, met de kleur van daglicht. Dat bevordert het veiligheidsgevoel. Verder is de lamp beter bestendig tegen vandalisme. Bijkomend voordeel voor de beheerder: het verwisselen van een lamp is veel eenvoudiger, omdat de buizen gewoon blijven hangen. ‘Dat bespaart sommige beheerders het bouwen van stellages waarvoor ze hele metrotoegangen moeten afsluiten.’ Het streven is om de lightpipe in de toekomst te voorzien van led-verlichting, zodat deze volledig ‘cradle to cradle’ is. Alle onderdelen zijn dan recyclebaar.

­ eneratie buitenlampen tijd nodig g heeft voor ze voldoende licht afgeven. Het systeem van Elspec is daarom gebaseerd op een vooraf ingesteld protocol (al is het ook op afstand te bedienen). Gedurende het grootste deel van de nacht wordt het licht ­g edimd, tot een sterkte van ongeveer zeventig procent, wat een energie­ besparing van vijftig procent oplevert. De belangstelling voor deze manier van energiebesparing is volgens hem sterk groeiende.

Pieken voorkomen Bij industriële grootverbruikers is het stroomverbruik wat complexer van aard. Daarom heeft TKH-dochter EKB een software-applicatie ontwikkeld voor intelligent energiemanagement: ISS. ‘Het pakket is te koppelen

aan allerlei systemen die elektrische ­g rootheden meten en het draait gewoon op een pc’, vertelt directeur Dirk Huisman. ‘Je kunt precies inzichtelijk maken welke afdeling op welk uur van de dag de meeste stroom gebruikt, differentiëren naar type machine en noem maar op.’ Dat levert niet alleen nuttige feedback op, die van pas kan komen bij het efficiënter inrichten van bedrijfsprocessen. Het geeft ook inzicht in piek­momenten. ‘Elektriciteitsbedrijven delen enorme boetes uit aan groot­ verbruikers zodra deze een afgesproken piek overschrijden. Ons systeem is zo in te stellen dat er tijdig een alarm gaat, of zo dat niet-vitale ­onderdelen van het productieproces even worden stilgelegd. Dat levert al gauw een besparing op van zo’n

Stille koeling In de glastuinbouw wordt het principe al langer gebruikt: grondwater ­o p­pompen en als koelwater gebruiken. TKH-dochter Isolectra heeft deze techniek onlangs toepasbaar gemaakt op telecomapparatuurkasten. Die worden normaal gesproken gekoeld met behulp van airconditioning, wat leidt tot geluidshinder en een hoog energieverbruik. ‘Stillwaters’, zoals het nieuwe concept heet, is vrijwel geluidloos en verbruikt slechts eentiende van de hoeveelheid energie. De vermindering van de CO2-uitstoot is per ­a pparatuurkast vergelijkbaar met de uitstoot van twee personenauto’s.

t­ ienduizend euro per incident.’ Daarnaast ontwikkelt EKB besturingspanelen voor onder meer ­warmtekrachtsystemen. Daarbij wordt elektriciteit decentraal op­gewekt, bij een tuinder bijvoorbeeld, die het ‘rest­product’, warmte, meteen kan gebruiken voor zijn ­kassen. Wekt hij meer stroom op dan hij nodig heeft, dan levert hij die aan de energiemaatschappij. ‘Wij gaan die warmtekracht­systemen nu op afstand aansturen’, vertelt ­Huisman. ‘Eventuele storings­ meldingen komen automatisch bij de centrale terecht, waardoor de ­storing sneller is verholpen. ­Bovendien krijgen we zo overzichtelijk in beeld hoe deze systemen zich gedragen.’

10

‘Met een idealistische inslag houd je het niet vol – het is voor ons gewoon een commercieel belang’

mobiliteit

Brede oplossingen Een duurzame oplossing houdt rekening met meerdere belangen. Dat is prettig voor de klant, voor de klant van de klant (de gebruiker) en voor de maatschappij. ‘Wij leveren het liefst een basismodule die later weer uit te bouwen is. Daarmee ga je verspilling tegen.’

‘Je moet het probleemgebied breder maken.’ Zo simpel is duurzame inno­ vatie in de ogen van Hans van der Kuil, directeur van USE System Engineering, dat begin 2007 onderdeel werd van de TKH-groep. ‘Het is een kwestie van rekening houden met meerdere belangen en randvoorwaarden.’ Eigenlijk deed hij dat altijd al, vertelt Van der Kuil. ‘Wij kijken naar de klant van de klant, naar degene die het product echt gaat gebruiken.’ Bij verkeersoplossingen is dat bijvoorbeeld

de weggebruiker of de wegbeheerder. ‘De klant zelf kan soms een beperkte blik hebben’, is zijn ervaring. ‘Die wil gewoon een probleem opgelost hebben, het liefst morgen. Logisch, maar wij kijken naar de context. Wie moet ermee werken straks? Wat is zijn kennisniveau, wat is de belevingswereld? Daarmee leveren we toegevoegde waarde in termen van gebruiksvriendelijkheid en werkplezier.’ Een ander punt waar Van der Kuil meteen naar kijkt is het migratiepad.

‘We kunnen natuurlijk een oplossing aanbieden die morgen werkt, maar wat zijn de toekomstige behoeften? Wij leveren het liefst een basismodule die later weer uit te bouwen is. Daarmee ga je verspilling tegen. Op termijn bespaart het de klant geld én het is goed voor het milieu. Met een idealistische inslag heeft dat niets te maken – daarmee houd je het niet vol – het is voor ons gewoon een commercieel belang.’ Als je met een dergelijke brede blik naar oplossingen zoekt, ontstaan er systemen die op meerdere manieren te gebruiken zijn (functionality fusing). Zo ontwikkelt USE systemen voor de evacuatie van mensen in tunnels in het geval van een noodsituatie: geluiden lichtsignalen geven de weg naar de uitgang aan. Die systemen zullen – hopelijk – zelden echt in werking ­treden, waardoor ze lastig te testen zijn. Door deze installatie nu ook een dagelijkse toepassing te geven bespaart de tunnelbeheerder kosten:

11

De modulaire machine

hij koopt nog maar één systeem, dat bovendien dagelijks wordt ‘getest’. ‘Ons systeem helpt bij de geleiding van het verkeer’, vertelt Van der Kuil, ‘doordat het de juiste snelheid aangeeft. Het loopt als het ware met de auto mee, zodat je bij de juiste snelheid een constant licht ervaart.’ Deze manier om de snelheid aan te geven is weer te combineren met Dynamic Road Marking. Daarbij geven lichten in het wegdek de rijstroken aan. Bij drukte, als de gemiddelde snelheid omlaag gaat, worden alle rijstroken iets smaller, waardoor er ruimte is voor een extra strook. ‘Op die manier kunnen we efficiënter omgaan met de bestaande weg­ capaciteit’, aldus Van der Kuil. ‘Het leidt tot een lagere milieubelasting en zorgt voor een betere doorstroming.’

Bewustheid vergroten Zusterbedrijf VMI is de afgelopen tijd bezig geweest om duurzame inno­ vatie een steviger plek te geven op de

Het eerste exemplaar draait inmiddels op volle toeren in een fabriek in het noorden van Italië – de Modular Tire Manufacturer (MTM). Het is een goed voorbeeld van hoe je een klant met minder investeringen meer ­r endement biedt, aldus Guido Roncken van VMI. Dat heeft allemaal te maken met flexibiliteit. De MTM stelt een bandenbouwer in staat om tot twaalf verschillende typen banden tegelijkertijd te produceren. Dat betekent dat de machine niet tussentijds stilgelegd hoeft te worden. Voordeel: een continu productieproces en kortere productieseries. ‘Bandenbouwers hoeven nu geen banden meer op voorraad te houden. Ze kunnen veel flexibeler inspelen op de vraag naar verschillende typen ­b anden’, vertelt Roncken. ‘Ze hoeven niets meer weg te gooien en de ­k waliteit van het eindproduct is verbeterd.’ Bij de MTM zijn alle onderdelen van het productieproces direct aan elkaar gekoppeld, zodat de doorlooptijd minimaal is. Bovendien is de machine modulair opgebouwd. ‘We hebben al diverse modules los kunnen verkopen. Daarnaast kunnen we de ontwikkelde deeltechnieken, zoals bijvoorbeeld een nieuwe manier om het rubber door te snijden, ook weer toepassen bij het ontwikkelen van andere machines.’

werkvloer, vertelt Guido Roncken, chief operating officer bij de producent van bandenbouwmachines. ‘We zijn gestart met een intern verbeterprogramma, waarmee we slank en zuinig willen zijn, dus zonder verspillingen. Daarbij streven we bovendien naar een op­t imale groei van omzet en resultaat.’ Bij dit verbeterprogramma ontstaan de innovaties op de werkvloer, veelal kleine verbeteringen in het productie-

proces. De medewerkers initiëren ze en spelen vervolgens een actieve rol bij het realiseren ervan. Daarbij krijgen ze ondersteuning vanuit het management. Inmiddels zijn er zo’n vijftig ‘kleine irritaties’ weggewerkt. ‘Dat heeft niet alleen tot een enorme verbeterslag geleid’, aldus Roncken. ‘Je ziet ook dat de bewustwording rondom duurzaamheid enorm is toegenomen. Iedereen snapt nu wat we daarmee bedoelen.’

12

Zorgsystemen

Zorg op afstand Ouderen zullen steeds langer thuis blijven wonen, onder meer vanwege ­p ersoneelstekorten in de zorg en omdat ze liever in hun eigen omgeving blijven. Dat wordt makkelijker dankzij nieuwe domotica-toepassingen, ­w aarmee mensen op afstand kunnen communiceren met hulpverleners.

‘Innovatie zou op zich een moment­ opname kunnen zijn. Duurzame innovatie betekent dat je echt vooruit kijkt, dat je over een langere periode probeert te voorzien in de vraag van de markt en daarbij voortbouwt op de huidige investeringen in de zorg. Hiermee bieden wij onze klanten een groeipad naar de toekomst’, aldus directeur Dirk Olivier van TKH-dochter Isolectra. Zijn bedrijf is sinds een aantal jaren bezig met Realive ®, een concept dat allerlei domotica-toepassingen combineert. Dat biedt mogelijkheden tot het vergroten van comfort, zoals het aansturen van deuren of verlichting. Vervolgens is het systeem uit te b ­ reiden naar care, zodra de bewoner behoefte krijgt aan zorg, en een volgende stap is cure: facili­t eiten aan­bieden bij het ziekteproces ter ondersteuning van bijvoorbeeld medicatie. ‘Mensen willen langer in hun eigen omgeving blijven wonen’, vertelt ­Olivier. ‘Tegelijkertijd krijgen woningcorporaties de opdracht om een deel van hun bestand levensloopbestendig in te richten, zodat woningen makkelijk

zijn aan te passen aan de wensen van bewoners. En er komen steeds meer personeelstekorten in de zorg. Dat zijn maatschappelijke ontwikkelingen waar wij als Isolectra op inspelen. Met Realive® hebben corporaties en zorginstellingen een concept dat kan meegroeien met de bewoner. Het is een open systeem, waarvoor wij de infrastructuur aanleggen. Vervolgens is het te koppelen aan diverse soorten content. Dat kan iedere zorginstelling naar eigen behoefte invullen.’ Een belangrijke rol is weggelegd voor de tv, volgens Olivier omdat de tv in ieder huishouden nadrukkelijk aanwezig is, vaak zijn er zelfs meerdere toestellen. Bovendien kunnen mensen er spelenderwijs mee omgaan, meestal beter dan met een computer. ‘De televisie biedt fantastische mogelijkheden voor beeld-beeldcommunicatie. Zo ­k unnen mensen rechtstreeks contact leggen met een hulpverlener. De televisie kan hen eraan herinneren dat ze hun medicijnen moeten innemen, en het apparaat kan ze laten zien wie er voor de deur staat.’

Eigen genezing volgen Zusteronderneming Elspec heeft ­eveneens een concept voor verzorgingstehuizen waarin de televisie een centrale rol speelt. Het gaat om een systeem voor het bijhouden van elektronische patiëntendossiers. De behandelend zorgverlener of arts gebruikt hiervoor de afstandsbediening van de televisie op de kamer van de patiënt, vertelt Elspec-directeur Dion Gigengack. De patiënt kan meekijken en heeft ook zelf, met behulp van een pincode, toegang tot de informatie. Zo kan ook het bezoek zijn genezingsproces volgen. ‘Wij brengen dit systeem op de markt in samenwerking met een software­ leverancier, die zorgt voor het digitale dossier, en een bedrijf dat de wireless verbinding regelt met het centrale netwerk. Binnen dit geheel vervullen wij een integrerende en adviserende regierol.’ Het systeem kan volgens Gigengack een belangrijke bijdrage leveren aan het verminderen van de admini­stratieve lasten in de zorg. ‘Het is handiger dan zorgverleners en artsen te laten sjouwen met een laptop of

13

‘Met Realive ® hebben corporaties en zorg­ instellingen een concept dat kan meegroeien met de bewoner.’

een pda.’ Dat een afstandsbediening minder mogelijkheden biedt voor tekst­invoer is volgens hem geen probleem. De software is zo ingericht dat de arts eenvoudig bepaalde behandelcodes kan kiezen. ‘Een goed bijgehouden patiënten­d ossier werkt kostenbesparend en is een prima onderbouwing voor vergoeding door verzekeraars.’

14

veiligheid

samenwerking dient de duurzaamheid De oplossingen van TKH sluiten altijd zo veel ­m ogelijk aan bij maatschappelijke behoeften. Dat vraagt om goede samenwerking binnen de ­k eten. ‘Wij hebben de zwakste schakel versterkt.’

‘Onze klanten vragen niet altijd om duurzaamheid’, vertelt Richard ­Innemee, directeur innovaties bij TKH. ‘Ze vragen om een oplossing waar ze echt iets aan hebben. Dat stimuleert ons tot duurzaamheid – tot het realiseren van een sluitende lange termijnoplossing.’ Duurzaamheid is een lastig begrip, vindt hij. ‘Primair gaat ons werk over het leveren van oplossingen aan een klant, zonder dat deze oplossingen op termijn ten koste gaan van de omgeving, dus van mens en milieu.’ Maar dat kan tot lastige vragen leiden. Stel dat je flatscreens produceert. ‘Je klanten vragen erom, die dingen zien

er prachtig uit en de beeldkwaliteit is fantastisch. Maar het energieverbruik is schrikbarend hoog. Moet je ze daarom niet produceren?’ Wat TKH doet, vertelt Innemee, is zoveel mogelijk overwegingen betrekken in een besluit, zodat er een ‘brede’ oplossing ontstaat. ‘We willen dat onze oplossingen aansluiten bij maatschappelijke behoeften. Dat betekent dat we bijvoorbeeld geen prijsvechter zijn. We willen onze klanten duurzame oplossingen bieden, waar ze op termijn echt iets aan hebben, bijvoorbeeld doordat het een flexibele oplossing is, die met hen kan meegroeien.’ Dat is ook de manier waarop het

c­ oncern tegen eigen investeringen aankijkt. ‘Als wij een duidelijke ­maatschappelijke trend zien, die onomkeerbaar is, dan willen we daarop ­anticiperen – ook als de investering niet direct rendement oplevert.’ Dat geldt bijvoorbeeld voor de tele­ carediensten met behulp van beeldbeeldsystemen, waar TKH al jaren mee bezig is. Dat begint nu in een stroomversnelling te komen.

Honderden schermen ­b e wa k e n Een brede oplossing is ook vaak een totaaloplossing. Goede samenwerking in de keten leidt tot een betere en

15

dus een duurzamere oplossing. Daarom heeft TKH eind 2007 een strategisch belang genomen in ­O bservision. Dat bedrijf is actief met beeldanalyse op het gebied van veiligheid, één van de speerpunten binnen de strategie van TKH. ‘We hadden ook een bedrijf kunnen overnemen dat de beveiligingscamera’s produceert of de ­b eelden opslaat, maar daarmee hadden we nauwelijks toegevoegde waarde g ­ eleverd’, aldus Innemee. De techniek van Observision is een essentiële aanvulling binnen de be­v eiligingsketen, legt hij uit. Die keten omvat preventie, detectie, registratie en respons. ‘Bij dat laatste onderdeel zijn altijd mensen betrokken. Zij moeten soms honderden schermen bewaken om te zien waar er iets misgaat. Dat kan niet. Ook ­achteraf beeldmateriaal langslopen is ondoenlijk geworden.’ Dankzij algoritmische beeldherkenning, ­afkomstig van Observision, is het nu

mogelijk de beelden van beveiligingscamera’s te analyseren, zodat meteen duidelijk is waar er iets misgaat.

‘Door de zwakste schakel te versterken besparen

Een afgeleide dienst hiervan is ­visuele verificatie. Per 1 april 2008 moeten meldingen van een elektronisch inbraakalarm geverifieerd zijn; anders komt de melding niet bij de politie terecht. Zusterbedrijf Isolectra brengt deze dienst sinds kort op de markt, onder de naam AlarmView, gebaseerd op de technologie van Observision. ‘Het aantal valse alarmmeldingen is enorm’, aldus Innemee. ‘Bovendien weet de politie zonder gerichte informatie niet waar ze moet kijken. Daarom is mobiele surveillance ook vaak verliesgevend voor beveiligingsbedrijven. Met deze nieuwe techniek hebben we de zwakste schakel van de keten versterkt. Zo besparen we kosten voor onze klanten en de beveiliging wordt effectiever. Een duurzame ­oplossing dus.’

we kosten voor onze klanten en de beveiliging wordt effectiever. Een duurzame oplossing dus.’

16

I n s ta ll at i e - e f f i c i e n c y

De zaken op orde

17

‘Je moet mensen hebben die signalen opvangen, ze analyseren, creatief zijn en ­p roactief de markt ­o pgaan.’

De toenemende eisen op het gebied van duur­ zaamheid betekenen dat je je zaken op orde moet hebben: zien waar klanten behoefte aan hebben, prioriteiten stellen en oplossingen realiseren. Dat proces moet je organiseren.

‘Duurzame innovatie is een kwestie van proper business planning’, vindt Bartosz Babiak, directeur bij TKH Kabeltechniek in Polen. ‘Elk jaar moet je minstens drie jaar vooruit kijken. Hoe ontwikkelt de markt zich? Welke nieuwe technieken dienen zich aan? Op basis daarvan moet je innovaties creëren voor je klanten. Een idee alleen is niet genoeg. Je moet creatief zijn én dingen creëren. Dat betekent: je organisatie plannen, precies weten wat je nodig hebt. Het is een continu proces, waarmee je je productportfolio en de eigen organisatie voortdurend vernieuwt.’ Voor Babiak, die een fabriek leidt waar kabelonderdelen worden geassembleerd, begint dat proces bij de markt, bij luisteren naar je klanten. ‘Je moet uitvinden hoe zij hun toekomst zien en vervolgens moet je die ontwikkeling steunen. Daarbij moet je de klant een stap voor zijn. Wat hebben ze nodig,

en wat zouden ze nodig kunnen ­h ebben? Zodra je dat hebt vast­ gesteld, ga je je organisatie daarop inrichten met creatieve ­mensen. ­Ver­v olgens stel je prioriteiten vast en kies je de punten waarop je kunt excelleren. Algemene doelen, concrete actiepunten. Je definieert de verantwoordelijkheden en bepaalt de tijdschema’s.’ Daar zit een belangrijke culturele dimensie aan vast. ‘Je moet mensen hebben die signalen opvangen, ze ­a nalyseren, creatief zijn en proactief de markt opgaan.’

Pl u g - a n d - p l ay Een belangrijke behoefte van de markt – dat zegt zowel Babiak als zijn collega Jürgen Neumann, directeur bij TKD in Duitsland – is die aan plug-and-play oplossingen. ‘De klant wil zich op zijn kernactiviteiten richten’, zegt Neumann. ‘Daarom leveren wij oplossingen die

kant en klaar zijn: kabels en accessoires, zoals stekkers en aansluitringen, in ­talloze variëteiten – alles geassembleerd. Ze hoeven ze alleen nog maar aan te sluiten.’ ‘Dat lost een heleboel problemen op voor de klant’, zegt Babiak. ‘Ze zijn snel klaar met het aansluiten en ze hebben maar één leverancier nodig. Bovendien wordt de installatie mak­ kelijker, wat de behoefte aan hoog­ geschoold personeel vermindert. Dat levert allemaal rendement op voor onze klanten.’ Het aanbieden van dergelijke complete oplossingen is mogelijk dankzij de intensieve samenwerking binnen de TKH-groep, maar ook door het uit­ gebreide scala aan activiteiten. ‘Wij zijn daardoor flexibeler en kunnen sneller inspelen op de veranderende behoefte van onze klanten’, aldus ­Neumann. Maar zeker zo belangrijk, vinden Babiak en Neumann, is de uitwisseling van kennis, de synergie op internationaal niveau binnen de groep. Duurzaamheid impliceert volgens Babiak ook een bepaald kwaliteits­ niveau, niet alleen technisch, ook wat betreft levertijden en verbetermogelijkheden. ‘Klanten snappen dat daar een zeker prijsniveau bij hoort.’

18

Procesefficiency

Innovatie stelt de mens centraal TKH wil niet alleen aan klanten duurzame, innovatieve oplossingen leveren. Voor de ­inrichting van de eigen werkprocessen gelden dezelfde eisen.

‘De combinatie van duurzaamheid en innovatie betekent dat je met minder meer probeert te doen’, zegt Elling de Lange van TKH. ‘Het verminderen van de input levert direct besparingen op voor de klant en het liefst proberen we dan ook nog de output te verhogen.’ Volgens De Lange is dat een proces waarin alle stakeholders een rol ­spelen: de eigen organisatie, toeleveranciers, strategische partners enzovoort. ‘We willen zo veel mogelijk onderdelen van de keten beïnvloeden; in alle transformatieprocessen willen we tot optimalisatie komen. Dat betekent niet dat we

alles zelf in huis hebben. Een aantal strategische zaken wel, maar niet de hele keten; dat zou niet optimaal zijn.’ De Lange houdt zich veel bezig met operational excellence: het kritisch ­kijken naar de eigen ­werkprocessen. ‘Die kun je op twee manieren naar een hoger plan tillen’, zegt hij. ‘Je kunt de processen ver­beteren of je kunt ze innoveren.’ Verbeteren betekent kijken naar het huidige bedrijfsproces. Je kunt het doormeten op allerlei aspecten, en dat leidt tot kennis waarmee je het proces kunt verbeteren. Misschien kun je

19

‘Verbeteren en innoveren vragen om een totaal andere manier van aan­s turen. De balans daartussen bepaalt de duurzaamheid van je ­o rganisatie.’

besparen op materiaal of energie, ­m isschien kan het sneller of efficiënter. Een van de tools daarvoor is het programma Six Sigma, waar een aantal TKH-werkmaatschappijen in 2006 mee zijn begonnen. ‘Het is een statistische methode, die voorschrijft dat je in het productieproces een bepaald maximum aantal fouten mag maken per ­m iljoen mogelijkheden. Daarmee ­verwijder je inefficiënties en word je ‘leaner’. Dat is beter voor de klant maar ook voor het milieu.’ Daarnaast kun je processen innoveren: kijken of je nieuwe technieken kunt toepassen, wellicht verschillende stappen integreren. ‘Dan ga je het proces opnieuw inrichten’, aldus De Lange. ‘Om dat te realiseren moet je veel meer de mens centraal stellen dan de techniek. Dat betekent dat je ­opleidingstrajecten en speciale programma’s inzet om de waarden en ­normen van een innoverende organi­

satie te communiceren. Je gaat mensen uit­d agen om met product- en proces­innovaties te komen. Zo creëer je een transparante, creatieve organisatie, met durf en kritisch vermogen.’

Innoverend vermogen TKH doet dat ook in China. ‘Eén van onze bedrijven daar houdt zich bezig met de productie van glasvezel. ­T ijdens de telecomcrisis begin deze eeuw maakte dat bedrijf een moeilijke periode door, waardoor het zich moest heroriënteren. Dat heeft tot een ver­ beterslag geleid, waardoor het inno­ verend vermogen nu veel groter is.’ Als het gaat om duurzaamheid heb je beide nodig, verbeteringen en inno­v aties. ‘Maar ze vragen om een totaal andere manier van aansturen. Het ­e erste is een kwestie van meten en analyseren, het tweede vraagt om ­c reativiteit. De balans daartussen bepaalt de duurzaamheid van je organisatie.’

Missie TKH wil een innovatieve toonaangevende niche-speler zijn met Telecom, Building en Industrial Solutions, gebaseerd op technologisch geavanceerde ­s ysteemconcepten, producten en gerelateerde dienstverlening.

21

TKH GROUP

/

Jaarverslag 2007

Inhoud Missie

21

Belangrijke ontwikkelingen 2007

23

Kerncijfers

24

Voorwoord

25

Profiel

26

D o e l s t e l l i n g e n e n s t r at e g i e

27

H e t a a n d e e l TK H

28

B e r i c h t v a n d e R a a d v a n C o mm i s s a r i s s e n

30

V e r s l a g R a a d va n B e s t u u r

34

Algemeen

34

Trends en ontwikkelingen

37

Financiële gang van zaken

43

Acquisities, investeringen en desinvesteringen

44

Dividendvoorstel

45

Personeel en organisatie

46

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

47

Vooruitzichten

47

Ov e r z i c h t p e r g r o e p

48

Technische Handelsgroep

49

Kabelgroep

51

Machinegroep

53

C o r p o r at e g o v e r n a n c e

55

De Corporate Governance Code van TKH

55

Risicobeheersing

56

Jaarrekening 2007

59

Geconsolideerde balans

60

Geconsolideerde winst- en verliesrekening

61

Geconsolideerd overzicht van mutaties in het eigen vermogen

62

Geconsolideerd kasstroomoverzicht

63

Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening

64

Vennootschappelijke balans

95

Vennootschappelijke winst- en verliesrekening

96

Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening

97

Ov e r i g e g e g e v e n s

103

Statutaire regeling betreffende de bestemming van de winst

104

Voorstel winstbestemming

105

Accountantsverklaring

106

Stichting Continuïteit TKH

107

Stichting Administratiekantoor van Aandelen TKH

108

Deelnemingen

110

Centrale Ondernemingsraad

112

Overzicht persberichten 2007

112

Tien-jaren overzicht

114

Werkmaatschappijen / Directies / Adressen

116

Verklarende begrippenlijst

118

22

Belangrijke ontwikkelingen 2007 ■

Stijging omzet met 22,2% naar € 837,8 miljoen, waarvan 11,0% autonoom.

■

Bedrijfsresultaat stijgt met 18,4% naar € 63,4 miljoen.

■

Stijging nettowinst met 27,5% naar € 45,1 miljoen.

■

Sterk vierde kwartaal waarin de marge Machinegroep weer is genormaliseerd.

■

Opnieuw hoog omzetaandeel innovaties: 25,2%.

■

Innovaties TKH en uitbestedingstrend industriële sector belangrijke

groeimotor­ voor autonome omzetgroei. ■

Sterk acquisitiejaar met acht overnames verstevigt s ­ trategische positie TKH.

■

Dividendvoorstel € 0,66 per (certificaat van) gewoon aandeel

■

O  vergang naar rapportage volgens de solutions­s egmentering met

ingang van 2008.

23

KErncijfers



IFRS

2007

in miljoenen euro’s

Dutch GAAP

2 006 2005 2004 2003

OMZET in miljoenen euro’s

Exploitatie

900

838

Omzet 1

685

548

460

Bedrijfsresultaat

63



54

40

33

384 24

Nettoresultaat

45

35

34

20

12



750

600

Nettoresultaat voor bijzondere baten en lasten

45

35

26

20

12

Kasstroom uit bedrijfsoperaties

55

40

21

24

48

Investeringen 2

29

18

12

11

11

Afschrijvingen

13

12

12

13

14

Balans 156

Vreemd vermogen

393

244

209

187

125

Vaste activa

301

177

167

164

122

Vlottende activa

357

286

229

184

159



0

bedrijfsresultaat

Verhoudingsgetallen 40,4 47,5 47,2 46,2 55,6 0,9

in miljoenen euro’s

1,3

60

6,2

50

17,1 14,3 13,4 10,4

40

1,3

1,1

1,0

0 20 4 05 20 06 20 07

160

03

187

20

221

20

266

Eigen vermogen/vaste activa

300

150

Eigen vermogen 3

Eigen vermogen/totaal vermogen %

450

Bedrijfsresultaat/totaal bedrijfs- 7,6

opbrengsten % (ROS)

7,8

7,2

7,2

Bedrijfsresultaat/gem. geïnvesteerd 15,5 4

vermogen % (ROCE)

Nettoresultaat/totaal bedrijfs- 5,4

opbrengsten % 5 Nettoresultaat/eigen vermogen % 5

5,2

4,8

4,3

3,1

17,0 16,0 13,9 12,3

8,0

30

20

Medewerkers in euro’s

10



0

20

03

Per gewoon aandeel van € 0,25 6

0 20 4 05 20 06 20 07

3.577 2.961 2.723 2.541 2.213

20

Aantal ultimo

Eigen vermogen 7,68 6,56 5,72 4,96 4,84 eigen vermogen Nettoresultaat 5 1,31 1,06 0,80 0,61 0,37 Kasstroom uit bedrijfsoperaties 1,60 1,19 0,65 0,73 1,49 in miljoenen euro’s 300 Dividend 0,66 0,53 0,41 0,31 0,25 250 Hoogste koers 23,41 16,48 10,36 7,85 4,86 Laagste koers 13,62 9,28 7,43 4,28 1,27 200 Koers ultimo 14,96 16,03 9,30 7,50 4,48 150 Aantal uitstaande gewone aandelen ultimo (x 1.000) 6 34.638 33.715 32.732 32.364 32.276 100 1 Omzet incl. wijziging voorraad gereed product, onderhanden werk en overige bedrijfsopbrengsten. 2 In vaste bedrijfsmiddelen (materiële vaste activa).

50

3 Inclusief minderheidsbelang derden.

24

07

06

20

04

05

20



20

met de splitsing van de certificaten van aandelen op 14 mei 2007.

0

20

6 Kengetallen zijn berekend op basis van bij derden uitstaande gewone aandelen, hierbij is rekening gehouden



03

5 Voor bijzondere baten en lasten.

20

4 Indien de acquisities op basis van een volledig jaar zouden worden meegenomen, dan bedraagt de ROCE 16,5%.

v oor w oor d

Voorwoord De snelheid waarmee markten zich ontwikkelen neemt steeds verder toe. De levens­ cyclus van producten en systemen wordt steeds korter. Deze ont­wikkelingen bieden voor het bedrijfsleven volop kansen en ­vragen om pro-actief handelen. De TKH-groep heeft hierop ingespeeld in haar keuze om ­voorop te lopen met innovaties. Deze ­strategie heeft zich inmiddels bewezen in de realisatie van groei van omzet en resultaat in de afgelopen jaren. TKH heeft ook in 2007 met haar nieuw ontwikkelde innovaties een ­gezonde basis gelegd voor de toekomst. Op diverse terreinen verwachten wij een ver­dere doorbraak te realiseren bij het veroveren van nieuwe markten maar vooral ook in de vorm van ­uitbreiding van mogelijkheden bij bestaande klanten. De duurzame innovaties van TKH, waarbij een verscheidenheid aan voor­beelden is weergegeven in het katern van dit jaarverslag, dragen bij aan een betere maatschappij en een zuiniger en efficiënter gebruik van energie en grondstoffen. TKH neemt haar verantwoordelijkheid door te streven naar duurzaamheid en ziet het als een kans voor het ondernemerschap om ­succesvol verder te groeien. De afgelopen jaren is hard gewerkt om de transformatie van de TKH-groep verder door te voeren. Het gevolg hiervan is dat wij met ingang van 1 januari 2008, een jaar eerder dan oorspronkelijk gepland, afscheid hebben genomen van de oude segmentatie en ons volledig ­zullen focussen op de solutions-­segmentatie. Hiermee wordt een trans­paranter TKH nagestreefd. Wij zijn onze medewerkers, opdrachtgevers, leveranciers, samenwerkings­partners en aandeelhouders erkentelijk voor de ontwikkeling die we in 2007 samen hebben mogen realiseren. Wij gaan graag de uitdaging aan om van 2008 ook weer een succesvol jaar te maken.

Raad van Bestuur

Alexander van der Lof, voorzitter

Jan Vaandrager

25

TKH GROUP

/

Jaarverslag 2007

Profiel Technologiebedrijf, TKH Group NV (TKH) is een internationaal opererende groep ondernemingen, die zich heeft gespeciali-

■



■ 



■



■ 

Innovatieve systeemoplossingen

seerd in het creëren en leveren van innovatieve Telecom, Building en Industrial Solutions. Bij TKH staan niet de soort van activiteiten maar de oplos­ singen centraal. In de business-segmenten Telecom Solutions,

Omzet e 837,8 miljoen



Telecom, Building en Industrial Solutions Internationaal opererende groep onder­nemingen

Building Solutions en Industrial Solutions worden basistechnologieën op het gebied van ICT en elektrotechniek uit de diverse werkmaatschappijen, veelal in partnership met leveranciers, samengevoegd tot totaaloplossingen. Specialisten op het gebied van marketing, procesontwikke-

De samenhang in de Industrial Solutions-activiteiten van TKH

ling, design, engineering en logistiek voegen advisering en

richt zich op de kennis van systeemintegratie, ICT, elektro-

projectimplementatie toe om uiteindelijk een op maat

techniek en mechatronica. Ook de kennis binnen TKH ten

­gesneden oplossing aan te bieden. Deze op lokaal niveau

aanzien van de mogelijkheden om tot kostenverlagende

­ontwikkelde concepten bieden we vervolgens internationaal

oplossingen te komen in de industriële sector speelt een

aan, zodat de ervaring en kennis binnen TKH optimaal

belangrijke rol in het succes van deze activiteiten. De

­worden benut.

Industrial Solutions bestaan uit twee subsegmenten: manufacturing systemen en connectivity systemen. De manufactu-

De Telecom Solutions bestaan uit oplossingen vanaf basis­

ring systemen richten zich op geavanceerde bandenbouw­

infrastructuur tot aan home networking-toepassingen, voor

systemen voor de auto- en truckbandenbouwindustrie

zowel de outdoor telecom- als indoor telecom (ICT)-markten.

alsmede producthandlingsystemen en machinebesturings­

TKH Telecom Solutions zijn te onderscheiden in drie sub­

systemen voor verschillende toepassingen. De connectivity

segmenten: glasvezelnetwerken, kopernetwerken en indoor

systemen zijn speciaalkabelsystemen voor de medische, de

telecomsystemen. Tot de glasvezelnetwerken en kopernetwer-

robot, de automotive en machinebouwindustrie

ken behoren systemen voor de uitbouw en opwaardering van ­telecommunicatienetwerken. Indoor telecomsystemen zijn

Continue aandacht voor onderzoek en ontwikkeling zorgt

systemen die binnen huis- en bedrijfsomgevingen worden

voor een producten- en dienstenpakket dat technologisch

­toegepast in de vorm van randapparatuur zoals telefoon­

geavanceerde oplossingen waarborgt. TKH is met haar

toestellen en beveiligingssystemen en IP TV-software­

­bedrijven wereldwijd actief. De groei concentreert zich op

oplossingen. Maar ook connectivity-concepten om breed-

Noordwest-, Midden- en Oost-Europa en Azië. Over 2007

bandaansluitingen te realiseren.

behaalde TKH met 3.577 medewerkers een omzet van € 837,8 miljoen.

De Building Solutions bestaan uit oplossingen op het gebied van efficiënte elektrotechniek tot aan ICT-systemen voor de zorgsector. Building Solutions zijn te onderscheiden in drie subsegmenten: building technologies, security systemen en connectivity systemen. Building technologies zijn toepas­ singen voor gebouwen en tunnels en bestaan onder andere uit energiezuinige licht(schakel)systemen, (vlucht)informatiesystemen, domotica-oplossingen, systemen voor (ouderen)zorg en gestructureerde bekabelingssystemen. Security systemen zijn geïntegreerde beveiligingsoplossingen en omvatten systemen voor toegangscontrole en -registratie, winkelbeveiliging evenals video-observatie-, detectie- en analysesystemen. Connectivity systemen omvatten installatie- en energiekabelsystemen zowel voor complexere gebouwen (utiliteitssector) als infrastructuurprojecten en energienetwerken. Verder bestaan connectivity systemen uit kabeloplossingen voor duurzame energiesystemen (solar- en windenergie) en de scheepsbouw- en offshore markt .

26

d o e l s t e l l i n g e n e n s tr at e g i e

Doelstellingen en strategie De doelstelling van TKH is een jaarlijkse winstgroei per aandeel te bereiken. Dit realiseren we door omzetgroei

■



■ 

en het nastreven van een sterke positie in de kansrijke

Innovatiekracht is één van de pijlers voor verdere groei

­segmenten Telecom Solutions, Building Solutions en Industrial Solutions. Communicatie, veiligheid, zorg en

Jaarlijkse winstgroei per aandeel





­efficiency zien we als belangrijke groeimarkten binnen

Omzetgroei door autonome groei en

■ 

door acquisities

deze segmenten.



Geografische spreiding van de activiteiten

■ 

Het aanbieden van oplossingen staat in de TKH-strategie centraal. Daarbij wordt een hoog rendement op de in­vestering bij onze klanten nagestreefd. In belangrijke mate wordt gestuurd op een efficiënte wijze waarop ­oplossingen binnen de groep, maar vooral ook in samen­

en ‘return on capital employed’ (ROCE). De doel­stellingen

werking met derden, tot stand worden gebracht. De basis-

zijn om in 2009 een ROS van 8 à 9% en een ROCE van de

technologieën en kennis binnen de TKH-groep spelen

18 à 20% te bereiken.

­hierbij een belangrijke rol. TKH concentreert zich op een toonaangevende positie in nichemarkten.

TKH is zich bij het bereiken van deze doelstellingen en de implementatie van de strategie bewust van haar ver­

Innovatiekracht is één van de pijlers voor verdere groei. We

antwoordelijkheden en verplichtingen ten opzichte van

streven ernaar tenminste 15% van de omzet te laten bestaan

alle relevante belangengroepen van de onderneming.

uit innovaties die in de twee voorafgaande jaren zijn geïntroduceerd. Continue aandacht voor vernieuwing zorgt voor een producten- en dienstenpakket dat technologisch geavanceerde oplossingen waarborgt. Omzetgroei realiseren we zowel autonoom als door ­middel van acquisities. Het geografisch uitbouwen van succesvolle TKH-activiteiten en het vanuit competence centers over­ dragen van kennis bieden hierbij perspectief voor extra groei. TKH streeft er naar de geografische ­overlap in acti­ viteiten te vergroten van 50% naar 70%. Door overnames én succesvolle autonome groei in Europa neemt het aandeel van de activiteiten buiten Nederland steeds verder toe. De nadruk bij acquisities ligt op struc­ tureel gezonde bedrijven met een sterke positie in segmenten die voor TKH belangrijk zijn. In haar streven naar een hogere toegevoegde waarde is TKH actief om haar portfolio te versterken met bedrijven die interessante technologie kunnen bieden in de groeimarkten communicatie, veiligheid, zorg en efficiency. TKH ziet het belang in van spreiding – ook geografisch – van haar activiteiten. Geografisch ligt de focus voor groei op Noordwest-, Midden- en Oost-Europa en Azië. Binnen de TKH-strategie benutten we mogelijkheden voor groei doelgericht en beperken we (financiële) risico’s. Gezonde balansverhoudingen en een sterke operationele cashf low hebben een hoge prioriteit in de ontwikkeling van de onderneming. TKH streeft een solvabiliteitsratio na van ­tenminste 35%. Vanaf 2007 zijn er nieuwe doelstellingen geformuleerd voor ontwikkeling van ‘return on sales’ (ROS)

27

TKH GROUP

/

Jaarverslag 2007

Het aandeel TKH Notering

Belang

De aandelen TKH zijn genoteerd aan de effectenbeurs van

Aviva plc.

6,38%

Euronext Amsterdam. Vanaf maart 2008 is het TKH-aandeel

Breedinvest B.V.

5,20%

ingedeeld in de Small Cap-index (AScX). Daarnaast maakt het

Darlin N.V.

TKH-aandeel deel uit van de door Euronext ontwikkelde Next

Delta Deelnemingen Fonds N.V.

150-index.

Fidelity Investments

9,34%

Fortis Utrecht N.V.

6,48%

Aandelenstructuur TKH De bij derden uitstaande aandelen betreffen certificaten van aandelen, waarbij de aandelen bij notariële akte zijn over­

5,29% 10,09%

Kempen Capital Management N.V.

7,39%

Navitas B.V.

5,75%

gedragen aan de Stichting Administratiekantoor van

Uitgifte van aandelen

Aandelen TKH. Nadere informatie over de certificaten van

Uitgifte van aandelen geschiedt ingevolge een besluit van de

aandelen staat vermeld op pagina 55 en 98.

Raad van Bestuur. Het besluit is onderworpen aan de goed-

De prioriteitsaandelen worden beheerd door de Stichting

keuring van de Raad van Commissarissen. De omvang van

Prioriteit, bestaande uit bestuurders van de vennootschap.

deze bevoegdheid van de Raad van Bestuur wordt vastgesteld

De Stichting mag de aandelen niet vervreemden, verpanden

bij besluit van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders

of anderszins bezwaren. Aan de prioriteitsaandelen zijn

en betreft ten hoogste alle nog niet uitgegeven aandelen van

geen bijzondere rechten toegekend. Zoals ook vermeld op

het maatschappelijk kapitaal zoals dit luidt of zal luiden.

pagina 99, is aan de Stichting Continuïteit TKH een optie

Tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op

­verleend tot het verkrijgen van beschermingspreferente

24 april 2007 werd deze bevoegdheid verlengd tot 24 oktober

­aandelen waardoor deze Stichting – indien de optie wordt

2008, met dien verstande dat deze bevoegdheid betrekking

uitgeoefend – een belang van maximaal 50% van het totale

heeft op uitgifte van aandelen, ongeacht van welke soort of

geplaatste ­k apitaal kan verwerven.

serie, daaronder begrepen het verlenen van rechten tot het nemen van aandelen, met inachtneming van het volgende.

Ter bevordering van de verhandelbaarheid van de aandelen

■

De aanwijzing geldt:

is vanaf 14 mei 2007 elk aandeel, met uitzondering van de

(i) voor alle aandelen, met uitzondering van de cumulatief

prioriteitsaandelen, met een nominale waarde van € 1,-

beschermingspreferente aandelen, tot en met tien procent

gesplitst in 4 aandelen met een nominale waarde van € 0,25.

(10%) van het totale nominale bedrag van de geplaatste gewone aandelen op het moment van uitgifte, vermeerderd

Ultimo 2007 waren 35.388.795 gewone aandelen geplaatst,

met tien procent (10%) van het totale nominale bedrag van

met een nominale waarde van € 0,25, waarvan de vennoot-

de geplaatste gewone aandelen op het moment van uitgifte

schap er 766.783 in eigen bezit had, en 4.000 prioriteits­

indien de uitgifte plaatsvindt in het kader van een fusie of

aandelen met een nominale waarde van € 1,-.

overname. (ii) voor cumulatief beschermingspreferente aandelen ten



2007

hoogste het aantal cumulatief beschermingspreferente aan-

2006

Aantal gewone aandelen 1

34.622.012 33.714.520

Jaaromzet in stuks

17.780.929

17.931.580

Hoogste koers

€

23,41

€

16,48

Laagste koers

€

13,62

€

9,28

Nettoresultaat per aandeel

€

1,31 €

1,06

delen opgenomen in het maatschappelijk kapitaal zoals dit luidt of te eniger tijd zal luiden. ■

Beperking of uitsluiting van het voorkeursrecht op de hiervoor bedoelde aandelen.

Inkoop van eigen ­a andelen De vennootschap mag ingevolge van een besluit van de Raad

1)

bij derden uitstaand

van Bestuur onder bepaalde in de statuten opgesomde voorwaarden onder bezwarende titel (certificaten van) aandelen

Meldingen inzake zeggenschap- en kapitaalbelang

in de vennootschap verkrijgen voor een prijs van (certificaten van) aandelen, gelegen tussen enerzijds het bedrag gelijk aan de nominale waarde die zij vertegenwoordigen en anderzijds

In het kader van de meldingen inzake zeggenschap- en

het bedrag gelijk aan honderdtien (110%) procent van de

­k apitaalbelang wordt door de Autoriteit Financiële Markten

beursprijs. Het besluit is onderworpen aan de goedkeuring

(AFM) de volgende opgave gepubliceerd van de gemelde

van de Raad van Commissarissen. Tijdens de Algemene

­belangen in TKH.

Vergadering van Aandeelhouders van 24 april 2007 werd aan de Raad van Bestuur de bevoegdheid tot verkrijging van eigen

28

het aandeel TKH

dividend

aan­delen verleend voor een ­periode

bestaande reglement Voorwetenschap hierop aangepast, over-

van 18 maanden vanaf genoemde

eenkomstig het model van de VEUO (Vereniging van effecten

0,75

datum.

Uitgevende Organisaties). De groep personen waarop dit

0,60

Dividendbeleid

in euro’s

0,45

0,30

0 ,15

20

20

0 20 4 05 20 06 20 07

0

king staande informatie, hebben er schriftelijk mee inge-

TKH streeft naar een aantrekkelijk

stemd te handelen volgens dit reglement. Mevrouw

rendement voor aandeelhouders

R. Dieperink, secretaris van de vennootschap, treedt op als

hetgeen ondersteund wordt door

compliance officer en ziet toe op juiste naleving van de wet-

een passend dividendbeleid. Voor

en regelgeving op het terrein van voorwetenschap en andere

de continuïteit van de onderne-

­compliance-risico’s.

ming zijn gezonde balansverhou-

03



reglement van toepassing is in verband met hun ter beschik-

dingen van groot belang.

Investor Relationsbeleid

Overweging bij het bepalen van het

TKH streeft er naar haar aandeelhouders en potentiële aan-

uit te keren dividend is hoeveel

deelhouders zo goed mogelijk van relevante financiële en

winst de onder­neming dient in te

andersoortige informatie te voorzien om een breder inzicht

houden om de middellange ter-

in het bedrijf en in de sector te geven. Hiertoe onderhouden

mijnplannen te realiseren met in

we, met inachtneming van de daarop van toepassing zijnde

acht name van een solva­biliteit van tenminste 35%. Op basis

beperkingen, frequent contact met institutionele en particu-

van de groeidoel­stellingen voor de komende jaren zal een

liere beleggers en hun intermediairs, zoals analisten en

pay-out tussen de 40% en 70% nagestreefd worden.

financiële journalisten. Naast het jaarverslag, het halfjaar­ bericht en door middel van de financiële berichtgeving

Belangrijke data 6 mei 2008

­worden contacten onderhouden via bijeenkomsten, roadTrading update Q1 2008

7 mei 2008 Jaarlijkse Algemene Vergadering 9 mei 2008 13 mei 2008



shows en bedrijfsbezoeken.

van Aandeelhouders

Investor Relations

Notering ex-dividend

J.M.A. van der Lof MBA,

Record date

Voorzitter Raad van Bestuur

13 mei t/m 27 mei 2008 Keuzeperiode

T 053 573 29 01

28 mei 2008 Bekendmaking omwisselverhou-

F 053 573 21 80

ding stockdividend 2 juni 2008

Betaalbaarstelling dividend.

Meer informatie over TKH en haar werkmaatschappijen is

29 augustus 2008

Publicatie halfjaarcijfers 2008

ook beschikbaar op de website: www.tkhgroup.com, of via de

20 november 2008

Trading update Q3 2008

secretaris van de vennootschap, mevrouw R. Dieperink.

28 april 2009 Jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders

Personeelsoptie- en aandelenregeling

TKH Group NV Spinnerstraat 15 Postbus 5

Aan het management van TKH en haar groepsmaatschappijen

7480 AA Haaksbergen

worden personeelsoptierechten op (certificaten van) aandelen

T 053 573 29 03

TKH toegekend. Nadere informatie hierover is uiteengezet op

F 053 573 21 80

pagina 100 van dit jaarverslag. Voor de Raad van Bestuur is

E [email protected]

een aandelenregeling van kracht (zie pagina 91).

Voorkoming misbruik van voorwetenschap Als gevolg van de notering aan de effectenbeurs van Euronext Amsterdam is TKH verplicht een regeling te ­treffen om gebruik van voorwetenschap door haar bestuurders en ­werknemers, alsmede zgn. ‘insiders’ te voor­komen. De in Nederland van kracht zijnde wettelijke bepalingen op het gebied van voorwetenschap en marktmanipulatie zijn ­samengebracht in de Wet op het Financieel toezicht, die per 1 januari 2007 van kracht is geworden. TKH heeft haar

29

TKH GROUP

/

Jaarverslag 2007

Bericht van de Raad van Commissarissen Wij bieden de aandeelhouders de door de Raad van Bestuur opgestelde jaar­rekening over het boekjaar 2007 ter vaststelling aan. De jaarrekening hebben we ter controle voorgelegd aan Deloitte Accountants. De goedkeurende ver­klaring kunt u vinden op pagina 106 van het verslag. De Raad van ­Commissarissen adviseert de Algemene Vergadering van Aandeelhouders de jaarrekening vast te stellen en akkoord te gaan met de voorgestelde winst­bestemming, die is opgenomen op pagina 45 van het ­jaarverslag. De jaar­rekening is door de Raad van Commissarissen met de Raad van Bestuur in aanwezigheid van de externe accountant besproken. De Raad van Commissarissen is van oordeel dat de jaarrekening een goede basis vormt voor de verantwoording die de Raad van Bestuur af legt voor het gevoerde bestuur en de Raad van Commissarissen voor het gehouden toezicht op het gevoerde bestuur.

Vergaderingen gedurende het verslagjaar In het verslagjaar hebben vijf reguliere vergaderingen plaatsgevonden voor overleg met de Raad van Bestuur en één extra vergadering. In de reguliere vergaderingen werden de door de Raad van Bestuur ter goedkeuring voorgelegde operationele en financiële doelstellingen van TKH besproken. Het strategisch plan en de financiële ratio’s die hierbij als randvoorwaarden gelden zijn in de decembervergadering van de Raad behandeld. Daarnaast zijn gedurende het jaar de gebruike­lijke onderwerpen behandeld zoals de financiële kwartaal­rapportages, het budget- en investeringsplan 2008 en is er specifieke aandacht geweest voor operational excellence, innovaties en management development. In de extra ver­gadering is de acquisitie van CAE Groupe besproken. Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders 2007 is een aanpassing van het bezoldigingsbeleid van de Raad van Commissarissen ter vaststelling voorgelegd. Een aanpassing van de bezoldiging was gewenst op basis van marktconfor­miteit en de toe­ genomen werkzaamheden. De Algemene Vergade­ring van Aandeelhouders is akkoord gegaan met deze aanpassing. De bezol­diging voor de Raad van Commissarissen is op­genomen op pagina 92. Gedurende het jaar heeft de Raad van Bestuur in het kader van de realisatie van de strategie gerapporteerd over potentiële en lopende acquisities. In oktober heeft de ­voltallige Raad van Commissarissen een bezoek gebracht aan CAE Groupe in Frankrijk. De Raad van Commissarissen is tevens bijeen geweest in een buitengewone vergadering waarin het eigen functioneren en dat van de Raad van Bestuur is besproken. Tijdens deze ver­gadering zijn de aandachtspunten zoals verwoord in de best practice bepaling iii.1.7. van de Corporate Governance Code getoetst. De Raad heeft wederom vastgesteld dat sprake is van een goede werkrelatie tussen Raad van Commissarissen en Raad van Bestuur. De Raad van Commissarissen voldoet aan de eis dat zijn leden onafhankelijk zijn in de zin van de best practice-bepaling iii.2.2. uit de Corporate Governance Code. Bij één vergadering was een lid van de Raad van Commissarissen verhinderd. Een overlegvergadering van de Centrale Ondernemings­raad, waarin het jaarverslag 2006 is behandeld, heeft in aanwezigheid van een delegatie van de Raad van Commissarissen plaatsgevonden.

30

b e r i c ht va n d e r a a d va n c o m m i s s a r i s s e n

Commissies De Audit Commissie van TKH is in het verslagjaar twee keer bijeengekomen. De ­­ verga­deringen hebben plaatsgevonden in aanwezigheid van de externe accountant. Besproken zijn onder meer de bevindingen van de accountant met betrekking tot de controle van de jaar- en halfjaarcijfers. Tevens is het interne risicobeheersingsen controlesysteem uitgebreid aan de orde geweest evenals de structuur van de ­periodieke management­rapportage bij TKH. De Audit Commissie bestaat uit de heren ir. A. Van der Velden (voorzitter) en H.J. Hazewinkel RA en mevrouw ir. M.E. Van Lier Lels. De heer drs. J.E. Vaandrager, Chief Financial Officer van TKH, treedt op als ­adviseur. De Benoemings- en Remuneratiecommissie is het afgelopen verslagjaar drie keer bij­ eengekomen. Daarin stelde de commissie onder meer aan de orde de samenwerking en communicatie tussen de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen, het functioneren en het beloningsbeleid van de Raad van Bestuur evenals de remuneratie voor de Raad van Commissarissen. In het kader van de procedure rondom de ­benoeming van een nieuw lid voor de Raad van Bestuur als opvolger voor de heer drs. J.E. Vaandrager, heeft de Benoemings- en Remuneratiecommissie gesprekken gevoerd met de kandidaat. Op voordracht van de ­commissie hebben de afzonderlijke leden van de Raad ­van Commissarissen vervolgens met de kandidaat gesproken. De Raad van Commissaris­sen heeft in haar vergadering van maart 2008 besloten, na verkregen positief advies door de Centrale Ondernemings­raad over deze voorgenomen benoeming, om deze ­k andidaat, de heer E.D.H. de Lange MBA, per 7 mei 2008 te benoemen als lid van de Raad van Bestuur en CFO van TKH. De heer De Lange is sedert 1998 in dienst van TKH, laatstelijk in de functie van voorzitter Kabelproductiegroep Nederland-China. De heer Vaandrager zal na afloop van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders terug­­t­reden uit de Raad van Bestuur vanwege het bereiken van de ­pensioensgerechtigde ­leeftijd. Het remuneratieverslag treft u aan op pagina 91 van dit jaarverslag. De Benoemingsen Remuneratiecommissie wordt gevormd door de heren ir. A.J. Driessen (voorzitter) en P. Morley Msc. De Raad van Commissarissen spreekt haar waardering uit aan de Raad van Bestuur en alle medewerkers voor de inspanningen en de gerealiseerde ­positieve ontwikkelingen binnen de TKH-groep. Haaksbergen, maart 2008 Namens de Raad van Commissarissen H.J. Hazewinkel RA, voorzitter

31

TKH GROUP

/

Jaarverslag 2007

RAAD VAN ­COMMISSARISSEN Voorzitter H.J. (Herman) Hazewinkel RA (26-07-1949)

• lid Raad van Commissarissen Maersk B.V. • voorzitter Raad van Commissarissen Slavenburg Holdings B.V.

Nederlandse nationaliteit

• lid Bestuur Design Academy Eindhoven

• 2005 eerste benoeming

• lid Audit Committee, Algemene Rekenkamer

• 2009 lopende termijn

• lid Raad voor Verkeer en Waterstaat • lid Adviesraad voor het Wetenschaps- en Techno­logiebeleid

Hoofdfunctie

• lid Committee Centraal Planbureau

• voorzitter Raad van Bestuur VolkerWessels Huidige functies

P. (Patrick) Morley M.Sc.

• lid Raad van Commissarissen Zeeman Groep B.V.

(13-07-1956)

• voorzitter Raad van Commissarissen Frisol B.V.

Ierse nationaliteit

• lid Bestuur Nederlands-Duitse Kamer Van Koophandel

• 2002 eerste benoeming

• lid Adviesraad Cisco

• 2010 lopende termijn

• lid Advisoryboard Archand sarl., Luxembourg • lid Bestuur Stichting ING Aandelen

Vice-voorzitter

Hoofdfuncties

• lid Raad van Bestuur Telegraaf Media Group N.V.

ir. A.J. (Fons) Driessen

Huidige functies

(25-10-1942)

• lid Raad van Commissarissen Trans Link Systems B.V.

Nederlandse nationaliteit

• lid Raad van Toezicht Centre for Telematics and

• 1997 eerste benoeming • 2009 lopende termijn

­Information Technology, TU Twente • lid Adviesraad Wetenschap en Technologie (AWT) beleid EZ

Hoofdfuncties

• executive coach Boer & Croon

ir. A. (Aad) van der Velden

• voormalig voorzitter Raad van Bestuur Wavin

(02-09-1940) Nederlandse nationaliteit

Huidige functies

• 2001 eerste benoeming

• voorzitter Stichting Ondersteuning Nederlandse Bach­

• 2009 lopende termijn

vereniging • lid bestuur Stichting Centraal Instituut voor Industrie Ontwikkeling

Hoofdfuncties

• voormalig executive director Corus Group plc.

Leden

Huidige functies

ir. M.E. (Marike) van Lier Lels

• voorzitter Raad van Commissarissen Vitens N.V.

(19-10-1959)

• voorzitter Raad van Commissarissen Nedap N.V.

Nederlandse nationaliteit

• plaatsvervangend voorzitter Commissie Voor de Milieu­

• 2006 eerste benoeming • 2010 lopende termijn

effectrapportage • lid Commissie Ontwikkelingssamenwerking / Adviesraad internationale Vraagstukken

Hoofdfuncties

• zelfstandig adviseur • voormalig COO Schiphol Group Huidige functies

• lid Raad van Commissarissen Royal KPN N.V. • Lid Raad van Commissarissen Getronics N.V. • lid Raad van Commissarissen USG People N.V. • lid Raad van Commissarissen Connexxion N.V.

32

Raad van Bestuur J.M.A. (Alexander) van der Lof MBA

drs. J.E. (Jan) Vaandrager

Chief Executive Officer

Chief Financial Officer

Strategic Committee

Staffunctionarissen TKH

J.M.A. van der Lof MBA – TKH (49)

Financiële Zaken

drs. J.E. Vaandrager – TKH (64)

drs. G.A. Sleeking RA (35)

A.J.M. van Schie – TKF (62)

J. Baartmans (51)

L. Klick – E&E (60) ir. J.J. Spanjer – VMI (64)

P e r s o n e e l e n O r g a n i s at i e

E.D.H. De Lange MBA – TKH (42)

ir. D.W.S. Gigengack (54)

H. Möhle – Intronics (54) R.P. Innemee – TKH (48)

S e c r e ta r i s v a n d e v e n n o o t s c h a p

O. Frias – CAE Groupe (42)

R. Dieperink-Gielink (38)

R. Dieperink-Gielink – TKH (38)

Telecom Solutions E.D.H. de Lange MBA (42)

Building Solutions R.P. Innemee (48)

Industrial Solutions J.M.A. van der Lof MBA (49)

33

TKH GROUP

/

Jaarverslag 2007

VERSLAG RAAD VAN BESTUUR Algemeen Opnieuw is er wezenlijke voortgang geboekt in de ontwikkeling van de TKH-groep. Goede economische omstandigheden hebben een positieve invloed gehad op de groei van de omzet en het resultaat. Maar vooral ook de innovatiekracht van TKH heeft bijgedragen aan de groei. De inno­vaties hebben ertoe geleid dat nieuwe posities in de markt konden worden ingenomen met als gevolg dat de auto­nome groei wederom aanzienlijk hoger lag dan de ­economische groei en de marktgroei. De spreiding van de TKH-activiteiten over meerdere product-/marktcombi­naties heeft het mogelijk gemaakt een substantiële ­winststijging te realiseren en tegelijkertijd aanzienlijke investeringen te doen in segmenten waar de komende jaren een sterk groeiende behoefte verwacht wordt. Investeringen in ontwikkelingen waardoor TKH zich nog beter op de kaart heeft gezet bij haar klanten. Deels ­werden deze investeringen in 2007 al beloond met extra opdrachten, maar de komende jaren verwacht TKH hier nog meer vruch-

De groeiambitie binnen de TKH-

ten van te kunnen plukken.

groep is groot. Dit heeft zich tevens

Dat ondanks de voornoemde investeringen het bedrijfs­

vertaald in vele kansen die in 2007

resultaat met ruim 18% kon stijgen geeft de kracht van de

zijn omgezet in successen.

TKH-strategie aan. De groeiambitie binnen de TKH-groep is groot. Dit heeft zich tevens vertaald in vele kansen die in 2007 zijn omgezet in successen. De uitvoering van onze doelstelling om sterk verder te internationaliseren en de basis van eigen technologieën te versterken heeft goede vooruitgang

nis van specifieke markten. De combinatie van activiteiten

geboekt. De acquisitie van CAE in Frankrijk is daarbij een

van onze werkmaatschappijen tot oplossingen heeft ertoe

­bijzondere mijlpaal te noemen. Een doorbraak ten aanzien

geleid dat bij TKH niet meer de afzonderlijke activiteiten

van het verder verleggen van de grenzen van het TKH-markt­

­centraal staan maar deze oplossingen.

gebied, maar ook een doorbraak in de schaalgrootte van de door TKH geacquireerde bedrijven.

Het segment Industrial Solutions groeide harder dan de

De voortgang van de TKH-transformatie heeft veel aandacht

mee het aandeel van dit segment in de totaalomzet toenam

gehad. Het besluit om de focus op de solutionssegmentatie te

tot 53,0% (2006: 50,4%). De toenemende trend ­vanuit de

vertalen in een volledig op solutions gerichte rapportage met

­industrie om steeds meer uit te besteden leidt ertoe dat de

ingang van 2008 is daarmee een jaar ­eerder gerealiseerd dan

marktomvang en marktpotentie in dit ­segment stijgt. Door

oorspronkelijk gepland. Hiermee wordt definitief afscheid

op deze uitbestedingstrend in te ­spelen, groeit het producten-

genomen van de oude segmen­tatie in groepen. Wij verwach-

en dienstenpakket van TKH wat leidt tot een breder pakket en

ten dat TKH hiermee transparanter is en dat duidelijker

daardoor meer omzet per opdracht. Hierdoor was TKH in

wordt waar de focus ligt in de TKH-strategie.

2007 in staat sneller te groeien dan de markt. Met name in

­overige twee business-segmenten binnen de TKH-groep waar-

de bandenbouw­industrie, de medische sector en de robot­ De activiteiten binnen TKH zullen zich steeds meer concen-

industrie is deze trend sterk ingezet. Daarnaast droegen de

treren rond systeemintegratie. Belangrijke eigen basistechno-

acquisities bij aan de toename van het aandeel Industrial

logieën, maar ook basistechnologieën van derden, worden

Solutions.

door TKH samengevoegd tot totaaloplossingen. De ingezette strategie om innovatieve totaaloplossingen aan te bieden

Het aandeel Building Solutions ten opzichte van de totaal­

heeft zich bewezen in het creëren van ­nieuwe mogelijkheden

omzet steeg naar 30,8% (2006: 29,7%). De omzetgroei ­binnen

in interessante groeimarkten en marktniches.

Building Solutions werd mede beïnvloed door de acquisities. Het aandeel oplossingen in een vroeg stadium van de

De focus op Telecom, Building en Industrial Solutions geeft

product­levenscyclus is in 2007 verder toegenomen in dit

de TKH-groep een scherpte die tot optimalisatie leidt van ken-

­segment. Met name voor de markt voor ouderenzorg en

34

v e r s l a g r a a d va n b e s tuur

s­ecurity werden vele nieuwe oplossingen ­ontwikkeld en ­geïntroduceerd. Met de toevoeging van zeer geavanceerde security-concepten aan het TKH-portfolio door de participaties in Observision, KLAN, NET en SecurityWorks is er een nieuwe dimensie voor groei ­ontstaan. TKH streeft ernaar om het aandeel security-oplossingen in de totaalomzet de komende drie tot vijf jaar uit te breiden van 5% naar ­tenminste 20%. Door de snelle groei van de Industrial en Building Solutionsactiviteiten liep het aandeel van de Telecom Solutions in de TKH-totaalomzet terug naar 16,2% (2006: 19,9%). De opwaardering van de kopertelecomnetwerken werd door de meeste netwerkoperators nog uitgesteld. Enerzijds door de onzekerheid of de technische specificaties door de leveranciers van actieve componenten gerealiseerd zouden kunnen worden en anderzijds door nieuwe inzichten ten aanzien van het versneld investeren in glasvezelinfrastructuur als alternatief

Het delen van kennis tussen de

voor het opwaarderen van kopernetwerken. Ook de nog

bedrijven in de groep heeft ertoe

lopende procedures in de EU voor het openstellen van de netwerken voor de concurrentie zorgde voor een afwachtende

geleid dat onze klanten betere

houding. De snel groeiende bandbreedtebehoefte laat echter

oplossingen kregen.

weinig ruimte voor verder uitstel. Binnen Europa werden dan ook opnieuw vele nieuwe initiatieven ontwikkeld voor inves­ teringen in glasvezelnetwerken, met name door nieuwe partijen die zich een positie willen verwerven in het beschikbaar stellen van communicatie-infrastructuur. Nieuwe diensten

resultaat slechts voor een deel van het jaar werden meegecon-

die om een grote bandbreedte vragen, zoals IPTV, ‘video on

solideerd (1,0%).

demand’ en zorgoplossingen, stimuleren de vraag naar vaste aansluitingen. Dit vertaalde zich voor TKH in het vierde

Het aantal acquisities lag in 2007 op een recordhoogte. Deze

­kwartaal in een toename van opdrachten voor de Ocilion

acquisities hebben een goede bijdrage gehad in de groei van

IPTV-oplossingen. Daarnaast werden er in Europa enkele

de omzet en de winstgevendheid van TKH. Daarnaast zijn

­g rotere ‘Fibre To The Home’-projecten geboekt .

door deze acquisities de activiteiten ­binnen de TKH-groep



zowel geografisch als qua portfolio versterkt. In het verslag-

De samenhang binnen de TKH-groep is een belangrijke

jaar is veel aandacht besteed aan het onderhouden van con-

­succes­factor om geïntegreerde oplossingen aan te bieden en

tacten met potentiële acquisitiekandidaten.

voordeel te halen uit de schaalgrootte. Het delen van kennis tussen de bedrijven in de groep heeft ertoe geleid dat onze klanten betere oplossingen kregen aangeboden en dat zowel onze klanten, onze leveranciers als onze bedrijven een grotere efficiency bereikten. De ROS is voor TKH een belangrijke graadmeter voor de ­kwaliteit van de activiteiten en de keuzes in het activiteitenportfolio. TKH is goed op weg om de in maart 2007 gestelde doelstellingen voor 2009 te realiseren: een ROS van 8 tot 9% en een ROCE van 18 tot 20%. Door de stappen die in de strategische ontwikkeling van de TKH-groep zijn gezet heeft TKH vertrouwen in het behalen van deze ­doelstellingen. De ROS en ROCE bedroegen in 2007 7,6% respectievelijk 15,5%. Zowel de ROS als de ROCE werden in 2007 beïnvloed door eenmalige zaken. De ROCE werd beïnvloed doordat de acquisities qua

35

TKH GROUP

/

Jaarverslag 2007

Business solutions-segmentatie Met ingang van 2008 richt TKH zich in haar business-­ segmentatie op de solution-segmenten.

Segmenten

Sub-segmenten

Building Solutions

30%

Service

Copper Networks Systems 5%

Assembling

10%

Markten

Outsourced Manufacturing

Fibre Networks Systems

5%

Inhouse Manufacturing

Indoor Telecom Systems

20%

R&D and System enigneering

Telecom Solutions

Business-model

> Telecomoperators > Kabeloperators > Serviceproviders > Telecominstallateurs > Telecomretailers > Woningbouwverenigingen

> Utiliteitsmarkt (installateurs en groothandel)

Building Technologies

5%

> Overheid > Verkeersinfrastructuur > Zorginstellingen

Security Systems

> Parkeerorganisaties 5%

> Scheepsbouw en offshore > Spoorwegen > Energiebedrijven

Connectivity Systems

Industrial Solutions

20%

50%

> Machinebouwindustrie > Procesindustrie > Bandenbouwindustrie

Connectivity Systems

30%

> Medische industrie > Robotindustrie > Automotive industrie > Blikverwerkende industrie

Manufacturing Systems

percentages zijn indicatief

36

20%

v e r s l a g r a a d va n b e s tuur

Trends en ontwikkelingen binnen de TKH solutions-segmenten verdeling omzet per business-segment in % 60

50

Algemeen

Telecom Solutions

Met ingang van 2008 zal TKH zich

De Telecom Solutions bestaan uit oplossingen vanaf basis­

in haar businesssegmentatie focus-

infrastructuur tot aan home networking-toepassingen, voor

sen op de solutionssegmenten in

zowel de outdoor telecom- als indoor telecom (ICT)-markten.

plaats van de segmentatie in de

TKH heeft haar Telecom Solutions onderscheiden in drie

drie groepen. De transformatie van

­subsegmenten: glasvezelnetwerken, kopernetwerken en

de TKH-groep is daarmee in een vol-

indoor telecomsystemen.

40

gende fase gekomen.

30

Ter inleiding hiervan worden in dit

­systemen voor de uitbouw en opwaardering van telecom­

hoofdstuk trends genoemd per

municatienetwerken. Kwalitatief hoogwaardige systemen

solutionssegment, die van invloed

waarmee telefonie-, data-, televisie- en videodiensten ­kunnen

zijn op de ontwikkeling van de

­worden gedistribueerd.

Tot de glasvezelnetwerken en kopernetwerken behoren

20

10

0

ven op welke wijze TKH met haar

Indoor telecomsystemen zijn systemen die binnen huis- en

oplossingen inspeelt op deze

bedrijfsomgevingen worden ­toegepast in de vorm van rand­

trends.

apparatuur zoals telefoon­toestellen, beveiligingssystemen en

20

0 20 6 07 20 0 20 6 07 20 0 20 6 07



TKH-groep. Tevens wordt aangege-

Telecom Building Industrial Solutions Solutions Solutions

IP TV-software­oplossingen. Maar ook connectivity-­concepten De markten waarin TKH opereert

om breedbandaansluitingen te ­realiseren.

kenmerken zich door een behoefte aan efficiënte oplossingen. De wen-

TKH speelt als leverancier van totaaloplossingen in op de

sen van onze klanten richten zich

behoefte van netwerkoperators om samen te werken met

in toenemende mate op het efficiënt kunnen uitbesteden van

partners die geïntegreerde totaaloplossingen kunnen leveren.

niet-kernactiviteiten waardoor een groeiende behoefte aan partnerships ontstaat. Deze partnerships leiden ertoe dat

De telecommunicatiesector is dynamisch en heeft te maken

technische oplossingen worden aangedragen die innovatief

met ingrijpende veranderingen. Dit leidt tot een aantal

zijn en die een positieve impact hebben op het resultaat van

trends.

de klant. ■O  perators

zijn gestart om hun telecommunicatie­­net­werken

TKH heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld van product­

om te bouwen tot ALL IP-netwerken. De conven­tionele

leverancier naar leverancier van systemen. Systeem­integratie

­telefooncentrales verdwijnen en de actieve ­apparatuur

neemt een steeds belangrijkere positie in, in het activiteiten-

­verschuift naar het wijkniveau met als gevolg hogere

portfolio. Door mee te denken in de probleemstellingen van

­bandbreedtes voor de gebruikers, afname van het aantal

onze klanten kunnen wij ­oplossingen aanbieden die leiden

verschillende systemen en derhalve van technische

tot een toegevoegde waarde in de vorm van hoogwaardige

­complexiteit. Dit heeft erin geresulteerd dat de operators

techniek, design, engineering en service. Door een groter

steeds vaker een beroep doen op de exper­tise van de toe­

­aandeel in de totaalbehoefte van onze klanten in te vullen, waarbij de technologie­component een steeds nadrukkelijker

leveranciers. ■

De wereldwijde toename van breedbandaansluitingen, inclu-

positie inneemt, ontstaat er naast de specifieke groei van

sief de vraag naar meer bandbreedte, zorgt voor op­waar­de­

­markten, een extra groeidimensie voor TKH.

ring van de bestaande netwerken van ADSL-breedband naar ADSL2+ en VDSL-aansluitingen. Jaarlijks vervijfvoudigt zich

In de drie TKH-businesssegmenten Telecom Solutions,

de wereldwijde netwerkbelasting. Door steeds snellere com-

Building Solutions en Industrial Solutions worden ­basis-

puters is er een sterk toe­nemende behoefte aan netwerk­

technologieën op het gebied van ICT en elektro­techniek uit

capaciteit. Maar ook het aanbod van nieuwe diensten, het

de werkmaatschappijen samengevoegd tot totaal­oplossingen.

gebruik van internet en de behoefte aan een veiligere

Onze specialisten op het gebied van marketing, procesontwik-

om­geving leidt tot een enorme toename van de netwerk­

keling, design, engineering en logistiek ­voegen advisering

belasting. De grenzen van de huidige netwerkcapaciteit

en projectimplementatie toe om uiteindelijk een op maat

komen in zicht ­waardoor er een versnelling van investe­

gesneden oplossing aan te bieden. Deze op lokaal niveau ontwikkelde ­concepten ­bieden we vervolgens internationaal

ringen in nieuwe netwerkcapaciteit op ons af komt. ■

Het gebruik van telefonie over internet (Voice over IP) groeit

aan, zodat de ervaring en kennis binnen TKH optimaal

wereldwijd snel. Een breed scala van bestaande en nieuwe

­worden benut.

aanbieders begeven zich op deze markt.

37

TKH GROUP

/

Jaarverslag 2007

de draadloze netwerken wordt breedbandige capaciteit

■ I n

gerealiseerd door de opwaarderingen van bestaande gsmnet­werken en verdere ontwikkeling van 3G-netwerken. De beschikbaarheid van mobiel breedband gaat de komende jaren verder en maakt mobiele entertainmentservices zoals mobiel video, TV en chatten voor het brede publiek ­bereikbaar.

nieuwbouwwijken en op bedrijfsterreinen worden op

■ I n

steeds grotere schaal glasvezelverbindingen aangelegd. Nieuwe operators doen hun intrede en realiseren op basis van geavanceerde businessmodellen toekomstvaste infrastructuren. Lokale overheden zien verglazing van hun steden als serieus thema in discussies rond stadsvernieuwing. Deze ontwikkelingen zorgen voor een complexe afweging en actie bij de netwerkoperators. Enerzijds moeten zij investeren in opwaardering van de netwerken om de gevraagde nieuwe functionaliteit te kunnen leveren, anderzijds bestaat het gevaar dat de consumenten voor wat betreft de diensten over-

Telecom Solutions onderscheidt

gaan naar nieuwe dienstenaanbieders, waardoor die inkom-

drie subsegmenten: glasvezel­

sten teruglopen.

Een oplossing om klanten te behouden ligt in

netwerken, kopernetwerken en indoor telecomsystemen.

het aanbieden van interessante pakketten voor de consument en maximale benutting van de net­werken. In deze strategie speelt onder meer

Building Solutions

‘Triple Play’ een rol. Triple Play staat voor de

De Building Solutions bestaan uit oplossingen op het gebied

levering van televisie- en video-, internet- en

van efficiënte elektrotechniek tot aan ICT-systemen voor de

telefoniediensten over hetzelfde netwerk. Deze

zorgsector. TKH onderscheidt binnen Building Solutions drie

ontwikkelingen bieden kansen voor de TKH-

subsegmenten: building technologies, ­security systemen en

groep. TKH heeft de kennis, de ervaring en

connectivity systemen.

uitgekiende concepten om nieuwe netwerken te realiseren en bestaande netwerken op te waar-

Building technologies zijn toepassingen voor gebouwen en

deren tot hoogwaardige breedbandnetwerken.

tunnels en bestaan onder andere uit energiezuinige licht­ (schakel)systemen, (vlucht)informatiesystemen, domoticaoplossingen, systemen voor (ouderen)zorg en gestructureerde

Met het aanbieden van ‘state of the art’-oplos-

bekabelingssystemen voor Local Area Netwerken en efficiënte

singen voor bestaande koper-, CATV-, draadloze

installatietechnieken.

netwerken en glasvezelnetwerken evenals zeer geavanceerde concepten op het gebied van

Security systemen zijn geïntegreerde beveiligings­oplos­singen

VOIP, time-shifted IP-TV en home networking,

en omvatten systemen voor toegangscontrole en -registratie,

hebben we duidelijk gemaakt dat TKH zich

winkelbeveiliging evenals video-observatie-, detectie- en

het afgelopen jaar verder heeft ontwikkeld als

analyse­systemen. Daarnaast worden intercomsystemen aan­

totaaloplosser. We zijn optimaal gepositioneerd

geboden en systemen die leiden tot een ­efficiëntere bewaking

om in de zeer interessante telecom-arena te

door middel van centrale controlekamer-concepten.

acteren. De doelstelling daarbij is om voortdurend nieuwe oplossingen toe te voegen en de

Connectivity systemen omvatten installatie- en energie­

marktpositie verder uit te bouwen.

kabelsystemen zowel voor complexere gebouwen (utiliteits­ sector) als infrastructuurprojecten en energie­net­werken. Verder bestaan de connectivity systemen uit kabeloplossingen

Het aandeel Telecom Solutions in de totale TKH-omzet

voor duurzame energiesystemen (solar- en windenergie) en

bedroeg in 2007 16,2% (2006: 19,9%).

de scheepsbouw- en offshore markt.

38

v e r s l a g r a a d va n b e s tuur

In Building Solutions zijn interessante trends te

Met de gebouwbesturingsoplossingen speelt

­definiëren.

TKH in op de steeds energie- en milieu­bewuster wordende gebouwinstallatiemarkt. Met de



■D  e

energie­besparende gebouwinstallaties met

ingezette tendens naar meer flexibiliteit zet

on­verminderd door. De omvorming van industriegebie-

aanwezigheidsdetectie – waarmee het licht dus

den en utiliteitsgebouwen naar andere toepas­singen,

alleen brandt als het echt nodig is – evenals de

vooral ten behoeve van de woonfunctie, is ­duidelijk

snelle ­stekerbare installatieoplossingen heeft

waarneembaar. In deze transformaties wordt steeds

TKH een aantal zeer interessante producten in

vaker gekozen voor opwaardering en vervanging van

haar port­folio. Het gebouw wordt niet alleen

oude technologie. Bovendien worden bij nieuwe vast-

energie­zuinig, maar ook bijzonder flexibel bij

goedontwikkelingen en grootschalige renovatieprojecten

wijzigende gebruikerswensen.

in binnensteden hoge eisen gesteld aan bereikbaarheid en veiligheid. Nieuwe mobiliteitsproducten en geavanceerde veiligheids­concepten zijn volop in ontwikkeling

Voor de installatiemarkt levert TKH voorge­

waarbij de beschikbaarheid van breedbandcommunica-

assem­­­bleerde systemen waardoor de instal­latie­

tie nieuwe applicaties binnen handbereik brengt.

tijd flink kan worden gereduceerd. Hierdoor



ontstaat tevens een hogere productiviteit en

■O  p

de bedrijventerreinen zien we het parkmanagement

sterk opkomen. Gebruikers en verenigingen van eigena-

tegelijkertijd de mogelijkheid om minder hoog

ren pakken voortvarend thema’s als verglazing en bewa-

gekwalificeerde monteurs in te zetten.

king op om daarmee een veilige en op groei gerichte werkomgeving te creëren. ■

De noodzaak van goede beveiliging is actueler dan ooit. Organisaties en gemeenten staan voor de voortdurende uit-

De wens naar één flexibele inrichting en het

daging om mensen en objecten goed beveiligd te ­houden.

meer intelligent maken van de gebouwen, geba-

De technologie die de veiligheid van mensen ondersteunt

seerd op flexibele IT-infrastructuren, bieden

ontwikkelt zich tevens in rap tempo. De vraag naar intelli­

voor TKH volop mogelijkheden. Voor de kanto-

gente beveiligingsoplossingen om het werk van beveiligings-

renmarkt hebben we oplossingen die bestaan uit intercomsystemen, video- en toegangscontrole,

medewerkers te verlichten en efficiënter te maken groeit. ■

Parkeren draagt bij aan de waardering van onze woon-,

spraak- en datanet­werken. Voor de woningmarkt

werk-, winkel- en leefomgeving en staat daarom volop in de

hebben we een geïntegreerde set van compo-

belangstelling. Daarbij speelt, dat de verlichting in garages

nenten, systemen en functies ontworpen en

een betere aansluiting moet geven bij de gevoelswaarde van

geïmplementeerd onder de naam Realive®.

parkeerders. De vakbreedte en kolomvrijheid staat ter

In de uitgebreide versie behoort ‘intelligent

­discussie maar ook het veiligheidsaspect in ­garages.

wonen’, ofwel domotica, tot de mogelijkheden.

Technische systemen zullen inspelen op deze specifieke behoeftes.



■A  an

het onderwerp duurzaamheid wordt bijgedragen door gestuurde licht- en airconditioningsystemen en ­verdere optimalisatie van energieverbruik. Naast de ­vermindering van de CO2-uitstoot heeft dit ook kosten­ besparing tot gevolg. ■ E  r is een toename waarneembaar van de installatie­ complexiteit door een stijgend uitrustingsniveau van woningen en utiliteitsgebouwen op het gebied van ­beveiliging, automatisering, domotica en telematica. Door een tekort aan hoog gekwalificeerde installatiemonteurs is er voor gebouwinstallaties een groeiende behoefte aan efficiëntere en eenvoudigere installatietechnieken.

TKH speelt in op de behoefte aan geïntegreerde beveiligingsoplossingen zoals toegangscontrole, professionele communicatie en camerabewaking gebaseerd op flexibele IT-infrastructuren. Voor toepassingen in parkeergarages heeft TKH oplossingen op het gebied van duurzame verlichtingsconcepten, communicatiesystemen en beveiligings­oplossingen.

39

TKH GROUP

/

Jaarverslag 2007

Voor de beveiligingsmarkt levert TKH geïnte­ greerde bewakingsoplossingen op basis van hoogwaardige processortechnologie voor video- en audioanalyse. Middels video- en audio-analyses die leiden tot objectherkenning, en alarmering en ‘logging’ van ongewenste gebeurtenissen, kan snel gereageerd worden op verdachte situaties met bovendien een minimale kans op fouten. Dit heeft betrekking op zowel live-beelden als op zoekacties in archiefbeelden achteraf. Een krachtig en onmisbaar wapen voor observanten.

De vergrijzing van de bevolking blijft toenemen. Het aantal

■

ouderen dat in meer of mindere mate een vorm van zorg vraagt, zal de komende tien jaar in de westerse wereld verdrievoudigen. Het aanbod van personeel kan de toenemen-

Building Solutions heeft drie ­s ub­‑

de vraag naar zorg overigens niet aan. Het tekort aan

segmenten: building techno­logies,

­vakkundige arbeidskrachten neemt toe zodat techno­ logische oplossingen uitkomst moeten gaan bieden.

­s ecurity systemen en ­c onnectivity

De transformatie in de zorgsector met daarbij een kante-

systemen.

■

ling van het bekostigingsstelsel naar resul­taten in plaats van behandelingen zal zich in de komende jaren verder ontwikkelen. Bestaande ­spelers in deze sector, maar ook geheel nieuwe (thuis-)zorgcombinaties, zullen een actieve

■

■

rol gaan spelen. In de praktijk zal dit betekenen dat de

Met de vergrijzing en alles wat daarmee samen-

bedrijfsvoering anders zal worden georganiseerd, waardoor

hangt is innovatie in de zorg onontkoombaar.

het in partnerschap beschikbaar stellen van zorgoplossingen

Voor deze zorgsector ontwerpt en levert de

kansrijker wordt. Voorts zien we dat de nazorg van de

TKH-groep onder andere systemen voor de

behandeling (cure) zich meer en meer verbindt met

communicatie aan het ziekenhuisbed. Voor

­preventie en zorg (care).

de groep ouderen die de wens hebben langer

 Naast splitsing van het cure- en care-segment is recent ook

in hun eigen woonomgeving te blijven wonen,

een omgekeerde beweging op gang gekomen, de zogenaam-

bieden we een keur aan oplossingen. Met het

de omgekeerde integratie, waarbij woningvoorzieningen

akoestische bewakingssysteem van TKH kun-

worden gerealiseerd op de veelal grote terreinen van de

nen hulpverleners op afstand de geluiden in

zorginstel­lingen.

de woon- en slaapvertrekken monitoren. Het

De trend van de ontvlechting van zorg en wonen speelt

TKH-beeldcommunicatiesysteem biedt aan

tevens een grotere rol. Deze verschuiving van intramuraal

zorg­instellingen, woningbouwcorporaties en

(ziekenhuizen en zorginstel­lingen) naar extramuraal (thuis-

gemeenten 24 uur per dag zorg op maat. Met

situatie) heeft grote invloed op de technische voorzieningen

dit concept kan een bewoner via televisie, pc

in zowel ziekenhuizen als de woning, evenals op de com­

met touch­screen of beeldtelefoon op afstand

municatie tussen patiënten en hun zorg­verleners.

beeldcontact maken met de verpleegkundige maar ook met familie, vrienden, mantelzorgers of lotgeno­ten. De TKH-zorgoplossingen geven de zorg­aanbieders het gereedschap voor ­efficiency- en kwaliteitsverbetering.

■

In de toenemende aandacht voor het mobiliteits­vraag­stuk is de ontwikkeling van nieuwe infrastructuur voor de Europese overheden nog steeds prioritair. Binnen de

40

v e r s l a g r a a d va n b e s tuur

■

Europese Unie levert de behoefte aan nieuwe ­betalings-

In de auto- en truckbandenbouw sector spelen deze uit­

v­ormen rondom infrastructuur kansen voor de ontwikke-

bestedingstrends een grote rol. Maar ook in de andere

ling en levering van nieuwe systemen en ­oplossingen.

­sectoren waarin TKH actief is zoals de medische, robot en

De groeiende mobiliteit vraagt bovendien om een betere

machinebouw industrie is deze uitbestedingstrend niet tegen

benutting van de aanwezige wegcapaciteit. Verkeersaanbod­

te houden.

gestuurde spitsstroken en flexibele weg­markering vragen om management- en controlesystemen door middel van bewakingscamera-, omroep- en sturings­installaties.

Naast de hiervoor genoemde positionering zijn er specifieke trends en ­ontwikkelingen binnen de industriële sector waarin TKH actief is.

In infrastructuurtoepassingen levert TKH

■

Ondernemingen worden steeds meer internationaal

systemen voor tunnelbewaking, parkeer­

­opererende kop-staart-bedrijven die zich vooral richten op

management, flexibele bewegwijzering en

R&D, marketing en eindassemblage. Slechts de ­productie

aankomst- en ­v ertrektijdenterminals voor

van strategische modules houdt men in eigen huis. De

­vliegvelden en ­openbaar vervoer.

­overige productie wordt uitbesteed. ■

 In de bandenbouwindustrie is het aantal bandenmaten voor personenwagenbanden in de laatste tien jaar meer dan ver-

Het aandeel Building Solutions in de totale TKH-omzet

tienvoudigd. Deze toename van het aantal bandconstructies

bedroeg in 2007 30,8% (2006: 29,7%).

vraagt om f lexibelere productiemethoden. ■

 Innovaties zijn noodzaak geworden om de werkkapitaal­ behoefte in de supply chain van de bandenbouw­industrie

Industrial Solutions

terug te dringen. De trend naar steeds grotere banden­

De samenhang in de Industrial Solutions-activiteiten van TKH

afmetingen en naar veiligere banden zoals de runf latband

richt zich op de kennis van systeemintegratie, ICT, elektro-

leidt tot een behoefte aan nieuwe productietechnologieën.

techniek en mechatronica. Ook de kennis binnen TKH ten

Daarnaast is er een groeiende behoefte aan kwalitatief

aanzien van de mogelijkheden om tot kosten­verlagende

­betere banden. Banden die met een hogere graad van nauw-

oplossingen te komen in de industriële sector speelt een

keurigheid worden geproduceerd en bij voorkeur opera-

belangrijke rol in het succes van deze activi­teiten. De

toronafhankelijk. Daarbij komt dat ruim 70% van het

Industrial Solutions bestaan uit twee sub­segmenten: manu-

bestaande machinepark aan bandenbouwsystemen ouder

facturing systemen en connectivity systemen. De manufac­

is dan vijftien jaar en slechts geschikt is om banden met

turing systemen richten zich op geavanceerde bandenbouw­

een velgdiameter van maximaal 15 inch te produceren.

systemen voor de auto- en truckbandenbouwindustrie

■

Door de hoge grondstofprijzen in de bandenbouw­industrie

alsmede producthandling­systemen en machinebesturings­

is er behoefte aan een efficiënter materiaal­verbruik bij de

systemen voor verschil­lende toepassingen. De connectivity

productie van de banden. De stijgende loonkosten leiden

systemen zijn speciaal­k abelsystemen voor de medische, de

ertoe dat er vraag is naar systemen met een hogere produc-

robot, de automotive en machinebouwindustrie

tiviteit en operatoronafhankelijkheid.

De industriële sector kenmerkt zich door een steeds ­g rotere focus op uitbesteding en concentratie op kern­activiteiten.

Het gevolg van deze trends is dat er een ver-

Deze trend is voor TKH van grote invloed op de groeikansen.

vangingsmarkt ontstaat voor productiesystemen

TKH is georganiseerd om innovatieve, ­efficiënte oplossingen

die gedreven wordt door innovatieve systemen

aan te bieden die ervoor zorgen dat klanten tegen lagere kos-

die inspelen op de voornoemde trends. TKH is

ten en f lexibeler kunnen produceren. Belangrijk hierbij is dat

wereldwijd marktleider met haar oplossingen

TKH gespecialiseerde kennis heeft. Hierdoor ontstaan betere

voor de bandenbouwsector. De totale markt

oplossingen waarmee de winstgevendheid van onze klanten

voor bandenbouwsystemen wordt ingeschat op

wordt vergroot. Met name biedt de uitbestedingstrend van de

een jaarlijks investeringsniveau voor de voor TKH

industriële ­sector een extra groeidimensie in dit segment.

­relevante oplossingen van € 1,5 à € 2 miljard.

Een groeidimensie die mogelijkheden genereert om in moeilijkere marktomstandigheden toch groeiperspectief te ontwik­kelen. TKH is hierdoor minder afhankelijk geworden

■

De robotindustrie is een sterk groeiende markt. Dit is

van de economische ontwikkeling als groeimotor van de

­onlosmakelijk verbonden met de stijgende arbeids­kosten,

TKH-activiteiten.

de wens om de operatorafhankelijkheid terug te brengen

41

TKH GROUP

/

Jaarverslag 2007

teneinde een betere procesbeheersing te ­realiseren, maar ook door een groeiend tekort aan gekwalificeerde productie­medewerkers. Vanwege de noodzaak tot het ­accuraat aansturen van het robotsysteem, zodat de juiste handelingen efficiënt en zorgvuldig worden uitgevoerd, is tevens de behoefte aan complexe, flexibele en betrouwbare kabel­systemen sterk toegenomen. ■

 De specifieke kennis van kabelsystemen is een andere ­competentie dan de kennis waarop de bouwers van robot­ systemen zich richten. Deze ontwikkeling leidt ertoe dat robotbouwers complete ‘plug en play’-systemen ­geleverd willen hebben. Modules die een betrouwbare ­werking van de robot zekerstellen en die het robotsysteem laat ­excelleren in zijn performance.

■

De medische sector laat eenzelfde trend zien evenals de machinebouwsector. In de sterk groeiende medische sector speelt bovendien dat de connectivity-oplossingen steeds ­verder geminiaturiseerd moeten worden. Dit laatste stelt

Industrial Solutions bestaan uit

eveneens specifieke eisen aan de kabelsystemen. Nieuwe

twee sub­s egmenten: ­m anufacturing

materialen en nieuwe productietechnieken zijn hierbij aan de orde die een enorme innovatieve slagkracht vragen.

TKH speelt een belangrijke rol met haar con­nec­ tivity-oplossingen in voorgenoemde markten. Onze jarenlange ervaring en brede kennis en vakmanschap liggen ten grondslag aan de ­oplossingen die veelal in partnership worden ­ontwikkeld.

In de procesautomatisering blijft de aandacht gericht op verbetering van de ketenafstemming door middel van koppelingen tussen de verschillende productie-eenheden en de ERP-systemen. Belangrijk onderdeel daarbij zijn geavanceerde bedien- en procesvisualisatiesystemen. TKH is succesvol in het leveren van geavanceerde besturingssystemen voor de machine- en procesindustrie op basis van PLC-technologie en het combineren de engineering en softwareontwikkeling met paneelbouw, installatie en service tot totaaloplossingen.

Het aandeel Industrial Solutions in de totale TKH-omzet bedroeg in 2007 53,0% (2005: 50,4%).

42

systemen en connectivity systemen.

v e r s l a g r a a d va n b e s tuur

Financiële gang van zaken omzetverdeling

De omzet bedroeg in 2007 € 837,8

g geografisch geografisch 2007

miljoen (2006: € 685,5 ­miljoen), een verbetering van 22,2% ten opzichte

in %

van 2006. De acquisities die gedurende 2007 werden gedaan, hebben belangrijk bijgedragen aan deze omzetstijging. Autonoom bedroeg de groei 11,0%. De toegevoegde waarde steeg met € 45,1 miljoen ofwel 17,1% tot € 309,5 miljoen. In procenten van

2007

de omzet daalde de ­toegevoegde

38



2007 2006 Nederland 34

waarde tot 36,9% (2006: 38,6%)

47



Europa (overig) Nederland 34

52 38

door een toename van het aandeel

Europa USA

47 2 5 109 21

uit­bestedingen ten opzichte van

5 9 1

USA

Azië Azië Overig Overig

52 2 10 2

het aandeel eigen productie. Het bedrijfsresultaat nam toe met € 9,8 miljoen tot € 63,4 miljoen,

een stijging van 18,4%. In de Kabel- en Technische Handels­

De acquisities die gedurende 2007 werden gedaan, hebben belangrijk bijgedragen aan de omzetstijging.

groep verbeterde het bedrijfsresultaat als percentage van de omzet (ROS) door efficiencyverbeteringen en focus op oplossingen. Door hoge kosten samenhangend met het hoge aandeel innovaties en prototyping, daalde de ROS in de Machinegroep. In totaal daalde de ROS daardoor licht naar

De netto-kasstroom uit operationele activiteiten ontwikkelde

7,6% (2006: 7,8%).

zich positief naar € 36,5 miljoen ten opzichte van € 18,6 miljoen in 2006.

Door de acquisities en de toename van het werkkapitaal als gevolg van de groei van de activiteiten stegen de netto finan-

Ultimo 2007 bedroeg de netto-bankschuld € 163,7 miljoen.

ciële baten en lasten met € 2,5 miljoen tot € 6,2 miljoen

Dit was € 95,6 miljoen hoger dan ultimo 2006, in belangrijke

(2006: € 3,7 miljoen). De belastingdruk daalde naar 21,7%

mate als gevolg van de in 2007 gerealiseerde acquisities en

(2006: 29,3%). Dit werd veroorzaakt door enerzijds een daling

het toegenomen werkkapitaal. In het verslagjaar zijn nieuwe

van de belastingdruk in Nederland en is anderzijds het gevolg

gecommitteerde kredietfaciliteiten afgesloten voor een

van de afwikkeling van aangiftes uit voorgaande jaren.

bedrag van € 100 miljoen met een looptijd van vijf jaar.

Genormaliseerd zou de belastingdruk zijn uitgekomen op

In totaal beschikt TKH over € 125 miljoen gecommitteerde

28,0%.

faciliteiten en € 225 miljoen niet-gecommitteerde faciliteiten.

De nettowinst over 2007 steeg met 27,5% naar € 45,1 miljoen

De solvabiliteit daalde van 47,5% naar 40,4%.

(2006: € 35,4 miljoen). De gewone winst per aandeel is hiermee uitgekomen op € 1,31, een stijging van 23,6% (2006:

Het aantal personeelsleden (FTE) ultimo 2007 bedroeg 3.577

€ 1,06).

(2006: 2.961). De toename was voor 362 FTE het gevolg van acquisities.

Het balanstotaal nam gedurende het verslagjaar toe met € 193,3 miljoen, het gevolg van acquisities (€ 166,7 miljoen), autonome investeringen in vaste activa alsmede autonome toename van het netto-werkkapitaal. Het werkkapitaal in ­procenten van de omzet steeg licht van 20,7% tot 20,9%, mede doordat de acquisities nog niet voor het gehele jaar in de omzet meetelden. Hiervoor gecorrigeerd zou het werkkapitaal uitkomen op 18,6% van de omzet.

43

TKH GROUP

/

Jaarverslag 2007

Acquisities, investeringen en desinvesteringen Onderdeel van de TKH-strategie is om zowel autonoom als door middel van acquisities groei te realiseren. De nadruk bij acquisities ligt op structureel gezonde bedrijven met een ­sterke positie in de voor ons belangrijke segmenten Telecom, Building en Industrial Solutions. Het acquisitiebeleid is ­gebaseerd op het invullen van ‘witte vlekken’, waarbij geo­ grafisch de focus ligt op Noordwest-, Midden en Oost-Europa en Azië. In toenemende mate wordt ook gericht gezocht naar acquisitiemogelijkheden waarmee interessante technologieën kunnen worden toegevoegd aan het bestaande TKH-portfolio en de positie in de bestaande Solutionssegmenten kan worden versterkt. TKH streeft ernaar om op jaarbasis gemiddeld 1 tot 3 acquisities te doen met een omvang per acquisitie ­tussen de € 10 miljoen en € 50 miljoen omzet. In 2007 is veel aandacht besteed aan acquisitiemogelijk­ heden. Er werden in totaal zeven meerderheidsbelangen en één minderheidsbelang verworven. Een aantal kleine acqui­

Onderdeel van de TKH-strategie

sities waren vooral gericht op het verwerven van technologie.

is om zowel autonoom als door

De acquisitie van CAE Groupe in Frankrijk is een doorbraak in de ontwikkeling van de TKH-groep op het gebied van het

­m iddel van acquisities groei

verder verleggen van de grenzen van het TKH-marktgebied,

te ­r ealiseren.

maar ook een doorbraak in de schaalgrootte van de door TKH geacquireerde bedrijven. ■

■

 In januari 2007 werd een 75%-belang verworven in USE System Engineering in Haaksbergen. USE heeft interessante

ge-outsourced. De eigen productie binnen CAE Groupe

technologie ontwikkeld voor diverse toepassingen op het

betreft 20% van de activiteiten en is geconcentreerd in twee

gebied van verkeers- en watertechniek en gebouwsystemen.

vestigingen in Noord-Italië en Frankrijk, waar speciaalkabel

De omzet van USE bedraagt ongeveer € 1 miljoen.

respectievelijk hoogwaardige connectoren voor Local Area

 In maart 2007 is 80% van de aandelen van Transmea in

Networks voor industrieel gebruik worden geproduceerd. CAE Group heeft een jaaromzet van € 122 miljoen.

Lelystad overgenomen. De activiteiten van Transmea richten zich op de handel en distributie van specialistische hoog-

■

■

Pantaf lex B.V. te Bergschenhoek overgenomen. Pantaf lex

overname heeft TKH haar positie versterkt in het security

is een value added reseller (VAR) en is importeur en

(CCTV-)segment. De omzet van Transmea bedraagt

­leve­rancier van elektrotechnische componenten, met

€ 2 ­miljoen.

name op het gebied van kabelaccessoires, -bescherming

 In juli 2007 werd met New Electronic Technology (NET)

en -connectie. De omzet van Pantaf lex bedraagt op jaar­-

GmbH in Finnig (Duitsland) overeenstemming bereikt over

basis € 6 miljoen.

uitbreiding van het minderheidsbelang van TKH van 30%

■

naar een meerderheidsbelang van 84%. NET levert hoog-

■

 In november 2007 heeft TKH 92% van de aandelen van

waardige producten voor security-oplossingen. Door de

 In november 2007 is 100% van de aandelen van Klan Security System, gevestigd te Herlev (Denemarken) over­

waardige camerasystemen voor oplossingen in de indus­

genomen. Klan, met een jaaromzet van € 2 miljoen, levert

triële, medische en researchsector en is in de segmenten

hoogwaardige CCTV- en access control-oplossingen in het

waarin zij opereert marktleider in Duitsland. De jaaromzet

beveiligingssegment. Klan en TKH-werkmaatschappij VMC

van NET is € 17 miljoen.

hebben hun activiteiten gezamenlijk voorgezet in

 Eveneens in juli 2007 werd 100% van de aandelen in CAE Groupe, gevestigd in Parijs (Frankrijk) overgenomen.

Denemarken onder de naam VMC Klan. ■

 In november 2007 is een belang van 49% van de aandelen

CAE Groupe is actief met ICT- en elektrotechnische

in Observision, gevestigd te Heteren genomen. Observision,

­oplossingen in de TKH-segmenten Building en Industrial

met een jaaromzet van € 2 miljoen, ontwikkelt nieuwe

Solutions. Ruim 70% van de omzet wordt gerealiseerd met

generatie geïntegreerde beveiligingsoplossingen, op basis

kabeloplossingen. Overeenkomstig de strategie van TKH,

van zelfontwikkelde video- en audiotechnologie voor auto-

wordt ook bij CAE Groupe 80% van de oplossingen

matische detectie.

44

v e r s l a g r a a d va n b e s tuur

Dividendvoorstel ■

 In december 2007 is een 80%-belang verworven in Security­

Aan de op 7 mei 2008 te houden Algemene Vergadering van

Works te Nijkerk. SecurityWorks ontwikkelt en levert als

Aandeelhouders zal worden voorgesteld een dividend van

system integrator, complete, op maat gemaakte en geïnte-

€ 0,66 uit te keren per (certificaat van) aandeel (2006: € 0,53).

greerde beveiligingsoplossingen in de marktsegmenten

Dit betekent een pay out-ratio van 50,2%. Om de financiering

retail en industrie. SecurityWorks heeft een omzet van

van de beoogde groei te ondersteunen wordt aan de aandeel-

€ 2 miljoen op jaarbasis.

houders het dividend naar keuze in contanten of in aandelen

Investeringen

ten laste van de reserves voorgesteld. De vaststelling van het dividend in aandelen zal plaatsvinden één dag na af loop van

In 2007 bedroegen de netto-investeringen in materiële vaste

de keuzeperiode op basis van de gemiddelde koers van het

activa € 28,8 miljoen (2006: € 17,5 miljoen). De voornaamste

aandeel gedurende de laatste vijf beursdagen van die keuze-

investeringen in materiële vaste activa betroffen uitbreidin-

periode welke op 27 mei 2008 eindigt. De betaalbaarstelling

gen gebouwen voor logistieke activiteiten en uitbreidings­

van het dividend, contant dan wel in aandelen, vindt plaats

investeringen voor de productie van hoogwaardige speciaal­

op 2 juni 2008.

kabels. In augustus 2007 werd besloten om een nieuwe locatie te ontwikkelen in Forst in Duitsland voor productie van hoogwaardige speciaalkabels en kabel­systemen. Deze nieuwe productielocatie leidt tot een capaciteitsuitbreiding van de productie van hoogwaardige speciaalkabels met ruim 30%. De afschrijvingen op materiële vaste activa bedroegen in 2007 € 12,8 miljoen (2006: € 11,7 miljoen).

De acquisitie van CAE Groupe in Frankrijk is een doorbraak in het verder verleggen van het TKHmarktgebied. ­

45

TKH GROUP

/

Jaarverslag 2007

Personeel en organisatie aantal medewerkers De omvorming van TKH tot een per groep in % 1 .750

1.400

1.050

700

opzichten verbeteren van de kwaliteit van de operatie naast

gerichte totaaloplossingen aan-

een verbetering van de loyaliteit en tevredenheid van de

biedt, is gedurende het verslagjaar

­klanten en medewerkers. Bij de Kabelproductiebedrijven

verder vormgegeven en stelt hoge

heeft het T.O.C. (Theory of Constraints)-programma geleid

eisen aan de organisatie. De

tot een reductie van de levertijden, een verbetering van de

solution-­strategie is inmiddels in

leveringsbetrouwbaarheid en een reductie van het werk­

de organi­satie ingebed. De strategie

kapitaal. In totaliteit zijn 120 medewerkers voor dit pro­

vraagt van het management van de

gramma opgeleid.

werkmaatschappijen een andere

350

0 20 6 07 20 0 20 6 07 20 0 20 6 07

0

20



‘Customer Value Performance’-programma is het in alle

groep van bedrijven die markt­

Technische Kabel- Handels- groep groep

Machinegroep

marktbenadering en leidt tot

In 2007 is blijvend geïnvesteerd in kennis en vaardigheden

­bundeling van krachten tussen

van onze medewerkers. Het management development-­

de ondernemingen. Via de vorming

programma richt zich op het ontwikkelproces van managers

van portfolio boards heeft port­

en high potentials uit de groep. Dit programma heeft als doel

foliomanagement nadrukkelijker

het tijdig kunnen identificeren van managementpotentieel.

aandacht gekregen. De constante

Hierdoor wordt het mogelijk om opvolgers voor het huidige

vernieuwing van het activiteiten-

management ook uit de eigen organisatie te werven. Aan de

portfolio blijft ook de komende

hand van performance & competence management wordt

jaren van essentieel belang om

nauwkeurig vastgesteld aan welke kwaliteiten de medewerker

­verdere groei te kunnen realiseren.

binnen de TKH-groep voldoet en dient te voldoen.

In lijn met de ontwikkeling van

Performance & competence management levert een bijdrage

de aansturing van de organisatie op basis van de solutions-­

aan zowel het behalen van de organisatorische doelstellingen

segmentatie werd besloten om per hoofdsolutionsgebied een

als ook aan de persoonlijke ontwikkeling van de medewerker.

management board te introduceren bestaande uit ­directieleden uit verschillende business units in het des­betreffende

Tijdens de bijeenkomsten van het Strategic Committee is met

solutionssegment. De invoering van een ­management board

name aandacht besteed aan de strategische ontwikkeling van

per solution zal tot een verdere implementatie leiden van de solutionsstrategie. Ten behoeve van de ontwikkeling van de samenhang in de security-activiteiten is een security-cluster gevormd. Daarnaast is een cluster gevormd bestaande uit de Nederlandse en Belgische werkmaatschappijen, actief op het gebied van ­industriële connectivity systemen. Door de voortdurende focus op het creëren van duurzame winst­gevende groei, zowel door middel van autonome ontwikkeling als acquisities, investeert de groep veel tijd en energie in het verder stimuleren van de onderlinge samenwerking tussen de verschillende ondernemingen. Zowel in de benadering naar de markt als op het gebied van productontwikkeling wordt vergaande samenwerking gestimuleerd. Innovatie stond ook het afgelopen jaar centraal in het ondernemerschap van onze mensen. Door de kennis van innovaties binnen de groep onderling te delen, is het mogelijk de gehele groep naar een hoger niveau te tillen. Wij vinden het belangrijk ruimte te creëren waardoor nieuwe ideeën kunnen ontstaan.

De invoering van een management

Binnen de TKH-organisatie is het operational excellence-pro-

board per solution zal tot een ­

gramma op veel gebieden ingevoerd. Onderdeel van dit programma is een ‘Customer Value Performance’-programma. In

verdere implementatie leiden van

2007 is de eerste fase van dit programma afgerond. In de loop

de solutionsstrategie.

van 2008 zal een tweede meting worden uitgevoerd zodat de verbeteringen kunnen worden gemeten. Het doel van het

46

v e r s l a g r a a d va n b e s tuur

Maatschappelijk verantwoord ondernemen Zoals in het hoofdstuk ‘Corporate Governance’ is vermeld, hecht TKH grote waarde aan het naleven van de beginselen van transparantie, integriteit en verantwoording. TKH heeft dan ook de plicht de belangen van alle betrokken partijen hierin af te wegen. TKH wil deze belangen in een breder ­perspectief plaatsen en heeft vanuit dat oogpunt Maatschap­ pelijk Verantwoord Ondernemen als één van haar strategische speerpunten voor 2008 gedefinieerd. TKH hanteert het uitgangspunt dat samenwerking en het aangaan van een dialoog met onze stakeholders de juiste manier is om duurzame veranderingen in de bedrijfs­ processen te kunnen integreren. Daarbij is het een uitdaging om de noodzakelijke gezonde financiële positie van TKH te combineren met de wensen en verwachtingen van onze belanghebbenden.

De ontwikkelingen b ­ innen de TKH-

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen omvat een breed spectrum aan onderwerpen. Wij concentreren ons vooral op

groep geven vertrouwen voor groei

onze kernactiviteiten als oplossingsleverancier en richten ons

van omzet en resultaat.

1.  transparant en aanspreekbaar te zijn over onze ­activiteiten

hierbij op: en oplossingen. 2.  een maatschappelijk verantwoorde leverancier te zijn door de manier waarop wij onze kernactiviteiten ­uitvoeren en

de TKH-groep, de acquisities, het portfoliomanagement en management development. Om de strategische belangen van

verantwoordelijkheid nemen ten aanzien van het milieu en de sociale context.

de TKH-groep op een evenwichtige wijze te laten vertegen-

3. een aantrekkelijke werkgever te zijn.

woordigen in het Strategic Committee heeft de Raad van

4. een bijdrage te leveren aan de gemeenschap.

Bestuur in het verslagjaar de heren R. Innemee (TKH Group) en O. Frias (CAE Groupe) en mevrouw R. Dieperink (TKH Group) benoemd als lid van het Strategic Committee.

Vooruitzichten

Het ziekteverzuim in 2007 lag op 3,31% (2006: 4,0%). Naast

De Telecom Solutions zijn goed gepositioneerd voor het

het voorkomen van verzuim door ziekte, hebben we veel

­g roeiende investeringsniveau in glasvezelnetwerken en actie-

­aandacht besteed aan de terugkeer van medewerkers die

ve ­netwerkoplossingen. De investeringen in koper­netwerken

­(tijdelijk) niet aan het arbeidsproces konden deelnemen.

­zullen echter verder afnemen. Per saldo wordt ­verwacht dat de Telecom Solutions-activiteiten zullen groeien.

In 2007 is er goed en intensief overleg geweest met de

De Building Solutions zijn vooral gericht op de utiliteits-

Centrale Ondernemingsraad. Veel onderwerpen zijn behan-

markt en gebouwomgeving, waar sprake is van goed gevulde

deld en de Raad van Bestuur waardeert de positieve en

orderportefeuilles. Daarnaast bieden de segmenten security,

­constructieve wijze waarop dit overleg is gevoerd. Eén ver­

zorg en domotica perspectief voor hogere groei door de

gadering van de Centrale Ondernemingsraad heeft plaats­

­specifieke ontwikkelingen en behoeftes in deze segmenten.

gevonden in aanwezigheid van een delegatie van de Raad

De Industrial Solutions zijn door de focus op efficiency­

van Commissarissen. TKH acht het overleg met de Centrale

oplossingen goed gepositioneerd voor groei. De uitbestedings-

Ondernemingsraad van groot belang en hecht grote waarde

trend binnen de industriële sector is daarnaast een belang­

aan een open dialoog. Wij zijn van mening dat een onder­

rijke driver voor de groeimogelijkheden van deze activiteiten.

nemende opstelling van medezeggenschap de bedrijfsvoering

Het lagere kostenniveau in het bandenbouwsysteem-segment

oplettend houdt.

zal leiden tot een verbetering van de ROS van deze activi­ teiten.

Het aantal medewerkers in vaste dienst ultimo 2007 bedroeg 3.577 (2006: 2.961). Deze stijging werd mede veroorzaakt door

Gebaseerd op bovenstaande, geven de ontwikkelingen ­binnen

de in het verslagjaar gedane acquisities van bedrijven.

de TKH-groep vertrouwen voor groei van omzet en resultaat.

47

overzicht per groep Binnen de segmenten Telecom, Building en Industrial Solutions wordt geopereerd vanuit de groepen Technische Handelsgroep, Kabelgroep en Machinegroep. Met ingang van 2008 zal TKH zich in haar business­ segmentatie focussen op de solutionssegmenten in plaats van de segmentatie in de drie groepen.

48

o v e r z i c ht p e r gro e p

Technische Handelsgroep Profiel ■

Technische Handelsgroep

 De Technische Handelsgroep levert toegevoegde waarde in de vorm van (VAR)-oplossingen in de segmenten Telecom,

■

Omzet e 301,1 miljoen 

■

Bedrijfsresultaat e 29,8 miljoen 

■

Aantal medewerkers 1.219 

Building en Industrial Solutions. Ze levert oplossingen op het gebied van basisinfrastructuur voor telecommunicatie en ICT-netwerken tot home networking-oplossingen; van efficiënte elektrotechniekoplossingen tot ICT-oplossingen in de zorgsector en van manufacturing control-oplossingen tot besturingssystemen voor de industrie. Toegevoegde waarde levert zij in de vorm van advisering, ontwikkeling en levering van totaalsystemen, vaak ook in samenwerking met de ■

Kabelgroep.

de omzet toe. Het bedrijfsresultaat steeg hierdoor sterker

 De strategie richt zich op verdere groei binnen de gedefini-

dan de omzet. De ROS verbeterde naar 9,9% (2006: 9,4%).

eerde segmenten Telecom, Building en Industrial Solutions.

Het aandeel innovaties in de omzet bedroeg 18,5%.

Door het ontwikkelen en introduceren van nieuwe techno-

■

logieën en het vergroten van de toegevoegde waarde voor

Telecom Solutions

de klant ontstaan groeimogelijkheden. Bundeling van tech-

De investeringen in de telecomsector bleven achter ten

nologieën tot totaaloplossingen, keten- en supply chain

opzichte van 2006. Opnieuw werd de opwaardering van

management, optimalisering van de ‘total cost of owner-

­conventionele kopernetwerken in veel gevallen uitgesteld.

ship’, het optimaal inzetten van technische kennis en

De behoefte aan bandbreedte groeide daarentegen sterk,

kosten­reducties als gevolg van schaalgrootte zijn strate­

waarmee de capaciteitsgrens van de netwerken dichtbij is

gische speerpunten. Geografisch gezien ligt het accent op

gekomen. De prioriteit bij de meeste netwerkoperatoren lag

Noordwest-, Midden- en Oost-Europa evenals Azië.

op introductie van nieuwe diensten, zoals internetbellen en

 Het aantal medewerkers in vaste dienst ultimo 2007

IPTV. Hierdoor viel het investeringsniveau voor opwaardering

bedroeg 1.219 (2006: 848).

van de netwerken en randapparatuur lager uit dan was in­geschat. Tegelijkertijd is gebleken dat de glasvezeltechno­ logie de superieure technologie is voor de toekomst en dat

Ontwikkelingen in het verslagjaar

veel ­netwerkoperatoren door uitstel van investeringen zich voorbereiden om in één keer de stap te maken naar glasvezel.

Algemeen

TKH had een hoge score in de markt waar glasvezeltechnolo-

De omzet van de Technische Handelsgroep steeg in 2007 met

gie werd gevraagd.

25,7% tot € 301,1 miljoen (2006: € 239,6 miljoen). Dit werd

De hoge prioriteit bij de netwerkoperatoren om de daling

voor 23,0% gerealiseerd door acquisities (Funea, Schneider,

van het aantal klanten met een vaste verbinding te stoppen

CAE, NET, Transmea en USE). De autonome omzetgroei

en om te zetten in groei leidde tot een toegenomen belang­

bedroeg 2,7%. De autonome groei werd negatief beïnvloed

stelling voor investeringen op het gebied van ‘multiplay’-­

door een wijziging in de verwerking van uitbestede omzet,

diensten. Dit leidde ertoe dat ook de belangstelling voor

hetgeen een effect van 2% had. Daarnaast werd afscheid

IPTV-oplossingen groeide. In het vierde kwartaal was een

­genomen van minder rendabele omzet, hetgeen een negatief

­duidelijke toename te zien in het aantal opdrachten voor

effect had van eveneens 2% had.

deze oplossing. De levering van thuisnetwerk-concepten steeg eveneens. In deze projecten levert de operator een

Zowel de omzet in de bouw- en installatiesector als de omzet

gesubsidieerde installatieservice aan de consument, voor

in de industriële sector nam toe. In deze sectoren groeiden

het aansluiten op breedband van de in het huis aanwezige

met name de segmenten building technology en security

consumentenelektronica.

systemen. In de telecomsector konden de toegenomen inves­ teringen voor nieuwe technologieën nog niet de daling in

Building Solutions

investeringen voor de conventionele techniek compenseren.

De marktontwikkelingen in de bouw- en installatiesector

In Duitsland, Frankrijk en Polen ontwikkelde de omzet zich

waren positief. TKH is voornamelijk actief in de utiliteits­

positief.

sector en infrastructuursector. Door de gunstige marktomstandigheden en de TKH-positionering in segmenten waar

Het bedrijfsresultaat steeg met 32,8% tot € 29,8 miljoen (2006:

een hoge groei aan de orde is, onder meer op het gebied

€ 22,4 miljoen). Door een verdere focus op hogere toegevoeg-

van veiligheid en efficiency, realiseerde TKH een boven­

de waarde-oplossingen nam de brutomarge in procenten van

gemiddelde groei in dit marktsegment.

49

TKH GROUP

/

Jaarverslag 2007

Vanuit de markt voor ouderenzorg is er veel interesse voor nieuwe systemen op het gebied van alarmering, beeldcommunicatie en domotica, waarvoor diverse pilotprojecten zijn ingezet. Industrial Solutions

De positieve ontwikkelingen in de industrie leidden ertoe dat de omzet in dit segment kon toenemen. De hoge prioriteit binnen de Europese industrie voor efficiency- en productiviteitsverbetering was ook een belangrijke factor voor de groei binnen dit segment. Door de verdere ontwikkeling van highendbesturingssystemen binnen TKH, werd goed ingespeeld op de trends in de industrie. Door nieuwe activiteiten in Polen op te zetten voor assemblage van systemen kon beter ingespeeld worden op de wensen van de klanten en kon de kostprijs verlaagd worden. Ook hier is nadrukkelijk aan de orde dat de industrie steeds meer uitbesteed. De oplossingen op het gebied van MES (Manufacturing Execution Systems)

Door nieuwe activiteiten in Polen

en machinebeveiliging presteerden in dit segment boven­

op te zetten voor assemblage van

gemiddeld.

systemen kon beter op klantwensen worden ingespeeld.

50

o v e r z i c ht p e r gro e p

Kabelgroep Profiel ■

Kabelgroep

 De Kabelgroep levert in het segment Telecom Solutions systemen en netwerken voor de ICT- en telecomsector.

■

Omzet e 397,2 miljoen 

■

Bedrijfsresultaat e 34,2 miljoen 

■

Aantal medewerkers 1.616 

Voor de Building en Industrial Solutions produceert en ­verhandelt ze een breed assortiment speciaalkabels en kabeltoebehoren in de machinebouwsector, de automotive-­ industrie, de robotindustrie, de infrastructuur, de medische sector en de energie-, bouw- en installatiesector. ■

 De focus voor groei van omzet en resultaat is voornamelijk gericht op het segment Telecom Solutions en Industrial Solutions (speciaalkabel). Geografisch ligt het accent op

■

Noordwest-, Midden en ­Oost-Europa en Azië.

deel innovaties in de omzet leidden ertoe dat het bedrijfs­

 De activiteiten van de Kabelgroep richten zich op kabel­

resultaat sneller steeg dan de omzet. De ROS kon hierdoor

productie, kabelassemblage en kabelhandel. Het streven is

stijgen naar 8,6% (2006: 8,0%).

dat ongeveer 30% van de handelsomzet bij de tot de groep ■

■

behorende productiebedrijven wordt ingekocht.

De bezettingsgraad in de fabrieken bedroeg ruim 90%. De

 De Kabelgroep streeft een positie na als nichespeler en

capaciteit werd voornamelijk uitgebreid door het verhogen

v­erschuift het accent in toenemende mate naar oplossingen

van de productiviteit. Met name de bezettingsgraad van de

in de vorm van totaalsystemen, in samenhang met de

speciaalkabelproductie lag op een hoog niveau. Om de pro-

Technische Handelsgroep en Machinegroep.

ductiecapaciteit voor speciaalkabel verder uit te breiden werd

 De Kabelgroep levert toegevoegde waarde door eigen ont-

in augustus 2007 besloten om een nieuwe productielocatie in

wikkeling en productie van klantspecifieke kabels. Levering

Duitsland op te zetten. De productie in deze nieuwe locatie

binnen 24 uur van een breed assortiment kabels en kabel-

zal vanaf april 2008 operationeel zijn. De productiecapaciteit

toebehoren, een hoge servicegraad en een uitstekende

wordt daarmee met ruim 30% uitgebreid.

dienstverlening zijn belangrijke succesfactoren. ■

 Het aantal medewerkers in vaste dienst ultimo 2007

Telecom Solutions

bedroeg 1.616 (2006: 1.453).

De markt voor glasvezelnetwerken groeide wereldwijd met 13%. Europa, de belangrijkste markt voor TKH in dit seg-

Ontwikkelingen in het verslagjaar

ment, groeide in lijn met de wereldwijd gestegen behoefte. Vooral initia­tieven vanuit gemeenten, woningbouwverenig­

Algemeen

ingen en ­bedrijven, gericht op de verdere ontwikkeling van

De omzet van de Kabelgroep steeg in 2007 met 21,2% naar

bedrijfs­terreinen, leidden tot een toegenomen vraag. De

€ 397,2 miljoen (2006: € 327,7 miljoen). De autonome omzet-

totaal­oplossingen vanuit de TKH-groep spelen goed in op de

groei bedroeg 15,0%. De acquisities Schrade, KCI (onderdeel

gewenste toegevoegde waarde in de vorm van advisering,

van CAE) en Pantaf lex waren goed voor 6,2% van de omzet-

engineering en de juiste samenstelling van het systeem.

groei. De koperprijs daalde in het vierde kwartaal, wat een

Het ACE®-concept, een gecertificeerde, gegarandeerde totaal-

negatief effect had op de omzetgroei voor het hele jaar van

oplossing voor een moderne glasvezelnetwerk, werd verder

ongeveer 2%.

ontwikkeld om nog beter aan te sluiten bij de behoeftes in de markt. Miniaturisering van de kabelconcepten speelt hierbij

De autonome omzet in Duitsland, Oost- en Zuid-Europa en

een grote rol evenals het vergemakkelijken van de aansluiting

Azië steeg meer dan gemiddeld. Met name de omzet voor

van de systemen en het f lexibel en snel nieuwe aansluitingen

industriële toepassingen ontwikkelde zich goed, vooral door

kunnen realiseren. TKH werd beloond voor haar nieuw ont-

met kabelsystemen in te spelen op de uitbestedingstrend in

wikkelde concepten door diverse nieuwe opdrachten voor het

de industriële sector.

ACE®-concept te verwerven. In 2007 werden er in Europa enkele grotere ‘Fiber to the Home’ (FTTH)-projecten geboekt.

Het aandeel omzet uit innovaties bedroeg 24,9%. De hoge

De investeringen in kabelsystemen met koperengeleiders

innovatiegraad was een belangrijke motor achter de groei in

­liepen verder terug, mede doordat koperkabeloplossingen

de Kabelgroep.

voor nieuwbouwprojecten nog maar beperkt worden ingezet.

Het bedrijfsresultaat van de Kabelgroep steeg met 30,8% naar

Building Solutions

€ 34,2 miljoen (2006: € 26,1 miljoen). De toegenomen bezet-

De bouw- en installatiemarkt groeide met ruim 5%. De TKH-

tingsgraad, de verbeterde efficiency en het relatief grote aan-

activiteiten concentreren zich in dit segment op de utiliteits-

51

TKH GROUP

/

Jaarverslag 2007

sector en de infrastructuursector, voornamelijk in WestEuropa. Door nieuwe posities in te nemen in een aantal markten vanuit de leveringen van systemen, groeide de omzet van TKH harder dan de markt. Doordat orderportefeuilles binnen de bouw- en installatiesector voor de langere termijn goed gevuld zijn, zwakte de markt niet af in het tweede halfjaar. De hoge bezettingsgraad in de kabelindustrie maakte het mogelijk dat in een aantal markten prijsverbeteringen konden worden doorgevoerd. Ook de scheepsbouwsector ontwikkelde zich positief. Door de in 2006 ingezette intensievere marktbewerking steeg de omzet bij TKH met name in Scandinavië, Zuiden Oost-Europa. TKH besteedde veel aandacht aan het vergroten van het ­aandeel oplossingen voor nichemarkten. Met name voor de solarenergie-, windenergie- en veiligheidsmarkt werden ver-

Voor de solarenergie-, windenergie-

schillende nieuwe concepten geïntroduceerd, waarmee een

en veiligheidsmarkt werden ver-

positief effect op de marge werd gerealiseerd. De innovaties van TKH op het gebied van brandveilige systemen lieten een

schillende nieuwe concepten

bovengemiddelde groei zien.

­g eïntroduceerd.

In de markt voor energiekabel in Nederland, het belangrijkste afzetgebied van TKH voor deze producten, was er opnieuw sprake van een sterke stijging van de vraag. Een aantal ener-

Industrial Solutions

giebedrijven maakte een inhaalslag in het opwaarderen en

De hoge prioriteit binnen de Europese industrie voor effi­

uitbouwen van de capaciteit van de netwerken. Door de

ciency- en productiviteitsverbetering was een belangrijke

schaarste aan energiekabel binnen Europa konden de marges

­factor voor de groei binnen TKH. De innovatieve concepten

verbeteren.

binnen de TKH-groep in de vorm van ‘plug and play’-kabel­ systemen sluiten goed aan op de behoefte binnen de indus­ triële sector om in toenemende mate complete modules in te kopen. Met name de medische, robot- en machinebouwsector realiseerden een sterke groei. De miniaturisering van de kabeloplossingen en de innovatiekracht spelen een grote rol in deze ­segmenten. Door het bredere dienstenpakket dat TKH aanbiedt groeide de TKH-omzet ook hier in een sneller tempo dan de markt. Binnen Industrial Solutions hebben de kabelhandelsactiviteiten op het gebied van kabeltotaaloplossingen, bestaande uit kabels en kabeltoebehoren, een belangrijke positie. Door een grote mate van f lexibiliteit, zodat snel op behoeften in de markt ingespeeld wordt, presteerden deze activiteiten goed en werd een fraaie groei in zowel omzet als resultaat gerealiseerd. De wijze van dienstverlening en een hoge servicegraad vanuit de centraal georganiseerde logistiek en magazijnen, leveren een belangrijke bijdrage in deze positieve ontwikkelingen.

52

o v e r z i c ht p e r gro e p

Machinegroep Profiel

Machinegroep

■ De Machinegroep is actief in het Industrial Solutions-

segment en is gespecialiseerd in de ontwikkeling en

■

Omzet e 145,9 miljoen

■

Bedrijfsresultaat e 7,4 miljoen 

■

Aantal medewerkers 724

­assemblage van systemen voor geautomatiseerde, f lexibele producthandling en voor de productie van auto- en vrachtwagenbanden. Daarnaast produceert zij canwash-systemen. De groep is wereldwijd marktleider op het gebied van ­bandenbouwsystemen. ■ De Machinegroep is wereldwijd actief met een vijftal

­productielocaties. De productie locaties zijn gevestigd in Nederland, Duitsland, China en de Verenigde Staten. De activiteiten zijn gericht op het leveren van complete oplos-

tiegerede systemen op te leveren. De waardering van onze

singen voor het vergroten van de efficiency in een select

klanten voor deze uitzonderlijke inspanning en prestatie is

aantal industrieën. De Machinegroep streeft niet alleen

hoog. Vanaf het derde kwartaal vertaalde dit zich in een hoge

naar marktleiderschap maar beoogt ook de klant een aan-

orderintake.

trekkelijk rendement te leveren op zijn investeringen.

De bandenbouwindustrie is sterk gericht op het vergroten

■ De Machinegroep streeft een schaalgrootte na, die cycli-

van efficiency. Verhoging van de productiviteit en het minder

sche effecten kan opvangen en een stabiele groei van de

operatorafhankelijk maken van de productiesystemen is daar-

winstgevendheid laat zien. Door concentratie op de ontwik-

bij een belangrijke ontwikkeling die wordt nagestreefd. Ook

keling en assemblage van de systemen evenals uitbesteding

de f lexibilisering van productie heeft veel aandacht evenals

van machinale activiteiten, is een belangrijke voorwaarde

het reduceren van afval en uitval tijdens het productiepro-

ingevuld voor het beperken van cyclische effecten.

ces. De behoefte aan betere banden die met een grotere nauw-

■ Het aantal medewerkers in vaste dienst ultimo 2007

bedroeg 724 (2006: 643).

keurigheid moeten worden geproduceerd is sterk toegenomen. Deze ontwikkelingen leidden ertoe dat veel nieuwe technologie ingezet moest worden. Hierdoor ontstaat een

Ontwikkelingen in het verslagjaar

grote vervangingsvraag, naast de vraag om te voorzien in de uitbreiding van capaciteit.

Algemeen

De omzet van de Machinegroep steeg met 19,1% tot € 145,9

Door de in 2007 in bedrijf genomen additionele capaciteit

miljoen (2006: € 122,5 miljoen). De omzetstijging werd gro-

in China voor de productie van bandenbouwsystemen en

tendeels gerealiseerd in het segment bandenbouwsystemen.

­canwashers kon de afbouw van de capaciteit in de USA in

De trend tot verdere uitbesteding door de bandenbouw­

het laatste kwartaal 2007 grotendeels afgerond worden.

industrie leidde ertoe dat de orderintake voor bandenbouw­

De extra kosten, ontstaan doordat de oorspronkelijk voor­

systemen in het tweede halfjaar sterk steeg.

ziene capaciteit in de USA niet werd ingevuld, hadden een negatieve invloed op het resultaat in 2007.

Het bedrijfsresultaat van de Machinegroep daalde met 41,6% tot € 7,4 miljoen (2006: € 12,6 miljoen). De daling was voor­

De trend bij de auto- en truckbandenproducenten om de ont-

namelijk het gevolg van het hoge aandeel prototypes in de

wikkeling en productie van bandenbouwmachines uit te

omzet, waar in de aanloopfase veel extra kosten voor gemaakt

besteden aan gespecialiseerde leveranciers werd bevestigd

moesten worden. 42,0% van de omzet bestond uit innovaties

door het feit dat het aantal aanvragen voor machines een

die in het afgelopen jaar werden geïntroduceerd. De ROS

sterke toename laat zien. Waar de TKH-groep in het verleden

daalde naar 5,1% (2006: 10,3%), maar lag in het vierde kwar-

met name werd ingezet om pieken in de investeringsbehoefte

taal weer rond de 10%.

op te vangen, wordt nu meer structureel gebruik gemaakt van de capaciteit van TKH. De innovatieve oplossingen spelen

Industrial Solutions

hierbij een grote rol evenals de samenwerking met onze klan-

Het investeringsniveau in de bandenbouwindustrie lag op een

ten en de vertrouwensrelatie die is opgebouwd. Mede door de

hoog niveau. Door een grote druk op verdere uitbesteding

nieuwe bandconcepten, zoals de run f lat-banden en grotere

vanuit de bandenbouwindustrie is TKH uitgedaagd om in een

velgdiameterbanden is er een sterke behoefte om te investe-

extreem korte tijd in te spelen op specifieke wensen ten aan-

ren in nieuwe productiemiddelen. Ook de steeds hogere eisen

zien van nieuwe bandenbouwtechnologie. TKH heeft dit

die aan de specificaties van banden gesteld worden leiden tot

momentum aangegrepen om bij een groot aantal klanten

een toenemende behoefte om bestaande machines te vervan-

tegelijkertijd nieuwe technologie te ontwikkelen en produc-

gen voor systemen die operator-onafhankelijk in staat zijn

53

TKH GROUP

/

Jaarverslag 2007

met een grote efficiency banden te produceren. Hierdoor wordt in toenemende mate ook in lage loonlanden ­geïnvesteerd in hoogwaardige nieuwe productiemiddelen. Diverse nieuwe orders werden ontvangen voor modules uit het MTM (Modular Tyre Manufacturing)-concept. Modules uit dit concept vormen een doorbraak in de flexibele productie van componenten die in autobanden worden toegepast. Voor de producthandlingsystemen is besloten om een verdere integratie door te voeren met de overige activiteiten binnen de Machinegroep. Hiermee zal de samenwerking worden ­vergroot en worden de krachten gebundeld om tot een betere inzet van de aanwezige capaciteiten te komen. De producthandlingsactiviteiten zijn hiertoe in 2007 verplaatst naar Epe.

Het MTM (Modular Tyre Manufacturing)-concept vormt een doorbraak in de flexibele productie van componenten in autobanden.

54

c orpor at e go v e r n a n c e

Corporate Governance De Corporate Governance Code van TKH

b) één of meer personen ten minste 25% van de certificaten

De Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen hechten

en/of aandelen bezitten, of c) naar het oordeel van de

eraan de beginselen van integriteit, verantwoording en trans-

Stichting het stemrecht van een certificaathouder wezen-

parantie na te leven bij het besturen van de vennootschap. De

lijk in strijd is met het belang van de vennootschap. Indien

Corporate Governance Code, die betrekking heeft op besturen

de Stichting Administratiekantoor gebruik maakt van één

en beheersen, op verantwoordelijkheid en zeggenschap en op

van deze mogelijkheden, dient zij dit gemotiveerd ter

verantwoording en toezicht, integriteit en transparantie,

­kennis van de certificaathouders en aandeelhouders te

heeft ook in 2007 de nadrukkelijke aandacht gehad van Raad

brengen. TKH volgt de ingediende wetswijzigingen nauw-

van Bestuur en Raad van Commissarissen.

lettend, maar verkiest om de wetgeving in dezen leidend te laten zijn voor de toepassing van dit artikel. Het huidige

TKH voldoet voor het merendeel aan de aanbevelingen uit de

bestuur van de Stichting Administratiekantoor van

Corporate Governance Code. Wij volstaan er derhalve mee om

Aandelen bestaat geheel uit onafhankelijke bestuursleden.

hiernavolgend die punten te noemen waarop de vennoot-

De Stichting dient de aan de aandelen verbonden rechten

schap afwijkt ten opzichte van de code.

op zodanige wijze uit te oefenen dat de belangen van de vennootschap en de met haar verbonden ondernemingen

■ De bepaling met betrekking tot de maximale benoemings-

termijn van vier jaar (ii.1) wordt niet gevolgd voor de

en alle daarbij betrokkenen zo goed mogelijk worden gewaarborgd.

­huidige twee leden van de Raad van Bestuur. Dit is in lijn

■ De statuten van TKH zijn in 2007 aangepast aan de wets­

met hetgeen de Commissie Tabaksblat aangeeft in de pre-

wijzigingen ter bevordering van het gebruik van elektro­

ambule van de Code, dat bestaande contracten worden

nische communicatiemiddelen bij de besluitvorming in

gerespecteerd. Voor nieuw te benoemen leden zullen de

rechtspersonen en geeft de Raad van Bestuur de mogelijk-

best practice bepalingen opnieuw in overweging worden

heid te bepalen dat aandeelhouders voorafgaande aan de

genomen.

Algemene Vergadering van Aandeelhouder stemrecht

■ Ten aanzien van het principe ‘samenstelling en de rol van

­kunnen uitoefenen via een elektronisch communicatie­

drie kerncommissies van de Raad van Commissarissen’

middel. De faciliteit van het stemmen op afstand is een

(iii.5) geldt dat, ingevolge dit principe, een afzonderlijke

aandachtspunt maar is nog niet ingevoerd. De reden hier-

Remuneratiecommissie en een afzonderlijke Selectie- en

toe is gelegen in het feit dat wij van mening zijn dat de

Benoemingscommissie moet worden ingesteld. TKH heeft

aspecten van deelnemen aan en het volgen van de beraad-

beide commissies gecombineerd in één commissie

slaging in de vergadering hiermee onvoldoende is afgedekt.

(Benoemings- en Remuneratiecommissie) gezien de huidige omvang van de Raad van Commissarissen en de verdeling van taken onder de leden. ■ De bij derden uitstaande aandelen betreffen certificaten

TKH volgt de ontwikkeling hierin met belangstelling (iv.1). ■ TKH voldoet nog niet aan de bepaling (iv.3.1.) dat alle aan-

deelhouders de analistenbijeenkomsten, presentaties aan (­institutionele) beleggers en persconferenties gelijktijdig

van aandelen, waarbij de aandelen bij notariële akte zijn

kunnen volgen door middel van webcasting, telefoonlijnen

overgedragen aan de Stichting Administratiekantoor van

of anderszins. TKH volgt de ontwikkelingen op dit gebied

Aandelen TKH. Het stemrecht op de aandelen berust bij de

nauwlettend en bereidt zich voor om op dit gebied verdere

Stichting Administratiekantoor van Aandelen TKH. Op hun

stappen te zetten. TKH publiceert haar financiële kalender

verzoek dient de Stichting Administratiekantoor van

op de website, hetgeen in relatie staat tot analisten- en

Aandelen TKH aan de certificaathouders volmacht te verle-

pers­bijeenkomsten. De gehouden presentaties worden op

nen om stem te kunnen uitbrengen op de aandelen waar-

de website van TKH geplaatst. TKH hanteert een Investor

van de certificaathouder de certificaten heeft. De volmacht

Relationsbeleid, waarin zij er naar streeft haar stake­

is onbeperkt en wordt derhalve niet begrensd door een

holders zo goed mogelijk van relevante financiële en

beperking van de royeringsmogelijkheid. De Stichting

andersoortige informatie te voorzien, met inachtneming

Administratiekantoor van Aandelen TKH behoeft volgens

van de daarop van toepassing zijnde bepalingen van het

wetgeving artikel BW 2:118a de volmacht niet te verlenen

Voorwetenschapsreglement.

of kan een gegeven volmacht intrekken ingeval a) een ­vijandig openbaar bod is aangekondigd of uitgebracht of de verwachting bestaat dat het zal worden uitgebracht,

55

TKH GROUP

/

Jaarverslag 2007

Risicobeheersing Het risicobeheersingsbeleid van TKH is een integraal onder-

Er zijn verzekeringen afgesloten voor de gebruikelijke ­risico’s,

deel van haar strategisch beleid en heeft continue aandacht.

waardoor de financiële gevolgen van calamiteiten zoveel

Risicobeheersings- en controlesystemen

mogelijk opgevangen kunnen worden. Behalve intern wordt de werking van de interne risicobeheersings- en controle­

De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor de inrichting

systemen risicobeheersing rondom externe financiële verslag-

en de effectiviteit van de interne systemen voor ­risico­-

geving ook getoetst door de externe accountant in het kader

beheersing en -controle. Deze systemen hebben tot doel de

van de controle op de jaar­rekening. De uitkomsten daarvan

significante risico’s waaraan de onderneming blootstaat te

worden met de Raad van Bestuur en de Audit Commissie van

onderkennen en effectief te beheersen. Zij vormen echter

de Raad van Commissarissen besproken.

nooit een absolute waarborg voor het ­behalen van de concerndoelstellingen en kunnen belangrijke fouten of verliezen,

TKH heeft een cascadesysteem van ‘Letters of Represen­tation’

gevallen van fraude of hande­lingen in strijd met wet- en

en ‘in-Control-statements’. De directies en controllers van de

regelgeving nooit geheel voorkomen. De belangrijkste com­

werkmaatschappijen bevestigen hierin naar beste weten:

ponenten van onze interne risicobeheersings- en controle­

■ De juistheid en volledigheid van de gepresenteerde infor-

systemen in het verslagjaar waren:

matie in de interne jaarrapportage. ■ De correcte toepassing van de TKH Accounting Manual.

■ Analyse en evaluatie van onze strategische, financiële ver-

slaggevings- en operationele risico’s per werkmaatschappij. Deze analyse en evaluatie is gebaseerd op het Internal Control Framework van het ‘Committee of sponsoring Organisations of the Treadway Commission’ (COSO). Voor de belangrijke risico’s zijn de interne beheersingsmaatrege-

■ Dat de strategische, financiële en operationele risico’s zijn

geanalyseerd en beoordeeld. ■ Dat de risicobeheersings- en controlesystemen ten ­aanzien

van externe financiële verslaggevingsrisico’s in het afgelopen jaar adequaat hebben gefunctioneerd. ■ Dat er geen indicaties zijn dat de risicobeheersings- en

len geïdentificeerd en gedocumenteerd. De belangrijkste

­controlesystemen ten aanzien van externe financiële ver-

risico’s zijn geïntegreerd in de interne rapportagemodel-

slaggevingsrisico’s in het lopende jaar niet naar behoren

len. Daarnaast wordt op basis van een rotatieplan de effec-

zal werken.

tiviteit van de belangrijkste interne risicobeheersings- en controlesystemen getoetst.

Strategische, operationele en compliance risico’s

■ D  e TKH Procedure Manual waarin onder meer het ­

­volgende is opgenomen:

Algemeen

- gedragscode en klokkenluidersregeling.

De kernactiviteiten, de geografische spreiding en de

- verantwoordelijkheden en autorisatierichtlijnen voor

­diversiteit aan opdrachtgevers en leveranciers matigen

investeringen en specifieke transacties.

de invloed van conjuncturele en incidentele mee- en tegen­

- ‘Transfer pricing’-richtlijnen.

vallende ontwikkelingen. Door weloverwogen keuzes en

- richtlijnen voor interne controlemaatregelen die per pro-

­spreiding van activiteiten over diverse markten maakt TKH

ces minimaal aanwezig dienen te zijn. Uitzondering wordt

risico’s zoveel mogelijk beheersbaar.

hiervoor gemaakt voor bedrijven van een geringe omvang. - richtlijnen voor de hedging van financiële risico’s.

V a l u ta

- richtlijnen voor de interne rapportages aan de Raad

Vanwege de toenemende internationalisatie van inkoop, afzet

van Bestuur.

en productie nemen valutarisico’s toe. Dit geldt vooral voor

■ D  e TKH Accounting Manual met richtlijnen voor de finan-

de Chinese yuan en de Amerikaanse dollar. De ontvangsten

ciële verslaggeving en de voor het opstellen daarvan te

in vreemde valuta worden, indien ­mogelijk, gebruikt voor

­volgen procedures.

betalingen in dezelfde valuta. Ten aanzien van inkopen in

■ Uitgebreide budgetterings- en rapportageprocessen volgens

vreemde valuta wordt zoveel mogelijk getracht de verkoop-

TKH-richtlijnen, waarbij maandelijks de behaalde resulta-

condities daarop af te ­stemmen. Ter beperking van de res­

ten worden geanalyseerd ten opzichte van het budget en,

terende valutarisico’s wordt gebruik gemaakt van afgeleide

indien nodig, de verwachtingen voor het gehele jaar wor-

financiële instrumenten. Zowel het beleid als de uitvoering

den bijgesteld. Minimaal eenmaal per kwartaal worden de

vinden in nauw overleg met de Raad van Bestuur plaats.

resultaten, vooruitzichten en gesignaleerde risico’s per

Het streven is buitenlandse ­investeringen in lokale valuta

werkmaatschappij besproken ­tussen de Raad van Bestuur

te finan­cieren om trans­latierisico’s zo veel mogelijk te

en lokale directie.

­vermijden.

■ Gedetailleerde procedures per werkmaatschappij voor

belangrijke processen.

56

risicobeheersing

Rente

Concurrentie

Het renterisicobeleid wordt op TKH-niveau bepaald. Hierbij is

TKH richt zich in toenemende mate op nichemarkten en biedt

het doel een evenwichtige balans te vinden ­tussen de ontwik-

steeds meer op maat gesneden totaaloplossingen aan. Hierdoor

keling van de financieringsbehoefte en de verwachte ontwik-

wordt de concurrentie per product-/marktcombinatie beperkt.

keling van rente op korte en (middel)lange termijn. Daarnaast vindt compensatie plaats van saldo’s bij kredietinstellingen

Technologie

om de rentekosten te ­minimaliseren. De uitvoering van dit

De activiteiten van de ontwikkelingsafdelingen zijn steeds

beleid vindt binnen strikte regels plaats in nauw overleg met

gericht op de ontwikkeling van een meest optimale techno­

de Raad van Bestuur.

logie, die enerzijds betrouwbaar is en anderzijds van een sterke concurrentiepositie verzekert. Voor product- en concept­

Pensioenen

ontwikkeling buiten TKH die van strategisch belang kunnen

Voor de niet-bedrijfstakgebonden pensioenregelingen heeft

zijn, wordt in ruil voor exclusiviteit in sommige gevallen

TKH voor de Nederlandse werkmaatschappijen een collectief

­achtergestelde financiering ter beschikking gesteld.

pensioencontract gesloten met Nationale Nederlanden op basis van een zogenaamd garantie­contract. Een onderdeel

Kredietrisico

hiervan is dat rentewinstdeling plaatsvindt op basis van een

De financiële activa van de groep bestaan voornamelijk uit ­­

eigen gesepareerd beleggingsdepot. De ontwikkeling van de

kas- en banksaldi, handelsdebiteuren en overige ­vorderingen.

rentestand en de koers­ontwikkeling van de aandelenbeleg-

Het kredietrisico voor liquiditeiten is gering omdat de liquidi-

ging vormen de basis voor de overrente die TKH toekomt.

teiten zijn ondergebracht bij banken met hoge kredietratings.

Nationale Nederlanden garandeert de opgebouwde pen­

De kredietrisico’s betreffen met name handelsdebiteuren.

sioenen levenslang uit te keren aan de betreffende deel­

Het betreft echter een risico verspreid over een groot aantal

nemers, uiteraard onder de voorwaarde dat TKH heeft vol-

klanten. Een deel van het risico is verzekerd bij kredietverzeke-

daan aan de premiebetalingsverplichting. Een tegenvallende

ringsbedrijven. Daarnaast worden voor grote projectmatige

ontwikkeling van de beleggingsportefeuille tast deze

leveringen aan veelal buitenlandse afnemers gebruik gemaakt

­uitkeringsgarantie van Nationale Nederlanden niet aan.

van bankgaranties, voorschotbetalingen (tegenover een bank­ garantie) of geconfirmeerde onherroepelijke ‘Letter Of Credits’.

Balans

TKH voert een actief beleid inzake het handhaven van ­solide

Acquisities

balansverhoudingen. Dit blijkt onder andere uit de solvabili-

Eén van de doelstellingen van TKH is het realiseren van groei

teit en de aandacht die besteed wordt aan het werkkapitaal-

zowel autonoom als door middel van acquisities. TKH zoekt

beheer.

continue naar potentiële overnamekandidaten die passen in de strategie van TKH en die leiden tot een groei van de winst

Grondstoffen

per aandeel. Hoewel TKH veel ervaring heeft met overnames en

De risico’s van beschikbaarheid en prijsontwikkeling van

de daarbij behorende financiële, integratie- en andere risico’s,

grondstoffen worden zo veel mogelijk beperkt. Dit wordt

blijven aan groei door ­overnames, ondanks uitvoerige ‘due

gedaan door grondstoffen bij meerdere, zorgvuldig

­diligence’-onderzoek vooraf, meer risico’s verbonden dan aan

­geselecteerde leveranciers te betrekken en door het af­sluiten

autonome groei bij bestaande werkmaatschappijen.

van meerjarige overeenkomsten voor de levering van belang-

Uitgangspunt is dat overgenomen bedrijven binnen twee maan-

rijke grondstoffen. Prijsontwikkelingen worden zoveel moge-

den na ­overname worden geïntegreerd in de beheersingssyste-

lijk verwerkt in de verkoopprijs van producten en/of diensten

men van TKH, waardoor ze snel onder het centrale toezicht en

of waar mogelijk tijdelijk afgedekt op de termijnmarkt.

de con­trole vallen.

Markt

Milieu

In Noordwest-, Midden- en Oost-Europa en in Azië treden we

Het milieubeleid van TKH richt zich in eerste instantie op het

in toenemende mate op als leverancier van totaal­oplossingen.

voorkomen of beperken van de negatieve effecten van haar

Hierdoor ontstaan steeds meer strategische relaties met afne-

­activiteiten en producten op de omgeving. TKH ziet er nauw­

mers en leveranciers, wat resulteert in een beperking van

lettend op toe dat aan de milieuwetgeving wordt voldaan.

marktrisico. Deze tendens vloeit voort uit het streven van

De productiebedrijven streven een actief beleid na volgens

afnemers om het aantal toeleveranciers te beperken, vanwege

iso 14001. Dit bevestigt de ambitie om niet alleen een kwali­

de mogelijkheden tot kosten­besparingen en effectievere pro-

tatief goed product te maken en te ­leveren, maar tegelijkertijd

ductontwikkelingen.

het milieu zoveel mogelijk te sparen.

57

TKH GROUP

/

Jaarverslag 2007

Risico’s met betrekking tot de externe ­f inanciële verslaggeving Rekening houdend met de hiervoor beschreven risico’s en daarop gerichte beheersingsmaatregelen, verklaart de Raad van Bestuur naar beste weten: ■ Dat risicobeheersings- en controlesystemen een ­rede­lijke

mate van zekerheid geven dat de financiële ­verslaggeving geen onjuistheden van materieel belang bevat. ■ Dat risicobeheersings- en controlesystemen in het

­verslagjaar naar behoren hebben gewerkt. ■ Dat er geen indicaties zijn dat risicobeheersings- en

­controlesystemen in het lopende jaar niet naar behoren zullen werken.

TKH richt zich in toenemende mate op nichemarkten en biedt steeds meer op maat gesneden totaal­ oplossingen aan.

58

jaarrekening 2007

59

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

Geconsolideerde balans Per 31 december voor winstbestemming

2007

in duizenden euro’s

2006

Activa Vaste activa

4 5 6 7 16

Immateriële vaste activa

147.110

45.040

Materiële vaste activa 142.473 121.838 Vastgoedbeleggingen

2.549

2.509

Financiële vaste activa

3.517

2.850

Actieve belastinglatentie

4.853

4.384

Totaal van de vaste activa 300.502 176.621





Vlottende activa

8 Voorraden 144.759 119.750 9 Vorderingen 202.464 155.921 11 Liquide middelen 9.653 9.970 Totaal van de vlottende activa 356.876 285.641

12 Voor verkoop aangehouden activa

1.240

3.025

Totaal activa 658.618 465.287















Passiva Groepsvermogen

13 Eigen vermogen 264.648 220.584 Minderheidsbelang derden

1.205

642

Totaal van het groepsvermogen 265.853 221.226

Langlopende schulden

18 16 17 15

Langlopende schulden

86.306

Voorziening voor latente belastingen

28.820

26.031 18.335

Voorzieningen voor pensioenen

13.144

12.208

Overige voorzieningen

4.457

720

Totaal van de langlopende schulden 132.727

57.294

Kortlopende schulden

19 Schulden aan kredietinstellingen 87.864 53.108 20 Handelsschulden en overige te betalen posten 148.222 118.194 15

Te betalen belastingen

5.629

9.288

Voorzieningen

18.323

6.177

Totaal van de kortlopende schulden 260.038 186.767 Totaal passiva 658.618 465.287

60

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

Geconsolideerde winst- en verliesrekening 2007

in duizenden euro’s

2006

Netto-omzet 818.469 653.699 Wijziging voorraad gereed product en onderhanden werk

15.918

30.379

Overige bedrijfsopbrengsten

3.425

1.414



23 Totaal bedrijfsopbrengsten 837.812 685.492 Kosten grond-, hulpstoffen, handels- producten en uitbesteed werk 528.330 421.109

25 Personeelskosten 158.388 136.361 27 Afschrijvingen 14.903 9.550 28 Overige bedrijfskosten 72.776 64.893 Totaal bedrijfslasten 774.397 631.913 Bedrijfsresultaat

63.415

53.579

29 Financiële baten en lasten

-6.199

-3.747

Resultaat deelnemingen

419

174

57.635

50.006

12.529

14.640

45.106

35.366

Aandeelhouders van de onderneming

44.918

35.173

Minderheidsbelang derden in het resultaat

188

193

45.106

35.366



Resultaat voor belastingen

30 Belastingen over resultaat Nettoresultaat



Toerekenbaar aan:



31 Winst per aandeel Gewogen gemiddeld aantal aandelen (x 1.000)

34.185

33.239

34.606

33.937

Gewone winst per aandeel (in €)

1,31

1,06

Verwaterde winst per aandeel (in €)

1,30

1,04

Gewogen gemiddeld aantal aandelen vermeerderd met potentiële aantal aandelen welke tot verwatering leiden (x 1.000)

61

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

Geconsolideerd overzicht van mutaties in het eigen vermogen in duizenden euro’s

Stand per 31 december 2005

Geplaatst aandelen- kapitaal

Agio

Wettelijke reserve

8.467

6.233

893

Herwaar- Reserve om- derings- rekenings- reserve verschillen

21.687

Cash-flow hedge reserve

7.539

Algemene reserve

Totaal

Minder- heids- Totaal eigen belang vermogen

-11 142.175 186.983

188 187.171

Effect wijziging waarderingsgrondslagen Stand per 1 januari 2006

8.467

6.233

893

21.687

7.539

0

-11 142.175 186.983

0

188

187.171

193

35.366

Resultaat boekjaar

35.173

35.173

Reclassificatie voor putopties gehouden door minderheidsaandeelhouders





130





Mutatie cash-f low hedges Herwaarderingen Wijziging van belastingtarieven

0

130



0 194

491

1.975

1.975

790

790

790

-1.465

-1.465

-1.982

-1.982

1.484

-1.465

Aandelen- en optieregelingen 0

0 194

Omrekeningsverschillen Totaal resultaat

-130

194

2.274

-1.465

-1.982

194

33.552

34.685

193

34.878

-165

-5.245

-5.245

-5.245

aandelen- en optieregelingen

3.639

3.639

3.639

Geactiveerde ontwikkelingskosten

-1.601

0

Dividenduitkeringen

165

Saldo van ingekochte en verkochte aandelen tbv 1.601

Acquisities Stand per 31 december 2006

8.632

522

6.068

3.146

23.961

6.074

522

183 172.520 220.584

0

261

783

642 221.226

Resultaat boekjaar



44.918

44.918

188

45.106

Reclassificatie voor putopties gehouden door minderheidsaandeelhouders





190





Mutatie cash-f low hedges



-190

0



0

1.185

1.185

1.185

Herwaarderingen

781

781

781

Vrijval gerealiseerde herwaardering

-715

Wijziging van belastingtarieven

715

0

0

42

42

42

Omrekeningsverschillen Aandelen- en optieregelingen Totaal resultaat

0

-108



0

190

108



-1.232

1.185

44.211

-108

-108

-108

-1.232

-1.232

45.586

188

45.774

Dividenduitkeringen

119

Uitgifte van nieuwe aandelen

100

-119

-7.967

-7.967

-439

-8.406

7.000

7.000

-452

-452

-452

-3.086

0

0

6.900

Saldo van ingekochte en verkochte aandelen tbv aandelen- en optieregelingen Geactiveerde ontwikkelingskosten Acquisities Stand per 31 december 2007

8.851

3.086

12.849

-103 6.319



62

24.069

5.966





-103

1.368 205.226 264.648

814

711

1.205 265.853



TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2007

in duizenden euro’s

2006

Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat

63.415

53.579 11.477

Afschrijvingen

14.962

Resultaat desinvesteringen

-59

-1.927

Mutatie in voorzieningen

-2.453

-3.512

Mutatie in werkkapitaal

-20.543

-19.544

Kasstroom uit bedrijfsoperaties

55.322

40.073

Ontvangen/(betaalde) interest

-5.867

-3.727

Ontvangen/(betaalde) vennootschapsbelasting

-12.962

-17.796

Netto-kasstroom uit operationele activiteiten

36.493

18.550



(A)



Kasstroom uit investeringsactiviteiten Dividend ontvangen van niet-geconsolideerde deelnemingen

369

174

Investeringen in materiële vaste activa

-29.396

-18.007

Desinvesteringen in materiële vaste activa

629

1.471

217

5.011

Saldo van investeringen en desinvesteringen in vastgoedbeleggingen Desinvesteringen in voor verkoop aangehouden activa

3.025

0

Verwerving van dochterondernemingen (ref. 33)

-97.353

-20.323

Verwerving van overige deelnemingen

-2.026

-276

Verwerving van immateriële vaste activa

-4.298

-3.156

(B) -128.833

-35.106

Netto-kasstroom uit investeringsactiviteiten

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Betaald dividend Uitgifte van nieuwe aandelen

-8.406

-5.245

7.000

In- en verkoop eigen aandelen t.b.v. aandelenen optieregelingen

-452

3.639

Aandelen- en optieregelingen

-1.232

-1.982

Opgenomen langlopende schulden

60.097

0

Af lossingen van langlopende schulden

0

-538

Opgenomen kortlopend bancair krediet

34.756

23.753

Netto-kasstroom uit financieringsactiviteiten (C )

91.763

19.627

(A+B+C)

-577

3.071

Omrekeningsverschillen

260

678

Mutatie liquide middelen

-317

3.749

Saldo liquide middelen per 1 januari

9.970

6.221

Saldo liquide middelen per 31 december

9.653

9.970

Netto toename/(afname) in liquide middelen

63



TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening 1 Grondslagen voor financiële verslaggeving Algemeen

Reclassificaties

De jaarrekening van TKH Group N.V. (hierna ‘TKH’) is opge-

In de balans zijn de volgende reclassificaties doorgevoerd,

steld in overeenstemming met de door de Europese Commis-

waarbij de vergelijkende cijfers eveneens zijn aangepast:

sie goedgekeurde International Financial Reporting Standards

■ Reclassificatie

van de actieve latentie uit hoofde van

(‘IFRS’ ), die van toepassing zijn op 31 december 2007. De

liquidatieverliezen naar te betalen belastingen in

jaarrekening is opgesteld op basis van historische kosten, met

verband met liquidaties die vóór 31 december 2006

uitzondering van de waardering op reële waarde van onroerend goed, derivate financiële instrumenten en op aandelen

zijn afgewikkeld. ■ Reclassificatie

gebaseerde betalingen. Alle transacties in financiële instrumenten worden verantwoord op transactiedatum.

van voor verkoop aangehouden activa

uit de vaste activa. ■ Reclassificatie

van de voorzieningen naar langlopende

en kortlopende schulden.

Wijziging in de grondslagen voor financiële verslaggeving

De gevolgen van deze reclassifcaties voor de vergelijkende

Met ingang van 2007 heeft TKH de grondslagen voor de

cijfers is hieronder uiteengezet.

waardering en resultaatbepaling gewijzigd voor putopties toegekend aan aandeelhouders met een minderheidsbelang die het recht hebben om hun minderheidsbelang aan TKH te



Gepubliceerde cijfers 2006

Reclassi- Herziene ficatie cijfers 2006

verkopen. In verband met deze aan bepaalde minderheidsaan-

Actieve belastinglatentie

16.584

-12.200

4.384

deelhouders verleende putopties, neemt TKH een verplich-

Te betalen belastingen

21.488

-12.200

9.288

5.534

-5.534

0

0

2.509

2.509

0

3.025

3.025

Voorzieningen

36.720

-36.720

0

Langlopende schulden

26.031

30.543

56.574

Kortlopende schulden

192.790

ting op voor de aankoop van de minderheidsbelangen waar voorheen deze als minderheidsbelang derden in de balans

Niet aan bedrijfsuitoefening

werden gerubriceerd en de verplichting als niet uit de balans

dienstbare activa

blijkende verplichting werd toegelicht. Voor de nieuwe waar-

Vastgoedbeleggingen

deringsgrondslag wordt verwezen naar de paragraaf Bedrijfs-

Voor verkoop aangehouden

combinaties. Deze w ijziging heeft geen impact gehad op de

activa

balans per 1 januari 2006. De gevolgen van deze wijziging in de grondslagen worden hieronder uiteengezet.

Gepubliceerde cijfers 2006

Herziene Wijziging cijfers 2006

6.177 198.967

Balans

Goodwill

39.531

720

40.251

wettelijke reserve

2.494

652

3.146

Minderheidsbelang derden

1.294

-652

642

Overige voorzieningen

6.177

720

6.897

Eigen vermogen -

Consolidatie In de geconsolideerde jaarrekening zijn opgenomen de jaarrekeningen van alle dochterondernemingen, waarover TKH de beslissende zeggenschap heeft. Van zeggenschap is sprake indien TKH het financiële en operationele beleid van een entiteit kan sturen ten einde voordelen te verkrijgen uit haar activiteiten. Voor een overzicht van geconsolideerde entiteiten

Nettoresultaat toerekenbaar

wordt verwezen naar pagina 110. De resultaten van de verwor-

aan Aandeelhouders van de onderneming

35.043

130

323

-130

35.173

in het resultaat

ven dochterondernemingen worden in het jaar van verwerving verantwoord vanaf het moment dat feitelijke zeggenschap is

Minderheidsbelang derden 193

verkregen tot de datum waarop deze eindigt. Onderlinge transacties en balanssaldi zijn geëlimineerd in de consolidatie.

Gewone winst

per aandeel (in €)

1,05

0,01

1,06

1,03

0,01

1,04

Verwaterde winst per aandeel (in €)

64

Vreemde valuta De omrekening van de activa en passiva van buitenlandse dochterondernemingen naar euro’s geschiedt tegen de per

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

balansdatum geldende valutakoersen. De winst- en verliesre-

eventuele bijzondere waardeverminderingen. Een bijzondere

keningen van buitenlandse dochterondernemingen worden

waardevermindering wordt in de winst- en verliesrekening

omgerekend tegen de over het verslagjaar geldende gewogen

verwerkt zodra deze zich voordoet, en wordt nadien niet

gemiddelde maandkoersen. De bij de omrekening ontstane

meer teruggedraaid. Bij verkoop van een deelneming wordt

verschillen worden ten gunste of ten laste van de reserve om-

de goodwill meegenomen in de bepaling van de winst of ver-

rekeningsverschillen (eigen vermogen) gemuteerd. Deze om­

lies op de verkoop.

rekeningsverschillen worden in de winst- en verliesrekening als opbrengst of kosten verwerkt in de periode dat de activi-

O v e r i g e i m m at e r i ë l e v a s t e a c t i v a

teiten worden gedesinvesteerd. Verkoop- en inkooptransacties

Uitgaven voor onderzoek worden als last in de winst- en ver-

in vreemde valuta worden verwerkt tegen de slotkoers welke

liesrekening genomen wanneer zij worden gemaakt.

geldt op de datum van transactie. In de balans worden bedra-

De uitgaven voor ontwikkeling worden geactiveerd indien

gen in vreemde valuta herleid tot bedragen in euro’s tegen

aan de volgende voorwaarden is voldaan:

de per einde van het jaar geldende wisselkoersen. Koersver­

■ E en

actief is gecreëerd dat identificeerbaar is;

schillen komen ten gunste of ten laste van het resultaat.

■ H et

waarschijnlijk is dat het actief toekomstige eco­

Bedrijfscombinaties

■ D e

nomische voordelen zal genereren; ontwikkelingskosten betrouwbaar kunnen worden geme-

Nieuw verworven dochterondernemingen worden verant-

ten. Ontwikkelingskosten worden niet geactiveerd indien

woord tegen de reële waarde, rekening houdend met de reële

deze rechtstreeks door derden worden vergoed.

waarde van de activa, passiva en de voorwaardelijke verplichtingen. Immateriële activa worden separaat geïdentificeerd

De overige immateriële vaste activa worden gewaardeerd op

en gewaardeerd. Een positief verschil tussen de kosten van de

historische kosten minus afschrijvingen. De afschrijvingen zijn

overname en de verkregen netto reële waarde van de activa

lineair op basis van de verwachte economische levensduur.

minus verplichtingen wordt verwerkt als goodwill. Een nega-

De verwachte economische levensduur is als volgt:

tief verschil wordt verwerkt als bate (korting op de overname)

■ G eactiveerde

in de winst- en verliesrekening. Minderheidsbelangen in het

■ Patenten,

groepsresultaat en het eigen vermogen van de groep worden

■ Verworven

klantbestanden: 5-10 jaar;

afzonderlijk vermeld. Indien de minderheidsaandeelhouder

■ Verworven

merknamen: 15 jaar.

ontwikkelingskosten: 3-5 jaar;

licenties en handelsrechten: 3-10 jaar;

een recht heeft om haar aandelen aan TKH te verkopen volgens een contractueel overeengekomen formule (‘putoptie’) en het

Materiële vaste activa

is waarschijnlijk dat hiervan gebruik wordt gemaakt, wordt

Lease

een verplichting opgenomen voor de te kopen aandelen. De

Een lease-overeenkomst wordt geclassificeerd als financiële

verplichting is bepaald op de verwachte reële waarde van de

lease indien de overeenkomst vrijwel alle aan de eigendom

toekomstige kasuitstroom. De consolidatie wordt opgestelt op

van een actief verbonden risico’s en voordelen overdraagt.

basis van het economisch eigendom dat TKH heeft verworven.

Alle andere lease-overeenkomsten worden geclassificeerd als

Er is een wettelijke reserve gevormd voor het aandeel in het

operationele lease. Leasebetalingen onder een operationele

eigen vermogen van de deelneming waarvoor het economisch

lease worden in de winst- en verliesrekening verantwoord in

eigendom wel is verworven, maar het juridische eigendom nog

de periode waarop zij betrekking hebben. Baten voortvloeiend

niet. Aanpassingen na balansdatum op de waarde van verplich-

uit het aangaan van een operationele lease worden verant-

ting uit hoofde van de putopties, maar ook voor earn-out- ver-

woord over de contractduur.

plichtingen worden direct in de goodwill verwerkt. Va s t e b e d r i j f s m i d d e l e n

Immateriële vaste activa

Grond en gebouwen, dienstbaar aan de bedrijfsuitoefening,

G oo d w i l l

worden gewaardeerd tegen reële waarde. De reële waarde

Goodwill, zijnde het verschil tussen de verkrijgingsprijs en

is gebaseerd op de vervangingswaarde verminderd met de

het aandeel in de netto-vermogenswaarde (op basis van reële

afschrijvingen of lagere marktwaarde. De vervangingswaarde

waarde van verkregen activa minus passiva) van verworven

en marktwaarde worden ontleend aan de meest recente taxa-

deelnemingen, wordt geactiveerd. Goodwill wordt toegere-

tierapporten. Waarderingen worden met voldoende regelmaat

kend aan kasstroomgenererende eenheden. Goodwill wordt

verricht zodat de opgenomen waarde niet materieel afwijkt

niet afgeschreven, maar minimaal jaarlijks beoordeeld op

van de reële waarde per balansdatum. De herwaardering van

65

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

vaste bedrijfsmiddelen wordt verwerkt in de herwaarderings-

verminderingen. Bij een dergelijke indicatie wordt de reali-

reserve, rekening houdend met een voorziening voor latente

seerbare waarde van het actief bepaald om de hoogte van de

belastingen, behalve indien de herwaarderingsreserve van

bijzondere waardevermindering vast te stellen. Indien het

een specifiek actief negatief is, dan wordt het saldo als kosten

actief niet zelfstandig kasstromen genereert, dan wordt de

verantwoord. Een herwaardering die de afwaardering doet

realiseerbare waarde van de kleinste kasstroomgenererende

opheffen wordt rechtstreeks in de winst- en verliesrekening

eenheid bepaald waartoe het actief behoort.

verantwoord. De afschrijvingen op geherwaardeerd onroerend goed zijn lineair en worden in de winst- en verliesrekening

De realiseerbare waarde is het hoogste van de directe op-

verantwoord.

brengstwaarde en de bedrijfswaarde. De bedrijfswaarde is gebaseerd op de contante waarde van de verwachte toekom-

Onder de overige vaste bedrijfsmiddelen zijn machines, inventa-

stige kasstromen. De hierbij gehanteerde disconteringsvoet

rissen, transportmiddelen en materiële vaste activa in uitvoe-

is gebaseerd op een marktrente voor belastingen, rekening

ring opgenomen. Deze bedrijfsmiddelen zijn gewaardeerd tegen

houdend met de inherente onzekerheid verbonden aan het

de verkrijgingsprijs minus de cumulatieve afschrijvingen en

actief. Indien de realiseerbare waarde lager is dan de boek-

bijzondere waardeverminderingen. De andere vaste bedrijfsmid-

waarde, dan wordt het actief tegen de lagere realiseerbare

delen worden afgeschreven vanaf het moment van ingebruik-

waarde opgenomen. De opgetreden bijzondere waardevermin-

name. De verwachte economische levensduur is als volgt:

dering wordt direct in de winst- en verliesrekening als last

■ G rond:

verantwoord, tenzij de waardevermindering betrekking heeft

oneindig;

■ G ebouwen: ■ M achines ■ A ndere

33 jaar;

en installaties: 5-10 jaar;

vaste bedrijfsmiddelen: 3-10 jaar.

op een geherwaardeerd actief. In dat geval wordt de waar­ devermindering eerst in mindering gebracht op de herwaarderingsreserve.

V a s tgo e d b e l e gg i n g e n

Wanneer een bijzondere waardevermindering ophoudt te

De vastgoedbeleggingen betreffen bedrijfspanden en woon-

bestaan, dan wordt de boekwaarde van het actief verhoogd

huizen die niet voor de eigen bedrijfsuitoefening worden

naar de herziene realiseerbare waarde, maar nooit hoger dan

gebruikt. Deze activa zijn gewaardeerd op reële waarde. Win­

de boekwaarde die zou zijn opgenomen indien de bijzondere

ste­n en verliezen door verandering in de reële waarde worden

waardevermindering niet had plaatsgevonden. De verhoging

rechtstreeks in de winst- en verliesrekening verantwoord in

wordt direct in de winst- en verliesrekening verwerkt, tenzij

de periode dat de waardeverandering zich voordoet.

deze betrekking heeft op een geherwaardeerd actief. In dat geval wordt de verhoging in de herwaarderingsreserve verwerkt.

Financiële vaste activa Deelnemingen

Voorraden

Deelnemingen waarin TKH invloed van betekenis heeft op

De voorraden zijn gewaardeerd tegen kostprijs, of -indien

het financiële en operationele beleid, maar waarover zij geen

lager- tegen de netto-opbrengstwaarde. De netto- opbrengst-

zeggenschap heeft, worden gewaardeerd volgens de ‘equity-

waarde is de geschatte verkoopprijs in het kader van de nor-

methode’, maar niet lager dan nihil, tenzij TKH verplicht

male bedrijfsvoering, verminderd met de geschatte kosten van

is verliezen ten dele of geheel aan te zuiveren. De ‘equity-

voltooiing en de verkoopkosten. De kostprijs voor grond- en

methode’ houdt in dat het aandeel in de winst of het verlies

hulpstoffen is gebaseerd op de gemiddelde inkoopprijs ver-

van de deelneming wordt opgenomen in het resultaat. Het

meerderd met de kosten om de voorraden in de betreffende

belang in de deelneming wordt bepaald op het TKH-aandeel

staat te krijgen. De kostprijs van half­fabrikaten en gereed pro-

in de netto-activa van de deelneming, samen met de bij over-

duct bestaat uit de directe materiaal- en loonkosten, alsmede

name betaalde goodwill, en verminderd met een eventuele

een opslag voor de indirecte productiekosten.

bijzondere waardevermindering. Dividend van deelnemingen wordt opgenomen wanneer de aandeelhouder het recht heeft

Onderhanden projecten in opdracht van derden

verkregen om de dividendbetaling te ontvangen.

Op onderhanden projecten in opdracht van derden wordt winst op reeds verrichte prestaties genomen voor zover

Bijzondere waardeverminderingen

de winst op betrouwbare wijze kan worden bepaald (‘percen-

Materiële en immateriële activa worden minimaal jaarlijks

tage of completion’). De winst wordt toegerekend naar rato

beoordeeld op indicaties van eventuele bijzondere waarde-

van de bestede kosten ten opzichte van de totaal verwachte

66

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

kosten. Voor zover dit niet het geval is, wordt winst verant-

redelijkerwijs en betrouwbaar kan worden ingeschat. Voor-

woord in het boekjaar waarin het project wordt opgeleverd.

zieningen worden opgenomen tegen de beste inschatting

In dat geval wordt omzet verantwoord naar rato van de

van het management. Langlopende voorzieningen worden

gemaakte projectkosten. Meer- en minderwerk zijn inbegrepen

tegen contante waarde opgenomen, met uitzondering van de

indien deze met de klant zijn overeengekomen. Indien de ver-

voorziening voor belastingen.

wachte projectkosten hoger zijn dan de projectopbrengst, dan wordt het verwachte verlies direct voorzien en in mindering

Pensioenen

gebracht op het onderhanden werk.

Premies voor toegezegde-bijdragenregelingen worden als lasten verantwoord in de periode waarop zij betrekking hebben.

Onderhanden projecten, bestaande uit het saldo van gemaakte kosten, genomen winsten en verliezen verminderd met gefac-

De nettoverplichting uit hoofde van toegezegd-pensioenrege-

tureerde bedragen, worden als vordering gepresenteerd indien

lingen wordt voor iedere regeling afzonderlijk berekend door

dit saldo positief is. Indien het saldo van gemaakte kosten,

een schatting te maken van de pensioenaanspraken die werk-

genomen winsten en verliezen verminderd met gefactureerde

nemers hebben opgebouwd in ruil voor hun diensten in de

bedragen op een project negatief is, dan wordt deze als ver-

verslagperiode en voorgaande perioden. De pensioenaanspra-

plichting gepresenteerd.

ken worden gedisconteerd om de contante waarde te bepalen en de reële waarde van de fondsbeleggingen wordt hierop in

Vorderingen

mindering gebracht. De pensioenaanspraken en de kosten van

De vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde

de toegezegd-pensioenen zijn gebaseerd op de ‘projected unit

onder aftrek van voorzieningen voor oninbaarheid. Deze

credit method’, waarbij per balansdatum actuariële bereke-

waardering benadert de reële waarde van de vorderingen.

ningen worden opgesteld. Actuariële winsten en verliezen worden niet opgenomen, tenzij de netto opgebouwde niet-

Liquide middelen

opgenomen actuariële winsten en verliezen aan het eind van

Liquide middelen bestaan uit kas- en banksaldi en andere

het vorige verslagjaar groter zijn dan de hoogste van:

direct opvraagbare deposito’s.

■ 10%

van de contante waarde van de bruto-verplichting

uit hoofde van de toegezegd-pensioenregeling; en

Voor verkoop aangehouden activa Vaste activa worden gerubriceerd als ‘voor verkoop aangehou-

■ 10%

van de reële waarde van de fondsbeleggingen op

die datum.

den’ indien hun boekwaarde hoofdzakelijk zal worden gerealiseerd door middel van een verkooptransactie in plaats van

Het gedeelte dat groter is dan de limiet wordt naar rato over

door voortgezet gebruik. De herrubricering vindt plaats wan-

de verwachte gemiddelde resterende dienstperiode van de

neer de activa beschikbaar zijn voor onmiddellijke verkoop

deelnemers in de winst- en verliesrekening verwerkt. Wanneer

en verkoop zeer waarschijnlijk is. Voor verkoop aangehouden

de pensioenaanspraken uit hoofde van een regeling worden

vaste activa worden gewaardeerd tegen boekwaarde of lagere

verbeterd, wordt het gedeelte van de verbeterde pensioenaan-

reële waarde verminderd met de verkoopkosten. Op voor ver-

spraken dat betrekking heeft op de verstreken diensttijd van

koop aangehouden vaste activa wordt niet afgeschreven.

werknemers lineair als last in de resultatenrekening opge­ nomen over de gemiddelde periode totdat de pensioenaan-

Herwaarderingsreserve

spraken onvoorwaardelijk worden.

Het gerealiseerde deel met betrekking tot de afschrijvingen op de herwaardering op materiële vaste activa valt vrij ten

J ub i l e u m u i tk e r i n g e n

gunste van de overige reserves. Bij verkoop van het geher-

De nettoverplichting uit hoofde van jubileumuit­keringen is

waardeerde actief, wordt de herwaarderingsreserve eveneens

het bedrag van de toekomstige beloning dat moet worden

overgeboekt naar de overige reserves.

toegerekend aan de arbeidsprestatie van de werk­nemers in de verslagperiode en voorgaande perioden. De verplichting wordt

Voorzieningen

berekend met behulp van de ‘projected unit credit’-methode

Algemeen

en wordt gedisconteerd tot de contante waarde. De disconte-

De voorzieningen worden gevormd voor verplichtingen

ringsvoet is gelijk aan die van de toegezegd-pensioenregeling.

voortvloeiend uit gebeurtenissen uit het verleden die waarschijnlijk tot uitgaven zullen leiden en waarvan de hoogte

67

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

L at e n t e b e l a s t i n g e n

Latente belastingen hebben betrekking op tijdelijke verschil-

verwerkt. Veranderingen in de reële waarde van derivaten die

len tussen de commerciële en fiscale waarde­bepalingen.

niet zijn te kwalificeren als afdekkingsinstrument worden

Er is geen voorziening gevormd voor fiscaal niet-aftrekbare

direct in de winst- en verliesrekening verwerkt.

goodwill en voor deelnemingen die onder de deelnemings-

Hedge accounting wordt niet langer meer toegepast indien

vrijstelling vallen. Latente belastingvor­deringen worden

het afdekkingsinstrument is beëindigd, verkocht of uitgeoe-

uitsluitend gewaardeerd indien het waarschijnlijk is dat deze

fend of niet langer meer kwalificeert als afdekkingsinstru-

kunnen worden gerealiseerd.

ment. De tot dat moment in het eigen vermogen opgenomen cumulatieve winsten of verliezen op dat afdekkingsinstrument

De latente belastingen zijn berekend tegen de belastingta-

worden in de winst- en verliesrekening verantwoord wanneer

rieven waarvoor ze naar verwachting worden gerealiseerd.

de verwachte transactie plaatsvindt. Indien de afgedekte

Wijzigingen in de latente belastingen worden rechtstreeks

transactie naar verwachting niet meer zal plaatsvinden, dan

in de winst- en verliesrekening verwerkt. Uitzondering hierop

worden de cumulatieve winsten of verliezen vanuit het eigen

vormen wijzigingen in de belastingtarieven op gevormde

vermogen overgeboekt naar de winst- en verliesrekening.

latenties op herwaarderingen, die rechtsreeks in het eigen vermogen worden verwerkt.

Bedrijfsopbrengsten De bedrijfsopbrengsten omvatten de netto-omzet, de mutatie

Rentedragende schulden

in de voorraad gereed product en onderhanden projecten

Rentedragende schulden worden bij opname gewaardeerd

alsmede overige bedrijfsopbrengsten. Netto-omzet is de op

tegen reële waarde onder aftrek van toerekenbare trans­

brengst van in het verslagjaar aan derden geleverde goederen

actiekosten. Daarna vindt waardering plaats tegen geamorti-

en diensten onder aftrek van kortingen en over de omzet ge-

seerde kostprijs op basis van de effectieve rentemethode.

heven belastingen. De levering van goederen wordt als omzet verantwoord indien de goederen zijn geleverd en de feitelijke

Overige schulden en overlopende passiva

zeggenschap is overgedragen. Omzet op onderhanden projec-

Deze zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. Deze benadert

ten in opdracht van derden wordt verantwoord conform de

de reële waarde van de overige schulden.

waarderingsgrondslag zoals opgenomen onder ‘onderhanden projecten in opdracht van derden’ (zie hiervoor).

Afgeleide financiële instrumenten Financiële activa en financiële verplichtingen worden in de

Bedrijfslasten

balans opgenomen wanneer TKH een contract afsluit voor een

Algemeen

dergelijk instrument. Afgeleide financiële instrumenten wor-

De aan de productie bestede kosten en de overige met de

den opgenomen tegen de reële waarde op contract­datum en

gewone bedrijfsuitoefening verband houdende kosten, die

worden op navolgende rapporteringsdata eveneens tegen de

ten grondslag liggen aan de bedrijfsopbrengsten, worden als

dan geldende reële waarde opgenomen. Veranderingen in de

bedrijfslasten verantwoord.

reële waarde van derivaten, die zijn aangewezen en effectief zijn als afdekkingsinstrument voor toekomstige kasstromen,

O v e rh e i d s s ub s i d i e s

worden direct in het eigen vermogen verwerkt. Het ineffec-

Overheidssubsidies worden in de winst- en verliesrekening

tieve deel wordt in de winst- en verliesrekening verantwoord.

verantwoord over dezelfde periode als de hieraan gerelateerde

Wanneer de kasstroom van een vaststaande toezegging of een

kosten. De subsidie wordt in mindering gebracht op de hier-

verwachte toekomstige transactie leidt tot de opname van een

aan gerelateerde kosten. Subsidies verband houdend met vaste

actief of verplichting, dan wordt op het moment van opname

activa worden verwerkt als vooruit­ont­vangen bedragen en

de hieraan verbonden winsten of verliezen van het afdek-

ten gunste van de winst- en verlies­rekening gebracht over de

kingsinstrument, dat was opgenomen onder het eigen vermo-

verwachte economische levensduur van het betreffende actief.

gen, verwerkt in de waardering van het actief of de verplichting. Bij afdekkingstransacties die niet leiden tot de opname

O p a a n d e l e n g e b a s e e r d e b e ta l i n g e n

van een actief of verplichting worden de in het eigen vermo-

De op aandelen gebaseerde betalingen worden in eigen

gen verwerkte winsten of verliezen in de winst- en verliesreke-

vermogensinstrumenten afgewikkeld en worden op de datum

ning verwerkt in dezelfde periode waarin ook de onderliggen-

van toekenning gewaardeerd op reële waarde. De reële waarde

de afgedekte transactie in de winst- en verliesrekening wordt

wordt bepaald met behulp van een optiewaarderingsmodel dat

68

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

rekening houdt met marktgerelateerde voorwaarden verbon-

De verkrijgingsprijs van acquisities wordt opgenomen onder

den aan de toekenning en beperkingen in de uitoefenbaarheid.

de kasstroom uit investeringsacti­viteiten. Transacties waarbij

De reële waarde wordt ten laste van de winst- en verliesreke-

geen ruil van liquiditeiten plaatsvindt, worden zoveel als mo-

ning gebracht, verdeeld over de periode tussen toekenning en

gelijk niet in het kasstroomoverzicht opgenomen.

het moment dat de aan­delenopties onvoorwaardelijk worden, waarbij aanpassing plaatsvindt voor het verwachte aantal uit te oefenen opties.

2 Effect van nieuwe boekhoudstandaarden De volgende aanpassingen van standaarden en nieuwe inter-

Financiële baten en lasten

pretaties zijn van kracht sinds 1 januari 2007:

Als financiële baten en lasten worden opgenomen de op het

■ I FRS

verslagjaar betrekking hebbende rente van en aan derden.

■ A anpassing

Rente wordt opgenomen volgens de effectieve rentemethode. De rentebaten en rentelasten van bank­rekeningen die behoren tot één en dezelfde rentecombinatie worden gesaldeerd.

7 Financial Instruments – Disclosures. op IAS 1 Presentation of Financial

Statements - Capital Disclosures. ■ I FRIC

7 Applying the Restatement Approach under IAS 29,

Financial Reporting in Hyperinf lationary Economies.

Het rentesaldo van de rente­combinatie wordt verantwoord on-

■ I FRIC

8 Scope of IFRS 2.

der rentebaten c.q. rentelasten. Koersverschillen op verkoop-

■ I FRIC

9 Reassessment of Embedded Derivatives.

en inkooptransacties worden onder financiële baten en lasten

■ I FRIC

10 Interim Financial Reporting and Impairment.

gepresenteerd. Rentelasten verband houdende met de constructie van materiële vaste activa worden niet geactiveerd.

De invoering van met name IFRS 7 heeft geleid tot additionele toelichtingen in de jaarrekening.

Belastingen De belasting is berekend over het resultaat voor belastingen,

TKH heeft niet gekozen voor een vroege invoering van de vol-

rekening houdend met de in de verschillende landen geldende

gende nieuwe standaarden, aanpassingen van standaarden

belastingtarieven en fiscale regelgeving. De winstbelasting

en nieuwe IFRIC-interpretaties waarvan de toepassing ver-

wordt in de resultatenrekening opgenomen, tenzij deze betrek-

plicht is voor boekjaren die beginnen op of na 1 januari 2008

king heeft op posten die rechtstreeks in het eigen vermogen

of latere jaren:

worden opgenomen, in welk geval de belasting in het eigen

■ A anpassing

vermogen wordt verwerkt. Naast de over het verslagjaar direct

■ I FRS

verschuldigde of te vorderen belastingen, zijn tevens de mu-

■ A anpassing

op IAS 23 Borrowing Costs.

taties in de latente belastingvorderingen en -verplichtingen

■ A anpassing

op IAS 1 Presentation of Financial

begrepen, alsmede correcties op de over voorgaande jaren verschuldigde belasting.

op IFRS 3 Business Combinations.

8 Operating Segments.

Statements. ■ I FRIC

11 Group and Treaury Share Transactions.

■ I FRIC

12 Service Concession Arrangements.

Minderheidsbelang derden

■ I FRIC

13 Customer Loyalty Programs.

Hieronder wordt opgenomen het aandeel van derden in de

■ I FRIC

14 IAS 19 - The limit on a Defined Benefit Asset,

resultaten en het vermogen van de dochtermaatschappijen

Minimum Funding Requirements and their Interaction.

volgens de grondslagen van TKH. TKH verwacht dat de toepassing van deze nieuwe standaar-

Kasstroomoverzicht

den, aanpassingen van standaarden en nieuwe IFRC-inter-

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte

pretaties in toekomstige boekjaren geen materiële gevolgen

methode. Bij deze methode wordt het nettoresultaat aange-

zullen hebben voor haar jaarrekening.

past voor posten van de winst- en verliesrekening die geen

Wel zal vanaf 2008 de benoemde operationele segmenten

invloed hebben op ontvangsten en uitgaven in het verslagjaar

Technische Handel-, Kabel- en Machinegroep wijzigen naar

en mutaties in balansposten en posten van de winst- en ver-

Telecom, Building en Industrial Solutions.

liesrekening waarvan de ontvangsten en uitgaven niet worden beschouwd als behorende tot de operationele activiteiten. De liquiditeitspositie in het kas­stroom­­overzicht bestaat uit de liquide middelen.

69

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

3 Schattingen en veronderstellingen

Pensioenen

Bij de totstandkoming van de geconsolideerde jaarrekening

Toelichting 1 en 17 bevatten de veronderstellingen die ge-

van TKH moet het management bepaalde schattingen maken

hanteerd zijn voor de berekening van de pensioenlasten en

en aannames doen. Deze schattingen en aannames zijn van

de pensioenvoorziening. Wijziging van de veronderstellingen

invloed op de gerapporteerde activa en passiva, de vermelding

zoals disconteringsvoet en verwacht rendement kunnen een

van niet uit de balans blijkende activa en passiva op balans-

substantiële invloed hebben op deze posten. Een verhoging

datum en op de baten en lasten in de verslagperiode waar-

van de disconteringsvoet met 1% zou een verlaging van de

over wordt gerapporteerd. De werkelijke uitkomsten kunnen

contante waarde van de bruto-verplichting met circa 20%

afwijken van deze schattingen en veronderstellingen. Alle

betekenen.

veronderstellingen, verwachtingen en prognoses die gebruikt worden als basis voor schattingen in de geconsolideerde

O v e r i g e v oor z i e n i n g e n

jaarrekening vormen een zo goed mogelijke afspiegeling van

In de jaarrekening zijn voorzieningen opgenomen

de vooruit­zichten van TKH. Het manage­ment is van mening

voor on­der meer verplichtingen uit hoofde van garanties,

dat voor de veronderstellingen, ver­wachtingen en prognoses

claims, earn-out-overeenkomsten, verstrekte putopties

een redelijke basis bestaat. Schattingen hebben betrekking

aan minderheidsaandeelhouders, activa van deelnemingen,

op bekende en onbekende risico’s, onzekerheden en andere

jubileumuitkeringen en bijzondere waardeverminderingen.

factoren die ertoe kunnen leiden dat de toekomstige

Deze voorzieningen zijn gebaseerd op schattingen ontleend

re­sultaten en prestaties wezenlijk verschillen van die welke

aan aanwezige informatie.

geraamd waren.

Belangrijke schattingen betreffen: P r i j s - , kr e d i e t- , r e n t e - e n v a l uta r i s i c o

Toelichting 21 bevat informatie over deze risico’s. G oo d w i l l

In toelichting 1 en 4 is informatie opgenomen over de waardering van goodwill en het toetsen daarvan op bijzondere waardevermindering. M at e r i ë l e v a s t e a c t i v a , v a s tgo e d b e l e gg i n g e n e n v oor v e rkoop a a n g e hou d e n a c t i v a

TKH beschikt over onroerend goed in zowel eigen gebruik als aangehouden voor verkoop. Het onroerend goed is gewaardeerd tegen reële waarde op basis van taxaties door onafhankelijke taxateurs.

70

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

in duizenden euro’s

4 Immateriële vaste activa



Goodwill

Ontwikkelings- kosten

Merknamen en klantbestanden

Patenten, licenties en handelsrechten

Totaal

2007

2006

2007

2006

2007

2006

2007

2006

2007

2006

40.251

22.297

2.494

893

0

0

2.295

353

45.040

23.543

Toevoegingen

798

1.786

798

1.786

1.086

284

3.500

1.370

117 100.206

18.662

Stand per 1 januari

Activeringen Acquisities

78.589

3.500

17.954

Afschrijvingen

-414

708

21.500

-193

-1.188

-298

-128

-1.900

-321

-579

-579

0

45

45

0

Bijzondere waardeverminderingen Aanpassing goodwill i.v.m. earn-out Stand per 31 december

118.306

40.251

5.580

2.494

20.312

0

2.912

2.295

147.110

45.040

1.478

899

607

193

1.188

0

426

128

3.699

1.220

119.784

41.150

6.187

2.687

21.500

0

3.338

2.423 150.809

46.260

Som der afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen Cumulatieve verkrijgingsprijs

De toevoeging voor merknamen en klantbestanden betreft de reële waarde die is toegekend aan deze immateriële activa van geacquireerde ondernemingen. De goodwill is toegerekend aan kasstroomgenerende een­ heden op basis van de operationele entiteiten. Op businesssegmentniveau is de goodwill als volgt verdeeld:

2007

2006

Technische Handelsgroep

97.174

30.935

Kabelgroep

20.800

8.406

Machinegroep

332

910

Totaal goodwill 118.306

40.251



De realiseerbare waarde van de kasstroomgenererende on-

jaarlijks groeipercentage van nihil. Een disconteringsvoet

derdelen waarin goodwill is geactiveerd is de hogere van de

vóór belastingen variërend van 8,5 tot 10,0% is g ebruikt om

reële waarde minus verkoopkosten of de bedrijfswaarde. De

de toekomstige kasstromen te berekenen. De uitgevoerde

bedrijfswaarde wordt bepaald op grond van de toekomstige

impairmenttesten hebben geleid tot een bijzondere waarde-

kasstromen uit een driejaarsprognose. Kasstromen ná drie

vermindering van €  579.000 welke is verantwoord onder de

jaren worden geëxtrapoleerd rekening houdend met een

afschrijvingslasten.

71

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

in duizenden euro’s

5 Materiële vaste activa







Bedrijfs- Machines gebouwen en en terreinen installaties

Andere vaste Bedrijfsbedrijfs- middelen in middelen uitvoering

Totaal

Stand per 1 januari 2006 Actuele boekwaarde

83.803

19.275

11.731

5.069

4.977

5.338

4.042 118.851

Mutaties over 2006 Investeringen

2.623

18.007

Acquisities

694

694

Desinvesteringen

-212

-471

-183

-76

0

Herwaarderingen

1.826

0

0

0

1.826

Afschrijvingen

-3.308

-3.953

-4.399

0

-11.660

Omrekeningsverschillen

-847

-2.171

-57

-3

-3.078

Reclassificaties

-2.299

-10

-22

0

-2.331

Totaal van de mutaties

258

-1.233

1.342

2.620

2.987

Historische aanschafwaarde

99.488 151.983

67.737

Som der ongerealiseerde herwaarderingen

31.776

0

0

Som der afschrijvingen op de historische aanschafwaarde

-47.203 -133.941

-54.664

0 -235.808

Actuele boekwaarde

84.061

18.042

13.073

6.662 121.838

9.102

Stand per 31 december 2006 6.662 325.870 0

31.776

Investeringen

11.061

8.674

559

29.396

Acquisities

1.589

3.198

869

5.656

Desinvesteringen

-46

-256

-327

-629

Herwaarderingen

1.082

0

0

1.082

Afschrijvingen

-3.198

-4.941

-4.620

-12.759

Omrekeningsverschillen

-643

-175

-53

-871

Reclassificaties

-1.240

0

0

Totaal van de mutaties

8.605

6.500

4.971

559

-1.240 20.635



Stand per 31 december 2007 Historische aanschafwaarde

99.488 151.983

Som der ongerealiseerde herwaarderingen

32.308

0

0

Som der afschrijvingen op de historische aanschafwaarde

-39.130 -127.441

-49.693

0 -216.264

Actuele boekwaarde

92.666

18.044

7.221 142.473

Gebouwen en terreinen die in aanmerking kwamen voor hertaxatie zijn per 31 december 2007 getaxeerd door onafhankelijke taxateurs. De waarderingsmethode stemt overeen met internationaal aanvaardbare waarderingsmethoden. De getaxeerde waarden zijn bepaald aan de hand van de comparatieve methode, huurwaardekapitalisatiemethode en de vervangingswaardemethode. Onder de materiële vaste activa bevinden zich geen activa gehouden onder financiële lease. Gebouwen en terreinen met een boekwaarde van € 2,6 miljoen zijn als onderpand verstrekt ter zekerheids­telling van bancaire faciliteiten.

72

24.542

67.737

7.221 326.429 0

32.308

TKH GROUP

/

2007

in duizenden euro’s

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

2006

6 Vastgoedbeleggingen Stand per 1 januari

2.509

Investeringen

9

5.698 63

Desinvesteringen

-226

-3.841 504

Waardeveranderingen in de reële waarde

276

Omrekeningsverschillen

-19

85

Stand per 31 december

2.549

2.509

De wijze van taxatie is vergelijkbaar met bedrijfsgebouwen en terreinen.

7

Financiële vaste activa





Overige deelnemingen





Actieve belastinglatentie

Totaal



2007

2006

2007

2006

2007

2006

Stand per 1 januari

2.850

2.748

4.384

16.408

7.234

Verwerving van een belang in overige deelnemingen

2.026

414

2.026

414

Verwerving van overige deelnemingen in acquisities

1.323

1.323

0

19.156

Aandeel in resultaat deelneming minus ontvangen dividend

-149

50

-149

Afstoting van overige deelnemingen

0

0

Verwerving van een controlerend belang

50

-2.732

Reclassificatie

-163

Overige mutaties

-2.732

0

-12.200

0

-12.363

176

469

176

469

Stand per 31 december

3.517

2.850

4.853

4.384

8.370

7.234

De volgende van belang zijnde overige deelnemingen worden rechtstreeks of indirect door TKH gehouden: Naam deelneming

Plaats

Land

Eigendom en zeggenschap

Speed Elektronik Vertrieb GmbH

Schwelm

Duitsland

25% Technische handel

Linjator AB

Visby

Zweden

40% Technische handel

Star Industry

Hong Kong PR China

40% Kabel

Observision B.V.

Heteren

Nederland

49% Technische handel

IMI Technology Co Ltd

Seoul

Korea

Activiteit

9% Technische handel

73

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

in duizenden euro’s

In onderstaand overzicht zijn de samengevatte financiële gegevens weergegeven op basis van de meest recent beschikbare informatie.







Activa

Verplich- tingen

Nettoomzet

Resultaat

overige deelnemingen

2.397

4.227

3.568

252

Samengevatte financiële gegevens van de materiële

2007

2006

Grond- en hulpstoffen

24.464

24.065

Goederen in bewerking

14.403

18.469

Gereed product en handelsgoederen 105.892

77.216



8 Voorraden

144.759 119.750 Een deel van de voorraden is afgewaardeerd naar lagere nettoopbrengstwaarde. De boekwaarde van deze afgewaardeerde voorraad bedraagt € 10,0 miljoen. De totale afwaardering op de voorraden die in 2007 in de winst-en verliesrekening is verantwoord, bedraagt € 2.341.000.

9 Vorderingen Handelsdebiteuren 163.208 104.758 Voorziening dubieuze debiteuren

-3.909

-3.460

159.299 101.298 Onderhanden projecten in opdracht van derden (ref. 10)

26.686

45.657

Afgeleide financiële instrumenten (ref. 21)

2.330

259

Overige vorderingen en overlopende activa

14.149

8.707

202.464 155.921 Het verloop van de voorziening kan als volgt worden weergegeven: Stand per 1 januari

3.460

3.556

Toevoeging

655

400

Acquisitie

723

45

Onttrekking

-261

200

Vrijval

-631

-675

Koersverschillen

-37

-66

Stand per 31 december

3.909

3.460

74

TKH GROUP

in duizenden euro’s

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

2007

2006

26.686

45.657

10 Onderhanden projecten

in opdracht van derden Nog te vorderen van opdrachtgevers, opgenomen onder vorderingen (ref. 9) Verschuldigd aan opdrachtgevers, opgenomen onder kortlopende schulden (ref. 20)

-5.384

-8.444



21.302

37.213

Onderhanden projecten inclusief genomen winsten en verliezen 133.093 113.918 Af: gefactureerde bedragen 111.791

-76.705

21.302

37.213

9.653

9.970

3.025

0

Reclassificaties

1.240

3.025

Desinvesteringen

-3.025

0

Stand per 31 december

1.240

3.025

De bedragen zullen naar verwachting binnen 12 maanden worden afgewikkeld. Per 31 december 2007 zijn aanbetalingsen performancegaranties verstrekt aan opdrachtgevers ten bedrage van € 17,9 miljoen (2006: € 16,2 miljoen). Deze garanties zijn opgenomen onder de niet uit de balans blijkende verplichtingen (ref. 22).

11 Liquide middelen Kas- en banksaldi De kas- en banksaldi zijn direct opvraagbaar.

12 Voor verkoop aangehouden activa Stand per 1 januari

De voor verkoop aangehouden activa betreft een bedrijfspand.

13 Eigen vermogen Het geconsolideerd eigen vermogen is gelijk aan het enkel­ voudige eigen vermogen. Voor de specificatie wordt verwezen naar het geconsolideerde o verzicht van de mutaties in het eigen vermogen en de toelichting op het eigen vermogen in de vennootschappelijke balans.

14 Dividend Voor nadere details wordt verwezen naar de vennootschappelijke jaarrekening.

75

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

2007

in duizenden euro’s

2006

15 Voorzieningen Latente belastingen (ref. 16)

28.820

18.335

Pensioenen (ref. 17)

13.144

12.208

Overige langlopende voorzieningen

4.457

720

Overige kortlopende voorzieningen

18.323

6.177



64.744

37.440

Bijzondere Personeels- Deel- verplich- nemingen tingen

Waardevermin- deringen

Overig

1.344

De voorzieningen voor belastingen en pensioenen zijn overwegend langlopend. D e specificatie en het verloop van de overige voorzieningen is als volgt:





Garantie

Stand per 1 januari 2007

1.725

1.000

Toevoeging

341

14.159

Acquisitie

Putopties inderheids- m aandeel- Earn-out houders

720

222

6.897

3.022

28

17.550

64

724

Onttrekking

-144

Vrijval

-241

455

1.431

-1.000 -427

-25

-1.562

-47

-195

-910

17

Stand per 31 december 2007

45

1.745

14.159

3.742

2.183

904

2





2007

Looptijd van de overige voorzieningen korter dan 1 jaar

18.323

6.177

Looptijd langer dan 5 jaar

3.080

716

De voorzieningen met een langlopend karakter zijn contant gemaakt. De kortlopende voorzieningen zijn niet contant gemaakt, omdat het effect niet materieel is.

Garantiever­p lichtingen De voorziening voor garantieverplichtingen is gerelateerd aan contractueel verstrekte garanties bij geleverde producten en diensten. De voorziening dient om mogelijke lasten te dekken als geleverde producten en diensten niet beantwoorden aan de overeengekomen kwaliteiten, bij normaal gebruik. De voorziening is gebaseerd op schattingen die aan de hand van historische garantiegegevens met betrekking tot vergelijkbare producten en diensten zijn gemaakt. Over het algemeen wordt verwacht dat de voor­ziene verplichting zich in de komende

76

788

-393

Reclassificatie naar kortlopende schulden

één tot twee jaar zal voordoen.

Totaal

2006

17 22.780

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

Earn-out Bij diverse acquisities zijn contractuele afspraken gemaakt over een te betalen earn-out indien bepaalde targets worden gerealiseerd. De verplichting uithoofde van de earn-out is bepaald op de verwachte reële waarde van de toekomstige kasuitstroom. De verplichting is overwegend kortlopend.

Putopties minderheidsaandeelhouders TKH bezit optierechten op een aantal minderheidsbelangen van lokaal management in deelnemingen van TKH. Daarnaast heeft TKH een verplichting de aandelen af te nemen indien het lokaal management deze aandelen aanbiedt. Voor deze verplichting is een voorziening getroffen. De verplichting is bepaald op de verwachte reële waarde van de toekomstige kasuitstroom. Het betreffen de volgende optierechten en -verplichtingen: Naam dochteronderneming

Texim Europe B.V.

Percentage

Uitoefenbaar vanaf

15% 1 september 2008

Schneider Intercom GmbH

10% 1 juli 2009

Transmea B.V.

20% 1 januari 2010

SecurityWorks B.V.

20% 1 januari 2011

Pantaf lex B.V. USE System Engineering B.V.

8% 1 januari 2013 25% 1 januari 2014

Personeelsverplichtingen De voorziening voor personeelsverplichtingen heeft voor­ namelijk betrekking op toegezegde jubileum- en belonings­ regelingen en heeft een langere looptijd.

Overige voorzieningen De overige posten betreffen voorzieningen voor claims, geschillen en overige contractuele verplichtingen. Deze bestaan uit bedragen waarbij het aannemelijk is dat ver­oor­deling door een onafhankelijke partij tot schadeloosstelling zal leiden. De opgenomen voorzieningen zijn gebaseerd op ‘ best estimate’, gemaakt op basis van de aanwezige informatie en zullen grotendeels binnen een termijn van maximaal 1 jaar aflopen.

77

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

in duizenden euro’s

16 Latente belastingen De actieve en passieve belastinglatentie hebben betrekking op de onderstaande posten. Het verloop is eveneens weergegeven:

Stand per 1 januari 2006

Herwaar- dering onroerend goed

Im- materiële vaste activa

-8.736

0

Bij- Jubileum Voorraad zondere en en waardever- pensioen- OHW mindering voorziening

-7.439

-7.970

3.215

Commer- ciële afwaar- deringen

Ver- rekenbare verliezen

Financiële instrumenten

Overig

470

12.678

0

-126

Totaal

-7.908

Mutatie (t.l.v.) / t.g.v. eigen vermogen

-418

Mutatie (t.l.v.) / t.g.v. resultaat

1.431

1.938

Wijziging van belastingtarieven

1.766

905

-4.242

-5.127

Stand per 31 december 2006

790 -8.364

0

-62

-480

-189

226

3.624

-462

14

3.013

52

-1.751

88

-192

2.841

278

322 13.000

-189

Reclassificatie naar kortlopende schulden Stand per 1 januari 2007

-8.364

0

-4.242

-5.127

2.841

-12.200 278

800

-189

-12.200 52

-13.951

Mutatie (t.l.v.) / t.g.v. eigen vermogen

-301

Mutatie (t.l.v.) / t.g.v. resultaat

285

-2.720

Acquisities

-7.008

Wijziging van belastingtarieven Stand per 31 december 2007

-568

-9.728

-335

359

210

42 -8.338

603

-659

-304

-3.127

105

-6.693

63 -4.537

-4.524

2.506

637

246

-493

264

Bepaalde actieve en passieve belastinglatenties zijn gesaldeerd in overeenstemming met TKH’s grondslagen voor verslag­geving. De belastinglatenties zijn als volgt in de balans verwerkt:

2007



2006

Actieve belastinglatentie opgenomen onder financiële vaste activa (ref. 7)

4.853

4.384

Passieve belastinglatentie

-28.820

-18.335



-23.967

-13.951

T KH

heeft in het buitenland fiscaal verrekenbare verliezen

die niet zijn gewaardeerd omdat realisatie onzeker is. Deze fiscaal verrekenbare verliezen kunnen worden verrekend met toekomstige winsten. Op basis van de huidige fiscale regel­geving hebben deze compensabele verliezen de volgende looptijden: Looptijd onbeperkt

612

500

Looptijd langer dan 10 jaar

462

389

Looptijd tussen de 5 en 10 jaar

532

508

Looptijd korter dan 5 jaar

161

1.175



1.767

2.572

78

-301

212

105 -23.967

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

in duizenden euro’s

17 Pensioenen Toegezegde-bijdragenregelingen In Nederland valt het merendeel van de werknemers onder

in het overschot of tekort van het bedrijfstakpensioenfonds.

de bedrijfstakpensioenregelingen van Metalektro en Pensioen-

De regeling is om hiervoorgenoemde redenen verwerkt als

fonds Metaal en Techniek. Deze regelingen kwalificeren zich

toegezegde-bijdragenregeling. Uit persberichten van Metalektro

als een toegezegd-pensioenregeling. De bedrijfstakpensioen-

en Metaal en Techniek blijkt overigens dat sprake is van een

fondsen zijn echter niet in staat de benodigde informatie te

positieve dekkingsgraad ultimo 2007. De werknemers in de

leveren. Als redenen hiervoor noemen zij onder andere dat een

buitenlandse dochtermaatschappijen zijn over het algemeen

betrouwbare en consistente basis om de verplichting, de fonds-

aangesloten bij een door de industrie of de lokale overheid

beleggingen en kosten aan de aangesloten ondernemingen toe

uitgevoerde pensioenregeling. De dochtermaatschappijen zijn

te rekenen ontbreekt en dat de actuariële risico’s van beperkte

alleen verplicht een bepaald percentage van de salariskosten

omvang zijn. Hierdoor bestaat geen inzicht in TKH’s aandeel

aan de lokale pensioenbeheerder af te dragen.



Voor toegezegde-bijdragenregelingen is een last verwerkt van:

2007

2006

5.015

4.733

Disconteringsvoet

5,3%

4,7%

Verwacht rendement op fondsbeleggingen

5,3%

5,0%

Verwachte procentuele salarisstijgingen

3,5%

3,0%

Toekomstige procentuele stijging van sociale lasten

2,0%

2,0%

Toekomstige procentuele pensioenstijgingen

2,0%

2,0%

Toegezegd-pensioenregelingen De groep heeft toegezegd-­pensioenregelingen en excedentregelingen voor voornamelijk Nederlandse werknemers. De regelingen verschillen per onderneming en betreffen voornamelijk middelloonregelingen. De uitvoering van de pen­ sioenregelingen is onder­gebracht bij een pensioen­verzekeraar. De actuariële berekeningen zijn uitgevoerd door actuarissen van Watson Wyatt Brans & Co. De volgende uitgangspunten zijn gehanteerd bij het opstellen van de actuariële bereke­ ningen:

79

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

in duizenden euro’s

2007

2006

In de balans zijn de volgende bedragen met betrekking tot de toegezegd-pensioenregelingen opgenomen: Contante waarde van de brutoverplichting

46.793

47.972

Reële waarde van de fondsbeleggingen

-37.306

-37.228



9.487

10.744

zijn opgenomen

3.657

1.464

Netto-pensioenverplichting opgenomen onder voorzieningen

13.144

12.208

Netto actuariële winsten / (verliezen) die niet in de balans

In de winst- en verliesrekening zijn de volgende bedragen met betrekking tot de toegezegd-pensioenregelingen opgenomen: Aan het dienstjaar toegerekende pensioenkosten

1.600

Rentekosten

2.245

1.673 2.155

Verwacht rendement op fondsbeleggingen

-1.860

-1.778

Actuariële (winsten) / verliezen

-35

132



1.950

2.182

De mutatie in de contante waarde van de bruto-verplichting is als volgt: Stand per 1 januari

47.972

51.805

Aan het dienstjaar toegerekende pensioenkosten

1.600

1.673

Rentekosten

2.245

2.155

Bijdragen van deelnemers

449

414

Actuariële (winsten) / verliezen

-4.580

-8.197

Betaalde vergoedingen

-1.477

-1.062

Acquisities

584

1.313

Nieuwe regelingen

0

-129

Stand per 31 december

46.793

47.972

De mutatie in de reële waarde van de fondsbeleggingen is als volgt: Stand per 1 januari

37.228

35.144

Verwacht rendement op fondsbeleggingen

1.860

1.778

Actuariële winsten / (verliezen)

-2.387

-1.208

Bijdragen van werkgever

1.442

1.068

Bijdragen van deelnemers

449

414 -913

Betaalde vergoedingen

-1.286

Acquisities

0

945

Stand per 31 december

37.306

37.228



80



TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

in duizenden euro’s

De bedragen over het boekjaar en de voorafgaande verslag­ perioden zijn als volgt:









2007

2006

2005

2004

Contante waarde van de bruto-verplichting

46.793

47.972

51.805

46.357

Reële waarde van de fondsbeleggingen

-37.306

-37.228

-35.144

-31.860

Tekort

9.487

10.744

16.661

14.497

Effect van ervaringsaanpassingen op de bruto-verplichting

4.155

8.197

-1.818

-4.046

Effect van ervaringsaanpassingen op de fondsbeleggingen

-2.281

-1.232

498

-67



De fondsbeleggingen worden beheerd door een pensioen­ verzekeraar en kunnen als volgt worden gespecificeerd:



2007

2006

Aandelen

20%

20%

Vastrentende waarden

80%

80%

Overige beleggingen

0%

0%

Liquiditeiten en korte termijn deposito’s

0%

0%



100%

100%



Het verwacht rendement is berekend op basis van het gewogen gemiddelde van de individuele verwachte rende­menten over de verschillende categorieën fondsbeleggingen, rekening houdend met het aandeel in de beleggingsportefeuille. Het werkelijk rendement op fondsbeleggingen bedroeg € 0,5 miljoen negatief (2006: € 0,6 miljoen positief). TKH verwacht in 2008 bijdragen van € 2,0 miljoen (inclusief werknemersbijdragen) aan de toegezegd-pensioenregelingen te betalen.

81

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

2007

2006

Schulden aan kredietinstellingen (ref. 19)

85.502

25.000

Ontwikkelingskredieten

804

1.031



86.306

26.031

86.611

67.835

van derden (ref. 10)

5.384

8.444

Overige belastingen en premies sociale verzekeringen

10.777

5.985

Afgeleide financiële instrumenten (ref. 21)

396

13

Overige schulden en overlopende passiva

45.054

35.917

in duizenden euro’s

18 Langlopende schulden

De ontwikkelingskredieten zijn ontvangen van de Ministerie van Economische Zaken en dragen gemiddeld 6% rente. De af lossing geschiedt naar rato van de verkoop van de ontwikkelde producten waarvoor ontwikkelingskrediet is ontvangen.

19 Schulden aan kredietinstellingen Voor de verkregen financieringen zijn geen bijzondere zekerheden verleend.

20 Handelsschulden en overige

te betalen posten

Schulden aan leveranciers Verschuldigd inzake onderhanden projecten in opdracht

148.222 118.194

82

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

in duizenden euro’s

21 Financiële instrumenten Algemeen De belangrijkste risico’s waaraan TKH onderhevig is, zijn het

In de kredietovereenkomsten zijn de volgende financiële

renterisico, valutarisico en prijsrisico. Het financiële beleid

ratio’s overeengekomen, welke op halfjaarlijkse basis

van TKH is erop gericht om op de korte termijn de effecten

worden gemeten:

van koers- en renteschommelingen op het resultaat te beperken en om op lange termijn de marktwisselkoersen en markt-

Net debt ten opzichte van de EBITDA

< 3,5

rentes te volgen. TKH maakt gebruik van financiële derivaten

Interest coverage ratio

> 4,0

om de financiële risico’s die verbonden zijn aan bedrijfsacti-

TKH opereert binnen deze gestelde ratio’s.

viteiten te beheersen. De onderneming n eemt met financiële derivaten geen speculatieve posities in. Voor de financiële

Renterisico

risico’s en de beheersing daarvan wordt tevens verwezen naar

Het renterisicobeleid heeft tot doel de renterisico’s die voort-

het verslag van de Raad van Bestuur op pagina 56.

komen uit de financiering van de onderneming te beperken en daarmee tevens de netto-rentelasten te optimaliseren. De

L i q u i d i t e i t s r i s i c o

volgende tabel geeft een overzicht van de variabelrentende en

TKH beschikt over gecommitteerde kredietfaciliteiten van

vastrentende leningen, gerangschikt op basis van classificatie

€ 125,0 miljoen en ongecommitteerde kredietfaciliteiten van

in de balans. Opgenomen leningen worden in onderstaand

€ 225,0 miljoen. Per 31 december 2007 heeft TKH vrij beschik­

overzicht getoond, rekening houdend met de daaraan gerela-

bare kredietfaciliteiten van totaal € 136,6 miljoen (2006:

teerde voor afdekkingsdoeleinden afgesloten renteswaps.

€ 126,2 miljoen). De beschikbare kredietruimte per werk­ maatschappij wordt centraal bepaald.

in duizenden euro’s



Looptijd





Ontwikkelingskrediet

Rente



Bedrag





n.v.t.

Faciliteit (volledig geswapt) 3,6 jaar

2007









2006

6,00%

804

1.031

4,13% + opslag

25.000

25.000

Faciliteit (volledig geswapt)



4,6 jaar

4,60% + opslag

50.000

0

Faciliteit



4,6 jaar

Euribor + opslag

10.502

0

schulden (ref. 18)

86.306

26.031

87.864

53.108

174.170

79.139

Leningen opgenomen onder langlopende Bancair krediet opgenomen onder kortlopende schulden < 1 jaar

Euribor + opslag

83

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

in duizenden euro’s

Op 31 december 2007 bedroeg de hoofdsom van de voor lang-

van schommelingen in wisselkoersen te beperken.

lopende leningen toegepaste renteswaps € 75,0 miljoen. Deze

De instrumenten hebben een looptijd van minder dan een

renteswaps zijn afgesloten voor de resterende looptijd van de

jaar. Per balansdatum heeft TKH contracten voor derivate

onderliggende faciliteit. De gemiddelde gecontracteerde rente

financiële instrumenten afgesloten voor de volgende nomi-

bedraagt 4,44%. De effectieve rente op de geswapte faciliteiten

nale bedragen:

bedraagt per 31 december 2007 4,96%. Op deze swaps is fair value hedge accounting toegepast. Er werd vastgesteld dat



JPY

geen van deze afdekkingen in belangrijke mate ineffectief



waren. Voor de reële-waarde-afdekkingen werd een immateri-

Valuta termijn­-

eel bedrag opgenomen in het jaarresultaat, waarbij als tegen-

contracten

post eenzelfde bedrag werd opgenomen in relatie tot

(in oorspronkelijke

het afgedekte risico. Beide worden gerapporteerd onder

valuta x 1.000)

USD

2007

2006

2007

2006

475.000

0

42.709

22.305

de overige financiële baten en lasten. In onderstaande analyse van de gevoeligheid van opgenomen

Voor deze afgeleide financiële instrumenten wordt cash f low

leningen en daaraan gerelateerde renteswaps voor rentebewe-

hedge-accounting toegepast. In 2007 werd als gevolg van deze

gingen wordt uitgegaan van een onmiddellijke verandering

afdekkingen een bedrag van € 0,5 miljoen opgenomen als

van 1% in de rentetarieven voor alle valuta en looptijden ten

bate onder de financiële baten en lasten. Er werd vastgesteld

opzichte van het niveau op 31 december 2007, waarbij alle

dat geen van deze afdekkingen in belangrijke mate ineffec-

andere variabelen constant worden gehouden.

tief waren. Per balansdatum bedraagt de reële waarde van de

Een verhoging van de rentetarieven met 1% zou resulteren in:

derivate financiële instrumenten als volgt:

■ e en

additionele rentelast van circa € 0,9 miljoen als gevolg

van de aangehouden financiering tegen variable rente. ■ e en

toename van de reële waarde van de financiële instru-



Vorderingen



menten met € 3,0 miljoen als gevolg van de afgesloten rente-

Valuta

swaps. Deze toename zou in de hedging reserves

termijncontracten

Verplichtingen

2007

2006

2007

2006

1.746

259

8

13

onder het eigen vermogen moeten worden verwerkt. V a l uta r i s i c o

Het valutarisico dat voortvloeit uit de omrekening van TKH’s

TKH’s beleid is om de valutarisico’s die voortvloeien uit inko-

netto-investeringen in entiteiten die in andere valuta luiden

pen af te dekken indien deze risico’s niet in de markt kunnen

dan in Euro, worden voor zover mogelijk afgedekt door inves-

worden doorberekend. Verkooptransacties in vreemde valuta

teringen in lokale valuta te financieren. Het restant wordt

worden volledig afgedekt indien het materiële transacties be-

niet afgedekt. De financiering wordt aangehouden in de

treffen. De voornaamste valuta die dit risico veroorzaken is de

volgende valuta:

USD. Valutatermijncontracten worden gebruikt om de invloed







EUR



2007

Leningen Bancair krediet

2007

2006

2007

Totaal

2007

2006

86.306

26.031

86.306

26.031

63.877

31.246

13.004

16.391

10.983

5.471

87.864

53.108

150.183

57.277

13.004

16.391

10.983

5.471 174.170

79.139



2006

Overige valuta’s

2006

84



USD

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

in duizenden euro’s

Het translatierisico op de financiële instrumenten bij een

Het kredietrisico voor liquiditeiten is gering omdat de liqui­di­

daling van de spotkoers van de USD ten opzichte van de Euro

teiten zijn ondergebracht bij banken met hoge krediet­ratings.

met 10% per 31 december 2007, waarbij alle andere variabe-

De kredietrisico’s betreffen met name handelsdebiteuren.

len constant worden gehouden, zou naar verwachting geen

Het betreft echter een risico dat verspreid is over een groot

materieel effect hebben op het resultaat. Bij deze berekening

aantal klanten. Op balansdatum waren er geen concentraties

is rekening gehouden met afgesloten valutatermijncontracten.

van kredietrisico bij debiteuren voor materiële bedragen. Een deel van het risico is verzekerd bij kredietverzekeringsbedrij-

Prijsrisico

ven. Daarnaast worden voor grote projectmatige leveringen

Een belangrijke grondstof in de producten van TKH betreft

aan veelal buitenlandse afnemers gebruik gemaakt van bank-

koper. Het prijsrisico op koper wordt beperkt door verkoop-

garanties, voorschotbetalingen (tegenover een bankgarantie)

prijzen continu af te stemmen met de ontwikkeling in de

of  geconfirmeerde onherroepelijke ‘Letter Of Credits’. Het

inkoopprijzen. TKH maakt geen gebruik van financiële deriva-

maximale kredietrisico waaraan TKH onderhevig is, komt

ten om prijsrisico’s af te dekken.

overeen met de boekwaarde van de in de balans opgenomen financiële activa, inclusief afgeleide financiële instrumenten

K r e d i e tr i s i c o

met een positieve marktwaarde. Er zijn geen significante

De financiële activa van de groep bestaan voornamelijk uit

overschrijdingen van debiteur­betaaltermijnen waarvoor geen

kas- en banksaldi, handelsdebiteuren en overige vorderingen.

voorziening is opgenomen.



2007

2006



V e r l o o p va n d e c a s h - f l o w h e d g e r e s e r v e

Stand per 1 januari

183

-11

Toename door effectieve hedges

1.702

306

Recycling naar resultatenrekening

-517

-112

Stand per 31 december

1.368

183

R e ë l e w a a r d e v a n f i n a n c i ë l e i n s tru m e n t e n

De boekwaarde van de vorderingen op handelsdebiteuren en overige vorderingen benadert de reële waarde, omdat de eventuele oninbaarheid tot uitdrukking wordt gebracht in een verantwoorde reële waarde-aanpassing. De boekwaarde van de liquide middelen, handelsschulden en overige te betalen posten benadert de reële waarde. De reële waarde van de rentedragende langlopende schulden benadert de geamortiseerde kostprijs omdat het een variabele rente draagt en de renteswap op reële waarde is gewaardeerd. De reële waarde van financiële derivaten is gebaseerd op berekeningen, marktprijsnoteringen of prijsopgaven verkregen van financiële instellingen.

85

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

2007

2006

Bankgaranties afgegeven aan derden

21.593

19.182

Overige garanties afgegeven aan derden

0

836

236

1.774

in duizenden euro’s

22 Verplichtingen die niet uit

de balans blijken

Met betrekking tot de beschikbaarheid van enkele belangrijke grondstoffen zijn meerjarige overeenkomsten afgesloten.

Investeringsverplichting uit hoofde van materiële vaste activa in bestelling

Operationele lease- en huurverplichtingen TKH heeft verplichtingen inzake de operationele lease van auto’s en de huur van bedrijfspanden. Minimale operationele lease- en huurverplichtingen opgenomen als kosten in het jaar

7.936

7.047

Vervaltermijn binnen 1 jaar

4.264

4.673

Tussen 2 tot en met 5 jaar

7.212

8.816

Per balansdatum heeft TKH de volgende uitstaande ­operationele lease- en huurverplichtingen:

Vervaltermijn na 5 jaar

251

311



11.727

13.800

Claims TKH en haar geconsolideerde deelnemingen zijn bij enkele rechtsgedingen betrokken. Op grond van thans beschikbare informatie en ingewonnen juridisch advies verwacht TKH dat eventuele nadelige invloeden uit de afloop van deze rechtsgedingen in voldoende mate in de voorzieningen zijn opgenomen of door verzekeringen zijn gedekt.

23 Bedrijfsopbrengsten Verkoop van goederen en producten 676.828 534.722 Omzet uit projecten in opdracht van derden 160.984 150.770 Totaal bedrijfsopbrengsten 837.812 685.492

86

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

in duizenden euro’s

24 Gesegmenteerde informatie TKH is georganiseerd in 3 operationele groepen: Technische Handelsgroep, Kabelgroep en Machinegroep. Op basis van deze groepen rapporteert TKH haar primaire business-segmentinformatie. Voor een nadere toelichting op de businesssegmenten en de geografische verdeling van TKH’s activiteiten verwijzen wij naar het verslag van de Raad van Bestuur.

Primaire business- segmenten

Technische Handelsgroep

2007

Kabelgroep

2006

2007

Machinegroep

2006

2007

Eliminatie

2006

2007

Totaal

2006

2007

2006

B e d r i j f s opbr e n g s t e n

Externe bedrijfsopbrengsten

299.143 238.385 392.774 324.574 145.895 122.533 837.812 685.492

Intersegment bedrijfsopbrengsten Totaal bedrijfsopbrengsten

3.172

-6.426

-4.401

301.107 239.614 397.236 327.746 145.895 122.533

1.964

1.229

4.462

-6.426

-4.401 837.812 685.492

0

0

R e s u lta at

Segment bedrijfsresultaat

29.801

22.435

34.160

26.109

7.385

12.635

71.346

61.179

Niet gealloceerde opbrengsten en kosten

-7.931

-7.600

Bedrijfsresultaat

63.415

53.579

Financiële baten en lasten

-6.199

-3.747

Resultaat deelnemingen

419

174

Belastingen over resultaat

-12.529

-14.640

Nettoresultaat

45.106

35.366



Technische Handelsgroep



2007

Kabelgroep

Machinegroep

Overig

Totaal

2006

2007

2006

2007

2006

2007

102.480

9.115

30.875

20.089

5.956

10.266

254

3.101

1.429

8.153

9.421

3.405

2006

2007

2006

210 139.565

39.680

-261

11.981

Overige informatie Investeringen * Afschrijvingen *

1.392

14.659

Bijzondere waardeverminderingen opgenomen in de winst- en verliesrekening

579

Medewerkers

724

643

18

271.201 123.823 274.912 235.438 100.991

96.961

6.757

1.219

848

1.616

1.453

17

579

0

3.577

2.961

Balans

Activa

3.190 653.861 459.412

Voor verkoop aangehouden activa

1.240

Overige deelnemingen

3.484

82

33

3.025

1.240

3.025

2.768

3.517

2.850

Geconsolideerde totale activa 658.618 465.287 Verplichtingen

100.536

52.694

89.340

81.610

74.937

77.736 127.952

32.021 392.765 244.061

* In immateriële en materiële vaste activa

87

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

in duizenden euro’s

Netto-omzet





2007

Segment activa

2006

2007

Investeringen *

2006

2007

2006

Nederland 274.401 250.638 296.385 289.768

32.496

17.462

Europa (overig) 425.372 306.440 307.539 132.527 103.595

19.483

Geografische segmenten

Azië

84.757

55.728

50.033

39.087

3.470

2.467

USA

17.670

32.406

4.661

3.905

4

268

Overige en eliminaties

16.269

0

0

818.469 653.699 658.618 465.287 139.565

39.680

8.487

* In immateriële en materiële vaste activa

2007



2006

25 Personeelskosten Lonen en salarissen 127.591 108.664 Sociale lasten

23.832

20.782

Pensioenlasten (ref. 17)

6.965

6.915

158.388 136.361

26 Op aandelen gebaseerde betalingen Voor een toelichting op de op aandelen gebaseerde betalingen wordt verwezen naar de enkelvoudige jaarrekening.

27 Afschrijvingen Bijzondere waardeverminderingen op immateriële vaste activa

579

0

Amortisatie van immateriële vaste activa

712

321

Amortisatie van immateriële vaste activa uit acquisities als gevolg van ‘purchase price allocations’

1.188

0

Afschrijvingen op materiële vaste activa

12.759

11.660

Resultaat op desinvestering van materiële vaste activa

-59

-1.927

Veranderingen in reële waarde van vastgoedbeleggingen

-276

-504



14.903

9.550

en ontwikkelingskosten betaald door klanten

6.081

6.425

Overheidssubsidies voor trainingskosten

-523

-112



28 Overige bedrijfskosten Onder overige bedrijfskosten zijn o.a. opgenomen algemene, verkoop-, huisvestings- en fabricagekosten. In de totale bedrijfs­ lasten over het boekjaar zijn de volgende posten opgenomen: ■ O nderzoeks-

■

88

en ontwikkelingskosten, exclusief onderzoeks-

TKH GROUP

/

2007

in duizenden euro’s

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

2006



29 Financiële baten en lasten Koers- en omrekeningsverschillen, inclusief het effect van gerealiseerde cash-f low hedges

-34

158

Rentebaten

809

445

Rentelasten

-6.974

-4.350



-6.199

-3.747

18.264

30 Belastingen Acute belasting

9.402

Latente belasting

3.127

-3.624

Totaal belastingen over resultaat

12.529

14.640

De belastingdruk wordt berekend volgens de per land geldende tarieven. De belastinglast over het jaar kan als volgt worden aangesloten met het resultaat voor belastingen: Resultaat voor belastingen

57.635

50.006

14.697

25,5%

14.802

29,6%

Resultaat deelnemingen

-107

-0,2%

-52

-0,1%

Fiscaal niet aftrekbare kosten

786

1,4%

445

0,9%

Voordelen uit fiscale faciliteiten

-1.433

-2,5%

-1.119

-2,2%

98

0,2%

1.678

3,4%

-190

-0,3%

-83

-0,2%

-4.109

-7,1%

0

0,0%

-99

-0,2%

-2.223

-4,4%

Belasting berekend tegen het Nederlands belastingtarief Correctie vanwege belastingeffect voor:

Verliezen waarover geen actieve belastinglatentie is opgenomen Opname van actieve belastinglatentie over verrekenbare verliezen uit het verleden, dan wel winsten gecompenseerd met fiscale verliezen uit het verleden Vaststelling van de aangiften vennootschapsbelasting over 2003 tot en met 2006 Wijziging belastingtarief van actieve en passieve belastinglatenties Verschillen in belastingtarieven voor buitenlandse dochtermaatschappijen

2.886

4,9%

1.192

2,4%

Effectieve belastingdruk

12.529

21,7%

14.640

29,3%

89

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

2007

2006

Gewogen gemiddeld aantal (certificaten van) aandelen (x 1.000)

34.185

33.239

Effect van aandelenopties (x 1.000)

421

698

Gewogen gemiddeld aantal aandelen (verwaterd; x 1.000)

34.606

33.937

Winst toekomend aan de aandeelhouder (in € ‘000)

44.918

35.043

Gewone winst per aandeel (in €)

1,31

1,05

Verwaterde winst per aandeel (in €)

1,30

1,03

in duizenden euro’s

31 Winst per aandeel



32 Verbonden partijen Handelstransacties Gedurende het jaar hebben geen belangrijke handelstrans­ acties met niet-geconsolideerde verbonden partijen plaats­ gevonden. Voor zover deze transacties zich hebben voor­ gedaan, zijn ze afgerekend tegen marktprijzen, rekening houdend met kortingen voor volumes en de bestaande relatie tussen de partijen. Voor product- en conceptontwikkeling buiten TKH die van strategisch belang kunnen zijn, is, in ruil voor exclusiviteit, in sommige gevallen een achtergestelde fi­nanciering ter beschikking gesteld. De reële waarde van deze leningen bedraagt ultimo 2007 € nihil (2006: € nihil).



Bezoldiging Raad van Bestuur

TVI



Bonus

Pensioen



2007

2006

2007

2006

2007

J.M.A. van der Lof MBA

350

335

175

167

drs. J.E. Vaandrager

298

285

149

142

Totaal bezoldiging

648

620

324

309

Totaal

2006

2007

2006

97

74

622

576

67

63

514

490

164

137

1.136

1.066

Bestuurders:



90

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

Remuneratieverslag

op voordracht van de Remuneratie Commissie, stelt op basis

Dit rapport van de Remuneratie Commissie beschrijft het

van de gerealiseerde doelen en criteria de hoogte van de

beloningsbeleid en de remuneratie van de leden van de Raad

prestatiebonus vast. De realisatie van 50% van de maximum

van Bestuur. Het beloningsbeleid wordt opgesteld door de

bonus is gebaseerd op EBIT-targets en 30% is gebaseerd op

Remuneratie Commissie en goedgekeurd door de Raad van

autonome omzetgroei-targets. De overige 20% van de maxi-

Commissarissen. In de Algemene Vergadering van Aandeel-

male bonus wordt bepaald door de realisatie van persoonlijke

houders van 28 april 2005 is het beloningsbeleid vastgesteld.

doelstellingen. Realisatie ’at target’ leidt tot uitkering van

Toekomstige materiële wijzingen in het beleid zullen aan de

een bonus van 35% van het TVI. De realisatie van doelstel-

Algemene Vergadering van Aandeelhouders worden voorge-

lingen over 2007 heeft geleid tot de maximale prestatiebonus

legd. De Remuneratie Commissie kent een reglement waar-

voor de leden van de Raad van Bestuur gelijk aan 50% van het

binnen zij handelt. In dit reglement is onder andere geregeld

basissalaris (TVI).

dat voldaan wordt aan de bepalingen zoals gesteld in de Nederlandse Corporate Governance Code.

Er is geen ‘change of control’ paragraaf opgenomen in de arbeidsovereenkomsten van de leden van de Raad van Bestuur.

Beloningsbeleid

Het beleid is gericht op het marktconform belonen ten be­

Aandelenregeling

hoe­ve van het aantrekken, motiveren en binden van ge­kwa­

In het kader van de meerjarendoelstellingen is een aan­

lificeerde leidinggevenden van een beursgenoteerde onder-

delenregeling geïntroduceerd die voorziet in een lange

neming, rekening houdend met de omvang en de speciale

termijn bonusregeling. De regeling maakt het mogelijk voor

kenmerken van TKH. Het beloningspakket wordt op basis

de leden van de Raad van Bestuur om op basis van vooraf

van door externe deskundigen verstrekte gegevens periodiek

gestelde meerjarendoelstellingen aandelen om niet te verkrij-

getoetst op marktconformiteit. De samenstelling van het belo-

gen, op voorwaarde dat de leden van de raad van Bestuur een-

ningspakket is zodanig dat zowel de korte als de lange termijn

zelfde aantal aandelen voor eigen rekening aanschaffen tegen

doelstellingen van de onderneming worden ondersteund.

de dan geldende beurskoers. De ontwikkeling van de ROCE en de ROS evenals de koersontwikkeling van het aandeel TKH ten

R e m u n e r at i e

opzichte van de voor TKH relevante ASc-index leiden ertoe dat

De remuneratie voor de leden van de Raad van Bestuur bestaat

tot toekenning van aandelen kan worden overgegaan.

uit een basissalaris (TVI), pensioen, een variabel deel dat bestaat uit een jaarlijkse prestatiebonus, en een lange termijn

De geformuleerde meerjarendoelstellingen voor de Raad van

bonusregeling bestaande uit een aandelenregeling.

Bestuur hangen samen met de in dit jaarverslag geformu-



leerde TKH-doelstellingen (pagina 27). Bepaald is dat jaarlijks

B a s i s s a l a r i s ( T ota a l V a s t I n ko m e n : T VI )

maximaal 32.000 (certificaten van) aandelen per lid van de

De remuneratie voor de leden van de Raad van Bestuur is in

Raad van Bestuur kunnen worden toegekend. De betreffende

2006 extern getoetst aan marktconformiteit. Aan de hand van

aandelen dienen als lange termijn belegging te worden aan-

deze externe toetsing is het basissalaris (TVI) 2006 verhoogd en

gehouden en mogen gedurende een periode van drie jaar niet

is in lijn met deze verhoging in 2007 eveneens een verhoging

worden verkocht. De toekenning van de aandelen geschiedt

toegepast. De externe toetsing zal in 2009 wederom plaats­

binnen een maand na bekendmaking van de jaarcijfers.

vinden.

Met ingang van 2004 worden er geen personeelsopties meer toe­gekend aan de leden van de Raad van Bestuur en is de

P r e s tat i e bo n u s

optieregeling vervangen door voornoemde aandelenregeling.

De variabele beloning vormt een belangrijk onderdeel van het

Op grond van gerealiseerde doelstellingen over 2006 zijn in

beloningspakket voor de Raad van Bestuur. De prestatiebonus

maart 2007 aan de heer J.M.A. van der Lof 26.540 (certifica-

is gericht op te realiseren doelstellingen. Jaarlijks worden

ten van) aandelen* toegekend en aan de heer J.E. Vaandrager

doelstellingen en criteria geformuleerd op basis waarvan de

22.580 (certificaten van) aandelen*, waar tegenover de Raad

prestatiebonus kan worden behaald. De mate waarin doel­

van Bestuur eenzelfde aantal aandelen heeft aangeschaft

stellingen en criteria worden gerealiseerd bepalen de hoogte

tegen de op dat moment geldende beurskoers. (zie tevens

van de prestatiebonus. De prestatiebonus is gemaximaliseerd

pagina 101).

op 50% van het basissalaris (TVI). De Raad van Commissarissen, * Aandelen zijn gebaseerd op aantal aandelen na splitsing.

91

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

Het doel van de Remuneratie Commissie is het pensioen van

Voorschriften benoeming en ontslag bestuurders en commissarissen

de leden van de Raad van Bestuur in lijn te brengen en te

De leden van de Raad van Bestuur worden, met inachtneming

houden met wat algemeen gangbaar is en dat deze consistent

van artikel 2:162 Burgerlijk Wetboek, welk artikel op de ven-

is met de voorzieningen die worden geboden voor vergelijk-

nootschap van toepassing is, benoemd door de Raad van Com-

bare functies. Daarnaast omvatten de pensioenvoorzieningen

missarissen. De Raad van Commissarissen geeft de Algemene

het recht op uitkering in het geval van slechte gezondheid of

Vergadering van Aandeelhouders kennis van een voorgeno-

invaliditeit en een weduwen- en wezenpensioen in het geval

men benoeming van een lid van de Raad van Bestuur. De Raad

van overlijden. Een en ander op voorwaarden die vergelijk-

van Comissarissen ontslaat een bestuurder niet dan nadat

baar zijn met die welke van toepassing zijn voor deelnemers

de Algemene Vergadering over het voorgenomen ontslag is

aan het collectieve pensioensfonds zijnde medewerkers van de

gehoord.

P e n s i o e n

onderneming. De commissarissen worden op voordracht van de Raad van P e r s oo n l i jk e l e n i n g e n

Commissarissen benoemd door de Algemene Vergadering van

De vennootschap verstrekt geen persoonlijke leningen of

Aandeelhouders. Voor een derde van het aantal leden van

garanties aan leden van de Raad van Bestuur.

de Raad van Commissarissen geldt dat de Raad van Commis-









sarissen een door de Centrale Ondernemingsraad aanbevolen



Bezoldiging Raad van Commissarissen

persoon op de voordracht plaatst, tenzij de Raad van Commis-

De bezoldiging van de voorzitter van de Raad van Commis-

sarissen bezwaar maakt tegen de aanbeveling op grond van

sarissen bedraagt € 35.000,- en die van de leden van de Raad

de verwachting dat de persoon ongeschikt zal zijn voor de

van Commissarissen € 25.000,-. De jaarlijkse vergoeding voor

vervulling van de taak van commissarissen of dat de Raad van

ieder lidmaatschap van een commissie van de Raad van Com-

Commissarissen niet naar behoren zal zijn samengesteld. Ter

missarissen bedraagt € 7.000,- voor de voorzitter en € 5.000,-

bevordering van een gelijkmatig benoemingsproces heeft de

voor ieder lid. De in totaal uitbetaalde bezoldiging over 2007

Raad van Commissarissen een rooster van aftreden opgesteld.

bedroeg € 164.000.

Bij de herbenoeming vindt een toetsing plaats aan de profielschets. De zittingsduur voor de Raad van Commissarissen

B e z o l d i g i n g s b e l e i d

bedraagt voor de leden maximaal 3 termijnen van 4 jaren.

De Algemene Vergadering van Aandeelhouders heeft in 2007 de bezoldiging van de commissarissen vastgesteld. De bezol­ diging van een commissaris is niet afhankelijk van de resultaten van de vennootschap. Aan de leden van de Raad van Commissarissen worden geen optierechten toegekend.

Aandelenbezit bestuurders en commissarissen Van de Raad van Bestuur hield de heer J.M.A. van der Lof ultimo 2007 205.436 (certificaten van) aandelen en de heer J.E. Vaandrager 199.712 (certificaten van) aandelen. Van de Raad van Commissarissen hield niemand ultimo 2007 (certificaten van) aandelen TKH.

92







TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

in duizenden euro’s

33 Acquisities Gedurende 2007 heeft TKH de volgende belangen verworven: Naam deelneming

Land

Eigendom en zeggenschap 1

Consolidatie vanaf

Activiteit

USE System Engineering B.V. 2

Nederland

75%

1 januari 2007 Technische handel

Transmea B.V. 2

Nederland

80%

1 juni 2007 Technische handel

GmbH (‘NET’)

Duitsland

84% (was 30%)

1 juli 2007 Technische handel

CAE International SAS (‘CAE Groupe’)

Frankrijk

100%

1 augustus 2007 Technische handel

New Electronic Technology

KC Industries (onderdeel van CAE Groupe)

Italië

Klan Securities APS

Denemarken

95%

1 augustus 2007 Kabel

100%

1 oktober 2007 Technische handel 1 november 2007 Kabel

Pantaflex B.V.

Nederland

92%

SecurityWorks B.V. 2

Nederland

80% 31 december 2007 Technische handel

2

1 Economisch eigendom is gelijk aan de zeggenschap,

tenzij anders vermeld. 2 Economisch eigendom is 100%.

De transacties waarbij een meerderheidsbelang is verkregen zijn verantwoord volgens de purchase method of accounting. Voor de acquisities NET, Pantaflex en SecurityWorks is de bepaling van de reële waarde van de verkregen overige immateriële vaste activa nog niet afgerond. De samenstelling van de verworven gecombineerde netto-activa is als volgt:









Verkregen reële waarde

Immateriële vaste activa

21.683

Materiële vaste activa

5.656

Overige deelnemingen

1.323

Voorraden

27.247

Vorderingen

41.127

Liquide middelen / (kortlopende bankschulden)

-13.987

Pensioenen

-583

Langlopende schulden

-178

Overige voorzieningen

-788

Latente belastingen

-7.133

Overige schulden

-48.246

Verkregen netto-activa

26.121

Af: minderheidsbelang derden

-711

Betaalde goodwill

78.589

Koopsom 103.999 Liquiditeiten verkregen

13.987

Netto betaling 117.986 Af: Earnout voorzien maar nog niet uitbetaald

-14.159

Af: Voorziening uit hoofde van putopties gehouden door minderheidsaandeelhouders

-3.742

Af: Reeds in bezit zijnde minderheidsbelang

-2.732

Betaling in liquiditeiten

97.353

93

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

De overname van CAE Groupe is mede gefinancierd door de uitgifte van 400.000 (certificaten van) aandelen aan de verkopende partij. De waarde van de uitgegeven aandelen bedroeg € 7,0 miljoen. De geacquireerde en meegeconsonsolideerde ondernemingen hebben in 2007 met € 2,1 miljoen nettowinst bijgedragen aan het resultaat van TKH. Indien de acquisities per 1 januari hadden plaatsgevonden dan zou de som van de ­be­drijfs­­op­brengsten van TKH € 940,0 miljoen en de nettowinst € 53,3 miljoen hebben bedragen.

34 Transacties in natura Er hebben geen materiële transacties in natura plaats­gevonden.

35 Gebeurtenissen na balansdatum Er hebben zich na balansdatum geen gebeurtenissen voor­ gedaan die van wezenlijk belang zijn voor het inzicht in de jaarrekening en de afgelopen tussentijdse periode.

36 Servicekosten vergoed

aan externe accountants

De kosten van de externe accountant, verantwoord onder overige bedrijfskosten, bedroegen in 2007 € 619.000 voor auditservices (2006: € 440.000), €  80.000 voor belastingadvies (2006: € 100.000) en € 25.000 voor overige diensten (2006: € 25.000).







94



TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

Vennootschappelijke Balans Per 31 december voor winstbestemming

2007

in duizenden euro’s

2006

Activa Vaste activa

2 Immateriële vaste activa 17.558 4.014 470 524 2 Materiële vaste activa 3 Financiële vaste activa 171.280 106.929 Totaal van de vaste activa 189.308 111.467 V l ott e n d e a c t i v a

Vorderingen op groepsmaatschappijen 222.021 142.346 Overige vorderingen

4.750

3.456

Liquide middelen

0

16.707

Totaal van de vlottende activa 226.771 162.509 Totaal activa 416.079 273.976

Passiva Eigen vermogen Geplaatst kapitaal

8.851

8.632

Agio

12.849

6.068

Wettelijke reserve

6.319

3.146

Herwaarderingsreserve

24.069

23.961

Omrekeningsreserve

5.966

6.074

Hedging reserve

1.368

183

Overige reserves 160.498 137.477 Onverdeelde winst

44.728

35.043

4 Totaal van het eigen vermogen 264.648 220.584 Langlopende schulden Langlopende schulden

26.307

25.000

Voorzieningen

12.601

7.514

7 Overige kortlopende schulden 112.523

20.878

Totaal passiva 416.079 273.976

95

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

Vennootschappelijke winst- en verliesrekening in duizenden euro’s







Vennootschappelijk resultaat

2007

2006

7.811

803

37.107

34.370

44.918

35.173

Resultaat deelnemingen Nettoresultaat











96

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

Toelichting op de vennootschappelijke Jaarrekening in duizenden euro’s

1 Grondslagen voor financiële verslaggeving

worden deelnemingen, waarop invloed van betekenis wordt

De enkelvoudige jaarrekening maakt deel uit van de jaarreke-

uitgeoefend, gewaardeerd volgens de nettovermogenswaarde-

ning 2007 van TKH Group N.V. (hierna ‘TKH’). Ten aanzien van

methode. Voor een beschrijving van deze grondslagen wordt

de enkelvoudige resultatenrekening is gebruikgemaakt van de

verwezen naar de grondslagen bij de geconsolideerde jaar-

vrijstelling ingevolge artikel 2:402 Boek 2 BW.

rekening. Het aandeel in het resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen omvat het aandeel in de resulta-

TKH maakt voor de bepaling van de grondslagen voor de waar-

ten van deze deelnemingen.

dering van activa en passiva en resultaatbepaling van haar enkelvoudige jaarrekening gebruik van de optie die wordt geboden in artikel 2:362 lid 8 BW. Dit houdt in dat de grond-

2 Immateriële en materiële vaste activa

slagen voor de waardering van activa en passiva en resultaat-

Voor de toelichting op de immateriële en materiële vaste

bepaling van de enkelvoudige jaarrekening van TKH gelijk

activa wordt verwezen naar de toelichting op de geconsoli-

zijn aan die van de geconsolideerde jaarrekening. Hierbij

deerde balans.

3 Financiële vaste activa De financiële vaste activa bestaan uit aandelen in het kapitaal van geconsolideerde deelnemingen, overige deel­nemingen en actieve belastinglatenties:











Stand per 1 januari 2006

Overige Deel- deel- nemingen nemingen

Actieve belasting latentie

Totaal

714

76.152

0

0

75.436

2

Mutaties uit hoofde van: Verwerving en oprichting van nieuwe deelnemingen Resultaat

34.370

34.370



-5.700

-5.700

Herwaarderingen

1.484

Financiering en ontvangen dividend

Overige mutaties Omrekeningsverschillen



Stand per 31 december 2006

104.125

-1.465

2

1.484

2.088

2.088

-1.465

2.802 106.929

Mutaties uit hoofde van: Verwerving en oprichting van nieuwe deelnemingen

35.302

1.812

37.114

Resultaat

37.107

37.107

Financiering en ontvangen dividend

-8.172

-8.172

Herwaarderingen

66

66

Overige mutaties Omrekeningsverschillen

-1.656

-1.656

-108

-108

Stand per 31 december 2007 168.320

1.814

1.146 171.280



In de ‘Overige gegevens’ op pagina 110 is een overzicht opgenomen van de rechtstreeks of indirect gehouden belangen in dochterondernemingen.



97

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

2007

in duizenden euro’s

2006

4 Eigen vermogen Voor het verloopoverzicht wordt verwezen naar het geconsolideerde overzicht van de mutaties in het eigen vermogen op pagina 62.

Maatschappelijk kapitaal

x 1.000

€ ‘000





€ ‘000

Het maatschappelijk kapitaal bestaat uit: gewone aandelen

39.984

cumulatief financieringspreferente aandelen

20.000

cumulatief converteerbare financieringspreferente aandelen

20.000

cumulatief beschermingspreferente aandelen

60.000

Elk nominaal € 0,25

139.984

prioriteitsaandelen, elk nominaal € 1,00

4

34.996 4



35.000

35.000

Waarvan niet geplaatst

26.145

26.368

Geplaatst kapitaal*

8.851

8.632

* 4.000 prioriteits- en 35.388.795 (certificaten van) aandelen

Op 24 april 2007 heeft de Algemene Vergadering van Aandeel-

tigd ten aanzien van de aandelen waarvan de certificaathou-

houders ingestemd met de statutenwijziging tot splitsing van

ders niet ter vergadering aanwezig of vertegenwoordigd zijn.

elk aandeel, met uitzondering van de prioriteitsaandelen, met

De hiervoor bedoelde volmacht kan door het bestuur van het

een nominale waarde van € 1,- in 4 aandelen met een nomina-

administratiekantoor in verschillende in de wet genoemde

le waarde van € 0,25. De splitsing is geëffectueerd per 14 mei

gevallen worden beperkt, uitgesloten of herroepen (zie tevens

2007. In 2007 is een stock-dividend van 477.779 (certificaten

Corporate Goverance Code TKH). In dat geval kan het bestuur

van) aandelen ten laste van het agio uitgekeerd. Het geplaatst

van het Administratiekantoor besluiten de volmachten te be-

kapitaal is met hetzelfde aantal toegenomen. In augustus

perken, uit te sluiten of te herroepen, waardoor het (weer) het

2007 zijn 400.000 (certificaten van) aandelen uitgegeven ten

stemrecht op alle gecertificeerde aandelen kan uitoefenen.

behoeve van de acquisitie van CAE Groupe. Deze (certificaten van) aandelen zijn geplaatst bij de verkopende partij tegen

De verhouding tussen het Administratiekantoor en de certifi-

een aandelenkoers van € 17,50.

caathouders wordt beheerst door de administratievoorwaarden. De beschermende werking van de certificering berust op

De op naam gestelde gewone aandelen in de vennootschap

de 1%-regeling. De certificaten mogen voor gewone aandelen

zijn overgedragen aan het Administratiekantoor dat certifi­

worden verwisseld, maar niet voor meer dan 1% per houder

caten van aandelen uitgeeft aan de uiteindelijke kapitaal­

van het totaal in de vorm van gewone aandelen geplaatste

verschaffers. Het Administratiekantoor is de rechthebbende

kapitaal. Hierbij wordt niet alleen gekeken naar onmiddellijk,

tot uiteindelijke kapitaalverschaffers. Het Administratie­

maar ook naar middellijk gehouden aandelen. Dit overigens

kantoor is de rechthebbende tot de aandelen en oefent ook

niet bij de overdracht van gewone aandelen aan de vennoot-

het stemrecht uit, tenzij het Administratiekantoor hiertoe

schap zelf. Voor elke overdracht van financieringspreferente

volmacht heeft gegeven aan de certificaathouders. Bij de

aandelen, converteerbare financieringspreferente aandelen

wijziging van boek 2 BW (d.d. 1 oktober 2004) is een bepa-

en beschermingspreferente aandelen is goedkeuring vereist

ling ingevoerd op grond waarvan certificaathouders het

van de Raad van Bestuur. De Raad van Bestuur kan zodanige

recht hebben om een volmacht te krijgen om op de aandelen

goedkeuring slechts verlenen onder goedkeuring van de Raad

waartegenover de door hen gehouden certificaten staan, stem

van Commissarissen.

uit te brengen. Het Administratiekantoor blijft stemgerech-

98

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

Aan de prioriteitsaandelen zijn geen bijzondere rechten

5 Dividend

toegekend.

Het dividend werd tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders vastgesteld op € 2,10 per (certificaat van)

Door de vennootschap is aan de Stichting Continuïteit TKH

gewoon aandeel. Het dividend werd naar keuze in contanten

een optie verleend tot het nemen van beschermingspreferente

of (certificaten van) aandelen vastgesteld. Het dividend op

aandelen tot maximaal 50% van het bedrag van ten tijde van

de prioriteitsaandelen werd vastgesteld op € 0,05 per aandeel.

de plaatsing van beschermingspreferente aandelen uitstaande

Genoemde bedragen zijn vóór de splitsing van de aandelen

overige aandelen respectievelijk 100% van het bedrag van de

van 1 op 4. In totaal werd in 2007 € 7.967.343 dividend betaald

ten tijde van de plaatsing van beschermingspreferente aan­

en ten laste gebracht van de overige reserves.

delen uitstaande overige aandelen indien de beperking van de royementsmogelijkheid komt te vervallen hetgeen plaatsvindt

Daarnaast is uit hoofde van stock-dividend een bedrag van

indien en zodra de Raad van Bestuur van de vennootschap

€ 119.434 ten laste van de agioreserve gebracht. Na de balans-

daartoe besluit en een verklaring daaromtrent deponeert bij

datum 31 december 2007 is door de Raad van Bestuur een

het Handelsregister.

voorstel winstbestemming gedaan, waar voor wordt verwe-



zen naar de ‘Overige gegevens’ op pagina 105. Het voorstel

Agio

winstbestemming is niet in de balans verwerkt en er zijn geen

De agioreserve is fiscaal geheel vrij uitkeerbaar.

gevolgen voor de winstbelasting.

Wettelijke reserve De wettelijke reserve is gevormd voor de geactiveerde ontwikkelingskosten en is niet uitkeerbaar.

Herwaarderingsreserve De herwaarderingsreserve is niet uitkeerbaar.

Omrekeningsreserve De reserve omrekeningsverschillen is een wettelijke reserve die niet uitkeerbaar is.

99

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

in duizenden euro’s

6 Op aandelen gebaseerde betalingen Aandelen optieregeling afgewikkeld in eigen vermogensinstrumenten Aan het management van de vennootschap en de groepsmaat-

De voorwaarden voor deelname zijn, mede ter voorkoming

schappijen worden optierechten op (certificaten van) gewone

van misbruik van voorwetenschap, in een intern reglement

aandelen TKH toegekend. De rechten kunnen nooit eerder

vastgelegd en zijn door de deelnemers schriftelijk geaccep-

worden uitgeoefend dan na bekendmaking van de jaarcijfers

teerd. Ultimo 2007 heeft de vennootschap 766.783 ingekochte

van de vennootschap na een wachttijd van drie kalenderjaren,

(certificaten van) aandelen in portefeuille ter afdekking van

volgend op het jaar waarin de rechten zijn toegekend.

de optierechten.

Overzicht van de uitstaande optierechten (na splitsing) van de leden van de Raad van Bestuur en overige gerechtigden:

Jaar van toekenning

Toekenning Ingetrokken Vervallen Uitoefening Verwachte Uitoefen- Aantal per gedurende gedurende gedurende gedurende aantal per prijs in € 01.01.2007 het jaar het jaar het jaar het jaar 31.12.2007

Uitoefenperiode

J.M.A. van der Lof

2003

1,66

16.000

-16.000

0

2006 – 2008

J.E. Vaandrager

2003

1,66

16.000

-16.000

0

2006 – 2008

Sub

32.000

0

0

-32.000

0

Overige gerechtigden

2002

4,81

24.700

-7.200

-17.500

0

2005 – 2007



2003

1,66

33.400

-29.800

3.600

2006 – 2008



2004

5,06 171.400 -111.500

59.900

2007 – 2009



2005

8,04 170.100

-16.800 153.300

2008 – 2010

0



2006

11,63 200.000

-16.800 183.200

2009 – 2011



2007

16,33 218.240

-8.080 210.160

2010 – 2012

Sub 599.600 218.240

0

-48.880 -158.800 610.160

Totaal 631.600 218.240

0

-48.880 -190.800 610.160

Aan de leden van de Raad van Commissarissen worden geen optierechten toegekend.

De gemiddelde aandelenkoers op de uitoefendatum van de

bedraagt € 603.000. Deze reële waarde is bepaald aan de hand

aandelenopties gedurende het boekjaar was € 17,45. Geduren-

van een binomiaal waarderingsmodel en op basis van de vol-

de het boekjaar zijn opties toegekend op 9 maart 2007.

gende uitgangspunten:

De geschatte reële waarde van de opties toegekend in 2007



2007 2006 Reële waarde op de waarderingsdatum (in €)

11,10

6,88

Verwachte volatiliteit

24,6%

21,6%

Verwacht dividend

3,5%

3,5%

Risicovrije rentevoet

4,1%

4,0%

Verwachte looptijd van de optie (in jaren)

3,5

3,5

100

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

Bij de verwachte looptijd van de opties is rekening gehouden

J.M.A. van der Lof 26.540 stuks en voor J.E. Vaandrager 22.580

met geldende restricties ten aanzien van de uitoefening,

stuks. De hierover verschuldigde loonbelasting is door de ven-

vertrekkansen van werknemers, alsmede met mogelijke

nootschap voldaan. De Raad van Bestuur heeft op hetzelfde

overwegingen van optiehouders. TKH heeft in totaal een last

tijdstip een gelijk aantal (certificaten van) aandelen tegen

van € 350.000 (2006: € 236.000) verantwoord voor deze op

de actuele beurskoers van € 17,68 aangeschaft, een en ander

aandelen gebaseerde betalingen die zijn afgewikkeld in eigen

volgens de regeling. Ten gevolge van deze aandelenregeling

vermogensinstrumenten.

bedroeg de nettolast in de winst- en verliesrekening over 2007 € 1.311.093, waarvan € 868.196 een directe toevoeging aan het

O v e r i g e op a a n d e l e n g e b a s e e r d e b e ta l i n g e n

eigen vermogen betrof. Rekening houdend met de ten gevolge

Op grond van de aandelenregeling zijn aan de Raad van

van de aandelenregeling aangeschafte aandelen door de Raad

Bestuur (certificaten van) aandelen om niet toegekend. Het

van Bestuur, is het eigen vermogen per saldo met € 425.299

aantal toegekende (certificaten van) aandelen bedroeg voor

gestegen (2006: € 340.356).



2007

2006

7 Overige kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen 109.071

14.400

Belastingen en sociale premies

-2.292

4.648

Overige schulden en overlopende passiva

5.744

1.830

112.523

20.878



8 Verplichtingen die niet uit

de balans blijken

De vennootschap heeft zich op grond van artikel 2:403, lid1f BW hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor de uit rechtshandelingen voortvloeiende schulden van een aantal dochterondernemingen. De daartoe strekkende verklaringen zijn ter inzage gelegd ten kantore van het Handelsregister waar de rechtspersoon, waarvoor de aansprakelijkheidsstelling is geschied, zijn zetel heeft. De onderneming heeft zich voor een totaal bedrag van € 62,9 miljoen (2006: € 41,8 miljoen) formeel garant gesteld voor bankkredietfaciliteiten, verstrekt aan enkele buitenlandse deelnemingen. Op deze kredietfaciliteit is ultimo 2007 voor € 22,0 miljoen (2006: € 27,5 miljoen) een beroep gedaan.

101

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

in duizenden euro’s

9 Ondertekening van de jaarrekening Haaksbergen, 11 maart 2008 R a a d v a n B e s tuur

J.M.A. van der Lof MBA, voorzitter drs. J.E. Vaandrager R a a d v a n Co m m i s s a r i s s e n

H.J. Hazewinkel RA, voorzitter ir. A.J. Driessen, vice-voorzitter P. Morley Msc. ir. A. van der Velden ir. M.E. van Lier Lels

102



Overige Gegevens

103

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

Statutaire regeling betreffende de bestemming van de winst Aangezien in het verslagjaar geen beschermingspreferente

7. Indien in enig boekjaar de winst niet toereikend is om de

en financieringspreferente aandelen hebben uitgestaan noch

hiervoor in lid 6 van dit artikel bedoelde uitkeringen te doen,

zijn uitgegeven, zoals bedoeld in artikelen 33.1, 3, 4, 5, 6 lid

vindt in de daarop volgende boekjaren het in lid 6 en lid 10

b en c, 8, 9 en 12 staan hieronder slechts weergegeven de arti-

bepaalde eerst toepassing nadat het tekort is ingehaald. De

kelen omtrent de winstbestemming die betrekking hebben op

Raad van Bestuur is bevoegd onder goedkeuring van de raad

de uitstaande aandelen.

van commissarissen te besluiten een bedrag gelijk aan het in de vorige zin bedoelde tekort uit te keren ten laste van

Artikel 33 van de statuten luidt als volgt:

de reserves, met uitzondering van de reserves die als agio gevormd zijn bij de uitgifte van financieringspreferente aan-

2. De vennootschap kan aan aandeelhouders en andere

delen respectievelijk converteerbare financieringspreferente

gerechtigden tot de voor uitkering vatbare winst slechts

aandelen. Bij de toepassing van het bepaalde in dit lid worden

uitkeringen doen voor zover haar eigen vermogen groter is

de houders van de series financieringspreferente aandelen

dan het bedrag van het gestorte en opgevraagde deel van het

en converteerbare financieringspreferente aandelen gelijk

kapitaal vermeerderd met de reserves die krachtens de wet of

behandeld.

de statuten moeten worden aangehouden. 10. Van de overblijvende winst, zal de raad van bestuur onder 6 a. Uit de na toepassing van de vorige leden overblijvende

goedkeuring van de Raad van Commissarissen zoveel reser-

winst wordt, zo mogelijk, op de prioriteitsaandelen uitge-

veren als hij nodig oordeelt. Voorzover de winst niet met

keerd vijf procent (5%) van hun nominaal bedrag. Op de

toepassing van de vorige zin wordt gereserveerd, staat zij ter

prioriteitsaandelen zal geen verdere uitkering geschieden.

beschikking van de algemene vergadering, hetzij geheel of

Vervolgens wordt, zo mogelijk, op de financieringspreferente

gedeeltelijk ter reservering, hetzij geheel of gedeeltelijk ter

aandelen van iedere serie respectievelijk de converteerbare

uitkering aan houders van gewone aandelen in verhouding

financieringspreferente aandelen van iedere serie een divi-

van hun bezit aan gewone aandelen.

dend uitgekeerd gelijk aan een percentage berekend over het bij de eerste uitgifte van de desbetreffende serie effectief op

11. Onverminderd het bepaalde in artikel 7, lid 1, kan de raad

de financieringspreferente aandelen van de desbetreffende

van bestuur, onder goedkeuring van de Raad van Commis-

serie respectievelijk converteerbare financieringspreferente

sarissen, telkens acht jaren na de dag van uitgifte aan de

aandelen van de desbetreffende serie gestorte bedrag inclu-

Algemene Vergadering het voorstel doen tot intrekking met

sief eventueel agio, en welk percentage is gerelateerd aan het

terugbetaling als in artikel 7, lid 1 bedoeld van elke serie van

gemiddelde effectieve rendement op ‘staatsleningen algemeen

financieringspreferente aandelen respectievelijk van elke se-

met een looptijd van 7-8 jaar’, berekend en bepaald op de

rie van converteerbare financieringspreferente aandelen, mits

wijze als in artikel 30.6 sub b vermeld.

die series tegelijkertijd worden ingetrokken. Voor overige bepalingen uit de statuten verwijzen wij naar de website van TKH.

104

v oor s t e l w i n s tb e s t e m m i n g

Voorstel winstbestemming in duizenden euro’s Nettowinst toerekenbaar aan aandeelhouders

44.918

Met inachtneming van artikel 33 van de statuten stellen wij voor aan de houders van (certificaten van) aandelen een dividend uit te keren van € 0,66 per (certificaat van) aandeel. Het dividend wordt naar keuze in contanten (onder inhouding van de verschuldigde dividendbelasting) of in (certificaten van) aandelen voorgesteld. De vaststelling van het dividend in aandelen zal plaatsvinden één dag na afloop van de keuzeperiode op basis van de gemiddelde koers van het aandeel gedurende de laatste vijf beursdagen van die keuze­periode welke op 27 mei 2008 eindigt. De betaalbaarstelling van het dividend, contant dan wel in (certificaten van) aandelen, vindt plaats op 2 juni 2008. Het dividend op 4.000 prioriteitsaandelen is vastgesteld op € 0,05 per aandeel van € 1,00.

105

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

Accountantsverklaring Verklaring betreffende de jaarrekening

fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in

Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening 2007

aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven

van TKH Group N.V. te Haaksbergen gecontroleerd. De jaar­

in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante in-

rekening omvat de geconsolideerde en de enkelvoudige jaar-

terne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze

rekening. De geconsolideerde jaarrekening bestaat uit de 

te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder

geconsolideerde balans per 31 december 2007, geconsolideer-

de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot

de winst-en-verliesrekening, overzicht van mutaties in het

doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van

groepsvermogen en kasstroomoverzicht over 2007 alsmede

het interne beheersingssysteem van de vennootschap. Tevens

uit een overzicht van de belangrijkste grondslagen voor

omvat een controle onder meer een evaluatie van de aan-

financiële verslaggeving en overige toelichtingen. De enkel-

vaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële

voudige jaarrekening bestaat uit de enkelvoudige balans per

verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het

31 decem­ber 2007 en de enkelvoudige winst- en verliesreke-

bestuur van de vennootschap heeft gemaakt, alsmede een

ning over 2007 met de toelichting.

evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-infor-

Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de vennootschap is verantwoordelijk voor het

matie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

taat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met

Oordeel betreffende de geconsolideerde ­jaarrekening

International Financial Reporting Standards zoals aanvaard

Naar ons oordeel geeft de geconsolideerde jaarrekening een

binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 BW, alsmede

getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het

voor het opstellen van het jaarverslag in overeenstemming

vermogen van TKH Group N.V. per 31 december 2007 en van

met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat

het resultaat en de kasstromen over 2007 in overeenstem-

opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resul-

onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van

ming met International Financial Reporting Standards zoals

een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken

aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 BW.

van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materien toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële

Oordeel betreffende de enkelvoudige­ ­jaarrekening

verslaggeving en het maken van schattingen die onder de

Naar ons oordeel geeft de enkelvoudige jaarrekening een

gegeven omstandigheden redelijk zijn.

getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het

eel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen

vermogen van TKH Group N.V. per 31 december 2007 en van

Verantwoordelijkheid van de accountant

het resultaat over 2007 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze

voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze

Verklaring betreffende andere wettelijke ­voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties

controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke

Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel

mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening

2:393 lid 5 onder e BW melden wij dat het verslag Raad van

controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de

geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle

Bestuur, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar

omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van

is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamhe-

Enschede, 11 maart 2008

den is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de

Deloitte Accountants B.V.

risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van

drs. A. J. E. Jansman RA

106

s t i c ht i n g c o n t i n u ï t e i t T K H

Stichting Continuïteit TKH De Stichting Continuïteit TKH, gevestigd te Haaksbergen heeft

aandelen uitstaande overige aandelen, respectievelijk 100%

ten doel het behartigen van de belangen van de vennootschap

van het bedrag van de ten tijde van de plaatsing van bescher-

en alle aan de vennootschap verbonden ondernemingen, op

mingspreferente aandelen uitstaande overige aandelen indien

zodanige wijze dat deze belangen zo goed mogelijk worden

de beperking van de royementsmogelijkheid komt te vervallen.

gewaarborgd, en dat invloeden welke de zelfstandigheid en/of de continuïteit en/of identiteit van de vennootschap en haar

Conform het rooster van aftreden was mevrouw mr. S. Drion

ondernemingen in strijd met die belangen zouden kunnen

aftredend en herbenoembaar. Mevrouw Drion is voor een

aantasten, naar maximaal vermogen worden geweerd, zomede

periode van vier jaar herbenoemd.

het verrichten van al hetgeen met het vorenstaande verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn.

Het Stichtingsbestuur wordt gevormd door: jonkheer mr. S.E. Beelaerts van Blokland, voorzitter

De Stichting continuïteit heeft in 2007 één keer vergaderd,

mevrouw mr. S. Drion

waarbij - op uitnodiging van het bestuur van de stichting -

de heer prof. Mr. H.M.N. Schonis

ook vertegenwoordigers van de Raad van Bestuur van de ven-

de heer mr. P.M. Runderkamp

nootschap aanwezig waren. Tijdens deze bestuursvergadering

de heer H.J. Hazewinkel RA

is onder meer aandacht besteed aan de Corporate Governance van TKH, de statutenwijziging van TKH, de samenstelling van het bestuur en de gang van zaken bij TKH Group N.V.

Onafhankelijkheidsverklaring De Raad van Bestuur van TKH Group NV en het Bestuur van de

De vergadering stond tevens in het teken van de recente

Stichting Continuïteit TKH verklaren hiermede dat naar hun

discussies over en de voornemens van nieuwe richtlijnen en

gezamenlijk oordeel de Stichting Continuïteit een van TKH

wetsontwerpen over beschermingsconstructies. Het bestuur

Group NV onafhankelijk rechtspersoon is in de zin van artikel

heeft in de vergadering opnieuw geconstateerd dat het gezien

5:71 lid 1 sub c Wet op het Financieel Toezicht.

de ontwikkelingen het wenselijk is de huidige structuur te handhaven. Daarbij zijn de belangen afgewogen van zowel be-

Haaksbergen, 20 maart 2008

scherming via certificering van aandelen als ook de optie die aan de Stichting Continuïteit is verleend tot het nemen van

Het bestuur

beschermingspreferente aandelen tot maximaal 50% van het bedrag ten tijde van de plaatsing van beschermingspreferente

107

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

Stichting Administratiekantoor van Aandelen TKH Overeenkomstig de bepalingen van artikel 11 van de

op een aandeelhoudersvergadering, maar heeft het bestuur

administratievoorwaarden voor de Aandelen van TKH

het recht de volmacht te beperken, uit te sluiten of te herroe-

d.d. 14 mei 2007, berichten wij:

pen in de door de wet omschreven gevallen.

■ D e

Op voornoemde Algemene Vergadering van Aandeelhouders

werkzaamheden in het verslagjaar 2007 hielden uitslui-

tend verband met de administratie van aandelen waartegen-

was het voltallige bestuur aanwezig en heeft het ten gun-

over certificaten zijn uitgegeven.

ste van alle agendapunten die ter stemming zijn gebracht

■ H et

nominaal bedrag van de in administratie genomen

gestemd, waaronder het agendapunt statutenwijziging TKH

gewone aandelen van TKH bedroeg per 31 december 2007

Group N.V. Hierin werd onder meer voorgesteld om elk aan-

€ 8.764.990,75 waartegenover 35.059.963.certificaten van

deel – met uitzondering van de prioriteitsaandelen- met een

aandelen ad € 0,25 nominaal in CF-vorm zijn uitgegeven.

nominale waarde van € 1,- te splitsen in vier aandelen met een nominale waarde van € 0,25.

De Stichting heeft tot doel het tegen toekenning van royeerbare certificaten aan toonder in eigendom ten titel van beheer

De houders van certificaten van aandelen in het kapitaal

verwerven en administreren van op naam luidende aandelen

van de vennootschap zijn in de Algemene Vergadering van

TKH. De Stichting dient de aan de aandelen verbonden rech-

Aandeelhouders 2007 in de gelegenheid gesteld zelfstandig

ten op zodanige wijze uit te oefenen dat de belangen van de

stem uit te brengen op de met de door hen gehouden certifi-

vennootschap en de met haar verbonden onderneming en alle

caten corresponderende aandelen, rekening houdende met

daarbij betrokkenen zo goed mogelijk worden gewaarborgd.

de wettelijke bepalingen. Ter vergadering was 99,0% van het

Administrateur van de Stichting is het Hollandsch Adminis-

geplaatst kapitaal vertegenwoordigd. 39% van de certificaat-

tratiekantoor B.V. te Amsterdam.

houders heeft aan de Stichting volmacht gevraagd voor het zelfstandig uitbrengen van een stem op de met de door hen

Vergaderingen van het bestuur

gehouden certificaten corresponderende aandelen. De Stichting heeft tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhou-

Het bestuur van de Stichting Administratiekantoor is in het

ders 2007 stem uitgebracht op de resterende 61% van het ter

boekjaar vier maal bijeen geweest. In zijn vergadering van

vergadering vertegenwoordigd geplaatste kapitaal.

16 januari 2007 is onder meer gesproken over de communicatie met certificaathouders. Ter bevordering van de comeen aparte website van de Stichting Administratiekantoor in

Bezoldiging van het bestuur van de Stichting

te richten. In haar vergadering van 18 september 2007 is de

De bezoldiging voor de onafhankelijke leden van de Stich-

inhoud voor deze website besproken en akkoord bevonden.

ting is in 2007 gewijzigd. De bezoldiging voor de voorzitter

De website is sedert oktober 2007 actief en te bereiken onder

is verhoogd naar € 10.000,- en die van een bestuurder naar

het internetadres: www.stichtingadministratiekantoortkh.com.

€ 8.000,- per jaar. Tevens is het voorstel aangenomen om een

municatie heeft de Stichting in deze vergadering voorgesteld

extra honorarium toe te kennen indien van het bestuur extra In de vergadering van 14 maart 2007 heeft het bestuur van de

inspanningen worden verwacht. Een verhoging van de bezol-

stichting een toelichting gekregen van de Raad van Bestuur

diging is gewenst op basis van de toegenomen werkzaamhe-

van de vennootschap op het jaarverslag 2006 en zijn de

den. De kosten van de Stichting hebben in 2007 € 50.361,-

agenda­­punten van de op 24 april 2007 gehouden Algemene

bedragen.

Vergadering van Aandeelhouders besproken, alsmede de voorlopige standpuntbepaling. Voorts is op deze vergadering

Ingevolge het rooster van aftreden liep de termijn van de heer

nader ingegaan op de Nederlandse Corporate Governance

F.H. Schreve in 2007 af. De heer Schreve was beschikbaar voor

Code en specifiek de bepalingen die de certificering raken.

herbenoeming. Conform de statuten van het Administratie-

Wederom is de conclusie bereikt dat het onder alle omstandig-

kantoor heeft het bestuur van de Stichting de heer Schreve

heden verlenen van een stemvolmacht aan certificaathouders

voor een periode van vier jaar benoemd.

in strijd is met de doelomschrijving van de stichting. In dit verband is vastgesteld dat de wet - in casu artikel 2:118a BW,

Het bestuur van de Stichting bestaat uit 3 onafhankelijke

prevaleert boven de desbetreffende bepalingen van de Code.

bestuursleden en wordt thans gevormd door: de heer F.H. Schreve, voorzitter

In lijn met deze wettelijke bepaling zal aan een certificaat-

de heer mr. J.W. Termijtelen,

houder, die hierom verzoekt, een volmacht worden gegeven

de heer prof. mr. M.W. den Boogert

om zelfstandig en naar eigen inzicht zijn stem uit te brengen

108

s t i c ht i n g a d m i n i s tr at i e k a n toor v a n a a n d e l e n tkh

De bestuursleden oefenen de hierna vermelde functies uit:

Aandeelhouders, lid Commissie Kapitaalmarkten Autoriteit

De voorzitter van het bestuur, de heer F.H. Schreve (1942) is

Financiële Markten, lid Commissie Vennootschapsrecht Minis-

onafhankelijk bestuurslid. De heer Schreve was onder meer

terie van Justitie, plaatsvervangend lid Fusiecommissie SER en

voormalig voorzitter van de Raad van Bestuur van Konink-

bestuurslid van een aantal stichtingen met een beschermings-

lijke Ten Cate N.V., voorzitter Raad van Bestuur van Heidemij/

functie bij een beursvennootschap.

Arcadis en van Rabobank International. De heer Schreve is voorzitter van de Raad van Commissarissen bij het beursgenoteerde fonds Fugro N.V. waar hij tevens bestuurlid is van

Contactgegevens

de Stichting Fugro Preferente Aandelen evenals bestuurlid

De Stichting houdt kantoor op het adres van de vennootschap.

Stichting Continuïteit Fugro. Daarnaast is de heer Schreve onder meer voorzitter Raad van Toezicht van het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis te Amsterdam, voorzitter van de Stichting

Onafhankelijkheidsverklaring

Preferente Aandelen H.E.S. Beheer N.V., lid van de adviesraad

De Raad van Bestuur van TKH Group NV en het bestuur van

Universiteit Twente en voorzitter van het bestuur van het

de Stichting Administratiekantoor van Aandelen TKH verkla-

Universiteitsfonds Universiteit Twente.

ren hiermede dat naar hun gezamenlijk oordeel de Stichting Administratiekantoor van Aandelen TKH een van TKH Group

De heer mr. J.W. Termijtelen (1942) is onafhankelijk bestuurs-

NV onafhankelijke rechtspersoon is in de zin van artikel 5:71

lid. De heer Termijtelen, voormalig bestuurder van Banque

lid 1 sub d Wet op het Financieel Toezicht.

Paribas Nederland N.V. en Nidera Handelscompagnie B.V., is onder meer commissaris bij Tramedico Holding B.V., NMKW

Haaksbergen, 20 maart 2008

N.V. (voorzitter) en de Franse vennootschap Sedis S.A. (voorzitter), bestuurslid van de Stichting Preferente Aandelen HITT,

Het bestuur

bestuurslid van de Stichting Continuïteit BESI en bestuurslid van de Stichting Continuïteit OctoPlus. Hij is tevens voorzitter van Stichting ‘De Opkikker’. De heer prof. mr. M.W. den Boogert (1943), is onafhankelijk bestuurslid. De heer Den Boogert is bijzonder hoogleraar Ef­fectenrecht, Rijksuniversiteit Groningen, lid bestuur Nederlands Arbitrage Instituut, voorzitter Arbitragecommissie DSI, lid Raad van Toezicht Stichting Communicatiekanaal

109

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

Deelnemingen De volgende van belang zijnde rechtsreeks of indirect gehouden dochterondernemingen zijn in de consolidatie betrokken: Naam

Plaats





B.V. Twentsche Kabelfabriek

Land

Haaksbergen



Zeggenschap 1

Nederland



100%

Groep 4



Solutions Telecom Building Industrial

K

bv Elspec

De Kwakel

Nederland

100%

T

Capable B.V.

Breda

Nederland

100%

K

Commend Nederland B.V.

Prinsenbeek

Nederland

75%

T

EBM Techniek B.V.

Epe

Nederland

100%

M



EKB groep B.V.

Beverwijk

Nederland

100%

T

Electro-Draad B.V.

Ittervoort

Nederland

100%

K

Funea Broadband Services B.V.

Oosterhout

Nederland

100%

T

Intronics Barneveld B.V.

Barneveld

Nederland

100%

T

Isolectra B.V.

Rotterdam

Nederland

100%

T

Javocom B.V.

Geleen

Nederland

100%

T

Jobarco B.V.

Benthuizen

Nederland

100%

K

Pantaf lex B.V. 2

Bergschenhoek

Nederland

92%

K

SecurityWorks B.V.

Nijkerk

Nederland

80%

T

Texim Europe B.V.

Haaksbergen

Nederland

85%

T

TKH Logistics B.V.

Haaksbergen

Nederland

100%

T

Transmea B.V. 2

Lelystad

Nederland

80%

T

2

USE System Engineering B.V.

Haaksbergen

Nederland

75%

T

VMI ART B.V.

Epe

Nederland

100%

M

2

VMI Epe Holland B.V.

Epe

Nederland

100%

M

Inec N.V.

Sint-Antonius Zoersel

België

100%

T

Soficabel NV

Aalter

België

88%

T

Techno Specials

Sint-Antonius Zoersel

België

100%

K

Texim Europe BVBA

Brussel

België

85%

T

VMC Klan A/S

Ballerup

Denemarken

100%

T



EEB GmbH & Co. KG

Forst

Duitsland

100%

K

EFB Elektronik GmbH

Bielefeld

Duitsland

100%

T

Ernst & Engbring GmbH & Co. KG

Oer-Erkenschwick

Duitsland

100%

K

HPM Kabel GmbH

Mönchengladbach

Duitsland

100%

K

Kabel Wächter GmbH & Co. KG

Pliezhausen

New Electronic Technology GmbH Finning

Duitsland

100%

K

Duitsland

84%

T

Schneider Intercom GmbH 3

Erkrath

Duitsland

85%

T

Schrade Elektrotechnik GmbH

Allmendingen

Duitsland

100%

K

Schreinermacher Kabelconfektionen GmbH

Kaarst-Büttgen

Duitsland

100%

T

Texim Europe GmbH

Quickborn

Duitsland

85%

T

TKD Logistics GmbH

Nettetal

Duitsland

100%

K

VMI-AZ Extrusion GmbH

Runding

Duitsland

100%

M

Witt+Arnold Spezial-Kabel GmbH & Co KG

Iserlohn

Duitsland

100%

K

Axilogic SA

Ville la Grand

Frankrijk

100%

T

CAE Data SAS

Champlan

Frankrijk

100%

T

CAE Distribution SAS

Champlan

Frankrijk

100%

T

HPM Cables Sarl.

Chaon

Frankrijk

100%

K

110

deelnemingen

Naam

Plaats



KC Industrie Sarl



Land

Villanova sull’ Arda



Zeggenschap 1

Italië



95%

Groep 4



Telecom Building Industrial

K

C&C Partners Telecom Sp. z o.o

Leszno

Polen

100%

T

TKD Polska Sp. z o.o.

Warschauw

Polen

100%

K

TKH Kabeltechniek Polska Sp. z o.o. Leszno

Polen

100%

T

Intronics Espana SA

Spanje

100%

T

Malaga

Solutions

EFB Elektronik Ltd

Istanbul

Turkije

100%

T

Intronics Sweden AB

Tierp

Zweden

100%

T

VMC Elteknik AB

Mariefred

Zweden

100%

T

VMI South America Ltda.

Sao Paulo

Brazilië

100%

M

Isolectra Malaysia Sdn Bhd

Shah Alam

Maleisië

100%

T

Hong Kong

PR China

100%

T

Advanced Network Services Hong Kong Ltd. Twentsche (Nanjing) Fibre Optics Co. Ltd.

Nanjing

PR China

100%

K

VMI (Yantai) Machinery Co. Ltd.

Yantai

PR China

100%

M

VMI Ltd.

Yantai

PR China

100%

M

Zhangjiagang Twentsche Cable Co. Ltd.

Zhangjiagang

PR China

100%

K

Isolectra Far East Pte Ltd.

Singapore

Singapore

100%

T

Kawef lex Wire and Cable Inc.

Cincinnati

USA

100%

K

NET USA Inc.

Highland

USA

77%

T

100%

M

53%

T

VMI Americas Inc.

Stow

USA

CDC FZCO

Dubai

Ver Arab



Emiraten

1 Economisch eigendom is gelijk aan de zeggenschap, tenzij anders vermeld. 2 Economisch eigendom is 100%. 3 Economisch eigendom is 95%. 4 Technische Handelsgroep ( T ), Kabelgroep ( K ) of Machinegroep ( M ).

111

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

Centrale Ondernemingsraad De Centrale Ondernemingsraad van TKH Group NV bestaat uit de volgende leden: De heer G. Töpfer (VMI), voorzitter De heer G. Roolvink (TKF), secretaris De heer A.W. Broekman (VMI) De heer N. Demmendaal (Isolectra) De heer H. Hennen (Eldra) De heer A. Kruithof (EBM) De heer L. Scholten (TKF) De heer R. Ooijevaar (EKB)

Overzicht persberichten 2007 Jaarcijfers 2007 : nettowinst stijgt met 36 % De omzet bedroeg in 2006 € 685,5 miljoen, een verbetering

ders ingestemd met de statutenwijziging tot splitsing van de

van 25,1% ten opzichte van 2005. De acquisities in 2006

(certificaten van) aandelen, van 1 (certificaat van) aandeel met

hebben mede bijgedragen aan de omzetstijging. Autonoom

een nominale waarde van € 1,- in 4 (certificaten van) aandelen

bedroeg de groei 17,4%. Grondstofprijsstijgingen hadden een

met een nominale waarde van € 0,25. De splitsing zal geëffectu-

positief effect op de groei van ongeveer 6%. Het bedrijfsre-

eerd worden per 14 mei 2007.

sultaat nam toe met € 14,0 miljoen tot € 53,6 miljoen, een stijging van 35,4%. De nettowinst over 2006 steeg met 35,5%

24 april 2007

naar € 35,4 miljoen. 8 maart 2007

Trading update 1 e kwartaal 2007 : Stijging nettowinst eerste kwartaal 33 %

TKH versterkt positie in industriële camera-oplossingen TKH maakt bekend dat zij overeenstemming heeft bereikt over uitbreiding van haar minderheidsbelang van 30% in New Electronic Technology (NET) GmbH te Duitsland naar een meerderheidsbelang van 84%. NET levert hoogwaardige

De omzet in het eerste kwartaal steeg met 31,3%. De auto-

camerasystemen voor oplossingen in de industriële, medische

nome groei bedroeg 25,3%. In alle drie de groepen was sprake

en researchsector en is in de segmenten waarin zij opereert

van een groei van de omzet. Het bedrijfsresultaat steeg in het

marktleider in Duitsland. NET realiseert met 28 medewerkers

eerste kwartaal met 36,1% naar € 12,7 miljoen. De nettowinst

(FTE) een omzet van circa € 17 miljoen op jaarbasis.

steeg met 32,9% naar € 8,1 miljoen. De belastingdruk nam licht toe naar 31,1%, voornamelijk als gevolg van het toegeno-

6 juli 2007

men aandeel winst in Duitsland, waar een hogere belastingdruk van toepassing is. 2 mei 2007

Belangrijke strategische uitbreiding TKH in Frankrijk TKH scherpt winstverwachting 2007 aan TKH maakt bekend dat onderhandelingen een dusdanig stadium hebben bereikt, dat de verwachting gewettigd is dat TKH

Jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders

100% van de aandelen in CAE Groupe, gevestigd in Frankrijk,

De Algemene Vergadering van Aandeelhouders heeft het divi-

sche oplossingen in de TKH-segmenten Building en Industrial

dend over het boekjaar 2006 vastgesteld op € 2,10 per (certifi-

solutions. Ruim 70% van de omzet wordt gerealiseerd met

caat van) gewoon aandeel van nominaal € 1,-. Het dividend kan,

kabeloplossingen. De onderneming behaalde in 2006 een om-

naar keuze van de aandeel- resp. certificaathouders, geheel in

zet van € 122,1 miljoen met een genormaliseerd operationeel

contanten worden uitgekeerd dan wel in (certificaten van) aan-

resultaat (EBIT) van € 12 miljoen. Het aantal medewerkers

delen. Tevens heeft de Algemene Vergadering van Aandeelhou-

bedraagt 300.

112

overneemt. CAE Groupe is actief met ICT- en elektrotechni-

o v e r z i c ht p e r s b e r i c ht e n 2 0 0 7

inclusief de bijdrage van CAE Groupe, na acquisitie, naar

Trading update 3 e kwartaal 2007 : nettowinst stijgt met 17 %

verwachting met 15 tot 20% zal stijgen ten opzichte van 2006.

De omzet van TKH in het derde kwartaal 2007 steeg met

Het nettoresultaat van TKH over het eerste halfjaar van 2007

23,7% naar € 208,9 miljoen. De autonome omzetgroei bedroeg

zal naar verwachting stijgen met ongeveer 10% ten opzichte

10,1%. Het bedrijfsresultaat (EBIT) steeg in het derde kwartaal

van dezelfde periode in 2006.

met 24,4% naar € 14,8 miljoen. De nettowinst nam in het

Voorts maakt TKH bekend dat de nettowinst over geheel 2007,

20 juli 2007

derde kwartaal toe met 22,2% naar € 8,8 miljoen. De omzet in de eerste negen maanden 2007 nam toe met 21,8% naar € 593,7 miljoen. De autonome omzetstijging

TKH Group bereikt definitieve overeenstemming overname CAE Groupe

bedroeg 14,0%. Het bedrijfsresultaat over de eerste negen

In aansluiting op haar persbericht van 20 juli 2007, maakt

nettowinst over de eerste negen maanden met 17,0% steeg

TKH bekend dat definitieve overeenstemming is bereikt over

naar € 26,2 miljoen.

de overname van 100% van de aandelen van CAE Groupe, gevestigd in Frankrijk. Ten behoeve van de overname geeft

maanden steeg met 14,9% naar € 40,6 miljoen, terwijl de

21 november 2007

TKH 400.000 (1,14%) nieuwe (certificaten van) aandelen uit die tegen inbreng van aandelen CAE Groupe geplaatst zullen

TKH verstevigt positie in beveiligingsoplossingen

worden bij het management en de overige voormalige aan-

TKH maakt bekend dat zij een 49%-belang in Observision

deelhouders van CAE Groupe.

gevestigd te Heteren (Nederland) en een 100%-belang in Klan

30 juli 2007

Halfjaarcijfers 2007 : nettowinst TKH Group 1 e halfjaar stijgt met 14 %

Security System (KLAN) gevestigd te Herlev (Denemarken) heeft overgenomen. Observision ontwikkelt nieuwe generatie geïntegreerde beveiligingsoplossingen, op basis van zelfontwikkelde video- en audiotechnologie voor automatische detectie. Observision heeft vestigingen in Nederland en de

De omzet is in het eerste halfjaar 2007 met € 66,1 miljoen

Verenigde Staten en realiseert een omzet van € 2 miljoen op

gestegen naar € 384,8 miljoen. De autonome groei bedroeg

jaarbasis. KLAN levert hoogwaardige CCTV- en access control-

16,1%, terwijl de groei door de acquisities die in het tweede

oplossingen in het beveiligingssegment en heeft een omzet

halfjaar 2006 en eerste halfjaar 2007 werden gerealiseerd

van € 2 miljoen op jaarbasis. Met deze acquisities maakt TKH

4,6% bedroeg. Het bedrijfsresultaat steeg in de eerste helft

een belangrijke stap in de versterking van haar positie in

van 2007 met 10,0% naar € 25,7 miljoen. De nettowinst over

beveiligingsoplossingen.

het eerste halfjaar 2007 steeg naar € 17,4 miljoen, een stijging van 13,6% ten opzichte van de vergelijkbare periode 2006

29 november 2007

(H1 2006: € 15,3 miljoen). 31 augustus 2007

TKH neemt SecurityWorks over TKH maakt bekend dat zij een 80%-belang in SecurityWorks heeft overgenomen. SecurityWorks, gevestigd in Nijkerk,

TKH neemt Pantaflex over

ontwikkelt en levert als system integrator, complete, op maat

TKH maakt bekend dat zij overeenstemming heeft bereikt over

gemaakte en geïntegreerde beveiligingsoplossingen in de

de overname van 92% van de aandelen van Pantaflex B.V. te

marktsegmenten retail en industrie. SecurityWorks heeft een

Bergschenhoek. Pantaflex is een value added reseller (VAR) en

omzet van € 2 miljoen op jaarbasis.

is importeur en leverancier van elektrotechnische componenten, met name op het gebied van kabel, kabelbescherming en

20 december 2007

kabelconnectie. Pantaflex realiseert met 7 medewerkers (FTE) een omzet van circa € 6 miljoen op jaarbasis. 20 november 2007

113

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

Tien jaren overzicht in miljoenen euro’s



IFRS





Dutch GAAP

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

818

654

546

417

378

387

588

585

489

455

20

31

2

43

6

3

-2

1

35

14

838

685

548

460

384

390

586

586

524

469

Geconsolideerde winsten verliesrekening Netto-omzet Wijziging van de voorraad gereed product en onderhanden werk Totaal van de bedrijfsopbrengsten





Kosten grond-, hulpstoffen, handels-­producten en uitbesteed werk

528

421

320

265

214

229

362

347

308

277

Personeelskosten

158

136

120

104

90

98

118

122

108

95

Afschrijvingen

15

10

12

13

14

19

20

18

14

15

Overige bedrijfskosten

74

64

56

45

42

43

52

48

47

42

Totaal bedrijfslasten

775

631

508

427

360

389

552

535

477

429

Bedrijfsresultaat Financiële baten en lasten



63

54

40

33

24

1

34

51

47

40

-5

-4

-3

-3

-4

-5

-7

-5

-2

-1

58

50

37

30

20

-4

27

46

45

39



Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen

Belastingen



13

15

3

10

8

3

8

15

15

13

45

35

34

20

0

0

0

0

45

35

34

20



12

-7

19

31

30

26



0

-48

-9

0

0

0



12

-55

10

31

30

26

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belasting Buitengewoon resultaat Nettoresultaat

Minderheidsbelang derden



0

0

-1

0

0

0

0

0

0

0

45

35

33

20

12

-55

10

31

30

26



Toerekenbaar aan aandeelhouders



Kengetallen













Bedrijfsresultaat in % van het totaal van de bedrijfsopbrengsten (ROS)

7,6

7,8

7,2

7,2

6,2

0,3

5,8

8,6

8,9

8,6

17,0

16,0

13,9

12,3

8,0

-3,9

9,5

17,1

17,6

15,9

15,5

17,1

14,3

13,4

10,4

0,4

10,1

17,1

18,2

18,8

5,4

5,2

4,8

4,3

3,1

-1,7

3,2

5,2

5,7

5,6

Rentabiliteit in % van het eigen vermogen (ROE) 1 Bedrijfsresultaat in % van het gem. geïnvesteerd vermogen (ROCE) Nettoresultaat in % van het totaal van de bedrijfsopbrengsten 1





1 voor bijzondere baten of lasten







114



t i e n j a r e n o v e r z i c ht

in miljoenen euro’s





IFRS











1999

1998



Dutch GAAP

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

Geconsolideerde balans Immateriële vaste activa

147

45

24

24

3

6

5

0

0

0

Materiële vaste activa

146

127

125

123

119

126

197

174

133

110

Financiële vaste activa Totaal vaste activa

8

7

18

16

0

1

1

1

1

9

301

179

167

163

122

133

203

175

134

119





Voorraden

145

120

104

85

71

87

124

117

108

75

Vorderingen

203

156

119

92

80

95

109

134

110

84

10

10

6

7

8

7

8

4

15

24

358

286

229

184

159

189

241

255

233

183

Effecten en liquide middelen Totaal vlottende activa

Totaal activa

659

465

396



347

281

Eigen vermogen Minderheidsbelang derden Groepsvermogen

322

444

430

367

302



265

221

187

160

156

143

204

187

174

1

1

0

0

0

0

0

0

1

2

266

222

187

160

156

143

204

187

175

167



165



Voorzieningen

65

37

46

41

19

22

22

10

19

14

Langlopende schulden

86

26

26

26

27

74

70

42

32

12

88

53

29

37

19

0

62

74

55

40

Overige kortlopende schulden

Kredietinstellingen

154

127

108

83

60

83

86

117

86

69

Totaal passiva

659

465

396

347

281

322

444

430

367

302



Overige gegevens Solvabiliteit (in%)













40

48

47

46

56

44

46

43

47

55

29

18

12

11

11

22

26

59

40

30

Investeringen materiële vaste activa Afschrijvingen op materiële vaste activa

13

12

12

13

14

20

21

21

15

16

Kasstroom uit bedrijfsoperaties

55

40

21

24

48

55

49

62

26

33





Aantal bij derden uitstaande aandelen ultimo boekjaar (x 1.000 )

34.638

33.715

32.732

32.364

32.276

32.276

32.448

31.808

31.376

31.156

Nettoresultaat per aandeel van 0,25

1,31

1,06

0,80

0,61

0,37

-0,21

0,58

0,97

0,95

0,85

Dividend per aandeel

0,66

0,53

0,41

0,31

0,25

0,08

0,23

0,34

0,31

0,28

Hoogste koers in het verslagjaar 23,41

16,48

10,36

7,85

4,86

5,38

9,61

12,13

8,88

11,69

Laagste koers in het verslagjaar

13,62

9,28

7,43

4,28

1,27

1,50

4,25

8,00

5,50

6,04

Slotkoers

14,96

16,03

9,30

7,50

4,48

2,40

4,65

8,75

8,73

6,62

1 Kerngetallen zijn berekend op basis van bij derden uitstaande gewone aandelen,

hierbij is rekening gehouden met de splitsing van de aandelen op 14 mei 2007.



115

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

werkmaatschappijen Benelux EKB Groep B.V. ing. M.N.A. van Leuven MBA Wijkermeerweg 29-31 1948 NT Beverwijk T 0251 26 19 20 www.ekbgroep.nl BV Elspec ir. D.W.S. Gigengack Bedrijvenweg 14 1424 PX De Kwakel T 0297 33 03 00 www.elspec.nl Funea Broadband Services B.V. R. Knetsch Gouden Rijderstraat 1 4903 RD Oosterhout T 0162 475 800 www.funea.com Security Cluster R. Innemee ■ BB



Light Concepts C. Bekker Fabriekstraat 16-04 7005 AR Doetinchem T 0314 392 348 www.bb-lightconcepts.nl

■ Observision



BV M. Bloemendaal M.Sc. MBA PvM Gelderland Groen 14 6666 LP Heteren T 026 8800000 www.observision.com

■ Security



Works B.V. B. Hendriks R. Assies Melkrijder 15d 3861 SG Nijkerk T 033 2530425 www.securtityworks.nl

■ Transmea



B.V. R. van Bemmel B. Reede MBA De Schans 19-21a 8231 KA Lelystad T 0320 230 005 www.nitek.nl

■ U SE



System engineering BV J.H.M. van der Kuil Industriestraat 77 7482 AJ Haaksbergen T 053 574 14 56 www.usetechnology.nl

Commend Nederland BV J. Bressers De Lind 3 4841 KC  Prinsenbeek www.commend.nl 1 Onderdeel van Security Cluster

116

Europa (overig) Isolectra B.V. D. Olivier MBA H.J. de Gelder Rivium Boulevard 101 2909 LK Capelle a/d IJssel T 010 28 55 285 www.isolectra.nl Intronics Groep H. Möhle Koolhovenstraat 1E 3772 MT Barneveld T 0342 40 70 40 www.intronics.nl ■

■



Intronics Barneveld B.V. M. Swolfs Koolhovenstraat 1E 3772 MT Barneveld T 0342 40 70 40 www.intronics.nl Javocom B.V. J.A.M. Vonk Middelweg 27 6191 NC Beek T 046 474 65 56 www.javocom.nl

Tevens vestigingen: NV, België ■ Intronics Espana SA, Spanje ■ Intronics Sweden AB, Zweden ■ Inec

Texim Europe B.V. A. Koens E.J.J. Reijerink W.J. van Wijck Elektrostraat 17 7483 PG Haaksbergen T 053 57 33 333 www.texim-europe.com Tevens vestigingen: ■ Texim Europe GmbH Duitsland ■ Texim Europe BVBA België TKH Logistics B.V. F. Teesselink Elektrostraat 17 7480 AD Haaksbergen T 053 8505000 www.tkhlogistics.nl

B.V. Twentsche Kabelfabriek A.J.M. van Schie Spinnerstraat 15 7481 KJ Haaksbergen T 053 57 32 255 www.tkf.nl Electro-Draad BV F.H.C. van der Sanden Branskamp 7 6014 CB Ittervoort T 0475 56 67 67 www.eldra.nl Benelux Connectivity Solutions Cluster M.W.C. van Tilburg

CAE Groupe O. Frias P. Vincent 21 Rue de Chemin Blanc 91160 Champlan Frankrijk T + 33 169 79 14 14 www.cae-groupe.fr ■ KC



Industrie G. Amadei Via Dante Alighieri 21 Qua 29010 Villanovo sullárda (PC) Italië T + 39 52 383 70 10 www.kcindustrie.it

■ Axilogic ■ Capable

B.V. M.W.C. van Tilburg Weidehek 109 4824 AT Breda T 076 541 64 56 www.capable.nl



■ Techno

C&C Partners Telecom Sp. Z.o.o. M. Niemczyk ul 17 Stycznia 119-121 64-100 Leszno, Polen T +48 65 525 55 28 www.ccpartners.pl



Specials L. Lysmont Weidehek 109 4824 AT Breda T 076 541 64 56 www.technospecials.be

■ Soficabel

Brugstraat 194 A B 9880 Aalter, België T +32 (0) 9 325 82 12 www.soficabel.be ■ Jobarco



B.V. H.P. van der Meer Verbreepark 15 2731 BR Benthuizen T 079 331 93 13 E [email protected] www.jobarco.com

■ Pantaflex



B.V. A.H.M. Ruigrok Weg en Bosch 86 2661GX Bergschenhoek T 010 52 49 249 www.pantaflex.nl

EBM Techniek B.V. ir. J.J. Spanjer (a.i.) Gelriaweg 16 8161 RK Epe T 0578 679 800 www.ebmtechniek.nl VMI Epe Holland B.V. ir. J.J. Spanjer G.W. Borghuis G.C.G. Roncken MBA Gelriaweg 16 8161 RK Epe T 0578 67 91 11 www.vmi-group.com

P. Platini 8 Rue des Biches 74100 Ville le Grand Frankrijk T + 33 450 92 82 24 I www.axilogic.fr

EFB-Elektronik GmbH H. Schreitter V. Meyer Striegauerstrasse 1 33719 Bielefeld Duitsland T + 49 521 40 418 10 www.efb-elektronik.de Schneider Intercom GmbH H. Kurz H. Weber Zentrale Düsseldorf Heinrich Hertzstr. 40 40699 Erkrath Duitsland T +49 211 882 85 130 www.schneider-intercom.de

1

w e rk m a at s c h a pp i j e n

Azie en Noord- en Zuid-Amerika TKH Scandinavian F. Grivans VMC elteknik AB F. Grivans S. Christensen Ekhovs Herrgård S-64721 Mariefred Zweden T +46 159 35 0010 www.vmc.se ■



■





VMC KLAN a/s J.R. Hansen Industriparken 16 2750 Ballerup Denemarken T +45 44 342 350 www.vmcklan.dk

NET GmbH 1 J.P Heinrichs Lerchenberg 7 D-86923 Finning Duitsland T+49 (0) 88 06 923 49 www.net-gmbh.com Ernst & Engbring GmbH & Co,KG L. Klick Industriestrasse 9 45739 Oer-Erkenschwick Duitsland T+ 49 2368 6901 43 www.eue-kabel.de TKH Kabeltechniek Polska Sp. z.o.o. B. Babiak ul. 17 Stycznia 121 64-100 Leszno Polen T +48 65 525 5528 Schrade Kabel und Elektro-technik GmbH M. Schrade H. Schrade Carl-Benz-Strasse 1 89604 Allmendingen Duitsland T +49 7391 70 74 0 www.schrade-kabel.de

TKD Holding GmbH L. Klick N. Heinemann An der Kleinbahn 16 41334 Nettetal Duitsland T + 49 2157 89 79 80 www.tkd-gruppe.de ■



HPM Kabel GmbH & Co.KG S. Seibert Marie Bernaysring 33 41199 Mönchengladbach Duitsland T +49 2166 1447 151

■ W itt+Arnold

Spezialkabel GmbH & Co. KG R. Domek Zollhausstrasse 6 58640 Iserlohn Duitsland T +49 2371 43 50 ■ K abel



Wächter GmbH & Co. KG J. Neumann Karl-Benz-Strasse 20 72124 Pliezhausen Duitsland T +49 71 27 81 04 01



Tevens vestigingen in: ■ K aweflex Wire and Cable Inc., USA ■ H PM Cables Sarl, Frankrijk VMI-AZ Extrusion GmbH F. Fischer Bahnhofstrasse 6 93486 Runding Duitsland T +49 9971 761 39 0 www.vmi-az.com

Zhangjiagang Twentsche Cable co. Ltd. M. Chen Sanxing Economic and Technology Development Zone Sanxing Town West Zhangjiagang 215624 Jiangsu Province, P.R. China T +86 512 585 36 315 www.cablemaker.net Twentsche (Nanjing) Fiber Optics Ltd. Xia Li Nanjing New & High Technology Industrie Development Zone Pukou Nanjing 210061 Jiangsu Province, P.R. China T +86 25 5884 48 88 www.tfo.com.cn VMI Ltd Xu Kanguan Internal 41, No. 50 Beijing Zhong Road Yantai ETDZ Shandong 264006 P.R. China T +86 (0) 535 694 89 70

TKH Asia Ph. H.J. Huinck 60 Alexandra Terrace #02-10 The Comtech Singapore 118502 T +65 6 27 26 993 ■ Isolectra

Far East Pte.Ltd 60 Alexandra Terrace #02-10 The Comtech (Lobby B) Singapore 118502 T +65 6 27 22 371 www.isolectra.com.sg ■ Isolectra



Malaysia Sdn Bhd Zainal Abidin Bin Abas No. 18 Jalan Astaka U8/83 Bukit Jelutong Seksyen U8 40150 Shah Alam Selangor Darul Ehsan Maleisië T +60 378 46 99 88 www.isolectra.com.my

VMI Yantai Ltd. C. Sun 886 Yongfu Yuan Road Fushan High & New Tech Industrial Park Fushan District 265500 Yantai Shandong P.R. China T +86 535 63 001 339 VMI Americas Inc. A. Dalstra 4485 Allen Road Stow, Ohio 44224 USA T +1 330 929 68 00 ■ VMI-AZ

Inc. 4485 Allen Road Stow, Ohio 44224 USA T +1 330 929 68 00

■ VMI

MTI Inc. 4485 Allen Road Stow, Ohio 44224 USA T +1 330 929 68 00

VMI South America Ltda Rua Eng. Albert Leimer Nr. 237 07140 Guarulhos-São Paulo Brazilië

117

TKH GROUP

/

J a a rr e k e n i n g 2 0 0 7

Verklarende begrippenlijst Aansluitnet kabelinfrastructuur tussen de telefooncentrale

Elektrotechniek het gedeelte van de techniek dat zich bezig-

en de abonnee.

houdt met energie-distributie en -voorziening.

ADSL (Asymmetric Digital Subscriber Line) een modem

Energiedistributiekabel kabel voor energieoverdracht.

technologie waarbij gebruik wordt gemaakt van de infrastructuur van het standaard telefoonnetwerk die een gewone

ERP-systeem (Enterprise Resource Planning) een ERP-

analoge of ISDN-telefoonlijn omvormt tot een hoge snelheid

systeem ondersteunt alle bedrijfsprocessen in een organisatie

digitale lijn voor ultra-snelle internet toegang en waarbij de

waarbij tussen alle afdelingen gegevens worden uitgewisseld.

analoge en ISDN-lijn beschikbaar blijft. Fibre-To-The-Home het laatste stuk van het netwerk naar Bandenbouwsystemen systemen ten behoeve van de produc-

de gebruiker wordt voorzien van glasvezelkabel.

tie van auto- en vrachtwagenbanden. Glasvezelkabel kabel met een of meer gecoate geleiders van Bandbreedte overdrachtscapaciteit van een medium uitge-

zeer zuiver glas voor de overdracht van signalen op een draad-

drukt in het aantal bits per Seconde. De beschikbare transmis-

golf van licht; toegepast in de data- en telecommunicatie.

siecapaciteit is voor koper maximaal 1 gigabit per seconde en voor glasvezel maximaal 600 gigabit per seconde.

Glasvezelproductie glasvezel wordt geproduceerd in een 25 meter hoge trektoren onder geconditioneerde ultrazuivere

Besturingssystemen systemen voor het sturen, regelen en

omstandigheden.

beheersen van industriële processen, waarvan de intelligentie van het systeem bestaat uit computers, PLC’s (Programmable

GSM (Global System for Mobile telecommunication)

Logical Controllers) of CNC’s (Computerised Nummerical

wereldstandaard voor mobiele telefonie.

Controllers). ICT (Informatie- en Communicatietechnologie) er vindt Breedbandaansluiting een verzamelnaam voor een verbin-

momenteel een snel voortschrijdende integratie plaats tussen

ding met een hoge transportcapaciteit. Technisch kan een

de informatietechnologie (ofwel de computer) en de data- en

dergelijke verbinding worden opgebouwd m.b.v. een coax-

telecommunicatie.

modem, een adsl-modem of met behulp van een Fiber To the Home-aansluiting. Deze laatste oplossing biedt op dit moment

Indoor telecom telecommunicatiefaciliteiten binnenshuis.

de snelste (internet)verbinding met een transportsnelheid van minimaal 10 megabits per seconde symmetrisch is het vele

Industrial Solutions bestaan uit geavanceerde oplossingen

malen sneller dan verbindingen met ADSL- en COAX-modems.

voor productieautomatisering, auto- en truckbandenbouwsystemen evenals industriële toepassingen op het gebied van

Building Solutions bestaan uit oplossingen op het gebied

speciaalkabel en kabeltoebehoren.

van efficiënte elektrotechniek tot aan ICT-systemen voor de zorgsector.

Installatiekabel kabel voor installaties voor stroomvoorziening met een spanning van maximaal 1.000 volt.

Datacommunicatie communicatie van digitale informatie tussen computers.

IP-TV TV over internet. Techniek om gecomprimeerde streaming-video via internet te transporteren. Deze technolo-

Domotica binnenshuis automatisering voor bijvoorbeeld

gie zal de komende jaren worden geïntroduceerd in de Triple

licht, telefoon, televisie (set-top-box) en beveiliging.

Play-strategie van netwerkoperators.

DSL-techniek (Digital Subscriber Line) een breedband-

Kabeltoebehoren producten met een rechtstreekse relatie

technologie die gebruik maakt van bestaande koperdraden

tot kabel en het installeren van kabel. Zoals bevestigingsma­

waarover telefoonverkeer plaatsvindt. Door het plaatsen van

terialen, coderings- en markeringssystemen en gereedschap.

een modem bij de eindgebruiker en deze te verbinden met de dichtstbijzijnde wijkcentrale, wordt de bestaande telefoonlijn

Manufacturing Enterprise Systems (MES) besturings- en

opgewaardeerd naar een zogeheten breedbandverbinding.

informatiesystemen, die de verschillende functies binnen een productieomgeving verbinden. Mes vervangt de papierstroom

Elektronisch het gedeelte van de techniek dat zich bezig-

en maakt alle gegevens over product, proces en kwaliteit

houdt met besturingstechnologie en automatisering.

direct beschikbaar.

118

v e rk l a r e n d e b e gr i pp e n l i j s t

Mobiel telecomverkeer mobiele communicatie (van spraak

Transmissiecapaciteit het aantal informatie-eenheden dat

en data) via een vast netwerk van onderling met elkaar ver-

door een ader of een vezel kan worden verzonden.

bonden zend- en ontvangstinstallaties. Triple Play de naam voor de strategie van telecommunicatieModem een apparaat voor modulatie/demodulatie. Dit is een

operators om video-, internet- en telefoniediensten over

kaart in, of een kastje bij uw computer waarmee u een ver-

hetzelfde (IP-) netwerk te leveren.

binding tussen uw computer en een gewone telefoonlijn kunt maken. Op deze manier kunt u vanaf uw computer verbin-

Value added reselling distributieactiviteit waarbij er gebruik

ding maken met het internet of een netwerk.

gemaakt wordt van waarde toevoeging als onderscheidend vermogen.

Outdoor telecom telecommunicatiefaciliteiten buitenshuis. Vaste net de totale infrastructuur van kabels die een operator Passieve en actieve componenten in de tele- en datacommu-

(aanbieder van telecomdiensten) heeft gebouwd.

nicatie wordt een onderscheid gemaakt tussen componenten die al dan niet een elektrische voeding nodig hebben.

VDSL (Very high bitrate Digital Subscriber Line) geeft nog hogere doorvoersnelheden dan ADSL. Het theoretische

Producthandlingsystemen geautomatiseerde flexibele ver-

maximum bij ADSL van de telefooncentrale naar de gebruiker

pakkingsmachines.

is 8 megabit per seconde (Mbps). Bij VDSL daarentegen kan in de praktijk liefst 30 tot 40 Mbps worden gehaald. Dat is

Run-flat-tires een band waarmee, bij het lek gaan ervan, nog

ongeveer duizend keer meer dan bij een inbelverbinding over

circa 100 km gereden kan worden (geen reservewiel meer

een gewone telefoonlijn.

nodig). VODSL (Voice over DSL) de techniek om telefoongesprekken Speciaalkabel kabel voor specifieke toepassingen of voor de

te kunnen voeren over een breedband DSL-aansluiting, een

klant op maat gemaakt. Dergelijke kabels zijn vaak hoogf lexi-

variant voor VOIP.

bel, chemisch bestendig of combineren verschillende soorten glasvezels met koperen aders.

VOIP (Voice over IP) VOIP maakt gebruik van het IP-protocol om voice-packets te transporteren over een IP-netwerk.

Systeemconcepten TKH specialiseert zich in toenemende mate op het integreren van losse componenten tot totale

Wifi (Wireless Fidelity) standaard voor draadloze datacom-

systemen. Dergelijke systemen bieden de klant een grote toe-

municatie met relatief grote bandbreedte en bereik. Wordt

gevoegde waarde en bedrijfszekerheid.

toegepast in kantoor en huis.

Telecommunicatienetwerk netwerken voor het transport van

3G (Derde Generatie) generatie van standaarden en techno-

spraak en digitale informatie tussen computers.

logie van mobiele telefoons. 3G technologieën geven mobiele gebruikers een breder bereik van diensten met geavanceerde

Telecommunicatie-infrastructuur het geheel van kabels, stek-

mogelijkheden, en aan een grotere netwerksnelheid. Deze

kers, kasten, enzovoort dat nodig is voor het verbinden van

diensten bevatten o.m. VoIP, videoconferentie en breedband

telefoon-, internet-, gsm-centrales.

internettoegang, in een mobiele omgeving.

Telecom Solutions bestaan uit oplossingen vanaf basisinfrastructuur tot aan home networking-toepassingen, voor zowel de outdoor telecom als indoor telecom (ICT)-markten. Time-shifted TV een functie in ip-TV concepten, waarbij de gebruiker zelf programma’s uit het verleden kan oproepen welke opgeslagen zijn in centrale geheugens bij de operator. ‘De video-recorder op afstand’. Totaaloplossing door op te treden als one-stop shopping leverancier voor projecten leveren de werkmaatschappijen van TKH een compleet pakket aan producten, inclusief advies, projectmanagement, Installatie, scholing en onderhoud.

119

Vormgeving

Studio Roozen, Amsterdam FotografiE

Hollandse Hoogte, Amsterdam Drukwerk

Drukkerij Tesink, Zutphen Het binnenwerk van dit verslag is gedrukt op FSCgecertificeerd papier Artic Volume en Munken Polar.