technische universiteit eindhaven \_)

technische universiteit eindhaven \_)

Inhoudsopgave: 1.

2.

Algemene informatie 1.1 Voorwoord 1.2 Faculteit Technologie Management 1. 3 Opleidingen 1.4 Onderzoeksspeerpunten Organisatie 2.1 2.2

2.)

2A

2.5 2.6

3· Opleiding J.l J.2 3.J J.4 J.5 3·6 J.7 3·8 3·9 3-10

J.II J.I2

3·'3 J.l4 3·'5 J.l6 3-Iï

4·

Bestuurlijke en ondenvijskundige organisatie Faciliteiten Studievereniging Intermate De Techniek en Maatschappij Wetenschapswinkel (Tema-winkel) Infonnatievoorziening Studentassistentschap

Algemeen Doelstellingen van de opleiding Eindtermen van de opleiding Toegang tot de opleiding Inrichting van de opleiding De uitvoering van het onderwijsprogramma Shldiepunten en studielast Shtdiekosten Studeren Studiebegeleiding Afstuderen Evaluatie van het onderwijs Tentamens Examens Beroep Wijzigingen in het opleidingsprogramma Keuze-accenten in de opleiding

Propedeu~

4·'

4·2 4·3

Doel en functie van de propedeuse Studie-advies Studieprogramma propedeuse

7 9 ]0 ]0 ]]

'3 '5 20 22

24 2j

25

29 31 Jl

3' 32 32 34 36 36 36 37

)8 39 39

42 42 42 42 43 45 45

46

5· Postpropedeuse 5.1

5.2 5·3 5-4 5·5

49

Toelatingsvoorwaarden voor de postpropedeutische fase Studieprogramma postpropedeuse Studieprogramma verkorte opleiding Certificaatprogramma Techniek & Maatschappij Afsluiting studieprogramma

;r 5I 57

Go 64

6. Overig Ondenvijs 6.1 Certificaat Technisch Management 6.2 TDO-certificaat 6.3 Centrum voor Taal & Techniek 7- Avondopleiding

7.1 ;.2

7-3 7-4 7·5

7·6 7·7 7-8 7·9

Organisatie Bibliotheek Boeken en dictaten Catering ·Co m pu terfacilî te i ten I nformatievoorzîeningen Avondopleiding Tentamens Studiebegeleiding Wat te doen als ..

73 75

76 76 77

77 78

8o 8r

82

Vakbeschrijvingen Bijlagen

Bijlage I Bijlage Il

2 73

Onderwijs- en Examenregeling Regels en Richtlijnen

2 75 )02

JU

Vakkenregister Index Plattegrond

J27

6

8

algemene informatie 1.

Algemene informatie

1.1

Voorwoord

Beste student, Voor je ligt de opleidingsgîds van Techniek & Maatschappij aan de TU Eindhoven. Je leest er niet alleen over zaken die te maken hebben met de inhoud van de opleiding (korte schets, programma, vakken), maar ook over allerlei forme-le aangelegenheden, zoals examens, tentamens, studiepunten, je rechten en plichten als student (in juridische termen 'het studentensta tuut') en over de organisatie die er achter de opleiding zit de studieadviseur. de capaciteitsgroepen van de faculteit Technologie Management die de opleiding verzorgt, de studievereniging Intermate enzovoort.

Samen met de universiteitsgids van de TU Eindhoven geeft deze gids al een behoorlijk compleet overzicht van de informatie die je nodig hebt tijdens een studiejaar. Niettemin zijn er nog verschillende andere bronnen, zoals de electronische informatievoorzieningen van de TUje en het universiteitsblad Cursor. Een succesvol en plezierig jaar toegewenst.

dr. P.E. Lapperre opleidingsdirecteur

9

algemene informatie 1.2

Faculteit Technologie Management

De concurrentie tussen ondernemingen neemt sterk toe. De consument stelt steeds hogere eisen aan producte_n en diensten. Daarom is voortdurende vernieuwing van producten. processen en diensten (innovatie) cruciaaL Ook aan flexibiliteit, kostenbeheersing en kwaliteitsverbetering worden in bedrijven steeds hogere eisen gesteld. Hoogwaardige technologieën zijn hiervoor onontbeerlijk, maar er is meer nodig. Overheden en maatschappelijke organisaties stellen namelijk ook steeds hogere eisen met name aan veámtwoorde technologische ontwikkeling en aan de samenhang tussen technologische en maatschappelijke ontwikkelingen. Verantwoorde technologische ontwikkeling vormt immers het fundament onder iedere moderne samenleving. Technologie Management heeft te maken met beide aspecten. Het betekent: op verantwoorde wijze maximaal rendement behalen uit kennis. technologie en innovatie. Bij technologie management gaat het dan ook om efficiëntie, kostenbeheersing en kwaliteit, maar ook om maatschappelijke voorwaarden voor en beperkingen van nieuwe technologieèn. Kennis van duurzaamheid, gebruikersvriendelijkheid en wetgeving spelen hierbij een grote rol. Ook de factor mens met al zijn mogelijkheden en beperkingen, krijgt veel aandacht. De faculteit Technologie Management van de Technische Universiteit Eindhoven levert experts af in technologie management: als ingenieur of als onderzoeker. Zij leren hoogwaardige technologieën te integreren met vakgebieden als economie, psychologie en recht, maar ook met logistiek, marketing, informatie- en kennismanagement. Ruim 200 wetenschappelijk medewerkers, waaronder 40 hoogleraren, verrichten onderzoek en geven onderwijs aan 1300 studenten Technische Bedrijfskunde en 400 studenten Techniek & Maatschappij. De faculteit heeft inmiddels ruim 3500 afgestudeerde ingenieurs.

1.3

Opleidingen

In de ingenieursopleiding Techniek & Maatschappij betekent technologie management dat de aandacht zich richt op technologische innovatieprocessen en innovatiesystemen in hun maatschappelijke omgeving. In de verdiepîngsprogramma's Mens-Techniek lnt~ractie (MTI) en Technologie en Innovatiebeleid (TIB) worden innovatieprocessen en innovatiesystemen bestudeerd op het niveau van respectievelijk de interactie tussen technologie en gebruikers en het innovatieve gedrag van organisaties in sectoren, regio's en landen. In innovatieprocessen en innovatiesystemen zijn technische systemen de kern. Hel aanbrengen van veranderingen in deze technische systemen is een belangrijk aspect van innovatie. In de opleiding zijn technische systemen niet abstract, maar richten zich op een drietal specifieke toepassingsgebieden: 'bouw', 'energie' en 'informatie en communicatie'.

10

algemene informatie In de ingenieursopleiding Technische Bedrijfskunde betekent Technologie Management het ontwerpen van optimale productieketens in technologie-intensieve omgevingen. Alle schakels in de keten voor het tot stand brengen van producten en diensten zijn perfect op elkaar afgestemd: producten en diensten binnen bedrijven, maar ook binnen complexe netwerken van bedrijven. Geavanceerde kennis van operations management is hiervoor essentieel, aangevuld met kennis van marketing & sales, ontwerp en innovatie, inkoop, opslag, onderhoud en service, strategieontwikkeling en human resource management. Beide ingenieursopleidingen bieden naast de voltijdstudie ook een avondopleiding aan. Deze avondopleiding is toegankelijk voor een beperkt aantal HTO-opleidingen. HTO-ers kunnen ook overdag een verkorte opleiding volgen.

1.4

Onderzoekspeerpunten

Operations management De onderzoekschool BETAis de grootste onderzoekkern in Nederland op het gebied van analyse, ontwerp en beheersing van operationele processen binnen technologie-intensieve organisaties in industrie, distributie en dienstverlening. BETA ontwikkelt wetenschappelijke kennis om vraagstukken van ondernemingen op te lossen en draagt die kennis ook over. Hierbij hanteert BETA een modelmatige kwantitatieve invalshoek waarin wiskundige. logistieke, informatie-technologische, economische en sociaal-wetenschappelijke kennis wordt geïntegreerd en afgestemd op de specifieke kenmerken van mens en technologieintensieve organisatie. Er bestaat een intensieve strategische samenwerking met Stanford University USA. Mens-systeem-interactie In het J.F. Schouten Institute for User-System Interaction Research werkt de faculteit Technologie Management samen met het IPO, Centrum voor Onderzoek naar Mens-Systeem Interactie. Het gaat hier om onderzoek op het gebied van de interactie tussen de mens als gebruiker en technologie-intensieve systemen zoals consumentenelektronica of software. Centraal staan zintuiglijke, taalkundige en cognitieve aspecten van deze interactie. De ontwikkelde kennis wordt gebruikt om het ontwerp van technische producten beter af te stemmen op behoeften, vaardigheden en beperkingen van gebruikers. Met vooraanstaande groepen in de Verenigde Staten, Europa en Japan wordt samengewerkt Eindhoven Centre for Junovation Studies (ECIS) Binnen het onderzoekgebied Innovatiemanagement en -beleid bestudeert de faculteit Technologie Management innovatie zowel vanuit een bedrijfsorganisatorisch perspectief als vanuit een macro perspectief. Kennis over innovatie en innovatiemanagement binnen bedrijven en (internationale) netwerken van bedrijven en het rendement van het nationale innovatiesysteem dient de basis te vormen voor het overheidsbeleid ter bevordering van

11

algemene informatie duurzame innovatie- en concurrentiekracht. Op dit gebied bestaan nauwe contacten met het toonaangevende onderzoekinstituut MERIT (Maastricht Economie Research Institute on Innovation and Technology). De onderzoekschool BETA schraagt het onderwijs van de opleiding Technische Bedrijfskunde. Het Schouten InstituutenECIS zijn belangrijk voor het Techniek & Maatschappij-onderwijs.

12

organisatie 2.

Organisatie

2.1

Bestuurlijke en onderwijskundige organisatie

De taken en bevoegdheden van de bestuurs-en adviesorganen zijn beschreven in het faculteitsreglement. Dit is verkrijgbaar bij het faculteitssecretariaat. Faculteitsbestuur ( FB) Prof.dr. H.M. Amman, decaan Prof.dr. P.M. Bagchus, vice-decaan Ir. M.J.M. Verbruggen, directeur bedrijftvoering Faculteitssecretariaat Mw. P.M.E. Siemons, e-mail: [email protected], tst. z873 Mw. A.B.R.J. Keulen, e-mail: [email protected], tst. 2635 Raad van Advies Voorzitter: Ir. A.M.G. van Hamburg (Algemeen Directeur DHV AIB Zeist) Leden: Ir. E.H.M. van den Assem (Hagemeyer N.V., Naarden), Ir. G.A. Paats (Groepsdirecteur Food Processing and Packaging, Stork Business Unit, Amsterdam), Prof.dr. LL. Soete (Directeur MERIT.Rijksuniversiteit Limburg), Mw.drs. Voûte-Droste (Lid WO-fractie Tweede Kamer, Den-Haag), Drs. P. van der Weijden (RABO-Bank Nederland, Eindhoven), Drs. J.A. Zeestraten (Algemeen Directeur Catharinaziekenhuis, Eindhoven) Opleidingsdirecteur Techniek 1.( Maatschappij ( 0 D} Dr. P.E. Lappene M.Sc. Pkwtsvervangend Opleidingsdirecteur Techniek Mw. ir.ing. W.M.A.A. Schellens-Haans

1.(

Maatschappij

Faculteitsraad (FR)

Wetenschappelijke en ondersteunende staf Dr. G.M. Duysters (voorzitter), Mw.Dr.ir. E. van Egmond, Drs. P.M. Janssen, Dr. L Oerlemans, Dr.ir. HP.G. van Ooijen, Studenten: J.C. Curta, S.K. Dalman, P.G.J.M. Schram, J.J.A. Sparidaens, C.J.A. Wouters Secretariaat: vacature Opleidingscommissie Techniek 1.( Maatschappij {OC) Voorzitter. Mr. drs. E.F. Clarkson Secretaris: Mw. C.T. Zimmer-Oskam, tst. 5934.. e-mail: [email protected] Stafleden: Drs. H.C.J.J. Gaillard, Mw.dr. M.L. van Vonderen Studenten/eden: M. Bonnemayer, M. Engels, P. Hofman, J. v.d. linden, M. Pronk

15

organisatie Examencommissie opleiding Techniek 1:( Maatschappij Voorzitter: Dr. P.E. Lapperre, M.Sc. Secretaris: Mw. E.G.M. Wijers-Beelen, tst. 4898. e-mail: EG M WIJers-Beelen@tm tue nl Leden: Dr. LA.G. Oerlemans, dr.ir. G.P.J. Ver bang, Drs. A.J. Vervoorn Adviseur: Jr. W.LM. Kuijpers

Commissie Onderzoek (COZ) Voorzitter: Prof.dr. P.M. Bagchus Secretaris: Dr.ir. M.A.M. Leermakers Leden: Prof.dr.ir. A.C. Brombacher, Prof.dr. A.G. de Kok, Prof.dr. C.J.H. Midden, Prof.dr. H.H.G. Verspagen Secretariaat: Mw.drs. G.G. Kramer, tst. 4576, e-mail: [email protected] Wetenschappelijk Directeuren Onderzoekscholen Onderzoekschool BETA. Operations Management: Prof.dr.ir. J.W.M. Eertrand Onderzoekschool ECIS, Innovatiemanagement en Irmovatiebeleid: Profdr. A. Szirmaî Onderzoekschool Schouten Instituut, Mens-Systeem Interactie: Prof.dr. A.J.M. Houtsma

Onderwijsinstituut Technologie Management Bureau Ondenvijsbeleid Secretariaat bureau onderwijsbeleid: Mw. E. Freke, tst. 4136, e-mail: [email protected] Hoofd bureau ondenvijsbeleid: Dr. R.A.M. van Brunschot, tst. 4673 Medewerkster ondenvijsbeleid: Mw. CT Zimmer-Oskam. tst. 5933 Medewerkster kwaliteitsbeleid onderwijs: Mw. Drs. H. Roden burg, tst. 2003 Medewerkster ondenvijsevaluatie: Mw.lr. A.E. Beernink, tst. 5139 Medewerkster communicatiebeleid onderwijs: Mw. C.A.L. Muysken. tst. 5865 Coördinator avondopleidingen: W.T.M .M. Zijlstra, tst. 5729 Afdeling Ondenvijsorganisatie Secretariaat afdeling onderwijsorganisatie: Mw. C.M. Schunselaar, tst. 2234. e-mail: [email protected] Secretariaat avondopleiding: tst. 2234. e-mail: [email protected] Hoofd onden.vijsorganisatie: Drs. H.W.M. van Hoeven, tst. 4559 Medewerkster International Office TBdk: Mw. B.A. van de Ven, tst. 2281 Medewerkster International Office TEMA: Mw. A.J.A.M. Gerardu. tst. 2281 Medewerkster International Office, Coördinator Internationale Stages TBdk: Mw. J.H. van Hoof, tst. 2428 Studie-adviseur TBdk: Mw.ing. B. Osinga-Kuipers, tst. 2875 Studie-adviswr ft'oorlichter TEMA: Ir. W.LM. Kuijpers, tst. 4650 Coördinator voorlichting TBdk: Mw. G.E.R.I. Adriaans, tst. 4661 Medewerkster onderwijsplanning en organisatie TBdk: Mw. M.G.T.G. Sannes, tst. 2[90

16

organisatie Medewerkster onderwijsadministratie en iriformatievoorziening TBdk: Mw. S. Floris, tst. zrgo Medewerkster onderwijsadministratie en infonnatievoorziening TEMA: Mw. E.G.M. Wijers-Beelen,

tst 4898 Medewerkster onderwijsadministratie TEMA: Mw. T.N. Duyzer, tst. 2576 Groep praktijkcomponenten TBdk

Medewerkster groepsproject: Mw.drs. P.H. Derkx, tst. 2473 Medewerker groepsproject: Ir. P .H.H.J. nn Drunen, tst. 3520 Cluster Beheer Financiële en Maf:eriële Zaken

Financieel beleidsmedewerker: J.P. van der Wulp, e-maiL [email protected], tst. 3610 Medewerk(st)ersfinanciën: A.M. Derkx, tst. 4016, Mw. M.A.A.W.C. van den Heuvel, tst. 3153 Medewerkers: J.D.LN. van Beek, tst. 4995, H.J.M. Hoebers, tst. 4995· R.P.M. Pijs, tst. 4995, Mw. B. Schot, tst. 2454 Receptie Pavüjoen Mw. P. van Essen, Mw. R. Megens, e-mail: [email protected], tst. 2615 Personeelszaken Personeelsadviseur. Drs. f.M. Sieben. tst. 4886 Medewerksters: Mw. A.J. Durand-de Zeeuw, e-mail: [email protected], tst. 4409,

Mw. C.M. de Rooy, e-mail: [email protected]. tst. 4979 Bureau Automatisering Hoofd bureau automatisering/lokale coördinator. F .A.M. Oostrom, e-mail: [email protected] tst. 2266 Medewerkers: Ing. S.A. Pechler, tst. 2361, J.J.P. van Knippenberg. tst. 2647, Mw. E.M.A.Th. Spinhof, tst. p66, R. Kieft, tst. 4529, Ing. J.J.A.O. v.d. Vorst, tst. 2361 Informatiemanager: Ir. C. de Lange, tst. 4594 Ontwerpersopleiding Logistics Management Systems Opleidingsdirecteur: Programma-management: Ir. A.LJ. Geenen, tst. 4984 Medewerkster opleidingen: Mw. C.J.M. van Woensel-Bonants, e-mail: Ç[email protected],

tst. 4404 Coördinator European Networkin Logi.stics (EuNiL): Dr.ir. L Fortuin, tst. 3829 Technology Management Contract Centre (TMJcc) Directeur. Ir. J.f.G. fansen, tst. 3737, e-mail: [email protected] Projectcoördinatorj-leider (Europese Projecten): Dr.ir. K.R. Caskey, tst. 3555

17

organisatie Adjunct Directeur JC geldstroom contracten: Drs.ing. H.J .M van der Veeken, tst. s88s Projectassistent: Mw. B.J. Grant, tst. 4818, e-mail: [email protected] Secretaresse: Mw. M. Tiggeler. tst. 3983. email: [email protected] FaculteitsbibliotheekFaculteitsbibliothecarisjvakreftrent Techniek!{ Maatschappij: Drs. L Osinski. e-mail: L.Osî[email protected], tst. z8z1 Vakreferent Technische Bedriffskunde: Mw.drs. M.L. Mensch-Mathijsen, tst. 2504 Medewerk(st)ers: Mw. M.\V. Janssen, Mw. A.M. Litjens, Mw. A.R.M. Snellen-van Raay, P.F.M. Smits, tst. 2347/2844 Capaciteitsgroepen

Capaciteitsgrocp Bedrijfseconomiç en Marketing ( BM) Hoogleraren: Dr. H.W.C. van der Hart (vz.). Dr. J.A.M. Theeuwes, Dr. L.H.J. Verhoef, Dr. A.J. van Weele Wetenschappelijke staf Drs. F.P.D. v. Bel, Drs. F.E.A. van Echtelt, Drs. G.LH. v. Herd, Ir. LJ.M. Haffmans, Drs. F.C.L Klarenaar, Drs. F.A. Rozemeyer, Dr. M. Slikker, Drs.ing. H.J.M. van Veeken. Dr.ir. P.J.A. Verdaasdonk, Dr. J.Y.F. Wijnstra, Drs.ing. J.P.M. Wouters, Dr.îr. M.J.F. Wouters Secretaressen: Mw. H.E.M.M.van Gaste!, e-mail: H [email protected], Mw. A.M.F. Stritzko-v.d. Moosdîjk, e-mail: [email protected], tst. 3841 Capaciteitsgroep .lnfonnatie ((Technologie (lelT} Hoogleraren: Dr.ir. W.M.P. van der Aalst (vz.), Dr. T.M.A. Bemelmans, Dr.ir. A.F.L Veth, Ir. P. van der Vlist, Dr.ir. J.C. Wortmann \Vetenschappelijke staf Drs. F.T.H.M. Berkers.lr. J.J. Bouman, T.J. Dolan. BE.M.Eng.Sc, Mw. X. Feng, M.Sc., Dr. J.B.M. Goossenaerts, lr.îng. R.W. Helms. Dr.ir. K. Huang, Dr. H.M.H. Hegge, Prof.dr. R.J. Kusters, Mw. L Maruster, M.Sc., Mw.dr. C.M.P. Pelletier, Dr.ir. H.J. Pels, Dr. K. Rouibah, Ir. H.O. Ruys, Dr. N.B. Szirbik, Dr.ir. J.J.M. Trienekens, Drs. E.P.W.M. van Veenendaal, Ir. A.A.M. Vermeulen, Dr.ir. J.W.F. Wamelink, Dr. A.J.M.M. Weijters Technische staf: Ir. H.W.M. Verbeek, Ing. R. Vodegel, Ir. M.M.I.M. v. Eekhout Secretaressen: Mw. A.C. Rijnberg-Wielaard, e-mail: A.C.Rijnberg.Wî[email protected], Mw. R.J.G. Withagen, e-mail: B.J..G. [email protected], tst. 2290 Capaciteitsgroep Logistieke Beheersingssystemcn (.LBS J Hoogleraren: Dr.ir. J.W.M. Eertrand (vz.), Dr. A.G. de Kok, Dr.ir. G. de Vries, Dr. W.H.M. Zijm Wetenschappelijke staf Dr. H.A. Akkermans, Mw.dr.ir. Z.M. Avsar. Mw. A.B. Dragut, M.Sc., Dr.ir. N.P. Dellaert. Dr.ir. C.W.G.M. Dîrne, Ir. P.P.J. Durlinger, Dr.ir. S.D.P. Flapper, Dr.ir. L Forhtin, Dr.ir. J.C. Fransoo, Dr.ir. G.J. van Houtum, Drs. J.M. Keizers. Mw.dr. G.P. Kiesmüller, Ir. M.J.A. Kirkels, Ir. LH. Kroep, Dr.ir. H.P.G. v. Ooîjen, Mw.ir. K.E. van Oorschot, Dr.ir. J.M.H. Vissers, Drs. G.G. de Vries. Jr. J.P.C. Wubben

tB

organisatie Technische staf Ing. K. Huibers, Mw.dr. S. Rouibah-Ould-Ali Secretaressen: Mw. A.C.J. Kîrkels, e-mail: [email protected], tst. 2230, Mw. M.H.W. van den Bosch, ~-mail: [email protected], tst. 2247 Capaciteitsgroep Organisatiekunde (OK) Hoogleraren: Dr.ir. J.E. van Aken, Dr. X.M. Song, Dr.ir. M.C.D.P. Weggeman (vz.) Wetenschappelijke staf Drs. S.H.S. Bakker, Mw.drs. B.E. Beerkens, Ir. J.J. Berends, Dr. J.D. van der Bij, Dr. G.M. Duysters. Ir. C.P.M. Govers, Dr.ir. ].I.M. Halman, Dr. A. Kastelein, Dr. J.A. Keizer, Mw.drs. C.E.A.V. Lemmens, Dr.ir.ing. A.P. Nagel, Drs.ing. A.J. van den Oord, A.F.H.J. den Otter. Arch. AvB, Mw.ir. P.H.J.M. Snel, Dr. J.M. Ulijn, Dr.ing. L.N.J. Verzellenberg, Ir. J.P. Vos, Dr.ir. W. van Vuuren Technische staf J. Meijer Secretaressen: Mw. M.J. Verbeek, e-mail: [email protected], Mw. N. Verbeek, e-mail: [email protected], tst. 2170

Capaciteitsgroep Technologie en Arbeid (TI{A) Hoogleraren: Dr. J.A. Algera, Dr. H. Kuipers, Mw.dr. C.G. Rutte (vz.) Wetenschappelijke staf Drs. J.M. Bovenkamp, Drs. B.J_C. Claessens, Dr. L. Dijkstra. Mw. dr. W. van Eerde, Dr. F.M. van Eijnatten, Dr. G.J.A. Garst. Mw.drs. J. Gevers. Dr.ir. M. de Haas, Drs. P.M. Janssen, Drs.ing. R. Jongkind, Mw.ir. L Kanse, Dr.ir. P.A.M. Kleingeld, Dr.ir. H. Kragt, Drs. H. van Mierlo, Dr. T.W. van der Schaaf, Dr. H.F.J.M. van Tuijl. Drs. H.T. C.A. van Vijfeijken Secretaresse: Mw. M.A.W. Hafmans, e-mail: [email protected]. tst. 2493 Capaciteitsgroep Internationale en Distributielogistiek (IDL) HoogLeraren: Jhr.drs. M.J. Ploos van Amstel, G.J. Sharman, Ma.dic.Mba. Wetenschappelijke staf Dr.ir. R.A.C.M. Broekmeulen, Drs.drs. D.A. van Damme, Dr. K.H. van Donselaar, Ir. A.L.J. Geenen, Drs. W.E. de Paepe, A. Schaart, Mw.drs. S.R. Smits, Dr.ir. A.D.M. van de Ven Secretaresse: Mw. R.H. Verbakel-Klok, e-mail: [email protected], tst. 4985 Capaciteitsgroep Product- en Proceskwaliteit (PPK) Hoogleraren: Dr.ir. A.C. Brombacher (vz.), Dr. P.C. Sander Wetenschappelijke staf Dr. A. di Bucchianico, Ir. R.M.F. van Genven, Ir. P.M.\V Körvers, Dr.ir. H.H. van Mal, Ir. F. Melissen, Ir. S. Minderhoud. Ir. L. Monhemius, Mw. VT. Petkova, M.Sc. Dr.ir. A.J. de Ron, Dr.ir. P.J.M. Sonnemans, Ir. F.K. Yamfwa, Mw. Y. Lu, M.Sc., Assistent Technische Stroom Seriematige Productie: Mw. M.L. Oosterhuis, tst. 3986, e-mail: [email protected] Assistent Onderzoek en Afttudeerders: Mw. J.A.G. Verkuijlen-Nelissen, tst. 5053, e~mail: [email protected] Secretaresse: Mw. E.H. van Miltenburg. e-mail: [email protected]

19

organisatie Capaciteitsgroep Technologie en .Beleid (TBl.B) Hoogleraren: Dr. N.H. Douben, Dr. W.M.J. van Gelder, Mr.dr. J.M. Smits, Dr. A. Szirmai, Dr. H.H.G. Verspagen Wetenschappelijke staf Mr.dr. M.S.C. Bakker, Ir.ing. R.N.A. Bekkers, Mw.dr. M.C.J. Caniëls,

Mr.drs. E.F. Clarkson, Drs. M. van Dijk, Mw.dr.ir. E.LC. van Egmond, Drs. H.C.J.J. Gaillard, Drs. P.A. de Hek, Dr. P.E. Lapperre. Drs. 0. Lint, Mw.dr. 0. Marsili, Dr. A. Mukherjee, Dr. M.TH. Meeus, Drs. A. Nuvolari. Dr. L.A.G. Oerlemans, Mw.dr. H.A. Romijn, Drs. G. Rooks. Dr. ).H.M. Stroeken, Drs. F.J.H.M. Vercoulen, Mr. W.J.H. Wenselaar Secretaressen: Mw. A.S. Calame, e-mail: [email protected], tst. 2640, Mw. M.P.J. Verheij-Claessens, e-mail: [email protected], tst. 2741, Mw. A. Coppelmans, e-mail: [email protected], tst. 2246

Capaciteitsgroep Algemene Wetenschappen (AW) Hoogleraren: Dr. W.F.C.M. Derkse, Dr.ir. H.W. Lintsen, Dr.ir. A.W.M. Meijers Dr.

J.W. Schot,

Dr.ir. E. Schuurman Wetenschappelijke staf Dr. H. van den Belt. Drs. E.A.M. Berkers, Ir.ing. F.K. Boersma, Drs. H. Buiter, Dr. E.E. Campbell, Mw.dr. M. Davids, Dr. W.H.P.M. van Hooff. Mw.ir. F. van der Kaaden, Dr.ir. A.J.D. Lambert, Dr. D. van Lente, Dr.ing. G.P.A. Mom, Mr.dr.ir.ir. LM.M. Royakkers. Ir. R.P.J.M. Raven. Dr. J.L. Schippers, Ir. M.A.M. Splinter, Drs. P.E. Staal, M.LM. Stoop, Dr.ir. G.P.J. Verboog, Dr. E.B.A. van der Vleuten, Dr. M.J. de Vries Secretaressen: Mw. M.H. Dekkers. e-mail: [email protected], tst. 2043, Mw. M.J. Schaaf, e-mail: [email protected]. tst. 4753 Capaciteitsgroep Mens-Techniek Interactie(MTI) Hoog/.eraren: Dr. O.G. Bouwhuis, Dr. G.B. Keren, Dr. C.J.H. Midden (vz.) Wetenschappelijke staf Mw.drs. J.P.M. Arts, Mw.drs. S.M. van den Berg,

Mw.dr. W. Bruine de Bruin, Jr. R. Custers, Dr. W.J .M. Heijs, Mw.drs. F.M. van Horen, Dr. !.A.C. van der Lans. Mw.dr. LT. McCalley, Mw.dr.ir. Y.A.W. Slangen-de Kort, Mw.dr. A.L Meijnders, Drs. L.J. Thijs, Mw.dr. M.L. van Vonderen, Ir. P.W. de Vries. Drs. P.H. Westendorp, Ir. M.C. Willemsen Secretaresse: Mw. E.H.M. Diebels. e-mail: [email protected], tst. 2889; Mw. A.M.M. Nelissen, e-mail: A.M.M.Nelissen®tm.tue.nl. tst. 2921

2.2

Faciliteiten

Gebouwen In verband met de avondopleidingen is het Paviljoen (niet Pav. B) op maandag tot en met donderdagavond geopend tot uiterlijk 22.00 uur. Op vrijdag is het Paviljoen geopend tot 18.oo uur. Het Tema-gebouw is op werkdagen geopend van o8.oo uur tot 18.oo uur. Geen avondopenstelling is er in de week van Carnaval, op feestdagen en de zomervakantie.

20

organisatie De directeur bedrijfsvoering heeft de bevoegdheid tot het nemen van ordemaatregelen. In de dagelijkse praktijk oefenen gebouwopzichters en portiers namens de directeur deze bevoegdheid uit.

Faculteitsbibliotheek De faculteitsbibliotheek Technologie Management (fM) is een van de faculteitsbibliotheken van de Technische Universiteit Eindhoven. Elke faculteitsbibliotheek is in principe voor iedereen vrij toegankelijk. Studenten kunnen gratis publikaties lenen van elke faculteîtsbibliotheek en van de Centrale Bibliotheek. Uitlening geschiedt volgens het leenreglement van de TUfe -Bibliotheek. De faculteitsbibliotheek TM is gevestigd in het Paviljoen van de TVJe, NP 19. Tel. :040-2472347 I 040-2472844 Fax: 040- 2451275 Email: [email protected] Website TU je -Bibliotheek: http://wW'.v.tue.nl/bib I Talenpracticum en Open Shop In de faculteitsbibliotheek is gehuisvest het Talenpracticum voor Zelfstudie van het Centrum voor Taal en Techniek van de TUfe en de facultaire Open PC shop. Het Talenpracticum beschikt over lesmateriaal ten behoeve van het vreemde-talenondef"'ijs. In de Open Shop kunnen smdenten gebruik maken van een van de 40 de5ktop-:Pc's. Openingstijden Met uitzondering van de vrijdag is de faculteitsbibliotheek TM op werkdagen geopend van 9.00 tot 21.00. Op vrijdag is zij geopend tot 1;.oo. Deze openingstijden gelden ook voor het Talenpracticum en de Open Shop. Het lenen en verlengen van boeken is mogelijk tot 17.00. op dinsdag en donderdag echter tot 19.00. In de periode vanaf medio juni tot medio augustus zijn na 18.oo uur de faculteitsbibliotheek, het Talenpracticum en de Open Shop toegankelijk via de avondingang gelegen aan de parkeerplaats aan de achterzijde van het Paviljoen en TEMA-gebouw. Studieplaatsen en notebook-werkplekken De faculteitsbibliotheek telt ongeveer 130 open studieplaatsen. Voor groepswerk zijn enige studiecabines beschikbaar. 53 Studieplaatsen zijn tevens ingericht als netwerk-werkplekken voor studenten-notebooks. Er zijn 16 desktop-pc's beschikbaar voor het raadplegen van informatie bestanden. Collectie De collectie van faculteitsbiblîotheek TM is een gespecialiseerde collectie op het gebied van de technische bedrijfskunde en sociale wetenschappen. Zij omvat ongeveer so.ooo boeken en rapporten en 350 'papieren' tijdschriftabonnementen. Via de website van de TUfe -Bibliotheek

21

organisatie worden tevens vele tijdschliften full-text elektronisch ter beschikking gesteld. Van belang voor medewerkers en studenten van de faculteit TM zijn vooral de zogenaamde ABJjlnform- en M CB-ti jdschriften. Informatiehestanden Via de website van de TUje -Bibliotheek heeft men toegang tot een groot aantal informatiebestanden. De bestanden die van belang zijn voor studenten en medewerkers van de faculteit TM, zijn te vinden onder de opties Informatiebestanden f Vakgerichte bestanden J Technische Bedrijfskunde en Techniek & Maatschappij.

Bibliotheekonderwijs De faculteitsbibliotheek verzorgt cursussen voor eerstejaars- en ouderejaars studenten en medewerkers van de faculteit. Tijdens de cursussen leert men vooral de weg te vinden in de diverse elektronische informatiebestanden op het gebied van Technische Bedrijfskunde en Techniek & Maatschappij. In het kader van het "TUfe Samenwerkingsverband .lCT Cursussen" verzorgt de faculteitsbibliotheek een cursus "Kennismaken met het World Wide Web en een cursus "Reference Manager".

2.3

Studievereniging Intermate

Wat is Intermate? Intermate is de studievereniging van de opleiding Techniek & Maatschappij. Intermate heeft als doel de belangen van de studenten van deze opleiding te behartigen. Hiernaast bevordert Intermate de contacten htssen de Techniek & Maatschappij-studenten onderling, tussen studenten en docenten. de rest van de universiteit en het bedrijfsleven. Intermate ontplooit hiertoe een viertal activiteiten Studiegerelateerde activiteiten Activiteiten op onderwijsgebied Informatievoorziening Informele activiteiten Studiegerelateerde activiteiten Dit zijn de activiteiten die direct of indirect met de opleiding Techniek & Maatschappij te maken hebben. Als je a~m deze activiteiten meedoet kun je op een andere manier in contact komen met aan Techniek & Maatschappij gerelateerde onderwerpen, en je van extra vakkennis voorzien. Hieronder is aangegeven wat er georganiseerd \vordt, en welke commissie daar verantwoordelijk voor is: De studiereis naar het buitenland (Studiereis Commissie) Lezingen over actuele (Techniek & Maatschappij) onderwerpen (Lezingen- en Excursie Commissie)

22

organisatie Excursies naar diverse bedrijven of instellingen {Lezingen- en Excursie Commissie) De Wervingsdagen (samen met de andere studieverenigingen van de TUfe) {Commissie wervîngsdagen)

Onderwijsgebied Natuurlijk houden wij ons ook bezig met het behartigen van de onderwijsbelangen. Studenten Techniek & Maatschappij nemen plaats in onderwijsraden en commissies op alle niveaus binnen de faculteit en de universiteit Intermate brengt deze mensen bij elkaar in het Studenten Overleg (Stûv). Hierin worden actuele onderwijsondenverpen besproken. zodat de studenten uit de raden en commissies zich op basis van discussie een mening kunnen vormen. Waar dat nodig is wordt een gemeenschappelijk standpunt ingenomen. Als je lid bent van Intermate kun je bij ons studieboeken tegen gereduceerde tarieven (10% korting) en oude tentamens van de Techniek & Maatschappij-vakken verkrijgen. Hiervoor kun je terecht bij het StudentenBureau (SB) dat in collegeweken geopend is van 12:35 tot 13:25. Het SB is overigens ook het meldpunt voor klachten en suggesties over het onderwijs. In samenwerking met de faculteit is een procedure opgesteld voor de afhandeling hiervan. Het klachtenformulier is trouwem ook op Internet (zie hieronder) te vinden. en kan digitaal ingezonden worden. Informatievoorziening Wij houden je op verschillende manieren op de hoogte van onhvikkelingen bij de faculteit en binnen onze vereniging. Dit doen we met: De Intermania, ons verenigingsblad dat 6 keer per jaar verschijnt (lntermania redactie) De Almanak, het jaarboek van de vereniging (Almanak Commissie) De 'Interval', een twee-wekelijkse nieuwsbrief (Bestuur) Het Smoelenboek met de adressen en pasfoto's van alle eerstejaars-leden (smoelenboekcommisie) De Internet-pagina's Het adres is: Vv\oV\v.tue.nlflntermate (Internet Commissie) Informele activiteiten Dit zijn de leuke activiteiten die vooral een ontspannend karakter hebben, waar je de contacten met je medestudenten versterkt. Dit zijn bijvoorbeeld: De Introductieweek (Intro Commissie) Het Post-Introkamp voor alle eerstejaars studenten (Intro Commissie) De borrel die in het 'Internaat' (de verenigingsruiinte) gehouden wordt, iedere donderdagmiddag vanaf 16:oo (Borrel Commissie) Het feest ieder trimester in de Eindhovense binnenstad {Activiteiten Commissie) Allerlei ludieke en sportieve evenementen, zoals een pooltoernooi, videomarathon en zeilkamp (Activiteiten Commissie) De jaarlijkse liftw-edstrijd naar een verre bestemming (Lift Commissie) De ouderdag voor de familie van alle eerstejaars studenten Techniek & Maatschappij. (Ouderdag Commissie)

23

organisatie Informatie? De vereniging wordt geleid door vijf of zes studenten die samen het bestuur vormen. Wij maken het beleid en verzorgen de contacten binnen en buiten de vereniging. Als je vragen hebt over Intermate en de activiteiten en commissies van Intermate, dan kan je altijd een bestuurslid bellen of aanspreken op het Internaat. Op het internaat is {bijna) altijd iemand van het bestuur aanwezig. Ons adres is: Studievereniging Intermate Den Dolech 2 Tema-gebouw 1.12 s6oo MB Eindhoven (040)24744)0 [email protected] www. tue. nl/1 n termate

2.4

De Techniek & Maatschappij Wetenschapswinkel (Tema-winkel)

De Tema-winkel biedt studenten de mogelijkheid ervaring in het veld op te doen. De Temawinkel doet kosteloos onderzoek voor en geeft kosteloos advies aan particulieren en non-profit-organisaties. Studenten werken aan opdrachten onder begeleiding van een wetenschappelijk medewerker. Voor de vergoeding van opdrachten kan gekozen worden uit geld (12.)0 per uur) of uit studiepunten, die in het kader van een bepaald vak kunnen worden gezet. Het onderzoek betreft vooral: Organisatie en Techniek

Nieuwe technieken op de werkplek • Arbeidsomstandigheden Milieuvraagstukken Milieuvriendelijke technieken en materialen • Alternatieve energiebronnen Milieugedrag Omgevin.g w gebruiksvriendelUkheid Gebruiksvriendelijkheid van producten • Veiligheid. mobiliteit en verkeer Kwaliteit van de woon- en werkomgeving Internationale samenwerking Haalbaarheidsonderzoek van ontwikkelingsprojecten Technologie overdracht naar ontwikkelingslanden Organisatie en planning van projecten

24

organisatie Kijk voor recente opdrachten op http:ffwww.tm.tue.nlfwinkelftmwînklftmwinklt.htm Belangstellenden kunnen contact opnemen met de TEMA-\vinkel in TEMA-gebouw 1.04, telefoon (247)3836, email: [email protected].

2.5

Informatievoorziening

Actuele informatie over (wijzigingen in) het shldieprogramma, het college- en tentamenrooster en andere zaken verband houdend met de studie is op de volgende wijze te verkrijgen: Facul teitsberichten Internetpagina: http: f fwww. tm. tue.nljactueeljbericht.htm Cursor f inlegvel "universiteitsberichten" Diverse brochures, verkrijgbaar bij de Onderwijsadministratie

2.6

Studentassistentschap

Met ingang van 1 maart 2000 worden student-assistenten niet meer bij de faculteit aangesteld maar via het Interne Uitzendbureau van de Universiteit, Euflex, in dienst genomen. Met deze maatregel verandert de positie van student-assistenten. Ook de procedure rond de aanname en detachering van student-assistenten Is gewijzigd. Uitgangspunt Is dat student-assistenten een arbeidscontract aangaan met Euflex en vanuit Euflex worden gedetacheerd naar de faculteit. Het is daarbij van belang dat de duur van de detachering zo lang mogelijk is, zodat arbeidscontracten niet steeds verlengd hoeven te worden: De Wet Flexibiliteit en Zekerheid (zg "Flexwet") bepaalt dat een werknemer maximaal 3 contracten bij dezelfde werkgever (in dit geval de TUje) in een periode van 3 jaar mag hebben. Na een onderbreking van minimaal 3 maanden begint de telling opnieuw. De procedure: werken als student-assistent Via het formulier "aanvraag aanstellingjverlengingjwijziging student-assistent" (verkrijgbaar bij het secretariaat van de capaciteitsgroep of Personeelszaken) geeft het capaciteitsgroepbestuur, de leiding van de afdeling of het TMjcc aan wie als student-assistent, op welk project, voor welke termijn en voor welk aantal eenheden moet worden aangesteld. Daarbij worden uitdrukkelijk naam van de medewerker, naam van de student en projectnummer vermeld. De studentenadministratie verstrekt als bijlage een ondertekend bewijs van het aantal behaalde studiepunten door de student. Voor uitbreiding van het aantal uren in het contract is schriftelijke instemming van het capaciteitsgroepbestuur, leiding van de afdeling of het TMjcc vereist. De student-assistent geeft duidelijk aan hoeveel studiepunten hij/zij heeft aan de hand van een door de studentenadministratie getekend bewijs i.v.m. de bepaling van het salaris. Het student-assistentschap staat alleen open voor hen die hun P(ropedeuse) hebben behaald. Tussentijds wordt het salaris niet aangepast 25

organisatie De student-assistent kan pas daadwerkelijk aan het werk wanneer de aanvraag via de afdeling Personeelszaken is doorgestuurd naar Euflex en de student persoonlijk bij Euflex (Traverse gebouw, kamer o.2o) is geweest. Achterafinschrijven is niet mogelijk (eerst inschrijven en controleren of een contract met Euflex in het kader van de "Fle}.wet" mogelijk is) De student-assistent schrijft zich in bij Euflex, Traversegebouw kamer o.zo (tel. 247 8o.8;). Bij het inschrijven heeft de student een kopie van een geldig paspoort of identiteitskaart en een ingevulde "medewerkerskaart student-assistent'' bij zich (deze zijn verkrijgbaar op bet secretariaat van de capaciteitsgroep) Het dienstverband: In deze constructie valt het arbeidscontract van de student-assistent met Euflex onder het Burgerlijk Wetboek. Daarmee is de student-assistent geen ambtenaar. Dit betekent onder meer dat hijjzij geen pensioenpremie betaalt en aangemeld moet worden bij het ziekenfonds wanneer het arbeidscontract 3 maanden of langer duurt. Wel blijft de doelstelling van het aanstellen van student-assistenten gehandhaafd: studentassistenten zijn studenten die een bijdrage leveren aan het wetenschappelijk onderv.:ijs en onderzoek. Dit betekent dat je, wil je student-assistent worden. ingeschreven moet staan als student en je P-diploma moet hebben behaald. Een aanstelling als student-assistent is altijd tijdelijk Het salaris: Het salaris wordt bepaald door de studiefase en door de omvang van het studentassistentschap: (=bezit van P-diploma) ze jaars maximaal3 eenheden (1,5 dagen, per week) maximaal4 eenheden (2 dagen, per week) (= P-diploma +circa 42 SP) 3e jaars maximaal 5 eenheden (2,5 dagen, per week) (= P-diploma +circa 84 SP) 4e/se jaars Het bruto-salaris is gebaseerd op de landelijke salaristarieven voor student-assistenten. De hoogte van het salaris is afhankelijk van studiefase van de student en de omvang van het contract. Vanafi mei zooo zijn de salarissen als volgt (afgerond op hele guldens): eenheden: ze jaars 3e jaars 4e jaars e.v.

o.s 156,!67.182,-

1,0 JIJ,JJ4-J65,-

1,5 469,)02,j84,-

2,0 626,669,7JI,-

2,5 782,8)7,91J,-

26

},0 s.o 4-0 J-5 +5 9J9-1004,- II72,- IJJ9,1096,- 12/9,- 1462,- !64+- r827,-

organisatie Wijzigingen ten opzichte van voorheen: Ten opzichte van de voorgaande regeling student-assistenten zijn er een aantal zaken gewijzigd: student-assistenten worden niet meer aangesteld bij de faculteit, maar gedetacheerd via Euflex. Het is daarbij verstandig de duur van de detachering zo lang mogelijk te maken i.v.m. de beperkingen Yan de Flex'vvet. Aanstellingen korter dan een maand gaan via het uitzendbureau START student-assistenten kunnen niet achteraf aangesteld worden: de student-assistent moet zich voor hij/zij de werkzaamheden begint via Personeelszaken inschrijven bij Euflex studenten die nog niet hebben voldaan aan de vereisten om student-assistent te worden {P-diploma) kunnen ook niet via het uitzendbureau als student-assistent worden aangesteld tussentijds worden de salarissen van student-assistenten niet aangepast; pas bij het aangaan van een nieuw detacheringscontract wordt het salaris aangepast aan de nieuwe situatie (aantal behaalde studiepunten)

Om een tijdige betaling van het salaris te kunnen garanderen is het verstandig dat studentassistenten zich inschrijven bij Euflex voor de 15-de van de maand. Verlof en ADV: Student-assistenten hebben recht op maximaallo verlofdagen per jaar (bij een detacheringscontract van 5 eenheden voor een periode van een jaar). Niet opgenomen verlofdagen worden niet uitbetaald. Student-assistenten hebben geen recht op ADV-dagen.

27

28

opleiding

3·

Opleiding

3.1

Algemeen

In dit hoofdstuk worden alle regels en afspraken toegelicht die te maken hebben met de opleiding, zoals de inhoud van de studie, de onderwijsvormen, de tentamens en examens. Voor een aantal onderwerpen is hiervoor in dit hoofdstuk een artikel uit de Onderwijs- en Examenregelîng (OER) of uit de Regels en Richtlijnen voor de Examens (RR) opgenomen. Bij andere paragrafen wordt alleen verwezen naar de desbetreffende artikelen. In geval van twijfel hebben de regelingen in het Onderwijs- en Examenreglement en de Regels en Richtlijnen voor de Examens voorrang boven de tekst van dit hoofdstuk. De OER vormt samen met dit hoofdstuk \'an de opleidingsgids het zogenaamde 'opleidingsspecifiek deel van het studentenstatuur.

3.2

Doelstellingen van de opleiding

Een afgestudeerde ingenieur Techniek & Maatschappij: is in staat op wetenschappelijk verantwoorde wijze (zowel technisch als maatschappijgericht) maatschappelijke behoeften te signaleren, te analyseren en aan een oplossing bij te dragen is in staat normen en criteria te formuleren waaraan techniek en maatschappij binnen een gegeven context en in hun onderlinge afhankelijkheid moeten voldoen is in staat te functioneren als intermediair tussen het technische en het maatschappijwetenschappelijke domein. Beschikt hiertoe over (breed) maatschappelijk inzicht met een specialisatie in een bepaald sociaal wetenschappelijk domein en over inzicht in en kennis van één specifiek technisch gebied is ontwerpgericht en oplossingsgericht, wat kenmerkend is voor een ingenieur; beschikt over communicatieve vaardigheden in woord en geschrift die hem of haar in staat stellen te functioneren zoals hierboven aangegeven; hij of zij beschikt daarmee ook over voldoende kennis en kunde om in een interdisciplinaire en internationale omgeving te kunnen werken

3·3

Eindtermen van de opleiding

De opleiding moet de student zodanige kennis, inzicht en vaardigheden bijbrengen op het gebied van Techniek & Maatschappij, dat hij of zij als afgestudeerde in staat is tot zelfstandige wetenschapsbeoefening en het beroepsmatig toepassen van \veten schappelijke kennis. De eisen t.a.v. kennis, inzicht en vaardigheden zijn afgeleid uit de opleidingsdoelstellingen hierboven. (OER art. J)

31

opleiding 3·4

Toegang tot de opleiding

Voor toegang tot de opleiding is een VWO-examen met de vakken Natuurkunde en Wiskunde B verplicht gesteld (conform art. ï-25lid r WHW). Als een van deze vakken in het eindexamenpakket van de aankomende student ontbreekt, is er sprake van een deficiëntie. Deficiënties worden opgeheven wanneer de aankomend student met goed gevolg een toets in het vak aflegt voor de Commissie van Toelating. Meer informatie hierover is te krijgen bij de studieadviseur. (zie paq.10)

3·5

Inrichting van de opleiding

Met ingang van studiejaar zooa-zoor heeft de opleiding een cursusduur van ,rjjfjaar. Studenten die in studiejaar 1999·20oo of eerder aan de opleiding zijn begonnen, volgen het vierjarig programma. Studenten die in 2ooo-zoor aan de opleiding beginnen, volgen het vijfjarig programma. De opleiding is zowel voltijds als deeltijds ingericht. Voor deeltijdstudenten is een standaardpakket vrijstellingen beschikbaar, zij volgen de zogenaamde verkorte opleiding, zie par. 3-13: vrijstellingen. De opleiding bestaat uit een basisprogramma en een verdiepingsprogramma. Basisprogramma Het basisprogramma duurt twee jaar en bestaat voor ongeveer 50% uit maatschappijwetenschappelijke vakken. Voor de andere 50% bestaat dit programma uit technische vakken. In het eerste jaar van het basisprogramma (de propedeusefase) volgen alle studenten een gemeenschappelijk programma 'technische vakken', dat onder meer bestaat uit natuurkundige grondslagvakken, wiskunde, statistiek- en programmeervakken en het practicum "Technische Systemen in de Interactieve omgeving''. Dit practicum is theorie-ondersteunend en theorieverrijkend en ingericht volgens de principes van Ontwerp Gericht Onderwijs, een onderwijsvorm die zich kenmerkt door groepswerk, zelfwerkzaamheid en de ontwikkeling van communicatieve vaardigheden met aandacht voor de ontwerpcyclus. In het tweede studiejaar begint het postpropedeuse programma en kan de student een keuze maken uit drie technische thema's, te weten Bouw, Energie en Informatie en Communicatie. Verdiepingsprogramma Vanafhet derde studiejaar worden er twee verdiepingsprogramma's onderscheiden: MensTechniek Interactie (MTI) en Technnologie en Innovatiebeleid (TIB). Voor beide programma's geldt dat naast specifiek maatschappijwetenschappelijke of technische vakken, veel aandacht wordt besteed aan întegratie\'akken. In deze vakken wordt maatschappijwetenschappelijke en technische kennis geïntegreerd toegepast op MTI- of TI 8-vraagstukken. Mens-Techniek-Interactie richt zich op het gebruik van technische producten en systemen, waaronder ook technische omgevingen. De nadruk ligt daarbij op de vraag hoe het ontwerp de

32

opleiding mens beïnvloedt en welke eigenschappen van het ontwerp daaraan bijdragen. Psychologie is in dit verdiepingsprogramma het belangrijke maatschappijwetenschappelijke vakdomein. Het gaat immers om kennis over capaciteiten, motieven en gedrag van mensen die gebruik maken van techniek. In het programma Technologie en Innovatiebeleid staat de bestudering van innovatiesystemen centraal. In een innovatiesysteem gaat het om de wederzijdse beïnvloeding van het technologische innovatieproces en de economische en sociale omgeving waarin dit inno\'atieproces plaats vindt. Door de bestudering van deze innovatiesystemen wordt inzicht verkregen in de ontwikkeling en gevolgen van (nieuwe) technologieën én in de manier waarop mensen en organisaties deze ontwikkeling (kunnen) beïnvloeden. De belangrijkste maatschappijwetenschappelijke vakgebieden in dit verdiepingsprogramma zijn economie, sociologie en recht. In de loop van het verdiepingsprogramma kan nog uit twee accenten worden gekozen: innovatiesystemen in industrielanden of innovatiesystemen in ontwikkelingslanden. Voor studenten die in 2000 of later met de voltijdse opleiding beginnen, wordt het derde studiejaar afgesloten met het kandidaatsexamen. Het vijfJarig programma bevat een verplicht onderdeel Internationaal Trimester. Het wordt ingevuld met 14 spaan Vakken die gevolgd worden aan een buitenlandse universiteit. Studenten maken gebruik van het netwerk van buitenlandse universiteiten en hun faculteiten waarmee Techniek & Maatschappij afspraken gemaakt heeft. Met ieder van de buitenlandse opleidingen is een pakket vakken afgesproken waaruit de student een keuze kan maken. In enkele gevallen wordt in plaats daarvan een onderzoeksproject met een omvang van 14 sp gevolgd. De opleiding heeft dit soort afspraken gemaakt met opleidingen aan de universiteiten van Sussex, Surrey en Reading in Engeland, Kiel in Duitsland, Kopenhagen in Denemarken, Lînköping in Zweden, Milwaukee, Carnegie Meiion en California {Berkeley) in de Verenigde Staten en Pretoria in Zuid-Afrika. Iedere student die deelneemt aan het vijfjarig programma dient zich apart aan te melden voor het internationaal trimester. Aanmelding gebeurt met het formulier 'Aanmelding Internationaal Trimester' bij het International Office (het vroegere Bureau Stages en Internationalisatie, Pav. A.{oa, tel. 2.i.81). Op het aanmeldingsformulier geeft de student aan wanneer hijjzij naar de buitenlandse universiteit wil vertrekken. Aansluitend bij de wens van de arbeidsmarkt om in het vijfde studiejaar van iedere ir-opleiding aandacht te besteden aan beroepsgerichte vaardigheden zijn binnen dit onderdeel in het vijfjarig programma vakken op dit gebied opgenomen met een omvang van 8 sp. Het afshldeerproject heeft een omvang van 24 studiepunten; dit komt overeen met een studiebelasting van ongeveer 6 maanden. In het vijfjarig programma wordt het eigenlijke afstudeerproject voorafgegaan door het onderdeel 'voorbereiding afstuderen' (omvang 10 sp). Een deel daarvan wordt gebruikt voor training in bijv. geavanceerde onderzoeksmethoden. Ook kan een deel ingevuld worden met theoretische verdieping in het voorgenomen onderwerp van de afstudeeropdracht, in overleg

33

opleiding met de afstudeerbegdei der. Tenminste 4 sp worden gebruikt voor de uitvoering van de eerste fase van het afstudeerproject zelf.

Aanvullende informatie over de opleiding is. evenals een aantal informatiebrochures, te krijgen bij de studieadviseur (zie par. po) en de onderwijsadministratie, mevr. E.G.M. Wijers-Beelen, tel (o4o) (247) 4898 of mevr. T.N. Duyzer, tel (040) (247) 2576, Pav. A41. Openingstijden: maandag t/m vrijdag van ro.oo- 12.00 en van IJ.OO- [5.00 uur.

3.6

De uitvoering van het onderwijsprogramma

Deelname aan het onderwijs Voor de opleiding Techniek & Maatschappij bestaan geen beperkingen voor het volgen van het ondenvijs, behalve beperkingen die ontstaan door de zogenaamde 'volgtijdelijkheid' (zie OER, art.12). De faculteit zorgt ervoor dat de student die zonder veel studievertraging studeert niet wordt belemmerd in de studievoortgang. De student heeft het recht om deel te nemen aan het endenvijs aan de universiteit. In beginsel kan iedere student, ongeacht voor welke opleiding hij of zij is ingeschreven, deelnemen aan het onderwijs van alle opleidingen. Het College van Bestuur heeft echter de bevoegdheid de toegang tot het onderwijs te beperken. Inrichting De inrichting van de opleiding (het onderwijsprogramma) is opgenomen in de OER (par. r, art. 4., par. 2 en par. 3). Deze informatie staat ook in de opleidingsgids. Op basis van het onderwijsprogramma is de student in staat zich een goed oordeel te vormen over inhoud en inrichting van het ondem·ijs en van de examens. De opleiding is zodanig ingericht dat de student kan voldoen aan de norm voor de studievoort gang. Dit betekent dat de opleiding voldoende tentamenmogelijkheden biedt, zo min mogelijk beperkingen stelt aan het volgen van het onderwijs en dat de :k:vlaliteit van het geboden onderwijs en studiemateriaal zo hoog mogelijk is. De docent is verantwoordelijk voor het tijdig beschikbaar zijn van het studiemateriaal. De student is zelfverantwoordelijk voor de studievoortgang. bijzondere omstandigheden daargelaten. Onderwijs in de Nederlandse taal De wet stelt in art. 7.2 WHW: Het onderwijs wordt gegeven en de examens worden afgenomen in het Nederlands. In af.vijking van de eerste volzin kan een andere taal worden gebruikt: a. wanneer het een opleiding met betrekking tot die taal betreft: b. wanneer het onderwijs betreft dat in het kader van een gastcollege door een anderstalige docent gegeven \vordt, of:

34

opleiding c. wanneer de specifieke aard, de inrichting of de kwaliteit van het ancienvijs dan wel de herkomst van de studenten daartoe noodzaakt, overeenkomstig een door het instellings-

bestuur vastgestelde gedragscode. In het instellingsspecifieke deel van het studentenstatuut dat is opgenomen in de universiteitsgids, is de 'Gedragscode Buitenlandse Talen TU/e' terug te vinden, die is vastgesteld door de universiteitsraad. College- practicum- en instructieroosters

Voor het begin van het collegejaar worden de examen- en tentamenroosters voor het hele jaar bekend gemaakt; voor het begin van een trimester de college-, practicum- en instructieroosters. Roosters zijn verkrijgbaar op \'loer o van het Auditorium. Studenten van de Verkorte Opleiding die het avondprogramma volgen, krijgen de roosters via de coördinator avondopleidingen. Veranderingen >vorden zo spoedig mogelijk bekend gemaakt. Onderwijswerkvormen In de bijlage bij de OER is beschreven op welke manier het onderwijs wordt aangeboden. Bij de opleiding Techniek & Maatschappij bestaan de volgende werkvormen. Hoorcollege: college waarbij de docent kennis en inzicht O\'erdraagt aan de studenten. De studenten hebben niet of slechts zeer beperkt de mogelijkheid tot interactie d.m.v. het stellen van vragen of het voeren van discussie Werkcollege of instructie: college waarbij een probleem- of casusgerichte behandeling van de stof voorop staat. Studenten hebben de mogelijkheid vragen of discussiepunten voor te leggen aan de docent Responsiecollege: college waarbij de student antwoordt op vragen van de docent Werkgroepen: werkvorm waarbij de interactie tussen studenten en docent voorop staat door middel van probleemoplossing. casusbehandeling of discussie. Van studenten wordt een actieve deelname gevraagd in de vorm van schriftelijke of mondelinge prestaties Integratie-onderwijs: in de vakken waar deze werkvorm wordt gehanteerd, wordt de kennis van de maatschappijwetenschap en de techniek geïntegreerd toegepast op MTI- ofTIBvraagstukken Practicum: werkvorm waarbij de student praktische werkzaamheden moet verrichten die betrekking hebben op vaardigheden die essentieel zijn voor de opleiding . Voorop staat hierbij dat de student die vaardigheden zelf opdoet onder toezicht van de docent. Ontwerpgericht onderwijs: een onderwijsvorm die zich kenmerkt door groepswerk, zelfwerkzaamheid en de onhvikkeling van communicatieve vaardigheden met aandacht voor de on hverpcycl us Zelfstudie: een werkvorm die zich kenmerkt door zelfwerkzaamheid van de student Contacturen In hoofdstuk 5 van de opleidingsgids is het aantal contacturen per vak te vinden. In het begin van de opleiding ligt het accent op de contacturen, later meer op zelfstudie.

35

opleiding Aanwezigheidsplicht Bij een practicum is de uitvoering van opdrachten tijdens dat practicum meestal de tentamenvorm. Daarom moeten alle studenten verplicht aanwezig zijn bij alle practica van de opleiding. Voor het overige oudelViijs geldt in het algemeen geen aanwezigheidsplicht, behalve wanneer aanwezigheid nodig is om te voldoen aan de tentameneîsen.

3·7

Studiepunten en studielast

De studielast van elke opleiding en elke onderwijseenheid wordt door het faculteitsbestuur vastgesteld. Een studiepunt is gelijk aan veertig uren studie. De studielast van een oudenvijseenheid wordt uitgedrukt in hele studiepunten. De opleiding volgens het vierjarig programma omvat 168 studiepunten. Het standaard-programma van de verkorte opleiding, gebaseerd op het vierjarig programma, omvat 98 sp. De opleiding volgens het vijfjarig programa omvat 210 studiepunten. Studenten die in 2000-2001 aan de verkorte opleiding beginnen. volgen een standaard vrijstellingen programma met een omvang van n2 studiepunten, gebaseerd op het vijfjarig programma (zie 3-13 vrijstellingen).

3.8

Studiekosten

De kosten aan boeken en dictaten van de opleiding komen niet uit boven de norm die hiervoor door het IBG is vastgesteld. Voor het gebruik van notebooks wordt een jaarlijkse bijdrage van ongeveer f1. soo,oo verlangd.

3·9

Studeren

Studieplanning De student kan samen met de studieadviseur een persoonlijke studieplanning maken. De student moet daarvoor zelf contact opnemen met de studieadviseur (zie paq.ro). Studievaardigheden De opleiding biedt samen met het Studenten Service Centrum aan eerstejaars s_tudenten een cursus studievaardigheden aan. De cursus wordt verzorgd door ouderejaarsstudenten van de opleiding en is speciaal toegespitst op de situatie bij Techniek & Maatschappij. Ouderejaars studenten kunnen voor hulp bij problemen met studievaardigheden zelf contact opnemen met het Studenten Service Centrum of met de studieadviseur. Studievertraging Er is sprake van studievertraging als in een studiejaar meerdere onderwijseenheden van dat jaar niet met een voldoende resultaat wordt afgerond. In de propedeuse is er een mogelijkheid

36

opleiding voor compensatie van onderwijseenheden die zijn afgerond met het cijfer vijf. Daarvoor moeten alle overige onderv.•ijseenheden in één cluster wel met voldoende resultaat zijn afgerond, zoals vastgesteld in de OER.

Voor advies over voorkomen of wegwerken van vertraging kan de student terecht bij de studieadviseur of bij het Studenten Service Centrum. Wanneer studievertraging optreedt als gevolg van bijzondere omstandigheden (ziekte, familieomstandigheden, handicap, bestuurswerk), kan een financiële ondersteuning worden aangevraagd bij de TUje. Meer informatie hierover is te vinden in hoofdstuk 3 van het algemene deel van het studentenstatuut Studievoortgangsregistratie De studievoortgang wordt door de onderwijsadministratie van de faculteit geregistreerd met behulp van het Onderwijs Informatie Systeem (OWIS). Bij onjuiste registratie moet de student contact opnemen met de onderwijsadministratie. Elk trimester ontvangt de student een afschrift van de behaalde studieresultaten. Dit wordt verstuurd naar het huis- en/ of vakantieadres. Op dit afschrift staat ook het aantal behaalde studiepunten vermeld. Als de student niet heeft voldaan aan de studievoortgangsnorm, geeft de TUje dit door aan de IBG. Is dit het geval. dan krijgt de student hiervan vóór r november bericht. ·wanneer de student het niet eens is met de registratie, moet hij of zij dit melden bij de ondenvijsadministratie. Zie ook het instellingsspecifieke deel van het studentensta tuut, hoofdstuk 4·5· Via internet (httiU.Lowinfo.tue.nl/.) kan de student zelf tussentijds een overzicht van de behaalde studieresultaten opvragen.

3.10

Studiebegeleiding

Binnen de opleiding wordt Studieadviseur Docenten Oudere jaarsstudenten Afstudeercoördinator Afstudeerbegeleider

de student op verschillende manieren begeleid. :adviseert de student algemeen over de studie en studie-aanpak :begeleiden studenten vakinhoudelijk :helpen studenten bij de studieaanpak en bieden inhoudelijke ondersteuning bij opdrachten van het P-project. :zorgt in overleg met de student voor een geschikte afstudeeropdracht :begeleidt studenten inhoudelijk bij de afstudeeropdracht

37

opleiding Studieadviseur De studieadviseur helpt de studenten bij problemen die zich tijdens de studie kunnen voordoen. Nauwe contacten worden onderhouden met de studentendecanen en studentenpsychologen van het Studenten Service Centrum. De studieadviseur is op faculteitsniveau betrokken bij commissies die zich met onderwijszaken bezighouden. Hij kent alle docenten van de opleiding. De studieadviseur houdt zich niet bezig met de beoordeling van studenten. Iedere student met studieproblemen kan het beste direct contact opnemen met de studieadviseur, ir. W.L.M. (Wil) Kuijpers, Pav. A5, tel. (040) (247)4650. Docenten

Studenten hebben recht op begeleiding door een docent, zowel in groepsverband als individueeL Een student heeft het recht daarvoor een verzoek in te dienen en binnen drie weken na dat verzoek een gesprek te voeren met een docent die belast is met het onderwijs waaraan de student deelneemt. Is de docent voor langere tijd afwezig, dan moet de capaciteitsgroep of opleiding voor vervanging zorgen. De portier beschikt over alle (interne) adressen van de docenten.

3.11

Afstuderen

Onder afstuderen wordt verstaan: bet maken van een (individueel) schriftelijk verslag van onderzoek met een wetenschappelijk karakter dat door een student verricht is onder individuele begeleiding van een docent. Studenten die willen beginnen met het afstudeerproject moeten in bezit zijn van een zogenaamd Startbewijs. Nadere informatie is te krijgen bij de onderwijsadministratie. Hier moeten studenten zich ook melden voor een Startbewijs. Studenten hebben recht op begeleiding bij het afstuderen. Afspraken met de afstudeerbegeleider moeten zodanig te plannen zijn dat de student in redelijkheid kan afstuderen binnen de tijd die daarvoor staat. Op verzoek van de student worden alle data voor besprekingen en de nakijktermijnen van tevoren vastgelegd. Is de begeleidende docent voor langere tijd niet beschikbaar dan moet de docent of de capaciteitsgroep waartoe hij of zij behoort, zorgen voor vervanging. Bij veel bedrijven krijgt de student een vergoeding voor werk dat in het kader van de afstudeeropdracht wordt verricht. Dit inkomen kan de hoogte van de basisbeurs beïnvloeden. Studenten die het programma van de Verkorte Opleiding volgen. kunnen onder bepaalde voor.vaarden in aanmerking komen voor een facultaire vergoeding tijdens het afstuderen. Meer informatie hierover is te krijgen bij het Studenten Service Centrum.

38

opleiding 3.12

Evaluatie van het onderwijs

Om de kwaliteit van het ondern'ijs te bewaken wordt het voortdurend geëvalueerd. De evaluatieresultaten zijn te vinden op het mededelingenbord naast kamer o.oi in het Tema-gebouw.

3.13

Tentamens

Algemeen Volgens de WHW is aan elke onden.vijseenheid een tentamen verbonden dat een onderzoek omvat naar de kennis, het inzicht en de vaardigheden van de examinandus. Aan eik tentamen is een beoordeling gekoppeld. (Zie ook OER par. 5 en 6 en RR art. 3) Aanmelding Als een shldent zich wil aanmelden of afmelden voor een centraal georganiseerd tentamen. dan vult hij of zij het daarvoor bestemde formulier in bij het Studenten Service centrum. Het is ook mogelijk zich via de computer (h!!P.J.Jowinfo.tue.nl!) aan- of afte melden. Aanof afmelding moet gebeuren binnen de termijn die het College van Bestuur daarvoor heeft gesteld (RR art. 7 en 8). Informatie over deze termijnen is te krijgen bij het Studenten Service Centrum. Avondstudenten die het programma van de Verkorte Opleiding volgen, moeten zich voor de avondtentamens aanmelden bij de coördinator avondopleidingen. Tentamendata De data waarop een tentamen wordt afgenomen, worden voor aanvang van het studiejaar bekend gemaakt Alleen in gevallen van organisatorische overmacht kan van deze hoofdregel worden afgeweken. Tentamenroosters zijn op te halen bij het Studenten Sen•îce Centrum en te raadplegen via internet (.h_!!p_jjowinfo.tue.nl). Tentamens van vakken die schriftelijk worden afgerond. vinden steeds plaats in de tentamenperiode aan het einde van het blok of trimester. Hertentamens volgen in tentamenperioden daarna. De tijden waarop een tentamen wordt afgenomen worden voordat het onderwijs in het desbetreffende vak begint. aan de student bekendgemaakt. Voor de schriftelijke tentamens worden de volgende tijden gehanteerd: 's ochtends van g.oo tot 12.00 uur of's middags van 14.00 tot 17.00 uur. (Zie ook OER art. 11 en RR art.6). Voor de avondstudenten die het programma van de Verkorte Opleiding volgen, wordt éénmaal per jaar per vak een avondtentamen gepland.

39

opleiding Volgtijdelijkheid

De wet gebruikt de term 'volgtijdelijkheid' om de mogelijkheid te omschrijven voor opleidingen om bepaalde tentamens verplicht te stellen voordat een student een ander tentamen mag afleggen. Deelname aan tentamens Als hoofdregel geldt voor de opleiding Techniek & Maatschappij dat de student pas aan tentamens van de postpropedeutische fase kan deelnemen, nadat het propedeutisch examen met goed gevolg is afgelegd. Is dat niet het geval, dan kan de student de examencommissie verzoeken hem afhaar de toegang tot het afleggen van bepaalde onderwijseenheden van de postpropedeutische fase te verlenen vóórdat het propedeutisch examen afgelegd is. De voorwaarden hiervoor zijn vastgesteld door de examencommissie. De mogelijkheid voor deelname aan onderwijseenheden van de postpropedeutische fase vervalt, wanneer niet binnen twee jaar na aanvang van de studie het propedeuse examen is behaald. Meer informatie is verkrijgbaar bij de studieadviseur. {OER. art. 12).

Voordat een student die het vierjarig programma volgt, aan het afstudeerproject kan beginnen, moeten alle andere onderwijseenheden met goed gevolg zijn afgelegd, zie ook par. 3.rr: afstuderen (OER art. 12). Indien de examencommissie heeft vastgesteld dat dit het geval is, ontvangt de student via de onderwijsadministratie een 'startbewijs'. Nadere informatie is te krijgen bij de ondenvijsadministratie. Voor aanmelding voor het internationaal trimester van het vijfjarig opleidingsprogramma. dient een student minstens 84 sp te hebben behaald. Vaanvaarde voor vertrek naar de buitenlandse universiteit is dat de student het gehele basisprogramma van twee jaar en tenminste 21 sp van het derde jaar heeft afgerond. Studenten mogen beginnen met de combinatie 'voorbereiding afstuderen' en 'afstudeerproject' van de vijfjarig opleiding als zij alle andere onderdelen afgerond hebben. Indien de examencommissie heeft vastgesteld dat dit het geval is. ontvangt de shldent via de onderwijsadministratie een 'startbewijs'. Nadere informatie is te krijgen bij de onderwijsadministratie. Vrijstellingen Studenten met e.en HBO·vooropleiding, een buitenlands diploma en anderen komen wellicht in aanmerking voor vrijstelling van een tentamen. Zij moeten daarvoor een aanvraag indienen bij de examencommissie. Voor studenten die met goed gevolg een HTO.examen hebben afgelegd dat een aantoonbare overlap heeft met de opleiding Techniek & Maatschappij, is een standaardpakket vrijstellingen beschikbaar. Het deel van de opleiding dat overblijft na aftrek van de vrijstellingen staat bekend onder de naam 'Verkorte Opleiding' {YKO).

40

opleiding Gang van zaken tijdens het tentamen De examencommissie stelt regels vast met betrekking tot de goede gang van zaken tijdens de tentamens. Tentamenvorm Bij de opleiding Techniek & Maatschappij worden de volgende toetsvormen gehanteerd. Praktisch: tentamen waarbij de student aantoont over bepaalde vaardigheden te beschikken d.m.v. praktische oefeningen Schriftelijk: tentamen in een bepaalde ruimte waarbij de student schriftelijke vragen/ opgaven krijgt voorgelegd die binnen een bepaalde tijdsduur beantwoord moeten worden. Tijdens het tentamen is er geen directe terugkoppeling van docent naar shtdent. Ook een werkstuk/scriptie is een schriftelijke tentamen vorm: het schrijven van een tekst {verslag/ scriptie) waarin de student een opgedragen onderwerp (probleemstelling) behandelt. Tentamen en scriptie worden ook wel gecombineerd Mondeling: tentamen waarbij de docent mondelinge vragen stelt aan de student en de student eveneens mondeling een antv,;oord formuleert. Daarbij is er een directe terugkoppeling van docent naar student. Een mondeling tentamen wordt in principe in het openbaar afgenomen, tenzij de student hiertegen bezwaar maakt Gemengd: een tentamen waarbij meerdere van bovenstaande toetsvormen gebruikt worden voor de afronding van het vak Geldigheidsduur \'an tentamens Met goed gevolg afgelegde tentamens zijn onbeperkt geldig. De examencommissie kan echter zes jaar nadat het tentamen met goed gevolg is afgelegd. een aanvullend of vervangend tentamen opleggen. (OER art. r6) Inzage . De student kan op zijn of haar verzoek inzage in het gemaakte werk krijgen. (OER art. 17; RR art. r6) Aantal tentamens Het aantal keer dat een tentamen per jaar afgenomen wordt. is in de OER vastgelegd. {OER art. n). Doorgaans is dat tweemaal per jaar. Fraude Fraude is het opzettelijk handelen of nalaten van een examinandus dat er op is gericht het vannen van een juist oordeel omtrent zijn of haar kennis, inzicht en vaardigheden geheel of gedeeltelijk onmogelijk te maken. Is fraude bewezen, dan kan de examencommissie besluiten de student voor ten hoogste één jaar uit te sluiten van verdere deelneming aan het desbetreffende tentamen (WHW, art. 7.12, lid 4, RR art. r2).

41

opleiding 3.14 · Examens Voor de aanmelding en de uitslag van het propedeutisch en het afsluitend examen gelden de artikelen uit het Onderwijs- en Examenreglement (OER art. 20 en 21). Voor studenten die in 2000 oflater met de vîj~arîge opleiding beginnen, begint na het propedeutisch jaar een kandidaatsfase die wordt afgesloten met het kandidaatsexamen na het derde studiejaar. Voor de aanmelding en de uitslag van het kandidaatsexamen zullen tijdig regelingen worden opgenomen in de OER.

3.15

Beroep

Bij alle beslissingen over tentamens en examens kan de student beroep instellen bij het College voor Beroep voor de Examens (zie hoofdstuk 7. instellingsspecifiek deel studentenstatuut). Voor algemene klachten op onderwijsgebied is een algemene klachtenregeling opgesteld. Voor meer informatie kunnen studenten terecht bij de studievereninging Intermate.

3.16

Wijzigingen in het opleidingsprogramma

Er zullen tijdens het "lopende studiejaar geen wijzigingen plaatsvinden in de OER die de belangen van de student schaden. {OER art. 26, RR art. 20)

3.17

Keuze-accenten in de opleiding

Bij elke opleiding van de TUfe, dus ook bij de opleiding Techniek & Maatschappij, zijn accenten in de opleiding te kiezen. Dit zijn: Certificaat Technisch Management (CIM) • Technologie voor Duurzame Ontwikkeling (TDO) Alle studenten aan de TU/e hebben in beginsel de mogelijkheid om tijdens hun studie het certificaat Technologie voor Duurzame Ontwikkeling of het Certificaat Technisch Management te behalen (zie hoofdstuk 6.4). Brochures zijn verkrijgbaar bij de onderwijsadministratie. Meer informatie over de certificaatstudies staat in de algemene opleidingsgids van de TU/e.

42

propedeuse

4·

Propedeuse

4.1

Doel en functie van de propedeuse

Het doel van de propedeuse is: Inzicht verschaffen aan de student in wat de opleiding Techniek & Maatschappij inhoudt Een oordeelsvorming door de student en door de faculteit over de geschiktheid van de student voor de gekozen studie

Het aanleren van effectief studeergedrag Een basis leggen voor de post-propedeutische fase Het propedeusejaar dient ervoor om de student enerzijds de gelegenheid te bieden zich te oriënteren op het eigen karakter van de studie Techniek & Maatschappij en anderzijds de kans te geven om er achter te komen of de student en de opleiding voor elkaar geschikt zijn. Verder stelt het propedeusejaar docenten en studieadviseur in staat om studenten van aanvang af te adviseren over hun geschiktheid voor de multidisciplinaire opleiding tot Techniek & Maatschappij ingenieur en hen eventueel te verwijzen naar andere studiemogelijkheden. De functie van de propedeuse wordt onderverdeeld in drie categorieën, te weten de oriënterende, de selecterende en de verwijzende functie. Dit betekent dat de propedeuse Techniek & Maatschappij ook representatief moet zijn voor de rest van de opleiding.

4.2

Studie-advies

Studieadvies na het eerste trimester Voor februari is er een adviesgesprek van de studieadviseur met de studenten die onder verwachting presteren. Op basis van dit gesprek en advies heeft de student nog de mogelijkheid zich tijdig uit te schrijven voor studiefinanciering. Het gesprek moet voor I februari plaatsvinden aangezien studenten tot deze datum de tijd hebben zich uit te schrijven zonder te hoeven voldoen aan de studievoortgangsnorm. Studieadvies na het derde trimester Aan elke student wordt aan het einde van het eerste jaar van inschrijving voor de propedeuse een advies uitgebracht over ·de voortzetting van zijn studie binnen of buiten de opleiding (art. 7.9lid I WHW). Dit studieadvies moet voor 1 september aan alle eerstejaarsstudenten worden uitgebracht. Het is een belangrijk advies, omdat het de student een reëel inzicht geeft in de kansen om met goed gevolg een opleiding te kunnen voltooien. Het niet tijdig behalen van het postpropedeutisch examen van een opleiding kan op grond van de Prestatie- of Tempobeurs grote financiële gevolgen hebben voor de student.

45

propedeuse Het studieadvies wordt uitgebracht door de examencommissie (zie OER, bijlage ter informatie). Als het een negatief studieadvies betreft dan wordt dit ad\•ies mondeling toegelicht door de studieadviseur aan de student. Bij het uitbrengen van het advies wordt tevens een studieplan opgesteld per student om de opgelopen studieachterstand in te kunnen lopen. In het najaar wordt dit studieplan met student geëvalueerd.

4·3

Studieprogramma propedeuse

In het vakkenoverzicht zijn de instructies en oefeningen die behoren bij een aantal van de daar vermelde vakken niet opgenomen. In hoofdstuk 9 van deze opleidingsgids is een beschrijving van deze vakken met de inhoud, de college- en tentamenvorm, de docent en de benodigde boeken of dictaten opgenomen. Inlichtingen over het programma voor het propedeutische examen Techniek & Maatschappij zijn verkrijgbaar bij de onderwijsadministratie Techniek & Maatschappij, PAV. A.41. tel: 040- Z4ï 48 98. Het eerste studiejaar is de cursus zooo·zooi voor deP-instroom 2ooo. Voor studenten die in 2000 aan de opleiding beginnen, volgt hierna het programma voor het eerste studiejaar. Propedeutische fase Herfsttrimester

SP*

1.1

blok A

Computergebruik Psychologie en techniek OÄ)03 .Practicum Technische Systemen in de Interactieve Omgeving r + 2 zYs6o Calculus voor Tema 2Z .. Inl. programmeren Natuurkundige grondslagen 1 3Ä500 OÄI02

oA210

zie 1.3.A zie I.LB zie r.z.B zie 1.1.B zie LI.B 2

blok B OÄZIO

oA224 oAGro OÄ)03

zY56o zZ ..

Psychologie en techniek P-project voor Tema Sociologie van technologie en innovatie I Practicum Technische Systemen in de Interactieve Omgeving Calculus voor Tema Inl. programmeren

3 zie

I.Z.B

zie

1.2.B

2

I+

z

propedeuse Wintertrimester 1.2 blok A oAio2 Computergebruik OÄ224 OÄ4IO

OAjOJ

25!85 JÄ)IO

P-project voor Tema Economie van technologie en innovatie I: Inleiding en macro economie van technologie en innovatie Practicum Technische Systemen in de Interactieve Omgeving r + Statistiek I Natuurkundige grondslagen 2

zie q.A zie 1.2.8

2

zie 1.2.8 zie 1.2.8 zie 1.2.8 2

blok B

OÄjOJ

2SI85 2Y570

P-project voor Tema Economie van technologie en innovatie r: Inleiding en macro economie van technologie en innovatie Practicum Technische Systemen in de Interactieve Omgeving Statistiek I Lineaire algebra voor Tema

3 3 I+ 2

Lentetrimester 1. 3 blok A oAro2 Computergebruik OÄ271 P-scriptie voor Tema

oA6o3 zY570 zY6oo 3A520

2

zie r. J.A

I

Practicum Technische Systemen in de Interactieve Omgeving 3 Lineaire algebra voor Tema Vectorcalculus Natuurkundige grondslagen 3

zie I.J.B 2

zie 1.3.B 2

blok B OA2JO

0A420 oA6o3 zYGoo

Inleiding Wetenschapsfilosofie Geschiedenis van techniek en innovatiesystemen I Practicum Technische Systemen in de Interactieve Omgeving 3 Vectorcalculus

Totaal propedeutisch examen

* 1 SP is 40 studiebelastingsuren.

47

2

2

3

3

so

postpropedeuse

s. Postpropedeuse 5.1

Toelatingsvoorwaarden voor de postpropedeutische fase

Het propedeutisch examen moet met goed gevolg afgelegd zijn, voordat aan de postpropedeuse begonnen mag worden. Als de student toch al ee:rder aan het postpropedeutisch programma deel wil nemen. kan contact met de studieadviseur opgenomen worden (zie J.IJ Tentamens).

5.2

Studieprogramma postpropedeuse

Toelating tot de post-propedeutische fase(= PP-fase) van Techniek & Maatschappij geschiedt op grond van een behaald P-examen Techniek & Maatschappij. Voor studenten die in 1999 aan de opleiding zijn begonnen en op grond van een P-examen Techniek & Maatschappij zijn toegelaten tot de postpropedeutische fase volgt hierna het programma voor het tweede studiejaar. Het tweede studiqaar in de cursus 2ooo-2oo1 voor de. P·instroom 1999.

Herfsttrimester

SP

2.1

Algemeen

oA430

Methoden van onderzoek .r Consumentengedrag Regulering van technologie en innovatie r: Inleiding

Herfsttrimester

2.1

2 2

Technische Component

Informatie· en Communicatietechnologie

)AOlO

Schakeltechniek Neh.verken 1 Nen.verkmodellen

2 2

Bouwtechnologie

7P140 7T07o 7 N n4 7M..

Mechanica I (blok B) Bouwtechniek Atelier Ontwerpen met CAD voor Tema

2

4

Energietechnologie

zYsso 4B420 sAozo

Linear.ie algebra en lineaire analyse Thermodynamica Netwerken I

2

J 2 2

51

postpropede11se Wintertrimester 2.2 Algemeen oA330 Technology assessment project oA340 Gebruiksgericht ontwerpen: Human Factors 1 oA36r Technisch integratie project oA62o Sociologie van technologie en innovatie 2: Mesojmicro sociologische analyse van technologische ontwikkelingen

3 2

pm

3

Wintertrimester 2.2 Technische Component Informatie- en Communicatietechnologie zMzoo Inleiding computersystemen sBo6o Cursus programmeren

pm

Bouwtechnologie 7P150 Mechanica za: spanningen {blok A) 7Sozo Materiaalkunder (blok B) 7Wo9o Stedebouw (blok B) 7N033 Practica bouwkunde

pm pm

2

Energietechnologie 3B470 o Ko8o

Fysische transportverschijnselen Fysica voor energie

2

3

Lentetrimester 2.3 Algemeen oA 361 Technisch integratie project oA441 Methoden en technieken van onderzoek 2: Dataverzameling oA63o Economie van technologie en innovatie 2: Technologische innovatie en economische interventie 2$195 Statistiek 2 Lentetrimester 2.3 Technische Component Infonnatie- en Communicatietechrwlogie 2M210 Implementatie 5Bo6o Cursus programmeren

4 3 3 2

3

Bouwtechnologie 7N033 Practicum bouwkunde 7W090 Stedebouw (blok A) 7P151 Mechanica 2b (blok A)

l

52

postpropedeuse Energietechnologie 5Co7o Velden in de elektrotechniek

3

Totaal tweede studiejaar

42

Voor studenten die in 1998 aan de opleiding zijn begonnen en op grond van een P-examen

Techniek & Maatschappij zijn toegelaten tot de postpropedeutische fase volgt hierna het programma van het derde studiejaar. Het derde studiejaar in de cursus 2000-2001 voor de P-instroom 1998.

Herfsttrimester 3.1 Verdiepingsprogramma Technologie en innovatiebdeid oEJIO Productbeleid oE34o Sociologie van technologie en innovatie 3= Diffusie, adoptie en implementatie van technologie oE25o Economie van technologie en innovatie} Mesa-economische analyse van technologische ontwikkeling

Mens-Techniek Interactie oP38o Data-analyse 1 oP 420 Perceptie oP46o Rapporteren en presenteren

SP 3 3

3

3 3 2

Herfsttrimester 3.1 Technische Component Energietechnologie 4B68o Warmteoverdracht 5}110 Regeltechniek 1

2

3

Milieutechnologie 6$390 Stofoverdrachtsprocessen

6

Bouwtechnologie 7Mo63 Ontwerpen met CAD Keuzevakken -k

2

3

Wintertrimester 3.2 Verdiepingsprogramma Technologie en innovatiebeleid oEJOO Methoden en technieken van onderzoek 3: Data-analyse voor TIB oEJJO Geschiedenis van Techniek en Innovatiesystemen 2

53

2

3

postpropedeuse Accentprogramma AE

oEz6o oE350

Regulering van technologie en innovatie z: Economisch recht Sociologie van technologie en innovatie 4: Beleids- en organisatiesociologie

Accentprogramma DE oN420 Ontwikkelingsecanomie 1

oN440

Inleiding in de ontwikkelingsproblematiek

Mens-Techniek Interactie oPJZO Cognitie oP441 Data-analyse 2 oP450 MTI Design Traject deel

2

J

2 3

3 2 1

Wintertrimester 3.2 Technische Component Energietechnologie 3P240 Energie en duurzaamheid Keuzevakken'''

z

Milieutechnologie 6S420 Milieutechnologie (blok B) Analytische chemie

2 2

Bouwtechnologie

Keuzevakken*

5

lentetrimester 3·3 Verdiepingsprogramma Tec/1nologie en innovatiebeleid Kernkeuzevak Regulering Technologie en Innovatie: oE270 Regulering van technologie en innovatie 4a: Telecommunicatie, IT en recht oE28o Regulering van technologie en innovatie 4b: Energietechnologie, beleid en recht o E290 Regulering van technologie en innovatie 4c: Bouw en recht oN431 Technische innovatie en industrialisatie in mondiaal perspectief Accentprogramma AE oE po Regulering van Technologie en Innovatie 3: Intellectueel eigendomsrecht Accentprogramma DE oN4u Multidisciplinary Development theories

54

3

3

2

2

postpropedeuse Mens- Techniek Interactie oP390 Sociale psychologie oP48o

MTI Design Trajectdeel n

4

Lentetrimester 3·3· Technische Component Energietechnologie 4P510

Keuzevakken*

J

Blijvende energiebronnen

2

Milieutechnologie 6H220 Kinetiek en katalyse {blok A) Keuzevakken*

2

J

Bouwtechttologie

Keuzevakken*

Totaal derde studiejaar

42

* De keuzevakken worden in overleg met de studieadviseur gekozen. Voor studenten die in 1997 aan de opleiding zijn begonnen en op grond van een P-examen Techniek & Maatschappij zijn toegelaten tot de postpropedeutische fase volgt hierna het programma van het vierde jaar. Het vierde studiejaar in het vierjarig programma in de cursus 2000-2001 voor de P-·instroom 1997.

Herfsttrimester 4.1 Verdiepingsprogramma Mens-Techniek Interactie oP330 Human factors 2 oP404 MTI-onderzoeksproject oP410 Omgeving en gedrag oP470 Consumentengedrag, productbeoordeling en gebruîkskeuze

Technologie en innovatiebeleid Accentprogramma AE oE370 Economische haalbaarheidsstudies oE36o Technologie- en sectorstudies oE4n lntegratieprojectfTechnologîe en innovatiebeleid/Af

55

SP 2

G 2 "2

2 2

4

postpropedeuse Technologie en innovatiebeleid Accentprogramma DE oE370 Economie van technologie en innovatie 4: Economische haalbaarheidsstudies oEJGo Technologie- en sectorstudies oN541 Integratieproject technologie en innovatiebeleidjOE

2 2

4

Herfsttrimester 4-I Technische Component

Energietechnologie 5}130 JTJOO

Elektrische energietechniek 1 Energie uitsaste brandstoffen

4

Milieutechnologie

Keuzevakken*

6

Bouwtechnologie

Keuzevakken* Wintertrimester 4.2 Verdiepingsprogramma

6 SP

Mens-Techniek Inttractie oP936

Afstudeerproject MTI

ro

Technologie en innovatiebeleid Accentprogramma AE

oEJ8o

Economie van technologie en innovatie 5: Toepassing economische haalbaarheidsstudies Afstudeerproject TIB/AE

10

Technologie en innovatiebeleid Accentprogramma DE oE38o Economie van technologie en innovatie 5: Toepassing economische haalbaarheidsstudies oN936 Afstudeerproject TIB/DE

ra

oE936

2

2

Wintertrimester 4.2 Technische Component Energietechnologie Keuzevakken*

2

Milieutechnologie Analytische chemie

z

Bouwtechrtologie Keuzevakken*

z

postpropedeiJSe Lentetrimester 4·3 Verdiepingsprogramma Mens-Tecltniek Interactie oP936 Afstudeerproject MTI

'4

Techrtologie en innovatiebeleid Accentprogramma A E oE936 Afstudeerproject TIBjAE

'4

Technologie en innovat-iebeleid Accentprogramma DE oN936 Afstudeerproject TIBfDE

'4

Totaal vierde studiejaar

* De keuzevakken worden in overleg met de studieadviseur gekozen. 5·3

Studieprogramma Verkorte Opleiding

VKO-instroom

2000, 1e jaar

in de cursus 2ooo-2oot

Eerste trimester oA210 Psychologie en Techniek oA6IO Sociologie van technologie en innovatie r: Inleiding (blok B) oA64o Regulering van technologie en innovatie r: Inleiding Consumentengedrag OÄJ20 oA430 Methoden van onderzoek 1 2 Yo21 Calculus Tweede oA 330 oA 340 oA62o

trimester Technology assessment project Gebruiksgerîcht ontwerpen: Human Factors I Sociologie van technologie en innovatie 2: Mesofmicro sociologische analyse van technologische ontwikkelingen oA4I0 Economie van Technologie en Innovatie I: Inleiding en macro-economie van innovatie 2S185 Statistiek I

57

SP 3 2 2

2

3 3

3 2

3 3 2

postpropedeuse Derde trimester oAz3o Inleiding Wetenschapsfilosofie (blokB) oA63o Economie van technologie en innovatie 2: Technologische innovatie en econoinische interventie Geschiedenis van Techniek en Innovatiesystemen 1 (blok B) Methoden van onderzoek 2 Statistiek 2

B: Inf: E: T:

N: W:

Technisch basisvak: 7S31o Bouwfysisch ontwerpen zMI)O Automatentheorie en forme1e talen zY 490 Inleiding signaaltheorie 6H220 Kinetiek en katalyse (blok A) JÄJOO Thermische verschijnselen 4C62o Constructie principes

2

J 2

J 2

2

2 2

2

VKO-instroom 1999, ze jaar in de cursus 2000·2001

Mens-Techniek Interactie Eerste trimester oP 420 Perceptie oPJ80 Data-analyse 1 oP 410 Omgeving en gedrag oP330 Human factors 2 o.P470 Consumentengedrag. Productbeoordeling en gebruikskeuze Technische component* Tweede trimester oP 441 Data-analyse 2 oP450 MTI Design Trajectdeel I oP320 Cognitie Technische component'~

J 3 2

2 2 2

2

5 3 4

Derde trimester oP514 MTI-onderzoeksproject \'oor VKO oP936 Afstuderen

4 IO

Technologie en Innovatiebeleid/Advaneed Economies Eerste trimester oE34o Sociologie van technologie en innovatie 3: Diffusie, adoptie en implementatie van technologie oE250 Economie van technologie en innovatie 3: Mesa-economische analyse van technolo~ie

ss

3

postpropedeuse oE370

Economie van technologie en innovatie 4: Economische haalbaarheidsstudies Technische component'"

Tweede trimester oE3oo Methoden en technieken van onderzoek 3: Data-analyse voor TIB oEz6o Regulering van technologie en innovatie 2: Economisch Recht keuze uit (totaal 5 SP):

2

6

2

2

5

o~o

Pro~~cl~

W

oE330 oE350 oEJ8o

Geschiedenis van Techniek en Innovatiesystemen Sociologie van technologie en innovatie 4 Economie van technologie en innovaties: Toepassing economische haalbaarheidsstudies Technologiebeleid voor innovatiesystemen in ontwikkelde economieën

(3) (3)

oE390

Technische component*

(z) (3)

6

Derde trimester oE401 Integratieproject AE

oE936

Afstuderen

Io

Techn.ologie w JnnovatiebeleidjDevelopin.g Economies Eerste trimester oE36o Technologie- en sectorstudies oE370 Economie van technologie en innovatie 4: Economische haalbaarheidsstudies oN48r Industrialisatiebeleid voor innovatiesystemen in ontwikkelingseconomieën oNr51 Methoden en technieken van onderzoek in ontwikkelingslanden Technische component* Tweede trimester oEJSo Economie van technologie en innovatie 5: Toepassing economische haalbaarheidsstudies Ontwikkelingsecanomie 1 Technologiebeleid voor innovatiesystemen in ontwikkelingseconomieën keuze uit (totaal 2 SP): oN)JI Technologie, innovatie en cultuur oN491 Onhvikkelingseconomie 2: Technologie, innovatle en productiviteit ONJ)I Planning en implementatie van projecten in ontv.rikkelingslanden Technische component'" Derde trimester oN541 Integratieproject DE oN936 Afstuderen

2

2 2 2

6

2 2 2 2

2 2

2

5

4 10

59

postpropedeuse VKO-instroom 1998, JC jaar in de cursus 2000·2001

Mens-Teelmiek-J nieractie oP936 Afstuderen

'4

Technologie en Innovatiebeleid/Advaneed Economies oE936 Afstuderen

'4

Technologie en fnnovatiebe!eidjDeveloping EcortOmies oN936 .,~

Afstuderen

'4

De technische component wordt in overleg met de studieadviseur gekozen.

5·4

Certificaatprogramma Techniek & Maatschappij

Met ingang van generatie r996 hebben de studenten met een hoofdinschrijving bij de opleiding Techniek & Maatschappij die het reguliere dagprogramma volgen, de mogelijkheid te kiezen voor een extra studiejaar, het zogenaamde "çertificaa~aar". Met het volgen van dit certificaatjaar wordt het programma voor deze studenten feitelijk vijfjarig. Studenten die in het studiejaar 2000-2001 als eerstejaars student aan de opleiding beginnen, krijgen altijd met een vijfJarig programma te maken, omdat de vijfJarigbeid met ingang van dat studiejaar ook wettelîjk is erkend. Studenten die kiezen voor het vijfJarig programma dienen zich te laten registreren als deelnemers aan het extra jaar. Alleen studenten die tenminste 84 sp van hun opleidingsprogramma behaald hebben, kunnen zich laten registreren. Zij dienen zich aan te melden bij de Onderwijsadministratie. door het invullen van het aanmeldingsformulier voor deelname aan het extra jaar. Iedere student wiens aanmelding als 'vijfJarige' student geaccepteerd is, ontvangt een schriftelijke bevestiging. Vanafhet moment van registratie wordt bijgehouden welke vakken/ onderdelen uit het extra jaar zij behalen. Op grond van deze administratie wordt t.z.t. bepaald of zij aan alle eisen van het extra jaar voldaan hebben. Zo ja. dan ontvangen deze studenten bij hun diploma het 'certificaat' en worden zij opgenomen in het register van het Koninklijk Instituut voor Ingenieurs. In het vierjarig programma bestaat het vierde jaar uit maatschappij vakken ( 10 sp), technische vakken (8 sp) en het afstudeerproject (24 sp). De gedetailleerde opsomming van de vakken is te vinden in de voorgaande paragrafen. Oe onderdelen die daaraan toegevoegd zijn in het vijfjarige programma liggen op het gebied van:

6o

postpropedeuse Een theoretische verdieping binnen het gekozen verdiepingsprogramma Een internationaal accent in de opleiding dat bereikt wordt door het volgen van onderwijs aan een buitenlandse universiteit Training op het gebied van enkele beroepsgeri-chte vaardigheidsvakken. Een onderdeel "voorbereiding afstuderen" De verdeling van de hier genoemde onderdelen over het vierde en vijfde studiejaar wordt aangegeven in onderstaand schema. De onderdelen van het extra jaar staan schuin gedrukt. Schema: Inrichting van het vier- en het viiRarig programma Het vierjarig programma: 4e Maatschappij vakken studie Technische vakken jaar Afstudeerproject

Het vijfjarig programma: Maatschappij vakken studie Technische vakken jaar Extra verdiepingsvakken Internatiorwal deel

sp 8 sp 24 sp

4e

10

Beroepsgerichte vaardigheden 5e studie Voorbereiding afstuderen jaar Afstudeerproject

sp 8 sp

10

sp 14 sp

10

8 sp sp 24 sp 10

Het schema geeft aan dat een keuze voor het vijfjarig programma betekent dat voorafgaand aan het afstudeerproject de verschillende onderdelen van het extra jaar 'tussen geschoven' worden. De start van het afstudeerproject wordt daardoor één jaar uitgesteld. De verschillende onderdelen van het extra jaar worden hieronder toegelicht. Internationaal trimester Het internationaal trimester is een verplîcht onderdeel van het certificaatprogramma. Het wordt ingevuld met r4 spaan vakken die gevolgd worden aan een buitenlandse unÎ\'ersiteit. Iedere student die deelneemt aan het vijfjarig programma dient zich apart aan te melden voor het internationaal trimester. Aanmelding gebeurt met het formulier 'Aanmelding Internationaal Trimester' bij het International Office (Pav. A.4oa, tel. zz8r).

In principe is het internationaal trimester ingeroosterd in het derde trimester van het vierde studiejaar. In overleg met de studieadviseur kan echter in bepaalde gevallen afgeweken worden van deze inroostering.Afwijken van de standaard inroostering kan bijvoorbeeld noodzakelijk zijn in verband met het tijdstip waarop bepaalde vakken aan de betrokken buitenlandse universiteit worden gegeven. In het buitenland volg je gedurende één trimester een aantal vakken met een omvang van tenminste r4 studiepunten. De vakken moeten voor vertrek worden goedgekeurd door de Examencommissie. De brochure is verkrijgbaar bij Anita Gerardu, International Office TM, Pav. A-4oa. Openingstijden: ma. tfm vrij. Io.oo- r2.oo uur en 13.00- :rs.oo uur. Woensdag gesloten. Tel.nr. 228r, e-mail: [email protected]

61

postpropedeuse Het internationaal trimester brengt extra kosten met zich mee. De faculteit helpt studenten bij het zoeken naar aanvullende financiering. Het International Office zal wijzen op mogelijke regelingen en fondsen die een buitenlands verblijf subsidiëren. Studenten kunnen daarna een beroep doen op die bijdrage door een begroting van uitgaven en inkomsten in te dienen bij het International Office. Na goedkeuring van de begroting en na aftrek van evt. subsidies uit andere fondsen zal de faculteit het restant aan extra kosten, waarvoor geen dekking is gevonden, vergoeden tot een maximum van fisoo,- per student. De vergoeding van maximaal fi)OO,· wordt in eerste instantie als een rentedragende lening ter beschikking gesteld. Bij afronding van het vijfjarig programma wordt het bedrag {lening en rente) omgezet in een gift. Deze regeling staat los van de Regeling Financiering Certificaatjaar die hierna besproken wordt. Beroepsgerichte vaardigheden Aansluitend bij de wens van de arbeidsmarkt om in het vijfde jaar van iedere ir-opleiding aandacht te besteden aan beroepsgerichte vaardigheden, zijn binnen dit onderdeel met een omvang van 8 sp vakken op dit gebied opgenomen. Voorbereiding afstuderen De keuze voor het vierjarig programma brengt met zich mee dat de omvang van het afstudeerproject relatiefbeperkt is: 24 sp. De opdracht voor een afstudeerproject in het vierjarig programma is daarom minder gespecialiseerd. De keuzemogelijkheden t.a.v. afstudeeronderwerp en afstudeerbegeleider zijn in het vierjarig programma gelijk aan die in het vijfjarig programma. In het vijfjarig programma wordt het eigenlijke afstudeerproject voorafgegaan door het onderdeel 'voorbereiding afstuderen'(omvang ro sp). Een deel daarvan wordt gebruikt voor training in bijv. geavanceerde onderzoeksmethoden. Ook kan een deel ingevuld worden met theoretische verdieping in het voorgenomen onderwerp van de afstudeeropdracht, in overleg met de afstudeerbegeleidcr. I-let totale aantal studiepunten dat door de combinatie van 'voorbereiding afsh1deren' en 'afstudeerproject' beschikbaar is, leidt ertoe dat de opdracht voor het afstudeerproject meer gespecialiseerd en meer complex van aard kan zijn dan bij afstudeerprojecten waarmee de vierjarige opleiding afgesloten wordt. Studenten mogen beginnen met de combinatie 'voorbereiding afstuderen' en 'afstudeerproject' als zij alle andere onderdelen van de vijfjarige opleiding afgerond hebben, met uitzondering van 'beroepsger.ichte vaardigheden'. Indien de Examencommissie heeft vastgesteld dat dit het geval is. ontvangt de student via de Onderwijsadministratie een 'startbewijs'. Over de gang van zaken bij de start van het afstudeerproject en de verdere uitvoering ervan is een aparte brochure 'Het vijfjarig programma Techniek & Maatschappij tijdens het cursusjaar 2000-2ooi' beschikbaar. Deze is verkrijgbaar bij de Onderwijsadministratie

62

postpropedeuse Certificaat

De afronding van het vijfjarig programma wordt bekroond met het diploma 'Ingenieur Techniek & Maatschappij' en het door de faculteit verleende certificaat. Het diploma wordt verstrekt voor de reguliere vierjarige opleiding, het certificaat voor het aanvullende vijfde jaar. Een student heeft het certificaat behaald als hij/zij alle onderdelen van het extra jaar met een voldoende resultaat heeft afgesloten. Het certificaat krijgt een extra status op de arbeidsmarkt doordat het recht geeft op inschrijving in het register dat namens de drie TV's wordt beheerd door het Koninklijk Instituut van Ingenieurs (Kivl). De vermelding in dat landelijke register, dat ieder jaar gepubliceerd wordt door het Klvl, vormt de officiële bevestiging van het feit dat de ingenieur Techniek & Maatschappij een vijfjarig opleidingsprogramma heeft doorlopen. De vermelding in het register betekent dat het certificaat formeel erkend wordt door de Nederlandse beroepsvereniging van ingenieurs. Regeling financiering certificaatjaar Toevoeging van het certificaatjaar aan de vierjarige opleiding gaat voor shldenten niet gepaard met uitbreiding van de srudiefinanciering bij de Informatie Beheer Groep. Om te voorkomen dat shldenten afzien van deelname aan het certiflcaatjaar op grond van financiële redenen biedt de faculteit de deelnemers aan het certificaatjaar de mogelijkheid gebruik te maken van een aanvullende regeling. Om in aanmerking te komen voor deze regeling dient een student aan de volgende voorwaarden te voldoen: De student dient daadwerkelijk aan het certificaatjaar deel te nemen en in voltijd het volledige onderwijsprogramma te volgen. Voor studenten \'an de verkorte opleiding geldt de regeling niet De student dient tot een van de hiervoor vermelde generaties te behoren in die zin, dat hij/ zij voor de eerste maal aan de TUE als student ingeschreven heeft gestaan in het studiejaar 1996-1997, 1997-1998, 1998-I999 dan wel 1999-2000 voor de opleiding Techniek & Maatschappij De srudent dient het basisbeursdeel van de studiefinanciering verbruikt te hebben De student heeft voldoende tijd -ter beoordeling van de faculteit- voor het afronden van het 4e jaar en het certificaatjaar voordat de diplomatermijn afloopt De regeling houdt in dat de student gebruik maakt van de mogelijkheid een rentedragende lening bij de Informatie Beheer Groep af te sluiten. Als startpremie, bij wijze van tegemoetkoming in de kosten van deelname aan het certificaatjaar ontvangt de student van de faculteit Technologie Management bij aanvang van de lening een bedrag van fl. 750,--. Indien het afsluitend examen met goed gevolg is afgelegd en het certificaat met goed gevolg is afgerond, beide binnen de diplomatermijn van 10 jaar, vergoedt de faculteit Technologie Management het bedrag van de rentedragende lening tot een maximum ter hoogte van 12 maal het maandbedrag van de basisbeurs, vermeerderd met rente.

postpropedeuse Nadere informatie over het certificaatprogramma en de onderwijs- en examenregeling daarvan is verkrijgbaar bij de onderwijsadministratie. Voor vragen over de aanvullende financiering kunt u terecht bij de studie-adviseur.

5·5

Afsluiting studieprogramma

Indien de student van mening is dat hij/zij zijn studieprogramma heeft afgerond, conform de

exameneisen van de opleiding, kan hijjzij zich aanmelden voor de desbetreffende examenvergadering. Data examenvergaderingen voor het Propedeutisch examen zijn:

28 augustus 2000 18 december 2000 z8junizoo1 30 augustus 2001 17 december 2001

Men dient zich uiterlijk 4 weken voor deP-examenvergadering aan te melden bij het Studenten Service Centrum, de Hal r.45Data examenvergaderingen voor het Afsluitend examen zijn: augustus 2000 27 september 2000 25 oktober 2000 29 november 2000 r8 december 2000 28

25

januari 2001

22

februari 2001 maart 2001

29

26 april 2001 31 mei 2001 28 juni 2001

30 augustus 2001 27 september 2001 25 oktober 2001 29 november 2001 17 december 2001

postpropedeuse Data uitreiking Ir-getuigschriften:

augustus 2000 30 oktober 2000 18 december 2ooo 2 april 2001 28 juni 2001 30 augustus 2001 29 oktober 2001 17 december 2001 28

Uiterlijk 5 weken voor de datum van de examenvergadering dient de student zich aan te melden bij de Onderwijsadministratie. Indien niet strikt aan de exameneisen en voolViaarden is voldaan, moet de student zifn afstudeerdahtm verschuiven naar een volgende datum examen vergadering. De uitreiking van de getuigschriften vindt in de regel plaats om rG.oo uur in de blamve zaal van het auditorium en wordt gevolgd door een receptie.

66

overig onderwijs

6.

Overig onderwijs

6.1

Certificaat Technisch Management en instappakket

Het certificaat Technisch Management is bedoeld voor studenten die niet de opleiding Technische Bedrijfskunde volgen en zich willen oriënteren op Operations Management. De faculteit Technologie Management profileert zich rond drie kerngebieden: Operatiens Management (productiejlogistiek), innovatie management op micro, mesoen macro niveau en technologie management en gebruiker (waaronder ergonomie). Gebaseerd op het kerngebied Operations Management biedt de faculteit ten behoeve van de oriëntatie op de beroepspraktijk de certificaatstudie Technisch Management aan. Dit programma is bedoeld voor studenten die wat extra's in hun mars hebben en naast de eigen technische studie een extra certificaat willen behalen op het gebied van de beroepsoriëntatie. Voor studenten die niet in de gelegenheid zijn om het gehele programma van Technisch Management (15 sp) binnen hun studie afte ronden, bestaat er een instappakket Technisch Management (8 sp). Studenten die het programma Technisch Management willen volgen dienen dit kenbaar te maken bij de Onderwijsadministratie van de opleiding Technische Bedrijfskunde. De Onderwijsadministratie zal tevens zorg dragen voor het afgeven van het certificaat. nadat aan alle vereiste voorwaarden is voldaan. Informatie over het certificaat Technisch Management is verkrijgbaar bij de Onder.vijsadministratie TBdk PAV A.40 tst. 2190 of bij de coördinator van het certificaat Technisch Management drs. H.W.M. van Hoeven, tst. 4559Onderwijsprogramma voor Certificaat Technisch Management De certificaat studie Technisch Management richt zich op het inrichten en beheersen van bedrijfsprocessen. Het programma omvat een verplicht deel ter grootte van 480 studie-uren, aangevuld met een keuzedeel van tenminste 120 studie-uren.

Verplicht deel: Marketing management voor technici IA150 Bedrijfseconomie voor technici 1C2oo Productie- en voorraadbeheersing voor niet BOK-studenten 1J2IO (nleiding in de Organisatiepsychologie 1Zo6o Ondernemen en recht 1Z340 Organisatiekunde voor niet-bedrijfskundigen IAI2I

2 2

2 2 2 2

sp sp sp sp sp sp

overig onderwijs Keuzedeel (tenminste 3 sp)

oAo2o Techniek en arbeid oE3oo MTO data-analyse voor TIB 1A191 Ondernemerschap in het MKB 1A26o Inkoop en Leveranciers Management voor Technici IBr7o Bedrijfskundige aspecten van informatiesystemen IJI8o Human factors in safety and reliability 1}211 Veiligheidsmanagement voor Scheikunde 1P124 Praktijk-opdracht Certificaat Technisch Management rS130 Bestuursactiviteiten rZr8o Management van technische innovatie rZ291 Internationaal onderhandelen 1Z310 Management van technische innovatie voor Scheikunde 1Z36o Inleiding kwaliteitsmanagement

sp sp 2 sp 2 sp 2 sp 2 sp 2 sp 3 sp 3 sp 3 sp 2 sp 2 sp 2 sp 2 2

Instappakket Certificaat Technisch Manageme-nt IAI2I

IAI)O

1C2oo 1Zo6o

6.2

Marketing management voor technici Bedrijfseconomie voor technici Productie- en voorraadbeheersing Ondernemen en recht

2 2

2 2

sp sp sp sp

Technologie voor duurzame ontwikkeling (TDO)

Het is de kunst om technologie te ontwikkelen waarbij de aanslag op het milieu zo klein mogelijk gehouden wordt Voor het ontwikkelen van dergelijke technologie zijn mensen nodig met een gedegen kennis van hun vakgebied, die zich daarnaast specialiseren op het gebied van milieu en energie. Ook in de opleiding Techniek & Maatschappij kan deze 'technologie voor duurzame ontwikkeling' worden ingebouwd. Hiertoe is een studieprogramma opgezet waarin basiskennis over duurzame ontwikkeling, technologie en milieuen energieproblematiek wordt gecombineerd met een aantal specialistische milieu- en energietechnische-en milieubeleidsvakken. Het programma kan ingebouwd worden binnen de eigen studie, door het volgen van keuzevakken op milieu- en energiegebied en door de afstudeeropdracht binnen het eigen vakgebied uit te voeren waarbij milieu of energie vraagstukken centraal staan. Studenten die dit programma doorlopen krijgen hiermee het certificaat 'Technologie voor Duurzame Ontwikkeling' als een 'groene stip' bij hun diploma. Het TDO-certificaat Om het TDO-certificaat te verkrijgen wordt een studieprogramma doorlopen dat naast een facultair ook een interfacultair programma kent. In totaal moeten voor het TDO-certificaat 42 studiepunten behaald worden door de combinatie van vakkenpakket en afstuderen. Het vakkenpakket moet hierbij een omvang hebben van minimaal 14 sp.

70

overig onderwijs Het vakkenpakket omvat tenminste 6 vakken, waaronder: de basiscursus 'Technologie en Duurzaamheid' (oC2oo) het Multidisciplinaire Project Duurzame Ontwikkeling (oC704), of een vergelijkbaar project minimaal één beleidsgerichte verdiepingscursus minimaal tv."ee technische verdiepingscursussen.

De basiscursus Technologie en Duurzaamheid en het multidisciplinaire project Duurzame Ontwikkeling zijn verplicht voor studenten die het certificaat willen behalen. Deze vakken worden tevens aanbevolen als keuzevak voor studenten die zich willen verdiepen in duurzame onr.vikkelîng enjof een project willen uitvoeren met studenten van verschillende faculteiten. Bovenstaande vakken worden uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van het centrum TDO en zijn ook toegankelijk voor studenten van de KUB uit Tilburg. Voor specifieke informatie omtrent de vakken die meetellen voor het certificaat en de eisen die aan het afstuderen worden gesteld, wordt verwezen naar de TDO-ondetwijsbrochure. Deze is verkrijgbaar bij het centrum TDO, PAV 0.58. De meest recente informatie is te vinden op de w~w-pagina van TDO: http:jjwww.tue.nljtdo. Procedure voor het behalen van het TDO-certificaat I. Studenten die het TDO-certificaat wensen te behalen dienen zich in te schrijven bij het bureau TDO, Pav A.58 (tst. 4463), waar informatie verkrijgbaar is over het studieprogramma. Vraag naar de speciale brochure. Na inschrijving worden studenten op de hoogte gehouden van TDO-activiteiten. 2 De inschrijving wordt voorgelegd aan de TDO-beoordelingscommissie. die het voorgestelde programma voorlopig beoordeelt. Op grond van dit voorlopige oordeel kan het studieprogramma eventueel worden aangepast. Dit gebeurt via het bureau TDO. 3 Aan het einde van de studie wordt door de TDO-beoordelingscommissie getoetst of aan alle verplichtingen is voldaan. Daartoe levert de student een computeruitdraai van de studieresultaten, eventuele stageverslagen en drie exemplaren van het afstudeerverslag in bij het bureau TDO. Uit de verslagen moet duidelijk de relevantie met betrekking tot het TDO-aspect blijken. 4 Toekenning van het TDO-certificaat zal geschieden in combinatie met de diplomatoekenning, waardoor overhandiging tijdens de ingenieursdiploma-uitreiking kan geschieden. Over de toekenning van het certificaat beslist in alle gevallen de TDO-beoordelingscommissie. Informatie TU/e -centrum TDO, Pav. A 58, tst. 4463.

6.3

Centrum voor Taal & Techniek (CTT)

Informatie over Centrum voor Taal & Techniek is te vinden op http:ffwwv.•.tm.tue.nlfctt/

71

72

74

avondopleiding

1·

Avondopleiding

7.1

Organisatie

De Avondopleidingen van de faculteit TM vallen volledig onder de verant\Voordelijkheid van het Faculteitsbestuur en de betreffende Opleidingsdirecteur. Voor de organisatie van de opleidingen is een speciale coördinator verantwoordelijk. Secretariaat Avondopleidingen: Paviljoen A.o8a tel. (040·247)2234 email: [email protected] Programma en vakken Elke student krijgt bij inschrijving een te volgen studieprogramma. Het programma staat dus niet in deze gids vermeld. Dit programma moet de student volledig hebben gevolgd om het diploma te kunnen behalen. Studenten van eenzelfde generatie (d.w.z. jaar van instroom) volgen in principe hetzelfde programma, afgezien van eventuele persoonlijke vrijstellingen. Indien u denkt in aanmerking te komen voor vrijstellingen in het programma (hetzij het standaard-vrijstellingenprogramma van o.a. de avondopleiding, hetzij losse vrijstellingen, zie "Tentamens"), dan dient u daartoe een verzoek in te dienen bij de Examencommissie. In verband met wijzigingen in programma's kunnen de programma's van verschillende generaties studenten van elkaar verschillen. In deze studiegids staan alleen die vakken vermeld met beschrijving die in het lopende academische jaar worden verzorgd. d.w.z. waarvoor colleges e.d. zijn geroosterd.

Daarnaast is er een aantal vakken waarvoor alleen nog enkele tentamengelegenheden staan geroosterd (zie daarvoor het tentamenrooster en internet). Deze vakken staan niet uitgebreid beschreven in deze gids, omdat er dit jaar geen onderwijS in wordt gegeven. Indien bepaalde vakken uit het programma noch in deze gids noch op een rooster vermeld staan, dan kunt u informeren bij de Onderwijsadministratie wat u te doen staat. Wellicht zult u uw programma wat moeten wijzigen en een ander vak moeten opvoeren. Dit kan overigens alleen door de Examencommissie besloten worden. De vakbeschrijvingen in deze gids en op internet zijn in eerste instantie gericht op de reguliere dagopleiding. De beschrijving van de inhoud van een vak ên het benodigde studiemateriaal zijn evenwel gelijk aan die voor de avondopleiding. Voor elk vak zal voorafgaand aan of tijdens de eerste avondbijeenkomst een speciaal voor de avondopleiding geschreven studiewijzer worden uitgereikt. Avondbijeenkomsten De meeste avondbijeenkomsten vinden plaats in het Paviljoen. Dit gebouw is geopend van o8.oo u. tot 22.00 u. van maandag tjm donderdag; op vrijdag is het gebouw toegankelijk van

75

avondopleiding o8.oo u. tot r8.oo u. De avondbijeenkomsten vinden steeds plaats op dinsdag- en donderdagavond. van '9-00 u. tot 22.00 u .. Het rooster voor de bijeenkomsten wordt u steeds vooraf toegestuurd en kunt u terugvinden op internet: http:Jjwww.tm.tue.nl

7.2

Bibliotheek

Alle bibliotheeklocaties zijn geopend op werkdagen van 9.00 tot 17 .co uur voor informatie en uitleen. De volgende locaties zijn tevens voor studiedoeleinden's avonds geopend: Centrale bibliotheek Alle werkdagen geopend van 09-00-22.30 uur. Uitleen slechts tot 17.00 u. Tijdens de tentamenperioden is de Centrale bibliotheek ook in de weekeinden als studiezaal geopend van 9.00 tot 22-30 uur: uitleen slechts tot I7.00 u. Faculteitsbibliotheek TM Zie hoofdstuk 2, paragraaf 2 (faciliteiten) Aanvragen voor reserveringen ten behoeve van lening van boeken kunnen ook telefonisch, schriftelijk of per e-mail worden gedaan. Deze aanvraag moet dan wel gestUurd worden naar de bibliotheek waar het boek ook daadwerkelijk staat U kunt dan tijdens de openingstijden de boeken afhalen (na legitimatie). Adressen Centrale Bibliotheek: Locatie: De Hal Postadres: Technische Universiteit Eindhoven Postbus 90159 56oo RM Eindboven Telefoon: (040-247)2381 f 2519 Fax: (o4o-)244701) Faculteitsbibliotheek TM: Locatie: Pav NP19 Telefoono {040·247)2347 / 2844 Fax: 040-2451275 email: [email protected]

7·3

Boeken en dictaten

Als avondstudent kunt u al uw boeken en dictaten die u voor uw studie nodig heeft via de faculteit verkrijgen (met een korting). Daartoe dient uw naam, identiteitsnummer en adres bij de avondopleiding bekend te zijn. U krijgt voor de boeken en dictaten een rekening thuisgestuurd. 76

avondopleiding 7·4

Catering

De TU/e heeft's avonds diverse mogelijkheden om voorafgaand aan de avondbijeenkomsten een maaltijd te gebruiken. In het studentencentrum "De Bunker" (tegenover de TUje-Campus naast de Ra ba-bank aan de J.F. Kennedylaan) bevindt zich naast diverse gezelligheidsverenigingen, ook de Mensa van de TUfe. De Mensa is een eetgelegenheid bedoeld voor studenten en medewerkers van de TU Eindhoven en de Hogeschool Eindhoven. Zij biedt de mogelijkheid om tegen een redelijke prijs een gezonde maaltijd te nuttigen, met als bijkomend voordeel dat men met groepjes kan gaan eten en dat het \veinig tijd en moeite kost De Mensa biedt een uitgebreid assortiment aan maaltijden en kleinere versnaperingen. Naast de studentendagschotel kan er ook gekozen worden uit luxere maaltijden en diverse goed belegde broodjes. Om van te voren te weten "\Vat er op welke dag geserveerd wordt in de Mensa, kunt u de homepage van de Mensa Eindhoven bezoeken: http:/ Jwww.tue.nljmensa/ De Mensa is het hele jaar geopend van maandag tjm vrijdag met uitzondering van feestdagen en vakanties. De openingstijden zijn van 16.oo- 19.00 uur. Tel. {040-247)3234· In de stad Eindhoven zelf zijn diverse eetcafés die een goede maaltijd voor een schappelijke prijs serveren. Daarnaast is er op het TUfe-terrein een aantal kantines geopend waar men een eenvoudige (brood-) maaltijd kan nuttigen. Het secretariaat van de avondopleiding kan u hierover meer informatie geven. Tenslotte zal er 's avonds in het gebouw waar de avondbijeenkomsten plaatsvinden. ook koffie en thee verkrijgbaar zijn evenals frisdrank en wat zoete snacks.

7·5

Computerfaciliteiten

Notebooks Aan de TUJe wordt in het onderwijs steeds meer gebruik gemaakt van notebooks. Binnen de avondopleiding gaan we er vanuit dat iedere avondstudent een dergelijk apparaat ter beschikking heeft. Aan het begin van het studiejaar staat er voor iedere eerstejaars zo'n notebook klaar, onder de voor•Naarde dat u zich tijdig heeft ingeschreven en hebt betaald. Iedere nieuw ingeschreven student kan een dergelijk notebook aanschaffen via de TUfeonder studentvriendelijke voorwaarden. inclusief service, verzekering en software. Nadere informatie over de voorwaarden en procedures voor aanschaf is te verkrijgen bij het Studenten Service Centrum (zie Universiteitsgids). Avondstudenten die al eens eerder ingeschreven hebben gestaan aan de TUJe en ook een notebook via de TUJe willen aanschaffen, zullen dit even moeten melden bij de studieadviseur. Voor hen moet namelijk een verzoek tot ontheffing worden opgesteld, omdat zij administratief gezien geen eerstejaars meer zijn. In bijna alle gebouwen zijn voorzieningen aangebracht om de notebooks in te pluggen op het TUJe-netv..·erk Voor de aansluitingen in het Paviljoen en het Tema-gebouw zie hoofdstuk 2,

77

avondopleiding paragraaf 2 (faciliteiten). Door middel van een standaard bijgeleverd modem kan men ook vanuit andere locaties inloggen op een aantal systemen van de TUjc. Bij de notebooks wordt een standaardpakket software geleverd. Overige software wordt aangeboden aan gebruikers van MS-DOS-systemen en UNIX- en VMS-computersySféillen, te gebruiken viaPC-Lan's en TUje NET vanaf diverse plekken op de TUje. Nadere informatie over de notebooks en eventuele problemen: Notebook Service Center De Hal o.o6 tel. (040-247)8888 e-mail: [email protected] Er is tevens een avondopenstelling op di. {oneven weken) en do. (even weken) tot 2o.oou. Naast deze centrale helpdesk is er ook een helpdesk speciaal voor de faculteit TM. Deze helpdesk kunt u vinden tegenover de ingang van de faculteitsbibliotheek. Op elke dinsdagavond is deze faculteits-helpdesk geopend tot 19.00 u. Overige faciliteiten In en nabij de faculteitsbibliotheek staan diverse PC's opgesteld met internet-aansluitingen en printfaciliteiten. Om de PC's in de PC-zaal bij de bibliotheek te kunnen gebruiken, moet u tijdig een PC reserveren. Daarnaast kunt u ook terecht bij de ICTheek, De Hal 1.47 van ma tfm vr o8.oo- 22.30 uur. Cursussen Het ICT Servicecentrum verzorgt voor studenten naast of aanvullend op het reguliere onderwijs cursussen om zich te bekwamen in het gebruik van IT-voorzieningen. Naast het gebruik van systemen en net\verken zijn er ook cursussen op het gebied van spreadsheets, tekst\'erwerking, programmeren, database-toepassingen, computer graphics, etc. Informatie: ICT-Servicebedrijf De Hal Telefoon: (040-247) 4481 Internet-adres: h!!p..:./Jwww.tue.nlf.ictsf.

7.6

Informatievoorzieningen Avondopleiding

Behalve via de specifieke informatielijnen aangegeven in deze studiegids, is nog op diverse andere manieren nadere informatie over de TU/e te verkrijgen: Helpdesk Avondopleidingen Elke dinsdag- en donderdagavond is vanaf 18.30 tot 2o.oo u. in kamer A8a in het Paviljoen of in de kantine (begin van elk trimester) een helpdesk ingericht. Bij deze helpdesk kunt u met

avondopleiding allerhande vragen terecht. Sommige vragen zullen meteen te beantwoorden zijn, andere vragen zullen doorgespeeld moeten worden naar de betreffende instanties. Mededelingenbord Avondopleiding Achter de vijver van het Paviljoen bevindt zich een mededelingenbord spedaal voor de Avondopleidingen. Op dit bord worden regelmatig mededelingen gehangen en soms ook uitslagenlijsten van tentamens (m.n. die tentamens die speciaal voor de avondopleiding 's avonds worden afgenomen). Het bord wordt beheerd door de coördinator van de avondopleidingen. Cursor Cursor is het officiële en onafhankelijke weekblad van de TUje. Het blad heeft een eigen redactie en behandelt allerlei wetenswaardigheden rond universiteiten in het algemeen en de TUje in het bijzonder. Vaak worden ook discussies gevoerd via het blad, bv. tussen hoogleraren, of wordt commentaar gegeven op recente gebeurtenissen. Redactîeadres: W-Hal LJia tel. (040-247)zg6r Studentenmail E-mail voor studenten voorziet in een grote behoefte en is voor de avondstudenten absoluut een eerste ''levensbehoefte". Alle actuele wijzigingen in roosters en bijvoorbeeld boodschappen over eventueel vervallen avondbijeenkomsten in verband met ziekte van de docent, worden voor de Avondopleiding op uw studenten email rondgestuurd. Eigenlijk staat niet alleen studentenmail aan studenten ter beschikking, maar de totaal toegang tot internet (mail, news, ftp, www, enzovoorts). Studentenmail wordt ook steeds meer gehanteerd bij de communicatie tussen docent en student bij het onderwijs.

Elke student op de Technische Universiteit krijgt op voorwaarde van inschrijving en betaling een Outlook exchange E-mail account inclusief opslagruimte voor maiL Deze voorziening is op elke werkplek op de TU/een in principe van huis uit, te benutten (wel telefoonkosten). De eerste keer dat gebruik gemaakt wordt van deze voorziening door de student, wordt gevraagd naar een password. Dit pass\vord is in principe de pincode die verstrekt wordt bij de collegekaart. Internet Het internet-adres van de TUfe is: http) fwww.tue.nl Via het aanklikken van 'faculteiten' en vervolgens 'onderwijsinformatie' kan gebruik gemaakt worden van een aantal interactieve voorzieningen zoals: aan- en afmelding dagtentamens: aanmelding examens;

79

avondopleiding opvragen beoordelingen per vak of een aantal vakken; opvragen behaalde studieresultaten; wijzigen pincode; opvragen van vak- en roosterinformatie. De Avondopleiding heeft een eigen site. Het adres is: http://WW\v.tm.tue.nl/ Achtereenvolgens klikt u "Voor studenten" en "avondopleiding" aan. Op deze site worden acrualiteiten rond de beide Avondopleidingen gemeld en tevens staan er de onderwijsprogramma's en de actuele roosters. Tevens is actuele informatie te vinden op: http://www.tm.tue.nltactueelJ.bericht.htrn

7·7

Tentamens

Voor de avondopleiding gelden dezelfde regels ten aanzien van tentamens als voor de reguliere dagopleiding. Een aantal procedures is wat aangepast in verband het speciale karakter van de avondopleiding. Zo wordt speciaal voor de studenten van de avondopleiding 's avonds voor de meeste vakken één keer per vak per jaar een avondtentamen georganiseerd. Dit is steeds het tentamen meteen volgend op het trimester waarin de avondbijeenkomsten hebben plaatsgevonden. Alle hertentamengelegenheden zijn overdag tegelijk met de tentamens voor de dagstudenten. Het aanmelden voor de tentamens die 's avonds worden afgenomen, dient u bij de coördinator van de Avondopleiding te doen met een tentamenbriefje. Dat is verkrijgbaar bij de helpdesk van de Avondopleidingen. Voor de avondtentamens gelden in principe dezelfde inschrijvîngs- en terugtrekkingstermijnen als voor de reguliere dagtentamens. U kunt deze termijnen vinden op internet onder de rubriek "Agenda Academisch Jaar". Mocht u als avondstudent willen meedoen met een dagtentamen (bv. een hertentamen), dan dient u zich daarvoor via de reguliere methoden op te gev-en bij het Studenten Service Centrum, dus via: Internet: http://owinfo.tue.nl/ Tijdens elk tentamen zijn surveillanten aanwezig; minimaal één van deze surveillanten is materiedeskundîg. U bent verplicht uw collegekaart voor het betreffende studiejaar te tonen ter legitimatie. Als u hooguit 15 minuten ná aanvang van het tentamen arriveert, wordt u nog toegelaten: daarna niet meer. Omgekeerd mag u de ruimte waar het tentamen wordt afgenomen. pas verlaten 15 minuten ná aanvang van het tentamen. Op deze manier wordt voorkomen dat studenten die weggegaan zijn, de nieuwkomers kunnen inlichten over het tentamen. De tentamenuitslagen worden, zo gauw deze door de betreffende onderwijsadministratie zijn verwerkt, automatisch gemaild naar de persoonlijke mailbox van elke student. U kunt de resultaten ook bekijken via internet op: http:/ jowinfo.tue.nlj

80

avondopleiding Voor zowel de inzage als de procedure rond bewaren tegen de uitslag zijn elders in deze gids procedures aangegeven. Voor de avondopleiding is vaak een aparte zitting met de docent te regelen waar het gemaakte werk is in te zien. Vrijstellingen Studenten met een 4-jarige HTO vooropleiding kunnen een pakket met standaard vrijstellingen aanvragen bij de Examencommissie. De combinatie van dit vrijstellingenpakket met de vakken uit de avondopleiding geeft een volledig studieprogramma voor het diploma Techniek & Maatschappij Ingenieur (ir.). Deze vrijstellingen worden verleend: voor de propedeuse-vakken indien de resterende propedeuse-vakken in het programma zijn behaald; voor de post-propedeuse vakken indien de resterende vakken voor het doctoraal examen zijn behaald. Nadere informatie over deze pakketten met vrijstellingen is te verkrijgen via de Studieadviseur en de Onderwijsadministratie.

7.8

Studiebegeleiding

De faculteit en de TUje kent een aantal instanties die gericht zijn op begeleiding (op vrijwillige basis) van studenten bij hun studie. Elke opleiding heeft een eigen studieadviseur. Deze persoon is beschikbaar voor allerlei vragen omtrent de studie en fungeert graag als wegwijzer. U kunt een afspraak met de studieadviseur maken door haar overdag daarvoor te benaderen; adres en telefoonnummer staan elders in deze gids vermeld. Daarnaast zal deze persoon (die als een van de weinigen gerechtigd is de studieresultaten van studenten in te zien) de voortgang van elke student bewaken. Indien hij of zij daartoe aanleiding ziet, dan wordt de student uitgenodigd voor een (vrijwillig) gesprek zie § 3-IO. De studentendecanen van het Studenten Service Centrum van de TUje adviseren en geven informatie over problemen van zakelijke dan wel meer persoOnlijke aard, zoals studiekeuze en -wijziging, toelating tot examens_. inschrijving, studieplanning. studievertraging, examenregelingen, solliciteren en alle andere zaken over studie, financiën enjof persoonlijke omstandigheden. De studentendecaan heeft geheimhoudingsplicht tegenover anderen, zoals docenten. partners en ouders, maar ook universitaire en overheidsinstanties. Het belang van de student zelf gaat boven andere belangen. Adres en telefoonnummer: zie Universiteitsgids. De studentenpsychologen van het Studenten Service Centrum van de TUje bieden hulp bij studie- of persoonlijke problemen door middel van gesprekken en cursussen. Individuele gesprekken kunnen verhelderend werken bij verwarde of onduidelijke gevoelens of een gevoel

81

avondopleiding van machteloosheid met betrekking tot de eigen situatie, en helpen weer op gang te komen. Indien gewenst kan ook de partner betrokken worden. De psychologen verzorgen daarnaast ook cursussen op het gebied van shtdîevaardigheden, tentamenvrees en sociale vaardigheden. Ook kan men diverse tests laten uitvoeren. Adres en telefoonnummer: zie Universiteitsgids. De faculteit kent een intensief systeem van evaluatie van het onderwijs. Van tijd tot tijd worden studenten (meestal na tentamenzittingen) schriftelijk gevraagd hun mening over een bepaald vak uit te spreken. Deze meningen -...vorden geanalyseerd en teruggekoppeld naar de betreffende docenten. Bij eventuele problemen worden met de docenten afspraken gemaakt over te nemen maatregelen. Van deze afspraken wordt een beschrijving openbaar gemaakt. · Adres en telefoonnummer staan elders in deze gids vermeld. Onderwijsadministratie Voor allerlei administratieve zaken en regelingen kunt u terecht bij de Onderwijsadministratie van uw opleiding (zie elders in deze gids). Ook kunt u met name voor die administratieve zaken die niet direct met de faculteit te maken hebben, contact opnemen met het Shtdenten Service Centrum van de TUfe (zie Universiteitsgids).

7·9

Wat te doen als ...

Er kunnen door allerlei omstandigheden situaties ontstaan waarin het voor u niet duidelijk is wat u precies moet doen om een en ander geregeld te krijgen. Daarbij kunt u bijvoorbeeld denken aan ziekte of verandering van baan waardoor u in uw studievoortgang wordt belemmerd of zelfs genoodzaakt bent (tijdelijk) te stoppen met uw studie. In dit deel van de studiegids wordt aangegeven wat u in welke omstandigheden moet doen en welke regelingen in de betreffende situatie gelden. U kunt echter ook te alten tijde de studieadviseur raadplegen. De studieadviseur kan u ofwel direct zelfhelpen ofwel doorverwijzen naar de juiste personen binnen de TU je. Ziekte of verhindering: Bij ziekte of door bijzondere omstandigheden zult u colleges op de TUJe missen. Indien het slechts één of enkele colleges zijn, kunt u via de docent van het betreffende vak dan wel bij uw medestudenten achterhalen wat er behandeld is en wat u dient in te halen. Bij langdurige ziekte kunt u contact opnemen met de studieadviseur. In overleg met de studieadviseur kunt u bepalen wat in uw geval de beste wijze van voortzetting van de studie is. Indien door ziekte of bijzondere omstandigheden minstens twee maanden geen onderwijs gevolgd is, bestaat de mogelijkheid de inschrijving met ingang van de derde maand waarin geen onderwijs gevolgd kan worden. te beëindigen. Informeer hierover bij de studieadviseur.

82

avondopleiding Studievertraging: In het algemeen is op een universiteit een studievertraging geen ramp. Er worden per jaar diverse mogelijkheden geboden tot het afleggen van (her-)tentamens. Desgewenst kunt u zelfs het volgende jaar (nogmaals) de colleges van het betreffende vak volgen. Dit vraagt wel dat u een eigen studieplan maakt, \vaarin u uitgaande van uw mogelijkheden en shldietempo bepaalt welke vakken u wanneer volgt en welke tentamens u wanneer aflegt. Mocht u bij het maken van een dergelijk individueel studieplan ondersteuning wensen, dan kunt u contact opnemen met de studieadviseur. Bij het Bureau Sm dentendecanen kunt u informatie verkrijgen over of zelfs cursussen volgen in het plannen van uw eigen studie en het aanleren van juist studiegedrag. Tijdelijke studiestop: Indien u door omstandigheden gedwongen genoodzaakt bent de studie tijdelijk te onderbreken (bv. vanwege een langdurige drukke periode op uw werk). dan kunt u het beste contact opnemen met de studieadviseur. In overleg met de studieadviseur kunt u bepalen wat in uw geval de beste \vijze van onderbreking en voortzetting van de studie is. Beëindiging van de studie: Indien u de studie voortijdig wenst af te breken, dan dient u dit bij het Studenten Service Centrum te melden (zie Universiteitsgids) én bij de coördinator van de avondopleiding. U kunt dan een verklaring aanvragen waarin weergegeven is welke tentamens aan de TUfe behaald zijn. In bijzondere gevallen is restitutie van (meestal een deel van) het collegegeld mogelijk.

I

I

I

86

vakbeschrijvingen oAooo Arbeidsverhoudingen en sociaal recht Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent(en): Inlichtingen: Studeernijzer:

BDK-J-3.B I

Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Dr. E.E. CampbeU Dr. E.E. Campbell, TEMA-Z ro, 3408, [email protected] http: f / owinfo. tm. tue.nl/ ArbeidsverhoudingenSociaal Recht

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 5 weken, hoorcollegefdiscussiecollege, 3 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Herfst B. 3 uur schriftelijk, Winter B. 3 uur voor werkstudenten eventueel mondeling Studiemateriaal: A.G. Nagelkerke en W.F. de Nîjs: Regels rond arbeid Stenfert Kroese. Leiden 1996. ze herziene druk

Inhoudsbeschrijving Doel:

Inhoud:

Kennis van het institutionele patroon van de Nederlandse arbeidsverhoudingen. Inzicht in het dynamische karakter van de arbeidsverhoudingen. Kennis van en inzicht in de arbeidsvoorwaardenvorming en arbeidsconflicten zowel in de particuliere als in de collectieve sector. Kennis van en inzicht in actuele theoretische kaders voor de bestudering van de arbeidsverhoudingen. Inleiding systeemconceptie: werknemers- en werkgeversorganisaties; arbeidsvoorwaarden; arbeidsomstandigheden, arbeidsvoorziening, arbeidsconflicten, medezeggenschap, internationale organisaties.

oAo2o Techniek en arbeid Algemene gegevens Doelgroep: TM-4·3 Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene WetenSchappen Docent( en): Dr. E.E. CampbeU Inlichtingen: Dr. E.E. Campbell. TEMA-Z ro, 3408, [email protected] M.H. Dekkers. TEMA-Z.o7. 2043, [email protected] Studeerv.:ijzer: http:/ fowinfo.tm.tue.nlfTechniekEnArbeid

vakbeschrijvingen Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegefdiscussiecollege, 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Lente B, 3 uur schriftelijk, Zomer, 3 uur Voor werkstudenten eventueel scriptie AL Mok: Arbeid, bedrijf en maatschappij, Stenfert Kroese Leiden 1994. Studiemateriaal: Tweede herziene druk. Inhoudsbeschrijving Doel: Kennis van en inzicht in maatschappelijke factoren die technologische ont\lrikkeling beïnvloeden. Inzicht in gevolgen van de technologische ontwikkeling voor het arbeidsbestel. Inzicht in de relevantie van technologie en arbeidsbeleid. Inhoud: Centraal thema van dit college is de invloed van technologische ontwikkeling en techniek op de arbeid. Aan de orde komen vragen als wat is arbeid, wat is de functie van arbeid, wat is de invloed van de technologische ontwikkeling op arbeidsverhoudingen. arbeidsomstandigheden, arbeidsbeleving en de arbeidsorganisatie.

oA102

Computergebruik

Algemene gegevens Doelgroep: TMA-r.r.A. TMA-1.2.A, TMA-1.3.A Studiepunten: I Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Docent( en): Drs. M.L. Mensch- Mathijsen Drs. L Osinski Drs. L Osinski. PAV NP.19, 2821, [email protected] Inlichtingen: Drs. M.L. Mensch- Mathij sen, PAV NP.19, 2504, [email protected] Studeerwijzer: http:/ jowinfo.tm.tue.nlfcomputergebruik Onderwijs en tentamengegevens Ondef'Nijsvorm: 10 weken, werkcollege. 4 uur (verspreid over drie trimesters) Tentamenvorm: toets Geen tentamen. toetsing aan de hand van verstrekte opdrachten en oefeningen Microsoft Outlook: cursusboek Outlook 98 (UK) Broekhuis Training. Studiemateriaal: !CTS AG-r8; Microsoft Word en Microsoft Excel: CBT Courseware (zie http://tutor.tue.nl) 88

vakbeschrijvingen

Opmerkingen:

Electronic research skilis (ERS): Databases de baas (zîe:http:j jwv.'W.turpinvision.nljpiLbieb/) Drs. M.L. Menseh-Mathijsen (MS Outlook, ERS) Drs. L Osinski (MS Word, MS Excel) Ir. J.W. Vegt (Mathematica, MathLab)

Inhoudsbeschrijving Het zelfstandig kunnen hanteren of gebruiken van: MS Outlook Doel: (Groupware), MS Excel (spreadsheet-programma). MS Word (tekstverv.·erkingspakket), informatiebestanden (electronic research skills, ERS), Mathematica en Mathlab.

oA210

Psychologie en techniek

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent( en): Inlichtingen: Studeerwijzer:

TMA-1.1, TM-VK0-1.1

3 Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Prof.dr. C.J.H. Midden E.H.M. Diebels, DG o.rz, z889, [email protected] http: // owinfo. tm. tue.nlJPsychologieEnTechniek

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken. hoorcollegejdiscussiecollege, 2 uur Aansluitend is een workshop van een héél uur Tentamenvorm: schriftelijk, Herfst B, 3 uur schriftelijk, Winter A, 3 uur Studiemateriaal: Zimbardo, P, McDermott,M, Jansz,J, & Metaal,N (1995) Psychology, a European text. London: HarperCollins College Division. (ISBN o-oo-499002-I, uitgave 1995 Casebeschrijvingen, hand-outs, transparanten e.d. zoals gepresenteerd tijdens colleges en workshops Inhoudsbeschrijving Doel: De cursus biedt een inleiding in de psychologie. Het hoofddoel is om de TEMA-student kennis te laten maken met de belangrijkste grondbeginselen en thema's uit de moderne psychologie. Bij de selectie van de stofheeft een toespitsing plaats gevonden op het potentiële belang voor toepassingen op het gebied van technische innovatie en menstechniek interactie. De cursus legt dus een wetenschappelijke basis voor meer specifieke toepassingen in het TEMA-domein later in de opleiding.

vakbeschrijvingen Inhoud:

De student wordt door de cursus heen ruim geïllustreerd hoe de leerstof toepassingen van mens-techniek interactie kan vinden. onder meer door ruim gebruik van videomateriaal. Tevens wordt de student via workshops aangemoedigd en geleerd om actief de aangeboden kennis naar TEMA-toepassingen op het gebied van de interactie tussen mens en techniek te vertalen. Vorm: De cursus is opgebouwd uit een negental colleges met aansluitende workshops. In de colleges zullen accenten gelegd worden in de stof, wordt uitleg geboden en wordt toegelicht hoe de stof van ieder hoofdstuk te beshtderen. Ieder college wordt gevolgd door een work-shop, \vaarin steeds een 'case' centraal staat. Een van de cases betreft het schaap Dolly, die ook in de andere basisvakken aan de orde komt. De workshops duren één heel uur (en dus niet drie kwartier).

oA224

P-Project voor Tema

Algemene gegevens Doelgroep: TMA-u.B. TMA-1.2 Studiepunten: Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Faculteit TM: Technologie en Beleid Dr.ir. E.L.C. van Egmond- de Wilde de ligny Docent( en): Dr. M.L. van Vonderen-van Staveren (coördinator) Dr. M.L. van Vonderen-van Staveren, DG 0.10, 2590, Inlichtingen: M.L\•[email protected] Dr.ir. E.LC. van Egmond- de Wilde de ligny, DG 1.04, 2439, [email protected] http:f fowinfo.tm.tue.nl/PprojectVoorTema Studeerwijzer: Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: atelierwerk project, project-groep OGO-project voor 9 groepjes gedurende 3 blokken (15 weken) Onderdeel van dit vak is bovendien de verplichting deel te nemen aan een leesvaardigheidstaets Engels. werkstuk Tentamenvorm: Nader op te geven literatuur Studiemateriaal:

90

vakbeschrijvingen Inhoudsbeschrij\ing Een oriëntatie in het vakgebied van de TEMA-ingenieur en inzicht in Doel: concrete probleemstellingen die zich in de praktijk voordoen. Door het uitvoeren van een leeropdracht vertrouwd raken met het voeren van discussies, het srstematisch werken aan een project, het \Verken in een groep en het schrijven van een verslag of rapport. Kennismaken met de verwevenheid van de verschillende aspecten Inhoud: technologische, economische, juridische, sociologische, psychologische. etc.) die bij de ontwikkeling, introductie, gebruiken en afdanken van technologische produkten aan de orde komen. Bij de projechverkzaamheden wordt rekening gehouden met de toekomstige technische componenten van de student.

oA225 Toets Engels voor Tema Algemene gegevens Studiepunten: o Studeerwijzer: http:j jowînfo.hn.tue.nljToetsEngelsVoorTema Ondenv:ijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: Deze toets maakt deel uit van het vak oA224 P-project

oA230

Inleiding wetenschapsfilosofie

Algemene gegevens Doelgroep: TMA-I-}.8, TM-VKO-q.B Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Dr. M.J. de Vries Docent(en): Mr.dr.ir.ir. LM.M. Royakkers M.J. Schaaf, TEMA Z.oi, 4753, [email protected] Inlichtingen: h ttp: // owinfo. tm. tue .nl fini ei ding Wetenschapsfilosofie Studeerwijzer: Ondern-·ijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegefdiscussiecollege, 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Lente B, 3 uur schriftelijk, Zomer, 3 uur Studiemateriaal: Peter Kroes, Ideaalbeelden van Wetenschap, Een inleiding tot de Wetenschapsfilosofie, Uitgeverij Boom. 1996

91

vakbeschrijvingen Inhoudsbeschrijving Doel: Kennismaken met en inzicht verschaffen in filosofische problemen m.b.t. het specifieke karakter van wetenschappelijke kennis en de methode waarmee deze kennis gerechtvaardigd wordt.

oA271

P-scriptie voor Tema

Algemene gegevens Doelgroep: TMA-LJ.A Studiepunten: Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Faculteit TM: Technologie en Beleid Voorkennis: Alle vakken en excursies uit het re en 2e trimester van het P-programma van TEMA Inlichtingen: Dr. M.L. van Vonderen-Staveren (coördinator), DG 0.10, tst. 2590, [email protected] Ir.ing. W.M.A.A. Schellens-Haans, PAV A.18, tst. 5827 (excursies) Studeerwijzer: http:ffowinfo.tm.tue.nlfPscriptieVoorTema

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: bijzondere opdracht, scriptie, literatuurstudie Tentamenvorm: scriptie Studiemateriaal: Afhankelijk van het gekozen onderwerp: eigen observatie en literatuur lnhoudsbeschrijving Doel: Het schriftelijk kunnen uitleggen van het belang van integratie van technologische en maatschappijwetenschappelijke kennis bij een technische toepassing in een bestaande situatie. Toepassing van de inhoud van P-vakken van TEMA op één van de excursies uit het eerste en tweede trimester. In vervolg op de training in het schrijven van een verslag (zie P-project). Inhoud: wordt de voorlopige versie van de P-Scriptie voorzien van commentaar door de docent "Presentatievaardigheden", en wordt de definitieve versie beoordeeld op zowel inhoudelijke als vormgevingsaspecten. De beoordelingscriteria zijn: 1. originaliteit in keuze probleemstelling en aanpak z. integratie-aspecten in probleemstelling en uitwerking J. eenduidigheid in de probleembenadering 4· logische opbouw van het werkstuk (structurele opzet) 5· samenhang van de hoofdstukken of paragrafen 6. redactie.

vakbeschrijvingen oA28o Ingenieur van beroep Algemene gegevens Doelgroep: Np.J

Studiepunten:

2

Verzorgd door: Docent(en):

Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Prof.dr.ir. H.W. Lintsen Drs. E.A.M. Berkers M.H. Dekkers, TEMA-Z.o7. 2043, [email protected] Drs. E.A.M. Berkers, PAV H.o2, 5578, [email protected]

Inlichtingen:

Onderwijs en tentamengegevens

Onderwijsvorm:

5 weken. hoorcollege.

Tentamenvorm:

groepswerk interview schriftelijk, Lente B. 3 uur

2

uur

en werkshtk Studiematefiaal:

Dictaat 1703=' Ingenieur van beroep', FL 20,50 Reader 'Het bedrijfsbezoek en het interview' Fl. I5,oo

Inhoudsbeschrijving Inhoud: Het centrale thema van deze reeks is 'Ingenieur van beroep'. Aan bod komen verschillende aspecten van het (natuurkundig) ingenieursberoep zoals: geschiedenis, de veranderende maatschappelijke rol van de ingenieur, macht, ideologie. beroepsverenigingen, beroepspraktijk, loopbaan en verantwoordelijkheid. Onderdeel van het college is een bedrijfsbezoek en een interview met een ingenieur. De studenten worden daartoe ingedeeld in groepjes. De groep vergaat materiaal over het bedrijf, bezoekt het bedrijf en houdt een interview met de ingenieur. De bedoeling is dat de ingenieur een zelfbeeld geeft van zijn beroepspraktijk, functioneren, loopbaan en van zijn maatschappelijke rol en maatschappelijke opvattingen. ledere shldent houdt een individueel dossier bij met een inhoudsopgave, collegeaantekeningen en persoonlijk materiaal. ledere groep heeft een groepsdossier met inhoudsopgave en documentatie over het onderu•erp. De groep verwerkt bet interview en het bedrijfsbezoek in een scriptie.

93

vakbeschrijvingen oA290 Techniek, vrede en veiligheid Algemene gegevens Studiepunten:

2

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, college,

2

uur

Johoudsbeschrijving Nadere informatie volgt via internet

oA302 Instructie ETI 1: Inleiding macro-economie van technologie en innovatie Algemene gegevens TMA-1.2, TM-VKO-r.z Doelgroep: Studiepunten: 0 Faculteit TM: Technologie en Beleid Verzorgd door: Docent(en): Dr. M.C.J. Caniëls Dr. M.C.J. Caniëls, DG 1.22, 4026, [email protected] Inlichtingen: L Calame. DG uz, z64o, [email protected] Studeerwijzer: http:/ jowinfo.tm.tue.nlj Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, Hoorcollegefinstructiecollege, Studiemateriaal: Zie studeerwijzer

I

uur

Inhoudsbeschrijving Instructie behorend bij het vak oA410 ETI 1: Inleiding en macroInhoud: economie van technologie en innovatie. Ten behoeve van studenten die in het VWO nog geen macro-economie gevolgd hebben worden in het wintertrimester gedurende 1 uur per week instructies gegeven. Deze instructies zijn facultatief en leveren geen studiepunten op.

94

vakbeschrijvingen oA320

Consumentengedrag

Algemene gegevens TM-z.r. TM-VK0-1.r Doelgroep: Studiepunten: 2 Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Verzorgd door: Dr. A.L Meijnders Docent( en): Dr. A.L. Meijnders. DG 0.24, 4210, [email protected] Inlichtingen: E.H.M. Diebels, DG o.rz, z88g, [email protected]

Studeerwijzer:

http:/ Jowinfo.tm.tue.nlJConsumentengedrag

Onderwijs en tentamengegevens

Onderwijsvorm:

9 weken, hoorcollege,

Tentamenvonn:

schriftelijk, Herfst B, 3 uur schriftelijk, Winter A, 3 uur

Studiemateriaal:

2

uur

Peter. J.P., Olsen, J.C., & Grunert, K.G. (1999). Consumer behavîour and marketing strategy. European Edition. London: McGraw-Hill. ISBNo-z)6-22529-X

Inhoudsbeschrijving Doel: De shl.dent moet de verschillende in het boek en tijdens de colleges

Inhoud:

behandelde theoretische benaderingen van consumentengedrag kennen en in staat zijn deze toe te passen op een concrete casus. Dat wil zeggen dat de student een bepaald "probleem" dat te maken heeft met consumentengedrag kan hesehijven en analyseren, gebruikmakend van een bepaalde theoretische benadering. Daarnaast moet de student vanuit deze theoretische benadering suggesties kunnen doen voor interventies. Tenslotte moet de student weten wat de grenzen zijn van een bepaalde benadering, en voor een concrete casus verklaringen uit verschillende benaderingen kunnen vergelijken. Consumenten zijn mensen die producten, gemaakt door andere mensen, aanschaffen, gebruiken en afdanken. Producten kunnen goederen en diensten zijn die eenmalig worden benut of die jaren meegaan. Consumentengedrag is dynamisch, het is het resultaat van interacties tussen mentale processen en gedrag van individuen enerzijds en gebeurtenissen in de omgeving anderzijds: en het betreft uitvásselingen tussen mensen. In dit inleidende vak consumentengedrag worden de factoren en processen die ten grondslag liggen aan consumentengedrag bestudeerd. Zo zal ingegaan worden op de invloeden van effecten (bijvoorbeeld emoties) en cognities (bijvoorbeeld kennis) op consumentengedrag. Gedrag vindt altijd plaats in bepaalde fysieke en sociale context: deze context heeft direct invloed op het

95

vakbeschrijvingen gedrag, maar ook direct, via cognitieve interpretatie- en integratieprocessen. Aan de invloed van omgeving op consumentengedrag wordt dan ook uitgebreid aandacht besteed in de cursus.

oA330 Technology assessment project Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen:

Studeenvijzer:

TM-2.2, TM-VK0-1.2

3 Faculteit TM: Algemene Wetenschappen oA430 Methoden en Technieken van Onderzoek r: inleiding Dr.ir. G.P.J. Verbang Dr. M.J. de Vries Dr.ir. G.P.J. Verbong, TEMA Z.13o 2698. G.P.J [email protected] M.J. Schaaf. TEMA Z.or. 4753· [email protected] http: f j owinfo. tm. tue.nljTAproject

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: Tentamenvorm: Studiemateriaal:

9 weken, hoorcollege. 3 uur hoorcollege en groepswerk Opdrachten en werkstuk Handleiding: het TA-project, op internet

Johoudsbeschrijving De doelen van het TA. project zijn: (1) een kennismaking voor TEMADoel: studenten met de Technology Assessment aanpak en methode; (2) het verkijgen van inzicht in de opzet, mogelijkheden en beperkingen van een TA-studie; (3) het leren combineren en integreren van onderdelen en kennis uit het technisch- en het maatschappijwetenschappelijke deel van de opleiding; (4) het aanleren van een aantal beroepsgerichte vaardigheden (halen van deadline, samenwerken in groepen, het zelfstandig verzamelen en interpreteren van informatie via moderne media). Het uitvoeren van een TA-studie op basis van een opdracht. De opdracht Inhoud: is afkomstig van de directie van een bepaald bedrijf. De directie wordt voortdurend geconfronteerd met een aantal hoogdravende verhalen over nieuwe technische mogelijkheden. Het is echter nog bijzonder onduidelijk wat dit voor het bedrijfzal betekenen, deels omdat de experts elkaar tegenspreken. Het adviesbureau TEMA-consultancy krijgt de opdracht om dit uit te zoeken en advies uit te brengen welke besluit de directie dient te nemen. Het adviesbureau stelt een projectteam samen om de opdracht uit te voeren

vakbeschrijvingen oA340

Gebruiksgericht Ontwerpen:Human Factors I

Algemene gegevens Doelgroep: TM-2.2, TM-VKO-r.z Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Profdr. D.G. Bouwhuis Docent{ en): Inlichtingen: Prof.dr. D.G. Bouwhuis, TEMA o.o3. 3746, [email protected] A.M.M. Nellissen, DG o.12, 2921, [email protected] Studeerwijzer: http: 1f owinfo. tm. tue.n lJGe bruiksgerichtüntwerpen Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollege, 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk. Winter B, 3 uur schriftelijk, Lente B. 3 uur Studiemateriaal: C.D. Wickens, G.E. Gordon en Y. Liu, An introduetion to Human Factors Engineering. New York: Longman Johoudsbeschrijving Doel: Inzicht geven in de processen die ten grondslag liggen aan de wijze waarop mensen met producten en systemen omgaan. Kennismaken en ervaring opdoen met ont\.verp- en evaluatiemethoden met het doel interactie met technische systemen gebruiksvriendelijker te laten verlopen. Inhoud: Dit college geeft een inleiding in de product-ergonomie en de informatie-ergonomie. De nadruk ligt op de individuele gebruiker in interactie met producten en systemen van verschillende graden van complexiteit. Aan de orde komen verschillende gebruiksgerichte ont\verp- en evaluatiemethodes, en de rol van de menselijke gebruiker in interactie met geautomatiseerde systemen. Daarbij wordt de cyclus van waarnemen, beslissen en handelen als uitgangspunt gebruikt en wordt tevens aandacht besteed aan communicatieprocessen. Ook \.Vorden richtlijnen gegeven voor het ontwerp van displays en besturingen bedieningsmechanismen. Diverse toepassingsgebieden komen aan de orde, zoals displays, transport, veiligheid, navigatie en automatisering.

97

vakbeschrijvingen oA361

Technisch integratie project, 2e jaar

Algemene gegevens Doelgroep: TM-2.2, TM-2-3, N-2.2. Studiepunten: 4 Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Voorkennis: De technische en maatschappijwetenschappelijke vakken tfm trimester 2.I

Docent(en):

Inhchtingen:

Studeerwijzer:

Dr.ir. E.LC. van Egmond- de Wilde de ligny Dr.ir. G.P.J. Verbang Dr.ir. E.L.C. van Egmond- de Wilde de ligny, DG 1.04, 2439, [email protected] Dr.ir. G.P.J. Verbong. TEMA Z.13. 2698, [email protected] A. Coppelmans, DG 1.03, 2246, [email protected] http:ffowinfo. tm. tue .nljTechnisch IntegratieProject

Ondervájs en tentarnengegevens Ondenvijsvorm: ontwerp gericht onderwijs integratieproject Tentamenvorm: tussenpresentaties, tussenrapportages, eindpresentatie en eindrapportage, groepsproces Studiemateriaal: Tema-B studenten: case 'Eerste huis: het inrichten van een intensive care couveuse afdeling, verkrijgbaar bij: 'Tema-N studenten: case BIOMASSA Inhoudsbeschrijving Doel: Training in het inbrengen van maatschappelijke factoren bij het analyseren en beoordelen van een concreet project dat gericht is op technologieontwikkeling enjof het ontv.rerpen van een specifiek technologisch product, systeem of dienst. Het gaat dus om de vraag welke bijdrage de maatschappijwetenschappen kunnen leveren om de randvoorwaarden voor de gewenste technologieontv.rikkeling te identificeren, te formuleren en wellicht ook te creëren. En aanvullend gaat het om de vraag welke bijdrage technologie kan leveren om de randvoorwaarden voor de gewenste maatschappijontv.rikkeling te identificeren, te formuleren en wellicht te creëren. Daarnaast heeft het project tot doel door middel van groepswerk, brainstormsessies en groepsrapportages studenten probleemoplossende vaardigheden bij te brengen. Tema-N: het ontwerpen \'an een nieuwe biomassacentrale. Hierbij wordt Inhoud: zo goed mogelijk tegemoet gekomen aan bijvoorbeeld de eisen die

vakbeschrijvingen gebruikers van groene stroom stellen. Ook buiten de gebruikers van groene stroom wordt gekeken naar factoren die het ontwerp zo bevorderen en vormgeven dat er sprake is van een goede afstemming tussen partijen (bijvoorbeeld provincie, woonomgeving, grondstofleveraars). Tema-B: het onhverpen van een neonatologie intensive care afdeling. Hierbij wordt zo goed mogelijk tegemoet gekomen aan de eisen die belangrijke gebruikersgroepen aan een couveuse-afdeling stellen. Ook buiten deze gebruikersgroepen wordt gekeken naar factoren die het ontwerp zo bevorderen en vormgeven dat er sprake is van een goede afstemming tussen partijen.

oA410

ETit: Inleiding en macro economie van technologie en innovatie

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent( en): Inlichtingen:

Studeerwijzer:

TMA-1.2, TM-VK0-1.2

3 Faculteit TM: Technologie en Beleid Prof.dr. N.H. Douben Prof.dr. N.H. Douben. DG 1.24, 3422, [email protected] L. Calame, DG LI2. 2640, [email protected] http: Jjowinfo. hn .tue. ni/Economie VanTechniek Enlnnovatiei

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegejdiscussiecollege, 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Winter B, 3 uur schriftelijk, Lente A, 3 uur Studiemateriaal: 1694 Syllabus ETI: Inleiding in macro-economie van technologie en innovatie (oA41o), fl 16,so Johoudsbeschrijving Doel: Inleiding in de betekenis van de economische wetenschap voor de analyse van technologie en innovatie. Kennis van en inzicht in de macro-economie van technologie en innovatie. Inhoud: Macro-economisch deel: macro-economische modellen voor korte en langere termijn; internationale economische relaties. monetaire variabelen en verbanden; macro-economisch beleid, waaronder technologie- en industriebeleid: technologische ontwikkeling en economische groei. Micro-economisch deel: marktvormen en werking van prijsmechanismen; basiselementen van kosten- en investeringsproblematiek; technologische innovaties en economische waardevorming.

99

vakbeschrijvingen oA420 Geschiedenis van techniek en innovatiesystemen I Algemene gegevens Doelgroep: TMA-I.J.B, TM-VKO-r.J.B Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Docent( en): Prof.dr.ir. H.W. Lintsen Dr. ing. G.P.A. Mom Inlichtingen: Prof.dr.ir. H.W. Lîntsen, TEMA Z.o3, 288o. H.W.Lî[email protected] Dr.lng. G.P.A. Mom, TEMA Z.o3, 5762. [email protected] M.H. Dekkers. TE_MA·Z.o7, 2043, [email protected] h ttp: f f owinfo. tm. tue. nl /GeschiedenisTechn ie kJ nn ova tîesys tem en r Studeerwijzer:

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 5 weken, hoorcollegejdiscussiecollege, 3 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Lente B, 3 uur schriftelijk. Zomer. 3 uur Studiemateriaal: Reader: Techniek in Nederland (dictaatnr. 1695. prijs FL. 25,00), Boek: Basala: Geschiedenis van de technologie. (dictaatnr. 1679) Inhoudsbeschrijving Kennis van de industriële revolutie (speciaal in Nederland), inzicht Doel: in techniek als maatschappelijk proces (historische en theoretische invalshoek). bewushvording van het spanningsveld htssen techniek en maatschappij en de vaardigheid dit spanningsveld adequaat te analyseren en een eigen positie daarin te bepalen.

oA430

Methoden en Technieken van Onderzoek 1: inleiding

Algemene gegevens Doelgroep: Srudiepunten: Verzorgd door: Docent( en): Inlichtingen: Studeerwijzer:

TM-2.1, TM-VKO-r.r 3 Faculteit TM: Technologie en Beleid Dr. M.T.H. Meeus Drs. G. Rooks Dr. M.T.H. Meeus, DG 1.16, 3450, [email protected] M.P.J.Verheij. DG 1.12, 2741. [email protected] http:l1owinfo. tm. tue.nl I Methoden EnTechniekenVanOnderzoeki

Onderwijs en tentamengege\·ens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegeldiscussiecollege, 3 uur

100

vakbeschrijvingen Tentamenvorm:

s rndiema teriaal:

schriftelijk, Herfst B, 3 uur schriftelijk. Winter A, 3 uur en scriptie Dr. B.D. Baarda, Dr. M. P.M. de Goede: 'Basisboek Methoden en Technieken', Stenfert Kroese, Leiden/Antwerpen 1995 (tweede herziene druk). Dr. O.B. Baarda. Dr. M.P.M. de Goede, Dr. J. van Andel, Dr. M. Meeus: 'Werkboek Methoden en Technieken'. Techniek en maatschappij, Stenfert Kroese, Leiden/Antwerpen 1992

I oh oudsbeschrijving Doel: Kennismaking met en leren toepassen van sociaal-wetenschappelijke methoden en technieken. (nhoud: De onderzoekcyclus: structuur en fasering. Doelstelling en probleemstelling. Uitvoeren van literatuuronderzoek: survey, experimenten. Onderzoekpopulatie en steekproeven: definitie van onderzoekeenheden, steekproefmethoden en omvang van steekproeven. Operationaliseren van concepten. Dataverzamelingsmethoden: mondeling interviewen, schriftelijke enquêtes. observeren. Overzicht data-analyse technieken bij verschillende vraagstellingen en meetniveau's van variabelen. Rapportage. Het schriftelijk werkstuk betreft een hveetal uitwerkingen van een casus: een explorerend onderzoek in de \'orm van een survey inclusiefhet opstellen van een vragenlijst, daarnaast een toetsend onderzoek waarbij men een veldexperiment of een laboratoriumexperiment moet voorbereiden inclusief operationalisering van variabelen, samenstellen van onderzoekspopulatie, technieken voor het elimineren van storende factoren.

oA441

Methoden en technieken van onderzoek 2: dataverzameling

Algemene gegevens Doelgroep: TM-2.3, TM-VK0-1.3 Studiepunten: J Verzorgd door: Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Faculteit TM: Technologie en Beleid Voorkennis: oA430 Methoden en Technieken van Onderzoek Dr. M.L. van Vonderen ·van Staveren Docent(en): Dr. M.T.H. Meeus Drs. P.C. uit den Boogaart Drs. C.A.M. Jorissen

101

1:

inleiding

va kbesch rijvi ogen Inlichtingen:

Studeerwijzer:

Dr. M.L. van Vonderen-van Staveren, DG 0.10. 2590, [email protected] Drs. P.C. uit den Boogaart, TR 2. 12, 2868. P.C. Uit.den.Boogaart@tm. tue.nl Drs. C.A.M. Jorissen, TR z.n, 3183, [email protected] Dr. M.T.H. Meeus, DG 1.16, 3450, [email protected] M.P.J.Verheij, DG 1.12. 2741. [email protected] http://owinfo.tm.tue.nlJMethodenEnTechniekenVanOnderzoeb

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege, 3 uur Tentamenvorm: Opdrachten en aanwezigheidsverplichting Studiemateriaal: J.P. van der Sande: 'Gedragsobervatie. een inleiding tot systematisch observeren' 1986, Walters Noordhoff-Groningen; B. Emans: 'Interviewen, Theorie, techniek en training' 2e druk 1986, Walters Noordhoff.Groningen

Inhoudsbeschrijving In dit werkcollege worden de meest gehanteerde dataverzamelingsInhoud: technieken voor de sociale wetenschappen behandeld. Observeren, enquêteren en interviewen worden in drie afzonderlijke blokken behandeld. Werkwijze: per blok wordt een toelichting gegeven op de betreffende dataverzamelingstechnieken. Daarnaast zullen er in de colleges opdrachten worden uitgevoerd. Deze dienen als voorbereiding voor de drie eindopdrachten en vergen ca. 5 uur per week.

oAsoo

Privaatrechtelijk bouwrecht

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent( en): Inlichtingen: Studeerwij zer:

B-4.1. TM-4.1 I

FJculteit TM: Technologie en Beleid oZ130 Techniek. innm•atie en maatschappij voor Bouwkunde, 5 jaar Mr. W.J.H. Wenselaar Mr. W.J.H. Wenselaar, DG 1.14, 3236. [email protected] M.P.J.Verheij, DG 1.12. 2741, [email protected] http:/ jowinfo.tm.tue.nl./

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollege, 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Herfst 8, 3 uur schriftelijk, lente B, 3 uur 102

va kbesch rijvi ogen Studiemateriaal:

'Bouwrecht in kort bestek', C.S. de Haan. Kluwer Deventer, 3e druk of hoger, nader op te geven hoofrlsrukken

Inhoudsbeschrijving Het privaatrechtelijk bouwrecht belicht de relatie tussen de (burger} Inhoud: participanten in het bouwproces. De wet- en regelgeving is beperkt en in hoofdzaak niet dwingendrechtelijk Aan de orde komen met name de relaties tussen opdrachtgevers, aannemers en architecten. Daartoe worden in de colleges ondermeer behandeld de volgende onderwerpen: grondexploitatie. zakelijke rechten. burenrecht, bouwfinanciering, de architectenovereenkomst, positie en werkzaamheden van de architect. aanbesteding, aannemingsovereenkomst aansprakelijkheid in de bouw. verzekering in de bouw, bouwrechtspraak en internationaal bouwrecht

oA503

Practicum Technische Systemen in de Interactieve Omgeving 1 + 2

Algemene gegevens TM A-Ll, TMA·L2 Doelgroep: Studiepunten: 5 Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Ir. J. W.Vegt (Practicum Coördinator, Practicum Data Analyse Docenten: Biomedische Signalen) Dr. D.J. Hermes (Practicum Signaal Synthese en Sound Design) Dr. A. Veefkind (Practicum Warmte Energie) Ir. H.L. Schellen (Practicum Klimaatbeheersing ) Dr.ir. H.J. Martin (Practicum Geluid in de gebouwde omgeving) Ing. J.F.L Diepens (Practicum Licht in de gebouwde omgeving) Ir. J.W. Vegt (Practicum Coördinator), PAV A.r8, 5971, Inlichtingen: )[email protected] Studeerwijzee h ttp: ;;owinfo. tm. tue. ni/PracticumTechnischeSystemenr +2 Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: r8 weken, practicum Roulerende Practicumonderdelen in het eerste en tweede trimester Tentamenvonn: Afzonderlijk eindrapport voor elk practicumonderdeel + twee eindpresentaties Studiemateriaal: ICT: Collegedictaten: Complexe Mechanische en Elektrische Impedanties; Elektromagnetisme I; Inleiding in Mathematica; Inleiding în Matlab; Inleiding in Labview; Inleiding in PSpice. Energie: Collegedictaten: Fysische transportverschijnselen 2 (3C140); Technische wanTiteleer (3Bs6o), boek: Leerboek der Natuurkunde, 103

vakbeschrijvingen R.Kronig, ed., Scheltema & Holkema, Amsterdam. Bouwkunde: Algemeen Bouwbes luit. Klimaat: Collegedictaten: Warmte door ir. F.E. Bakker; Warmte en Vocht door dr. ir. M.H. De Wit. Geluid: College-dictaten: Jellema Bouwkunde deel7a (r984); JeUerna Studiemateriaal Richting Bouwkunde deel ïC (1985). licht: Collegedictaat Bouwfysica Licht, Boeken: Handboek Verlichtingstechniek, Kluwer-techniek; Dat licht zó!!!. Novem.

Inhoudsheschrijving Studierichting Informatie en Communicatie Technologie: Doel: Practicum Data Analyse Biomedische Signalen ( lr. ]. W Vegt)

Inzicht verschaffen in de factoren waarmee rekening moet worden gehouden bij het ontwerp van data analyse systemen. Practicum Signaal S}'nthese en Sound Design (Dr. D. j. Hermes) Inzicht verschaffen in de factoren waarmee rekening moet worden gehouden bij het ontwerp van data synthese systemen zoals de synthese van geluidssignalen. Studierichting Energie: Practicum Warmte Energie (Dr. A. Veejkind) Kennis en ervaring verkrijgen over warmteoverdracht door geleiding, convectie en straling en over energieoverdracht door middel van het verrichten van arbeid. Practicum Klimaat in de gebouwde omgeving (Ir. H.L. H. Schellen) Introductie in het meten en evalueren van warmte- en vochttechnische grootheden Studierichting Bouw: Practicum Geluid in de gebouwde omgeving (Dr. H.j. Martin)

Introductie in het meten en evalueren van bouwakoestische grootheden Practicum Licht in de gebouwde omgeving (Ing. j.F.L. Diepen.s)

Inhoud:

Introductie in het meten en evalueren van lichttechnische grootheden Studierichting Informatie en Communicatie Technologie: Practicum Data Anal}•se Biomedische Signalen (Ir.}. W. Vegt) Met behulp van Software pakketten als Pspice, Matlab. Mathematica, Lab View, ARMA(Auto Regressive Moving Average)-filtering biomedische signalen analyseren zoals ECG- en EEG signalen. Daarbij zal gebruik worden gemaakt van technieken als FFT, Integratie- en Differentiatie technieken en autoregressieve filtering. Practicum Signaal Synthese en Sound Design (Dr. D.]. Hermes)

De inhoud bestaat eruit, m.b.v. matlab. geluidssignalen te ontwerpen die zich lenen voor gebruik in meer of minder complexe systemen.

104

va kbesch rijvi ogen Eerst komen ondeP.verpen aan de orde als harmonicîteît. ruisigheid, toonhoogte, luidheid en timbre. Later worden geluiden ontworpen die variëren met betrekking tot bijv. hoorbaarheid, lokaliseerbaarheid, waargenomen urgentie, en identificeerbaarheid. Studierichting Energie: ·Practicum Warmte Energie (Dr. A. Veejkind) Behandeling van de warmte-diffusievergelijking zonder en met convectie. Toepassing op verhitting en afkoeling van voorwerpen in stilstaande lucht en in gedefinieerde luchtstromingen. Behandeling van straling uitgezonden door zwarte- en niet zwarte lichamen (wetten van StefanBoltzmann en Planck). Practicum Klimaat in de gebouwde omgeving (Ir. H. L H. Schellen) Introductie in de algemene beginselen van warmte- en vochthuishouding in ruimten. Introductie van algemene meehnethoden voor het meten van temperaturen, warmtestromen en vochtigheid in de gebouwde omgeving. Studierichting Bouw: Practicum Geluid in de g~:bouwde omgevi1lg (Dr. H.]. Martin) Introductie in de algemene beginselen van bouwakoestiek gericht op geluidsoverdracht in woningen. Introductie van algemene meetmethoden voor het meten van lucht- en contactgeluidisolatie in woningen. Practicum Licht in de gebouwde omgeving (Ing. ].F.L. Diepens) Introductie in de algemene beginselen van daglicht en kunstlicht en in algemene meetmethoden voor het meten van lichtrendement en daglichtfactor. Het evalueren van schaduwhinder aan de hand van een praktijkvoorbeeld.

oA510

Publiekrechtelijk bouwrecht

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent( en): Inlichtingen: Studeerwijzer:

B-J.J I

Faculteit TM: Technologie en Beleid Mr. W.J.H. Wenselaar • Mr. W.J.H. Wenselaar. DG 1.14. 3236, [email protected] M.P.J.Verheij, DG 1.12, 2741, [email protected] http:J ;owinfo.tm.tue.nlj

Ondenvijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegejdiscussiecollege, Tentamenvorm: schriftelijk, Lente B, 3 uur schriftelijk, Zomer, 3 uur 105

2

uur

vakbeschrijvingen Studiemateriaal:

'Bouwrecht in kort bestek', C.S. de Haan, Klmver Deventer, 3e of 4e druk, nader op te geven hoofdstukken

Inhoudsbeschrijving Inhoud: Het publiekrechtelijk bouwrecht belicht met name de bemoeienis van de overheid met het bouwen en wonen. In de colleges wordt m.b.t. het bouwproces de relatie belicht tussen de burger enerzijds en de rijks-, provinciale- en gemeentelijke overheid anderzijds. Op basis van de toepasselijke wet- en regelgeving wordt onder meer behandeld: het ruimtelijk ordeningsrecht, het vergunningstelsel, bouw- en woontechnische regelgeviflg, milieurecht, monumentenzorg, bouwsubsidikring, administratieve rechtsbescherming (beroepsmogelijkheden) en bouwbelasting.

oA603

Practicum Technische Systemen in de Interactieve Omgeving 3

Algemene gegevens TMA-1.3 Doelgroep: Studiepunten: 3 Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Ir. J. W.Vegt (Practicum Coördinator, Practicum Data-analyse Docent(en): Biomedische Signalen en Data-transport ) Dr. A. Veefkind (Practicum Warmte-Energie) Ir. H.L. Schellen (Practicum Klimaat in de geboude omgeving) Dr.ir. H.J. Martin (Practicum Geluid in de gebouwde omgeving) Ing. J.F.L. Diepens (Practicum Licht in de gebouwde omgeving) Inlichtingen: Ir. J. W. Vegt. (Practicum Coördinator) PAV A.r8. 5971, [email protected] Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: practicum Keuze Practicumonderdeel in het derde trimester voor de richtingen Bouw, Energie of !CT Tentamenvorm: Afzonderlijk Eindrapport, Practicumtoets en een EindPresentatie. Studiemateriaal: Studiemateriaal Richting ICT: Collegedictaten: Elektromagnetisme 11; Inleiding in Labview; Inleiding in MatLab; Inleiding in Mathematica. Studiemateriaal Richting Energie: Collegedictaten: Fysische transportverschijnselen 2 (3Cr4o); Technische warmteleer (3Bs6o), Boek: Leerboek der Natuurkunde, R.Kronig, ed .. Scheltema & Holkema, Amsterdam

106

vakbeschrijvingen Studiemateriaal Richting Bouwkunde: Bouwku11-de: Algemeen Bouwbesluit Klimaat: Collegedictaten: Warmte door ir. F.E. Bakker; Warmte en Vocht door dr. ir. M.H. De Wit. Geluid: Collegedictaten: Jellema Bouwkunde deel7a (r984): Jellema Bouwkunde deel7c (!985), Boeken: Geluidwering in woningen, (van Luxemburg c.s. Waltman Delft, 1992); Geluidwering bij woningverbetering {van Luxemburg c.s. Waltman Delft, 1996; dB-exercities (H.J. Martin, TUE, 1999), Stedebouwfysica f geluid (H.J. Martin, TUE, 1999, Legenda). Licht: Collegedictaat: Bouwfysica Licht, Boeken: Handboek Verlichtingstechniek, Kluwertechniek; Dat licht zó!!!, Novem; Calculux windows, Gebruikershandleiding; Rendering with Radiance,Greg Ward Larson & Rob Shakespear,Morgan Kaufman Publishers; daylight" httr:L[bfro.fago.bwk.tue.nlf. daylight. I nhoudsbeschrijving Doel: Studierichting Informatie en Communicatie Technologie Practicum Data-analyse Biomedische Signalen en Data-transport (Ir.]. W Vegt)

Inzicht verschafTen in de factoren waannee rekening moet worden gehouden bij het ontwerp van data-analyse systemen, met name daar waar het gaat om mens-systeem interactie en de fysische eigenschappen van data-transmissie systemen. Studierichting Energie Practicum Warmte Energie (Dr. A Veejkind)

Kennis en ervaring verkrijgen over warmteoverdracht door geleiding, convectie en straling en over energieoverdracht door middel van het verrichten van arbeid. Studierichting Bouw Practicum Klimaat in de gebouwde omgeving (.Ir. H.L. H. Schellen)

Definiëren, ontwerpen en uitwerken van een bouwkundige opgave. Practicum Geluid in de gebouwde omgeving (Dr. H.]. Martin)

Inhoud:

Definiëren, onh-verpen en uitwerken van een bouwkundige opgave. Practicum Licht in de gebouwde omgeving (Ing. j .F.L. Diepens) Definiëren, ontwerpen en uitwerken van een bouwkundige opgave. Studierichting Informatie- en Communicatie Technologie Practicum Data-analyse Biomedische Signalen en Data-transport (Ir.]. W Vegt)

Met behulp van Software pakketten als Pspice. Matlab. Mathematica,

107

vakbeschrijvingen Lab View, ARMA(Auto Regressive Moving Average)-filtering biomedische signalen te analyseren zoalsECG-en EEG signalen. Daarbij zal gebruik worden gemaakt van technieken als FFT. Integratie- en Differentiatie technieken en autoregressieve filtering en het meten van

data-transmissiesnelheden. Studierichting Energie Practicum Warmte Energie (Dr. A. Veefkind) Behandeling van de warmte-diffusievergelijking zonder en met convectie. Behandeling van straling uitgezonden door zwarte en niet zwarte lichamen (wetten van Stefan-Boltzmann en Planck). Behandeling van de wetten van behoud van massa, impuls en energie bij schokgolven. Toepassing op het gedrag van schokgolven. Studierichting Bouw Practicum Klimaat in de gebouwde omgeving (Ir. H.L. H. Schellen) De opdracht in dit trimester bestaat eruit de warmte- en vochttechnische "slechte" huisvesting via een plan van renovatie op te waarderen tot het (tegenwoordig vereiste) prestatieniveau van het Bouwbesluit. Practicum Geluid in de gebouwde omgeving (Dr. H.J. Martin) De opdracht in dit trimester bestaat eruit de huisvesting met een "slechte" geluidsisolatie via een plan van renovatie op te waarderen tot het (tegenwoordig vereiste) prestatieniveau van het Bouwbesluit. Practicum Licht in de gebouwde omgeving (Ing. j.F. L. Diepens) Er dient een ontwerp gemaakt te worden van een klaslokaal voor een lagere school welke voldoet aan de eisen van de RGD {Rijksgebouwen dienst) en waar het visueel comfort voor de leerlingen een hoge prioriteit heeft.

oA610

STI1: Inleiding & Macro-sociologische analyse van technologische ontwikkeling

Algemene gegevens TMA-LLB, TM-VKO-I.J.B Doelgroep: Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Docent(en): Dr. P.E. Lappene Inlichtingen: Dr. P.E. Lapperre, DG Lor, 2242, [email protected] • A. Coppelrnans, DG 1.03, 2246, [email protected] http: //owinfo. trn. tue.nl/ Sociologie En Techniek Studeerwijzer:

108

vakbeschrijvingen Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollege/discussiecollege, 3 uur met tussentijdse groepsopdracht Tentamenvorm: schriftelijk. Herfst B, 3 uur schriftelijk. Winter A, 3 uur Studiemateriaal: 1 682 Sociologie en Techniek, fl. 38.oo Inhoudsbeschrijving

Doel:

Inhoud:

De student moet na afloop van dit vak weten wat de verschillende sociologische kernbegrippen en theorieën inhouden en moet deze begrippen en theorieën kunnen toepassen bij het analyseren van een samenleving. Met name is daarbij van belang hoe een samenleving het tot stand komen van en functioneren van technologiecomplexen beïnvloedt en hoe deze op hun beurt het functioneren van samenlevingen beïnvloeden. Dit vak is het eerste in een reeks over de Sociologie van Technologie en Innovatie. Na een inleiding over de belangrijkste sociologische begrippen en het begrip "technologie" wordt een maatschappijmodel geschetst en krijgt technologie zijn plaats in dit model. Vervolgens wordt het begrip "maatschappijontv.·îkkeling" verklaard aan de hand van het gedachtegoed van een aantal "scholen". Mondiaal, in de tijd en in verschillende gebieden in de wereld, worden dan een viertal belangrijke ontwikkelingsfasen geanalyseerd met behulp van het ontwikkelde maatschappijmodeL De nadruk ligt daarbij op de samenhang en onderlinge beïnvloeding van de verschillende sociale instituties en op de technologiecomplexen die als sleutelvariabelen een rol spelen. De ontwikkelingen in de industrielanden in twee belangrijke institutionele sferen- de economische en de politieke · na I9ïO worden toegelicht, met speciale aandacht voor technologie. Aan de hand van belangwekkende literatuur (o.m. Man u el Castells) wordt de situatie in deze landen vergeleken met die in een aantal ontwikkelingslanden. Tot slot kijken we naar mogelijke toekomstige ontwikkelingen ten aanzien van de rol van technologie in de maatschappij.

109

vakbeschrijvingen oA62o STI 2:

Mesa/micro sociologische analyse van technologische ontwikkeling Algemene gegevens Doelgroep: stUdiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen:

Studeerwijzer:

TM-2..2, TM-VK0-1.2

3 Faculteit TM: Technologie en Beleid oA6ro STI 1: Inleiding & Macro-sociologische analyse van technolo. ontwikkeling Dr. M.T.H. Meeus Dr. M.T.H. Meeus, DG 1.16, 3450, [email protected] M.P.J.Verheij, DG LI2, 2741, [email protected] http:j jowinfo.tm.tue.nlfSociologieVanTechnîekEninnovatie2

Onderwijs en tentamengegevens Ondet>Nijsvorm: 9 weken, hoorcollege, 3 uur discussiecollege werkcollege Tentamenvorm: schriftelijk, Winter B, 3 uur schriftelijk, Lente A, 3 uur

en scriptie Studiemateriaal:

Reader verkrijgbaar bij secretariaat Recht en Techiek, DG

I.!2

Inhoudsbeschrijving Het doel van het college is om studenten kennis te laten maken met Doel: de manier waarop vanuit verschillende theoretische sociologische stromingen technologische ontwikkelingen op micro- en mesoniveau geanalyseerd worden en welke sociologische mechanismen hierbij als uitgangspunt worden genomen. Het omschreven doel wordt bereikt door de belangrijkste sociologische Inhoud: begrippen die voor zulke analyses gebruikt kunnen worden aan de orde te stellen. Op basis hiervan worden drie stromingen onderscheiden, elk startend vanuit een ander perspectief op hoe technologische ontwikkelingen tot stand komen en evolueren: de socio-cognitieve benadering, de actor-nehverkbenadering en de evolutionaire benadering. Het vak bevat tevens een vaardigheidsonderdeel (het schrijven van een werkstuk). Studenten maken in groepjes van twee een werkstuk, waarin ze met behulp van de geleerde begrippen en mechanismen een theoretisch model bouwen voor de analyse van een concrete. zelf te kiezen. technologische case.

110

vakbeschrijvingen oA630 ETI 2: Technologische innovatie en economische interventie Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen:

Stu.deerwijzer:

TM-2.3, TM-VKO-I.J

3 Faculteit TM: Technologie en Beleid oA410 ET! 1: Inleiding en macro economie van technologie en innovatie Dr. J.H.M. Stroeken Prof.dr. N.H. Douben Dr. J.H.M. Stroeken, DG 1.23, 4479. [email protected] L Calame, DG 1.12. 264o, [email protected]

http://owinfo.tm.tue.nl/ Techno[ogischelnnovatieEnEconomischelnterventie/

Onderwijs en tentamengegevens

Onderwijsvorm:

9 weken, hoorcollegefdiscussiecollege, 3 uur

Tentamenvorm:

schriftelijk, Lente B, 3 uur schriftelijk, Zomer, 3 uur Syllabus

Studiemateriaal:

Inhoudsbeschrijving Doel: Na bet volgen van dit vak heeft de student kennis van en inzicht in de belangrijkste economische interventie-instrumenten die door overheid en bedrijfsleven worden ingezet om deechnologische innovatieq'clus te beïnvloeden. Tevens heeft de student kennis van en inzicht in de economisch-theoretische fundamenten die ten grondslag liggen aan deze interventie-instrumenten. Inhoud: Technologie- en innovatiebeleid wordt vaak gelegitimeerd door een veelvoud van argumenten variërend van marktimperfecties en schaaleffecten tot onvolkomen informatie, leidend tot positieve of negatieve externe economische effecten. Voortbouwend op de kennis die aangeboden werd in oA410 ETI 1, wordt in deze cursus allereerst vanuit de economische welvaartstheorie inzicht en legitimatie gegeven van deze externe economische effecten en van motie\'en voor economische interventies door de overheid. Bovendien wordt inzicht geboden în de mogelijkheden externe effecten te internaliseren in het economische allocatieproces via economisch beleîdsinstrumentarium {bijv. !OP MMI ofWBSO) rond technologische innovatiecyclus en haar onderdelen (innovatie, diffusie, adoptie, implementatie). In het college

111

vakbeschrijvingen komen de volgende onderwerpen aan de orde: (r) Inzicht in de mogelijke externe economische effecten van technologische innovatie en in de motieven voor economische interventie door de overheid; (2) Meting van externe effecten Aan de hand van een voorbeeld van een maatschappelijke kosten-batenanalyse wordt deze problematiek geïllustreerd; (3) Hoe verloopt de werking van economische interventieinstrumenten bij het internaliseren van externe effecten in het economisch allocatieproces?; (4) Overzicht van de ontwikkeling, inhoud, uitvoering en effecten van actuele economische interventieinstrumenten gericht op de beïnvloeding van technologische ontwikkeling; inzicht in de onderdelen van het innovatietraject (innovatie, diffusie, implementatie) waarop ze van toepassing zijn. (5) Uitwerking aan de hand van cases van een tv.•eetal belangrijke economische interventie-categorieën; (6) Inzicht en beoordeling van het nationale en internationale technologie- en innovatiebeleid.

oA640

RTit: Inleiding

Algemene gegevens TM-2.1, TM-VKO-I.I Doelgroep: Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Belcid Docent(en): Prof.mr.dr. J.M. Smits Mr. W.J.H. \Venselaar Inlichtingen: Mr. W.J.H. Wenselaar, DG 1.r4, 3236, [email protected] Prof.mr.dr. J.M. Smits, DG I.II, 4r65, [email protected] M.P.J.Verheij. DG 1.12, 2741, [email protected] Studeerwijzer: http:ffowinfo.tm.tue.nlfRechtTechniekEnSamenlevingr Oudenvijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegefdiscussiecollege, 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Herfst B, 3 uur schriftelijk, Winter A, 3 uur Studiemateriaal: Praktisch Informatica Recht Van der Klaauw-Koop en Corvers- Tjeenk Willink Zwolle. laatste druk: Recht voor Ingenieurs, 2e druk. Delft Unîversity Press + collegestof InhoudsbeschrijYing Doel: Het vak beoogt studenten kennis en inzicht te geven betreffende de rol en betekenis van het recht in de diverse fasen van de technologische innovatiecyclus. 112

vakbeschrijvingen Inhoud:

Kennismaking met kernbegrippen, theoretisch kader, methodologie en toepassingsgebieden van de discipline recht, en rechtsinstrumenten die ingezet kunnen worden voor het stimuleren van innovatie, verspreiding van technologie, bevorderen van duurzame technologische ontv,;îkkeling en waarborgen van algemene belangen. Het onderwijs \VOrdt zoveel mogelijk geïllustreerd met relevante en actuele praktijkvoorbeelden. De relaties tussen recht en techniek komen mede tot uitdruk;king door de rechtsregels te verklaren vanuit technische domeinen, waarbij in dit college gekozen is voor Icr. Het gaat daarbij echter om verklaring en uitleg van algemene rechtsregels, hetgeen het college evenzeer toegankelijk maakt voor studenten met een andere technische belangstelling dan ICT.

oASoo Ondernemingsrecht Algemene gegevens Doelgroep: Alle~4.2 Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Docent( en): Mr.drs. E.F. Clarkson Inlichtingen: Mr.drs. E.F. Clarkson, DG 1.15.· 3413, [email protected] M.P.J.Verheij, DG 1.12, .Zï4I, [email protected] Studeerv..·ijzer: http:JJowinfo.tm.tue.nlJOndernemingsrecht Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollege, 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Winter B, 3 uur schriftelijk. Zomer, 3 uur Studiemateriaal: De juridische organisatie van de onderneming, Dorresteijn en Van het Kaar· FED Deventer, 7e druk 1999; Syllabus Ondernemingsrecht, Clarkson ·TUE 2ooo; Wettekstenbundel Rechtspersonen- Klmver Deventer, 2oooj2001 Inhoudsbeschrijving Kennis en inzicht betreffende de juridische organisatiestructuur van Doel: ondernemingen. Inhoud: Rechtsvormen waarin ondernemingsactiviteiten kunnen worden uitgeoefend {zoals eenmanszaak. vennootschap onder firma, BV, NV); fusie, overname; concerns; samemverkingsvormen, joint ventures; reorganisaties.

113

vakbeschrijvingen oA920 Vastgoed recht Algemene gegevens Doelgroep: Bs- 4 .J. TM-4. 3 Studiepunten: I Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Mr. W.J.H. Wenselaar Docent(en): Inlichtingen: Mr. W.J.H. Wenselaar, DG I.f4, tel. 3236, W.J .H [email protected] M.P.J.Verheij, DG r.12, 2741, [email protected] Studeerwijzer: http:/ fowînfo.hn.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken. hoorcollegefdiscussiecollege, 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk. Lente B. 3 uur schriftelijk, Zomer, 3 uur Studiemateriaal: Praktijkaspecten Vastgoed, F.J.M. de Kousemaeker, 5e druk, Walters Noordhoff + collegestof Inhoudsbeschrijving Inhoud: Dit vak is in de plaats gekomen van het vak volkshuisvestingsrecht, welk vak zich in hoofdzaak richtte op beleid, bouw en exploitatie van woonruimte. Hoewel ook in het vak vastgoed recht aandacht wordt geschonken aan beleid en exploitatie van woonruimte, komen daarnaast juridische aspecten rondom beleid, bouw en exploitatie van bedrijfsruimte ruimschoots aan bod. In dat verband wordt aandacht geschonken aan huur en verhuur. eigendom en andere vormen van zakelijk rechten welke in de praktijk toepassing vinden. Het ondefV.Iijs wordt zoveel mogelijk gegeven aan de hand van praktijkrelevante voorbeelden.

oBo3o

Economie van de gebouwde omgeving

Algemene gegevens Doelgroep: B-4.1 Studiepunten: I Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Docent(en): Dr. LA.G. Oerlemans Inlichtingen: Dr. L.A.G. Oerlemans, DG 1.09. 3926, [email protected] L. Calame. DG 1.12, 2640, [email protected] Studeerwijzer: http: I jowinfo. tm. tue.nl/ EconomieGebouwdeOmgeving

114

vakbeschrijvingen Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegejdiscussiecollege,

2

uur

Tentamenvorm:

schriftelijk, Herfst 8, 3 uur

Studiemateriaal:

J.G. Lambooy, 'Regionale economische dynamiek: een inleiding in de economische geografie', Muiderberg, Coutinho, H.W. Ter Hart en

J.G. Lambooy, 'Stedelijke economische dynamiek: een inleiding in de economische geografie', Muiderberg.

Inhoudsbeschrijving Doel: Dit college beoogt een inleiding te geven in de ruimtelijke economie, welke zowel de regionale als de stedelijke economie omvat. Inhoud:

Centraal staat het economisch handelen van de mens (produceren en consumeren) dat zich afspeelt in de gebouwde omgeving. Als onderwerpen kunnen onder meer genoemd worden: de keuze van de vestigingsplaats, regionale-economische ontwikkeling en beleid. steden en hun economische ontwikkeling, de stedelijke vastgoedmarkt, kantoren en kantoorwerkgelegenheid, lokaal-economisch beleid etc.. Verondersteld wordt de kennis die overeenkomt met het vak 'inleiding economie voor bouwkundigen.' Centraal staat het economisch handelen van de mens (produceren en consumeren) dat zich afspeelt in de gebouwde omgeving. Als onderwerpen kunnen onder meer genoemd worden: de keuze van de vestigingsplaats, regionale-economische ontwikkeling en beleid, steden en hun economische ontwikkeling, de stedelijke vastgoedmarkt. kantoren en kantoorwerkgelegenheid, lokaaleconomisch beleid etc.

oBo6o Economie voor W/N/E Algemene gegevens Doelgroep: Alle-4-3 Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Dr. M.C.J. Caniëls Docent(en): Inlichtingen: Dr. M.C.J. Caniëls, DG r.22, 4026, [email protected] L. Calame, DG 1.12, 2640, [email protected] Studeerwijzer: http:j jowinfo.tm.tue.nl/ Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegejdiscussiecollege. Te.ntamenvorm: schriftelijk, Lente B, 3 uur schriftelijk, Zomer, 3 uur Studiemateriaal: SylJabus: Economie voor \VfN/E 115

2

uur

vakbeschrijvingen lnhoudsbeschrijving Inhoud: Productieprocessen die voornamelijk gebaseerd zijn op werktuigbouwkundige technieken kennen economische problemen. Deze zijn zowel van bedrijfseconomische als algemeen economische aard. Aan de orde komen de keuze uit en de kosten van produktiefactoren, die in de produ~tieprocessen samenwerken. Aandacht wordt besteed aan de bronnen van de produktiefactoren en hun prijsvorming. In het bijzonder komen aan de orde de investeringsanalyse die met genoemde keuze samenhangt, de financieringsmogelijkheden voor een bedrijf en de invloed van de overheid op de investeringen van bedrijven.

o86oo Bedrijfseconomie van gebouwen voor omgevingstechnologie Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Inlichtingen: Studeenvijzer:

™A·2 2

Faculteit B: Stedebouw Dr. H. Tempelmans Plat, HG J.J4, 040 247 2791 http://owinfo.tm.tue.nl/BedrijfseconomicVanGebouwenVoorOT

Onderwijs en tentamengegevens Ondenv.ijsvorm: 8 weken, boorcollege/discussiecollege, 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk en mondeling Mondeling in overleg met de docent Studiemateriaal: Wordt op het college aangegeven Inhoudsbeschrijving De colleges voor deze cursus vallen samen met het vak bedrijfseconomie Inhoud: van gebouwen (7T62o) van de afdeling bouwkunde. In deze colleges komen de volgende onderwerpen aan de orde: het gebouw staat centraal als produkt van het bouwproces en als produktiemiddel dat gebouwdiensten levert. Geanalyseerd wordt hoe de investering zich in de loop der tijd onhvikkelt, met name door rente en afschrijving. De afschrijving is afhankelijk van de gebruiksduur van onderdelen van het gebouw welke afhangt van het gebruiksproces. Renovatie en onderhoud worden daarom gekoppeld aan de nieuwbouw en de wijze waarop bij de nieuwbouw de bouwkosten berekend \Vorden. Berekend worden de periodekosten van een gebouw. Relaties worden gelegd met het onhverpen en in stand houden van gebouwen: in basis voor facilitymanagement. De lijn wordt doorgetrokken naar de algemeen economische problematiek, vOor zover het woningen betreft.

116

vakbeschrijvingen De studenten in het studieprogramma omgevingstechnologie voeren bovendien een aanvullende literahturstudie uit over een of meer onderwerpen die in het college worden besproken. De inhoud van deze literatuurstudie wordt in overleg met de docent vastgesteld.

oB6to

Economie van de gebouwde omgeving voor MTI

Algemene gegevens Doelgroep: TM-J.I. TM-4.r, Alle-4.1 Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Docent{ en): Dr. LA.G. Oerlemans Inlichtingen: Dr. LA.G. Oerlemans. DG 1.09, 3926, [email protected] L. Calame, DG I.J2, 2640, [email protected] Studeerwijzer: http:/ jowinfo.tm.tue.nl/ Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken. hoorcollegefdiscussiecollege. 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Herfst 8, 3 uur schriftelijk, Winter A, 3 uur of mondeling StudiemateriaaL J.G. Lambooy, ;Regionale economische dynamiek: een inleiding in de economische geografie', Muiderberg, Coutinho, H.W. ter Hart, J.G. Lambooy, 'Stedelijke economische dynamiek: een inleiding in de economische geografie', Muiderberg, Coutinho. Inhoudsbeschrijving Doel: Kennismaking met de aard van de vraagstukken die in de economie van de gebouwde omgeving aan de orde zijn. Inhoud: Het verdiepingsprogramma MTI gaat onder meer in op omgevinggedragrelaties, in het bijzonder de relatie mens-gebouwde omgeving. Een deel van deze gedragsrelaties wordt beïnvloed door economische factoren. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan economische processen die de stad mede vormgeven (opkomst dienstensector) en het ruimtegebruik beïnvloeden. Het vak is dan ook bij uitstek geschikt voor MTI-studenten met een achtergrond in de bouwkunde, die meer willen weten over stedelijke en regionaal economische processen die mede bepalend zijn voor de ruimtelijke inrichting en economische structuur van steden en regio's.

1I7

vakbeschrijvingen oC035

Beoordelen

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen: Studeerwîjzer:

Alle-4-r, Alle-4-2, Alle-4-3 2

Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Elementaire kennis van kansrekening en statistiek Drs. LJ. Thijs Drs. LJ. Thijs, TEMA o.ro, 4669, [email protected] http:J jowinfo.hn.tue.nl

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: zelfstudie Tentamenvorm: mondeling Studiemateriaal: Syllabus 1.213 'Beoordelen' I nhoudsbeschrij,'Ïng Inhoud: Functies van beoordelingen, meettheorie, normering. test- en toetsvormen, kansrekening en statistiek voor zover van belang voor testtheorie, klassieke testtheorie, betrouwbaarheid en validiteit. Keuzevak voor alle faculteiten en voor de 2e fase lerarenopleiding.

oC2oo Technologie en Duurzaamheid Algemene gegevens Doelgroep: TM-4.2, Alle-4.2 Studiepunten: 2 Faculteit TM: Technologie voor Duurzame Ontwikkeling Verzorgd door: Dr.ir. A.M.C. Lemmens Docent(en): Ir. D.A.A. van Noort Drs. ing. A. H.M. Siepe Ir. F.LP. Hermans Inlichtingen: Secr. TDO, Pav. A.. 58, 4463 http: 11 owînfo. tm. tue .n1fTechnologie EnDuurzaamheîd Sh1deerwijzer: Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: zelfstudie Zelfstudie middels leerstof die multimediaal aangeboden wordt op cd-romen internet. De studenten kunnen in hun eigen tijd en tempo met behulp van hun laptop het vak voorbereiden. Het gehele vak bestaat uit 1 casus en een uitgebreid standaardwerk

118

vakbeschrijvingen

Tentamenvorm:

Opmerkingen:

die individueel doorgewerkt worden. Aan de hand van het doorlopen van de casus wordt een deel van de tentamenstof eigen gemaakt. De rest wordt geleerd uit het standaardwerk. Casus en standaardwerk bevatten oefenvragen en opdrachten. Contact met de docenten gaat via E-mail. Er is wel een introductie college. Notebook wordt gebruikt schriftelijk, Winter B. 3 uur schriftelijk, Lente 8, 3 uur +opdracht. Het tentamen is schriftelijk, zonder gebruik van notebook. Gebruik van rekenmachine is toegestaan. Dit is een keuzevak voor studenten van alle studierichtingen die zich willen verdiepen in de relatie tussen technologie-ontwikkeling, milieu en energie. Het vak is verplicht voor studenten die het TDO-certificaat willen behalen.

Inhoudsbeschrijving Inhoud: Het is voor toekomstige ingenieurs van belang om zicht te hebben op de milieubelasting van hun ontwerpen en processen, en de mogelijkheid deze milieubelasting te verminderen. In deze inleidende cursus leren studenten om milieu- en energie-aspecten mee te nemen in het ontwerpproces en de afweging te maken met andere technische en maatschappelijke randvoorwaarden. De cursus wordt in principe opgezet samen met docenten van een faculteit. De cursus wordt dan doorlopen aan de hand van een aantal casestudies. In de casestudies wordt een technisch probleem gepresenteerd zoals de studenten dat later in de beroepspraktijk van hun eigen vakgebied kunnen tegenkomen. Het doel van deze casestudies is tweeledig. Ten eerste wordt de relatie tussen het eigen vakgebied en duurzame ontwikkeling uitgediept. De student wordt vertrouwd gemaakt met duurzame ontwikkeling, de achtergronden ervan en de rol \'an technologie hierbij. Om dit laatste te bereiken worden voor elk van de cases de relevante aspecten van duurzame ontwikkeling uitgediept. Ten tweede wordt in de cases aangegeven op welke manier milieueisen en niet-technische disciplines een rol spelen bij het ontwerpen. Vanuit alle cases wordt voor de TDOonderwerpen verwezen naar een standaardv•:erk, waarin deze onderwerpen hoofdstukgewijs behandeld worden. In dit standaardwerk komen aan bod: de uitgangspunten van duurzame ontwikkeling, een aantal belangrijke milieuproblemen, analysemethoden, maatschappelijke thema's en oplossingsrichtingen waarbij de nadruk ligt op het technologische onhverpproces. ( De cursussen die op deze manier

vakbeschrijvingen gepresenteerd worden zijn 4P8oo, 6So40, 3Y270, 5N48o en 7Z10o) Een aantal opleidingen heeft (nog) niet gekozen voor deze specifieke invulling. Voor de studenten van deze opleidingen wordt dit vak (oC2oo) aangeboden waarbii een algemene case doorgewerkt wordt. De andere delen van het standaardwerk moeten separaat bestudeerd worden. Om aan te tonen dat de link met het eigen vakgebied gelegd kan worden wordt een opdracht gemaakt. Deze bepaald samen met het resultaat van het tentamen het eindcijfer.

oC250

Internationale milieuproblematiek

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent(en): Inlicbtingen: Studeerwijzer:

Alle+'· Alle-+2, Alle+J 2

Faculteit TM: Technologie voor Duurzame Ontwikkeling Dr.ir. A.M.C. Lemrnens Secr. TDO, Pav. A..)S, 4463 http: I I owinfo. tm. tue .nlfl nternationaleMilieuproblematiek

Onderv.·ijs en tentamengegevens Onderv·lijsvorm: opdracht literatuurshldie Tentamenvorm: scriptie bespreking Inhoudsbeschrijving Dit is een keuzevak voor studenten van alle shtdierichtingen. In overleg Doel: met de docent wordt een onderwerp voor een scriptie gekozen, aan de hand hiervan wordt door de docent een opdracht uitgeschreven. Mogelijke onderwerpen voor scripties zijn: Problematiek van grens· overschrijdende vervuiling, internationale milieuverdragen, de UNCEDconferentie in Rio. Dit vak telt mee voor het TDO-certificaat

oC704

Multidisciplinair project duurzame ontwikkeling

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis:

Alle-4.2, Alle-o 4

Faculteit TM: Technologie voor Duurzame Ontwikkeling oCzoo Technologie en Duurzaamheid, aanbevolen

120

vakbeschrijvingen Docent(en):

Inlichtingen: Studeerwijzer:

Ir. D.A.A. van Noort Dr.ir. A.M.C. Lemmens

Ir. F.L.P. Hennans Drs.ing. A. H.M. Siepe Secr., Pav. A .. s8. 4463 http:ffowinfo.tm.tuc.nljMultidisciplinaîrProjectDuurzameOntwik

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: project Projectwerk gedurende 2 middagen per week Tentamenvorm: presentatie Studiemateriaal: Wordt uitgereikt Opmerkingen: Bij multidisciplinair projecten wordt vaak samengewerkt met verschillende faculteiten waarbij de honorering en de planning kunnen verschillen. Het vak wordt daarom in drie vormen aangeboden (oC704, oC7o6, oC7o8). Dit vak (oC704) wordt gegeven gedurende twee opeenvolgende trimesters. Het is een keuzevak voor studenten van alle studierichtingen. Het doen van een TDO-relevant muÎtidisciplinair project is verplicht voor studenten die het TDO-certificaat willen behalen.

Inhoudsbeschrijving In dit keuzevak voor alle faculteiten leert men projectmatig en interDoel: disciplinair te werken. In een projectgroep van 6 tot 8 studenten uit verschillende faculteiten wordt gewerkt aan een opdracht uit de industrie of overheid op het gebied van duurzame onhvikkeling. De opdrachten liggen op gebieden als duurzaam bouwen, duurzame energie en hergebruik.

oC7o6

Multidisciplinair project duurzamen ontwikkeling

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en):

Inlichtingen: Studeerwijzer:

Alle-4-2, Alle-4.)

6 Faculteit TM: Technologie voor Duurzame Ontvákkeling oC2oo Technologie en Duurzaamheid, aanbevolen Dr.ir. A.M.C. Lemmens Ir. D.A.A. van Noort Drs.ing. A.H.M. Siepe Ir. F.LP. Hermans Secr. TDO, Pav. A .. 58, 4463 http:/ Jowinfo.tm.tue.nl/MultîdisciplînairProjectDuurzameOntwik

121

vakbescb rijvingen Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: project Projectwerk belasting per week is afhankelijk van afspraken met de samenwerkende faculteiten. Tentamenvorm: presentatie Studiemateriaal: Wordt uitgereikt. Opmerkingen: In samenwerking met een of meerdere faculteiten. Dit vak wordt gegeven in samenwerking met een of meerdere faculteiten. De looptijd verschilt per project. Het is een keuzevak voor studenten van alle studierichtingen. Het doen van een TDO-relevant multidisciplinair project is verplicht voor studenten die het TDO-certificaat wîllen behalen. Inhoudsbeschrijving In dit keuzevak voor alle faculteiten leert men projectmatig en Doel: interdisciplinair te werken. In een projectgroep van 6 tot 8 studenten uit verschillende faculteiten wordt gewerkt aan een opdracht uit de industrie of overheid op het gebied van duurzame ontwikkeling.

oC7o8

Multidisciplinair project duurzamen ontwikkeling

Algemene gegevens Doelgroep: Shldiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en):

Inlichtingen: Studeerwijzer:

Alle-4-2, Alle-4.)

8 Faculteit TM: Technologie voor Duurzame Ont\\~kkeling oC2oo Technologie en Duurzaamheid, aanbevolen Dr.ir. A.M.C. Lcmmens Ir. D.A.A. van Noort Ir. F.LP. Hermans Drs.ing. A. H.M. Siepe Secr. TDO, Pav. A.. s8, 4463 http:ffowinfo.tm.tue.nlfMultidisciplinairProjectDuurzameOntwik

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: project Projectwerk belasting per week is afhankelijk van afspraken met de menwerkende faculteiten Shldiemateriaal: Wordt uitgereikt. In samenwerking met een of meerdere faculteiten. Dit vak wordt Opmerkingen: gegeven in samenwerking met een of meerdere faculteiten. De looptijd verschilt per project. Het is een keuzevak voor studenten van alle

122

vakbeschrijvingen studierichtingen. Het doen van een TDO-relevant multidisciplinair project is verplicht voor studenten die het TDO-certificaat willen behalen. Inhoudsbeschrijving

Doel:

oE250

In dit keuzevak voor alle faculteiten leert men projectmatig en interdisciplinair te werken. In een projectgroep van 6 tot 8 studenten uit verschillende faculteiten wordt gewerkt aan een opdracht uit de industrie of overheid op het gebied van duurzame ont\.vikkeling.

ETI 3: Meso-economische analyse van technologische ontwikkeling

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis:

Docent(en): Inlichtingen: Studeerwijzer:

TM-3.1, TM-VK0-2.1

3 Faculteit TM: Technologie en Beleid oA410 ETI 1: Inleiding en macro economie van technologie en innovatie oA6zo ST! 2: Mesofmicro sociologische analyse van technologische ontwikkeling oA63o ET! 2: Technologische innovatie en economische interventie Dr. L.A.G. Oerlemans Dr. L.A.G. Oerlemans. DG 1.09. 3926, [email protected] L Calame, DG 1.12, 2640, [email protected] http: ffowinfo. tm. tue.nlf Economie VanTechniekErrinnova tie3

Onderwijs en tentamengegevens Onderv-~ijsvorm: 9 weken, hoorcollege, 2 uur werkgroep Tentamenvorm: rapportages/presentaties Studiemateriaal: Reader ET! 3= Mesa-Economische analyse van technologische onhvikkeling Inhoudsbeschrijving Doel: Kennismaken met, beoordelen en leren gebruiken van mesaeconomische theorieën over innovatiesystemen. Inhoud: De mesa-economie houdt zich bezig met de bestudering van sectorale en regionale economische ontwikkelingen. In de cursus komt dat deel van de mesa-economie aan de orde waarin ingegaan wordt op de economische analyse van technologische ontwikkeling. Het gaat onder meer om: sectorale patronen van technologische innovatie (Pavitt),

123

vakbescb rijvingen concurrentie-analyse van sectoren (Porter, Ba in, Scherer), economische cluster- en netwerkbenadering (Porter, Häkansson), nee-institutionele theorie (Williamson, Teece), regionale innovatiesystemen (Morgan, Storper). Met behulp van casussen moeten studenten in werkgroepen de verworven theoretische kennis toepassen, hun analyseresultaten in een rapportage venver ken, presenteren en verdedigen.

oE26o

RTI 2: Economisch Recht

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen: Studeenvijzer:

TM-3-2, TM-VK0-2.2 2

Faculteit TM: Technologie en Beleid oA64o RTI 1: Inleiding Mr.drs. E.F. Clarkson M.P.J.Verheij, DG 1.12, 2741, [email protected] http: /fowinfo. tm. tue. nlfRegulering VanTechniek En.lnnovatie2

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollege, 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk. Winter B, 3 uur schriftelijk. Lente A, 3 uur Studiemateriaal: K. Sevinga. 'Economisch Recht', Samsam- Alphen aan den Rijn, laatste druk; aanvullende readerfstencils Inhoudsbeschrijving Kennis van en inzicht in het recht dat door de overheid wordt Doel: uitgevaardigd of benut met het doel direct of indirect de instelling of werking van de markt te heinvloeden (instrumenten), alsmede de beginselen waaraan overheid en andere economische subjecten zijn gebonden bij hun keuze van doelen en middelen ter beïnvloeding van de economische \'erhoudingen op de markt (waarborgen). Hierdoor krijgen studenten kennis van en inzicht in de wisselwerking tussen de technologische ontwikkelingscyclus en instituties. Behandeling van juridische technologiebeleid- en interventieInhoud: instrumenten die door de overheid kunnen worden gebruikt ter bereiking vandoelstellingen van economische politiek, in het bijzonder van industrie- en technologiebeleid.

124

vakbeschrijvingen oE270

RTI 4a: Telecommunicatie, IT en Recht

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis:

Docent( en): Inlichtingen: Studeenvijzer:

TM-J.J. Alle-J.J. Alle-4-3 J Faculteit TM: Technologie en Beleid oA64o RTI 1: Inleiding oE26o RTI 2: Economisch Recht, aanbevolen Prof.mr.dr. J.M. Smits Mr.drs. E.F. Clarkson M.P.J.Verheij, DG LI2, 2741. [email protected] http:f ;owînfo.tm.tue.nljReguleringVanTechniekEnlnnovatie4a

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollege, 2 uur werkcollege Tentamenvorm: Werkstuk E.F. Clarkson. Syllabus Telecommunicatiebeleid en -regelgeving StudiemateriaaL (TUE zooo) aanvullende literatuur afhankelijk van het te .kiezen onderwerp voor het werkstuk Inhoudsbeschrijving Doel: Kennis en inzicht betreffende de rol en betekenis van beleid en wet- en rcgelgevlng op het gebied van informatietechnologie en telecommunicatie (!TI). Studenten verkrijgen hierdoor kennis en inzkht betreffende de wederzijdse relaties tussen instituties en de technologische innovatiecyclus, in het bijzonder !CT, met name in termen van beleidsmatige beinvloeding van deze cyclus met juridischebeleids-en interventieinstrumenten door overheid en bedrijfsle\'en. Inhoud: Nationaal en internationaal beleids- en regelgevingskader betreffende ITI; liberalisering, harmonisering. standaardisering, convergentie; de ontwikkeling naar de informatiemaatschappij: E-Commerce.

125

vakbeschrijvingen oE28o

RTI 4b: Energietechnologie, Beleid en Recht

Algemene gegevens Doelgroep: TM·J.J Studiepunten: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Voorkennis: oA64o RTI 1: Inleiding Mr.drs. E.F. Clarkson Docent( en): Dr.ir. G.P.J. Verbang M.P.J.Verheij, DG 1.12, 2741. [email protected] Inlichtingen: http:jfowinfo.tm.tue.nlfReguleringVanTechniekEnlnnovatie4b Studeerwij zer:

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollege, 2 uur Tentamenvorm: werkstuk en presentatie Studiemateriaal: G. Verboog, Duurzame energie in Nederland 1970-1995 en aanvullend studiemateriaal Inhoudsbeschrijving Kennis van en inzicht in de ont\.vikkeling van het energiebeleid, in het Doel: bijzonder op het gebied van duurzame energie en de interactie tussen beleid en technologie-ontwikkeling. Het leren analyseren van de mogelijkheden om met (juridisd1e) beleidsinstrumenten technologische ontwikkeling te beïnvloeden. Het kunnen toepassen van het voorgaande op een actueel onderwerp op dit gebied Algemene ontwikkeling van Nederlands energiebeleid sinds 1970. Inhoud: De rol en het aandeel van duurzame energie in energiescenarios,' verschuivingen in het begrip duurzame energie en de vormgeving van het beleid ten aanzien van duurzame energie in financieel (subsidies en andere regelingen) en organisatorisch (rol organisaties als Novem) opzicht. Meer specifiek gaat het over de diverse energietechnologieën en de pogingen om de ontwikkeling hiervan te beïnvloeden en te sturen, met name door de inzet van verschillende beleidsinstrumenten en de relatie met andere onderdelen van het beleid. Aan de orde komen onder andere windenergie, PV, zon-thermisch. biomassa en duurzame energie voor ontwikkelingslanden. Voorts de stand van zaken op het gebied van wetgeving, 'groencertificaten', stimuleringsregelingen en dergelijke. De kansen van duurzame energie op een geliberaliseerde markt en Europese initiatieven en regelgeving.

126

vakbeschrijvingen oE290

RTI 4c: Bouw en Recht

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis:

Docent(en): Inlichtingen: Studeerwijzer:

TM-J.J. Alle-J.J. Alle-4-3

3 Faculteit TM: Technologie en Beleid oAsro Publiekrechtelijk bouwrecht, aanbevolen oA64o RTI 1: Inleiding oE26o RTI 2: Economisch Recht, aanbevolen Mr. W.J.H. Wenselaar M.P.J.Verheij, DG 1.12, 274r. [email protected] http:fjowinfo.tm.tue.nlfReguleringVanTechniekEnlnnovatîe4C

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollege, 2 uur werkcollege Tentamenvorm: schriftelijk, Lente B, 3 uur schriftelijk, Zomer, 3 uur en scriptie Inho uds bes eh rijving Kennis en inzicht betreffende de rol en betekenis van beleid en wet- en Doel:

Inhoud:

oE3oo

regelgeving op het gebied van de bouw(technologie). Hierdoor verkrijgen studenten kennis van en inzicht in de wederzijdse relaties tussen instituties en de technologische innovatiecyclus, in het bijzonder de bouw(technologie), met name in termen van beleidsmatige beïnvloeding van deze cyclus met juridische interventie-instrumenten door overheid en bedrijfsleven. Centraal staan met name de (rechts}relaties tussen private en publieke participanten in het bouwproces, en rechtsinstrumenten om technologische ontwikkeling en innovatie in dit innovatiesysteem te stimuleren.

Methoden en Technieken van Onderzoek 3: data-analyse voor TIB

Algemene gegevens TM-3-2, TM-VK0-2.2 Doelgroep: 2 Studiepunten: Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Voorkennis: oA430 Methoden en Technieken van Onderzoek 1: inleiding oA441 Methoden en technieken van onderzoek 2: dataverzameling oA62o STI 2: Mesofmicro sociologische analyse van technologische ontwikkeling 127

va kbesch rijvi ogen

Docent(en):

Inlichtingen:

Studeerwijzer:

oA63o ETI 2: Technologische innovatie en economische interventie oE25o ETI 3= Meso-economische analyse van technologische ontwikkeling Dr. M.T.H. Meeus Dr. L.A.G. Oerlemans Dr. M.C.J. Caniëls Dr. M.T.H. Meeus. DG u6, 3450, [email protected] Dr. L.A.G. Oerlemans. DG 1.09. 3926, [email protected] Dr. M.C.J. Caniëls, DG 1.22, 4026, [email protected] L. Calame, DG 1.12. 264o, [email protected] http: ffowinfo. tm. tue. nlj Methoden EnTechnieken VanOnderzoek3

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, instructie, 2 uur werkgroep oefeningen Tentamenvorm: rapportage Studiemateriaal: Tabachnick, B.G., L.S. Fidell (1996). Using Multîvariate Statistics. Third Edition. New York: Harper Collins College Pubhshers. Huizingh, E. (1995), lnleiding SPSS voor Windows.Schoonhoven: Academie Service. verplicht. Baarda, D.B., M.P.M. de Goede (1995), Basisboek Methoden en Technieken. Praktische handleiding voor het uitvoeren en opzettten van onderzoek. Houten: Stenfert Kroese, tweede druk. Baarda, D.B., M.P.M. de Goede, J. van Andel, M.T.H. Meeus (1992), Werkboek Methoden en Technieken. Techniek en Maatschappij. Houten: Stenfert Kroese, aanbevolen Academie Service. lnhoudsbeschrijving De srudent verwerft kennis van en inzicht in de belangrijkste methoden Doel: en technieken van onderzoek in de context van technologische ontwikkeling en innovatiesystemen ..In het bijzonder verwerft de student kennis van, en leert deze tevens toepassen, de belangrijkste multivariate analysetechnieken relevant voor de sociaal-wetenschappelijke analyse van innovatiesystemen en het meten van aspecten van innovatief gedrag van organisaties. In de cursus zal worden ingegaan op (r) de verbinding van vraagstelling, Inhoud: operationalisering en statistische analysetechnieken; (2) de belangrijkste begrippen behorende bij de uni- en multivariate analysetechnieken: {3) de zelfstandige toepassing van deze technieken. Aan de orde komen in dit verband: maten van centrale tendentie en spreiding, betrouwbaarheidsen factoranalyse: non-parametrische technieken; multiple lineaire

128

vakbeschrijvingen regressie analyse: logistische regressie-analyse. Via oefeningen leren de studenten deze technieken zelfstandig toe te passen. Er zal daarbij gewerkt worden met empirische data uit door de docenten zelfverricht innovatie-onderzoek. Te\·ens ·worden de studenten getraind in het werken met statistische sofnvare SPSS. het interpreteren van en het rapporteren over analyseresultaten.

oE310

Productbeleid

Algemene gege,·ens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen: Studeerwijzer:

TM-3.1, TM-VK0-2.2

3 Faculteit TM: Algemene Wetenschappen oA230 Inleiding wetenschapsfilosofie oA420 Geschiedenis van techniek en inno\•atiesystemen I Dr. M.J. de Vries M.J. Schaaf. TEMA Z.oi, 4753, [email protected] http: I I owinfo. tm. tue.nll Productbeleid

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollege;werkco1lege, 3 uur Tentamenvorm: Schrijfopdracht Studiemateriaal: 'Produkten op maat', Sarlemijn en Boddendijk (red.) Reader Inhoudsbeschrijving Doel: Aan de hand van een aantal gevalstudies wordt een typologie voor technieken gepresenteerd, alsmede de relevantie daarvan voor het afstemmen van produktbeleid op maatschappelijke randvoorwaarden. Als voorbeeld van een interventie-instrument wordt behandeld: Quality Function Deployment. Bij de behandeling hiervan wordt echter \'oornamelijk aan de methodologische aspecten aandacht besteed, zodat de studenten ook breder inzicht verkrijgen in methodologische randvoorwaarden voor dit soort instrumenten. Inhoud: Aan de hand van een aantal gevalstudies wordt een typologie voor technieken gepresenteerd. alsmede de relevantie daarvan voor het afstemmen van produktbeleid op maatschappelijke randvoorwaarden. Als voorbeeld van een interventie-instrument wordt behandeld: Quality Function Deployment. Bij de behandeling hiervan wordt echter voornamelijk aan de methodologische aspecten aandacht besteed, zodat de studenten ook breder inzicht verkrijgen in methodologische randvoorwaarden voor dit soort instrumenten. 129

va kbesch rijvi ogen oE320

RTI 3: Intellectueel Eigendomsrecht

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen: Studeerwijzer:

TM-)-3, Alle-)-3, Alle-4-3 2

Faculteit TM: Technologie en Beleid oA64o RTJ r: Inleiding, aanbevolen Mr.dr. M.S.C. Bakker Mr.dr. M.S.C. Bakker. DG1.o8, 4236, [email protected] M.P.J.Verheij, DG I.I2, 2741, [email protected] http: I I owin fo. trn .tue. nl f ReguleringVan Tc eh n i ekEn I nnova ti e3

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken. hoorcollege, werkcollege gastcolleges Tentamenvorm: werkstuk

2

uur

en presentatie Studiemateriaal:

wordt nader bekend gemaakt

Inhoudsbeschrijving Doel: Kennis van en inzicht in juridische en andere instrumenten die door kennisproducenten (met name ondernemingen) kunnen worden aangewend om hun kennis (technische, commerciële, etc.) te beschermen tegen- door hen niet gewenst- gebruik door anderen. Studenten verwerven hierdoor kennis van en inzicht in de wisselwerking tussen het technologische innovatiesysteem en instituties. Aan de orde komen met name nationale en internationale reguleringen Inhoud: betreffende bescherming van industriële eigendomsrechten (octrooi-, modellen-, merken-, en auteursrecht) en andere vormen van knowhow; licentieverlening als belangrijk instrument voor exploitatie van kennis; andere mogelijkheden voor kennisbescherming (bijvoorbeeld technische, organisatorische maatregelen). Een en ander wordt geplaatst binnen de context van verschîllende mogelijkheden van strategisch, tactisch en operationeel beleid betreffende kennisbescherming voor kennisproducenten. Studenten worden ook gestimuleerd actief met de leerstof om te gaan door het uitvoeren van korte opdrachten.

130

vakbeschrijvingen oE330

Geschiedenis van Techniek en Innovatiesystemen 11

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent{ en): Inlichtingen: Studeern·ijzer:

TM-p. TM-VK0-2.2

3 Faculteit TM: Algemene Wetenschappen oA420 Geschiedenis van techniek en innovatiesystemen I Prof.dr.ir. H.W. Lintsen • Dr.ing. G.P.A. Mom M.H. Dekkers, TEMA-Z.o7. 2043, [email protected] http:/ jowinfo.tm.tue.nljGeschiedenisTechnieklnnovatiesystemen2

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 5 weken, hoorcollegejwerkcollege, 3 uur Tentamenvorm: scriptie Literatuur wordt op college aangeboden Studiemateriaal: Inhoudsbeschrijving

Doel:

Inhoud:

Het overdragen van kennis over en inzicht in de geschiedenis \'an de te-chniek in Nederland in de twintigste eeuw. Het leren analyseren en abstraheren met behulp van een voor het onderzoeksprogramma Techniek in Nederland in de 2oste eeuw- ontworpen onderzoeksmethodiek Het laten toepassen van deze methodiek op histo-risch materiaal uit de gekozen specialisatie: ICT, Bouw en Energie en milieu Tijdens de hoorcolleges worden de hoofdlijnen in de techniekontwikkeling in Nederland in de hvintigste eeuw behandeld. Tevens wordt de onderzoeksmethodiek toegelicht zoals die ontwikkeld is voor het onderzoek in het kader van het programma Techniek in Nederland in de 2oste eeuw (TIN-20). De docenten demonstreren hoe je op basis van deze methodiek onderzoek kunt doen op gebied van ICT, bouw en Energie en milieu. De studenten dienen vervolgens onderzoeksvragen te formuleren die ze na een beperkt onderzoek moeten beantwoorden in een korte scriptie. De thema's hiervoor worden aan het lopend onderzoek ontleend. Het formuleren van de onderzoeksvraag en het schrijven van de scriptie zullen begeleid worden in de vorm \'an werkcolleges.

131

vakbeschrijvingen oE340

STI 3: Diffusie, adoptie en implementatie van technologie

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis:

Docent(en): Inlichtingen: Shldeerwijzer:

TM-J.I. TM-VK0-2.1

3 Faculteit TM: Technologie en Beleid oA610 STI 1: Inleiding & Macro-sociologische analyse van technolo. ontvlikkeling oA62o STI 2: Mesojmicro.socîologische analyse van technologische ontwikkeling Dr. M.T.H. Meeus M.P.j.Verheij, DG LI2, 2741. [email protected] http: f j owinfo. tm. tue. nlj Sociologie VanTechniekEnlnnova tie3

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollege, 3 uur werkgroep Tentamenvorm: Werkstuk Studiemateriaal: Wordt nader bekend gemaakt Inhoudsbeschrijving De student verwerft kennis van theoretisch sociologische modellen Doel: met betrekking tot de adoptie, de diffusie en de implementatie van technologie met name op het niveau van organisaties en netwerken. Daarnaast leert de student zelfstandig een theoretisch model aan te passen en te gebruiken bij de analyse van een concrete casus. Vak bouwt voort op de vergaarde kennis in STI 2 & 2, maar geeft een Inhoud: verdieping aan de technologische innovatiecyclus, met name over diffusie. adoptie en implementatie van technologische innovaties. In diffusie modellen wordt geanalyseerd welke sociologische factoren de verbreiding van technologische innovatie beinvloeden. Het kan daarbij gaan over effecten van technologie strategie, netwerken, en 'lead users', groeps- en relatiekenmerken, institutionele condities, op diffusie. De adoptiemodellen gaan in op de mate waarin omgevingskenmerken (bijv. mate van vervuiling. high-tech versus low-tech), structurele (organisatietypen) en individuele factoren (leefstijlen) invloed uitoefenen op de adoptie van technologische innovaties. in hoeverre zij \'erklarend zijn voor incrementc)e en radicale, resp. product en procesinnovatles. Welke individuen, groepen en organisaties snel zijn in adopteren en welke niet. Implementatiemodellen gaan met name over de organisatorische aanpassingen die nodig zijn voor effectief gebruik van technologische innovaties, welke factoren de snelheid van

132

vakbeschrijvingen implementatie beinvloeden. Via een casus worden studenten getraind in a) het leren gebruiken van theoretische modellen en b) het aanpassen van deze modellen door het herkennen van relevante variabelen in concrete situaties die in de theoretische modellen aan de orde zijn geweest.

oE350

STI 4: Beleids· en organisatiesociologie

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis:

Docent(en): Inlichtingen: Studeexwijzer:

TM-p, TM-VK0-2.2

3 Faculteit TM: Technologie en Beleid STI 1: Inleiding & Macro-sociologische analyse van technolo. ontwikkeling oA62o STI 2: Mesojmicro sociologische analyse van technologische ontwikkeling oE34o ST! 3: Diffusie, adoptie en implementatie van technologie Dr. M.T.H. Meeus M.P.J.Verheij, DG 1.12, 2741, [email protected] http:f jowinfo.tm.tue.nlfSociologieVanTechniekEnlnnovatie4

oA6w

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegej,verkcollege, 3 uur Tentamenvorm: werkstuk Studiemateriaal: wordt nader bekend gemaakt Inhoudsbeschrijving Doel: Kennis van en inzicht in organisatietheorie en beleidsanalyse. Het leren gebruiken van organisatietheorie bij het ontwerpen van technologie· en innovatiebeleid Inhoud: Er zullen enkele inleidende colleges gegeven worden over enerzijds beleidsanalyse, interventie en beleidsantwerpen en anderzijds over stromingen en thema's in de organisatietheorie die relevant zijn bij inno\'atiebeleid. De colleges worden afgerond met een methode om uit organisatietheorieën manipuleerbare variabelen te destilleren als basis voor een beleidsontwerp. Daarna bestaat het vak uit een discussiecoilege. Dat houdt in dat er gedurende ca. zes colleges inleidingen worden verzorgd door de studenten die elkaar becommentariëren en onder· vragen. Het vak wordt afgesloten met een werkstuk waarin de student bij een nader te bepalen probleem met betrekking tot innovatiebeleid een beargumenteerde selectie maakt van een bepaalde organisatie·

133

vakbeschrijvingen theorie en thematiek om dit probleem aan te pakken. Uit de organisatietheorie worden daartoe manipuleerbare variabelen geselecteerd op basis waarvan beleidsantwerpen incl. beleidsinhoud en beleidsorganisatie worden ontwikkeld.

oE36o Technologie- en Sectorstudies Algemene gegevens TM-4.1, TM-VKO-z.r Doelgroep: Studiepunten: 2 Faculteit TM: Technologie en Beleid Verzorgd door: oA4ro ETI r: Inleiding en macro economie van technologie en Voorkennis: innovatie oA63o ETI 2: Technologische innovatie en economische interventie oE250 ETI 3= Mesa-economische analyse van technologische ontwikkeling oE340 STI 3: Diffusie. adoptie en implementatie van technologie Docent( en): Dr. H.A. Romijn Dr. J.H.M. Stroeken (coördinator) Dr.ir. E.L.C. van Egmond- de Wilde de ligny Dr. L.A.G. Oerlemans L. Calame, DG l.I2, 2640. [email protected] Inlichtingen: http: 1jowinfo. tm. tue. ni/Technologie EnSectorstudîes Studeerwij zer: Oudenvijs en tentamengegevens Onderwijsvonn: 9 weken, werkcollege, 2 uur Tentamenvorm: rapportage Studiemateriaal: in overleg met docenten Inhoudsbeschrijving Inzicht krijgen in en het zelfstandig toepassen van analyse-instrumenten Doel: ten behoeve van de techno-economische prestaties van sectoren in verschillende institutionele omgevingen. Deze analyse-instrumenten omvatten onder meer: innovatie-, concurrentie-, strategie-, netwerkanalyse en technologieverkenningen. In verschillende vakken in het verplichte programma ligt de nadruk Inhoud: op theorieën en benaderingen om technologische onffi'ikkeling te analyseren vanuit een sociologisch. economisch of ontwikkelingskundig perspectief. In dit vak wordt deze kennis aangewend ten einde te komen tot het zelfstandig verrichten van een sectorstudie op basis waarvan technologiebeleid ontworpen kan worden.

134

vakbeschrijvingen oE370

ETI 4: Economische haalbaarheidsstudies

Algemene gegevens Doelgroep: TM-4.1, TM-VK0-2.1 Shldiepunten: 2 Faculteit TM: Technologie en Beleid Verzorgd door: Voorkennis: oA410 ETI 1: Inleiding en macro economie van technologie en innovatie oE25o ET! r Mesa-economische analyse van technologische ont\vikkelîng Dr. H.A. Romijn Docent( en): Dr. L.A.G. Oerlemans Inlichtingen: L. Calame. DG I.I2, 2640, [email protected] A. Coppelmans. DG 1.03. 2246, [email protected] Studeerwijzer: http: // owinfo. tm. tue.nlfEconomie VanTechniekEnlnnovatîe4 Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegefdîscussiecollege, groepswerk Tentamen vorm: schriftelijk, Herfst B, 3 uur schriftelijk, Winter A, 3 uur Studiemateriaal: Syllabi ETI-4

2

uur

Inhoudsbeschrijving Doel: Kennis van en inzicht in de theoretische en conceptuele basis van de economische analyse van technologische projecten in verschillende maatschappelijke of institutionele omgevingen. Kennismaken met en leren toepassen van de belangrijkste methoden en technieken voor deconomische analyse van technologische projecten. De beslissingen die door ingenieurs o.a. in de ontw·erp- en in de Inhoud: implementatiefase van technologische projecten worden genomen hebben belangrijke consequenties voor de omvang en samenstelling van de kosten en baten van (nieuwe) producten en processen en de economische haalbaarheid van projecten. Ten einde deze beslissingen op een adequate wijze te kunnen nemen dient de ingenieur niet alleen te beschikken over technische expertise. Ook kennis van en inzicht in de 'economie van duurzame productiemiddelen' moet de ingenieur in het pakket hebben. In de cursus wordt o.m. ingegaan op de economische problemen bij de aanschaf, het gebruik, de ontwikkeling en de vervanging van duurzame productiemiddelen, zoals machines. gebouwen en installaties, en technologische projecten. Zo komen in de cursus aan de orde: (1) methoden en technieken voor de analyse van de

135

vakbeschrijvingen financieel-economische gezondheid van organisaties en projecten; (2) kostensoorten en -analyse; (3) afschrijvingsmethoden; (4) cash flow analyse; {5) methoden en technieken om de financiële en economische haalbaarheid van projecten te beoordelen.

oE380

ETI

s: Toepassing economische haalbaarheidsstudies

Algemene gegevens TM-4.2, TM-VK0-2.2 Doelgroep: Shldiepunten: 2 Faculteit TM: Technologie en Beleid Verzorgd door: oE370 ETI 4: Economische haalbaarheidsstudies Voorkennis: Docent(en): Dr. H.A. Romijn Dr. LA. G. Oerlemans L Calame, DG r.r2, 2640, [email protected] Inlichtingen: A. Coppelmans, DG 1.03, 2246, [email protected] h ttp: f j owinfo. tm. tue. nlf EconomieVan TechniekEn! nnovatie5 Studeerwijzer:

Oudenvijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken. instructie, 2 uur opdrachten en groepswerk. Tentamenvorm: Schriftelijke rapportage via groepsopdracht. wordt nader bekend gemaakt Studiemateriaal: Inhoudsbeschrijving Het leren zelfstandig toepassen van de in de cursus ETI 4: Economische Doel: haalbaarheidsstudies' verkregen theoretische en methodologische inzichten. De studenten krijgen instructies in het gebruik van ondef\Vezen Inhoud: technieken en methodieken door middel van een aantal kleine opdrachten, waarna zij zelfstandig de door de docenten aangeboden data gebruiken om financiële en economische haalbaarheidsstudie uit te voeren. Het tentamen bestaat uit een casus waarin alle onderwezen onderdelen getoetst worden. De uitwerking van de case dient in de vorm van een projectdocument gepresenteerd te worden.

1)6

vakbeschrijvingen oE390

Technologiebeleid voor innovatiesystemen in ontwikkelde economieën

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis:

Docent(en): Inlichtingen: Studeerwijzer:

TM-4.2, TM-VK0-2.2, (4.2 bestemd voor certificaatprogramma)

3 Faculteit TM: Technologie en Beleid oE250 ET! r Meso-economische analyse van technologische ontwikkeling oE34o ST! r Diffusie, adoptie en implementatie van technologie Prof.mr.dr. J.M. Smits Prof.dr. N.H. Douben L. Calame, DG 1.12, 2640, [email protected] M.P.J. Verheij. DG 1.12, 2741, [email protected] http:j jowinfo.tm.tue.nljTechnologiebeleidlnnoSysO.ntwikkeldeEcon

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollege. 2 uur werkgroep werkstuk/ advisering/presentatie Ten tarnenvorm: Studiemateriaal: wordt nader bekend gemaakt

Jnhoudsbeschrijving Doel: De student moet in staat zijn om inten'entiemaatregelen te ontwerpen en toe te passen die een bijdrage leveren aan het concurrerend vermogen en de economische en maatschappelijke ontwikkeling van actoren in sectoren, regio's en landen. Inhoud: De shtdenten krijgen in groepsverband de opdracht om interventieinstrumenten te ontwerpen en die toe te passen. Hierbij gaat het om op de beïnvloedingvanadoptie/diffusie/adaptatie/implementatie en impacts van technologieën, hoofdzakelijk op mesoen macro· niveau.

oE400

RTI 5: Technologie-contracten

Algemene gegevens Doelgroep: TM-5-I Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Voorkennis: oA64o RTI 1: Inleiding oE26o RTI 2: Economisch Recht, aanbevolen oE32o RTI 3: Intellechteel Eigendomsrecht, aanbevolen Docent(en): Mr.drs. E.F. Clarkson Mr.dr. M.S.C. Bakker

137

vakbeschrijvingen Inlichtingen: Studeerwijzer:

M.P.J .Verheij, DG 1.12, 2741, M.P.J [email protected] http:J Jowinfo.tm.tue.nl

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegefwerkcollege. oefeningen Tentamenvorm: werkstuk Studiemateriaal: Wordt nader bekend gemaakt.

2

uur

Johoudsbeschrijving Doel: Kennis en vaardighe<:{en betreffende het (onderhandelen over en) opstellen van nationale en internationale technologiecontracten. Inhoud: Ontwikkeling, diffusie, adoptie en implementatie van technologische innovaties worden deels bepaald door de mate waarin diverse partijen (ontwikkelaars, producenten, gebruikers) goede onderlinge afspraken kunnen maken over prijzen, leveringscondities, technische specificaties, kennisoverdracht, samenwerking et cetera. In dit vak wordt een praktisch-juridisch framework voor (internationale) contracten, van onderhandelingsfase tot post-contractuele fase aangeboden. komen belangrijke aspecten van onderhandelen in internationale situaties, met diversiteit aan culturen en partijen. aan de orde en worden oefeningen gedaan in onderhandelen over en opstellen van contracten (bijvoorbeeld betreffende gezamenlijke R&D, octrooilicenties, turn-keyprojecten).

oE401

Integratieproject voor TIB/Advanced Economies

Algemene gegevens Doelgroep: TM-VK0-2.3 Studiepunten: 3 Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Overige verplichte vakken studiestroom T&B Voorkennis: Diverse Doccnt(en): L. Calame, DG 1.12. 2640. [email protected] Inlichtingen: h ttp: I I owinfo. tm. tue .nlf in tegra ti eproj eetTI Badva needecanam i es Sh1deenvijzer: Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege. 2 uur ontwerp gericht onderwijs Tentamenvorm: werkstuk Wordt nader bekend gemaakt; afhankelijk van het gekozen onderwerp Studiemateriaal:

vakbeschrijvingen Inhoudsbeschrijving Doel: Het kunnen combineren van monitoring en analyse van de interactie tussen technologische, sectorale en maatschappelijke ontwikkelingen; integreren van economische, sociologische, juridische en technische kennis; toepassing van methodologische benaderingen (i.h.b. beleidsonderzoek); ontwikkeling en evaluatie van beleidsprocessen. Onderwerpen voor het integratieproject kunnen bijvoorbee1d zijn Inhoud: Standaardisatie, ofTechnologische analyse en strategisch management inzake energie- en milieubeleid. Standaardisatie: technologische analyse van concurrerende technologieën; analyse van institutionele aspecten van standaardisatie en van de relatie tussen standaardisatie en industriepolitiek: competentie-assessment voor participatie van bedrijven aan standaardisatie: economische analyse van adoptie van standaarden; simulatie van adoptieprocessen. Energie- en Milieubeleid: beschrijving van belangrijke veranderingen in het energie- en milieurecht en regels betreffende sectorale ontv,;ikkeling; assessment van technologische, economische en organisatorische impact van deze veranderingen; oplossingsrichtingen, \Vaarbij technische. economische. juridische en organisatorische criteria gecombineerd worden: ontwikkeling van verandering beleid. rekening houdend met technische processen, juridische en organisatorische voorwaarden, economische middelen.

oE410

Onderzoeksproject Innovatiesystemen in ontwikkelde economieën

Algemene gegevens Doelgroep: ™+2 Studiepunten: 5 Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Voorkennis: oA430 Methoden en Technieken van Onderzoek 1: inleiding oA441 Methoden en technieken van onderzoek 2: dataverzameling oE3oo Methoden en Technieken van Onderzoek 3: data-analyse voor TIB

Docent(en):

Inlichtingen: Studeerwijzer:

Dr. M. T.H. Meeus Dr. L.A.G. Oerlemans Prof.dr. H.H.G. Verspagen L. Calame. DG 1.12, z64o, [email protected] http:/ jowinfo.tm.tue.nl

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken. projectgroep, 2 uur ontwerp gericht onderwijs 139

vakbeschrijvingen

Tentamenvorm: Studiemateriaal:

OGO, begeleiding door docent Onderzoeksverslag (schriftelijke en mondelinge presentaties) Afhankelijk van het onderzoeksonderwerp

Inhoudsbeschrijving Doel: Leren toepassen van kennis die in eerdere vakken verworven werd op het gebied van methoden en technieken van empirisch onderzoek, w.o. methoden en technieken van onderzoek, data verzameling. data-analyse en statistiek in een eigen onderzoeksproject. Zelfstandig leren toepassen van theoretische kennis opgedaan in eerdere vakken uit het TEMA-programma en het leren vinden en benutten van bronnen van nieuwe kennis op alle eerder genoemde terreinen. Het leren verbinden van theoretische en methodologische kennis voor beleidsontwikkeling, -evaluatie en -onhverp ten behoeve van technologie- en innovatiebeleid. Doorlopen van de gehele onderzoekscyclus in een onderzoeksproject Inhoud: dat is gericht op innovatiesystemen in ontwikkelde economieën en is afgestemd op de 3 technische thema's: vanaf probleemdefinitie, formulering van doel- en vraagstelling, formuleren van een theoretisch kader en operationaliseren van theoretische concepten, via gegevensverzameling en data-analyse tot en met het rapporteren over resultaten, en het formuleren van conclusies en aanbevelingen op het gebied van technologie- en innovatiebeleid.

oE411

Integratieproject Technologie en lnnovatiebeleid/AE

Algemene geget'ens Doelgroep: TM-4.1. TM-5.1 Studiepunten: 4 Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid overige verplichte vakken verdiepingsprogramma TIB Voorkennis: Diverse Docent(en): L. Calame, DG I.I2, 2640, [email protected] Inlichtingen: Ondern·ijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege, 2 uur onhverp gericht onderwijs Tentamenvorm: werkstuk

vakbeschrijvingen Inhoudsbeschrijving Doel: Het kunnen combineren van monitoring en analyse van de interactie tussen technologische, sectorale en maatschappelijke ontwikkelingen; integreren van economische, sociologische, juridische en technische kennis; toepassing van methodologische benaderingen (i.h.b. beleidsonderzoek); ontv.likkeling en evaluatie van beleidsprocessen. Inhoud: Onderwerpen voor het integratieproject kunnen bijvoorbeeld zijn Standaardisatie, ofTechnologische analyse en strategisch management inzake energie- en milieubeleid. Standaardisatie: technologische analyse van concurrerende technologiekn; analyse van institutionele aspecten van standaardisatie en van de relatie tussen standaardisatie en industriepolitiek; competentieassessment voor participatie van bedrijven aan standaardisatie: economische analyse van adoptie van standaarden; simulatie van adoptieproces sen. Energie- en Milieubeleid: beschrijving van belangrijke veranderingen in het energie- en milieurecht en regels betreffende sectorale ontwikkeling; assessment van technologische, economische en organisatorische impact van deze veranderingen; oplossingsrichtingen, waarbij technische, economische. juridische en organisatorische criteria gecombineerd worden; ontwikkeling van veranderingbeleid, rekening houdend met technische processen, juridische en organisatorische voorv.•aarden. economische middelen.

oE420

Planning en implementatie van technische projecten in AE/DE

Algemene gegevens Doelgroep: TM-s.r Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Docent( en): Dr. H.A. Romijn Nog niet bekend Inlichtingen: Dr. H.A. Romijn, DG I.OJ. 4754 Shldeerwijzer: http://owinfo.tm.tue.nl/ PlanninglmplementatieProjektenOntwikkelingslanden/ Ondern•ijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken. hoorcollege. 2 uur projectgroep Tentamenvorm: Schriftelijke rapportages. presentaties Studiemateriaal: Enige hoofdstukken uit D. Loek (1996) 'The Essentials of Project Management', Gower; plus nader aan te kondigen materiaal.

vakbeschrijvingen loboudsbeschrijving Doel: De cursus beoogt vaardigheden aan te brengen met betrekking tot het plannen en implementeren van technologische en industriële projecten in verschillende innovatiesystemen. dat wil zeggen in de context van boog ontwikkelde en zich ontwikkelende economieën. Inhoud: Dit vak maakt deel uit van de zogenaamde beleids- en projectcyclus. Als zodanig vormt het een onderdeel van een groter geheel waarin ook zijn opgenomen de vakken oE370 ETI 4: Economische Haalbaarheidsstudies', oEJSO ETI 5: Toepassing Economische Haalbaarheidsstudies en oE430 'Evaluatie van technische projecten in ontwikkelde en zich ontwikkelende economieën'. De cursus kent een theoretisch gedeelte en een gedeelte waarin de nadruk ligt op concrete toepassingen. Het theoretische gedeelte van de cursus wordt gemeenschappelijk verzorgd voor studenten in beide accentprogramma's van het verdiepingsprogramma TIB. Studenten maken kennis met de fasen van projectmanagement in het algemeen en met uiteenlopende planningsmethodieken in het bijzonder. Vervolgens worden de studenten in groepen ingedeeld en moeten een kort essay schrijven over projectplanning. Daarna worden de groepen studenten gesplitst op basis van het gekozen accentprogramma. Problemen die zich voordoen bij de implementatie van industriële projecten, in zich ontwikkelende en in ontwikkelde economieën, komen nu aan de orde. Deze worden aan de hand van een groot aantal praktijkvoorbeelden en een case onder de aandacht gebracht. Tegelijkertijd doen de studenten praktische vaardigheden op aangaande projectbudgettering en netwerkplanning aan de hand van een case die gesitueerd is in een economisch ontwikkeld dan wel een ontwikkelingsland. Deze opdracht wordt uitgevoerd met behulp va·n de computer.

oE421

Integratieproject TIB/AE

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent( en): Inlichtingen:

TM-DTO 4.1 6 Faculteit TM: Technologie en Beleid. Technische Economie Diverse L Calame, DG 1.12. 2640, [email protected]

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege_. 2 uur ontwerp gericht onderwijs Tentamenvorm: werkstuk

vakbeschrijvingen Inhoudsheschrijving Het kunnen combineren van monitoring en analyse van de interactie Doel: tussen technologische. sectorale en maatschappelijke ontwikkelingen; integreren van economische, sociologische, juridische en technische kennis; toepassing van methodologische benaderingen (i.h.b. beleidsonderzoek); ontwikkeling en evaluatie van beleidsprocessen. Onderwerpen voor het integratieproject kunnen bijvoorbeeld zijn Inhoud: Standaardisatie, of Technologische analyse en strategisch management inzake energie- en milieubeleid. Standaardisatie: technologische analyse van concurrerende technologieën: analyse van institutionele aspecten van standaardisatie en van de relatie tussen standaardisatie en industriepolitiek: competentîeassessment voor participatie van bedrijven aan standaardisatie; economische analyse van adoptie van standaarden; simulatie van adoptieproces sen. Energie- en Milieubeleid: beschrijving van belangrijke veranderingen in het energie- en milieurecht en regels betreffende sectorale ontwikkeling; assessment van technologische. economische en organisatorische impact van deze veranderingen; oplossingsrichtingen, waarbij technische, economische, juridische en organisatorische criteria gecombineerd worden; ontwikkeling van veranderingbeleid, rekening houdend met technische processen, juridische en organisatorische voorwaarden, economische middelen.

oEtf30

Evaluatie van technische projecten in AE/DE

Algemene gegevens TM-).I Doelgroep: Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Docent( en): Drs. H.C.J.J. Gaillard Nog niet bekend Inlichtingen: Drs. H.c.).). Gaillard. DG ro7, 4593. H.C,[email protected] http:ffowinfo.tm.tue.nl Studeerwijzer: Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, instructie, 2 uur opdracht Tentamenvorm: schriftelijk en beoordeling schriftelijk verslag van opdracht Studiemateriaal: Wordt nader bekend gemaakt.

143

vakbeschrijvingen Inhoudsbeschrijving

Doel:

Inhoud:

oE65o

Het eigen maken van vaardigheden waardoor het mogelijk wordt ex post evaluatiemethoden ter beoordeling van technologie-, innovatie-. en industrialisatieprojecten zelfstandig te kunnen toepassen. Dit vak maakt deel uit van de zogenaamdebeleids-en projectcyclus. Als zodanig vormt het een onderdeel van een groter geheel waarin ook zijn opgenomen de vakken oE370 ETI 4: Economische Haalbaarheidsstudies, oE38o ET! s: Toepassing Economische Haalbaarheidsstudies, en oE420 'Planning en implementatie van technische projecten'. Aan de orde komen: (r) de basisproblemen bij het uitvoeren van ex-post projectevaluaties; (2) een bruikbaar kader voor het uitvoeren van ex-post evaluaties; (3) toepassing van dat kader aan de hand van een case. De studenten worden in groepen gesplitst op basis van het gekozen accentprogramma. Pwblemen die zich voordoen bij de evaluatie van industriële projecten, in zich ontwikkelende en in ontwikkelde economieën, komen nu aan de orde. Deze worden aan de hand van een groot aantal praktijkvoorbeelden en een case onder de aandacht gebracht.

ETI 6: Innovatie, Markt en Groei

Algemene gegevens Doelgroep: Alle-4.2 Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Voorkennis: Elementaire kennis van economie (bv. oA410 ETI: Inleiding in macro economie van technologie en innovatie) is gewenst, doch noodzakelijk. Prof.dr. H.H.G. Verspagen Docent(en): Prof. dr. H.H.G. Verspagen, DG 1.21, ;6q, [email protected] Inlichtingen: Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegefdiscussiecollege. Tentamenvorm: schriftelijk, Winter B. 3 uur schriftelijk, Lente A, 3 uur Studiemateriaal: Syllabus te downloaden via Internet

2

uur

Inhoudsbeschrijving Doel: Het verdiepen van de kennis van economische theorie die specifiek ontwikkeld is voor cases in het gebied 'economie en techniek'. Recente ontv.:ikkelingen in de economische wetenschap beschrijven expliciet hoe

144

vakbeschrijvingen

Inhoud:

economische motieven (van bedrijven, consumenten, overheid) mede vorm geven aan technologische ontv.:ikkelingen. Dit vak maakt deze nieuwe inzichten en hun toepassingen inzichtelijk voor ingenieurs door de theorie te bespreken met een minimum aan economisch theoretische begrippen. Economische theorie beschouwde techniek traditioneel als een factor die "door God en de Ingenieurs" gegeven is, en dus buiten haar domein valt. Sinds de jaren 'So is er echter een ontwikkeling gaande waarin economen technologische ontwikkelingen proberen te verklaren. Daartoe is een aantal nieuwe economische modellen ontwikkeld, die op sommige punten radicaal breken met bestaande theorieën. In dit vak staat de vraag centraal wat deze nieuwe theorie aan werkelijk nieuwe inzichten toevoegt. Levert ze nieuwe inzichten op voor beleidsmakers of beslissers binnen bedrijven? Deze vraagstelling wordt uitgewerkt aan de hand van de volgende onderwerpen: (r) economische aspecten van Research and Development processen; {2) Intellectuele eigendomsrechten: economische aspecten van octrooi wetgeving: (3) Techniek en monopolies, met een toepassing op de informatie economie (Microsoft); (4) Technologische ontwikkeling: goed voor de werkgelegenheid?; (5) Economische groei.

oE904 Voorbereiding zelfstandig onderzoek/afstuderen 15/AE Algemene gegevens Doelgroep: TM-4.2 Studiepunten: 4 Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Diverse Docent( en): Inlichtingen: Afstudeercoordinator: Mr. W.J .H. Wenselaar. DG [email protected] http:j jowinfo.tm.tue.nl Shtdeerwijzer: Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: Individueel project ontwerp gericht onderwijs individuele begeleiding Tentamenvorm: schriftelijk verslag, mondelinge verdediging Studiemateriaal: afhankelijk van het afstudeeronderwerp Opmerkingen: (P-instroom 1996. 4-jarige programma)

145

LI+ 3236,

vakbeschrijvingen Inhoudsbeschrijving Doel:

Inhoud:

oE9o6

Dit onderdeel van het verdîepingsprogramma TIE heeft als doel te komen tot een goed onderbouwd afstudeervoorstel onder begeleiding van de beoogde afstudeerdocent. Het vak 'voorbereiding zelfstandig onderzoek/afstuderen ISJAE' start in trimester 4.2 {4 SP) en is bestemd voor studenten die deel uit maken vandeP-instroom 1999 die het 4-jarige programma volgen. Naast het formuleren van een geschikte doel- en probleemstelling wordt de geboden ruimte tevens ingezet ten behoeve van literatuurstudie ten behoeve van het afstudeerproject. Studenten worden zo. als voorbereiding op hun afstuderen, begeleid bij het zelfstandig verzamelen, analyseren, interpreteren van en rapporteren over recente theoretische en empirische literatuur over 'innovatiesystemen in ontwikkelde economieën'. Tevens moet de student de ruimte gebruiken voor een oriëntatie op de onderzoeksmethodologische aspecten die van belang zijn voor het afstudeerproject. Op deze wijze kan de student zich inzicht verschaffen in de specifieke keuzeproblemen en knelpunten die men mag verwachten bij het verrichten van (technisch-maatschappelijk) onderzoek naar innovatiesystemen in ontv,rikkelde economieën.

Voorbereiding zelfstandig onderzoek/afstuderen 15/AE

Algemene gegevens TM- 5.1, TM-S.2 Doelgroep: Shldiepunten: 6 Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Docent(en): Diverse Afstudeercoordinator: Mr. W.J.H. Wenselaar, DG u4, 3236, Inlichtingen: [email protected] http:j fowinfo.tm.tue.nl Studeerwijzer: Ondenvijs en tentamengegevens OndeDvijsvorm: Individueel project ontwerp gericht ondenvijs individuele begeleiding schriftelijk verslag. mondelinge verdediging Tentamenvorm: afhankelijk van het afstudeeronderwerp Srudiematerîaal:

vakbeschrijvingen Inhoudsbeschrijving Doel: Dit onderdeel van het verdiepingsprogramma TIE heeft als doel te komen tot een goed onderbouwd afstudeervoorstel onder begeleiding van de beoogde afstudeerdocent. Inhoud: Het vak 'voorbereiding zelfstandig onderzoek/afstuderen ISfAE start in trimester j.I (2 SP) en krijgt een vervolg in trimester 5.2 (4 SP). Naast het formuleren van een geschikte doel- en probleemstelling wordt de geboden ruimte tevens ingezet ten behoeve van literatuurstudie ten behoeve van het afstudeerproject. Studenten worden zo, als voorbereiding op hun afstuderen, begeleid in het zelfstandig verzamelen, analyseren, interpreteren van en rapporteren over recente theoretische en empirische literatuur over' innovatiesystemen in on Wikkelde economieën'. Tevens moet de student de ruimte gebruiken voor een oriëntatie op de onderzoeksmetbodologische aspecten die van belang zijn voor het afstudeerproject. Op deze wijze kan de student zich inzicht verschaffen in de specifieke keuzeproblemen en knelpunten die men mag venvachten bij het verrichten van (technisch·maatschappelijk) onderzoek naar innovatiesystemen in ontwikkelde economieën.

oE936

Afstuderen TIB/Advanced Economies

Algemene gegevens TM·+2_. TM- 5.2, TM-YK0-2. 3 Doelgroep: Studiepunten: 24 Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Voorkennis: Overige examenonderdelen dienen afgerond te zijn. Docent(en): Diverse Inlichtingen: M.P.J.Verheij_. DG 1.12, 2741, [email protected] Mr. W. Wenselaar, stagejafstudeercoördinator, DG 1.14, tst. 3236 Ondervdjs en tentamengegevens Onderwijsvorm: afstudeerproject Tentamenvorm: Afstudeerverslag, tussentijdse- en eindvoordracht individuele verdediging 1nhoudsbeschrijving Inhoud: De afstudeeropdracht bestaat uit een door de student uit te voeren zelfstandige onderzoeksopdracht alsmede de rapportage daarover. De student dient daarmee het bewijs te leveren van het vermogen zelfstandig problemen te analyseren en oplossingen aan te dragen. Het afstuderen vindt bij voorkeur extern plaats. 147

vakbeschrijvingen oFo1o

Wetenschaps- en ontwerpmethodologie voor bouwkundigen

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent( en): Inlichtingen: Studeerwijzer:

B-J-2, B-4.2 I

Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Dr. M.J. de Vries M.J. Schaaf, TEMA Z.or, 4753· [email protected] http:J fowinfo.tm.tue.nl/ WetenschapsEnOntwerpmethodologieBouwkunde

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegefdiscussiecollege, 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Winter B, 3 uur Studiemateriaal: Wordt tijdens het college bekend gemaakt.

Inhouds beschrijving Inzicht in voor de bouwkunde specifieke onderzoeksbenaderingen. Het karakter van de bouwkunde als technische wetenschap wordt verduidelijkt door in te gaan op de vragen: waarin onderscheidt zij zich van de andere technische wetenschappen? Van welke natuurkennis gaat zij uit? Wat is het verschil tussen het wiskundegebruik bij het ontwerpen enerzijds en bij de bouwfysische berekeningen anderzijds? Hoe worden technische en maatschappelijke factoren gecombineerd bij bouwkundige analyses? Het tweede gedeelte behandelt methoden voor het toetsen van verschillende soorten van hupotheses (met in aansluiting daarop: funderingen van voorspellingen en definitiemethoden). Dit tweede gedeelte van het college heeft een praktisch nut voor het schrijven van een afstudeerscriptie.

Doel:

Inhoud:

oFo2o

Wijsgerige ethiek

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docenten: Voorkennis: Inlichtingen: Studeerwîjzer:

Alle-2.2. Alle-3.2, Alle-4-2 2

Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Prof.dr. W.F.C.M. Derkse (alleen op dinsdag aanwezig) geen, al is deelname aan een cursus ethiek en techniek of de cursus techniek, vrede en veiligheid een voordeel M.J. Schaaf, TEMA Z.oi, 4753· [email protected] http:jjowinfo.tm.tue.nl/WijsgerigeEthiek

vakbeschrijvingen Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegefdiscussiecollege, 2 uur Tentamenvorm: mondeling bespreking van een werkstuk Studiemateriaal: Femando Savater, Het goede leven, Bijleveld, Utrecht, 1996.

Inhoudsbeschrijving Inhoud: In de wijsgerige ethiek wordt nagedacht over de algemene beginselen van morele kvv·aliteit. In de meer toegespitste ethieken, bijvoorbeeld in gezondheidsethiek of de ethiek van de techniek, spelen toch gemeenschappelijke noties een rol: geluk, het goede leven, verantwoordelijkheid, waarden, normen. etc. In de wijsgerige ethiek wordt onder meer nagedacht over wat waarden eigenlijk zijn, waar de bronnen van onze waarden te vinden zijn. en op welke wijze waarden communicabel zijn. Hetzelfde geldt voor begrippen als geluk en verantwoordelijkheid. In deze verdiepende cursus wordt ingegaan op de algemene gronden en de perspectie\'en van morele kwaliteit.

ofo21

Werkcollege wijsgerige ethiek

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docenten: Voorkennis: Inlichtingen: Studeerwijzer:

Alle-2.2, Alle-p, Alle-4-2 2

Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Prof.dr. W.F.C.M. Derkse (alleen op dinsdag aanwezig) gelijktijdig volgen van het college 'wijsgerige ethiek' wordt aanbevolen, c.q. het eerder gevolgd hebben van een cursus filosofie M.J. Schaaf, TEMA Z.oi, 4753, [email protected] http: I I owinfo. tm.tue.nl;WerkcollegeWijsgerigeEthiek

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege, 2 uur Close· reading van een filosofische tekst, wekelijkse presentaties in groepjes van 2 van een opgegeven hoofdstuk Tentamenvorm: mondeling en werkstuk mondelinge bespreking van een werkstuk Studiemateriaal: B. de Spinoza, Ethica. Wereldbibliotheek. I nhoudsbeschrijving inhoud: Dit hoofdwerk van de in 1632 te Amsterdam geboren wijsgeer is een cultuurbezit van wereldwaarde geworden. Ethiek is voor Spinoza de

149

vakbeschrijvingen kunst van het 'verstandig leven'. Hij \Vil laten zien dat dit 'verstandig leven' samenhangt met een visie op de werkelijkheid als geheel (een ontologie). De werkelijkheid is zélf redelijk, dus moeten wij dat ook zijn. Om dit ook in zijn argumentatie tot uitdrukking te doen komen, is Spînoza's Ethica opgebouwd als een klassiek wiskunde boek: vanuit definities en axioma's \\'orden steeds complexere stel-lingen 'bewezen'. Ook voor wie zich afvraagt of er in het domein van de ethiek wel iets te 'bewijzen' valt, is er in de Ethica veel waardevols aan te treffen, ~ankzij Spinoza's mensenkennis en verfijnde psychologie. In dit werkcollege wordt de Ethica eerst van achter naar voren gelezen, en daarna pas in de 'normale' volgorde.

oFo3o

Management-filosofie

Algemene gegevens Doelgroep: Alle·J.J. Alle-4-J 2 Studiepunten: Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Docenten: Prof.dr. W.F.C.M. Derkse (alleen op dinsdag aanwezig) Inlichtingen: M.f. Schaaf. TEMA Z.o1, 4753, [email protected] Studeerwijzer: http:/ jowinfo.tm.tue.nlfManagementFilosofie Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegejdiscussiecollege. Tentamenvorm: mondeling Mondelinge bespreking van paper Studiemateriaal: er wordt een reader verstrekt

2

uur

Johoudsbeschrijving Kennismaking met succesvolle nieuwe Amerikaanse technieken (o.m. Inhoud: ontwikkeld op Woodstock Centre van Georgetown University) om de reflectie-, verbeeldings-en besluitvormingshorizon van managers te verruimen door hen in contact te brengen met verhalen uit de 'grote' literatuur. De methode is mede gebaseerd op het denken van de Canadese filosoof en theoloog Bernard lonergan. lonergans achtergrond van de methode zal \Vorden uiteengezet. en de methode zal worden beproefd aan de hand van teksten uit romans van Thomas Mann, Marguerite Yourcenar en Iris Murdoch.

vakbeschrijvingen oFo4o

Methodologie en psychologie voor bouwkunde

Algemene gegevens Doelgroep: Bs-J.J Studiepunten: I Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Drs. L). Thijs Docent(en): Dr. M.J. de Vries Inlichtingen: Drs. L.J. Thîjs, TEMA o.ro, 4669, [email protected] Dr. M.J. de Vries, TEMA Z.17, 4629. [email protected] M.). Schaaf, TEMA Z.o1, 4753, M.)[email protected] Studeerwijzer: http:/ Jowinfo.tm.tue.nlj Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 8 weken, hoorcollege, 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk. Lente B, 2 uur Smdiemateriaal: collegestof en syllabusjreader Inhoudsbeschrijving Een kennismaking met twee vakgebieden buiten de Bouwkunde, Inhoud: Methodologie en Psychologie, die relevant (kunnen) zijn voor bouwkundige problemen. Bij het onderdeel Methodologie gaat het om de manier waarop de visie op ontwerpprocessen en ontwerpmethodieken veranderd is onder invloed van onderzoek naar ontwerpen. De eigenheid van bouwkundig ontwerpen ten opzichte van ontwerpen in andere gebieden zal worden toegelicht aan de hand van praktijkvoorbeelden. In de Psychologie gaat het om het gedrag van mensen in de meest_ruime betekenis. Je gedrag wordt in belangrijke mate bepaald door de interpretatie die je geeft aan wat je waarneemt en de kennis en vaardigheden waarover je beschikt. In het college gaan we in op vragen zoals; wat is waarnemen. wat is kennis. hoe 'werkt' het menselijk geheugen, hoe 'werkt' de menselijke intelligentie. Ook aandacht voor het oplossen van problemen; strategische aspecten en intellectuele vaardigheden.

vakbeschrijvingen ofo61

Geschiedenis van de technische wetenschappen: Grondleggers & hun betekenis

Algemene gegevens Doelgroep: Alle-4-3 Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Docent(en): Mr.dr.ir.îr. LM.M. Royakkers Dr. M.J. de Vries Dr. M.J. de Vries, TEMA Z.17, 4629, [email protected] Inlichtingen: Mr.dr.ir.ir. L.M.M. Royakkers. TEMA Z.oz, 4693, L. M. M.Royakkers@ tm. tue.nl M.J. Schaaf, TEMA Z.oi, 4753, [email protected] Onderwijs en tentamengegevens Onderv..rijsvorm: 9 weken, hoorcollegejwerkcollege, 2 uur Tentamenvorm: Voordracht en scriptie. Studiemateriaal: Wordt bij aanvang van het college bekend gemaakt/verstrekt. Inhoudsbeschrijving Inzicht in de historische gegroeide relaties tussen natuurwetenDoel: schappelijke en technische benaderingen en {afhankelijk van de studierichting van de student) inzicht in de onffirikkeling van fysische, chemische, bouwkundige, elektrotechnische of wiskundige concepten in de 19e en 2oe eeuw. Het eerste gedeelte van het college betreft het ontstaan van antieke Inhoud: \vis kundige methoden door inzichten te ontlenen aan de bestaande techniek (dankzij de inzet van Pythagoras, Plato, Aristoteles, Euklides en Ptolemeus); zelfstandige ontwikkelingen van de wis-, natuur- en scheikundige theorieën in de klassieke periode; moderne relaties tussen wiskunde, natuurwetenschap en techniek In het tweede gedeelte van het college wordt specifiek voor iedere studierichting ingegaan op de met die studierichting verbandhoudende concepten in de 19e en 20e eeuw aan de hand van primaire en secundaire bronnen.

vakbeschrijvingen oF6oo

Inleiding in de filosofie

Algemene gegevens Alle-4-1, Alle-s.I Doelgroep: Srudiepunten: 2 Faculteit TM: Algemene \Vetenschappen Verzorgd door: Prof.dr. W.F.C.M. Derkse (alleen op dinsdag aanwezig) Docenten: M.J. Schaaf, TEMA Z.oi, 4753, M.}[email protected] Inlichtingen: http: I jO\v:info. tm. tue.nlflnleidingFilosofie Studeervájzer: Ondern·ijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegefdiscussiecollege, 2 uur Tentamenvonn: mondeling en werkstuk Smdiemateriaal: Jostein Gaarder: 'De Wereld van SofiejSophie's world Er bestaat een Wereld van Sofie-werkboek, alsook een uitgave op CD-Ram

Inhoudsbeschrijving Bij de algemene vorming van de toekomstige technoloog en manager Inhoud: hoort een kennismaking met de ideeëngeschiedenis. Op de Amerikaanse technologische topinstelling behoort filosofie niet zelden tot de verplichte vakken, omdat men verwacht dat de reflectie-, verbeeldings- en besluitvormingshorizon van de toekomstige ingenieur erdoor wordt verruimd. In deze cursus vormt de aantrekkelijk geschreven rondwandeling van Jostein Gaarder door de ideeëngeschiedenis de achtergrond. De docent zal inleiden in de inspiraties, de thema's en de systematiek van het wijsgerig denken. In aanvulling bij Gaarder zal hij de cursisten nader voorstellen aan enkele invloedrijke eigentijdse denkers.

oF6o1

Inleiding wijsgerige tekstlezing

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docenten: Inlichtingen: Stu.deerwijzer:

Alle-3.1, Alle-4.1 2

Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Prof.dr. W.F.C.M. Derkse {alleen op dinsdag aanwezig) M.J. Schaaf. TEMA Z.or, 4753, [email protected] h ttp: I I owinfo. tm. tu.e. nl jInleiding V/ijs gerigeTeks tiezing

153

vakbeschrijvingen Oudenvijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege, 2 uur gemeenschappelijke close-reading van de tekst. Groepjes van twee geven steeds een korte presentatie rond het opgegeven gedeelte. Tentamen vorm: mondeling en werkstuk Studiemateriaal: Friedrich Nietzsche, De vrolijke wetenschap, Uîtg. Arbe.iders-pers Inhoudsbeschrijving Friedrich Nietzsche (1844-1900) heeft het hedendaagse denken Inhoud: diepgaand beïnvloed. Hij heeft aan het einde van de negentien-de eeuw heel wat van de problemen en kwalen gezien, waaraan en waaronder de Europese cultuur zou lijden. Als cultuurcriticus, die de verborgen en verzwegen zieke plekken in de cultuur aantoont (b.v. het histo-risme. de dood van de door mensen ge-maakte God. het nihilisme. de decadentie, het gebrek aan stijl. de strijd om de wereldhe-gemonie) is Nietzsche niet te evenaren. Hetzelfde geldt voor zijn meesterschap over de taal. In "De vrolijke wetenschap" wordt de lezer aangesproken als een vrije geest, als iemand die in het verleden idealen koesterde, maar ze als vals doorzag. Menselijke constructies als de rede, de religie en de kunst openbaren de waarheid niet, maar ver-hullen haar- omdat de waarheid (onze sterfelijkheid) te verschrikkelijk is om voortdurend in te leven. In navolging van de vrolijke Griekse goden kan kan deze waarheid enigszins worden verdoofd. Een dubbelzinnige vrolîjkheid, omdat ze weet heeft van de tragiek van de menselijke eindigheid.

oF720

Cultuurfilosofie 1: Filosofie van de techniek

Algemene gegevens Doelgroep: Alle-4-1 Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Docent( en): Prof. Dr. Ir. E. Schuurman Inlichtingen: Prof.Dr.Ir. E. Schuurman tst. 0346-262479 M.J. Schaaf. TEMA Z.oJ, 4753. ue.nl [email protected] Studeerwijzer: h ttp: 11 owi nfo. tm. tue. n 1/ Fi Josofi eTechniekC ui tu urfil o sofiel Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollege. 2 uur werkcollege Donderdag 3de en 4de uur

154

vakbeschrijvingen Tentamen vorm: Studiemateriaal:

Opmerkingen:

mondeling Mondeling of deelname werkcollege E. Schuurman:- Geloven in Wetenschap en Techniek {1998). Op het college wordt een studiewijzer uitgereikt. Dit vak wordt om de twee jaar gegeven; dit ·jaar niet.

Inhoudsbeschrijving Doel: Inzicht te verkrijgen in de motieven, problemen, spanningen en samenhangen in cultuuractiviteiten als wetenschap, techniek, economie en politiek. Inhoud: Het college geeft een goed inzicht in de geestelijk-historische achtergrond van de ontwikkeling van wetenschap en moderne techniek, alsmede van de cultuurproblemen die daar uit zijn voort gekomen. Ook zal veel aandacht gegeven worden aan de vraag of die problemen kunnen worden overwonnen of binnen de perken kunnen worden gehouden. Wat is vanuit het ebistelijk-wijsgerig denken gezien de authentieke zin van wetenschap en tecnniek?

oFno

Cultuurfilosofie 11: Ethiek van wetenschap en techniek

Algemene gegevens Doelgroep: Alle-4.2 Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Docent( en): Prof.Dr.Jr. E. Schuurman Inlichtingen: Prof.Dr.Ir. E. Schuurman, 0346-262479 M.J. Schaaf, TEMA Z.oi, 4753, [email protected] Studeerwijzer: http: I I owinfo. tm. tue. nlfEthiekWetenscha pTechniek Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollege, 2 uur werkcollege Dit college wordt om de hvee jaar gedurende het derde en vierde blok (vanaf december van een oneven jaar)gegeven. Tentamenvorm: mondeling Mondeling of deelname werkcollege Studiemateriaal: E. Schuurman:- Geloven in Wetenschap en Techniek (1998). Op het college wordt een studiewijzer uitgereikt Opmerkingen: Dit vak wordt om de twee jaar gegeven; dit jaar niet.

155

vakbeschrijvingen .Inhoudsbeschrijving lnzicht te verkrijgen in de verschillende ethische stromingen en het Doel: uitwerken van een christelijke ethiek voor wetenschap en techniek. Eerst trachten we de vraag te beanhvoorden wat ethiek is. Daarna geven Inhoud: we een overzicht van de verschillende wijsgerig-ethische visies op wetenschap en techniek. Vanuit de reformatorische wijsbegeerte bespreken we een integraal kader van normen voor wetenschap en techniek. Daarbij komen actuele kwesties betreffende het natuurprobleem, problemen rond kernenergie, arbeid en informatietechniek, biotechniek in landbouw en veeteelt en genetische manipulatie aan de orde.

oHo2o Licht en geluid Algemene gegevens Doelgroep: BMT·4·3· E-4-3. Alle-4.) Studiepunten: 3 Faculteit TM: I PO, Center For User-system Interaction Verzorgd door: Dr.ir. F.J.J. Blommaert Docent( en): Dr. D.J. Hermes Ir. J.A. Pellegrîno van shlyvenberg Ir. J.A. Pellegrino van Stuyvenberg, IPO 2-40. 5228. Inlichtingen: J.A. Pellegrino@ tm. tue.nl Secr. IPO, IPO o.I). 5200 http:/ jowinfo.tm.tue.nlfLîchtEnGeluid Studeerwijzer: Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegejdiscussiecollege, 3 uur Tentamenvorm: mondeling Studiemateriaal: Wordt uitgereikt tijdens het college.

Inhouds beschrijving Het college heeft als doel elementaire inzichten te verschaffen in de Doel: fysische en perceptieve eigenschappen van licht en geluid. Het accent valt hierbij op de perceptieve eigenschappen die een rol spelen in de interactie tussen de waarnemer en zijn omgeving. Het college bestaat uit een beknopte inleiding in anatomie en fysiologie Inhoud: van oog en oor, en in de psychofysica. Vervolgens komen de fysische eigenschappen van de media aan bod, plus de bijbehorende maten en

vakbeschrijvingen eenheden. Hierna wordt de relatie gelegd tussen deze fysische eigenschappen en de perceptieve grootheden die bij waarneming een rol spelen, waaronder magnitude, drempel, oplossend vermogen, e.d. Bij het zien komen hierbij zaken aan de orde zoals helderheids- en contrastwaarneming: bij het horen zaken zoals luidheid en toonhoogte. Tijdens het college worden demonstraties gegeven.

oHo3o Muziekakoestiek Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen: Studeerwijzer:

Alle-4-z 2

Faculteit TM: !PO, Center for User-System Interaction Elementaire differentiaal en integraal calculus Prof.dr. A.J.M. Houtsma Prof.dr. A.J.M. Houtsma, IPO 1.39, 5251 Secr. IPO. !PO o.I). 5200 http:f Jowinfo.tm.tue.nlJMuziekAkoestiek

Onderwijs en tentamengegevens Ondervájsvorm: 9 weken. hoorcollege/discussiecollege, 2 uur Tentamenvorm: scriptie +wekelijkse opdrachten Studiemateriaal: materiaal beschikbaar via IPO-biblîotheek lnhoudsbeschrijving Doel: Het verschaffen van inzicht in de fysische en perceptieve processen die een rol spelen bij het maken van en luisteren naar muziek. Inhoud: Anatomie en fysiologie van het menselijk gehoorsysteem: elementaire geluidsleer; ruimte- en zaalakoestiek theorie van snaar en snaarinstrumenten; resonatoren en blaasinstrumenten; trillingen in membranen, staven, platen en slaginstrumenten: elektroakoestiek wiskundige en fysische grondslagen van stemmingen en toonsystemen; verband htssen fysische en perceptieve kenmerken van geluid.

157

vakbeschrijvingen oH040 Informatie-ergonomie Algemene gegevens Doelgroep: TM·4.J, Alle·+J Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: !PO, Center for User-System Interaction Natuurkunde en wiskunde op VWO-niveau Voorkennis: Prof.dr.ir. F.L. van Nes Docent( en): Inlichtingen: • Prof.dr.ir. F.L. van Nes, TPO I.04, 5233· [email protected] Secr. IPO, IPO o.r), 5200 S hl deerwij zer: http:/ fowinfo.tm.tue.nlflnformatieErgonomie Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 10 weken, hoorcollegefdiscussiecollege, 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Lente B, 3 uur of mondeling Mondeling is alleen mogelijk indien schriftelijk tentamen onvoldoende was. "Open boek". Voorts werksrukken Studiemateriaal: Boek 'Human-Computer Jnteraction', J. Preece et al.. extra hand outs. Inhoudsheschrijving Inleiden in de materie van de mens-computer interactie. Bijbrengen Doel: van inzicht in en gevoel voor de problematiek van het omgaan met informatieverwerkende apparatuur en producten met 'embedded computers'. Vergroten van de toegankelijkheid van deze apparatuur en producten door de hardware en software daarvan zo goed mogelijk af te stemmen op de eigenschappen, mogelijkheden en beperkingen van de gebruikers. In dit college worden de mogelijkheden en beperkingen van de Inhoud: menselijke informatievetwerking behandeld in relatie tot die van informatieverw-erkende apparatuur. Daarbij gaat het om: perceptieve informatie; bijvoorbeeld informatie op beeldschermen in relatie tot het zien, en synthetische spraak in relatie tot spraak verstaan en apprecieren, cognitieve informatie; bijvoorbeeld in verband met kennis en geheugenprocessen bij de gebruiker in relatie tot de relevante processen in de apparatuur, en het gebruik van natuurlijke taal tegenover com-putertaal, en om bedieningsinforma tie; bijvoorbeeld voor toetsenborden, aanwijsschermen, muis, trackball, spraakherkenningsapparatuur. Verder wordt veel aandacht gegeven aan methoden voor het evalueren van de bruikbaarheid van apparaten, applicaties en user interfaces.

vakbeschrijvingen oHoso Spraaktechnologie Algemene gegevens Doelgroep: ™+l· Alle-4-3 Studiepunten: 2 Faculteit TM: IPO. Center for User-System Interaction Verzorgd door: Prof.dr. R.P.G. Collier Docent(en}: Inlichtingen: Secr. !PO, IPO 0.15, 5200 http:ffowinfo.tm.tue.nljSpraaktechnologie Studeerwijzer: Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegefdiscussiecollege.

Tentamenvorm: Studiemateriaal:

2

uur

schriftelijk Wordt uitgereikt tijdens college

lnhoudsbeschrijving Doel:

Inhoud:

Inleidend overzicht van de stand van kennis m.b.t. het proces van spreken en verstaan en de combinatie van deze kennis met de hedendaagse techniek in spraaktechnologische toepassingen. 1) Introductie in het proces van spreken en verstaan. d.w.z. basisbegrippen uit de experimentele fonetiek; 2) Presentatie van de belangrijkste domeinen van de spraaktechnologie: spraakbewerking. automatische spraakherkenning, spraaksynthese; 3) Overzicht van mogelijke applicaties van spraaktechnologie in mens-machine dialoog.

oHo6o Beeldtechnologie Algemene gegevens Doelgroep: E- 4 .2, INs-4.2, IT- 4 .2, N- 4 .2_. WSs- 4 .2 Studiepunten: 2 Faculteit TM: I PO, Center for User-System Interaction Verzorgd door: Docent(en): Dr.ir. J.B.O.S. Martens Inlichtingen: Dr.ir. J.B.O.S. Martens. IPO 2.23, szo8 Secr. IPO, IPO 0.15, 5200 Onderwijs en tentamengegeyens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege, 3 uur Tentamenvonn: op basis van oefeningen {mondeling tentamen mogelijk) StudiemateriaaL Engelstalig JPO rapport, wordt uitgereikt tijdens college

159

vakbesch rijvi ogen I nhoudsbeschrijving Behandeling van fundamentele technieken voor de acquisitie en Doel: verwerking van beelden, evenals hun relatie met menselijke visuele perceptie. Het realiseren van een adequate interface tussen analoge beelden in de Inhoud: buitenwereld en digitale beelden in de computer vereist terderge kennis van zowel technische als perceptieve randvoorwaarden. Een belangrijke klasse van technische systemen voor beeldverwerking is opgebouwd uit lineaire componenten (zoals lineaire filters) en geheugenloze niet· lineariteiten. De lineaire algebra biedt krachtige mathematische technieken om dergelijke systemen te analyseren. Technische systemen zijn echter niet in staat tot perfecte weergave van beelden, en introduceren dus inherent vervormingen. Kennis over de visuele perceptie wordt daarom aangewend om te bepalen of de geintroduceerde vervormingen waarneembaar (of hinderlijk) zijn voor een menselijke waarnemer. De basisinzichten geboden in dit vak kunnen eveneens aangewend worden bij het optimaliseren van meer complexe systemen voor beeldbewerking en -codering.

oHo7o Taaltechnologie Algemene gegevens TM-4.1, Alle-4.1 Doelgroep: 2 Studiepunten: Faculteit TM: IPO, Center for User-System Interaction Verzorgd door: Oocent{en): Dr. E. J. Krahmer Inlichtingen: Dr. E.J. Krahmer, !PO 2.09, 5257 Secr. IPO, !PO 0.15, 5200 http: / jowînfo. tm. hle.nljTaaltechnologie Studeer\'lijzer: Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollege, 2 uur Tentamen vorm: Werkstuk of programmeeropdracht Studiemateriaal: Wordt uitgereikt tijdens college Inhoudsbeschrijving Inzicht verschaffen in het ontwerpen en ontv.·ikkelen van natuurlijke Doel: taalvenverkende systemen. 1) Introductie van de voor dit college relevante begrippen uit de Inhoud: theoretische en computationele taalkunde; bespreking van de problemen die zich voordoen bij taalverwerking door computers;

t6o

vakbeschrijvingen overzicht van de toepassingsmogelijkheden; 2) Behandeling in enig detail van de taaltechnologische onderdelen van 'Spoken Dîalogue Systems': Natura! Language Parsingen Interpretatie, Dialogue Management en Natura! Language Generation.

oKo6o Informatietechnologie in de maatschappij Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent(en): Inlichtingen: Studeerwijzer:

N-2.2, TM-4.2 2

Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Mr.dr.ir.ir. LM.M. Royakkers M.J. Schaaf. TEMA Z.o1, 47j3. [email protected] http: f Jowinfo. tm. tue.nlf Informatietechnologie IoDeMaatschappij

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegefdiscussiecollege,

2

uur

Tentamenvorm:

mondeling

Studiemateriaal:

Ter Horn, Stroeken en Zijlstra (red.): 'Informatietechnologie in de maatschappij: wisselwerking, gebruik en sturing', Deventer: Kluwer 1993 ze druk.

Inhoudsbeschrijving Doel: Multidisciplinaire behandeling van enkele raakvlakken tussen techniek en maatschappij, toegespitst op de informatietechnologie. Inhoud: De relaties tussen informatietechnologie en de maatschappij worden belicht vanuit onder meer een ontv,.·erpmethodologische historische, economische, juridische. ontwikkelingskundige en filosofische invalshoek.

oKoSo Fysica voor Energietechniek Algemene gegevens Doelgroep: TM-E-2.2 Studiepunten: Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Faculteit Natuurkunde Dr. A. Veefkind Docent(en): Dr.ir. G.P.J. Verbang

vakbeschrijvingen Inlichtingen: Studeerwijzer:

Dr. A. Veefkind, CC LIJ, 4499 Dr.ir. G.P.J. Verhang. TEMA Z.13, 2698, [email protected] http:j fowinfo.tm.tue.nlf

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: hoorcollege Tentamenvorm: schriftelijk. Winter A, 3 uur schriftelijk. Lente A, 3 uur Studiemateriaal: J.J.C. van Lier m.m.v. N. Woudstra, Thermodynamica voor energiesystemen, Delft University Press. Delft. 2ooo; LD. Smooth (ed.), Fundamentals of coal combustion, Elsevier, Amsterdam, 1993 en eventueel aanvullende literatuur. lnhoudsbeschrijving

Doel:

Inhoud:

Het inzicht geven in de fysische achtergronden van enkele belangrijke energietechnologieën. Daarnaast dient dit vak als voorbereiding op het Technische Integratieproject 1. Thermodynamica voor energie-opwekking Hoofd\vetten Exergie Thermodynamica voor verbranding en vergassing 2. Conversie van organische brandstoffen Materiaaleigenschappen Fysisch transport Oppervlaktekinetiek Reactoren 3· Fysische principes andere energietechnologieën Photovoltaïsche elektriciteitsopwekking Kernenergie Brandstofcellen

oKo82 Inleiding Filosofie van de Techniek Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent(en): Inlichtingen:

Alle-4-2, BMT-4.2 2

Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Prof.dr.ir. A.W.M. Meijers M.J. Schaaf, TEMA Z.or, 4753, [email protected]

162

va kbesch rijvi ogen Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegefwerkcollege, 2 uur Tentamen vorm: scriptie Studiemateriaal: Reader, wordt bij aanvang van het vak bekend gemaakt/verstrekt

Inhoudsbeschrijving DOel: Inzicht venverven in de eigen aard van techniek; in een aantal belangrijke vragen die over techniek gesteld kunnen worden: kennismaking met de ideeën van een aantal vooraanstaande techniekfilosofen. Inhoud: Aan de orde komen onder meer de verschillende verschijningsvormen van techniek: als een vorm van kennis, als een vorm van handelen, als een verzameling objecten; een aantal belangrijke begrippen zoals functie en ontwerp; de sociale inbedding van techniek; de beheersbaarheid van techniek en de risicomaatschappij.

oK350

Technology assessment voor W

Algemene gegevens Doelgroep: Ws-n Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Voorkennis: geen Dr. M.J. de Vries Docent(en): Dr. J.H.M. Stroeken Mr. W.J.H. Wenselaar o,. E.E. Campbell Ir. H.J. van Leeuwen Dr. H. P. van Kemenade [nlichtingen: Dr. M.J. de Vries. TEMA Z.17. 4629, [email protected] Studeenvijzer: http:j jowinfo.tm.tue.nljTa VoorW Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken. college. 2 uur 9 weken, practicum. 2 uur Tentamen vorm: schriftelijk. Lente B, 1.5 uur schriftelijk, Zomer, I.) uur en scriptiegedurende het lentetrimes ter, alleen het schriftelijk tentamen kan in de zomer herkanst worden Studiemateriaal: Reader

vakbeschrijvingen Inhoudsbeschrijving Doel:

Inhoud:

Studenten leren wat de opzet van een goed wetenschappelijk onderzoek is. 2. Studenten leren hoe maatschappelijke factoren het doel en de opzet van een technisch-wetenschappelijk onderzoek kunnen beïnvloeden Het vak Technology Assessment (TA) voor Werktuigbouwkunde bestaat uit PNee delen. Het eerste deel bestaat uit een aantal hoorcolleges. waarin economische, juridische en arbeidssociologische factoren in een technisch-wetenschappelijk onderzoek worden behandeld. Deze hoorcolleges zijn facultatief. Wie meent de stof al te beheersen, kan zonder colleges gevolgd te hebben deelnemen aan het schriftelijk tentamen. In het tweede deel, bestaande uit een aantal werkcolleges) wordt geoefend in het onderkennen van een goede onderzoeks-opzet (aan de hand van afstudeerverslagen van de opleidingen TeMa en W) en het opstellen van een motivering van technisch-wetenschappelijk onderzoek vanuit technische en maatschapelijke belangen (aan de hand van het format van de Stichting Technische Wetenschappen). Het bijwonen van de werkcolleges is verplicht. 1.

oK4oo Geschiedenis van de techniek

1

Algemene gegevens Doelgroep: B-3-3· E-2.3, E-3-3, *Niet bestemd voorN en TEMA Studiepunten: 2 Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Verzorgd door: Docent(en): Prof.dr.ir. H.W. Lintsen Inlichtingen: Prof.dr.ir. H.W. Lintsen, TEMA 2.o3, 288o, H.W.Lî[email protected] M.H. Dekkers, TEMA-2.07, 2043, [email protected] Studeerwij zer: http: I jowinfo. tm. tue.nlfGeschiedenisTechnieki Ondernrijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegejdiscussiecollege, 2 uur Tentamen vorm: schriftelijk, Lente B, 3 uur Studiemateriaal: Boek: '4oo.ooo jaar Maatschappij en Techniek' (verkrijgbaar bij de TUE boekhandel) Dictaat Basalla 'Geschiedenis van de Technologie' (dictaahlummer r679) Inhoudsbeschrijving Het verschaffen van inzicht in de wijze waarop techniek en maatDoel: schappij elkaar in hun ontwikkeling wederzijds hebben beïnvloed.

vakbeschrijvingen Historici schenken doorgaans geen aandacht aan de techniek, terwijl technici meestal de maatschappelijke context van de technische ontwikkeling negeren. Dit college tracht beide uitersten te vermijden en de ontwikkeling van de techniek als een onderdeel van de sociale geschiedenis te behandelen. Nagegaan wordt wanneer, waarom en hoe technische vernieuwingen (geen) ingang vonden en welke uiteenlopende gevolgen dit had. Daarbij blijkt, dat niet alleen technische factoren een rol spelen, maar ook alle mogelijke sociale, culturele, economische en politieke. De geschiedenis van de techniek bestrijkt bijgevolg een breed terrein en begint reeds bij het ontstaan van de mens.

oK830 Actualiteiten recht, techniek en samenleving Algemene gegevens Doelgroep: TM-4.1, Allq.I Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Prof.mr.dr. J.M. Smits Docent(en): Mr.drs. E.F. Clarkson Inlichtingen: M.P.J.Verheij, DG 1.12, 274I, [email protected] Studeerwijzer: h ttp: // owinfo. tm .tue.nlf ActualîteitenRTS Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege, 2 uur Tentamenvorm: werkstuk (wordt gemaakt door groepjes van 2 tot 5 deelnemers, afhankelijk van het totale aantal deelnemers) Studiemateriaal: afhankelijk van het gekozen onderwerp voor het werkstuk Inhoudsbeschrijving Doel: Het aan de hand \'an actuele technologische ontwikkelingen en maatschappelijke problemen of aan de hand van nieuwe regelgeving leren analyseren en modelleren van de relatie tussen techniek en samenleving. Binnen de informatie- en telecommunicatietechnologie (ITT) is er Inhoud: een groeiend aantal factoren met daartussen velerlei meer of minder geformaliseerde relaties (economisch, sociaal en juridisch). Denk aan bijv. exploitanten van infrastructuur, dienstaanbieders, producenten van apparatuur, eindgebruikers, consumenten, overheden, toezichthouders, adviesinstanties. Nieuwe toepassingen van ITT maken de relaties tussen deze actoren complexer. Per collegejaar zal dit vak een ander thema aan de orde stellen. Zo zijn onder meer aan de orde geweest: Introductie van

165

vakbeschrijvingen smartcards; Informatiebeveiliging en 'Trusted Third Parties' (TTP's): Problematiek rond Intemetdomeinnamen; Nummering en adressering in de telecommunicatie van de toekomst.

oK932

Researchbeleid

Algemene gegevens Doelgroep: TM-4·3· Alle-4-3 Studiepunten: 2 Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Verzorgd door: oA230 Inleiding wetenschapsfilosofie Voorkennis: oA420 Geschiedenis van techniek en innovatiesystemen I oEpo Productbeleid Docent(en): Dr. M.J. de Vries Inlichtingen: Dr. M.J. de Vries . TEMA Z.17, 4629, [email protected] M.j. Schaaf, TEMA Z.or, 4753, [email protected] Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollege;werkcollege, Tentamenvorm: Voordracht en scriptie Studiemateriaal: Reader

2

uur

Inhoudsbeschrijving Kennis van en inzicht in de rol van (industriële) research in technologieDoel: en productontwikkeling en de verschillende vormen van beleid waarmee deze research kan worden aangestuurd. Aan de orde komen kwesties als: stuurbaarbeid \'an industriële research, Inhoud: het spanningsveld tussen fundamentele versus toegepaste research, tussen vrije versus contractgebonden research, tussen vrijheid van de onderzoeker versus sturing door het management, beleidsformulering t.a.v. capbility portfolio's. Aan de hand van concrete voorbeelden van industriële researchlaboratoria (b.v. de geschiedenis van het Philips Nat.Lab.) wordt behandeld op welke wijze researchbeleid geformuleerd kan worden. rekening houdend met de aard van de technologie of het product, aan de ontwikkeling waarvan de research moet bijdragen en project· portfolio's.

t66

vakbeschrijvingen oK950 Capita selecta ontwerpmethodologie Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent( en): Inlichtingen:

Studeerwijzcr:

Alle-4.1 2

Faculteit TM: Algemene Wetenschappen oK970 Ontwerpmethodologie voor TEMA Dr. M.J. de Vries Dr. M.J. de Vries. TEMA Z.17, 4629, M.J.d.Vrî[email protected] M.J. Schaaf, TEMA Z.or, 4753. [email protected] http: f jowinfo. hn. tue.niJCSOntwerpmethodologie

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegejdiscussiecollege,

oltoo

Wetenschapsfilosofie

2

uur

1

Algemene gegevens Doelgroep: Alle-n. Alle-4-3 Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Docent{ en): Dr. M.J. de Vries Mr.dr.ir.îr. LM.M. Royalekers Inlichtingen: Dr. M.J. de Vries. TEMA Z.17, 4629, [email protected] Mr.dr.ir.ir. L.M.M. Royakkers. TEMA Z.o2, 4693. [email protected] M.J. Schaaf, TEMA Z.or, 4753. [email protected] Studee.r.vijzer: http: I I owinfo. tm. tue.nljWetenschapsfilosofiei

Onderwijs en tentamengegevens 9 weken, hoorcollegejdiscussiecollege. 2 uur Onderwijsvorm: Tentamenvorm: schriftelijk, Lente B, 3 uur Studiemateriaal: Peter Kroes. Ideaalbeelden van Wetenschap, Een inleiding tot de wetenschapsfilosofie. Uitgeverij Boom, 1996 InhoudsbeschrijYing Doel: Kennismaken met en inzicht verschaffen in filosofische problemen m.b.t. het specifieke karakter van wetenschappelijke kennis en de methode waarmee deze kennis gerechtvaardigd wordt.

vakbeschrijvingen oL120

Filosofische achtergronden van informatietechnologie

Algemene gegevens Doelgroep: Alle-4-2

Studiepunten:

2

Verzorgd door: Docent{en): Inlichtingen:

Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Mr.dr.ir.ir. L.M.M. Royakkers Mr.dr.ir.ir. L.M.M. Royakkers, TEMA Z.o2, 4693,

L.M. M. Royakkers@ hn. tue.nl Studeerwijzer:

M.J. Schaaf, TEMA Z.or, 4753, [email protected] h ttp: // owinfo. tm. tu e. nl/ FilosofischeAchtergronden IT

Ondenvijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken. werkcollege, 2 uur Tentamenvorm: scriptie en mondeling Studiemateriaal: Wordt tijdens het college bekend gemaakt. Inhoudsbeschrijving Doel: Studenten kennis te laten maken met en inzicht te geven in

Inhoud:

ol710

achtergronden en filosofische problemen rond informatietechnologie. Een van de centrale aandachtspunten is het vraagstuk rond overeenkomsten en verschillen tussen 'computerintelligentie' (Al) en menselijke intelligentie: verschillende opvattingen hieromtrent worden besproken evenals de gevolgen van die opvattingen voor ons mensbeeld, voor het gebruik van computers in organisaties en voor het ontwerpen van informatiesystemen.

Temawinkel project

Algemene gegevens Doelgroep: Alle TEMA-studenten Studiepunten: I Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Verzorgd door: Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Faculteit TM: Technologie en Beleid afhankelijk van de inhoud Voorkennis: Docent(en): Diverse TemawinkeL TEMA-gebouw 1.04, tst. 3836 Inlichtingen: Studeerv.rijzer: http:/ jowinfo.tm.tue.nljTemawinkelProject

168

vakbeschrijvingen Onderwijs en tentamengegevens Onderwifsvorm: zelfstudie Tentamenvorm: werkstuk afhankelijk van de inhoud Studiemateriaal:

Inhoudsbeschrijving

Doel:

oL720

Dit vak bestaat uit het uitvoeren van een opdracht bij de TemawinkeL Deze wetenschapswinkel heeft voor Tema-studenten opdrachten waarbij opgedane kennis in de Temaopleiding toegepast kan worden. De zwaarte van de opdracht wordt door de begeleidende docent bepaald, rond de 40 studielast uren.

Temawinkel project

Algemene gegevens alle TEMA-studenten Doelgroep: Studiepunten: 2 Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Verzorgd door: Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Faculteit TM: Technologie en Beleid afhankelijk van de inhoud Voorkennis: Diverse Docent(en): TemawinkeL TEMA-gebouw 1.04. tst. 3836 Inlichtingen: StudeelVlijzer: http://owinfo.tm.tue.nl;TemawinkelProject Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: zelfstudie Tentamenvorm: werkstuk Studiemateriaal: afhankelijk van de inhoud Inhoudsbeschrijving Doel: Dit vak bestaat uit het uitvoeren van een opdracht bij de TemawinkeL Deze wetenschapswinkel heeft voor Tema-studenten opdrachten waarbij opgedane kennis in de Temaopleiding toegepast kan worden. De zwaarte van de opdracht wordt door de begeleidende docent bepaald, rond de 8o studielast uren.

vakbeschrijvingen olno

Temawinkelproject

Algemene gegevens Doelgroep: alle TEMA-studenten Studiepunten: 3 Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Faculteit TM: Technologie en Beleid Voorkennis: afhankelijk van de inhoud Diverse Docent( en): Inlichtingen: TemawinkeL TEMA-gebouw L014, tst. 3836 Studeenvij zer: http:f fowinfo.tm.tue.nlfTemawinke!Project Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: zelfstudie Tentamenvorm: werkstuk afhankelijk van de inhoud Studiemateriaal:

Inhoudsbeschrijving Doel:

ol740

Dit vak bestaat uit het uitvoeren van een opdracht bij de TemawinkeL Deze wetenschapswinkel heeft voor Tema-studenten opdrachten waarbij opgedane kennis in de Temaopleiding toegepast kan worden. De zwaarte van de opdracht wordt door de begeleidende docent bepaald, rond de 120 studielast uren.

Praktijkopdracht via lntegrand

Algemene gegevens Doelgroep: alle TEMA-Studenten Studiepunten: 3 Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Faculteit TM: Technologie en Beleid Afhankelijk van het project Voorkennis: Docent( en): Diverse Integrand Eindhoven, Alphacentrum, Horsten Inlichtingen: Paviljoen, tst. 3395

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: opdracht Tentamenvorm: werkstuk Opmerkingen: Bestemd voor alle TEMA-studenten 170

2,

kamer 19, tegenover

va kbesch rijvi ogen Inhoudsbeschrijving Doel: Relevante praktijkerVaring opdoen.

oLBoo

Logica 1: logische analyse van maatschappelijke vraagstukken

Algemene gegevens Doelgroep: Alle-J.I, Alle-4-r Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Mr.dr.ir.ir. L.M.M. Royakkers Docent(en): Inlichtingen: Mr.dr.îr.ir. L.M.M. Royakkers, TEMA Z.o2, 4693. [email protected] M.J. Schaaf, TEMA Z.or. 4753· M.)[email protected] Studeerwijzer: http:J fowinfo.tm.tue.nljLogicar Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegejdiscussiecollege. 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Herfst B, 3 uur schriftelijk. Winter A, 3 uur Studiemateriaal: Andries Sarlemijn & Lambèr Royakkers. Logica: grondbeginselen en toepassingen, Van Gorcum Assen, 1997 lnhoudsbeschrijving Doel: Inzicht in het gebruik van logische methoden bij inhoudelijke onderwerpen. Inhoud: Behandeld worden zowel fundamentele als praktijkgerichte vragen: wat is een logisch systeem? Welke soorten systemen zijn er? \Velke eigenschappen hebben ze? Hoe weet je of een systeem geschikt is voor een bepaald doel? Welke problemen zijn logisch analyseerbaar?

oLB1o

Logica 2: maatschappelijke keuzetheorie

Algemene gege\•ens Doelgroep: TM-4.2, Alle-4.2 Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Docent{ en): Mr.dr.ir.ir. LM.M. Royakkers Inlichtingen: Mr.dr.ir.ir. L.M.M. Royakkers, TEMA Z.o2, 4693, [email protected] M.J. Schaaf, TEMA Z.oi, 4753, [email protected] Studeerwîjzer: http://owinfo.tm.tue.nl/Logica2 171

vakbeschrijvingen Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege, 2 uur Tentamenvorm: mondeling Studiemateriaal: Andries Sarlemijn & Lambèr Royakkers, Logica: grondbeginselen en toepassingen. Van Gorcum Assen, 1997. Inhoudsbeschrijving Doel: Verduidelijking van de kenmerken van maatschappelijk keuzes door de toepassing van exacte methoden. Inhoud: Relaties tussen individuele en maatschappelijke keuzes (bij koopgedrag, verkiezingen e.d.) met aandacht voor beslissingsprocessen die bepaald worden door collectiva {PTT, andere bedrijven, vertegenwoordigers van partijen); Arrows onmogelijkheids-stelling met de daarmee verbonden boeiende problemen: een volledig vrij en weloverwogen koopgedrag veronderstelt voorwaarden, die onmogelijk alle tezamen realiseerbaar zijn; het afzwakken van die voorwaarden om de paradox te vermijden,

oLBso

Bedrijfsfilosofie en bedrijfsethiek

Algemene gegevens INS-3-2, ll\'S-4.2, Alle-4.2 Doelgroep: 2 Studiepunten: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Verzorgd door: Mr.dr.ir.ir. LM.M. Royakkers Docent(en): Mr.dr.ir.ir. LM.M. Royakkers, TEMA Z.o2. 4693> Inlichtingen: L.M. M. Royakkers@ trn. tue.nl M.f. Schaaf, TEMA Z.or, 4753. [email protected] http:/fowinfo. tm. tue.nl/ Bedrijfsfilosofie Ethiek Studeerwijzer: Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegefdiscussiecollege, 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Winter B, 3 uur Studiemateriaal: Syllabusjreader, vanaf Ie college beschikbaar

lnhoudsbeschrijving Inzicht in de actuele stand van zaken in de bedrijfsethiek Doel: Kan een onderneming of een beroepsorganisatie maatschappelijke Inhoud: verantwoordelijkheden dragen? En: hoe zit het met de verant\voordelijkheid van individuen die handelen voor of uit hoofde van zo'n organisatie? Deze vragen worden bcanhvoord aan de hand van

172

vakbeschrijvingen casuostiek en specifieke thema's uit de ondernemings· en techniekethiek, zoals de rol van de consument in de beleidsvorming van ondernemingen, marketing-ethiek, de omgang met het milieu, moderne technologie en ICT en het verschijnsel van globalisering.

oL941

Communicatieve vaardigheden

2

Algemene gegevens Doelgroep: ™-+2 Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Docent( en): Drs. P.C. uit den Boogaart Inlichtingen: Secr. CTI, TR 2.09, tel2912, [email protected] Studeerv.·ijzer: http:/ jowinfo.tm.tue.nljCommunicatieveVaardighedenii Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: werkcollege Tentamenvorm: opdracht Studiemateriaal: Wordt nader bekend gemaakt: ca.

100

pagina's literatuur

Johoudsbeschrijving Doel: Verkrijgen van specifieke vaardigheden op het communicatieve \'lak en inzicht in factoren die een rol spelen bi i goede communicatie, te onderscheiden naar a) actief en passief mondeling b) actief schriftelijk c) passief schriftelijk. 'vergader- en discussietechniek: training in discussieren, voorbereiden Inhoud: van vergaderingen, leiden van vergaderingen, verslag uitbrengen, onderkennen van vergaderdoelen van anderen'.

ol951

Communicatieve vaardigheden voor wiskunde/informatica

Algemene gegevens WS 5-z.r, WS;-2.2, WSS-2-3 Doelgroep: Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Docent( en): Drs. C.A.M. Jorissen Inlichtingen: Drs. C.A.M. Jorissen, TR z.II, 3183. [email protected] Secr. CIT. TR 2.09, tel2912. [email protected] http:/ ;owinfo.tm.tue.nljCommunicatieveVaardighedenVoorWenl Studeerwiizer:

173

vakbeschrijvingen Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege, 2 uur Tentamenvorm: opdracht Aanwezigheid, opdrachten en rapport Studiemateriaal: R. Elling: 'Rapportagetechniek, Groningen 1994 Johoudsbeschrijving Doel: Doel van het vak is de studenten inzicht en ook ervaring te geven in mondelinge en schriftelijke rapportage over projecten. Het vak bestaat uit vier bijeenkomsten 'schriftelijke' en vijfbijeenkomsten 'mondelinge' communicatie. Oefeningen zullen aansluiten bij opdrachten die studenten in het kader van hun studie Wsk of I uitvoeren.

oL955

Computertaalkunde

Algemene gegevens Doelgroep:

Alle-4-'- Alle-4-2, Alle-+J

Studiepunten:

2

Verzorgd door: Docent(en): Inlichtingen:

Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Drs. P.C. uit den Boogaart Drs. P.C. uit den Boogaart, TR 2. 12, z868, P.C. Uit.den. Boogaart@tm. tue.nl Secr. CIT, TR 2.09, tel2912, [email protected] http:ffowinfo.tm.tue.nlJComputertaalkunde

Studeerwijzer:

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: bijzondere opdracht, scriptie, literatuurstudie Tentamenvorm: mondeling Mondeling en tofbespreking zelf geschreven programma Studiemateriaal: 'Computertaalkunde' van H. Brandt Corstius. I nhoudsbeschrijving Zelfsh1die naar aanleiding van 'Computertaalkunde' van H. Brandt Doel: Corstius. Uitbreiding naar sSP is mogelijk door zelf een programma op het gebied van taalherkenning te schrijven, een verslag over de structuur en werking van het programma te schrijven {zie OL956 Aanvullende component) en een literahlurlijst uit te breiden.

174

vakbeschrijvingen ol956 Aanvullende component bij ol955 Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen:

Alle-+'· +2, 4·3 3 Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Computertaalkunde oL955 Drs. P.C. uit den Boogaart Drs. P.C. uit den Boogaart, TR 2. 12, 2868, P.C. Uit.den.Boogaart@ tm. tue.nl Secr. CIT, TR 2.09, tel 2912, [email protected]

Onderwijs en tentamengegevens Onderv-lijsvorm: zelfstudie Tentamenvorm: opdracht Studiemateriaal: H. Brandt Corstius: 'Computertaalkunde' en een aanvullende lijst van twee artikelen

I nhoudsbeschrijving Doel: Schrijven van een programma op het gebied van taalherkenning en een verslag over de structuur en werking van het programma.

oL971

Speciaal project 1

Algemene gegevens Studiepunten: I Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Faculteit TM: Mens~ Techniek Interactie Faculteit TM: Technologie en Beleid Diverse Docent( en): Inlichtingen: De onderwijsadministratie TEMA. Paviljoen A-4r, tst. 4898 Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: project Tentamenvorm: mondeling of scriptie I nhoudsbeschrijving Doel: Deze \'akcode kan door iedere docent gebruikt worden om een student een speciale opdracht uit te laten voeren: een literatuurstudie, een korte praktijkopdracht e.d .. De docent bepaalt de inhoud, het studiemateriaal en de tentamenvorm 175

vakbeschrijvingen oL972

Speciaal project 2

Algemene gegevens Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Faculteit TM: Technologie en Beleid Docent(en): Diverse De oudenvijsadministratie TEMA, Paviljoen A-41, tst. 4898 Inlichtingen: Onderwijs en tentamengegevens Ondernrijsvorm: project Tentamenvorm: mondeling of scriptie

Inhoudsbeschrijving Deze vakcode kan door iedere docent gebruikt worden om een student Doel: een speciale opdracht uit te laten voeren: een literatuurstudie, een korte praktijkopdracht e.d .. De docent bepaalt de inhoud, het studiemateriaal en de tentamenvorm

oL973

Speciaal project 3

Algemene gegevens Studiepunten: 3 Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Verzorgd door: Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Faculteit TM: Technologie en Beleid Docent(en): Diverse Inlichtingen: De onderwijsadministratie TEMA, Paviljoen A-41. tst. 4898 Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: project Tentamenvorm: mondeling of scriptie Inhoudsbeschri jving Deze vakcode kan door iedere docent gebruikt worden om een student Doel: een speciale opdracht uit te laten voeren: een literatuurstudie. een korte praktijkopdracht e.d .. De docent bepaalt de inhoud, het studiemateriaal en de tentamenvorm

vakbeschrijvingen ol974

Speciaal project 4

Algemene gegevens Studiepunten: 4 Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Faculteit TM: Technologie en Beleid Diverse Docent(en): Inlichtingen: De onderwijsadministratie TEMA, Paviljoen A-41, tst. 4898 Onderwijs en tentamengegevens Onderv.·ijsvorm: project Tentamenvorm: mondeling of scriptie Inhoudsbeschrijving Doel: Deze vakcode kan door iedere docent gebruikt worden om een student een speciale opdracht uit te laten voeren: een literatuurstudie, een korte praktijkopdracht e.d .. De docent bepaalt de inhoud, het studiemateriaal en de tentamenvorm

oL975

Speciaal project 5

Algemene gegevens Studiepunten: 5 Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Faculteit TM: Technologie en Beleid Diverse Docent(en): Inlichtingen: De onderwijsadministratie TEMA, Paviljoen A-41, tst. 4898 Onderwijs en tentamengegevens Onder.vijsvorm: project mondeling of scriptie Tentamenvorm: I nhoudsbeschrijving Doel: Deze vakcode kan door iedere docent gebruikt worden om een student een speciale opdracht uit te laten voeren: een literatuurstudie, een korte praktijkopdracht e.d .. De docent bepaalt de inhoud, het studiemateriaal en de tentamenvorm

177

vakbeschrijvingen oL976

Speciaal project 6

Algemene gegevens Studiepunten: 6 Verzorgd door: Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Faculteit TM: Technologie en Beleid Diverse Docent(en): Inlichtingen: De onderwijsadministratie TEMA, Paviljoen A-41, tst. 4898 Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: project Tentamenvorm: mondeling of scriptie

Inhoudsheschrij\'Îng Doel:

0L977

Deze vakcode kan door iedere docent gebruikt worden om een student een speciale opdracht uit te laten voeren: een literatuurstudie. een korte praktijkopdracht e.d .. De docent bepaalt de inhoud, het studiemateriaal en de tentamenvorm

Studiereis

Algemene gegevens Studiepunten:

2

Onderwijs en tentamengegevens

oL999

Bestuursactiviteiten

Algemene gegevens Doelgroep: TM-2.>'', TM-3.*, TM-4.>'' 2 Studiepunten: Voorkennis: In het bezit van het P-examen Inlichtingen: De onderwijsadministratie TEMA, Pav A41, 4898 Ondenvijs en tentamengegevens Tentamen vorm: De functie dient minimaal

1

jaar in actieve zin vervult te worden

Inhoudsbeschrijving (nhoud: Voor TEMA-studenten in de PP-fase bestaat de mogelijkheid om voor

vakbeschrijvingen buîtencurriculaire activiteiten zoals lidmaatschap faculteitsraad. universiteitsraad. opleidingscommissie. bestuursvereniging Intermate

een bonerering te verkrijgen van 2 SP. Studenten dienen een verzoek tot honorering in bij de Examencommissie TEMA. Voor verdere voorwaarden: zie examenreglement Techniek en Maatschappij

oNoo9 Bestuursactiviteiten Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Voorkennis: Inlichtingen:

TM-2.*, TM-J-*, TM-4-*

J In het bezit van het P-examen De ondenvijsadministratie TEMA, Pav A41, tel4898

Onderwijs en tentamengegevens Tentamenvorm: De functie dient minimaal

1

jaar in actieve zin vervult te worden

Inhoudsbeschrijving Inhoud: Voor TEMA-studenten in de PP-fase bestaat de mogelijkheid om voor het lîdmaatschap van het bestuur vereniging Intermate een honorering te verkrijgen van 3 SP. Studenten dienen een verzoek tot honorering in bij de Examencommissie TEMA. Voor verdere voorwaarden: zie examenreglement

oN099 Bestuursactiviteiten Algemene gegevens Doelgroep: TM-2.'', TM-J.", TM-4-'' Studiepunten: I 1nlichtingen: Onderwijsadministratie TEMA PAV A41 tel4898 Onderwijs en tentamengegevens Tentamenvorm: De functie dient minimaal

1

jaar in actieve zin vervult te worden

Inhoudsbeschrijving Inhoud: Voor TEMA-studenten in de PP-fase bestaat de mogelijkheid om voor buitencurriculaire activiteiten zoals lidmaatschap faculteitsraad, universiteitsraad, opleidingscommissie, bestuurvereniging Intermate een bonerering te verkrijgen van 1 SP. Studenten dienen een verzoek tot honorering in bij de Examencommissie TEMA. Voor verdere voorwaarden: zie examenreglement Techniek en Maatschappij 179

vakbeschrijvingen oN151

Methoden en technieken van onderzoek in ontwikkelingslanden

Algemene gegevens TM-).I, TM-VK0-2.1 Doelgroep: Shldiepunten: 2 Faculteit TM: Technologie en Beleid Verzorgd door: Voorkennis: oA430 Methoden en Technieken van Onderzoek 1: inleiding oA441 Methoden en technieken van onderzoek 2: dataverzameling oEJoo Methoden en Technieken van Onderzoek 3: data-analyse voor TIB Drs. H.Cj.J. Gaillard Docent(en): Inlichtingen: Drs. H.Cj.J. Gail!ard, DG 1.07, 4593, [email protected] • A. Coppelmans, DG r.OJ, 2246, [email protected] Studeerwijzer: http:ffowinfo.tm.tue.nl/ Methoden En Technieken Vanûnderzoekl nOntwikkelingsland Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 5 weken, instructie,

2

uur

en groepsopdracht Tentamenvorm:

Studiemateriaal:

schriftelijk, Herfst B, 3 uur schriftelijk, Winter A, 3 uur en beoordeling groepsverslag wordt op college medegedeeld

Inhoudsbeschrijving Doel: Het doel is tweeledig: a. de student inzicht verschaffen in de specifieke keuzeproblemen en'bottle-necks' die men mag verwachten bij het verrichten van sociaal-economisch onderzoek - in het bijzonder surveys in ontwikkelingslanden; b. de student een elementair inzicht verschaffen in de mogelijke oplossingen hierbij. Inhoud: Na een korte bespreking van de voor- en nadelen van diverse hoofdvormen van onderzoek toegespitst op de situatie in ontwikkelingslanden wordt de aandacht geconcentreerd op de centrale (keuze)problemen bij het uitvoeren van surveys in ontwikkelingslanden: o.a. operationalisering, steekproef trekken en methoden van dataverzameling; De probleemvelden worden behandeld a.d.h.v. cases uit de praktijk, zodat de diversiteit van mogelijke oplossingen duidelijk wordt. Bij de groepsopdracht moet een specifieke case methodologisch geëvalueerd worden a.d.h.v. een vragenlijst.

180

vakbeschrijvingen oN155

Bijzondere opdracht evaluatie technisch ontwikkelingsproject

Algemene gegevens Doelgroep: TM-4.1 I Studiepunten: Faculteit TM: Technologie en Beleid Verzorgd door: Voorkennis: oNI)I Methoden en technieken van onderzoek in ontv.rikkelingslanden Drs. H.Cj.j. Gaillard Docent(en): Inlichtingen: Drs. H.Cj.J. Gaillard. DG r.o7, 4593· [email protected] • A. Coppelmans. DG 1.03, 2246, [email protected] http:f/owinfo.tm.tue.nljBijzondereüpdrachtEva]uatieTOProject Studeerv.rijzer:

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: bijzondere opdracht, scriptie, literatuurstudie Tentamenvorm: Schriftelijke rapportage en bespreking Studiemateriaal: Detail-informatie te verkrijgen bij docent I nhoudsbeschrijving Het doel is de student de gelegenheid te geven de theoretische inzichten Doel: en de systematiek, opgedaan in oN15I, zelfstandig empirisch te toetsen, zodat meer inzicht in en beheersing van de materie bereikt wordt. De student werkt alleen of groepsgewijs (max. 3) hvee concrete Inhoud: opdrachten uit. De eerste opdracht betreft het ontwerpen van een onderzoeksvoorstel inclusief elaboratie. De tweede opdracht betreft de ex-post of ex-interim evaluatie van een reeds afgesloten of ver-gevorderd technisch ontwikkelingsproject.

oN171

Wonen en werken in ontwikkelingslanden

Algemene gegevens Doelgroep: TM-s.r. Alle-4-r. Alle-s.r 2 Studiepunten: Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Dr.îr. E.L.C. van Egmond- de Wilde de ligny Docent( en}: 1nlich tingen: Dr.ir. E.LC. van Egmond- de Wilde de ligny. DG 1.04, 2439. [email protected] A. Coppelmans, DG 1.03, 2246, [email protected] Studeerwijzer: http: I I owinfo. tm. tue.nl/Wonen Werken I nüntwikkelingslanden

™+'-

181

vakbeschrijvingen Onderwijs en tentamengegevens

ûnden.vijsvorm:

Tentamenvorm: Studiemateriaal:

9 weken, werkcollege. 3 uur Het college maakt dee.l uit van het verplichte studieprogramma internationale technologische ontwikkelîngskunde. Behalve voor deze groep studenten is de cursus uitdrukkelijk ook bestemd voor studenten van andere studiestromen en faculteiten met belangstelling voor de problematiek van ontwikkelingslanden. scriptie 1 633 Wonen en werken in ontwikkelingslanden (oN171), fl. 12.5o

Inhoudsbeschrijving Doel: Inzicht geven in de achtergronden van de zich voordoende omstandigheden en voorvallen bij het functioneren buiten Nederland, met een specifieke gerichtheid op de sociaal-culturele aspecten in ontwikkelingslanden. Inhoud: Behandeld worden diverse benaderingen voor sociaal- struchlrele en culturele analyse van maatschappijen t.b.v. het voorbereiden op een periode van wonen en werken buiten Nederland en in het bijzonder ontwikkelingslanden. Aan de hand van concrete voorbeelden wordt stilgestaan bij onder meer geografische aspecten, specifieke en culturele kenmerken van sociale systemen, aspecten m.b.t. de werksituatie bij diverse organisaties en bedrijven, non·profit organisaties, overheden, internationale organisaties, multi-nationals en lokale ondernemingen.

oN285 Internationale organen Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: 2 Docent( en): Dr.ir. E.L.C. van Egmond- de Wilde de lîgny Inlichtingen: Dr.ir. E.L.C. van Egmond· de Wilde de ligny, DG 1.04, 2439· [email protected] A. Coppelmans, DG 1.03, 2246. [email protected] Studeerwijzer: http: // owinfo. tm. tue.nl/1 nternationaleürganen

™-+'

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: bijzondere opdracht, scriptie, literatuurstudie Opmerkingen: Nadere informatie volgt later via Internet

182

va kbesch rijvi ogen oN351

Planning & implementatie van projekten in ontwikkelingslanden

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent(en): Inlichtingen: S tudeerwi jzer:

TM-VK0-2.2 2

Faculteit TM: Technologie en Beleid Dr. H.A. Romîjn ·Dr. H.A. Romijn, DG 1.02, 4754 • A. Coppelmans, DG 1.03, 2246, email: [email protected] http:j fowinfo.tm.tue.nlj Planningimplementatie Projekten Ontwikkelingslanden

Onderwijs en tentamengege•iens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollege, 2 uur werkcollege Studiemateriaal: wordt op college bekend gemaakt

Inhoudsbeschrijving Dit college beoogt inzicht te verschaffen in de problemen die zich Doel: voordoen bij het plannen en implementeren van industriële projecten in onn.vikkelingslanden. Betreffende het opzetten van dergelijke projecten, is het de bedoeling Inhoud: dat er uitvoerig kennis wordt gemaakt met de elf projectmanagement fasen in het algemeen, en met uiteenlopende planningsmethodieken in het bijzonder. Studenten doen aan de hand van een case kennis op aangaande het plannen met behulp van de computer (netwerk planning in CA-Superproject). Problemen die zich voordoen bij de implementatie van industriële projecten in ontwikkelingslanden, worden aan de hand van een groot aantal praktijkvoorbeelden en een case onder de aandacht gebracht.

vakbeschrijvingen oN36o Bouwtechniek voor ontwikkelingslanden Algemene gegevens B;-4.1, TM- 4 .r Doelgroep: Studiepunten: I Faculteit TM: Technologie en Beleid Verzorgd door: 7Po;o Constructief ont\.verpen rb. aanbevolen Voorkennis: 7P210 Constructief ontwerpen 2, aanbevolen 7P240 Grondmechanica en funderingstechnieken 1, aanbevolen 7Soro Bouwtechniek 1, aanbevolen 7Soso BouwfYsicaflicht, aanbevolen ;So6o Bouwfysicafwarmte, aanbevolen 7Toso BoU\\1echniek z, aanbevolen Docent( en): Tr. E.L.C. van Egmond- de Wilde de ligny Inlichtingen: [r. E.L.C. van Egmond- de Wilde de ligny, DG r.o4, 2439. [email protected] Studeerwijzer: http:/ jowinfo.tm.tue.nl

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: Tentamen vorm: Studiemateriaal:

5 weken, hoorcollegejwerkcollege, 2 uur schriftelijk, Herfst B, 3 uur 7 859 Bouwtechniek voor ontwikkelingslanden (7P7IO), fl. 23,00

loboudsbeschrijving Doel: De student wordt in staat geacht om bouwmaterialen en bouwconstructiesystemen voor oepassîng in tropische ontwikkelingslanden te kunnen selecteren en evalueren. In het vak "Bouwtechniek voor ontwikkelingslanden" komen de Inhoud: volgende onderwerpen aan de rde: Bouwmaterialen in tropische landen: aarde, puzzolanen, hout. bamboe, etc. ouwconstructies en onderdelen van gebouwen in tropische landen; Inleiding in bouwtechnieken oor civiele werken die toepasbaar ziin in tropische landen: wegen. bruggen, water.

vakbeschrijvingen oN411

Multidisciplinary Development Theories

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen: S tudeerwi jzer:

TM-J.J, TM-VKO-*.J 2

Faculteit TM: Technologie en Beleid oN440 Inleiding in de ontwikkehngsproblematiek Dr. H.A. Romijn A. Coppelmans, DG 1.03, 2246, [email protected] http:/ jowinfo.tm.tue.nlfMultidisciplinaryDevelopmentTheories

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollege, 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk en werkstuk (take home exam) Studiemateriaal: Reader (wordt nader bekend gemaakt) Inhouds beschrijving

Doel:

Inhoud:

Inzicht te verschaffen in de belangrijkste ontwikkelingstheorieen vanaf ongeveer 1950 tot heden, met name voor zover ze betrekking hebben op technologische aspecten van ontv.rikkeling c.q. innovatiesystemen. Diverse maatschappijwetenschappelijke bijdragen worden behandeld. Er wordt veel aandacht besteed aan het verband tussen theorie en praktijk, aangezien het denken over ontwikkelingsvraagstukken zich sterk heeft ontwikkeld onder invloed van de daadwerkelijke ervaringen met ontwikkeling en onderonhvjkkeling. Eerst wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste stromingen. namelijk: Westerse moderniseringstheorieen; het neo-Mar.xisme, het structuralisme en 'dependency' theorie uit Zuid Amerika: het basisbehoeftenparadigma; en het neo-liberalisme en de belangrijkste kritiek hierop. Vervolgens wordt aangegeven hoe het denken over technologie en ont\vikkelîng in de loop van de tijd is veranderd onder invloed van een aantal van deze stromingen. Reeds tijdens de hoorcolleges worden door de studenten werkstukopdrachten gemaakt, die vervolgens worden gepresenteerd en besproken tijdens een paar plenaire discussiebijeenkomsten. Het doel hiervan is om de in de colleges behandelde stof praktisch toe te passen.

185

vakbeschrijvingen oN420 Ontwikkelingseconomie I Algemene gegevens Doelgroep: TM-p, TM-VK0-2.2, Alle-p, Alle-4.2 Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en BeleidVoorkennis: oA410 ETI 1: Inleiding en macro economie van technologie en innovatie oA63o ETI 2: Technologische innovatie en economische interventie oN440 Inleiding in de ontwikkelingsproblematiek Prof.dr. A. Szirmai Docent(en): Inlichtingen: A. Coppelrnans, DG I.OJ, 2246, [email protected] http: ;;owinfo. tm. tue.nljOnn.vikkelingseconom i er Studeerwijzer: Onderwijs en tentamengegevens

Onder.vijsvorm: Tentamenvorm:

Studiemateriaal:

ro weken, hoorcollege, 2 uur schriftelijk, Winter B, 3 uur schriftelijk, Lente A, 3 uur A.P. Thirlwall. Growth and Development. with special reference to developing economies, sixth edition, London, MacMillan, I997·

Inhoudsbeschrijving Doel: Kennis van en inzicht in de theoretische en empirische analyse van de economische determinanten van groei en stagnatie in ontwikkelingslanden. Bijbrengen van de noodzakelijke analytische vaardigheden voor de analyse van de economische en technologische problematiek van ontwikkelingslanden. De cursus biedt een inleiding in het vakgebied van de ontvdkkelingsInhoud: economie. De nadruk ligt op de empirische en theoretische analyse van de determinanten van economische groei of stagnatie in ontwikkelingslanden. Speciale aandacht wordt besteed aan de invloed van nationale en internationale beleidsstrategieNn op de economische prestaties van een land. Er wordt aandacht besteed aan de economische analyse van technologiekeuze en van de betekenis van innovatie, technologische verandering en diffusie van technologie voor economische groei. In de colleges wordt ingegaan op de volgende onderwerpen: meting en analyse van groei en catch up, klassieke en moderne ontv.rikkelingstheorieën, de produktiefunctie en de rol van arbeid, kapitaal en technologische verandering, technologiekeuze en technologische veranderingen, industrialisatiestrategieën, structureel aanpassingsbeleid, de rol van ontwikkelingshulp in ontwikkeling en technologiediffusie.

186

vakbeschrijvingen Dit college is verplicht voor studenten van het accentprogramma developing economies van de nieuwe studiestroom Tecnologie en Innovatiebeleid en voor studenten van de oude studiestroom Internationale Technologische Ontwikkelingskunde. Het kan tevens als keuzevak worden gevolgd door studenten van andere studierichtingen van de faculteit Tecnologie Management en door studenten van andere faculteiten, die belangstellîng hebben voor de problematiek van ontwikkdingslanden.

oN431

Technologische Innovatie en Industrialisatie in Mondiaal Perspectief

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent(en): Inlichtingen: Studeerwijzer:

TM-J.J

3 Faculteit TM: Technologie en Beleid Drs. H.CJ.J- Gaillard A. Coppelmans. DG 1.03, 2246, [email protected] h ttp: // owi nfo. tm. tu e. nlfTechn oIogi sche lnnova tie Et1 In dustri ali sa tie

Onderwijs en tentamengegevens Ondenvijsvorm: 9 weken. instructie, 2 uur Groepsopdracht Tentamenvorm: schriftelijk, Lente B, 3 uur schriftelijk, Zomer. 3 uur en beoordeling van groepsopdracht Studiemateriaal: Wordt op het eerste college medegedeeld lnhoudsbeschrijving Kennis van en inzicht in de technologische innovatiecyclus bezien Doel: vanuit mondiaal perpeetlef Kennis van en inzicht in dit zeer complexe mondiale gebeuren kan alleen verkregen worden door een multidisciplinaire aanpak: zowel in het college als bij de groepsopdracht worden technologische en maatschappelijke ontwikkelingen systematisch aan elkaar gerelateerd vanuit een 'helicopterview'. Het algemene gedeelte van hetVak heeft de volgende opbouw: (1) Inhoud: behandeling van de voornaamste begrippen; (2) behandeling van de voornaamste innovaties en hun interrelaties na 1945; {3) behandeling van de wijze waarop diverse actoren (overheid, bedrijfsleven) deze innovaties mondiaal diffuse ren, adapteren en implementeren; (4) behandeling van de gevolgen hiervan voor de mondiale maatschappij en (sub)groepen van landen, inclusief suggesties hoe ongewenste gevolgen

187

vakbeschrijvingen gemitigeerd c.q. geëlimineerd kunnen worden. De groepsopdracht heeft de volgende opbouw: (1) keuze, van één specifieke technologische innovatie in een sector die aansluit bij het technische pakker; (2) beschrijving van de product- en productieprocestechnologie, inclusief de belangrijkste veranderingen die hierin hebben plaatsgevonden.: (3) analyseren hoe de mondiale diffusie, adaptatie en implementatie verlopen is; (4) analyseren welke gevolgen dit heeft gehad voor de mondiale maatschappij enjof (sub)groepen van landen; (5) suggesties geven hoe eventuele ongewenste gevolgen gemitigeerd c.q. geëlimineerd kunnen worden.

oN440 Inleiding in de ontwikkelingsproblematiek Algemene gegevens Doelgroep: TM-3.2, Alle-3.2. Alte-4.2 Studiepunten: J Faculteit TM: Technologie en Beleid Verzorgd door: Prof.dr. A. Szirmai Docent(en): Dr. P.E. Lappene A. Coppelmans, DG 1.03, 2246, [email protected] Inlichtingen: Studeerwijzer: http:j jowinfo.tm.hle.nljlnleidîngOntwikkelingsproblematiek Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 10 weken, hoorcollege, 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Winter B, 3 uur schriftelijk, Lente A, 3 uur Studiemateriaal: A. Szirmai, Ontwikkelingslanden Dynamiek & Strategie. Walters Noordhoff, Groningen 1999 +update Opmerking: Het college vindt alleen plaats in het wintertrimester. Voor VKOstudenten zal er een tentamen in het lentetrimester gepland worden. Inhoudsbeschrijving De cursus biedt een brede inleiding in de problematiek van ontwikkelingsDoel: landen. De in deze cursus opgedane kennis vormt een noodzakelijke voon-vaarde voor de""bestudering van technologie en innovatieproblematiek van ontwikkelingslanden in latere fasen van de studie. Inhoud: Aan de orde komen onder meer: het ontwikkelingsbegrip en zijn economische en sociale dimensies, lange termijnprocessen van groei en stagnatie in ontwikkelingslanden, determinanten van groei en stagnatie, waaronder technologische verandering. De cursus besteed vervolgens aandacht aan deelfacetten van ontwikkeling, waaronder: onderwijsproblematiek, gezondheidszorg. agrarische on twi.kkeling, 188

vakbeschrijvingen industrialisatie, staatsvorming.veranderingen in de internationale orde. technologie en innovatieproblematiek van ontwikkelingslanden en de rol van ontwikkelingshulp. Dit college is verplicht voor studenten van het accentprogramma developing economies van de nieuwe studiestroom Technologie en Innovatiebeleid en voor studenten van de oude studiestroom Internationale Technologische Ontwikkelingskunde. Het is tevens bedoeld als keuzevak voor studenten van andere studiestromen en faculteiten met belangstelling voor de problematiek van ontwikkelingslanden.

oN461

Internationale Technologie Transfer

Algemene gegevens Doelgroep: TM-4.1 Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Voorkennis: Verplichte vakken TIB 3e studiejaar, gewenst Docent{ en): Dr.ir. E.L.C. van Egmond- de Wilde de ligny Mr. drs. E.F. Clarkson Inlichtingen: Dr.ir. E.L.C. van Egmond- de Wilde de ligny, DG 1.04, 2439, [email protected] A. Coppelmans, DG I.OJ, 2246, [email protected] Studeerwi jzer: http:ffowinfo.tm.tue.nl Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege, 2 uur en groepsopdracht Tentamenvorm: werkstuk Studiemateriaal: wordt nader bekend gemaakt Inhoudsbeschrijving Doel: De student is na het volgen van het vak in staat om internationale technologie transfers van en naar industriële sectoren in verschillende innovatiesystemen te kunnen analyseren, begeleiden en evalueren. Inhoud: In het vak 'Internationale Technologie Transfer' wordt de diffusie en adoptie van technologieën \'an en naar industriële sectoren in verschîllende innovatiesystemen in internationaal maatschappelijk perspectief behandeld. Aan de orde komen kernbegrippen (zoals technologiestatus en technologiekeuze), onderliggende theorieën en empirische bevindingen ten aanzien van processen, kanalen, juridische vormen en technologische en maatschappelijke effecten van internationale technologie transfers.

vakbeschrijvingen oN470

Technologiebeleid voor innovatiesystemen in ontwikkeli ngseconom i eën

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen:

Studeerwijzer:

TM-4-2. TM-VK0-2.2 2

Faculteit TM: Technologie en Beleid Verplichte vakken TI B 3e studiejaar, gewenst Dr.ir. E.l.C. van Egmond- de Wilde de ligny Dr.ir. E.LC. van Egmond- de Wilde de ligny, DG 1.04. 2439, E.v. Egmond @tm. tue.nl A. Coppelmans, DG I.OJ. 2246, [email protected] http:/ Jowinfo.tm.hte.nlfTechnologiebeleidlnnoSysOntv,rikkelingsEcon

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 3 weken, werkcollege, 2 uur en groepsopdracht Tentamenvorm: werkstuk Studiemateriaal: wordt nader bekend gemaakt

Inhoudsbeschrijving De student moet in staat zijn om aanbevelingen te doen voor interventieDoel:

Inhoud:

maatregelen die een bijdrage leveren aan het optimaliseren van processen van technologie ont\vikkeling en internationale technologie transfers, die leiden tot een verbetering van het concurrerend vermogen van sectoren en tot sociaal-economische ontwikkeling in een land In het vak 'Technologiebeleid voor innovatiesystemen in ontwikkelingseconomieen' worden inleidingen gegeven met betrekking tot de kernbegrippen, onderliggendetheorieenen empirische bevindingen ten aanzien van technologiebeleid en technologische en maatschappelijke effecten daarvan. Het begrip 'technologie ontwikkeling' speelt hierbij een centrale rol. Op basis hiervan krijgen de studenten een groeps· opdracht om een kader te onhverpen voor de analyse van de technologische onhvikkelingssituatie in een bepaalde sector en land. De analyse richt zich op de status van (r) genereren van de technologie; (2) diffusie, adoptie en implementatie van technologie; (3) de effecten van de technologiestatus. Het doel van de analyse is om bij te dragen aan het tot stand brengen van interventie-instrumenten waarmee de technologie·ontwikkeling in gewenste banen geleid kan worden die leiden tot een verbeterde concurrentiepositie van de betrokken sectoren en sociaal-economische ontwikkeling in het land.

va kbesch rijvi ogen oN481

lndustralisatiebeleid voor innovatiesystemen in ontwi kkelingseconom ieën

Algemene gegevens TM-4-1, TM-VK0-2.1 Doelgroep: Studiepunten: 2 Faculteit TM: Technologie en Beleid Verzorgd door: Drs. H.c.).). Gaillard Docent( en): Inlichtingen: A. Coppelmans, DG 1.03, 2246, [email protected] http:ffowinfo.tm. tue.nl/ Industrialisatiebeleid Studeernrijzer:

Ondervájs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, instructie. 2 uur en groepsopdracht Tentamenvorm: schriftelijk, Herfst B, 3 uur schriftelijk, Winter A. 3 uur en beoordeling groepsopdracht Studiemateriaal: wordt nader medegedeeld Inhoudsbeschrijving Doel: De student moet in staat zijn een adequaat industrialisatiebeleid voor een zich onhvikkelende economie te ontwerpen. Bespreking theoretisch kader voor het ontwerpen van een adequaat industrialisatiebeleid. Inhoud: Huidige en te verwachten positie van onhvikkelingseconomieën in het mondiale industriële gebeuren. Evaluatie van de diverse nationale industrialisatiestrategieën, sectorale industrialisatiepatronen en belangrijkste actoren. Theoretisch kader en instrumentarium voor studie van bedrijfsproblemen in ontvv·ikkelingseconomieën.

oN491

Ontwikkelingseconomie 11: Technologie, innovatie en productiviteit

Algemene gegevens TM-4-2, TM-VK0-2.2, Al!e-4.2 Doelgroep: 2 Studiepunten: Faculteit TM: Technologie en Beleid Verzorgd door: oA410 ET! 1: Inleiding en macro economie van technologie en Voorkennis: innovatie oN420 Ontwikkelingsecanomie I Prof.dr. A. Szirmai Docent( en): Inlichtingen: A. Coppelmans. DG 1.03, 2246. [email protected] Shtdeervlijzer: http: I I owinfo.tm. tue .nll0ntwikkelingseconomie2

vakbeschrijvingen Onderwijs en tentamengege..·ens 9 weken, werkcollege. 2 uur Ondenvijsvorm: Tentamenvorm: schriftelijk, Winter B, 3 uur schriftelijk, Lente A, 3 uur en referaat Lijst met keuzeliteratuur Studiemateriaal: Johoudsbeschrijving Doel: Verdieping kennis en inzicht betrefTende de interactie van technologie en economische factoren in de ontwikkeling van de productiviteit, in het bijzonder in de industrie.

Inhoud:

Ingegaan wordt op de betekenis van productiviteitsantwikkeling voor economische onhvikkeling. concurrentiekracht en welvaartsverhoging.

De cursus heeft een sterk empirische inslag met de nadruk op meting. op nationaal, sectoraal en bedrijfsniveau. Er wordt onder meer ingegaan op thema's als: (a) growth accounting: de rol van kapitaal-accumulatie, technologische vooruitgang, investeringen in human capital, structurele verandering. economiesof scale, benuttingsgraad, organisatiefactoren in productiviteit; (b) indexcijferproblematiek; verschillende soorten indexcijfers; de meting van output en de groei van productiefactoren; (c) technische en economische efficiëntie: technische en economische productiefuncties: (d) techniekkeuze; arbeidsintensieve en kapitaalintensieve productietechnieken; {e) internationale vergelijkingen van productiviteit; (f) sectorale analyse van productiviteit in de industrie; (g) analyse van productiviteit in afzonderlijke bedrijven: relaties tussen micro-, meso- en macro-analyse; (h) de relatie tussen productiviteit en concurrentiekracht

oN531

Technologie, innovatie & cultuur

Algemene gegevens Doelgroep: TM-4-2, TM-VK0-2.2, (4.2 bestemd voor certificaatprogramma) Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Dr. P.E. Lapperre Docent(en): Dr. P.E. Lapperre, DG 1.01, 2242. [email protected] Inlichtingen: • A. Coppelmans, DG 1.03, 2246, [email protected] http:/ j owinfo.tm. tue.nl/Technologie InnovatieCultuur Studeerwijzer:

192

va kbesch rijvi ogen Onderwijs en tentamengegevens Onderv,;îjsvorm: 5 weken, hoorcollegejwerkcollege. 2 uur + referaten over bestudeerde literatuur Tentamenvorm: schriftelijk, Winter 8, 3 uur schriftelijk, Lente A, 3 uur Studiemateriaal: Reader: Technologische innovatie en cultuur Inhoudsbeschrijving Doel: Kennismaken met en inzicht verkrijgen in de culturele aspecten en mechanismen die succesvolle adoptie, diffusie, adaptatie en implementatie van technologieën in zich ontwikkelende economieën bepalen. De manier waarop wij in hoog onhvikkelde landen technologie Inhoud: (complexen) benaderen, verschilt sterk van de manier waarop dat in minder ontwikkelde landen gebeurt. Technologie is niet 'waardenvrîj' en de succesvolle adoptie, diffusie, adaptatie en implementatie ervan worden (mede) geconditioneerd door een groot aantal culturele factoren. Na een korte inleiding over het begrippen 'ontwikkeling' en 'technologie en innovatie in de context van ongelijkheid' wordt ingegaan op verschillende theorieën van transculturele communicatie. De theorieën worden daarna toegepast op een aantal praktijkvoorbeelden zoals de ontwikkeling van de sneeuwscooter, de bouw en het opstarten van een elektriciteitscentrale en het implementeren van een gezondheidszorgprogramma. Aan de hand van de analyse van de praktijkvoorbeelden wordt een checklijst samengesteld met de meest voorkomende vormen van transculturele miscommunicatie. Daarbij wordt onder meer aandacht besteed aan de rol van normen en waarden, kennis en kunde. wetenschap en technologieachtergrond. Tot slot worden instrumenten aangereikt om transculturele miscommunicatie bij het uitoefenen van het ingenieursberoep te voorkomen.

oN541

Integratieproject TIB/DE

Algemene gegevens TM-4-r. TM-5.1. TM-VK0-2.3 Doelgroep: Shtdiepunten: 4 Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Docent{en): Dr.ir. E.L.C. van Egmond- de Wilde de ligny Drs. H.C.).). GaiHard Dr.ir. E.L.C. van Egmond- de Wilde de ligny, DG 1.04, 2439, Inlichtingen: [email protected]

193

vakbeschrijvingen Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: ontwerp gericht onderwijs en Groepsopdracht Tentamenvorm: scriptie Studiemateriaal: Zie studiewijzer Integratîon Project (TIB(DE)

Inhoudsbeschrijving Doel: De student wordt in staat gesteld de inzichten die hij heeft opgedaan in de theoretisch georiënteerde studieonderdelen zelf in de praktijk te toetsen door methoden toe te passen voor de analyse en evaluatie van industrialisatie, technologie-ontwikkeling en technologische capabiliteit in een bepaalde productiesector in een aangegeven ontwikkelingsland. De opdracht moet resulteren in het ontv.rerpen van een (meer) adequaat beleid voor deze sector.

oNsso

Development aid policies

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent(en): Inlichtingen: Studeerwijzer:

TM-4.2 2

Faculteit TM: Technologie en Beleid Dr. P.E. Lappene A. Coppelmans, DG I.O), 2246, [email protected] http: Jjowinfo.tm. tue.nlJDevelopmentA idPolicies

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 3 weken, hoorcollege, 2 uur +referaten over bestudeerde literatuur 4 uur ter voorbereiding op individuele scripties Tentamenvorm: individuele scriptie Studiemateriaal: Wordt nog bekend gemaakt Inhoudsbeschrijving Doel: Het verschaffen van inzicht in het Nederlandse beleid ten aanzien van ontwikkelingssamenwerking in de periode 1965-1995· Inhoud: Het Nederlandse beleid ten aanzien van ontwikkelingssamenwerking wordt geïllustreerd aan de hand van de verschillende beleidsnota's van het Ministerie van Ontv.rikkelingssamenwerking. De trends in deze nota's worden geanalyseerd in het licht van de nationale en internationale opvattingen over economische en sociale ontwikkeling. Na de inleidende hoorcolleges kunnen de studenten kiezen voor een focus op een bepaalde beleidsperiode. Over deze beleidsperiade wordt dan een scriptie geschreven. 194

vakbeschrijvingen oN6o1 Technologieoverdracht aan ontwikkelingslanden: juridische aspecten Algemene gegevens TM-+I Doelgroep: Studiepunten: 2 ·Faculteit TM: Technologie en Beleid Verzorgd door: Mr.drs. E.F. Clarkson Docent{ en): Mr.drs. E.F. Clarkson, DG I.IS, 3413. [email protected] Inlichtingen: M.P.J.Verheîj, DG uz, 2741, [email protected] http:ffowinfo.tm.tue.nl/ Studeerwijzer: TechnologieoverdrachtAanOntvv·ikkelingslanden Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege, 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk. Herfst B. 3 uur schriftelijk. Winter A, 3 uur Studiemateriaal: D. Kokkini-LatridoufP.J.l.M. de Waart: 'Overdracht van technologie aan ontwikkelingslanden, KI uwer 1984, Reader: 'Technologie-overdracht aan

ontwikkelingslanden. Juridische aspecten' lnhoudsbeschrijving Doel: Het verschaffen van elementaire kennis en inzicht t.a.v. de nationale en internationale regulering van overdracht van technologie. Inhoud: Centraal staat de bestudering van de belangrijkste rechtsbronnen op het gebied van overdracht van technologie aan ontwikkelingslanden. Deze rechtsbronnen zijn.investeringswetten, privaatrechtelijke overeenkomsten, overeenkomsten tussen multinationale ondernemingen en overheden van ontwikkelingslanden; nationale technologie regelingen van ontwikkelingslanden, fiscale regelingen van oorsprong staat en gastland; voorts bilaterale verdragen. {sub)regionale en mondiale regelingen of regelingen in wording, waaronder gedragscodes.

oN904 Voorbereiding zelfstandig onderzoek/afstuderen IS/DE Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent{en): Inlichtingen: Shldeerwijzer:

™-4·2 4 Faculteit TM: Technologie en Beleid Diverse Afstudeercoordinator: Dr.ir. E.L.C. van Egmond- de Wilde de Ligny, DG 1.04. 2439, [email protected] http:/fowinfo.tm.tue.nl 195

vakbeschrijvingen Onderwijs en tentarnengegevens Onderwijsvorm: Individueel project ontwerp gericht onderwijs individuele begeleiding Schriftelijk verslag, mondelinge verdediging Tentamenvorm: Afhankelijk van het afstudeeronderwerp Studiemateriaal: Opmerkingen: (P-instroom 1996, 4-jarige programma) Inhoudsbeschrijving Doel: Het onderdeel van de opleiding heeft als doel te komen tot een goed onderbouwd afstude~rvoorstel onder begeleiding van de beoogde afstudeerdocent. Het vak 'voorbereiding zelfstandig onderzoek/afstuderen [SjDE' start in Inhoud: trimester 4.2 (4 SP) en is bestemd voor studenten die deel uit maken van de .P-instroom 1996 die het 4-jarige programma volgen. Naast het formuleren van een geschikte doel- en probleemstelling wordt de geboden ruimte tevens ingezet ten behoeve van literatuurstudie ten behoeve van het afstudeerproject. Studenten worden zo, als voorbereiding op hun afstuderen, begeleid bij het zelfstandig verzamelen, analyseren, interpreteren van en rapporteren over recente theoretische en empirische literatuur over 'innovatiesystemen in zich ontwikkelende economieën'. Tevens moet de student de ruimte gebruiken voor een oriëntatie op de onderzoeksmethodologische aspecten die van belang zijn voor het afstudeerproject. Op deze wijze kan de student zich inzicht verschaffen in de specifieke keuzeproblemen en knelpunten die men mag verwachten bij het verrichten van (technisch-maatschappelijk) onderzoek naar innovatiesystemen in zich ontwikkelende economieën.

oN9o6 Voorbereiding zelfstandig onderzoek/afstuderen IS/DE Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent(en): Inlichtingen:

TM- 5.I. TM- 5.2 G Faculteit TM: Technologie en Beleid Diverse Afstudeercoordinator: Dr.ir. E.L.C. van Egmond- de Wilde de Ligny, DG 1.04, 2439, [email protected]

196

va kbescb rijvingen Onderwijs en tentamengege\'ens Onderwijsvorm: Individueel project individuele begeleiding Tentamenvorm: Schriftelijk verslag, mondelinge verdediging. Studiemateriaal: Afhankelijk van het afstudeeronderwerp

In hourlsbeschrijving Het onderdeel van de opleiding heeft als doel te komen tot een goed Doel: onderbomvd afstudeervoorstel onder begeleiding van de beoogde afstudeerdocent. Het vak 'voorbereiding zelfstandig onderzoek/afstuderen I SJ DE start in Inhoud: trimester 5.1 (2 SP) en krijgt een vervolg in trimester 5.2 (4 SP). Naast het formuleren van een geschikte doel- en probleemstelling wordt de geboden ruimte tevens ingezet ten behoeve van literatuurstudie ten behoeve van het afstudeerproject. Studenten worden zo. als voorbereiding op hun afstuderen, begeleid in het zelfstandig verzamelen, analyseren. interpreteren van en rapporteren over recente theoretische en empirische literatuur over 'innovatiesystemen in zich ontwikkelende economieën'. Tevens moet de student de ruimte gebruiken voor een oriëntatie op de onderzoeksmethodologische aspecten die van belang zijn voor het afstudeerproject. Op deze wijze kan de student zich inzicht verschaffen in de specifieke keuzeproblemen en knelpunten die men mag verwachten bij het verrichten van (technisch-maatschappelijk) onderzoek naar innovatiesystemen in zich ontwikkelende economieën.

oN936 Afstuderen Technologie en Innovatiebeleid/DE Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent( en): Inlichtingen:

TM-4-2, TM·p, TM-VK0·2.J

24 Faculteit TM: Technologie en Beleid Overige examenonderdelen dienen afgerond te zijn Diverse A. Coppelmans, DG r.o3. 2246. [email protected] Dr.ir. E. van Egmond-de Wilde Ligny. stage/afshldeercoördinator, DG 1.04, 2439

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijs\'orm: afstudeerproject Tentamenvorm: Onderzoeksvoorstel, tussentijdse en eindvoordracht, afstudeerverslag, individuele verdediging Studiemateriaal: In overleg met eerste begeleider 197

vakbeschrijvingen Inhoudsbeschrijving Het afstudeeronderzoek dient ter afronding van de studie en voor het Inhoud: opdoen van ervaring op het gebied van het functioneren in internationale context alsmede op het gebied \'an het functioneren in de beroepspraktijk. Het afstudeeronderzoek is een onderzoeksopdracht. waarbij de student een onderv.rerp zelfstandig bestudeert, uitwerkt en daarover rapporteert. De afstudeeronderzoeken worden uitgevoerd in ontwikkelingslanden gedurende een periode van 6 maanden. Voorbereidingen voor het onderzoek in het buitenland namen ca. 4-6 weken in beslag, hetgeen dient te resulteren in een geschreven afstudeervoorsteL Hierbij richt zich men d.m.v.literatuurstudies en contacten met relevante bedrijven en instellingen op het land, de regio en de specifieke sector die samenhangen met het afstudeeronderwerp. De totale periode voor het afstuderen inclusief de afronding van het onderzoek met het schrijven van een eindverslag vergt nominaal9 maanden tijd. De afstudeeronderzoeken vinden vooral plaats in ontwikkelingslanden waar afstudeerprogramma's zijn overeengekomen met organisaties, instituten en ondernemingen, zoals in Tanzania, Indonesië, Thailand of Costa Rica.

oP171

Communicatieve vaardigheden

Algemene gegevens TM-+I Doelgroep: I Studiepunten: Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Verzorgd door: Drs. P.C. uit den Boogaart Docent( en): Drs. P.C. uit den Boogaart, TR 2. 12. 2868, Inlichtingen: P.C. Uit.den.Boogaart@ tm. tue.nl Secr. CIT, TR 2.09, tel2912, [email protected] http:j jowinfo. tm. tue .n l{CommunicatieveVaardigheden Studeerwijzer: Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: werkcollege Tentamenvorm: opdracht Studiemateriaal: Wordt nader bekend gemaakt Johoudsbeschrijving Verkrijgen van basisvaardigheden op het communicatieve vlak en Doel: inzicht in factoren die een rol spelen bij goede communicatie. te onderscheiden naar: a. actief en passief mondeling, b. actief schriftelijk. a. training in voordrachtstechniek. luistervaardigheid, beoordeling; b. Inhoud: rapporteren: technieken van rapporteren in theorie en praktijk.

vakbeschrijvingen oP320 Cognitie Algemene gegevens Doelgroep: TM-}2. TM-VK0-2.2, Alle-}2. Alle-4-2 Studiepunten: 3 Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Verzorgd door: Docent( en): Drs. LJ. Thijs Prof.dr. G.B. Keren Inlichtingen: Drs. L.j. Thijs. TEMA o.ro, 4669, [email protected] Prof.dr. G.B. Keren, TEMA o.o8, z845, [email protected] A. M.M. Nellissen, DG 0.12, 2921, [email protected] Studeen,.•ijzer: http:j fowinfo.tm.tue.nlj Onderwijs en tentamengegevens Onderv.rijsvorm: 9 weken, werkcollege, 3 uur College 9 x 2 uur+ 9 x r uur Tentamenvorm: schriftelijk, Winter B, 3 uur schriftelijk, Lente A. 3 uur naast mondelinge presentaties en opdrachten Studiemateriaal: Smith, E.E. and O.N. Osherson (Eds) (1995) Thinking: an Invitation to Cognitive Science. 2nd ed. Cambridge, Mass.: The MIT Press collegestof en op te geven aanvullende literatuur Inhoudsbeschrijving Doel: Verwerven van kennis en inzicht in deelgebieden van de Cognitieve Psychologie die aansluiten op de MTI-problematiek. De manier waarop mensen met technische omgevingen. producten en Inhoud: systemen omgaan wordt beïnvloed door cognitieve processen. De studie van Mens-Techniek Interactie is dan ook gebaseerd op kennis van de Cognitieve Psychologie. Accenten worden gelegd op processen van conceptualisatie en redeneren (denk aan begripsvorming en categorisatie, kansschattingen, beslissen, rationaliteit), probleemoplossen en geheugen {werkgeheugen en denken, probleemoplossen. deductie, 'social cognition'). Er wordt ook aandacht besteed aan theorie/ modelbouw, keuze van daarbij aansluitende experimentele methoden, interpretatie van resultaten.

1 99

va kbesch rijvin gen oP330

Human Factors

2

Algemene gegevens Doelgroep: TM-4-r. TM-VK0-2.1 Studiepunten: 2 Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Verzorgd door: Voorkennis: oA340 Gebruiksgericht Ontwerpen:Human Factors I

oP420 Docent( en): Inlichtingen:

Studeerv.·îjzer:

Perceptie

Prof.dr. D.G. Bouwhuis Prof.dr. D.G. Bouwhuis, TEMA 0.03, 3746, [email protected] A.M.M. Nellissen, DG 0.12, 2921, [email protected] http: I fowinfo. tm. tue. nl/H umanFactors

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege, 2 uur Tentamenvorm: Opdrachten met tussentijdse evaluaties en eindpresentaties Studiemateriaal: Hoofdstukken uit D.A. Norman, De dictatuur van het Design, Bruna, 1990 ofThe Psychology ofEveryday Things. 1990, Doubleday Books; O.A. Norman. The invisible computer, rgg8, The MIT Pressen andere Capita Selecta Johoudsbeschrijving Het vak heeft als bedoeling het verwerven van kennis en inzicht in de Doel: bruikbaarheid van technologische producten, systemen en omgevingen tegen de achtergrond van cognitie en ergonomie. Studenten moeten vaardigheden opdoen om analytische kennis te vertalen naar ontwerp en introductie van technologische producten en omgevingen. De systematiek van menselijke interacties met producten, systemen Inhoud: en omgevingen tegen de achtergrond van perceptieve, cognitieve. motorische en communicatieve kennis. Definities van bruikbaarheid, gebruiksvriendelijkheid en doelmatigheid en bijbehorende onderzoeksmcthodologie. Mogelijkheden en beperkingen van gebruikers ten aanzien van vaardigheden, zoek- en navigatiegedrag, leren en geheugen, fouten en beslissingsgedrag. Speciale gebruikersgroepen zoals kinderen, ouderen, gebruikers met handicaps of functiebeperkingen of onder ongewone of extreme omstandigheden. Definities van interactief gedrag in diverse gebruiksomstandigheden: gesitueerde interactie en 'ambient intelligence'.

200

vakbeschrijvingen oP341

Consument en Milieu

Algemene gegevens TM-4.2 Doelgroep: Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Voorkennis: oP390 Sociale Psychologie oP470 Consumentengedrag, productbeoordeling en gebruikskeuze Prof.dr. C.J.H. Midden Docent( en): Dr. A.L. Meijnders Inlichtingen: Pcof.dr. c.).H. Midden, DG 0.14, 3446, C)[email protected] Dr. A.L Meijnders, DG 0.24, 4210, [email protected] E.H.M. Diebels. DG o.r2, z889, [email protected] Studeerwijzer: http:j fowinfo.trn.tue.nlfConsumentMilieu

Ondenvijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken. probleem gestuurd onderwijs, 2 uur werkcollege Tentamen vorm: mondelinge presentatie en paper Studiemateriaal: Nader te bepalen Opmerkingen: Verplicht keuzevak voor afstudeerders Milieu-Energie-Gedrag {MEG) Inhoudsbeschrijving Doel: De student venverft in deze cursus kennis over de relatie tussen milieu en menselijk gedrag en vaardigheid om analytische kennis te vertalen naar ontwerp en introductie \'an "techniek". Inhoud: De relatie tussen milieu en menselijk gedrag wordt in deze cursus benaderd vanuit twee invalshoeken. De eerste invalshoek betreft de invloed van het milieu op de mens. Inzicht wordt verkregen in de affectieve, cognitieve en gedragsmatige reacties van mensen op milieukwesties, gebruik makend van relevante theorieën zoals over risicoperceptie. sociale dilemma's en mentale modellen. De tweede invalshoek betreft de invloed van de mens op het milieu. Inzicht wordt verkregen in milieurelevant gedrag en de beinvloedbaarheid daarvan, gebruik makend van relevante theorieën zoals over attitudes, gewoontes, overredende communicatie, prompts, feedback en bekrachtiging. Per werkcollege geeft de docent een inleiding op een bepaald thema, waarna een student dit thema in een mondelinge presentatie verder uitdiept aan de hand van een concrete casus.

201

vakbeschrijvingen oP351

Communicatie en Interactie

Algemene gegevens TM-4.2 Doelgroep: Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie oP2oo Bruikbaarheid en bruikbaarheidsonderzoek of oP330 Human Voorkennis: Factors Docent( en): nog niet bekend Inlichtingen: • A.M.M. Nellissen, DG o.I2, 2921, [email protected] Studeerwijzer: http: / jowinfo.tm.h1e.n lfCommunicatielnteractie Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege. 2 uur opdrachten Tentamenvorm: presentatie en uitvoering van opdrachten Studiemateriaal: Rosengren, K.E. (2ooo) Communication and Introduction. london: Sage Opmerkingen: Verplicht keuzevak voor afstuderen op gebied nn Communicatie. Interactie, Gedrag (CIG) Inhoudsbeschrijving Doel: Doel is inzicht te verkrijgen in de fundamentele eigenschappen van interactie en communicatie van de mens met zijn omgeving en met technologische producten in zijn omgeving en vaardigheid om deze analytische kennis te vertalen naar ontwerp en introductie van ''techniek.,. Inhoud: De mens is in voortdurende interactie met zijn omgeving, en communicatie verwijst naar hogere processen van interactie: met andere mensen, maar ook met complexe systemen. Welke zijn de wetmatigheden die hieraan ten grondslag liggen, zodat communicatieen interactieprocessen soepel en effectief verlopen? Deze zijn sterk taaken situatie-afhankelijk. Aan de orde komen verschillende vormen en functies van communicatie, en de verschillende niveau's waarop communicatie zich kan afspelen. zoals communicatie tussen twee individuen, in groepen en massacommunicatie.

202

vakbeschrijvingen oP361

Ontwerpen van on-line systemen

Algemene gege\'ens Doelgroep: ™+2 Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Voorkennis: oP2oo Bruikbaarheid en bruiktaarbeidsonderzoek of oP330 Human Factors Drs. P.H. Westendorp Docent(en): Drs. P.H. Westendorp, TEMA o.o6, 2911. Inlichtingen: P .H. [email protected] A.M.M. Nellissen, DG o.r2, 2921, A.M.M.Nellî[email protected] http: // owinfo. tm.tue.nl/Ontv.•erpen VanûnlîneHelpsystemen Studeerwijzer: Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege, 2 uur Tentamenvorm: ontwerp en verslag Studiemateriaal: Durry, TM., Palmer, J.E. & Mehlenbacher, B. Online Help: design and evaluatîon. Norwood, l\'ew Jersey, Ablex Publisching Group, 1992. Plus enkele artikelen die tijdens het college uitgereikt zullen worden. Opmerkingen: Verplicht vak voor het afstuderen op het gebied van Communicatie, Interactie, Gedrag (CIG) loboudsbeschrijving Doel: Doel van het vak is: Kennis van de problematiek van toepassing van intelligente producten en programma's door gebruikers. Inzicht in de noodzaak en de mogelijkheden van hulp. Inzicht in de soorten en vormen van (on-line) hulp en in het ontv.rerpproces ervan. Inhoud: Onderwerpen die aan de orde komen zijn: noodzaak en nut van gebruikersdocumentatie; product-georiënteerd versus taak-georiënteerd: soorten gebruikersinformatie en -instructies; soorten infonnatie in instructies: contextgevoeligheid; hyperlinks; presentatievormen; mediagebruik; ontwerpfasen {toegang, selectiemechanismen, navigatie, informatie-presentatie, informatie-toepassing). Studenten vergelijken en analyseren ontwerpen van on-line helpsystemen. Ze ontwikkelen mogelijkheden en eisen waaraan een goed on-line helpsysteem moet voldoen, en bestuderen de keuzes die daartoe gemaakt moeten worden. Aan de orde komen voorts het categoriseren van de verschillende S}'Stemen; vergelijking van toegankelijkheid, begrijpelijkheid, toepasbaarheid en aantrekkelijkheid; richtlijnen \'oor het ontv.rerpen van een on-line helpsysteem.

203

vakbeschrijvingen oP38o Data-analyse I Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent( en): Inlichtingen:

Studeerv>'ijzer:

TM-}r. TM-VK0-2.1

J Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Onderzoeksmethoden Dataverzameling Statistische methoden 1 en Prof.dr. G.B. Keren Drs. L.f. Thijs Prof.dr. G.B. Keren. TEMA o.o8. 2845. [email protected] Drs. LJ. Thijs, TEMA o.ro, 4669, [email protected] A.M.M. Nellissen, DG 0.12, 2921, [email protected] bttp:ffowinfo.hn.tue.nlj

2

Onde:rnrijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, college, 3 uur en werkgroepsbijeenkomsten. College= 9 x 2 uur+ 9 x I uur (per week) Tentamenvorm; schriftelijk, Herfst B, 3 uur schriftelijk, Winter A, 3 uur en huiswerkopdrachten Studiemateriaal: Collegestof en tijdens het college bekend te maken literatuur. lnhoudsbeschrijving Doel: Voor de latere beroepspraktijk is het noodzakelijk dat MTI-ingenîeurs inzicht hebben in en ervaring hebben met empirisch onderzoek naar gebruikersgedrag en de hanteerbaarheid van technische systemen. Doel van Data-analyse I en II is. voortbouwend op vakken als Onderzoeksmethoden, Dataverzameling en Statische Methoden 1 en 2, methodische en statistische bagage te verschaffen voor de opzet van eigen onderzoek en de bijbehorende data-analyse. Inhoud: In Data-analyse I ligt de nadruk op technieken voor laboratorium onderzoek naar bruikbaarheid en hanteerbaarheid van technische omgevingen, producten en systemen. Aan de orde komen onder meer: ontwerpen van experimenteel onderzoek. algemene beginselen van data-analyse en meer specifiek variantie-analyse en regressie-analyse.

204

vakbeschrijvingen oP390 Sociale Psychologie Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docenten: Inlichtingen: Studeerwijzer:

TM-J.J. Alle-J-J, Alle-4-3

3 Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Nog niet bekend E.H.M. Die beis, DG 0.12, 2889, E.H.M.Dî[email protected] http:/ jowinfo.tm.tue.nljSocialePsychologie

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege, 3 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Lente B, 3 uur schriftelijk, Zomer. 3 uur Studiemateriaal: Wordt nog bekend gemaakt.

Inhoudsbeschrijving Kennis en inzicht verv.:erven in sociaal-psychologische theorieën over determinanten van menselijk handelen, maar ook in sociaalpsychologische onderzoeksmethoden en -technieken en de toepassing daarvan op MTI-vraagstukken. De beoordeling. de adoptie en het gebruik van technische systemen, producten en omgevingen wordt in belangrijke mate gekenmerkt door mechanismen van sociaal-psychologische aard. Centraal staan sociaalpsychologische theorien over en -onderzoek naar motieven en emoties, normen en waarden, effectiviteit en controle. De werkcolleges bestaan deels uit het bespreken van de theorie aan de hand van de opgegeven literatuur, en deels uit het maken van opdrachten, waarbij het accent ligt op het oefenen in het toepassen van de theorie op vraagshlkken op het vlak van mens-techniek interactie.

DoeL

Inhoud:

oP404

MTI-Onderzoeksproject

Algemene gege\·ens Doelgroep: Shtdiepunten: Verzorgd door: Voorkennis:

Docent( en):

TM-4-r, TM-4-2

6 Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie oP38o Data-analyse I oP441 Data-analyse 11 Drs. LJ. Thijs

205

vakbeschrijvingen Inlichtingen: Studeerwijzer:

Drs. L.J. Thijs, TEMA o.ro, 466g, [email protected] A.M.M. Nellissen, DG 0.12, 292r, [email protected] http:ffowinfo.tm.hte.nlfMTIOnderzoeksproject

Onderwijs en tentamengegevens Onderv.•ijsvorm: zelfstandig werkende projectgroepjes Tentamenvorm: onderzoeksverslag (schriftelijke en mondelinge presentaties) Studiemateriaal: afl1ankelijk van onderzoeksonderwerp

Inhoudsbeschrijving

Doel:

Leren toepassen van kennis van onderzoeksmethoden, dataverzameling,

data-analyse en statistiek in een eigen onderzoeksproject. Inhoud:

oP410

Doorlopen van de gehele empirische cyclus aan de hand van een project dat is gericht op Mens-Techniek Interacties: vanaf probleem diagnose, formulering van onderzoeksvraagstelling en operationaliseren van concepten. \'Îa gegevensverzameling en data.analyse tot en met een conclusie over de consequenties voor een technisch ont\verp.

Omgeving en Gedrag

Algemene gegevens Doelgroep: B-4.1, TM-4.1, TM-VKO-z.r Studiepunten: 2 Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Verzorgd door: Docent(en): Dr.ir. Y.A.W. Slangen- de Kort Inlichtingen: Dr.ir. Y.A.W. Slangen- de Kort, DG o.n. 5754· [email protected] E.H.M. Diebels, DG 0.12, 2889, [email protected] Studeerwijzer: http:ffowinfo.hn.tue.nljOmgevingEnGedrag Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege, 3 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Herfst B, 3 uur schriftelijk, Winter A, 3 uur Studiemateriaal: Robert Gifford (1997) Environment Psychology: Princîples and Practice. Boston: Allyn and Bacon: Second Edition. Inhoudsbeschrijving Kennis en inzicht verwerven op het gebied van omgeving-gedragsDoel: relaties. Van studenten wordt bovendien verwacht dat zij deze opgedane

206

vakbeschrijvingen

Inhoud:

kennis kunnen toepassen bij het analyseren van realistische situaties waar sprake is van interactie tussen gebruikers en techniek, met name hun f}•sieke omgeving en deze kunnen vertalen naar ontwerp van ''techniek". In dit college gaat het om de relaties hlssen de structuur van de fysieke omgeving enerzijds en sociaal en individueel gedrag anderzijds in termen van omgevingspsychologisch onderzoek en theorievorming rond perceptie en esthetiek, cognitie, beleving, proxemica en gedrag. Een analyse vindt plaats van begrippen die een .rol kunnen spelen in een theorie over beleving van de gebouwde omgeving en gedrag in die ruimtelijke omgeving.

oP420 Perceptie Algemene gegevens Doelgroep: TM-3.1, TM-VK0-2.1. Alle-3.1, Alle-4.1 Studiepunten: J Verzorgd door; Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Docent(en): Prof.dr. O.G. Bouwhuis Drs. Lf. Thijs Inlichtingen: Drs. L.J. Thijs, TEMA o.ro, 4669, [email protected] Prof. dr. O.G. Bouwhuis, TEMA o.o3. 3746. [email protected] A.M.M. Nellissen, DG 0.12, 2921, [email protected] Srudeerwij zer: http:f f owinfo. trn. rne.nl/Per-ceptîe Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollege. 3 uur met demonstraties en opdrachten Tentamenvorm: schriftelijk, Herfst B. 3 uur schriftelijk, Winter A, 3 uur mede op basis van opdrachten Studiemateriaal: Matlîn, LW. & Foley, H.J. (1997) Sensation and Perception, 4th ed. Boston: Allyn and Bacon Extra literatuur uit te reiken bij college. Inhoudsbeschrijving Doel: Verwerven van kennis en praktisch inzicht in waamemingsprocessen die een onderdeel vormen van de interactie van de mens met de fysische en technologische omgeving. Het eerste en meest fundamentele contact met de fysische omgeving Inhoud:

207

vakbeschrijvingen van de mens ontstaat via de waarnemingen. De omgeving heeft een ruimtelijke structuur, er bevinden zich daarin zichtbare objecten. die een dynamisch gedrag kunnen vertonen, er is geluid. geur, smaak en objecten zijn tast- en voelbaar. Mensen nemen dat waar met verschillende zintuigen, herkennen objecten en relaties daartussen en maken interpretaties daarvan om hun gedrag te sturen. De fysiologie, de werking en de interpretatieprocessen van de zinruigelijke systemen zullen aan de orde komen. met nadruk op het visuele en auditieve systeem. Daarnaast wordt aandacht besteed aan perceptieve ontwikkeling in vroege jeugd en ouderdom. Via zintuiglijk geheugen, aandacht en herkenningsprocessen worden ook meer cognitieve aspecten behandeld.

oP431

Programmeren en evalueren van omgevingen

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent{en): Inlichtingen: Studeerwijzer

TM-+2 2

Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie oP4ro Omgeving en Gedrag Nog niet bekend E.H.M. Diebels, DG o.12, telz889, email:[email protected] http:j jowinfo.tm.tue.nlJProgrammerenEvaluerenVanûmgevingen

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: probleem gestuurd onder.vijs hoorcollege en werkcollege Tentamenvorm: werkstuk werkstuk(ken) Studiemateriaal: Reader samengesteld uit artikelen en hoofdstukken Opmerkingen: Verplicht keuzevak voor afstudeerders Omgevingstechnologie (OT) Johoudsbeschrijving Doel: In dit college leren studenten methoden en technieken kennen en gebruiken voor bet systematisch verzamelen, analyseren, organiseren en vertalen van informatie over de behoeften en activiteiten van gebruikers en organisaties, die nodig is voor het nemen van ontwerpbeslissingen. Inhoud: Ontwerpers ontwikkelden programma's van eisen als onderdeel van het ontwerpproces. Moderne ontwerpopgaven eisen echter een goede afstemming van het ontwerp met de toekomstige gebruiker. Bovendien

208

vakbeschrijvingen zijn de hedendaagse ontwerpopgaven doorgaans bijzonder omvangrijk en complex. Voor zo'n ontwerp is een uitgebreid programma van eisen dat rekening houdt met alle toekomstige gebruikers een noodzaak. Daarnaast is het van belang dat aan het eind van een ontwerptraject een evaluatie plaatsvindt, opdat enerziids het ontwerp zelf getoetst en eventueel verbeterd kan worden, anderzijds een gedegen algemene kennis en ervaring wordt opgebouwd met betrekking tot het functioneren

oP441

Data-analyse 11

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen: Studeenv:ijzer:

TM-J.2, TM-VK0-2.2 2

Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie o P38o Data-analyse I Dr. W.J .M. Heijs Dr. W.J.M. Heijs. DG o.oz, 3386, W.J.M.Heî[email protected] E.H.M. Diebels. DG 0.12, z889, [email protected] h ttp: ffowinfo. tm. tue.nl/Da taAnalyse I I

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken. werkcollege, 2 uur en werkgroepsbijeenkomsten Groepswerkstuk Tentamenvorm: StudiemateriaaL Nader te bepalen Inhoudsbeschrijving Doel: Voor de latere beroepspraktijk :is het noodzakelijk dat MTI-ingenieurs inzicht hebben in en ervaring hebben met empirisch onderzoek naar gebruikersgedrag en de hanteerbaarheid van technische systemen. Doel van Data-analyse I en 11 is, voortbouwend op vakken als Onderzoeksmethoden, Dataverzameling en Statische Methoden I en 2, methodische en statistische bagage te verschaffen voor de opzet van eigen onderzoek en de bijbehorende data-analyse. In Data-analyse 11 ligt de nadruk op veldonderzoek. Aan de orde komen Inhoud: technieken voor survey research naar functionaliteit en hanteerbaarheid van technische omgevingen, producten en systemen. De volgende onderwerpen van data-analyse komen aan bod: nonparametrische statistiek, multipele regressie, principale componenten analyse, vertaling van resultaten in toegepaste (technische) termen.

209

vakbeschrijvingen oP450

MTI Design Traject Deel I

Algemene gegevens TM-3.2, TM-VK0-2.2 Doelgroep: Studiepunten: 5 Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Verzorgd door: Pro[dr. O.G. Bouwhuis Docent(en): Prof.dr. C.J.H. Midden Dr.ir. Y.A.W. Slangen- de Kort E.H.M. Diebels, DG o.r2, 2889, [email protected] Inlichtingen: Studeerwijzer: http:ffowînfo.tm.tue.nl/MTitrajectDeelr

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege, ro uur en studiegroepen werkstukken (schriftelijk en mondelinge presentaties) Tentamenvorm: Studiemateriaal: Reader, uitgereikt per module Vak wordt mede verzorgd met andere TUE-faculteiten en instituten. Opmerkingen: Inhoudsbeschrijving Doel: Het MTI Design Traject heeft als leerdoel de evaluatie van het ontwerp van technische producten, systemen en omgevingen op de hoofdcriteria van functionaliteit en hanteerbaarheid. Studenten doen vaardigheid op in de integratie van technische en menselijke aspecten in de analyse en oplossing van MTI-vraagstukken. Inhoud: Technische en gedragswetenschappelijke kennis worden bijeengebracht om ontwerpproblemen te analyseren en verbeteringen te bedenken. In MTI Design Traject Deel I worden de systematiek en methodologie ontwikkeld om de interactie tussen individu en technologie te analyseren en te beschrijven op het gebied van 'omgeving en gedrag', 'consumentengedrag' en 'human factors'. De student verdiept zich in de methodologie van onnverpprocessen en de wijze waarop MTJ daarin een rol speelt.

210

vakbeschrijvingen oP46o Rapporteren en Presenteren Algemene gegevens TM~J.I Doelgroep: Studiepunten: 2 Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Verzorgd door: Inlichtingen: Secr. CTI. TR 2.09. tel2912, [email protected] http:f jowinfo. tm. tue.nljRapporterenEn Presenteren Stu.deerv.'ijzer: Ondern'Îjs en tentamengegevens Onderv-.'ijsvorm: instructie en werkcollege geintegreerd met MTI-onderzoeksproject en MTI-traject Deel I Tentamenvorm: Eindrapportage en eindpresentatie MTI-onderzoeksproject en MTItraject Deel I Wordt nader bekend gemaakt Studiemateriaal: Dit vak is bestemd voor deelnemers aan MTI-onderzoeksproject en Opmerkingen: MTI-traject Deel I Inhoudsbeschrijving Doel: Verkrijgen van inzicht in de opbouw van rapporten en presentaties. welke raam-..verken er zijn en wat de doelen zijn waarmee een rapport geschreven kan worden en een presentatie gegeven kan worden; wat de invloed daarvan op de vorm is. Het leren formuleren van communicatiedoelen. het leren van methodes om die doelen te bereiken en om te controleren of ze bereikt zijn. lnhoud: Bij rapporteren wordt aan de hand van bestaande teksten aangeleerd om communicatiedoelen te formuleren; daarna hoe je een raamwerk op kunt zetten en invullen en hoe je resultaten uit literatuuronderzoek kunt verwerken in een rapport. Bij presenteren krijgen de deelnemers instructie over kenmerken van een goede presentatie. waarna er verschillende malen geoefend wordt met een steeds langere presentatie.

oP470

Consumentengedrag, productbeoordeling en gebruikskeuze

Algemene gegevens TM-4-1, TM-VK0-2.1 Doelgroep: Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Dr. W.J .A. Bruine de Bruin Docent{en): Dr. A.L Meijnders

211

vakbeschrijvingen Inlichtingen:

Studeerwijzcr:

Dr. W.j.A. Bruine de Bruin, TEMA o.01, zsGr, W. J.A.B ruine.de. Bruin @tm. tue.nl Dr. A.L Meijnders. DG 0.244210, [email protected] E.H.M. Diebels, DG 0.12. 2889. [email protected] http:ffowinfo.tm.tue.n!JConsgedragProdbeoordelingGebrkeuze

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege, 2 uur Tentamenvorrn: voordracht en paper Studiemateriaal: Van Raaij, W.F., Antonides, G. Opperlijk van Veen, W.M. & Schoormans, J.P.L (1999). Product en Consument Utrecht: Lemma. Inhoudsbeschrijving Kennis en inzicht verkrijgen in de relevante psychologische theorieën Doel: en methodische concepten; het leren toepassen van deze theoretische kennis op consumentengedrag (in de context van technische producten): het leren opzetten van onderzoek over dit onderwerp. Inhoud: Om producten te kunnen ontwerpen die nauw aansluiten bij de doelen en behoeften van gebruikers, is het van belang inzicht te verwerven in de wijze waarop consumenten producten kiezen, beoordelen en gebruiken. In dit vak worden relevante, met name cognitief- en sociaalpsycbologische, theorieën gebruikt om deze vormen van consumentengedrag te beschrijven, verklaren en voorspellen. Aan de orde komen onderwerpen als productbetekenis: productevaluatie en productkeuze; informatiezoekproces; consumententevredenheid en -klachten: motivatie. waarden, emoties en persoonlijkheid; sociale omgeving; situationele en omgevingskenmerken; en het veranderen van consumentengedrag. Middels concrete opdrachten wordt de opgedane kennis toegepast op (de keuze, de beoordeling en het gebruik van) technische producten. Hierbij worden specifieke onderzoeksvragen gegenereerd en uitgewerkt, met gebruik van verschillende onderzoeksmethoden.

oP48o

MTI Design Traject Deelll

Algemene gegevens Doelgroep: TM~J.J Studiepunten: 4 Faculteit TM: Mens-Te-chniek Interactie Verzorgd door: Voorkennis: oP450 MTI Design Traject Deel! Dr.ir. Y.A.W. Slangen- de Kort Docent(en):

212

va kbesch rijvi ogen Inlichtingen:

Studeerwijzer:

Dr.îr. Y.A. W. Slangen - de Kort, DG o.II, 5754, [email protected] E.H.M. Diebels, DG o.r2., 2889, [email protected] http:jfowinfo. tm. tue.nljMTI designtrajectDeel2

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, studiegroepen, 10 uur Tentamenvorm: Werkstukken, mondelinge en schriftelijke presentaties Studiemateriaal: Afhankelijk van het onderwerp

Inhoudsbeschrijving Het MTI Design Traject heeft als leerdoel de evaluatie van het onhverp Doel: van technische producten, systemen en omgevingen op de hoofdcriteria van functionaliteit en hanteerbaarheid. Studenten doen vaardigheid op in de integratie van technische en menselijke aspecten in de analyse en oplossing van MTI-vraagstukken. Centraal staat de integratie van kennis vanuit zowel de technologische als de psychologische vakgebieden. Inhoud: Technische en gedragswetenschappelîjke kennis worden bijeengebracht om onr-.verpproblemen te analyseren en verbeteringen te bedenken. In Deel 2 van het MT Desing Traject wordt de systematiek om de interactie tussen individu en technologie te analyseren en te beschrijven toegepast op concrete ontwerpvraagstukken. Studenten voeren een grondige analyse uit en maken 1 of meer prototypes.

oP490

MTI Design Traject Deellil

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent{ en): Inlichtingen:

Studeerwijzer:

TM-4.1

3 Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie oP450 MTI Design Traject Deel I oP48o MTI Design Traject Deel ll Dr.ir. YA.W. Slangen- de Kort Dr.ir. Y.A.W. Slangen- de Kort. DG o.u, 5754· Y.A. W.d.Kort@ tm. tue.nl E.H.M. Diebels, DG o.12, 2889, [email protected] http: // owinfo. tm. tue .nl f MTidesigntrajectDeel3

213

vakbeschrijvingen Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, studiegroepen, 7 uur Tentamenvorm: Werkstukken, schriftelijke en mondelinge presentaties Studiemateriaal: Afhankelijk van het onderwerp Inhoudsbeschrijving

Doel:

Inhoud:

Het MTI-traject heeft als leerdoel de evaluatie van het ontwerp van technische producten, systemen en omgevingen op de hoofdcriteria van functionaliteit en hanteerbaarheid. Studenten doen vaardigheid op in de integratie van technische en menselijke aspecten in de analyse en oplossing van MTI-vraagsh1kken. In Deel IJl staat de evaluatie van de bruikbaarheid van technische ontwerpen centraal. In deel 3 van het MTI Design Traject worden prototypes verder uitgewerkt en geëvalueerd op functionaliteîten, hanteerbaarheid n.a.v. technieken zoals die zijn aangereiktîn deel!. Studenten formuleren op basis hiervan verbetervoorstellen. De resultaten worden beoordeeld op helderheid van de probleemformulering, gebruik van theoretische constructen en hun relaties, methodologische toepassingen, integratie van kennis vanuit de technologische en de psychologische vakgebieden, helderheid van de schriftelijke en mondelinge presentatie.

oPsoo Capita Selecta van omgeving en gedrag Algemene gegevens Doelgroep: TM-4-2 Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie Voorkennis: oP390 Sociale Psychologie oP410 Omgeving en Gedrag Dr.ir. Y.A.W. Slangen- de Kort Docent(en): Inlichtingen: Dr.ir. Y.A.W. Slangen- de Kort, DG o.n, 5754, [email protected] E.H.M. Diebels, DG 0.12, 2889, [email protected] Studeerwijzer: http:ffowinfo.tm.tue.nlfCSOmgevingGedrag Onderwijs en tentamengegevens Onde1wijsvorm: 9 weken, discussiecollege, 2 uur met actieve bijdragen van studenten. Gedacht moet worden aan een opzet volgens het 'jou-rnal club' model, waarbij studenten beurtelings optreden als discussant, opponent en verslaglegger. Tentarnenvorm: Essay; inbreng in college

214

vakbeschrijvingen Studiemateriaal:

Opmerkingen:

Een collectie van recente artikelen en een aantal standaardwerken uit het domein van de omgevingspsychologie verplicht keuzevak voor afstudeerders Omgevîngstechnologie (OT)

Inhoudsbeschrijving Leerdoelen zijn een verdieping van omgevingspsychologische kennis, Doel: vaardigheid verwerven in het kritisch lezen van wetenschappelijke artikelen en het zelfkunnen innemen en verdedigen van een standpunt in het veld. Inhoud: ln dit vak wordt middels discussies op basis van recente artikelen en een aantal standaard\verken gewerkt aan een verdieping van omgevingspsychologische kennis en een kritische houding tegenover theorie en onderzoek. De volgende thema's komen aan bod: conceptualisering van omgeving en gedrag architectonische en psychologische theorieën een wereld van verschil? omgevingspsychologie en de andere psychologische domeinen onderzoeksmethoden en technieken voor omgeving-gedrag studies implementatie en gebruik van omgevingspsychologische kennis Studenten nemen na afloop zelf een standpunt in in het veld en beargumenteren en verdedigen dit in een essay.

oP514

MTI-onderzoeksproject voor VKO

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen: Studeenvijzer:

TM-VK0-2.3 4 Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie oPJ80 Data-analyse I oP441 Data-analyse 11 Drs. LJ. Thijs Drs. L). Thijs. TEMA 0.10, 4669, L)[email protected] • A.M.M. Nellissen, DG 0.12, 2921, [email protected] http: I I owinfo. tm .tue.nl IMTI Onderzoeksproj ectVKO

Ondern·ijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: projectgroep Tentamenvorm: Onderzoeksverslag (schriftelijke en mondelinge presentatie) Studiemateriaal: afhankelijk van onderzoeksonderwerp

215

vakbeschrijvingen I nhoudsbeschrijving

Doel:

Leren toepassen van kennis van onderzoeksmethoden, dataverzamelîng, data-analyse en statistiek in een eigen onderzoeksproject. Doorlopen van de gehele empirische cyclus aan de hand van een project dat is gericht op Mens-Techniek Interacties: vanaf probleem diagnose, formulering van onderzoeksvraagstelling en operationaliseren van concepten, via gegevensverzameling en data-analyse tot en met een conclusie over de consequenties voor een technisch ontwerp.

Inhoud:

oP936

Afstuderen MTI

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Inlichtingen:

TM-4.2. TM-5.2. TM-VK0-2.3 24

Faculteit TM: Mens-Techniek Interactie E.H.M. Diebels, DG 0.12, 2889, [email protected] Mw.dr. M.L. van Vonderen-van Staveren, stagejafstudeercoördinator. DG o.IO, tst. 2590

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: afstudeerproject Tentamenvorm: Afstudeerverslag, tussentijse-en eindvoordracht Studiemateriaal: In overleg met afstudeerbegeleider I nhoudsbeschrijving Inhoud: De afstudeeropdracht bestaat uit een door de student 1!-Ît te voeren zelfstandige onderzoeksopdracht alsmede de rapportage daarover. De student dient daarmee het bewijs te leveren van het vermogen problemen te analyseren en oplossingen aan te dragen. Deze problemen kunnen enerzijds liggen in de communicatielijn van ontwerper van technische produkten. systemen en diensten naar gebruiker (b.v. voorlichting, produktinformatie. handleidingen, opleidingen en training) anderzijds in de communicatielijn van gebruiker naar ontwerper (b.v. gebruikersgedrag, verbeteren ontwerpspecificaties). De afstudeerperiode bestaat uit een periode van twee maanden 'uitwerken onderzoeksvoorstel', welke wordt afgerond met een uitgebreide onderzoeksopzet. Na goedkeuring van de begeleidingscommissie kan in de daarop volgende 6 maanden het onderzoek worden uitgevoerd.

vakbeschrijvingen oS6os Inleiding sociologie Algemene gegevens Doelgroep: alle trimesters Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit TM: Technologie en Beleid Docent( en): Drs. H.C.J.J. GaiHard Inlichtingen: Drs. H.c.).). Gaillard, DG 1.07. 4593. H.C.)[email protected] • A. Coppelmans, DG 1.03, 2246, [email protected] http: I Jowinfo.tm.tue.nlflnleid ingSociologie Studeerwijzer:

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: zelfstudie Tentamenvorm: schriftelijk op afspraak Studiemateriaal: Literatuurverwijzingen worden door de docent verstrekt. Johoudsbeschrijving Doel: Het doel is de student een elementair inzicht te geven in de vak· discipline sociologie. Inhoud: De student maakt kennis met de voornaamste sociologische begrippen, stromingen, specialisaties, methodisch-technische termen en hoofdfiguren.

oS61o Sociologie van de stad voor omgevingstechnologie Algemene gege\'ens Doelgroep: B-4-1. TM-4.1 Studiepunten: 2 Faculteit TM: Technologie en Beleid Verzorgd door: Drs. H.c.).). GaiHard Docent(en): Inlichtingen: Drs. H.C).j. Gaillard, DG 1.07, 4593. [email protected] • A. Coppelmans, DG 1.03, 2246, [email protected] Studeerwijzer: h ttp: ffowinfo. tm. tue. nlf SociologieVanDeS tadVoorOT Ondenvijs en tentamengege\'ens Onderwijsvorm: zelfstudie Tcntamenvorm: schriftelijk en scriptie op afspraak Studiemateriaal: 1 6o6 Inleiding in de Sociologie \'an de stad, Synopsis, fl. 5,00 1 646 De Urbane Informele Sector in ontwikkelingslanden, fl.

217

12,oo

vakbeschrijvingen Inhoudsbeschrijving Doel: De student kennis te laten nemen van en kritisch te laten nadenken over de voornaamste theoretische stromingen binnen de Sociologie van de stad en de relevantie van die stromingen voor de oplossing van het mondiale urbanisatieprobleem. Inhoud: Chronologische behandeling en kritische evaluatie (zowel de theorie als de praktische waarde hiervan) van de voornaamste stromingen binnen de sociologie van de stad. Bespreking van de oorzaken en gevolgen van de mondiale verschillen in urbanisatie en de wegen ter oplossing. De studenten voeren bovendien een aanvullende literatuurstudie uit, waarover een scriptie geschreven moet worden. De inhoud van deze literatuurstudie wordt in overleg met de docent vastgesteld.

oTou

Dutch for beginners

Algemene gegevens visiting scholars and students. Doelgroep: September 2000- January 2001. February- June 2001 Studiepunten: J Verzorgd door: Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Docent( en): Drs. P.C. uit den Boogaart Drs. A.A.M. Nekeman Inlichtingen: Drs. P.C. uit den Boogaart, TR 2. 12, 2868, P.C. Uit.den. Boogaart@tm. tue.nl Drs. A.A.M. Nekeman, TR 2.15, 3014- [email protected] Secr. CIT, TR 2.09, tel 2912, [email protected] Onderwijs en tentamengegevens OnderwijS\'orm: werkcollege Lectures and workshops. The course casts approximately NLG goo,for TUE-students and employees, including access lo the language laboratory, material not încluded. The homework will take 8 hours a week. Regislratîon: office secretary, TR 2.09 Tentamenvorm: mondeling en schriftelijk oral and written exam. January 2001, June 2001 Studiemateriaal: A. van Kalsbeek e.a. Code Nederlands deel I (2nd edition 1996), H. Klep e.a.: Concise Dutch Grammar, a bilingual dictionary. Please buy these matcrials in advance via a bookshop.

218

vakbeschrijvingen Inhoudsbeschrijving Doel: At the end of the course you wil! have gained enough knowledge of Dutch to hold simple conversations. You can ask simple questions, use a varîety of standard expresslons and gîve adequate responses. Inhoud: Themes include introducing yourself, shopping, ordering sarnething in a pub or restaurant, asking for directions. living conditîons and telephone conversations. You wiJllisten to dîalogues on tapes, you will be invited to construct dialogues yourself and play them. You will be taught ordinary (everyday) level senterree patterns and practîce them in your dialogues and in course exercises. You will also learn and apply the basic rules of Dutch grammar.

oTo12

Dutch language and culture

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent(en): Inlichtingen:

Erasmus exchange students I

Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Drs. P.C. uit den Boogaart Secr. CTI, TR 2.09, tel2912, [email protected]

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: hoorcollege Tentamenvorm: a written test The materîals for the course wiJl be handed out. Studiemateriaal: Inhoudsbeschrijving The course is meant to provide a "brief introduetion to the language and Doel: culture of the Netherlands. You will become acquainted with all sorts of things that the Dutch take forgranted, but that foreigners have little or na knowledge of Inhoud: In the morning language lectures are given by means of sîtuations from daily life (makîng proposals, invitations, asking for directions, etc.) In the afternoon cultural aspects are dealth with. On Wednesday and Thursday there only are morning lectures: language is on Wednesday and culture on Thursday. Weekinhoud: Time schedule 09.00-I2.oo 14.00-17.oo Monday: gettîng acquainted, geography and history Tuesday: ordering things in a restaurant, culture and traditions, daily life, sports etc. Wednesday: greeting people, counting, shop situations

va kbesch rijvi ogen Thursday: composition ofthe population, religion, different mentalities per region, education systemjpresentations by students Friday: asking for directions, test

oT102

Doelgericht spreken

Algemene gegevens Doelgroep: Alle·J.I, Alle·J.J, Alle-4.r. Alle·4·3 ( Studiepunten: Verzorgd door: Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Inlichtingen: Secr. CIT. TR 2.09. tel 2912, [email protected] Onderwijs en tentamengegevens 10 weken. oefening f instructie, 1 uur Onderwijsvorm: Start half september en half januari Tentamenvorm: eindpresentatie lnhoudsbeschrijving Doel: De cursus heeft als doelstelling een goede voorbereiding te geven voor studenten die in het kader van hun studieprogramma een voordracht {of colloquim) over stage of afstudeeropdracht moeten houden. Uitgangspunt daarbij is dat in deze spreeksituatie een optimale en exacte informatie-overdTacht hoofddoel is. Een aantal factoren dat dit resultaat bepaalt, wordt met de cursisten geanalyseerd en geoefend.

oT202

Leesvaardigheid

Algemene gegevens Doelgroep: Alle-2.1, Alle-2.2, Alle-2.3, Alle-3.1, Al!e-3.2, Alle-3.3 Studiepunten: I Verzorgd door: Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Docent{ en): Drs. P.C. uit den Boogaart Inlichtingen: Drs. P.C. uit den Boogaart, TR 2. 12, 2868. P.C. Uit. den. Boogaart@tm. tue .nl Secr. CTI. TR 2.09, tel2912, [email protected] Onderwijs en tentamengegevens Ondenvijsvorm: Zelfstudie Slessen van 1,5 uur Tentamenvorm: eindtoets Studiemateriaal: Dia's+ geluidsbanden 220

va kbesch rijvi ogen InhoudsbeschrijYing Doel: Deze cursus heeft tot doel het aanleren van een efficiënte leestechniek en een flexibele leeshouding. Zowel de leessnelheid als de opname van de gelezen informatie bepalen het uiteindelijke resultaat. De cursus richt zich vooral op informatieve, niet-literaire teksten, en is daardoor uitermate geschikt voor de lezers van de TU. De cursus is het meest rendabel in de eerste studiejaren.

oT302

Vergader- en discussietechniek

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Docent(en): Drs. P.C. uit den Boogaart Drs. P.C. uit den Boogaart TR 2. 12, z868, Inlichtingen: P.C. Uit.den. [email protected] Secr. CTT, T.R 2.09, tel 2912, [email protected] Onderwijs en tentamengegevens 6 weken, oefening I instructie I werkgroep Onderwijsvorm: Tentamenvorm: Deze cursus bestaat uit een reeks praktische oefeningen Studiemateriaal: Stencils worden uitgereikt Inhoudsbeschrijving Deze cursus bestaat uit een reeks praktische oefeningen, waarin Doel: verschillende soorten vergaderingen worden besproken en vooral beoefend. Het is de bedoeling dat deelnemers aan de hand van de oefeningen een zeker inzicht in hun eigen vergadergedrag krijgen. De cursus is praktisch van aard. Minimaal6, maximaal 12 deelnemers. /

oT431

Spaans in wetenschap, techniek en bedrijf 1

Algemene gegevens Doelgroep: Alle-+I, Alle-+2, Alle-+J Studiepunten: 4 Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Verzorgd door: Docent(en): Drs. M.M.P. Souman A.I. Esquiroz Drs. M.M.P. Bouman, TR 2.16, 2691, [email protected] Inlichtingen:

221

vakbeschrijvingen A.I. Esquiroz, TR 2.11, JI8J, [email protected] Secr. CTI, TR 2.09, tel 2912, [email protected] Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 24 weken, werkcollege, 4 uur Gedurende 2 trimesters. Begint in september of in december Tentamenvorm: schriftelijk en monde !i ng Schriftelijk en mondeling na 2 trimesters, tussentoets na I trimester Studiemateriaal: L. Miquel en N. Sans: 'Rapido', student- en werkboek, Intertaal

Inhoudsbeschrijving Doel: Beginnerscursus waarin taal en cultuur van de Spaanstalige landen wordt bestudeerd en in praktijk gebracht Deze cursus kost 1 hele dag per week. Plaatsing is alleen mogelijk via inschrijving bij het secretariaat Centrum voor Taal en Techniek TR 2.09 voor aanvang van de cursus (augustus/november).

oT441

Spaans in wetenschap, techniek en bedrijf

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent( en): Inlichtingen:

2

Alle-4.I. Alle-4.2

4 Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek oT401 Spaans r oT431 Spaans in wetenschap, techniek en bedrijfr A.I. Esquiroz Drs. M.M.P. Souman Drs. M.M.P. Bouman, TR 2.16, z6g1, [email protected] A.I. Esquiroz, TR 2.II, 318), [email protected] Secr. CTI, TR z.og. tel2912, [email protected]

Onderwijs en tentamengegevens Onderw-ijsvorm: 24 weken, werkcollege, 4 uur Gedurende 2 trimesters. Begin in september Tentamenvorm: Mondeling, schriftelijk en werkopdrachten Studiemateriaal: M. Bouman, M. Raaymakers: 'Espaiiol para Ingenieros' dictaatnr. 1535. hfl 19,)0 Johoudsbeschrijving Doel: In deze cursus wordt geoefend in de mondelinge vaardigheid in de algemene omgangstaal, onder meer met het oog op stageverblijf in

222

vakbeschrijvingen Spaanstalige landen. Afstemming op specifieke behoeften vanuit de faculteiten vindt plaats door lees- en discussieopdrachten en presentaties over het vakgebied. Per trimester is instroom mogelijk via het afleggen van een toets. Intekenen in augushts op het secretariaat van het Centrum voor Taal en Techniek, TR 2.09

oT 451

Italiaans 1

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent(en): Inlichtingen:

Alle-4.1, Alle-4-2

J Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Drs. P.C. uit den Boogaart Drs. P.C. uit den Boogaart. TR 2. 12, 2868, P.C. U it.den.Boogaart@ tm. tue.nl Secr. CTI, TR 2.09, tel2912, [email protected]

Onden"iis en tentamengegevens Onderv,rijsvorm: 14 weken, werkcollege, 2 uur Gedurende I,) trimester (tot kerstmis) Tentamenvorm: schriftelijk V. Lo Cascio e.a.: 'Lo Stivale 1', ICG Publications Dordrecht, Holland Studiemateriaal:

1991 Jnhoudsbeschrijving Het doel van de cursus is venverving van voldoende actieve kennis van Doel: de Italiaanse grammatica om eenvoudige conversaties te kunnen voeren en van voldoende passieve kennis voor het lezen van Italiaanse teksten. De oefeningen beperken zich tot mondeling taalgebruik. Nadruk wordt gelegd op zinswendingen en intonatiepatronen die kenmerkend zijn voor de Italiaanse omgangstaal. Opgeven in augustus bij secretariaat CTI, TR 2.09

oT 461

Italiaans 2

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis:

Alle-4.2, Alle-4.3 2 Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek aT 451-Italiaans I

223

vakbeschrijvingen Docent(en): Inlichtingen:

Drs. P.C. uit den Boogaart Drs. P.C. uit den Boogaart. TR 2. 12, z868, P.C. Ui t.den. [email protected] Secr. erf, TR z.og. telzgrz, [email protected]

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 18 weken, werkcollege, 2 uur Gedurende 1.5 trimester (vanaf kerstmis) Tentamenvorm: schriftelijk Studiemateriaal: V. Lo Cascio e.a.: 'La Stivale 1', ICG Publications Dordrecht, Holland. 1992

I nhoudsbeschrijving Doel: Vervolg op Italiaans 1. Uitbreiding kennis van grammatica en idioom. Er worden literaire teksten gelezen. Discussie naar aanleiding van krantenberichten in het Italiaans.

oTsu

Russisch I

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent(en): Inlichtingen:

Alle-4-r. Alle-4-2

4 Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Drs. A.A.M. Nekeman Drs. A.A.M. Nekeman, TR 2.15, JOI4, [email protected] Secr. CTI, TR 2.09, tel2912, [email protected]

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: werkcollege 1 dagdeel per week Gedurende 2 trimesters Tentamenvorm: schriftelijk Studiemateriaal: Oxford dictionary Russian-EnglishjEnglish-Russian ISBN- o-I9· 864526-o (facultatief). Boek verkrijgbaar bij boekhandel TUE. De rest van het aan te schaffen Jesmateriaal wordt op het eerste college bekendgemaakt. Inhoudsbeschrijving Doel: Deze cursus leidt tot het zelfstandig kunnen lezen van algemeen wetenschappelijke en zakelijke teksten. In het eerste trimester raakt men vertromvd met het cyrillische alfabet, het woordbeeld en de uitspraak. De grammatica wordt meteen toegepast in korte leesteksten.

224

vakbeschrijvingen In het tv,reede trimester worden de te lezen teksten langer en ingewikkelder en komt de nadruk meer te liggen op tekstbegrip dan op letterlijk vertalen. Leesstrategieën worden aangeleerd. Het eerste trimester wordt afgesloten met een tussen toets. Het tweede trimester wordt afgesloten met een tentamen. Intekenen in augustus op het secretariaat CTI, TR 2.09

oT521

Russisch 11 a

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen:

Alle-4-3 2

Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Russisch I, of een niveau vergelijkbaar met VWO/Russisch. Drs. A.A.M. Nekeman Drs. A.A.M. Nekeman, TR z.I). 30I4, [email protected] Secr. CIT, TR z.og, telzgrz, [email protected]

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvonn: werkcollege I dagdeel gedurende I trimester schriftelijk Tentamenvorm: Studiemateriaal: Oxford dictîonary Russian-English/English-Russian ISBN -0-19864526-o (facultatief). Boek verkrijgbaar bij boekhandel TUE. Ander materiaal: zie oTsu Inhoudsbeschrijving Leesvariant Vervolg op Russisch I. Teksten worden langer en Doel: ingewikkelder. Intekenen in maart op het secretariaat CTI, TR 2.09

oT531

Russisch 11 B

Algemene gege,•ens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen:

Alle-4-3 2

Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Russisch I, of een niveau vergelijkbaar met VWO/Russisch Drs. A.A.M. Nekeman Drs. A.A.M. Nekeman, TR 2.15, 3014, [email protected] Secr. CTI, TR 2.09, tel2912, [email protected]

225

vakbeschrijvingen Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: werkcollege r dagdeel per week, r trimester lang. Tentamenvorm: mondeling Studiemateriaal: Oxford dictionary Russian-EnglishjEnglish-Russian ISBN o-19-864)26-o {facultatief). Paspoort voor Rusland. Spreekkaartjes I, ISBN 90614326/ï Inhoudsbeschrijving Spreekvariant. Verwerven van actieve kennis van het Russisch. Doel: Einddoelen: 1. Het voeren van eenvoudige standaardgesprekken in de sfeer van de dagelijkse omgang. 2. In een korte 'presentatie' iets over

jezelf kunnen vertellen voor een groep Russische toehoorders.

oT551

Duits in Wetenschap en Techniek

Algemene gegevens

Doelgroep:

Alle-4.2

Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Inlichtingen:

2

Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek drie jaar middelbare school Secr. CTT, TR 2.09, tel 2912, [email protected]

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege I middag Tentamenvorm: schriftelijk (leesvaardigheid en grammatica) mondeling (voordracht en gesprek) Studiemateriaal: Wordt tijdens de cursus uitgereikt Inhoudsbeschrîjving Doel: Verbeteren van de lees- en spreekvaardigheid d.m.v. 1. Het lezen van en spreken over teksten van algemeen wetenschappelijke aard en teksten over het vakgebied. 2. Houden van een vakinhoudelijke voordracht. J. Herhalen en oefenen van onderdelen van de grammatica.

226

vakbeschrijvingen oT6o3

Technisch- wetenschappelijk Engels

Algemene gegevens Doelgroep: Alle-4.1, Alle-4.2, Alle-4·3· {particularly for students who need English for practical training or shtdy abroad) Studiepunten: 3 Verzorgd door: Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Verondersteld basisniveau komt overeen met eindexamenniveau VWO Voorkennis: Docent( en): D. Prasad M.A. Inlichtingen: D. Prasad. M.A., TR 2.14, 4633, [email protected] Secr. CIT. TR 2.09, tel 2912. [email protected]

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege, 4 uur Tentamenvorm: schriftelijk en mondeling Studiemateriaal: via de docente Inhoudsbeschrijving Doel: Aim: This course trains the core communication skilis in English that young engineering graduates are expected to have. lt is also useful for students who need English for practical training or an international semester. The course includes: oral skilis (presentations & discussions); wrîtîng skilis (short reports and letters & CV's); and a remedial component in grammar and typical Dutch errors in English. Assignments focus on the student's own subject area, with subject-specialists acting as examiners and advisors to eosure authentic professional communication. Inschrijven minstens twee \.veken voor het begin van ieder trimester op het secretariaat Centrum voor Taal en Techniek TR 2.09.

oT612

Taalvaardigheid: Engels

Algemene gegevens Doelgroep: Als remedial course voor iedereen die zijn/haar Engels ontoereikend vindt. Studiepunten: 1 Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Verzorgd door: D. Prasad, M.A. Docent(en): Inlichtingen: D. Prasad, M.A., TR 2.14, 4633, [email protected] Secr. CIT, TR 2.09, tel 2912, [email protected]

227

vakbeschrijvingen Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: oefeningen 40 uur in het talenpracticum Tentamenvorm: aanwezigheid; test banden, teksten in het Talenpracticum en andere materialen die door de Studiemateriaal: docente uitgedeeld zullen worden. Inhoudsbeschrijving

Doel:

oT721

Studenten brengen 40 uur in het Talenpracticum door met het beluisteren en oefenen met een selectie Engelse geluidsbanden. Daarnaast krijgen de _studenten extra materiaal dat ze moeten bestuderen.

Le français pour l'ingénieur 1

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen:

Alle-4-r 2

Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Minimaal4 VWO/J HAVO of vergelijkbaar niveau V).B.A. Merk, M.A.

V.J.B.A. Merk. TR 2.14, 2319, [email protected] Secr. CTT, TR 2.09, 2912. [email protected]

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege, 3 uur Tentamenvorm: schriftelijk Vous dites?! Répertoire d'erreurs courantesen français chez les Studiemateriaal: niérlandophones", P. Desmet, Acco, Leuven/Amersfoort. 1994'Business class-Frankrijk', V. Merk. M.J. Browaeys, Wolters-Noordhoff, Groningen 1992. Verder via docent. lnhoudsbeschrijving Doel: Het verwerven van een niveau van taalbeheersing noodzakelijk voor een efficiënte verbale communicatie in de ingenieurspraktijk in de ruimste zin. Afstemming op de specifieke behoefte vanuit de diverse studierichtingen vindt plaats door een aantal lees-, luister- en discussieopdrachten en korte voordrachten over het vakgebied. De nadruk valt op

vakbeschrijvingen het mondelinge aspect, maar tevens op het met vlucht raadplegen van Franse vakliteratuur. Shldenten die een stage of een studie gepland hebben in een Frans-sprekend gebied, wordt dringend aangeraden dit college vanafhet begin te volgen i.v.m. het benodigde bewijs van kennis van de Franse taal. Opgeven bij het secretariaat CTT, TR 2.09.

oT731

Le français pour l'ingénieur 2

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen:

Alle-4.2 2

Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Frans I of vergelijkbaar niveau V.j.B.A. Merk, M.A. V.J.B.A. Merk, TR z.q, 2.319, [email protected] Secr. CTT, TR 2.09, tel2912, [email protected]

Onderwijs en tentamengegevens Ondenvijsvorm: 9 weken, werkcollege, 3 uur Tentamenvorm: schriftelijk Studiemateriaal: Zie Frans I

oT741

Le français pour l'ingénieur 3

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen:

Alle+J 2

Faculteit TM: Centrum voor Taal en Techniek Frans I en 2 of vergelijkbaar niveau V.j.B.A. Merk, M.A. VJ.B.A. Merk. TR 2.I4, 23I9, [email protected] Secr. CTI. TR 2.09, tel 2912, [email protected]

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, werkcollege, 3 uur Tentamen vorm: schriftelijk en mondeling Studiemateriaal: Zie Frans I

229

va kbescb rijvin gen oZ140

Basiskennis bouwrecht

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent(en): Inlichtingen: Studeerwijzer:

B-3.2 I

Faculteit TM: Technologie en Beleid Mr. W.J.H. Wenselaar • Mr. W.J.H. Wenselaar. DG 1.14, 3236, [email protected] M.P.J.Verheij, DG 1.12, 2741, [email protected] http:J jowinfo.tm.tue.nl

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollegejdiscussiecollege, 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Winter B, 3 uur schriftelijk, Lente B. 3 uur Studiemateriaal: Wordt nader bekend gemaakt+ collegestof lnhoudsbeschrijving Inhoud: In de bouwpraktijk spelen wet- en regelgeving een belangrijke rol. De bouwkundige zal in de beroepsuitoefening regelmatig tegen vragen van juridische aard aanlopen. Een minimale kennis van het juridisch domein is daarom onontbeerlijk. Het vak Basiskennis Bouwrecht biedt een algemene inleiding in het recht, welke inleiding nadrukkelijk is gerelateerd aan de bouwpraktijk. Rechtsvragen zullen zoveel mogelijk worden beantwoord aan de hand van actuele en relevante praktijksituaties

oZ170

Project ELMA

Algemene gegevens Doelgroep: Shldiepunten: Verzorgd door: Docent(en): Inlichtingen: Studeerwijzer:

E5-2.2, IT-2.2 2

Faculteit TM: Algemene Wetenschappen Dr. E.E. CampbeU Dr. E.E. Campbell, TEMA-Z ro, 3408, [email protected] http: I Jowinfo. tm. tue.nl JProj ectELMA

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: hoorcollege, 3 uur werkcollege

230

vakbeschrijvingen Tentamenvorm:

Studiemateriaal:

schriftelijk, Winter B, 3 uur schriftelijk, Lente B, 3 uur individuele toets+ 2 groepswerkstukken zie handleiding en reader ELMA-project: Technologie aspecten onderzoek. Deel II: Case Hoogwaardige Openbaar Vervoersystemen

In hourlsbeschrijving Op projectmatige wijze kennis maken met een complex technologie Doel: vraagstuk binnen de maatschappelijke context; kennis maken met inzichten op het gebied van Technology Assessment kennis maken met een multi-disciplinaire aanpak bij het oplossen van concrete problemen op het grensvlak van techniek en maatschappij; inzicht in de maatschappelijke randvoorwaarden voor de toepassing van nieuwe technologie; lnhoud: Uitvoeren (in groepen) van een beperkte TA-analyse en bewerking van een Case.

2M130

Automatentheorie en formele talen

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen:

INs-r.J, WSsfiNs-I.J. TM-VKO-r.J

3 Faculteit W&I: lnfonnatica, Formele Methoden 2M10o Taal en bewijs, verplicht 2Y330 Basiswiskunde I, verplicht Prof.dr. J.C.M. Baeten Prof.dr. J.C.M. Baeten, HG 7-19, SI)). [email protected] Informatica, Formele methoden, HG 7-45· (o4o) 247 5155

Ondenvijs en tentamengegevens Onderv.•ijsvonn: 9 weken, college, 2 uur 9 weken, instructie, 3 uur Tentamenvorm: schriftelijk, open vragen, Lente B, 3 uur schriftelijk, open vragen, Zomer, 3 uur Studiemateriaal: Peter linz, 'An introduetion to formallanguages and automata', O.C. Heathand Company, second edition. 1996. (GEWIS-prijs f 90,-), verplicht, verkrijgbaar bij: GEWIS, HG 8.79

231

vakbeschrijvingen I nhoudsbeschrijving Doel: De student kan: bij een in natuurlijke taal ofverzamelingsnotatie gegeven taal eenautomaat, grammatica of reguliere expressie bepalen die deze taal voortbrengt. Formeel aantonen dat de gewenste taal voortgebracht wordt van een middels een automaat, grammatica of reguliere expressie gedefinieerde taal een beschrijving in natuurlijke taal of verzamelingsnotatie geven. Formeel aantonen dat de voortgebrachte taal wordt beschreven. bepalen in welke klasse een gegeven taal valt. Hier bij de

pompstellingen kunnen gebruiken.

Inhoud:

links lineaire grammatica's in rechts lineaire grammatica's omzetten en vice versa. een non-deterministische eindige automaat omzetten in een equivalente deterministische eindige automaat. bij een gegeven non-deterministische eindige automaat een reguliere expressie bepalen die dezelfde taal genereert en vice versa. bewijzen dat een gegeven klasse gesloten is onder eenvoudige bewerkingen. beshssingsalgoritmen bepalen voor eenvoudige eigenschappen van talen. bij een gegeven contextvrije grammatica een pushdown automaat bepalen die dezelfde taal genereert en vice versa. bij een gegeven beslisbare taal een Turingmachine construeren. Grammatica's, eindige automaten. reguliere talen, afsluitingseigenschappen en beslissîngsalgoritmen voor reguliere talen, pompstelling voor reguliere talen, contextvrije talen, stapelautomaten, pompstelling voor contextvrije talen, pompstelling voor lineaire talen, afsluitingseigenschappen en beslissingsalgoritmen voor contextvrije talen, Turingmachines, de these van Church.

2M2oo Inleiding computersystemen Algemene gegevens Doelgroep: INs-1.2, WSs/INS-1.2. TM-2.2 Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit W&l: Informatica, Computer Grapbics Faculteit E: Informatie- en Communicatiesystemen Onderdelen van dit vak: 5Bo4o Computerarchitectuur

232

vakbeschrijvingen Voorkennis:

sAow

Docent( en):

Schakeltechniek, verplicht

Drs. W.A.A. Nuij

Dr.ir. A.C. Versehoeren Drs. W.A.A. Nuij, HG 6.84, 2714, [email protected] Dr.ir. A.C. Verschueren, EH ro.o8, 3397, [email protected] Informatica, Computer graphics, HG 6.74. (o4o) 247 4416

Inlichtingen:

OndefVIfijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, college, 3 uur 4 weken, practicum, 4 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Winter B, 3 uur schriftelijk, Lente B, 3 uur Studiemateriaal: 5 795 MicrocomputerfSysteemarchitectuur 1 en z, fl. r8.so V.P. Heuring, H.F. Jordan. Computer Systems Design and Architecture Addison-Wesley, I997·· aanbevolen I nhoudsbeschrijving Doel: Het verschaffen van inzicht in de architectuur van computersystemen, met name hoe functies worden gerealiseerd m.b.v. systeemcomponenten.Het verband met implementatie van hogere programmeertalen v-:ordt gelegd. Inhoud: Het eerste deel (6x3 uur) wordt gegeven door prof. Stevens, het tv.teede deel (3x3 uur) wordt gegeven door Nuîj. Algemene opbouw van digitale computers, computerarchitectuur en programma-afwikkeling. processorarchitecturen en instructiesets, systeemstructuur, geheugens, input en output, hardware en software voor IJO, en interrupts. Implementatie van procedureaanroepen. Operating system interface, implementatie van procesabsractie. Ter sprake komen ook eisen die multitasking aan de hardware oplegt.

2M210

Implementatie

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis:

Docent(en):

!Nj-I.J, WS;f!Ns-'-3- TM-2. 3

3 Faculteit W&I: Informatica. Gedistribueerde Systemen zMooo Programmeren o. verplicht zMo10 Programmeren 1, verplicht 2M2oo Inleiding computersystemen, aanbevolen Dr.ir. R.R. Hoogerwoord

233

vakbeschrijvingen Inlichtingen:

Dr.ir. R.R. Hooger.voord, HG 6.86, 4564, [email protected] Informatica, Gedistribueerde systemen. HG 6.74> (040) 247 4416

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, college, 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Lente B, 3 uur schriftelijk, Zomer, 3 uur Studiemateriaal: 2 543 Implementatie (2M21o), Syllabus, fl. s,oo en een aanvulling (verkrijgbaar bij de docent)., verplicht Inhoudsbeschrijving Doel: Inzlcht verschaffen in de hierarchische abstractie in systeemprogrammatuur en in de verschillende vormen van realisatie. Inhoud: Vormen van implementatie: vertalen, interpreteren. Implementatie van sequentikle programmeertalen. Representatie van datatypen (int, re al, bool, array, record). Vertaling van eenvoudige expressies en statements. Geheugenallocatie en -adressering voor blokgestruchlreerde talen. Implementatie van procedureaanroep en parameteroverdracht Inleiding tot geheugenbeheer.

2S185

Statistiek 1

Algemene gegevens TMA-1.2, TM-VK0-1.2 Doelgroep: Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit W&l: Wiskunde, Statistiek Docent(en): Drs. P.W.M. Verkissen Inlichtip.gen: Drs. P.W.M. Verkissen. HG 8.IJ, (o4o) 247 2171, P. W.M. Verkissen @ure. tue.nl Wiskunde, Besliskunde en stochastiek, HG 9.ro, (040)247 JIJO Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken. colstructie, 3 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Winter B, 3 uur schriftelijk, Lente A, 3 uur Studiemateriaal: 2 218 Statistisch compendium, fl. Handleiding SPSS Nader te bepalen.

234

).)O

va kbesch rijvi ogen Inhoudsbeschrijving

Doel:

basis voor het vervolg op en de aansluiting van de techniekthema's 'bouw', energie", 'informatie en communicatie'; basis voor het vervolg op en de aansluiting bij de vakken in het tweede jaar van het basisprogramma Tema; basis voor het vervolg op en de aansluiting bij de vakken in de verdiepingsprogramma's van de Tema-opleiding. De student heeft enige ervaring met het venverken, analyse-ren en interpreteren van uit observaties of experimenten verkregen gegevens. Hij kan met de hand en met SPSS een aantal statistische technieken

adequaat toepassen. Inhoud:

2S195

Het belang van de statistiek in wetenschap, techniek en opleiding, het in kentallen en grafieken weergeven van waarnemingen, meetnîveaus, normale kromme en standaardisatie, elementaire kansrekening. steekproeftechnieken en steekproefverdelingen, schatten van param· eters en toetsen van hypothesen voor een of twee steekproeven uit normale verdelingen. gepaarde waarnemingen, analyse van kruista bellen. Opmerking: De inhoud kan nog wijzigen afhankelijk van de keuze van een boek.

Statistiek 2

Algemene gegevens Doelgroep: TM-2.3 Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit \V&I: Wiskunde, Statistiek Drs. P.W.M. Verkissen Docent( en): Inlichtingen: Drs. P.\V.M. Verkissen, HG 8.r3, tel. (040) 247 2171. P. W.M. Verki ssen@urc. tue.nl Wiskunde, Besliskunde en stochastiek, HG g.ro. {040)247 3130 Onderwijs en tentamengegevens Ondenvijsvonn: 9 weken, colstructie. 3 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Lente B, 3 uur schriftelijk, Zomer, 3 uur Studiemateriaal: 2 218 Statistisch compendium, fl. 5·50 Handleiding SPPS Nader te bepalen.

235

vakbeschrijvingen Inhoudsbeschrijving basis voor het vervolg op en de aansluiting van de techniekthema's 'bouw·. 'energie', 'informatie en communicatie'; basis voor het ven'olg op en de aansluiting bij de vakken in het derde jaar van het basisprogramma Tema; basis voor het vervolg op en de aansluiting bij de vakken in de verdiepingsprogramma's van de Tema-opleiding.

Doel:

De student heeft enige ervaring met het \'erwerken, analyseren en interpreteren van uit observaties of experimenten verkregen gegevens. Hij kan met de hand en met SPSS een aantal statistische technieken adequaat toepassen. Associatie, correlatie, het opzetten van experimenten, variantie-analyse voor een factor, enkelvoudige lineaire regressie. meervoudige lineaire regressie, niet-parametrische methoden, betrouwbaarheid en validiteit van metingen. keuze van een toets, inleiding multivariate methoden. Opmerking: De inhoud kan nog wijzigen afhankelijk van de keuze van een boek.

Inhoud:

2Yo21

Calculus

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent(en): Inlichtingen:

TM-VK0-1.1

3 Faculteit W&J: Wiskunde Dr. D.A. Overdijk Dr. D.A. Overdijk, HG 9.04, tel. (040) 247 2787, [email protected] Wiskunde. Besliskunde en stochastiek, HG 9-IO, (040)247 3130

Onderv.:ijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken. college, 4 uur Tentamenvorm: schriftelijk. Herfst B, 3 uur schriftelijk, Winter A, 3 uur Studiemateriaal: 2 540 Calculus voor de Verkorte Opleiding (2Y021), Syllabus. fl. J.E. Marsden. A.J. Trom ba, A. Weinstein, "Basic multivariable calculus", Springer-verlag. 1993-- verplîcht

12,00

Inhoudsbeschrijving Lineaire differentiaalvergelijkingen en het gebruik van complexe Inhoud: getallen in dit verband. Functies van t\vee (meedere) onafhankelijke variabelen. Meervoudige integralen. Integraalstellingen.

vakbeschrijvingen 2Y190

Calculus

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent( en): Inlichtingen:

BDK-deeltijd-.t.I, TM- deeltijd

-1.1

3 Faculteit W&I: Wiskunde Dr. R.R. van Hassel Dr. R.R. van Hassel, HG 8.89, 4278, reneh@\vin.tue.nl • Wiskunde, Besliskunde en stochastiek, HG 9.10, 3130

Onderwijs en tentamengegevens Onderv.:ijsvorm: 9 weken, college, 2 uur Tentamenvonn: schriftelijk, Herfst 8, 3 uur schriftelijk, Winter A. 3 uur Studiemateriaal: 2 540 Calculus voorde Verkorte Opleiding {2Y021), Syllabus, fl. 12_.oo Envin Kreyszig. "Advaneed Engineering Mathematics", Seventh Edition (john Wiley and Sans), verplicht schriftelijk materiaal dat tijdens de cursus zal worden uitgereikt., verplicht Inhoudsbeschrijving Inhoud: Complexe getallen. lineaire differentiaalvergelijkingen. Functies van twee {en meer) variabelen. Twee- en drievoudige integralen. Reeksen en Machtreeksen.

2Y490

Inleiding signaaltheorie

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent(en): Inlichtingen:

Studeerwijzer:

E-u. E5-r.3, IT-r.3. TM-VKO-r.3

3 Faculteit W&I: Wiskunde Dr. A.A. Stoorvogel Dr. A.A. Stoorvogel, HG 8.10, tel. (o4o) 247 2378, [email protected] Wiskunde, Analyse, HG 8.38, (040)247 2753 h ttp: f fv.\.\'W.win. tue.nljma thj onderwijs /2 Y490/

Oudenvijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 \\'eken, college, 3 uur 9 weken, instructie, 2 uur 9 weken, terugkoppeling, 1 uur 237

vakbeschrijvingen Tentamenvorm:

Studiemateriaal:

schriftelijk, Herfst 8, 3 uur schriftelijk, Lente B, 3 uur schriftelijk. Zomer, 3 uur 2 512 Inleiding Signaaltheorie {2Y490), fl. 9,00

I oh oudsbeschrijving Classificatie van signalen, Fourierreeksen, Fourierintegralen, spectra, Inhoud: convolutie, gegeneraliseerde functies, delta~functie, energie en vermogen, theorema van Parseval. Bemonsteringstheorema. Laplacetransformatie, Fourier- en La place-transformatie bij transmissie van signalen in lineaire systemen, toestandsvariabelen en toestandvergel ijkingen.

2Y550

Lineaire algebra en lineaire analyse 2

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen: Studeerwijzer:

Ns-2.1, TM-2.1, WS;-1.2, WSsfiNS-!.2

3 Faculteit W&l: Wiskunde 2Y510 Lineaire algebra en lineaire analyse r, verplicht Elementaire regels voor differentiëren, primitiveren en breuksplitsen. Dr. H.J.M. Sterk Dr. H.J.M. Sterk. HG 9.52, tel. (040) 247 2727, [email protected] • Wiskunde, Discrete Wiskunde, HG 9-93· (040)247 5141 http: ffwwv.·. win. tue.nlfmathfdwfpersonalpagesfsterkflalafindex.htm l

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, college, 3 uur 9 weken, instructie, 3 uur WSs, WSsfiNs en WSsfNs krijgen de instructie tijdens het wiskundepracticum. schriftelijk, \Vinter B_. 3 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Lente B, 3 uur en een bonusopdracht 2 299 Lineaire algebra en lineaire analyse 1 en 2 (2Y510(2Y))O), Studiemateriaal: Syllabus, fl. 2J,OO Studiehandleiding LALA2 I nhoudsbeschri jving Doel: lineaire afbeeldingen onderzoeken op beeldruimte, nulruimte en hun dimensies.

238

vakbeschrijvingen lineaire afbeeldingen met behulp van matrices beschrijven. eigenwaarden en eigenvectoren van een lineaire afbeelding van een vectorruimte naar zichzelf berekenen, aan de hand hiervan vaststellen of de afbeelding diagonaliseerbaar is en zo ja de afbeelding door middel van een diagonaalmatrix beschrijven en het resultaat interpreteren. invariante deeh'arianten van een lineaire afbeelding van een vectorruimte naar zichzelfbepalen en hiermee een matrixvoorstelling van de afbeelding bepalen met één of meer blokken langs de diagonaal. van een orthogonale afbeelding in R2 ofR3 de meetkundige betekenis bepalen. kwadratische vormen in twee variabelen op standaardgedaante brengen met behulp van symmetrische matrices en het resultaat benoemen. stelsels lineaire differentiaalvergelijkingen van de re orde met constante coëfficiënten m.b.v. basistransformatietechnieken ontkoppelen en vervolgens oplossen. differentiaalvergelijkingen en stelsels differentiaalvergelijkingen oplossen met behulp van Laplacetransformatie. Lineaire afbeeldingen (nulruimte, beeldruimte, dimensiestelling, voorstelling met matrices, coördînatenlransformatie. eigenwaarde, eigenvector, karakteristieke vergelijkingen, diagonaalgedaante, invariante deelruimte. voor wiskunde: duale ruimte): 12 uur college. Orthogonale en symmetrische afbeeldingen, kwadratische vormen: 10 uur college. Stelsels eerste-orde lineaire differentiaalvergelijkingen met constante coëfficiënten. Laplacetransformatie: 5 uur college.

Inhoud:

2Y56o

Calculus voor TEMA

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent( en): Inlichtingen:

TMA-1.1

J Faculteit W&I: Wiskunde Dr. S.W. Rienstra Dr. S.W. Rienstra, HG 8.o3, 4603, s.\"[email protected] Wiskunde, Toegepaste analyse, HG 8.56, (040)247 4760

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, college, 3 uur 9 weken. instructie, 2 uur 9 weken, begeleide zelfstudie, r uur Tentamenvorm: schriftelijk, Herfst B, 3 uur schriftelijk. Winter A, 3 uur 2J9

vakbeschrijvingen lnhoudsbeschrijving Inhoud:

2Y570

Complexe getallen Limieten en continuïteit (numerieke nulpuntensbepaling) Differentiaal en integraalrekening (Taylorpolynoom) Rijen en iteratierijen (methode van Newton-Raphson) Reeksen en machtreeksen (convergentiekenmerken) Inleiding differentiaalvergelijkingen

Lineaire algebra voor TEMA

Algemene gegevens Doelgroep: TMA-1.2.B, TMA-L).A Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit W&I: Wiskunde Dr. H.).M. Sterk (college) Docent(en): Inlichtingen: Dr. H.J.M. Sterk, HG 9-52· 2727, [email protected] • Wiskunde, Discrete Wiskunde, HG 9·93· (040)247 5141 Studeerwijzer: http:J jwww.win.hle.nlfmathfdwfpersonalpagesjsterkjtemajindex.html Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, colstructie, 3 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Lente A, 3 uur schriftelijk, Lente B, 3 uur Inhoudsbeschrijving: Stelsels lineaire vergelijkingen Matrixrekening Vectormeetkunde Vectorruimten en deelruimte Orthogonaliteit en projecties Eigenwaarden en eigenvectoren Stelsels lineaire differentiaalvergelijkingen

2Y6oo Vectorcalculus voor TEMA Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent{ en):

TMA-1.3 3 Faculteit W&l: Wiskunde Dr. S.W. Rienstra

240

vakbeschrijvingen Inlichtingen:

Dr. S.W. Rienstra, HG 8.03, tel. (o4o) 247 4603, [email protected] Wiskunde, Toegepaste analyse, HG 8.56, (040)247 4760

Onderwijs en tentamengegevens OnderwijS\'orm: 9 weken, college, 3 uur 9 weken, instructie, 2 uur 9 uur, begeleidende zelfstudie, 1 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Lente B. 3 uur schriftelijk, Zomer, 3 uur Inhoudsbeschrijving Inhoud: Functies van meerdere vairabelen (methode van Lagrange) Integralen over 2 en 3 dimensionale gebieden (cilinder- en bolcoordinaten) Integreren over krommen en oppervlakken Vectoranalyse (stellingen van Gauss en Stokes)

3A3oo Thermische verschijnselen voorN Algemene gegevens Doelgroep: Ns·I.J, N;jWSs·I.J, WSj/Nj-!.J, TM-VKO-r.J Studiepunten: 2 Onderdelen van dit vak: 3A 302 Instructie thermische verschijnselen Voorkennis: 2YI40 Analyse I 2YI8o Analyse 2 2Y510 Lineaire algebra en lineaire analyse 1 3A2oo Mechanica I voor N 3A2I0 Mechanica 2 voorN Hoofdstukken uit de vakken: 2YI40 differentiaal- en integraalrekening 2Y18o meervoudige integralen 2Y510 determinanten 3A2oo arbeid, energie, behoudswetten en botsingsprocessen 3A2Io traagheidsmoment en rotatie-energie Dr.îr. A. Hirschberg Docent(en): Inlichtingen: Dr.ir. A. Hirschberg, CC 2.24, 2I63, [email protected] Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, college, 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Lente B, 3 uur schriftelijk, Zomer, 3 uur Studiemateriaal: 3 JI2 Thermische verschijnselen (JAJoo), Vraagstukken, fl. 8,50 3 502 Thermische Verschijnselen (3A3oo), Syllabus, fl. 7,oo 3410, deel 11 statistische methoden in de natuurkunde

vakbeschrijvingen Inhoudsbeschrijving Inhoud: Idealegaswet en de definitie van temperatuur. Energiebehoud, eerste hoofdwet en warmte-hoeveelheid. Kinetische gastheorie, druk van een gas op een wand, vrije weglengte. Effusie, diffusie, viscositeit en warmtegeleiding. Interacties tussen moleculen, de toestandsvergelijking van Van der Waals, viriaalcoëfficiënten, de wet van de overeenkomende toestanden en vloeistof-dampevenwicht

3Asoo

Natuurkundige grondslagen 1

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent(en): Inlichtingen:

TMA-Lr.A 2

Faculteit TN: Algemeen Dr.ir. F.A.P. Blom {college) Dr.ir. F.A.P. Blom, NL a 1.32, 4174, [email protected]

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 5 weken, college, 4 uur oefeningen Tentamenvorm: schriftelijk, Herfst A, 3 uur schriftelijk, Herfst B. 3 uur Studiemateriaal: Physics. Principles with Applications, D.C Giancoli {Prentice Halllnt. [nc) ISBN o-13-6724II-6 Inhoudsbeschrijving Inhoud: Hoofdstukken 1 hn 8 van het boek Weekinhoud: onzekerheden, orde van grootte, schattingen. Kinematica in één en twee dimensies dynamica, wet van Newton, cirkelbeweging. gra\r:itatie arbeid en energie. wet van behoud van energie impuls, wet van behoud van impuls, elatische en inelastische botsingen rotaties van vaste lichamen, krachtmoment, traagheidsmoment

3A510

Natuurkundige grondslagen

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent( en): Inlichtingen:

2

TMA-1.2.A 2

Faculteit TN: Algemeen Dr.ir. F.A.P. Blom (college) Dr.ir. F.A.P. Blom, NL a I.J2, 4I74, [email protected] 242

vakbeschrijvingen Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 5 weken, college, 4 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Winter A, 3 uur schriftelijk, Winter B, 3 uur Studiemateriaal: Physics, Principles with Applications, O.C. Giancoli {Prentice Hall Int., lnc) ISBN o-IJ-G724II·6 Johoudsbeschrijving Hoofdstukken II tm 15 van het boek. Inhoud: Weekinhoud: trillingen en golven, harmonische beweging, reflectie en interferentie, diffractie en refractie geluidsgolven, Dopplereffect, schokgolven kinetische gastheorie, thermische uitzetting, ideale gaswet. dampspanning en relatieve vochtigheid warmte, interne energie, calorimetrie, warmtegeleiding. convectie en straling thermodynamica, eerste en tweede hoofdwet, warmtepomp. koelmachine Camat-rendement

3A520

Natuurkundige grondslagen 3

Algemene gegeYens TMA-r.J.A Doelgroep: Studiepunten: 2 Docent( en): Dr.ir. F .A.P. Blom (college) Inlichtingen: Dr.ir. F.A.P. Blom, NLa r.32, 4174, [email protected] Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 5 weken, college, 4 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Lente A, 3 uur schriftelijk, Lente B, 3 uur Studiemateriaal: Physics. Principles with Applications. D.C. Giancoli (Prentice Hall Int, [nc) [SEN O·IJ-672411-6 Johoudsbeschrijving lnhoud: Hoofdstukken r6 tm 2J van het boek. Weekinhoud: elektrostatica, elektrisch veld. potentiaal, wet van Coulomb, elektrische energie, equipotentiaallijnen, capaciteit. condensator. diëlectrica elektrische stromen, wet van Ohm. weerstand, supergeleiding. elektrisch vermogen, wisselstromen gelijkstroomcircuits, weerstanden serie en parallel, wetten van Kirchhoff, EMK en klemspanning magnetisme, bronnen, magnetische krachten, wet van Ampère, Hall effect. elektromagneten, spoelen, magnetische materialen elektromagnetische inductie, wetten van Faraday en Lenz, magnetische flux, transformatoren. zelfinductie, LC en LCR-circuits

243

vakbeschrijvingen 38470

Fysische transportverschijnselen

Algemene gegevens TM-2.2 Doelgroep: Studiepunten: 2 Faculteit TN: Transportfysica Verzorgd door: Voorkennis: zYo6o Multivariabele analyse zY130 Calculus Prof.dr.ir. G.J.F. van Heijst (college) Docent(en): Dr. H.J.H. Clercx (begeleide zelfstudie) Prof.dr.ir. G.j.F. van Heîjst, CC 2.17, tel. (o4o) 247 2722 Inlichtingen: Dr. H.).H. Clercx. CC 2.15, tel. (o4o) 247 268o, clercx@ barca. phys. tue.nl Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, college, 3 uur 9 weken, begeleide zelfstudie, 1 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Winter B, 3 uur schriftelijk. Lente B, 3 uur Geen open boek tentamen. Formuleblad wordt uitgereikt Studiemateriaal: 3 438 Fysische transportverschijnselen deel 1 (oB410). fl. 18,so Bundel tentamenvraagstukken met uitwerkingen Inhoudsbeschrijving Na een inleidende beschrijving van vloeistofbeweging en de kinematica Inhoud: van vloeistofdeeltjes worden de behoudswetten van massa en impuls in integraal- en differentiaalvorm afgeleid. De constitutieve vergelijkingen worden behandeld en de stromingsvergelijkingen (Navier-Stokes) met de bijbehorende randvoorwaarden worden besproken. Exacte oplossingen van de Navier-Stokes-vergelijkingen worden afgeleid voor stromingen tussen twee vlakke parallelle platen (zowel Couette- als Poiseuillestroming). stroming in een pijp met cirkelvormige doorsnede, de stroming in een vloeistoffilm langs een hellende plaat, en eenvoudige instationaire stromingen. Dimensieloze kentallen worden geïllustreerd aan de hand van een aantal voorbeelden. Daaropvolgend komen wrijvingsloze stromingen aan de orde en wordt de vergelijking van Bernoulli, potentiaalstroming, en het lift-theorema van Kutta-Joukowski behandeld. Na deze min of meer algemene inleiding zullen specifieke onderwerpen behandeld worden zoals stroming om lichamen, grens lagen, wrijvingsgedomineerde stromingen met aandacht voor smeringstheorîe en interne stromingen. Het college wordt afgesloten met een inleiding in de theorie \'an turbulente stromingen en een overzicht van compressibele stromingen.

244

va kbesch rijvi ogen 3P240

Energie en duurzaamheid

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent(en): Inlichtingen:

N- 3.2. Ns- 3.2, TM-3-2 3 Faculteit TN: Elementaire Processen in Gasontladingen Dr.ir. E.M. van Veldhuizen Dr.ir. E.M. van Veldhuizen, NL fJ.o6, tel. (o4o) 247 3455, E.M .v. Veldhuizen @phys. tue.nl

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, college, 2 uur 3 weken, practicum, 3 uur 3 middagen practicum Tentamenvorm: scriptie Studiemateriaal: 3 508 Energie en Duurzaamheid (3P240), fl. 14,00 Inhoudsbeschrijving Inhoud: Na een inleiding in de mathematische grondslagen van lineaire programmering en simulatie volgt een toepassing van deze technieken op vier onderwerpen die direkt uit de praktijk komen: 1. Een energiemodel voor Nederland. 2. Een \'·.'ereldenergiemodel. 3· De koolstofcyclus. 4· De milieugerichte levenscyclusanai)'Se. Het geheel wordt ondersteund door een computerpracticum van drie middagen waar bovengenoemde problemen aan de orde komen.

3T3oo

Energie uit vaste organische brandstoffen

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen:

E)·}I, N-J.I, N)-}I, TM-4.1

3 Faculteit TN: Gasdynamica 3B56o Technische warmteleer Dr. A. Veefkind (college) Dr. A. Veefkind. CC I.IJ, tel. {040) 247 4499

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, college, 3 uur

245

vakbeschrijvingen Tentamenvorm: Studiemateriaal:

schriftelijk, Herfst B, 3 uur schriftelijk, Winter A, 3 uur aantekeningen, uit tereiken tijdens het college

Inhoudsbeschrijving In het college wordt eerst kort ingegaan op enkele materiaaleigenInhoud: schappen van vaste brandstoffen (kool en biomassa), zoals de chemische samenstelling, de molecuulstructuur en de poreusiteit. Pyrolyse. verbranding en vergassing wordt beschreven als een samenspel van verschillende deelprocessen. die zich voltrekken in een brandstofdeeltje, aan hetdeeltjesoppervlak of in de buurt van het deeltje. De oppervlaktereacties worden beschreven meteen adsorptie-desorptiemodeL De verbranding of vergassing kan ook sterk afhankelijk zijn vanhet zuurstoftransport. zowel naar het deeltje toe als in de poriën. Ook dit effect zal worden behandeld. Kort zal worden ingegaan op industriele processen en -installaties (zoals meerfaseverbrandingen en toepassing van wervelbed- en stofwolkreactoren). Thermodynamische analyse van de productie van elektriciteit zal worden behandeld na een korte herhaling van thermodynamische grondslagen. Ten slotte zal nog aandacht geschonken worden aan

48420 Thermodynamica Algemene gegevens INS-z.r. TM-2.r, Ws-2.1, Ws-VOW-u Doelgroep: 2 Studiepunten: Verzorgd door: Faculteit W: Werktuigbouwkunde, Werktuigkundige Energietechnologie 48260 Fysische verschijnselen Voorkennis: Docent(en): Dr.ir. H.C. de Lange (college & begeleide zelfstudie) Prof.dr.ir. A.A. van Steenhoven (college & begeleide zelfstudie) Dr. P.H. Bouma (begeleide zelfshtdie) Dr. K.R.A.M. Schreel (begeleide zelfstudie) Prof.dr.ir. A.A. van Steenhoven, WH J.IJO, tel. (o4o) 247 2140, Inlichtingen: [email protected] Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken. college, 2 uur 9 weken, begeleide zelfstudie. 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk. Herfst 8, 3 um schriftelijk, Winter 8, 3 uur Studiemateriaal: Shavit A. en Gutfinger C., (1995), "Thermodynamics", Prentice Hall

vakbeschrijvingen Inhoudsbeschrijving Het college begint vanuit de definitie van toestandgrootheden en Inhoud: processen. Hiermee wordt de eerste hoofdwet beschreven. Vervolgens worden voor gesloten en open systemen een groot aantal toestandsveranderingen beschreven en toegepast op een aantal voorbeeld systemen. Voor gesloten systemen wordt bijv. aandacht gegeven aan reversibele kringprocessen zoals die bijv. in verbrandinsgmotoren een rol spelen. Terwijl voor open systemen de gasturbine als een van de voorbeelden wordt behandeld .Tevens wordt aandacht gegeven aan het verschil tussen ideaal gas en stoom systemen. Vanuit de toestandsveranderingen wordt een aantal kringprocessen geïntroduceerd. Tenslotte wordt het begrip entropie gedefinieerd en worden nietomkeerbare processen beschreven. Samengevat: Inleiding+ definities {Shavit H.I+2) Eerste hoofdwet {Shavit H.J) Gesloten systemen (Shavit H-4+5) Open systemen (Shavit H.6) Kringprocessen (Shavit H -7) Entropie (Shavit H.8+9) Tijdens het college is een viertal uren ingedeeld waarin specifiek aandacht gegeven wordt aan de toepassing van de thermodynamica in de praktijk. Voor deze (en andere) toepassingen is met name Shavit H.n interessant.

4B68o Warmteoverdracht Algemene gegevens Doelgroep: !NS-J.I. TM J.I, Ws-J-I Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit W: Werktuigbouwkunde, Werktuigkundige Energietechnologie Voorkennis: 38470 Fysische transportverschijnselen Docent(en): Dr.ir. C.C.M. Rindt (college & practicum) Ir. G.H. van Lenthe (practicum) Inlichtingen: Dr.ir. C.C.M. Rindt, WH 3-127, 2978. [email protected] Onderv.•ijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, college, 2 uur 9 weken. oefeningen, 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Herfst 8, 3 uur schriftelijk, Winter B, 3 uur open boek examen Studiemateriaal: 8ejan A., "Heat Transfer~, Wiley, (1993) 247

vakbeschrijvingen Johoudsbeschrijving Na een inleiding op de algemene heboudswetten wordt de stationaire en Inhoud: in stationaire geleiding met bijbehorende dimensieloze kentallen behandeld. Vervolgens wordt ingegaan op gedwongen en vrije convectie problemen. Aan de hand van grenslaagbeschouwingen wordt de functionele relatie tussen het Nusselt getal en de stroming- en warmtetransport karakteriserende dimensieloze kentallen uitgelegd. Tenslotte wordt nader ingegaan op warmtewisselingstoestellen.

4C62o Constructieprincipes Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent(en): Inlichtingen:

TM-VKO-r.J, Wp.J, W;-VOW-r.J 2

Faculteit W: Werktuigbouwkunde, Precision Engineering Dr.ir. P.C.~.N. Rosielle (college) Dr.ir. P.C.J.N. Rosielle, WH 2.r:ro, 3002 ofte!. JI47

Onderwijs en tentamengegevens Ondenvijsvorm: 9 weken, college, 4 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Lente B, 3 uur schriftelijk, Zomer, 3 uur Studiemateriaal: 4 007 Constructieprincipes, fl. 23,50 Inhoudsheschrijving Inhoud: In dit vak worden basisprincipes voor het ontwerpen en construeren van precisiemachines en instrumenten behandeld. Na een korte introductie in de historie van bet vak komen basisconcepten voor het construeren aan de orde. Hiertoe behoren: Het statisch bepaald construeren (denken in vrijheidsgraden) Het voorspellen van het dynamisch gedrag van mechanismen en het ontwerpen met het oog op voorspelbaar dynamisch gedrag. Het ontwerpen van aandrijvingen met voorspelbaar dynamisch gedrag van aangedreven mechanismen. Het construeren op stijfheid van frames van machines. (licht en stijf construeren) Het vermijden van speling in mechanismen en de gevolgen van speling op het dynamisch gedrag. Het construeren m€t elastische elementen ter vermijding van hysterese.

vakbeschrijvingen Manipuleren en instellen Afrolverschijnselen Energiebeheer in mechanismen Constructieve applicatie van materiaalplasticiteit

4P510

Blijvende energiebronnen

Algemene gegevens Doelgroep: INS+J• TM-J.J. Wj-4.J Studiepunten: 2 Faculteit W: Werktuigbouwkunde, Werktuigkundige Energietechnologie Verzorgd door: Prof.! r. C. Daey Ouwens (college) Docent(en): Inlichtingen:

Gastdocenten (college) Dr. ir. W.G.J. van Helden. Alleen donderdag op de TUE te bereiken. Overige dagen bij ECN, 0224-564483

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken. college. 2 uur Dit vak wordt door Wee docenten van de sectie WET verzorgd en voor het overige door gastdocenten uit bedrijven en uit andere secties van de TUE en de TUD Tcntamenvorm: schriftelijk, Lente B, 3 uur schriftelijk. Zomer, 3 uur 4 645 Blijvende energiebronnen (4P5ro), fl. 17,)o Studiemateriaal: Jnhoudsbeschrij"·ing tnhoud:

Algemene Inleiding (2 uur) Energiebehoefte, energiebronnen, blijvende energiebronnen, energiesystemen, scenario"s. Waterkracht (2 uur) Geschiedenis van waterkrachtmachines. stromingsleer, typen turbines en hun eigenschappen, berekening van het vermogen, schatting van waterkrachtpotentieeL nieuwe ontwikkelingen . Biomassa (3 uur) Wat is biomassa, vorming van biomassa middels fotosynthese, omzetting middels verbranding, vergassing, vergisting, rendementen, voorbeeldinstallaties. Photovoltaische Energie omzetting (4 uur) Fysica van licht, halfgeleidertechniek, werking van de zonnecel, celtypes, systeemontwerpen, regeling, kostenschatting.

249

vakbeschrijvingen Windenergie {3 uur} Windsnelheid. windsnelheidsverdeling, conversiesystemen, vermogensbereken i ng, economische beschouwing, toepassingen. Passieve benutting van Zonne-energie voor Ruimteverwarming {2 uur) transport van warmte, gebruik van elektrisch analogon \'oor bepaling warmtebalans van een ruimte of woning, passieve technieken voor het benutten van zonnewarmte, eigenschappen van nieuwe materialen, effect op het energieverbruik Zonnecollectoren (2 uur) Werkingsprincipe van zonnecollectoren, interactie tussen collector en opslagvat, schatting van energieopbrengst en omzettingsrendementen, verschîllende technische uitvoeringsvormen, concentrerende collectoren, bepaling dagopbrengst.

5A010

Schakeltechniek

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent( en): Inlichtingen:

INs-u, TM-2.1, ETW!IT\V-1.1

3 Faculteit E: Informatie- en Communicatiesystemen geen specifieke voorkennis vereist. Ir. J.W.J.M. Rutten Dr.îr. M.R.C.M. Berkelaar. EH 9-33· tel. (o4o) 247 4792, M.R. C.M. Berkelaar@ ele.tue.nl Ir. J.W.).M. Rutten, EH 9·35· tel. (o4o) 247 3091

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 9 weken, hoorcollege Eerste 5 weken college met practicum, 4 uur per week. Laatste 4 weken van trimester: 2 uur hoorcollege, 2 uur begeleide zelfstudie en 2 uur instructie temgkoppeling met zelftoets per week Notebook wordt gebruikt Tentamenvorm: Schriftelijk in de tentamenperiode van het herfst- en wintertrimester; in de tentamenweek na de se collegeweek is er een schriftelijk tussententamen Randy H. Katz, 'Contemporary Logic Design', The Benjamin/ Studiemateriaal: Cummings Publishing Company. Inc., 1994, ISBN o-8053-2703-7·· verplicht

250

vakbeschrijvingen Opmerkingen:

Studenten hebben voor dit vak hun notebook nodig met daarop geinstaBerd MicrosimjPSpice Vanaf collegejaar 98/99 is het Practicum Schakeltechniek (SAOIJ) geîntegreerd in Schakeltechniek (5Ao10).

Inhoudsbeschrijving Doel:

Na het volgen van dit vak wordt de student geacht de volgende vaardigheden te bezitten: Hij kan omgaan met specificaties van logische schakelingen in de vorm van waarheidsta bellen, Boolse expressies. logische netv.terken. toestandsdiagrammen of "timing waveforms''. Uit deze specificaties (met en zonder don't cares) kan hij op een gestructureerde wijze een geoptimaliseerde implementatie maken van de logica als een netwerk van logische poorten. Hij kan Karnaugh diagrammen gebruiken voor de geoptimaliseerde implementatie van logische functies tot 6 variabelen. Hij kent de logische implementatiestijlen PLA en multi-level logica, en kan deze gebruiken om een logische schakeling geoptimaliseerd te implementeren. Hij kent de principes van een Boolse algebra en de bijbehorende rekenregelsen wetten, en kan deze kennis gebruiken voor het manipuleren van logische expressies. Hij kent tenminste de volgende soorten logische poorten {AND, NAND, OR, NOR, EXOR, EXNOR, JNVERTER), hun gedrag. en kan

ze gebruiken bij het implementeren van logische schakelingen. Hij kent de opbouw en het gedrag van half adders en full adders en weet hoe hij daarmee schakelingen kan ontwerpen om met de diverse getalrepresentaties te rekenen (optellen, aftrekken, vermenigvuldigen). Hij kan schakelingen ontwerpen om met de diverse getalrepresentaties te rekenen (optellen, aftrekken. vermenigvuldigen). Hij kent de opbouw van halfadders en fulladders en weet hoe hij daarmee schakelingen kan ontwerpen om met de diverse getalsrepresentaties te rekenen (optellen, aftrekken, vermenigvuldigen) Hij kent het gedrag (en de interne opbouw) van de volgende types flipflops: R-S, J-K, edge-triggered D, T. Met elk van deze types flipflop kan hij een Finite State Machine implementeren. Hij kent de Mooreen Mealy types Finite State Machines, en kan deze implementeren in een logische schakeling.

251

vakbeschrijvingen Inhoud:

5A020

Theorie en methoden voor het ontwerpen van logische schakelingen: Combinatorisch logica: Booleaanse algebra, 2-levellogica, multi-level logica, getalsystemen, aritmetische circuits. Sequentiele logica: Flipflops. registers, counters, algemeen model Finite State Machine, toestandstabeL MoorefMealy machines.

Netwerken 1

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis:

TM-2.r, ETWf!TW-u,

3 Faculteit E: Meet- en Besturingssystemen delen van Lineaire Algebra en Lineaire Analyseren delen van Analyse L

Docent( en):

Jr. J.H.F. Ritzerfeld

Inlichtingen:

Ir. J.H.F. Ritzerfeld, EH }22, pp, [email protected]

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: hoorcollege, 2 uur terugkoppeling, 2 uur Tentamen vorm: Schriftelijk. Dit vak kent twee deeltentamens. Deeltentamen A (5A024) wordt in de tussenweek van het herfsttrimester afgenomen. Deeltentamen B (5Ao25)en deeltentamen A (5a024) worden aan het eind van het herfsttrimester afgenomen. Een volledig ongedeeld tentamen wordt in de eindweken van het wintertrimester afgenomen. Gedetailleerde informatie is opgenomen in de OER, artikel II, lid ren de Ren R, artikel 14, lid za. Studiemateriaal: 5 752 Netv.rerken ren Netwerken z, fl. rS,so • 5 755 Netv.rerken I en 2, Oefenópgaven, fl 9,00 Inhoudsbeschrijving Doel: Na dit studie-onderdeel kan de student een knooppuntanalyse uitvoeren op een lineair netwerk in eerste instantie zonder geheugen (weerstanden,gestuurde en onafhankelijke bronnen) en later met geheugen (spoelen en condedatoren). Hij/zij kan rekenen met complexe exponentiele excitatie, complexe amplitudes van spanningen en stromen, alsmede een overdrachtsfunctiebepalen. Hij/zij kan berekeningen aan tweepoorten uitvoeren, gegeven door een impedantie-, admittantie- of ketting matrix. De shtdent kan een Thevenin of Norton

252

vakbeschrijvingen

Inhoud:

vervangingsschema van een {bron-)eenpoort bepalen, de begrip en complex en actiefvermogen,alsmede blindvermogen en passiviteit hanteren, een vermogensbaians voor een netwerk opstellen en het theorama van Tellegem gebruiken bij de formulering van heboudswetten voor energie en vermogen. Grondbegrippen; netwerkelementen, bronnen; Kirchhoff-vergelijkingen, energie en vermogen; weerstandsnetwerken; systematische berekening van algemene netwerken (knooppuntmethode), poortreductie; nietlineaire elementen; overdrachtssystemen, complexe rekenwijze; theorema van Tellegen. wet van behoud van energie.

sBo6o Cursus Programmeren Algemene gegevens Doelgroep: TM-2.2. TM-2.3. Alle-1.2. Alle-r.J. ETW/ITW-r.2/I.J Studiepunten: 2 Faculteit E: Informatie- en Communicatiesystemen Verzorgd door: zY240 Analyse I, verplicht Voorkennis: 2Y520 lineaire algebra en lineaire analyse I, verplicht 5A010 Schakeltechniek verplicht sAo20 Netwerken I, verplicht Opdrachten verwijzen naar stofbehandeld in Ie trim.: Schakeltechniek (5AoJo) en Netwerken I (sAozo). Docent(en): Ir. J.W.J.M. Rutten Inlichtingen: Jr. J.W.J.M. Rutten, EH 9·35· J09I Ir.P.J.Schoenmakers. EH 9.26 tel.247 3387 Onderwijs en tentamengege\·ens Onderwijsvorm: 9 weken, instructie, I uur 9 weken, practicum, 3 uur 9 weken, zelfstudie, I uur Tentamenvorm: schriftelijk Er is een continue beoordeling tijdens de cursus gedurende de eerste IS weken; de laatste 3 weken vormen de eindopdracht Daarnaast wordt een aantal diagnostische toetsen afgenomen. Studiemateriaal: 5 804 Cursus Programmeren (5Bo6o), fl. n,oo C. Handboek ( engeistalige versie ''The C Programming Language, 3-rd Edition" mag ook) Brian \V. Kernighan, Dennis M. Ritebie I990 Prentice Hall/ Academie Sen•ice, verplicht

253

va kbesch rijvi ogen Opmerkingen:

De cursus is verspreid over trimesters 1.2 en 1.3 en beslaat in totaal 18 weken. De afrekening vindt plaats aan het einde van het derde trimester.

Inhoudsbeschrijving De shtdent kan zelfstandig de oplossingmethode voor een elektrotechnisch probleem programmeren in de taal C. De Cursus Programmeren is bedoeld om een gegeven oplossingsmethode om te zetten naar een computerprogramma. Ook moet hijfzij een afbeelding kunnen maken van de theoretische begrippen en notaties naar de programmeer begrippen en notaties. Enkele simpele praktijkvoorbeelden zijn: het declareren van variabelen met de juiste types voor het representeren van fysische waarden zoals spanning en stroom; het omzetten van een wiskundige formule naar een correcte C expressie; het opslaan van de toestandsovergangen van een eindige automaat in de vorm van een 2-dimensionale tabel. De student heeft middelen aangeleerd om op grond van algemeen aanvaarde programmeermethodieken de juiste beslissingen te nemen, en heeft ook enig basis inzicht verkregen ten aanzien van de problematiek van programma-efficientie. De student kan ook programmeerwerk in de taal C van anderen lezen en begrijpen (passief). De cursus is modulair van opzet: elke week worden nieuwe elementen van de taal geintroduceerd en getoetst middels een speciaal hierop gerichte opdracht. De onderwerpen voor de opdrachten worden geselecteerd uit reeds behandelde eerstejaars stof. De cursus wordt verzorgd door de faculteit Elektrotechniek in samenwerking met de faculteit Wiskunde & Informatica.

Doel:

Inhoud:

5C070

Velden in de Elektrotechniek en EMC

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen:

TM-2.], ETW/ITW-LJ

3 Faculteit E: Elektrische Energietechniek VWO Natuurkunde Prof.dr.ir. J.H. Blom Dr. A.P.J. van Deursen Dr. A. P.J. van Deursen. EEG I. I), 4434, [email protected] MW.M.H.E. Kloet- van der Velden, EE-g u3, tel. 247 39 93·

254

vakbeschrijvingen Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: hoorcollege, 2 uur instructie, I uur begeleide zelfstudie. 2 uur totaal terugkoppeling 1 uurfweek Schriftelijk. Dit vak kent twee deeltentamens. Deeltentamen A (5C074) Tentamenvorm: wordt in de tussenweek van het lentetrimester afgenomen. Deeltentamen B (5C075)en deeltentamen A (5C074)worden aan het eind van het lentetrimester afgenomen. Een volledig ongedeeld tentamen wordt in de eindweken van de interimperiode afgenomen. Gedetailleerde informatie is opgenomen in de OER, artikel u, lid I en deR en R, artikel 14, lid za. Studiemateriaal: 5 751 Velden in de elektrotechniek (5C070), Syllabus, fl. 7,00 5 787 Electromagnetic Compatibility, Behorend bij (5Co7o), fl. J,Oo Demo computerprogramma's staan op de pubtic folder van VIDE. Inhoudsbeschrijving Kennis en inzicht in onderstaande stof, en kunnen toepassen op Doel: eenvoudige situaties. Elektrische en magnetische velden E en B, samenhang tussen D en Inhoud: lading Q en tussenHen stroom I. De Maxwellvergelijkingen in integraalvorm. hun algemeen karakter en het verband met de elektrotechniek. De bronnen voor de velden: de verschuivingsstroom naast de geleidingsstroom als bron voor H en de magnetische inductie als bron voor E. Velden. fluxenen lijnintegralen. De energiestroom via de Poyntingverktor. De Lorentzkracht op vrijladingen en stroomdraden. Krachten en koppels op ladingen en dipolen. De energiedichtheid van het elektromagnetisch veld. Verband en verschillen tussen Maxwell en Kirchhoff. Dit alles toegepast op dunne draad geleiders. weerstanden, condensatoren en spoelen van verschillende vorm, transformatoren, eenvoudige transmissielijnen (coax en tweedraads), skineffect binnen en buiten holle geleiders, afscherming tegen magnetische en elektrische velden. Diverse andere voorbeelden uit de energietechniek. Deel EMC: introductie van stroomkringen voor signaal en storing, koppeling tussen die kringen. Diverse technieken om de kans op verstoringen klein te houden. De theorie wordt toegelicht aan de hand van voorbeelden uit de praktijk.

255

vakbeschrijvingen 5)070

Netwerkmodellen

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Inlichtingen:

TM-2.1, ETWJITW-z.I,ETW-VKOjlTW-VKO-u 2

Faculteit E: Informatie- en Communicatiesystemen 5Bo6o Cursus Programmeren_. verplîcht Dr.ir. M.R.C.M. Berkelaar, EH 9·33· tel. 4792 [email protected] Mw. M.).C.O. de Mol, EH IO.J5- teL5195 M.)[email protected]

Ondern·ijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: hoorcollege 2 uurjweek instructie murfweek Schriftelijk in de tentamenperiode van het herfst- en wintertrimester. Tentamenvorm: Studiemateriaal: 5 773 Netwerkmodellen (5Jo7o), Diktaat. fl. 9.50 Inhoudsbeschrijving Doel:

Inhoud:

De student moet pointers, structures, recursie en dynamische datastructuren in C begrijpen en syntactisch correct kunnen toepassen in algoritmen De student moet de relatie tussen reele (elektrotechnische) netwerkproblemen en hun graafmodel·abstracties begrijpen en ook zelf reele problemen kunnen abstraheren in een geschikt graafmodel De student moet van de behandelde algoritmen: weten welk formeel probleem ze oplossen weten hoe ze werken (op pseudocodeniveau) de correctheidsbewijzen begrijpen en globaal kunnen navoltrekken een efficiente implementatie in C kunnen begrijpen en zelfstandig produceren De student moet van polynome tijd algoritmen de tijdcomplexiteit kunnen afleiden De student moet niet al te ingewikkelde algoritmische bewijzen zelfstandig kunnen uitwerken. Dit vak beoogt een inleiding te geven over modellering van netwerken in de elektronica en elektriciteitsleer en bewerkingen op deze modellen. Er worden basisbewerkingen behandeld in de vorm van graafalgoritmen die hun toepassing vinden in een breed spectrum van elektrotechnische disciplines, van microelektronica tot aan hoogspanningstechniek. pointers, structures, recursie en dynamische datastructuren in C • afleiden van tijdcomplexiteit van algoritmen

vakbeschrijvingen de datastructuren "enkelvoudig gelinkt lijst",~ dubbel gelinkte lijst-~," bomen"," heaps","FIFO queue", "priority· queue"," algoritmen voor efficiente manipulaties van deze datastructuren"- Algoritmen voor mergesort quicksort. heap opbouwen. heapsort de relatie leren zien tussen reele (elektrotechnische) netwerkproblemen en hun graafmodel-abstracties basis graaftheorie. equivalentierelaties opslag van grafen in computergeheugens doorlopen van een graaf: BFS, DFS, opspannende bomen,

theoretische eigenschappen van deze methoden kortste paden, algorihne van Dijkstra met correctheidsbewijs equivalentierelaties en graafproblemen: sterke componenten, tweevoudig samenhangende componenten, algoritmen en correctheids be...vij s elektrische nehverken en grafen: netwerkgrafen, opspannende bomen, fundamentele sneden en hun relatie met de Kirchhoff stroom- en spanningswetten. Opspannende bomen met minimale kosten, algoritme van Kruskal met correctheidsbewijs netwerkstroommodelten, theorie plus algoritme van Ford en Fulkerson met formeel correctheidsbewijs, rnax-flow-min-cut theorema

5)110

Regeltechniek 1

Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis: Docent(en): Inlichtingen:

ETW97/ITW97-J.I- TM J.I 3

Faculteit E: Meet- en Beshlringssystemen Netwerken 2, verplicht VWO-natuurkunde Prof.dr.ir. P.P.J. van den Bosch Prof.dr.ir. P.P.J. van den Bosch, EH 4-33, 3760, P.P .J [email protected]

5Boso

Onderwijs en tentamengegevens Ondenvijsvorm: hoorcollege 3uurjweek instructie r uur jweek Tentamenvorm: Schriftelijk in de tentamenperiode van het herfsttrimester en in het wintertrimester. Gebruik notebook met MATLAB

257

vakbeschrijvingen Studiemateriaal:

Boek: 'Feedback Control ofDynamics Systems' van Franklin, Powell3rd edîtion, ISBN o-201-52747-2 uitge\·er Addison-Wesley verkrijgbaar bij TUE Boekhandel/Thor, verplicht

Inhoudsbeschrijving Doel: De student kan na het succesvol volgen van het vak Regeltechniek 1: differentiaalvergelijkingen, differentievergelijkingen en toestandsmodellen toepassen om dynamische systemen te wiskundig beschrijven; elektronische circuits, mechanische en elektro-mechanische constructies en blokschema's toepassen om dynamisch gedrag grafisch af te beelden; in eigen woorden het begrip causaliteit toelichten; de analogieen begrijpen en toepassen tussen de dynamische variabelenencomponenten van elektrische, mechanische (rotatie en translatie) en thermische processen; een eenvoudig fysisch, elektrotechnisch of werktuigbouwkundig proces analyseren en daarvan een dynamisch model opschrijven; in eigen woorden de betekenis van terugkoppeling voor het verbeteren van producten en productieprocessen en de invloed daarvan op kosten en prestatie toelichten: de invloed van meetruis en de onzekerheid van parameters en modelstructuur modelleren en de invloed ervan op de procesuitgang analyseren; de invloed van voorv.•aards- en terugkoppeling analyseren op stabiliteit, nauwkeurigheid en het onderdrukken van verstoringen; de onvermijdelijke compromissen tussen nauwkeurigheid, storingsonderdrukking, actuatorbelasting, snelheid en stabiliteit analyseren bij het onhverpen van een regelsysteem; de keuze van een P-, eenD- en een I-regelaar analyseren. Poolbanen construeren wanneer een parameter in hetteruggekoppelde systeem varieert. Modelvorming van technische systemen. Afleiden van 'witte' modellen Inhoud: op basis van fysische wetten. Dynamische continue en discrete modellen. Toestandbeschrijving. Blok diagram. Regeltechniek als middel om onzekerheid en storingen te onderdukken. Gebruik van terugkoppeling om de systeemeigenschappen te beenvloeden en te verbeteren. Analyse van continue en discrete systemen met behulp van tijd- en frequentieresponsie en het complexe vlak. Stabiliteit, nauwkeurigheid, bandbreedte, gevoeligheid. Introductie van regelaars: P, PI, PD en PID. Rootlocus/poolbanen toepassingen.

vakbeschrijvingen 5)130

Elektrische Energietechniek

Algemene gege'r·ens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis:

Docent( en): Inlichtingen:

1

TM-4-r, ETW-J-I, TEMA-4.1

4 Faculteit E: Elektrische Energietechniek 5Aozo Netwerken 1, verplicht 58050 Netwerken 2, verplicht 5C070 Velden in de Elektrotechniek en EMC, verplicht Ir. J.G.J. Sloot Ir. J.G.j. Sloot. EEG 2.19, 3898, [email protected]

Onderwijs en tentamengegevens

Onderwijsvorm:

hoorcollege instructie

3 uur/week Tentamenvorm:

Studiemateriaal:

Opmerkingen:

I

uur/week

Schriftelijk in de tentamenperiode van het herfsttrimester en in het wintertrimester. Studenten die voor een schriftelijke herkansing een 5 hebben behaald kunnen het vak op korte termijn mondeling herkansen. 5 782 Oefenopgaven behorende tot het vak (5J 130): Elektrische Energietechniek fl. 4,00 5 799 Elektrische Energietechniek 1 ()}IJO), Syllabus, fL 9.00 Voor bijbehorend practicum zie 51 133·

InhoudsbeschrijYing Doel:

het via de complexe rekenwijze berekenen van stromen, spanningen en vermogens in eenfase- en driefasen systemen, het gebruiken van fasoren in het complexe vlak ter illustratie van de samenhang tussen elektrische grootheden, het geven van redenen voor de toepassing van meerfasen systemen resp. driefasen systemen, het berekenen van de elektrische grootheden bij verschillende symmetrische belastingen, het beschrijven van verschillende soorten centrales voor de groot- en kleinschalige opwekking van elektrische energie, het uiteenzetten van de planning en regeling van de elektricîteitsprod uk tie, het beschrijven van de structuren en de kenmerken van de systemen voor transport en distributie van elektriciteit het beschrijven van het gedrag van vermogenstransformatoren in verschillende bedrijfstoestanden, de elektrische kenmerken en schakelingen,

259

vakbeschrijvingen

Inhoud:

het ontwerpen en representeren van netten en haar componenten het berekenen van optredende spanningsverliezen en het formuleren van nodige tegenmaatregelen het berekenen van stromen en spanningen bij symmetrische kortsluitingen in een elektriciteitsnet het opnoemen van veiligheideisen en noodzakelijke beveiligingsmid delen. Eenfase systeem, complexe rekenwijze, fasordiagrammen, complexe vermogens. Driefasensysteem, voordelen, stroom- en spanningsrelaties in symmetrisch bed~ijf, ster- en driehoekbelasting, eenfase representatie. Vormen van grootschalige- en kleinschalige elektriciteitsopwekking, planning en regeling. Systemen voor transport en distributie, transformatiepunten, uitvoeringsvormen. Elektrische kennmerken van netkomponenten, generatoren, transformatoren, lijnen, en kabels, srsteemrepresentatie. Eenvoudige netberekeningen voor vermogenstransport, netverliezen, cos theta-verbetering, belastingsverdelîng en symmetrische kortsluitingen. Veiligheid en betrouwbaarheid, beveiligingsmiddelen.

6H220 Kinetiek en Katalyse Algemene gegevens Doelgroep: Tp.J.A, TM-J.J.A 2 Studiepunten: Faculteit ST: Katalyse Verzorgd door: Voorkennis: 2 Y440 Wiskunde 3 6A12o Thermodynamica 1 6Ho2o Chemische Binding en Periodiek Systeem J.W. Niemantsverdriet Docent( en): Prof.dr. R.A. van Santen J.W. Niemantsv_erdriet, ST\V 3.48. tel. (o4o) 247 3067. Inlichtingen: J. W. Nieman tsverdriet@ tue.nl Secretariaat SKA, tel. 040-247 2730, STW 3-33 http:jjedu.chem.tue.nlj6H22o Studeerwijzer:

260

vakbeschrijvingen Ondenvijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 5 weken, hoorcollegejdîscussiecollege, 4 uur Tentamenvorm: schriftelijk Studiemateriaal: Chemica! kinetics and catalysis f by Rutger A. van Santen and J.W. Niemantsverdriet.- Londen: Plenum Press, 1995.- XI, 280 p.ISBN O·J06-45027·5; Wordt op het college verkocht (ca. fl. J2.So) Physical chemistry I by Peter W. Atkins. - 6th ed. - Oxford : Oxford University Press, 1998.- ISBN o-I9-8soro1-3 Oefenvraagstukken en uitgewerkte.tentamenopgaven; Wordt op het college verkocht (ca. fl. s,oo) Studiewijzer Inhoudsbeschrijving Doel: De student kan een reaktiemechanisme opstellen in termen van elementaire reaktiestappen voor homogene en katalytische reakties; kan uitdrukkingen opstellen voor de reaktiesnelheid behorende bij een willekeurig reaktîemechanisme: kan kinetische parameters interpreteren en relateren aan de moleculaire eigenschappen van de reagerende stoffen heeft inzicht in de werking van katalysatoren op moleculair niveau. Inhoud: de reaktiesnelheidsvergelijking voor elementaire reakties, de Arrheniusvergelijking: reaktiesnelheid, evenwicht, affiniteit, entropie en entropieproduktie; gekoppelde reakties en de steady state aanname; ketenreakties; mechanisme en kinetiek van katalytische reakties; LangmuirHinshelwood kinetiek; niet-evenwichtsthermodynamica en oscillerende reakties; Boltzmannverdeling van moleculaire vrijheidsgraden;. botsingstheorîe van reaktiesnelheden: statistische thermodynamica en partitiefuncties; transition state theorie; theorie van elementáire oppervlaktereakties, adsorptie, dissociatie, desarptie en diffusie: medium effecten op de kinetiek: energie overdracht: de theorie van Lindemann: moleculaire theorie van katalytische reakties; het principe van Saba tier; historisch overzicht van kinetiek en katalyse.

261

vakbeschrijvingen 6S390 Stofoverdrachtsprocessen Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Voorkennis:

Docent{ en):

Inlichtingen:

Studeerwijzer:

1

Ts·J.I, TM-J.I

G Faculteit ST: Scheidingsprocessen en Transportverschijnselen 2Y430 Wiskunde 2 iY440 Wiskunde 3 2Y750 Wiskunde 4 2Z633 Inleiding computergebruik 6KIJO Thermodynamica 2 6S37o Proceskunde 2 Dr.ir. A.J.J. van der Zanden Prof.dr.ir. P.J.A.M.Kerkhof Prof.dr.ir. P.J.A.M. Kerkhof, STW '-45- tel. (o4o) 247 2973, [email protected] Secretariaat SST, tel 040-247 2970, STW 1.47 http:ffedu.chem.tue.nlf6SJ90/

Onderwijs en tentamengegevens Ondervv'ijsvorm: 10 weken, hoorcollegefdiscussiecollege, 2 uur 10 weken. instructie, 3 uur practicum; 10 dagdelen Tentamenvorm: schriftelijk • 6 760 Stofoverdrachtsprocessen, Hoofdstuk I t/m 6, fl. 2o,oo Studiemateriaal: • 6 766 Stofoverdrachtsprocessen, Hoofdshlk 7 tjm 15. fl. 25,00 • 6 774 Stofove.rdrachtsprocessen, vraagsrukken, fl. 8,50 lnhoudsbeschrijving Doel: De shtdent kan: op juiste wijze massabalansen formuleren (zowel op micro- als macroschaal); samenhang zien in de bij inhoud genoemde aspecten; werken met de gegeven stof en modellen; stof praktisch toepassen op deelproblemen; zelf modelleren (op bescheiden schaal). Inhoud: Aan de hand van een aantal unit operations worden toegelicht de berekening van fasenevenwicbten, evenwichtstrappen, het twee film model. overdrachtseenheden, met toepassing in distillatie en extractie. Voorts worden moleculaire diffusie en continuïteits-vergelijkingen mathematisch beschreven. Correlaties voor stofoverdrachtscoëfflciënten worden besproken in het geval er convectie optreedt. Besproken worden diffusieprocessen met chemische reactie. Hierna volgt menging,

262

vakbeschrijvingen verblijflijdspreiding en de invloed van menging op stofoverdracht. Tevens wordt ingegaan op schotelrendementen en het ontwerpen van technische gasfvloeistofkolommen.

6S420 Milieutechnologie Algemene gegevens Doelgroep: T5·J.2.A, TM-p.A Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit ST: Chemische Reactortechnologie Voorkennis: 2Y 410 \Viskunde 1 2Y 440 Wiskunde 3 6Sooo Milieukunde 6Soo3 Inleiding Procestechnologie P.rof.Dr.Ir. F.J.J.G. Janssen Docent(en): Dr.ir. K.J. Ptasinski Inlichtingen: Secretariaat SCR, teL 040-247 285o, STW 1.33 Studeerwijzer: http:ffedu.chem.tue.nlf6S420/ Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 5 weken, hoorcollege, 4 uur College alleen op 15 december 1999 en op 5 januari 2ooo!! Tentamenvorm: schriftelijk en opdracht Studiemateriaal: Dictaat. verkrijgbaar bij: Dictatenverkoop

Inhoudsbeschrijving Doel:

Inhoud:

De student vertrouwd maken met technologische oplossingsrichtingen voor milieuproblemen, in het bijzonder met die welke chemisch proceskundig van aard zijn; De student kritisch leren nadenken over het chemisch technologisch handelen zodat duurzame en milieuvriendelijke alternatieven kunnen worden aangegeven. Begrippenkaders milieutechnologie Duurzaamheid; Life Cycle Analysis; Doelgroepen NMP. Proces-geintegreerde technologie Energieconvers ie; Fijnchemie. Reinigingstechnieken

vakbeschrijvingen Lucht; Water; Bodem. lndustrikle cases

7M063 Ontwerpen met CAD Algemene gegevens Doelgroep: 8 5-u, TM·J.I Studiepunten: 2 Faculteit B: Ontwerpsystemen Verzorgd door: Dr.ir. H.H. Achten Docent(en): Dr.ir. B. de Vries Dr.ir. B. de Vries, HG 4.08, tel. (o4o) 247 2)88, Inlichtingen:

Studeerwijzer:

B.d. Vries@ bwk. tue.nl Dr.ir. H.H. Achten, HG 4-14, tel. (o4o) 247 2470. [email protected] http: f fW\vw.ds.arch. tue.nl/ educationjcoursesf7mo6 3

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 8 weken, college. 2 uur zelfstudie practicum Notebook wordt gebruikt Tentamenvorm: werkstuk Studiemateriaal: 7191 Onhverpleer 1(7Uozo), fl. rz,oo

lnhoudsbeschrijving Inhoud: Het doel van dit vak is: Inzicht te geven in de voornaamste gebruiksaspecten en methoden die een rol spelen bij het ontwerpen van een woning of eenvoudig gebouw. Inzicht te geven în de relatie tussen ontwerpen en het gebruik van de computer. Inzicht en vaardigheid te krijgen in het maken van 3D computermodellen van {onderdelen van) gebouwen bij het bouwkundig ontwerpen. Beginvaardigheden in presenteren m.b.v. html De colleges behandelen de grondbeginselen van het ontwerpen in relatie met de ondersteuning van het ontwerpen met behulp van CADsystemen. Tijdens het practicum wordt aan de hand van ontwerpstudies

vakbeschrijvingen ingegaan op de methoden en technieken van het ontwerpen en 3D modelleren met behulp van de computer.

7N033 Practicum Bouwkunde Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door:

Docent( en):

Inlichtingen:

B)-1.2. Bs-I.J, TM-2.2, TM-2.J I

Faculteit B: Bouwtechnisch Ontwerpen Faculteit B: Constructief Ontwerpen Faculteit B: Fysische Aspecten Van De Gebouwde Omgeving Ir. H.M. Lamers A.W.B. Theuws Ir. H.M. Lamers, WhalLII, 4651, [email protected]

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 8 weken, practicum, 4 uur Tentamenvorm: meetrapport Studiemateriaal: 7 074 Bouwkundepraktikum propedeuse B, Handleidingen, fl 9.oo Inhoudsbeschrijving Inhoud: De studenten worden geconfronteerd met de praktische betekenis van in de in materiaalkunde-en mechanica colleges behandelde begrippen: E-modulus, trek-/druksterkte, plasticiteit, druk/trekbelastingverdeling in vakwerken, warmtegeleidîngscoëfficient en temperatuurgradiënten în sandwichconstructies. Tevens worden zij vertrouwd gemaakt met het gebruik van een computer als hulpmiddel voor het berekenen van constructieve problemen. Eveneens worden voortbouwend op het vak 7T070 Bouwtechniek de volgende opdracht uitgevoerd: het ontwerpen en vervaardigen van een bouwknoop.

7N114

Atelier basisvaardigheden/ontwerpproces

Algemene gegevens Doelgroep: B)-LI, TM-2.1 Studiepunten: 4 Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 10 weken, atelierwerk. project, project-groep, laatste week niet op vrijdag

15

uur

vakbeschrijvingen Tentamenvorm: Studiemateriaal:

werkstuk 7 315 Atelierboek eerste trimester: Basisvaardigheden/ontwerpproces,

fl. 9·50 dictJat 7315: Atelierboek re trimester Inhoudsbeschrijving Leerdoel: algemene aspecten van het bouwkunidg onhverpen en Inhoud: oefening in bouwkundigevaardigheden aan de hand van de volgende programma-onderdelen: I. oefenen in de basiS\'aardigheden op het gebied van reduceren, communiceren en expressie, d.m.v. een opmeting, bouwkundig tekening, isometrische projectie, perspectief tekening. collage, maquette, handtekeningen: 2. kennismaken met verschillende stappen binnen het ontwerpproces, zoa Is analyse-pro bI eemstelli ng-ideeënproduktie-i deee nselectie uitwerking- evaluatie. Deze stappen worden doorlopen aan de hand van de ontwerpopgave van een klein gebouw, dat wordt uitgewerkt in tekeningen en in maquette.

7P140

Mechanica 1: evenwicht

Algemene gegevens Bp.1.B, TM-2.1.8 Doelgroep: Studiepunten: I Faculteit B: Constructief Ontwerpen Verzorgd door: Voorkennis: geen Ir. H.J.M. Janssen (college) Docent{ en): Ir. F. Schot (instructie) Ir. A.T. Vermeltfoort (instructie) Ir. H.J.M. Janssen, HG 2.84, tel. (o4o) 247 5788, Inlichtingen: H.J .M.Janssen@ bwk.tue.nl Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 4 weken, hoorcollege. 4 uur 4 weken, instructie, 3 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Herfst B, 3 uur Studiemateriaal: 7 335 Mechanica 1, Evenwicht, fl. n,oo

266

vakbeschrijvingen lnhoudsbeschrijving Inhoud: Krachten en momenten. Ontbinden en samenstellen. Ondersteuningen en belastingen. Evenwicht van statisch bepaalde vlakke en ruimtelijke constructies. Snedegrootheden: normaalkracht, dwarskracht en momentenlijn.

7P150

Mechanica 2a: spanningen

Algemene gegevens Doelgroep: B)-L2.A, TM-2.2.A Studiepunten: I Verzorgd door: Faculteit B: Constructief Ontwerpen Voorkennis: 7P140 Mechanica 1: evenwicht, verplicht Docent( en): Ir. H.J.M. Janssen (college) Ir. F. Schot (instructie) Ir. A.T. Vermeltfoort (instructie) Inlichtingen: Ir. H.J.M. Janssen, HG 2.84, 5788, [email protected] Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 4 weken, hoorcollege, 4 uur 4 weken, instructie, 3 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Winter A, 3 uur Studiemateriaal: 7 338 Mechanica 2A: Spanningen, fL 12,00 I nhoudsheschrijving

Inhoud:

7P151

Evenwicht van constructies voornamelijk belast op normaalkracht. Spanningen in constructies ten gevolge van normaalkracht, dwarskracht, buiging en wringing.

Mechanica 2b: vervorming

Algemene gegevens Doelgroep: B5·I.J.A. TM-2.J.A Studiepunten: 1 Verzorgd door: Faculteit B: Constructief Ontwerpen Voorkennis: 7P140 Mechanica r: evenwicht, verplicht 7P150 Mechanica 2a: spanningen, verplicht Mechanica 1 en za

vakbeschrijvingen Docent(en):

Inlichtingen:

Ir. H.J.M. Janssen (college) Ir. F. Schot (instructie) Ir. A.T. Vermeltfoort (instructie) Ir. H.).M. )anssen, HG 2.84. tel. (o4o) 247 5788, [email protected]

Oudenvijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 4 weken, hoorcollege, 4 uur 4 weken, instructie, 3 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Lente A. 3 uur 7 343 Mechanica zB: Vervormingen van statisch bepaalde konstrukties, Studiemateriaal: fl. 7,)0

Inhoudsbeschrijving Vervormingen van constructies ten gevolge van normaalkracht: Williot Inhoud: diagram. Vervorming van constucties ten gevolge van buiging: vergeetmenietjes. Vervormingen van constructies ten gevolge van dwarskracht. Vervormingen van constructies ten gevolge van wringing. Vervormingen van ruimtelijke constructies. Voorwaarden voor het toepassen van superpositie.

7S020 Materiaalkunde 1 Algemene gegevens B)-I.2.B, TM-2.2.B Doelgroep: I Studiepunten: Faculteit B: Fysische Aspecten Van De Gebouwde Omgeving Verzorgd door: Profir. N.A. Hendriks Docent( en): Ir. L.A. van Schayk Jr. LA. van Schayk, HG JI-42 Inlichtingen: Ondenvijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 8 weken. hoorcollege, 2 uur Tentamenvorm: schriftelijk. Winter B, 3 uur Studiemateriaal: Boek 'Materiaalkunde' M.W. Verver, uitgegeven door Stam Techniek. verkrijgbaar bij: TUE Boekhandel (het boek is ook te gebruiken voor de oefening Materiaalkunde 2) Reader wordt uitgereikt

268

vakbeschrijvingen Inhoudsbeschrijving Inhoud: Eigenschappen van bouwmaterialen, de keuze van materialen voor bepaalde toepassingen, toetsbaarbeid van de kwaliteit van materiaaltoepassingen, toepassingen van bouwmaterialen in gebouwen, bouwmaterialen in relatie tot milieu.

7S310

Bouwfysisch ontwerpen

Algemene gegevens Doelgroep: B;-z.z.B, BS·2.J.A. TM-VK0-2.2.B, TM-VK0-2-J.A Studiepunten: 2 Verzorgd door: Faculteit B: Fysische Aspecten Van De Gebouwde Omgeving Voorkennis: 7Soso Bouwfysicaflicht 7So6o Bouwfysicafwarmte 7S070 · Bouwfysicafgeluid Docent{ en): Ir. F.E. Bakker Ir. C.C.).M. Hak Inlichtingen: Ir. F.E. Bakker, HG 10.75. 2297, [email protected] Studeer.vijzer; http://bfro.fago.bwk.tue.nlf daylight Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 4 weken, college, 2 uur 8 weken, oefeningen Tentamenvorm: werkstuk Het vak wordt in 3· 3 afgerond Dictaat ontwerpen met lucht, verkrijgbaar bij: Legenda Studiemateriaal: (vloer 4 hoofdgebouw) Dictaat ontwerpen met licht, verkrijgbaar bij: Legenda (vloer 4 hoofdgebouw) Dictaat ontwerpen met warmte, verkrijgbaar bij: Legenda (vloer 4 hoofdgebouw) I nhoudsbeschrijving

Inhoud:

Met de colleges worden voorbeelden gegeven waarmee de bouw(vsica als factor van betekenis in het ontwerpproces verhelderd wordt. De colleges zijn tevens bedoeld als inspiratiebron voor het werken aan de oefeningen. Als basis voor deze oefeningen geldt een al dan niet

va kbescb rijvingen zelf ontworpen T4- ofTs project. Het onnverp dient in een aantal oefeningen heroverwogen te worden. Een oefening bestaat telkens uit een analyse van het bestaande ontwerp ten aanzien van één van de fysische aspecten licht, geluid, warmte en lucht, alsmede uit het doen van voorstellen voor aanpassing van het ontwerp. Zodoende wordt successievelijk onderzocht wat de invloed van genoemde aspecten op het ontwerp kan zijn. Inhoudelijk baseert het vak zich op de hierboven genoemde bouwfysicavakken. Het is mogelijk om in interdisciplinaire groepjes van twee te werken.

7T070

De kunst van het bouwen

Algemene gegevens Bs·LI.A, Bs·I.LB, TM-2.1 Doelgroep: Studiepunten: 2 Faculteit B: Bouwtechnisch Ontwerpen Verzorgd door: Arch.hbo. J.A.C. Hofman Docent( en): Prof.ir. J.M. Post Arch.hbo. J.A.C. Hofman. HG 11.29, tel. (040) 247 3202 Inlichtingen: Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 8 weken, hoorcollege, 4 uur Tentamenvorm: schriftelijk, Herfst B. 3 uur Studiemateriaal: 7 375 Oefeningen Bouwtechniek. fl 2,oo 7 376 Diktaat bouwtechniek, .fl IO,so 7 377 Tekeningen bouwtechniek, fl. s,oo I nhoudsbeschrij"·ing Het college geeft inzicht hoe gebouwen in elkaar zitten (materialîseren) Inhoud: en wat de relatie is met architectuur, constructie en installaties. Door middel van een voorbeeld van een woning (dictaat 7·377) en een zelfstudie (tekenoefening 7·375) worden de beginselen van het detail bijgebracht. Prikkelende voorbeelden worden besproken teneinde inzicht te geven welke essentiële taak het bouwtechnische detail heeft in de totstandkoming van het concept.

va kbesch rijvi ogen 7W090 Stedebouw Algemene gegevens Doelgroep: Studiepunten: Verzorgd door: Docent(en): Inlichtingen: Studeerwijzer:

8j-L2.B, B)-Ij.A. TM-2.2.8, TM-2.3.A

3

Faculteit B: Stedebouw Dr.ir. C.H. Doevendans Dr.ir. C.H. Doevendans. HG 5-93· 2980, [email protected] http: ffw\vw.tue.nlfbwkf cheops fviafmaker /stedebouw

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: 8 weken, college. 2 uur zelfstudie Tentamenvorm: schriftelijk, Lente A, 3 uur studieboek 'Stad en samenleving' (Wolters Noordhoff, 2ooo) Studiemateriaal: Dictaat Inleiding Stedebouw Inhoudsbeschrijving Inhoud: Het vak behandelt het denk- en werkveld van de stede bouw. Doel is het verschaffen van kennis en inzicht în de ontwikkeling van de stad als object van stedebouw en ruimtelijke planning. Het accent ligt op maatschappelijke ontwikkeling, ruimtelijke structuren en stedebouwkundige concepten. In het zelfsrudiedictaat 'Inleiding Stedebouw' komen zaken als schaalniveaus, plan vormen, ontwerp-instrumentarium, analyse en typologieen op het gebied van stedebouwkundig ontwerpen aan de orde.

271

Bijlage

1

Onderwijs- en examenregeling

Ondervájs- en examenregeling zoals bedoeld in art. 7.13 van de Wet op het hoger onderv.•ijs en wetenschappelijk onderzoek, voor de opleiding Techniek & Maatschappij. Het beshmr van de faculteit Technologie Management, gelet op: de artikelen 7-13, 9 . 15, 9.18 en 9.38 van de Wet op het Hoger onderwijs en \Vetenschappelijk onderzoek; gehoord de examencommissie van de opleiding Techniek & Maatschappij; gezien het advies van de opleidingscommissie van de opleiding Techniek & Maatschappij; gezien de instemming door de Faculteitsraad;

BESLUIT de volgende onderwijs- en examenregeling voor de opleiding Techniek & Maatschappij vast te stellen:

Par.

1

-Algemeen

Artikel 1 -Toepasselijkheid van de regeling Deze regeling is van toepassing op het onderwijs en de examens van de opleiding Techniek & Maatschappij, verder te noemen: de opleiding. De opleiding wordt verzorgd onder verantwoordelijkheid van de capaciteitsgroepen Technologie en Beleid, Algemene Wetenschappen en Mens-Techniek Interactie binnen de faculteit Technologie Management, verder te noemen: de faculteit. Artikel 2 - Begripsbepalingen 1. In deze regeling wordt verstaan onder: a. de wet: de Wet HogerOndenvijs en Wetenschappelijk Onderzoek, afgekort WHW (Stb. '992,)93); b. propedeuse: de propedeutische fase van de opleiding, als bedoeld in art. 7.8. van de wet; c. postpropedeuse: het gedeelte van de opleiding, dat volgt op de propedeuse; d. practicum: een praktische oefening binnen of buiten de universiteit, als bedoeld in art 7.13 van de wet. 2. Waar in deze regeling wordt gesproken van student worden daaronder tevens verstaan extraneus. 3· Waar in deze regeling wordt gesproken over dagen. wordt daarmee bedoeld werkdagen.

275

Artikel 3 . Doel van de opleiding Met de opleiding wordt beoogd zodanige kennis, inzicht en vaardigheden bij te brengen op het gebied van Techniek & Maatschappij, dat de afgestudeerde in staat is tot zelfstandige wetenschapsbeoefening en tot het beroepsmatig toepassen van wetenschappelijke kennis. Artikel4 - Inrichting van de opleiding I. Met ingang van studiejaar 2000-2001 heeft de opleiding een studielast van 210 SP, hetgeen overeenkomt met een cursusduur van 5 jaar. Voor studenten die in 1999 of eerder aan de opleiding zijn begonnen bedraagt de totale studielast 168 SP. hetgeen overeenkomt met een cursusduur van 4 jaar. 2. De opleiding wordt zowel voltijds als deeltijds ingericht. Artikel 5 . De examens van de opleiding In de opleiding kunnen de volgende examens \VOrden afgelegd: het propedeutisCh examen; het afsluitend examen.

Par. 2 • Propedeuse Artikel 6 · Samenstelling r. De propedeuse omvat de onderwijseenheden die in bijlage 1 vermeld staan, met de studielast die daarbij aangegeven is. Bijlage 1 maakt deel uit van deze regeling. Het propedeutisch diploma van de opleiding geeft toelating tot de postpropedeutische fase van de opleiding. 2. Indien de student daarom verzoekt. kan de examencommissie goedkeuren, dat hij of zij een of meer onderwijseenheden vervangt door een afmeer andere onderwijseenheden, mits zijn propedeutische studielast daardoor niet minder dan 42 studiepunten gaat bedragen. Artikel 7 - Propedeutische practica De onderwijseenheden van de propedeuse die, naast het onderwijs in de vorm van colleges. een practicum omvatten, staan eveneens vermeld in bijlage I. waarbij de vorm en de omvang van de practica in de opleidingsgids zijn aangegeven. 2. Van de verplichting tot het deelnemen aan een practicum kan door de examencommissie vrijstelling worden verleend, onder meer op grond van gewetensbezwaren. In dat geval kan de examencommissie bepalen dat het practicum op een andere, door haar te bepalen wijze wordt verricht. 3· In bijlager is aangegeven voor welke practica van toepassing is dat het met voldoende resultaten verrichten van het practicum geldt als het behalen van het tentamen van de desbetreffende onderwijseen beid. J.

Par. 3 · Postpropedeuse Artikel 8 - Samenstelling I. De postpropedeuse omvat in elk geval de verplichte oudenvijseenheden met de daarbij vermelde studielast, zoals die in bijlage z, 3 en 4 vermeld staan. Deze bijlagen maken deel

uit van deze regeling. Naast de in lid 1 genoemde verplichte onderwijseenheden omvat de postpropedeuse een aantal onderwijseenheden die de student kiest uit een groter aantal onderwijseenheden. Deze onderwijsheden staan in bijlagen 3 en 4 vermeld als "verplichte keuzevakken". In het vij~arig programma dient een deel van deze keuzevakken (8sp) te worden besteed aan 'beroepsgerichte vaardigheden'. 3· De postpropedeuse omvat voorts een aantal door de student onder goedkeuring van de examencommissie te kiezen onderwijseenheden. Deze onderwijseenheden worden aangeduid als "keuzevakken". In het vijfjarig programma dient een deel van deze keuzevakken (r4sp) aan een buitenlandse universiteit te worden gevolgd. 4· De postpropedeuse omvat tenslotte een verplicht afstudeerproject. Het afstudeerproject heeft een studielast van 24 studiepunten. In het vijfjarig programma wordt het afstudeerproject voorafgegaan door het onderdeel 'voorbereiding zelfstandig onderzoek' met een studielast van 10 studiepunten. Het postpropedeutische programma heeft een totale studielast van 126 studiepunten in het vierjarig programma en r68 studiepunten in het vijfjarig programma. 2.

Artikel 9 - Postpropedeutische practica 1. De postpropedeutische onderwijseenheden die, naast het onderwijs in de vorm van colleges, een practicum omvatten staan eveneens vermeld in de opleidingsgids, waarbij de vorm en de omvang van de practica zijn aangegeven. z. Artikel7, lid 2 is van overeenkomstige toepassing. 3· In de opleidingsgids van het lopende cursusjaar staat aangegeven van welke oudenvijseenheden het tentamen pas kan worden afgelegd nadat het desbetreffende practicum met voldoende resultaat is verricht. 4· In de opleidingsgîds is aangegeven voor welke practica van toepassing is dat het met voldoende resultaat verrichten van het practicum geldt als het behalen van het tentamen van de desbetreffende onderwijseenheid.

Par. 4· ·Goedkeuring onderwijseenheden Artikel 10 - De goedkeuringsprocedure r. Een verzoek tot goedkeuring van een keuze van een of meer onderwijseenheden als bedoeld in de artikelen 6 en 8 van deze regeling wordt door de student tenminste zes maanden (propedeuse) c.q. acht maanden (postpropedeuse) voordat hij of zij zich voor het desbetreffende examen dient aan te melden, bij de examencommissie ingediend. 2. Een verzoek tot goedkeuring van een programma als bedoeld in art. 7·3· lid 4 van de wet

277

(een door een shtdent zelf samen te stellen programma uit onderwijseenheden die door de instelling worden verzorgd) wordt door de student tenminste twee maanden voordat hij of zij zich voor het eerste tot dat programma behorende tentamen dient aan te melden, ingediend bij de examencommissie. 3- Een besluit goedkeuring te onthouden wordt door de examencommissie gemotiveerd genomen, nadat de student in de gelegenheid is gesteld te worden gehoord. 4· De examencommissie vergadert maandelijks m.u.v. de maand juli. De commissie beslist in de eerstkomende vergadering na ontvangst over verzoeken die minimaal 5 dagen voor de vergaderdatum ontvangen zijn. ). De student wordt van de beslissing onverwijld schriftelijk in kennis gesteld. Indien de examencommissie niet binnen de termijn, bedoeld in het vierde lid, heeft beslist, wordt de goedkeuring geacht te zijn verleend.

Par. 5 · Afleggen van tentamens Artikel 11 ·Tijdvakken en frequentie tentamens 1. Tot het afleggen van de tentamens van de in art. 6 en art. 8 genoemde onderwijseenheden wordt éénmaal gelegenheid gegeven in de examenperiode aan het eind van het trimester of deel van het trimester (blok) waarin het onderwijs in die onderwijseenheid is beëindigd. In aanvulling hierop wordt verder nog tenminste eenmaal gelegenheid tot het afleggen van tentamens gegeven. Het overzicht (tentamenrooster) wordt voor het begin van het studiejaar openbaar gemaakt. 2. In afwijking van het bepaalde in het eerste lid wordt tot het afleggen van het tentamen van een onderwijseenheid \\'aarvan het onderwijs in een bepaald studiejaar niet is gegeven, in dat jaar I of 2 keer de gelegenheid gegeven, te bepalen door de examencommissie. 3· In bijzondere gevallen kan de examencommissie al dan niet op verzoek van de student toestaan dat wordt afgeweken van het bepaalde in lid I en 2. Artikel 12 ·Volgorde tentamens 1. Op verzoek van de student kan de examencommissie hem toelaten tot het afleggen van bepaalde tentamens van de postpropedeuse nog voordat hij of zij het propedeutisch examen met goed gevolg heeft afgelegd. onder door de examencommissie te bepalen voorwaarden. 2. Studenten met een positief studieadvies na een jaar hoeven geen verzoek als bedoeld in voorafgaand lid in te dienen bij de examencommissie en worden door de examencommissie zonder meer toegelaten tot het afleggen van tentamens in de postpropedeutische fase.* 3· Voor aanmelding van het internationaal trimester in het vijfJarig programma dient een student minstens 84 sp van hetvijfjarig opleidingsprogramma te hebben behaald. Voorwaarde voor vertrek naar de buitenlandse universiteit is dat de student het gehele basisprogramma van twee jaar en tenminste 21 sp van het derde jaar heeft afgerond. '~"De examencommissie heeft regels opgesteld voor de toepassing van dit artikel. Zie bijlage ter informatie.

4· Voordat in het vierjarig programma met het "Afstudeerproject" begonnen wordt dienen alle andere onderwijseenheden met goed gevolg te zijn afgelegd. Op verzoek van de student kan de examencommissie in uitzonderingsgevallen anders besluiten. 5· Voordat in het vijfjarig programma met de onderwijseenheden "Voorbereiding afstuderen" en "Afstudeerproject" begonnen wordt dienen alle andere onderwijseenheden met goed gevolg te zijn afgelegd. Op verzoek van de student kan de examencommissie in uitzonderingsgevallen anders besluiten. Artikel IJ -Vorm van de tentamens 1. De tentamens van de onderwijseenheden genoemd in art. 6 en art. 8, worden afgelegd. op de wijze die in de opleidingsgids of universiteitsgids van het lopende cursusjaar per onderwijseenheid aangegeven staat. Op verzoek van de student kan de examencommissie in bijzondere gevallen toestaan dat een tentamen op een andere dan de voorgeschreven wijze wordt afgelegd. 2. Aan lichamelijk of zintuiglijk gehandicapte studenten wordt de gelegenheid geboden de tentamens op een zoveel mogelijk aan hun individuele handicap aangepaste wijze af te leggen. De examencommissie wint zo nodig deskundig advies in alvorens te beslissen. Artikel 14 - Mondelinge tentamens Mondeling wordt niet meer dan één persoon tegelijk getentamineerd. tenzij de examencommissie anders heeft bepaald. 2. Een mondeling tentamen wordt in het openbaar afgenomen. tenzij de student daartegen bezwaar heeft gemaakt. Met toestemming van de examencommissie kan de betreffende examinator in bijzondere gevallen hier van afwijken. 1.

Par. 6 - Tentamen-uitslag Artikel 15- Vaststelling en bekendmaking tentamenuitslag Terstond na het afnemen van een mondeling tentamen stelt de examinator de uitslag vast en reikt hij de student een desbetreffende schriftelijke verklaring uit. 2. De examinator stelt de uitslag van een schriftelijk tentamen vast en verschaft de nodige gegevens aan de administratie van de faculteit binnen de hierna te noemen termijnen: a. met betrekking tot een tot de propedeuse behorend tentamen: 10 dagen na afloop van de examen periode, waarin het tentamen is afgenomen; b. met betrekking tot een tot de postpropedeuse behorend tentamen: 10 dagen na afloop van de examenperiode, \Vaarin het tentamen is afgenomen; c. indien de mogelijkheid bestaat dat studenten, ondanks in achtneming van het onder a en b vermelde, toch in de problemen komen met de planning van een reguliere herkansing voor een tentamen, dan zal de examencommissie bij voorbaat aandringen op versnelde correctie. De administratie van de faculteit maakt de uitslag binnen drie dagen na ontvangst aan de student bekend.

r.

279

3- T.a.v. een op andere wijze dan mondeling of schriftelijk af te leggen tentamen bepaalt de examencommissie tevoren op welke wijze en binnen welke termijn de student een schriftelijke verklaring omtrent de uitslag zal ontvangen. 4· Op de schriftelijke verklaring omtrent de uitslag van een tentamen wordt de shldent gewezen op het inzagerecht, bedoeld in art. 17, eerste lid, alsmede op de beroepsmogelijkheid bij het College van Beroep voor de Examens en de in acht te nemen beroepstermijn. Artikel 16 - Geldigheidsduur De geldigheidsduur van met goed gevolg afgelegde tentamens is in principe onbeperkt. In afwijking hiervan kan de examencommissie m.b.t. een onderwijseenheid waarvan het tentamen langer dan zes jaar geleden met goed gevolg is afgelegd en waarvan de inhoud is veranderd, een aanvullend dan wel vervangend tentamen opleggen. Artikel17- Inzagerecht 1. Gedurende t\vintig werkdagen na de bekendmaking van de uitslag van een schriftelijk tentamen krijgt de shldent al dan niet op zijn verzoek inzage in zijn beoordeelde werk. Tevens wordt hem op zijn verzoek tegen kostprijs een kopie verschaft van dat werk. Op verzoek van de docent kan de examencommissie anders beslissen. 2. De examencommissie kan bepalen, dat de inzage geschiedt op een vaste plaats en op tenminste twee vaste tijdstippen. lndien de betrokkene aantoont door overmacht verhinderd te zijn of te zijn geweest op een aldus vastgestelde plaats en tijdstip te verschijnen, wordt hem een andere mogelijkheid geboden, zo mogelijk binnen de in het eerste lid genoemde termijn. 3· Gedurende de in het eerste lid genoemde termijn kan elke belangstellende kennis nemen van vragen en opdrachten van het desbetreffende tentamen, alsmede zo mogelijk van de normen aan de hand waarvan de beoordeling heeft plaatsgevonden. Artikel 18 - Beroepsrecht Tegen beslissingen van de examencommissie dan wel van de examinatoren staat beroep open bij het College van Beroep voor de Examens ex art. 7.60 van de WHW. Het beroep wordt schriftelijk en met redenen omkleed ingesteld binnen 4 weken na toezending van de beslissing aan de appellant.

Par. 7 ·Vrijstelling Artikel 19 ·Vrijstelling van tentamens 1. De examencommissie kan op verzoek van de student, de desbetreffende examinator gehoord. vrijstelling verlenen van een tentamen van een in art. 6 resp. art. 8 genoemde onderwijseenheid, indien de student tenminste voldoet aan een van de hierna te noemen voorwaarden:

280

a. behaald tentamen van een qua inhoud en studielast overeenkomstige onderwijseenheid van een andere universitaire opleiding in Nederland of daarbuiten, van de Open Universiteit dan wel van een hogere beroepsopleiding in Nederland; b. bewijs van tijdens een opleiding buiten het Nederlands hogerondenvijs opgedane kennis of ervaring dan wel van door hem in ander verband reeds verrichte werkzaamheden.

Par. 8 - Examens Artikel 20 - Aanmelding voor uitslag examen Tenminste drie maal per jaar stelt de examencommissie de uitslag van het examen vast van die studenten die zich daartoe bij het Studenten Service Centrum hebben aangemeld. Artikel 21 - Uitslag examen en getuigschrift De examencommissie onderzoekt of de student de tot de opleiding of propedeutische fase behorende tentamens met goed gevolg heeft afgelegd. Is dat het geval, dan is het examen afgelegd. 2. In afwijking van het bepaalde in het eerste lid kan de examencommissie. alvorens de uitslag van het examen vast te stellen, zelf een onderzoek instellen naar de kennis, het inzicht en de vaardigheden van de student m.b.t. een of meer tot de opleiding behorende onderwijseenheden. 3· Ten bewijze dat het examen met goed gevolg is afgelegd wordt door de examencommissie een getuigschrift uitgereikt. Het getuigschrift wordt namens de examencommissie ondertekend door de voorzitter en tenminste een ander lid van de examencommissie. Bij de uitreiking van het getuigschrift \vordt mededeling gedaan van de beroepsmogelijkheid bij het College van Beroep voor de Examens en de in acht te nemen beroepstermijn. 4· Ingeval de student blijk heeft gegeven van uitzonderlijke bekwaamheid kan dit op het getuigschrift worden vermeld met de woorden "cum laude". 5· Ingeval de student blijk heeft gegeven van "meer dan gemiddelde bekwaamheid" kan dit op de bijlage bij het getuigschrift worden vermeld met de woorden "met veel genoegen". I.

Par. 9- Vooropleiding Artikel22 - Vervangende eisen deficiënties vooropleiding Deficiënties in de vooropleiding m.b.t. de vakken Natuurkunde en Wiskunde B worden opgeheven door het met goed gevolg afleggen van de toetsen Natuurkunde en Wiskunde B, af te nemen door de Commissie van Toelating. 2. Indien eisen gesteld zijn inzake voldoende beheersing van de Nederlandse taal wordt daaraan voldaan door het met goed gevolg afleggen van de toets Nederlands, eveneens af te nemen door de Commissie van Toelating.

1.

Artikel23- Equivalente vooropleiding De door de Commissie van Toelating erkende equivalente diploma's van secundair c.q. voorbereidend wetenschappelijk onderwijs geven toegang tot de opleiding, onverminderd het bepaalde in art. 22. Artikel 24 - Colloquium doeturn Het toelatingsonderzoek. als bedoeld in art. 7.29 van de wet. bestaat uit de toetsen Natuurkunde. WiskundeBen Engels alsmede een mondeling onderhoud met de Commissie van Toelating, waarin blijk dient te worden gegeven van geschiktheid voor de opleiding en van voldoende beheersing van de Nederlandse taal om het onderwijs met vrucht te kunnen volgen.

Par.

10.-

Studiebegeleiding

Artikel 25 - Studievoortgang en studiebegeleiding 1. Het faculteitsbestuur draagt zorg voor een zodanige registratie van de studieresultaten. dat tenminste eenmaal per trimester aan elke student een overzicht verschaft kan worden van de door hem behaalde resultaten. 2. Het faculteitsbestuur draagt zorg voor studiebegeleiding van de studenten, die voor de opleiding zijn ingeschreven, mede ten behoeve van hun oriëntatie op mogelijke studiewegen in en buiten de opleiding.

Par.

11.-

Slot- en invoeringsbepalingen

Artikel 26 - Wijziging 1. Wijzigingen van deze regeling worden door het faculteitsbestuur op de wettelijk voorgeschreven wijze bij afzonderlijk besluit vastgesteld. 2. Geen v.'ijzigingen vinden plaats die van toepassing zijn op het lopende sh1diejaar, tenzij de belangen van de studenten daardoor redelijken\'ijs niet worden geschaad. 3- Wijzigingen kunnen voorts niet ten nadele van de studenten van invloed zijn op: de goedkeuring, die krachtens art. 6 of art. 8 is verkregen; enige andere beslissing, welke krachtens deze regeling door de examencommissie is genomen ten aanzien van een student. Artikel 27 - Bekendmaking 1. Het faculteitsbestuur draagt zorg voor een passende bekendmaking van deze regeling. van de regels en richtlijnen die door de examencommissie zijn vastgesteld, alsmede van wijzigingen van deze stukken. 2. Elke belangstellende kan bij de Onderwijsadministratie van de opleiding een exemplaar van de in het eerste lid bedoelde stukken verkrijgen.

282

Artikel z8 - Inwerkingtreding

Deze regeling treedt in werking op r september zooo. Aldus vastgesteld door het bestuur van de faculteit Technologie Management op

22

mei

2000.

Bijlage ter informatie. Toepassing door de examencommissie van OER artikel12lid 2 (per 1 september 2000) Criteria studieadvies voor de opleiding Technlek & Maatschappij. A. Studenten die het eerste jaar van het reguliere opleidingsprogramma volgen. 1. Tot en met lente-tentamenperiode tenminste 32 studiepunten: positief advies 2. Tot en met lente-tentamenperiode minder dan 21 studiepunten: negatief advies 3· In het geval dat tenminste 21 en niet meer dan 31 studiepunten zijn behaald, moet uit onderstaande clusters van vakken per cluster een minimaal aantal studiepunten zijn behaald om alsnog voor een positief studieadvies in aanmerking te komen: Groep 1. Maatschappijvakken Eis: tenminste j SP oA210 Psychologie en Techniek {3 SP) oA410 ETI I: Inleiding en macro economie van Technologie en Innovatie (3 SP) oA42o Geschiedenis van Techniek en Innovatiesystemen (2 SP) oA230 Inleiding Wetenschapsfilosofie (2 SP) oA6IO STI r: Inl.en Macro-sociologische analyse van technologische onhvikkeling 12 SP)

Groe.p

2.

Wisk-unde.vakken

Eis: tenminste 4 SP

2Y56o Calculus IJ SP) 2SI85 Statistiek J 12 SP) 2Y570 Lineaire algebra 12 SP) 2Y6oo Vectorcalculus IJ SP) Groep J, Techniekvakken Eis: tenminste 2 SP 3A 500 Natuurlijke grondslagen I .mechanische aspecten lz SP) 3A510 Natuurlijke grondslagen 2: electrische aspecten 12 SP) 3A520 Natuurlijke grondslagen r thermische processen en trilli n gsverschi jnsel en 12 SP) B. Studenten die het eerste jaar van het verlwrtc opleidingsprogramma volgen. I. Tot en met lente-tentamenperiode tenminste 32 studiepunten van de voorgeschreven vakken, waarvan twee techniek- of wiskundevakken uit het eerste opleidîngsjaar: positief advies 2. Tot en met lente-tentarnenperiode minder dan negatief advies 21 studiepunten behaald: 3· Tot en met de lente-tentamenperiode tenminste 2I en maximaal 31 studiepunten behaald, waarvan hvee techniek- of wiskundevakken en twee van de volgende vier vakken uit het eerste opleidingsjaar: oA2ro Ps>•chologie en Techniek IJ SP) oA6ro STI 1: Inl. en Macro-sociologische anal)'Se van technologische ontwikkeling lz SP) oA410 ETI I: Inleiding en macro economie van Technologie en Innovatie (J SP) oA430 Methoden ~n technieken van onderzoek 1 (J SP) positief advies

Opmerking Een student die in de interim-tentamenperiode van het eerste jaar of in de Joop van het tweede jaar voldoet aan de gestelde voorwaarden heeft de mogelijkheid alsnog toelating tot PP-vakken te vragen met ingang van de eerstvolgende tentamenperiode.

Voor studenten die langer dan 2 jaar zijn ingeschreven en het propedeutisch examen nog niet met goed gevolg hebben afgelegd, vervalt de toegang tot het afleggen van post-propedeutische onderwijseenheden totdat aan de eisen voor het propedeutische examen "is voldaan. Bij bijzondere omstandigheden kan van deze criteria afgeweken worden. Deze bijzondere omstandigheden dienen tijdig gemeld te zijn bij de studieadviseur van de opleiding Tema. Bij bijzondere omstandigheden beslist de examencommissie.

285

OER Bijlage I

Verplichte onderwijseenheden behorend tot het propedeutisch examen facultcitsgeneratie

Jr/Tr

Vakkode

Sp

Vaknaam

Tent. vorm

Psychologie en Techniek Computergebruik P-project voorTEMA STit: Inl. en Macro-sociologische analyse van technologische ontwikkeling Natuurkundige grondslagen 1: Mechanische aspecten Calculus voor Tema Inl. programmeren Practicum Technische Systemen in de

1.1

OÄ210

1.1

OÄ102

1.1

0A224

1.1

oA6to

1.1

JÄSOO

1.1 1.1

2Y56o 2Z ...

u

OÄ503

1.2

OÄ224

1.2

OÄ410

"''"

1.2

0Ato2

1.2

25185

Statistiek 1

1.2

JÄSIO

1.2

2Y570 OÄ503

Natuurkundige grondslagen 2: thermische processen en trillingsverschijnselen Lineaire Algebra Practicum Technische Systemen in de Interactieve Omgeving 1 + 2 Computergebruik Geschiedenis van Techniek en Innovatiesystemen 1 Inleiding Wetenschapsfilosofie P-scriptie voor TEMA Vectorcalculus Natuurkundige grondslagen 3: Electrische aspecten Practicum: Het intelligente huis J. Ontwerpen

1.2 1.) 1.)

OÄ102 0A420

1.)

oA230 OÄ271 2Y6oo 3Ä520

1.)

oA603

1.) 1.) 1.)

P-project voor TEMA Economie van Technologie en Innovatie 1: Inleiding en Macro-economievan Innovatie Computergebruik

S =schriftelijk; P =practicum/project; V= verslag:; 0

Herfst A

A

J

5

x

2

5

x

x

2

J

5 5

x x

x

1

0

x

Zomer

Lente

Winter 8

8

A

8

pm pm

x

.

J

V

.

J

5

x

x

2

5

x

x

2

5 5

pm

Interactieve Omgeving 1 + 2 N

2000

pm

2

5

p

1

0

2 2

5 5

)

V

J

5

2

s

J

p

=opdrachten;'~=

x

x

.

x

x

. . x

x x

x x

x

x

.x

afronding: verslag/practicum; X= tentamenmogelijkheid

OER Bijlage 11 Verplichte onderwijseenheden behorend tot hel afsluitend examen f:lculteitsgencratic 1999

Jr/Tr

Vakkode

2.1

OÄ430

2.1

0A320

2.1

oA640

2.1 2.2 2.2 2.2

0A330 OÄ340 oA62o

2.2 2.)

OÄ441

2.3

oA630

2.]

25195

2.)

Vaknaam Methoden van onderzoek 1 Consumentengedrag RTI1: Inleiding Te eh ni se he vakken Technology assessment project Gebruiksgericht ontwerpen STiz: Mesa/micro sociologische <Jnillyse van technologische ontwikkelingen Technische vakken Methoden en technieken van onderzoek 2: dataverzameling ETI2: Technologische innovatie en economische interventie

Statistiek z Technische vakken

S ... schriflclijk; P =practicum; V= verslag; 0 =opdrachten;

Sp 3 2 2

Tent. vorm

s,v s s

7

3 2

3 6

V

s

s,v

3

0

3

s s

2

lente

Winter

Herfst A

B

x· x x

A

x x x

B

.

x x•

A

Zomer B

-

x x

. x

x

6 ;'c

=afronding vcrslagjpracticum; X= tentamenmogelijkheid

x x

OER Bijlage lila Verplichte onderwijseenheden behorend tot het afsluitend examen faculteitsgcneratie 1998- Verdiepingsprogramma TIE/DE

Jr/Tr

'

00 00

Vakkode

3·1

oE340

).1

oEzso

3·1 3.1 ].2

oE310 0E300

3·2

0E330

3·2 ::3::2 3·2

0N420 0N440

].]

3·3

oE270 oE28o oEzgo 0N431

].]

0N411

3·3

Vaknaam Sociologievan technologie en innovatie J: Diffusie, adoptie en implementatievan technologie Economievan technologie en innovatie J: Mesa-economische analyse van technologische ontwikkeling Productbeleid Technische vakken Methoden en technieken van onderzoek J: Data-analyse voorTIB Geschiedenis van Techniek en Innovatiesystemen 2 Ontwikkelingsecanomie 1 Inleiding in de ontwikkelingsproblematiek Technische vakken Kernkeuzevak Regulering Technologie en Innovatie: RTI 4a: Telecommunicatie, IT en recht RTl4b: Energietechnologie, beleid en recht RTI 4c: Bouw en recht Techn.innovatie en industrialisatie in mondiaal perspectief Multidisdplinary Oevelopment theories

Technische vakken

Sp

Tent. vorm

3

V

3 3 5

V V

2

V

J

V 5 5

2 J

Herfst

A

Lente

Winter B

A

B

A

Zomer B

. .. .

. x x

x x

4 J

V V 5·V 3 2

s.v s.v

..

·x ·x

x x

(take home exam)

6

S =schriftelijk; P =practicum/project; V= verslag; 0 =opdrachten;'"= afronding verslag/practicum; X= tentamenmogelijkheid

OER Bijlage lllb Verplichte onderwijseenheden behorend tot het afsluitend examen faculteitsgcm:ratie :r998- Vcrdiepingsprograrrnna TIB/AE

Jr/Tr

Vakkode

Vaknaam

N

0E340

3.1

oE250

Economie van technologie en innovatie 3: Mesa-economische analyse van technologische ontwikkeling

3.1 3·'

DE310

Productbeleid

).2

OEJOO

3·'

oE330

3·'

oE2.6o

3·2

OE350

3·2 3·3

3·3

oE27o oE28o oE290 oE320

3·3

0N431

3·3

Tent. vorm

·

Technische vakken Methoden en technieken van onderzoek 3: Data-analyse voor TIB Geschiedenis van Techniek en Innovatiesystemen 2 Reguleringvan technoloeieen innoviltie 2: Economisch recht Sociologie van technologie en innovatie 4: Beleids-en organisatiesociologie Technische vakken Kernkeuzevak Reg uIer i ng Technologie en Innovatie: RTI4a: Telccommunic
Winter

Herfst

A

Sociologie van technologie en innovatie 3: Diffusie, adoptie en implementatie van

].1

technologie

"'""

Sp

B

A

Zomer

Lente

B

3

V

.

3 3 5

V V

..

2

V

.

3

V

.

2

5

x

3 4

V

A

B

---

.

x

..

3 V V S•V

·x

x x

2

V

.

3 6

S•V

·x

S = f;chriftelijk; P =practicum/project; V= verslag; 0 =opdrachten:,,,= afronding

versl<~g/practicum:

X= tentamcnmogclijkhe.id

OER Bijlage lllc Verplichte onderwijseenheden behorend tot heL afsluitend examen faculteitsgeneratie r998- Verdiepingsprogramma MTI jr/Tr

Vakkode

Vaknaam

Sp

vorm ).1

0P420

3·1 3·' 3.1

0P380

3.2

0P320

3·2 3.2 3.2

0P441 0P450

3·3 3·3 3·3

oP390

0P460

0P480

Perceptie Data-analyse 1 Rapporteren en presenteren Technische vakken Cognitie Data-analyse 2

MTI Design Traject deelt Technische vakken Sociale psychologie MTI Design Traject deel2 Technische vakken

3 3

S+O

2

5·0 Nvt

6 3

s.o

2

5 4 3 4 7

Herfst

Tent.

V V

s V

A

lente

Winter

B

x· x•

A

x x

B

A

..

x

X'

Zomer

B

.

x

x ---

~

"'o

S =schriftelijk; P =practicum/project; V= verslag; 0 =opdrachten;·:,= afronding verslag/practicum; X= tentamenmogelijkheid

OER Bijlage IVa Verplichte onderwijseenheden behorend tot het afsluitend examen bculteitsgeneratic 1997- Verdiepingsprogramma TIB/DE jr/Tr

Vakkode

Sp

Vaknaam 4i

N

"'"

4·1 4·1 4·1 4·1

0N461 OE)70 oE360 0N481

4·1 4.1 4·1 4·2 4·2

0N541

4.2 4·2 4·2 4.2 4·2 4.J 4·3

oE380 0N470 0N531 0N491

0N936 0N936

Internationale Technologie Transfer Economische haalbaarheidsstudies Technologie· en sectorstudies Industrialisatiebeleid voor innovatiesystemen in ontwikkelingseconomieën Integratieproject Tl B/DE vrije keuze Technische vakken Toepassing economische haalbaarheidsstudies Technologiebeleid voor innovatiesystemen in ontwikkelingseconomieën Technologie, innovatie en cultuur Technologie, innovatie en product'iviteit vrije keuze Technische vakken Afstudeerproject Internationaal trimester Afstudeerproj eet

2 2

si 2 2 2 2

4 10

V

s V

s.,v V

4 4 2

Tent. vorm

2 4 2 2 2 2 2 4

V V

s

S+V

Herfst

A

. .x x· . B

Winter A

Zomer

Lente B

A

B

x x

. .

x ·x

x x

14 14

S =schriftelijk; P =practicum/project; V= verslag; 0 =opdrachten; ·x= afronding verslag/practicum; X= tentamenmogelijkheid

OER Bijlage IVb Verplichte onderwijseenheden behorend tot het afsluitend examen faculteitsgcneratîe r997- Verdiepingsprogramma TIBfAE

Jr/Tr

N

"' N

Vakkode

4·' 4·' 4.1 4·' 4·' 4·' 4·2 4·2

0N461 0E370

4·2

0E390

4-2

OE360 0E411

oE380

oE410

Sp

Tent.

4i si

vorm V

Vaknaam Internationale Technologie Transfer Economische haalbaarheidsstudies Technologie- en sectorstudies Integratieproject Tl B/ AE vrije keuze Technische vakken Toepassing economische haalbaarheidsstudies Onderzoeksproject innovatiesystemen in ontwikkelde economieën Technologiebeleid voor innovatiesystemen in ontwikkelde economieën

Technische vakken

2 2 2 4 4 2

4 10

2

2

s V V

4 4 2

V

5

V

3 4

V

Herfst

A

Winter

B

.

A

..

x

x

Zomer

Lente

B

A

B

. . .

Afstudeerproject 0E936 4-~ lntern(ltionaal trimester 14 4.J Afstudeerproject 0E936 14 4·3 S =schriftelijk; P =practicum/project; V= verslag; 0 =opdrachten;*= afronding verslag/practicum; X= tentamenmogelijkheid

OER Biîlage IVc

Verplichte onderwijseenheden behorend tot het afsluitend examen faculteitsgeneratie 1997 - Verdiepingsprogramma MTI Jr/Tr

Vakkode

Sp

Vaknaam

4i 4.1 4.1 4.1 4·1

0P410

4.1 4·1 4·'

0P490

OP) JO 0P404 0P470

0P431 0P500 0P341

oC;wo

4·'

4·'

0P351 0P361 0P404

Omgeving en gedrag Human factors 2 MTI-onde rzoe ks proj eet Consumentengedrag, productbeoordeling en gebruikskeuze MTI Design Traject deel3 Technische vakken OT/MEG/CIG keu2C Programmeren en evalu. van omgevingen Capita selecta van omgeving en gedrag Consument en milieu Technologie en duurzaamheid Communicatie en interactie Ontwerpen van on-line helpsystemen MTI· on derzoekspro j eet Keuzevakken Afst udeerproj eet lnterniltionaal trimester Afstudeerproject

0P936 4·' 4·3 oP936 4.J S = schriftelijk; P =practicum/project; V= verslag; 0

5i

Tent. vorm

2

2

s

2

2

0 V

6 2

2

2

J 6 4

V V

V

6 J

V V S+V 0 V V

Winter

Herfst

A

B

.. ..

x

A

Zomer

lente

B

A

x

.. . ·x .. .

B

x

10 14 14 =

opdrachten;

*=

afrondmg verslag/practicum; X= tentamenmogelqkhe1d

OER Bijlage Va Verplichte onderwijseenheden verkort programma (VKO) behorend tot het propedeutisch examen facultcitsgeneratie 2ooo .

Jr/Tr

Vakkode

u u

OÄ210

1.1

2Y021

1.2

0A410

1.2 1.3

2S185

1.3 1.3

oA6to

0A420 OÄ230

Vaknaam Psychologie en Techniek STit: Inleiding & Macro-sociologische analyse van technologische ontwikkeling Calculus voor Tema VKO Economie van Technologie en Innovatie 1: Inleiding en Macro-economie van Innovatie Statistiek 1 Geschiedenis van Techniek en Innovatiesystemen 1 lnleidi ng Wetenschapsfilosofie Technische vak(herkomst HTS)

Sp

Tent. vorm

Herfst A

s

x

x

3

s s

x x

x x

3 2

s s

2 2

s s

2

lente

Winter B

3

A

B

A

x x

x x

Zomer B

x x

x x

2/)

S =schriftelijk; P =practicum/project; V= verslag; 0 =opdrachten;,,,= afronding verslag/practicum; X= tentamenmogelijkheid

OER Bijlage Vb Verplichte onderwijseenheden verkort programma (YKO) behorend tot het afsluitend examen faculteitsgeneratîe 2ooo

Jr/Tr

Vakkode

Vaknaam

1.1

0A640

1.1

OÄJ20

1.1

OÄ430

1.2

OÄJJO

1.2

OÄJ40

1.2

oA6zo

1.3

oA630

1.3

OÄ441

RT11: Inleiding Consumentengedrag Methoden van onderzoek 1 Technology assessment project Gebruiksgericht ontwerpen STI z: mesa/micro sociologische analyse van technologische ontwikkelingen ETiz: Technologische innovatie en economische intervenlei Methoden & technieken van onderwek 2:

1.3

251Qij

Sp

Tent.

2

vorm 5

2

s

3 3

S+V V

Herfst

A

lente

Winter B

A

x x x·

x x x

B

.

A

2

s

x

x

3

S+V

x·

x

3

s

dataverzameling

3

0

Statistiek 2

2

s

Zomer B

x •

x

x x

N

'<> V1

S =schriftelijk; P = practicumjproject V= verslag; 0 =opdrachten;*= afronding verslag/practicum; X= tentamenmogelijkheid

OER Bijlage Vla Verplichte onderwijseenheden verkort programma (VKO) behorend tot het afsluitend examen faculteitsgeneratie 1999Verdiepingsprogramma TIB/DE Jr/Tr

Vakkode

2.1 2.1 ?..1

0[]60 O[J?O oN151

2.1

0N481

2.1 2.2

ONJSI

_2.2 2.2 2.2

oE]SO 0N420 ON470

2.2 2.2 2.2 2.] _2l_

0N491 0N531 0N541 0N936

vaKnaam Ie· en

i

I 1en

i

iJsstudies mn

Sp

!:;~

2 2 2

V 5 5•V

x

x·

x x

2

5•V

x·

x

2

V

2 2

V 5

Winter

Herfst

'

Lente

Zomer

in'~

lndustriali i I in ' I i ·· i i .an projecten Planning~ i in' 11 I 1' I I i i Ii i" I i I i I voor i in I i. i 1productiVIteit' I i , innovatie en cultuur' componenl i I Ul

2 2 2 4 4 10

V S•V

5 V

x

x

·x

x x

x

'

Van deze vakken dient er één te worden gekozen S =schriftelijk; P = practicumjproject; V= verslag; 0 =opdrachten;;''= afTonding verslag/practicum; X= tentamenmogelijkheid

OER Bijlage Vlb Verplichte onderwijseenheden vcrkort programma (VKO) behorend lot het af.<;]uitend examen faculteitsgeneratie 1999Yerdiepingsprogramma TIB/AE

Ir/Tr

Vakkode

2.1

oE340

2.1

oE250

2.1 2.1 2.2

oE370

2.2

oE26o

oEJOO

2.2 OEJtO

0[330 0E350 oE380 0E390

2.2 2.3 2.1

oE401

oEo16

Sp

Tent.

Sociologie van technologie en innovatie 3: Diffusie, adoptie en implementatie van technologie Economie van technologie en innovatie J: Mesa-economische analyse van teehnologische ontwikkeling Economische haal ba arheidsstud ies Technische component Methoden en technieken van onderzoek 3: Data-analyse voor TIB Regulering van technologie en innovatie 2: Economisch recht

3

vorm V

3 2

keuze uit (totaats SP)o

5

Productbeleid Geschiedenis van Techniek en Innovatiesystemen 2 Sociologie van technologie en innovatie 4: Beleids· en organisatiesociologie Toepassing economische haalbaarheidsstudies Technologiebeleid voor innovatiesystemen in ontwikkelde economieën Technische component Integratieproject AE Afstuderen

(3)

V

(3)

V

(3) (2)

V V

(3)

V

Vaknaam

Herfst

V

. .

A

s

x

x

6

B

2

V

.

2

s

x

6

3 10

V

lomer

lente

Winter

B

A

.

. .. .

A

B

x

.

S =schriftelijk; P =practicum/project; V= verslag; 0 .. opdrachten;*= afronding verslag/practicum; X= tentamenmogelijkheid

OER Bijlage VJc

YE;rplichte onderwijseenheden verkort programma (VKO) behorend tot het afsluitend examen faculteitsgeneratie 1999Verdiepingsprogramma MTI

Jr/Tr 2.1 2.1 2.1 2.1 2.1

Vakkode 0P420 0P380 0P410 0P330 oP470

2.1 2.2 2.2 2.2

2.2 2.3 2.)

0P441 0P450 0P320 oP514 0P936

Vaknaam Perceptie Data-analyse 1 Omgeving en gedrag Hu man factors 2 Consumentengedrag productbeoordeling en gebruikskeuze Technische component Data-analyse 2 MTI-traject deel I Cognitie Technische component MTl-onderzoeksproject voor VKO Afstuderen

Sp

Tent. vorm

2

5·0 5·0 5 0

2

V

3 3 2

'2 5 J

V V 5•0

4 4

V

Herfst

A

Winter

B X'

x· x

. .

A

x x x

Zomer

Lente

B

..

x·

A

B

x •

10

S ~schriftelijk; P ~ practicumjprojcct; V= verslag; 0 =opdrachten;*= afronding verslagjpracticum; X= tentamenmogelijkheid

OER Bijlage VIla Verplichte onderwijseenheden verkort programma (VKO) behorend tot het afsluitend examen faculteitsgeneratie 1998Vcrdiepingsprogramma TIBJDE

Jr/Tr ].1

Vakkode oN936

Vaknaam Afstuderen

Sp

Tent. vorm

Winter

Herfst A

B

A

Zomer

Lente

B

B

A

14

OER Bijlage Vllb Verplichte onderwijseenheden verkort programma (VKO) behorend tot het Jfslultend examen facultcitsgeneratie 1998Vcrdiepingsprogramma TIBJAE

Jr/Tr ].1

Vakkode oE936

Vaknaam Afstuderen

Sp

Tent. vorm

Winter

Herfst

A

B

A

_L

I

14

Lente

B

Zomer

B

A

I

OER Bijlage Vllc Verplichte onderwijseenheden verkort programma (VKO) behorend tot het afsluitend examen faculteitsgeneratie 1998Verdicpingsprogramma MTJ

Jr/Tr ).1

Vakkode oPoJ6

Vaknaam Afstuderen

Sp 14

Tent. vorm

Herfst A

Winter

B

A

I

Lente

B

A

Zomer

B

I

S =schriftelijk; P =practicum/project; V= verslag; 0 =opdrachten;"'= afronding verslag/practicum; X= tentamenmogelijkheid

OER Bijlage VIII Technische Vakken jr/Tr .2

oKoSo

.2/.J

0A361

0 0

Vaknaam

·3

2M130

.2

2M2oo

·3 ·3

2M210

Fysica voor Energie Technisch integratieproject Automatentheorie Inleiding computersystemen Implementatie

2Y490

lnleidi ng signaa \theorie

.1

.2 .2

2Ysso 3T300 3B470 3P240

.J

3Ä300

.1

4B420

.1

.1

4B68o 4(62.0 4P510 sAoto

.1

)Ä020

.2/.J

sBo6o

.3

sCo7o

.1

5)070

.1

5)110 5h30 6H220 65)90 65420 7M063 7N114 7P140 7P150

Lineaire algebra en lineaire analyse 2 Energie uit vaste organische brandstoffen Fysische transportvcrsch ij nselen Energie en duurzaamheid Therm ÎS(he verschijnselen Thermodynamica Warmteoverdracht Contructieprincipes Blijvende energiebronnen Schakeltechniek Netwerkent Cursus programmeren Velden in de Elektrotechniek en EMC Netwerkmodellen Regeltechniek 1 Elektriche energietechniek 1 Kinetiek en Katalyse St ofove rd ra eh ts proeessen Milieutechnologie Ontwerpen met CAD Atelier basisvaardigheden I ontwerpproces Mechanica 1: evenwicht Mechanica 2a: spanningen

.1

w

Vakkode

.J

.J

.I

.JA .I

.28 .1 .1 .1

.2

Sp J

4 3

Tent. vorm

s

2

3

V

J

3 3 3

2 2

2 2 2 J J 2

J 2

3 4 2

6 2 2

4 1 1

Winter B

A

x x

A

x

x

x

x

s

x

x

s.o p p

s s

x

x x x

x x

x

x

x x x

x x

.

V

s s s s s s

x x

x

x

x x x

..

x·

x

x x

.

x

x x

x

B

x

.

s s s s s s

x

Zomer

lente

B

V

s s s s s s s

2

Herfst

A

x

x x

x x

. x x

x

x

x

x x

OER Bijlage VIII (ve.-volg)

Technische Vakken .J .28 .2/.J .2/.J ·'B .28/ .JA

'

s s

75310 7NOJJ 7T070

Mechanica 2b: vervorming Materiaalkunde 1 Bouwfysisch ontwerpen Practicum bouwkunde De kunst van het bouwen

2

V

7Wogo

Stedebouw

3

7P151 75020

' ' 2

S-= schriftelijk; P = practicumjproject; V= verslag; 0 =opdrachten;

w 0

"

s s ·k

x x

x

.

x x

x

x

.. x

=afronding verslag/practicum; X= tentamenmogelijkheid

Bijlage

2

Regels en richtlijnen

Regels en richtlijnen zoals bedoeld in artikel7.r2 vierde lid van de wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek voor de opleiding techniek en maatschappij. De examencommissie voor de opleiding Techniek en Maatschappij gelet op: artikel7.12, lid 4 van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek;

BESLUIT de volgende regels en richtlijnen voor de opleiding Techniek en Maatschappij vast te stellen: Artikel 1 - Begripsomschrijvingen In deze regels en richtlijnen wordt verstaan onder OER: de geldende onderwijs- en examenregeling bedoeld in artikel ;.13 van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) vastgesteld door de faculteitsraad; 2 De overige in deze regels en richtlijnen voorkomende begrippen hebben dezelfde betekenis als in de OER en in de WHW. Artikel 2 - De examencommissie en de dagelijkse gang van zaken Onder examencommissie wordt verstaan de examencommissie als bedoeld in artikel7.I2. WHW 2 De commissie genoemd in lid I bestaat uit vijfleden afkomstig uit de faculteit TM en betrokken bij de opleiding Techniek en Maatschappij. De examencommissie is belast is met de taken als genoemd in artikel7.I2lid I. 3 en 4 WHW. 4 De taken en bevoegdheden van de examencommissie zijn o.a.: beslissingen omtrent goedkeuring van examenonderdelen; beslissingen m.b.t. het standaard vrijstellingenprogramma beslissingen omtrent verzoeken tot vrijstellingen van examenonderdelen: beslissingen m.b.t. verzoeken van studenten of docenten t.a.v. punten waar de regels niet of niet voldoende in voorzien. beslissingen worden door de examencommissie genomen bij gewone meerderheid van stemmen het vaststellen van de uitslag van examens; vaststellen van regels en richtlijnen als bedoeld in artikel7.I2 vierde lid van de WHW vaststellen van regels voor de onderwijseenheid 'Afstudeerproject' het aanwijzen van examinatoren voor het afnemen van examenonderdelen; het treffen van maatregelen bij inbreuk op de orde tijdens een tentamen, bedoeld in art. n en bij fraude. bedoeld in art. I2. het verlenen van examenbevoegdheid

J02

Artikel 3 -Het afnemen van tentamens De examencommissie wijst voor het afnemen van elk tentamen een of meer examinatoren aan. 2 Elk tentamen omvat het door de examinator te verrichten onderzoek naar de kennis, het inzicht en de vaardigheden van de student alsmede de beoordeling van de uitkomsten van dat onderzoek 3 Ingeval een en hetzelfde tentamen al dan niet te zelfder tijd door meer dan een examinator wordt afgenomen en de uitkomst daarvan wordt beoordeeld, ziet de desbetreffende examencommissie erop toe, dat die examinatoren beoordelen aan de hand van dezelfde normen. Daartoe worden de desbetreffende normen door de betrokken examinatoren tevoren schriftelijk vastgelegd. Zo nodig wijst zij een voor het tentamineren eerstverantwoordelijke examinator aan. 4 De examinator stelt vast of is voldaan aan de voorwaarden voor toelating tot het tentamen. Artikel 4 - Het getuigschrift en de cijferlijst De uitreiking van het getuigschrift geschiedt in het openbaar, tenzij de examencommissie in bijzondere gevallen anders heeft bepaald. 2 Op het keerzijde van het getuigschrift worden de tot het examen behorende onderdelen vermeld alsmede, in voorkomende gevallen, welke bevoegdheid aan het getuigschrift is verbonden. 3 Uitzonderlijke bekwaamheid, bedoeld in artikel21 lid 4 van de OER is: a. ten aanzien van het propedeutisch examen aanwezig wanneer de student voldaan heeft aan de volgende drie voorwaarden: 1. Voor de onderwijseenheden die zijn beoordeeld met een cijfer, geldt dat het gemiddeld cijfer niet lager is dan S.o. 2. Geen enkele onderv..·ijseenheid mag zijn beoordeeld met een cijfer lager dan G.o. J. Maximaal drie onderwijseenheden zijn gewaardeerd conform de afkortingen VO(=voldoende), VR(=vrijstelling), zoals bedoeld in art. 14 van deze Regelen. 4· Het examen moet binnen vier trimesters zijn afgelegd. Van voorwaarde vier kan in bijzondere omstandigheden worden afgeweken b. ten aanzien van het afsluitend examen aanwezig wanneer de student heeft voldaan aan de volgende twee voorv,raarden; 1. Voor onderu'ijseenheden die zijn beoordeeld met een cijfer en die deel uibnaken van het afsluitend examen met uitzondering van het Afstudeerproject geldt dat het gemiddelde cijfer niet lager is dan 7·5· 2. Het Afstudeerproject tenminste is beoordeeld met het cijfer 9.0. 4 Meer dan gemiddelde bekwaamheid, bedoeld in art. 21 lid 5 van de OER is: a. ten aanzien van het propedeutisch examen aamvezig wanneer de student voldaan heeft aan de volgende tv.:ee voonvaarden:

303

Het gemiddelde van de behaalde cijfers die deel uitmaken van het propedeutisch examen is niet lager dan 7-3· 2. Maximaal drie onderwijseenheden zijn gewaardeerd conform de afkortingen VO(=voldoende), VR(=vrîjstelling), zoals bedoeld in art. 14 van deze Regelen. 3· Het examen moet in vier trimesters zijn afgelegd. Van voorvvaarde drie kan in bijzondere gevallen worden afgeweken b. ten aanzien van het afsluitend examen aanwezig wanneer de student voldaan heeft aan de volgende hvee voorv,:aarden: r. Het gemiddelde van de behaalde cijfers die deel uitmaken van het afsluitend examen met uitzondering van het Afstudeerproject is niet lager is dan 7·} 2. Het Afstudeerproject is beoordeeld met een cijfer niet lager dan S.o. Aan de student wordt bij de uitreiking van het getuigschrift een afzonderlijke cijferlijst verstrekt. 1.

Artikel 6 · De tijdstippen

Schriftelijk af te nemen tentamens worden afgenomen op de tijdstippen die tenminste hvee maanden tevoren door de examencommissie worden vastgesteld met inachtneming van het bepaalde in artikel n van de OER. 2 Bij de vaststelling van de tijdstippen bedoeld in het eerste lid wordt zoveel mogelijk voorkomen dat tentamens samenvallen. 3 De in het eerste lid bedoelde tijdstippen worden met het oog op een adequate bekendmaking daarvan, medegedeeld aan het bestuur van de faculteit en Studenten Service Centrum. 4 Mondeling af te nemen tentamens worden op een door de examinator zo mogelijk na overleg met de student te bepalen tijdstip afgenomen, met inachtneming van het bepaalde in artikel n van de OER. Het bepaalde in het eerste tot en met derde lid is van overeenkomstige toepassing op de tentamens die anders dan schriftelijk of mondeling worden afgenomen. Artikel 7 · De aanmelding

2

3

De aanmelding voor een centraal georganiseerd tentamen geschiedt bij het Studenten Service Centrum door overhandiging of inzending van het daarvoor bestemde formulier dan wel door het invoeren van data in een computersysteem binnen de daartoe door het College van Bestuur gestelde termijn. De in artikel2o van de OER bedoelde aanmelding geschiedt uiterlijk 20 werkdagen voor het tijdstip waarop de examencommissie examenuitslagen vaststelt. Terugtrekking kan tot uiterlijk 10 werkdagen voor een examen vergadering. Het bepaalde in lid 1 is \'an overeenkomstige toepassing. De examencommissie zorgt voor tijdige bekendmaking van de tijdstippen waarop de examenuitslagen worden vastgesteld. Indien een student deelneemt aan een tentamen zonder zich overeenkomstig het hiervoor bepaalde te hebben aangemeld. vindt geen beoordeling van het gemaakte werk plaats en wordt geen cijfer vastgesteld.

304

4

De examencommissie kan in bijzondere gevallen afwijkingen toestaan van het bepaalde in dit artikel.

Artikel 8 • De terugtrekking Terugtrekking voor tentamens is toegestaan. mits deze uiterlijk plaatsvindt vijfwerkdagen voordat het desbetreffende tentamen zou worden afgelegd. Terugtrekking op een later tijdstip is uitsluitend toegestaan ingeval van overmacht van de student, te beoordelen door de examencommissie. Alvorens een dergelijke beslissing te nemen hoort de examencommissie de studieadviseur of studentendekaan. 2 De terugtrekking dient te geschieden door een mededeling aan de instantie bij wie ingevolge het bepaalde in artikel7 de aanmelding heeft plaatsgevonden. Bij toegestane terugtrekking kan de examencommissie besluiten dat alsnog in dezelfde examenperiode tentamen kan worden afgelegd. 3 Ontijdige terugtrekking en niet-verontschuldigbare afwezigheid heeft tot gevolg dat de student het tentamen niet meer in dezelfde examenperiode mag afleggen. Bij wel verontschuldigbare afwezigheid kan de examinator beslissen het tentamen mondeling af te nemen. Voor de toepassing van het bepaalde in artikeln, eerste lid, van de OER wordt het tentamen beschouwd als te zijn afgelegd. De examencommissie kan in bijzondere gevallen afwijkingen toestaan van het in dit lid bepaalde. Artikel 9 -Vrijstelling van praktische oefeningen Een verzoek om vrijstelling van de verplichting tot het deelnemen aan een praktische oefening. als bedoeld in de artikelen 7, lid 2 en 9, lid 2 van de OER wordt door de student met redenen omkleed ingediend bij de examencommissie, die terzake in de regel het advies inwint van de desbetreffende examinator. De indiening geschiedt tenminste 2 maanden voordat de praktische oefening, waarvan vrijstelling wordt gevraagd, aanvangt. 2 Een besluit om de vrijstelling geheel of gedeeltelijk niet te verlenen wordt door de examencommissie niet genomen dan nadat de student in de gelegenheid is gesteld te worden gehoord. 3 De examencommissie neemt een gemotiveerde beslissing binnen een maand na ontvangst van het verzoek. De student wordt van het besluit onverwijld in kennis gesteld. Artikel Jo -Vrijstelling van een tentamen. Een verzoek tot vrijstelling van het afleggen van een tentamen wordt ingediend bij de examencommissie, die terzake in de regel het advies inwint van de desbetreffende examinator. 2 Een besluit om de vrijstelling geheel of gedeeltelijk niet te verlenen wordt door de examencommissie niet genomen dan nadat de student in de gelegenheid îs gesteld te worden gehoord.

305

De examencommissie neemt een gemotiveerde beslissing binnen een maand na ontvangst van het verzoek. De student wordt van het besluit onverwijld in kennis gesteld. Artikel11 - De orde tijdens een tentamen De examencommissie draagt ervoor zorg, dat ten behoeve van een schriftelijk tentamen surveillanten worden aangewezen, die erop toezien dat het tentamen in goede orde verloopt. 2 De student is verplicht zich op verzoek van of vanwege de examencommissie te legitimeren met het voor dat studiejaar geldige bewijs van inschrijving. 3 Aanwijzingen van de examencommissie c.q. examinator of surveillant, die voor de aanvang van het tentamen zijn bekend gemaakt, alsmede aanwijzingen die tijdens het tentamen en onmiddellijk na afloop daarvan gegeven worden, dienen door de student te worden opgevolgd. 4 Een student, die niet voldoet aan het bepaalde bij of krachtens het tweede en derde lid kan door de examencommissie e.g. examinator worden uitgesloten van verdere deelname aan het desbetreffende tentamen. De uitsluiting is slechts van toepassing op het tentamen, tijdens hetwelk de onregelmatigheid is geconstateerd. De uitsluiting heeft tot gevolg dat geen uitslag van het desbetreffende tentamen wordt vastgesteld. Voordat de examencommissie c.q. examinator een besluit tot uitsluiting neemt, stelt zij de student in de gelegenheid terzake te worden gehoord. De duur van het tentamen is zodanig dat studenten naar redelijke maatstaven gemeten, voldoende tijd hebben om de vragen te beantwoorden. 6 De tentamenopgaven mogen door de student na afloop van het tentamen worden meegenomen, tenzij de examinator daartegen bezwaren heeft, dan wel de aard van de tentamenopgaven zich daartegen verzet. Artikel

2

3

4

12 -

Fraude

Wanneer terzake van het afleggen van een tentamen fraude wordt geconstateerd of vermoed, wordt dit door de surveillant zo spoedig mogelijk schriftelijk vastgelegd. De surveillant kan de student verzoeken eventuele bewijsstukken beschikbaar te stellen. Een weigering hiertoe wordt in het schriftelijk verslag vermeld. De student wordt in de gelegenheid gesteld een schriftelijk commentaar bij het schriftelijk verslag van de surveillant te voegen. Het schriftelijk verslag en het evenhtele schriftelijke commentaar worden zo spoedig mogelijk ter hand gesteld van de examencommissie. De examencommissie kan de student voor ten hoogste een jaar uitsluiten van verdere deelneming aan het desbetreffende tentamen. In alle andere gevallen waarin fraude wordt geconstateerd of vermoed, neemt de examencommissie een beslissing. Hierbij houdt de examencommissie het evenredigheidsbeginsel voor ogen. hetgeen inhoudt dat een eventuele straf in evenredige verhouding staat tot de gepleegde fraude. Voordat de examencommissie enige beslissing als bedoeld in de vorige leden neemt stelt zij de student en de examinator in de gelegenheid terzake te worden gehoord.

306

Artikel IJ - De vragen en opgaven De vragen en opgaven van het tentamen gaan het tijdig tevoren bekend gemaakte studiemateriaal waaraan de tentamenstof is ontleend niet te buiten. Onder tijdig wordt hier verstaan tenminste drie weken voor de tentamendatum. 2 De tentamenstof is zo evenwichtig mogelijk gespreid over de vragen en opgaven van het tentamen. 3 De vragen en opgaven van een tentamen zijn duidelijk en ondubbelzinnig, en zijn zodanig gesteld of bevatten zodanige aanwijzingen dat de student kan weten hoe uitvoerig en gedetailleerd de antwoorden moeten zijn. 4 Geruime tijd voor het afnemen van het desbetreffende tentarnen maakt de examencommissie c.q. examinator bekend op welke rnanier uitvoering wordt gegeven aan het bepaalde in artikel 13 van de OER met betrekking tot de wijze waarop het tentamen wordt afgelegd. De examencommissie of examinator kan de studenten geruime tijd voor het afnemen van een schriftelijk tentamen in de gelegenheid stellen kennis te nemen van een schriftelijke proeve van een dergelijk tentamen alsmede van de model-beantwoording en de normen aan de hand waarvan de beoordeling heeft plaatsgevonden. Artikel 14 - De beoordeling De beoordeling van een tentarnen wordt uitgedrukt in gehele getallen volgens de beoordelingsschaal o tfm 10. met uitzondering van het Afstudeerproject. Voor de beoordeling van het Afstudeerproject kan gebruik gemaakt worden van een vijf achter de komma. Indien de examencommissie besluit zelf een onderzoek in te stellen als bedoeld in art. 21, lid 2 van de OER wordt de beoordeling daarvan eveneens uitgedrukt in gehele getallen. Voor practica kunnen ook de volgende beoordelingen worden gebruikt: Onvoldoende (~ON); Voldoende (~VO). Vrijstelling van het afleggen van een tentamen dan wel van het deelnemen aan een praeticurn wordt gelijkgesteld met de beoordeling: Voldoende (VO) en aangeduid met: VR. 2 Een tentarnen is met goed gevolg afgelegd, indien het is beoordeeld met een getal van 6 of hoger dan wel met de beoordeling: VO ofVR. 3 Onverminderd het bepaalde in artikel 3· lid 3 geschiedt de beoordeling van schriftelijke tentamens zo mogelijk aan de hand van tevoren schriftelijk vastgelegde, en eventueel naar aanleiding van de correctie van het gemaakte werk bijgestelde normen. 4 De wijze van beoordeling is zodanig dat de student kan nagaan hoe de uitslag van zijn tentamen tot stand is gekomen. 5 Indien een student een tentamen meer dan eenmaal heeft afgelegd, neemt de examencommissie voor de vaststelling van de uitslag van het examen het hoogst behaalde resultaat in aanmerking. 6 De examencommissie zal tijdig bekend maken in welke gevallen zij zelf een onderzoek als bedoeld in art. 20, lid 2 van de OER zal instellen. 7 Het propedeutisch examen en het afsluitend examen kennen als uitslagen "GESLAAGD" en "AFGEWEZEN". 307

8

Een student is voor het propedeutisch examen geslaagd, indien hij alle onderwijseenheden met goed gevolg heeft afgelegd. 9 In afwijking van het bepaalde in lid 8 kan de examencommissie bepalen dat niet alle onderwijseenheden van de propedeuse met goed gevolg moeten zijn afgelegd. Zie de bijlage ter informatie. 10 Een student is voor het afsluitend examen geslaagd indien hij alle onderwijseenheden met goed gevolg heeft afgelegd. II De examenuitslag luidt "AFGEWEZEN", indien de student niet is geslaagd conform lid 8 danwel 10 van dit artikel. Artikel 15 - Registratie van de uitslag De administratie van de faculteit draagt zorg voor de registratie van de uitslagen van de tentamens en examens alsmede voor de registratie van aan een student uitgereikte getuigschriften en geeft deze gegevens terstond door aan het Studenten Service Centrum. Over geregistreerde gegevens .met uitzondering van gegevens over uitgereikte getuigschriften, wordt aan anderen dan de student, de examencommissie, het college van bestuur, het college van beroep voor de examens. de studie-adviseur, de studentendecaan en de studentenpsycholoog geen mededeling gedaan. Met toestemming van de student kan van het bepaalde in de vorige volzin worden afgeweken. 2 De examinatoren gebruiken uitslagentabellen enfof uitslagenbonnen om de uitslagen van tentamens door te geven aan de administratie van de faculteit. Deze tabellen of bonnen worden door de examinatoren of door het secretariaat van de betreffende vakgroep opgestuurd naar of bezorgd bij de administratie van de faculteit. De administratie neemt geen tabellen ofbonnen aan die door studenten worden bezorgd. Artikel 16 - De nabespreking Zo spoedig mogelijk na de bekendmaking van de uitslag van een mondeling tentamen vindt desgevraagd dan wel op initiatiefvan de examinator een nabespreking plaats tussen de examinator en de student. Dan wordt de gegeven beoordeling gemotiveerd. 2 Gedurende een termijn van twintig werkdagen, die aanvangt op de dag na de bekendmaking van de uitslag, kan de student, die een tentamen anders dan mondeling heeft afgelegd aan de examinator om een nabespreking verzoeken. De nabespreking geschiedt op een door de examinator in overleg met de student te bepalen plaats en tijdstip. 3 Indien de examinator een collectieve nabespreking heeft georganiseerd. kan de student een verzoek als bedoeld in het vorige lid pas indienen, wanneer hij bij de collectieve . bespreking aanwezig is geweest en het desbetreffende verzoek motiveert of wanneer hij door overmacht verhinderd is geweest bij de collectieve bespreking aanwezig te zijn. 4 Het bepaalde in het vorige lid is van overeenkomstige toepassing, indien de examinator aan de student gelegenheid biedt om diens uitwerking te vergelijken met modelantwoorden. De examinator kan afwijkingen toestaan van het bepaalde in het tweede en derde lid.

308

Artikel 17 - Het gebruikmaken van een afwijkingsmogelijkheid De student kan de examencommissie of examinator verzoeken dat zij alvorens zij van een in de OER of in deze regels en richtlijnen geboden afwijkingsmogelijkheid gebruikmaken, de studie-adviseur of studentendecaan in de gelegenheid stellen advies uit te brengen. 2 Indien de examinator van de in het eerste lid bedoelde afwijkingsmogelijkheid gebruik maakt, stelt hij de examencommissie daarvan in kennis_ Artikel 18 - De maatstaven De examencommissie c.q. de examinator neemt bij de beslissingen, die zij moeten nemen, tot richtsnoer de volgende maatstaven, en weegt bij strijdigheid het belang van hantering van een maatstaf tegen dat van de andere af: a het behoud van kwaliteits- en selectie-eisen van tentamens en examens; b doelmatigheidseisen, onder meer tot uitdrukking komend in een streven om: tijdverlies voor studenten, die snelle voortgang met de studie maken, bij de voorbereiding van een tentamen of examen zoveel mogelijk te beperken: studenten zo nodig te bewegen hun studie af te breken, indien het slagen voor een tentamen of examen omvaarschijnlijk is geworden; c bescherming tegen zichzelf van de student die een te grote studie-last op zich wil nemen; d mildheid ten opzichte van studenten, die door omstandigheden buiten hun schuld in de voortgang van hun studie vertraging hebben ondervonden. Artikel 19 - Beroepsrecht Tegen beslissingen van de examencommissie of van examinatoren staat beroep open bij het college van beroep voor de examens bedoeld in artikel 7 .6o van de Wet. Artikel 20 -Wijzigingen van deze regels en richtlijnen Wijzigingen, die van toepassing zijn op het lopende studiejaar. kunnen in deze regels en richtlijnen slechts worden aangebracht, voorzover de belangen van shtdenten hierdoor redelijkerwijs niet worden geschaad. _. Artikel 21 - Slotbepaling In gevallen waarin deze regels en richtlijnen niet voorzien, beslist de examencommissie. Artikel 22 - Inwerkingtreding Deze regels en richtlijnen treden in werking op r september 2000 Aldus vastgesteld door de examencommissie voor de opleiding Techniek en Maatschappij op 31 mei 2000.

309

Bijlage ter informatie Toepassing compensatieregeling 2000/200I Propedeuse Techniek en Maatschappij. (zie Regels en Richtlijnen art 14lîd 9) De volgende onderwijseenheden moeten alle met een voldoende resultaat worden afgerond: 3 sp oA210 Psychologie en techniek oA271 P·scriptie 1 sp oA410 ETI 1: Onleiding en macro economie van Technologie en Innovatie 3 sp 2$185 Statistiek J 2 sp Practicum "Computergebruik'' oA1o2 1 sp oA224 Practicum "P-project" 3 sp oA5o3 Practicum Technische Systemen in de Interactieve Omgeving I + 2 5 sp oAGo3 Practicum Technische Systemen in de Interactieve Omgeving 3 3 sp Een vijf toegestaan, alle andere onderdelen voldoende: 2Y56o Calculus 2Y6oo Vectorcalculus 2Y570 Lineaire Algebra Inleiding Programmeren

3 sp 3 sp 2 sp I sp

Een vijf toegestaan, beide andere onderdelen voldoende: 3A500 Natuurkundige grondslagen 1: mechanische aspecten 2 sp 3A5Io Natuurkundige grondslagen 2: electrische aspecten 2 sp 3A520 Natuurkundige grondslagen 3: Thermische processen en trillingsverschijnselen 2 sp Een vijf toegestaan, beide andere onderdelen voldoende: oA420 Geschiedenis van techniek en innovatiesystemen 1 2 sp oA610 STI 1: Inleiding en Macro-sociologische analyse van technologische ontwikkeling 2 sp oA230 Inleiding wetenschapsfilosofie 2 sp Voor studenten die het P-onderwijsprogramma 1999/2ooo volgen is de bijlage bij de R&R 1999/2ooo van toepassing.

310

3 12

vakkenregister

Vakkenregister VAKNAAM

VAKCODE

Aanvullende component bij oL955 Actualiteiten recht, techniek en samenleving Afstuderen MTI Afstuderen T&BfAdvanced Economies Afstuderen Technologie en Innovatiebeleid/DE Arbeidsverhoudingen en sociaal recht Atelier basisvaardighedenjontwerpproces Automatentheorie en formele taken Basiskennis bouwrecht Bedrijfseconomie van gebouwen voor omgevingstechnologie Bedrijfsfilosofie en bedrîjfsethiek Beeldtechnologie Beoordelen 8 es tu ursacti vi te i ten Bestuursactiviteiten Bestuursactiviteiten Bijzondere opdracht evaluatie technisch onhvikkelingsproject Blijvende energiebronnen Bouwfysisch ontwerpen Bou\vtechniek voor ontwikkelingslanden Calculus (VKO] Calculus (deeltijd]

DL956 oK8)0 oP936 oE936 oN936 oAooo 7N114 zMIJO oZ140

oBGoo oL8so oHoGo oCo35 DL999 oNoo9 oNo99 oNrss 4Psro 7SJIO

DNJ60 2Y021 2Y190

Calculus voor TEMA Capita Selecta ontwerpmethodologie Capita Selecta \'an omgeving en gedrag Cognitie Communicatie en Interactie Communicatieve vaardigheden Communicatieve vaardigheden 2 Communicatieve vaardigheden voor wiskundejînformatica Computergebruik Computertaalkunde Constructieprincipes Consument en Milieu Consumentengedrag Consumentengedrag, productbeoordeling en gebruikskeuze Cultuurfilosofie 1: Filosofie van de techniek Cultuurfilosofie 11: Ethiek van wetenschap en techniek

313

zYsGo DK95D oPsoo OPJ20 OPJSI

oP171 OL94I

oL951 OÄI02

DL955 4C62o oP341 oApo oP470 oF72o

OF7JO

vakkenregister VAKNAAM Cursus programmeren Data-analyse .I Data-analyse II De kunst van het bouwen Development aid policies Doelgericht spreken Duits in Wetenschap en Techniek Dutch for beginners Dutch Janguage and culture Economie van de gebouwde omgeving Economie van de gebouwde omgeving voor MTI Economie voor WfN/E Elektrische energietechniek Energie en duurzaamheid Energie uit vaste organische brandstoffen ETI 1: Inleiding en macro economie van technologie en innovatie ETJ z: Technologische innovatie en economische interventie ETI 3= Mesa-economische analyse van technologische ontwikkelingen ETI 4: Economische haalbaarheidsstudies ETI s: Toepassing economische haalbaarheidsstudies ETI 6: Innovatie. Markt en Groei Evaluatie van technische projecten in AE/DE Filosofische achtergronden van informatietechnologie Fysica voor Energietechniek Fysische transportverschijnselen Gebruiksgericht Ontwerpen:Human Factors I Geschiedenis van de techniek 1 Geschiedenis van techniek en innovatiesystemen I Geschiedenis van Techniek en Innovatiesystemen I I Geschiedenis van technische wetenschappen: Grondleggers & hun betekenis Hu man Factors Implementatie Industralisatiebeleid voor innovatiesystemen in ontwikkelingseconomieën Informatie-ergonomie Informatietechnologie in de maatschappij Ingenieur van beroep Inleiding computersystemen Inleiding in de filosofie Inleiding in de ontwikkelingsproblematiek Inleiding Filosofie van de Techniek

VAKCODE 5Bo6o

OPJ8o oP441 7To7o oNsso oTro2

oT55J oTon oTo12 oBo3o oB610 oBo6o

5)1)0 3Pz4o

JTJOO oA41o

oA6JO oEzso

OEJ70 oE38o

oE65o oE430 oL120 oKo8o

JB47o 0A340 o1<4oo oA420 oE330

oFo61

OPJJO zMzro ON48I oHo4o oKoGo oAz8o

zMzoo oFGoo

oN44o oKo3z

vakkenregister VAKNAAM

VAKCODE

Inleiding signaaltheorie Inleiding sociologie Inleiding v•.retenschapsfilosofie Inleiding wijsgerige tekstlezing Instructie ETI 1: Inleiding macro-economie van technologie en innovatie Integratieproject TIBfAE Integratieproject TIBJDE Integratieproject voor Technologie en Innovatiebeleid ad vaneed Integratieproject voor TIE/Advaneed Economies Internationale milieuproblematiek Internationale organen Internationale Technologie Transfer Italiaans 1 Italiaans 2 Kinetiek en Katalyse Leesvaardigheid Le français pour l'ingénieur 1 Le français pour l'ingénieur 2 Le français pour l'ingénieur 3 Licht en geluid Lineaire algebra en lineaire analyse 2 lineaire algebra voor TEMA Logica 1: logische analyse van maatschappelijke vr.aagsrnkken Logica z: maatschappelijke keuzetheorie Management-filosofie Materiaalkunde I Mechanica I: evenwicht Mechanica za: spanningen Mechanica zb: vervorming Methoden en Technieken van Onderzoek I: inleiding Methoden en technieken van onderzoek z: dataverzameling Methoden en Technieken van Onderzoek 3: data-analyse voor Tl 8 Methoden en technieken van onderzoek in ontv.rikkelîngslanden Methodologie en psychologie voor bouwkunde Milieutechnologie MTI Design Traject Deel I MTI Design Traject Deel 11 MTl Design Traject Deel lil MTI-Onderzoeksproject MTI-onderzoeksproject voor VKO Multidisciplinair project duurzame onnvikkeling

315

2Y490 oS6os oAzJO

oF6o1 OAJ02

oE42I oN54I oE4II OE40I oCz;o oNz8s ON46I oT45I oT461 6Hzzo oTzoz OT72I oT?JI oT741 oHo zo zYsso zY57o oL8oo oL810 oFOJO 7Sozo 7P140 7PI)O 7P151 OÄ4JO 0A441 OEJOO oNI)I ofo4o 6$420 oP450 oP48o oP490 oP404 OPSI4 OC7ü4

vakkenregister VAKNAAM

VAKCODE

Multidisciplinair project duurzame ontwikkeling Multidisciplinair project duurzame ontwikkeling Multidisciplînary Development Theories Muziekakoestiek Natuurkundige grondslagen 1 Natuurkundige grondslagen 2 Natuurkundige grondslagen 3 Netwerken 1 Netwerkmodellen Ondernemingsrecht Omgeving en Gedrag Onderzoeksproject Innovatiesystemen in ont\\~kkelde economieën Ontwerpen met CAD Ontwerpen van on-line systemen Ontwikkelingsecanomie I Ontwikkelingsecanomie IJ: Technologie, innovatie en productiviteit P-Project voor Tema P-Scriptie voor Tema Perceptie Planning en implementatie van projecten in ontwikkelingslanden Planning en implementatie van technische projecten in AEJDE Practicum bouwkunde Practicum Technische S}'stemen in de Interactieve Omgeving 1 + 2 Practicum Technische Systemen in de Interactieve Omgeving 3 Praktijkopdracht via lntegrand Privaatrechtelijk bouwrecht Productbeleid Programmeren en evalueren van omgevingen Project ELMA Psychologie en techniek Publiekrechtelijk bouwrecht Rapporteren en Presenteren Regeltechniek I Researchbeleid RTI 1: Inleiding RTI 2: Economisch Recht RTI 3: Intellectueel Eigendomsrecht RTI 4a: Telecommunicatie, IT en Recht RTI 4b: Energietechnologie, Beleid en Recht RTI 4c: Bouw en Recht

316

oC7o6 oC7o8 oN4II oHOJO JA soa JÄSIO JÄ520 sAo2o 5J070 oA8oo oP410 oE410

7Mo63 OPJ6r oN420 oN491 0A224

0A271 oP420 ONJSI

oE420 7NOJJ oAso3 oA6o3 OL740 oAsoo OEJIO

oP43' oZ170 OÄ210 OÄ)IO

oP46o ;Jno oK932

oA64o oE26o

oE po

oE270 oE28o oE290

vakkenregister VAKNAAM RTI 5: Technologie-contracten Russisch I Russisch I (a Russisch Ilb Schakeltechniek Sociale Psychologie Sociologie van de stad voor omgevingstechnologie

Spaans in wetenschap, techniek en bedrijf 1 Spaans in wetenschap, techniek en bedrijf 2 Speciaal project 1 Speciaal project 2 Speciaal project 3 Speciaal project 4 Speciaal project 5 Speciaal proj eet 6 Spraaktechnologie Statistiek 1 Statistiek 2 Stedebouw STI J:lnleiding & Macro-sociologische analyse van technologische ontwikkeling STI 2: Mesa/micro sociologische analyse van technologische ontwikkeling STI 3: Diffusie, adoptie en implementatie van technologie STI 4: Beleids- en organisatiesociologie Stofo\'erdrachtsprocessen 1 Studiereis Taaltechnologie Taalvaardigheid: Engels Techniek en arbeid Techniek, vrede en veiligheid Technisch integratie project, 2e jaar Technisch- Wetenschappelijk Engels Technologie en Duurzaamheid Technologie, innovatie & cultuur Technologie- en Sectorstudies Technologiebeleid voor innovatiesystemen in ontwikkelingseconomieën Technologiebeleid voor innovatiesystemen in ontwikkelde economieën Technologieoverdracht aan onty,·ikkelingslanden: juridische aspecten Technologische Innovatie en Industrialisatie in Mondiaal Perspectief Technology assessment project Technology assessment voor W Temawinkelproject

317

VAKCODE oE4oo oTsu OT521 OT)) I

)ÁOIO OPJ90

oS61o OT4JI oT441 0L971 OL972 OL97J 0L974 OL975 oL976 oH aso 25185 25195 7W090

oA610 oA62o oE340 OEJ)O

65)90 OL977 oHo7o

oT612 OÁ020

oA290 oAJ6I oT6o3

oC2oo oNsJI OEJGO oN470

OEJ90 oN6o1 ON4JI oAJ)O OKJ)O

OL7IO

vakkenregister VAKCODE

VAKNAAM

Temawinkelproject Temawinkelproject Thermodynamica Thermische verschijnselen voor N Toets Engels voor Tema Vastgoed recht Vergader en discussietechniek Vectorcalculus voor Tema Velden in Electrotechniek en EMC Voorbereiding zelfstandig onderzoekjafstuderen I Sj AE Voorbereiding zelfstandig onderzoekjafstuderen IS/ AE Voorbereiding zelfstandig onderzoek/afstuderen IS/DE Voorbereiding zelfstandig onderzoek/afstuderen ISfDE Warmteoverdracht Werkcollege wijsgerige ethiek Wetenschaps- en ontwerpmethodologie voor bouwkundigen Wetenschapsfilosofie 1 Wijsgerige ethiek Wonen en werken in ontwikkelingslanden

318

OL7Z0

oL730

4B420 JAJOO

oAzz; oA920 OTJ02

zY6oo sCo70

oE9o4 oE9o6 oN904 oN9o6 4B68o oFo21 oFow OLIOO

oFo2o

oN171

Index A Aanmelden .. zie examens, zie tentamens "Aanwezigheidsplicht ............................... . ... zie onderv.•ijsvorm Afmelding van tentamens . .. zie tentamen ...................................... 64 Afsluiting studieprogramma Afsluitend examen ............................................... . ..... zie examens Afstuderen .................................................................. . .... )8 Almanak .......... . ................................ zie studievereniging Avondopleiding .. ........................ 73 B

Basisprogramma.. ............................................ zie opleiding Begeleiding. ..................... zie studiebegeleiding Beroepsopleidingen ............................................................................... zie vervolgopleidingen Beta onderzoeksschool ............................................................................ zie onderzoeksschool Bezwaar en beroep over tentamens en examens, .... """."""", """, zie tentamens Bibliotheek.. ............... . ...................... zie faciliteiten Boeken ········· )6. 76 Beroepsgerichte vaardigheden ...................................................... zie certificaatprogramma

c Capaciteitsgroepen . ............................... 18 Centrum voor Taal & Techniek ·················································· 71 Certificaat Technologie voor Duurzame Ontwikkeling .. .. ..... 70 Certificaat Technisch Management .......... . 69 Certificaatprogramma Techniek & Maatschappij ............................................... . .. ..... 6o Beroepsgerichte vaardigheden Internationaal Trimester Voorbereiding afstuderen Cijferlijsten.. .. ...................................................... 303 College van Beroep voor de examens ............................................ . Collegerooster . .. ................... zie rooster Colloquium doerum ................. . .. ............................................ zie vooropleiding Commissie onderzoek ····················· !6 Compensatieregeling ...................................... .. .. ........................................... 310 Computerfaciliteiten ....................... .. .. .. zie faciliteiten Contacturen . ........................................ ......................... ....... ........ 35 Cursussen ICT ............................... ............................ ........... .. ........................ 78

321

D Dictaten ....

·········· 36.76

E ECIS Eindhoven Centre for lnnovation Studies ................... .. ....... zie onderzoeksscholen Eindtermen van de opleiding . ........ .... ......... .. zie opleiding Evaluatie van het onderwijs. ............................ . """' 39 Examens ..... . .. 42. 281 aanmelden afsluitend examen cum laude getuigschrift P-examen uitslag Examencommissie Techniek & Maatschappij ........ 16, 40, )02

F Faciliteiten . bibliotheek com pu terfa cili te i ten gebouwen openingstijden gebouwen Open PC Shop Studieplaatsen Talenpracticum Faculteitsbestuur ( FB) Faculteitsraad (FR) .

.......................

.. ........... 20,

77

......... Ij . ..... Ij

Fraude.

. ..... zie tentamens

G Gebouwen. Getuigschrift .

......... zie faciliteiten

""'""""" 303

H

Handicap Hoorcollege

....... 279 ............ zie onderwijsvormen

Informatiebestanden .. Informatievoorziening Intermanie. Intermate.

. ...... 22

78 ............... zie studievereniging .. ........ zie studievereniging """ 2j.

322

Interval Instructie . Instructierooster . Inzage van tentamens . Internationaal trimester ..

......... zie shldievereniging ..... zie onderwijsvormen .................. zie roosters ................. zie tentamen ................................................. zie certificaatprogramma

K L

M

Mens-Techniek Interactie .. Milieu en technologie ..

................. zie opleiding .. ................................................. zie TDO

N Notebookwerkplekken.

.. ............... zie faciliteiten

0 Ondenvijs en examenregeling (OER) ................... .. ............................................... 3'· 275 Onderwijsadministratie ....................................... .. .. ............... '7· 34 Onderwijseenheden .. .. ...................................................... 2 77 Onderw:ijsinstihlut .. .. .. rG Ondenvijsprogramma .......... 34 Onderwijsvormen . .. ...... 35 Hoorcollege Instructie Practicum Ontwerpgericht onderwijs Werkcollege Onderzoeksscholen . .. ................. 11, r6 .............................................................. II Onderzoekspeerpunt .. ................ zie onderwijsvorm Ontwerpgericht endenvijs . Openingstijden gebouw . .......... zie faciliteiten Open PC shop ...................................... zie faciliteiten Opleiding .................. .. .. ............................................... 29, 31 Basisprogramma Doelstelling Eindtermen

323

Inrichting Toegang Verdicpingsprogramma Opleidingscommissie (OC) . Opleidingsdirecteur (OD) ...

.. ......... 15 .. .... 15

p Personeelszaken ... .......................... ........ 17 Plattegrond TU .. .......................................................................................... )27 Postpropedeuse ............... .. .. ................. 5'· 277 studieprogramma postpropedeuse studieprogramma VKO toelat:îngsvoorwaarden Practicum . ...................................................................... zie onderwijsvorm Practicumrooster ...................... .. .. .......... zie rooster Propedeuse ............................................................. .. ........ 45· 276 onderwijseenheden studie advies

Studieprogramma propedeuse toe! a tingsvoorwaarden Q

R Raad van advies Regels en richtlijnen Rooster .

........... 15 ........................................... 302

....................

................

' ........ 35

s Student assistentschap ....... .................... .. .................................................. 2) ................ ..... .. .............................. )6 Studeren Studieplanning Studievaardigheden Srudicvertraging Studi evoortgan gs re gis tratie Studie advies ...................................................................................................... zie propedeuse .. ......... zie studiebegeleiding Studie adviseur.. .................................. .. ...................... 37, Sr, 282 Studiebegeleiding................ ...................... Studiekosten.. ................. ............................... .................. 36 Srudielast. ............... .. .............................. 36 .. ............. zie studeren Studieplanning ..

324

Studieprogramma postpropedeuse .. Studieprogramma propedeuse ............... . Studieprogramma VKO Studiepunten Studievaardigheden ... Studievereniging Intermate Studievertraging.................. .. ............................... -.. Studievoortga n gsregîstratie Studieplaatsen

T Talenpracticum . Technologie en Innovatiebeleid .. Technologie voor duurzame ontwikkeling (TDO) Tema-winkel . .. ............ .. Tentamens .. Aanmelding Aantal per jaar Afmelding Bezwaar en beroep Data Deelname Fraude Geldigheidsduur Inzage Mondeling Nabespreking Rooster Uitslag Tentamendata Volgtijdelijkheid Vorm Vrijstellingen Toegang tot de opleiding

... zie postpropedeuse ........................ zie propedeuse . zie postpropedeuse ................ ..... JG .. ........... zie studeren ........... 22

.... zie studeren ................................ zie studeren .. zie faciliteiten

............................... zie faciliteiten .. .... zie opleiding .................. 42, 70 .. ...... 24 ..... 39· So, 278

....... zie vooropleiding

u V

.. 8;

Vakbeschijvîngen Vakkenregister Verdiepingsprogramma

zie opleiding

325

Verkorte Opleiding (VKO) Vooropleiding. ......................... . Vrijstelling .................. . Voorbereiding afstuderen

········· 40, 57 .. .................................... 32, 281

............................. ..... zie tentamens .................. zie certificaatprogramma

w Werkcollege . Wijzigingen in opleidingsprogramma ..

............ zie onderwijsvorm .. ................ 42

x y

z

326

plattegrond Hoe komt u per trein bij de Technische Universiteit Eindhoven Snelste verbinding van/naar Eindhoven

Groningen 2:47

Den Helder 2:57

Alkmaar 2:12 Haarlem 1:43 leiden 1:41 Den Haag 1:35

Tilburg 0:23 Middelburg 1:49

Antwerpen 1:34 Brussel 2:17

Venlo 0:33

Keulen 1:45

Aken 1:58

De Techmsche Universiteit Eindhoven is uitstekend beretkbaar met de trein. Alle umversiteiHgebouwen liggen vlakbij het S·station Eindhoven. U gaat de perrontrap af. dan rechtsaf en via de uttgang aan de noordZlj
328

plattegrond Hoe komt u per auto bij de Technische Universiteit Eindhoven

BU alle gebouwen op het TUE-terrein is volop parkeergelegenheid Den Bosch

A2 vanaf Den Bosch: Neem vanaf de Azf ~h bij knooppunt Ekkersweijer de As8 richting Centrum. Bl ijf de richting Centrum volgen. Direct na de kruising met de Ring ziet u de wegwijzer Technische Universiteit (linksa0. Az vanaf Maastricht of A67 vanaf Venlo of Antwerpen: Neem bij knooppunt Leenderheide de richting CentrumfTongelre. U komt Eindhoven binnen bij een rotonde. Blijf rechtdoor gaan en neem bij het tweede verkeerslicht (bij de kruising met de Ring), de richting Nijmegen/Den Bosch. Blijf die richting volgen (over kanaal, onder spoor). Direct voorbij de volgende rotonde ziet u een wegwijzer Universiteit (l inksaf).

As8 vanaf Tilburg: Neem bij knooppunt Ratadorp de afslag Randweg Eindhoven (Noord){Centrum en bij knooppunt Ekkerswcijer de afslag Randweg Eindhoven{

Weert

Centrum. Bli jf daarna de richting Centrum volgen (blijft A58). Even daarna wordt ook Universiteit aangegeven. Na de kruising met de Ring ziet u een wegwijzer Universiteit (linksa0. N265 vanaf Nijmegen: Neem b1j binnenkomst in Eindhoven de tweede afslag links (CentrumfTongelre) en blijf de richting Centrum volgen. Di rect na de kruising met de Ring. ziet u een wegwijzer Technische Universiteit (linksaf). A27o vanaf Helmond: Ga biJ het tweede vcrkeerslicht in Eindhoven (rotonde) rechtsaf, richting Ring/universiteit/Den Bosch{Tilburg. Direct daarna ziet u een wegwijzer Universiteit (linksa0.

329

plattegrond Plattegrond campus

• RUIG •

0Hl( UM VJI:OUWlSTIAAT

DOMMEL

me. v.o.

H[UVfl~

~ElUNOOU

'

DOMMEL

U zoekt

1999

Afkorting

GcboUI~

Auditorium AUD" PAV~ Bedrijfsgeneeskundige Dienst Brrging Bijzondere Chemicaliën BBC Bibhotheek (centraie) HAL* Biomedische Technologie (faculteit) WH Bouwkunde (faculteit) liG *, Wh Bouwtechnische D1enst EH College van Be,tuur HG* FESI LG Flrktrotechmek (faculte1t) El !", EL. FFG l:urJndom IG AC. MMP I:.utechpark Expeduu.• (afgifte goederen) Facilita.r Bednjf Fontys. Pedagog1sch Technisch Hogeschool \ederland

Auditonum Pa11ljoen BBC De Hal \V-hoog Hoofdgebouw, W-hal E-hoog Hoofdgebou11 laplacegebou\\ E-hoog. r-Jaag. EI:-gebOUI\ la placegehou\\ Alphacentrum. \lultimediapanljoen \rh \\-hal FG Faohtl·itengebouw

PTHx PT!f·gebouw 330

Toegang parkeerplaats aan Den Dolech De l1smortel Horsten IIet Kranemeld De \\'ielen Den Dolech Dl• lampendries>en Den Dolech De Zaale 1:-hoog aan De lampl'ndriessen laplace De lismortrij I lorsten Hl't \·eken Het \'eken I let Eeuwse!

plattegrond Fontys, PABO PABO PABO-gebouw Gemeenschappelijke Technische Dienst Wh \V-hal

High-tech trainingscentrum Hoofdgebouw !Cf Servicebedrijf In- en Externe Betrekkingen !PO, Center for User-System Interaction Kinderdag•;erblîjf 'de TUimelaar' Mensa

!PO* !PO-gebouw PAV-B Paviljoen-B SC* Studentencentrum De Bunker

Ontmoetingscentrum personeelsvereniging Open Universiteit

PVOC* TR* HG* Receptie Scheikundige Technologie (faculteit) ST Stafafdeling Personeel en Organisatie TW LG* Stan Ackermans Instituut SC* Studentcentrum De Bunker

Studentensportcentrum Studentenhuisvesting

Studenten Service Centrum Studium Gerlêra1e· Technologle Management (faculteit)

De üsmortel

via hoofdgebomv W-hal aan Den Dolech HTC High-tech trainingscentrum Horsten HG* Hoofdgebouw Den Dolech LG Laplacegebouw Laplace TR* Traverse Laptace

PVOC Traverse Hoofdgebouw ST-gebouw Traverse Laplacegebouw Studentencentrum De Bunker

SP* Sportcentrum SC* Studentencentrum De Bunker

HAL* De Hal AUD* Auditorium PAV*, TEMA* Paviljoen /TEMA-gebouw DG Dommelgebouw

Het Eeuwse! Ingang achterzijde TEMA

hoek Kennedylaanf Vinc. v.d. Heuvellaan De lismortel

Laplace Den Dolech Het Kranenveld Laplace laplace hoek Kennedrlaanf Vinc. v.d. Heuvellaan Q.l. Vrouwestraat hoek KennedylaanJ Vinc. v.d. Heuvellaan Het Kranenveld parkeerplaats aan Den Dolech De üsmortelJHet Eeuwse!

Technische Natuurkunde (faculteit)

NL*, CYC, CC N-laag. cydotrongebouw. Cascade TNO Industrie TNO TNO-gebouw WH \V-hoog Universitair Teclrr:tologisch Instituut Vergadercentrum TR* Traverse Werktuigbouwkunde !facy.lteit) WH, \VL, Wh \V-hoog. W-laag. \V-hal PAV* Paviljoen Wetenschaps"\\'i.nkels Wiskunde en Informatica (faculteit) HG* Hoofdgebouw

* rechtstreeks toegankelijk voor rolstoelgebruikers 331

De WielenJOe Rondom Het Kranenveld De Wielen Laplace De Wielen De üsmortel Den Dolech

technische uni-.ers1te1t eind hoven

Postbus 513 5600 MB Eindhoven

I faculteit techn ologie management