Taal en gedrag NVLF congres 18-11-2011
Tine Mersmann
Afke Posthuma, logopedist
Programma
1. 2. 3. 4. 5.
Inleiding Gedrag bij taalontwikkelingsstoornissen Taal bij gedragsstoonissen Eindbeschouwing Mijn visie
Afke Posthuma
NVLF Congres
18-11-2011
2
1. Inleiding
Afke Posthuma
NVLF Congres
18-11-2011
3
1. Inleiding Stelling sport
•
Kinderen die niet goed zijn in sport hebben een verhoogde kans op “vreemd” gedrag tijdens het sporten.
•
Kinderen die zich “vreemd” gedragen hebben een verhoogde kans dit ook te doen tijdens het sporten.
Afke Posthuma
NVLF Congres
18-11-2011
1. Inleiding Stelling taal
• •
• •
Afke Posthuma
Kinderen die niet goed zijn in sport hebben een verhoogde kans op “vreemd” gedrag tijdens het sporten. Taalgestoorde kinderen hebben een verhoogde kans op gedragstoornissen. Kinderen die zich “vreemd” gedragen hebben een verhoogde kans dit ook te doen tijdens het sporten. Kinderen met gedragstoornissen hebben een verhoogde kans op taalstoornissen.
NVLF Congres
18-11-2011
2. Gedrag bij taalontwikkelingsstoornissen Taalfactoren van Daal 2008
• • • •
Afke Posthuma
Auditieve verwerking Lexicaal-semantische kennis Syntax Spraak
NVLF Congres
18-11-2011
6
2. Gedrag bij taalontwikkelingsstoornissen Inventarisatie gedrag
van Daal 2008
CBCL (Child Behavior Checklist) 8 probleemschalen:
Afke Posthuma
Teruggetrokken/Depressief - Internaliseren Lichamelijke Klachten- Internaliseren Angstig/Depressief -Internaliseren Sociale Problemen Denkproblemen Aandachtsproblemen Normafwijkend Gedrag -Externaliseren Agressief Gedrag - Externaliseren
NVLF Congres
18-11-2011
7
2. Gedrag bij taalontwikkelingsstoornissen van Daal 2008
• Auditieve verwerking
• Lexicaal-semantische kennis
Afke Posthuma
NVLF Congres
18-11-2011
8
2. Gedrag bij taalontwikkelingsstoornissen van Daal 2008
• Syntax
• Spraak
• Algemeen Afke Posthuma
NVLF Congres
18-11-2011
9
3. Taal bij gedragsstoornissen 4 groepen psychiatrische stoornissen Blankenstijn en Scheper 2003
• • • •
Afke Posthuma
Externaliserende stoornissen bv. ADHD Internaliserende stoornissen bv. depressie Combinatie van bovenstaande bv. PDD-NOS Geen diagnose
NVLF Congres
18-11-2011
10
3. Taal bij gedragsstoornissen Morfo-syntax
Blankenstijn en Scheper 2003
82 % PI produceren significant meer grammaticaal onvolledige en/of foutieve zinnen dan N. Zelfs groep oudste PI vertonen meer fouten dan jongste N Typerend is verdichting van 2 of meer gramm. fouten/reducties Komt m.n. voor bij externaliserende PI en PDD-NOS
Plons, helemaal onder water met eh bodem gegooid, helemaal angere water Mijn vriendje en ik die sparen Ø een echt schildpadje (8;4 jaar) Toen ging Ø deschonen (7;4 jaar) Miriam en wij denkt dat je ze niet kon vangen (4;5 jaar)
Afke Posthuma
NVLF Congres
18-11-2011
11
3. Taal bij gedragsstoornissen Morfo-syntax
Blankenstijn en Scheper 2003
PI significant meer moeite met gereduceerde structuren in elliptische antwoorden, • Heb jij broertjes of zusjes (fictief)? – Ik Ø een broertje – Ja, ik heb Ø – Ø broertje
PI laten vaker verbindingsplaats tussen 2 deeluitingen weg.
Afke Posthuma
Dan ga ik met Frank ook buiten spelen met Daniël ook
NVLF Congres
18-11-2011
12
3. Taal bij gedragsstoornissen Morfo-syntax
Blankenstijn en Scheper 2003
• Grammaticale kenmerken van het verhaal van PI • • • • • •
Afke Posthuma
Moeite met overkoepelende tijdslijn (ww tijd) Relatief veel semantisch lichte ww Reductie object bij verplicht objectww (ik doe aan) Fouten bij congruentierelaties (ik hebben, het schapen) Grote moeite met causale info-eenheden (voegwoorden) Niet gerelateerde statische beschrijvingen door weglaten handeling
NVLF Congres
18-11-2011
13
3. Taal bij gedragsstoornissen Semantisch-pragmatisch
Blankenstijn en Scheper 2003
• PI verschillen significant met N • • •
• • • • Afke Posthuma
Soms extreem kort, soms excessief spreken Meer minimale responsen Begrip van indirecte communicatieve handelingen en overdrachtelijk taalgebruik Probleem met geven van duidelijke en begrijpelijke info in langere narratieve beurten Vragen minder om opheldering Stellen soms vragen om info tijdens vraaggesprek met omgekeerde rolverdeling (gesprekrol, sociale distantie) Moeite met oplossen miscommunicatie NVLF Congres
18-11-2011
14
3. Taal bij gedragsstoornissen Semantisch-pragmatisch • • • •
I. Hebben jullie ook huisdieren? K. Nee I. Nee? (=Waarom niet) K. Nee
• • • • • • •
I. En hebben jullie ook wel eens ruzie? K. Ja I. Waarover heb je dan ruzie met je zus? K. Weet ik niet K. Nou bijna niet nee I. Nee? K. Nee.
Afke Posthuma
NVLF Congres
18-11-2011
15
3. Taal bij gedragsstoornissen Semantisch-pragmatisch
Blankenstijn en Scheper 2003
• PI meer incoherente uitingen: • Zwakker in verstrekken nieuwe, relevante info over topic • Plotselinge topicshift / topicshading • Negeren vraag interviewer • Antwoord sluit niet aan qua intentie of inhoud • Te weinig informatie / Moeilijk in detail treden • Significant meer redundante info
• Meest opmerkelijk: PI geven meer dubbelzinnige, niet eenduidige, onware, tegenstrijdige info.
Afke Posthuma
NVLF Congres
18-11-2011
16
3. Taal bij gedragsstoornissen Semantisch-pragmatisch • • •
K. (8;0 jaar) Ik heb ook een barbieboek. - En daar zitten barbiestickers in. - En dan ga ik misschien ga ik barbiestickers sparen.
• •
En hoe oud is Lotje? - Wij gaan maandag naar de dierentuin (7;8 jaar).
• •
Vind je het leuk om in de tuin te werken? - En de slager kun ook tegen zeggen barbecue (6;2 jaar).
Afke Posthuma
NVLF Congres
18-11-2011
17
3. Taal bij gedragsstoornissen Semantisch-pragmatisch
Blankenstijn en Scheper 2003
• Verhaal • • • •
Afke Posthuma
PI vertellen regelmatig hun eigen belevenissen Moeite met vasthouden overkoepelende tijdslijn Problemen met verwoorden verhaalonderdelen, m.n. plaats, hoogtepunt, introductie hoofdfiguren. Moeite met refereren
NVLF Congres
18-11-2011
18
4. Eindbeschouwing van Daal
40% van de ESM kinderen vertoont ernstige klinische gedragsproblemen:
• • • • •
Afke Posthuma
teruggetrokken gedrag somatische klachten agressief gedrag sociale problemen concentratieproblemen
NVLF Congres
18-11-2011
19
4. Eindbeschouwing Blankenstijn en Scheper
15 % internaliserende PI heeft extreme LI in relevant zijn in conversatie en narratie. 32 % geen diagnose PI vertoont extreme LI op combinatie van gebieden. 50 % externaliserende PI heeft extreme LI in expliciet en relevant zijn in conversatie en/of narratie. 60 % PDD-NOS heeft extreme LI in expliciet en/of relevant zijn in conversatie en/of narratie. 33 % PI vertonen extreme LI waarbij MS- en SP-variabelen aan elkaar gerelateerd zijn. Veel PI uit resterende groep vertonen ook MS en/of SP LI, die minder extreem is.
Afke Posthuma
NVLF Congres
18-11-2011
20
4. Eindbeschouwing Blankenstijn en Scheper
Tenminste 82 % PI morfologisch- syntactische stoornis. > 82 % indien semantiek en pragmatiek objectief
PI hebben een variatie aan morfologischsyntactische en semantisch- pragmatische problemen.
Afke Posthuma
NVLF Congres
18-11-2011
21
4. Eindbeschouwing Blankenstijn en Scheper • • • • •
Afke Posthuma
LI 4,5 x verhoogde kans op PI verg. met N Hoe ernstiger LI des te groter het risico LIPI ernstiger taalgestoord dan LI zonder PI Globaal gemeten co-morbiditeit 33 – 89 %, gem. 50% Gedetailleerd gemeten co-morbiditeit >80 %
NVLF Congres
18-11-2011
22
4. Eindbeschouwing Blankenstijn en Scheper •
•
Afke Posthuma
LI kan PI negatief beïnvloeden, behandeling LI positieve invloed op symptomen PI door meest negatieve effecten ervan weg te nemen. Aanname LIPI ervaren veelvuldig verstoring in communicatie, wat PI in stand kan houden.
NVLF Congres
18-11-2011
23
5. Mijn visie
• • • •
Afke Posthuma
Differentiaaldiagnose: multidisciplinair Gericht op communicatieve redzaamheid van het kind Gericht op systeem: wat te doen om de communicatie met het kind zo soepel mogelijk te laten verlopen Logopedie, geen logofobie
NVLF Congres
18-11-2011
24
5. Mijn visie
Alle settingen waarbinnen kinderen met (vermoeden van) een gedragstoornis onderzocht, behandeld, opgevoed en/of onderwezen worden hebben een deskundige nodig op het gebied van taalontwikkeling.
Alle settingen waarbinnen kinderen met (vermoeden van) een spraaktaalstoornis onderzocht, behandeld, opgevoed en/of onderwezen worden hebben een deskundige nodig op het gebied van gedrag.
Afke Posthuma
NVLF Congres
18-11-2011
25
5. Mijn visie Is taal de weerspiegeling van de geest?
Afke Posthuma
NVLF Congres
18-11-2011
26
Afsluiting
• Jij mogen toen discussie en vragen over mogen. Want ook vragen. •
Afke Posthuma
[email protected]
NVLF Congres
18-11-2011
27
