Sports Utility Vehicles

abcdefgh

Sports Utility Vehicles

Scan naar de verkeersveiligheidsrisico's juni 2005

abcdefgh

Sports Utility Vehicles Scan naar de verkeersveiligheidsrisico's

juni 2005

........................................................................................

Colofon Uitgegeven door: Rijkswaterstaat Adviesdienst Verkeer en Vervoer

Informatie: Telefoon: Fax:

Ing. G. Schermers 010 282 5704 010 282 5646

Uitgevoerd door:

Ing. G Schermers Ir. H.M Derriks

Opmaak:

G. Schermers

Datum:

Juni 2005

Status:

Definitief

Versienummer:

5 (27 juni 2005)

3


Inhoudsopgave ........................................................................................

1 1.1 1.2 1.3

Inleiding 5 Leeswijzer 5 Sports Utility Vehicles 5 Bullbars 7

2 2.1 2.2 2.3

Achtergrond 8 Historische ontwikkeling van de SUV 8 Waarom bullbars? 9 Conclusies 9

3 3.1 3.1.1. 3.1.2. 3.2 3.2.1. 3.2.2. 3.2.3. 3.3 3.4 3.5

Verkeersveiligheidsgevolgen 10 Gevolgen voor kwetsbare verkeersdeelnemers 10 Kwetsbare verkeersdeelnemers, SUV’s en terreinwagens 10 Bullbars 11 Gevolgen voor ander gemotoriseerd verkeer en inzittenden 12 SUV’s en andere voertuigen 12 SUV’s en kantelongevallen 15 Effecten van bullbars 15 Andere indirecte (verkeersveiligheids)effecten 17 Verdere ontwikkelingen - bullbars 18 Conclusies 18

4 4.1 4.2 4.3 4.4

Betrokkenheid van SUV's bij ongevallen in Nederland 20 Voertuigpopulatie 20 Verkeersongevallen 21 Ongevallen naar voertuiggewicht 22 Conclusies 24

5

Conclusies 25

Literatuurlijst 26 Bijlage A Massa en spoorbreedte terreinwagens/SUV’s, MPVs en vans (Bron AVV, BI) 29

4


1. Inleiding ...............................................................................

Sports Utility Vehicles (kortweg SUV’s genoemd) komen sinds het begin van de jaren 90 vaker voor in Europa en ook in Nederland. Door de toename in de vraag wordt de SUV nu ook door bijna alle autofabrikanten vervaardigd en verkocht. Veel van deze SUV’s, maar ook andere wagens als pick-ups, worden voorzien van bullbars. De Rijkswaterstaat Adviesdienst Verkeer en Vervoer (RWS-AVV) is door de Directoraat-Generaal Personenvervoer (DGP) van het Ministerie Verkeer en Waterstaat gevraagd een quickscan uit te voeren naar de verkeersveiligheidsimplicaties van Sports Utility Vehicles (SUV’s) in het verkeer in Nederland. Ook is gevraagd de effecten van bullbars op verkeersveiligheid te onderzoeken om zodoende een eventueel besluit over de toelating van bullbars op de openbare weg in Nederland te onderbouwen. Op basis van een literatuurscan en een analyses van de verkeersongevallendata worden in dit rapport zowel de positieve en negatieve bijdragen van de SUV’s en bullbars op de verkeersveiligheid in beeld gebracht.

1.1

Leeswijzer

Dit hoofdstuk geeft een korte introductie van de begrippen SUV en bullbar. Hoofdstuk 2 licht de historische ontwikkeling toe. Hoofdstuk 3 geeft aan de hand van literatuuronderzoek inzicht in de verkeersveiligheidseffecten van SUV’s en van bullbars. Hoofdstuk 4 geeft een overzicht van de betrokkenheid van alle zwaardere voertuigen bij verkeersongevallen in Nederland. Tenslotte worden in hoofdstuk 5 de conclusies en een aantal aanbevelingen gegeven voor het vervolg.

1.2


De SUV is meestal een 4-wiel aangedreven voertuig met een vrij hoog zwaartepunt en bedoeld voor gebruik op de openbare weg en op wegen in minder begaanbare gebieden zoals stranden/duinen, bosgebieden en de rimboe. Voorbeelden van grotere en kleinere SUV’s zijn de Toyota Landcruiser, Mercedes Benz M-classe, BMW X-classe, Range Rover, Land Rover, VW Touareg, Jeep Wrangler, Porsche Cayenne, Suzuki Vitara, Kia Sorento, Hummer, enz. Dit soort voertuig wordt niet door de RDW of door het Centraal Bureau voor de Statistiek

5


(CBS) als een apart voertuigtype geregistreerd. Bij de RDW valt dit type voertuig voor een deel onder de voertuigtypen “autocar” en terreinwagen (zie bijlage 1) en bij het CBS valt het nu nog onder het type “personenauto” of in sommige gevallen “bestelauto”. In het algemeen is de SUV aanzienlijk groter en zwaarder dan de gemiddelde personenwagen en worden vaak standaard uitgevoerd met grotere (zowel in hoogte als in breedte) banden, extra koplampen (“spotlights”) en bullbars. Doordat ze groter en zwaarder zijn verbruiken ze meer brandstof en daardoor hebben ze een hogere uitstoot van milieuvervuilende uitlaatgassen. Bij ongevallen tussen SUV’s en personenauto’s wordt vermoed dat de letselernst bij de tegenpartij groter is dan bij ongevallen met alleen auto’s. De oorzaak van de grotere letselernst wordt verklaard door de grotere massa en hogere zwaartepunt van SUV’s. Door de grotere massa en vormgeving hebben kwetsbare verkeersdeelnemers ook een hogere risico op ernstig letsel, zelfs bij lagere snelheden. De populariteit van de SUV heeft Nationaal en wereldwijd geleid tot veel discussie. De één vraagt om een verbod op het gebruik van SUV’s en de ander wil een groter en nog zwaarder voertuig hebben (Volkskrant, 3 februari 2005). Figuur 1: Het jongste fenomeen SUV op de Amerikaanse weg Bron: Volkskrant

In Nederland is geen formele of exacte definitie van de SUV opgenomen in de formele voertuigen ongevallenregistratiebestanden. Hierdoor is het moeilijk om een kwantitatieve analyse te maken over de (positieve of negatieve) bijdrage van dit voertuigtype in het verkeer.

6


Uit een recent onderzoek van de TNO (TNO, 2004) kan de definitie van een SUV als volgt worden afgeleid: “Vergeleken met een normale personenauto is een SUV een voertuig met een meer rechthoekige neus, fysiek groter en zwaarder, hogere bumpers, bodemhoogte en zwaartepunt. Terreinwagens en “pick-ups” vallen ook onder deze definitie.”

1.3

Bullbars

Bullbars zijn (meestal) metalen constructies die aan de voorzijde van een motorvoertuig worden bevestigd ter bescherming van het voertuig en in de inzittenden bij aanrijdingen met vooral dieren (en struiken en takken) in rurale gebieden. In Afrika maar ook Australië, Amerika en Nieuw Zeeland waar dieren vaak de weg oversteken zijn bullbars erg gewild. Mede hierdoor worden bullbars nu als standaard uitrusting geleverd op veel pickup (4x4) en SUV modellen in deze landen. Door de toenemende populariteit van deze voertuigen in ook Europa zijn bullbars nu vaker, ook bij niet SUV’s als bestelauto’s en zelfs personenauto’s, te zien in het verkeer in Nederland (Figuur 2). Figuur 2 : Nederlands voorbeeld van een auto met bullbar

Door hun rigide constructie is het aannemelijk dat bullbars de kans op ernstig letsel bij aanrijdingen met vooral kwetsbare verkeersdeelnemers vergroten. Verder kunnen bullbars de werking van kreukzones en van airbags nadelig beïnvloeden. Artikel 5.2.48 van het Voertuigreglement geeft o.a. aan dat personenauto’s geen scherpe delen mogen hebben die uitsteken en andere weggebruikers letsel kunnen bezorgen. Behalve dit artikel is er geen specifieke wetgeving die het gebruik van bullbars op voertuigen reguleert.

7


2. Achtergrond ...............................................................................

2.1

Historische ontwikkeling van de SUV

De SUV is een voertuig voortvloeiend uit de pick-up van de jaren 70 en bestaat al sinds begin 1980. Kenmerken van dit type voertuig zijn: • Meestal groot en zwaar (>1200kg) • Hoog op wielen • Stevig • Relatief duur • Veilig voor inzittenden bij een botsing met een gewone auto • Trendy • Zeer geschikt voor slepen en trekken • De grote inhoud (tussen 3500cc en 6500cc) en vermogen • (Vaak) hoekige vorm In Amerika zijn SUV’s ingedeeld in 3 klassen, klein (<3.000cc); medium (3.000 – 5.000cc) en groot (>5.000cc). Het aandeel SUV’s verkocht in Amerika is gegroeid van 7% van de totale voertuigenpark in1990 naar 19% in 1999 (Stacy, Davis en Truett, 2000). Ook het aantal fabrikanten dat SUV’s verkoopt is in die periode gestegen van 11 in 1980 naar 45 in 1999. Volgens deskundigen in Amerika (the Polk Company, 2000) zal het aandeel verkochte SUV’s verder toenemen tot circa 23% van alle verkochte “lichte” voertuigen (waaronder ook auto’s worden gerekend). Worden pick-ups en minivans (MPV’s) hierbij gerekend dan wordt geschat dat dit ongeveer de helft is van alle lichte voertuigen verkocht in Amerika (Varian, 2003). Ook in het Verenigde Koninkrijk (VK) is het aandeel verkochte SUV’s gestegen van 3% van alle voertuigen in 1993 tot meer dan 5% in 2003. In 2002 zijn er meer dan 135.000 SUV’s verkocht in het VK en het marktaandeel zal voorlopig blijven stijgen. Ook de Engelse verkeersveiligheidsdeskundigen zijn hierover bezorgd. Hoeveel SUV’s er in Nederland zijn geregistreerd is onbekend. Volgens cijfers van het CBS is het aandeel SUV’s onder de populatie personenauto’s nog onder de 1% (eind 2004 ca. 35.000 terreinwagens). Daarnaast is het aandeel SUV’s gegroeid tot vermoedelijk 10% van de voertuigpark bestelauto’s (van Kampen, SWOV 2003). Recent onderzoek van TNO (Hoogvelt et. al 2004) gaf aan dat het aantal SUV’s verkocht in Nederland is gestegen van 11.250 (van 17 fabrikanten) in 1999 tot 18.811 voertuigen in 2003 (van 27 fabrikanten). Naar raming is het aantal in 2004 gestegen tot meer dan 21.500 voertuigen. Op basis van deze verkoopcijfers wordt het totale aantal SUV’s geschat op 120.000 voertuigen. Uit de gegevens van het CBS is geen onderscheid te maken naar het model voertuig maar wel naar gewicht en spoorbreedte. Dit kan een

8


indicatie geven of voertuigen in Nederland in de afgelopen periode gemiddeld zwaarder en groter zijn geworden. Volgens Duyvendak (Stop de P.C. Hoofttractor, 2004) is de gemiddelde nieuwe personenauto over de periode 1985 tot 2001 ca. 25% zwaarder geworden (van 903 kg tot 1126kg). Van Kampen (SWOV, 2003) geeft aan dat er over de periode 1985 tot 2001 een toename is geweest in de voertuigmassa van auto’s (12%), bestelauto’s (15%), vrachtauto’s (27%), trekkers (7%) en autobussen (14%). In geen van beide bovenvermelde bronnen wordt de SUV als aparte categorie genoemd. Wel is het aannemelijk dat door de verkoop van SUV’s een bijdrage is geleverd aan de toename van het gemiddelde gewicht van vooral personenauto’s.

2.2

Waarom bullbars?

De hoofdredenen om een bullbar te plaatsen is om het voertuig tegen beschadiging en de inzittenden tegen letsel te beschermen bij aanrijdingen met dieren, bomen/struiken en andere voertuigen (Higgins, 1994, in Attewell 2000). Daarnaast spelen imago en esthetica een belangrijke rol. Onderzoek in Melbourne, Australië (Page, et. al.) gaf aan dat bullbars werden gebruikt om het voertuig te beschermen bij parkeerongevallen, het voertuig meer aantrekkelijk te maken en ook om een agressievere rijstijl gedurende de spitsperiode te ondersteunen. De volgende redenen om bullbars te monteren worden ook genoemd (Attewell & Glase, 2000): • • • •

•

•

2.3

Om een lier aan te bevestigen; Om het bakwerk te beschermen in begroeide terrein; Om extra koplampen (spotlights) op te monteren; Om te verzekeren dat het voertuig dusdanig is beschermd dat het na een aanrijding met een dier verder kan rijden (in landen zoals Australië zijn afstanden groot en is de kans om te stranden als gevolg van aanrijdingen groot); Bestuurders van voertuigen met bullbars voelen zich veiliger bij het aanrijden van dieren dan bij bestuurders van voertuigen zonder bullbars; Onderhoudskosten van voertuigen met bullbar zijn lager.

Conclusies

SUV’s vervangen in Nederland voor een deel gewone personenauto’s en bestelauto’s. Daarnaast worden op SUV’s en andere (bestel)auto’s bullbars bevestigd. Zowel de SUV’s als bullbars zijn oorspronkelijk bedoeld voor andere wegomgevingen en omstandigheden dan de Nederlandse. Door de avontuurlijke en robuuste verschijningsvorm is er een groeiende doelgroep voor deze voertuigen. In Amerika neemt het aandeel SUV’s sterk toe. In het Verenigd Koninkrijk is eveneens sprake van een toename tot inmiddels 5% van het wagenpark. Naar raming is momenteel ook al ca 2% van het Nederlandse wagenpark een SUVachtig voertuig.

9


3. Verkeersveiligheidsgevolgen ............................................................................... Sports Utility Vehicles (SUV’s) kunnen, vanwege hun grotere massa en hoogte, het letselrisico van andere weggebruikers verhogen bij ongevallen. Het gebruik van bullbars geeft ook nog een extra dimensie. Als verkeersdeelnemer heeft de SUV een effect op de objectieve verkeersonveiligheid (schade en letsel als gevolg van ongevallen) van andere weggebruikers, met name kwetsbare verkeersdeelnemers, inzittenden van andere voertuigen en ook de inzittenden van de SUV zelf. Daarnaast speelt ook dat het gedrag van SUV bestuurders mogelijk wordt beïnvloed door het feit dat zij zich veiliger voeler in dit type auto. Een ander rijgedrag kan een invloed hebben op de perceptie van andere weggebruikers en dit uit zich in de beleving van de verkeersveiligheid (subjectieve veiligheid). De objectieve verkeersveiligheidseffecten die in dit Hoofdstuk zijn beschreven zijn grotendeels gebaseerd op ervaringen in Amerika waar de SUV als een apart voertuigtype wordt geregistreerd bij ongevallen. Dit is niet het geval voor Nederland of Europa met als gevolg dat er weinig informatie beschikbaar is.

3.1

Gevolgen voor kwetsbare verkeersdeelnemers

3.1.1. Kwetsbare verkeersdeelnemers, SUV’s en terreinwagens In 1988 is het belang van voetgangerveiligheid bij aanrijdingen met motorvoertuigen hoog op de Europese agenda voor voertuigveiligheid gezet. Een programma is opgestart om toetsmethoden en acceptatietests te ontwikkelen voor voertuigfronten met als doel voetgangers zover als mogelijk te beschermen bij aanrijdingen. Dit programma is uitgevoerd door Werkgroep 10 van de European Experimental Vehicles Committee (EEVC, 1994). Sindsdien heeft de EuroNCAP (www.euroncap.nl) de procedures opgenomen in de EuroNCAP richtlijn. Bovendien heeft het Europese Commissie eind 2003 richtlijnen (EG richtlijn 2003/102/EC) opgenomen die nu van kracht zijn op de voertuigfronten van alle nieuwe voertuigen. Uit de EuroNCAP tests blijkt dat de meeste geteste SUV’s voor voetgangers onveiliger zijn dan de gewone personenauto. Gemiddeld kregen grote SUV’s maar één ster (1 is slecht en 5 is uitstekend) voor voetgangerveiligheid (11 modellen waarvan één met 0 en één met 2 sterren), vergeleken met gemiddeld 2 voor grote personenauto’s. Binnen EuroNCAP zijn maar 4 kleine SUV’s getest en die scoren tussen 1 en 3 sterren (gemiddeld onder de 2) en dit lijkt ook iets lager te zijn dan de gemiddelde kleine personenauto. Wel wordt de kantekening geplaatst dat een vergelijking over de verschillende klassen alleen indicatief is, met name als het gaat over de waardering van de frontale en zij-impact tests die voor iedere voertuigklasse anders is opgezet.

10


Grotere en zwaardere voertuigen zijn in principe minder veilig voor de tegenpartij, vooral voor voetgangers en fietsers. In Amerika is onderzoek gedaan naar aantal verkeersdoden onder voetgangers (Edwards, 2003). Hoewel het aantal voetgangers dat is omgekomen in ongevallen met personenauto’s in Amerika in de periode tussen 1991 en 2000 licht is afgenomen, is het aantal dat is omgekomen bij ongevallen met SUV’s met 10% toegenomen (red. - wellicht heeft de toename ook te maken met een toename in het aantal SUV’s in Amerika). Uit analyse van ongevallen tussen één voertuig en één voetganger bleek dat hoe groter het voertuig en hoe stomper de neus, de groter is de kans op fatale afloop. Het aandeel voetgangers dat stierf na een aanrijding met een auto bedroeg gemiddeld 4,5% terwijl dat 7,8% was bij aanrijdingen met kleine SUV’s en 11,5% bij aanrijdingen met grote SUV’s (Edwards, 2003). Dit onderzoek heeft ertoe geleid dat automobiel- en milieuorganisaties consumenten afraden om SUV’s te kopen voor gebruik op wegen binnen de bebouwde kom. Om die reden is ook in het V.K. de problematiek rondom SUV’s nader in beschouwing genomen.

3.1.2. Bullbars Reeds in 1980 zijn experimenten uitgevoerd met (voetganger) dummy’s en voertuigen met en zonder bullbar (Chiam en Tomas). Hieruit bleek dat bij botssnelheden van 20km/h tussen voetganger en auto, slachtoffers een groter risico hadden op ernstigere hoofdletsel, knie en enkelbreuken bij aanrijdingen met auto’s met bullbar. De verklaring hiervoor was de hogere en meer geconcentreerde punten van contact. Onderzoek van de BAST (Zellmer & Otte, 1995) wees uit dat de kans op letsel sterk wordt verhoogd bij aanrijdingen tussen voertuigen met bullbar en voetganger/fietser. De kans op letsel bij een aanrijding tussen een voertuig met bullbar en een kind bij een snelheid van 20km/u is hetzelfde als bij een aanrijding tussen een gewone auto en een kind bij 40km/u. Het risico voor heup- en beenbreuken onder volwassen voetgangers bij aanrijdingen met auto’s met bullbar en bij snelheden van 25km/u is gelijk aan het risico bij een aanrijding met een normale auto bij 40km/u. Recent onderzoek heeft aangetoond dat vooral stalen en aluminium bullbar constructies het risico op letsel aanzienlijk doen toenemen (Anderson & McLean, 1998). Bullbars die gemaakt zijn van plastic hebben een lagere risico op letsel dan de stalen versie en zijn vergelijkbaar met auto’s zonder bullbar. Het achteraf monteren van een bullbar op deze voertuigen is tegenstrijdig met de eisen van de richtlijn en daardoor zal typegoedkeuring formeel aangevraagd moeten worden. TRL (O’Reilly, 1997) heeft geraamd dat het aantal doden en ziekenhuisgewonden (ZGW) in 1994 in de V.K. onder voetgangers en fietsers was gestegen met 2 doden en 40 ZGW als gevolg van een

11


aanrijding met een voertuig met bullbar. Een kanttekening hierbij is dat de steekproef betrekkelijk klein was en de raming gebaseerd is op een berekening van de overlevingswaarschijnlijkheid. Het onderzoek geeft aan dat als er geen bullbar op het voertuig was geweest dan zouden er op jaarbasis 6% minder doden en 21% minder ZGW in deze deelpopulatie (ongevallen tussen voertuigen met bullbar en voetganger/fietser) zijn gevallen. In 1994 is door de European Experimental Vehicles Committee (EEVC) aanbevolen om bullbars op te nemen in de voorschriften voor acceptatietests van voertuigfronten in Europa (EEVC, 1994). Deze aanbeveling gold voor voertuigen met retrofit of af-fabriek gemonteerde bullbars. Helaas maakt deze eis geen onderdeel uit van de EuroNCAP testprocedure. De (nieuwe) EG Richtlijn 2003/102/EC voor de bescherming van voetgangers en andere kwetsbare verkeersdeelnemers en zoals aangenomen door de Commissie (Beschikking 2004/90/EC van 23 december 2003) stelt eisen aan voertuigfronten. Vanaf 1 oktober 2005 mogen EG lidstaten geen type goedkeuring voor nieuwe voertuigen geven als die niet aan de eisen voldoen. Deze eisen zullen ook van toepassing zijn voor nieuwe voertuigen met bullbars.

3.2

Gevolgen voor ander gemotoriseerd verkeer en inzittenden

3.2.1. SUV’s en andere voertuigen In de VS zijn cijfers gepubliceerd die het aantal doden van inzittenden per voertuigtype, tegenpartij en gewichtklasse per miljoen voertuigen in beeld brengen (Tabel 1 – IIHS, 1998). Uit de tabel blijkt dat per miljoen personenauto’s onder de 1136kg 109 in de auto vallen en 35 bij de tegenpartij. Bij SUV’s is die verhouding 105 versus 58. Het aantal doden onder de tegenpartij is per miljoen SUV’s 65% hoger. Tabel 1: Verhouding van het aantal doden bij inzittenden waarbij twee voertuigen zijn betrokken (Bron: IIHS en Safecarguide). Verhouding doden bij inzittenden van ong. met 2 voertuigen (doden/milj- vtg/jaar) Gewichts-klasse Aantal doden per categorie (1990-1995) (kg) (Auto, Auto Pick-up SUV Pick-up en Auto Tegenp. Pick-up Tegenp. SUV Tegenp. SUV) <1136 109 35 Nvt Nvt 105 58 1136-1363 83 43 89 88 54 75 1364-1590 60 48 56 116 53 75 1591-1817 53 57 52 115 37 92 1818-2045 49 58 44 144 29 91 2045-2272 Nvt Nvt 45 169 29 110 >2273 Nvt nvt 38 181 25 112

12


Verder is af te leiden dat inzittenden van lichtere voertuigen verhoudingsgewijs veel vaker omkomen bij ongevallen met andere voertuigen dan inzittenden van zwaardere voertuigen. Bij ongevallen waarbij (zwaardere) pick-ups of SUV’s betrokken zijn is duidelijk te zien dat meer inzittenden bij te tegenpartij omkomen dan inzittenden van de pick-up of SUV. Bij de zwaardere klasse (1818-2045 kg) is het aantal doden bij auto inzittenden globaal gelijk aan die van de tegenpartij. Bij SUV’s en pick-up is echter de kans dat de tegenpartij overlijdt meer dan 3 maal zo groot. Anders gezegd, als inzittenden van een SUV of pickup ben je veiliger maar het risico dat hij iemand anders doodt bij een ongeval is groot. Onderzoek in Australië wees uit dat inzittenden van auto’s 12,8 keer grotere kans hadden om om te komen bij frontale botsingen tussen auto’s en SUV’s dan de inzittenden van de SUV (Australian Transport Safety Bureau, 1999). Onderzoek in de VS van NHTSA (2003) gaf aan dat deze verhouding op 4 lag (zie ook Tabel 3). Daarom stelt NHTSA dat voertuigcompatibiliteit de hoogste prioriteit moet krijgen. Volgens onderzoek van de NHTSA is het verhoogde risico bij inzittenden van de tegenpartij in het geval van een ongeval met een SUV veroorzaakt door een combinatie van de grotere massa, grotere stijfheid en grotere hoogte (NHTSA, 1998). Dit onderzoek gaf aan dat het niet alleen de grotere massa van de SUV het risico bij inzittenden van andere voertuigen bepaalde, maar belangrijker, ook de hoogte en stijfheid van de SUV. Onderzoek van de TNO (TNO, 2004) geeft ook aan dat inzittenden van auto’s een veel grotere kans hebben om om te komen in een ongeval dan de inzittenden van de SUV. Dit onderzoek geeft verder aan dat een toenemende massa de letselernst negatief beïnvloedt. Door de zogenoemde ladderconstructie van de chassis zijn SUV’s ook veel stijver dan personenauto, een eigenschap die volgens TNO ongunstig is voor botscompatibiliteit. Op basis van verkeersongevallengegevens van AVV uit 1993-1994 is volgens Duyvendak de kans op ernstig letsel bij een aanrijding met een SUV bijna 8 keer hoger dan bij een aanrijding met een personenauto (Tabel 2). Tabel 2 : Meerkans van letsel bij de tegenpartij a.g.v. aanrijdingen met motorvoertuigen (In Duyvendak. 2004, Bron AVV 1994). Type voertuig Personenauto

Factor letsel bij tegenpartij 1,1

Stationwagon

2,8

Spacewagon

4,2

Bestelauto/bus

4,1

SUV

7,9

Een personenauto maakt bij een ongeval met een andere verkeersdeelnemer gemiddeld 1,1 keer meer slachtoffers bij de tegenpartij dan bij de eigen partij terwijl dat een factor 4 is bij een bestelbus en bijna een factor 8 bij een SUV.

13


In 2003 heeft NHTSA (NHTSA, 2003) een analyse gemaakt van alle in 2001 geregistreerde fatale ongevallen waar de inzitenden slachtoffer waren (36.386 doden). Bijna 90% van de doden waren inzittenden van “lichte” (kleine) voertuigen. Bijna de helft hiervan vielen bij enkelvoudige ongevallen. Ongeveer 2% van de slachtoffers waren inzittenden van grote personenauto’s. Een verdere analyse van ongevallen tussen auto’s en “light trucks or vans” (LTV) gaf aan dat het overlijdensrisico voor de inzittenden van auto’s (vooral de bestuurder) vele malen hoger was dan de kans voor inzittenden van LTV’s en dat in bijna alle typen ongevallen (Tabel 3). Tabel 3 : Doden onder inzittenden van lichte voertuigen naar ongevalstype (Bron, NHTSA, 2003) Ongeval- en

Aantal doden

Aantal doden

voertuigtype

Verhouding doden bestuurders (1e vs 2e voertuigtype)

Frontaal

als inzittenden auto

Auto-auto

1 326

Auto-LTV

1 365

LTV-LTV Kruisend

als inzittenden LTV 375

3,9:1

649 inzittenden aanrijdende vtg

Inzittenden aangereden vtg.

Auto-auto

172

1 163

1:8,4

Auto-LTV

156

168

1:1,0

LTV-Auto

68

2 008

1:28,7

LTV-LTV

59

357

1:6,3

Kop-staart

inzittenden aanrijdende vtg

Inzittenden aangereden vtg

Auto-auto

78

136

1:1,5

Auto-LTV

93

29

3,4:1

LTV-auto

24

173

1:5,3

LTV-LTV

43

44

1,2:1

Tabel 3 geeft ook de verhouding van het aantal doden als bestuurder van een auto of een LTV. Een dergelijke vergelijking op basis van alle inzittenden is niet terecht vanwege het feit dat de ene voertuigtype meer of minder inzittenden kan vervoeren. Uit de relatie onder bestuurders valt af te leiden dat het overlijdensrisico voor een autobestuurder bij een frontale botsing met een LTV 4 keer hoger is dan die van de bestuurder van de LTV. De overlijdensrisico voor autobestuurders bij kruisende ongevallen met een LTV is bijna 30 keer hoger dan die van de bestuurder van de LTV. Dit verhoogde risico kan te kamen hebben met het feit dat de LTV’s zwaarder en hoger zijn. Uit botsproeven (NHTSA, 1998 in “The SUV Infolink”) tussen lichte en zware auto’s bleek dat indien alle SUV’s waren vervangen door even zware personenauto’s dan waren 2.000 minder mensen om het leven gekomen (d.w.z jaarlijks 5% minder doden).

14


3.2.2. SUV’s en kantelongevallen SUV’s zijn zoals eerder aangegeven in het algemeen zwaarder en hebben een hoger zwaartepunt dan auto’s waardoor de kans op kantelen ook drie keer hoger ligt dan dat van een personenauto (www.suv.org). In Amerika vallen ongeveer 60% van alle doden in SUV’s (allen inzittenden) als gevolg van kantelongevallen, dit vergeleken met 22% in personenauto’s (NHTSA, 1999). Hoewel het aandeel doden bij kantelongevallen waarbij SUV’s betrokken zijn erg hoog lijkt, verklaart een fabrikant (General Motors; www.accidentreconstruction.com) dat 72% van de doden in kantelongevallen met SUV’s geen gordel droegen. Bij de kleinere SUV (met een wielbasis <2,53m) is de kans op kantelen zelfs 4 keer hoger dan bij een personenauto (www.suv.org) . Het probleem van kantelen is reeds in 1988 in de VS onderkend en heeft geleid tot een onderzoek van richtlijnen en standaarden voor SUV’s in de VS. Op basis van dit onderzoek is geconcludeerd dat nagenoeg alle SUV modellen die toen op de Amerikaanse markt waren, niet aan de voorgestelde standaarden zouden kunnen voldoen. Dit zou betekenen dat alle voertuigen opnieuw ontworpen moesten worden. Volgens de NHTSA waren de kosten hiervoor niet realistisch en vervolgens zijn de nieuwe standaarden niet aangenomen (www.suv.org). In de VS is het aantal doden als gevolg van kantelongevallen met SUV’s sinds 1991 blijven stijgen van 882 doden naar 2.049 in 2000 (NHTSA, in Detroit News, mei 2003). De toename kan voor een deel worden verklaard door het feit dat het aantal SUV’s ook in die periode fors is toegenomen. Door de toename in het absolute aantal kantelongevallen met SUV’s heeft de regering in de VS besloten om maatregelen te nemen die moeten leiden tot nieuwe standaarden ter bescherming van inzittenden bij kantelongevallen. Ook heeft het Amerikaans congres het Ministerie van Vervoer (USDOT) opdracht gegeven het huidige waarderingssysteem tegen kantellen te evalueren (TRB, 2002). Aan de hand hiervan en op basis van de resultaten van de nieuwe kanteltests moeten de nieuwe standaarden worden ontwikkeld. 3.2.3. Effecten van bullbars Hoewel er een vermoeden is dat bullbars een extra gevaar voor inzittende van de tegenpartij bij flank ongevallen (kruisend) vormen (McLean, 1994), is hiervoor geen ondersteunende onderzoek in de literatuur gevonden. Wel geven de onderzoeken van Rechnitzer (1993) en McLean aan dat er een verhoogd risico is voor hoofdletsel door de hogere bullbar die gemakkelijk de cabine van de tegenpartij kan binnendringen. In Australia is onderzoek uitgevoerd naar het effect van bullbars op letselernst (Attewell, 2000). Uit een analyse van ongeveer 12.500 ongevallen met dodelijk afloop is gebleken dat de aan- of afwezigheid

15


van een bullbar op het voertuig in ruim 40% van de ongevallen niet is geregistreerd. Hoewel dit de betrouwbaarheid van de gegevens twijfelachtig maakt, is dit een van de weinige onderzoeken dat überhaupt ingaat op de problematiek rondom bullbars. De werkelijke bijdrage van de bullbars in de uitkomst van het ongeval kan volgens de auteurs niet worden aangegeven. Andere factoren als snelheid, massa en grote van het betrokken voertuig spelen een even belangrijke rol. Uit gegevens van ongevallen met dodelijk afloop over vijf afzonderlijke jaren bleek dat 10% van alle betrokken voertuigen een bullbar hadden, bij 36% was het onbekend en bij de rest was geen bullbar aanwezig. Verdere analyse van ongevallen met dodelijk afloop gaf aan dat de deelpopulatie met bullbars in 58% van de gevallen betrokken was bij een ongeval waarbij de voorkant van het voertuig (de bullbar) in aanraking kwam met de tegenpartij. In 64% van de ongevallen waarbij de voorkant van het voertuig met bullbars betrokken was, waren er twee voertuigen betrokken, in 19% van de gevallen is een voetganger aangereden, in 10% zijn andere kwetsbare deelnemers aangereden en in 7% is een vast voorwerp aangereden. De ongevallenanalyse gaf aan dat met name voetgangers en ook andere kwetsbare verkeersdeelnemers een hogere risico op dodelijk afloop hebben bij ongevallen met voertuigen met bullbars dan met voertuigen zonder. Hoewel niet statistisch significant, waren er aanwijzingen dat inzittenden van de tegenpartij, vooral bij flank ongevallen een hoger risico liepen op ernstig letsel bij aanrijdingen met voertuigen met bullbars dan in een aanrijding met een normaal voertuig. Hoewel de verwachting is dat inzittenden van voertuigen met bullbars een hoger risico lopen op ernstig letsel bij ongevallen met vaste voorwerpen, heeft het ongevallenonderzoek van Attewell (2000) dit niet kunnen aantonen. Door een te kleine steekproef en onvoldoende details in de ongevallenrapporten kon niet worden bepaald of bullbars een negatieve werking hebben op de kreukelzone of bij het ontplooien van de airbags. Een raming van de daadwerkelijke effecten van bullbars op letselernst bij verkeersongevallen in Australië werd ook moeilijker gemaakt door het feit dat er gedurende de periode van het onderzoek qua ontwerp en materieel verschillende soorten bullbars bij de ongevallen betrokken waren. Dit onderscheid kon niet uit de ongevallenbestanden worden achterhaald. Purvis (1994) gaf aan dat bullbars de risico’s op ernstig letsel van inzittenden van het voertuig verhogen bij frontale ongevallen doordat de bullbar een negatieve invloed heeft op de kreukelzone. Volgens Attewell zijn er geen ongevallendata of zijn er geen specifieke crash tests in de literatuur beschikbaar die deze bewering bevestigen. Wel blijkt uit oud onderzoek van FORS (1986) dat de veiligheid van inzittenden van een voertuig met een stalen bullbar hoger is dan die van inzittenden in een (zelfde soort) voertuig zonder bullbar. Wel wordt aangegeven dat de uitkomst van de ernst van een ongeval

16


afhankelijk is van veel factoren en waarvan het type bullbar en de manier van bevestiging er twee zijn (Bullen et al. 1996). Ook wordt beweerd dat bullbars een negatief effect kunnen hebben op het openen van de airbags bij vooral lage snelheid ongevallen (Tomas (1994); Sullivan (1996); Taylor (1998)). Doordat de bullbar bij lage snelheid een deel van de energie absorbeert kan het voorkomen dat de airbag (te laat) wordt opgeblazen. Dit probleem is door de bullbar- en airbagindustrie aangepakt (Sansome (1999) en Taylor (1998)). Hoe ernstig dit probleem daadwerkelijk is en of het inmiddels is opgelost is uit de literatuur niet af te leiden.

3.3

Andere indirecte (verkeersveiligheids)effecten

Naast directe verkeersveiligheidseffecten wordt beweerd dat SUV’s ook andere negatieve effecten met zich mee brengen. De koplampen van grote SUV’s worden op ongeveer dezelfde hoogte gemonteerd als de zijspiegels van auto’s (gemiddeld 915 tot 990 mm boven de grond). Dit kan op andere weggebruikers overkomen alsof de SUV met grootlicht rijdt. Het verblindingseffect is daarmee 10 tot 20 keer groter dan aanbevolen voor koplampen gemonteerd op reguliere hoogte (Bradsher, Society of Automotive Engineers, 1998). Bij ongevallen met lage snelheden kan ook de hoogte van de bumpers van SUV’s leiden tot aanzienlijk meer blikschade bij de tegenpartij (Figuur 2, TNO, 2004).

Figuur 2 : Schade a.g.v verschillen in bumperhoogte (BRON, TNO 2004)

De Insurance Institute for Highway Safety (IIHS, 2004) heeft lage snelheid (<16km/h) crash tests uitgevoerd met hetzelfde merk SUV en personenauto’s van zes verschillende fabrikanten. In de situatie waarbij auto’s tegen SUV’s botsten lag de schade bij de auto’s tussen $1.800 en $5.000 en bij de SUV’s tussen $820 en $1.300. In situaties waarbij de SUV’s tegen de auto’s botsten lag de schade bij de SUV’s tussen $700 en $2.850 en tussen de $560 en $3.300 bij de auto’s. Uit deze kleine proef concludeerde de IIHS dat de botscompatibiliteit in termen van bumperhoogte van verschillende modellen voertuigen van hetzelfde merk in het algemeen slecht was. Bayley et.al heeft onderzocht of voetgangers het uiterlijk van voertuigen als bedreigend ervaren of beschouwen. Op basis van dit onderzoek wordt geconcludeerd dat er twee zorgpunten waren:

17


het zichtveld van voetgangers en de fysieke eigenschappen van het voertuig (m.n de voorkant van een voertuig). SUV’s werden als het meest bedreigende voertuigtype ervaren, dit vanwege de hoge daklijn en (rechthoekegge) vormgeving. Respondenten gebruikten eigenschappen van het uiterlijk van voertuigen om een mening te vormen over het rijgedrag van de bestuurder van het voertuig. Zo is men gekomen tot de conclusie dat voertuigen met een agressief uiterlijk ook bestuurd werden door agressieve bestuurders.

3.4

Verdere ontwikkelingen - bullbars

Eind jaren 90 zijn er veranderingen in het ontwerp van bullbars aangebracht (Sansome (1998) en Taylor (1999)). Onder andere is de vorm en ook het materieel waarvan de bullbars zijn gemaakt veranderd. Daarnaast is er ook een verschil aangebracht in het ontwerp van bullbars die hoofdzakelijk in stedelijke gebieden en bullbars die buitenstedelijk worden gebruikt. Ook aan de wijze van bevestiging is aandacht besteed. In enkele gevallen (bijv. bij voertuigen met een bijna verticale voorkant) kan het gebeuren dat bij een ongeval de bullbar terug wordt gebogen en de cabine indringt met de nodige gevolgen voor de inzitten. Het wordt dus aanbevolen dat bullbars niet op dit type voertuig worden gebruikt. Daarnaast wordt aanbevolen dat de bullbar en het bevestigingssysteem als een integraal systeem worden geïnstalleerd.

3.5

Conclusies

Sinds 1988 wordt gewerkt aan de bescherming van kwetsbare verkeersdeelnemers bij aanrijdingen met motorvoertuigen. Dit heeft geleid tot aanpassing van de EuroNCAP test. Eind 2003 heeft de EC nieuwe richtlijnen (EG richtlijn 2003/102/EC) opgenomen die nu van kracht zijn op de voertuigfronten van nieuwe personenauto’s en bestelauto’s met een maximum massa van niet meer dan 2.500kg. In diezelfde periode is de SUV op de markt gekomen. Uit onderzoek blijkt dat de kans op letsel voor voetgangers groter is door een ongeval met een SUV dan met een personenauto. In Amerika is het percentage doden bij een ongeval met een kleine SUV 50% groter dan bij een ongeval met een personenauto. Voor grote SUV’s is de kans zelfs tweeëneenhalf maal groter. Uit experimenten met dummy’s van voetgangers bleek dat de letselafloop voor voetgangers met een auto met bullbar al bij een snelheid van 25 km/uur kon leiden tot ernstiger hoofdletsel en breuken dan een auto zonder bullbar. De letselernst kwam overeen met de letsels ten gevolge van een auto zonder bullbar met 40 km/uur. De belangrijkste oorzaken van de letseltoename zijn de hoge wegligging, de vaak rechthoekige neus, het hogere gewicht, dit eventueel nog versterkt door de aanwezigheid van de bullbar.

18


Bij ongevallen tussen een LTV (light truck or van, vergelijkbaar met een SUV) en een auto is de kans op overlijden van de inzittenden van de personenauto 6 maal zo groot als voor dezelfde ongeval tussen twee personenauto’s. Voor ongevallen met kruisend verkeer en waarbij de SUV de zijkant van de auto aanrijdt, is de overlijdenskans een factor 9 hoger. Bij frontale ongevallen tussen SUV en auto’s, heeft de bestuurder van de auto een 4 keer hogere kans op overlijden. Uit botsproeven door NHTSA bleek dat als alle SUV’s vervangen worden door even zware personenauto’s er 5% minder doden in de VS zouden vallen. Waarschijnlijk wordt dit veroorzaakt door de minder stijfheid en de hoogte van de personenauto. Door de hoge opbouw van de SUV neemt het aantal SUV kantelongevallen eveneens toe. In 2002 heeft het Amerikaans Congres, vanwege de grote toename van doden in SUV’s bij kantelongevallen, opdracht gegeven het waarderingssysteem voor kantelen te evalueren. Eveneens door de hogere opbouw zijn de koplampen van SUV’s hoger gemonteerd en worden andere weggebruikers verblind. Andere negatieve effecten van de aanwezigheid van een bullbar zijn: de kreukelzone wordt negatief beïnvloed en de airbag kan te laat afgaan. Daarnaast kan de letselernst van inzittenden van een SUV toenemen bij het naar binnendringen van de bullbar bij een ongeval Een aanbeveling van het EEVC uit 1994 om bullbars op te nemen in de acceptatietesten van voertuigfronten is niet in de voorschriften opgenomen en eveneens niet in de EuroNCAP procedures. In 2004 heeft een debat in de EC eveneens nog niet geleid tot besluitvorming. De (nieuwe) EG Richtlijn 2003/102/EC voor de bescherming van voetgangers en andere kwetsbare verkeersdeelnemers en zoals aangenomen door de Commissie (Beschikking 2004/90/EC van 23 december 2003) stelt eisen aan voertuigfronten. Vanaf 1 oktober 2005 mogen EG lidstaten geen type goedkeuring voor nieuwe voertuigen geven als die niet aan de eisen voldoen. Deze eisen zullen ook van toepassing zijn voor nieuwe voertuigen met bullbars.

19


4. Betrokkenheid van SUV's bij ongevallen in Nederland

...............................................................................

Zoals eerder (hoofdstuk 2) is aangegeven worden SUV’s niet als een apart voertuigtype in de gegevensbestanden van het CBS, de RDW of de AVV geregistreerd. Hierdoor is het exacte aantal SUV’s geregistreerd in Nederland onbekend en bovendien maakt dit het vrijwel onmogelijk om de betrokkenheid van SUV bij verkeersongevallen te bepalen. Dit hoofdstuk probeert via ander gegevens (gewichtsklasse, voertuigleeftijd, verkoopcijfers enz.) een raming te maken van de populatie SUV’s in Nederland. Daarnaast is een poging gedaan om een raming van de betrokkenheid van SUV’s bij verkeersongevallen te maken.

4.1

Voertuigpopulatie

Tot eind 2004 konden SUV’s in Nederland als personenauto of als bestelauto geregistreerd staan. Sinds 1993 is het aantal personenauto’s in Nederland gegroeid van 5.340.858 voertuigen tot 6.908.473 in 2004 – een groei van gemiddeld 2,4% per jaar. Bestelauto’s daarentegen zijn toegenomen van 468 689 tot 866.865 over dezelfde periode – een groei van gemiddeld 5,8% per jaar. De verdeling van deze voertuigen over de verschillende gewichtsklasse wordt in Tabel 4 weergeven (Bron CBS, 2004). Tabel 4: Verdeling personen- en bestelauto naar gewicht: 2004 (Bron : CBS) Voertuig

Gewichtsklasse (kg)

Auto

<450

451-950

Aantal auto

1.800

2.450.921

(%) Bestel

0,03

35,5

<500

501-999

Aantal best.

149

61.315

(%)

0,02

7,1

951-1450 3.986.336

1451-1950

1951-2451

417.376

42.291

57,7 1000-1499

6,0

0,6

>2451 9.747

Nvt Nvt

0,14

1500-1999

2000-2499

2500-2999

316.359

412.255

51.175

19.966

3000-3500 5.568

36,5

47,6

5,9

2,3

0,64

Zoals verwacht wegen de meeste auto’s minder dan 1.450 kilogram terwijl de meeste bestelauto’s minder dan 2.000 kilogram wegen. Aan de hand van gegevens van TNO (TNO, 2004) is het gemiddelde gewicht van SUV’s verkocht in 2003 en 2004 berekend op 1.680 kilogram (n=28.644; s=340 in een range van 1.000 tot 3.384kg). Indien SUV’s als auto’s zijn geregistreerd dan zijn zij grotendeels ingedeeld bij de zwaardere klasse auto (1451 – 1950kg). Als ze als bestelauto zijn geregistreerd dan zijn ze grotendeels ingedeeld bij de gemiddelde gewichtsklasse bestelauto (1.500 – 1.999kg).

20


De cijfers van TNO geven aan dat er over de periode 1998 tot en met 2004 100.841 SUV’s in Nederland zijn verkocht. Volgens het CBS zijn er circa 35.000 terreinwagens (oftewel SUV’s) geregistreerd in Nederland. Gezien het feit dat de gemiddelde leeftijd van voertuigen in Nederland hoger is dan 5 jaar lijkt het realistischer dat het aantal SUV’s hoger is dan 35.000 en waarschijnlijk dichterbij 120.000 voertuigen. Over de verdeling over de populatie bedrijfswagens versus personenauto’s zijn geen gegevens bekend. Veronderstel dat 50% van de SUV’s als bedrijfsauto en 50% als personenauto zijn geregistreerd dan betekent het dat circa 7% van alle bestelauto’s SUV’s zijn en 0,9% van alle personenauto’s ook SUV’s zijn. Tot eind 2004 was de trend in beide populaties toenemend. Met de wijzigingen in de toepassing van het grijs kenteken wordt verwacht dat het aantal SUV’s in de deelpopulatie bestelbussen zal afnemen. De verwachting is dat de stijgende trend in het aantal verkochte SUV’s (gemiddeld 11% per jaar over 1999-2004, TNO, 2004) in de toekomst zich zal voortzetten. Onder het huidig systeem betekent dit wel dat alle nieuwe SUV’s als personenauto zullen worden geregistreerd waardoor het aandeel SUV’s in de deelpopulatie personenauto’s in de komende 5 jaar kan toenemen tot ongeveer 3%.

4.2

Verkeersongevallen

Zoals eerder opgemerkt maakt het Verkeersongevallenregistratie (VOR) systeem geen onderscheid naar de betrokkenheid van SUV’s bij ongevallen. SUV’s worden in het systeem als personenauto, bestelauto of vrachtwagen geregistreerd. TNO (TNO, 2004) heeft een koppeling gemaakt tussen het VOR en het kentekenregistratiesysteem en heeft op deze manier een analyse gemaakt van SUV betrokkenheid bij verkeersongevallen in de periode januari 2001 tot en met augustus 2002. Aan de hand van 650 ongevallen waarbij SUV’s betrokken waren en 44.559 ongevallen waarbij personenauto’s betrokken waren bleek: •

•

• • •

Dat meer mannen betrokken zijn bij ongevallen. 76% van de SUV bestuurders waren mannen en 68% van de auto bestuurders waren mannen. SUV voertuigen waren meer betrokken bij ongevallen op 80km/u wegen. Dit is op zich niet vreemd want de meeste ongevallen vallen op deze wegen. De meeste SUV ongevallen vallen buiten de bebouwde kom. Inzittenden van SUV hebben minder kans op ernstig letsel of om om te komen bij een ongeval dan inzittenden van auto’s. Inzittenden van de tegenpartij hebben een grotere kans op ernstig letsel of op een fatale afloop bij ongevallen met SUV’s dan bij ongevallen met andere auto’s.

Naast de analyse van VOR gegevens voert TNO ook in-depth (accident investigation and reconstruction) onderzoek uit naar ongevallen. De database bevat gegevens van 32 ongevallen waarbij een SUV betrokken was. Helaas was dit aantal te klein om, gegeven alle

21


variabelen, een analyse uit te voeren die tot betrouwbare uitkomsten leidt. Aan de hand van de ongevallen analyse maakt het TNO onderzoek een aantal aanbevelingen. De meest significante zijn: •

•

•

4.3

De constructie van de SUV chassis dient aangepast te worden om de invloed van een ongeval met een kwetsbaardere auto te beperken. Bullbars dienen geen doel in Nederland en wetgeving dient hun gebruik te beperken/verbieden. In ieder geval moet aandacht worden besteed aan het ontwerp en aan het materiaal van de bullbars. De hoogte van bumpers van SUV’s moet worden verlaagd.

Ongevallen naar voertuiggewicht

Omdat SUV’s niet als een aparte voertuigtype wordt geregistreerd, is een analyse aan de hand van voertuig gewicht gemaakt. RWS-AVV heeft een koppeling gemaakt met de bestanden van de RDW waarbij een kenteken gekoppeld kan worden met het merk en model voertuig, inrichtingscode en het gewicht. Hoewel de SUV niet apart wordt afgedekt door de RDW inrichtingscodes, worden terreinwagens en autocars (MPV) wel apart geregistreerd (Zie Bijlage A voor details). Bij de selectie is gekozen voor een gewichtsgrens van 1200 kilogram waarbij alle (terreinwagen/autocar) voertuigen onder de1200kg als licht beschouwd worden en de daarboven als zwaar. Hoewel dit niet alle SUV’s bevat geeft het wel een goed beeld van de omvang en de ernst van ongevallen tussen hogere en/of zwaardere voertuigen met personenauto’s en andere verkeersdeelnemers. De resultaten kunnen dus ook worden gezien als indicatief voor ongevallen waarbij SUV betrokken (zullen) zijn. De gegevens in de eerste twee groepen van Tabel 5 bevat alle ongevallen waarbij de primaire botser een terreinwagen of een autocar is. De laatste groep bevat alle ongevallen waarbij de primaire botser een personenauto is. Het eerste dat opvalt is dat bij circa 60% van de ongevallen waarbij terreinwagen/autocar betrokken is ook een personenauto betrokken is. In 10% van de gevallen is sprake van een letselongeval. Gewichtsklasse heeft nauwelijks een invloed op deze verdelingen. Ongevallen tussen terreinwagens en personenauto’s veroorzaken ongeveer 40% van alle letselongevallen waarbij terreinwagens/autocars als primaire botspartner betrokken zijn. Bij personenauto’s gebeuren de meeste ongevallen (43%) met dodelijk afloop onder de categorie enkelvoudig (eenzijdig plus ongevallen met vast voorwerp enz.). Bij ongeveer 14% van alle personenautoongevallen zijn alleen auto’s betrokken. In 11% van deze is sprake van letselongevallen (9% van alle letselongevallen met auto’s)

22


Tabel 5:Ongevallen en slachtoffers naar gewicht (Totaal 2002 + 2003, Bron AVV, BI)

Voertuigtype

mog. suv<1200kg

mog. suv>1200kg

personenauto(alle)

Ongevallen (2002+2003)

Totaal mog. suv<1200kg 2 mog. suv>1200kg 33 Personenauto 1095 Vrachtauto 89 Bestelauto 163 Motoren 28 brom/snor 104 Fiets 113 Voetganger 12 Enkelvoudig 146 Totaal 1737 mog. suv>1200kg 119 Personenauto 6308 Vrachtauto 527 Bestelauto 1074 Motoren 143 brom/snor 590 Fiets 526 Voetganger 100 Enkelvoudig 1013 Totaal 10400 Pers.auto<1200kg 20061 Pers.auto>1200kg 11160 Vrachtauto 13064 Bestelauto 34030 Motoren 5103 brom/snor 21510 Fiets 18596 Voetganger 2856 Enkelvoudig 90119 Totaal 216859

Slachtoffer (2002+2003)

Dod. 0 0 1 2 0 0 1 1 0 0 5

ZGW 0 0 25 2 4 3 8 10 3 6 61

Lets. 0 0 78 6 10 9 22 47 8 13 193

UMS 2 33 991 79 149 16 73 57 1 127 1528

0 14 2 0 2 0 4 3 4 29

4 140 11 20 23 63 59 26 38 384

5 450 32 70 39 174 202 51 60 1083

110 5704 482 984 79 353 261 20 911 8904

0 20 2 0 2 0 4 3 4 35

17818 9998 7796 30790 3030 13812 9450 568 82942 179893

46 23 140 70 78 68 157 89 530 1201

35 17 120 58 75 67 156 86 466 1080

546 1662 284 861 493 966 796 2386 694 1304 1916 5715 2467 6883 801 1401 27301 3981 10727 25159

Doden ZGW Overig 0 0 0 0 0 0 2 35 132 2 2 14 0 4 14 0 3 9 1 8 25 1 10 49 0 3 8 0 8 16 6 73 247 6 213 23 21 25 63 59 26 58 494

8 697 44 107 41 201 213 58 109 1478

765 2502 391 1327 635 1395 1060 3491 745 1510 2015 6487 25231 7355 829 1526 3412 5243 12375 30836

De bovenstaande resultaten geven verdere ondersteuning aan het vermoede dat ook in Nederland terreinwagens/autocars a.g.v hun grotere massa en hoogte een grotere kans hebben om letsel te veroorzaken bij ongevallen.

23


4.4

Conclusies

Uit Nederlands verkeersongevallen onderzoek bleek eveneens dat de inzittenden van een SUV minder kans op letsel of dodelijk letsel hebben dan de inzittenden van een personenauto. Voor inzittenden van personenauto’s is de ernst bij een ongeval met een SUV groter dan bij een ongeval tussen personenauto’s. Deze conclusie bleek eveneens bij ongevallen waarbij terreinwagens of autocars betrokken waren. De oorzaak hiervan wordt verklaard door de grotere massa en hoogte van de botspartner.

24


5. Conclusies ............................................................................... Op basis van internationaal en Nationaal onderzoek kan het volgende worden vastgesteld: De penetratie van SUV’s en het gebruik van bullbars in Nederland nemen steeds meer toe. Uit de diverse studies blijkt dat door het gewicht, maar belangrijker nog door de neusvorm en de hoogte van de SUV’s bij ongevallen met deze voertuigen ernstigere letsels optreden. Zo is bij ongevallen tussen SUV’s en personenauto’s de kans dat iemand overlijdt zesmaal groter dan bij ongevallen tussen personenauto’s. Door de aanwezigheid van bullbars neemt de kans op ernstiger letsel nog meer toe. Opvallend is dat de kans op dodelijke afloop met SUV’s groter is bij ongevallen waarbij de SUV van rechts of links in de zijkant van de auto botst. Door de hogere ligging, het hogere gewicht en de vorm van de voorkant van de SUV en het toenemende aantal SUV’s voldoet deze ontwikkeling niet aan het Nederlandse beleid inzake een permanente verbetering van de verkeersveiligheid. De penetratie van SUV’s en de ontwikkeling van nog meer rigide SUV’s gaat gestaag door. De huidige constructie van de SUV chassis is bepalend voor de ernst van ongevallen met andere auto’s. Uniforme richtlijnen inzake de constructie van de chassis zal de botscompatibiliteit vergroten. Dit geldt ook voor de hoogte van bumpers. Overleg met de producenten van SUV’s is dan ook op internationaal niveau dringend gewenst om de botscompatibiliteit tussen voertuigen en de risico’s voor kwetsbare verkeersdeelnemers te verbeteren. Uit de diverse onderzoeken is het duidelijk dat er een behoefte is om eisen op te stellen voor de botscompatibiliteit van de verschillende voertuigsoorten. Dergelijk onderzoek wordt thans uitgevoerd. Bullbars kunnen ook voor de inzittenden van de auto met bullbar een hoger risico opleveren doordat de bullbar naar binnen kan slaan en doordat de airbag te laat af kan gaan. In de EU is lang gesproken over een verbod op bullbars. Tot een algeheel verbod heeft dit niet geleid, maar wel is onlangs overeenstemming bereikt over een nieuwe richtlijn met toelatingseisen voor auto’s tot 3,5 ton met bullbars en aan bullbars voor montage achteraf. Eind 2003 heeft de EC reeds eisen ter bescherming van voetgangers (EG richtlijn 2003/102/EC) gepubliceerd die van toepassing zijn op de voertuigfronten van nieuwe auto’s tot 2,5 ton. Vanaf oktober 2005 zullen bij de typekeuring van deze auto’s de eisen van deze richtlijn worden toegepast. De richtlijn gaat gepaard met een toezegging door de automobielindustrie dat geen voertuigen met starre bullbars meer worden geleverd.

25


Literatuurlijst

............................................................................... 1

2

3

4 5

6 7

8

9

10

11 12 13

14

26

Anderson, R en McLean, A.J. Crashworthiness research at the NHMRC Road Accident Research Unit – Staysafe 44. Parliament of NSW Joint Standing Committee on road safety, New South Wales, Australia, 1998. Attewell, R en Glase, K. Bull bars and road trauma. Australian Transport Safety Bureau Report CR 200, ATSB, Civic Square, Australian Capital Territories, December 2000. Australian Transport Safety Bureau. Analysis of fatal crashes. ATSB Report CR81, ATSB, Civic Square, Australian Capital Territories, 1999. Autotrader. Autonieuws – Ford Synus Concept. Autotrader, 7 januari 2005 (www.autonieuws.autotrader.nl) Bayley, M; Curtis, B; Lupton, K en Wright, C.C. Are cars visually threatening to pedestrians? Transport Management Research Centre, Middlesex University Business School, London, 2004. Bradsher, K. Larger vehicles are hampering visibility. New York Times, New York, USA, November 22, 1998. Bullen, F; Thambiratnam, D en Bujega, M. Integration of bull bars as impact attenuation devices with air bags. International technical conference of the enhanced safety of vehicles, 15th 1996 Report DOTHS 808 465, NHTSA, Washington, USA, 1996. Chiam, H. K. and Toma, J. A. Investigation of the effect of bull bars on vehicle-pedestrians collision dynamics. In Attewell, R en Glase, K. Office of road safety CR13, Department of Transport, Australia, 1980. Davis, S. C. en Truett, L. F. An analysis of the impact of sports utility vehicles in the United States. Oak Ridge National Laboratory, Oak Ridge, Tennessee, VSA, 2001. Department of Transport. Bull bars : Consulatation Paper. Options for National action. Department of roads and vehicles, Department of Transport, London, UK, 1997 Detroit News. New SUV safety rules test automakers. Autos Insider, Detroit News, Detroit, USA, May 25, 2003. Duyvendak, W. Stop de P.C. Hoofttractor. Tweede Kamerfractie GroenLinks, oktober 2004. Edwards, R. 4x4s more than twice as deadly for pedestrians – rise in off-road vehicles causes concern as researcher reveals their design results in higher risk of fatalities, especially among children.Sunday Herald, Glasgow, UK, 14 december 2003. European Experimental Vehicles Committee (EEVC). EEVC Working Group 10 report – Proposals for methods to evaluate pedestrian protection for passenger cars. EEVC WG 10 report, November 1994.


15 16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27 28

29

27

Federal Office of Road Safety. Frontal impact on forward control vehicles. In Attewell, R en Glase, K. Australia, 1986 Higgins, T. Why do motorists fit bull bars. In Griffiths, M.J & Jones C.J. Bull bar safety: Workshop proceedings, Road Safety Bureau, Roads and Traffic Authority, NSW Australia, may 1994 Hoogvelt, R.B.J; Vries, de Y.W.R.; Margarites, E; Tillaart, van den E; Burgwall, van de H. C. en Willemsen E. Impact of Sports Utility Vehicles on traffic safety and the environment in the Netherlands. TNO report 04.OR.SA.065.1/RH, TNO Automotive, Netherlands Organisation for Applied Scientific Research, TNO, Delft, November 2004. Insurance Institute for Highway Safety. Huge costs of mismatched bumpers. IIHS News release, 13 september 2004 (www.iihs.org) Kampen, van L.T.B. Het ledig gewicht van motorvoertuigen – Ontwikkelingen sinds 1985. SWOV rapport R-2003-35, SWOV, Leidschendam, 2003. Lefler, D. E en Gabler, H. C. The fatality and injury risk of light truck impacts with pedestrians in the United States. Accident Analyses and Prevention 36 (2004), pp 295 – 304, 2003 Lombardo, L. V and Brewer, H. K. Overview of SUV’s and safety – Presentation to NHTSA. CIREN, NHTSA, Ann Arbor, Michigan, USA, September 6, 2001. Marks, P. SUV’s double pedestrians ’risk of death. The New Scientist, 12 december 2003 (www.newscientist.com/news/news.jsp?id=ns99994462) McLean, A. J. Head injury, mechanism and mitigation. In Attewell, R en Glase, K. Proceedings of a workshop on bull bar safety, Road Safety Bureau, Roads and Traffic Authority NSW, Sydney, Australia, May 1994. National Highway Traffic Safety Administration (NHTSA). Overview of vehicle compatibility/LTV issues. NHTSA, Washington, USA, februari 1998. National Highway Traffic Safety Administration (NHTSA). Initiatives to address vehicle compatibility. NHTSA, Washington, USA, juni2003. National Research Council (U.S). Committee for the study of a motor vehicle rollover rating system. The National Highways Traffic Safety Administration’s rating system for rollover resistance – an assessment., TRB Special report 265, Transportation Research Board, Washington, USA, 2002. Page, G; Hird, T en Tomas, J. Safety of vehicle structures. In Attewell, R en Glase, K. The SAE-Australasia, 1984. Paine, M. P en Coxon, C. G. Assessment of pedestrian protection afforded by vehicles in Australia. Paper presented at Impact Biomechanics and neck injuries, Institution of Engineers, Sydney, Australia, maart 2000. Polk Company. Do current truck sales predict the death of the car. The Polk Company, September 1999.


30

31

32

33

34

35 36 37 38 39 40 41

28

Purvis, N. An assessor’s experience with bull bars. In Attewell, R en Glase, K. Proceedings of a workshop on bull bar safety, Road Safety Bureau, Roads and Traffic Authority NSW, Sydney, Australia, May 1994. Rechnitzer, G. Truck involved crash study: Fatal and injury crashes of cars and other road users with the front andsides of heavy vehicles. Victoria Road Safety Division Report 35, Vicroads, Victoria, Australia, 1993. Sansome, A. Air bag compatible (and pedestrian friendly) vehicle frontal protection bars. In Attewell, R en Glase, K. SAE Australasia, March 1999. Sullivan, J. L. Bull bar design for air bag equipped vehicles. International technical conference of the enhanced safety of vehicles, 15th 1996 Report DOTHS 808 465, NHTSA, Washington, USA, 1996. Taylor, L. R. Developments in frontal protection bars. In Attewell, R en Glase, K. Parliament of New South Wales Joint Standing Committee on Road Safety, Staysafe 44, NSW, Australia, 1998. Varian, H. R. The true costs of S.U.V.’s. Economic Scene, The New York Times, New York, USA, 18 December 2003. Volkskrant. Monstertruck voor wie van tankstations houdt. Volkskrant, 3 februari 2005. www.accidentreconstruction.com/news/jan03/011503a.asp www.euroncap.com www.safecarguide.com/exp/safty/safety.htm www.suv.org Zellmer, H en Otte, D. Injury risk of vulnerable road users in case of accidents with crash bar equipped off-road vehicles. International IRCOBI conferences on the biomechanics of impact, 1995


Bijlage A

Massa en spoorbreedte terreinwagens/SUV’s, MPVs en vans (Bron AVV, BI)

Nota: De lijst is niet 100% volledig. Niet alle merken zijn SUV’s ............................................................................... merk

type

Gewicht leeg Spoorvoertuig Breedte (kg) (m) 1665 152

BMW

X REIHE; X3 3.0I AUT.

BUSINESS

2002

2640

170

CHEVROLET

1500 TAHOE 4 WD

2429

162

CHEVROLET

4-DOOR BLAZER; 4.3 AUT.

1877

145

CHEVROLET

ASTRO EXTENDED VAN E2

1890

165

CHEVROLET

CHEVROLET 2500 VAN

3160

173

CHEVROLET

CHEVROLET TRANS SPORT; 3.4 - V6 (LA1)

1853

156

CHEVROLET

CHEVROLET TRANS SPORT; 3.4 AUT

1809

156

CHEVROLET

CHEVROLET TRANS SPORT; 3.4 AUTOMATIC

1853

156

CHEVROLET

CHEVY VAN

2370

169

CHEVROLET

CHEVY VAN 20 STARCRAFT

2450

175

CHEVROLET

CHEVY VAN 20 WINNEBAGO

2376

175

CHEVROLET

GENERAL MOT-GMC (USA)

2892

176

CHEVROLET

LUMINA APV U9

1710

150

CHEVROLET

SUBURBAN

2374

171

CHEVROLET

SUBURBAN 2 WD

2308

162

CHEVROLET

T10506 4-DOOR BLAZER; 4.3

1815

145

CHEVROLET

T10506 4-DOOR BLAZER; 4.3T AUT

1815

145

CHEVROLET

T10506 4-DOOR BLAZER; 4.3T AUT 4WD

1815

145

CHEVROLET

T10506 4-DOOR BLAZER; 4.3T AUT.

1815

145

CHEVROLET

T15506-TRAILBLAZER-4WD 4-DOOR UTULITY

2109

160

CHEVROLET

TAHOE 4 DOOR; 5.3-V8 (LM7) AUTOMATIC

2387

165

CHEVROLET

TAHOE 4 DOOR; LM7 AUT

2319

165

CHRYSLER

DODGE CARAVAN

1750

159

CHRYSLER

GRAND VOYAGER; 2.4I

1799

160

CHRYSLER

GRAND VOYAGER; 2.4I 5-SPEED

1804

160

CHRYSLER

GRAND VOYAGER; 2.4I AUT.

1819

160

CHRYSLER

GRAND VOYAGER; 2.4I SE

1804

160

CHRYSLER

GRAND VOYAGER; 2.5 TD

1845

160

CHRYSLER

GRAND VOYAGER; 2.5 TD SE

1845

160

CHRYSLER

GRAND VOYAGER; 3.3I

1914

160

CHRYSLER

GRAND VOYAGER; 3.3I RHD

1850

160

CHRYSLER

GRAND VOYAGER; 3.3I SE

1854

160

CHRYSLER

GRAND VOYAGER; 3.8I AWD

1995

160

CHRYSLER

TOWN & COUNTRY

1760

160

CHRYSLER

TOWN COUNTRY

1835

160

CHRYSLER

VOYAGER

1840

159

CHRYSLER

VOYAGER 2.4I 5-SPEED

1805

163

CHRYSLER

VOYAGER LXI

1910

160

CHRYSLER

VOYAGER; 2.4I

1739

160

CHRYSLER

VOYAGER; 2.4I 5-SPEED

1754

160

CHRYSLER

VOYAGER; 2.4I AUT.

1774

160

CHRYSLER

VOYAGER; 2.5 TD

1785

160

CHRYSLER

VOYAGER; 3.3I

1864

160

29


CHRYSLER

VOYAGER; 3.8I AWD

1925

CITROEN

BERLINGO; 1.8I MULTISPACE

1189

160 142

CITROEN

BERLINGO; 5 PLAATSEN 1.9D

1166

142

CITROEN

BERLINGO; MULTISPACE 1.9D

1166

142

CITROEN

C8; 2.0 16V (7PL)

1587

157

CITROEN

C8; 2.0HDI (7PL)

1685

157

CITROEN

C8; 2.2 16V (7PL)

1760

157

CITROEN

C8; 2.2HDI (7PL)

1725

157

CITROEN

CITROEN JUMPER; 29C 2.8HDI COMBI CLUB

2055

172

CITROEN

CITROEN JUMPER; 33MH 2.8HDI COMBI CLU

2195

172

CITROEN

EVASION 1.9 DTURBO

1550

153

CITROEN

EVASION 1.9D TURBO SX

1533

153

CITROEN

EVASION 1.9D TURBO X

1533

153

CITROEN

EVASION 2.0I

1478

153

CITROEN

EVASION 2.0I SX

1478

153

CITROEN

EVASION 2.0I TURBO CT SX

1543

153

CITROEN

EVASION 2.0I X

1520

153

CITROEN

EVASION TURBO CT

1543

153

CITROEN

EVASION TURBO CT VSX

1543

153

CITROEN

EVASION; 2.0 16V HDI

1570

153

CITROEN

EVASION; 2.0 HDI 80KW

1570

153

CITROEN

EVASION; 2.0I 16V

1500

153

CITROEN

EVASION; 2.0I 16V AUT.

1525

153

CITROEN

EVASION; 5 PL. 1.8I

1420

153

CITROEN

EVASION; 5/8 PL. 1.9 TD

1540

153

CITROEN

EVASION; 5/8 PL. 2.0I

1485

153

CITROEN

EVASION; 5/8 PL. 2.0I TURBO CT

1550

153

CITROEN

EVASION; 5/8PL. 2.0 HDI

1570

153

CITROEN

JUMPER 27 CS

1780

CITROEN

JUMPER 27C 1.9TD CLUB

1835

CITROEN

JUMPER 27C 2.0I

1825

CITROEN

JUMPER 27C 2.5TD

1895

172

CITROEN

JUMPER 27C 2.5TD CLUB

1895

172

CITROEN

JUMPER 27CH 2.0I

1820

172

CITROEN

JUMPER; 27C 1.9 TD COMBI CLUB

1850

172

CITROEN

JUMPER; 27C 1.9TD COMBI CLUB

1850

172

CITROEN

JUMPER; 27C 2.0I COMBI CLUB

1790

172

CITROEN

JUMPER; 27C 2.5 D COMBI CLUB

1920

172

CITROEN

JUMPER; 27C 2.5TDI COMBI CLUB

1910

172

CITROEN

JUMPER; 27C 2.8HDI COMBI CLUB

1945

172

CITROEN

JUMPER; 31M 2.5D COMBI CONFORT

2210

172

CITROEN

JUMPER; 31M 2.5TDI COMBI CONFORT

1860

172

CITROEN

JUMPER; 31MH 2.0I COMBI COMFORT

1960

172

CITROEN

JUMPY 1.9DT COMBI CAR

1494

153

CITROEN

JUMPY; 1.9 D 9PL.

1455

154

CITROEN

JUMPY; 2.0 HDI 9PL. 69KW

1540

154

CITROEN

JUMPY; 2.0 HDI 9PL. 80KW

1540

154

CITROEN

JUMPY; COMBI COMFORT 5 PL. 1.6I

1400

154

CITROEN

JUMPY; COMBI COMFORT 8 PL. 1.6I

1401

154

CITROEN

JUMPY; COMBI COMFORT 9 PL. 1.9TD

1495

154

DAF

VS 428 EN 2.90

1910

172

30


172

DAIHATSU

FEROZA RESINTOP

1280

DAIHATSU

FEROZA RESINTOP EL II INJ

1330

DAIHATSU

GRAN MOVE

1006

DAIHATSU

GRAN MOVE; AUTOMAAT

134 139

1036

139

DAIMLERCHRYSLE TOWN EN COUNTRY R AG DODGE CARAVAN

1960

159

1710

160

DODGE

CARAVAN SE

1800

159

DODGE

DODGE RAM 250

1980

DODGE

GRAND CARAVAN 3.3 SE

1910

161

DODGE

GRAND CARAVAN SPORT

1840

160

DODGE

RAM 2.5 TD

1680

152

FIAT

600 D MULTIPLA

744

123

FIAT

DUCATO 14 2.5 D

2300

172

FIAT

DUCATO 18 LH 2.8 JTD

2720

172

FIAT

DUCATO 280/EH 251 B

1580

168

FIAT

DUCATO COMBINATO

1672

168

FIAT

DUCATO COMBINATO 2.0

1727

172

FIAT

DUCATO COMBINATO 2.5 D

1872

172

FIAT

DUCATO MAXI 2.8 JTD

2760

172

FIAT

DUCATO PANORAMA 1.9 TD

1820

172

FIAT

DUCATO PANORAMA 2.5 TDI

1895

172

FIAT

DUCATO SUPERCOMBI

1672

168

FIAT

FIAT DOBLO; 1.2

1195

150

FIAT

FIAT DOBLO; 1.6

1270

150

FIAT

FIAT DOBLO; 1.6 CNG

1250

150

FIAT

FIAT DOBLO; 1.9 D

1265

150

FIAT

FIAT DOBLO; 1.9 JTD

1295

150

FIAT

FIAT DUCATO; 11 K 2.3 JTD

2030

172

FIAT

FIAT DUCATO; 11 K 2.8 JTD

2055

172

FIAT

FIAT DUCATO; 11 K 2.8 JTD AUT.

2055

172

FIAT

FIAT DUCATO; 2.8 JTD

2085

172

FIAT

FIAT DUCATO; COMBINATO 2.0

1740

172

FIAT

FIAT DUCATO; COMBINATO 2.8 JTD

1990

172

FIAT

FIAT DUCATO; COMBINATO 2.8 TD

1895

172

FIAT

FIAT DUCATO; COMBINATO 2.8D

2240

172

FIAT

FIAT DUCATO; PANORAMA 2.8 JTD

1945

172

FIAT

FIAT DUCATO; PANORAMA 2.8 TD

2140

172

FIAT

FIAT DUCATO; PANORAMA 2.8D

2055

172

FIAT

FIAT SCUDO; COMBINATO 1.6

1405

154

FIAT

FIAT SCUDO; COMBINATO 2.0 JTD 16V

1536

154

FIAT

FIAT SCUDO; COMBINATO D

1455

154

FIAT

FIAT SCUDO; COMBINATO TD

1495

154

FIAT

FIAT ULYSSE; 1.8

1420

153

FIAT

FIAT ULYSSE; 1.9 TD

1540

153

FIAT

FIAT ULYSSE; 2.0

1541

153

FIAT

FIAT ULYSSE; 2.0 16V

1591

157

FIAT

FIAT ULYSSE; 2.0 JTD

1636

157

FIAT

SCUDO COMBINATO D

1450

154

FIAT

SCUDO COMBINATO TD

1494

154

FIAT

ULYSSE

1514

153

FIAT

ULYSSE 1.8

1420

153

31


FIAT

ULYSSE 2.0 TURBO

1543

153

FIAT

ULYSSE TD

1533

153

FIAT

ULYSSE TD 2.1

1578

153

FORD

AEROSTAR XLT K6

1640

156

FORD

AEROSTAR XLT U9

1640

156

FORD

EBS

1820

170

FORD

EXPEDITION

2580

169

FORD

EXPLORER

2083

149

FORD

EXPLORER V8

2030

155

FORD

FORD MAVERICK; 2.4I

1735

146

FORD

FORD MAVERICK; 2.7TD

1850

146

FORD

GALAXY; 1.9 TD-66 KW

1566

153

FORD

GALAXY; 1.9 TD-81 KW

1566

153

FORD

GALAXY; 1.9 TD-81 KW-A

1596

153

FORD

GALAXY; 1.9 TDI 66 KW

1583

153

FORD

GALAXY; 1.9 TDI 85 KW

1616

153

FORD

GALAXY; 1.9TD

1656

153

FORD

GALAXY; 1.9TD 66 KW

1656

153

FORD

GALAXY; 1.9TD GHIA

1671

151

FORD

GALAXY; 1.9TD GLX

1695

151

FORD

GALAXY; 1.9TD-66KW

1576

153

FORD

GALAXY; 1.9TD-81KW

1576

153

FORD

GALAXY; 1.9TD-81KW-A

1606

153

FORD

GALAXY; 1.9TDI

1656

153

FORD

GALAXY; 1.9TDI 81 KW

1638

153

FORD

GALAXY; 1.9TDI A

1686

153

FORD

GALAXY; 1.9TDI A 81 KW

1686

153

FORD

GALAXY; 2.0I

1696

153

FORD

GALAXY; 2.0I - 8V

1625

153

FORD

GALAXY; 2.0I CLX

1660

151

FORD

GALAXY; 2.0I GHIA

1675

151

FORD

GALAXY; 2.0I GLX

1706

151

FORD

GALAXY; 2.0I-8V

1606

153

FORD

GALAXY; 2.3I

1703

153

FORD

GALAXY; 2.3I - 16V

1653

153

FORD

GALAXY; 2.3I A

1736

153

FORD

GALAXY; 2.3I A GHIA

1712

151

FORD

GALAXY; 2.3I A GLX

1712

151

FORD

GALAXY; 2.3I DOHC-16V

1599

153

FORD

GALAXY; 2.3I GHIA

1675

151

FORD

GALAXY; 2.3I GLX

1678

151

FORD

GALAXY; 2.3I-16V

1581

153

FORD

GALAXY; 2.3I-16V-A

1656

153

FORD

GALAXY; 2.8I

1684

153

FORD

GALAXY; 2.8I 150 KW

1633

153

FORD

GALAXY; 2.8I A

1732

153

FORD

GALAXY; 2.8I GHIA

1745

151

FORD

GALAXY; 2.8I GLX

1700

151

FORD

GALAXY; 2.8I-12V-A

1642

153

FORD

TOURNEO 100D BUS

1707

170

FORD

TRANSIT 100 9-SEATER

1515

168

32


FORD

TRANSIT 100 BUS 2.5TD KAT

1805

170

FORD

TRANSIT 100 KOMBI

1734

170

FORD

TRANSIT 100 M. RUITEN

1680

FORD

TRANSIT 100D 9-SEATER

1617

168

FORD

TRANSIT 100D KOMBI

1725

170

FORD

TRANSIT 100D-9 SEATER

1537

168

FORD

TRANSIT 100L KOMBI

1750

170

FORD

TRANSIT 100L-D KOMBI

2040

170

FORD

TRANSIT 300L FD 100 MR 4.23

2360

173

FORD

TRANSIT 300M FD 100 MR 4.23

2160

173

FORD

TRANSIT 80 KOMBI

1540

170

FORD

TRANSIT 80D

2040

FORD

TRANSIT 80D KOMBI

1680

170

FORD

TRANSIT FT 100

1755

170

FORD

TRANSIT FT 100; 2.0I - NSF

1571

170

FORD

TRANSIT FT 100; 2.5D - 4FB

1730

170

FORD

TRANSIT FT 100; 2.5D - 4HB

1649

170

FORD

TRANSIT FT 100; 2.5D - 4HC

1647

170

FORD

TRANSIT FT 100; 2.5DT - 4GE

1675

170

FORD

TRANSIT FT 100L

2097

170

FORD

TRANSIT FT 150L

2400

170

FORD

TRANSIT FT 80; 2.0I - NSF

1608

170

FORD

TRANSIT FT 80; 2.5D

1628

170

FORD

TRANSIT FT 80; 2.5D - 4FB

1628

170

FORD

TRANSIT FT 80; 2.5D - 4HB

1626

170

FORD

TRANSIT TRADER BUS

1820

170

FORD

TRANSIT/TOURNEO; 2.0D - 55.2 KW

1900

175

FORD


1711

175

FORD


1702

175

FORD

TRANSIT/TOURNEO; 2.3I - 107 KW

1682

174

FORD


1718

174

FORD

TRANSIT/TOURNEO; 300 M 2.3I- 107 KW

2080

174

FORD

TRANSIT/TOURNEO; 330 L

2620

174

FORD

TRANSIT/TOURNEO; 330 L 2.4D- 66,2 KW

2500

175

FORD

TRANSIT/TOURNEO; 330 M

1802

174

FORD

TRANSIT/TOURNEO; TRANSIT TOURNEO F3FA

2920

175

FORD

TRANSIT; 1.5L 88KW D SH 4,63

2290

174

FORD

TRANSIT; 1.5M 55KW D SH 4,63

1855

174

FORD

WINDSTAR

1889

164

FORD

WINDSTAR GL

1810

163

G.M.C.

YUKON

2590

166

GALLOPER

GALLOPER; 2.5TCI-LWB

1720

144

GALLOPER

GALLOPER; 2.5TCI-LWB A/T

1720

144

GALLOPER

GALLOPER; 2.5TCI-SWB

1720

146

GALLOPER

GALLOPER; 2.5TC-LWB

1625

144

HONDA

HONDA CR-V

1408

154

HONDA

SHUTTLE

1521

153

HONDA

SHUTTLE; 2.2I 6 ZITS

1465

153

HONDA

SHUTTLE; 2.2I 7 ZITS

1521

153

HYUNDAI

GALLOPER

1720

140

HYUNDAI

H-1

1982

157

33


HYUNDAI

H-1; H 200

1847

157

HYUNDAI

H-1; H200-9

1847

157

HYUNDAI

H-1; H200-9 SEATER 2.5TD

1940

157

HYUNDAI

H-1; SATELLITE 2.4I 4X4

1984

157

HYUNDAI

H-1; SATELLITE 2.4I GL

1824

157

HYUNDAI

H-1; SATELLITE 2.4I GLS

1824

157

HYUNDAI

H-1; SATELLITE 2.4I GLS AUT.

1793

157

HYUNDAI

H-1; SATELLITE 2.5D GL

1822

157

HYUNDAI

TRAJET; 2.0 CRDI

1781

157

HYUNDAI

TRAJET; 2.0 CRDI AUT.

1807

157

HYUNDAI

TRAJET; 2.0I

1765

157

HYUNDAI

TRAJET; 2.0I AUT

1775

157

HYUNDAI

TRAJET; 2.7I AUT

1802

157

IVECO

35S13

2830

172

JEEP

CHEROKEE; 2,5 CRD 5-SP.

1878

152

JEEP

CHEROKEE; 2.4I 5-SP.

1717

152

JEEP

CHEROKEE; 2.5 TD 5DRS.

1604

147

JEEP

CHEROKEE; 2.5I 5 DRS.

1517

147

JEEP

CHEROKEE; 2.5I 5DRS.

1517

147

JEEP

CHEROKEE; 2.5I 5DRS. SPORT

1496

147

JEEP

CHEROKEE; 2.5TD 5DRS.

1604

147

JEEP

CHEROKEE; 2.5TD 5DRS. SPORT

1540

147

JEEP

CHEROKEE; 3.7 V6 AUT.

1841

152

JEEP

CHEROKEE; 4.0I 5DRS. AUT.

1619

147

JEEP

CRAND CHEROKEE

1816

147

JEEP

GRAND CHEROKEE; 2.5 TD

1750

149

JEEP

GRAND CHEROKEE; 2.7 CRD

1955

151

JEEP

GRAND CHEROKEE; 3,1 TD

1873

151

JEEP

GRAND CHEROKEE; 4,0I 6 CYL.

1841

151

JEEP

GRAND CHEROKEE; 4,7 V8

1886

151

JEEP

GRAND CHEROKEE; 4,7I V8

1826

151

JEEP

GRAND CHEROKEE; 4.0I 6 CYL.

1822

149

JEEP

GRAND CHEROKEE; 4.7I V8

1898

151

JEEP

GRAND CHEROKEE; 4.7I V8 HO

1969

151

JEEP

GRAND CHEROKEE; 5.2I V8 LIMITED

1883

149

JEEP

GRAND CHEROKEE; 5.9I V8 LIMITED

1915

149

JEEP

WRANGLER; 2.5I 5-SP.

1405

147

JEEP

WRANGLER; 4.0I 5-SP.

1568

147

JEEP

WRANGLER; 4.0I AUT.

1470

147

LANCIA

LANCIA PHEDRA; 2.0 16V

1587

157

LANCIA

LANCIA PHEDRA; 3.0 V6

1759

157

LANCIA

LANCIA Z

1650

153

LANCIA

LANCIA Z; 2.0 JTD

1570

153

LANCIA

LANCIA Z; 2.0 TURBO

1550

153

LANCIA

LANCIA Z; 2.1 TD

1590

153

LANDROVER

109" STAWAG

1818

135

LANDROVER

110 HARD TOP

1730

149

LANDROVER

DEFENDER; 110 TD5 STATIONWAGON

2025

149

LANDROVER

DEFENDER; 110 TDI STATIONWAGON

1955

149

LANDROVER

DEFENDER; 90 TD5 STATIONWAGON

1800

149

LANDROVER

DEFENDER; 90 TDI STATIONWAGON

1695

149

34


LANDROVER

DEFENDER; 90 V8I STATIONWAGON

1745

149

LANDROVER

DISCOVERY SERIES II; 2.5 TD5

2050

154

LANDROVER

DISCOVERY SERIES II; 2.5 TD5 AUTOMATI

2155

154

LANDROVER

DISCOVERY SERIES II; 4.0 V8

1995

154

LANDROVER

DISCOVERY SERIES II; 4.0 V8 AUTOMATIC

2100

154

LANDROVER

DISCOVERY; TDI AUTOMATIC

2000

149

LANDROVER

DISCOVERY; V8I

1925

149

LANDROVER

DISCOVERY; V8I AUTOMATIC

1925

149

LANDROVER

RANGE ROVER; 3.0 TD6

2460

163

LANDROVER

RANGE ROVER; 4.4 V8

2460

163

MAN

E72; 33 DFA-G

6360

MAZDA

E2000 BUS

1525

MAZDA

MAZDA MPV; 2.5 TD

1675

153

MAZDA

MPV 2.5 TD GLX

1675

153

MAZDA

MPV 2.5 TD LX

1675

153

MAZDA

MPV 3.0 V6 GLX

1610

153

MAZDA

MPV 3.0 V6 LX

1610

153

MERCEDES-BENZ

-; 208D

2130

164

MERCEDES-BENZ

-; MPV

2040

162

MERCEDES-BENZ

108 D

1760

162

MERCEDES-BENZ

110 D

1790

162

MERCEDES-BENZ

110 D-KA

1720

162

MERCEDES-BENZ

110D

1910

162

MERCEDES-BENZ

112 CDI

2020

162

MERCEDES-BENZ

113

1750

162

145

MERCEDES-BENZ

208

2090

MERCEDES-BENZ

208 CDI

2670

164

MERCEDES-BENZ

208 D

2370

164

MERCEDES-BENZ

208 D KOMBI

1900

160

MERCEDES-BENZ

208 D; 208 D

2240

164

MERCEDES-BENZ

208 D-KA

1830

164

MERCEDES-BENZ

20810

2040

MERCEDES-BENZ

208D

2170

164

MERCEDES-BENZ

208D KOMBI

1835

160

MERCEDES-BENZ

210 D

2460

164

MERCEDES-BENZ

210D

2360

MERCEDES-BENZ

211 CDI

2660

164

MERCEDES-BENZ

212 D

2440

164

MERCEDES-BENZ

212 D BRANDWEERWAGEN

2139

164

MERCEDES-BENZ

213 CDI

2230

164

MERCEDES-BENZ

214

2400

164

MERCEDES-BENZ

308

2570

163

MERCEDES-BENZ

308 CDI

3020

164

MERCEDES-BENZ

308 CDI-D

2580

165

MERCEDES-BENZ

308 D

2570

164

MERCEDES-BENZ

310 D

2880

164

MERCEDES-BENZ

310 D; COMBI

2640

164

MERCEDES-BENZ

311 CDI

2950

164

MERCEDES-BENZ

312

2430

164

MERCEDES-BENZ

312 D

2850

164

MERCEDES-BENZ

312 D-KA

2400

164

35


MERCEDES-BENZ

313 CDI

2920

164

MERCEDES-BENZ

316 CDI

2580

164

MERCEDES-BENZ

9026KA

2430

163

MERCEDES-BENZ

903 KA

2200

165

MERCEDES-BENZ

903.6

2240

164

MERCEDES-BENZ

904.6 416CDI

2910

164

MERCEDES-BENZ

A

2250

163

MERCEDES-BENZ

MB 100 D

1910

152

MERCEDES-BENZ

MB 100D

1830

152

MERCEDES-BENZ

MB 80 D

1730

MERCEDES-BENZ

ML 430

2040

155

MERCEDES-BENZ

SPRINTER 208 D

2060

164

MERCEDES-BENZ

SPRINTER; 208D

2180

164

MERCEDES-BENZ

TN 208 DA1

2020

163

MERCEDES-BENZ

V 200 CDI; MPV

1930

162

MERCEDES-BENZ

V 230 MPV

1920

162

MERCEDES-BENZ

V 230 TURBODIESEL MPV

1935

162

MERCEDES-BENZ

V 280 MPV

2130

162

MERCEDES-BENZ

V200 CDI; MPV

2020

162

MERCEDES-BENZ

V220 CDI; MPV

1960

162

MERCEDES-BENZ

V230 TD; MPV

1775

162

MERCEDES-BENZ

V-230 TD; MPV

1915

162

MERCEDES-BENZ

V230; MPV

1900

162

MERCEDES-BENZ

V280; MPV

1791

162

MERCEDES-BENZ

VANEO

1190

152

MERCEDES-BENZ

VANEO 1.6

1200

152

MERCEDES-BENZ

VANEO 1.7 CDI

1250

152

MERCEDES-BENZ

VANEO 1.9

1210

152

MERCEDES-BENZ

VANEO CDI

1250

152

MERCEDES-BENZ

VIANO CDI 2.2

1720

164

MERCEDES-BENZ

VITO 108 CDI

2050

162

MERCEDES-BENZ

VITO 108 D

1890

162

MERCEDES-BENZ

VITO 110 CDI

2010

162

MERCEDES-BENZ

VITO 110 D

1920

162

MERCEDES-BENZ

VITO 112 CDI

2040

162

MERCEDES-BENZ

VITO 112 CDI KAMPEERAUTO

1820

162

MERCEDES-BENZ

VITO 113

1571

162

MERCEDES-BENZ

VITO 115 CDI

1715

164

MERCURY

VILLAGER

1800

161

MERCURY

VILLAGER U9

1839

161

MITSUBISHI

L 300 2.5 D WAGON

1460

145

MITSUBISHI

L300 2.0 WAGON U9

1436

145

MITSUBISHI

L300 2.4 CRYSTAL LITE U9

1556

145

MITSUBISHI

L300 2.4 WAGON

1485

145

MITSUBISHI

L300 2.5 D WAGON

1460

145

MITSUBISHI

L300 2.5 MINIBUS

1500

145

MITSUBISHI

L400 2.5 TD MINIBUS LANG

1670

145

MITSUBISHI

L400; 2.0 GLX

1580

145

MITSUBISHI

L400; 2.0 GLXI

1580

145

MITSUBISHI

L400; 2.5 TD IC GLX

1660

145

MITSUBISHI

L400; 2.5 TD PERS. BUS

1625

145

36


MITSUBISHI

MONTERO L. 2.5 TD/I GLX

1940

143

MITSUBISHI

PAJERO 2.8 LB PV A/T

2030

147

MITSUBISHI

PAJERO PININ; 1.8 GDI

1260

144

MITSUBISHI

PAJERO PININ; 1.8 MPI 5DRS

1315

144

MITSUBISHI

PAJERO PININ; 1.8 MPI A/T 5DRS

1335

144

MITSUBISHI

PAJERO PININ; 2.0 GDI

1275

144

MITSUBISHI

PAJERO PININ; 2.0 GDI 5DRS

1365

144

MITSUBISHI

PAJERO PININ; 2.0 GDI A/T

1295

144

MITSUBISHI

PAJERO PININ; 2.0 GDI A/T 5DRS

1385

144

MITSUBISHI

PAJERO; 2.5 TD GLX METAL TOP

1710

147

MITSUBISHI

PAJERO; 2.8 TD GLS A/T LONG BODY

2030

147

MITSUBISHI

PAJERO; 2.8 TD GLS LONG BODY

2025

147

MITSUBISHI

PAJERO; 2.8 TD GLX LONG BODY

1985

147

MITSUBISHI

PAJERO; 3.2 DI GLS

1915

156

MITSUBISHI

PAJERO; 3.2 DI GLS A/T LONG BODY

2045

156

MITSUBISHI

PAJERO; 3.2 DI GLS LONG BODY

2045

156

MITSUBISHI

PAJERO; 3.2 DI GLX LONG BODY

2015

156

MITSUBISHI

PAJERO; 3.2 DID GLS A/T

1935

156

MITSUBISHI

PAJERO; 3.2 DID GLS A/T LONG BODY

2065

156

MITSUBISHI

PAJERO; 3.5 V6 GDI GLS A/T

1850

156

MITSUBISHI

PAJERO; 3.5 V6 GDI GLS A/T LONG B.

1985

156

MITSUBISHI

PAJERO; 3.5 V6 GDI GLS LONG B.

1985

156

MITSUBISHI

PAJERO; 3.5 V6 GLS A/T LONG BODY

1955

147

MITSUBISHI

SPACE GEAR 2.0 GLI

1580

145

MITSUBISHI

SPACE GEAR 2.0 GLXI

1600

145

MITSUBISHI

SPACE GEAR 2.0 GLXI A/T

1615

145

MITSUBISHI

SPACE GEAR 2.4 GLSI

1675

145

MITSUBISHI

SPACE GEAR 2.4 GLSI A/T

1700

145

MITSUBISHI

SPACE GEAR 2.5 TD IC GLX

1645

145

MITSUBISHI

SPACE RUNNER; 1.8 GLXI

1239

146

MITSUBISHI

SPACE RUNNER; 1.8 GLXI A/T

1210

146

MITSUBISHI

SPACE STAR; 1.3 AVANCE

1182

148

MITSUBISHI

SPACE STAR; 1.3 COMFORT

1155

148

MITSUBISHI

SPACE STAR; 1.3 FAMILY

1167

148

MITSUBISHI

SPACE STAR; 1.3 GL

1137

148

MITSUBISHI

SPACE STAR; 1.3 GLX

1139

148

MITSUBISHI


1160

148

MITSUBISHI


1199

148

MITSUBISHI

SPACE STAR; 1.6 COMFORT A/T

1227

148

MITSUBISHI


1183

148

MITSUBISHI

SPACE STAR; 1.6 LIVE

1196

148

MITSUBISHI


1210

148

MITSUBISHI

SPACE STAR; 1.8 AVANCE A/T

1225

148

MITSUBISHI


1215

148

MITSUBISHI

SPACE STAR; 1.8 COMFORT A/T

1230

148

MITSUBISHI


1200

148

MITSUBISHI

SPACE STAR; 1.8 GL

1170

148

MITSUBISHI

SPACE STAR; 1.8 GLX

1175

148

MITSUBISHI


1220

148

MITSUBISHI

SPACE STAR; 1.8 MPI COMFORT

1185

148

MITSUBISHI

SPACE STAR; 1.8 MPI COMFORT A/T

1215

148

37


MITSUBISHI


1230

148

MITSUBISHI


1240

148

MITSUBISHI


1230

148

MITSUBISHI

SPACE STAR; 1.9 HP COMFORT

1240

148

MITSUBISHI


1240

148

MITSUBISHI

SPACE WAGON

1285

146

MITSUBISHI

SPACE WAGON; 2.0 GLX TD

1320

146

MITSUBISHI

SPACE WAGON; 2.0 GLXI

1341

146

MITSUBISHI

SPACE WAGON; 2.0 GLXI A/T

1347

146

NEKAF

M38A1

1240

128

NISSAN

NISSAN PATROL GR 2.8TDI

2160

NISSAN

NISSAN PATROL GR 2.8TDI 3DR

2060

160

NISSAN

NISSAN PATROL GR; 2.8 TDI 5 DRS.

2295

168

NISSAN

NISSAN PATROL GR; 2.8TDI 3DR

2075

161

NISSAN

NISSAN PATROL GR; 2.8TDI 5DR

2230

161

NISSAN

NISSAN PATROL GR; 3.0 DI TURBO 5DR

2365

161

NISSAN

NISSAN PATROL GR; 3.0 DI TURBO 5DR AU

2315

161

NISSAN

NISSAN PATROL GR; 3.0DI TURBO 5DR

2245

161

NISSAN

NISSAN PATROL GR; 3.0DI TURBO 5DR AUT

2245

161

NISSAN

NISSAN PRIMASTAR; MINIBUS 80.29-350 L

1900

162

NISSAN

NISSAN SERENA; 1.6 4DR 8ST

1370

148

NISSAN


1418

146

NISSAN


1464

145

NISSAN


1480

145

NISSAN

NISSAN SERENA; 2.3D 4DR 8ST

1450

148

NISSAN

NISSAN SERENA; 2.3D 5DR 8ST

1470

148

NISSAN

NISSAN TERRANO II; 2.4 3DR

1615

146

NISSAN

NISSAN TERRANO II; 2.4 5DR

1801

146

NISSAN

NISSAN TERRANO II; 2.7TD 3DR

1720

146

NISSAN

NISSAN TERRANO II; 2.7TD 5DR

1860

146

NISSAN

NISSAN TERRANO II; 2.7TDI 3DR

1730

146

NISSAN

NISSAN TERRANO II; 2.7TDI 5DR

1860

146

NISSAN

NISSAN TERRANO II; 2.7TDI 5DR AUT

1885

146

NISSAN

NISSAN TERRANO; 3.0DI 3DR

1735

146

NISSAN

NISSAN VANETTE CARGO; 2.3D COMBI-8

1525

148

NISSAN

PATHFINDER-R50; 3.3 V6 4 WD AUT

1910

154

NISSAN

PATROL GR 2.8 TDI 3DR

2180

NISSAN

PATROL GR 2.8 TDI 5DR

2240

NISSAN

PATROL GR. 2.8 TDI 3 DR

2120

160

NISSAN

SERENA 1.6E 4DR 8ST U9

1385

149

NISSAN

SERENA 2.0 4DR 6ST

1550

146

NISSAN

SERENA 2.0 4DR 7ST

1485

146

NISSAN

SERENA 2.0D 4DR 8ST

1460

149

NISSAN

SERENA 2.0E 4DR 6ST U9

1550

146

NISSAN

SERENA 2.0E 4DR 7ST E2

1485

146

NISSAN

SERENA 2.0E 5DR 7ST E2

1500

146

NISSAN

SERENA 2.3D 4DR 7ST

1490

149

NISSAN

SERENA 2.3D 5DR 7ST

1505

149

NISSAN

TERRANO II 2.7TDI 3DR

1780

NISSAN

URVAN 2.5D LWB MINIBUS

1690

144

NISSAN

URVAN 2.5D SWB MINIBUS

1630

144

38


NISSAN

URVAN SWB MINIBUS DIESEL

1470

NISSAN

VANETTE 2.0D MINIBUS

1380

143

NISSAN

VANETTE CARGO 2.3D

1550

150

NISSAN

Y61 NISSAN PATROL SR; NISSAN PATROL G

2075

160

OLDSMOBILE

SILHOUETTE U9

1769

150

OPEL

FRONTERA B; SPORT X2.2DTH

1695

152

OPEL

FRONTERA B; SPORT X2.2DTH AUTOMATIC

1695

152

OPEL

FRONTERA B; SPORT X2.2SE

1635

152

COMBI-8

140

OPEL

FRONTERA B; SPORT Y2.2SE

1639

152

OPEL

FRONTERA B; WAGON 6VD1

1757

152

OPEL

FRONTERA B; WAGON 6VD1 AUTOMATIC

1757

152

OPEL

FRONTERA B; WAGON X2.2DTH

1756

152

OPEL

FRONTERA B; WAGON X2.2DTH AUTOMATIC

1756

152

OPEL

FRONTERA B; WAGON X2.2SE

1752

152

OPEL

FRONTERA B; WAGON Y2.2DTH

1756

152

OPEL

FRONTERA B; WAGON Y2.2DTH AUTOMATIC

1756

152

OPEL

FRONTERA B; WAGON Y2.2SE

1699

152

OPEL

FRONTERA B; WAGON Y3.2NE

1761

152

OPEL

FRONTERA B; WAGON Y3.2NE AUTOMATIC

1761

152

OPEL

FRONTERA SPORT; X2.0SE

1666

146

OPEL

MOVANO

1848

174

OPEL

MOVANO 2.2DTI EURO3 3.5T

2430

174

OPEL

MOVANO; COMBI 1.9 DTI

1706

174

OPEL

MOVANO; COMBI 1.9 DTI 2.8T L1H1

1706

174

OPEL

MOVANO; COMBI 1.9DTI EURO 3 2.8T L1H1

1706

174

OPEL

MOVANO; COMBI 2.2 DTI

1753

174

OPEL


1829

174

OPEL


2320

174

OPEL

MOVANO; COMBI 2.5D

1771

174

OPEL


1851

174

OPEL


2180

174

OPEL

MOVANO; COMBI 2.8 TD

1781

174

OPEL

OPEL SINTRA; X2.2 DTH

1666

156

OPEL

OPEL SINTRA; X2.2XE

1656

156

OPEL

OPEL SINTRA; X3.0XE AUTOMATIC

1684

156

OPEL

VIVARO 1.9DTI 2.7T L1H1

1970

162

OPEL

VIVARO; COMBI 1.9DI 2.7T L1H1

1820

162

OPEL

VIVARO; COMBI 1.9DI 2.9T L2H1

1875

162

OPEL

VIVARO; COMBI 1.9DTI 2.7T L1H1

1820

162

OPEL

VIVARO; COMBI 2.5DTI 2.9T L1H1

1910

162

PEUGEOT

806 1.9 SRDT

1533

153

PEUGEOT

806 2.1 SRDT

1578

153

PEUGEOT

806 2.1 STDT

1578

153

PEUGEOT

806 SR 1.9 DTURBO

1533

153

PEUGEOT

806 SR 2.0

1478

153

PEUGEOT

806 SRDT 2.1 SELECT

1578

153

PEUGEOT

806 ST 1.9 DTURBO

1533

153

PEUGEOT

806 ST 2.0

1514

153

PEUGEOT

806 ST 2.0 SELECT

1478

153

PEUGEOT

806 ST 2.0 TURBO

1543

153

PEUGEOT

806 ST 2.0 TURBO SELECT

1543

153

39


PEUGEOT

806 STDT 1.9 SELECT

1533

PEUGEOT

806 STDT 2.1 SELECT

1578

153 153

PEUGEOT

806 SV 2.0 TURBO

1560

153

PEUGEOT

806; 1.9 D TURBO

1540

153

PEUGEOT

806; 2.0

1521

153

PEUGEOT

806; 2.0 16V

1542

153

PEUGEOT

806; 2.0 16V AUT.

1566

153

PEUGEOT

806; 2.0 16V HDI 80KW

1570

153

PEUGEOT

806; 2.0 HDI 80 KW

1570

153

PEUGEOT

806; 2.0 TURBO

1550

153

PEUGEOT

806; 2.1 D TURBO

1590

153

PEUGEOT

807; 2.0 16V (8PL)

1545

157

PEUGEOT

807; 2.0 16V AUT. (8PL)

1575

157

PEUGEOT

807; 2.0 HDI (8PL)

1643

157

PEUGEOT

807; 2.2 16V (8PL)

1581

157

PEUGEOT

807; 2.2 HDI (8PL)

1683

157

PEUGEOT

807; 3.0 V6 AUT. (7PL)

1759

157

PEUGEOT

BOXER

2200

172

PEUGEOT

BOXER 270C 1.9TD MINIBUS

1835

172

PEUGEOT

BOXER 270C 2.5TD MINIBUS

1895

172

PEUGEOT

BOXER 270C 2.5TDI MINIBUS

1895

172

PEUGEOT

BOXER 310C 2.5D COMBI

1823

172

PEUGEOT

BOXER 320M 2.0 COMBI

1763

172

PEUGEOT

BOXER 320M 2.5D COMBI

1853

172

PEUGEOT

BOXER 350LH 2.5D

2320

172

PEUGEOT

BOXER 350LH 2.8 HDI

2700

172

PEUGEOT

BOXER; 270C 1.9TD MINIBUS

1970

172

PEUGEOT

BOXER; 270C 2.0 MINIBUS (ER)

1790

172

PEUGEOT

BOXER; 270C 2.5TDI MINIBUS

1910

172

PEUGEOT

BOXER; 270C 2.5TDI MINIBUS (ER)

1930

172

PEUGEOT

BOXER; 270C 2.8 HDI MINIBUS

1945

172

PEUGEOT

BOXER; 310C 2.5D COMBI

1790

172

PEUGEOT

BOXER; 310C 2.5D COMBI (ER)

1810

172

PEUGEOT

BOXER; 320M 2.0 COMBI (ER)

2030

172

PEUGEOT

BOXER; 320M 2.5D COMBI

1830

172

PEUGEOT

BOXER; 320M 2.5TDI COMBI (ER)

2100

172

PEUGEOT

BOXER; 320MH 2.5TDI MINIBUS (ER)

2070

172

PEUGEOT

BOXER; 320MH 2.8 HDI MINIBUS

2085

172

PEUGEOT

BOXER; MINIBUS 270C 1.9TD

1850

172

PEUGEOT

BOXER; MINIBUS 270C 2.5TDI

1910

172

PEUGEOT

EXPERT; 1.9D 8PL

1451

154

PEUGEOT

EXPERT; 1.9D 9PL

1455

154

PEUGEOT

EXPERT; 2.0 16V 5PL

1490

154

PEUGEOT

EXPERT; 2.0 16V AUT. 5PL

1515

154

PEUGEOT

EXPERT; 2.0 16V HDI 5PL 80KW

1495

154

PEUGEOT

EXPERT; COMBI 1.6 5PL

1360

154

PEUGEOT

J5 COMBI LUXE

1671

168

PEUGEOT

PEUGEOT BOXER; 290C 2.0HDI COMBI

1840

172

PEUGEOT

PEUGEOT BOXER; 290C 2.2HDI COMBI

1910

172

PEUGEOT

PEUGEOT BOXER; 290C 2.8HDI MINIBUS

2055

172

PLYMOUTH

VOYAGER

1870

161

40


PLYMOUTH

VOYAGER SE

1780

160

PONTIAC

TRANS SPORT E2

1779

150

PONTIAC

TRANS SPORT U9

1779

150

PONTIAC

TRANSSPORT

1760

158

PORSCHE

CAYENNE S; AUTOMATIC

2220

166

PORSCHE

CAYENNE TURBO; AUTOMATIC

2330

166

RENAULT

ESPACE

1340

152

RENAULT

ESPACE 2.0I U9

1340

152

RENAULT

ESPACE 2000 GTS

1240

147

RENAULT

ESPACE 2000 GTX U9

1384

147

RENAULT

ESPACE 2000 TSE

1308

147

RENAULT

ESPACE 2000 TXE QUADRA U9

1508

147

RENAULT

ESPACE 2000 TXE U9

1348

147

RENAULT

ESPACE 2000-1

1240

147

RENAULT

ESPACE 2000-1 QUADRA

1310

147

RENAULT

ESPACE 2000-1 U9

1404

147

RENAULT

ESPACE QUADRA RT 2.2I U9

1510

152

RENAULT

ESPACE RN 2.2I

1383

152

RENAULT

ESPACE RN 2.2I U9

1381

152

RENAULT

ESPACE RN TURBO-D

1417

152

RENAULT

ESPACE RT 2.2I

1413

152

RENAULT

ESPACE RT 2.2I AUTOMATIC

1433

152

RENAULT

ESPACE RT 2.2I U9

1381

152

RENAULT

ESPACE RT TURBO-D

1417

152

RENAULT

ESPACE RT V6I

1496

152

RENAULT

ESPACE RT V6I AUTOM.E2

1537

152

RENAULT

ESPACE RT V6I AUTOMATIC

1465

152

RENAULT

ESPACE RT V6I U9

1564

152

RENAULT

ESPACE RXE V6I

1496

152

RENAULT

ESPACE RXE V6I AUTOM.E2

1537

152

RENAULT

ESPACE RXE V6I U9

1496

152

RENAULT

ESPACE TURBO D

1408

147

RENAULT

ESPACE TURBO DX

1408

147

RENAULT

ESPACE TXE

1240

147

RENAULT

ESPACE; 1.9 DTI

1495

155

RENAULT

ESPACE; 2.0

1533

155

RENAULT

ESPACE; 2.0 16V

1507

155

RENAULT

ESPACE; 2.0 16V AUTOMATIC

1532

155

RENAULT

ESPACE; 2.0 16V AUTOMATIC EURO 2000

1538

155

RENAULT

ESPACE; 2.0 16V EURO 2000

1508

155

RENAULT

ESPACE; 2.0 16V LANG

1505

155

RENAULT

ESPACE; 2.0 16V LANG AUTOMATIC

1535

155

RENAULT

ESPACE; 2.0 16V LANG AUTOMATIC EURO 2

1535

155

RENAULT

ESPACE; 2.0 16V LANG EURO 2000

1546

155

RENAULT

ESPACE; 2.0 AUTOMATIC

1495

153

RENAULT

ESPACE; 2.0 LANG

1546

155

RENAULT

ESPACE; 2.2 DCI

1637

155

RENAULT

ESPACE; 2.2 DCI EURO 2000

1637

155

RENAULT

ESPACE; 2.2 DCI LANG

1677

155

RENAULT

ESPACE; 2.2 DCI LANG EURO 2000

1677

155

RENAULT

ESPACE; 2.2DT

1605

155

41


RENAULT

ESPACE; 2.2DT LANG

1645

155

RENAULT

ESPACE; 3.0 V6 24V AUTOMATIC

1655

155

RENAULT

ESPACE; 3.0 V6 24V LANG AUTOMATIC

1695

155

RENAULT

ESPACE; V6 24V AUTOMATIC

1655

155

RENAULT

ESPACE; V6 24V LANG AUTOMATIC

1695

155

RENAULT

ESPACE; V6 AUTOMATIC

1675

153

RENAULT

JA; MEGANE SCENIC 1.6E

1195

145

RENAULT

JA; MEGANE SCENIC 1.9DT

1275

145

RENAULT

MASTER 3.5

2520

174

RENAULT

MASTER 3.5 TD

2450

174

RENAULT

MASTER 3.5T L3 H2 2.2 DCI

2340

174

RENAULT

MASTER; COMBI T28 1.9 DCI L1H1 EU 200

1706

174

RENAULT

MASTER; COMBI T28 2.2 DCI L2H2 EU 200

2200

174

RENAULT

MASTER; COMBI T28 L1H1 1.9DTI

1706

174

RENAULT

MASTER; COMBI T28 L1H1 2.2DCI

1753

174

RENAULT

MASTER; COMBI T28 L2H2 2.2DCI

1829

174

RENAULT

MASTER; COMBI T28 L2H2 2.8DTI

2130

174

RENAULT

MASTER; MICROBUS

2095

174

RENAULT

MASTER; MINIBUS T31 2.2 DCI L1H1 2000

2076

174

RENAULT

MASTER; MINIBUS T31 L1H1 2.2DCI

2180

174

RENAULT

MEGANE SCENIC

1340

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.4 16V

1251

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.4 16V 2005

1253

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.4 16V EURO 2000

1248

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.4E

1228

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.6

1195

145

RENAULT


1271

145

RENAULT


1268

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.6 16V AUTOM

1299

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.6 16V AUTOMAAT

1296

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.6 16V AUTOMAAT 2005

1298

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.6 16V AUTOMAAT EURO

1293

145

RENAULT


1273

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.6-16V

1269

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.6E

1251

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.6E AUTOM

1268

145

RENAULT


1306

145

RENAULT


1308

145

RENAULT


1303

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.9 D

1250

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.9 DCI

1265

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.9 DCI 4X4

1460

151

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.9 DCI 4X4 EURO 2000

1460

151

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.9 DCI AUTOMAAT EURO

1295

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.9 DCI EURO 2000

1265

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.9 DTI

1265

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.9 DTI 4X4

1460

151

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.9 DTI EURO 2000

1265

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.9D

1290

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.9DT

1275

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.9DTI

1295

145

42


RENAULT

MEGANE SCENIC; 1.9DTI AUTOM

1300

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 2.0

1313

145

RENAULT


1306

145

RENAULT


1308

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 2.0 16V 4X4

1440

151

RENAULT

MEGANE SCENIC; 2.0 16V 4X4 2005

1440

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 2.0 16V 4X4 EURO 2000

1440

151

RENAULT

MEGANE SCENIC; 2.0 16V AUTOM

1295

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 2.0 16V AUTOMAAT

1336

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 2.0 16V AUTOMAAT 2005

1338

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 2.0 16V AUTOMAAT EURO

1336

145

RENAULT


1306

145

RENAULT

MEGANE SCENIC; 2.0 AUTOM

1303

145

RENAULT

SCINIC

1310

144

RENAULT

TRAFIC T2B3

1450

156

RENAULT

TRAFIC T2B4

1567

156

RENAULT

TRAFIC T2BE

1435

156

RENAULT

TRAFIC T2BF

1435

156

RENAULT

TRAFIC T55G

1650

156

RENAULT

TRAFIC T5BE

1390

156

RENAULT

TRAFIC T5BF

1390

156

RENAULT

TRAFIC T7BG

1620

156

RENAULT

TRAFIC; COMBI 1000 1.9 DCI 80 9PERS

1691

162

RENAULT

TRAFIC; COMBI 1200 1.9 DCI 100 9PERS

1698

162

SANTANA

VITARA

1204

143

SEAT

ALHAMBRA; 1.8 20V / AJH 110KW

1609

153

SEAT

ALHAMBRA; 1.8 20V AUT/AWC 110KW (Q)

1607

153

SEAT

ALHAMBRA; 1.8 20V/AWC 110KW

1574

153

SEAT

ALHAMBRA; 1.8 20V/AWC 110KW (Q)

1556

153

SEAT

ALHAMBRA; 1.9 TDI / 66KW

1609

153

SEAT

ALHAMBRA; 1.9 TDI / 81KW

1609

153

SEAT

ALHAMBRA; 1.9 TDI / AFN 81KW

1609

153

SEAT

ALHAMBRA; 1.9 TDI / AHU 66KW

1609

153

SEAT

ALHAMBRA; 1.9 TDI AUT / AFN 81KW

1639

153

SEAT

ALHAMBRA; 1.9 TDI AUT PD/AUY 85KW

1657

153

SEAT

ALHAMBRA; 1.9 TDI AUT PD/AUY 85KW (Q)

1616

153

SEAT

ALHAMBRA; 1.9 TDI AUT PD/AUY 85KW (R)

1616

153

SEAT

ALHAMBRA; 1.9 TDI PD/ASZ 96KW

1624

153

SEAT

ALHAMBRA; 1.9 TDI PD/AUY 85KW

1624

153

SEAT

ALHAMBRA; 1.9 TDI PD/AUY 85KW (P)

1583

153

SEAT

ALHAMBRA; 1.9 TDI PD/AUY 85KW (Q)

1583

153

SEAT

ALHAMBRA; 1.9 TDI SE

1634

151

SEAT

ALHAMBRA; 1.9 TDI/ANU 66KW

1583

153

SEAT

ALHAMBRA; 1.9 TDI/ANU 66KW (P)

1583

153

SEAT

ALHAMBRA; 1.9 TDI/ANU 66KW (Q)

1566

153

SEAT

ALHAMBRA; 1.9TDI / AHU 66 KW

1647

151

SEAT

ALHAMBRA; 2.0 / ADY 85 KW

1669

151

SEAT

ALHAMBRA; 2.0 / ADY 85KW

1635

153

SEAT

ALHAMBRA; 2.0 ATM 85KW

1607

153

SEAT

ALHAMBRA; 2.0 AUT / ADY 85 KW

1699

151

SEAT

ALHAMBRA; 2.0 AUT / ADY 85KW

1619

153

43


SEAT

ALHAMBRA; 2.0 AUT/ATM 85KW (P)

1573

153

SEAT

ALHAMBRA; 2.0 AUT/ATM 85KW (Q)

1615

153

SEAT

ALHAMBRA; 2.0 SE

1659

151

SEAT

ALHAMBRA; 2.0 SXE

1680

151

SEAT

ALHAMBRA; 2.0/ATM 85KW

1598

153

SEAT

ALHAMBRA; 2.0/ATM 85KW (P)

1595

153

SEAT

ALHAMBRA; 2.0/ATM 85KW (Q)

1553

153

SEAT

ALHAMBRA; 2.8 VR6 AUT/AYL 150 KW (Q)

1627

153

SEAT

ALHAMBRA; 2.8 VR6 AUT/AYL 150 KW (R)

1633

153

SEAT

ALHAMBRA; 2.8 VR6/AYL 150KW

1594

153

SEAT

ALHAMBRA; 2.8 VR6/AYL 150KW (Q)

1600

153

SSANGYONG

KORANDO; 602

1760

151

SSANGYONG

MUSSO (FJ) 4X4 WAGON 602

1870

150

SSANGYONG

MUSSO (FJ) 4X4 WAGON; 602

1730

151

SSANGYONG

MUSSO 4*4 WAGON; 602

1833

151

SSANGYONG

MUSSO 4*4 WAGON; E 2.3 AUT.

1825

151

SSANGYONG

MUSSO 4*4 WAGON; EX 3.2 AUTOMAAT

1905

151

SSANGYONG

MUSSO 4*4 WAGON; TD 2.9

1865

151

SSANGYONG

MUSSO 4*4 WAGON; TD 2.9 AUT.

1880

151

SSANGYONG

MUSSO; TD 2.9 AUT.

1891

151

SSANGYONG

SSANGYONG KORANDO; D 2.9

1760

151

SSANGYONG

SSANGYONG KORANDO; D 2.9 AUT.

1790

151

SSANGYONG

SSANGYONG KORANDO; E 2.3 AUT.

1775

151

SSANGYONG

SSANGYONG KORANDO; TD 2.3

1765

151

SSANGYONG

SSANGYONG KORANDO; TD 2.9

1805

151

SSANGYONG

SSANGYONG KORANDO; TD 2.9 AUT.

1825

151

SUBARU

E10MINIBUS S6

860

121

SUBARU

E12 MINIBUS 4WD

927

121

SUBARU

E12 MINIBUS 4WD K6

927

121

SUZUKI

GRAND VITARA; 1.6 3D

1220

150

SUZUKI

GRAND VITARA; 1.6 3D CABRIO

1224

146

SUZUKI

GRAND VITARA; 2.0

1330

150

SUZUKI

GRAND VITARA; 2.0 16V TDI 5D

1480

150

SUZUKI


1274

150

SUZUKI

GRAND VITARA; 2.0 3D AUTOMAAT

1275

150

SUZUKI

GRAND VITARA; 2.0 3D AUTOMATIC

1255

146

SUZUKI

GRAND VITARA; 2.0 3D CABRIO

1230

146

SUZUKI

GRAND VITARA; 2.0 3D CABRIO AUTOMATIC

1250

146

SUZUKI


1330

150

SUZUKI

GRAND VITARA; 2.0 5D AUTOMAAT

1350

150

SUZUKI

GRAND VITARA; 2.0 5D AUTOMATIC

1350

150

SUZUKI

GRAND VITARA; 2.0 AUTOMATIC

1350

150

SUZUKI

GRAND VITARA; 2.0 TDI

1450

150

SUZUKI

GRAND VITARA; 2.0 TDI 5D

1450

150

SUZUKI

GRAND VITARA; 2.0 TDI 5D AUTOMAAT

1450

150

SUZUKI

GRAND VITARA; 2.0 TDI 5D AUTOMATIC

1450

150

SUZUKI

GRAND VITARA; 2.0 TDI AUTOMATIC

1450

150

SUZUKI

GRAND VITARA; 2.5 V6

1380

150

SUZUKI

GRAND VITARA; 2.5 V6 5D

1380

150

SUZUKI

GRAND VITARA; 2.5 V6 5D AUTOMAAT

1380

150

SUZUKI

GRAND VITARA; 2.5 V6 5D AUTOMATIC

1380

150

44


SUZUKI

GRAND VITARA; 2.5 V6 AUTOMATIC

SUZUKI

JIMNY

1380

150

960

136

SUZUKI

JIMNY; 4X4

1020

136

SUZUKI

JIMNY; 4X4 AUTOMAAT

1025

136

SUZUKI

JIMNY; 4X4 AUTOMATIC

1005

136

SUZUKI

JIMNY; 4X4 CABRIO

1010

136

SUZUKI

SUPER CARRY

800

SUZUKI

SUPER CARRY HR

880

TOYOTA

H-10-G

1720

TOYOTA

H12G HIACE

1830

156

TOYOTA

HI-ACE 2.0 PERS.BUS DX

1605

147

TOYOTA

HIACE 2.4 DSL PERS.BUS

1679

156

TOYOTA

HIACE 2.4 DSL TAXI

1677

156

TOYOTA

HI-ACE 2.4 PERS.BUS D

1670

147

TOYOTA

HI-ACE 2.4 PERS.BUS D.

1697

147

TOYOTA

J8

2340

160

TOYOTA

LITE-ACE 1.5 WAGON DX

1162

141

TOYOTA

PICNIC 2.2TD

1420

147

TOYOTA

TOYOTA HIACE; 2.4 DSL PERSONENBUS

1690

156

144

TOYOTA

TOYOTA HIACE; 2.4 TDSL PERSONENBUS

1710

156

TOYOTA

TOYOTA HIACE; 2.4 TDSL PERSONENBUS LO

1910

156

TOYOTA

TOYOTA HIACE; 2.5 D4-D 100 PERSONENBU

1805

156

TOYOTA

TOYOTA HIACE; 2.5 D4-D 90 PERSONENBUS

1715

156

TOYOTA

TOYOTA HIACE; 2.7I PERSONENBUS

1630

156

TOYOTA

TOYOTA LAND CRUISER (120SERIES); LAND

1965

158

TOYOTA

TOYOTA LAND CRUISER 100 SERIES; 4.2 T

2475

162

TOYOTA

TOYOTA LAND CRUISER 100 SERIES; 4.7I

2285

162

TOYOTA

TOYOTA LAND CRUISER; 100 4.2 TURBO DI

2500

162

TOYOTA

TOYOTA LAND CRUISER; 100 4.7I AUTOMAA

2295

162

TOYOTA

TOYOTA LAND CRUISER; 90 3.0 D4-D 3DRS

1735

151

TOYOTA

TOYOTA LAND CRUISER; 90 3.0 TDIESEL 3

1725

151

TOYOTA

TOYOTA LAND CRUISER; 90 3.0 TDIESEL 5

1885

151

TOYOTA

TOYOTA LAND CRUISER; 90 3.0 TDSL 5DRS

1875

151

TOYOTA

TOYOTA LAND CRUISER; 90 3.4I V6 5DRS

1825

151

TOYOTA

TOYOTA LANDCRUISER

1850

151

TOYOTA

TOYOTA LANDCRUISER 90 SERIES; 3.0 TDI

1815

151

TOYOTA

TOYOTA LANDCRUISER 90 SERIES; 3.0 TDS

1865

151

TOYOTA

TOYOTA LANDCRUISER 90 SERIES; 3.4I V6

1871

151

TOYOTA

TOYOTA LANDCRUISER; 100 4.2 TURBO DIE

2425

162

TOYOTA

TOYOTA PICNIC; 2.0I

1361

147

TOYOTA

TOYOTA PICNIC; 2.0-I

1352

147

TOYOTA

TOYOTA PICNIC; 2.0I AUTOMAAT

1391

147

TOYOTA

TOYOTA PICNIC; 2.0-I AUTOMAAT

1335

147

TOYOTA

TOYOTA PICNIC; 2.2 TURBO DIESEL

1360

147

TOYOTA

TOYOTA RAV4; 1.8 3-DRS

1100

151

TOYOTA

TOYOTA RAV4; 1.8 5-DRS

1155

151

TOYOTA

TOYOTA RAV4; 2.0 3-DRS 4WD

1195

153

TOYOTA

TOYOTA RAV4; 2.0 3-DRS AUTOMAAT 4WD

1230

153

TOYOTA

TOYOTA RAV4; 2.0 5-DRS 4WD

1250

153

TOYOTA

TOYOTA RAV4; 2.0 5-DRS AUTOMAAT 4WD

1285

153

TOYOTA

TOYOTA RAV4; 2.0 D-4D 5-DRS 4WD

1345

153

45


TOYOTA

TOYOTA RAV4; 2.0 D4-D 5-DRS 4WD

1345

TOYOTA

TOYOTA RAV4; FUNCRUISER

1155

153 146

TOYOTA

TOYOTA RAV4; FUNCRUISER 2.0I

1175

148

TOYOTA

TOYOTA RAV4; FUNCRUISER 2.0I AUT

1205

146

TOYOTA

TOYOTA RAV4; FUNCRUISER WAGON

1225

146

TOYOTA

TOYOTA RAV4; FUNCRUISER WAGON 2.0I

1240

148

TOYOTA

TOYOTA RAV4; FUNCRUISER WAGON 2.0I AU

1270

148

VOLKSWAGEN

0.8 B 62 KW

2080

VOLKSWAGEN

1,0 D 50 KW

1980

161

VOLKSWAGEN

1,0 TDI 65 KW

2000

161

VOLKSWAGEN

1,0 TDI 75 KW

1740

VOLKSWAGEN

1.0 D 50 KW

1980

161

VOLKSWAGEN

1.0 TDI 75 KW

2090

161

VOLKSWAGEN

2 DM

2180

164

VOLKSWAGEN

231/216

1034

141

VOLKSWAGEN

255521 KLEINBUS

1447

140

VOLKSWAGEN

2DF-BBF2-B

2460

165

VOLKSWAGEN

7 DB

1830

161

VOLKSWAGEN

70X0B

1900

161

VOLKSWAGEN

70X0C

1680

159

VOLKSWAGEN

7DB

1830

161

VOLKSWAGEN

7DF-AAB 1

1700

159

VOLKSWAGEN

BESTEL 1,0 D 50 KW

1940

161

VOLKSWAGEN

BESTEL 1,0 TDI 65 KW

1960

161

VOLKSWAGEN

CADDY SDI

1180

144

VOLKSWAGEN

CADDY TDI 66 KW

1220

144

VOLKSWAGEN

CALIFORNIA; KAMPEERAUTO II TDI 65 KW

2088

161

VOLKSWAGEN

CALIFORNIA; KAMPEERAUTO II TDI 75KW

2088

161

VOLKSWAGEN

CARAVELLE

1727

161

VOLKSWAGEN

CARAVELLE 50 KW KAT D

1616

159

VOLKSWAGEN

CARAVELLE 82KW

1474

160

VOLKSWAGEN

CARAVELLE B 49 KW

1564

159

VOLKSWAGEN

CARAVELLE B 62 KW

1625

161

VOLKSWAGEN

CARAVELLE B 62 KW E2

1564

159

VOLKSWAGEN

CARAVELLE B 62 KW U9

1564

159

VOLKSWAGEN

CARAVELLE B 62KW

1624

159

VOLKSWAGEN

CARAVELLE B 81 KW

1664

159

VOLKSWAGEN

CARAVELLE B 81 KW AUT U9

1725

159

VOLKSWAGEN

CARAVELLE B 81 KW U9

1639

159

VOLKSWAGEN

CARAVELLE B 85 KW AUT

1789

161

VOLKSWAGEN

CARAVELLE D 45 KW

1616

159

VOLKSWAGEN

CARAVELLE D 45KW

1616

159

VOLKSWAGEN

CARAVELLE D 50 KW

1725

161

VOLKSWAGEN

CARAVELLE D 57 KW

1800

161

VOLKSWAGEN

CARAVELLE D 57 KW 1,2

1691

159

VOLKSWAGEN

CARAVELLE D 57 KW AUT

1721

159

VOLKSWAGEN

CARAVELLE D 57 KW SYNCRO

1865

159

VOLKSWAGEN

CARAVELLE D 57 KW TAX

1770

159

VOLKSWAGEN

CARAVELLE D 57KW

1691

159

VOLKSWAGEN

CARAVELLE DIESEL 42KW

1560

160

VOLKSWAGEN

CARAVELLE TDI 75 KW

1830

161

46


VOLKSWAGEN

CARAVELLE TURBO D 51 KW

1533

160

VOLKSWAGEN

CARAVELLE VR6 103 KW AUT

1760

161

VOLKSWAGEN

CARAVELLE; D 50 KW

1629

161

VOLKSWAGEN

CARAVELLE; D 55 KW

1704

161

VOLKSWAGEN

CARAVELLE; TDI 65 KW

1734

161

VOLKSWAGEN

CARAVELLE; TDI 75 KW

1734

161

VOLKSWAGEN

CARAVELLE; TDI 75 KW AUT

1764

161

VOLKSWAGEN

CARAVELLE; TDI 75 KW AUT V.

1727

161

VOLKSWAGEN

GOLF KAT DIESEL 55 KW

1080

VOLKSWAGEN

KOMBI 0,8 50 KW KAT D

1511

159

VOLKSWAGEN

KOMBI 1,0 50 KW KAT D

1511

159

VOLKSWAGEN

KOMBI 44 KW

1482

160

VOLKSWAGEN

KOMBI 50 KW KAT D

1618

159

VOLKSWAGEN

KOMBI B 49 KW

1519

159

VOLKSWAGEN

KOMBI B 62 KW

1636

161

VOLKSWAGEN

KOMBI B 62 KW 0,8

1639

161

VOLKSWAGEN

KOMBI B 62 KW 0,8 E2

1578

159

VOLKSWAGEN

KOMBI B 62 KW 0.8

1639

161

VOLKSWAGEN

KOMBI B 62 KW E2

1519

159

VOLKSWAGEN

KOMBI B 62 KW U9

1519

159

VOLKSWAGEN

KOMBI B 81 KW

1655

161

VOLKSWAGEN

KOMBI B 81 KW AUT U9

1811

159

VOLKSWAGEN

KOMBI B 85 KW AUT

1744

161

VOLKSWAGEN

KOMBI D 45 KW

1618

159

VOLKSWAGEN

KOMBI D 45 KW 0,8

1511

159

VOLKSWAGEN

KOMBI D 45KW

1618

159

VOLKSWAGEN

KOMBI D 50 KW

2090

161

VOLKSWAGEN

KOMBI D 50 KW 0.8

1580

161

VOLKSWAGEN

KOMBI D 55 KW

1725

161

VOLKSWAGEN

KOMBI D 57 KW

1740

161

VOLKSWAGEN

KOMBI D 57 KW 0,8

1655

161

VOLKSWAGEN

KOMBI D 57 KW 1.2

1740

158

VOLKSWAGEN

KOMBI D 57 KW SYNCRO

1731

161

VOLKSWAGEN

KOMBI D 57KW

1693

159

VOLKSWAGEN

KOMBI D50KW

1680

159

VOLKSWAGEN

KOMBI DIESEL 42KW

1460

160

VOLKSWAGEN

KOMBI DIESEL 42KW KAMPEERAUTO

1620

160

VOLKSWAGEN

KOMBI TDI 75 KW

1735

161

VOLKSWAGEN

KOMBI TURBO D 51 KW

1533

160

VOLKSWAGEN

KOMBI V.D. 50 KW KAT D

1676

159

VOLKSWAGEN

KOMBI VERH DAK D 45 KW

1676

159

VOLKSWAGEN

LT 28 KOMBI VERH. D. SDI 55 KW

2025

164

VOLKSWAGEN

LT 35 70 KW TDI VERH. DAK

2580

164

VOLKSWAGEN

LT 35 80 KW TDI

1480

164

VOLKSWAGEN

LT 35 KOMBI TDI 75 KW

2075

164

VOLKSWAGEN

LT; 28 KOMBI SDI 55 KW

1847

163

VOLKSWAGEN

LT; 28 KOMBI TDI 61 KW

1982

163

VOLKSWAGEN

LT; 28 KOMBI TDI 66 KW

2220

163

VOLKSWAGEN

LT; 28 KOMBI VERH. D. SDI 55 KW

2400

163

VOLKSWAGEN

LT; 28 KOMBI VERH. D. TDI 66 KW

2290

163

VOLKSWAGEN


2620

163

47


VOLKSWAGEN


1892

163

VOLKSWAGEN

LT; 28 TDI 66 KW

2035

163

VOLKSWAGEN

LT; 28 VERH. D. SDI 55 KW

2300

163

VOLKSWAGEN

LT; 28 VERH. D. TDI 61 KW

2430

163

VOLKSWAGEN


2240

163

VOLKSWAGEN

LT; 35 KOMBI VERH. D. SDI 55 KW

2700

163

VOLKSWAGEN


2970

163

VOLKSWAGEN


3110

163

VOLKSWAGEN


2780

163

VOLKSWAGEN

LT; 35 VERH.D.TDI 80 KW

1912

163

VOLKSWAGEN

LT; 35A KOMBI VERH. D. TDI 66 KW

2480

163

VOLKSWAGEN

LT; 35A KOMBI VERH. D. TDI 70 KW

2770

163

VOLKSWAGEN

LT; 35A VERH. D. TDI 61 KW

2720

163

VOLKSWAGEN

LT; 35A VERH. D. TDI 66 KW

2430

163

VOLKSWAGEN


2680

163

VOLKSWAGEN

M.R. 57KW

1440

157

VOLKSWAGEN

MULTIVAN B 81 KW AUT U9

1809

159

VOLKSWAGEN

MULTIVAN TDI 75 KW

1870

161

VOLKSWAGEN

MULTIVAN; TDI 96 KW

2174

163

VOLKSWAGEN

SHARAN CARAT 128 KW

1730

150

VOLKSWAGEN

SHARAN CARAT 128 KW AUT

1785

150

VOLKSWAGEN

SHARAN CARAT 66 KW TDI

1700

150

VOLKSWAGEN

SHARAN CARAT 85 KW

1680

150

VOLKSWAGEN

SHARAN CL 66 KW TDI

1660

150

VOLKSWAGEN

SHARAN CL 85 KW

1600

150

VOLKSWAGEN

SHARAN GL 128 KW

1664

150

VOLKSWAGEN

SHARAN GL 128 KW AUT

1694

150

VOLKSWAGEN

SHARAN GL 66 KW TDI

1634

150

VOLKSWAGEN

SHARAN GL 85 KW

1656

150

VOLKSWAGEN

SHARAN GL 85 KW AUT

1644

150

VOLKSWAGEN

SHARAN; 110 KW

1651

153

VOLKSWAGEN

SHARAN; 110 KW AUT

1611

153

VOLKSWAGEN

SHARAN; 128 KW

1713

153

VOLKSWAGEN

SHARAN; 128 KW AUT

1707

153

VOLKSWAGEN

SHARAN; 150 KW

1600

153

VOLKSWAGEN

SHARAN; 150 KW AUT

1633

153

VOLKSWAGEN

SHARAN; 150 KW AUT.

1633

153

VOLKSWAGEN

SHARAN; 4MOTION 85 KW TDI

1684

153

VOLKSWAGEN

SHARAN; 66 KW TDI

1651

153

VOLKSWAGEN

SHARAN; 81 KW TDI

1651

153

VOLKSWAGEN

SHARAN; 81 KW TDI AUT

1681

153

VOLKSWAGEN

SHARAN; 85 KW

1657

153

VOLKSWAGEN

SHARAN; 85 KW AUT

1679

153

VOLKSWAGEN

SHARAN; 85 KW TDI

1583

153

VOLKSWAGEN

SHARAN; 85 KW TDI AUT

1657

153

VOLKSWAGEN

SHARAN; 96KW TDI

1624

153

VOLKSWAGEN

SHARAN; CARAT 128 KW

1755

150

VOLKSWAGEN

SHARAN; CARAT 128 KW AUT

1761

151

VOLKSWAGEN

SHARAN; CARAT 66 KW TDI

1701

151

VOLKSWAGEN

SHARAN; CARAT 81 KW TDI

1701

151

VOLKSWAGEN

SHARAN; CARAT 85 KW

1681

151

48


VOLKSWAGEN

SHARAN; CL 66 KW TDI

1622

VOLKSWAGEN

SHARAN; CL 81 KW TDI

1640

151 151

VOLKSWAGEN

SHARAN; CL 85 KW

1638

151

VOLKSWAGEN

SHARAN; CL 85 KW AUT

1632

151

VOLKSWAGEN

SHARAN; GL 128 KW

1683

151

VOLKSWAGEN

SHARAN; GL 128 KW AUT

1747

151

VOLKSWAGEN

SHARAN; GL 66 KW TDI

1715

151

VOLKSWAGEN

SHARAN; GL 81 KW TDI

1658

151

VOLKSWAGEN

SHARAN; GL 85 KW

1659

151

VOLKSWAGEN

SHARAN; SYNCRO 128 KW AUT

1815

153

VOLKSWAGEN

SHARAN; SYNCRO CARAT 128 KW AUT

1803

151

VOLKSWAGEN

TRANSPORTER

1507

161

VOLKSWAGEN

TRANSPORTER 0,7 D 50 KW

1760

161

VOLKSWAGEN

TRANSPORTER 1,0 TDI

2080

161

VOLKSWAGEN

TRANSPORTER 1,0D 50KW

1980

VOLKSWAGEN

TRANSPORTER 1.0 TDI 65 KW

2000

161

VOLKSWAGEN

TRANSPORTER 1.0 TDI 75 KW

2090

161

VOLKSWAGEN

TRANSPORTER 1.0D 50KW

1948

VOLKSWAGEN

TRANSPORTER BESTEL 1,0 TDI 65 KW

2010

161

VOLKSWAGEN

TRANSPORTER T4

2020

161

VOLKSWAGEN

TRANSPORTER TDI 75 KW

1980

161

VOLKSWAGEN

TRANSPORTER; KOMBI 0.8 B 62 KW

1566

161

VOLKSWAGEN

TRANSPORTER; KOMBI 0.8 D 50 KW

1507

161

VOLKSWAGEN

TRANSPORTER; KOMBI 0.8 TDI 65 KW

1733

161

VOLKSWAGEN

TRANSPORTER; KOMBI B 62 KW

1605

161

VOLKSWAGEN

TRANSPORTER; KOMBI B 85 KW AUT

1671

161

VOLKSWAGEN

TRANSPORTER; KOMBI D 50 KW

1870

161

VOLKSWAGEN

TRANSPORTER; KOMBI D 55 KW

1624

161

VOLKSWAGEN

TRANSPORTER; KOMBI TDI 63 KW

1765

163

VOLKSWAGEN


2110

161

VOLKSWAGEN


2060

161

VOLKSWAGEN

TRANSPORTER; KOMBI TDI 75 KW AUT

1684

161

VOLKSWAGEN

TRANSPORTER; KOMBI VERH. D. D 50 KW

1793

161

VOLKSWAGEN

TRANSPORTER; KOMBI VERH. D. TDI 65 KW

1704

161

VOLKSWAGEN

TRANSPORTER; KOMBI VERH. D. TDI 75 KW

1704

161

VOLKSWAGEN

VANAGON CAMPER 61KW

1740

156

Gemiddeld

49

1722,586273 155,92405 06


Sports Utility Vehicles

Recommend Documents