Samenvatting Wegverkeer Incident Management en Situatie bewustzijn 1. Samenvatting Het grote aantal weggebruikers op het druk bezette Nederlandse wegennet leidt dagelijks tot aanzienlijke files. Deze treden voornamelijk op bij knooppunten en in stedelijke gebieden en veroorzaken naast de dagelijkse congestie, reistijdvertragingen, brandstofverspilling, toenemende luchtvervuiling en voertuigverliesuren. Eén van de oorzaken van deze dagelijkse files zijn incidenten met blikschade, gewonden en mogelijk dodelijke slachtoffers en de verkeersveiligheid van de overige weggebruikers is in die situaties eveneens in het geding. Op jaarbasis zijn er meer dan 100.00 incidenten, dat wil zeggen ongeveer 270 incidenten per dag. Ongeveer 13 procent van de dagelijkse files wordt veroorzaakt door verkeersongelukken, zoals incidenten met alleen materiële schade, incidenten met dodelijke slachtoffers en gewonden, en incidenten met afgevallen lading. Incident Management (IM) is één van de belangrijkste maatregelen in het huidige verkeersmanagement om dergelijke incidenten af te handelen. Deze afhandeling is het onderwerp van mijn dissertatie, waarbij ik me richt op het gebruik van informatiesystemen en –concepten, zoals situatiebewustzijn, met als vraag welke bijdrage deze kunnen leveren aan de organisatie en de snelheid van de afhandeling. De centrale onderzoeksvraag in deze dissertatie luidt: kan situatiebewustzijn het dagelijkse management van verkeersincidenten verbeteren? De beschikbare wetenschappelijke literatuur richt zich op diverse aspecten van situatiebewustzijn, zoals gebruikersgericht ontwerp, datamanagement, nieuwe informatieconcepten, zoals netcentrische werken en common operational picture en de specifieke informatiebehoefte voor de ontwikkeling van verbeterde informatiesystemen welke ondersteunend zijn aan duurzaam mobiliteitsmanagement in dichtbevolkte gebieden zoals Nederland. Situatiebewustzijn is gericht om een gedeeld begrip van een bepaalde situatie; gedeeld tussen diverse partijen. Dit concept is interessant omdat bij de afhandeling van incidenten diverse partijen betrokken zijn op diverse locaties die moeten samenwerken om tot een adequate en snelle acties te komen. Om het informatiedomein ten behoeve van situatiebewustzijn te ordenen zijn twee concepten
nader onderzocht: net-centrisch werken en common operational picture. Waarbij netcentrische werken de informatie van diverse relevante partijen met elkaar verbindt en een common operational picture het mogelijk maakt om informatie met elkaar te delen op een vooraf afgesproken wijze. De belangrijkste doelstelling van deze dissertatie is het kwantificeren van de rol van situatiebewustzijn, met behulp van deze nieuwe informatieconcepten: net-centrisch werken en een Common Operational Picture (verder COP; gezamenlijk operationeel beeld), met het oog op het verbeteren van de dagelijkse afhandeling van verkeersincidenten en het doen van aanbevelingen voor de ontwikkeling van nieuwe informatie systemen voor Incident Management. In Figuur 1 is aangegeven op welke wijze de nieuwe informatieconcepten onderling samenhangen. In het informatiedomein zijn net-centrische systemen (NCW) de basis om een COP vorm te geven. In het cognitieve domein leidt dit op basis van een beter inzicht van de situatie (situatiebewustzijn) tot een betere operationele besluitvorming. In het fysieke domein leidt dit uiteindelijk tot een betere afhandeling (performance). Ten minste dat is de veronderstelling. De centrale parameter is de snelheid van afhandeling van het incident, dat direct gerelateerd is aan betere verzorging gewonden en afname voertuigverliesuren.
Figuur 1: Relatie tussen de verschillende informatieconcepten.
De bevindingen uit dit onderzoek zijn dat een COP inderdaad leidt tot een beter inzicht van de incidentsituatie1, er een betere samenwerking tot stand komt tussen de diverse
1
Situatiebewustzijn richt zich op informatie van het incident, de omgeving en de betrokken organisaties.
IM organisaties, wat uiteindelijk leidt tot een betere besluitvorming. Deze betere besluitvorming verbetert de IM prestatie in termen van reactie tijd dat wil zeggen snelheid van de incidentafhandeling wat uiteindelijk leidt tot het verminderen van fileduur en het reduceren van voertuigverliesuren. Het onderzoek heeft in eerste instantie de bestaande data van de diverse partijen als vertrekpunt genomen. Deze data kennen echter als gevolg van de inwinning een bepaalde tijden ruimteschaal. Daarom is in deze dissertatie ook gekeken naar het gebruik van andere data die een grotere mate van detail kennen zowel in tijd als in ruimte met als achterliggende gedachte niet alleen de afhandelingsnelheid te verminderen maar om te kunnen voorspellen waar zich incidenten kunnen voordoen. Telecom data worden gebruikt voor het monitoren van events (gepland of ongepland) in steden, herkenning van ruimtelijke patronen van landgebruik, en de analyse van mobiliteitsproblemen, verkeersmanagement en crisismanagement. Het nut van deze mobiele telefoongegevens is echter nog niet vanuit het gezichtpunt van incidentmanagement bestudeerd. Dit onderzoek is één van de eerste studies welke een verkenning uitvoert naar het gebruik van mobiele telefoondata voor IM. Het gebruik biedt zeker perspectieven, zoals het kunnen voorspellen waar zich mogelijk verkeersincidenten zullen voordoen, maar we moeten concluderen dat het gebruik van dergelijke data zich nog steeds in de fasen van onderzoek en ontwikkeling bevindt. 2. Conclusies van de explorerende studies De vier uitgevoerde explorerende studies vormen met elkaar het theoretische fundament van deze dissertatie. In Hoofdstuk 2 vindt een uitgebreide verkenning van de literatuur plaats waarin de kenmerken van incident management en de daarmee samenhangende mobiliteits- en veiligheidsissues worden behandeld. De belangrijkste conclusie is dat door een toenemende congestie op het drukbezette Nederlandse wegennet er steeds meer incidenten plaats vinden en er steeds meer organisaties betrokken zijn geraakt bij de professionele afhandeling van deze incidenten. Organisaties werden qua uitvoering steeds meer afhankelijk van elkaar wat uiteindelijk heeft geleid tot het informatienetwerk. Hoofdstuk 3 gaat meer in op de nieuwe informatieconcepten net-centrische informatiediensten en het common operational picture. Deze concepten vinden hun oorsprong in het militaire domein en zijn later geadopteerd in crisis management. De conclusie is dat de introductie van deze concepten binnen incident management moet plaats vinden in verschillende stappen: keuze gebruikersperspectief; selectie betrokken actoren; keuze minimale dataset; en ambitie niveau
volwassenheidsmodel. Hoofdstuk 4 analyseert het specifieke gebruik van mobiele telecomdata voor verkeersmanagement vanuit een historisch perspectief. Tot slot biedt Hoofdstuk 5 een uitgebreide beschrijving van mogelijke onderzoeksrichtingen voor het gebruik van mobiele telefoondata ter ondersteuning van het IM proces. 3. Conclusies van de empirische studies In deze dissertatie zijn drie empirische studies uitgevoerd gerelateerd aan situatiebewustzijn en incident management: 1) een landelijke internetenquête gehouden onder IM-organisaties, 2) een veldexperiment voor het meten van de effectiviteit van net-centrische ondersteuningstools, 3) een casestudie waarin de mogelijkheden worden geanalyseerd van de bruikbaarheid van mobiele telefoon data voor het creëren van een meldingssysteem voor IM. A: Internet enquête In hoofdstuk 6 is met behulp van een internet enquête een empirische analyse uitgevoerd naar de mening van mensen die werkzaam zijn in het incident management proces over de belangrijkste problemen en succesfactoren van het huidige incidentmanagement. De respondenten van deze enquête zijn medewerkers van Rijkswaterstaat (VCNL als Nationale verkeersmanagement centrale en de 5 Regionale verkeersmanagement centrales), de veiligheidsregio’s (Politie, Brandweer en Ambulance), de bergingsorganisaties (LCM en CMV), en de Algemene Nederlandse Wegenwacht Bond (ANWB). In totaal hebben 236 respondenten (ongeveer 50% van de populatie) de enquête ingevuld. Uit de enquête blijkt dat naar de mening van de respondenten een vroegtijdige en betrouwbare detectie en verificatie van incidenten, in combinatie met geïntegreerde verkeersmanagement strategieën, van groot belang is voor een effectief Incident Management. Op dit moment doen zich, aldus de respondenten, de meeste problemen voor in de eerste fasen van het IM proces. Ook is er een grote behoefte aan een goed zicht op de coördinatie van IM maatregelen. Het blijkt dat organisaties geen goed overzicht hebben van de activiteiten van andere organisaties. Ook is gevraagd of respondenten verkeersveiligheid belangrijker vinden dan de doorstroming van het verkeer. Het is echter opmerkelijk dat de verkeersveiligheid en de status van potentiële slachtoffers qua informatiebehoefte door respondenten lager wordt
gescoord dan andere informatiecategorieën van een incident. Locatie informatie scoort het hoogst. Ook lading van het voertuig en de aanwezigheid van gevaarlijke stoffen scoren hoog. Dit betekent dat de informatie van het incident (locatie, kenmerken) een hoge prioriteit heeft bij alle partijen die betrokken zijn bij incidentmanagement. De behoefte aan omgevingsinformatie heeft duidelijk meer variëteit. Dit hangt ondermeer samen met de informatie die diverse partijen denken nodig te hebben en of zij daarover al zelf beschikken. Bij de veiligheidsregio’s (Politie, Brandweer en Ambulance) is de functionaliteit om de status en locatie van veldmedewerkers te volgen al beschikbaar. Voor de Rijkswaterstaat, ANWB, LCM en CMV bestaat deze functionaliteit nog niet. Als ook deze partijen over deze functionaliteit zouden kunnen beschikken zou dat tot een belangrijke verbetering van het situatiebewustzijn kunnen leiden. Het managen van deze informatie is essentieel voor de coördinatie van hulpverleners. Om het situatiebewustzijn te kunnen meten is het van belang om zowel de kwaliteit van de informatie als zodanig als van de (informatie-)systemen te beoordelen. Informatie kwaliteit (IQ) en Systeem Kwaliteit (SQ) vormen een belangrijke voorwaarde voor het verkrijgen van een verbeterd situatiebewustzijn. Hierover zijn de respondenten door middel van de internetenquête vragen voorgelegd. Compleetheid, consistentie en inzicht in de betrouwbaarheid van de informatie scoren iets lager dan de overige items, zoals bijvoorbeeld, tijdslijnen, correctheid en hoeveelheid van informatie. De verschillen tussen de scores zijn echter beperkt. De respondenten geven aan dat er nog een significante verbetering voor informatiekwaliteit mogelijk is. Met informatiesystemen bedoelen we alle systemen die op dit moment bij organisaties wordt gebruikt ter ondersteuning van het IM proces. De scores van systeem kwaliteit liggen rond de 3 (op een schaal van 5). Ook hier geven de respondenten aan dat er nog aanzienlijke verbeteringen te realiseren zijn. Het is echter belangrijk om op te merken dat de respondenten aangeven dat de beschikbare systemen beter hun eigen activiteiten ondersteunen dan de samenwerking met andere organisaties. Op dit moment wordt informatie vooral gedeeld door telefonische communicatie. Veel respondenten zeggen echter ook dat uitsluitend telefonische communicatie ontoereikend is voor de dagelijkse afhandeling van verkeersincidenten en op een onvoldoende wijze de samenwerking tussen organisaties ondersteund. Hier bestaat een duidelijke behoefte aan additionele tools. Gebaseerd op mijn onderzoek kunnen we concluderen dat ‘tekst berichten’, ‘camerabeelden’, ‘automatisch doorzetten notificaties’, ‘gelijktijdig delen berichten’, ‘filter
voor gepersonaliseerde berichten’ en ‘notificatie van informatieveranderingen’ door de betrokken organisaties het hoogst worden gewaardeerd om de afhandeling van incidenten te versnellen en de operationele samenwerking tussen organisaties te verbeteren. Op basis van de uitkomsten van deze internetenquête ten aanzien van de informatie en systeem verbetering van het incidentmanagement is een net-centrisch systeem ontwikkeld voor een veldexperiment met deze gewenste functionaliteiten. B: Veldexperiment net-centrisch werken Voor het testen van de toegevoegde waarde van dit net-centrische systeem, hebben we een veldexperiment opgezet met publieke en private hulpverleners die actief zijn bij het incidentmanagement. Hoofdstuk 7 bevat de resultaten van dit experiment. Tijdens het experiment is een set van gecontroleerde experimenten uitgevoerd met ervaren en goed getrainde deelnemers. Het onderzoek is uitgevoerd met realistische scenario’s, dat wil zeggen scenario’s die ontleend zijn aan de praktijk van het incidentmanagement. De scenario’s bevatten een scala van verschillende type incidenten in termen van betrokken voertuigen, slachtoffers en variëren in de mate van complexiteit. De scenario’s zijn steeds uitgevoerd door een groep die ondersteund werd met net-centrische informatiesystemen – de testgroep - en een groep die met de huidige instrumenten incidenten afhandelt, de zogeheten controle groep. Gedurende het experiment zijn data verzameld met observaties, na het experiment zijn data verzameld door de deelnemers vragenlijsten te laten invullen. De analyses richten zich op een vergelijking tussen de gebruikte tools in termen van: •
de waardering van informatiekwaliteit en systeemkwaliteit;
•
een vergelijking van de communicatie en coördinatie;
•
de toegevoegde waarde van SA in de afhandeling, het besluitvormingsproces en de resultaten;
•
en hoe scenariocomplexiteit de ontwerpprincipes beïnvloedt van net-centrische systemen. Om te bepalen of de net-centrische functionaliteit, op basis van een COP, leidt tot
betere informatiedeling is de systeemkwaliteit geëvalueerd. Voor de taak gerelateerde SQ items, scoorde de testgroep significant beter op integratie, geheugen en situational awareness. Alleen op format scoorde de testgroep significant lager. ‘Format’ is sterk gerelateerd aan de
IQ aspecten informatiehoeveelheid en verificatie. Dit hangt samen met personalisatie van informatie; een sleutel element in een informatierijke omgeving. Voor de waargenomen operationele tevredenheid zijn twee items gemeten. De testgroep vond het systeem erg gecompliceerd in het gebruik. Het SQ aspect gebruikersgemak scoorde significant lager in de testgroep. Tijdens de uitvoering van de scenario’s deed zich echter een leereffect voor. De testgroep slaagde er in om na ieder scenario beter te presteren. Bruikbaarheid van het systeem scoorde significant hoger in de testgroep. We kunnen op basis hiervan concluderen dat de testgroep de toegevoegde waarde van het net-centrisch systeem onderkend maar dat het gebruikersgemak aandacht behoeft. Om vast te kunnen stellen of een COP ook leidt tot een beter gezamenlijk begrip, zijn de informatie kwaliteitsaspecten (IQ) met de vragenlijst gemeten. De interne betrouwbaarheid voor het meten van de verschillende informatie kwaliteitsaspecten scoorde gemiddeld goed (Crombach’s alpha is in de meeste gevallen hoger dan 0.7). Met uitzondering van scenario 2 scoorde de testgroep hoger op de verschillende kwaliteitsdimensies. Gezien de kleine groep participanten waren de verschillen in de meeste gevallen niet significant. In de meer complexe scenario’s was de hoeveelheid van de aangeboden informatie het grootste probleem. De testgroep ondervond vooral moeilijkheden in het gebruik van de van te voren gedefinieerde tools om informatie te kunnen filteren. Ze ondervonden ook problemen om de betrouwbaarheid van gedeelde informatie te verifiëren. Ondanks deze problemen was de afhandeling significant sneller dan de controlegroep. In het laatste meest complexe scenario was duidelijk meetbaar dat de testgroep ervaring begon te krijgen in het werken met het netcentrische systeem. Zij scoorden beter op alle informatie kwaliteitsaspecten met uitzondering van relevantie van informatie. Dit werd vooral veroorzaakt doordat de filters voor gepersonaliseerde informatie nog steeds als te complex voor gebruik werden ervaren. Om te valideren of een beter situatiebewustzijn, gebaseerd op net-centrische systemen, de afhandeling in het besluitvormingsproces verbetert, richten we ons specifiek op de snelheid van het compleet krijgen van incidentmeldingen en hoe snel hulpverleners arriveren op de incidentlocatie. De gemiddelde tijd die gewonnen wordt bij incidentinformatie (eerste melding, locatie, incident type, betrokken voertuigen, betrokken slachtoffers en ladinginformatie) was over alle scenario’s gemiddeld 21 minuten sneller beschikbaar in de testgroep. Ook waren de hulpverleners van de testgroep gemiddeld 10 minuten eerder op de incidentlocatie aanwezig. Alleen de Ambulance arriveerde in scenario 3 ongeveer 3 minuten
later op de locatie. Dit werd veroorzaakt door miscommunicatie tussen de veldmedewerkers en de centralisten. Scenariocomplexiteit heeft ook invloed op de ontwerpprincipes van een net-centrisch systeem. De meest gedetecteerde informatie kwaliteitsproblemen bij de meer eenvoudige scenario’s in het veldexperiment hadden betrekking op de consistentie van informatie. Dit betekent dat slechts een beperkte hoeveelheid informatie werd gedeeld. Het geheugen van de deelnemers was vrij eenvoudig in staat om de aangeboden informatie te verwerken en de deelnemers waren in staat om inconsistente informatie te beoordelen. Telefonische communicatie speelde hierbij een belangrijke rol. Echter in de meer complexe scenario’s (2, 3 en 4), hadden de deelnemers problemen met relevantie, hoeveelheid en verificatie van informatie. Dit is direct te relateren aan systeem kwaliteitsaspecten. Deelnemers in de testgroep waarderen dat het systeem voorziet in de toegang en integratie van data. De testgroep scoorde ook hoog voor het taakgerelateerde item geheugen. Hoewel, het item format was duidelijk niet ontworpen om de informatie hoeveelheid en het geheugen op een goede wijze te ondersteunen. De geringe ervaring van de deelnemers is hiervoor een belangrijke verklaring. Er was echter wel een leereffect waarneembaar gedurende de scenario’s. De verschillende incidenttype hebben op maat gemaakte formats nodig welke specifiek zijn ontwikkeld voor de eenvoudige incidenten (GRIP0) en de meer serieuze incidenten (GRIP 1-4). Dit is één van de belangrijkste reden waarom het systeem als complex werd ervaren. Dit betekent dat een net-centrisch systeem als bruikbaar wordt ervaren maar dat er nog wel enkele technische functionele systeemaanpassingen moeten worden ontwikkeld voor de aansluiting op het dagelijks operationeel gebruik. C: Telecom case studie Om de toegevoegde waarde van het gebruik van telecom data ten opzichte van de nu gebruikte data te testen, is er een case studie voor Amsterdam gedaan. Hoofdstuk 8 beschrijft de resultaten van deze empirische studie waarin de relaties tussen de thans gebruikte gegevens over voertuigintensiteit, incident, weersgesteldheid worden vergeleken met data van het mobiele telefoonverkeer. Het studiegebied betreft groot Amsterdam met een oppervlakte van 1000 km2.
Gedurende de spits zijn er significant meer incidenten. De hoogste piek is in de avondspits. Op werkdagen gebeuren er meer incidenten dan gedurende het weekend. Ook hangt het voorkomen van verkeersincidenten samen met karakteristieken van de infrastructuur. Zo vinden op kruisingen van snelwegen en bij op- en afritten de meeste incidenten plaats. In het incident management worden 6 type incidenten (he dat is helemaal nieuw, welke zes en is dat hier belangrijk, zo ja, dan even benoemen) onderscheiden die een verschillende impact hebben op de doorstroming van het wegverkeer. Deze incidenten verschillen sterk ik de duur van afhandeling, variërend van 16 tot 71 minuten. De belangrijkste bevinding, gebaseerd op OLS-regressie, is dat het gebruik van mobiele telefoons, positief gerelateerd is met de het voertuigverkeer in zijn algemeenheid en verkeersincidenten in het bijzonder. Zo leidt een toename van het voertuigverkeer met 1 procent tot een toename van nieuwe telefoongesprekken met 1,14 procent. Bij incidenten neemt het aantal nieuwe gesprekken zelfs toe met 11,7 procent. Ook het feit dat een incident een lagere impact heeft op de handovers2 (5,5 procent) dan op de andere mobiele telefoonindicatoren, is een aanwijzing dat het incident de rijsnelheid doet afnemen. Is er nu ook een verband tussen de voertuigintensiteit en de kans op een incident? Om dit verband te testen hebben we probit modellen gebruikt. De resultaten laat zien dat er geen lineaire relatie bestaat tussen het aantal aanwezige voertuigen en de kans op een verkeersincident. Deze relatie wordt echter sterk beïnvloed door het specifieke uur van de dag. De ochtendspits (tussen 6:00 Hr. Tot 10.00 Hr.) toont meer voertuigverkeer dan de avondspits (tussen 16hr.-20hr.). Er zijn echter duidelijk meer incidenten tijdens de avondspits, met minder voertuigen, dan in de ochtendspits met meer voertuigen op de weg. Vervolgens zijn voor alle cell-id’s de meer specifieke rol van de gsm-gegevens en de verschillende weersomstandigheden geanalyseerd op de kans van het optreden van verschillende type incidenten. De categorieën ongevallen met letsel, onwelwording, en incidenten met slechts materiële schade, zijn allemaal positief en significant. We vinden vrij hoge relaties voor gestrande voertuigen. Een andere interessante bevinding is dat de temperatuur alleen maar positief en significant is voor de gestrande voertuigen. We zouden verwachten dat lage temperaturen ook een belangrijke invloed hebben, maar dit blijkt niet het geval. De logische verklaring is dat bij koud weer er zich meer accuproblemen voordoen. Dit soort problemen doen zich voor bij het starten van auto’s bij vertrekt van huis. Auto's worden 2
verplaatsing tussen mobiele telefoon cellen
hersteld, voordat ze op de snelweg zijn. Regen is alleen positief en significant voor incidenten met materiële schade. Dit houdt in dat natte weersomstandigheden een significante invloed hebben op de verkeersveiligheid. Het beïnvloedt alleen incidenten met materiële schade, maar er is geen relatie met zware ongevallen met verwondingen of fatale afloop. De verklaring is dat automobilisten hun snelheid aanpassen aan de weersomstandigheden, zodat ernstige ongevallen minder waarschijnlijk zijn, maar de kans op minder ernstige ongevallen toeneemt. 4 Discussie (Relevantie van bevindingen) In Nederland wordt, vergeleken met andere landen, de toepassing van IM ondersteund door zeer professionele publieke en private organisaties. De resultaten van de internetenquête bevestigen dat er vooral aan het begin van het incident afhandelingsproces nog veel te winnen is aan de verbetering van de informatievoorziening.
A. Situatie bewustzijn en net-centrische systemen De resultaten van het veldexperiment bevestigen dat de invoering van de netcentrische informatiesystemen het situatiebewustzijn aanzienlijk verbetert in het IM domein. De huidige IT architectuur in de IM domein worden gekenmerkt door top-down informatiestromen die ‘monodisciplinair’ zijn georganiseerd en voornamelijk statische informatie (ex post) genereert. De net-centrische werkwijze moet worden gezien als een extra informatiedienst naast de bestaande informatiekanalen, zoals telefonische communicatie. De invoering van net-centrische werken vereist een kritisch herontwerp van bestaande informatiesystemen, data management, en de huidige werkwijze, waarbij een collectieve intelligentie tussen hulpdiensten wordt ondersteund met het real-time kunnen delen van informatie. Op basis van het uitgevoerde veldexperiment, kunnen we concluderen dat onder de medewerkers er nog steeds een gebrek aan kennis en praktische ervaring bestaat in het gebruik van dergelijke systemen. Er zal speciale aandacht moeten worden besteed aan de opleiding en training van IM hulpverleners. Zoals aangetoond in het veldexperiment, zijn informatiekwaliteit en systeemkwaliteit belangrijke voorwaarden om een COP ten volle te benutten en het situatie bewustzijn tussen organisaties te verbeteren. Het Nederlandse IM-beraad verklaarde in 2008 dat binnen twee jaar real-time informatie-uitwisseling tussen IM organisaties moest zijn geïmplementeerd. Anno 2013, kunnen we concluderen dat dit doel nog niet is bereikt. Binnen het crisismanagementdomein, wordt door de Nederlandse veiligheidsregio's (de politie, brandweer en GHOR) al een aantal jaar ervaring opgedaan met de introductie van deze concepten. Dat kwam ook terug in de
antwoorden op de internetenquête. Echter, buiten de organisaties die samenwerken in de veiligheidsregio’s, hebben de andere IM organisaties, waaronder Rijkswaterstaat nog nauwelijks ervaring met net-centrisch werken. Incidentmanagement als werkveld biedt vanwege de relatieve complexiteit, goede kansen voor de invoering van dergelijke systemen.
B. Situatie bewustzijn en mobiele telefoondata Een andere bijdrage van dit proefschrift is het gebruik van de mobiele telefoondata bij IM, een relatie waarover nog niet is gepubliceerd in de wetenschappelijke literatuur. Het gebruik van de mobiele telefoongegevens ter ondersteuning van het dagelijkse operationele verkeersmanagement, en vooral IM, is veelbelovend. De bevindingen van de casestudie bevestigen de positieve statistische relatie tussen mobiele telefoondata en aspecten van het wegverkeer. Het kan een belangrijke aanvullende bron van informatie worden, vooral als het gaat om anomalie detectie van het mobiele telefoonnetwerk gerelateerd aan verkeersincidenten. Vanuit een brede perspectief, kunnen deze big data ook worden gebruikt om de meer geavanceerde tools te ontwikkelen voor grotere rampen en crisisbeheersing. 5. Aanbevelingen en vervolgonderzoek IM is één van de belangrijkste instrumenten van modern verkeersmanagement dat congestie en voertuigverliesuren van files vermindert. Het belangrijkste doel van dit proefschrift was het kwantificeren van de invloed van nieuwe informatie concepten (netcentrische informatiesystemen) en Big data (mobiele telefoon en weergegevens) om situatiebewustzijn te verbeteren bij Incident Management op de weg en vooral de afhandelingstijden van diverse typen incidenten te verminderen. Maar voordat tot daadwerkelijke introductie in de praktijk van het IM kan worden overgegaan moeten nog een aantal zaken verder worden uitgezocht. 5.1 Wetenschappelijke aanbevelingen Ten eerste kunnen de resultaten uit deze dissertatie worden gebruikt als basis voor de verdere ontwikkeling van net-centrische informatiesystemen in de vorm van een ‘proof of concept’ in dagelijkse IM praktijk. Daartoe kan het voor dit proefschrift gebruikte veldexperiment worden uitgebreid voor de afhandeling van echte verkeersincidenten. Speciale aandacht dient daarbij te worden besteed aan de opleiding van hulpverleners in het net-
centrisch denken en handelen. Daarnaast is het denkbaar dat deze net-centrische systemen niet alleen van nut zijn voor het incident management maar ook in gevallen van crisisbeheersing bij grootschalige rampen. Deze extra mogelijkheid dient nader doordacht te worden. Ten tweede, hoofdstuk zes (internetenquête) geeft een duidelijk beeld van de informatiebehoeften van de gebruikers van de verschillende organisatie. Nieuwe gegevensbronnen, zoals sociale media en het delen van camerabeelden tussen de verschillende IM organisaties, zijn nuttig. Maar meer gegevens betekent nog niet dat er betere informatie ontstaat. Het gebruiksgemak van deze systemen zal moeten worden verbeterd door te onderzoeken hoe met de hoeveelheid informatie, de personalisering en de systeemcomplexiteit kan worden omgegaan. Ten derde, de hoge resolutie van mobiele telefoondata maakt het mogelijk om analyses uit te voeren op een zeer gedetailleerde tijdruimtelijke schaal. Daarnaast is het zeer interessant om een meer geavanceerde steekproef te gebruiken, zoals bijvoorbeeld OD Matrices. Deze bestaat uit geanonimiseerde telefoongegevens van de individuele abonnees, zodat meer geavanceerde analyse kunnen worden gemaakt. Ook de kwaliteit en betrouwbaarheid van de gegevens van het mobiele telecom netwerk kan verder worden onderzocht. Het mobiele netwerk bestaat uit een complexe structuur van geografische cellen op verschillende frequenties. Een zinvolle vervolgstap is het vergelijken van de verschillende benaderingen zoals rasterbenadering, Veronoi diagrammen, best serving cell mappen en ruimtelijke signaturen. Ten vierde, ook het proces van data-integratie van verschillende informatiebronnen kan verder worden onderzocht. Overlappende informatie kan worden gebruikt voor het detecteren, identificeren en volgen van relevante objecten ter ondersteuning van situatiebewustzijn voor IM. Mobiele telefoon gegevens hebben een locatie component, maar het ontbreekt aan context informatie. Het gebruik van bijvoorbeeld gegevens van de sociale media zou aanvullend kunnen worden gebruikt voor het bieden context informatie voor Incident Management. Hierbij is de overheid niet alleen de aanbieder van informatie, maar kan ook profiteren van inhoud die wordt gegenereerd door (weg) gebruikers. Ten slotte kunnen 'Dynamic Data Driven Application Systems' (DDDAS) een nuttige bijdrage leveren. Deze laten het beheer toe van real-time gegevens afkomstig uit verschillende gegevensbronnen. Dit kan bijvoorbeeld worden gebruikt om simulatiesystemen voor
evacuatie te ontwikkelen en het effect van verschillende noodscenario's en organisatie gedrag te analyseren. 5.2 Beleidsaanbevelingen De internetenquête heeft ook specifiek aandacht besteed aan de adoptiebereidheid van net-centrische systemen. Net-centrische informatiesystemen zijn relatief nieuw voor het IM domein. Volgens Everett Rogers (1995), zijn vijf specifieke adoptiekenmerken bepalend in 49 tot 87 procent bij de acceptatie van nieuwe producten of diensten. Dit zijn relatieve voordeel, compatibiliteit, complexiteit, probeerbaarheid en waarneembaarheid. Minder dan de helft van de respondenten heeft kennis over deze informatieconcepten en is nauwelijks vertrouwd met net-centrische informatiesystemen. Er is echter een significant verschil in kennis tussen de organisaties. De veiligheidsregio's en de ANWB scoren veel hoger dan de andere organisaties. De onderzoeksresultaten laten zien dat de invoering van de net-centrische systemen zorgvuldig moet plaats vinden. Alle organisaties (behalve LCM) geven aan dat netcentrische systemen een toevoegde waarde hebben voor alle soorten incidenten Dit is tevens een sterke indicator dat alhoewel net-centrische systemen hun roots hebben in het militaire domein, de respondenten aangeven dat deze systemen zinvol zijn voor de dagelijkse incidenten. Alle organisatie geven aan dat net-centrische systemen min of meer verenigbaar zijn met hun bestaande IM systemen. Ook een sterke indicator dat de net-centrische systemen goed aansluiten binnen IM en een logische volgende stap zijn in de ontwikkeling van een nieuwe generatie van IT-oplossingen. Het onderzoek laat zien dat het van cruciaal belang is om de potentiële eindgebruikers de kans te geven om ervaring op te laten doen. 101 van de 162 deelnemers hebben nog nooit gewerkt met dergelijke systemen. 145 van de 162 deelnemers denken dat gezamenlijke training helpt bij het verbeteren van de kwaliteit van informatie-uitwisseling. Dit is een sterke aanwijzing dat het organiseren van periodieke trainingen zeer relevant zijn voor de adoptie van net-centrische systemen. Tot slot, is het positief dat 141 van de 162 deelnemers bereid zijn om daadwerkelijk aan een oefening deel te nemen. In het algemeen kunnen we concluderen dat de adoptiebereidheid van hulpverleners van organisaties om deze systemen te gebruiken hoog is, maar dat invoering zorgvuldig dient te gebeuren. De veiligheidsregio’s maken ook stappen op dit terrein. In de Nederlandse Veiligheidswet (2010), is expliciet vastgelegd dat net-centrische werken de basis is voor het verbeteren van de informatie-uitwisseling in crisissituaties. Deze rechtsgrondslag maakt het mogelijk dat de medewerkers van de veiligheidsregio's (de politie, brandweer en GHOR) de gelegenheid hebben om praktische werkervaring op te doen. Voor het IM domein bestaat
dergelijke regelgeving niet. Sterke bestuurlijke betrokkenheid bij de andere IM organisaties is derhalve nodig. Tenslotte is het gebruik van nieuwe sensordata, zoals de mobiele telefoondata, veelbelovend. Traditionele meetmethoden, zoals weg lusdetectoren, cameradetectie of floating car sensor, zijn effectief en precies, maar kennen praktische beperkingen en zijn relatief duur. De resultaten van deze studie kunnen een startpunt zijn voor een verder onderzoek naar en ontwikkeling van de minder dure controlesystemen.
