2015 Samenvatting van de belangrijkste onderzoeksresultaten Juni 2015
Alle doelstellingen behaald •
Kinderen en ouders: •
•
Doelstelling: 40% van de ouders van kinderen tussen de 8 en 12 jaar is bereikt met informatie over financiële opvoeding. Gekoppeld aan de bekendheid van Wvhg blijkt dat de geholpen bekendheid van de week onder ouders 56% is, 24% noemt de Week van het geld spontaan. Doelstelling: 10% van de ouders van kinderen tussen de 8 en 12 jaar onderneemt actie of gaat actie ondernemen naar aanleiding van de Week van het geld. Ouders die hebben deelgenomen aan Wvhg zeggen significant vaker (78%*) (tijdens de week en/of de week erna) te hebben gesproken over het onderwerp ‘omgaan met geld’ dan ouders die niet hebben deelgenomen (45%) of de week niet kennen (33%). (*n=22 kleine basis) Ouders die hebben deelgenomen aan Wvhg hebben significant vaker (44%*) (tijdens de week en/of de week erna) activiteiten ondernomen om hun kinderen te leren omgaan met geld in vergelijking met ouders die niet hebben deelgenomen (18%) of de week niet kennen (21%). (*n=22 kleine basis)
•
Leerkrachten en directeuren: • Doelstelling: 60 % van leerkrachten groepen 7/8 kent de Week van het geld. De spontane bekendheid met Wvhg onder leerkrachten groep 7/8 is respectievelijk 58% en 65% (totaal 63%). De geholpen bekendheid voor beide groepen is respectievelijk 90% en 94% (totaal 93%). •
Doelstelling: 40% van leerkrachten groepen 7/8 heeft meegedaan aan de Week van het geld. De helft van de leerkrachten groep 7 (50%) en bijna de helft van leerkrachten groep 8 (49%) heeft deelgenomen aan Wvhg 2015.
•
Doelstelling: 10% van de leerkrachten groepen 7/8 onderneemt actie naar aanleiding van de Week van het geld. Van de leerkrachten die hebben deelgenomen aan de Week van het geld heeft 77% nagepraat over de activiteiten na afloop ervan.
•
Gepercenteerd naar alle ondervraagde leerkrachten (groepen 6, 7 en 8) betreft dit 40%. Doelstelling: 2.500 klassen hebben het lesmateriaal van Wijzer in geldzaken gebruikt. Op basis van gegevens van Stamos (Statistiek ArbeidsMarkt OnderwijsSectoren) zijn 25.000 leerkrachten werkzaam in de groepen 7 en 8. De verdeling over de groepen is bij benadering 9.000 in groep 7, 9.000 in groep 8 en circa 7.000 in de combi groep 7/8. Gegeven het onderzoeksresultaat dat tussen de 52% en de 63% van de leerkrachten groep 7 en groep 8 uit het DUO Onderwijspanel aangeven dat zij gebruik hebben gemaakt van lespakket(ten) van Wijzer in geldzaken concluderen we dat 52% x 18.000 leerkrachten (combi uitgesloten) = circa 9.000 leerkrachten groep 7 en 8 (een) lespakket(ten) van Wijzer in geldzaken heeft gebruikt, hetgeen ver boven de doelstelling van 2.500 ligt.
•
2
Doelstelling: Onderzocht wordt in welke mate het lesmateriaal bijdraagt aan het bevorderen van verantwoord financieel gedrag. Volgens 79% dragen de lespakket(ten) van Wijzer in geldzaken (zeer) sterk bij aan het doel basisschoolleerlingen te leren omgaan met geld.
Resultaten ouders •
Bekendheid ouders: • •
Spontane bekendheid: Geholpen bekendheid:
•
Opvallend (net als in 2014): de spontane bekendheid van de Week van het geld is onder hoogopgeleide ouders hoger dan onder laagopgeleide ouders (29% vs. 18%)/ in de drie grote steden is Wvhg iets minder bekend (44% ).
24% (2014: 12% en 2012: 21%) 56% (2014: 41% en 2012: 53%)
•
Bron: 53% van de ouders heeft via het kind van de Wvhg gehoord. Andere veelgehoorde kanalen: tv, school en radio. (vergelijkbaar 2014)
•
Week van het geldkrant: • •
•
Deelname: •
•
Een derde van de ouders (33%) heeft de krant gezien, of er iets over gehoord. (2014: 21%) Veelal omdat kinderen de krant mee naar huis hebben genomen (72% en 28% heeft krant elders gezien).
23% is bekend met activiteiten in het kader van Wvhg / 4% heeft zelf deelgenomen aan activiteit (n=22, kleine basis).
Praten over geldzaken: • Ouders die hebben deelgenomen aan Wvhg zeggen significant vaker (78%*) tijdens de week en/of de week erna te hebben gesproken over het onderwerp ‘omgaan •
met geld’ dan ouders die niet hebben deelgenomen (45%) of de week niet kennen (33%) (*n=22 kleine basis). Met name over sparen en/of rente, zakgeld. Van de groep die met hun kinderen over geldzaken heeft gesproken, zegt 6% hierbij gebruik te hebben gemaakt van informatie/materialen van Wvhg (krant, thuiswerkblad).
•
Belang en verantwoordelijkheid: • 47% van de ouders praat tenminste wekelijks over omgaan met geld (42% wekelijks, 5% dagelijks), de rest minder vaak (4% (bijna) nooit). • •
80% van de ouders vindt dat ‘leren omgaan met geld’ bij de belangrijkste of belangrijkere onderwerpen van opvoeden hoort. Bijna alle ouders (97%) vinden dat zij hoofdverantwoordelijk zijn voor het leren omgaan met geld. School (73%) en de overheid (60%) zijn het vaakst medeverantwoordelijk.
•
3
Mogelijk effect Wvhg: • Zie hierboven: ouders die hebben deelgenomen aan Wvhg zeggen vaker met kinderen te hebben gesproken over ‘omgaan met geld’. •
Ouders die hebben deelgenomen aan Wvhg zeggen significant vaker (tijdens de week en/of de week erna) activiteiten te hebben ondernomen om hun kinderen te leren omgaan met geld in vergelijking met ouders die niet hebben deelgenomen of de week niet kennen (44% vs. 18% en 21% - n=22 kleine basis).
•
Ouders die in actie zijn gekomen (tijdens de week en/of de week erna) (20%) zeggen vooral vaak gezamenlijk een spaardoel te hebben bepaald met kinderen (70%).
Resultaten kinderen •
Bekendheid kinderen: • •
•
Deelname: •
•
Geholpen bekendheid: 73% (2014: 58%) Minst bekend bij kinderen uit groep 5 (66%), meest bekend onder kinderen uit groep 8 (81%).
67% van de kinderen die bekend is met Wvhg zegt te hebben deelgenomen (2014: 60%); dit betreft 49% van alle kinderen (2014: 35%).
Activiteiten tijdens Wvhg: • Les over geld van hun juf/meester (47%), naar schoolTV gekeken (46%), Wvhg-krant gelezen (40%), Klokhuis (31%), een (thuis)werkblad over geld gemaakt
(25%), van iemand anders les gekregen op school (22%). •
Week van het geldkrant: • 45% van alle ondervraagde kinderen heeft Wvhg-krant gezien, groep 8 het vaakst (60%); 83% hiervan zag de krant op school. •
Leerlingen uit groep 7 en 8 lazen de krant vaker (51% en 50% vs. 40% groep 5 en 6).
•
Ervaringen: • 68% zegt de Wvhg als (heel) leuk te hebben ervaren (2014: 78%)
•
Belangrijke onderwerpen:
•
•
Kinderen die deelnamen hebben vooral meer geleerd over hoe zij moeten sparen (57%), hoe ze geld kunnen verdienen (31%), hoe ze moeten rekenen met geld (27%), waar ze het geld het beste aan uit kunnen geven (24%), waar informatie te vinden is over omgaan met geld (18%).
•
Kinderen vinden het met name belangrijk dat ze hebben geleerd hoe ze moeten sparen (36%).
Mogelijk effect Wvhg: • Kinderen die deel hebben genomen aan de week zeggen vaker (tijdens de week en/of de week erna): geld in hun spaarpot te hebben gedaan, met hun ouders over zakgeld te hebben gesproken en vaker vragen aan de ouders te hebben gesteld over geld.
•
Kennis: • Kinderen die hebben deelgenomen aan Wvhg geven vaker het goede antwoord op één van de drie kennisvragen (‘welke woorden hebben met een spaarrekening te maken? -> groep 5 en 6).
4
Resultaten leerkrachten en directeuren (1) •
•
Bekendheid: • •
Spontane bekendheid: 63% (2014: 57%)* Geholpen bekendheid: 93% (2014: 88%)*
• •
Opvallend: geholpen bekendheid onder niet-deelnemers significant gestegen tot 94% (2014: 81%). Opvallend: ook de mate waarin men bekend is met Wvhg is significant toegenomen (minder vaak alleen van naam bekend, vaker volledig bekend).
Bron*: •
42% heeft Wvhg leren kennen door de lespakketten van Wijzer in geldzaken, 34% via organisatie die een gastles heeft gegeven, 32% via Wvhg-krant, 29% andere media, 26% spotjes TV/radio, 19% via televisieprogramma’s, 18% via NOT, 17% via collega, 9% via ouders. (Wig contactpersonen geven aanzienlijk vaker de lespakketten (70%), NOT (33%), en Wvhg-krant (42%) aan als bron)
•
Deelname: • 48% heeft deelgenomen aan Wvhg (2014: 37%), 18% nam meerdere keren deel, maar dit jaar niet en 30% nam nog nooit deel* • •
•
•
Onder de deelnemende scholen namen vooral groep 8 (82%) en groep 7 (83%) deel. Deelname door groep 6 (55%) en 7 is significant gestegen t.o.v. 2014. Bijna driekwart (71%) geeft aan dat de leerlingen op hun school tijdens de Week van het geld hebben deelgenomen aan twee of meer activiteiten.
Activiteiten tijdens Wvhg*: •
Lespakketten Wig (60%), gastles van banken met Cashquiz (43%), bekijken tv-programma’s (40%). (Wig contactpersonen geven aanzienlijk vaker de lespakketten (84%) en bekijken van tv-programma's (60%) aan)
•
T.o.v. 2014 zijn de lespakketten van Wig significant vaker als activiteit genoemd: 18% vs. 60% in 2015. (Zelf ingezet door 62%, zowel zelf als gastdocent 25%, via gastles 13%).
Week van het geldkrant: •
75% geeft aan de Wvhg-krant te hebben ontvangen; 47% geeft aan dat leerkrachten groep 7/8 de krant in de klas hebben gebruikt, 32% heeft krant uitgedeeld en 9% heeft niks met de krant gedaan.
*De op deze pagina met * aangegeven resultaten zijn gebaseerd op de onderzoeksresultaten van het DUO Onderwijspanel (hierin zijn dus niet de resultaten verkregen vanuit deelnemersbestanden van Wijzer in geldzaken meegenomen).
5
Resultaten leerkrachten en directeuren (2) •
•
Waardering Week van het geld: • •
Gemiddeld wordt de Wvhg gewaardeerd met een 7,7; 96% geeft een rapportcijfer zeven of hoger (2014: 7,6 en 95%). Volgens 62% draagt de Wvhg (zeer) sterk bij aan het doel basisschoolleerlingen te leren omgaan met geld en volgens 35% enigszins. (2014: 42% (zeer) sterk).
•
Het bekijken van tv-programma’s over geld (o.a. Klokhuis) wordt het meest gewaardeerd (95% uitstekend of goed), gevolgd door gastlessen van banken met CashQuiz (85%) en lespakketten van Wijzer in geldzaken (83% ).
•
Draagt het meest bij aan doel leren omgaan met geld: 80% ((zeer) sterk ) het bekijken van tv-programma’s, 79% lespakketten van Wijzer in geldzaken en 76% gastles met CashQuiz.
Deelname-intentie: •
•
Overig: • 48% organiseert buiten de Week van het geld (meerdere keren) activiteiten die kinderen leren omgaan met geld (rekenles, goede doelacties, gastlessen).
• •
80% van de deelnemers en 14% van de niet-deelnemers geeft aan zeker of waarschijnlijk aan de Wvhg 2015-2016 te zullen deelnemen.
De meerderheid (77%) betrekt ouders niet bij het kinderen leren omgaan met geld.
Mogelijk effect Wvhg: • Directeuren en leerkrachten die het huidige schooljaar (2014/2015) of eerder aan de Week van het geld hebben deelgenomen, geven vaker aan ook de ouders te betrekken bij het ‘kinderen leren omgaan met geld’ dan directeuren en leerkrachten die dit schooljaar met hun school niet hebben deelgenomen.
6
Resultaten lesmateriaal Wijzer in geldzaken •
Bereik: • •
17.933 groepen in het basisonderwijs (groep 3-8) hebben het lesmateriaal van Wijzer in geldzaken besteld (bron: EDG Media). Hiermee worden ruim 412.000 leerlingen bereikt (uitgaande van een gemiddelde groepsgrootte van 23 kinderen).
•
De lespakketten zijn met name voor de bovenbouw (groep 6,7 en 8) besteld.
•
Motieven: • Het voornaamste motief voor bestellen lesmateriaal is ‘leren omgaan met geld is een belangrijk onderwerp’ (86%).
•
Gebruik: • •
Een ruime meerderheid van bestellers (90%) heeft lespakketten reeds gebruikt. Een ruime meerderheid (84%) van de gebruikers heeft de lespakketten tijdens de Week van het geld 2015 gebruikt.
•
Het thema ‘Sparen en vooruitkijken’ is het meeste gebruikt (87%), gevolgd door het thema ‘De wereld van het geld’ (73%) en het thema ‘Zelf geld verdienen’ (69%). Het thema ‘Verzekeren’ (alleen voor leerkrachten van groep 8) is door de helft gebruikt. Het thema ‘Feestdagen’ is door 24% gebruikt
•
(alleen voorafgaand aan de feestdagen geleverd). Waarom maakt men gebruik van een specifiek lespakket (thema)? • •
•
Vanwege de aansluiting ervan bij de belevingswereld van de leerlingen (77%) Vanwege de praktische aanvulling op het bestaande lesmateriaal (48%)
Waardering: • •
Ruim de helft (53%) vindt dat het niveau van de opdrachten in de werkbladen goed en een derde (32%) vindt dat het redelijk te begrijpen is voor leerlingen. Volgens tweederde (65%) van de gebruikers beseffen de leerlingen zeker dat er onderwerpen behandeld worden waar ze in het dagelijks leven mee te
•
maken hebben. Iets minder dan een derde (32%) denkt dat de leerlingen zich dat een beetje beseffen. 96% vindt het gebruik van blocnotes (gedrukte blocnotes met docentenhandleiding, antwoordblad en werkbladen) (erg) handig (in vergelijking met bijvoorbeeld een werkboekje of kopieerbare werkbladen).
•
Verwachte leereffecten: • Ruime meerderheid (79%) van de gebruikers ziet de opgedane kennis uit de gebruikte lespakketten absoluut als noodzakelijke kennis voor de leerlingen. • •
7
Het bewust worden van en het leren omgaan met geld is voor 79% het belangrijkste nut van de lespakketten. Ruim 71% van de gebruikers vindt dat de lespakketten (zeer) sterk bijdragen aan het doel om leerlingen beter te leren omgaan met geld.
Onderzoeksverantwoording (1) Achtergrond: •
De week na de Week van het geld is gestart met evaluatieonderzoek onder verschillende doelgroepen: een evaluatie onder ouders en kinderen en een evaluatie onder leerkrachten en directeuren.
•
Het lesmateriaal is in een separaat onderzoek onder bestellers geëvalueerd.
Ouders en kinderen: • Methode:
Online vragenlijst (CASI), bron: TNS Nipobase
•
Onderzoeksperiode: Het veldwerk heeft gelopen van 16 t/m 23 maart 2015.
•
Steekproef:
Bruto steekproef n= 1.020. representatief naar sociale klasse, regio en huishoudgrootte voor huishoudens met kinderen in de groepen 5 t/m 8 van de basisschool.
•
Response:
60%; n=608 ouders en n=608 kinderen (een kind uit elk deelnemend gezin).
•
Weging:
De resultaten zijn herwogen op bovengenoemde achtergrondkenmerken. Het onderzoek is uitgezet onder een representatieve groep ouders, gebaseerd op de MOA Gouden Standaard. Er is geselecteerd op de leeftijd van de kinderen.
•
Vragenlijst:
De vragenlijst bestond uit 17 vragen die aan de ouders en 14 vragen die aan de kinderen zijn voorgelegd.
Leerkrachten en directeuren: •
Methode:
•
Onderzoeksperiode: Het veldwerk heeft gelopen van 16 maart t/m 2 april 2015.
•
Steekproef en response:
•
8
Vragenlijst:
Online vragenlijst (CASI), onder panelleden van het DUO Onderwijspanel en onder deelnemers van de Week van het geld vanuit door Wijzer in geldzaken aangeleverde bestanden.
•
Totaal: n= 1.016 (n=307 directeuren en n=709 leerkrachten groep 6, 7 en 8)
•
DUO Onderwijspanel: n=898 (n= 296 directeuren en n=602 leerkrachten groep 6, 7 en 8).
•
Deelnemers vanuit Wijzer in geldzaken: n=118 (n=11 directeuren en n=107 leerkrachten groep 6, 7 en 8)
De vragenlijst bestond uit 28 vragen die aan directeuren/leerkrachten zijn voorgelegd.
Onderzoeksverantwoording (2) Lesmateriaal: • •
Methode: Online vragenlijst (CASI), onder bestellers van het lesmateriaal (bestand Wijzer in geldzaken). Onderzoeksperiode: Het veldwerk heeft gelopen van 22 april t/m 1 mei 2015.
•
Steekproef:
Bruto steekproef n= 3.851.
•
Response:
16%; n=567 bestellers en n=437 gebruikers.
•
Vragenlijst:
De vragenlijst bestond uit 9 vragen die aan bestellers en 31 vragen die aan gebruikers zijn voorgelegd.
9
