Psychosociale arbeidsbelasting Een positieve benadering Wilmar Schaufeli Universiteit Utrecht
Drie perspectieven • Smal: Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) • Breder: Werkstress • Breedst: Duurzame inzetbaarheid
Psychosociale arbeidsbelasting (smal) • “…de factoren met inbegrip van seksuele intimidatie, agressie en geweld, pesten en werkdruk, in de arbeidssituatie die stress teweeg brengen” (Arbowet art. 3e) • Kernaspecten en speerpunten •
Werkdruk
•
Ongewenste omgangsvormen
• Ongelijksoortige grootheden (NEA, 2012) •
Hoge werkdruk: 30-45%
•
Ongewenst gedrag: 0,7% –19,1 % (“ja, enkele keer”,
•
Ongewenst gedrag: 0,2% -2,4% (“vaak”, “zeer vaak”)
“vaak”, “zeer vaak”)
Werkstress (breder) • Een negatieve psychologische toestand ten gevolge van overbelasting op het werk. Dat wil zeggen, het gevoel niet te kunnen voldoen aan de eisen die het werk stelt. Psychisch
Lichamelijk
Gedragsmatig
Affectief
Klachten
Individueel
• •
Neerslachtig Geïrriteerd
Cognitief • •
Vergeetachtigheid Slechte concentratie
Motivationeel • •
Cynisme Ontevredenheid
• •
Hoofdpijn Vermoeidheid
Aandoeningen • •
Verkoudheid Maag/darm stoornis
Fysiologische reacties • •
Hoge bloeddruk Versnelde ademhaling
• •
Rusteloosheid Middelengebruik
Organisatie • •
Ziekteverzuim Presentisme
Oorzaken van werkstress • • • • • • •
Inhoud
Verhoudingen
Monotonie Interrupties Emotionele belasting Gebrek aan autonomie Gebrek aan feedback Gebrek aan afwisseling ………..
• • • • • • • •
Conflicten Ongewenste omgangsvormen Rolonduidelijkheid Gebrek aan sociale steun Onrechtvaardige verhoudingen Slecht leiderschap Slechte teamsfeer ……….
Omstandigheden • • • •
Gevaarlijk werk Zwaar werk Binnenklimaat ………
Voorwaarden • • • •
• • •
Baanonzekerheid Reorganisatie Flexibel werk Gebrek aan loopbaanmogelijkheden Gebrek aan inspraak Onbillijke beloning ……….
• Er zijn meer dan zestig werkstressoren en –energiebronnen bekend (Schaufeli & Taris, 2014)
Duurzame inzetbaarheid (breedst) • Productief en gezond doorwerken tot aan het pensioen (SZW) • “Duurzaam inzetbaar betekent dat medewerkers doorlopend in hun arbeidsleven over daadwerkelijk realiseerbare mogelijkheden alsmede over de voorwaarden beschikken om in huidig en toekomstig werk met behoud van gezondheid en welzijn te (blijven) functioneren. Dit impliceert een werkcontext die hen hiertoe in staat stelt, evenals de attitude en motivatie om deze mogelijkheden daadwerkelijk te benutten” (Van der Klink et al., 2011)
.
Van negatief naar positief Van ‘animal laborans’
Naar ‘homo faber’
Stress perspectief
Energie perspectief
• • • •
Disease Disoder Damage Disability
.
• • • •
Energizing Exciting Enriching Engaging
Negatieve spanning en burnout
Positieve spanning en bevlogenheid
Verzuim en arbeidsongeschiktheid
Presentisme en productiviteit
Verminderen van stressoren
Versterken van energiebronnen
Preventie
Amplitie
Behoud
Groei
Risicogroepen
Alle werknemers
Omdat ons werk verandert… Van
Naar
• Extern toezicht en controle
• Zelfcontrole
• Scheiding werk-privé
• Werk en privé lopen in elkaar over
• Verticale structuur
• Horizontale structuur (netwerk)
• Individuele prestatie
• Teamwork
• Monocultuur
• Diversiteit
• Gedetailleerde taakomschrijving • Vrije opdracht • Stabiliteit
• Continue verandering, flexibiliteit
• Ervaring
• Innovatie, creativiteit
• Afhankelijk van organisatie
• Zelf verantwoordelijk
Omdat het goed is … Voor werknemers
Voor werkgevers
Lichamelijk
Arbeidsuitval
•
Stress-reactiviteit
•
Ziekteverzuim
•
Hartactiviteit
•
Personeelsverloop
Mentaal
Prestatie
•
Depressie
•
Klanttevredenheid
•
Psychosomatische klachten
•
Minder fouten- en ongevallen
•
Slaapkwaliteit
•
Arbeidsprestatie
Gedragsmatig
Bedrijfsresultaat
•
Werkvermogen
•
Financiële opbrengst
•
Initiatief nemen
•
Productiviteit
•
Innovatief gedrag
•
Winst
Ter illustratie: Werkdruk Werkdruk is de overtuiging het werk niet op tijd af te krijgen en/of niet aan de gestelde eisen te kunnen voldoen. Een kwestie van balans • Inspanning
• Herstel
• Werkeisen
• Kennis & Vaardigheden
• Belasting
• Belastbaarheid
• Stressoren
• Energiebronnen
• Onmogelijkheden
• Wensen & Behoeften
Hartelijk dank voor uw aandacht !! Contact Mail:
[email protected] Web: www.wilmarschaufeli.nl
