PESTPROTOCOL
versie febr. 2013
Pesten is een probleem dat in alle geledingen van de maatschappij voorkomt. Pesten komt helaas op iedere school voor, ook bij ons. Het is een probleem dat wij onder ogen zien en op onze school serieus aanpakken. Het pestprotocol hebben wij opgesteld met als doel: "Alle kinderen moeten zich in hun basisschoolperiode vrij en veilig voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen." Door regels en afspraken zichtbaar te maken kunnen kinderen en volwassenen, als er zich ongewenste situaties voordoen, elkaar aanspreken op deze regels en afspraken. BIJ HET AANPAKKEN VAN PESTEN HANTEREN WIJ DE VOLGENDE UITGANGSPUNTEN: • School en gezin halen voordeel uit een goede samenwerking en open communicatie. • We zien pesten als een probleem van alle direct betrokken partijen: leerlingen ( gepeste kinderen, pesters, de meelopers en de zwijgende groep), leerkrachten en de ouders. • Medeleerlingen hebben ook de verantwoordelijkheid een pestprobleem bij de leerkracht aan te kaarten. • Het inschakelen van de leerkracht wordt niet opgevat als klikken. • We willen als school de pestproblemen proberen te voorkomen. Los van het feit of pesten wel of niet aan de orde is, willen we het onderwerp pesten met de leerlingen bespreekbaar maken. • Als pesten zich voordoet, is het belangrijk dat leerkrachten ( in samenwerking met ouders) dat signaleren en duidelijk stelling nemen. • Wij vinden het voorbeeldgedrag van de leerkrachten (én de ouders thuis) van groot belang. Er zal minder gepest worden in een klimaat waar duidelijkheid heerst over de omgang met elkaar, waar verschillen worden aanvaard en waar ruzies niet met geweld worden 'opgelost', maar uitgesproken. Agressief gedrag van leerkrachten, ouders en leerlingen wordt niet geaccepteerd. • "De weg" in onze school loopt via de groepsleerkracht naar de intern begeleider en/of de directie. • Wanneer blijkt dat alle inspanningen niet het gewenste resultaat hebben opgeleverd, willen we als school een directe aanpak toepassen. Pesten en Plagen Het is belangrijk dat iedereen het verschil weet tussen pesten en plagen. Plagen gebeurt incidenteel. Het gebeurt op basis van gelijkheid en respect. Plagen mag. Het is goed voor de sociaal-emotionele ontwikkeling en stimuleert het relativeringsvermogen. Bij pesten ligt dat anders. Dan is er sprake van machtsongelijkheid en wordt de pester winnaar en het gepeste kind verliezer. Pesten is het afreageren van agressie of eigen onvermogen op een mindere in de groep, het zondebok-effect.
Handboek De Kameleon
Pestprotocol herzien februari 2013
1
ALGEMENE REGELS EN AFSPRAKEN TER PREVENTIE: • In de schoolgids wordt opgenomen dat de school werkt met een pestprotocol. • Om duidelijkheid te krijgen over 'wat wordt niet geaccepteerd', is het afspreken van gedragsregels met de kinderen essentieel. Op de Kameleon hebben wij de kapstokregels. • In de groepen 3 t/m 8 stellen de groepsleerkracht(en) en leerlingen aan het begin van het schooljaar gezamenlijk regels , de basis wordt gevormd door de kapstokregels. De regels worden door iedereen ondertekend en opgehangen in de klas. • In de groepen 1 en 2 is door de leerkrachten een omgangscontract opgesteld, zo mogelijk ondersteund met plaatjes. Dit wordt met de kinderen besproken. • Door middel van het instrument SCOL worden de leerlingen gevolgd in hun sociaal-emotionele ontwikkeling. • Indien nodig kan een sociogram gemaakt worden van de groep. • Op school gebruiken wij de methode “Jij en ik ”. En indien wenselijk maken we gebruik van aanvullende pakketten zoals “Meidenvenijn”, “Rots en water/ kiezel en druppel” of de themakisten van de GGD. • Tijdens de leerlingenbespreking met de ib-er is de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen onderwerp van gesprek. • Een regelmatig terugkerende ouderavond over 'Pesten' voor de hele school zal in samenwerking met MR/OR worden verzorgd. Cyberpesten In de hoogste groepen wordt met de kinderen gesproken over het risico van cyberpesten bij het gebruik van msn of andere chatprogramma’s. Verantwoord computergebruik/cyberpesten De volgende regels gelden hierbij op school: Leerkracht kijkt altijd over de schouder mee. Geef nooit persoonlijke informatie door op Internet, zoals namen, adressen en telefoonnummers zonder toestemming van de leerkracht. Leg nooit verdere contacten met iemand zonder toestemming van je leerkracht. Vertel het je leerkracht meteen als je informatie tegenkomt waardoor je je niet prettig voelt of waarvan je weet dat het niet hoort. Houd je je aan de afspraken dan is het niet jouw schuld dat je zulke informatie tegenkomt. Spreek van tevoren met je leerkracht af wat je op internet wilt gaan doen, welke sites je mag bezoeken. Verstuur bij e-mail nooit foto's van jezelf of anderen zonder toestemming van je leerkracht. Beantwoord nooit e-mail waarbij je je niet prettig voelt of waar dingen in staan waarvan je weet dat het niet hoort. Het is niet jouw schuld dat je zulke berichten krijgt. Verstuur ook zelf dergelijke e-mail niet. Mocht er sprake zijn van 'cyberpesten' dan moet je dit altijd doorgeven aan iemand; je eigen leerkracht of je ouders kunnen dan hulp bieden.
Handboek De Kameleon
Pestprotocol herzien februari 2013
2
AANPAK PESTPROBLEMEN Bij de aanpak van elk pestprobleem op school worden 5 partijen betrokken: 1. school/leerkrachten 2. ouders/verzorgers 3. het gepeste kind 4. de pester 5. de rest van de klas Alle partijen maken zich sterk tegen pesten in de groep, op school en zelfs indien mogelijk, buiten school. We werken allemaal samen volgens het stappenplan: 0. Iemand heeft een pestprobleem gesignaleerd. Het is belangrijk dat leerkrachten en ouders alert zijn op de manier waarop kinderen met elkaar omgaan en duidelijk stelling nemen wanneer bepaalde gedragingen de norm overschrijden. Signalen van pesterijen kunnen o.a. zijn: • Altijd een bijnaam, nooit bij de eigen naam noemen. • Zogenaamde 'leuke' opmerkingen maken over een klasgenoot. • Een klasgenoot voortdurend ergens de schuld van geven. • Briefjes doorgeven. • Beledigen. • Opmerkingen maken over de kleding. • Isoleren en negeren. • Buiten school opwachten. • Slaan of schoppen. • Kwetsende taal op het gastenboek. • Op weg naar huis achterna rijden. • Naar het huis van de gepeste gaan. • Bezittingen afpakken of stukmaken. • Schelden of schreeuwen. • Pesten via msn of e-mail. Ook minder directe signalen kunnen op pesten duiden: • Vaak alleen staan in de pauze of bij de pleinwacht gaan staan. • Vaak alleen met jongere kinderen spelen. • Niet naar buiten willen op school. • Niet meer naar school willen of aangeven zich ziek te voelen. • Niet (meer) worden uitgenodigd door andere kinderen. • Andere kinderen reageren negatief op een fout of een idee van het betreffende kind. Deze signalen kunnen echter ook voorkomen bij andere problemen, dus is het zaak goed uit te zoeken waar basis van deze signalen ligt.
1. Hij/zij meldt dit bij de groepsleerkracht. De groepsleerkracht heeft een gesprek met de betrokken kinderen (zowel de pesters als het gepeste kind). Bij het gesprek zal hij proberen een antwoord te geven op de volgende vragen: • wat is er precies gesignaleerd? • wanneer is het gesignaleerd? • was er sprake van pesten? • is er al eerder iets opgevallen? (patroon? Regelmaat?)
2. Wanneer de leerkracht, eventueel in overleg met anderen (groepsleerkracht van het vorig schooljaar, de interne begeleider, andere collegae) tot de conclusie komt, dat er sprake is van pesten zal er een gesprek plaatsvinden tussen de betrokkenen en de leerkracht. Er zullen vragen gesteld worden als: • Waarom doen jullie zo vervelend naar elkaar toe? • Gebeurt dit al langer? • Hoe stoppen we dit?
Handboek De Kameleon
Pestprotocol herzien februari 2013
3
3. Naar aanleiding van dit gesprek zullen er concrete afspraken gemaakt worden. Van dit gesprek wordt door de groepsleerkracht een verslag gemaakt. De eigen leerkracht bespreekt, indien dit een meerwaarde heeft, met de klas het gebeuren. Hij bespreekt dit ook met de betrokken ouders. Tenslotte informeert hij de ib-er. Begeleiding van een kind dat gepest wordt: • Naar het kind luisteren en zijn/haar probleem serieus nemen. • Met het kind overleggen over mogelijke oplossingen. • Samen met het kind werken aan oplossingen. • Gesprek met de ouders van het gepeste kind. • Afspraken maken over aanpak met ouders en kind. Begeleiding van een kind dat pest/ de meelopers: • Met het kind bespreken welk effect zijn/haar gedrag heeft voor de gepeste. • Het kind helpen om op een positieve manier relaties te onderhouden met andere kinderen. • Het kind helpen om zich aan regels en afspraken te houden. • Gesprek met de ouders van de pester. Wat is/kan de oorzaak zijn van het pesten? Hulp bieden aan de zwijgende middengroep. De middengroep wordt betrokken bij het oplossen van het pestprobleem door: • Met de leerlingen te praten over pesten en over hun eigen rol daarbij. • Met de leerlingen te overleggen over mogelijke oplossingen en over wat ze zelf kunnen bijdragen aan die oplossingen. • Samen met de leerlingen werken aan oplossingen, waarbij ze zelf een actieve rol spelen.
4. Mocht er onvoldoende verandering in de situatie zijn gekomen, dan zullen de ouders van zowel de pester(s) als de gepeste(n) uitgenodigd worden voor een gesprek op school. Tijdens dit gesprek zullen er concrete afspraken gemaakt worden. Tijdens het gesprek zijn vanuit de school de groepsleerkracht en de ib-er aanwezig. Voor tips en adviezen zie de bijlage van dit protocol. • Zonodig zorgen dat het kind deskundige hulp krijgt, bijv. een sociale vaardigheidstraining. • Zonodig inschakelen School Maatschappelijk Werk, schoolarts of Jeugdzorg.
5. Na twee weken wordt de balans opnieuw opgemaakt. Wanneer het nodig is zullen er nieuwe stappen worden ondernomen en vervolgafspraken worden gemaakt. Indien de zaak erger is geworden gaan we naar stap 6 indien beter naar stap 7!
6. Wanneer bovenstaande stappen niet tot een bevredigende oplossing leiden, wordt de directeur van de school in de aanpak betrokken. Voor het protocol “schorsen en verwijderen” zie het handboek van Dynamiek scholengroep www.dynamiek.nu In uitzonderlijke gevallen zal er een ouderavond belegd worden door de groepsleerkracht voor de ouders van de groep waar het gepeste kind in zit. In elk geval zal er blijvend gewerkt worden aan het probleem totdat we door kunnen naar stap 7.
7. De betrokkenen worden gecomplimenteerd, indien het pesten een halt wordt toegeroepen. Natuurlijk zal eenieder alert blijven om herhaling te voorkomen.
8. Als evaluatief moment stellen we ons de vraag wat dit pestgeval ons geleerd heeft? Bevindingen zullen worden besproken met IB-er en algemene leerpunten zullen tijdens teamoverleg meegenomen worden. Tweejaarlijks zal het protocol worden geëvalueerd en indien nodig worden bijgesteld.
Team basisschool de Kameleon en de medezeggenschapsraad onderschrijven gezamenlijk dit PESTPROTOCOL
Handboek De Kameleon
Pestprotocol herzien februari 2013
4
Bijlage bij pestprotocol: TIPS VOOR ALLE BETROKKENEN Als je zelf wordt gepest Meld dit! Praat er in elk geval met iemand over! Als een kind wordt gepest • Neem het kind serieus en zeg dat jullie samen met anderen gaan zorgen dat het pesten stopt; • praat erover (kan ook via een boek bv.) met het kind en vraag het kind op te schrijven wat het heeft meegemaakt; • probeer het kind uit te leggen waarom sommige kinderen pesten; • vertel dat volwassenen vaak niets doen, omdat ze niet zien dat er gepest wordt, of omdat ze niet weten hoe het probleem opgelost moet worden; • benader de ouders, de leerkracht of leider van het groepje pesters om het pestprobleem te bespreken en vraag hen om wat specialer op het pesten in de groep te gaan letten; • waarschuw het kind dat het pesten niet meteen ophoudt als er beter op wordt gelet. Pesten is een gewoonte geworden, die maar moeilijk af te leren is; • houdt het onderwerp bespreekbaar. Informeer regelmatig hoe het nu gaat; • soms heeft het kind extra hulp nodig van een deskundige. Als een kind pest • maak het kind duidelijk dat je pesten absoluut afkeurt; • bespreek het pesten met het kind en zoek naar manieren om het pesten te stoppen; • neem contact op met ouders om samen iets aan het pesten te doen; • bespreek met het kind welke maatregelen jullie zullen nemen; • geef het kind zonodig extra aandacht; • steun het kind om manieren te zoeken om prettig met andere kinderen om te gaan; • houdt in de gaten of het pesten na verloop van tijd niet opnieuw de kop opsteekt; • soms heeft het kind extra hulp nodig van deskundigen Als in de omgeving van het kind wordt gepest • neem het pestprobleem serieus; • bespreek met het kind zijn rol bij het pesten; • zoek samen met het kind naar mogelijkheden om daar iets aan te doen; • bespreek de pestsignalen die je hebt gehoord met anderen; • geef zelf het goede voorbeeld, veroordeel anderen niet. Wat kun je als professional doen? • De sfeer in de groep moet veilig zijn. De leerkracht houdt rekening met elke leerling. In de groep moet het de gewoonste zaak van de wereld zijn, dat je het voor elkaar opneemt als iemand problemen heeft. In zo’n groep krijgen de pesters geen kans; • het is voor de leerlingen belangrijk dat ze de regels kennen, waaraan ze zich binnen de school moeten houden. Op onze school dulden we geen meelopers. De meelopers zijn dus ook strafbaar; • we leren de kinderen om partij te kiezen voor het slachtoffer. Meestal durven ze geen partij te kiezen. Als ze het zouden opnemen voor het slachtoffer, lopen ze de kans zelf gepest te worden; • ook de “pestkop” moet leren dat het niet de juiste manier is om door te pesten je in de groep te handhaven; • van belang is dat onze leerlingen weten dat een plagerijtje af en toe niet erg is, maar dat we pesten resoluut afkeuren. Zie ook o.a. www.pesten.net en www.pestweb.nl Handboek De Kameleon
Pestprotocol herzien februari 2013
5
