Pedagogisch werkplan Kinderdagopvang Midas. Versie april 2015.
Inhoudsopgave: 1. Inleiding .................................................................................................................. 4 2. Wat is Kaleidoscoop? ............................................................................................. 5 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10
Actief Leren ..................................................................................................................................................................5 Kenmerken van een actieve leersituatie ...........................................................................................................6 Sleutelervaringen .......................................................................................................................................................6 Dagschema ..................................................................................................................................................................6 Het Rad van avontuur ..............................................................................................................................................8 Leeromgeving .............................................................................................................................................................8 Observatie ....................................................................................................................................................................8 Interactie .......................................................................................................................................................................9 Taalontwikkeling ........................................................................................................................................................9 Ouders ........................................................................................................................................................................ 10
3. Ontwikkeling & Interactie ................................................................................... 11 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.10 3.11 3.12 3.13 3.14 3.15 3.16 3.17 3.18 3.19 3.20
Overbrengen van waarden en normen aan kinderen .............................................................................. 11 Ontdekken van verschillen en overeenkomsten tussen mensen en situaties ................................ 11 Geborgenheid en wennen .................................................................................................................................. 12 Een vaste vertrouwde medewerker ................................................................................................................. 13 Het stimuleren van de zelfredzaamheid (zelfstandigheid)..................................................................... 13 Zindelijk worden ..................................................................................................................................................... 14 Sociaal-emotionele ontwikkeling. .................................................................................................................... 14 Emotionele veiligheid ........................................................................................................................................... 15 Bijzondere kinderen ............................................................................................................................................... 16 Motorische ontwikkeling (lichamelijke ontwikkeling) .............................................................................. 16 Muzikale ontwikkeling .......................................................................................................................................... 17 Ruimtelijk inzicht..................................................................................................................................................... 17 Creatieve ontwikkeling ......................................................................................................................................... 17 Cognitieve ontwikkeling. ..................................................................................................................................... 18 De overgang naar de basisschool .................................................................................................................... 19 Zelfreflectie pedagogisch medewerkers/zelfreflectie kinderen ........................................................... 20 Hoe geven we een grens aan: ........................................................................................................................... 20 Interactie .................................................................................................................................................................... 21 Strategieën ................................................................................................................................................................ 22 Benadering van conflicten .................................................................................................................................. 23
4. In de Natuur(speel)tuin ....................................................................................... 25 4.1 4.2 4.3
Buitenslapen ............................................................................................................................................................. 26 De dierenweide ....................................................................................................................................................... 26 Veiligheid ................................................................................................................................................................... 26
5. VVE bij Kinderopvang Midas .............................................................................. 27 5.1 5.2 5.3 5.4
Wat is VVE? ............................................................................................................................................................... 27 Met welk programma werken wij binnen Kinderopvang Midas? ........................................................ 27 Documentatie........................................................................................................................................................... 29 MyChapp .................................................................................................................................................................... 29
2
6. De ruimte en materialen...................................................................................... 30 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 6.8 6.9 6.10 6.11 6.12 6.13 6.14 6.15 6.16 6.17
Materialen.................................................................................................................................................................. 30 Ontwikkelingsgericht ............................................................................................................................................ 31 3+ speelgoed ........................................................................................................................................................... 31 Vertegenwoordiging spelsoorten .................................................................................................................... 31 Groepsruimte ........................................................................................................................................................... 32 Waarom hebben wij voor speelhoeken in de groepsruimte gekozen? ............................................ 33 Bouwhoek .................................................................................................................................................................. 33 Huishoek .................................................................................................................................................................... 33 Leeshoek .................................................................................................................................................................... 34 Knuffel-snoezelhoek .............................................................................................................................................. 34 Atelier .......................................................................................................................................................................... 34 Activiteitenzolder .................................................................................................................................................... 35 Themahoek ............................................................................................................................................................... 35 Slaapkamer ................................................................................................................................................................ 35 Hal en corridor ......................................................................................................................................................... 36 Buitenspeelplaats.................................................................................................................................................... 36 Zorg voor de ruimte .............................................................................................................................................. 36
7. Op de groep .......................................................................................................... 37 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8 7.9 7.10 7.11 7.12 7.13 7.14
Waarom verticale groepen? ............................................................................................................................... 37 Toezicht ...................................................................................................................................................................... 37 Waarmee houden we rekening bij de groepssamenstelling? .............................................................. 38 Werken in stamgroepen ...................................................................................................................................... 38 Incidentele opvang, ruil & extra dagen ......................................................................................................... 39 Werken met een dagritme .................................................................................................................................. 40 Rituelen en vieringen ............................................................................................................................................ 41 Groepsregels ............................................................................................................................................................ 41 Komen en gaan, hallo en dag ............................................................................................................................ 42 Eten .............................................................................................................................................................................. 43 Uitstapjes ................................................................................................................................................................... 44 Workshops ................................................................................................................................................................ 44 Activiteiten binnen ................................................................................................................................................. 45 Buitenspelen ............................................................................................................................................................. 45
8. Tot slot................................................................................................................... 46 8.1 8.2
Afspiegeling .............................................................................................................................................................. 46 Verantwoording ...................................................................................................................................................... 46
3
1. Inleiding In dit pedagogisch werkplan wordt beschreven wat we doen als p.m. op de werkvloer, hoe we het doen en waarom we het zo doen. Wat in de risico-inventarisatie omschreven staat t.a.v. gezondheid en veiligheid wordt hier niet omschreven, we volstaan met de mededeling dat we deze richtlijnen volgen. We hebben het in dit plan over het pedagogisch handelen, inrichten en voorwaarden scheppen. In dit werkplan wordt de pedagogisch medewerker(s) afgekort door p.m. Waar ‘zij’ staat kan men ook ‘hij’ invullen. Bij de term baby gaan wij uit van een kind tot één jaar. We willen ouders en kinderen het volgende garanderen: Veiligheid. Dit doen we door privacy van ouders en kinderen te waarborgen (privacyreglement), voorspelbaar te zijn in onze gedragingen, structuur te bieden (sociaal emotioneel), en door te zorgen dat de ruimtes en materialen voldoen aan eisen van GGD en brandweer plus eventuele extra die wij als bedrijf bieden(fysieke veiligheid). Stimuleren. Dit doen wij door de eigenheid van ouders en kinderen te respecteren en mogelijkheden/ruimte te bieden om kinderen in eigen tempo en op hun eigen manier te laten ontwikkelen. Pedagogische onderbouwing. Dit realiseren we door als p.m. op de hoogte te blijven van nieuwe pedagogische inzichten (opleidingen, zie ons opleidingen beleid), door steeds bewust te blijven van onze pedagogische doelen (teamvergaderingen) en door daadwerkelijk toe te passen wat in het pedagogisch werkplan staat beschreven (afspraken). Een warme plek voor hun kind. Elk kind en elke ouder zijn voelbaar welkom, men wordt gezien, de p.m. houden van kinderen om wie ze zijn en niet om wat ze kunnen/doen of van wie ze zijn (onvoorwaardelijk). Hierbij zijn wij attent op wat we zelf meebrengen aan ervaring (zowel positief als minder positief) uit eigen jeugd en mogelijk daar aan gekoppelde oordelen, overtuigingen of gewoonten. Wij stellen ons neutraal op en bevechten actief oordelen. Een vaste vraag die we steeds stellen: “Kan het ook anders?” We laten ons inspireren door pedagogiek omschreven in de methodiek Kaleidoscoop. Al deze aspecten lopen als een rode draad door het gehele werkplan. In een gedegen pedagogisch werkplan hoort aandacht besteed te worden aan de volgende vier items: Emotionele veiligheid. Sociale competentie. Persoonlijke competentie. Overdracht van normen en waarden. Bij de volgende hoofdstukken wordt een pictogram toegevoegd van het item dat er nadrukkelijk ingeweven is, ofschoon in elk hoofdstuk wel iets van alle vier te proeven is. 4
2. Wat is Kaleidoscoop? Kinderopvang Midas is een Kaleidoscoop gecertificeerde organisatie. Kaleidoscoop is een erkend Voor- en Vroegschoolse Educatie programma, kortweg VVE. VVE-programma's zijn afwisselend en uitdagend voor alle peuters. Maar er is meer: VVE zorgt er voor dat kinderen die een extra steuntje in de rug kunnen gebruiken bij hun taal- en sociale ontwikkeling, dat ook krijgen. Kaleidoscoop: richt zich op de brede ontwikkeling van kinderen, met speciale aandacht voor de taalontwikkeling is wetenschappelijk verantwoord en verankerd geeft duidelijke aanwijzingen voor het didactisch handelen van pedagogisch medewerkers. is geschikt voor kinderen van 0 tot 13 jaar: op peuterspeelzalen, kinderdagverblijven, basisscholen, buitenschoolse opvang, daghulpgroepen (0-4 jaar) in jeugdzorginstellingen. 2.1 Actief Leren Actief leren is de kern van Kaleidoscoop: kinderen leren door actief betrokken te zijn bij mensen, materialen, gebeurtenissen en ideeën. Pedagogisch medewerkers ondersteunen het actief leren. Zij bieden kinderen een uitdagende leeromgeving, helpen hen hun spel uit te breiden, praten met de kinderen over wat ze aan het doen zijn en helpen hen om problemen zelf op te lossen. Binnen Kaleidoscoop staat actief leren centraal, alles draait immers om het actief, spelenderwijs leren. Spelen is: Plezier, spontaniteit, aandacht en betrokkenheid, activiteit, doen alsof, nieuwsgierigheid, bewegen, voelen, proeven en ruiken, humor, opwinding en samen met anderen (Singer, 2009) Kinderen hebben een aangeboren drang tot leren en ontdekken. Kinderen zijn van naturen nieuwsgierig en hebben een enorm doorzettingsvermogen (Singer, 2009). Een kind dat de vaardigheid (bijv. lopen) leert is niet aan het spelen. Als het kind eenmaal variaties gaat maken op een vaardigheid die hij helemaal onder de knie heeft (voorbeeld op verschillende manier lopen) en daar plezier aan beleeft dan is het spelen. Spelen kan niet afgedwongen worden. Kinderen krijgen door middel van spelen vat op de omgeving (Somers, 2001).
5
Kinderen spelen omdat ze dat leuk vinden en niet zozeer om zich te ontwikkelen. Zich veilig en geborgen voelen is wel voorwaarden voor het spelen. Door spel worden verschillende ontwikkelingsaspecten gestimuleerd: Bewegen: De fijne en de grove motoriek. Met de grove motoriek worden (grote) beweging als springen en rennen bedoeld. Bij de kleine motoriek staan het samenspel en de coördinatie tussen de ogen, handen en vingers voorop (knippen, tekenen). Denken: Kinderen leren door actief spelen bijvoorbeeld de eigenschappen van materialen kennen. Spelenderwijs leren ze begrippen als groter-kleiner kennen. Taalontwikkeling: De taalontwikkeling hangt nauw samen met het fantasiespel. Het doen alsof en het maken van regels bij een rollenspel. De emotionele functie van spel zorgt voor afleiding en doet spanning afnemen (denk maar aan de Cliniclowns). Sociale ontwikkeling: Eerst spelen kinderen naast elkaar (het parallelspel) in plaats van met elkaar. Geleidelijk aan leert het kind rekening houden met een ander en wordt hij socialer. In plaats van naast elkaar spelen gaan de kinderen met elkaar spelen(Schiet, 1999). 2.2 Kenmerken van een actieve leersituatie Een actieve leersituatie heb je niet zomaar, deze dient aan een aantal kenmerken te voldoen: 1. Kinderen hebben de beschikking over uiteenlopende interessante materialen. 2. Ze kunnen de materialen gebruiken, onderzoeken en ermee spelen zoals zij dat willen. 3. Ze kunnen hun eigen doelen stellen, zelf bepalen waarmee ze willen spelen. 4. De volwassenen respecteren de taal van de kinderen. De kinderen laten op hun eigen wijze weten, verbaal of non-verbaal, wat ze aan het doen zijn en wat zij hebben gedaan. 5. De volwassenen ondersteunen wat de kinderen doen. Ze helpen hen hun spel uit te breiden door met hen te praten, mee te doen aan hun spel en hen te ondersteunen bij de oplossing van problemen (Hohmann, 1995). 2.3 Sleutelervaringen Kaleidoscoop maakt gebruik van sleutelervaringen (vergelijkbaar met ontwikkelingsgebieden). Gezamenlijk bieden de sleutelervaringen een kader om de ontwikkeling van kinderen in kaart te brengen. De sleutelervaringen zijn ingedeeld in creatieve representatie, taal en beginnende geletterdheid, sociale relaties en initiatief, beweging, muziek, classificatie, seriatie, hoeveelheid, ruimte en tijd. 2.4 Dagschema Binnen Kaleidoscoop speelt het dagschema een belangrijke rol. Een goed dagprogramma reguleert namelijk het gedrag van de kinderen op een positieve manier (Singer, 2009). Kinderopvang Midas werkt sinds 2011 met Kaleidoscoop. Alle elementen (vooruitkijken, terugkijken etc.) laten wij uitgebreid terugkomen in het dagschema. Het programma Kaleidoscoop is het vaste educatieve programma binnen Kinderopvang Midas.
6
De dagindeling van het programma Kaleidoscoop kan er als volgt uit zien: De vaste dagindeling wordt door middel van herkenbare plaatjes/foto’s weergegeven. Kinderen kiezen zelf (vooruitkijken) waar huishoek, bouwhoek etc. - of waarmee - lijm, potloden etc. - ze willen spelen. Het spelen wat hierna volgt heet: Speelwerken. Aan het einde van het speelwerken gaan de kinderen terugkijken. De kinderen vertellen waarmee ze hebben gespeeld en hoe ze dat precies hebben gedaan. Met het terugkijken, leren de kinderen luisteren naar elkaar. Tweemaal per dag worden de kinderen in twee groepen verdeeld. Een grote en een kleine groep. Er wordt per groep een andere activiteit aangeboden die aansluit bij de interesses van de kinderen. Tevens passen de activiteiten bij de sleutelervaringen van Kaleidoscoop.
Sleutelervaringen: De sleutelervaringen beschrijven de sociale, cognitieve en lichamelijke cognitie van kinderen. Het is van belang dat de p.m.-er een omgeving creëert waarin deze sleutelervaringen zich kunnen voordoen. Binnen de volgende categorieën zijn de sleutelervaringen opgedeeld: Creatieve representatie (vb. rollenspel), taal en beginnende geletterdheid (vb. plezier beleven aan taal), initiatief en sociale relaties (vb. gevoelens in woorden uitdrukken), beweging (vb. door de ruimte bewegen), muziek (vb. zingen), classificeren (vb. vormen herkennen en beschrijven), seriëren (vb. eigenschappen vergelijken: groter-kleiner), hoeveelheid (vb. voorwerpen tellen), ruimte en tijd (vb. op een teken een handeling beginnen) (Hohmann, 1995).
De kinderen worden dagelijks geobserveerd. Deze observaties worden vastgelegd in het 'observatieformulier'. Vanuit deze observaties worden de activiteiten gepland. Bij Kinderopvang Midas worden de observaties vastgelegd en jaarlijks besproken met ouders/verzorgers. Het contact met de ouders is heel belangrijk binnen Kaleidoscoop (Berg, 2004). Naast een duidelijk en overzichtelijk dagschema is het ook belangrijk dat de rust tussen de activiteiten door goed wordt bewaakt. Dat kinderen niet worden opgejaagd van thema naar thema. Met voldoende rust creëer je zorg en aandacht voor elkaar. Bij het dagschema van Kaleidoscoop wordt aan het einde van elke activiteit teruggekeken. Er wordt gekeken naar het spelen en de gebeurtenissen hierbij (Berding, 2005).
7
2.5 Het Rad van avontuur Het Rad van Avontuur geeft de basiselementen van Kaleidoscoop weer. Hieronder wordt kort samengevat wat het Rad van Avontuur precies inhoudt. In het midden van dit rad staat het belangrijkste element: Actief leren. Binnen Kaleidoscoop draait alles om actief leren. Kinderen leren door het in de praktijk te ervaren (Hohmann, 1995). De vier basiselementen hier om heen luiden als volgt: 1. Observatie: - Dagelijks noteren van opvallende gebeurtenissen. - Beoordelen van individuele kinderen. - Samenwerking. 2. Dagschema: - Vooruitkijken – speelwerken – terugkijken. - Speelleren in de grote groep. - Speelleren in de kleine groep. 3. Interactie: - Strategieën voor interactie. - Aanmoediging. - Probleemoplossende benadering van conflicten. 4. Leeromgeving: - Hoeken. - Materialen.
-
Opslag.
2.6 Leeromgeving Kinderen leren het beste in een stimulerende en geordende leeromgeving. Kaleidoscoop besteedt daarom veel aandacht aan de inrichting en aankleding van het lokaal. De ruimte is ingedeeld in hoeken, zoals het Huis, de Bouwplaats, het Atelier, de Bibliotheek, de Ministad en het Muziektheater. De materialen dagen kinderen uit tot spel en samenspel. De leeromgeving en het materiaal zijn voorzien van labels in de vorm van tekeningen, foto’s, pictogrammen of woorden. De materialen liggen op toegankelijke plekken. Zo kunnen kinderen zonder hulp van volwassenen de materialen vinden, pakken en weer opruimen. 2.7 Observatie Observatie is een belangrijk onderdeel van Kaleidoscoop. Door te observeren krijgen de leerkrachten en leidsters veel informatie over de ontwikkeling van kinderen. Ze maken dagelijks aantekeningen (anekdotes) van wat kinderen concreet doen en zeggen. Deze informatie gebruiken ze om hun activiteiten te plannen, passend bij de ontwikkeling en belangstelling van de kinderen. Ook gebruiken ze de observatiegegevens in de gesprekken met ouders over hun kind en voor de Kind Observatie Registratie (KOR). Aan de hand van de KOR is te zien hoe een kind zich ontwikkelt en waar het eventueel extra ondersteuning nodig heeft. 8
2.8 Interactie Bij Kaleidoscoop staat de actieve betrokkenheid van kinderen centraal. Kinderen nemen het initiatief. Daarbij is de interactie met volwassenen heel belangrijk. De p.m. bieden de kinderen een stimulerende omgeving en een vast dagschema. Ze praten met de kinderen, reiken spelenderwijs nieuwe woorden aan en reageren op de taaluitingen van de kinderen. Ze helpen kinderen met plannen maken, die uitvoeren en erop reflecteren. Ze observeren kinderen en houden hun ontwikkeling in de gaten. Ze zorgen ervoor dat de activiteiten die ze aanbieden, aansluiten bij de behoeftes en interesses van de kinderen. 2.9 Taalontwikkeling Veel peuters en kleuters zijn meertalig. Meestal is hun eigen taal verder ontwikkeld dan het Nederlands, zeker als ze voor het eerst naar een kinderdagverblijf gaan. Taal speelt een grote rol in de ontwikkeling van kinderen. Kaleidoscoop besteedt daarom veel aandacht aan de taalontwikkeling en -stimulering van het Nederlands en van andere moedertalen van de kinderen. Kinderen leren praten door zich vrijelijk te uiten over wat ze meemaken. Om de taalontwikkeling zoveel mogelijk te stimuleren, besteden de p.m. hier veel aandacht aan. In de dagelijkse omgang met baby's praten de p.m. veel met hen. Tijdens het verschonen worden alle handelingen benoemd en er worden versjes en liedjes gezongen. Ook worden er boekjes met de baby op schoot voorgelezen, waarin er veel aandacht is voor wat de baby zelf aanwijst of zegt. Ook bij de grotere kinderen is aandacht voor taal. De p.m. praat met de kinderen, in tweegesprekken of aan tafel met elkaar. Er worden veel liedjes gezongen waarbij veel gebaren worden gebruikt zodat ook jonge kinderen al snel mee kunnen doen. Soms wordt er een voorwerp gebruikt om een liedje te zingen. We streven er naar iedere dag voor te lezen. Er zijn boeken die kinderen in hun knusse leeshoek zelf mogen pakken en kijken en voorleesboeken die wat hoger op een plank staan. Deze worden regelmatig uitgewisseld met de boeken met andere thema’s. Deze boeken zijn met zorg uitgekozen, zodat belangrijke thema's voor kinderen, zoals zindelijk worden, opa en oma, bang zijn, slapen e.d. aanwezig zijn. Regelmatig worden er boeken van de bibliotheek gehaald om aan te sluiten bij thema's die op dat moment bij de kinderen leven, zoals wilde dieren. We hebben aandacht voor de gesproken taal: we letten erop goed te articuleren, herhalen woorden soms of zeggen ze goed na en benoemen wat we aan het doen zijn ('Ik schenk nu melk in', 'ik verschoon nu je luier’). We laten de kinderen uitpraten en vullen geen woorden of zinnen in. Materiaal zoals een speelgoedtelefoon draagt ook bij tot de taalontwikkeling. We proberen ruzies op te lossen met behulp van taal. Ook wordt rekening gehouden met tweetaligheid. De begeleiders hebben een voorbeeldfunctie. We proberen geen verkleinwoorden te gebruiken en stimuleren ‘normaal’ taalgebruik (een auto heet geen toettoet maar wordt auto genoemd). Begrippen worden bijgebracht tijdens allerlei activiteiten met kleuren, cijfers, vormen en seizoenen.
9
2.10 Ouders Kaleidoscoop hecht sterk aan goede samenwerking met ouders (of verzorgers). Kaleidoscoop beschouwt ouders als partners, die ook welkom zijn in de groep. P.m. overleggen regelmatig met ouders over hun kind. Er worden ouderbijeenkomsten opgezet waarin men met elkaar praat over wat de kinderen leren en waarom dat belangrijk is. Zo werken peuterspeelzaal, kinderdagverblijf en basisschool samen met de ouders aan de ontwikkeling van de kinderen. U vindt Kaleidosoop terug als leidraad in ons gehele pedagogisch werkplan, de verschillende aspecten hiervan worden nader toegelicht.
10
3. Ontwikkeling & Interactie 3.1 Overbrengen van waarden en normen aan kinderen Het overbrengen van waarden en normen speelt in de opvoeding van kinderen een continue rol. Waarden geven uitdrukking aan de betekenis die mensen hechten aan bepaalde gedragingen, dingen of gebeurtenissen. Het zijn ideeën of opvattingen die aangeven hoe belangrijk mensen iets vinden. Een waarde is bijvoorbeeld het idee dat het belangrijk is dat kinderen dankjewel zeggen. Waarden zijn onmiskenbaar cultuurgebonden: ze veranderen in de loop van de tijd en ze variëren van samenleving tot samenleving. Ook kunnen mannen en vrouwen verschillende waarden en normen hebben. Normen vertalen de waarden in regels en voorschriften hoe mensen zich behoren te gedragen. P.m. bij Kinderopvang Midas geven net als ouders hun normen en waarden door aan de kinderen. Zij kunnen zowel verbaal als non-verbaal laten weten welk gedrag zij goed- of afkeuren. Ze functioneren als voorbeeld door zelf te laten zien welk gedrag gewenst is, waarbij rekening wordt gehouden met de gedragscode van Kinderopvang Midas. Normen en waarden die wij belangrijk vinden zijn onder andere: elkaar geen pijn doen het weer goed maken met een ander als je iets vervelends hebt gedaan door bv. sorry te zeggen of een kusje te geven elkaar helpen, bijvoorbeeld met de jas dichtmaken vragen als je iets wilt hebben opruimen na het spelen tafelmanieren (van alles wat proeven, aan tafel blijven zitten) Voor de p.m. geldt dat ze soms in verschillende rollen moeten functioneren. Zoals de stimulerende, de troostende, de belonende, de ondersteunende, de strenge en de vriendelijke opvoedingsrol. Bij Kinderopvang Midas draag je dagelijks waarden en normen over aan de kinderen in de groep. Dit gebeurt tijdens de normale dagelijkse dingen. Centraal staat daarbij voor ons: respect voor jezelf, de ander en de omgeving. 3.2 Ontdekken van verschillen en overeenkomsten tussen mensen en situaties De kinderen die bij Kinderopvang Midas komen zijn allemaal verschillend, ze brengen stuk voor stuk hun eigen 'geschiedenis' mee. Ze merken dat er andere volwassenen bestaan dan papa en mama, en dat die soms heel anders reageren op bepaald gedrag. Ze zien ook hoe andere ouders met hun kinderen omgaan en dat het ene kind wel huilt bij het afscheid en het andere niet. Ze zien dat er stille, rustige mensen bestaan en hele drukke. Dat er jongens zijn en meisjes. Dat je met sommige kinderen fijn kunt spelen en met andere niet. In sommige gevallen echter verschilt de achtergrond van een kind sterk van hoe wij het bij Kinderopvang Midas gewend zijn: als thuis een andere taal gesproken wordt, andere voedingsgewoonten, een ander dagritme, andere waarden en normen worden gehanteerd. Dit is vaak het geval bij kinderen met een niet-Nederlandse culturele achtergrond. Maar ook bij kinderen die wel 'Nederlands' worden opgevoed zien we soms grote verschillen, voornamelijk wat betreft voedingsgewoonten (bv veel zoet eten). Hoe gaan we om met die verschillen? 11
De p.m. accepteert elk kind zoals het is. Als blijkt dat een begeleider moeite heeft met een kind, wordt dit door haar met haar collega's besproken. We zijn geïnteresseerd in de thuissituatie van het kind. Met kinderen die een andere taal spreken dan Nederlands, maken we extra veel gebruik van lichaamstaal en gebarentaal. Een kind dat zich onwennig voelt, nemen we vaak op schoot (als hij dat toestaat en wil). Tegelijkertijd benoemen we zoveel mogelijk. Meestal leren kinderen heel snel Nederlands. We zorgen voor de aanwezigheid van voor het kind herkenbare elementen. Bepaalde elementen kunnen we terug laten komen met behulp van de ouders. Een vaste knuffel, doekje en/of speen een kind helpen zich veilig te voelen. We kunnen de ouders vragen het kind een klein fotoboekje mee te geven, waarin voor het kind belangrijke personen of dingen zijn afgebeeld. We proberen onze regels met betrekking tot voeding soepel te hanteren en zo het kind rustig aan de nieuwe regels bij Kinderopvang Midas te laten wennen. De situatie moet voorspelbaar zijn voor het kind. Dit geldt voor alle kinderen, maar in nog sterkere mate voor kinderen waar zijn thuissituatie erg afwijkt van die van Kinderopvang Midas. Voorspelbaarheid bereiken we door een vaste dagindeling en door steeds te vertellen wat we gaan doen: 'Zo gaan we fruit eten. En dan mag je spelen. Straks eten we brood, met zijn allen aan tafel. En als dat op is, komt mamma je halen. Dan ga je weer naar huis!' (vooruit kijken) Behalve dat we rekening houden met verschillende culturele achtergronden willen we alle kinderen laten kennismaken met andere culturen. Wij vinden het belangrijk dat kinderen leren om respect te hebben voor een ander, om een ander in zijn waarde te laten. Dit principe geldt voor iedereen, dus ook voor mensen die 'anders' zijn. Dit principe is geïntegreerd in ons totale werk. Op deze basis proberen wij met de kinderen, met de ouders en met elkaar om te gaan. Wij willen deze houding graag overdragen naar de kinderen. Door middel van intercultureel materiaal geven we aandacht aan de verscheidenheid tussen mensen, hun omgeving, hun gewoonten, hun gebruiksvoorwerpen en hun voedsel, dit materiaal heeft geen aparte plaats, maar is onderdeel van het gehele aanbod aan spelmateriaal. Kinderen merken verschillen tussen mensen op. Wij merken dit doordat ze hier opmerkingen over maken (bruine kinderen op een plaatje worden geïdentificeerd met een bruin kind in de groep) of doordat ze hier vragen over stellen ('Waarom ben ik niet bruin?'). Deze verschillen tussen mensen zijn voor de kinderen gewoon: opvallende kenmerken worden opgemerkt, zonder dat daar een waarde aan wordt toegekend. Wij streven er naar dat het voor de kinderen vanzelfsprekend blijft dat mensen heel verschillend kunnen zijn. Daarnaast streven we ook bij ons personeelsbestand naar een verscheidenheid aan mensen. 3.3 Geborgenheid en wennen Om een kind een veilig, vertrouwd en geborgen gevoel te kunnen geven is het van essentieel belang dat het kind op een rustige en geleidelijke manier went aan Kinderopvang Midas. De wenperiode begint met een kennismakingsgesprek. In dit gesprek wordt informatie gegeven over algemene regels en pedagogische opvattingen van Kinderopvang Midas. 12
Daarna, ongeveer twee weken voor ingang van de contractperiode, volgt een kort wenmoment in de groep. Hierbij wordt ingegaan op de wensen en vragen van de ouders. In dit gesprek vertelt de p.m. over de groep waarin het kind is geplaatst en de ouders krijgen gelegenheid over hun kind te vertellen. Het gesprek richt zich op eet- en slaapgewoontes en eventuele speciale wensen of gewoontes. Maar ook onderwerpen als troosten, favoriet speelgoed, gezinssamenstelling, gezondheid en temperament komen aan bod. Er wordt bekeken wat gezien onze visie en groepssamenstelling wel of niet op elkaar afgestemd kan worden. Daarna gaat de ouder één tot maximaal twee uur weg om het kind te laten wennen. Als de ouder terugkomt, wordt besproken hoe het is gegaan en wordt een tweede afspraak gemaakt om te wennen, waarbij het kind een dagdeel mag komen. Daarna start het kind officieel, waarbij het ouders natuurlijk vrijstaat het de eerste dag of periode eerder op te halen. Ieder kind krijgt de gelegenheid op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo te wennen. Bij Kinderopvang Midas vinden we het nodig dat er tijd vrijgemaakt wordt om samen met het nieuwe kind de ruimte, de kinderen en de p.m. te leren kennen. In het belang van een goede vertrouwensrelatie willen we hierin niet forceren of het kind ergens toe dwingen. Het is in de wenperiode belangrijk dat steeds een van de ouders te bereiken is en het kind kan komen ophalen als dat nodig is. We gaan er van uit dat bijna ieder kind went aan de nieuwe situatie als daar voldoende tijd, aandacht en begeleiding voor is. Bij ieder nieuw geplaatst kind wordt na zes weken een evaluatiegesprek gehouden. Veel tijd en aandacht wordt besteed aan het communiceren met ouders. We houden samen met de ouders een digitaal logboek bij waarin we alle belangrijke gebeurtenissen en veranderingen kunnen schrijven, zodat zowel ouders als p.m. op de hoogte zijn van wat er gebeurt in ieders afwezigheid. Ook de slaap- en voedingstijden worden hierin bijgehouden. Baby's zijn zelf niet in staat hierover te communiceren en het ontwikkelingstempo met even zoveel veranderingen en gebeurtenissen gedurende het eerste jaar is erg groot. 3.4 Een vaste vertrouwde medewerker Het is belangrijk dat een kind zich geborgen en veilig voelt op Kinderopvang Midas. Daarom is er gedurende het eerste levensjaar zoveel mogelijk één vaste p.m. waar het kind op kan terug vallen. Dit wordt afgebouwd gedurende het eerste jaar, een andere p.m. geeft het kind dan ook eens de fles of verschoont het kind. Als een kind zich te sterk op een bepaalde p.m. gaat richten zal dit zijn gevoel van veiligheid niet bevorderen op de momenten dat bijvoorbeeld de vaste p.m. vrij is. Op een gegeven moment ervaart het kind dat er meerdere p.m. op de groep zijn waar het op kan terug vallen en een vertrouwensrelatie mee kan opbouwen. 3.5 Het stimuleren van de zelfredzaamheid (zelfstandigheid) Zelfredzaamheid is een doel op zich, maar kan ook een belangrijk middel zijn bij het ontwikkelen van een eigen identiteit en zelfvertrouwen. Het geeft kinderen een goed gevoel om steeds meer zelf te kunnen. We helpen een kind niet door van alles voor hem te doen, maar door dit samen te doen en het kind te stimuleren het zelf te doen. Bij iedere handeling die het kind zelf uitvoert groeit het zichtbaar; het kind bouwt aan zijn eigenwaarde en zelfvertrouwen. 13
De zelfredzaamheid stimuleren we door kinderen zichzelf te laten verzorgen zodra ze dat kunnen, bv, alleen naar de wc gaan, aan- en uitkleden, handen wassen, zelf eten etc. We stellen geen te hoge eisen stellen, ieder kind ontwikkelt zich op zijn of haar eigen wijze en eigen tempo. Het kind laten merken dat het goed is zoals hij is. Kinderen trots laten zijn omdat ze zelf iets kunnen. Taken die kinderen kunnen krijgen zijn bijvoorbeeld de was naar een andere groep brengen, helpen de tafel te dekken, speelgoed opruimen, een boodschap overbrengen of elkaar helpen. 3.6 Zindelijk worden Een apart punt van aandacht voor zelfredzaamheid is het zindelijk worden. In principe laten we het aan de ouders over om hier mee te beginnen, wel vragen we kinderen soms of ze mee willen naar de wc om te kijken (vanaf ongeveer 2 jaar). Als ze zelf willen, mogen ze op het potje of op de wc zitten. We vinden overleg belangrijk om op een lijn te kunnen zitten met de ouders. Wij oefenen geen dwang uit, geen punt maken van een ongelukje of een terugval. De relatief vaste tijden dat alle grote kinderen naar de wc gaan helpt ook mee om droog te blijven en het plassen als iets gewoons te zien. Soms kan het geven van een sticker stimulerend werken. Het is prettig als het zindelijk worden niet plaatsvindt in een voor het kind drukke periode: de tijd rond het Sinterklaasfeest of geboorte van een broertje of zusje bijvoorbeeld. We adviseren ouders in deze tijd de kinderen kleding aan te geven die ze zelf gemakkelijk en snel uit kunnen doen. Daarom is de zomer zeer geschikt. 3.7 Sociaal-emotionele ontwikkeling. Op het kinderdagverblijf doen kinderen vaak voor het eerst ervaring op in het spelen met andere kinderen. Dit is essentieel voor de sociale ontwikkeling. Thuis kunnen ze deze ervaring maar in mate opdoen. Gezinnen zijn tegenwoordig immers vaak klein. Bij het kinderdagverblijf ontmoeten kinderen andere kinderen en leren ze in een veilige en vertrouwde sfeer en onder deskundige begeleiding geleidelijk aan om te gaan met andere kinderen. Kinderen leren langzaam een “eigen ik” ontdekken, is dit een proces van vallen en opstaan. Daarbij hebben ze steun van de p.m. Zij moedigen aan elkaar te helpen, te delen, niet direct agressief te reageren. Zij bemiddelen bij ruzietjes, helpen bij onderlinge problemen. Zij leren kinderen hoe ze zelf probleem kunnen oplossen. Dat kan zijn, een kind naast zijn vriendje laten zitten of zijn knuffel bij zich op schoot houden. Regelmatig terugkerende groepsactiviteiten – zoals het bekende kringetje–helpen de kinderen een vertrouwde plaats in de groep te vinden en stimuleren hen om verder contact te leggen. We vinden het belangrijk dat de kinderen leren vaardig te worden in de omgang met mensen om zich heen en dat ze oog krijgen voor wat er in hun omgeving gebeurd. Er is aandacht voor normale omgangsvormen zoals het gebruik van “alsjeblieft” en “dank je wel” en het even wachten als iemand anders aan het praten is. Door de kinderen te begeleiden in hun omgang met elkaar leren zij rekening houden met elkaar, te luisteren naar elkaar en respect te hebben voor de wensen, mogelijkheden en onmogelijkheden van een ander. 14
We leren kinderen dat emoties als golven zijn, ze komen op als vloed, maar ebben altijd weer weg. (mits ze erkend worden en beleefd) In ieder geval geldt voor elk kind, dat het éérst de gelegenheid krijgt te voelen/ervaren wat er gebeurt in een situatie, wat het hem/haar doet, alvorens er gepraat, getroost of geknuffeld wordt. Als p.m. erken ik en benoem ik het gevoel. (bijvoorbeeld: ‘ik zie dat jij boos bent….of verdrietig…’etc.) Zo nodig bieden we een instrument aan om het gevoel veilig te uiten. Als dit consequent gebeurd leert een kind dat emoties mogen, ook als ze onredelijk zijn. Pas als de emotie erkend is, en beleefd, is er het praten (redelijkheid) of de handeling. Zo leren we de kinderen omgaan met emoties, en niet direct vanuit de emotie te reageren. Middels het spelen van bijv. gezelschapsspelletjes oefenen we gericht met aspecten van de sociaalemotionele ontwikkeling. We bieden een veilige vertrouwde plek, waar ze naast uitdaging ook rust kunnen vinden. We vinden dat kinderen bij Kinderopvang Midas de kans moeten krijgen om zich te hechten aan diegenen die met ze omgaan. Om deze reden werken we met verticale groepen. De kinderen verblijven vier jaar op dezelfde groep en kunnen zich optimaal hechten aan vaste begeleiders en andere kinderen. Kinderen gaan zichzelf ervaren in relaties tot anderen, ontdekken dat hun gedrag consequenties heeft voor anderen. Kinderen krijgen de kans om te ontdekken hoeveel plezier je in de omgang met anderen kunt hebben. 3.8 Emotionele veiligheid We geven de kinderen een gevoel van emotionele veiligheid door duidelijk te zijn in wat wel en niet kan. Als p.m. zijn we consequent en voorspelbaar in onze reacties. De kinderen voelen zich welkom met hun eigenaardigheden, we kunnen gedrag (aangeleerd) loskoppelen van wie het kind is (aangeboren). Complimentjes over wat het kind doet, of wat het kan, zijn altijd gemeend en worden niet gebruikt om iets van een kind gedaan te krijgen (onvoorwaardelijk). Ze zijn in balans met complimentjes over wie het kind is. Complimentjes voor wie het kind is: een glimlach, een aai over de bol, een knuffel, een knipoog… Ook daar zitten geen voorwaarden of prestaties aan vast. Door te herkennen wat er onder het gedrag ligt (bijvoorbeeld angst voor afwijzing, ruzie gehad, denken in ‘tekorten’…etc.) kunnen we het kind geven wat het nodig heeft. Het gevoel van veiligheid wordt bepaald door: De relatie tussen de pedagogisch medewerker en het kind. Hierbij is het van belang dat wij werken met vaste medewerkers op de groepen. Hierdoor zal het kind zich beter begrepen voelen en zullen de medewerkers sneller signalen van het kind herkennen. De inrichting van de ruimte. Deze is zorgvuldig uitgekozen. Een kind voelt zich veilig in de ruimte, waar veiligheid en uitdaging vanuit de leeftijd van het kind wordt aangeboden. Het spelen met bekende kinderen, waardoor kinderen op jonge leeftijd al leren om met andere kinderen om te gaan. Ook leren ze op de groep vriendschappen aan gaan. 15
Het aanbieden van spelmateriaal en activiteiten die passen bij de ontwikkelingsfase van het kind. 3.9 Bijzondere kinderen Wij verwelkomen alle kinderen. Een groot aantal kinderen heeft van ‘iets’ een beetje meer… We kunnen ons gemakkelijk voorstellen dat een kind, waar een beentje bijvoorbeeld wat langer is dan het andere, wat meer moeite heeft met het evenwicht. Dat geldt óók op andere gebieden dan het alleen lichamelijke. Het is wat minder zichtbaar of herkenbaar en is niet zomaar op te lossen met een hoge schoen… Bijzondere kinderen kunnen iets meer of juist minder hebben op het gebied van: Temperament Behoefte aan gezelschap/alleen zijn Emoties Prikkelbehoefte Uitbundigheid Rust/onrust, drukte Impulsiviteit Omgaan met meerdere opdrachten Ingetogenheid Creatief talent Bewegingsenergie Muzikaal talent Ervaringen Sociaal talent Durf Gevoeligheid Verbaal talent Denkvermogen Chaos Lichaamsbesef, (on)handigheid, Structuur Ruimtelijk inzicht Omgaan met verandering …en nog veel meer! Concentratie, spanningsboog Wat dat ook moge zijn, hoe men het ook noemt (bijvoorbeeld kenmerken van ADHD e.d.), alle kinderen die wat moeite hebben met balans, omdat ze ergens wat meer of minder van hebben, hebben baat bij vaste grond onder hun voeten. Nóg meer dan het gemiddelde kind, dat overigens niet bestaat! Duidelijkheid, echtheid, structuur, voorspelbaarheid, stabiliteit, acceptatie, warmte/waardering voor wie het kind is onder het gedrag. Een kind heeft gedrag, een kind is geen gedrag. 3.10 Motorische ontwikkeling (lichamelijke ontwikkeling) Doordat een kind zijn hoofd optilt, doordat het rolt, kruipt, rent, springt, klautert en dingen optilt, oefent het zijn lijf, armen, benen, handen en voeten. Zo leert het dit steeds beter beheersen en het wordt steeds behendiger. Door priegeldingetjes op te rapen, te verven, plaatjes te kijken, naar je stem te luisteren en van alles in de mond te stoppen, oefent een kind zijn vingers, ogen, oren en mond. Dit alles raakt steeds beter op elkaar afgestemd. Een kind krijgt steeds meer controle over zijn lichaam. De bijdrage van Kinderopvang Midas aan deze ontwikkeling bestaat vooral uit het zoveel mogelijk stimuleren. Dit wil zeggen dat we die activiteiten aanbieden waar het kind op dat moment behoefte aan heeft om verder te komen. 16
We stimuleren de ontwikkeling van de grove motoriek door het mogelijk maken en aanbieden van activiteiten zoals springen, dansen, glijden, rollen, kruipen en klimmen. We zien de kinderen gebruik maken van onder andere de stoelen en tafel, het klimrek, het matras en de glijbaan om allerlei bewegingsparkoersen zelf te bouwen. Vooral buiten kunnen de kinderen fietsen, rennen, tegen de heuvel op klauteren en scheppen. We moedigen de kinderen aan in de ontwikkeling van de fijne motoriek door met hen te verven, puzzelen, kleuren, plakken, kralen te rijgen etc. We stimuleren het kind ook in de ontwikkeling van het lichaamsbesef. Dit proberen we te bereiken door activiteiten als zindelijkheidstraining, zintuiglijk spel (muziekinstrumenten, zand en water, kleien, voelspellen), lichamelijk contact (knuffelen en stoeien), jezelf verzorgen (handen wassen, billen afvegen). Bij Kinderopvang Midas proberen we de kinderen te stimuleren tot deze activiteiten door: een uitnodigende houding baby's regelmatig op de grond of in een groter afgescheiden gedeelte te laten spelen met een gevarieerd aanbod van spelmateriaal. 3.11 Muzikale ontwikkeling Aan de muzikale creativiteit van de kinderen wordt veel aandacht besteed. Naast de dagelijks terugkerende liedjes, vooral bij tafelmomenten, hebben wij (deels zelfgemaakte) muziekinstrumentjes en wereldinstrumenten voor de kinderen. Ook doen we spelletjes op muziek, zoals dansen en stilstaan als de muziek stopt. We hebben versjes die we vaak aan tafel met de kinderen doen waarin het ritme heel belangrijk is. Het is goed te merken dat zelfs de kinderen die nog niet meezingen, helemaal meedoen met de liedjes en versjes door hun aandachtige blik, de gebaren die sneller komen en het plezier dat zij hierin hebben. Kinderen kunnen zelf een liedje kiezen als de liedjesdoos wordt ingezet. Hier zitten allerlei verschillende speelgoedjes die verwijzen naar een bepaald liedje, bijvoorbeeld: een molentje voor het liedje "Zo gaat de molen" en een koe voor het liedje "een koetje en een kalfje." 3.12 Ruimtelijk inzicht Door een verscheidenheid aan materialen als puzzels, blokken en duplo en ander constructiemateriaal worden de verstandelijke vaardigheden, waaronder het ruimtelijk inzicht, van kinderen getraind. Ook met buizen, kokers, bierviltjes, bakken in verschillende maten en ander (vaak kosteloos) bouwmateriaal mogen kinderen hun gang gaan. Dit kan aan de grote tafel, in de bouwhoek of ook in de hal. We letten erop de bouwwerken van kinderen op waarde te schatten: we vragen wat er gemaakt is, we benoemen het niet als rommel die opgeruimd moet worden, we maken er soms een foto, tekening of tentoonstelling van. 3.13 Creatieve ontwikkeling Creativiteit hebben kinderen in zich, wij hoeven hen dit als volwassenen niet aan te leren. Sterker nog: wij leren van de kinderen en hun nog veel rijkere fantasie. Wel is het van groot belang dat wij als p.m. hier de ruimte en de voorwaarden voor scheppen. Op de activiteiten zolder beschikken wij over een grote ruimte met vele spullen om met de kinderen samen aan de slag te kunnen gaan. 17
Daarbij gaat het uitdrukkelijk om de manier waarop iets is ontstaan en de reflectie van het kind zelf op een gemaakt object, maar niet om het ‘werkje’ zelf! Dat betekent ook, dat wij de kinderen géén knutselwerkjes laten produceren omwille van het resultaat (zoals een van te voren vastgesteld Moederdagcadeautje). Ook zal het werk van de kinderen vaak nog een tijd op Kinderopvang Midas blijven, zodat het kind hier verder mee door kan gaan en nieuwe ontdekkingen en inzichten opdoet. Ook op de groepen zal hier veel aandacht aan besteed worden. Door het aanbieden van materialen die op verschillende manieren gebruikt kunnen worden en zo de fantasie prikkelen. We kiezen bijvoorbeeld voor klimkussens in verschillende vormen die kinderen naar wens ombouwen tot boot, klimparcours of hutje om je in te verstoppen. Ook neutraal materiaal als lege bakjes met deksel, wc-rolletjes, lappen en grote buizen kan door de kinderen naar eigen inzicht onderzocht en gebruikt worden. Om kinderen op weg te helpen stellen we soms vragen over waar ze mee bezig zijn en doen zelf mee. We gaan in op de verhalen die ze er spontaan bij vertellen. Als de kinderen helemaal in hun spel opgaan, kan de begeleider zich terugtrekken. We laten kinderen kennismaken met een groot aantal verschillende materialen. Kinderen zijn hier heel open in en verven behalve op papier ook graag op een doos, een eiërdoos, hun vingers of gewoon op tafel. We stimuleren de kinderen kleurpotloden en waskrijtjes te gebruiken en niet te vaak de viltstiften uit de kast te halen. Met een kleurpotlood of waskrijt kan je nuances maken door harder of zachter op de punt te drukken. Ook is het mogelijk nieuwe kleuren te ontdekken door verschillende kleuren over elkaar te gebruiken. Bij het knutselen (knippen, plakken) proberen we de kinderen vrij te laten en geen "voorgeprogrammeerde" werkjes aan te bieden. Ook als er iets voorbereid is en een kind vult dit op geheel eigen wijze in (creatief!) dan vinden we dit prima. Naast fantasiemateriaal als verkleedkleren en lappen bieden we spulletjes uit de volwassen wereld aan zoals een serviesje, pannen, veger en blik, telefoon e.d. Hoe kinderen deze gebruiken mogen ze zelf weten als er maar op een zorgvuldige manier mee wordt omgegaan. Regelmatig loopt er een kind met een pan als hoed op zijn hoofd rond, of een kind heeft een houten blok als mobiele telefoon ingezet. Wij nemen dit serieus (maken er geen grapje over!) en gaan in dit spel mee. Het sensorisch spel komt aan bod door met zintuiglijke materialen te werken (denk aan zand, water, klei, het voelspel, de voelborden, muziekinstrumentjes en alle natuurelementen in de tuin). Door zelf te voelen, ruiken, luisteren, kijken en proeven worden alle zintuigen aangesproken. Door het documenteren van het (creatieve) spel van de kinderen door middel van foto's, een filmpje of een verhaal in het logboek kunnen we zowel ouders als kinderen op de hoogte houden of herinneren aan wat er gedaan is. 3.14 Cognitieve ontwikkeling. In de leeftijd van baby tot vier jaar maken kinderen een stormachtige ontwikkeling door. En dat doet ieder kind op zijn eigen unieke wijze en in zijn eigen tempo. De omgeving van het kind speelt een belangrijke rol bij het stimuleren van de ontwikkeling. Het moet daartoe 18
veelzijdige speelervaringen opdoen. Wanneer kinderen naar een kinderdagverblijf gaan, krijgen ze enkele dagdelen (minimaal 2) per week te maken met p.m. Zij hebben kennis van de ontwikkeling van kinderen en ervaring in het omgaan met kinderen. Zij ondersteunen de kinderen bij het spelen, zowel individueel als in groepsverband en stimuleren hen daarbij in hun ontwikkeling. Ook besteden zij aandacht aan de sociaal emotionele ontwikkeling. P.m. helpen jonge kinderen met hun afscheidsverdriet. Soms mag de ouder nog wat blijven maar soms is het ook noodzakelijk om bijvoorbeeld die ouder weg te sturen wetende, dat het verdriet over is als het afscheid klaar is. Het kind moet echter wel weten dat de ouder, als het nodig mocht zijn, er altijd is en ook altijd weer terug komt. Vertrouwen en een goede hechtingsrelatie met de leiding is hierbij noodzakelijk. Spel ontwikkelt zich snel. Omdat het kind motorisch steeds behendiger wordt, zijn er op spelgebied steeds meer mogelijkheden. Hij, om rollen, kruipen, zich optrekken, lopen, kan stoeien, weg rennen, uitdagen. Hij kan met voorwerpen spelen zoals, knuffels, blokken, klei autootjes, poppen, treinbaan, duplo. Het ik-besef gaat zich langzaam ontwikkelen, hij nu ook verstoppertje spelen. In deze fase heeft een het kind nog wel de overtuiging dat hij onvindbaar is met een kussen op zijn hoofd, omdat hij met dat kussen op zijn hoofd niets ziet. Hij kan zich nog steeds niet ineen andere invalshoek verplaatsen. Kinderen moeten rust en veiligheid om zich heen hebben om tot spel te komen. In een onbekende omgeving zullen zij meestal even moeten wennen. In een nieuwe omgeving tegen het kind zeggen: “kijk eens wat een leuk speelgoed! Ga maar fijn spelen” zal zelden direct resultaat opleveren. De p.m. is hierbij van cruciaal belang. De kinderen leren fantaseren en imiteren. Het kind kan uiterst creatief zijn met water, zand, klei en vingerverf. Er wordt nog niet gestreefd naar prestaties; het kind geniet van het “bezig zijn”. Met de regels van een spel kan het kind over het algemeen nog niet omgaan, al weet de wat oudere peuter al wel wat winnen en verliezen is. `Samenspelen` leert hij in de volgende fase. Sommige kinderen hechten sterk aan een knuffel of knuffelbeest. Dat geeft het kind in een wereld vol verandering veiligheid. De knuffel moet bijvoorbeeld mee naar het kinderdagverblijf. Waarschijnlijk vergemakkelijkt deze het losmakingproces met de directe verzorgers in een periode waarin het kind het gevoel heeft steeds vaker zelfstandig te moeten functioneren. 3.15 De overgang naar de basisschool Door de regelmatige deelname van de drieplussers aan de VVE-activiteiten van de activiteitenzolder worden de kinderen flink gestimuleerd in hun ontwikkeling en raken vertrouwd met schoolse activiteiten. Ook is goed te zien waar een kind in zijn ontwikkeling staat en aan welke gebieden er eventueel extra aandacht of uitdaging besteed moet worden. Voor een kind vier wordt mag het al een paar keer op de basisschool gaan wennen. De begeleiders praten hier met het kind over en de laatste keer dat het kind op Kinderopvang 19
Midas is wordt het afscheidsfeest gevierd. Het kind mag trakteren en wordt daarna samen met zijn ouder(s) feestelijk uitgezwaaid door alle kinderen en de begeleiders van zijn groep. 3.16 Zelfreflectie pedagogisch medewerkers/zelfreflectie kinderen Omdat we een deel van de opvoeding op ons nemen en de kinderen willen opvoeden tot zelfstandig denkende, bewuste en stabiele mensen, besteden we veel aandacht aan zelfreflectie. Dit kan ook spelenderwijs: drama, rollenspel, verhalen. Als p.m. doen we ook aan zelfreflectie. Wij geven het voorbeeld. We stellen ons regelmatig vragen: ‘Waarom reageer ik zo op die situatie?’ ‘Wat doet die situatie met mij?’ ‘Waarom reageer ik zo?’ ‘Wat levert het mij op?’ ‘Kan het ook anders?’ We realiseren ons dat we net als ieder mens een hele serie onbewuste gewoontes, gedragsen gedachtepatronen meebrengen vanuit onze persoonlijke ervaringen/geschiedenis. Het voorbeeld geven, en ons van tijd tot tijd hardop vragen te stellen in het bijzijn van de kinderen helpt ze om zichzelf kritische vragen te leren stellen en zichzelf te kennen: Bijvoorbeeld: P.m.: ’Waarom vind ik gillen zo irritant?’ ‘Dan kan ik geen aandacht geven aan dit gezelschapsspelletje wat ik met x aan het doen ben.’ ‘Ik voel me bozig worden’ ‘eerlijk gezegd kan ik gewoon slecht tegen hoge harde geluiden, ik word er onrustig van ’’Mijn zusje speelde vroeger viool ’‘Ik zeg dat ze niet mogen gillen binnen’ ‘Ze hebben geen zin in een rustig spelletje’ ‘ik kan ze ook buiten laten spelen, daar kunnen ze zich even uitleven’ ‘Zo houden ze rekening met mij en mijn medespelers, ik houd ook rekening met hen’ 3.17 Hoe geven we een grens aan: Vriendelijk en beslist! Onze lichaamstaal komt overeen met de verbale boodschap. Eenduidigheid. We gebruiken niet meer woorden hiervoor dan nodig, zodat we voorkomen dat we de indruk wekken dat we ons moeten verdedigen, verantwoorden en dat met wat verbale vaardigheid de grenzen opgerekt kunnen worden. We luisteren wel goed naar het antwoord, en er mag een weerwoord zijn. Het kan zijn dat het aan p.m. is om met elkaar op een geschikt moment een andere grens vast te stellen. (‘waarom doen we het zo, kan het ook anders?’ Zelfreflectie!)We houden regelmatig met elkaar een overleg om het reilen en zeilen op de groep en de zin van de regels te bespreken. Zo worden het hun eigen regels en ontstaat verantwoordelijkheid ten aanzien van de sfeer in de groep. We spreken graag in de ik-vorm, dat is minder verwijtend en veilig. Dit leven we de kinderen voor. We realiseren ons dat kinderen vaak vluchtig luisteren en dat ze reageren op trefwoorden en woorden met klemtoon.
20
We geven eenduidig aan welk gedrag we verwachten, benoem het gedrag wat je wilt zien, bijv. ‘binnen spelen wij rustig i.p.v. ’je bent te druk’. Machtsstrijd kan nog méér voorkomen worden door meteen daarna een paar keuzemogelijkheden aan te geven die wél mogen, of ze samen te bedenken. We vertellen de kinderen ook waarom iets wel of niet mag. Wij vinden het belangrijk om tijdens het communiceren met een kind oogcontact te maken en zijn/haar naam te gebruiken en zo onverdeelde aandacht te geven. Beoordelen wij dat het probleem van een kind ‘negatief aandacht vragen’ is, dan doen we dit vooral op momenten dat er positief aandacht gegeven kan worden. Door o.a. in gezelschapsspelletjes actief te oefenen met ‘om de beurt’ kunnen we leren aandacht te delen. ( zie activiteiten) 3.18 Interactie Interactie is net als: actief leren, de leeromgeving, het dagschema en de observaties een centraal element binnen Kaleidoscoop. Een positieve sfeer tussen de pm-ers en de kinderen zorgt ervoor dat kinderen vrijelijk kunnen spelen. Ze hoeven zich geen zorgen te maken of bang te zijn. Er zijn een aantal factoren die voor pm-ers een bijdrage leveren aan een klimaat waarin actief leren centraal staat: De pm-ers delen de zeggenschap met kinderen. Zij richten zich op wat kinderen kunnen. Zij gaan oprecht om met de kinderen. Zij ondersteunen het spel van kinderen. Zij hebben een probleemoplossende aanpak van conflicten. (Hohmann, 1995) Interacties tussen de volwassene en het kind zijn belangrijk voor de ontwikkeling en het leerproces van het kind. Een volwassene die goed inspeelt op de kinderen kan de ervaringen van het kind verrijken en zijn ontwikkeling stimuleren. Een volwassene die op deze manier met kinderen omgaat, wordt ook wel ‘responsief’ genoemd (Julien, 1995). De p.m.-er is tevens gevoelig voor wat het kind bezig houdt en neemt signalen van het kind waar. Andere kenmerken van sensitieve communicatie zijn: De p.m.-er is warm en hartelijk naar het kind toe. De p.m.-er zorgt voor nabijheid naar de kinderen toe. Ze helpen waar nodig. De p.m.-er wacht eerst op een reactie van het kind voor hij/zij tot actie overgaat. De p.m.-er is geduldig naar de kinderen toe (Singer, 2009). Daarbij is de interactie tussen de kinderen onderling ook belangrijk. Jongere kinderen leren van de oudere kinderen. Dit zie je terug komen op zowel een verticale groep als horizontale groep. Kleine kinderen kunnen het spel verstoren van de oudere kinderen, als p.m.-er dien je de oudere kinderen hierin te beschermen. Kinderen leren op deze manier ook gebruik maken van macht. Als p.m.-er is het de taak om kinderen te leren hier positief mee om te gaan (Singer, 2006).
21
3.19 Strategieën Net als de responsieve houding van de volwassene is het van belang dat de volwassene een aantal strategieën hanteert die betrekking hebben op het actief leren. De hieronder opgesomde strategieën bevorderen het actief leren van het kind: 1. Doe op ooghoogte met de kinderen mee. 2. Observeer, verzamel informatie, voel in en luister naar de kinderen (het ZIEL proces): ZIEL houdt in: Zwijgen: observeren zonder iets te zeggen Informatie verzamelen: Een kind observeren vanuit een bepaalde invalshoek zoals vanuit de sociale omgeving. Empatisch zijn: Handelingen van het kind begrijpen vanuit zijn gezichtspunt. Luisteren: Door goed te luisteren kom je meer te weten over hun unieke taalgebruik en gedachtes. Behandel de kinderen als gelijkwaardige spel- en gesprekspartners en pas je aan hen aan door: Het tempo van hen over te nemen, de kinderen met elkaar in contact te brengen etc. Eén en twee jarige kinderen hebben vaak een p.m.-er nodig die hen aanwijzingen geeft. Door mee te spelen met hen kun je als p.m.-er aangeven wat wel en niet mag, aanwijzingen geven en dingen uitleggen (Singer, 2006) 3. Begin, voorafgaand aan een interactie, met een waarneming: Het meest effectief is het om te wachten tot het kind het gesprek start. Als je als p.m.-er het gesprek start is het van belang dat je dit doet met een waarneming i.p.v. een vraag. 4. Benoem en beschrijf wat de kinderen doen. 5. Laat blijken dat je geïnteresseerd ben in wat de kinderen zeggen: Dit kan door het geen wat het kind gezegd heeft te herhalen of herformuleren. 6. Moedig de kinderen aan om het gesprek uit te breiden: Dit kun je doen door het kind te vragen hoe ze een probleem heeft opgelost of door hen te stimuleren jou te helpen bij de oplossing van jouw probleem. 7. Stel niet te veel vragen: Een kind kan ontmoedigd raken door te veel vragen van de volwassene (Julien, 1995).
22
3.20 Benadering van conflicten Het zelfstandig oplossen van conflicten Hohmann (1995) geeft aan dat kinderen al van af jongs af aan het oefenen zijn met het oplossen van conflicten. Dit zorgt er voor dat ze als volwassenen: Bijna alle vaardigheden hebben die nodig zijn om een conflict op te lossen. Ze gewend zijn om die te gebruiken. Ze hebben door de jarenlange ervaring en ondersteuning vertrouwen opgebouwd. Conflicten zijn dus leerzaam voor kinderen, het levert een bijdrage aan hun ontwikkeling. Binnen een conflict zijn zowel volwassenen als kinderen niet enkel bezig met de inhoud van het conflict maar ook met het beïnvloeden van de ander en het herstellen van de relatie. Uit verschillende onderzoeken (in Nederland en in het buitenland) blijkt dat de meeste kinderen (79%) botsingen zonder p.m.-er oplossen. Jonge kinderen zijn al in staat om te werken aan een relatie. Dit doen ze door: Intimideren, negeren, lachen (Singer, 2006). Volgens Piaget (1967) leren kinderen dankzij botsingen dat andere kinderen of volwassenen een andere mening of wens hebben. Ze leren dat de wereld anders in elkaar zit dan ze dachten. Botsingen zorgen er voor dat er cognitieve en morele ontwikkelingen plaats kunnen vinden (Killen & de Waal, 2000). Een aantal voorbeelden van onderwerpen waar twee- en driejarige vooral over botsen zijn: Blijf-van-me-af gevoel: Kinderen moeten de grenzen van zichzelf en van de ander leren kennen. Dingbotsing: Kinderen moeten hun impulsieve gedrag leren beheersen. Kinderen moeten leren dat speelgoed niet afgepakt mag worden (Singer, 2006). Hulp bij het oplossen van conflicten Binnen Kaleidoscoop wordt in eerste instantie gestreefd naar het zelfstandig oplossen van conflicten. Daarbij komt echter kijken dat sommige kinderen beter in staat zijn om conflicten zelfstandig op te lossen dan anderen. Soms is het noodzakelijk dat een p.m.-er bemiddelt bij de oplossing van een conflict doordat het een erg heftig conflict is of omdat het de kinderen zelfstandig niet lukt.
23
De p.m.-er doet dit dan door middel van de volgende stappen: 1. Benader de kinderen rustig en stop gedrag dat pijn veroorzaakt. Plaats jezelf op ooghoogte van de kinderen en benader hen op een rustige manier, met een kalme stem. Als de ruzie gaat om een voorwerp is het van belang dat je de kinderen uitlegt dat jij het voorwerp even vasthoudt. Op deze manier wordt het voorwerp geneutraliseerd en kunnen de kinderen nadenken over het werkelijke probleem. 2. Bevestig en benoem de gevoelens van de kinderen: Doe dit op een eenvoudige manier (‘Ik zie tranen’). Belangrijk is dat je de kinderen ruimte geeft om hun gevoelens te ‘spuien’. Het spuien maakt de weg vrij naar het helder nadenken over het probleem en mogelijke oplossingen. 3. Verzamel informatie over wat er gebeurd is: Laat beide kinderen hun verhaal vertellen en blijf hier als p.m.-er neutraal in (kies geen partij!). De kinderen verwoorden om deze manier hun eigen beleving. 4. Formuleer het probleem opnieuw: Herhaal wat er gebeurd is. Je eigen interpretaties laat je buiten beschouwing. 5. Vraag naar oplossingen en kies daar samen één uit: Mochten de kinderen samen niet tot een oplossing komen dan kun je praktische suggesties geven. Tot slot dien je de oplossing zo samen te vatten dat deze concreet en uitvoerbaar is voor de kinderen en dien je een bevestiging te geven dat de kinderen zelf het probleem hebben opgelost. 6. Blijf ondersteuning geven: Houd de kinderen gedurende het uitvoeren van de oplossing in de gaten. Ze kunnen hier hulp in nodig hebben. Het oplossen van een conflict dient door de p.m.-er volgens het stappenplan gedaan te worden, zelfs als het probleem zich herhaald. Ter aanvulling worden er wel nog twee manieren van handelen gegeven: - Het probleem oplossen in de groep: Samen met de kinderen het probleem bespreken en oplossingen verzinnen. De kinderen komen dan zelf met oplossingen die toegepast kunnen worden. - Keuzes beperken: Een kind vervalt steeds in een bepaald gedrag gedurende een activiteit, zelfs als er duidelijk gezegd is dat dat niet mag. Belangrijk is dat je als p.m.er eerst uitlegt wat je voelt en wat je verwacht van het kind en daarna leg je de beperkte keuze voor (Julien, 1995).
24
4. In de Natuur(speel)tuin Wij besteden veel aandacht aan natuurbeleving op ons kinderdagverblijf. Alle pedagogisch medewerkers hebben affiniteit met natuur om de natuurbeleving bij kinderen te stimuleren. Onze pedagogisch medewerkers zijn zich zeer bewust van hun eigen reacties op kleine beestjes en natuur. Ze zijn niet vies van wat modder en bij een regenbuitje schuilen ze met de kinderen onder de boom. Deze boodschap komt ook bij de kinderen over en we hopen ook bij de ouders. Tijdens het buitenspelen prikkelen de pedagogisch medewerkers de kinderen meer van de natuur te ontdekken en te gebruiken tijdens hun spel. Naast de waarde die het heeft kinderen met de natuur vertrouwd te maken heeft dit nog een functie: ook de motoriek, de sociaal-emotionele, de zintuiglijke en de cognitieve ontwikkeling bij de kinderen worden door doelgerichte spelinteracties in de natuur gestimuleerd. Wij hebben een groot oppervlak aan buitenruimte voor de kinderen. Deze is ingericht met o.a. groene speelnatuur, een dierenweide en een moestuin, zodat kinderen volop kunnen genieten van vrijheid, buitenspel, uitdaging, dieren en natuur. De kinderen kunnen rennen, stoeien en gillen zonder dat dit storend is. Paden en pleintjes van verschillende steentjes zorgen voor interessante loop- en fietsroutes waar de kinderen de ruimte kunnen ontdekken en met verschillende materialen kunnen kennismaken. Door het gebruik van verschillende planten, (fruit)bomen, gras en struiken beleven de kinderen actief de natuur en haar vier seizoenen mee. Kinderen kunnen en mogen spelen naast en in de struiken vol verschillende verstop- en klimplekken, met de kruiden met hun verschillende geuren en met het zand uit de zandbak. De regenpijpen zorgen na een regenbui voor spannende druppels die van boven komen en de stenen worden nat en glibberig. Ook zijn er boomstronken en –stammen om overheen te klimmen, eraf te springen of tussen de vermolmde schors kleine beestjes te ontdekken. Zowel voor buiten als voor binnen hebben wij materiaal aangeschaft om de natuur nog verder mee te kunnen onderzoeken. Voor buiten zijn dat bijvoorbeeld potloepen, zuigpotjes, terrariumbakjes, verzamelbakken, zoekkaarten en niet te vergeten een aantal regentuinbroeken. Voor binnen hebben we onder andere leuke prentenboeken die met de natuur te maken hebben en verschillende spelletjes met beestjes. Omdat de groepen kinderen buiten door elkaar lopen en met elkaar spelen, hanteren de begeleiders vaste regels voor alle kinderen. Zo mogen de kinderen alleen fietsen op de verharde paden. Er mag wel in de zandbak geschept en gesjouwd worden, maar het is niet de bedoeling dat kinderen kruiwagens vol zand in de tuin omkiepen. Ook kiezen we er wel eens bewust voor niet alle fietsen en speelgoed uit de schuur te halen, omdat we het spontane spel van de kinderen willen stimuleren. Na afloop ruimen we de materialen samen met de kinderen weer op. We vinden het belangrijk dat kinderen de natuur en zichzelf kunnen ontdekken en daarom gaan we ook naar buiten als het heeft geregend of koud is. Als kinderen een keer nat of vies worden vinden we dat niet erg: lekker spelen is belangrijker. Aan de ouders wordt daarom gevraagd om reservekleding en laarzen mee te nemen. We gaan iedere dag naar buiten, slecht weer bestaat niet, slechte kleding wel. In het logboek houden wij een fotoverslag bij over onze natuur avonturen 25
4.1 Buitenslapen Buiten beschikken wij over buitenbedjes. Buiten slapen komt de gezondheid ten goede, zeker voor kinderen met luchtwegaandoeningen. Bovendien komen veel kinderen gemakkelijker tot rust en slapen langer door dan op de binnen slaapkamer. Uiteraard worden de kinderen passend aangekleed voor het slapen in de buitenlucht. Wij kiezen er bewust voor vooral de jongste kinderen en de kinderen die anders niet goed tot rust komen buiten te laten slapen. Wij vragen ouders hier toestemming voor tijdens het intakegesprek. 4.2 De dierenweide Kinderopvang waarbij kinderen contact hebben met dieren biedt veel voordelen. Uit onderzoek blijkt dat het hebben van een huisdier kinderen weerbaarder maakt en psychische klachten kan voorkomen. Dit komt voornamelijk door het gevoel van sociale ondersteuning, een levend wezen waaraan je verhalen kunt vertellen; een onvoorwaardelijke vriend. Dieren beïnvloeden ook de sociale ontwikkeling van kinderen: zij bieden gespreksstof en kinderen zoeken sneller toenadering als er een dier bij betrokken is, omdat een dier niet oordeelt. Ondanks de angst voor allergieën heeft fysiek contact met dieren een positieve invloed. Het aaien van een dier werkt rustgevend en kan zelfs de hartslag en bloeddruk verlagen. Bij het aaien komt oxytocine vrij, dat zorgt voor een mogelijkheid tot binding. Kinderen worden weerbaarder door de omgang met dieren. 4.3 Veiligheid Wij hebben onze omgeving zo aangepast dat de kinderen veilig binnen en buiten kunnen spelen. Door het werken met een risico-inventarisatie veiligheid en gezondheid houden wij onze omgeving veilig. Een spannende uitdagende omgeving is belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen, er moet wat ontdekken en te ondernemen zijn. Het hoort bij onze visie dat wij de kinderen de ruimte geven om te ontdekken en om eigen activiteiten te mogen ontplooien. Echter wanneer je in een boom mag klimmen, kun je er een keer uitvallen. En wanneer je op boomstammen mag klauteren, zal je een keer uitglijden. Wanneer je echter niet mag leren klimmen zijn de gevaren veel groter als je voor het eerst een boom in gaat, juist omdat je er nooit mee hebt leren omgaan. En als je nog nooit ervaren hebt dat boomstammen glad zijn als ze nat zijn, kun je door roekeloos geklauter heel gek terecht komen. Wij vinden het belangrijk niet alle risico’s weg te halen, maar de kinderen op verantwoorde wijze te leren omgaan met aanvaardbare risico’s. Kinderen die veel ervaringen mogen opdoen zullen vaak handiger zijn en de mogelijke, aanvaardbare risico’s beter kunnen in schatten. Bij het bezoek aan de dieren nemen wij de volgende stappen: De dieren worden gecontroleerd op ziek zijn De kinderen wassen na contact met de dieren hun handen volgens de voorschriften De dieren staan in een apart gedeelte van de kinderen. Kinderen mogen onder begeleiding naar de dieren P.m. zijn alert op het voorkomen dat kinderen gebeten of gekrabd worden. Als dieren gevoerd worden, let de p.m. op dat dit voorzichtig gebeurd. 26
5. VVE bij Kinderopvang Midas Kaleidoscoop is een VVE programma, wat staat voor Voor- en Vroegschoolse Educatie. Binnen Kinderopvang Midas vertalen we de VVE ook graag als ‘Vroege Vogel Educatie’ omdat wij het verband leggen tussen de doelen van de VVE en de natuurbeleving binnen onze kinderopvang. 5.1 Wat is VVE? Voor- en Vroegschoolse Educatie betekent het aanbieden van een VVE-programma. Alle VVE programma’s richten zich op stimulering van de taalontwikkeling van jonge kinderen, de zogenaamde brede programma’s omvatten daarnaast ook de cognitieve, sociaalemotionele en motorische ontwikkeling. VVE biedt doelgerichte, ‘extra’ stimulering om kinderen met een sterke basis aan de basisschool te laten beginnen, achterstanden worden zo vroeg mogelijk weggewerkt. Ook vindt er binnen de VVE een goede overdracht naar de basisschool plaats om de leerlijn van kinderen door te laten lopen. Een VVE-programma bestaat niet uit losse lesjes, maar is geïntegreerd bij alles wat er op het kinderdagverblijf gebeurt. 5.2 Met welk programma werken wij binnen Kinderopvang Midas? Kinderopvang Midas heeft een eigen VVE-programma, gebaseerd op Kaleidoscoop, ontwikkeld. En geïntegreerd in onze visie en de dagelijkse omgang met de kinderen. Dit brede programma beslaat de volgende ontwikkelingsgebieden: taalontwikkeling en beginnende geletterdheid, denkontwikkeling, ontluikend rekenen, motorische en zintuiglijke ontwikkeling, sociaal-emotionele ontwikkeling Wij werken themagericht, kindvolgend en stimuleren de natuurbeleving. Dat wil zeggen dat we stapsgewijs en doelgericht: Goed observeren waar kinderen mee bezig zijn, waar hun interesse ligt. Doormiddel van vragen en foto’s kinderen prikkelen na te denken wat ze willen weten en onderzoeken. Observaties en vragen omzetten naar een thema Ruimtes en activiteiten thematisch in richten. Hierbij maken wij zoveel mogelijk gebruik maken van alle natuurlijke materialen en de natuurontdekkingstuin die we tot onze beschikking hebben. Op de activiteitenzolder is er ruimte om met grote en kleine groepjes kinderen workshops aan te bieden. Zo kunnen wij bepaalde thema’s nog verbreden of verdiepen. In de vaste kinderbibliotheek een verteltafel in te richten naar aanleiding van een thema. Hierbij worden ook natuurlijke materialen gebruikt.
27
Tijdens een thema (dat langer of korter kan duren) regelmatig met de kinderen terug te kijken op de activiteiten. Hierbij wordt onder andere gebruik gemaakt van het logboek waarin elke dag gefotografeerd en geschreven wordt wat er is gedaan, gebeurd en gezegd. Ouders te betrekken door middel van het dagelijks bespreken van het logboek met foto’s en verhalen, de overdracht met de pedagogisch medewerker en de eventuele knutsels. Ook de aankleding in de groep (de themahoek, de verteltafel, de woorden die centraal staan) zorgt voor betrokkenheid van ouders bij de thema’s op het kinderdagverblijf. Soms wordt ouders gevraagd of zij nog foto’s of materialen hebben die binnen een thema passen. Een voorbeeld hoe een VVE-thema ontstaat en wordt uitgewerkt: Een groepje peuters heeft bijen ontdekt in de tuin. De p.m. maakt foto’s van de kinderen die naar de bijen kijken en van de bijen zelf. Ze print de foto’s en praat met de kinderen aan tafel over hoe een bij eruit ziet (taalontwikkeling). Ze merkt dat de kinderen geïnteresseerd zijn en actief meedoen. Spontaan gaat het gesprek over bijen en wespen: wat is het verschil? (taal- en denkontwikkeling) Ook komt een kind met de bijen in het boek van Winnie de Poe: daar wil de beer de honing van de bijen hebben (taalontwikkeling). De p.m. brainstormen over het uitdiepen van dit thema. Ze richten een themahoek in op de activiteitenzolder met o.a. een bijenverkleedpakje, een informatief en een prentenboek dat over bijen gaat en de foto’s van de kinderen met de bijen. Ze schrijven een aantal kernwoorden op, die ze vaak willen laten terugkomen de komende tijd en hangen deze in de buurt van de tafel (taalontwikkeling). Ze bedenken verschillende activiteiten om alle ontwikkelingsgebieden aan bod te laten komen: bijvoorbeeld een bijendans, waar ook jongere kinderen bij betrokken kunnen worden (motorische en sociaal-emotionele ontwikkeling), een verteltafel om de taalontwikkeling te stimuleren, een spelletje om de insecten te sorteren (denkontwikkeling). Verder willen ze binnen de kinderen verschillende soorten honing laten proeven “welke vind jij de lekkerste?” (zintuiglijke en denkontwikkeling) en met bijenwas kaarsen maken (motorische en zintuiglijke ontwikkeling). Buiten gaat een pedagogisch medewerker met de kinderen bijen tellen en kijken welke bloemen de bijen het lekkerste vinden (denkontwikkeling). Na een week blijkt dat de kinderen erg gefascineerd zijn dat bijen een koningin hebben. De pedagogisch medewerker springt hierop in en zoekt nog wat informatie en foto’s op internet. De kinderen knutselen van wc-rolletjes en een keukenrol bijen met hun koningin (taalontwikkeling, denkontwikkeling, motorische ontwikkeling). De kinderen die bij het thema op de activiteitenzolder betrokken waren, brengen dit enthousiasme mee naar hun stamgroep. De pedagogisch medewerkers grijpen dit aan om vervolgens een themahoek binnen hun eigen groep in te richten.
28
5.3 Documentatie Kinderopvang Midas vindt het belangrijk dagelijks pedagogisch waardevolle momenten te documenteren. Dit zijn alle momenten waarop kinderen iets ontdekken, geboeid zijn door iets wat er in hun omgeving gebeurt of iets voor het eerst uitproberen. Door ervaringen op te doen ontwikkelt het kind zich verder. Bij Kinderopvang Midas beschikken alle groepen over een eigen digitale fotocamera waarmee ook korte filmpjes te maken zijn. De foto’s kunnen direct op kantoor worden uitgeprint. De foto’s worden onder andere gebruikt in het logboek, in fotoboeken voor op de groep en tentoonstellingen voor ouders en kinderen en hebben drie doelen: Beter kijken en luisteren naar kinderen Door het maken van foto’s en film zijn begeleiders gedwongen de kinderen intensiever te observeren. Hierdoor zien en horen zij veel duidelijker waar de kinderen mee bezig zijn. Zij signaleren interessegebieden van kinderen en zien waar het kind zich bevindt in de ontwikkeling. De begeleiders kunnen hier dan op in spelen door een passend aanbod aan activiteiten en spelmateriaal. Een uitgebreide overdracht naar ouders Wij willen ouders meer bieden naast de dagelijkse informatie hoe een kind gegeten en geslapen heeft. Omdat de leidsters beter observeren en hun bevindingen op beeld vastleggen, weten zij veel meer te vertellen waar een kind deze dag mee bezig is geweest en waar het in zijn ontwikkeling mee bezig is. Reflecteren met de kinderen Kinderen, ook al zijn ze nog zo klein, leren van het terugkijken op de dag. Door beeldmateriaal te gebruiken zien zij wat ze die dag hebben gedaan en herinneren zich hoe ze dat vonden. P.m. praten met hen over de beelden en benoemen samen met de kinderen hoe het was die dag. Dit stimuleert kinderen emoties, gevoelens en gedachten te benoemen en te verwerken. 5.4 MyChapp MyChapp is een app voor op uw smartphone of tablet. U kunt overal en altijd de updates van uw kind op de opvang volgen. U kunt waar en wanneer u maar wilt aanvragen doen of uw persoonlijke gegevens aanpassen. Ontvang direct actuele mededelingen en berichten van Kinderopvang Midas Communiceer over beschikbaarheid, extra dagen, ruildagen, ziekte en vakantie Houd zelf uw persoonsgegevens up-to-date Ontvang de gebeurtenissen van de dag van uw kind realtime via pushberichten Bij uw plaat bevestiging ontvangt u, uw persoonlijk inloggegevens voor de app.
29
6. De ruimte en materialen Kinderopvang Midas maakt geen gebruik van beeldschermen. De focus ligt op werken met natuurlijke materialen, samenspel en vooral veel buitenspelen. Bij bijzondere gelegenheden is er wel de mogelijkheid om doelgericht gebruik te maken van beeldschermen (bijvoorbeeld een filmpje kijken, of voor georganiseerde activiteiten ect.) De ruimte dient als leeromgeving en moet aansluiten bij de wensen van de kinderen. De kinderen verblijven vaak meerdere dagen per week op het kinderdagverblijf, dit maakt de ruimte logischerwijs ‘ hun’ ruimte. Binnen Kaleidoscoop is het belangrijk dat de ruimte aan een aantal eisen voldoet. De ruimte moet uitnodigend zijn voor de kinderen. Dit creëer je door gebruik te maken van zachte materialen (vb. tapijtjes op de vloer), ronde hoeken (vb. door planten, kussens etc.), prettige kleuren en stoffen die aanzetten tot bewegen, natuurlijke materialen (vb. hout) en genoeg licht (Julien, 1995). Kaleidoscoop besteedt daarom veel aandacht aan de inrichting en aankleding van de ruimte. De ruimte is ingedeeld in hoeken, zoals de huishoek, de bouwplaats, het atelier, de bibliotheek, activiteitenzolder, snoezelhoek en de themahoek. De inrichting schept voorwaarden om sociale en persoonlijke competenties te ontwikkelen. We streven ernaar om foto’s, illustraties en werkjes zoveel mogelijk op ooghoogte van de kinderen te hangen, het geeft het gevoel van ‘thuis horen’ als je foto’s en werkjes van jezelf tegenkomt in een ruimte. Een goede groepsruimte dient aan de volgende elementen te voldoen: De ruimte is uitnodigend voor de kinderen. De naam van de ruimte is begrijp baar voor kinderen. Is ingedeeld in afgebakende hoeken die verschillende soorten spel mogelijk maken. Dient plaats te hebben voor kleine en grote groepsactiviteiten. Is flexibel. De ruimte moet verandert en afgestemd kunnen worden op de interesses van de kinderen. Dient overzichtelijk te zijn. De kinderen moeten kunnen zien wat er in andere hoeken gebeurt en ze moeten zich van de ene naar de andere hoek kunnen bewegen. 6.1 Materialen Ook gelden er ook en aantal voorwaarden m.b.t. de materialen: - Er dienen genoeg materialen te zijn die verschillende soorten spel mogelijk maken. - Er zijn materialen die van huis uit vertrouwd zijn. - De materialen worden zo opgeborgen dat de kinderen ze zelf kunnen vinden, gebruiken en weer terugzetten. (vb. lichte, doorzichtige bakken met een label/foto van het materiaal dat er in thuis hoort) (Hohmann, 1995). Een pedagogisch handvat qua materiaal is dat het belangrijk dat er genoeg materiaal aanwezig is maar niet te veel. Let er als p.m.-er op dat materiaal af en toe verwisseld wordt zodat kinderen worden verrast met iets nieuws (Singer, 2006). 30
Door de ruimte op een doordachte manier in te richten zorg je er voor dat kinderen gebruik kunnen maken van verschillende materialen en zich vrijuit kunnen bewegen in de ruimte, het actieve leren. Ook leren de kinderen initiatieven nemen. Ze mogen zelf kiezen waar en waarmee ze willen spelen. Door het zelf te pakken en op te ruimen leer je de kinderen zelfstandig te handelen en vaardigheden te ontwikkelen (Hohmann, 1995). Tevens lok je met een goede inrichting van de ruimte samenspel tussen de kinderen uit (Singer, 2006). 6.2 Ontwikkelingsgericht Het spelmateriaal wordt zo uitgekozen dat elk kind kan spelen op het niveau van zijn/haar eigen sociaal-emotionele, cognitieve en motorische ontwikkeling. Kinderen kiezen zelf waarmee ze spelen, we frustreren het kind niet door ze met te gemakkelijk of te moeilijk materiaal op te zadelen. Dit geldt voornamelijk voor constructiespeelgoed, gezelschapsspelletjes. Cd’s en boeken/tijdschriften zijn niet gewelddadig of anderszins in strijd met onze normen en waarden. Materialen voor het sociaal-emotionele en het creatieve spel zijn niet teveel ‘bedacht’ en vooraf ingevuld/vormgegeven. 6.3 3+ speelgoed Om tegemoet te komen aan peuters die al drie jaar zijn en al geruime tijd bij Kinderopvang Midas spelen, hebben wij speciaal gemerkt 3+ speelgoed. Dit spelmateriaal daagt de peuters uit er zelfstandig of met een begeleider mee aan de slag te gaan en stimuleert ook de cognitieve ontwikkeling. Voorbeelden hiervan zijn de magneetborden, gezelschapsspelletjes als lotto en memorie, moeilijkere puzzels, bambino loco en rijgveters. Op de activiteitenzolder is ook volop spel- en knutselmateriaal aanwezig voor drieplussers. 6.4 Vertegenwoordiging spelsoorten Sociaal-emotioneel: Gezelschapsspelletjes, sportspullen, verkleedkleren, huishoekspulletjes, poppenkast, cd-speler etc. Fijne motoriek: Gereedschappen en materialen voor ‘ambachtelijk’ knutselen/tekenen zoals: scharen, prikpennen, naalden, garen, kleurplaten, knutselvoorbeelden, bouwplaten, lijm, trendy namaakdingen etc. “Ambachtelijk” knutselen/tekenen is alles, waarbij het resultaat belangrijker is dan de experimentele weg er naar toe. Er zijn vaak voorbeelden, werkwijzen, thema’s* etc. Dit is ondersteunend aan creatief knutselen (handvaardigheid) mits het de activiteit van het creatief vrij knutselen (niet resultaat gericht) niet vervangt. Grove motoriek: Ballen, fietsen, skelters, buitenspeeltoestellen, vang- en gooi materiaal, behendigheidsspelmateriaal, sportspullen, cd’s met dansmuziek, zandspeelgoed, etc. Creativiteit: Kosteloos materiaal, verf, klei, krijt, papier, stof, voorwerpen uit de natuur etc. Muziek, drama en dans hoort ook bij creativiteit. Ook met déze media is vrij experimenteren mogelijk. Expressie middels muziekinstrumentjes, het uitproberen van klanken en ritmes is een creatief proces. Het aanleren van een liedje werkt aan een vaardigheid of is onderdeel van een thema zoals een sinterklaasliedje. 31
Cognitie: Leesboekjes, puzzeltjes, educatief materiaal. We zijn lid van de bibliotheek en zorgen voor afwisseling m.b.t. leesboekjes, voorleesboeken, en educatieve boeken.
* Thema’s. We werken regelmatig met thema’s. We letten goed op dat we steeds het doel van een thema-activiteit helder hebben. Een boom maken naar een voorbeeld met een wc rolletje is helemaal prima als illustratie, of vergroten van de fijn motorische vaardigheden. Met creativiteit heeft het niets te maken. (wél met de creativiteit van de p.m.) Een collage maken met gekleurde herfstbladeren (experiment met substantie, vorm, kleur en persoonlijke smaak) en daarna eventueel beschilderen kan wél een creatieve opdracht zijn binnen het herfstthema. 6.5 Groepsruimte Bij Kinderopvang Midas hanteren wij op alle groepen dezelfde stijl door één lijn in meubilair en inventaris te trekker. Dit komt ten goede komt aan de rust in de groepen, de herkenning van de groepen door de kinderen en de eenheid in het team. De groep is in grote lijnen ingedeeld met: een keukenblok; een aparte sanitaire ruimte; een hoge tafel; een bank om kinderen voor te lezen of om een baby te voeden; een grote kast met delen die voor de kinderen bereikbaar zijn; een huishoek met een keukentje, tafel en stoeltjes, een serviesje, poppen, een poppen bed, poppenkleren en verkleedkleren; een bouwhoek waar afwisselende materialen worden aangeboden, zoals houten blokken of duplo of kartonnen kokers/ auto's, een garage, en boerderijdieren met een boerderij/ wilde dieren/ de houten treinset met toebehoren; een leeshoek met zachte kussens, een boekenkast en boekjes; een babyhoek met uitdagend babyspeelgoed, waar baby's ongehinderd kunnen liggen of rondkruipen en lopen; Een atelier waar kinderen de vrijheid hebben om creatief bezig te zijn met divers open materiaal; een knuffel-snoezelhoek met een zachte schapenvacht, kussentjes en zintuiglijk materiaal en hangwiegjes een themahoek met hierop afgestemd materiaal en boekjes om zelf te ontdekken, een activiteitenzolder waar wij ruimte hebben thematisch en gericht activiteiten aan te bieden.
32
6.6 Waarom hebben wij voor speelhoeken in de groepsruimte gekozen? Het doel van de hoeken is dat de kinderen gerichter kunnen spelen. Hierdoor vindt een verdieping van het spel plaats, er is meer concentratie en minder afleiding door andere kinderen en ander speelgoed. Dit bevordert wederom de rust op de groep. Er zal minder dwaalgedrag zijn onder de kinderen. Om dit te bereiken stimuleert de p.m. de kinderen om in de hoeken te gaan spelen, samen of alleen. De bedoeling is hierbij het spelmateriaal zoveel mogelijk in de hoek te laten waar het thuis hoort. Als kinderen echter in hun spel verdiept de hoek uit gaan met het materiaal, wordt dit getolereerd. Het doel van de hoeken is dan toch bereikt: geconcentreerd kinderspel. Daarna wordt het materiaal weer met de kinderen samen naar zijn vaste plaats terug gebracht. De p.m. zorgen voor een uitdagend en gevarieerd aanbod aan speelgoed. Soms zullen ze speelgoed ’s morgens klaarzetten om kinderen uit te lokken een keer op een andere manier aan de gang te gaan. Naar behoefte wordt het spelmateriaal gewisseld, door de kinderen te observeren merken de p.m. wanneer dit het geval is. Een andere mogelijkheid is het toevoegen van een andere materiaalsoort om de creativiteit van de kinderen te stimuleren. Sommige hoeken zijn afgeschermd met een hekje om grotere peuters of juist de jongsten de mogelijkheid te bieden ongestoord het materiaal te ontdekken. Een hoek kan ook gebruikt worden om thematisch ingericht te worden. De thema’s worden gekozen op basis van wat kinderen bezighoudt. Een aantal materialen per thema zijn al bijeen gezocht en in speciale themakisten gebundeld. Zo kan er gemakkelijk gewisseld worden. Door gebruik te maken van echte spullen leren de kinderen veel over de wereld om hen heen en de woorden en het gedrag wat hier bij past. Zo worden zowel de cognitieve als de sociaalemotionele, zintuiglijke als de motorische ontwikkeling gestimuleerd. 6.7 Bouwhoek In de bouwhoek is er gelegenheid op de grond te bouwen en op een tafeltje of werkblad. De bouwhoek ligt op een rustige plek en uit de loop om de bouwsels veilig te laten (ont)staan. Een selectie aan materialen ligt in de bouwhoek opgeborgen en zijn bereikbaar voor kinderen. Regelmatig kan materiaal worden verwisseld met constructiemateriaal dat in de berging ligt. Zo is er van tijd tot tijd iets nieuws te beleven in de bouwhoek. Een verkeerskleed, autootjes en poppetjes zijn een goede aanvulling in de bouwhoek, maar ook de kinderen zelf kunnen de bouwhoek aanvullen met materiaal uit een andere hoek. Waarom bouwhoek: veiligheid en privacy 6.8 Huishoek De huishoek is de hoek voor het ‘doen alsof’ spelen, imitatiespel. De huishoek wordt zo opgesteld dat er in een handomdraai een winkeltje, ziekenhuis, restaurant, huiskamer etc. van gemaakt kan worden. Door het sociale aspect van dit spel, is er voldoende ruimte in en om de huishoek heen. Ook hier is privacy voor de kinderen belangrijk, zij het om andere redenen als in de bouwhoek. In de kleinere locaties kan de huishoek tegelijkertijd verkleedhoek zijn, in de grotere locaties is er ook een aparte verkleed/theaterhoek. Waarom huishoek: privacy bij ‘doen alsof’, gebeurtenissen worden hier verwerkt, nagespeeld, sociaal-emotioneel spel kan kwetsbaar zijn. 33
6.9 Leeshoek Deze plek ademt rust uit en er staat een zachte bank, ligt een warm kleed. De sfeer is knus en intiem. Er staat een boekenkast met een breed scala aan tijdschriften en boeken passend bij de verschillende leeftijden op de peutergroep. 6.10 Knuffel-snoezelhoek Hier kunnen kinderen lekker “chillen” tussen de knuffels kussens en deken kunnen zij zich terug trekken en tot rust komen. Waarom chillhoek: mogelijkheid voor time-out. Even uit de drukte. Op ons kinderdagverblijf hebben we ervoor gekozen een aparte hoek in te richten als snoezelruimte. Maar wat is snoezelen precies en waarom kiezen we ervoor dit aan onze kinderen aan te bieden? Het woord snoezelen is samengesteld uit de woorden snuffelen (ontdekken) en doezelen (genieten). Snoezelen is: via aangename zintuiglijke prikkels, in een sfeervolle omgeving, op In de groepsruimte komen kinderen met vele prikkels in aanraking, zoals het (luide) spel van andere kinderen, vallend speelgoed, de telefoon, een huilend kind, de deurbel etc. Door met kinderen naar de snoezelhoek te gaan, vallen de storende prikkels weg en kan de pedagogisch medewerker de zintuiglijke prikkels afzonderlijk en intens aanbieden op maat van de kinderen. In onze snoezelhoek maken we veel gebruik van natuurlijke materialen, daarnaast is de ruimte als volgt ingedeeld: Een visuele hoek met kussentjes, kleine lichtjes, spiegels, een voelhoek in het zachte berenhol met voelborden en los tastmateriaal. Een auditieve hoek met een cd-speler, verschillende cd’s en een wind gong. Geuren die voor kinderen geschikt zijn worden door middel van los geurmateriaal aangeboden. De snoezelruimte kan ook als voedingsruimte gebruikt worden. Er staat een gemakkelijke stoel om een baby te kunnen voeden en daar maken zowel de babygroep als ook ouders die borstvoeding komen geven regelmatig gebruik van. 6.11 Atelier Er is een hoog werkblad of een hoge tafel zodat in alle rust geknutseld kan worden. Een schildersezel, of een schilderbord tegen de muur (desnoods een raam hiervoor gebruiken) maakt deel uit van de knutselhoek. Er zijn schorten en er is een kraan in de buurt voor het schoonmaken achteraf. Er is een knutselkast waar kinderen onder toezicht materialen uit kunnen krijgen die ze nodig hebben. Dit i.v.m. veiligheid. (scharen, prikpennen…) Producten zijn gelabeld zodat kinderen zelf kunnen opruimen. Er wordt gewerkte met open materiaal (wc-rol, verpakking materiaal, recyclebaar materiaal, ect) Waarom een Atelier: veiligheid, concentratie, stimuleren door uitstalling materialen.
34
6.12 Activiteitenzolder Op onze activiteitenzolder worden dagelijk diverse activiteiten aangeboden. We werken thematisch waarin alle creatieve uitingsvormen tot hun recht komen. Onze zolder heeft verschillende functies. De belangrijkste functie is, dat wij onze kinderen de mogelijkheid willen bieden om hun creativiteit te ontdekken en zich op vele manieren te uiten. Dat kan door het gebruik van verschillende materialen, variërend van natuurklei en verf tot kosteloos materiaal, maar ook door dans, beweging, theater en met muziek en muziekinstrumenten. Door thematisch met de kinderen aan de slag te gaan onderzoeken we wat zij willen weten en besteden veel aandacht aan alle ontwikkelingsgebieden. Hierbij werken we met ons VVE- programma. De zolder bestaat uit een lage tafel met krukjes, een wisselend ingerichte VVE-hoek, grote materiaalkasten (open en dicht), een hoge tafel en stoel voor de p.m., een huishoek, een wisselend ingerichte themahoek, een leeshoek met themagerichte boeken, een open ruimte met een kleed voor de muziek-, theater- en dansactiviteiten, een open kast met prikbord voor de tentoonstelling van themaboeken, platen, verteltafel en zelfgemaakte werkjes van de kinderen. 6.13 Themahoek Het woord zegt het al, in deze hoek is altijd iets nieuws te beleven. Deze hoek wisselt met de verschillende thema’s op de groep. Hierbij kunt u denken aan de vaste thema’s ( Sinterklaas, lente, Pasen ect.) Maar ook uitdagende thema’s, bijvoorbeeld theater, muziek, timmerclub, de Melkweg. Verzin het maar! 6.14 Slaapkamer Boven is er een slaapkamer. Om rustig te kunnen slapen moet een kind zich vertrouwd en geborgen voelen. Elk kind heeft in principe een vaste slaapplek. De jongste kinderen slapen boven in het stapelbed, de grote kinderen slapen onderin, met of zonder hekje, zodat ze zelf kunnen in- en uitstappen. In de slaapkamers is het donker en we houden het fris. De slaapvertrekken worden continu geventileerd. We gebruiken voor alle kinderen katoenen lakens en dekens. De babyfoon staat altijd aan, om snel te kunnen horen dat er een kind wakker is. De ouders worden verzocht zelf een slaapzakje mee te geven en dit regelmatig te wassen. Buiten beschikken wij over buitenbedjes. Wij zijn van mening dat buiten slapen de gezondheid ten goede komt, zeker voor kinderen met luchtwegaandoeningen. Bovendien hebben wij de ervaring dat veel kinderen gemakkelijker tot rust komen en langer doorslapen dan op de binnen slaapkamer. Uiteraard worden de kinderen passend aangekleed voor het slapen in de buitenlucht.
35
6.15 Hal en corridor De hal en corridor zijn bedoeld als ontmoetingsplaats voor alle groepen. Hier komende kinderen binnen en is er voor ieder kind een kastje met reservekleding ed. Beide groepsruimtes zijn verbonden aan de hal, tijdens het vrij spelen kunnen de kinderen zich tussen beide groepsruimtes verplaatsen. 6.16 Buitenspeelplaats Op het voorterrein is gelegenheid om te parkeren en veilig met de kinderen in en uit te stappen. Er moet stapvoets worden gereden. De tuin bestaat uit een gedeelte voor de allerkleinsten, met hangwiegje of schommeltje, een natuurlijk gevormde zandbak met kruip-ingang, gras met lage klimelementen om te kruipen en kruiden om aan te voelen en te ruiken. Een ander gedeelte heeft een mooie natuurlijke wilgenhut met een boomstamtafel en –stoeltjes, een klimboomstam, klimstruiken en een hoge speelheuvel. In de grote tuin is er gekozen voor een energetische natuurontdekkingstuin: door de bewuste plaatsing van liggende achten (in paden, afscheidingen etc.) en planten is het de bedoeling dat kinderen zich op bepaalde plekken heel goed zullen voelen. Er is een mooi fietspad aangelegd, een moestuin en de dierenweide. Er zijn o.a. een veilige waterspeelplek met een waterloop door uitgeholde boomstammen, een zandkuil met glijbanen in twee verschillende maten en een slingertouw, een geheimzinnig struinpad en een plek om met natuurlijke materialen te bouwen. De grote grasheuvel met de kruipbuis en de lage klimstenen lokt vele kinderen uit hoog en laag te ervaren. Op de band aan de achterkant van de heuvel is het heerlijk schommelen. Er is een huishoek gemaakt met een hangende ketel, emaillen pannen en hooi voor de kinderen om mee te spelen. Kinderen kunnen onder de wilgentunnel door lopen en fietsen of over het blote- voeten-pad lopen. Er staan verschillende soorten bomen, planten en kruiden. Kinderen zullen in ieder geval volop met de natuur in aanraking komen en dit wordt zeer gestimuleerd. Het buitenspeelgoed is goed bereikbaar in de schuur. Er is een keuze uit onder andere grote en kleine fietsjes, karretjes en zandbakmateriaal. Verder is er een aparte zithoek en een schuur met gereedschap en klusmateriaal. Ook de buitenbedden staan in aparte hoek. 6.17 Zorg voor de ruimte We leren de kinderen zorg dragen voor hun leefruimte. Samen opruimen, samen gezellig maken (kerstboom op én aftuigen), zelf schoonmaken wat je geknoeid hebt, wc goed achterlaten, speelhoeken verzorgd achterlaten etc.
36
7. Op de groep Kinderopvang Midas heeft ruime ervaring in het werken met verticale groepen (kinderen van verschillende leeftijden). Er zijn in ons dagverblijf twee verticale groepen waarin twaalf kinderen vanaf tien weken tot vier jaar opgevangen worden. 7.1 Waarom verticale groepen? Binnen deze groep wordt ieder kind op zijn eigen ontwikkelingsniveau aangesproken en gestimuleerd. Er is een parallel met de gezinssituatie; broertjes en zusjes kunnen in dezelfde groep opgevangen worden; jongere kinderen kunnen zich optrekken aan oudere kinderen en oudere kinderen leren rekening te houden met jongere kinderen. Ieder kind is eens de jongste en eens de oudste. Kinderen ontlenen steun en veiligheid aan een vertrouwde groep. De verticale groep is een veilige basis waarin een kind zich aan vaste begeleiders, speelkameraadjes en de ruimte kan hechten. Deze continuïteit geldt ook voor de ouders. De begeleiders kunnen over een langere periode de ontwikkeling van de kinderen volgen en een langdurige samenwerking met de ouders opbouwen. Doordat er meestal meer kinderen uit een gezin in een groep zitten, hebben de begeleiders met minder ouders/gezinnen te maken. 7.2 Toezicht De p.m. zijn verantwoordelijk voor het welzijn en de ontwikkeling van de kinderen. Hun belangrijkste taak is voortdurend naar de kinderen te kijken en te luisteren. Toezicht is een belangrijk begrip binnen Kinderopvang Midas. Bij Kinderopvang Midas werkt gediplomeerd personeel in bezit van een VOG. Zij worden ondersteund door diverse stagiaires en vrijwilligers (zij staan boventallig op de groep). Kinderopvang Midas werkt met vaste pedagogisch medewerkers en stagiaires. Naast de vaste medewerkers is er een pool van vaste invallers die ook allen bekend zijn bij Kinderopvang Midas, zij kennen de kinderen en kinderen kennen hen. Kinderopvang Midas hanteert de volgende ratio: Minimaal 1 groepsleidster wordt ingezet voor de verzorging en opvoeding van gelijktijdig: 4 kinderen in de leeftijd van 0 tot 1 jaar 5 kinderen in de leeftijd van 1 tot 2 jaar 6 kinderen in de leeftijd van 2 tot 3 jaar 8 kinderen in de leeftijd van 3 tot 4 jaar 7 kinderen in de leeftijd van 0 tot 4 jaar Voor openen, sluiten en pauzemomenten is het principe ingesteld dat er altijd per groep minimaal 1 pedagogisch medewerker aanwezig is met ondersteuning van een stagiaire of bekende volwassenen/vrijwilliger. Leidinggevende zijn regelmatig op de groep en altijd telefonisch bereikbaar. Groepen worden samengevoegd als er maar één pedagogisch medewerker, zonder ondersteuning, van een stagiaire of bekende volwassenen/vrijwilliger aanwezig is. De achterwacht wordt hiervan op de hoogte gesteld. Kinderopvang Midas beschikt over een achterwacht, een achterwacht is een volwassen persoon met wie Kinderopvang Midas aantoonbaar de afspraak heeft gemaakt dat deze wordt ingezet in geval van een noodsituatie, dit is in de meeste gevallen is dit een medewerker van het hoofdkantoor. 37
7.3 Waarmee houden we rekening bij de groepssamenstelling? Bij de samenstelling van de groepen streven we naar een evenwichtige verdeling qua leeftijd en geslacht. De verticale groep is opgebouwd uit kinderen in de leeftijd van nul tot vier jaar. Er zijn altijd minimaal twee p.m. aanwezig. Om de continuïteit en rust in de groep te bewaken plaatsen we bij voorkeur kinderen voor minimaal vier dagdelen per week. Daarnaast beperken we het aantal wisselingen van ochtend- en middagkinderen en krijgen verzoeken om een hele dagopvang voorrang boven een aanvraag voor halve dagen. Kinderopvang Midas hanteert verticale groepen en een opendeurenbeleid. Kinderen eten, drinken en zitten in de kring met hun stamgroep, stamgroepen zijn gebaseerd op bij welke groepsruimte zij worden opgevangen(stamgroepen zijn niet groter dan 16 kinderen). Tijdens het eten, drinken en de kring kijken wij met de kinderen “vooruit”. Hierbij kiezen zij hun spelactiviteit (speelwerken). Tijdens het speelwerken en zijn kinderen vrij hun stamgroep te verlaten en hanteren wij een opendeurenbeleid. 7.4 Werken in stamgroepen We hechten veel waarde aan vaste vertrouwde begeleiders en een eigen groep, de zogenaamde stamgroep. Een kind zal dus in principe in zijn eigen groep worden opgevangen. Hier heeft het een kastje met eigen kleding en knuffels staan, neemt deel aan de maaltijd en andere tafelmomenten en heeft het zijn slaapplek. Hier kent het kind de speelhoeken, het materiaal en de andere kinderen en gaat het samen met zijn groep naar buiten. Een enkele keer wijken we daarvan af: Kinderen die al wat ouder zijn, geven we de ruimte om ook eens een uurtje op een andere groep te spelen (binnen het leiding-kin ratio). Het komt geregeld voor, dat kinderen elkaar kennen (van de activiteitenzolder of bijvoorbeeld door het gezamenlijk buitenspelen in onze buitenruimte) hier om vragen. Dan laten we de deuren van twee groepen die naast elkaar liggen openstaan, zodat kinderen zelfstandig even bij elkaar op bezoek kunnen gaan of we brengen het kind even naar het vriendje toe. Hierbij gaan we uit van wat kinderen zelf aangeven. Een enkele keer kunnen we op verzoek een kind dan ook bij het vriendje laten mee-eten. Dan dragen we belangrijke informatie, zoals lactose-intolerantie uiteraard over aan de begeleiders op de bezoek-groep. Ook kan er een kind dat hier behoefte aan heeft een keer met een andere groep mee buiten spelen, als de eigen groep op dat moment niet naar buiten gaat en het kind aangeeft graag mee te willen. Kinderen worden uitgenodigd om regelmatig een dagdeel op de activiteitenzolder te spelen en aan uitstapjes deel te nemen. Ouders worden hierover geïnformeerd en schriftelijk om toestemming gevraagd. In vakantietijden kan het een enkele keer voorkomen, dat we twee groepen waar weinig kinderen zijn samenvoegen. In dat geval zorgen we er altijd voor, dat er een begeleider van de stamgroep met de kinderen mee gaat naar de andere groep. Meestal vinden kinderen het heel leuk samen met de vaste begeleider een keertje ergens anders te spelen. Wij lossen dit 38
zeer zorgvuldig op. Als er bijvoorbeeld een wenkindje is op de ene groep, zullen wij ervoor kiezen de andere groep naar deze groep toe te laten komen in plaats van andersom. Soms maken we daarom juist de keuze de groepen niet samen te voegen. Als ouders plotseling dringend uitbreiding van de dagen nodig hebben en er geen plek is op de stamgroep van het kind, is het mogelijk in overleg een kind tijdelijk op een tweede stamgroep te plaatsen, tot er plek is op de eigen groep. Wij informeren ouders hierover en zij moeten hier schriftelijk toestemming voor geven. Het kan echter voorkomen, dat wij dit afraden: een kind wat angstig is en moeite heeft met nieuwe situaties, is hier niet bij gebaat en ook de andere kinderen op de groep zullen dan minder aandacht kunnen krijgen. Bij het opendeuren-beleid, wen-, samenspeel -, en overige momenten nemen wij altijd het wettelijk gesteld kind-leiding ratio in acht. 7.5 Incidentele opvang, ruil & extra dagen Voor de incidentele opvang hanteren we de volgende voorwaarden, die ook in de bevestigingsmail voor de aangevraagde opvang aan ouders worden meegestuurd: Aanvragen voor incidentele opvang lopen via de App; Incidentele opvang twee werkdagen of langer van tevoren aangevraagd wordt gegarandeerd. Korter van tevoren mag wel gevraagd worden maar is dan afhankelijk van groeps- en personeelsbezetting; Wij houden ons aan de wettelijk voorgeschreven pedagogisch medewerker-kind ratio. Het is mogelijk dat de opvang in een andere dan de eigen groep plaatsvindt; Ouders worden hiervan op de hoogte gesteld en moeten per mail bevestigen dat zij hier toestemming voor geven. Duidelijkheid over in welke groep het kind die dag wordt opgevangen is vaak pas op de betreffende dag te geven. Als van te voren wel duidelijk is waar een afmelding is, mailen we kort van te voren waar het kind wordt opgevangen. Als het bij binnenkomst nog niet bekend is, kunnen ouders hun kind gewoon naar de eigen groep brengen. Wij lossen dit daarna zorgvuldig op. De actuele kosten van het incidenteel gebruik maken van een extra dagdeel of een héle dag extra en de eventuele annuleringskosten zijn terug te vinden op de website. Ook de facturering staat hier vermeld. Meer dan drie dagen incidentele opvang per maand en meer dan twaalf dagen per jaar worden niet gehonoreerd; De uren van de incidentele opvang worden verwerkt in het jaaroverzicht, dus tellen mee voor de kinderopvangtoeslag;
39
7.6 Werken met een dagritme Om kinderen zich veilig te laten voelen zorgen we voor overzicht. Kinderen vinden het prettig om te weten waar ze aan toe zijn, zij leren van herhalingen en ontlenen er een gevoel van veiligheid aan. Rustige en wat drukkere activiteiten, evenals vrij spelen en groepsactiviteiten wisselen elkaar af. Dit komt de energieverdeling van het kind ten goede en het kind kan zo op verschillende momenten van de dag even bijtanken. Een dag ziet er ongeveer als volgt uit: Vanaf 7.00 uur Kinderen die gebruik maken van de vroege verlengde opvang worden opgevangen in de groep van de begeleider die dienst heeft. Er is gelegenheid om nog te ontbijten. Er is gezorgd voor achterwacht. Tussen 7.30 uur en 9.00 uur De ouders komen hun kind brengen 9.00 uur Er is ruimte om te spelen. 9.15 uur Een p.m. gaat met een groepje kinderen naar de activiteitenzolder. 9.30 uur Samen opruimen, fruit & drink moment 10.30 uur-11.30 uur buitenspelen 11.30 uur De kinderen worden terug gebracht van de activiteitenzolder om te eten in hun stamgroep. Nadat de boterhammen en het drinken op zijn, is er een verschoon-, pot- en wcronde. Vanaf 12.30 uur bij Kinderopvang Midas gaan veel kinderen 's middags tussen 12.30 en 14.30 uur slapen. Afhankelijk van de slaapbehoefte van een kind gaat een kind naar bed. We volgen het ritme van het kind. De kinderen die niet meer slapen rusten eventueel even en doen daarna een activiteit met de begeleider zoals gezelschapsspelletjes, knutselen of spelen in de groep of buiten. Kinderen die alleen de ochtend komen worden uiterlijk om 12.45 uur opgehaald. De middagkinderen komen vanaf deze tijd. 14.00 uur Een p.m. gaat met een groepje kinderen naar de activiteitenzolder. Rond 15.00 uur zijn de meeste kinderen wel wakker en is er weer een wc-, pot- en verschoonronde. Aansluitend wordt er gezamenlijk wat gedronken en fruit en een koekje gegeten aan tafel. Veelal wordt er vrij gespeeld in de groep en buiten. 17.00uur De kinderen worden terug gebracht van de activiteitenzolder 17.00-18.30 uur Er is een wc-, pot- en verschoonronde. De meeste kinderen worden opgehaald. Ouders zijn er vrij in hun kind op te halen wanneer zij dit willen. Wij vragen de ouders wel rekening te houden met de activiteit die op dat moment gaande is in de groep. Daarom adviseren wij ouders hun kind niet tijdens een eet/activiteitmoment op te halen. Ook tijdens andere haal- en breng momenten vinden wij rust in de groep belangrijk. Wij vragen ouders die met een andere volwassene of kind de groep binnenkomen hierop te letten.
40
7.7 Rituelen en vieringen Binnen dit ritme vinden we het belangrijk om te werken met rituelen en vieringen. Rituelen geven houvast. Door bepaalde dingen steeds weer op dezelfde manier te doen, weten kinderen wat er komen gaat in bepaalde situaties. Zo keren bij het aan tafel gaan steeds dezelfde liedjes terug. Rituelen zijn een belangrijk middel bij het creëren van sfeer en warmte op een groep. Dat geldt ook voor allerlei vieringen: een verjaardagsfeest verloopt volgens een vast patroon, de jarige krijgt een feestmuts op en mag op de speciale troon zitten, er wordt getrakteerd en er wordt gezongen. Als er getrakteerd wordt, verzoeken we ouders om de traktatie klein te houden. De nadruk moet liggen op de manier waarop iets wordt aangeboden, bijvoorbeeld een knabbeltje (liefst suikervrij) met een strik erom voor de kinderen die deze dag op de groep aanwezig zullen zijn. Als er teveel wordt aangeboden, geven we een deel aan de kinderen mee naar huis. Rond de kerstdagen maken we het extra gezellig met kerstlampjes en zingen we liedjes bij kaarslicht. Ook vieren we Sinterklaas en carnaval. Met Pasen en Sint Maarten komen ook de ouders om mee paaseitjes te zoeken of met lampionnen door de tuin te lopen. Als er een broertje of zusje wordt geboren zijn er beschuiten met muisjes. Zo kunnen we van een aantal dagen door samen te vieren iets bijzonders maken. Vroeger of later neemt elk kind afscheid van ons. Net zoals tijdens het wennen, krijgt het kind tijdens deze periode en speciaal de laatste dag, extra aandacht. We proberen het kind op de overgang voor te bereiden door enige tijd van tevoren (hoe lang van te voren is afhankelijk van de leeftijd van het kind) regelmatig over het naderende afscheid te praten, zowel met het kind dat weggaat als met de andere kinderen. Juist omdat voor jonge kinderen het begrip 'voor altijd' niet goed te bevatten is, proberen we het afscheid zo concreet mogelijk te maken. Het kind komt niet meer naar Kinderopvang Midas maar gaat ergens anders naar toe. Het afscheid zelf wordt gevierd. Het kind staat die dag in het middelpunt. Het mag trakteren, krijgt een feestmuts. We zingen een afscheidslied en als dit kan, zwaaien we het kind uit. Ook de achterblijvende kinderen nemen afscheid. Met hen wordt nog regelmatig over het kind dat weg is, gesproken. 'Nee, ze komt niet meer. Jammer hè? Ze is nu vier jaar en gaat naar school. En als jij vier jaar bent, mag jij ook naar school' etc. Iedere omstandigheid heeft zijn eigen manier om te laten zien dat je met zijn allen leeft. Het is mooi om ook zo te merken dat je er samen bent, want iets vieren doe je bij voorkeur met elkaar. 7.8 Groepsregels Een kind leert tientallen gewoonten en regels, zowel thuis als op het dagverblijf. Eerst in bad, pyjama aan, voorlezen en dan naar bed. Eén boterham (of halve) hartig, dan een boterham met zoet. Regels kun je zien als 'spelregels': hoe gaat het hier? Als je de spelregels kent, weet je hoe je, je moet gedragen, heb je houvast. Regels bieden een kind ordening, duidelijkheid, continuïteit en dus veiligheid. Ze zijn nuttig, zowel voor het individu als voor de groep als geheel. Een regel moet wel zinnig en haalbaar zijn. Een voorbeeld van de regels bij Kinderopvang Midas zijn de regels aan tafel. Deze worden gehanteerd om te zorgen dat kinderen voldoende voeding binnen krijgen en de maaltijd een 41
rustmoment op de dag kan zijn. Ze kunnen afwijken van wat een kind thuis gewend is, maar door ze elke keer weer te herhalen (en eventueel kort uit te leggen) weten de kinderen waar ze aan toe zijn. Alle kinderen komen aan tafel en blijven aan tafel zitten (tenzij een kind wat mag uitdelen, naar de wc moet, ziek is etc.) Er komt geen speelgoed op tafel tijdens het eten/ drinken. Regels kunnen worden overtreden. Dit biedt een kind de kans te experimenteren met grenzen van anderen; wat kan (wanneer) wel, wat kan niet. Wat vinden ze prima (als ik een mooie tekening maak op een vel papier), en wat kan niet (als ik een mooie tekening maak op de muur). Het overtreden van regels kan door een kind ook gebruikt worden om onvrede te laten blijken of om aandacht te vragen. Bij teveel regels overtreden de kinderen gewild of ongewild telkens regels. Een begeleider wordt een politieagent, die de kinderen blijft corrigeren. Kinderen krijgen geen kans te experimenteren, waardoor hun initiatief afneemt. Het resultaat is een heel onrustige en vervelende sfeer in de groep. Wij proberen hierin een goede weg te vinden met niet teveel, maar wel duidelijke en consequent geldende regels. Als ouders en begeleiders op hetzelfde spoor zitten, kunnen ze elkaar positief beïnvloeden. Daarom vinden we het belangrijk dat begeleiders en ouders overleggen over de manier van omgaan met een kind. Voor ons begint het omgaan met kinderen die het hierboven genoemde gedrag vertonen met het voorkomen ervan. We besteden liever aandacht en tijd aan het stimuleren van gewenst gedrag dan aan het afleren van ongewenst gedrag. Vanaf het begin worden de kinderen betrokken bij de regels in de groep. Ook jonge kinderen doen daar aan mee. We leggen telkens (kort) uit waarom bepaalde regels bestaan. Geven we het kind een alternatief of bedenken dit samen met het kind. We proberen oog te hebben en te houden voor de momenten waarin kinderen zich gewenst gedragen. We geven ze een aai over de bol en vertellen ze dat ze het goed hebben opgelost. Wanneer er toch zaken niet goed worden opgelost, kan een begeleider waarschuwen/uitleggen: nee, dat doet pijn het kind weghalen uit de situatie (afleiden) Het kind even apart op een stoel zetten (time-out) Ouders worden op de hoogte gesteld als een kind vaker de regels overschrijdt en hoe de begeleider hierop heeft gereageerd. Samen met de ouders wordt bekeken of alles naar tevredenheid is opgelost. 7.9 Komen en gaan, hallo en dag Wij geven nieuwe kinderen de gelegenheid om te komen wennen. Er wordt twee keer gewend. De p.m. spreekt met de ouders de wendagen af. Als het kind zich na twee keer wennen nog niet helemaal thuis voelt op het kinderdagverblijf, worden er meer wendagen aan vast geplakt. Er zijn geen speciale afspraken over het “wennen”. Het leren afscheid nemen is een belangrijk onderdeel van de gang van een kind naar Kinderdagverblijf Midas. Hier is voor een kind van groot belang dat het goed afscheid heeft kunnen nemen van de ouder om zich de ochtend veilig en goed te voelen. Er is voor alle 42
kinderen altijd de mogelijkheid aan de overgang naar Midas te wennen door even te puzzelen of te kleuren met de ouder, voor dat afscheid genomen wordt. Er is, als de kinderen gebracht en gehaald worden, tijd voor een mondelinge overdracht. Na het eerste peuterbezoek zal de p.m. later op de dag telefonisch/via de app contact opnemen voor een korte evaluatie. Hebben de ouders langer de tijd nodig om de p.m. te spreken dan wordt er een afspraak voor gemaakt en langere tijd ingepland. ‘Thuiskomen’ op de stamgroep begint met lekker samen met een ouder binnen te komen en een kleine activiteit samen met de ouder te doen, daarna gaan wij in de kring en begint de ochtend. Zo stimuleren wij dat kinderen zich welkom te voelen. We begroeten elkaar. Kinderen kunnen vertellen (moeten niet) over wat hem/haar bezighoudt of wat ze meegemaakt hebben. Behoeften verschillen individueel. Ieder krijgt de gelegenheid en we luisteren naar elkaar. Daarna kiezen kinderen wat ze willen gaan doen en met wie. (vooruitkijken) Zodra kinderen opgehaald worden kan er verwarring zijn over wie nu de autoriteit is, ouder of p.m. We spreken af met ouders en kinderen dat zodra mama of papa er weer is, zij weer de leiding over hen hebben. Ouders zijn op de hoogte van gewenst gedrag rondom opruimen, gedag zeggen, schoenen/jassen aandoen etc. Ook het afscheid nemen (oogcontact, handje geven…tot de volgende keer) krijgt nadrukkelijk aandacht van ons als p.m. Soms kan er aanleiding zijn om individueel met ouders en kind af te spreken dat de autoriteit bij de p.m. ligt tot ouder en kind buiten staan. Hier houden we ons ( én ouders én kind) dan consequent aan i.v.m. het welzijn van het kind (duidelijkheid), groep en organisatie. 7.10 Eten Belangrijk bij ervaringen rondom eten: Zorg, aandacht Plezierig, gezellig Hygiëne, kwaliteit Zorg, aandacht Eten is een heel belangrijk terugkerend aspect in ons dagelijks leven. We voeden ons lichaam zodat het alle prestaties, die gevraagd worden van het lichaam, kan leveren. Daarom vinden we het nodig dat de grote of kleine maaltijd met aandacht genuttigd wordt. Om dat met een grote groep kinderen, met verschillende eetgewoontes van huis uit, goed te laten verlopen, hanteren we een aantal die kinderen helder maakt wat er verwacht wordt. We eten aan tafel, allemaal tegelijk. We schrokken niet, we gebruiken bord en bestek (soms nog met wat hulp van de p.m.), behalve wanneer we picknicken. We proberen op te eten wat we op ons bord hebben genomen, we storen anderen zo min mogelijk bij het eten. P.m. scheppen hiervoor de individuele voorwaarden.
43
Plezierig, gezellig Kinderen krijgen een keuzemogelijkheid in wat ze eten, wel eerst hartig, dan zoet. P.m. zorgen dat ze de tijd hebben, voorkomen stress rondom eten. Positieve benadering van de kinderen met hun eigen eetgedrag. De maaltijd hoeft niet vlug, maar duurt ook niet te lang. Er wordt gekeken naar wat een kind naar zijn aard kan opbrengen m.b.t. aan tafel zitten. Een vlug kind te laten wachten kan te moeilijk zijn. Het begin en het eind van de maaltijd kan ook gemarkeerd worden met een liedje. Kinderen bepalen zelf, leren zelf de hoeveelheid in schatten van wat ze op kunnen. Het kind leert zo luisteren naar zijn lichaam. We laten kinderen niet ‘overeten’, we hebben een maximum hoeveelheid per maaltijd. Hygiëne, kwaliteit Kinderen en p.m. wassen hun handen voor en na het eten. Wat op de grond is gevallen wordt niet meer opgegeten. Ieder eet van zijn eigen bord, drinkt uit zijn eigen beker, niet van het mes likken. We geven kwalitatief goede voeding: bruin brood, vers fruit, beperkt suikers en vet. We houden rekening met individuele diëten en principes zolang het niet de kosten opdrijft en hanteerbaar is in een groep. Ouders kunnen altijd eventueel noodzakelijke dieetvoeding meegeven. 7.11 Uitstapjes We hebben regelmatig een uitstapje. Bij de keuze van het soort uitstapje kijken we naar de leeftijden, interessegebieden, de mogelijkheid om het met de bestaande personeelsbezetting te kunnen zorgen voor een veilige organisatie ervan. Voorbeelden: kinderboerderij met de kleinsten of naar het park. Sommige musea hebben aan alle leeftijden iets te bieden. We nemen brood en drinken mee en ‘picknicken’ op zo een dag. 7.12 Workshops Observatie is een belangrijk onderdeel van Kaleidoscoop. Door te observeren krijgt de p.m. veel informatie over de ontwikkeling van kinderen. Er worden dagelijks aantekeningen gemaakt. Deze informatie wordt gebruikt om activiteiten te plannen (workshops), passend bij de ontwikkeling en belangstelling van de kinderen. Aan de hand hiervan is te zien hoe een kind zich ontwikkelt en waar het eventueel ondersteuning nodig heeft. Er wordt dagelijks een activiteit uitvoert met een klein groepje kinderen en met een grotere groep.
44
7.13 Activiteiten binnen Op de opvang tijd is vrije tijd! We hebben op alle speelgebieden materialen om vrij mee te spelen. (zie spelmaterialen) Kinderen kiezen zelf wat ze gaan doen. Soms moeten ze met iets op hun beurt wachten omdat er afgesproken is dat er maar een x aantal kinderen tegelijk in een bepaalde speelhoek kunnen spelen. Kinderen ruimen zelf op waarmee ze gespeeld hebben en het spelmateriaal wordt met zorg behandeld naar de aard van het materiaal. Dagelijks worden er activiteiten voorbereid door de p.m. Deze kunnen te maken hebben met een thema, knutselen, muziek, drama etc. Verveling De ervaring van ‘je een poosje vervelen’ zien wij ook als een leerervaring. Daaruit komt voort ‘zelf initiatief nemen’, ‘zelf iets bedenken’ om te gaan doen. Zo leren kinderen zichzelf vermaken. Onze ‘snoezelhoek’ is geschikt om de ‘verveelervaring’ te beleven, er is ook genoeg ruimte tussen de speelhoeken in om wat doelloos rond te lopen. Zo verstoort het geen spel van anderen. Gezelschapsspelletjes Zullen we een spelletje doen? Een gezelschapsspelletje vinden wij een prima instrument om de sociaal-emotionele ontwikkeling te ondersteunen, sociale vaardigheden te oefenen. Gezelschapsspelletjes geven de spelers ervaring met: Onverdeelde aandacht, concentratie. Wel en niet lukken, teleurstelling en succes, winnen en verliezen. ‘Om de beurt’, ‘Beurt overslaan’, ‘Twee keer achter elkaar’. Iets hoe dan ook afmaken. Of iets lukt of niet, zegt niets over wie je bent. (soms gooi je drie zessen, soms enen! Het maakt je niets meer of minder waard) Oorzaak-gevolg, consequenties: Ik gooi zes en dan mag ik… Sociale interactie. Omgaan met regels, je er aan houden. Instructie en opdracht uitvoeren, leuk of niet. (ganzenbord) Emoties gereguleerd uiten/tonen, verwerken. Niveau Een spelletje spelen is leuk als het spel bij het begripsniveau van de speler past. Alleen dán kun je de loop van het spel beïnvloeden met keuzes, strategieën ontwikkelen, plezier hebben in de competitie. 7.14 Buitenspelen Ook voor het buitenspelen worden regelmatig activiteiten voorbereid. Een greep uit de mogelijkheden: (sport)wedstrijdjes, (kring)spelletjes, spoorzoeken, ‘tenten’, met water spelen etc. Er wordt twee keer per dag buiten gespeeld. (zie dagschema & in de natuurspeeltuin)
45
8. Tot slot 8.1 Afspiegeling Dit werkplan is een afspiegeling van de werkwijze op ons kinderdag verblijf. We laten ons graag inspireren door wat er zoal op pedagogisch gebied aan visies en werkwijzen worden ontwikkeld. Dit werkplan is een cyclisch gebeuren, bij teamvergaderingen wordt een hoofdstuk kort besproken. De toevoegingen worden genoteerd op de bladzijden ‘gewenste aanpassingen’ en jaarlijks verwerkt in de tekst en voorzien van illustraties. Zo blijft het een werkplan dat echt correspondeert met de werkwijze en werkstijl van de p.m. op de groep. In dit werkplan is volop aandacht besteed aan de matrix die de GGD ’s aanreiken, waarin de resultaatgebieden staan die vertegenwoordigd horen te zijn in een pedagogisch werkplan. 8.2 Verantwoording Om het geheel leesbaar en werkbaar te maken is (t.a.v. de vorm) gekozen om uit te gaan van concrete activiteit-soorten, ‘ontwikkelingswerkzaamheden’, organisatiekeuzes. Er is ruimte genomen voor de eigen visie van het team op het kind. Een pedagogisch werkplan is naar onze mening een plan dat daadwerkelijk gebruikt hoort te worden en daartoe moet uitnodigen. Daarom kiezen we voor het beschrijven van concrete werkgebieden voor een nieuwe- of invalp.m., net van de opleiding, zijn concrete hoofdstukjes heel toegankelijk en interessant, leesbaar. Het geeft herkenning in de werksituatie, blijft dus hangen, wordt actief toegepast in het werk. Ook voor ouders biedt dit leesbare werkplan een concreet inzicht in de manier waarop er met hun kind omgegaan wordt. Met het kiezen van de vorm is dus als prioriteit gekozen: ‘een werkplan waarmee gewerkt kan worden’. Alle tekst is gescreend op aanwezigheid van de competenties en werkgebieden, als omschreven in het convenant.
46
