Preek en liturgie Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden Zondag 3 februari 2013 Organist: Gerben Bergstra; voorganger: Roelof Akse thema: ‘Is dat net dy soan fan Joazef?’
* Mededelingen en aansteken van de kaars * Bemoediging en groet * Zingen
Psalm 133: 1, 2, 3 ‘Zie toch hoe goed, hoe lieflijk is’t dat kind’ren.’
1. Zie toch hoe goed, hoe lieflijk is 't dat kind’ren van 't zelfde huis als vrienden samenwonen. Eén liefdeband houdt hen tezaam. De zegen van Gods hoog verheven naam daalt op hen neer vol zoete tederheid, als olie die den priester wijdt. 2. Als olie die Aärons baard en kleren met geur doordringt, zo is de gunst des Heren voor wie eendrachtig samen zijn. Als dauw is het, die ligt zo mild en rein op Hermons top en daalt op Sion neer. 't Wordt al een tuin voor God den Heer. 3. Jeruzalem! Hier geeft de HEER zijn zegen, hier woont Hij zelf, hier wordt zijn heil verkregen en leven tot in eeuwigheid. Gevolgd door ’t zingen van: ‘goedemorgen, welkom allemaal’ Goedemorgen, welkom allemaal. Ik met mijn en jij met jouw verhaal. Lachen, huilen, vrolijkheid en pijn. Alles mag er zijn.
God, ik vraag je, kom in onze kring. Wees er bij, wanneer ik bid en zing. Ik met mijn en jij met jouw verhaal, verteld in mensentaal.
* Gesprek met de kinderen * Zingen
‘Als je geen liefde hebt voor elkaar, vallen de dromen in duigen ’
Als je geen antwoord geeft op verdriet, zullen de tranen niet drogen. Als je het leed in de wereld niet ziet, worden Gods woorden verbogen. Refrein Als je geen oog hebt voor het gemis, als je geen brood weet te delen. Denk dan aan Jezus, die brood en die vis, uit liefde deelde met velen. Refrein Als je geen liefde hebt voor elkaar, is er geen hoop meer op zegen. Kinderen, maak de liefde toch waar; schrijf het op alle wegen: Refrein
Na ‘t zingen steken kinderen het lantaarntje aan, met dit licht gaan ze naar het gemeentecentrum. * Gebed * Zingen
Tussentijds 59: 1 t.m. 6 ‘Gelukkig de mens die arm is van geest…’
2. Gelukkig de mens die droefheid ontmoet en door zijn blijmoedigheid wonderen doet. 3. Gelukkig de mens die, zuiver van hart, gewapend met eerlijkheid eigenwaan tart.
4. Gelukkig de mens die niet eerder zwicht tot hij in gerechtigheid wede hier sticht.
5. Gelukkig de mens die dit heeft volbracht en ons in de duisternis licht heeft gebracht.
6. Gelukkig de mens die Hem kan verstaan die ons in die mens'lijkheid voor is gegaan.
* Bijbellezing uit Lucas 4: 14 t.m. 30 (uit Naardense bijbel) * Zingen
Tussentijds 72: 1 t.m. 4 ‘De Geest des Heren is op hem …’
Wat is het dat hij aan ons meldt? De blijde boodschap voor de armen: het overweldigend erbarmen dat ons gebroken hart herstelt. 3. Dat de gevangenen bevrijdt en ons verlost uit schand' en schade en meldt het jaar van Gods genade, zijn recht en zijn barmhartigheid. 4. Wij danken God voor deze stem die heeft geklonken in ons midden, ons aangevuurd heeft bij het bidden met uitzicht op Jeruzalem. * Uitleg en vermaning Zusters en broeders, gemeente met een levende Heer. Dit kind van Catweazle is een rare snuiter… Ik bedoel niet de Catweazle van de bekende tv serie. Maar op ’t oog heb ik een man, een ruige buitenstaander, die aan de rand van het dorp woont. Rommelig op ’t erf; een verschoten deur van het huis staat altijd half open. En de plaatselijke kapper verdient geen rooie cent aan hem. Zijn donkere haardos is als een wild vertakte mangrove-wortel. Ondoordringbaar! Zijn zoon zat bij ons in de klas! Een jongen met veel sproeten … echt héél veel! Bij het voetballen moest hij altijd achter ’t doel, in de bosjes staan. Om de naast- en overgeschoten ballen voor ons uit de sloot te vissen. De geur van die zwarte sloot bleef aan hem kleven. Aan een min of meer onbekende wezen we met een vinger naar hem: Dat is er één van Catweazle! En dan wist je genoeg. Toch … Ja … is dat zo? Weet je dan genoeg? Na de middelbare school heb ik ‘m nooit meer gezien. Ik herinner me wel, van in de klas, het vrije tekenuurtje op de vrijdagmiddag…, wat een prachtige schetsen hij maakte. ‘Ik weet iets goeds van jou..’! Een kleine jongen speelt viool in het wuivende graanveld. Drie jongens achtervolgen en slaan hem neer. Veel later, na een hartaanval, keert hij als een volwassen, gevierd dirigent, terug naar ’t dorp van zijn jeugd. Winter! ‘As it is in heaven’. Hij gaat wonen in de oude school, met een schildering van engelen op de muur. Hij antwoordt: ’ik ben hier gekomen om te luisteren’ Welkom … !? Een man mishandelt zijn vrouw, ook Daniël krijgt rake klappen. Een eerste koorrepetitie - alles begint met luisteren. Tore wil meedoen (hij kan lezen noch schijven); wel kan hij zingen met een diepe basstem. Gabriella zingt, het is haar lied: Ik wil voelen dat ik leef, heel mijn leven lang – en wil sterk zijn én ik wil vrij zijn! Het koor zingt, ’t zingt een eindeloos golvende toon. Ontmoeting met die kleine jongen in ’t wuivende graan … Is dat net dy soan fan Joazef? De inwoners van ‘t dorp kennen deze jongeman. Deze BarJozef, zoon van de plaatselijke timmerman.
Lucas regisseert een lokale scène in de synagoge opdat gevraagd wordt: wie is die Jezus? Waar komt t’ie vandaan? Waar gaat hij heen? Zijn dorpsgenoten buigen zich over die vraag. En wij? Na de doop in de Jordaan, vertoeft Jezus in dat Oostelijke, onherbergzame gebied. Veertig dagen en veertig nachten zit de diabolus hem op de hielen (diabolus wil zeggen, hij die uit elkaar trekt, hij die in verwarring brengt). Hanna Lam schreef een liedtekst over die donkere periode: Alle rijkdom, alle macht lagen in zijn handen, als hij maar een knieval bracht voor zijn tegenstander. Vol van Heilige Geest maakte Jezus die val niet. Hij keert terug naar Galilea. Nee … dat is niet naar het godsdienstige hart van het land … niet naar Judea of naar de heuvels van Jeruzalem. Hij vertrekt naar het Noorden, een wat twijfelachtig gebied. Er zijn wel synagogen in die streek, maar de Griekse invloed is groot; het is een heidens grensgebied. Hier is Jezus opgegroeid, als een leerling timmerman, in de voetsporen van zijn ouders. Op Sabbat gaat hij naar de synagoge. God schiep de sabbatdag… God voltooit op de zevende dag zijn werk dat hij heeft gedaan. Sjavat betekent zoiets als: rusten van … ophouden met … Buber en Rosenzweig vertalen uit het Hebreeuws in het Duits deze zin met: ‘und feierte am siebenten Tag von all seiner Arbeit’. Feierte … ‘Feiern’ betekent in de Nederlandse taal: na het werk rusten, én het betekent ook: vieren, huldigen! Op deze rust -en vierdag, verschijnt Jezus, zoals gewoonlijk, in de synagoge. Zijn optreden in het evangelie van Lucas begint met prediking. Een Sabbat-samenkomst bestaat uit een belijdenis (het Sjema): Gij zult de Here God liefhebben met geheel uw hart ; ’t bestaat uit gebeden. Er is een cyclische lezing uit de Thora en er wordt gelezen uit de Haftara, de profeten. Elke mannelijke Jood mag uit deze Haftara voorlezen, uit één van de profetenrollen; en wat er wordt gelezen is een vrije keuze. Jezus staat op. Hij krijgt de boekrol van de profeet Jesaja aangereikt door een chazzan. (In deze context heeft hij daar zelf om gevraagd). Hij opent de boekrol en zoekt … hij leest: ‘De Geest des Heren is over mij, want hij heeft mij gezalfd …’ ! In het verband van Jesaja gaat dit over een toekomstige koning of een toekomstige profeet. De zalving met olie is bedoeld als roeping en bekwaammaking. Het gebeurt in een feestelijke stemming (lees psalm 45). De vreugdeolie, de zalfolie maakt het lichaam soepel en lenig, op die manier wordt Gods gezalfde bekwaam gemaakt om de opgedragen taak te vervullen. De knecht des Heren bekleedt geen ambt, het gaat om zijn of haar roeping en taakopvatting. Vervolgzinnen geven aan waarmee deze gezalfde zich bemoeit: met armen, gevangen, blinden, gekwetsten, geteisterden, zij die radeloos zijn. (Armen zijn hier niet de sociale tegenstelling van rijken. Arm is hier: zonder perspectief, gebonden door knevelende omstandigheden en door kwetsuren.) Vrijlating wordt verkondigd; de roep klinkt van een Messiaanse bevrijding in het aangename jaar des Heren. Liberté … Free, … free at last! Jezus sluit de boekrol en gaat zitten. Aller ogen zijn gericht op hem…! Hoopvol, verbijsterd…, verwonderd. Wat zeggen onze blikken in de ogen? ‘Heden is dit Schriftwoord in uw oren vervuld.’ Met de profetie van Jesaja op de lippen, als een bevestiging van het gebeuren in de Jordaan; die stem die daar sprak: ‘Do bist myn soan, myn ynleave jonge.’ (Luk. 3:22) Is dat net dy soan fan Joazef? Naast bijval en verwondering klinkt deze kritische opmerking. Je hoort de taal… maar daarbij zou je ook hun gezichten willen zien. Uit de reactie van Jezus blijkt hoe kritisch ze zijn. Geneesheer … genees u zelf! En wat daar is gebeurd … in dat dorp verderop … doe dat ook hier! Als een zichtbare legimitatie van een wonderdoener, een mirakel-verlosser. Voorwaar, geen profeet is aangenaam in zijn vaderstad …!
En Jezus vertelt het Bijbelse voorbeeld van een weduwvrouw en een zieke man: di gojim, twee vreemdelingen, waar profeten van Israël zich naar toe wenden. Jezus zijn boodschap is als olie op het vuur. De vermeende zalfolie verteerd in vlammen van na-ijver en minachting. Het vuur van volkse woede en geweld wordt opgestookt. ‘Doe’t de minsken dat hearden, waarden se allegearre poerlilk!’ Minsken dy’t lilk binne … sjoch ut … Minsken dy’t poerlilk binne …. sykje grif in skûlplak! Midden tussen hen door loopt hij….. en vertrekt. Als een gezalfde gaat hij een eigen weg. Kijk, daar gaat Jezus van Nazareth. We hebben van zijn afkomst gehoord, we zingen erover. Wat is mijn standpunt? In de traditie van de bijbelse boodschap; staande in de traditie van ons voorgeslacht vertoeven we dagelijks in een open ruimte. Het persoonlijke antwoord is géén vastgestelde route. Voetstappen van mijn moeder … aarzelende voetstappen van myn heit … zijn anders! Is die stem (soms) ook bedoeld voor mij …? Ynleave jongen, ynleaf famke! Vloeit olie van Aärons baard en kleren vol tederheid op ons hoofd …, op myn hôle? (Psalm 133) Het gebeuren in de synagoge van Nazareth is niet geïsoleerd tot enkel geschiedenis van toen. De actuele vraag wie Jezus is, deze zoon van Jozef, is een vraag vandaag voor mij… We zitten en horen en zijn stil … ; heden roept die eeuwenoude Geest, Gods eigen stem… mijn naam! Jouw naam …! (zwijgen) We danken God voor deze stem, die ons aanvuurt bij het bidden. * Orgelspel * Open ruimte * Dank- en voorbeden, stilte; om in het gebed samen te bidden ‘Het Onze Vader’ Onze vader, die in de hemelen zijt; uw naam worde geheiligd, uw koninkrijk kome. Uw wil geschiede, gelijk in de hemel, alzo ook op de aarde. Geef ons heden ons dagelijks brood. En vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren. En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze. Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid tot in eeuwigheid amen * Collecte voor ADS Inloophuis te Almere Het Inloophuis is een initiatief van de Doopsgezinde Zending. Doel is: ‘vanuit kerkelijke betrokkenheid present zijn in de Stedenwijk en een bijdrage leveren aan de verbetering van de leefbaarheid voor buurtgenoten en de andere inwoners van Almere.' Meer informatie: www.inloophuisderuimte.nl.
* Slotlied
Iona 40: ‘Wil je opstaan en Mij volgen als Ik noem je naam?’ (gently)
2. Wil je gaan op nieuwe wegen, steil en ongewis? Wil je zijn tot hoed' en zegen voor wie vreemd'ling is? Val je niet een mens te hard die in leugens is verward? Hoor je 't kloppen van mijn hart in jou en jij in Mij?
4. Wil je zien dat wat Ik zie: jouw gaven velerlei! Wil je luist'ren als Ik zeg: 'Een koningskind ben jij! , Wil je geven wat je hebt, dat de wereld zich herschept en mijn leven wordt gewekt in jou en jij in Mij?
3. Wil je gids zijn voor de blinde die je smeekt: 'Help mij!' Wil je vechten voor een kind, gevangen en onvrij? Zie je in ontferming aan, ieder die alleen moet gaan, opdat groeie mijn bestaan in jou en jij in Mij?
5. Heer van liefde en van licht, vervul mij met uw Geest. Laat mij zijn op U gericht, en maak mij onbevreesd. Dat ik in uw voetspoor ga, uw ontferming achterna, en met lijf en ziel besta in U en Gij in mij.
* Zegenbede en het zingen van:
Hear, wy freegje no, Jo seine op ús wei Hear, wy freegje Jo, wês mei ús eltse dei (2x) Amen
Lezing Leo Fijen Op zondagmiddag 10 februari van 16.00 - 18.00 houdt Leo Fijen (hoofd van omroep RKK en programmamaker over zingeving en geloof) een lezing n.a.v. zijn boek ‘Leven met de dood’ met als ondertitel: ‘Woorden die kracht geven’. Het is een boek met ontroerende verhalen en troostende gedichten, die houvast geven om verder te leven met het niemandsland van de dood. Leo Fijen kwam op het idee om deze bundel samen te stellen bij de voorbereiding van de RKK-televisieserie over drama’s in het recente verleden van Nederland. Hij ontdekte toen hoe woorden van anderen troost kunnen bieden, waar nabestaanden vaak geen woorden kunnen vinden. Zowel aan nabestaanden als rouwdeskundigen vroeg Fijen: ‘Welke teksten geven kracht en bieden troost?’ De gekozen gedichten worden in dit boek toegelicht met een persoonlijk verhaal. Het verhaal van Leo Fijen wordt omlijst met muziek van o.a. Arjen Nauta, Jan Wijnia en Sander Torensma. Graag opgeven via email
[email protected] of op de lijst achter in de kerk. Entree € 5,- inclusief koffie / thee en koek. Schola Cantorum Mistúra zingt Valentijnszang Donderdag 14 februari, Valentijnsdag, zingt de Schola Cantorum Mistúra o.l.v. Piet Vessies een Valentijnszang in de Doopsgezinde Vermaning, Wirdumerdyk 18 Leeuwarden. De Gregoriaanse, maar ook meerstemmige composities worden door ds. Tj. Hiemstra afgewisseld met verschillende al dan niet Bijbelse liefdesgedichten. De toegang is vrij, maar aan het eind van de avond is er een collecte. Aanvang 20.00 u. Na afloop is er gelegenheid tot ontmoeting. Voor verdere informatie www.dezangbodem.nl en/of www.dgleeuwarden.org
De Nuvere Nifelers Op zaterdag 9 februari nifelje de Nifelers weer aan het wandkleed in achtergrond en contouren zijn nu zichtbaar, nu komen de details. Wilt u een een steekje, een knipje of een knoopje toevoegen? Kom dan om 10.00 naar kerkenraadskamer.
wording. De streekje of de
Taizéweekend In het weekend van 15 t/m 17 maart zal onze gemeente meewerken aan de Landelijke Taizé-ontmoeting. Bij deze ontmoeting komen enkele honderden jongeren tussen de 16 en 35 jaar naar Leeuwarden. De jongeren slapen in gastgezinnen van o.a. onze gemeente. Er wordt dus gevraagd om slaapplaatsen (de jongeren nemen matjes mee), tweemaal een ontbijt en een lunch om mee te geven voor de zondagmiddag. Ruimte voor een slaper? Geef u dan op als gastgezin:
[email protected], o.v.v. uw naam, email-adres en het aantal beschikbare slaapplaatsen m/v, of op de lijst die achter in de kerk ligt.
