OVERZICHT WERKGELEGENHEID LUCHTHAVEN SCHIPHOL PER 30 OKTOBER 2009
OVERZICHT WERKGELEGENHEID LUCHTHAVEN SCHIPHOL PER 30 OKTOBER 2009
- eindrapport -
drs. N. van den Berg drs. N. Tijsmans
Amsterdam, maart 2010 Regioplanpublicatienr. 1957 Schipholpublicatienr. 09-716
Regioplan Beleidsonderzoek Nieuwezijds Voorburgwal 35 1012 RD Amsterdam Tel.: +31 (0)20 - 5315315 Fax : +31 (0)20 - 6265199
Onderzoek, uitgevoerd door Regioplan Beleidsonderzoek in opdracht van Schiphol Group.
INHOUDSOPGAVE
Samenvatting en conclusies ....................................................................
I
1
Inleiding ........................................................................................... 1.1 Leeswijzer ..........................................................................
1 1
2
Werkgelegenheid op de luchthaven Schiphol .............................. 2.1 Ontwikkeling van de werkgelegenheid .............................. 2.2 Bedrijvendynamiek............................................................. 2.3 Werkgelegenheid naar deelgebied op Schiphol ................ 2.4 Kenmerken van werkzame personen ................................ 2.5 Werktijden van het personeel ............................................ 2.6 Verwachtingen voor de komende jaren ............................. 2.7 Woongebieden van de op Schiphol werkzame personen .
3 3 8 10 10 12 12 13
Bijlagen Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bijlage 5 Bijlage 6
........................................................................................... Kaart: Luchthaven Schiphol ............................................... Tabellen en figuren ............................................................ Woonplaats van personen die werken op de luchthaven Schiphol ........................................................... Woonplaatsen van op Schiphol werkzame personen (exclusief ingeleend personeel) ......................................... Verantwoording .................................................................. Werkgelegenheidsenquête Schiphol 2009 ........................
17 19 21 29 31 35 39
SAMENVATTING EN CONCLUSIES
Werkgelegenheid De werkgelegenheid op de luchthaven Schiphol is in de periode van oktober 2008 tot en met oktober 2009 sneller gedaald dan de werkgelegenheid in Nederland. 1 Waar de werkgelegenheid in Nederland in 2009 is afgenomen met 0,1 procent, is de werkgelegenheid op Schiphol afgenomen met 7,7 procent. De belangrijkste reden dat de werkgelegenheid op Schiphol is gedaald, is de daling van de vervoersstromen als gevolg van de economische recessie. Daarnaast heeft de invoering van de vliegbelasting ook een bijdrage geleverd aan de daling van de werkgelegenheid. Hierdoor hebben passagiers de weg naar luchthavens net over de grens met Duitsland en België gevonden. Uit figuur S1.1 blijkt dat de werkgelegenheid van Schiphol zich in de afgelopen twintig jaar vrijwel altijd sneller heeft ontwikkeld dan de werkgelegenheid binnen Nederland.
Figuur S1.1
Groeipercentages werkgelegenheid Schiphol en Nederland vanaf 1985
Werkgelegenheid Schiphol
20 09
07
05
03
01
99
97
95
93
91
89
87
85
12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% -2% -4% -6% -8% -10%
Nederland (CBS)
In totaal werkten er op 30 oktober 2009 59.986 personen op de luchthaven; 5023 mensen minder dan in 2008. Het aantal bedrijven dat is gevestigd op Schiphol is ook gedaald. In 2009 telde Schiphol 544 bedrijven; in 2008 waren dat er 582. Ontwikkeling categorieën bedrijven De afname van de werkgelegenheid is bij alle categorieën bedrijven waar te nemen. De daling van de vervoersstromen op Schiphol zorgt ervoor dat in de categorie van bedrijven die direct bij het transport van goederen en passagiers betrokken zijn (luchtvaartmaatschappijen, expediteurs, afhandelingsbedrijven, luchtvrachtmaatschappijen en de luchthavenexploitant), een forse afname is. 1
Bron: Statline (CBS). Werkzame beroepsbevolking (WZ BB): personen die ten minste twaalf uur per week werken.
I
In totaal zijn er in 2009 2202 werkzame personen minder bij deze categorie organisaties (-5,2%). De werkgelegenheid bij overheidsinstellingen is ten opzichte van het vorige jaar afgenomen met 218 werkzame personen (-5,2%). Bij de bedrijven die goederen en diensten aan passagiers en op Schiphol werkzame personen en/of bedrijven leveren, zoals bankinstellingen, schoonmaakbedrijven en reisbureaus, is een daling van het aantal werkzame personen met 574 geweest (-9,9%). De werkgelegenheid bij overige bedrijven is in vergelijking met 2008 gedaald met 2029 werkzame personen (-15,9%). Verwachtingen voor komend jaar Uit de verwachtingen die de bedrijven in oktober 2009 hebben uitgesproken over de ontwikkeling van het personeelsbestand in 2010, blijkt dat de bedrijven iets minder positief zijn gestemd dan in 2008. Van alle bedrijven met werkgelegenheid denkt 20,8 procent dat het personeelsbestand in 2010 zal groeien, vorig jaar was dit 22,9 procent. Tot slot verwacht 12,0 procent van de bedrijven een daling van het aantal personeelsleden, tegenover 8,4 procent in 2008. Vacatures en flexibele arbeidskrachten In oktober 2009 is het aantal vacatures afgenomen naar 721 vacatures, tegenover 1271 in dezelfde maand in 2008. Deze vacatures zijn sterk geconcentreerd bij een beperkt aantal bedrijven: 41 procent van de vacatures zijn te herleiden naar de Koninklijke Marechaussee en I-SEC Nederland, beide bedrijven die zich richten op de veiligheid op Schiphol. In 2009 is er relatief meer vraag naar lager geschoold en hoger geschoold personeel. In 2008 was 27,0 procent van de vacatures voor lager opgeleiden, in 2009 is dit 32,9 procent. In 2008 was 19,7 procent van de vacatures voor hoger opgeleiden versus 22,1 procent in 2009. De vraag naar personeel met middelbaar niveau is gedaald van 47,1 procent in 2008 naar 38,1 procent in 2009. Het aantal personeelsleden dat is ingeleend (uitzendkrachten, personeel dat is gedetacheerd en/of ingeleend) bij een Schipholbedrijf, is ten opzichte van 2008 gedaald. In 2009 zijn er in totaal 2554 ingeleende personeelsleden gemeld, tegenover 3608 in 2008. Woonplaats Schipholwerknemers Ten opzichte van vorig jaar is er weinig veranderd in de herkomst van de werknemers op Schiphol. 92,8 procent van de Schipholwerknemers woont in een van de vier Randstad provincies. 59,6 procent van de medewerkers woont in Noord-Holland, 19,9 procent in Zuid-Holland, 7 procent in Flevoland en 6,3 procent in Utrecht. 7,2 procent van de Schiphol medewerkers woont elders in het land. In de omgeving van Schiphol zijn circa 35 gemeenten die binnen de 20 Kecontour van het nieuwe banenstelsel vallen. Deze gemeenten zijn vertegenwoordigd in CROS (Commissie Regionaal Overleg Luchthaven Schiphol). II
Ruim de helft van de werknemers op Schiphol (55,9%) woont in het CROSgebied. Het aandeel werknemers dat in Amsterdam woonachtig is, kent de afgelopen tien jaar een neerwaartse trend. In 2009 woonde 17,9 procent van de Schipholwerknemers in Amsterdam.
III
IV
1
INLEIDING
Sinds 1969 wordt jaarlijks een enquête uitgevoerd onder bedrijven die personeel in dienst hebben op de luchthaven Schiphol. Vanaf 1991 voert Regioplan Beleidsonderzoek deze enquête uit in opdracht van Schiphol Group. Het doel van de enquête is ontwikkelingen te meten die samenhangen met het aantal werkzame personen op de luchthaven. De bedrijven is gevraagd naar gegevens op 30 oktober 2009 over: • het aantal werkzame personen per deelgebied (Noord, Zuid, Zuidoost en Centrum); • het aantal werkzame mannen en vrouwen; • het aantal ingeleende personeelsleden (uitzendkrachten en bij het bedrijf gedetacheerd of ingeleend personeel); • de werktijden van het personeel; • het aantal vacatures; • de opleidingseisen van de vacatures; • de woonplaatsen van de werknemers (eerste vier cijfers van de postcode); • verwachte ontwikkeling van het aantal werknemers; • het vestigingsjaar van het bedrijf op de luchthaven Schiphol; • de bedrijfsactiviteit.
1.1
Leeswijzer In hoofdstuk 2 worden de resultaten van de werkgelegenheidsmeting beschreven en afgezet tegen landelijke ontwikkelingen. In bijlage 1 is een kaart van de luchthaven opgenomen. In bijlage 2 staat een uitgebreide beschrijving van de resultaten aan de hand van tabellen en figuren. Bijlage 3 geeft een grafische weergave van de woonplaats van personen die werken op luchthaven Schiphol. In bijlage 4 zijn de woonplaatsen van werknemers cijfermatig weergegeven in tabelvorm. De wijze van dataverzameling en een toelichting op de betrouwbaarheid van de gegevens staan in bijlage 5. De vragenlijst is weergegeven in bijlage 6.
1
2
2
WERKGELEGENHEID OP DE LUCHTHAVEN SCHIPHOL
2.1
Ontwikkeling van de werkgelegenheid Aantal werkzame personen Het aantal personen dat per 30 oktober 2009 op de luchthaven Schiphol werkzaam was, bedraagt 59.986. Daarmee is ten opzichte van 2008 sprake van een daling van de werkgelegenheid met 7,7 procent.
Tabel 2.1
Overzicht van de werkgelegenheid op Schiphol (inclusief ingeleend personeel) 2009 2008 Verschil Aantal werknemers 59.986 65.009 -5.023 -7,7%
Werkgelegenheidsontwikkeling Schiphol en Nederland In figuur 2.1 wordt een overzicht gegeven van hoe de werkgelegenheidsontwikkeling van Schiphol zich verhoudt tot de werkgelegenheidsontwikkeling van Nederland. In de figuur worden de groeipercentages vanaf 1985 getoond. Het groeipercentage van Schiphol in 2009 (-7,7%) ligt ver beneden het groeipercentage in 2008 (+4,6%). 1 In 2007 lag het groeipercentage, na een grote toename in 2006 (+6,4%), weer op het niveau van de groei in 2005 (+0,7%), 2004 (+0,8%) en 2003 (+0,9%). De voorlopige cijfers van het CBS laten voor 2009 zien dat de werkgelegenheid in Nederland in vergelijking met 2009 is afgenomen met -0,1 procent. De werkgelegenheid op Schiphol is sneller gedaald dan de werkgelegenheid in Nederland. In de regel geldt dat er op regionale arbeidsmarkten sprake is van grotere fluctuaties in de werkgelegenheid dan op de Nederlandse arbeidsmarkt als geheel.
1
Hierbij dient te worden opgemerkt dat de werkgelegenheid op Schiphol in 2008 een grote stijging kende, doordat in dit jaar twee grote organisaties zich op Schiphol hebben gevestigd en samen voor een toename van 1645 werknemers zorgden. Als we hiervoor corrigeren, dan was de stijging van de werkgelegenheid in 2008 lager geweest (+2,0% in plaats van 4,6%) en was het verschil in daling tussen 2008 en 2009 kleiner geweest.
3
Figuur 2.1
Groeipercentages werkgelegenheid Schiphol en Nederland 2 vanaf 1985
12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% -2 % -4 % -6 % -8 % -1 0 % 85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
W e r k g e le g e n h e id S c h ip h o l
00
01
02
03
04
05
06
07
08
N e d e rla n d (C B S )
Werkgelegenheidsontwikkeling op bedrijfsniveau Op bedrijfsniveau hebben het afgelopen jaar verschillende ontwikkelingen plaatsgevonden. In tabel 2.2 en tabel 2.3 wordt een overzicht gegeven van de vijf bedrijven die in vergelijking met 2008 respectievelijk de grootste toename dan wel afname van personeel hebben gehad (in absolute aantallen).
Tabel 2.2
De vijf bedrijven met de grootste personeelstoename op Schiphol 2009 (absolute aantallen)
Naam bedrijf Toename Oorzaak toename Koninklijke Marechaussee 128 Tekort aan personeel bij brigade grensbewaking district Schiphol ingevuld met personeel uit overige districten. Servisair Amsterdam 67 Nieuwe klant. EW Facility Services 65 Nieuw gevestigde onderneming. Nayak Aircraft Service 42 Oorzaak niet benoemd. Netherlands B.V. Swissport Cargo Services 33 Nieuwe klant. The Netherlands B.V.
Tabel 2.3
De vijf bedrijven met de grootste personeelsafname op Schiphol 2009 (absolute aantallen)
Naam bedrijf
Afname Oorzaak afname
KLM NV Trigion Aviation Security Schiphol
-453 -380
Martinair Holland NV Schiphol Group APG Investments
-307 -281 -270
Oorzaak niet benoemd. Afname van vraag naar diensten (N.B. in 2008 sterke toename van vraag gekend door een grote beveiligingsorder op Schiphol). Oorzaak niet benoemd. Reorganisatie. Verhuisd naar bedrijventerrein in Amsterdam. 3
2 Bron: Statline (CBS). Werkzame beroepsbevolking (WZ BB): personen die ten minste twaalf uur per week werken. 3 Het betreft hier geen daling in het personeelsbestand, maar een verplaatsing van de bedrijfsactiviteiten naar gebieden buiten Schiphol.
4
09
Werkgelegenheidsontwikkeling naar bedrijfsactiviteit Hieronder wordt ingegaan op de ontwikkeling binnen het type werkgelegenheid. De bedrijven zijn als volgt ingedeeld (zie ook bijlage 2, tabel B2.15). 4 • categorie I: bedrijven die direct betrokken zijn bij het luchttransport; • categorie II: overheidsinstellingen; • categorie III: bedrijven die goederen/diensten leveren aan passagiers, werkzame personen en/of bedrijven; • categorie IV: overige bedrijven. In figuur 2.2 is per bedrijfscategorie de werkgelegenheidsontwikkeling weergegeven. In de figuur is te zien dat de werkgelegenheid in categorie IV (overige bedrijven) in de loop van de jaren is toegenomen. De werkgelegenheid in de andere categorieën verandert niet wezenlijk in de loop van de tijd.
Figuur 2.2
Ontwikkeling werkgelegenheid per categorie vanaf 2002
Aantal werkzame personen (incl. uitzendkrachten)
70000 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 '00
'01
'02
Categorie I
'03
'04
Categorie II
'05
'06
Categorie III
'07
'08
'09
Categorie IV
Categorie I De bedrijven die direct bij het transport van goederen en passagiers betrokken zijn, zoals luchtvaartmaatschappijen, expediteurs, afhandelingsbedrijven, luchtvrachtmaatschappijen en de luchthavenexploitant (zogeheten categorie-Ibedrijven) vormen met 66,7 procent van de totale werkgelegenheid op de luchthaven de belangrijkste werkgeversgroep op Schiphol. Ten opzichte van 2008 is bij de categorie-I-bedrijven sprake van een afname van het aantal werkzame personen van 2202 (-5,2%). Deze afname wordt veroorzaakt door de (grotere) afname van werkgelegenheid bij afhandelingsen bevoorradingsbedrijven, luchthavenexploitant en verkoopgelegenheden 4 Deze categorieën zijn ontleend aan de categorieën die zijn gebruikt in het rapport De arbeidsmarkt van Schiphol in perspectief (Regioplan, 1988).
5
voor passagiers en bezoekers. Drie van de vijf organisaties die de grootste personeelsafname in 2009 kende (zie tabel 2.3) behoren tot deze categorie. Deze organisaties zagen gezamenlijk hun personeelsbestand in 2009 met 1041 werkzame personen afnemen.
Tabel 2.4
Categorie-I-bedrijven: aantal personen en bedrijven per hoofdactiviteit (inclusief ingeleend personeel) 2009 2008 Aantal Aantal Aantal Aantal werkzame bedrijven werkzame bedrijven personen personen Luchthavenexploitant 2.457 1 2.738 1 Luchtvaartmaatschappijen 29.379 87 30.381 89 Luchtbevrachtingskantoren, 2.734 76 2.726 82 overslag- en expeditiebedrijven Afhandelingsbedrijven en 3.963 12 4.753 11 bevoorrading van vliegtuigen Verkoopgelegenheden voor 1.348 38 1.473 34 passagiers en bezoekers Benzine- en oliemaatschappijen 155 5 167 6 Totaal categorie I 40.036 219 42.238 223
Daling vervoersstromen op Schiphol De daling van de werkgelegenheid bij bedrijven die direct bij het transport van goederen en passagiers zijn betrokken, is niet verrassend in het licht van een forse afname van vervoersstromen op Schiphol. In 2008 zag Schiphol het passagiersvervoer met 0,8 procent afnemen en in 2009 met 8,1 procent. In 2008 is het vrachtvervoer op Schiphol met 2,6 procent gedaald en in 2009 met 17,9 procent (zie figuur 2.3). Figuur 2.3
Ontwikkeling vervoersstromen Schiphol, 1999-2009
15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 -5,0% -10,0% -15,0% -20,0% passagiersvervoer Bron: Schiphol Group
6
vrachtvervoer
De daling van de vervoersstromen op Schiphol kan onzes inziens verschillende oorzaken hebben. Allereerst is het aannemelijk dat er als gevolg van de economische recessie een afname van de vraag naar producten en diensten is en dat leidt tot lagere handels- en (zakelijke) passagiersvervoersstromen. Daarnaast heeft de invoering van de vliegbelasting 5 ook een bijdrage geleverd aan de daling van de werkgelegenheid. Hierdoor hebben passagiers de weg naar luchthavens net over de grens met Duitsland en België gevonden. 6 Categorie II Categorie II wordt gevormd door overheidsinstellingen en draagt voor 6,7 procent bij aan de totale werkgelegenheid op Schiphol. De werkgelegenheid in deze categorie is ten opzichte van het vorige jaar afgenomen met 5,2 procent (-218 werkzame personen). Bij de Belastingdienst en bij de Luchtverkeersleiding is een daling in het aantal werkzame personen geconstateerd. Bij de Koninklijke Marechaussee en het parket van de Officier van Justitie is een stijging van werkgelegenheid te zien. Categorie III De bedrijven in categorie III leveren goederen en diensten aan passagiers en op Schiphol werkzame personen en/of bedrijven. Categorie III draagt voor 8,7 procent bij aan de totale werkgelegenheid op Schiphol. De werkgelegenheid binnen deze categorie is ten opzichte van 2008 afgenomen met 9,9 procent (-574 werkzame personen). Met name bij de bankinstellingen en schoonmaakbedrijven is een afname te zien in het aantal werkzame personen (respectievelijk -217 en -348 personen). Bij de reisbureaus en de vliegtuigfabrikanten heeft een toename plaatsgevonden van respectievelijk 25 werkzame personen (+18,4%) en 47 werkzame personen (+100%). Categorie IV De werkgelegenheid bij bedrijven in categorie IV (overige bedrijven) is in vergelijking met 2008 gedaald met 15,9 procent (-2029 werkzame personen). De grootste afname van het aantal werkzame personen is terug te voeren naar de subcategorieën ‘particuliere beveiligingsdiensten’ (-624 werkzame personen) en ‘overige’ (-667 werkzame personen). Ook was de afname onder aannemers- en installatiebedrijven fors (-221 werkzame personen). Categorie IV draagt voor 17,9 procent bij aan de totale werkgelegenheid op Schiphol. Vacatures In totaal waren er in oktober 2009 721 vacatures, tegenover 1276 in dezelfde maand in 2008. Deze vacatures zijn sterk geconcentreerd bij een beperkt 5
De vliegbelasting is van toepassing geweest in de periode 1 juli 2008 tot en met 30 juni 2009.
6
Bron: De vakantiemarkt in 2009, ContinuVakantieOnderzoek, NBTC-NIPO Research, 2010.
7
aantal bedrijven: 41 procent van de vacatures zijn te herleiden naar de Koninklijke Marechaussee en I-SEC Nederland, beide bedrijven die zich richten op de veiligheid op Schiphol. In vergelijking met vorig jaar zijn er minder bedrijven met vacatures. In 2009 hadden 113 bedrijven (20,8%) vacatures openstaan, terwijl in 2008 163 bedrijven (28,0%) vacatures hadden. De meeste bedrijven hebben één of twee openstaande vacatures: 43,4 procent van deze organisaties heeft één openstaande vacature, 20,4 procent heeft twee vacatures, 11,5 procent heeft drie vacatures en de overige 24,7 procent van de organisaties heeft meer dan vier vacatures. Het aantal vacatures per honderd banen is in vergelijking met 2008 afgenomen. In 2009 was het aantal vacatures per honderd banen op Schiphol 1,2. In 2008 was dit 1,9. Volgens CBS-cijfers waren er in het derde kwartaal van 2009 in heel Nederland 124.400 vacatures op 7,85 miljoen banen. Dit betekent dat er in 2009 op iedere honderd banen ongeveer 1,6 vacatures waren. In 2008 was dit 3,0. Het aantal openstaande vacatures is op Schiphol tussen 2008 en 2009 dus minder snel afgenomen dan landelijk het geval was.
Figuur 2.4
Aantal vacatures per honderd banen
5 4 3 2 1 0 2001
2002
2003
2004
2005
Nederland
2.2
2006
2007
2008
2009
Schiphol
Bedrijvendynamiek Ontwikkeling van het aantal bedrijven Dit jaar zijn er 544 bedrijven met medewerkers op Schiphol. Vorig jaar waren dit er 582. In 2009 zijn 95 bedrijven aangemerkt als ‘exit’. Dit zijn bedrijven die in tegenstelling tot 2008 geen werkgelegenheid meer bieden op Schiphol, omdat ze zijn vertrokken naar een andere locatie, failliet zijn gegaan of zijn overgenomen/gefuseerd et cetera. Samen hadden deze bedrijven 2202 personen in dienst. Zeven van de 95 bedrijven hebben als exitreden overname/fusie. Dit betekent dat de personen die bij deze organisaties in dienst waren, niet als verlies van werkgelegenheid mogen worden beschouwd. 8
Het merendeel van de 729 werknemers die in 2008 voor deze zeven bedrijven werkzaam was, zal nu bij een andere organisatie op Schiphol in dienst zijn. 7 Het verlies van de werkgelegenheid op Schiphol als gevolg van faillissement of verplaatsing van het bedrijf is 803 werkzame personen (zie tabel B5.3 in bijlage 5). Er zijn dit jaar 58 nieuwe bedrijven in het onderzoeksbestand opgenomen die vorig jaar nog geen werkgelegenheid op Schiphol hadden. Deze bedrijven zijn samen goed voor 1433 werkzame personen. Het merendeel van deze werkzame personen (926) zijn werknemers die als gevolg van een reorganisatie of bedrijfssplitsing onder een nieuw bedrijf of nieuwe bedrijfsnaam vallen. Het betreft hier nadrukkelijk geen toename van de werkgelegenheid. De overige 53 nieuwe bedrijven bieden werkgelegenheid aan 503 personen (zie ook tabel B5.4 in bijlage 5). Ontwikkeling naar grootteklassen In figuur 2.5 staan de percentages van de bedrijven per grootteklasse voor de afgelopen vijf jaar. Het aandeel bedrijven met meer dan vijftig werknemers is in 2009 16,7 procent. Dit is een lichte afname ten opzichte van 2008 toen het aandeel 16,8 procent betrof. De bedrijven met vijftig of meer werkzame personen nemen in 2009 91,3 procent van de totale werkgelegenheid (aantal werkzame personen inclusief ingeleend personeel) voor hun rekening. Ten opzichte van 2008 is dit licht toegenomen, toen was het 91,2 procent.
Figuur 2.5
Percentage bedrijven in grootteklassen vanaf 2004
35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 1 t/m 4 werknemers
5 t/m 9 werknemers 2004
10 t/m 19 werknemers 2005
2006
2007
20 t/m 49 werknemers 2008
50 of meer werknemers
2009
7
Nota bene, we mogen er niet van uitgaan dat alle 729 werknemers nog steeds op Schiphol werkzaam zijn. Naast natuurlijk verloop is de kans aanwezig dat er als gevolg van de reorganisatie ontslagen zijn gevallen, dan wel tijdelijke contracten niet zijn verlengd.
9
2.3
Werkgelegenheid naar deelgebied op Schiphol De werkgelegenheidsontwikkeling (exclusief ingeleend personeel) naar deelgebied 8 laat zien dat er op Schiphol-Oost, Schiphol-Zuidoost en SchipholCentrum een daling van de werkgelegenheid is. Op Schiphol-Noord is een stijging waar te nemen 9 ; de werkgelegenheid op Schiphol-Zuid is nagenoeg gelijk gebleven. In figuur 2.6 staan de ontwikkelingen per deelgebied weergegeven. In de tabellen B2.4 in bijlage 2 is de verdeling van het aantal werkzame personen over de vijf deelgebieden weergegeven.
Figuur 2.6
Werkgelegenheidsontwikkeling 2008-2009 (exclusief uitzendkrachten)
20,0%
10,0%
9,2%
0,0%
Noord
Zuid -0,6%
Oost
Zuidoost
Centrum
-4,4% -7,1%
-10,0%
-12,4% -20,0%
2.4
Kenmerken van werkzame personen Het aandeel werkzame vrouwen op Schiphol is in 2009 licht toegenomen van 37,6 procent in 2008 naar 38,1 procent in 2009. De trend van een stijging van het aandeel werkzame vrouwen zet zich voort. In 2006 was het aandeel vrouwen 36,0 procent en in 2007 was het 37,4 procent. Het aantal personeelsleden dat is ingeleend (uitzendkrachten, personeel dat is gedetacheerd en/of ingeleend bij een bedrijf op de locatie Schiphol), is ten opzichte van 2008 gedaald. In totaal zijn er in 2009 2554 ingeleende personeelsleden geteld, tegenover 3608 in 2008. Het aandeel ingeleend personeel is daarmee gedaald van 5,6 procent in 2008 naar 4,3 procent in 2009. 8
Voor een kaart van Schiphol: zie bijlage 1.
9
Deze stijging wordt veroorzaakt doordat een grote organisatie 340 werknemers verplaatst heeft naar Schiphol-Noord.
10
Uit figuur 2.7 blijkt dat de ontwikkeling van het aantal vacatures en het aantal uitzendkrachten door de jaren heen een gelijke tendens vertoont. Daar waar het aantal vacatures toeneemt, neemt ook het aantal uitzendkrachten toe en vice versa. Deze trend leek in 2007 af te zwakken: toen steeg het aantal vacatures terwijl het aantal uitzendkrachten op een vrijwel gelijk niveau bleef. In 2008 lijkt er zelfs sprake van een trendbreuk: het aantal vacatures daalde sterk, terwijl het aantal uitzendkrachten juist verder steeg.
Figuur 2.7
Ontwikkeling aantal vacatures en aantal ingeleende werknemers
4000
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
19 92 19 93 19 94 19 95 19 96 19 97 19 98 19 99 20 00 20 01 20 02 20 03 20 04 20 05 20 06 20 07 20 08 20 09
0
Aantal vacatures
Aantal ingeleend personeel
In 2009 is er relatief meer vraag naar lager geschoold en hoger geschoold personeel. In 2008 was 27,0 procent van de vacatures voor lager opgeleiden, in 2009 is dit 32,9 procent. In 2008 was 19,7 procent van de vacatures voor hoger opgeleiden versus 22,1 procent in 2009. De vraag naar personeel met middelbaar niveau is gedaald van 47,1 procent in 2008 naar 38,1 procent in 2009. In 2009 is zowel een stijging van het aandeel vacatures waarvoor er geen opleidingseisen zijn als voor het aandeel vacatures waarvan de opleidingseisen onbekend zijn. In 2008 was er voor 6,2 procent van de vacatures geen specifieke eisen of waren de eisen onbekend, in 2009 is dit 15,7 procent.
11
2.5
Werktijden van het personeel Er is gevraagd welk deel van het personeel voornamelijk tijdens kantooruren werkt (tussen 07.00 uur en 18.00 uur), hoeveel mensen voornamelijk buiten kantooruren werken (bijvoorbeeld altijd ’s nachts of in ploegendienst) en hoeveel mensen behoren tot het vliegend personeel.
Figuur 2.8
Werktijden personeel
23,4
26,4
Vliegend Werkzaam buiten kantooruren Werkzaam tijdens kantooruren
50,2
In vergelijking met vorig jaar heeft er een kleine verschuiving plaatsgevonden tussen het vliegend personeel en het personeel dat werkzaam is tijdens kantooruren. Het aandeel vliegend personeel is in 2009 23,4 procent, dat is een toename ten opzichte van 2008 (22,4%). Het aandeel personeel dat werkzaam is binnen kantooruren, is gedaald van 27,1 procent in 2008 tot 26,4 procent in 2009. Het aandeel personeel dat werkzaam is buiten kantooruren is nagenoeg gelijk gebleven: 50,5 procent in 2008 tegenover 50,2 procent in 2009. Dit jaar is ook uitgevraagd welk deel van het personeel meer of minder dan twaalf uur per week werkt. 94,6 procent van het werkzame personeel werkt meer dan twaalf uur, 5,4 procent werkt minder dan twaalf uur.
2.6
Verwachtingen voor de komende jaren Uit de verwachtingen die de bedrijven in 2009 hebben uitgesproken over de ontwikkeling van het personeelsbestand in 2010, blijkt een verandering ten opzichte van de verwachtingen voor 2009. Het aandeel bedrijven dat verwacht dat het aantal medewerkers in het komende jaar gaat groeien (licht of sterk), bedraagt 20,8 procent. Dit aandeel is ten opzichte van eerdere jaren verder gedaald. In 2007 had 37,5 procent een groeiverwachting en in 2008 was het 12
gedaald tot 22,9 procent. Het aandeel bedrijven dat een (lichte of sterke) daling van het personeelsbestand in het komende jaar verwacht, is toegenomen. In 2007 had 5,7 procent van de organisaties de verwachting dat het personeelsbestand zou dalen, in was dat 2008 8,4 procent en in 2009 12,0 procent. Circa 57,0 procent van de bedrijven verwacht dat hun personeelsbestand in omvang gelijk zal blijven. In 2007 was dit 42,6 procent en in 2008 52,1 procent. Met name grote bedrijven (met 50 of meer werkzame personen) zijn voor 2010 minder positief over de groeimogelijkheden van hun personeelsbestand. 10 Van deze bedrijven verwacht 20,9 procent dat hun personeelsbestand zal krimpen. Van de kleinere bedrijven is dit 10,1 procent. Kleine bedrijven verwachten meer dan grote bedrijven in 2010 stabiliteit in hun personeelsontwikkeling (respectievelijk 59,4% en 45,1%).
Figuur 2.9
Prognose voor het volgend jaar gegeven in periode 2005-2009
70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Sterke afname
Lichte afname 2005
2.7
Stabiliteit
2006
2007
Lichte toename 2008
Sterke toename
Weet niet / niet ingevuld
2009
Woongebieden van de op Schiphol werkzame personen Van 86,4 procent van de op Schiphol werkzame personen zijn de woonplaatsen achterhaald. Wegens non-respons is niet van alle werknemers (onder andere van ingeleend personeel) op Schiphol de woonplaats bekend. De percentages in deze paragraaf zijn daarom gebaseerd op de personen van wie de woonplaats wél bekend was (zie ook bijlage 2, tabel B2.11 en B2.12 en bijlage 4). Randstadprovincies Het merendeel van de werknemers van de op Schiphol gevestigde bedrijven woont in een van de vier Randstadprovincies (Noord- en Zuid-Holland, Utrecht 10
De prognoses uitgesplitst naar kleine en grote bedrijven, zijn terug te vinden in bijlage 2, tabel B2.9 en B2.10.
13
en Flevoland). Het aandeel Randstedelingen op de luchthaven is in vergelijking met het voorgaande jaar gelijk gebleven: 92,8 procent. Ten opzichte van vorig jaar is er weinig veranderd in de herkomst van de werknemers op Schiphol. 59,6 procent van de medewerkers woont in NoordHolland, 19,9 procent in Zuid-Holland, 7 procent in Flevoland en 6,3 procent in Utrecht. 7,2 procent van de Schipholmedewerkers woont elders in het land.
Tabel 2.5
Schipholmedewerkers naar Randstadprovincie 2009 Provincie % Noord-Holland 59,6 Zuid-Holland 19,9 Flevoland 7,0 Utrecht 6,3 Randstadprovincies 92,8 Overige provincies 7,2 Totaal 100,0
2008 % 60,0 19,9 6,8 6,3 93,0 7,0 100,0
CROS-gebied In de omgeving van Schiphol zijn circa 35 gemeenten, die binnen de 20 Kecontour van het nieuwe banenstelsel vallen, vertegenwoordigd in CROS (Commissie Regionaal Overleg luchthaven Schiphol). Net als vorig jaar woont ruim de helft (55,9%) van de medewerkers op de luchthaven Schiphol in het CROS-gebied.
Tabel 2.6
Schipholmedewerkers in het CROS-gebied 2009 Regio % Omgeving (35 Ke-contour) 15,1 Amsterdam (indien niet 35 Ke) 17,2 Rest CROS 23,7 Totaal CROS 55,9
2008 % 14,6 18,1 23,8 56,5
Woonplaatsen Amsterdam, Haarlemmermeer en Almere Het aandeel van de drie gemeenten met de meeste Schipholwerknemers varieert de afgelopen jaren tussen de 34,7 en de 35,3 procent. Het aandeel Amsterdamse Schipholwerknemers daalde van 18,8 naar 17,9 procent. Het aandeel werknemers dat woonachtig is in de Haarlemmermeer en Almere bleef nagenoeg gelijk met respectievelijk 11,1 en 5,7 procent.
14
Tabel 2.7
Schipholmedewerkers in de gemeenten Amsterdam, Haarlemmermeer en Almere (in procenten) Gemeente 2009 2008 2007 2006 Amsterdam 17,9 18,8 18,1 18,5 Haarlemmermeer 11,1 11,0 11,0 11,1 Almere 5,7 5,5 5,7 5,7 Totaal 34,7 35,3 34,8 35,3
Woongebieden over de afgelopen tien jaar In figuur 2.10 zijn de woonplaatsen van de Schipholmedewerkers voor de afgelopen tien jaar weergegeven. Hieruit blijkt dat het aandeel Schipholmedewerkers dat niet woonachtig is in een van de vier Randstadprovincies de afgelopen tien jaar geleidelijk aan is toegenomen. Het aandeel medewerkers dat in Amsterdam woonachtig is, nam het laatste decennium af, waarbij er in de jaren 2003, 2004 en 2008 een lichte stijging is waar te nemen.
Figuur 2.10
Woongebieden van Schipholmedewerkers in de periode 1999-2009
25,0%
20,0%
15,0%
10,0%
5,0%
0,0% 1999 2000 2001 2002 Woonachtig in Amsterdam
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Niet woonachtig in een van de vier Randstadprovincies
15
16
BIJLAGEN
17
18
BIJLAGE 1
Kaart: luchthaven Schiphol
19
20
BIJLAGE 2
Tabellen en figuren Tabel B2.1
Aantal werkzame personen per 30 oktober 2009 (inclusief uitzendkrachten) 2009 2008 Verschil Aantal werknemers 59.986 65.009 -5.023 -7,7%
Tabel B2.2 Ontwikkeling in bedrijfsaantallen Aantal bedrijven 2008 Nieuwe bedrijven Vertrokken bedrijven Aantal bedrijven 2009 Verschil 2008/2009
582 58* 96** 544 -38
*
Waarvan vijf organisaties niet echt nieuw zijn, maar als gevolg van reorganisatie als een separaat bedrijf zijn doorgestart. Zie ook tabel B5.3 in bijlage 5. ** Waarvan zeven organisaties niet echt zijn vertrokken, maar als gevolg van fusie of overname in een andere organisatie zijn ondergebracht. Zie ook tabel B5.4 in bijlage 5.
Tabel B2.3
Werkgelegenheid bij groeiers en dalers (inclusief uitzendkrachten) Aantal bedrijven Werkgelegenheid 2009 2009 2008 Verschil Vertrokken bedrijven 96 2.207 -2.207 Groeiers 130 8.769 7.541 1.228 Gelijk gebleven 154 1.911 1.911 0 Krimpers 202 47.873 53.350 -5.477 Nieuwe bedrijven 58 1.433 1.433 Totaal 640 59.986 65.009 -5.023
Tabel B2.4
Werkgelegenheid op Schiphol-Noord, -Zuid, -Oost, -Zuidoost en -Centrum (exclusief uitzendkrachten) Noord Zuid Oost 2009 2008 2009 2008 2009 2008 Totaal 1.272 1.165 1.619 1.628 9.654 10.099 Verschil 2008/2009 107 -9 -445
Totaal Verschil 2008/2009
Zuidoost 2009 2008 2.938 3.352 -414
Centrum 2009 2008 41.949 45.157 -3.208
Totaal 2009 2008 57.432 61.401 -3.969
Tabel B2.5
Aantal mannen en vrouwen op Schiphol (exclusief uitzendkrachten) Mannen Vrouwen Totaal 2009 2008 2009 2008 2009 2008 Totaal 35.565 38.343 21.867 23.058 57.432 61.401 Verschil 2008/2009 -2.778 -1.191 -3.969
21
Tabel B2.6
Aantal uitzendkrachten werkzaam op Schiphol 2009 Totaal 2.554 Verschil 2008/2009 -1.054
2008 3.608
Tabel B2.7
Werktijden personeel en aandeel vliegend personeel (exclusief uitzendkrachten) 2009 2008 Werktijden Aantal % Aantal % Verschil Vliegend personeel 13.453 23,4 13.734 22,4 -281 In ploegendiensten/ 28.832 50,2 -2.184 buiten kantooruren 31.016 50,5 Tijdens kantooruren 15.147 26,4 16.651 27,1 -1.504 Totaal 57.432 100 61.401 100 -3.969
Tabel B2.8
Prognose aantal werknemers voor het komende jaar (2010) voor alle bedrijven met werkgelegenheid Prognose 2010 Prognose 2009 Prognose Aantal % Aantal % Sterke afname 13 2,4 7 1,2 Lichte afname 52 9,6 42 7,2 Stabiliteit 310 57,0 303 52,1 Lichte toename 108 19,9 118 20,3 Sterke toename 5 0,9 15 2,6 Weet niet 56 10,3 97 16,7 Totaal 544 100,0 582 100,0
Tabel B2.9
Prognose aantal werknemers voor het komend jaar (2010) van alle bedrijven met meer dan vijftig werknemers Prognose 2010 Prognose 2009 Prognose Aantal Aantal Aantal % Sterke afname 3 3,3 5 1,0 Lichte afname 16 17,6 25 5,2 Stabiliteit 41 45,1 273 56,4 Lichte toename 21 23,1 100 20,7 Sterke toename 2 2,2 11 2,3 Weet niet 8 8,8 70 14,5 Totaal 91 100,0 484 100,0
Tabel B2.10
Prognose aantal werknemers voor het komend jaar (2010) van alle Schipholbedrijven met minder dan vijftig werknemers Prognose 2010 Prognose 2009 Prognose Aantal % Aantal % Sterke afname 10 2,2 2 2,0 Lichte afname 36 7,9 17 17,3 Stabiliteit 269 59,4 30 30,6 Lichte toename 87 19,2 18 18,4 Sterke toename 3 0,7 4 4,1 Weet niet 48 10,6 27 27,6 Totaal 453 100,0 98 100,0
22
Tabel B2.11
Woonplaats van op Schiphol werkzame personen
1
2009
2008
Woonplaats Amsterdam Haarlemmermeer Haarlem Amstelveen Uithoorn Aalsmeer Overig Noord-Holland Totaal Noord-Holland
Aantal 9.256 5.765 2.508 1.696 542 685 10.413 30.865
% 17,9 11,1 4,8 3,3 1,0 1,3 20,1 59,6
Aantal 10.251 6.010 2.659 1.781 529 651 10.906 32.787
% 18,8 11,0 4,9 3,3 1,0 1,2 20,0 60,0
’s-Gravenhage Leiden Alphen aan den Rijn Rotterdam Overig Zuid-Holland Totaal Zuid-Holland
1.766 926 938 987 5.688 10.305
3,4 1,8 1,8 1,9 11,0 19,9
1.893 1.018 989 1.023 5.921 10.844
3,5 1,9 1,8 1,9 10,8 19,9
Almere Overig Flevoland Totaal Flevoland
2.952 695 3.647
5,7 1,3 7,0
3.016 717 3.733
5,5 1,3 6,8
Provincie Utrecht
3.238
6,3
3.414
6,3
48.055
92,8
50.778
93,0
3.747
7,2
3.823
7,0
51.802
100,0
54.601
100,0
Totaal van vier Randstadprovincies Overige provincies TOTAAL
Tabel B2.12
Verdeling van woonplaatsen van werknemers binnen en buiten het CROS-gebied 1 2009
Regio Omgeving (35-Ke-contour) Amsterdam (indien niet 35 Ke) Rest CROS Totaal CROS Rest Nederland Totaal
Aantal 7.814 8.890 12.275 28.979 22.823 51.802
2008 % 15,1 17,2 23,7 55,9 44,1 100,0
Aantal 7.983 9.862 13.002 30.847 23.754 54.601
% 14,6 18,1 23,8 56,5 43,5 100,0
1
Vanwege non-respons was van 86,4 procent van de in 2009 op Schiphol werkzame personen de woonplaats bekend. De percentages zijn gebaseerd op de personen waarvan de woonplaats wél bekend was.
23
Figuur B2.1
24
Kaartje van het CROS-gebied
Figuur B2.2
Aantal werknemers Schiphol, inclusief uitzendkrachten
70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000
Oost
Centrum
Zuid
Noord
20 09
20 07
20 05
20 03
20 01
19 99
19 97
19 95
19 93
19 91
19 85
19 75
19 67
0
Zuidoost
Tabel B2.13
Jaar 1967 1970 1975 1980 1985 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Aantal bedrijven en werkzame personen vanaf 1967 (inclusief 2 uitzendkrachten, exclusief Fokkerterrein) Aantal Werkzame personen op de luchthaven Schiphol Bedrijven Noord Zuid Oost Zuidoost Centrum Totaal 202 6.614 6.858 11.865 282 7.059 9.351 16.410 297 6.705 12.832 19.537 348 7.596 15.572 23.168 453 170 7.388 18.762 26.320 420 19 1.862 8.844 25.179 35.904 467 272 2.089 8.194 26.215 36.770 448 544 2.173 7.530 27.017 37.264 417 944 2.097 7.317 27.203 37.561 427 1.500 2.639 6.214 28.300 38.653 515 1.699 2.849 6.284 30.041 40.873 514 1.196 2.953 6.664 32.588 43.401 547 1.025 3.043 7.391 213 34.847 46.519 527 1.418 2.670 7.998 1.214 35.917 49.217 523 1.642 2.554 8.678 1.664 36.555 51.093 508 1.365 2.706 9.444 2.712 38.352 54.579 547 1.413 2.902 9.118 2.975 38.446 54.854 555 1.447 2.636 9.701 3.344 39.442 56.570 542 1.325 2.362 9.516 3.198 40.698 57.099 546 1.374 2.220 9.924 3.748 40.307 57.573 543 1.212 2.106 9.765 3.496 41.391 57.970 578 1.106 2.071 9.934 4.130 44.450 61.691 596 1.103 1.300 10.207 3.856 45.662 62.128 582 1.233 1.724 10.692 3.549 47.811 65.009 544 1.329 1.691 10.083 3.069 43.814 59.986
2
De getallen over 1997 tot en met 2009 zijn een benadering. De aantallen werknemers inclusief uitzendkrachten zijn aangepast op basis van de percentages werknemers exclusief uitzendkrachten. De uitzendkrachten zijn dus evenredig verdeeld over Schiphol-Noord, -Zuid, -Oost, -Zuidoost en -Centrum.
25
Tabel B2.14a Aantal vacatures en uitzendkrachten Jaar Vacatures 1985 1.068 1986 1.328 1987 836 1988 1.437 1989 1.726 1990 946 1991 3 410 1992 855 1993 765 1994 328 1995 1.167 1996 1.199 1997 4 2.044 1998 2.293 1999 2.377 2000 2.523 2001 1.200 2002 1.463 2003 436 2004 1.203 2005 1.191 2006 1.462 2007 1.871 2008 1.276 2009 721
Uitzendkrachten
279 1.010 794 578 688 889 1.465 2.081 3.452 3.279 1.442 2.033 2.021 2.635 2.677 3.218 3.231 3.608 2.554
Tabel B2.14b Vacatures naar opleidingsniveau 2009 Gevraagd opleidingsniveau Geen opleidingseisen Lager niveau Middelbaar niveau Hoger niveau Onbekend Totaal
3
Aantal 65 237 275 159 48 721
2008 % 9,0 32,9 38,1 22,1 6,7 100,0
Aantal 22 345 601 251 57 1.276
% 1,7 27,0 47,1 19,7 4,5 100,0
Het aantal uitzendkrachten wordt sinds 1991 gemeten.
4
De bedrijven gevestigd op het Fokkerterrein zijn vanaf 1997 niet meer opgenomen. In de jaren daarvoor waren zij wel opgenomen.
26
Tabel B2.15
Aantal personen en aantal bedrijven per hoofdactiviteit en per 5 vestigingsplaats (inclusief uitzendkrachten) 2009 2008 Aantal Aantal Aantal Aantal werkzame bedrijven werkzame bedrijven personen personen
Categorie I Luchthavenexploitant Luchtvaartmaatschappijen Luchtbevrachtingskantoren, overslagen expeditiebedrijven Afhandelingsbedrijven en bevoorrading van vliegtuigen Verkoopgelegenheden voor passagiers en bezoekers Benzine- en oliemaatschappijen Totaal categorie I Categorie II Overheidsinstellingen Totaal categorie II Categorie III Vliegtuigfabrikanten of vertegenwoordigers van vliegtuigfabrikanten/ vliegtuigonderhoudsbedrijven Schoonmaakbedrijven Hotels en restaurants Bankinstellingen Openbaar vervoer- en taxibedrijven Reisbureaus Totaal categorie III
5
2.457 29.379 2.734
1 87 76
2.738 30.381 2.726
1 89 82
3.963
12
4.753
11
1.348
38
1.473
34
155 40.036
5 219
167 42.238
6 223
4.003 4.003
13 13
4.221 4.221
15 15
94
5
47
3
1.554 2.585 451 366 161 5.211
11 15 19 3 15 68
1.902 2.620 668 412 136 5.785
12 15 21 4 11 66
445
6
571
7
Categorie IV Vertegenwoordiging van industriële ondernemingen Aannemers en installatiebedrijven Werkplaatsen en verkoopcentra van diverse aard Adviesbureaus Autoverhuurbedrijven Personeelsorganisaties Agrarische bedrijven Koeriersbedrijven Particuliere beveiligingsdiensten Diversen Totaal categorie IV
409 170
30 9
630 243
36 16
221 147 119 0 129 4.229 4.867 10.736
21 4 16 0 6 8 144 244
343 264 167 0 160 4.853 5.534 12.765
24 6 19 0 6 11 153 278
Totaal
59.986
544
65.009
582
Categorie I: bedrijven die direct betrokken zijn bij het luchttransport. Categorie II: overheidsinstellingen. Categorie III: bedrijven die goederen/diensten leveren aan passagiers, werkzame personen en/of bedrijven. Categorie IV: overige bedrijven.
27
Figuur B2.3
Prognose voor de werkgelegenheidsontwikkeling in het komende jaar (2010), in percentages, uitgesplitst naar categorie
Cat IV. (n=243) 2,15,3
Cat II. (n=68) 2,9 11,8
Cat II. (n=13)0,0
Cat I. (n=219) 2,7
0% Sterke afname
Categorie I: Categorie II: Categorie III: Categorie IV:
28
10%
16,9
56,6
20%
Lichte afname
30%
40%
Stabiliteit
0,0
30,8
53,8
13,2
1,5 11,8
22,1
50,0
15,4
0,8 10,7
21,4
59,7
50%
60%
Licht toename
70%
80%
Sterke toename
0,9 9,6
90%
100%
Weet niet
bedrijven die direct betrokken zijn bij het luchttransport. overheidsinstellingen. bedrijven die goederen/diensten leveren aan passagiers, werkzame personen en/of bedrijven. overige bedrijven.
BIJLAGE 3
29
30
BIJLAGE 4
Woonplaatsen van op Schiphol werkzame personen (exclusief ingeleend personeel) Tabel B4.1
Woonplaatsen van op Schiphol werkzame personen (exclusief ingeleend personeel) 2009
Woonplaats Amsterdam Haarlemmermeer Almere Haarlem 's-Gravenhage Amstelveen Zaanstad Rotterdam Alphen aan den Rijn Leiden Utrecht Purmerend Velsen Aalsmeer Alkmaar Hoorn Uithoorn Lelystad Heemstede Hilversum Zoetermeer Teylingen Beverwijk Heerhugowaard Kaag en Braassem Leidschendam-Voorburg De Ronde Venen Zandvoort Amersfoort Heemskerk Bloemendaal Castricum Hillegom Katwijk Noordwijk Diemen Lisse
Aantal 9.256 5.765 2.952 2.508 1.766 1.696 1.177 987 938 926 804 787 730 685 618 554 542 486 460 429 408 392 356 355 343 337 331 329 324 304 302 286 274 274 273 268 253
2008 % 17,87 11,13 5,70 4,84 3,41 3,27 2,27 1,91 1,81 1,79 1,55 1,52 1,41 1,32 1,19 1,07 1,05 0,94 0,89 0,83 0,79 0,76 0,69 0,69 0,66 0,65 0,64 0,64 0,63 0,59 0,58 0,55 0,53 0,53 0,53 0,52 0,49
Aantal 10.251 6.010 3.016 2.659 1.893 1.781 1.209 1.023 989 1.018 844 807 779 651 702 544 529 494 463 538 452 410 373 341 339 326 335 331 349 287 353 298 293 269 274 292 253
% 18,77 11,01 5,52 4,87 3,47 3,26 2,21 1,87 1,81 1,86 1,55 1,48 1,43 1,19 1,29 1,00 0,97 0,90 0,85 0,99 0,83 0,75 0,68 0,62 0,62 0,60 0,61 0,61 0,64 0,53 0,65 0,55 0,54 0,49 0,50 0,53 0,46 31
Nieuwkoop Leiderdorp Bergen (NH) Huizen Bussum Heiloo Apeldoorn Delft Oegstgeest Wijdemeren Maarssen Noordwijkerhout Langedijk Ouder-Amstel Wassenaar Weesp Voorschoten Soest Naarden Breda Nieuwegein Arnhem Woerden Zeist Rijswijk 's-Hertogenbosch Gouda De Bilt Pijnacker-Nootdorp Medemblik Lansingerland Capelle aan den IJssel Uitgeest Baarn Utrechtse Heuvelrug Waterland Dordrecht Dronten Houten Haarlemmerliede en Spaarnwoude Westland Laren Schiedam Den Helder Stede Broec Eindhoven Breukelen Abcoude
32
251 239 236 234 229 206 187 179 177 175 174 164 161 159 154 154 147 143 137 135 134 133 132 131 130 130 128 121 118 106 103 101 100 99 99 98 96 95 93 92 91 90 90 88 87 84 82 81
0,48 0,46 0,46 0,45 0,44 0,40 0,36 0,35 0,34 0,34 0,34 0,32 0,31 0,31 0,30 0,30 0,28 0,28 0,26 0,26 0,26 0,26 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,23 0,23 0,20 0,20 0,19 0,19 0,19 0,19 0,19 0,19 0,18 0,18 0,18 0,18 0,17 0,17 0,17 0,17 0,16 0,16 0,16
255 223 241 250 281 206 189 186 224 176 176 157 170 161 247 158 143 152 145 165 147 138 145 136 141 141 141 110 108 2 120 104 96 109 119 110 85 94 78 95 100 90 100 97 75 69 94 90
0,47 0,41 0,44 0,46 0,51 0,38 0,35 0,34 0,41 0,32 0,32 0,29 0,31 0,29 0,45 0,29 0,26 0,28 0,27 0,30 0,27 0,25 0,27 0,25 0,26 0,26 0,26 0,20 0,20 0,00 0,22 0,19 0,18 0,20 0,22 0,20 0,16 0,17 0,14 0,17 0,18 0,16 0,18 0,18 0,14 0,13 0,17 0,16
Harenkarspel Landsmeer Ede IJsselstein Zwolle Overige plaatsen (<0.15%) Totaal
81 81 80 80 77 5.355 51.802
0,16 0,16 0,15 0,15 0,15 10,34 100
78 74 86 141 69 5.539 54.601
0,14 0,14 0,16 0,26 0,13 10,14 100
33
34
BIJLAGE 5
Verantwoording Gegevensverzameling Het totaal aantal benaderde bedrijven bedraagt 739. De bronnen voor de selectie van deze bedrijven zijn weergegeven in tabel B5.1.
Tabel B5.1
Herkomst van de bedrijven met werkgelegenheid op Schiphol op 30 oktober 2009 Herkomst Aantal bedrijven Bestand vorig jaar 620 Nieuwe bedrijven met bouwprojecten op Schiphol Nieuw: - bedrijvenbestand van Schiphol Group 62 - bestand van Kamer van Koophandel 44 - passenbestand 7 Totaal aantal benaderde bedrijven 733 Nieuw: - telefonisch rappel Regioplan* 6 Bruto-onderzoekspopulatie 739
*
Dit zijn bedrijven waarvan we tijdens het telefonisch rappel te horen kregen dat organisatieonderdelen zich hadden afgesplitst en als zelfstandige onderneming verdergingen.
Betrouwbaarheid Er is tijdens het onderzoek veel moeite gedaan om alle bedrijven op Schiphol te benaderen. Hiervoor zijn verschillende bronnen gebruikt: de bedrijvenregistratie van de Kamer van Koophandel, een bedrijvenbestand van Schiphol Group, het zogenaamde passenbestand (van bedrijven die toegang hebben tot het gebied achter de douane), een lijst met bedrijven met bouwprojecten op Schiphol en het bedrijvenbestand van het Schipholonderzoek van vorig jaar. Jaarlijks wordt een responspercentage van bijna honderd procent bereikt. Dit responspercentage is in vergelijking met andere onderzoeken ongekend hoog. De hoge respons wordt bereikt door intensieve schriftelijke, telefonische en digitale rappellering. Door een respons van bijna honderd procent wordt een betrouwbare benadering van de werkgelegenheid op Schiphol gegeven. Overzicht van activiteiten en resultaten datacollectie • Op 30 oktober 2009 is aan 733 bedrijven de werkgelegenheidsenquête gestuurd met een begeleidende brief van Schiphol Group. • Op 13 november 2009 bedroeg de respons 121 (17%). • Op 13 november 2009 is een rappelbrief met enquêteformulier verstuurd aan 611 bedrijven. • In de periode tussen 13 en 25 november 2008 is van 153 bedrijven (21%) een ingevulde enquête ontvangen. Hiermee bedroeg de totale respons 274 (37%). 35
• In totaal zijn van vijftig bedrijven de enquêtes als onbestelbaar retour ontvangen. Van deze bedrijven is getracht het adres te achterhalen, in enkele gevallen is dit gelukt. Andere bedrijven zijn uit het bestand verwijderd omdat ze niet meer op Schiphol bleken te zijn gevestigd. • Op 25 november 2009 is gestart met het telefonische rappel onder 459 bedrijven. • Op 14 januari 2010 bleken 544 bedrijven die schriftelijk dan wel telefonisch hun gegevens hadden doorgegeven één of meer werkzame personen te hebben op Schiphol. Respons In totaal zijn van 544 bedrijven met een vestiging op Schiphol de gegevens ontvangen. Er zijn dus 195 bedrijven niet in het gegevensbestand opgenomen. Een aanzienlijk deel van deze bedrijven was ten onrechte in het bestand opgenomen.
Tabel B5.2 Aantal bedrijven ten onrechte in bestand Bruto-onderzoekspopulatie Onterecht tot de onderzoekspopulatie gerekend: • Dubbel in bestand • Geen personeel op Schiphol • Niet op Schiphol gevestigd • Lege BV/Holding Mutaties in onderzoekspopulatie: • Overgenomen/gefuseerd • Opgeheven/failliet • Vertrokken Non-respons: • Onbereikbaar 1 • Weigering Netto-onderzoekspopulatie
739 -23 -15 -22 -9 -8 -15 -33 -44 -26 544
Sinds 1998 worden alleen bedrijven in de werkgelegenheidsmeting opgenomen die een vestiging hebben op het luchthaventerrein. De uitgangspunten van de meting van dit jaar zijn daarmee hetzelfde als in gangbare werkgelegenheidsmetingen als die van het CBS en van het LISA (landelijk vestigingsregister op basis van achttien regionale bedrijvenregisters). Net als bij de metingen van het CBS en het LISA wordt de werkgelegenheid in een regio niet gemeten door te kijken naar bedrijven (juridische eenheden), maar naar vestigingen (ruimtelijk-economische eenheden). Eén bedrijf kan uit meerdere vestigingen bestaan.
1
Met de bedrijven die onbereikbaar waren, is ten minste vijf maal contact gezocht. Bij de meeste was de telefoon niet aangesloten, bij enkele was de telefoon voortdurend in gesprek of werd deze niet opgenomen. Op tal van manieren is ook gezocht naar een ander telefoonnummer (via de telefoongids en via zoekmachines op internet). Waarschijnlijk wordt een groot deel van deze bedrijven onterecht tot de bruto-onderzoekspopulatie gerekend.
36
Verwijderde bedrijven en nieuwe bedrijven In totaal zijn 95 bedrijven uit het bestand van 2008 verwijderd. In tabel B5.3 is aangegeven welke oorzaken er zijn voor non-respons. Samen hadden deze bedrijven 2202 personen in dienst in 2008.
Tabel B5.3 Oorzaak
Oorzaken non-respons van bedrijven die vorig jaar wel hebben gereageerd Aantal bedrijven Aantal werknemers 2008
Dubbel in bestand Geen personeel (meer) op Schiphol Niet op Schiphol gevestigd Lege BV/Holding Overgenomen/gefuseerd* Opgeheven/failliet Vertrokken/verhuisd Onbereikbaar Weigering Andere reden Totaal *
7 2 14 2 7 12 30 17 4
124 17 268 7 729 162 641 215 39
-
-
95
2.202
Dit zijn organisaties die als gevolg van een reorganisatie zijn overgenomen of gefuseerd met een andere op Schiphol gevestigde organisatie. Het aantal werknemers dat hiermee correspondeert is dus niet noodzakelijkerwijze als werkgelegenheid verloren gegaan, maar waarschijnlijk nog steeds werkzaam op Schiphol voor een andere organisatie (zie ook paragraaf 2.2 Bedrijvendynamiek).
In totaal zijn er 58 ‘nieuwe’ bedrijven in het bestand opgenomen. Deze bedrijven zijn op de volgende wijze achterhaald:
Tabel B5.4 Herkomst
'Nieuwe' bedrijven en herkomst Aantal nieuwe bedrijven Bedrijvenlijst Schiphol Group 28 Kamer van Koophandel 16 Passenbestand 3 Bouwbedrijf Telefonisch rappel Regioplan* 5 Totaal 58
*
Aantal werknemers 2009 363 79 18 926 1.433
Dit zijn organisaties die als gevolg van een reorganisatie zijn opgesplitst en als meerdere separate bedrijven verdergaan. Het aantal werknemers dat hiermee correspondeert is dus geen toename in de werkgelegenheid (zie ook paragraaf 2.2 Bedrijvendynamiek).
37
38
BIJLAGE 6 Werkgelegenheidsenquête Schiphol 2009 Uitgevoerd in opdracht van Schiphol Group Gaarne vóór 23 november 2009 retourneren Digitaal: http://www.regioplan.nl/pagina/web_onderzoek Per fax: 020 - 626 51 99 of: Per post, in bijgesloten retourenveloppe naar: Regioplan Antwoordnummer 10305 1000 RA AMSTERDAM
Om ons adressenbestand actueel te houden, willen wij u vragen de bedrijfsnaam, zoals hierboven vermeld, te controleren en, indien nodig, hieronder te corrigeren. Bedrijfsnaam
................................................................................................................................
Ingevuld door: Dhr/Mevr ........................................................ telefoonnummer: ................................... tst.nr. .........… Emailadres…………………………………………………………. 1.
Hoeveel personen (exclusief uitzendkrachten) waren op 30 oktober 2009 voor uw bedrijf werkzaam op de hieronder aangegeven gebieden op de Luchthaven Schiphol? (In de bijgevoegde toelichting staat aangegeven welke werkzame personen wel en niet meegerekend dienen te worden. NB: Schiphol-Rijk maakt geen deel uit van het terrein van de Luchthaven Schiphol.)
Schiphol Zuid
2.
Schiphol Oost Schiphol Zuid-Oost Schiphol Noord
Schiphol Centrum
Hoeveel mannen en vrouwen (exclusief uitzendkrachten) waren op 30 oktober 2009 voor uw bedrijf werkzaam op de Luchthaven Schiphol? (NB: Totaal moet overeenkomen met totaal bij vraag 1.) Mannen
3.
Schiphol Totaal
Vrouwen
Schiphol Totaal
Hoeveel van de bij uw bedrijf op Schiphol werkzame personen (exclusief uitzendkrachten) hadden er op 30 oktober 2009 een aanstelling van minder dan 12 uur en hoeveel hadden er een aanstelling van 12 uur of meer? (NB: Totaal moet overeenkomen met totaal bij vraag 1.) Minder dan 12 uur
12 uur of meer
Schiphol totaal
39
4.
Hoeveel ingeleend personeel (en bij uw bedrijf gedetacheerd of ingeleend personeel) was op 30 oktober 2009 voor uw bedrijf werkzaam op de Luchthaven Schiphol?
5.
Hoeveel werknemers (exclusief uitzendkrachten) vielen op 30 oktober 2009 in de volgende categorieën? (NB: Het totaal moet overeenkomen met het totaal van vraag 1. Zie de toelichting voor uitleg over de categorieën.)
Vliegend personeel
6.
Personeel dat in ploegendienst werkt
Schiphol Totaal
Heeft uw bedrijf een vestiging op het terrein van de Luchthaven Schiphol? Onder vestiging wordt verstaan: een ruimte, die uw eigendom is of die u huurt of onderhuurt, waar één of meer mensen van uw bedrijf werkzaam zijn. Een ticketbalie, een kamer in een kantoor, een winkel of een loods zijn dus ook vestigingen. (Overheidsinstanties hebben soms een vestiging op Schiphol waarvoor zij op juridische gronden geen huur hoeven te betalen. NB: Schiphol-Rijk maakt geen deel uit van het terrein van de Luchthaven Schiphol.) ja
7.
Personeel (full-time of part-time) dat gewoonlijk tijdens kantooruren werkt
Ingeleend Personeel
nee
Welke verwachtingen heeft u van de ontwikkeling van het aantal werknemers bij de vestiging op Schiphol in 2010? (Svp één antwoordcategorie aankruisen.) sterke afname
lichte afname
stabiliteit
lichte toename
sterke toename
weet niet
8.
Hoe groot is het aantal vacatures dat u op 30 oktober 2009 had openstaan op de Luchthaven Schiphol?
9.
Kunt u het aantal openstaande vacatures opsplitsen naar het opleidingsniveau? (N.B. Het totaal aantal vacatures moet overeenkomen met het antwoord op vraag 8.)
Geen opleidingseisen
Lager niveau (VMBO, voorheen MAVO en VBO/LBO)
Middelbaar niveau (MBO, HAVO of VWO)
Hoger niveau (HBO of WO)
Totaal
10. Wat is de hoofdactiviteit van uw bedrijf op de Luchthaven Schiphol? (Svp nummer vermelden van één van in de toelichting genoemde activiteiten.) Indien u activiteit "23" (Overig) heeft ingevuld, kunt u hieronder kort aangeven wat de hoofdactiviteit van uw bedrijf .......................................................................................... 40
is:
Vanwege de toegenomen informatiebehoefte ten behoeve van werkgelegenheids- en vervoersbeleid willen we u, net als vorig jaar, vragen naar de eerste vier cijfers van de postcodes van de woonplaatsen van uw werknemer. 11. Wat zijn de eerste vier cijfers van de postcodes van de woonplaatsen van uw werknemers? (Wij vragen u achter iedere postcode aan te geven hoeveel werknemers er wonen, ofwel de postcodes waar meer werknemers wonen, meer keren te noemen. Zie voorbeeld in toelichting.) U kunt de gegevens over de postcodes op de volgende wijzen aanleveren: • Per e-mail naar: [email protected] • Op cd-rom. • Schriftelijk. Indien het niet mogelijk is om de informatie geautomatiseerd te verstrekken kunt u de gevraagde gegevens ook uitgeschreven op een los vel bijsluiten. Ook kunt u een personeelslijst kopiëren, of (in verband met privacy) alleen dat deel, waar de postcodes vermeld staan. Belangrijk: Vermeld altijd uw respondentnummer op de cd-rom of uw e-mail bericht. Dit nummer staat boven uw adres op de eerste pagina van de vragenlijst (één letter en drie cijfers). Een samenvatting van de onderzoeksresultaten wordt na afronding aan de deelnemers gezonden. Wij danken u hartelijk voor uw medewerking.
41
Werkgelegenheidsenquête Schiphol 2009 TOELICHTING Vraag 1 Bij werkzame personen (zowel loontrekkend als niet-loontrekkend) worden ook meegerekend: • vliegend, rijdend en surveillerend personeel • vertegenwoordigers • werkzame eigenaren • personen in eigen dienst die tijdelijk elders werkzaam zijn • personen die op de teldatum afwezig zijn wegens ziekte, vakantie e.d. • personen die voor herhalingsoefeningen in militaire dienst zijn • leerlingen in bedrijven • thuiswerkers die op de loonlijst staan NIET meegerekend worden: thuiswerkers die niet op de loonlijst staan ingeleend personeel
• •
NB: Aan de uitzendbureaus die deze vragenlijst invullen, verzoeken wij het aantal personen op te geven dat op het kantoor van het uitzendbureau werkzaam is intercendenten en staf - en niet de uitzendkrachten die als gevolg van de wet Flexibiliteit en Zekerheid bij hen in vaste dienst zijn gekomen. Vraag 5 Hoewel vliegend personeel ook dikwijls in de derde categorie (ploegendienst) zal vallen, is het niet de bedoeling dat ze dubbel worden geteld. Voor de indeling in de tweede en derde categorie is eigenlijk niet de situatie op 30 oktober 2009 bepalend, maar het gehele arbeidspatroon. Een gedeelte van de personen in ploegendienst, zal namelijk op 30 oktober op kantoortijden werken (onder kantooruren verstaan we: van 7.00 uur tot 18.00 uur). Toch worden zij in de categorie ‘ploegendienst’ ingedeeld. Hieronder valt tevens iedereen die over het algemeen vòòr 7.00 uur en/of nà 18.00 uur werkt, maar niet in ploegendienst. Vraag 10 1. Luchtvaartmaatschappij/General Sales Agency (GSA) 2. Vliegtuigfabriek en/of vertegenwoordiging van vliegtuig fabrieken en –onderdelen 3. Overheidsinstelling 4. Luchthavenexploitant 5. Luchtbevrachtingskantoor/overslag- en expeditiebedrijf 6. Schoonmaakbedrijf 7. Afhandeling en/of bevoorrading van vliegtuigen 8. Vertegenwoordiging van industriële onderneming 9. Hotel en/of restauratie 10.Verkoopgelegenheid voor passagiers en/of bezoekers 11.Aannemer en/of installatiebedrijf 12.Werkplaats en/of verkoopcentra van diverse aard
42
13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23.
Benzine en/of oliemaatschappij Bank of financiële instelling Adviesbureau Openbaar vervoers- en taxibedrijf Autoverhuurbedrijf Reisbureau ICT Personeelsorganisatie Koeriersbedrijf Particuliere beveiligingsdienst Overig
Vraag 11 De gegevens over postcodes zien er bijvoorbeeld als volgt uit: 1013 1013 1509 1700 1701 1701 et cetera
Of als volgt: 1013 – 2x 1509 – 1x 1700 – 1x 1701 – 2x et cetera
43
44
regioplan beleidsonderzoek Nieuwezijds Voorburgwal 35 1012 RD Amsterdam T
020 531 531 5
F
020 626 519 9
E
[email protected]
I
www.regioplan.nl