Overdracht van het familiebedrijf. 17 november 2009

Overdracht van het familiebedrijf 17 november 2009

Jozef Lievens

© Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

1

2008-2018: 20.000 opvolgingen per jaar


2

Opvolging: een proces met drie luiken

1. Voorbereiding

2. Beslissing


3. Uitwerking

3

Onderzoek over opvolging •  Duurt 5 à 10 jaar •  Is niet lineair ð soms/dikwijls hoog “Echternach”-gehalte •  Er zijn veel variabelen


4

Waarom vaak moeilijk? familie

bedrijf © Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

eigenaars 5

Opvolger

Krijgt

Koopt

familiebedrijf

familiebedrijf

© Jozef Lievens Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

Verwerft macht over familiebedrijf

6

Eerste hypothese: opvolger krijgt het familiebedrijf


7

Opvolger krijgt het familiebedrijf – aandachtspunten 1.  Erfrecht 2.  Voorwaarden schenking 3.  Afweging: kost versus zekerheid © Jozef Lievens Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

8



Aandachtspunt 1: erfrecht


9

Kinderen

Beschikbaar deel

Reserve

1

1/2

1/2

2

1/3

2/3

3

1/4

3/4


10

Bij overlijden: samenstelling “fictieve massa” goederen bij overlijden - schulden + schenkingen aan waarde datum overlijden (in staat datum schenking) = fictieve massa


11

Indien reserve aangetast: inkorting •  Indien beschikbaar deel overschreden → inkorting → = teruggave in natura •  Gevolg: opvolger wordt gesanctioneerd voor de waardevermeerdering, ontstaan door zijn inspanningen ð Nuance: “staat ten tijde van de schenking” (maar: bewijsproblematiek)


12

Voorbeeld •  Ondernemer heeft 3 kinderen •  Ondernemer schenkt in 2007 aandelen in FB aan opvolger à waarde op dat ogenblik 500 000 EUR •  Ondernemer overlijdt in 2015 à waarde aandelen op dat ogenblik 1.500.000 EUR •  Bij overlijden bezit ondernemer nog onroerend goed van 250.000 EUR en 250.000 EUR beleggingen © Jozef Lievens Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

13

Voorbeeld (vervolg) •  Fictieve massa 250.000 EUR onroerend goed 250.000 EUR beleggingen 1.500.000 EUR aandelen ______________________ 2.000.000 fictieve massa


14

Voorbeeld (vervolg) •  Beschikbaar deel ¼ van 2.000.000 = 500.000 •  Reservatair deel = ¾ = voor elk kind 500.000 •  Opvolger heeft 1.500.000 ontvangen en moet dus 500.000 teruggeven aan broers/zussen


15

7 technieken om het erfrecht te neutraliseren


16

 Ascendentenverdeling • 

Ouders verdelen geheel of gedeelte van hun bezittingen onder al hun afstammelingen

• 

Techniek: schenking / testament

• 

Kavels: dezelfde waarde, doch verschillende samenstelling mogelijk Ø  Voorbeeld: opvolger krijgt aandelen FB + andere kinderen krijgen andere activa van gelijke waarde


17

!

Mogelijke struikelblokken

•  Alle kinderen moeten betrokken zijn •  Veronderstelt genoeg activa om meerdere gelijke kavels te maken •  Vernietiging mogelijk bij benadeling van meer dan ¼ (waarde ogenblik overlijden ouder) © Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

18

 Dubbele akte • 

Fase 1: ouders schenken onverdeeld aan alle kinderen à per definitie gelijke delen

• 

Fase 2: kinderen verdelen verder onder elkaar Ø  Voorbeeld: opvolger krijgt aandelen FB + andere kinderen andere activa


19

!

Mogelijke struikelblokken

•  De facto ascendentenverdeling vermijden! Ø  Criterium: verdeling onder gezag van schenkers?

•  Vernietiging mogelijk bij benadeling in de verdeling van meer dan ¼ (waarde ogenblik verdeling) © Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

20

 Artikel 918 B.W. • 

Schenking met voorbehoud van vruchtgebruik of tegen lijfrente,

• 

tussen verwanten in rechte lijn,

• 

met instemming reservataire erfgenamen = afstand van inkorting ð Gevolg: goed heeft definitief de nalatenschap verlaten


21

 Bedrijfsschenking met betaling van verlaagd schenkingsrecht •  Fiscaal gunstregime ingevoerd in 1998 •  Gekoppeld aan erfrechtelijk gunstregime: Wet 22 december 1998: wijziging artikel 922 B.W. Ø  Inkorting waardering tijdstip schenking

•  Hierna: regeling voor vennootschappen


22

“Bedrijfsschenking” - Vlaanderen •  Art. 140bis e.v. Vl. W.Reg. •  Vlak tarief: 2% •  Voorwaarden: Ø  Vrij beroep, ambachts-, handels-, landbouw- of nijverheidsactiviteit, vrij beroep of een ambt of post àNiet voor holding of patrimoniumvennootschap


23

“Bedrijfsschenking” - Vlaanderen •  Voorwaarden (vervolg): Ø  Geen minimum tewerkstelling vereist Ø  Zetel werkelijke leiding in de EU + behoud gedurende vijf jaar na schenking

Ø  Geen verwantschap tussen schenker en begiftigde vereist Ø  Geschonken aandelen vertegenwoordigen minstens 10% van de stemrechten of van alle aandelen © Jozef Lievens Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

24

“Bedrijfsschenking” - Vlaanderen •  Voorwaarden (vervolg): Ø  Ononderbroken voortzetting activiteit gedurende 5 jaar na schenking (niet noodzakelijk door de begiftigde – overdracht aan derde dus mogelijk) Ø  PM: diverse vorm- en bewijsvoorwaarden, o.a. in schenkingsakte en kennisgevingen aan ontvanger


25

“Bedrijfsschenking” – Waals Gewest •  Art. 140bis e.v. W. W.Reg. •  Nultarief •  Voorwaarden: Ø  Vrij beroep, ambachts-, handels-, landbouw-, bosbouw- of nijverheidsactiviteit, vrij beroep of een ambt of post àNiet voor holding of patrimoniumvennootschap © Jozef Lievens Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

26

“Bedrijfsschenking” – Waals Gewest •  Voorwaarden (vervolg): Ø  Tewerkstellingsvoorwaarde: personeel in EER of enkel uitbater en familie (zelfstandigen) Ø  Effectieve directiezetel in de EU + behoud gedurende vijf jaar na schenking Ø  Geen verwantschap tussen schenker en begiftigde vereist Ø  Geschonken aandelen vertegenwoordigen minstens 10 % van de stemrechten + indien minder dan 10 % van de stemrechten

ð aandeelhoudersovereenkomst vereist


27

“Bedrijfsschenking” – Waals Gewest •  Voorwaarden (vervolg): Ø  Voortzetting activiteit gedurende 5 jaar na schenking (niet noodzakelijk door de begiftigde – overdracht aan derde dus mogelijk) Ø  Aantal tewerkgestelden blijft gedurende 5 jaar op minstens 75% van bestand Ø  Kapitaal neemt eerste 5 jaar niet af ingevolge vooruitnemingen of verdelingen Ø  PM: diverse vorm- en bewijsvoorwaarden, o.a. in schenkingsakte en kennisgevingen aan ontvanger © Jozef Lievens Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

28

“Bedrijfsschenking” – Brussel •  Art. 140bis e.v. Br. W.Reg. (vroegere federale regeling) •  Vlak tarief: 3% •  Voorwaarden: Ø  Vrij beroep, ambachts-, handels-, landbouw-, of nijverheidsactiviteit, vrij beroep of een ambt of post ð Niet voor holding of patrimoniumvennootschap


29

“Bedrijfsschenking” – Brussel •  Voorwaarden (vervolg): Ø 

Geen tewerkstellingsvoorwaarde

Ø 

Zetel van werkelijke leiding in de EU + behoud gedurende vijf jaar na schenking

Ø 

Geen verwantschap tussen schenker en begiftigde vereist

Ø 

Geschonken aandelen: volle eigendom + vertegenwoordigen minstens 10% van de stemrechten + indien minder dan 50% van de stemrechten à aandeelhoudersovereenkomst vereist


30

“Bedrijfsschenking” – Brussel •  Voorwaarden (vervolg): Ø  Expliciet vervreemdingsverbod (ratio: voortzetting van de activiteit gedurende 5 jaar na schenking) + jaarlijks bewijs daarvan Ø  PM: diverse vorm- en bewijsvoorwaarden, o.a. in schenkingsakte en kennisgevingen aan ontvanger


31

 Verkoop van aandelen gekoppeld aan de schenking van de koopsom  Verkoop met kwijtschelding van schuld  Aankoopoptie bij overlijden van de stichter © Jozef Lievens Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

32



Aandachtspunt 2: Voorwaarden schenking


33

Schenking - voorwaarden Schenking = overdrager ontdoet zich dadelijk en onherroepelijk van de aandelen ten gunste van de opvolger, die ze aanvaardt.


34

Schenking - voorwaarden Ø  Akte ten kosteloze titel (geen tegenprestatie) Ø  Bedoeling de opvolger te begunstigen (“animus donandi”) Ø  Verarming overdrager – verrijking opvolger Ø  Opvolger heeft schenking tijdens leven van de overdrager aanvaard Ø  Schenking is onherroepelijk


35

Schenking – wie moet meewerken? Ø  Gemeenschappelijke aandelen: beide echtgenoten moeten samen optreden 1419 BW)

(art.

Ø  Ook voor eigen aandelen aan te raden: belangen van het gezin (art. 224 B.W.)


36

Schenking – kost Ø  Art. 931 B.W.: principe = notariële akte

 Gevolg: schenkingsrechten Ø  Tarief schenkingsrecht roerend goed: q  Vlaanderen: §  3% in rechte lijn, echtgenoten en samenwoners §  7% in alle andere gevallen © Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

37

Schenking - kost q  Brussel: §  3% in rechte lijn, echtgenoten en wettelijke samenwoners §  7% in alle andere gevallen q  Wallonië: §  In principe progressief tarief §  Vlak tarief voor sommige schenkingen van roerende goederen (art. 131 bis W. W.Reg.)


38

Principieel progressief tarief Waals Gewest Schijven

rechte lijn en tussen echtgenoten

0,01 tot 12.500 euro

3%

12.500 tot 25.000 euro

4%

25.000 tot 50.000 euro

5%

50.000 tot 100.000 euro

7%

100.000 tot 150.000 euro

10 %

150.000 tot 200.000 euro

14 %

200.000 tot 250.000 euro

18 %

250.000 tot 500.000 euro

24 %

daarboven

30 %


39

Schenking - kost Schenkingsrechten zijn eenvoudig te vermijden 4 technieken


40

Techniek 1: Handgift Ø  3 cumulatieve voorwaarden: q  Traditio = daadwerkelijke, onherroepelijke en definitieve materiële overdracht q  Animus donandi q  Aanvaarding (tijdens leven schenker)


41

Techniek 1: handgift (vervolg) Ø  Opletten met traditio–vereiste ðGeen voorbehoud van vruchtgebruik

Ø  Niet mogelijk voor aandelen op naam / gedematerialiseerde effecten Ø  Wel voor aandelen aan toonder (indien effectief gedrukt) à maar: wet 14/12/2005


42

•  Parenthese: Wet 14/12/2005 (gewijzigd door wet 25/04/2007): afschaffing effecten aan toonder Ø  Sedert 1 januari 2008: geen uitgifte of aflevering meer van effecten aan toonder + effecten op rekening worden van rechtswege omgezet naar gedematerialiseerde effecten Ø  Tot 31 december 2013: conversie op initiatief van de aandeelhouder, naar keuze: op naam of gedematerialiseerd


43

Ø  Vanaf 1 januari 2014: nog niet omgezette effecten aan toonder worden -  van rechtswege omgezet in gedematerialiseerde effecten en door de emittent op zijn naam ingeschreven op een effectenrekening (eigenaar kan zich nadien nog bekendmaken) -  OF (wanneer statuten geen regeling voorzien inzake uitgifte van gedematerialiseerde effecten of wanneer emittent niet de nodige regelingen heeft getroffen) in effecten op naam.


44

Ø  Vanaf 1 januari 2015: als eigenaar van dergelijke aandelen nog steeds niet bekend is: -  Aandelen genoteerd bedrijf: worden door emittent verkocht op gereglementeerde markt -  Aandelen niet-genoteerde vennootschap: worden door emittent te koop aangeboden -  Rechthebbende kan netto-opbrengst terugvragen van emittent -  Sanctie = geldboete van 10% van het bedrag per jaar achterstand vanaf 31 december 2015 (dus na 10 jaar is waarde volledig teloorgegaan)


45

Techniek 1: handgift (vervolg) Ø  Geschrift is niet noodzakelijk maar zeer nuttig als bewijs (datum + aard van de handeling) Ø  Voorzichtigheid bij redactie!

ð Enkel bevestiging post factum van reeds gerealiseerde handgift, zoniet: q  Risico van nietigheid (931 B.W.) q  Registratierechten


46

Techniek 2: schenking voor buitenlandse notaris Ø  Vaak Nederland Ø  Voordelen: –  Geen risico nietigheid –  Grote bewijswaarde –  Geen verplichte registratie dus geen schenkingsrechten


47

Techniek 3: onrechtstreekse schenking = schenking via omweg van neutrale akte Voorbeeld: verkoop van aandelen aan opvolger + kwijtschelding verkoopprijs Ø  Geldig Ø  Bewijs belangrijk (3 jaar)


48

Techniek 3: onrechtstreekse schenking – de bankgift = Overschrijving van gelden of effectenportefeuille tussen bankrekeningen, met animus donandi Ø  Erkend als rechtsgeldige schenking Ø  Meerderheid rechtsleer: d.i. onrechtstreekse schenking Ø  Aandachtspunt: redactie documenten: geen vermelding “schenking” als referte (ongeldigheid – 931 B.W.) Ø  Bankgift met voorbehoud van vruchtgebruik betwist (te vermijden)


49

Techniek 4: de vermomde schenking = schenking die schuilgaat onder ander soort handeling bv. verkoop Ø  Te vermijden! -  Fiscaal risico: simulatie -  Risico van betwistingen omtrent reële juridische aard van de handeling


50

Schenking – bijkomende clausules ten voordele van de overdrager Ø  Voorbehoud van vruchtgebruik Ø  Beding van lijfrente met eventueel beding van terugval Ø  Beding van conventionele terugkeer Ø  Beding van onvervreemdbaarheid Ø  Verbod van inbreng in de huwgemeenschap Ø  Schenking met restbeding © Jozef Lievens Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

51



Aandachtspunt 3: afweging kost versus zekerheid


52

Kost van schenkingsrechten versus veiligheid vanuit oogpunt successierecht

K


V

53

Handgift en buitenlandse notariële akte: 0 %

V K


54

Belgische notariële akte: 3 %

K V


55

“Bedrijfsschenking”: 2 %

K


V

56

Tweede hypothese: opvolger koopt het familiebedrijf


57

Verkoop aan de opvolger Ø  Veilig t.a.v. erfrecht -  Opgelet: “te lage prijs” à risico van (vermomde) schenking

Ø  Financiering overname?


58

Verkoop aan de opvolger •  Nieuw artikel 629 W.Venn. (sedert 1 januari 2009): vennootschap mag middelen voorschieten, leningen toestaan of zekerheden stellen

•  Strikte procedure en voorwaarden: verantwoordelijkheid raad van bestuur

•  Het bedrag moet voor winstuitkering vatbaar zijn (art. 617 W.Venn.) •  Niet voor uitkering vatbare reserve moet opgenomen worden op passief balans vennootschap


59

Voorbeeld •  Ondernemer heeft drie kinderen

•  Hij wil het bedrijf verkopen aan zijn oudste zoon

•  Oudste zoon heeft geen financiële middelen


60

Jaarrekening per 31/12/2008 (balans in EUR) ACTIVA VASTE ACTIVA I.  Oprichtingskosten

PASSIVA 1.305.000 5.000

EIGEN VERMOGEN

750.000

I.  Kapitaal Niet opgevraagd kapitaal

300.000 -50.000

III. Materiële VA

1.000.000

IV. Financiële VA

300.000

IV. Reserves -  wettelijke reserve -  beschikbare reserves

VLOTTENDE ACTIVA

495.000

V. Overgedragen resultaat

VI. Voorraden

100.000

VOORZIENINGEN VOOR RISICO’S EN KOSTEN

100.000

VII. Vorderingen ≤ 1 jaar

350.000

SCHULDEN

950.000

IX. Schulden ≤ 1 jaar

950.000

IX. Liquide middelen

45.000

II. Uitgiftepremies

1.800.000 © Jozef Lievens Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

10.000 450.000 30.000 420.000 40.000

1.800.000 61

PRIJS : 750.000 EUR


62

Bepaling van het netto-actief •  Totaal activa •  Voorzieningen voor risico’s en kosten •  Schulden •  Oprichtingskosten Netto-actief

1.800.000 -100.000 -950.000 -5.000 745.000


63

Bepaling van het minimum te behouden netto-actief •  •  •  • 

Kapitaal Niet-opgevraagd kapitaal Uitgiftepremies Wettelijke reserves

•  Minimum netto-actief,

300.000 -50.000 10.000 30.000 290.000

waaronder geen uitkering mogelijk is.


64

Maximale voorschotten vanwege de vennootschap

•  Netto-actief •  Minimum te bewaren

745.000 -290.000

Maximaal voorschot

455.000


65

Het voorschot aanzuiveren • 

Persoonlijke besparingen ingevolge ontvangen wedde

• 

Gelden ontvangen van de vennootschap: dividenden, tantièmes, kapitaalvermindering

• 

Inkoop eigen aandelen door de vennootschap (wijziging sedert 1 januari 2009: 20 % mogelijk)


66

Derde hypothese: opvolger verwerft macht


67

Opvolger verwerft macht door verwerving meerderheid aandelen Ø  Voorwaarde voor succes: evenwicht vinden tussen: q belangen van de opvolger (die autonoom zal willen handelen en beslissen) q rechten van de minderheidsaandeelhouders (die moeten gerespecteerd worden)

Ø  Minderheidsaandeelhouder heeft tal van actiemogelijkheden i.g.v. conflict © Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

68

Alternatief: opvolger verwerft macht door middel van controlevehikel


69

familie

controlevehikel

bestuur: opvolger

familiebedrijf © Jozef Lievens Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

70

Commanditaire vennootschap op aandelen

Holding

Controlevehikel

Maatschap © Jozef Lievens Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

Belgische private stichting

Stichting

Nederlandse Stichting Administratiekantoor

71

Commanditaire Vennootschap op Aandelen (CVA)


72

C.V.A. als vehikel C.V.A.

Bestuur: opvolger

Familiebedrijf © Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

73

CVA: sterk bestuur Gecommanditeerde vennoot-zaakvoerder: •  moet verplicht vennoot zijn •  statutair zaakvoerder kan niet worden afgezet door algemene vergadering, wel door de rechter wegens wettige reden •  zijn hoofdelijk en onbeperkt aansprakelijk t.o.v. derden eventueel vennootschap als zaakvoerder benoemen •  zaakvoerder-opvolger mogelijk

!


74

Stille vennoten

•  = enkel aandeelhouder •  Aansprakelijkheid beperkt tot inbreng •  Mogen zich niet inlaten met bestuur


75

Algemene vergadering •  Zelfde regeling als voor N.V. •  Maar: vetorecht zaakvoerder voor: –  statutenwijziging –  winstuitkeringen


76

Evaluatie CVA

•  Fiscaal niet transparant

•  Eenvoudig, Belgisch vehikel


77

Certificering


78

Certificering Certificering = ruil van effect (meestal aandeel) tegen certificaat •  geen inbreng of verkoop •  waardebepaling niet vereist


79

Certificaathouders : familie

Stichting : B of NL

zeggenschap

Bestuur: opvolger

dividend - doorstorting


80

Certificering Certificering = drie-partijenovereenkomst

Vennootschap

Certificaathouder © Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

Stichting 81

Certificering - techniek •  Effecten vennootschap worden bij de stichting geruild tegen certificaten –  stichting oefent rechten uit, verbonden aan gecertificeerde effecten •  Stichting is verplicht opbrengst uit effecten uit te keren aan de certificaathouder •  Gevolg: scheiding zeggenschaps- en vermogensrechten © Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

82

Certificering •  Moet verlopen via een rechtspersoon: in de praktijk een B of NL stichting •  Ruilverhouding: meestal 1 tegen 1, maar niet verplicht •  1 effect kan meerdere certificaten vertegenwoordigen •  1 certificaat kan effecten van meerdere vennootschappen vertegenwoordigen


83

Nederlandse stichting •  Ledenverbod •  Bestuur te regelen in de statuten: Ø  omvang Ø  samenstelling Ø  wijze van benoeming en ontslag Ø  1 of meer personen, NP of RP

•  Inspraak certificaathouders: te regelen in de statuten •  Beperkingen overdracht certificaten: statuten


84

Belgische private stichting – kenmerken •  Oprichting: door rechtshandeling van 1 of meer NP of RP •  Vermogen moet worden aangewend ter realisatie van een bepaald belangeloos doel ð continuïteit FB = belangeloos doel

•  Geen minimumbedrag aanvangsvermogen •  Uitkeringsverbod •  Ledenverbod


85

Belgische private stichting •  Oprichting door notariële akte •  Enig orgaan = Raad van bestuur Ø  minstens drie leden Ø  collegiaal orgaan Ø  statuten kunnen voorwaarden bepalen Ø  onbepaalde duur, tenzij anders bepaald Ø  wijze benoeming en afzetting: statuten Ø  onherroepelijk mandaat mogelijk Ø  afzetting door rechtbank mogelijk


86

Belgische private stichting

•  Ontbinding mogelijk door rechtbank •  Fiscale transparantie


87

Belgische private stichting •  Medio september 2006: 165 private stichtingen •  19 (11 %) kaderen in continuïteit FB •  Redenen? Ø  angst voor taks 0,17 % op certificaten? Ø  bestuur Ø  ontbinding


88

Fiscale transparantie

•  Artikel 13 Wet 15 juli 1998 Ø  op voorwaarde van dadelijke doorstortingsplicht Ø  volstrekte neutraliteit van de certificering en convertering Ø  transparantie gedurende de certificering Ø  certificaten vereenzelvigd met de aandelen


89

De Maatschap


90

Maatschap familie

maatschap

zaakvoerder: opvolger

familiebedrijf


91

Maatschap is een zeer flexibel instrument •  Onderhandse vennootschapsovereenkomst, die onverdeeldheid tussen de vennoten creëert •  Geen aparte rechtspersoonlijkheid Ø inbrengen niet onderworpen aan inbrengrecht (uitz. registratierecht bij inbreng onroerend goed) •  Fiscaal volledig transparant


92

Maatschap is een zeer discreet instrument •  Oprichtingsovereenkomst moet niet geregistreerd worden •  Wetgeving jaarrekeningen niet van toepassing


93

Bestuur Maatschap •  Statutaire zaakvoerder voor de duur van de vennootschap •  Afzetting alleen mogelijk wegens wettige reden


94

Technieken van oprichting

•  Kinderen richten Maatschap op na (hand)gift van de aandelen •  Ondernemer richt Maatschap op en schenkt participatie in Maatschap voor Nederlandse notaris


95

Caveat

Klein gevaar Ø  Herkwalificatie van Maatschap in stemovereenkomst Ø  Gevolgen: duur en belang vennootschap primeert


96

Holding


97

Familie Janssens

•  Vader en moeder Janssens •  Jan ⇒ wil bedrijf verderzetten •  Mark •  Sofie


98

De holding

De heer en mevrouw Janssens 100 %

Holding

60 %

40 %


99

Schenkingen •  Jan krijgt 51 % van de aandelen van de holding en 13 % van het familiebedrijf (in de veronderstelling dat elk aandeel aanleiding geeft tot één stem, wat niet altijd zo is) •  Mark en Sofie krijgen elk 24,5 % van de holdingaandelen en elk 23,5 % van de aandelen van het familiebedrijf


100

Aandelenverdeling na de schenkingen

Mark

24,5%

holding

23,5%

51%

Jan 24,5%

Sofie

familiebedrijf

13%

23,5%


101

Stemrecht in het familiebedrijf rechtstreeks

onrechtstreeks

totaal

13 %

40 % (want Jan controleert het FB)

53 %

Mark

23,5 %

0%

23,5 %

Sofie

23,5 %

0%

23,5 %

Jan


102

Recht op dividend uit het familiebedrijf rechtstreeks Jan

Mark

Sofie

onrechtstreeks

totaal

51 % x 40 % = 20,4 %

33,4 %

23,5 %

24,5 % x 40 % = 9,8 %

33,3 %

23,5 %

24,5 % x 40 % = 9,8 %

33,3 %

13 %


103

Welk vehikel kiezen ?

•  Discretie: maatschap •  Juridische stevigheid: stichting (B en NL), holding, CVA •  Lidmaatschap: stichting •  Bestuur: NL stichting •  Flexibiliteit: NL stichting (cfr bestuur en overdraagbaarheid certificaten) •  Vermogensvorming: CVA en maatschap •  Omwisselbaarheid effecten: CVA en maastchap •  Fiscale transparantie: maatschap en stichting (B en NL) © Jozef Lievens Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

104

Opvolging door een team i.p.v. door één opvolger


105

Opvolging door een team

•  Opvolging als team veronderstelt vertrouwen •  maar ook juridische uitwerking: Ø  Evenredige vertegenwoordiging in raad van bestuur Ø  Voorzien van specifieke meerderheden in statuten Ø  Eventueel: preventieve conflictregeling


106

Heb steeds een noodplan


107

Noodplan 1.  Wie leidt morgen het familiebedrijf? 2.  Voldoet men aan de voorwaarden van artikel 60bis W. Succ. (extreem gunstige regeling voor vererving van familiebedrijven)?


108

•  Artikel 60bis W.Succ.: gunstregime voor vererving familiebedrijf Ø  Aparte regeling voor de drie gewesten Ø  Bijzonder gunstige, maar complexe regeling Ø  Hierna enkel regeling voor vennootschap besproken Ø  Ook voor certificaten (mits bijkomende voorwaarden)


109

Gunsttarief vererving familiebedrijven - Vlaanderen •  Successiedecreet 1996 (art. 60bis Vl. W.Succ.): nultarief! •  Belangrijkste voorwaarden: Ø  50 % van de aandelen in de drie jaar voor het overlijden ononderbroken in handen van de dichte familie Ø  500.000 EUR loonlasten in twaalf kwartalen voor overlijden voor werknemers in EER Ø  Werkelijke zetel van leiding in EER Ø  Jaarrekening opstellen (3 jaren voor overlijden) Ø  Ook mogelijk voor holding © Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

110

Gunsttarief vererving familiebedrijven - Vlaanderen •  Belangrijkste voorwaarden na overlijden: Ø Vermeldingen in aangifte nalatenschap Ø Loonlasten in 20 kwartalen na overlijden minstens gelijk aan 5/3 van de loonlasten in 12 kwartalen vóór overlijden Ø Jaarrekening opstellen (5 jaren na overlijden) Ø Tot 5 jaar na overlijden geen daling van het belegd vermogen / kapitaal / vorderingen ingevolge uitkeringen / terugbetalingen Ø 5 jaar na overlijden: bewijs vervulling voorwaarden © Jozef Lievens Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

111

Gunsttarief vererving familiebedrijven – Wallonië •  Art. 60bis W. W.Succ.: nultarief! •  Belangrijkste voorwaarden: Ø  Vennootschap: nijverheids-, ambachts-, handels-, bosbouw- of landbouwactiviteit of vrij beroep, ambt of post (à holdings niet) Ø  Op datum overlijden: personeel tewerkstellen in EER of enkel uitbater en naaste familie als zelfstandigen Ø  Effectieve directiezetel in EU Ø  Overgedragen effecten: ten minste 10% van de stemrechten in de AV + als minder dan 50% van de stemrechten: aandeelhoudersovereenkomst vereist © Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

112

Gunsttarief vererving familiebedrijven – Waals gewest •  Belangrijkste voorwaarden na overlijden: Ø Vermeldingen bij aangifte nalatenschap Ø Verderzetting activiteit onderneming (5 jaar) Ø Totaal tewerkstellingsniveau moet in eerste vijf jaar na overlijden in jaargemiddelden op minstens 75% van zijn bestand behouden blijven Ø Tot 5 jaar na overlijden geen daling van het kapitaal ingevolge vooruitnemingen / verdelingen Ø 5 jaar na overlijden: bewijs vervulling voorwaarden © Jozef Lievens Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

113

Gunsttarief vererving familiebedrijven – Brussels Hoofdstedelijk Gewest •  Art. 60bis Br. W.Succ.: 3% •  Belangrijkste voorwaarden: Ø  Vennootschap: nijverheids-, ambachts-, handels- of landbouwactiviteit of vrij beroep (à holdings niet) Ø  moet KMO zijn (§2): o  Minder dan 250 werknemers o  Jaaromzet niet hoger dan 40 miljoen euro OF jaarlijks balanstotaal niet hoger dan 27 miljoen euro o  Zelfstandigheidscriterium: minder dan 25% van het kapitaal in handen van grote onderneming


114

Ø Zetel van werkelijke leiding in EU

Ø Overgedragen aandelen: volle eigendom + ten minste 25% van de stemrechten in de AV + als minder dan 50% van de stemrechten: aandeelhoudersovereenkomst vereist


115

Gunsttarief vererving familiebedrijven – Brussel

•  Belangrijkste voorwaarden na overlijden: Ø Vermeldingen bij aangifte nalatenschap Ø Verderzetting van de hoofdactiviteit van de onderneming in België, gedurende vijf jaar Ø Aantal werknemers moet in eerste vijf jaar na overlijden voor minstens 75% behouden blijven Ø Tot 5 jaar na overlijden geen daling van het kapitaal ingevolge uitkeringen of terugbetalingen Ø 5 jaar na overlijden: jaarlijks bewijs vervulling voorwaarden © Jozef Lievens Lievens. Not to be used or reproduced without permission.

116

Overdracht van het familiebedrijf. 17 november 2009

Recommend Documents