OPGROEIEN IN DE STAD

OPGROEIEN IN DE STAD

Een kindvriendelijke Tarwewijk illustratie Guus van Eck, 2008

Rotterdam, november 2008 Woonstad Rotterdam, deelgemeente Charlois, gemeente Rotterdam

2

Midden in de stad, een wijk met rustige binnengebieden met veel ruimte, groen en speelterreinen. De wijk heeft kwaliteitsscholen en voorzieningen liggen binnen handbereik. Meer dan genoeg aanknopingspunten om van ambities realiteit te maken.

Opgroeien in de stad: een kindvriendelijke Tarwewijk

Om kinderen en gezinnen nog beter van dienst te zijn wordt de kindvriendelijkheid van de wijk verder verbeterd. De kinderen krijgen meer mogelijkheid om te spelen en sporten. Dit kan op de campus, speelvelden en in een overdekte sporthal. Allemaal in de wijk, want kinderen steken de drukke lanen niet vaak over. Ook daarom moet juist in de wijk de inrichting van de buitenruimte en verkeersroutes optimaal zijn voor de kinderen. Er komen meer (een)gezinswoningen die genoeg ruimte bieden aan de gezinnen uit de wijk en daarbuiten. Bewoners worden geholpen met het oplossen van hun problemen. Bijvoorbeeld op het gebied van taalbeheersing, opvoeden, opleiding en werken. Kunst en cultuur wordt ingezet om kinderen en andere wijkbewoners met elkaar in contact te brengen en de sociale cohesie te versterken. De kwalitatief goede scholen zijn het middelpunt van de wijk. Sport & spel, kunst & cultuur en het opleiden van de kinderen komen hier samen. We laten zien wat voor mooie dingen in de wijk gebeuren. Iedereen moet het weten. Opgroeien in de stad: het kan in een kindvriendelijke Tarwewijk!

3

4

Inhoudsopgave

DEEL 1 VISIE EN AMBITIES ....................................................................................7 1 Inleiding .......................................................................................................9 2 Historie ...................................................................................................... 11 3 De Tarwewijk in Rotterdams perspectief .......................................................... 12 4 Typisch Tarwewijk........................................................................................ 14 5 Eén wijk, drie buurten, vijf lanen.................................................................... 22 6 Ambities voor 2020 ...................................................................................... 26

DEEL 2 VAN AMBITIE NAAR UITVOERING ................................................................ 28 7 Uitvoeringsstrategieën .................................................................................. 31 8 Bestaande programma’s en projecten ............................................................. 34 9 Sleutelprogramma’s ..................................................................................... 36

Bijlage leefstijlen en woonmilieus ........................................................................... 50

5

6

DEEL 1

VISIE EN AMBITIES

7

8

1

Inleiding

Aanleiding De Tarwewijk en zijn bewoners werken na een moeilijke periode aan een nieuwe toekomst. De wijk was in de jaren negentig in verval geraakt. Dit leidde tot problemen op het gebied van veiligheid, de kwaliteit van de woningvoorraad, maatschappelijke uitval en een grote doorstroming. Al jaren investeren de gemeente, deelgemeente en de woningcorporatie geld en menskracht in de Tarwewijk om tot verbetering te komen. Denk daarbij aan de herstructurering van de Millinxbuurt, de aanpak van de diverse hot spots en de aanpak van de veiligheidsproblematiek. De inspanningen van de afgelopen jaren hebben de achteruitgang tot staan gebracht. Echter de wijk voert (nog steeds) de verkeerde lijstjes aan. De eerste positie op de sociale index en tweede op de veiligheidsindex. De problemen op sociaal- en veiligheidsgebied zijn dus nog steeds groot. Tarwewijk heeft de laagste score op de BPI 1 . De wijk is relatief onbekendheid en mensen hebben er negatieve associaties bij. De leegstand in de wijk is hoog en de omvangrijke particuliere woningvoorraad staat er deels slecht bij. De Tarwewijk valt onder de 40 Krachtwijken die door het rijk zijn aangewezen. De problematiek in de Tarwewijk is dus meervoudig en complex. Het is dan ook geen toeval dat een aantal ‘hot spots’ (gebieden waar sprake is van cumulatie van problemen) in de Tarwewijk ligt. In de Tarwewijk heeft de focus tot nu toe vooral gelegen op de Millinxbuurt. De wijk heeft echter continu en brede aandacht nodig. Gezien deze uitgangssituatie is een nauwe samenwerking tussen de gemeente Rotterdam, Woonstad Rotterdam, de deelgemeente Charlois en de bewoners noodzakelijk om resultaten te boeken. Alle partijen zijn bereid om fors te investeren in de Tarwewijk. Maar ze hebben behoefte aan een integrale visie op de wijk. Een visie die beschrijft welke accenten de komende jaren gelegd moeten worden om in de Tarwewijk prettig op te groeien, te wonen en verblijven. Werkwijze gebiedsvisie Woonstad Rotterdam heeft het initiatief genomen voor deze gebiedsvisie. Bij de ontwikkeling is nauw samengewerkt met de gemeente, deelgemeente en stadsmarinier. De gemeente Rotterdam heeft een profilering van de Tarwewijk opgesteld. De profilering is gebruikt bij de ontwikkeling van de visie en het uitvoeringsprogramma. De gemeente Rotterdam stelt voor de wijken extra middelen beschikbaar voor sociale activiteiten. Hiervoor wordt voor de Tarwewijk in 2008 een Integraal Wijk Actie Plan (IWAP) 9

opgesteld. Dit plan zal aansluiten op deze gebiedsvisie 2020 en een belangrijke pijler vormen voor de realisatie ervan. Daarnaast is input geleverd door de organisaties die in de wijk actief zijn zoals de bewonersorganisatie voor en door Bewoners (OvdB), Charlois Welzijn en basisscholen. Ook bewoners hebben een bijdrage geleverd. De visie wordt vastgesteld door de gemeente, de deelgemeente Charlois en Woonstad Rotterdam en vormt daarmee een gezamenlijk vertrekpunt en een gezamenlijk doel voor een meerjarige samenwerking. Voor de uitvoering van de visie worden per collegeperiode afspraken gemaakt en de doelstellingen, indien van toepassing, bijgesteld. In deze gezamenlijke visie staat niet alles wat de partijen allemaal doen in de wijk. Reguliere activiteiten en (kleine) maatregelen die niet direct bijdragen aan de ambities zijn opgenomen in de eigen programma’s van de afzonderlijke partijen. Leeswijzer Waar vele partijen actief zijn, zijn ook veel plannen in de maak. Deze gebiedsvisie geeft een beeld van de ambities voor de Tarwewijk voor 2020 en verbindt de bestaande plannen met elkaar. De gebiedsvisie is opgebouwd uit twee delen. Deel 1 gaat in op de problemen en analyse van de wijk en sluit af met een aantal ambities voor de periode tot 2020. In deel 2 is beschreven hoe te komen van ambities naar uitvoering. In het bijbehorende uitvoeringsprogramma is beschreven hoe de ambities worden gerealiseerd. Het uitvoeringsprogramma is mede opgebouwd uit de bestaande programma’s. Deze zijn nu in het bredere perspectief van de visie geplaatst en met elkaar verbonden. Op die manier kan ook synergie tussen de programma’s worden gerealiseerd. Daarnaast is een fors aantal nieuwe maatregelen geformuleerd om de kindvriendelijkheid van der wijk verder te verbeteren.

10

2

Historie

Het begin De Tarwewijk is één van de oudste wijken van Rotterdam Zuid. De wijk is in de twintiger en dertiger jaren van de 20e eeuw gebouwd als uitbreidingswijk om havenarbeiders te huisvesten. In de huidige Tarwewijk is nog te zien dat de wijk gefaseerd is gebouwd. Er zijn verschillende bouwstijlen naast elkaar aanwezig. Door de aanleg van de metro en de Erasmusbrug zijn het noorden en zuiden van Rotterdam in de afgelopen decennia steeds meer met elkaar verbonden. De Tarwewijk is als het ware dichter bij het stadscentrum komen te liggen. Bas Jungeriusstraat Problemen en escalatie Delen van de Tarwewijk golden lange tijd als een ‘nette middenstandsbuurt’. Vanaf het einde van de jaren 70 verlieten de mensen, die het zich konden permitteren, de wijk en ook de stad. Dit speelde in veel Rotterdamse wijken. Door het vertrek van de middeninkomens en het uitblijven van grootschalige stadsvernieuwing kwam de Tarwewijk in de jaren 90 steeds vaker negatief in het nieuws. Waar gelijksoortige wijken een kwaliteitsimpuls kregen, bleef die in de Tarwewijk uit. Dit resulteerde in een vicieuze cirkel. Huisjesmelkers en drugdealers roken hun kans en vestigden zich met hun handel in delen van de Tarwewijk. De lage huren trokken kansarme mensen aan. Verpaupering, leegstand en veel –drugsgerelateerde- overlast waren het gevolg. De kentering Eind jaren 90 was de maat vol. De gemeente en de deelgemeente startten toen met de sociale herovering van de Tarwewijk, te beginnen met de vernieuwing van de Millinxbuurt. Later kwamen ook andere delen van de wijk aan bod zoals de Dordtselaan en de Bas Jungeriusstraat. Sindsdien is veel geïnvesteerd in de verbetering van de veiligheid en de leefbaarheid van de wijk. Ook door de wijkontwikkelingsmaatschappij Tarwewijk (WOM 2 ) is de verbetering van de woningvoorraad ingezet. Hierdoor is het aantal excessen drastisch afgenomen. De achteruitgang lijkt tot stilstand gebracht. De eerste verbeteringen zijn ook zichtbaar. Metingen laten echter zien hoe hardnekkig de problematiek is. De Tarwewijk scoort zowel op de sociale als de veiligheidsindex zeer laag. De Tarwewijk is nog lang niet op orde.

11

3

De Tarwewijk in Rotterdams perspectief

Tarwewijk en zijn omgeving De Tarwewijk maakt deel uit van Rotterdam Oud Zuid. Oud Zuid is een strook van stadswijken die loopt van Oud-Charlois in het westen tot de Afrikaanderwijk in het oosten. Direct aan de Tarwewijk grenzen Oud-Charlois, Carnisse, Bloemhof en Hillesluis. De zuidpunt van de Tarwewijk grenst aan het Zuidplein. De aangrenzende Charloise wijken Oud-Charlois en Carnisse zijn in veel opzichten vergelijkbaar. Net als in de Tarwewijk is het grootste deel ‘vooroorlogs’ gebouwd, is er eenzelfde problematiek met betrekking tot verouderde, slecht onderhouden panden, is er sprake van een forse sociale achterstand onder een groot deel van de bevolking en speelt bij tijd en wijle de drugsgerelateerde overlast op. Voor deze wijken geldt ook dat zij centraal liggen op Zuid in de buurt van veel grootstedelijke voorzieningen. Extra kansen

Ligging Tarwewijk in Rotterdam

In het kader van de Stadsvisie 2030 ontstaan extra kansen van de Tarwewijk. Het aangrenzende Zuidplein- en Ahoygebied (‘Hart van Zuid’) wordt ontwikkeld tot een grootschalig leisuregebied. Het OV-station wordt vernieuwd en de Pleinweg ondertunneld. De wijk kan hierdoor stevig met de centrumfunctie van het Zuidpleingebied worden verknoopt, inclusief een stevige ontwikkeling van het Wevershoekterrein, inclusief de nog niet aangepakte zuidzijde van de Millinxbuurt. De Maashaven vormt de natuurlijke noordgrens van de Tarwewijk. De verbinding tussen de Tarwewijk en de Maashaven is nu afgesloten door de drukke Brielselaan en het bedrijventerrein aan de haven. Profileringstudie: Tarwewijk ten opzichte van stadswijken Oud Zuid Voor de stadswijken op Zuid zijn per wijk profileringstudies opgesteld (profilering VIP Oud Zuid 3 ) door de gemeente Rotterdam. Tarwewijk komt hier uit als een wijk die zich vooral onderscheid door de drukke randen (de Dordtselaan, Pleinweg en Brielselaan) en het 12

rustige binnengebied. Dit contrast wordt beschouwd als een kwaliteit van de Tarwewijk. Maatregelen zullen geënt worden op het benadrukken van een levendig woonmilieu op de lanen met een voorzieningenniveau en een bewonersgroep die zich hierbinnen prettig voelt. Hetzelfde geldt voor het binnengebied, maar dan met de focus op het uitbouwen van een rustig, groen en luw binnengebied. Regie door de stad Gebieden waar een cumulatie plaats vindt van problemen rond criminaliteit, verpaupering, vervuiling verloedering en slechte woningen heeft het stadsbestuur benoemd tot hot spots. Voor de aanpak van de hot spots voert de gemeente de regie. De Millinxbuurt is te beschouwen als een hot spot avant la lettre. Hier traden gemeente, deelgemeente en woningcorporaties al in de jaren negentig van de vorige eeuw gezamenlijk op om de opeenstapeling van problemen aan te pakken. Anno 2008 telt de Tarwewijk vijf hot spots: de Katendrechtse Lagedijk, de Bas Jungeriusstraat, de Dordtselaan, het Verschoorblok en de Mijnkintbuurt. In de eerste drie buurten is reeds in 2003 gestart met het doen van extra investeringen door met name de wijkontwikkelingsmaatschappij. Naar verwachting zijn de inspanningen voor de Katendrechtse Lagedijk en de Bas Jungeriusstraat in 2008 afgerond. Voor het Verschoorblok en de Mijnkintbuurt is in 2007 gestart met het opstellen van plannen van aanpak. De Dordtselaan krijgt een nieuwe impuls als laan waar studenten wonen en er ruimte is voor creatieve bedrijvigheid. Ook heeft de gemeente in de Tarwewijk twee speldenprikgebieden aangewezen, de Mijnsherenlaan en de Wevershoekstraat. In deze gebieden is extra aandacht nodig om te voorkomen dat zij afglijden tot hotspots. Hier voert de gemeente de regie. Doel voor de Mijnsherenlaan is om de stedelijke allure blijvend terug te geven waardoor het weer aantrekkelijk wordt om er te wonen. De aanpak van de Wevershoekstraat vindt plaats in relatie tot de planvorming voor het Wevershoekterrein, de afronding van de Millinxbuurt fase 4 en de aanpak van het Rijsoordpad.

13

4

Typisch Tarwewijk

Structuur De Tarwewijk is in potentie een kindvriendelijke wijk met alle voorzieningen bij de hand. Langs de randen bevinden zich langgerekte, hoge woonblokken waar een grote dynamiek heerst. Het is er druk op straat en er zijn winkels. De randen zijn stedelijke ruimten. Zij maken deel uit van de hoofdstructuur van Oud Zuid. De architectonisch samenhangende bebouwing vormt een kracht. De randen zijn gezichtsbepalend voor de wijk. De lange bouwblokken hebben een isolerende werking. Het is slechts hier en daar mogelijk om naar binnen te kijken en de wijk te betreden. De entrees zijn onduidelijk. Het isolement wordt versterkt door de omliggende grootschalige infrastructuur die de verkeersaders vormen van Rotterdam Zuid. De relatie van de Tarwewijk met de omgeving is dan ook beperkt. Door de aanwezige infrastructuur is de Tarwewijk wel goed ontsloten per openbaar vervoer. De structuur van lange bouwblokken met grootschalige infrastructuur maakt dat het gevoel in de wijk die van rust is. Binnen in de wijk overheerst de luwte. In de wijk wordt vooral gewoond. De huizen zijn drie tot vier woonlagen hoog. Er is een kleine diversiteit aan woonmilieus: levendig stedelijk wonen, wonen bij winkels en rustig stedelijk wonen. De woningvoorraad is eenzijdig van samenstelling. Er staan vooral (te) kleine portieketagewoningen in de wijk. Daarnaast komen duplexwoningen en eengezinswoningen voor in de Tarwewijk. Er is bijzondere architectuur te vinden, zowel van woningen als van bijzondere gebouwen. De kerken en scholen hebben een monumentale uitstraling. Er zijn veel voorzieningen in de Tarwewijk zoals basisscholen, een gezondheidscentrum, kerken, buurthuizen en een speeltuin. In en tussen de verschillende buurten liggen pleinen en kleine parken. De wijk heeft daarmee een aantal groene oases die ook als ontmoetingsplek kunnen functioneren. De geïsoleerde ligging, de groene binnenwereld en de vele voorzieningen zijn typerend voor de Tarwewijk en maken de wijk ideaal voor gezinnen. Winkels zijn te vinden aan de randen: Dordtselaan, Pleinweg en aan de Hellevoetstraat. Ook binnen in de Tarwewijk is een beperkt aantal winkels te vinden. Het winkelaanbod is niet divers en de meeste winkels leiden een weinig florissant bestaan.

14

Randen en binnengebied Tarwewijk

Het huidige verkeersnetwerk leidt tot omrijbewegingen en desoriëntatie. Ook de subjectieve verkeersveiligheid laat te wensen over. De buitenruimte oogt sleets. Ligging De Tarwewijk ligt tussen twee grote stadslandschappen (haven en Zuiderpark), die beide door de Tarwewijkers niet veel worden bezocht. Een groot deel van de kinderen t/m groep 8 komt nauwelijks de buurt uit. De noordzijde van de wijk grenst direct aan de Maas. De oever is nu bijna geheel in gebruik als bedrijventerrein. Slechts op één punt is de Maas bereikbaar voor de bewoners van de Tarwewijk. En daarvoor moet ook

15

nog de ‘barrière Brielselaan’ worden overgestoken. Hierdoor spelen de Maas en de Maasoever nauwelijks een rol in de belevingswereld van de bewoners. Aan de zuidwest kant bevindt zich het Zuiderpark. Dit grote park ligt op korte afstand van de Tarwewijk. Doordat het verstopt ligt ‘achter’ Carnisse en de Pleinweg als barrière fungeert, wordt het Zuiderpark door de bewoners van de Tarwewijk niet veel bezocht. Vitale kernen De huidige bewoners vormen het cement van de Tarwewijk. Zij zijn de mensen op wie alle investeringen gericht zijn. Het ligt dan ook voor de hand om aan te sluiten bij de behoeften van bewoners. De wijk kent een aantal vitale kernen van mensen die lang in de Tarwewijk wonen. Maar ook mensen die minder lang in de Tarwewijk wonen, zetten zich in voor een betere wijk. Deze Tarwewijkers voelen zich betrokken bij de ontwikkelingen in de wijk en werken mee aan een prettiger woonklimaat. Zij vormen het kapitaal van de Tarwewijk. Voorbeelden hiervan zijn de bewonersorganisatie OvdB, het initiatief BurgerBlauw, de Verschoorvrouwen, de hechte Tarwebuurt, bewonerscommissies, de speeltuinvereniging en het vrouwenhuis Cleo-Patria. Ook vanuit kerkelijke organisaties vinden activiteiten plaats voor de bewoners van de wijk. Deze vitale kernen vormen een snoer van organisaties waar nieuwe bewoners zich bij aan kunnen sluiten. Buurttevredenheid, sociale index en veiligheidsindex De buurttevredenheid stijgt. In 2002 was 45% van de Tarwewijkers tevreden met hun woonomgeving. In 2006 is dit opgelopen tot 70%. In juni 2008 is voor de eerste keer de sociale index uitgekomen. De score van de Tarwewijk valt in de categorie probleem en is het laagst van alle Rotterdamse wijken. De wijk scoort op sociale binding en capaciteiten een dikke onvoldoende, maar op sociale contacten een voldoende. De ontwikkeling van de veiligheidsindex geeft een wisselend beeld. De veiligheidsindex bedroeg in 2002 nog 3,5. In 2006 was deze gestegen tot 5,3. De score van 4,6 voor 2007 laat weer een daling zien. Dit toont aan hoe hardnekkig de veiligheidsproblematiek is in de Tarwewijk. De Tarwewijk is daarmee teruggevallen van de categorie ‘bedreigd’ naar de categorie ‘probleem’.

16

Sociale index 2008

Veiligheidsindex 2008

Leeftijdsopbouw 4 In de Tarwewijk wonen relatief veel jonge mensen. Een vijfde van de mensen is jonger dan 15 jaar. Voor de hele gemeente Rotterdam ligt dit percentage op 17%. In de wijk wonen relatief veel kleuters met overgewicht. Er wonen weinig ouderen in de wijk. Maar 6% van de bewoners van de Tarwewijk is ouder dan 65 jaar. Voor Rotterdam is dit 15%. Werk en inkomen De inkomens van de mensen in de Tarwewijk behoren tot de laagste van Rotterdam. Het percentage werkenden wijkt in de Tarwewijk nauwelijks af van het stedelijk gemiddelde van 58%. Het aantal werkzoekenden is echter met 30% veel hoger dan het stedelijk gemiddelde van 17%. Dit verschil wordt verklaard door het aantal pensioengerechtigden. Dat percentage ligt in Rotterdam op ongeveer 25%. In de Tarwewijk is dat 12%. Dit ondersteunt ook het beeld dat de Tarwewijk aanmerkelijk ‘jonger’ is dan andere wijken in Rotterdam. In de Tarwewijk ligt het percentage uitkeringsontvangers twee keer hoger dan het gemiddelde voor geheel Rotterdam. Werkgelegenheid in de Tarwewijk is beperkt en bevindt zich aan de lanen. Er zijn sowieso niet veel bedrijven in de Tarwewijk. De meeste en grootste bevinden zich langs de Brielselaan. 17

In de directe omgeving van de Tarwewijk bevindt zich wel een groot aantal bedrijven. Zo is er veel detailhandel op en rond het Zuidplein, bevindt het Ikazia Ziekenhuis zich op korte afstand net als evenementencentrum Ahoy. Onbekend is hoeveel mensen uit de Tarwewijk werken bij deze bedrijven. Wonen De hoofdfunctie van de Tarwewijk is wonen. In de Tarwewijk stonden op 1 januari 2007 10.901 mensen ingeschreven, in 6.010 woningen. Sinds 2002 is het inwonersaantal met ongeveer 950 gedaald van 11.842 tot 10.901. In de Tarwewijk wonen mensen uit verschillende landen van herkomst. 70% van de mensen is van allochtone afkomst. Door hun afkomst is vaak sprake van een taalachterstand. Er is geen sprake van een bevolkingsgroep die qua aantal overheerst. In de Tarwewijk wonen veel gezinnen met kinderen. Het aantal eengezinswoningen is echter beperkt tot 7%. Alle andere woningen behoren tot de categorie ‘meergezins’. Specifieke woningen voor ouderen zijn beperkt tot vier flats. Daarbuiten zijn er nauwelijks echte ouderenwoningen. In beperkte mate is het voor ouderen mogelijk om hun hele leven in de Tarwewijk te blijven wonen. Een kwart van de woningen is in eigendom van de bewoners. Ruim 30% wordt verhuurd door woningcorporatie Woonstad Rotterdam. Een bijzonder kenmerk van de Tarwewijk is het hoge percentage particuliere verhuurders 5 van relatief kleine woningen tegen niet te hoge huren. Starters, nieuwkomers, illegalen, kortom iedereen die een woning zoekt, kan in de Tarwewijk makkelijk aan woonruimte komen. De effecten van de Rotterdamwet die eisen stelt aan inkomen uit werk van nieuwkomers in wijken, lijken vooralsnog beperkt. Doorstroming In de Tarwewijk wonen de mensen niet zo lang op 1 adres. In 2006 is 26% van de bevolking van de Tarwewijk verhuisd 6 . Dit is onder andere terug te zien in de in- en uitstroom van kinderen op de basisscholen. Maar weinig kinderen doorlopen de groepen 1 tot en met 8 op dezelfde school. De grote doorstroming beperkt de mogelijkheden om te komen tot een acceptabele sociale cohesie. Het leidt ook tot spanningen tussen de blijvers die willen investeren in hun wijk en woning en de doorstromers die daar geen belang in zien. Zij hebben verschillende belangen die vaak al botsen als ze elkaar tegenkomen in hun eigen portiek. Culturele verschillen en taalverschillen vormen extra barrières om met elkaar in gesprek te raken. Leegstand Volgens de statistieken staat bijna 20 procent van de woningen in de Tarwewijk leeg. Daarmee staat de Tarwewijk in de top 3 van Rotterdamse wijken. Deze hoge leegstand speelt al een aantal jaren en lijkt zich te concentreren in de buurten waar veel woningen 18

zijn geherstructureerd. De verkoop van de verbeterde woningen stagneert. Om de leegstand te bestrijden wordt een plan uitgewerkt voor tijdelijke verhuur. Dit omvat onder andere studentenhuisvesting aan de Dordtselaan en tijdelijke verhuur van woningen aan de Bas Jungeriusstraat. In toekomstige projecten moet eerst marktonderzoek plaatsvinden om de gewenste producten de definiëren en leegstand te verkomen. Illegale bewoning Het vermoeden bestaat dat er veel mensen illegaal een woning bewonen in de Tarwewijk. Deze komen niet voor in de statistieken van het COS. Hoeveel mensen illegaal wonen is niet bekend. Professionals die in de Tarwewijk werken schatten dit percentage op 25% tot 30%. Dat zou betekenen dat er geen 11.000 maar 14.000 mensen in de Tarwewijk wonen. Winkels en horeca In de directe omgeving van de Tarwewijk zijn alle supermarktformules aanwezig. Twee maal per week is er markt op het Afrikaanderplein in de nabijgelegen Afrikaanderwijk. Daarnaast zijn er winkels aan de Dordtselaan, Putsebocht, Pleinweg en het winkelcentrum Zuidplein. In de wijk zelf is een supermarkt aanwezig en een enkele kruidenier. De laatste jaren neemt het aantal winkels in de wijk af. Het winkelaanbod in de Tarwewijk is daardoor niet meer aantrekkelijk en de meeste winkels leiden een marginaal bestaan. In de wijk is, behalve enkele coffeeshops, weinig kwalitatief goede horeca aanwezig. Aan de Dordtselaan en bij het Zuidplein bevinden zich enkele cafés en restaurants. Bij metrostation Maashaven liggen het Arthotel en een uitgaanscentrum in de Maassilo.

19

Voorzieningen De voorzieningen in de Tarwewijk zijn primair gericht op de bewoners van de Tarwewijk. De wijk heeft buurthuizen aan de Wolphaertsbocht en de Millinxbuurt. En behalve de OvdB stellen ook de kerkelijke organisaties Youth for Christ, House of Hope en de Victory Outreach Church hun ruimte beschikbaar voor ontmoeting. Voor jonge kinderen zijn er speelmogelijkheden in de speeltuin, die gerund wordt door de speeltuinvereniging en op de pleintjes. Voor de kinderen in de middelbare schoolleeftijd en jong volwassenen is er niet veel te doen. De mogelijkheden beperken zich Speeltuin Tarwehoven tot een paar trapveldjes en het veel gebruikte Wevershoekterrein. De Sonnevanckschool en de kerken trekken mensen van buiten de wijk net als het woon- en Arthotel the Queen of the South. De ouderenactiviteiten concentreren zich rond de woningen voor ouderen in de Wevershoekflat, aan de Gaesbeekstraat en in het ontmoetingscentrum van de OvdB aan de Zwartewaalstraat. In de Moerkerkestraat is een dagzorgvoorziening voor verslaafden. In dit centrum is een Foyer geopend waar wijkbewoners elkaar kunnen ontmoeten. De Mall, gerund door Youth for Christ, heeft samen met het Albeda College een opleiding voor schoolverlaters zonder startkwalificatie in de Moerkerkestraat. Voor jongeren is er een Jongeren Informatiepunt (JIP) en een Duimdroplocatie naast de tramlus aan de Gaesbeekstraat. Vrouwen kunnen elkaar ontmoeten in vrouwenstudio Cleo-Patria. Aan het Mijnsherenplein ligt het gezondheidscentrum Tarwezigt waar alle eerstelijnsgezondheidszorg is ondergebracht. De onderwereld Naast de reguliere economische activiteiten kent de Tarwewijk ook een ondergrondse wijkeconomie. Daar bestaat geen goed beeld van. Er zijn aanwijzingen dat er (georganiseerde) drugshandel en wietteelt plaatsvindt in de Tarwewijk en dat illegale pensions worden geëxploiteerd. Regelmatig worden hennepplantages opgerold, vindt drugsgerelateerde overlast en misdaad plaats en ontstaat overlast door overbezetting van woningen.

20

Bijzondere doelgroepen en opvangvoorzieningen In maart 2006 is de notitie “Randvoorwaarden opvangvoorzieningen Charlois” opgesteld waarin een zonering is opgenomen ten aanzien van opvangvoorzieningen in de deelgemeente. Tarwewijk valt onder de zogenoemde oranje zone, waarin het 'niet de voorkeur heeft en niet wenselijk is om nieuwe opvangvoorzieningen te realiseren. Huisvesting van bijzondere groepen in deze gebieden worden slechts toegestaan, onder zeer strenge voorwaarden, waaronder in ieder geval met inzet van aanvullend toezicht'. Dit beleid blijft de komende jaren noodzakelijk. Nieuwkomers zullen zeer kritisch onder de loep worden genomen. Thans is er sprake van voldoende opvang(voorzieningen). Wel zullen bestaande organisaties en opvangvoorzieningen in de wijk, waaronder zowel professionele organisaties als organisaties die met vrijwilligers werken -blijvend- worden ondersteund. Arbeidsmigranten De laatste jaren is het aantal Oost-Europese arbeidsmigranten toegenomen, met name het aantal Polen. Deze migranten zoeken woonruimte in Rotterdam. Particuliere verhuurders spelen hier enthousiast op in en verhuren woningen aan veel mensen voor veel geld. Het gevolg is een golf van overlast door overbewoning. Taal- en cultuurverschillen maken het moeilijk om de overlast door de bewoners zelf op te laten lossen. In de Tarwewijk zijn geen speciale voorzieningen voor Oost-Europeanen. We willen we deze nieuwkomers een goede plek geven binnen de wijk. Onder de arbeidsmigranten zijn twee groepen: de tijdelijke werkers die hier ook tijdelijk willen wonen en degenen die hier permanent willen wonen en werken. Beide groepen kennen problemen bij de huisvesting, omdat zij de weg niet kennen en nog geen -bewijs hebben van een- vast inkomen. Deze groep nieuwkomers heeft echter wel het inkomen om een goede kamer of woning te betalen. Het is niet aanvaardbaar dat er een forse leegstand is, terwijl deze vraag er is van nieuwkomers. In samenspraak tussen corporatie en (deel)gemeente worden de mogelijkheden van (tijdelijke) verhuur aan deze groep onderzocht.

21

5

Eén wijk, drie buurten, vijf lanen

Eén wijk, drie buurten Hoewel de Tarwewijk voor deze visie geldt als integratiekader, kent de wijk verschillende buurten. Vanuit fysiek oogpunt is de wijk verdeeld in drie buurten, het Verschoorplantsoen, Tarwehoven en de Millinxbuurt. De drie buurten hebben gedeeltelijk ieder hun eigen voorzieningen. In het Verschoorplantsoen en de Millinxbuurt kunnen bewoners elkaar ontmoeten in buurthuizen. In Tarwehoven heeft de OvdB haar eigen ontmoetingsruimte voor de mensen uit de buurt. Alle drie de buurten hebben openbare speelplekken en – pleinen voor kinderen. Tarwehoven en de Millinxbuurt hebben ieder een eigen speeltuin.

De drie buurten in de Tarwewijk (bron: profilering Tarwewijk)

22

De Tarwewijk wordt bewoond door mensen met verschillende leefstijlen 7 . Een leefstijl komt tot uiting in bijvoorbeeld hoe contacten met buurt en familie zijn, de soort vrijetijdsbesteding, welk type woonmilieu men wenst en hoe men de woning ziet. De praktijk leert dat een mix van leefstijlen op straatniveau tot een risico op leefbaarheidsproblemen leidt. In de Tarwewijk wonen veel mensen uit de gele en groene groep maar ook de rode en blauwe leefstijl komen voor. De mix van leefstijlen op wijkniveau is uniek vergeleken bij omliggende wijken als Bloemhof en Carnisse. Behoud van de diversiteit van leefstijlen is uitgangspunt voor de Tarwewijk. Daarbij wordt op buurtniveau wel gestreefd naar een homogene samenstelling van leefstijlen. Uit de Grote Woontest 2004 blijkt dat de huidige bewoners een sterke voorkeur hebben voor rustig stedelijk wonen en een woonwijk met eengezinswoningen 8 . Dit komt niet overeen met de huidige situatie. De woonmilieus in de wijk zijn volgens de bewoners vooral levendig stedelijk wonen en wonen bij winkels. Verschoorplantoen In westelijke hoek van de Tarwewijk ligt Het Verschoorplantsoen. De buurt is gebouwd rond het plein aan de Verschoorstraat. In het Verschoorplantsoen wonen relatief de meeste kinderen van de Tarwewijk. Het woonmilieu is levendig stedelijk. In het Verschoorplantsoen overheerst de stedelijke rode leefstijl. Het streven is hier om deze buurt te behouden, zoals die nu is. Hier zit dus vooral een beheeropgave. Uitzondering daarop is de aanpak van het Verschoorblok. Dit blok, bestaande uit ongeveer 180 woningen en bedrijfsruimten, is aangewezen als hot spot van de tweede generatie. Naast de problemen rond verloedering en overlast is de staat van onderhoud van de woningen slecht tot zeer slecht. Hiervoor is inmiddels een plan van aanpak opgesteld en in uitvoering. In dit blok is net de verkoop van kluswoningen gestart. Tarwehoven Tarwehoven vormt het kindvriendelijke hart van de Tarwewijk. De bewoners van Tarwehoven maken nog onderscheid in de Mijnkintbuurt, de Tarwebuurt en de Gaesvlietbuurt. Het grootste deel van deze buurten zijn voorzichtig te typeren als rustig stedelijk wonen. In het hart van Tarwehoven, de Tarwebuurt, overheersen de gele en groene leefstijlen (groepsgericht, harmonie en bescherming). Streven is om deze groene en gele leefstijlen daar vast te houden en de buurt aantrekkelijk te maken voor buurtgerichte gezinnen. In het noordoosten (Gaesvlietbuurt) en de zuidwesthoek (Bas Jungeriusstraat) is de rode leefstijl dominant (ego en extern, vitaliteit). Hier passen de rode starters en kleine huishoudens. Het grootste deel van de Mijnkintbuurt (Tarwehoven zuidoost) is groen (groepsgericht maar niet samen met de straat). In deze buurt wordt ingezet op de daar deels al aanwezige groene gezinnen en deels op stedelijk georiënteerde, rode gezinnen met een modaal inkomen. In de nieuwbouw wordt ingezet op gezinnen, waaronder doorgroeiers uit de Tarwewijk.

23

De afgelopen jaren zijn veel woningen aan de Katendrechtse Lagedijk en de Bas Jungeriusstraat opgeknapt in het kader van de hot spot aanpak eerste generatie. Oplevering van de laatste woningen vindt plaats in 2008. Voor het resterende deel van de Tarwebuurt (de ca. 95 zogenaamde rode plaatwoningen) zal rond 2015 samen met de bewoners bekeken worden of de exploitatie van de woningen zal worden beëindigd. Bij de aanpak van de Tarwebuurt zal deze een bijdrage moeten leveren aan het streven om de gezinnen een plek te geven. Voor de Gaesvlietbuurt staat de komende jaren geen grote verandering op stapel.

Tarwebuurt

De Mijnkintbuurt is aangewezen als hotspot van de tweede generatie. Het gaat om een groot gebied waar een grootschalige aanpak noodzakelijk is. Hiervoor is een plan van aanpak opgesteld waarin zowel de woningen, de buitenruimte als de sociale aanpak (‘achter de voordeurproblematiek’), opgenomen. Op dit moment wonen hier veel Polen en Antilianen, die overlast veroorzaken. Gezinnen krijgen in de nieuwe Mijnkintbuurt een plaats, de kleine huishoudens vooral op de lanen. Millinxbuurt Grootschalige herstructurering heeft in de Millinxbuurt tot woningverbetering geleid. Daarbij zijn 350 woningen opgeknapt. Eén blok is gesloopt. Daarvoor in de plaats zijn het Millinxpark met het Millinxparkhuis verschenen. Deze elementen hebben de buurt een ander aanzien gegeven. De herstructurering is nu bijna afgerond. Op de agenda staat het ‘afmaken van de Millinxbuurt’: resterende niet aangepakte panden aankopen, verbeteren en verkopen. Deze panden worden allemaal ontwikkeld tot 1-panders, ofwel eengezinswoningen. In de Millinxstraat wordt nog een groot project ontwikkeld. De uitvoering van de laatste plannen moeten in de loop van 2009 worden afgerond. De ontwikkeling van het Wevershoekplein zal door ‘Hart van Zuid’ worden opgepakt.

24

De vijf lanen Naast de drie buurten kent de Tarwewijk vijf lanen met een verstedelijkt karakter. De Brielselaan, de Pleinweg en de Dordtselaan begrenzen de wijk. Deze wegen zijn belangrijke verbindingen voor het verkeer in Rotterdam. Langs en door de Wolphaertsbocht en de Mijnsherenlaan lopen belangrijke routes voor het openbaar vervoer. De lanen vormen zelfstandige, levendige stedelijke, woonmilieus. Ze zijn gericht op kleine huishoudens. Daarbij passen de leefstijlen rood en geel. Iedere laan heeft zijn eigen sfeer en charme, ook in het wonen. Deze verschillen bieden kansen voor variatie in woningaanbod en woonmilieu. De Dordtselaan is een woonboulevard op stand en is geschikt voor rode, stedelijke georiënteerde tweepersoonshuishoudens en studenten. De Mijnsherenlaan biedt kansen voor gele kleine huishoudens die rustiger willen wonen. De Pleinweg biedt een levendig, stedelijk woonmilieu voor zowel gele als rode starters. Langs de lanen wordt niet alleen gewoond maar ook gewerkt. Dordtselaan

25

6

Ambities voor 2020

De centrale ligging, de vele voorzieningen, het dorpse karakter en de jonge bevolking maken de Tarwewijk tot een wijk met kansen. De Tarwewijk heeft alles in zich om een kindvriendelijke, prettige woonwijk te zijn. Mensen in 2020 De mensen in de Tarwewijk doen volop mee aan het maatschappelijk leven. Ontwikkeling is gericht op stijging op de maatschappelijke ladder. Dit komt tot uiting in een betere score op de sociale index. Er is geen grotere uitval dan in andere delen van Rotterdam. Het percentage bijstandsgerechtigde volwassenen wijkt niet af van het stedelijk gemiddelde. Ouders geven goede invulling aan hun opvoedersrol en zorgen voor stabiliteit. De jeugd zit op school, is aan het werk of speelt in de wijk. Kinderen hebben niet meer te kampen met overgewicht. Jongeren hebben geen bijstandsuitkering. De jeugd kan veilig opgroeien. Ouderen durven ook ’s avonds buiten te komen. Bewoners van de Tarwewijk zijn actief betrokken bij hun wijk en medebewoners. In de wijk zijn duidelijke grenzen gesteld aan wat er wel en niet kan op straat. Drugs- en andere overlast bepalen niet het beeld van de Tarwewijk. De buurttevredenheid is gemiddeld. Kunst en cultuur spelen een belangrijke rol bij het behouden van de sociale cohesie. Kinderen werken door middel van kunst en cultuur, met elkaar aan de wijk. Wonen in 2020 Binnen de Tarwewijk liggen rustige, stedelijke woongebieden met groene kwaliteiten die kunnen profiteren van de voordelen van de stad. In deze gebieden wonen veel gezinnen met kinderen die zich richten op hun buurt. De woningvoorraad is dusdanig gedifferentieerd dat mensen een wooncarrière kunnen maken binnen de wijk. Aan de lanen door en langs de wijk heerst een meer dynamisch woonmilieu. Hier wonen starters en studenten en anderen die opgaan in de hectiek van de stad. De woningen zijn goed onderhouden en in

Gaesbeekstraat

26

bonafide handen. De particuliere woningvoorraad is goed onderhouden en VvE’s werken naar behoren. De buitenruimte is schoon, heel en veilig. Kunst en cultuurprojecten hebben de buitenruimte kindvriendelijker en aantrekkelijk gemaakt. De wijk heeft een gevarieerd, adequaat voorzieningenaanbod. De scholen zijn het hart van de wijk en bieden samen brede(school)activiteiten voor jong en oud. Winkel, bedrijven en voorzieningen in 2020 De Dordtselaan heeft een aantrekkelijk winkel, leisure en horeca-aanbod. De winkels zijn geconcentreerd rond de kruising met de Putsebocht en aan het Zuidplein. Daar hoort een aantrekkelijk buitenruimte bij voor de uitstraling van de Dordtselaan. De Dordtselaan vormt daarmee een aantrekkelijke toegangsweg tot het ‘Hart van Zuid’. Rond het knooppunt Brielselaan-Dordtselaan is ruimte voor het uitoefenen van creatieve beroepen als spin off van de Creative Factory die aan de Maashaven grenst. Binnen de Tarwewijk is beperkte ruimte voor kleinschalige bedrijvigheid. De mogelijkheden zijn begrensd door het vigerend bestemmingsplan. In de Tarwewijk is een basisvoorzieningenniveau aanwezig. Dat bestaat uit goede brede (basis)scholen en speel-, sporten ontmoetingsplekken voor alle leeftijden. Ook is er een gezondheidscentrum met een breed aanbod aanwezig in de wijk. De stedenbouwkundige structuur in 2020 De Tarwewijk ligt centraal in Rotterdam. Via auto, fiets en openbaar vervoer zijn zowel het stadscentrum van Rotterdam als de voorzieningen op Zuid en de uitvalswegen naar ‘de rest van Nederland’ snel en eenvoudig te bereiken. De knooppunten zijn de motoren in de ontwikkeling van de Tarwewijk. Zij vormen de stedelijke attractiepunten met een eigen karakter waarbij voorzieningen en recreatie gemengd zijn met wonen en werken. Langs de stedelijke lanen zijn ‘werk’ en stedelijke voorzieningen zoals winkels en bedrijven geconcentreerd op knooppunten. De knooppunten bevinden langs de Dordtselaan rond de kruisingen met de Brielselaan, Putsebocht en Zuidplein. In de tussenliggende delen heeft de begane grond hoofdzakelijk een woonfunctie.

27

Het verkeer en de buitenruimte in 2020 De Tarwewijk heeft een groene buitenruimte met enkele waterpartijen. In de Tarwewijk ligt een ketting van pleinen en parkjes. De parkjes zijn aantrekkelijke ontmoetingsplekken. Op de pleinen bevinden zich goede speelplekken. Binnen de Tarwewijk verplaatsen de mensen zich bij voorkeur langs deze groene en verkeersveilige ‘campus’. De buitenruimte van de Tarwewijk heeft een aantal duidelijke herkenningspunten waardoor men zich gemakkelijk kan oriënteren. Het verkeerssysteem bestaat uit een duidelijk netwerk met drukkere randen en een verkeersluw binnengebied. De stedelijke lanen zijn de verdelers van het verkeer naar de binnengebieden toe. De zijstraten van de stedelijke lanen maken de binnengebieden bereikbaar. De woonstraten in de binnengebieden hebben een groene uitstraling. Er staan struiken en bomen van een passende kwaliteit. De entrees van de wijk zijn duidelijk herkenbaar. In de Tarwewijk is het autoluw en er geldt een maximumsnelheid van 30km/u. Parkeervoorzieningen voldoen aan de stedelijk normen. Waar mogelijk neemt het parkeren aan de straat af. De Maashaven na 2020 Langs de Maashaven is op termijn ruimte voor nieuwe ontwikkelingen. Hier ligt de mogelijkheid om de Tarwewijk te verbinden met het water en de haven. De hoofdwaterkering van de Maas moet versterkt worden. Dit biedt ook kansen om de barrières te slechten. Het Verschoorplantsoen komt dan ‘aan de Maas’ te liggen. Nieuwbouw en hergebruik van industriële bebouwing bieden kansen voor een gevarieerd gebied met wonen, werken en voorzieningen. Vervolgens zal dan bekeken worden op welke wijze de verbinding met de Maas wordt gelegd en welke andere perspectieven er zijn voor dit gebied. Imago De Tarwewijk staat bekend als een stadswijk waarin mensen graag willen wonen en kinderen goed kunnen opgroeien. Mensen kiezen bewust voor de Tarwewijk op basis van het positieve imago dat is ontwikkeld. Bewoners geloven in hun wijk, willen er graag blijven wonen en dragen dit uit.

28

DEEL 2

VAN AMBITIE NAAR UITVOERING

29

30

7

Uitvoeringsstrategieën

De afgelopen 10 jaar zijn er veel initiatieven geweest om de problemen in de Tarwewijk op te lossen. Er is een grote inspanning geleverd om de veiligheid en de leefbaarheid te verbeteren. Er zijn oude woningen afgebroken en nieuwe gebouwd. Er is geïnvesteerd in sociale projecten. Er is al veel verbeterd, maar de problemen zijn in deze periode nog onvoldoende opgelost. Om ook de laatste stappen te zetten zijn monitoring, tijdige bijsturing en een lange adem noodzakelijk. Sturen op doelen De ambities voor 2020 geven aan waar de Tarwewijk moet staan in 2020. Inspanningen zullen steeds gericht zijn op het realiseren van doelen. Dat vraagt om meerjarige investerings- en subsidieafspraken en een lange adem. Projectfinanciering kan dienen als hulpmiddel maar is kwetsbaar. Zodra de financiering ophoudt, eindigt een project. Om doelen te bereiken, zijn acties nodig. Die zullen vaak de vorm hebben van projecten. Met behulp van programmamanagement vindt sturing van de projecten plaats. Waar gewenst vindt evaluatie plaats van projecten. Jaarlijks verschijnen de veiligheidsindex en de sociale index. Deze gegevens vormen belangrijke indicatoren voor de voortgang van de uitvoering en de effectiviteit van maatregelen. De evaluatie kan leiden tot aanpassingen van projecten en uitvoeringsprogramma. Met deze werkwijze krijgt de Plan9 Do-Check-Act- cirkel betekenis.

PDCA of Deming-Cirkel

Concentratie van inzet van middelen en een centrale regie Veel partijen leveren een grote inspanning om de problemen in de Tarwewijk op te lossen en de ambities te realiseren. Dat heeft het risico dat organisaties langs elkaar werken, dat middelen niet efficiënt worden ingezet en dat de bewoners van de Tarwewijk afhaken bij gebrek aan duidelijkheid. Door een beperkt aantal programma’s op te stellen waar alle partijen zich aan committeren kunnen middelen vloeien naar de acties die het meest effectief zijn. Deze manier van werken vraagt om een centrale regie. Deze centrale regie wordt geborgd door een stuurgroep Charlois Noord waarin de direct betrokken partijen vertegenwoordigd zijn: deelgemeente (portefeuillehouder), Woonstad Rotterdam (regiodirecteur), de diensten dS+V en OBR (gebiedsmanager) en de 31

stadmarinier. De stuurgroep stelt de jaarprogramma’s en –rapportages vast, monitort, beslist over zaken die de verantwoordelijkheid van de programmagroep te boven gaat en hakt knopen door. De stuurgroep komt twee tot vier keer per jaar bijeen. De gebiedsmanager van de deelgemeente functioneert hierbinnen als secretaris en als liaison naar de programmagroep. De programmagroep bestaat uit de gebiedsmanager van de deelgemeente (tevens voorzitter), de programmamanager van Woonstad Rotterdam, de stadsmarinier en de projectleider fysiek van de dienst dS+V. De laatste vertegenwoordigt ook het OBR. De programmagroep komt tweewekelijks bijeen. Zij werkt binnen de kaders van het uitvoeringsprogramma en initieert projecten en bespreekt de voortgang. De leden van de programmagroep sturen de projectgroepen aan: fysiek (wonen en economie), veiligheid & buitenruimte (schoon, heel, veilig en mooi), sociaal en communicatie. De gebiedsmanager draagt een bijzondere verantwoordelijkheid voor de kindvriendelijkheid van het programma als geheel en de verscheidene onderdelen. De projectgroepen werken in opdracht van de programmagroep. Onderstaand organigram geeft de structuur schematisch weer.

Stuurgroep Programmagroep Pgp fysiek

Pgp veiligheid/buitenruimte

Pgp sociaal

Pgp communicatie

Integrale aanpak waar mogelijk De ambities en de problemen in de Tarwewijk lenen zich goed voor een integrale aanpak. Door slim te plannen kunnen bijvoorbeeld acties op het gebied van veiligheid fysieke projecten ondersteunen en andersom. Voorwaarde voor succes is dat partijen over de grenzen van hun eigen werkveld heen willen kijken en bereid zijn tot overleg en afstemmen. Dit kan wel eens conflicteren met de eigen sectorale belangen. Dit onderstreept het belang van meerjarige afspraken en een centrale regie. Eenduidige communicatielijnen, heldere boodschap Waar veel partijen communiceren is de kans op ruis groot. Uiteraard hebben alle partijen hun eigen belangen en redenen om zelf in het voetlicht te treden. Voor een succesvolle aanpak zal het belang van de Tarwewijk voorop moeten staan. En dat houdt in dat de communicatie van partijen bekeken wordt door de ogen van de toekomstige bewoners in de Tarwewijk.

32

Communicatie zal een van de kritische succesfactoren zijn voor een succesvolle aanpak. Dat vraagt om een apart integraal communicatieplan met een centrale boodschap waarin de uitgangspunten van de communicatie, de doelgroepen en de middelen nauwkeurig op elkaar zijn afgestemd. De partijen zullen zich achter dit plan moeten scharen. Coördinatie van de communicatie vindt plaats vanuit de programmagroep. Werken vanuit vitale kernen Binnen de Tarwewijk is een aantal bewoners zeer actief en betrokken bij de wijk. Deze vitale kernen vormen een solide basis om de sociale cohesie en bewonersparticipatie te verbeteren. Energie die wordt geïnvesteerd in het vitaal houden en uitbreiden van deze kernen leidt tot sneller resultaat dan opnieuw beginnen. De Tarwewijk borduurt voort op bestaande structuren. Inbreng bewoners centraal Alle inspanningen zijn erop gericht om het leven in de Tarwewijk beter te maken. Dat kan alleen als de bewoners van de Tarwewijk zich betrokken voelen bij de wijk. Ideeën en plannen met betrekking tot de leef- en woonsituatie worden vooraf met bewoners besproken. Er is ruimte voor eigen initiatief van bewoners dat is gericht op betrokkenheid bij de Tarwewijk en bij elkaar. De aanpak van de Mijnkintbuurt vraagt om een actieve bemoeienis van de huidige bewoners. De projectgroep die daar aan de slag gaat zal als een van de eerste taken de opdracht krijgen om een participatiemodel op te zetten die recht doet aan de positie van eigenaren en bewoners. Dit model zal onder andere opgezet moeten worden in overleg met de actieve bewonersgroepen. Zij vormen een platform, gefaciliteerd door de OvdB. De OvdB functioneert hierin zelf ook als actieve kern en is gesprekspartner voor corporaties en (deel)gemeente. Samenwerken met actieve partijen Succesfactor voor de uitvoering van deze visie is de samenwerking tussen de actieve partijen in de Tarwewijk. Deze partijen hebben de energie, de mensen en de middelen om doelen te realiseren. De kunst is om deze te bundelen door samenwerking. Dat zal de extra impuls geven aan de uitvoering die de Tarwewijk nodig heeft. Aansluiten bij bestaande programma’s Er gebeurt al veel in de Tarwewijk. Die activiteiten zijn gebundeld in projecten en programma’s. Het is niet nodig om het wiel opnieuw uit te vinden. Wel is een kritische houding nodig om te bepalen of programma’s en projecten een positieve bijdrage leveren aan de realisatie van de ambities voor de Tarwewijk. Het inschatten van de effectiviteit en doelmatigheid hoort daarbij.

33

8

Bestaande programma’s en projecten

Programma Tarwewijk 2007-2010 In het kader van een gebiedsgerichte aanpak heeft het bestuur van de deelgemeente Charlois voor de Tarwewijk een actieplan opgesteld samen met dS+V, Woonstad Rotterdam en de stadsmarinier. Dit plan is afgeleid van de gebiedsvisie Charlois 2000-2010 Het plan is opgebouwd rond de pijlers fysiek, sociaal, economie, veiligheid en buitenruimte. Voor de lopende bestuursperiode zijn integrale doelen geformuleerd die via deelprogramma’s per pijler worden gerealiseerd. Een aantal van deze doelen is in de ambities van de gebiedsvisie Tarwewijk 2020 opgenomen. In de steigers Onder de titel ‘In de steigers’ heeft de gemeente Rotterdam in mei 2007 twee uitvoeringsplannen vastgesteld. Het ‘Uitvoeringsprogramma bestaande woningvoorraad’ heeft tot doel om in de huidige collegeperiode 9.500 woningen op te knappen in zowel de particuliere als de sociale woningvoorraad. Hiervoor heeft de gemeente onder andere afspraken gemaakt met de woningcorporaties. Vanuit dit programma heeft Woonstad Rotterdam de Tarwewijk geadopteerd. Het andere uitvoeringsplan betreft de aanpak van de tweede generatie Hot Spots. In de Tarwewijk liggen 3 hot spots van de eerste generatie, 2 hotspots van de tweede generatie en 2 speldenprikken. In deze gebieden zet de gemeente extra middelen en mankracht in om de problemen in de hot spots op te lossen. Ook daarvoor wordt nauw samengewerkt met Woonstad Rotterdam. Om deze gebiedsvisie te realiseren vormt ‘In de steigers’ een belangrijk vehikel. Pact op Zuid In 2006 is het Pact op Zuid gesloten. De op Zuid actieve woningcorporaties, deelgemeenten, de gemeente Rotterdam en het rijk hebben afgesproken om de achterstanden op Zuid ten opzichte van de andere delen van Rotterdam weg te werken. Hiervoor zijn grote investeringen nodig. Die zijn gericht op het versterken van het economisch klimaat en het verbeteren van de woonkwaliteit. Het Pact op Zuid heeft een looptijd van 10 jaar. Voor de realisatie van de gebiedsvisie Tarwewijk 2020 is aansluiting nodig op het Pact op Zuid. Niet alle problemen in de Tarwewijk zullen in de wijk zelf kunnen worden opgelost.

34

Krachtwijken Onder het vierde kabinet Balkende is in 2007 gestart met beleid ten behoeve van 40 zogenaamde ‘krachtwijken’. De Tarwewijk maakt onderdeel uit van een van deze 40 gebieden. In het kader van ‘krachtwijken’ wordt extra geld gegenereerd om te investeren in zowel fysieke als economische en sociale thema’s. Het beleid rond de krachtwijken is een vervolg op het ISV-beleid. Nieuw is dat de gezamenlijke woningcorporaties in Nederland een structureel deel van de investeringen voor hun rekening nemen. Kindvriendelijke wijken In 2007 is de gemeente Rotterdam gestart met de creatie van kindvriendelijke wijken. Inmiddels zijn er 11 wijken aangewezen die in 2010 aantoonbaar kindvriendelijker moeten zijn dan nu. De Tarwewijk behoort ook tot deze wijken. De gemeente heeft in 2007 gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van de Tarwewijk om te inventariseren welke mogelijkheden er in de Tarwewijk zijn en welke knelpunten. In 2008 krijgt dit programma een vervolg.

35

9

Sleutelprogramma’s

Om de Tarwewijk een kwaliteitsimpuls te geven zijn extra inspanningen nodig. Daarvoor is een aantal sleutelprogramma’s geformuleerd. De Tarwewijk zal alleen verbeteren als deze sleutelprogramma’s worden uitgevoerd. De sleutelprogramma’s hebben een directe relatie met de ambities voor 2020. De programma’s hebben betrekking op de verschillende buurten en op thema’s die gelden voor de hele Tarwewijk. Het sleutelprogramma Kindvriendelijke wijk is leidend voor de andere programma’s. Waar mogelijk vindt versterking plaats vanuit de andere sleutelprogramma’s om de Tarwewijk tot een aansprekende kindvriendelijke wijk te laten uitgroeien.

36

9.1

Kindvriendelijke wijk

Aanleiding In de Tarwewijk wonen veel kinderen. Voor de kinderen van de basisschool zijn er op zich voldoende voorzieningen in de wijk. Voor de kinderen vanaf 12 jaar is er vrijwel niets te doen. Veel (jonge) kinderen en jongeren brengen hun vrije tijd door op straat. Dat leidt tot kleine pesterijen en andere vormen van overlast zoals vandalisme en graffiti. Dit gedrag begint al op jonge leeftijd. Oorzaken hiervoor zijn een gebrekkige opvoeding en weinig aandacht van de ouders die soms ook leidt tot verwaarlozing. Doordat veel kinderen op straat spelen, ontstaan vaak onveilige verkeerssituaties. Wat willen we bereiken In de nabije toekomst kunnen de kinderen in de Tarwewijk veilig buiten spelen. Er zijn voldoende voorzieningen en activiteiten om de kinderen en jongeren te amuseren. Hierdoor is er nog maar weinig sprake van rondhangende kinderen die meer dan kattenkwaad uithalen. De acties zijn ook gericht op het voorkomen van schooluitval en de begeleiding van jongeren met verschillende problemen zoals taal- en gedragsproblemen. Kenmerken acties Om een kindvriendelijke wijk te maken zijn maatregelen nodig op het gebied van de sociale en de fysieke infrastructuur. Voor de verbetering van de sociale infrastructuur ligt het voor de hand aansluiting te (laten) zoeken tussen de partijen die al in de wijk actief zijn. Belangrijke ankerplaatsen zijn de basisscholen. Het concept van de Brede School vormt een stevige basis om de sociale infrastructuur te verbeteren. Kunst en cultuur is een van de middelen die wordt gebruikt. Voor wat betreft de fysieke infrastructuur is het nodig om de verkeersveiligheid te verbeteren. Dat kan bijvoorbeeld door de inrichting van de straten te veranderen waardoor het verkeer minder hard rijdt en er meer ruimte is om te spelen. Dat kan onder andere door stoepen te verbreden. Kinderen gaan zelf door middel van kunst de buitenruimte leuker maken. Op deze wijze en ook op andere plekken in de openbare ruimte zal de kindvriendelijkheid van de wijk zichtbaar tot uiting komen. Daarnaast is ruimte nodig om te kunnen sporten en bewegen en ruimte waar jongeren elkaar ontmoeten en van waaruit ook activiteiten worden georganiseerd. Vanuit de gemeente is de Tarwewijk aangewezen als een wijk die in 2010 aantoonbaar kindvriendelijker moet zijn. 37

Voorwaarde voor succes Bij de acties in het kader van de kindvriendelijke wijk dient zowel aandacht te zijn voor jongens en meisjes als voor de verschillende culturele achtergronden van de kinderen en jongeren. Door jongeren uit de wijk en ook andere bewoners te betrekken bij de acties worden zij weer ‘eigenaar’ van de wijk. Om het vertrouwen tussen de verschillende partijen te continueren en te versterken moeten partijen gemaakte afspraken ook nakomen. Voor de uitvoering is een nauwe samenwerking vereist met TOS. Campus Aanleiding De Tarwewijk heeft een aantal pleintjes. Deze liggen verspreid over de wijk en hebben geen duidelijke identiteit. Daardoor wordt de openbare ruimte in de Tarwewijk niet optimaal gebruikt. Wat willen we bereiken? Door de pleinen met elkaar te verbinden en hun eigen karakteristiek te benadrukken, ontstaat een aaneengesloten openbare ruimte waaraan ‘campusachtig’ een aantal publieksfuncties zijn gekoppeld. Deze campus is het eigenlijke hart van de Tarwewijk. De campus verbindt de verschillende buurten binnen de Tarwewijk met elkaar en vormt tevens de verbinding naar de stadslandschappen Maashaven en Zuiderpark en de naastgelegen wijken Carnisse en Bloemhof. Door de aanleg van een doorgaand voetpad ontstaat een netwerk van ontmoetingsmogelijkheden in de openbare ruimte. De ontwikkeling van de campus, levert ruimte op om te spelen en vergroot de verkeersveiligheid. Daarmee levert de campus ook een belangrijke bijdrage aan de kindvriendelijke Tarwewijk. Kenmerken acties De verschillende pleinen worden met elkaar verbonden. Uitgangspunt daarbij is de verkeersstructuur. De campus die ontstaat krijgt een groene aankleding. Op de lange termijn is de ambitie om te komen tot een verbinding met het water van de Maashaven.

38

9.2

Schoon, heel, veilig en mooi

Aanleiding In de Tarwewijk is de laatste jaren veel geïnvesteerd in het verbeteren van de veiligheid en de leefbaarheid. Deze investeringen hebben nog niet geleid tot een structureel betere score op de Rotterdamse veiligheidsindex. In 2007 is deze score weer teruggevallen. Dit toont aan dat de veiligheidsproblematiek in de Tarwewijk continu aandacht behoeft. Ook de komende jaren zijn veel inspanningen nodig om het gewenste veiligheids- en leefbaarheidsniveau te bereiken. Wat willen we bereiken Veiligheid is een basisvoorwaarde voor prettig wonen en verblijven in een wijk. Zolang de veiligheid niet voldoende is, zijn mensen eerder geneigd te verhuizen, zijn investeerders niet bereid te investeren en blijft het gevaar bestaan van terugval. De veiligheidsscore moet voldoende worden en liefst nog een beetje meer. Kenmerken acties De acties zijn zowel preventief als repressief van aard. Met inspanningen op het gebied van schoon, heel en mooi herstelt de band tussen de bewoners en hun directe leefomgeving. Daarvoor laten de gemeentelijke diensten zich nadrukkelijk zien in de wijk. De politie is belast met de aanpak van overlast en criminaliteit. Indien nodig treedt zij hard op. 9.4

Maatschappelijke emancipatie

Aanleiding In de Tarwewijk wonen veel mensen met een uitkering. Het aantal voortijdige schoolverlaters is hoog. Het opleidingsniveau is relatief laag. Daardoor kunnen veel mensen niet voldoende participeren in de maatschappij. Het gevolg is een sociaal-maatschappelijk isolement of een vlucht in de illegale circuits. Wat willen we bereiken De bewoners van de Tarwewijk zijn zelfredzaam en zelfwerkzaam. Zij zijn niet afhankelijk van een uitkering maar houden hun eigen broek op.

39

Kenmerken acties De bewoners van de Tarwewijk krijgen ondersteuning bij zaken die ze zelf niet kunnen, met als uiteindelijk doel dat ze het zelf wel oppakken. Het moet voor mensen duidelijk zijn wat de overheid van ze verwachten. Het kan nooit eenrichtingsverkeer zijn. Men mag aangeven dat men iets niet kan, dan ontvangt men hulp. Als uitgangspunt geldt het eigen initiatief. Het is belangrijk dat mensen kennis krijgen van en inzicht in de maatschappelijke infrastructuur die er om hen heen is en die hulp kan leveren. Daarnaast moeten hulpverlenende instanties duidelijk zijn over wat zij kunnen bieden en wat de gevraagde tegenprestatie is. De drempel wordt lager als de hulp in de Tarwewijk zelf gegeven wordt. Opvoeden is een taak van de ouders. Daar waar nodig krijgen ouders hierin begeleiding. Bewoners van de Tarwewijk en ouders worden aangesproken op hun rol van opvoeder, wijkbewoner en kostwinner. Ondersteuning daar waar nodig bij de ontwikkeling van sociale, cognitieve en fysieke competenties. Het is van belang om de doelgroep op te zoeken. Het gaat vaak over mensen die de weg niet kunnen vinden en niet zelf in beweging komen. Daarbij staat de vraag van de mensen centraal. De gaten in de huidige ondersteuning liggen vooral op het gebied van taalachterstand en de ondersteuning van jongeren richting werk. Oplossing van dit soort problemen vraagt om samenwerking tussen de betrokken instanties. Voor de uitvoering van acties in het kader van maatschappelijke emancipatie is een lange adem nodig. Meerjarige investeringen zijn nodig. Acties hebben de meeste kans van slagen als problemen vroegtijdig worden gesignaleerd, in ketens wordt gedacht en de hulp dicht bij huis is georganiseerd. 9.5

Binding en betrokkenheid

Aanleiding Door de verschillen in culturele achtergrond en leefritme, taalisolement, (administratieve) leegstand, hoge doorstroming en illegale bewoning is de binding tussen bewoners en de binding met de Tarwewijk laag. Het gevolg is dat mensen onverschillig zijn en zich niet veilig voelen. Dat ze wel praten over elkaar maar niet met elkaar. Bewoners duiken in de 40

rol van slachtoffer en wijzen naar anderen als het om problemen gaat. Dit alles leidt tot een afname van de tolerantie. Door het gebrek aan binding is het moeilijk om problemen in portiek en straat zelf op te lossen. In de Tarwewijk staat de komende jaren veel te gebeuren. Dat zal gevolgen hebben voor de huidige bewoners. Zowel de (deel)gemeente als Woonstad Rotterdam hechten veel waarde aan de mening van de bewoners. Daarvoor is het nodig dat de overheden en de bewoners met elkaar in gesprek gaan. Alleen dan kunnen deze partijen rekening houden met elkaars wensen en verwachtingen. Wat willen we bereiken Doel is primair om de binding en betrokkenheid op het niveau van de portiek en de straat de verbeteren. Dat begint met het leren kennen van elkaar en weten wat er in de omgeving speelt. Uiteindelijk moet dit leiden tot begrip voor elkaars verschillen, het vermogen om problemen zelf op te lossen en een sterkere band met de Tarwewijk. Op termijn is dit terug te zien in een lager doorstromingscijfer voor de hele Tarwewijk. Waar mogelijk verbetert ook de verbinding tussen de verschillende buurten en met de directe omgeving. Versterking van de onderlinge verbanden zal leiden tot trots en zelfvertrouwen. Dit vormt de basis voor een vernieuwde uitstraling van de Tarwewijk. Kenmerken acties Om de binding te versterken is een breed assortiment aan acties nodig. Dat is de enige manier om in te spelen op de diversiteit van de bewoners. Wat in de ene buurt wel aanslaat, kan in een andere buurt mislukken. Daarom is de durf nodig om te schakelen en in te spelen op de interessegebieden van bewoners. De acties om de betrokkenheid bij de ontwikkelingen in de Tarwewijk te vergroten, leveren een positieve bijdrage aan de Tarwewijk en/of de bewoners. Op voorhand zijn geen onderwerpen uitgesloten. Waar mogelijk vindt aansluiting plaats bij eerdere initiatieven en formules als Opzoomeren en Mensen maken de stad. Speciale aandacht krijgt de participatie van de jeugd. Waar mogelijk is het versterken van de binding gekoppeld aan andere doelen en aan de creativiteit van de bewoners. Denk daarbij aan de kindvriendelijke wijken, de hot spot aanpak en de inzet van kunst en cultuur.

41

Kunst en cultuur Kunst en cultuur heeft als doel het betrekken van de mensen in de wijk bij de wijk en richt zich op alle sleutelprogramma's. Hierbij moet onder meer gedacht worden aan de inrichting van de openbare ruimte, het accentueren van kindvriendelijke routes naar bijv. scholen of een bijdrage leveren aan de architectuur in de hot spots. Bij deze initiatieven dienen bewoners en de aanwezige kunstenaars in de wijk een rol te krijgen. Het nadrukkelijk koppelen van kunst en cultuur aan kindvriendelijke initiatieven zal moeten leiden tot het vergroten van de betrokkenheid van bewoners en de zichtbaarheid van de kindvriendelijke wijk. Kunstige hangplekken in Lille Voorwaarden voor succes Om deze acties ter verbetering van de binding tot een succes te maken is versterking van het lokale zorgnetwerk nodig. Het is een pré als de aanwezige winkelier, ondernemers, kunstenaars, creatieven en vitale kernen betrokken wordt bij de uitvoering van de acties. Dat kan door de inbreng en uitvoering van ideeën, sponsoring van activiteiten en ook door middel van stage- en werkervaringsplaatsen. Op deze manier kunnen nieuwe dwarsverbanden ontstaan in de wijk.

9.6

Kwaliteit woningvoorraad

Hot Spot Verschoorblok Aanleiding Het zogenaamde Verschoorblok is in 2007 aangewezen als hot spot. Het Verschoorblok ligt tussen de Pleinweg, Verschoorstraat, Bas Jungeriusstraat en Wolphaertsbocht. Veel van de 61 panden in dit blok verkeren in slechte staat. Van een aantal panden aan de Pleinweg is de fundering slecht. Enkele (winkel)panden zijn dichtgetimmerd. Dit geeft het blok een verloederde uitstraling. Daarnaast is de veiligheidssituatie onvoldoende. Er is sprake van onder andere overlast en criminaliteit. Wat willen we bereiken? Het achterstallig onderhoud en de funderingsproblematiek worden weggewerkt, de winkelpanden gerevitaliseerd en de VVE-structuur verbeterd. Dit leidt tot een prettiger woon- en leefklimaat en een hogere vastgoedwaarde van zowel de panden in het Verschoorblok als in de directe omgeving.

42

Kenmerken acties Door een combinatie van aanschrijven en subsidie voor gevelreiniging worden de woningen verbeterd. Stadsvastgoed voert in dit project de verbetering uit van aangekochte woningen (door OBR en dNU) en stimuleert daarmee de aanpak van particuliere woningenverbetering en fungeert als achtervang voor eigenaren die niet in staat zijn om hun woning te verbeteren. Er zijn ook woningen die worden opgeknapt tot en met een goed casco, door stagiaires in het kader van de Beroeps Oriënterende Praktijkvorming. Vervolgens wordt het casco als kluswoning in de markt gezet. Het eerste blok woningen is inmiddels casco gereed. Hot Spot Bas Jungeriusstraat Aanleiding De Bas Jungeriusstraat vormt de zuidgrens van de Mijnkintbuurt. Deze straat is in 2004 door de gemeente als hot spot aangewezen. In de Bas Jungeriusstraat was sprake van cumulatie van problemen. Deze richten zich op de slechte kwaliteit van de woningvoorraad, overlast, criminaliteit. Dit leidde tot een afname van de leefbaarheid. Wat willen we bereiken? De kwaliteit van de woningen en het straatbeeld van de Bas Jungeriusstraat worden verbeterd. Om de druk op de leefomgeving te verkleinen worden woningen samengevoegd waardoor deze geschikt zijn voor gezinnen met kinderen. De verwachting is dat in 2009 alle woningen zijn verbeterd die tot de hot spot behoren. Kenmerken Acties Door de WOM Tarwewijk zijn inmiddels 94 van de geplande 120 woningen aangekocht. Door woningen te verbeteren en, waar mogelijk, samen te voegen, verbetert de leefbaarheid en komen grotere woningen Bas Jungeriusstraat beschikbaar voor gezinnen met kinderen. De renovatie is nog in volle gang. Inmiddels is één blok gereed. Hier zijn 39 woningen samengevoegd tot 24 woningen die geschikt zijn voor gezinnen. De verkoop van deze woningen is gestagneerd en verhuur wordt overwogen. De straatwand is aangepakt en de groenstructuur wordt nog verbeterd.

43

Afronding Millinxbuurt Aanleiding Na grote problemen is in de jaren 90 in de Millinxbuurt gestart met een grootschalige herstructurering. Inmiddels zijn woningen opgeknapt. Een blok is gesloopt. Daarvoor in de plaats zijn het Millinxpark met het Millinxparkhuis verschenen. Deze elementen hebben de buurt een ander aanzien gegeven. De herstructurering is nu bijna afgerond. Wat willen we bereiken? Naast de afronding van de fysieke projecten is versterking nodig van de sociale cohesie. Door de grote herstructureringsoperatie zijn veel nieuwe mensen ingestroomd. De binding met elkaar en met de buurt kan beter. De inspanningen leiden tot een beter leefklimaat in de Millinxbuurt. Dit zal een positief effect moeten krijgen op het imago van de buurt. Kenmerken acties De komende jaren ligt het accent op het afronden van de herstructurering en het inrichten van ontmoetingsplekken. Daarbij speelt de aanleg van de Campus (zie 10.3) een belangrijke rol. Tevens wordt de mogelijkheid van nieuwbouwwoningen aan het Rijsoordpad onderzocht door de WOM Tarwewijk. Op het Millinxplein en in het Millinxpark ligt het accent op sport en spel voor kinderen en jongeren. Hot Spot Dordtselaan Aanleiding Ook de Dordtselaan is in 2004 als hot spotgebied aangewezen. Ook hier waren overlast en criminaliteit de aanleidingen. Dit heeft de Dordtselaan een slechte naam bezorgd als woongebied. Sinds 2004 is er veel veranderd. Waar de stadsmarinier inzette op de veiligheid, spande de WOM Tarwewijk zich in voor de verbetering van de woningen. De WOM Tarwewijk heeft 137 woningen aangekocht en 16 bedrijfsruimten. Inmiddels zijn ongeveer 80 woningen gerenoveerd. Ook de veiligheidssituatie is verbeterd maar nog niet voldoende. De komende jaren blijven de inspanningen op het gebied van veiligheid gehandhaafd en gaat de WOM verder met het verbeteren, verhuren en verkopen van woningen. Daarbij levert het huisvesten van studenten een positieve bijdrage aan de levendigheid. Door het eenzijdige en kwalitatief onvoldoende winkelbestand en de nabijheid van grote winkelconcentraties op het Zuidplein, Boulevard Zuid en de Afrikaanderwinkeldriehoek is deze straat als winkelgebied niet economisch levensvatbaar.

44

Wat willen we bereiken? Van oorsprong is de Dordtselaan een laan met stedelijke allure. Die uitstraling komt weer terug. Daarmee wordt de Dordtselaan een aantrekkelijke laan om te wonen voor starters op de woningmarkt en voor studenten. De winkels aan de Dordtselaan kunnen worden omgezet naar andere bedrijfsfuncties of woningen. Uitzondering hierop vormen de winkels op de kruising met de Putsebocht. Daar blijft een concentratie van specialistische detailhandel. De uitwerking is beschreven in de RES (Ruimtelijk-Economische Structuur) Dordtselaan. In de nabijgelegen Creative Factory is een aantal bedrijven gevestigd uit de creatieve industrie. Op de knooppunten van de Dordtselaan zijn bedrijven die zich in de directe omgeving van de Creative Factory willen vestigen welkom. Kenmerken acties Verbetering van woningen en de veiligheidaanpak blijven voor de komende jaren op het programma staan. De Dordtselaan krijgt het profiel van een levendig stedelijk woonmilieu voor starters en studenten. De gemeente Rotterdam, deelgemeenten Charlois en Feijenoord, Woonstad Rotterdam, INHOLLAND en de Hogeschool Rotterdam hebben afspraken gemaakt over studentenhuisvesting langs de Dordtselaan. Vrijkomende winkelpanden aan de Dordtselaan worden omgezet naar woningen of bedrijfsruimten voor creatieven en zakelijke dienstverlening. Speldenprik Mijnsherenlaan Aanleiding De Mijnsherenlaan is door de gemeente aangewezen als speldenprik. Deze aanpak is gekozen omdat er tekenen zijn van verloedering. Dit uit zich in een toename van het aantal meldingen van overlast en leegstand, slechte staat van onderhoud van woningen en een groter wordende doorstroming. Een aantal woningen aan de Mijnsherenlaan is in handen van malafide eigenaren. Wat willen we bereiken? Doel van de speldenprikaanpak is het tegengaan van de verloedering en de Mijnsherenlaan zijn stedelijke allure blijvend terug te geven. De Mijnsherenlaan heeft alles in zich van de statige laan van weleer. Het is een beeldbepalende laan in de Tarwewijk. Om dit karakter terug te geven zijn duurzame investeringen nodig. Deze zijn gericht op het verbeteren van de leefbaarheid en veiligheid, 45

verbeteren van de woningen, het verkleinen van de doorstroming en het verbeteren van de buitenruimte. Hierbij staat de inpassing van de metro in het straatbeeld centraal. Kenmerken acties De inspanningen voor de Mijnsherenlaan zijn gericht op verbetering van de woningvoorraad, het aantrekkelijker maken van de openbare ruimte. Daarnaast vinden investeringen plaats in het verbeteren van de maatschappelijke positie van de huidige bewoners van de Mijnsherenlaan. Speldenprik Wevershoekstraat Aanleiding De Wevershoekstraat is door de gemeente aangewezen als speldenprik. Deze aanpak is gekozen omdat er tekenen zijn van verloedering. De Wevershoekstraat is het zuidelijkste puntje van de hot spots Millinxbuurt en Dordtselaan. Voor een goede afronding van deze twee hot spots is de Wevershoekstraat belangrijk, omdat deze gezichtbepalend is. De achter de Wevershoekstraat gelegen speeltuin en omgeving aan het Rijsoordpad heeft een zeer negatieve uitstraling. Wat willen we bereiken? Doel van de speldenprikaanpak is Wevershoekstraat en het Rijsoordpad.

Wevershoekstraat

het

tegengaan

van

de

verloedering

in

de

Kenmerken acties De inspanningen voor de Wevershoekstraat zijn gericht op verbetering van de woningvoorraad en het aantrekkelijker maken van de openbare ruimte. De Wevershoekstraat komt in aanmerking voor de subsidieregeling ‘Herstel historische gevelwanden’. De acties worden gerelateerd aan de ontwikkelingen in het kader van het Hart van Zuid op het Wevershoekterrein. Voor het terrein van de speeltuinvereniging en omgeving aan het Rijsoordpad wordt een plan ontwikkeld door de WOM-Tarwewijk.

46

9.7

Hot Spot Mijnkintbuurt

Aanleiding De Mijnkintbuurt is in 2007 door de gemeente aangewezen als hot spot. De aanleiding is de verregaande verloedering van de Mijnkintbuurt. De huizen zijn in slechte staat. De buitenruimte is sleets. De criminaliteit en de doorstroming zijn er hoog, de overlast is groot. In de Mijnkintbuurt staan ongeveer 650 woningen. De meeste woningen zijn in het bezit van eigenaar-verhuurders, een kwart is in het bezit van eigenaarbewoners. Het bezit van Woonstad Rotterdam is gering. De Mijnkintbuurt bestaat uit Haagse portiekwoningen en standaard portieketagewoningen. De woningen zijn vaak klein en de VVE’s zijn niet actief. Uit eerder onderzoek bleek dat met name de eigenaar-bewoners geen geld hebben gereserveerd voor (achterstallig) onderhoud. Wat willen we bereiken? De aanpak van de hot spot Mijnkintbuurt is gericht op het verbeteren van de woningen. Gelijktijdig wordt een verbetering van de buitenruimte gerealiseerd. De verwachting is dat daardoor de verloedering, de criminaliteit, de doorstroming en de overlast verminderen. Nevendoelen zijn het vergroten van woningen door samenvoeging en het vergroten van het aantal eigenaar-bewoners ten opzichte van het aantal eigenaarverhuurders. Op termijn leidt dit tot een hogere woon- en leefkwaliteit en waardestijging van het vastgoed. De Mijnkintbuurt heeft alles in zich om ook voor gezinnen met kinderen een aantrekkelijke woonomgeving te zijn. De straten zijn breed, er zijn voldoende speelgelegenheden en de voorzieningen zijn dichtbij. Echter, de woningen zijn erg klein. Door woningen samen te voegen ontstaan meer woningen die ook voor gezinnen aantrekkelijk zijn.

47

Kenmerken acties Ook voor de Mijnkintbuurt wordt ingezet op de AVV-aanpak. Bij het verbeteren staat de mogelijkheid om woningen samen te voegen centraal. Daarbij richt de aandacht zich primair op de onvrije bovenwoningen. Bij de verbetering van de Mijnkintbuurt trekken de gemeente, de deelgemeente en Woonstad Rotterdam samen op. Op de koppen van twee blokken is plek voor minimaal 14 eengezinswoningen. Om dit te realiseren worden de koppen van de woningblokken gesloopt. De gemeente ondersteunt de aanpak van de Mijnkintbuurt in de vorm van aanschrijvingen van huiseigenaren die niet meewerken aan de verbetering van hun woningen. Daarnaast vindt activering plaats van de VVE’s en wordt gestimuleerd dat (nieuwe) eigenaar-bewoners en eigenaar-verhuurders zelf initiatief nemen om woningen samen te voegen. De aanpak is gericht op het schaalniveau van de portieken. Zo wordt snelheid gemaakt en staat niet de gehele Mijnkintbuurt gelijktijdig in de steigers. Snelheid, differentiatie en flexibiliteit kenmerken het programma. Op de overgang naar de speeltuin vindt een nieuwe inrichting van de buitenruimte plaats, met onder andere een bassin ten behoeve van de berging van oppervlaktewater. Ook zullen er ruimtes komen tussen de bouwblokken, zodat er 1 groot bouwblok ontstaat. Het is de bedoeling dat in deze ruimtes wijkvoorzieningen komen, zoals kinderopvang, bibliotheek of sportzaal. Voorwaarden voor succes Voor de verkoopopgave in de Mijnkintbuurt is een haalbaarheidsstudie naar de mogelijkheden van de voorraad en een gedegen marktverkenning noodzakelijk. Op dit moment is er veel leegstand omdat de woningen in de wijk slecht verkoopbaar zijn. Deze situatie moet vermeden worden. Versterking stedelijke structuur (uitvoering na 2010) Aanleiding De Tarwewijk ligt weliswaar centraal in Rotterdam maar tegelijkertijd ook geïsoleerd. De wijk is afgesneden van zijn omgeving door brede drukke verkeersaders. De lange, hoge bouwblokken langs deze wegen versterken het isolement. Hierdoor zijn bezoeken van de Tarwewijkers aan de Maashaven, het Zuidplein en het Zuiderpark niet vanzelfsprekend. En andersom geldt dat de wijk niet aantrekkelijk oogt om binnen te stappen of te rijden. Binnen de wijk liggen verschillende losse pleinen en parkjes.

48

Wat willen we bereiken Doorbreken van het isolement van de Tarwewijk maakt de wijk aantrekkelijker om te wonen en ook om te bezoeken. Verbinding van de pleinen en parkjes verbindt ook de verschillende buurten met elkaar. Dit geeft een straatbeeld met een eigen identiteit. Verbinding met de omgeving draagt bij aan verkleining van het isolement. Autoluw of autovrij maken van het Zuidplein en directe omgeving maakt het winkelcentrum makkelijker bereikbaar. Een verbinding tussen de Tarwewijk en de Maashaven zorgt ervoor dat de Tarwewijk (bijna) aan het water ligt. Dat biedt nieuwe perspectieven voor de Tarwewijk. Duidelijke entrees van de wijk nodigen uit om de wijk te betreden. Kenmerken acties De acties die nodig zijn om de stedelijke structuur te versterken vragen allemaal om fysieke ingrepen. En die vragen om een zorgvuldig planproces en geld om te kunnen financieren. Als het structurele werken betreft zal de gemeente de regie voeren en het tempo van het proces bepalen. Dat geldt dan vooral voor het verbeteren van de relatie tussen de Tarwewijk en zijn omgeving. Ter verbetering van het binnengebied is een kindvriendelijk verkeerscirculatieplan nodig. Dit is opgenomen in het sleutelprogramma kindvriendelijk.

49

Bijlage leefstijlen en woonmilieus Leefstijlen - In de Rode leefstijl zijn onafhankelijkheid en vrijheid belangrijke waarden. De rode leefstijl is overwegend hoog opgeleid en heeft een progressieve houding. Men heeft een vrije manier van leven. Rood heeft over het algemeen een stedelijke oriëntatie. - Voor Blauw zijn presteren en status belangrijke begrippen. Deze groep is dan ook zeer intensief en gedreven met zijn carrière bezig. Status is belangrijk en dat uit zich ook in het woongedrag (kwaliteit en comfort). Blauw heeft een kritisch en directief karakter. Geel kent een sterke groepsoriëntatie en hecht veel waarde aan sociale contacten in de buurt. Het eigen gezin staat centraal en dit heeft sterke invloed op de wensen op de woningmarkt (kindvriendelijke woonwijken). - Groen beweegt zich in een beperkte sociaal netwerk en onderhoudt deze contacten intensief. Men is gericht op zekerheid en privacy. Woonmilieus Grootstedelijk wonen in of nabij het centrum van de grote stad met veel winkels, uitgaansgelegenheden, kantoren en bedrijven Wonen bij winkels wonen in een appartement of flat dichtbij het (winkel)centrum in de wijk of woonplaats Levendig stedelijk wonen in de wijken die in of vlakbij het centrum van de woonplaats liggen,waar zowel gewoond, gewerkt als gewinkeld wordt Rustig stedelijk wonen in een woonstraat op korte afstand van het centrum van de woonplaats Woonwijk met appartementen en eengezinswoningen is wonen in een flatgebouw of rijwoning in een wijk van de kleine, middelgrote of grote stad Woonwijk met vooral eengezinswoningen is wonen in een buitenwijk van de kleine, middelgrote of grote stad Hoogwaardig wonen is wonen in duurdere woningen en villa’s die veelal gelegen zijn aan singels en randen van de woonplaats of stad 50

Landelijk wonen in dorp of landelijke gemeente met veel ruimte en rust, maar met weinig winkels Leefstijlen en woonmilieus De rode wereld voelt zich vooral aangetrokken tot de stedelijke milieus, zoals grootstedelijk, levendig en rustig stedelijk wonen. Tevens wordt hoogwaardig wonen geambieerd. Deze consumenten hebben een afkeer van woonwijken en landelijk wonen. De blauwe wereld toont meer dan gemiddelde interesse in levendig wonen aan de ene kant en rustig wonen in een woonwijk of in een hoogwaardig of landelijk gebied aan de andere kant. De gele wereld voelt zich vooral thuis in de woonwijken met vooral eengezinswoningen, rustig stedelijk wonen en bij winkels. Hoogwaardig en landelijk wonen is niet aan deze consumenten besteed. De groene wereld houdt van rust en kiest vooral voor landelijk wonen, woonwijken met zowel eengezinswoningen als appartementen en het wonen bij winkels. Stedelijke woonmilieus – en dan vooral groot- en levendig stedelijk wonen – worden afgewezen.

1

De Brand Power Index meet hoe sterk het merk Tarwewijk is ten opzichte van de andere wijken en in hoeverre het negatieve of positieve associaties oproept. Bron: de grote woontest 2008. 2 In de WOM participeren woningcorporatie Woonstad Rotterdam en projectontwikkelaar AM vastgoed en OntwikkelingsBedrijf Rotterdam 3 Boek profilering gemaakt door dS+V 4

5

Bron COS, gegevens per 1-1-2007

44% van de woningen in de Tarwewijk is eigendom van particuliere verhuurders, peildatum 1-1-2007, bron: COS 6 Bron COS, gegevens 1-1-2007 7 Rotterdam onderscheidt 4 leefstijlen: de groene, de gele, de blauwe en de rode. Groen wordt gekenmerkt door bescherming&privacy, geel door harmonie&gezelligheid, rood door vitaliteit&vrijheid en voor blauw zijn controle&status kenmerken. Zie bijlage woonmilieus en leefstijlen 8 Er worden in totaal 8 woonmilieus onderscheiden in de Grote Woontest. Deze zijn opgenomen in bijlage woonmilieus en leefstijlen 9 Bron:http://www.kampagina.nl/images/PDCA.JPG

51