Ontwikkelingsplan De Weidse Veenweiden

Ontwikkelingsplan De Weidse Veenweiden 2007-2013

COLOFON

Samenstellers: Huidige Plaatselijke Groep LEADER (alleen het Utrechts deel) Jan Kooijman (wethouder gemeente Lopik), Martien van Rossum (LTO), Thea Horsmans (werkgroep behoud Lopikerwaard), Annie Plomp (Agrarische Natuurvereniging de Utrechtse Venen), Leon Boon (Projectbureau de Venen), Arie Manten (Historische Kring Breukelen), Ton Versteeg (Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden), Madeleine Gerretsen (provincie Utrecht), Raymond Smits (VVV-Groene Hart), Toos van Soest (Utrechts Agrarische Jongeren Kontakt). Met dank aan alle aanwezigen van de gebiedsbijeenkomsten 15 februari en 23 april 2007, het nationaal LEADER-netwerk, Peter Laan en Soldaat Advies, Bart Soldaat.

Tekst en redactie:

Stromend Water, Michelle Poort; Cabomba, Marianne Breedijk; Lodewijk le Grand

Foto’s:

Copyright:

Alle teksten mogen met bronvermelding worden overgenomen.

Utrecht, mei 2007

Ontwikkelingsplan De Weidse Veenweiden 2007-2013 Mei 2007

2

INHOUDSOPGAVE

Voorwoord .............................................................................................................................................. 5 1

Inleiding ........................................................................................................................................... 7 1.1 Ontwikkelingsstrategie LEADER.......................................................................................... 7 1.2 LEADER in De Weidse Veenweiden .................................................................................... 7 1.3 Ambitie Plaatselijke Groep De Weidse Veenweiden 2007-2013 ......................................... 8 1.4 Leeswijzer .............................................................................................................................. 8

2

Gebiedsbeschrijving....................................................................................................................... 11 2.1 Inleiding ............................................................................................................................... 11 2.2 Gebiedsbegrenzing............................................................................................................... 11 2.3 Natuur, landschap en cultuurhistorie ................................................................................... 12 2.3.1 Natuur .............................................................................................................................. 12 2.3.2 Landschap en cultuurhistorie........................................................................................... 12 2.4 Sociaal-economische context............................................................................................... 15 2.4.1 Wonen en werken ............................................................................................................ 15 2.4.2 Agrarische sector ............................................................................................................. 15 2.4.3 Recreatie en Toerisme ..................................................................................................... 16

3

Beleid en programmering............................................................................................................... 17 3.1 Europees en rijksbeleid ........................................................................................................ 17 3.2 Provinciaal beleid................................................................................................................. 18 3.2.1 Platteland in Ontwikkeling .............................................................................................. 18 3.2.2 Recreatie & Toerisme ...................................................................................................... 18 3.2.3 Leefbaarheid Kleine Kernen............................................................................................ 18 3.3 Van beleid naar uitvoering: programmering in het kader van de Agenda Vitaal Platteland 19 3.3.1 Gebiedsprogramma De Venen......................................................................................... 19 3.3.2 Gebiedsprogramma De Utrechtse Waarden .................................................................... 20

4

Gebiedsanalyse............................................................................................................................... 21 4.1 Probleemanalyse .................................................................................................................. 21 4.1.1 Landbouw ........................................................................................................................ 21 4.1.2 Recreatie & Toerisme ...................................................................................................... 21 4.1.3 Leefbaarheid .................................................................................................................... 22 4.2 Kansen ................................................................................................................................. 22

5

Ontwikkelingsstrategie de Weidse Veenweiden ............................................................................ 23 5.1 Landbouwkundige innovatie en Ondernemerschap ............................................................. 23 5.2 Verbetering van de relatie stad-platteland ........................................................................... 23 5.2.1 Speerpunt 1 Landbouwkundige innovatie en ondernemersschap................................... 23 5.2.2 Speerpunt 2 Stimulering Recreatie & Toerisme ............................................................. 24 5.2.3 Speerpunt 3 Verbetering Leefbaarheid ........................................................................... 25 5.2.4 Speerpunt 4 Samenwerking ............................................................................................ 25 5.3 Schematische weergave van de doelstellingen .................................................................... 26


3

6

Begroting en financiering............................................................................................................... 27 6.1 Begroting ............................................................................................................................. 27 6.2 Financiering ......................................................................................................................... 31 6.3 Financiële planning en N+2 ................................................................................................. 33

7

Uitvoering van het Ontwikkelingsplan .......................................................................................... 35 7.1 Plaatselijke Groep ................................................................................................................ 35 7.2 Ondersteuning Plaatselijke Groep en uitvoeringsorganisatie .............................................. 36 7.2.1 Secretaris ......................................................................................................................... 37 7.2.2 Invulling secretariaat ....................................................................................................... 38 7.2.3 De provinciale POP /LEADERcoördinator ..................................................................... 38 7.2.4 De Betaal- en Beheersautoriteit (BBA) ........................................................................... 38 7.2.5 Een nationaal netwerk voor plattelandsgebieden ............................................................ 38 7.3 Selectie en beoordeling van projecten ................................................................................. 38 7.4 Randvoorwaarden voor de uitvoering van projecten ........................................................... 39 7.4.1 Toetsing ........................................................................................................................... 39 7.4.2 Complementariteit met bestaand beleid........................................................................... 40 7.5 Communicatieplan ............................................................................................................... 41 7.6 Evaluatie en monitoring ....................................................................................................... 41

BIJLAGEN Bijlage 1 Maatregelen per speerpunt......................................................................................................... Bijlage 2 Beoogde resultaten en begroting................................................................................................ Bijlage 3 Beoogde resultaten en begroting per gebied .............................................................................. Bijlage 4.1 Financiering per maatregel De Venen .................................................................................... Bijlage 4.2 Financiering per maatregel De Utrechtse Waarden ............................................................... Bijlage 5 Uitgebreide jaarbegroting .......................................................................................................... Bijlage 6 Voorgestelde samenstelling Plaatselijke Groep......................................................................... Bijlage 7 Beschrijving selectieprocedure en beoordeling projecten ......................................................... Bijlage 8 Concept scoreformulier.............................................................................................................. Bijlage 9 Ideeën voor mogelijke LEADER-projecten...............................................................................


4

Voorwoord Voor u ligt het ontwikkelingsplan voor het gebied de Weidse Veenweiden, gelegen in het Groene Hart en in de provincie Utrecht. Het ontwikkelingsplan is opgesteld in het kader van het Plattelands Ontwikkelings Programma II, een Europees subsidieprogramma dat gericht is op de ontwikkeling van het platteland in brede zin. Voor de periode 2007-2013 kent dit programma vier zogenaamde assen waarvan as 4, de zogenaamde LEADER-as is. LEADER staat daarbij voor ‘Liaison Entre Actions de Developement de l’Economie Rurale’, oftewel plattelandsvernieuwing. Deze vernieuwing van het platteland is noodzakelijk omdat de uitdagingen voor het platteland steeds groter worden. LEADER wil op eigen wijze de mogelijkheid bieden het unieke karakter van het platteland te behouden en te ontwikkelen. Het gebied de Weidse Veenweiden heeft in de vorige programmaperiode al goede ervaringen opgedaan met LEADER en wil daarom ook in de nieuwe periode hiermee verder. Geheel volgens de LEADER-gedachte zijn de belangrijkste bouwstenen van dit plan, de thema’s en de strategieën, ‘bottom-up’ tot stand gekomen middels een aantal gebiedsbijeenkomsten en consultatierondes met diverse mensen en organisaties.


5


6

1 1.1

Inleiding Ontwikkelingsstrategie LEADER

Nederland wil ook in de komende periode gebruik maken van de mogelijkheden voor plattelandsontwikkeling die de Europese Commissie biedt. Het Plattelandsontwikkelings Programma (POP) is een Europees subsidieprogramma dat gericht is op de ontwikkeling van het platteland in brede zin. Het POP 2007-2013 (ook wel POP 2) volgt op de periode 2000-2006 en kent vier hoofdonderdelen, de zogeheten assen: • as 1, verbetering van het concurrentievermogen van de landbouw- en de bosbouwsector • as 2, verbetering van het milieu en het platteland • as 3, de leefkwaliteit op het platteland en diversificatie van de plattelandseconomie • as 4, LEADER Ontwikkelingsstrategie Was LEADER+ in de programmaperiode 2001-2006 nog in een afzonderlijk programma uitgewerkt, met ingang van 2007 maakt de LEADER-werkwijze integraal onderdeel uit van POP2. De eerste drie assen gaan respectievelijk over landbouw, natuur en landschap en plattelandsontwikkeling. LEADER, het vierde hoofdonderdeel, heeft twee doelen. Enerzijds is LEADER bedoeld als ondersteunende werkwijze voor realisering van projecten in de assen 1, 2 en 3. De LEADER-aanpak wil gewenste ontwikkelingen en samenwerking tussen partijen op gang helpen, probeert projecten binnen de andere assen te verbreden, het draagvlak voor projecten te vergroten en vernieuwing te stimuleren. Anderzijds kan het LEADER-budget ook worden aangewend voor samenwerkingsprojecten, het beheer van de plaatselijke groep, verwerving van vakkundigheid en dynamisering van het gebied. Zo kan LEADER worden gebruikt voor vergoeding van reiskosten van het gebiedsplatform, studiereizen, cursussen en bijeenkomsten in het gebied. LEADER bouwt voort op de structuur van het Onwikkelingsplan De Weidse Veenweiden 2002-2006. De belangrijkste elementen van die structuur zijn de volgende: 1. Integrale benadering van alle aspecten op het platteland in relatie tot de stad 2. ondersteunen van een ‘bottom-up’ benaderingen voor de plaatselijke ontwikkeling; 3. een sterke nadruk op actieve participatie van de plaatselijke bevolking; 4. de stimulering van de samenwerking en netwerkvorming tussen landelijk gebieden met het oog op uitwisseling van ervaringen en overdracht van knowhow. 5. steunen op lokale actoren, verenigd in samenwerkingsverbanden of plaatselijke groep. Om gebruik te kunnen maken van de mogelijkheden van de LEADER-aanpak, moet een plattelandsgebied of LEADER-groep een ontwikkelingsplan indienen bij de provincie. De provincie beoordeelt de ingediende plannen en kijkt of die in aanmerking kunnen komen voor de aanwijziging tot LEADER-groep. GS doen vervolgens een beargumenteerde voordracht van LEADER-groepen aan de Beheersautoriteit (Minister van LNV). De uiterste datum voor inzending van deze voordracht is 1 juli 2007. Het Comité van Toezicht stelt vervolgens de voordracht van LEADER-groepen vast en op 1 augustus 2007 vindt de definitieve vaststelling van LEADER-groepen in Nederland plaats.

1.2

LEADER in De Weidse Veenweiden

Eind 2002 is de uitvoering van LEADER+ programma De Weidse Veenweiden (De Venen, DriebruggenReeuwijk en de Lopikerwaard) van start gegaan op basis van het Lokale Ontwikkelingsplan, dat de basis vormde voor het functioneren van de Plaatselijke Groep (PG). In de afgelopen 4,5 jaar is er met veel enthousiasme gewerkt aan de uitvoering van het ontwikkelingsplan. Beoordeling van ingediende projecten gebeurde door de Plaatselijke Groep, aan de hand van het Ontwikkelingsplan LEADER+ De Weidse Veenweiden. Twee thema’s stonden hierin centraal: • Leefbaarheid en levenskwaliteit. Hierbij moet gedacht worden aan projecten op het gebied instandhouden van het voorzieningenniveau in kleine kernen, zoals zorg, cultuur en sport. • Versterking stad-land relaties: hierbij gaat het om zaken die de aantrekkelijkheid van het gebied voor de stad kunnen vergroten, zoals (agro)recreatie en streekpromotie, recreatieve voorzieningen en routes. Alle projecten die zijn ingediend, voldoen aan de LEADER-methode: ze zijn bottum-up tot stand gekomen, hebben draagvlak en er is sprake van samenwerking en integraliteit. In totaal is er in het gebied circa 6,5 miljoen geïnvesteerd, waarvan 2 miljoen afkomstig van de Europese Unie.


7

De LEADER+ aanpak sloot zeer goed aan bij de gebiedsaanpak in de Venen. Met LEADER+ is een extra impuls aan bestaande processen en initiatieven gegeven en zijn nieuwe initiatieven gefaciliteerd. Zo zijn veel projecten met hulp van de aanjager plattelandtoerisme in de Venen tot stand gekomen. In de Lopikerwaard moest het gebiedsproces om te komen tot meer vernieuwing en samenwerking nog op gang komen. Maar in de loop van de tijd vond er een inhaalslag plaats. dankzij de goede promotie en communicatie over de LEADER-methode via de leden van de PG. Gedurende en na afloop van het LEADER-programma heeft de PG meerdere evaluaties uitgevoerd. Hieruit is gebleken dat er veel succesvolle projecten zijn gerealiseerd, maar ook dat er weinig samenhang is tussen die projecten. Tevens waren er weinig projecten die hebben bijgedragen aan de versterking van de landbouw als drager van het gebied. De PG ziet daarom het werken aan meer samenwerking tussen actoren in en buiten het gebied en aan meer samenhang tussen projecten als ambitie voor de komende periode. De Plaatselijke Groep De Weidse Veenweiden heeft het initiatief genomen om op grond van de positieve ervaringen en leerpunten uit de vorige periode (LEADER+) een nieuwe Lokale Ontwikkelingsstrategie op te stellen voor de periode 2007-2013. Helaas bleken de gebiedsprocessen in het deelgebied de Hollandse Venen en de Gouwe-Wiericke qua financiering en planning niet voldoende parallel te lopen met die in het Utrechtse deel van het gebied. Na uitvoerig overleg met gebiedspartijen en de provincie Utrecht is daarom gekozen om voor de gebieden de Venen en de Utrechtse Waarden een Plaatselijke Groep in te stellen onder de naam De Weidse Veenweiden.

1.3

Ambitie Plaatselijke Groep De Weidse Veenweiden 2007-2013

De Plaatselijke Groep De Weidse Veenweiden wil inzetten op de integratie van twee assen uit het Plattelands Ontwikkelings Programma II, as 3 (diversificatie van de plattelandseconomie) en as 4 (LEADER), in één Lokale Ontwikkelingsstrategie voor de periode 2007-2013. Deze nieuwe Ontwikkelingsstrategie biedt gebiedspartijen en lokale overheden de gelegenheid om te zorgen voor meer onderlinge samenhang in de uitvoering van het beleid en de realisatie van gebiedsopgaven. Dit leidt tot een effectievere inzet van (beperkte) middelen om de problemen en uitdagingen in de Venen en de Utrechtse Waarden gezamenlijk aan te pakken en de kansen optimaal te benutten. De inzet van de Plaatselijke Groep is om LEADER als financiële prikkel en als methode te gebruiken om de bestaande gebiedsprocessen en nieuwe initiatieven vanuit een integrale visie en uitvoeringsmethodiek (verder) tot ontwikkeling te brengen. Dit alles kan leiden tot betere en meer integrale projecten en daarnaast zal LEADER zo een aanzienlijke financiële multiplier kunnen zijn. Dat wil zeggen dat LEADER leidt tot meer dan evenredige investeringen van andere partijen, veelal uit het gebied zelf. De Plaatselijke Groep zal ook veel energie steken in samenwerking en wisselwerking met de samenwerkende gemeenten, verenigd in De Utrechtse Waarden en in de Venen. Dit uit zich ook in de samenstelling van de Plaatselijke Groep . Inhoudelijk zal naast leefbaarheid en recreatie & toerisme versterking van de landbouw een belangrijke doelstelling zijn binnen de Ontwikkelingsstrategie. De doelstellingen op deze thema’s spitsen zich toe op het beter benutten van de kansen die er zijn en zijn terug te vinden in hoofdstuk 5.

1.4

Leeswijzer

Dit ontwikkelingsplan is gemaakt volgens de eisen die de Europese Unie daaraan heeft gesteld. Die eisen gaan over de structuur van dit ontwikkelingsplan, de onderwerpen die aan bod moeten komen en de wijze waarop dit plan tot stand is gekomen. Het plan is als volgt opgebouwd: hoofdstuk 2 geeft een algemene beschrijving en begrenzing van het LEADERgebied. In hoofdstuk 3 wordt vervolgens het huidige beleidskader aangegeven waar het gebied mee te maken heeft. In hoofdstuk 4 is een analyse van de sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen voor het platteland in de Weidse Veenweiden te vinden. Hoofdstuk 5 beschrijft de ontwikkelingsvisie zelf, hierin worden de doelstellingen beschreven en de strategie waarmee de Plaatselijke Groep die wil gaan behalen. Hoofdstuk 6 geeft de financiële aspecten van het plan weer. In hoofdstuk 7 komt de uitvoeringsorganisatie aan de orde, alsook hoe de Plaatselijke Groep de voortgang gaat bewaken en communiceren.


8

Boeren enthousiast over milieuvriendelijke baggermethoden Met hulp van Leadersubsidie konden vele slooteigenaren in de Weidse Veenweiden experimenteren met de toen nieuwe en milieuvriendelijke baggermethode. Inmiddels heeft op vele boeren bedrijven de baggerspuit het werkelijk gewonnen van de natuuronvriendelijke baggerkraan.

Foto: Lodewijk le Grand

Verrassende wandeltochten door boerenland. Agrarische natuurvereniging de Utrechtse Venen experimenteerde in de vorige periode met boerenlandroutes


Boerderijen in de schijnwerpers De verlichte boerderijenroute, in de donkere maanden van het jaar, waren een succes te noemen. Vele historisch waardevolle panden stonden in het licht en enkelen boden ook een publieksprogramma: van proeven van streekproducten tot toneel op de deel.

Foto: Boerderijenstichting Zuid-Holland, Lyanne de Laat

Meneer Verkaik ontvangt gasten op zijn agrisch bedrijf “Het Beloken Land” Fam. Verkaik heeft met hulp van Leader zijn eendenkooi toegankelijk gemaakt voor ontvangst van groepen voor een educatieve excursie.

Foto: Stromend Water

Hooiberghutten op boerenerven Een groep ondernemers nemen, onder leiding van de Agrarische Natuurvereniging de Utrechtse Venen, initiatief om te experimenteren met nieuwe vormen van overnachtingen op een boerderij.



9


10

2

Gebiedsbeschrijving

Dit hoofdstuk geeft een beschrijving van het gebied de Weidse Veenweiden. Paragraaf 2.1 geeft een algemene inleiding. In paragraaf 2.2 wordt ingegaan op de gebiedsbegrenzing, paragraaf 2.3 beschrijft de waarden op het gebied van natuur, landschap en cultuurhistorie in het gebied en paragraaf 2.4 beschrijft de sociaal-economische context van dit gebied, waarbij wordt ingegaan op wonen en werken, op de agrarische sector en op recreatie en toerisme.

2.1

Inleiding

Het platteland van Utrecht-West ligt in de Randstad Holland: een sterk verstedelijkt gebied met in het midden het Nationaal Landschap Groene Hart. Het gebied maakt dan ook deel uit van het Groene Hart en heeft daarmee als belangrijke karakteristiek dat het een oase van rust, ruimte en groen vormt ten opzichte van de omringende stedelijke ring. De miljoenen inwoners in de Randstad kunnen zich in het Groene Hart aan de stedelijke drukte onttrekken. Vergeleken met de bewonersdichtheid in de stedelijke ring rondom, is de bewonersdichtheid van het gebied zelf laag. De eerste menselijke ingrepen in het gebied zijn te herleiden tot rond de 12e eeuw. De eerste bewoners vestigden zich op de hoge en droge oeverwallen en van daaruit is men het gebied gaan inpolderen. De kenmerkende structuur voor deze inpoldering van het gebied is de slagenverkaveling. Lange smalle kavels met daartussen (brede) sloten die haaks staan op bebouwde linten. In de 17e en 18e eeuw is in het gebied veel turf gestoken door afgraving van hoogveen. Hieruit zijn onder andere de Vinkeveense Plassen ontstaan. In het gebied bevinden zich verder enkele oude, cultuurhistorisch zeer waardevolle kernen, met name langs de Hollandse IJssel (bijvoorbeeld de kern Oudewater met een beschermd stadsgezicht). Ondanks de nabijheid van de stad bestaat het gebied nog grotendeels uit waardevol agrarisch cultuurlandschap. De belangrijkste beheerders van het gebied zijn dan ook de agrariërs. Juist deze groep staat echter sterk onder druk. Enerzijds vanwege de hoge grondprijzen en de beperkte schaalvergrotingskansen anderzijds vanwege het steeds meer wegvallen van de landbouwsubsidies. Daartegenover staat dat er in het gebied, onder andere als gevolg van initiatieven als LEADER en het beleid voor het Groene Hart, de afgelopen 10 jaar veel initiatieven zijn ontstaan om de landbouw te verbreden en om het gebied (be)leefbaar te maken voor in- en omwoners.

2.2

Gebiedsbegrenzing

Ten opzichte van de vorige LEADER+ periode is de begrenzing van het gebied veranderd. Het deel van de Weidse Veenweiden dat in de provincie Zuid-Holland ligt, maakt in de periode 2007-2013 geen deel meer uit van het gebied. De gebiedsbegrenzing loopt nu parallel met de begrenzing van de deelgebieden De Venen en De Utrechtse Waarden zoals de provincie Utrecht die in het Kaderdocument Agenda Vitaal Platteland heeft vastgesteld. Uitzonderingen hierop zijn de grenzen bij Abcoude en bij Harmelen. Hierover vindt nog overleg plaats in de gebiedscommissies. De gemeenten in het gebied zijn: 1) De Utrechtse Waarden (inclusief Lopikerwaard en Linschoterwaard): Lopik, Montfoort, Oudewater, gedeeltelijk IJsselstein. 2) De Venen: gemeente Woerden (alleen Kamerik, Zegveld, Harmelen, incl. de Harmelerwaard), De Ronde Venen, Breukelen (alleen Nieuwer ter Aa en Kockengen) en Abcoude. Het gebied heeft 101.877 inwoners en is 392 km2 groot. De bewonersdichtheid komt daarmee op 260. Hiermee is aan de eis van de EU met betrekking tot het aantal inwoners, maximaal 150.000, voldaan. Het gebied kent een aantal kleine kernen. Onder kleine kernen wordt verstaan woonplaatsen met meer dan 400 en minder dan 4000 inwoners, die meer dan 1 km verwijdert zijn van een grote kern. Tabel 2.1 geeft het aantal inwoners per gemeente en per kleine kern.


11

Tabel 2.1 Aantal inwoners per gemeente en per kern. Gemeenten in de Weidse Veenweiden

Inwoners

Kleine Kernen 400- 4000

Aantal inwoners KK

Lopik

13.908

Montfoort Oudewater Ijsselstein (buitengebied) Woerden (buitengebied) Kamerik, Zegveld en Harmelen

13.506 9.941 402

Cabauw Polsbroek-dorp Uitweg Lopikerkapel Benschop-dorp Linschoten

680 1230 520 600 2440 3640

15.186

De Ronde Venen (Vinkeveen, Mijdrecht, Wilnis)

34.353

Breukelen (buitengebied)

4.065

Abcoude

8.732

2.3

Zegveld

1980

Kamerik

3050

Waverveen

840

De Hoef Kockengen Nieuwer ter Aa Baambrugge

913 2480 470 1000

Natuur, landschap en cultuurhistorie

2.3.1 Natuur In het gebied is bijzondere natuur te vinden van een grote verscheidenheid: open water, rietvegetaties, struwelen en moerasbos in allerlei stadia van ontwikkeling. Veel zeldzame soorten dieren en planten komen we er tegen, ook soorten die internationaal in hun voortbestaan worden bedreigd. Een probleem voor het instandhouden van de natuur in het gebied is dat het vaak gaat om steeds kleinere, geïsoleerde gebieden, van elkaar gescheiden door wegen, spoor of bebouwing. Door de beperkte uitwisselingsmogelijkheden voor dieren tussen de gebieden, bestaat het risico dat de kwaliteit en gevarieerdheid van de natuur afneemt. Een andere bedreiging voor de natuurlijke ontwikkeling in het veenweidegebied is de verdroging van de hoger gelegen delen. De bijzondere natuurwaarden in het gebied maken deel uit van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Deze structuur heeft tot doel om de versnipperde nationale natuurgebieden met elkaar te verbinden. In het kader van de EHS worden nieuwe natuurgebieden ontwikkeld, worden verbindingen gelegd en wordt de kwaliteit van de bestaande gebieden veiliggesteld. In het Natuurgebiedsplan Zuid-West Utrecht (2002) heeft de provincie een aantal gebieden aangewezen voor nieuwe natuurontwikkelingen. Relevant in dit kader is dat tussen IJsselstein en Oudewater een reeks gebieden zijn voorzien waar natuurontwikkeling dient plaats te vinden. Ook in het gebied de Venen zijn verschillende locaties aangewezen voor natuurontwikkeling, als reservaatsgebied en/of als beheersgebied. Voor de beheersgebieden gelden subsidieregelingen die ingezet kunnen worden voor specifiek beheer. Landbouwbedrijven kunnen op vrijwillige basis contracten afsluiten met de overheid. Zij kunnen hiermee extra bedrijfsinkomen genereren. Bewoners uit het gebied maken zich sterk voor het onderhoud en de instandhouding van de bestaande natuurwaarden. Zij zijn bijvoorbeeld georganiseerd in agrarische natuurverenigingen of in knotgroepen. Knotgroepen zorgen voor het onderhoud van de karakteristieke knotwilgen langs het water.

2.3.2 Landschap en cultuurhistorie Het LEADER-gebied de Weidse Veenweiden is te karakteriseren als een veenweidegebied, met daarin een aantal stroomruggen van rivieren die in oost-west richting door het gebied liepen: de Oude Rijn, de Hollandse IJssel, de Lek en de Amstel. Het huidige landschap bestaat uit cope-ontginningen, droogmakerijen en ontginningen op de stroomrug. Grote plassen (Vinkeveense plassen) zijn ontstaan door ontvening (turfsteken). Enkele plassen werden in de 19e en de 20e eeuw drooggemalen. Deze droogmakerijen hebben een sterk geometrisch patroon van wegen en waterlopen (bijv de droogmakerijen van gemeente de Ronde Venen).


12

Belangrijke invloeden op het ontstaan van dit landschap waren transport, landbouw en een aantal verdedigingslinies. Het zoeken naar optimale verbindingen in dit centraal in Holland gelegen gebied heeft een belangrijke rol gespeeld. Zo zijn er nieuwe vaarwegen gegraven en rivieren afgedamd. De landbouw ging in de Middeleeuwen een rol spelen in het gebied omdat toen de bevolking sterk toenam en van voedsel moest worden voorzien. In hoog tempo werd het gebied toen ontgonnen. Drie verdedigingslinies hebben hun sporen achtergelaten in het gebied van Weidse Veenweiden: de Limes (langs de Oude Rijn), de Stelling van Amsterdam (langs de noordgrens van dit gebied) en de Oude en Nieuwe Hollandse Waterlinie (in noord-zuidelijke richting dwars door het gebied). De Limes was de oude noordgrens van het Romeinse Rijk en liep in dit gebied langs de Oude Rijn. De waterlinies werden aangelegd om het economisch hart van Nederland te beschermen tegen aanvallen uit het oosten. De verdediging is gebaseerd op het onder water zetten van grote gebieden om de vijand tegen te houden. Dit concept komt alleen in Nederland voor. Deze linies zijn dan ook monumentale structuren van wereldformaat. De waterlinies bestaan uit een achterste begrenzing, verdedigingselementen en een open inundatiegebied. De Venen Het Utrechts-Hollandse Veengebied is ontstaan door grootschalige twaalfde-eeuwse ontginningen, latere turfwinning en negentiende-eeuwse droogmakerijen. Het is het grootste gebied van aaneengesloten veenontginningen in Europa en een voorbeeld van landinrichting door de jaren heen. In het noordelijke deel van het gebied liggen bijzondere verkavelingen. Bijvoorbeeld het stervormige ontginningenpatroon van de Ronde Venen dat is ontstaan in de 12e eeuw. De resten van de stervormige ontginningen zijn nog steeds goed herkenbaar in de ‘spaken' van het sterpatroon en de assen van de boerderijdorpen. Bijzondere kernen zijn bijvoorbeeld Mijdrecht, Wilnis, Vinkeveen en Waverveen. In de 15e tot de 18e eeuw heeft in het gebied op grote schaal turfwinningplaats gevonden. Het landschap dat ontstond door de turfwinning is nog terug te zien bij Vinkeveen. Daar vindt je de karakteristieke plassen, legakkers en petgaten. In de 19e eeuw is een deel van de door turfwinning ontstane gebieden drooggemalen en ontstonden de droogmakerijen. De droogmakerijen zijn te herkennen aan hun rationele verkaveling en de ringdijken. Het gebied Kockengen–Kamerik is het grootste aaneengesloten gebied met een gaaf cope-ontginningenpatroon in Europa. De ontginningen vanuit de Vecht/ Amstel, die vanuit de Oude Rijn, de bijzonder verschoven ontginning van Kamerik en de waaier van Zegveld zijn met hun achter- en zijkades, doorgaande weteringen en boerderijlinten gaaf bewaard gebleven. Karakeristiek voor het gebied is het ‘schaakbordpatroon’ van boerderijlinten die in verschillende richtingen lopen. In het gebied zijn nog een aantal gemalen en molens bewaard gebleven die een rol hebben gespeeld in de ontginningsgeschiedenis van het gebied zoals gemaal Zegveld en gemaal De Voogt. Ook de Hollandse waterlinies hebben hun sporen in het gebied achtergelaten. In het noorden van het gebied liep de grens van de Stelling van Amsterdam en in noord-zuidelijke richting liep dwars door het gebied de Oude Hollandse Waterlinie. Van de Stelling van Amsterdam zijn een aantal forten bewaard gebleven zoals Fort bij Uithoorn, Fort bij Waver-Amstel en Fort aan de Winkel. Van de Oude Hollandse Waterlinie, zijn enkele vestingsteden en aarden verdedigingswerken overgebleven. Oude Rijn Intensief gebruik van het stroomgebied van de Oude Rijn ten westen van Utrecht, regelmatige ontginningen tussen de Leidsche Rijn en Hollandsche IJssel en een kronkelende Linschoten met landgoed tusssen de historische stadjes Woerden en Oudewater kenmerken dit rivierengebied. De A12 vormt een zware doorsnijding. Grootschalige verstedelijking vanuit Utrecht heeft het oude land van de Rijn een nieuw gezicht gegeven. Het stroomgebied van de Oude Rijn was eens de noordgrens van het Romeinse Rijk waarvan nog vele archeologische sporen terug te vinden zijn, onder andere van het castellum in de Meern en van een Romeins schip in Leidsche Rijn. Later vormde de Oude Rijn de belangrijkste handelsroute tussen Utrecht en Holland. Archeologisch is het noordelijk deel van gebied Oude Rijn ook waardevol vanwege oude wegen dijktracés en vergraven waterlopen. Op de oeverwallen van de rivieren werden al vroeg nederzettingen gesticht; een concentratie aan ridderhofsteden ontstond hier in de Middeleeuwen. De parkaanleg van kasteel De Haar heeft samen met het dorpje Haarzuilens, het ten zuiden ervan gelegen oude land tussen Bijleveld en Heycop en met de Hamtoren als enig overgebleven middeleeuwse woontoren een bijzonder hoge kwaliteit.


13

Binnen de driehoek tussen Woerden, Oudewater en Montfoort bevindt zich een zeer karakteristiek gebied. Aan het riviertje de Lange Linschoten met haar gaaf boerderijlint ligt het meest westelijk gelegen landgoed van Utrecht in de Linschoterwaard (Landgoed Linschoten). Op het oude land van de IJsselstroomrug ligt ter weerszijden van de N212 de Linie van Linschoten als onderdeel van de Oude Hollandse Waterlinie. In het middeleeuwse copelandschap tussen Oude Rijn en de Hollandsche IJssel is de Nedereindseweg het meest waardevolle boerderijlint. Het dijklint tussen Oudewater en Hekendorp toont met de restanten van boezems en molengangen een kenmerkend historisch polderlandschap. Lopikerwaard De Lopikerwaard vormt samen met de Krimpenerwaard één van de grootste aaneengesloten veenweidegebieden van Nederland. Lage ruimelijke dynamiek heeft gezorgd voor het nagenoeg volledig intact blijven van het twaalfde-eeuwse cope-ontginningensyssteem. Karakteristiek voor dit gebied is de scherpe begrenzing door Lek, de Hollandse IJssel en de Vlist. Opvallend is daarbij de lineaire oost-westverkaveling met dwarskaden, met name in het westen aangevuld met een systeem van waterbeheersing met sloten, weteringen en boezems. De bebouwingslinten zijn verdicht waardoor een sterk contrast is ontstaan met de grote openheid van de polders. In de Lopikerwaard liggen een aantal bijzondere historische stadjes zoals IJsselstein en Montfoort die ontstaan zijn als kasteelplaats. Belangrijk voor de Lopikerwaard is de ruilverkaveling geweest, waarvan de inrichtingswerken vooral in de jaren ’80 en ’90 plaatsvond (in 2008 wordt de ruilverkaveling officieel afgesloten). Het gebied is waterhuishoudkundig opnieuw ingericht, de landbouwstructuur en ontsluiting zijn verbeterd en er zijn enkele natuurgebieden en recreatieve voorzieningen gerealiseerd. (bronnen: Ontwikkelingsplan Weidse Veenweiden 2000-2006 en Tastbare Tijd)

Foto: Gaby Leenders


14

2.4

Sociaal-economische context

2.4.1 Wonen en werken Het gebied de Weidse Veenweiden is een dun bevolkt gebied, in contrast met de omringende Randstad. Het areaal aan landbouw in dit LEADER-gebied is erg groot, zeker in vergelijking met de grootte van de omzet van de landbouw in dit gebied. De werkloosheid in dit LEADER-gebied is lager dan het landelijk gemiddelde. Bewoners vinden zowel in het gebied zelf als in de stedelijke ring hun werk. Een trend in het gebied is dat het aantal bewoners dat buiten het gebied werk vindt, toeneemt. Met name jongeren zorgen voor deze toename.

2.4.2 Agrarische sector Landbouw is van oudsher belangrijk in dit gebied. Deze sector is nog steeds in ontwikkeling. De ontwikkeling richt zich deels op verbeteren van de bedrijfsvoering met als doel de concurrerende kracht te versterken. Deze verbeteringen zijn of worden onder meer gerealiseerd via ruilverkaveling (Lopikerwaard). Bij de ruilverkaveling in de Lopikerwaard, die grotendeels afgerond is, is veel aandacht gegeven aan de verbetering van de waterhuishouding. De strokenverkaveling is in beide gebieden geoptimaliseerd waarbij het oorspronkelijke karakter is behouden. De Lopikerwaard is door de herinrichting voorbereid op een meer concurrerende landbouw in Europees verband. In de pure veenweidegebieden zoals de Venen zijn de beperkingen voor de melkveehouderij, de belangrijkste tak van landbouw aldaar, groter. Dit heeft te maken met de noodzakelijke drooglegging of ontwatering ten behoeve van de landbouw. Voldoende drooglegging is van cruciaal belang voor een gezonde agrarische bedrijfsvoering. Karakteristiek aan veen is echter dat het als gevolg van ontwatering, gaat verteren waardoor de bodem inklinkt en inzakt. Dat vraagt weer om een verdere verlaging van het waterpeil. Gevolg is dat het land onder de waterspiegel ‘wegzakt’. Tegelijkertijd treedt er daardoor in de hogere delen verdroging op. Er moet een steeds grotere inspanning geleverd worden ten behoeve van de ontwatering. In het voorgestelde Rijksbeleid (Structuurschema Groene Ruimte 2) wordt dan ook gepleit voor hogere waterpeilen in veenweidegebieden om het karakteristieke veenweidelandschap te behouden. Dit betekent echter een bedreiging voor de toekomst van de agrarische sector in het gebied. Een landelijke trend is dat de inkomsten van het boerenbedrijf afnemen. Dit komt omdat door toename van kosten die nodig voor de productie: stijgende grondprijzen, investeringen om te voldoen aan steeds strengere milieuwetgeving, melkquota. Anderzijds dalen de prijzen van producten als gevolg van teruglopende subsidies en meer concurrentie met de wereldmarkt (LEI-rapport). Om te overleven is schaalvergroting noodzakelijk. Het is de vraag of de melkveehouderij in het veenweidegebied voldoende duurzame perspectieven biedt voor deze noodzakelijk bedrijfsaanpassingen, mede gezien de intensieve bedrijfsvoering en de gemiddeld kleine bedrijfsomvang. Voor behoud van het open landschap dat zo gewaardeerd wordt door de stedelijke bevolking, is de melkveehouderij een cruciale factor. Zonder landbouw blijft het gebied niet open. Het is het daarom van belang dat agrarische bedrijven mogelijkheden worden geboden hun bedrijfsvoering te verdiepen of te verbreden. Nieuwe activiteiten dienen nieuwe economische dragers te vormen. Deze nieuwe economische dragers dienen in te haken op de verwachte trend dat de stedeling meer gebruik zal maken van de open ruimte om te recreëren en zich te vermaken in de vorm van wandelen, natuurgenieten, sport, verblijf op campings en accommodaties, gebruik van horecavoorzieningen en de koop van lokale producten (Vijfde Nota over de Ruimtelijke Ordening). Verbreding van bedrijven kan gevonden worden in het toevoegen van nieuwe activiteiten aan het agrarische bedrijf zoals beheer en onderhoud van natuur en landschap en agrotoerisme. Verdieping van melkveebedrijven kan plaatsvinden door bijvoorbeeld het produceren en vermarkten van hoogwaardige streekproducten zoals kaas. Een van de gevolgen is dat het niet meer vanzelfsprekend is dat jongeren voor de opvolging van boerenbedrijven zorgen. Zeker ook gezien het feit dat werken in de stad veel gunstiger economische vooruitzichten biedt. Naast bovengenoemde ontwikkelingen zal naar verwachting ook een deel van het landbouwareaal worden omgezet in nieuwe natuur ten behoeve van de ecologische hoofdstructuur en recreatie. Ook nieuwe infrastructuur en stedelijke groei zal een claim leggen op de schaarse grond. Een en ander betekent een afname van het landbouwareaal en daarmee een bedreiging voor het voortbestaan van deze sector in het veenweidegebied. Het gebied Lopikerwaard is in kader van provinciaal beleid aangewezen als gebied waar de nadruk ligt op de verdere ontwikkeling van de landbouw (landbouwkerngebied). In het kader van gebiedsgericht beleid is het Ontwikkelingsplan De Weidse Veenweiden 2007-2013 Mei 2007

15

noordwestelijk en zuidelijk deel van het gebied De Venen benoemd als agrarisch ontwikkelingsgebied. Hier zullen maatregelen worden genomen voor de verder versterking van de melkveehouderij. Naast landbouwkerngebieden heeft de provincie ook verwevingsgebieden onderscheiden. In het gebiedsgerichte beleid voor De Venen zijn deze gebieden als gebieden met verbrede landbouwdoelstelling aangegeven. Verwevingsgebieden bieden veel mogelijkheden voor de ontwikkeling van verbrede landbouw omdat hier in veel gevallen subsidie beschikbaar gesteld wordt voor natuur- en landschapsbeheer. Bovenstaande schets geeft aan dat veel verschillende processen naast elkaar gaande zijn die van invloed zijn op de ontwikkeling van de landbouw: uitbreiding naar grotere duurzame bedrijven onder gunstige productieomstandigheden, bedrijven die nieuwe inkomstenbronnen creëren naast hun landbouwactiviteiten, bedrijven die verder gaan in specialisatie, bedrijven die om economische redenen stoppen en bedrijven die het veld ruimen voor andere ruimteclaims.

2.4.3 Recreatie en Toerisme Behoud van het landelijk gebied is niet mogelijk zonder vernieuwing. Een van de belangrijkste elementen in die vernieuwing is de rol van recreatie en toerisme. Dit geldt in sterke mate voor dit gebied, omdat dit wordt omringd door een dichtbevolkt stedelijk gebied. Vanwege de toename van de welvaart en van de vrije tijd is uit het stedelijk gebied steeds meer vraag naar recreatie. Recreatie die rust, ruimte en natuur biedt en dat kan gevonden worden in het landelijk gebied. De aantrekkelijke kanten van dit LEADER-gebied zijn het afwisselende en open karakter van het typisch Hollandse landschap, het open water, de moerascomplexen, de uitgestrektheid van het veenweidegebied en de stilte. In het gebied komt een beperkt aantal wandel- fiets- en ruiterpaden voor, waarmee de waarden van het landschap worden ontsloten. Verder biedt het landschap volop de mogelijkheid voor waterrecreatie (kano). In het gebied is niet alleen waardevolle natuur, maar ook interessante cultuur te vinden, bijvoorbeeld in de historische stadskern Oudewater. De agrarische sector kan op de toenemende vraag naar rust en ruimte inspelen en daarmee zichzelf economisch versterken. Het ‘agrotoerisme’ biedt onder andere de volgende mogelijkheden: verkoop van streekproducten, sport en spel, bezoek aan een boerderij, natuureducatie, de minicamping en de verblijfsaccommodatie. In de vorige periode is vanuit een samenwerking tussen drie LEADER-gebieden in het Groene Hart het project Groene Hart, Kloppend Hart opgestart. Dit project heeft tot doel alle initiatieven op het gebied van (agro)toerisme in het gebied te verknopen om zo recreanten en toeristen langer in het gebied te houden. Dit project loopt nog volop. Een belangrijke organisatie in het gebied met betrekking tot recreatie en toerisme is de VVV Het Groene Hart. Zij verstrekt informatie aan bewoners en bezoekers van het gebied en vormt een belangrijk onderdeel van het recreatieve netwerk. Recentelijk zijn een zevental lokale VVV’s samen gegaan in de Stichting VVV Het Groene Hart. Deze VVV bestrijkt het grootste gedeelte van het LEADER-gebied. Aandachtspunt bij het stimuleren van toerisme en recreatie in dit LEADER-gebied is dat het unieke karakter van het landschap behouden wordt en waar mogelijk wordt hersteld.


16

3

Beleid en programmering

Europees- en rijksbeleid beïnvloeden de ontwikkeling van het platteland. Daarnaast is er natuurlijk bestaand provinciaal beleid. Uitgangspunt voor dit ontwikkelingsplan is dat er binnen die kaders wordt geopereerd. Voor wat betreft de omvang en financiering van de uitvoering zijn de gebiedsprogramma’s van de Venen en de Utrechtse Waarden van belang voor de komende 7 jaren.

3.1

Europees en rijksbeleid

Europees is het beleid verdeeld in twee pijlers. De eerste pijler richt zich op inkomens- en marktbeleid in de agrarische sector en de tweede pijler op het bredere plattelandbeleid zoals verwoord in het Plattelands Ontwikkelings Programma (POP). Het POP heeft voor een groot deel de landbouwsector als doelgroep, zowel als economische tak, maar ook als beheerder van het landschap en in de rol van maatschappelijk dienstverlener. Daarnaast richt zij zich op ondernemers, maatschappelijke organisaties en overheden die bijdragen aan het multifunctioneel karakter en de leefbaarheid van het platteland. Het POP bestaat daarom uit 4 assen (doelstellingen): - As 1 Verbeteren concurrentiekracht van de landbouw, - As 2 Verbetering kwaliteit van natuur en landschap - As 3 Leefbaarheid en verbreding - As 4 LEADER: Bottom up plattelandsontwikkeling door locale actiegroepen. Ten slotte gelden er verschillende Europese richtlijnen waar elke lidstaat zich aan moet houden, zoals de Kaderrichtlijn water, de nitraatrichtlijn en de Vogel en Habitat richtlijn. Het rijk heeft in 2004 de Agenda Vitaal Platteland (AVP) uitgebracht. Deze verwoordt hoe het platteland kan veranderen vanuit economisch, ecologisch en sociaal-culturele perspectief. De Nota Ruimte van het rijk dient als kader waar het de ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden betreft. De Agenda Vitaal Platteland omschrijft het landelijk gebied niet enkel als productieruimte voor voedsel maar ook als consumptieruimte voor alle Nederlanders. De agenda behandelt de ontspanning voor de stedeling, ruimte voor wonen in het groen, productie van voedsel, daling van het voorzieningenniveau in kleine kernen, klimaatverandering met wateropgave en de bodemdaling. De vitaliteit van een gebied wordt bepaald door een bloeiende economie, goede woonomstandigheden, een levendige sociale structuur en een sterke identiteit, een gezond functionerend ecosysteem en een aantrekkelijk landschap. De kern van de agenda is dat iedereen op het platteland slim moet kunnen inspelen op de veranderingen die zich voltrekken. Op die wijze kunnen mensen plezierig blijven leven, werken en genieten van het platteland. In 3.3 wordt verder ingegaan op de wijze van programmering in Utrecht in het kader van AVP. Ander relevant rijksbeleid is het beleid voor het Nationaal Landschap Groene Hart waar De Weidse Veenweiden geheel in ligt. In 2005 heeft de Stuurgroep Groene Hart het nieuwe Ontwikkelingsprogramma Groene Hart uitgebracht. Hiermee zet de Stuurgroep Groene Hart de lijnen uit voor de ontwikkeling van het gebied. Vertrekpunt hiervoor is de opgave uit de Nota Ruimte en de vraag van het Rijk om een concreet Uitvoeringsprogramma te maken voor het Groene Hart als Nationaal Landschap. Doel is om het Groene Hart te ontwikkelen als een landschappelijk mooi, ecologisch waardevol en economisch vitaal gebied. Landschappelijke, sociaal-economische en toeristisch-recreatieve functies van het Groene Hart stellen ieder hun eigen eisen aan die ontwikkeling. Bijzondere aandacht heeft de positie van de boeren. Zij spelen van oudsher een belangrijke rol in het open houden van het landschap. Agrarisch ondernemerschap zal van groot belang blijven bij bestaande en ook bij nieuwe vormen van landgebruik. De vier doelen die in het Ontwikkelingsprogramma genoemd worden, zijn: (1) het Groene Hart nationaal en internationaal op de kaart, (2) Groene-Hartkwaliteit bij wonen en werken, (3) transitie van de veenweidegebieden en (4) een nieuwe toekomst voor de droogmakerijen. Voor elk van deze punten zijn zogenaamde iconen benoemd. Dit zijn concrete projecten die de gewenste kwaliteit van het gebied laten zien; ze bepalen de standaard voor toekomstige ontwikkelingen in het Groene Hart. In totaal zijn er 10 iconen waarvan de iconen Merk en Marketing, Recreatief Routenetwerk en De Venen relevant zijn voor De Weidse Veenweiden. In 2007 is het Uitvoeringsprogramma Groene Hart uitgebracht.


17

3.2

Provinciaal beleid

3.2.1 Platteland in Ontwikkeling De doelen van het provinciale programma ‘Platteland in Ontwikkeling’ maken deel uit van de thema’s in het provinciale Agenda Vitaal Platteland (AVP). De AVP-doelen komen hoofdzakelijk terug bij de thema’s landbouw en sociaal economische vitalisering, maar ook bij landschap en recreatie. Binnen Platteland in Ontwikkeling gelden de volgende doelen: Ambitie A Vraaggericht ondernemen voor de Utrechtse samenleving - Doel 1 Duurzame landbouw waaronder een optimale (fysieke) landbouwstructuur - Doel 2 Grotere professionaliteit van ondernemers en hun samenwerkingsverbanden - Doel 3 Groei van verbrede landbouw en “nieuw” ondernemerschap Ambitie B Benutten van het Utrechtse natuurlijke en sociale kapitaal - Doel 4 Duurzaam beheer van het landelijk gebied door landgebruikers en –eigenaren - Doel 5 Meer mogelijkheden voor recreatief (mede)gebruik van platteland en natuur - Doel 6 Streekidentiteit en –cultuur versterkt plattelandseconomie - Doel 7 Een leefbaar landelijk gebied Ambitie C Ruimte voor experimenten - Doel 8 De provincie Utrecht is meer partner op het platteland - Doel 9 Wet- en regelgeving voor plattelandsontwikkeling wordt ontwikkelingsgericht toegepast. Een aantal projecten in de Venen en de Utrechtse Waarden zijn al uitgevoerd of lopen nog, bijvoorbeeld: hooiberghutten, groene hart kloppend hart, in de benen door de Venen, stimulering biologische landbouw. Het provinciale beleid richt zich de komende periode mede op professionalisering van ondernemers en samenwerkingsverbanden, groei van verbrede landbouw en ‘nieuw’ ondernemerschap, duurzaam beheer van het landelijk gebied door landgebruikers en –eigenaren, meer mogelijkheden van recreatief (mede)gebruik van natuur en platteland, streekidentiteit en –cultuur en leefbaarheid. In het gebied is volop ambitie om deze ontwikkeling verder door te zetten.

3.2.2 Recreatie & Toerisme De provincie Utrecht voert haar recreatiebeleid ten eerste via het Actieplan recreatie en toerisme (‘Uit en thuis in Utrecht’). De provincie bepaalt hierin het beleidskader en de doelen en inzet van provinciale middelen. Met de subsidie VTO kunnen we nieuwe bovenlokale toeristisch-recreatieve initiatieven ondersteunen, vooral de initiatieven die de belevingswaarde van de provincie vergroten. Onder het LEADER-programma is bijvoorbeeld het project Hooiberghutten in de Venen hiermee gefinancierd. Hoofdopgaven zijn het vergroten van het toeristisch bezoek met 25 procent en het accommoderen van 10 procent meer recreatieve bezoekers uit de eigen provincie. De provincie stimuleert daarnaast agrarische ondernemers om toeristisch-recreatieve nevenactiviteiten op te starten, dit als een welkome aanvulling op het reguliere aanbod. Om het bovenstaande te realiseren zijn de volgende opgaven geformuleerd: - Kwaliteitsverbetering en uitbreiding van de verblijfsrecreatie - Sterkere toeristische profilering van de provincie Utrecht - Bevorderen van het zakelijk toerisme - verruimen van het recreatieve aanbod voor eigen inwoners - Versterken van de recreatieve routestructuren - Stimulering plattelandstoerisme - professionalisering en versterking van de organisatiestructuur in de provincie

3.2.3 Leefbaarheid Kleine Kernen In veel dorpen en kleine kernen zijn problemen rond leefbaarheid en sociale samenhang. De provincie heeft bij de vorige coalitie (2004-2007) een project "leefbaarheid kleine kernen" met een budget van 2 miljoen euro gestart om deze problemen aan te pakken. Dat heeft vooralsnog geleid tot 23 projecten in 19 gemeenten die thans worden uitgevoerd. De provincie is daarbij ontwikkelingspartner van de gemeente. Met bottom-up processen


18

worden lokale problemen in beeld gebracht en wordt met lokale betrokkenen gezocht naar inhoudelijk en financieel draagvlak voor oplossingen. Op 11 januari 2007 heeft de conferentie Keerpunten in Kleine Kernen plaatsgevonden. Voor deze conferentie waren uitgenodigd: lokaal betrokkenen, bestuurders, wethouders en statenleden. De deelnemers hebben veel verschillende onderwerpen op het programma gezet zoals openbaar vervoer, jeugdvoorzieningen en het multifunctioneel maken van het dorpshuis. Uit de conclusies van deze bijeenkomst en uit de ervaringen met het leefbaarheidsproject tot nog toe kunnen verdere stappen verwacht worden van de provincie en haar partners rondom dit thema. Recentelijk, 29 mei 2007, hebben Provinciale Staten ingestemd met de inzet van additionele middelen (€ 350.000) voor vier extra leefbaarheidsprojecten.

Foto: Gaby Leenders

3.3

Van beleid naar uitvoering: programmering in het kader van de Agenda Vitaal Platteland

De Wet Inrichting Landelijk Gebied (WILG) vormt de basis voor een andere manier van werken bij het inzetten van middelen in het landelijk gebied. Dit betekent onder meer dat de provincie zorgt voor een programmering voor de komende 7 jaar. Essentieel is dat daarin beoogde ambities, prestaties en middelen van alle betrokken partijen op elkaar afgestemd worden. Om als provincie deze nieuwe rol te kunnen invullen is het kaderdocument Agenda Vitaal Platteland 2007-2013 (AVP) opgesteld. Dit is het beleidskader van het provinciale meerjarenprogramma voor het landelijk gebied. In het kaderdocument Agenda Vitaal Platteland wordt toegelicht welke doelen worden nagestreefd, welke middelen daarvoor ingezet kunnen worden, hoe de uitvoering gestalte kan krijgen en op welke wijze monitoring en rapportage plaats zal vinden. Dit beleidskader is nodig om duidelijkheid te scheppen voor de betrokken partijen, wat betreft de uitvoering van de projecten in het landelijk gebied. Een essentieel onderdeel van Agenda Vitaal Platteland is de bestuursovereenkomst Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG). Dit is een overeenkomst tussen rijk en provincie waarmee het rijk budget ontschot overdraagt aan de provincies voor investeringen in het landelijk gebied. Hierin zijn de prestaties, budgetten en verplichtingen vastgelegd. Per gebied zijn die uitgewerkt. Relevant voor de Weidse Veenweiden zijn de gebiedsprogramma’s van de Venen en Utrechtse Waarden. Het kaderdocument geeft als prioritaire thema´s in West sociaaleconomische vitaliteit en natuur.

3.3.1 Gebiedsprogramma De Venen In het gebiedsprogramma Venen staat de ontwikkeling van de sociaal-economische vitaliteit en van landschap en cultuurhistorie centraal. De economische vitaliteit wordt gestimuleerd met een groot aantal projecten voor de primaire landbouw (onder meer vrijwillige kavelruil, bedrijfsvergroting, actuele peilbesluiten), verduurzaming van deze landbouw (onder meer inzet op vertraging bodemdaling, biologische landbouw, agrarisch natuurbeheer


19

en groene en blauwe diensten) en verbreding van de ondernemingsactiviteiten (o.a. agrotoerisme, zorglandbouw). Voor recreatieontwikkeling zijn een groot aantal projecten voorzien, zoals het stimuleren van wandelen, fietsen en varen in het gebied. Natuurbehoud en herstel wordt gerealiseerd door aankoop van landbouwgrond, inrichting van verschillende natuurgebieden en verbetering van de milieukwaliteit van bestaande en nieuwe natuurgebieden. Behoud en ontwikkeling van het landschap en de cultuurhistorie is een integrale opgave in dit gebied. Investeringen in landbouw (als belangrijkste drager), natuur en recreatie dragen daar aan bij, evenals de inzet op een duurzaam watersysteem. Een landschapsontwikkelingskader zal de gewenste richting van de ontwikkelingen aangeven. Uitwerking van het thema Sociale en economische vitalisering vindt deels plaats via het ontwikkelingsplan van LEADER. Vanuit de deelnemende overheden wordt beoogd daarvoor € 2,9 mln te investeren.

3.3.2 Gebiedsprogramma De Utrechtse Waarden In het gebiedsprogramma Utrechtse Waarden zijn sociaal-economische vitaliteit en landschap en cultuurhistorie de prioritaire thema’s. Het gaat daarbij om het versterken en ontwikkelen van economische dragers voor het behoud van leefbaarheid en werkgelegenheid en de bijzondere kwaliteit van landschap en cultuurhistorie. De versterking van de recreatieve mogelijkheden en netwerken hoort daar onlosmakelijk bij. De belangrijkste opgaven uit de genoemde plannen voor het gebiedsprogramma de Utrechtse Waarden zijn: - Behoud en versterking van de kwaliteit en identiteit van het gebied in alle opzichten, namelijk voor de landschappelijke, de aardkundige, cultuurhistorische, landschappelijke en ecologische kwaliteit, gekoppeld aan ruimte voor de economische structuur; - Duurzaam waterbeheer; - Duurzame ontwikkeling van landbouw; - Ontwikkeling EHS: nieuwe natuurgebieden en ecologische verbindingszones; - Ontwikkeling kleinschalige dagrecreatie en recreatief medegebruik; - Sociaal-economische vitalisering inclusief leefbaarheid en de actieve betrokkenheid van bewoners en gebruikers bij de uitvoering van projecten in het landelijk gebied verder ontwikkelen. In dit kader sluit een ontwikkelingsstrategie zoals dat met LEADER wordt voorgestaan, naadloos aan. De ambitie vanuit de Utrechtse Waarden ten aanzien van LEADER is een grote multiplier met LEADER-projecten te bereiken en bij te dragen aan de doelen van dit Ontwikkelingsplan. Projecten richten zich op versterken stadlandrelaties, economische impulsen voor landschap, nieuwe kansen voor plattelandsondernemers, versterking streekidentiteit. Vanuit de deelnemende overheden wordt € 1miljoen aan intentiegeld geïnvesteerd in het LEADER-programma dat wil zeggen dat de overheden hiervoor een inspanningsverplichting zijn aangegaan.


20

4 4.1

Gebiedsanalyse Probleemanalyse

4.1.1 Landbouw Landbouw is de drager van het agrarisch cultuurlandschap. Agrariërs beheren het landschap en produceren ons voedsel. Echter, de landbouw in dit gebied heeft te maken met een aantal flinke uitdagingen. Zo worden door de stedelijke druk de grondprijzen steeds hoger waardoor schaalvergroting moeilijker wordt. Agrarische grond wordt duur verkocht aan projectontwikkelaars. Een andere uitdaging komt voort uit de wijziging in de Europese landbouwsubsidies. Gevolg van de wijziging is dat de subsidies op producten zijn weggevallen waardoorde prijzen die de agrariër krijgt voor zijn producten lager geworden is. Daar staat wel tegenover dat er nu meer subsidies mogelijk zijn voor maatschappelijke taken zoals natuur- en landschapsbeheer maar ook voor het boeren in gebieden met een natuurlijke handicap. De veenweidegebieden in De Weidse Veenweiden kunnen als zodanig worden aangemerkt. De gebieden hebben immers een hoog waterpeil dat inklinking tegengaat maar waardoor het uitoefenen van de landbouw ernstig gehinderd wordt. De agrariërs in het gebied gaan elk op hun eigen manier met deze ontwikkelingen om. Sommige agrariërs stoppen of verkassen naar elders. Anderen kiezen voor landschaps- en natuurbeheer als neventak of kiest voor tuinbouw of paardenhouderij. Een ander deel van de boeren ziet de nabije stad als potentiële markt en richt zich op een combinatie van landbouw met zorg, educatie, recreatie&toerisme, kinderopvang en/of de verkoop van streekproducten. En toch ook een groot deel ziet mogelijkheden om het bedrijf economisch rendabel voort te zetten. Al deze ontwikkelingen zorgen er wel voor dat het gebied aan grote veranderingen onderhevig is en dat dat ongewenste effecten heeft, zoals: 1) verrommeling van het landschap; 2) vermindering van de leefbaarheid als gevolg van de vergrijzing en het vertrek van boeren en jongeren uit het gebied; 3) verlies van cultuurhistorische- en natuurwaarden (versnippering); 4) leegstaande bedrijfsgebouwen; Voorkomen moet worden dat dit alles leidt tot de aantasting van het zo waardevolle landschap in dit gebied. Dat landschap is immers de drager van de identiteit van het gebied én daarmee ook van de kansen voor recreatie & toerisme en leefbaarheid.

4.1.2 Recreatie & Toerisme Er is de afgelopen jaren hard gewerkt door diverse groeperingen aan de verbetering van de recreatieve ontsluiting voor plattelandstoerisme. Zo is zijn er diverse recreatieve routes en verbindingen gerealiseerd, enkele boerenlandroutes, er zijn samenwerkingsverbanden ontstaan zoals “ in de benen door de Venen”, “Kamerik op de Kaart” en “Struinen en Vorsen” die recreatieve activiteiten en voorzieningen ontwikkelen, bundelen en in de markt zetten. Via een samenwerkingsplatform gebeurt dat sinds begin 2007 ook op Groene Hart niveau (Groene Hart Kloppend Hart). Desondanks is het platteland in de Weidse Veenweiden nog erg onbekend bij de gemiddelde consument. Men weet nog onvoldoende de weg te vinden naar het platteland. Tevens is in het Groene Hart als geheel het economisch rendement van plattelandtoerisme nog minimaal. Er wordt nog te weinig ingespeeld op de mogelijke economische spin-off van de recreant voor ondernemers in kernen / dorpen. Een meerdaags verblijf op het platteland wordt meestal gecombineerd met dagtrips aan de omliggende steden in plaats dat men ook één of meer dagen vertoeft (en dus geld uitgeeft) op het platteland. Concreet verbeterpunt is dat agrotoeristische ondernemers en niet-agrotoeristische aanbieders (zoals bijvoorbeeld horeca, musea, bezoekerscentra) nog weinig samenwerken. Hierdoor staan veel produeten op zichzelf en zijn daardoor minder aantrekkelijk dan wanneer ze gecombineerd kunnen worden. Een ander punt voor verbetering is dat er niet overal voldoende hoogwaardige overnachtingslocaties zijn. Die zouden nu juist uitvalsbasis kunnen zijn voor een langer verblijf op het platteland, eventueel in combinatie met de stad. Ook zorgt de zondagsrust in sommige delen van het gebied ervoor dat aanbieders hun deuren sluiten terwijl dan juist


21

de meeste dagjesmensen het gebied in fietsen. Een laatste verbeterpunt is het aantal slecht-weeralternatieven. Bij slecht weer wijkt de recreant nu uit naar de stad.

Foto: Gaby Leenders

4.1.3 Leefbaarheid De leefbaarheid en sociale cohesie in de kleine kernen staan steeds meer onder druk. Vanwege de nabijheid van steden als Breukelen, Woerden en Utrecht en de grotere mobiliteit, doen de inwoners van het gebied vaker boodschappen in die steden in plaats van in hun eigen dorpssuper. Deze en andere voorzieningen als het dorpshuis, scholen en peuterspeelzalen komen daardoor onder druk te staan. Het openbaar vervoer is daarnaast ook verschraald hetgeen de kernen steeds meer isoleert. Doordat er voor grote delen van het gebied restrictief ruimtelijk beleid geldt, is er maar beperkt ruimte voor economische ontwikkeling en voor huizenbouw. Jonge mensen trekken doordoor weg uit de kernen. De nieuwkomers van buiten die op de vrijkomende boerderijen en huizen komen wonen, zijn en raken vaak niet betrokken bij het dorpsgebeuren. Er zijn steeds minder vrijwilligers die zich inzetten voor behoud van de voorzieningen. Dat geldt ook voor de voorzieningen zoals een dorpscafé of terras, waarvan de langskomende wandelaar en fietser uit de stad gebruik van maakt om de sfeer te proeven van een gastvrij platteland. Kernen worstelen om deze problematiek het hoofd te bieden maar door gemeentelijke herindelingen zijn ze tot grotere gemeenten gaan behoren waar ze zich vaak niet voldoende door ondersteund voelen.

4.2

Kansen

Het gebied heeft hoge kwaliteit als leef- en woonomgeving door de rust en ruimte zo dichtbij de stad en de schoonheid van natuur, landschap en cultuurhistorie. De nabijheid van de stad biedt behalve bedreigingen dan ook zeker kansen. Enerzijds biedt het werkgelegenheid voor de (jonge) mensen uit het gebied, anderzijds vormen de mensen uit de stad potentiële bezoekers van het platteland. Voor recreatie maar bijvoorbeeld ook voor zorg. Het gebied kent al vele initiatieven op het gebied van plattelandstoerisme. De afgelopen jaren zijn er, onder andere in het kader van LEADER, al veel routes, arrangementen en promotieprojecten tot stand gekomen. Agrarische en andere ondernemers beginnen elkaar hierin steeds meer te vinden en dat biedt perspectief voor de verdere ontwikkeling van het plattelandstoerisme. Concrete kansen zijn het meer verknopen van het aanbod, het creëren van meer slecht-weeralternatieven, het realiseren van hoogwaardige overnachtingsmogelijkheden . Er bestaat binnen het gebied al een groot besef van de waarde van het gebied en er is dan ook een grote bereidheid om die waarde in stand te houden en te versterken. Er is bijvoorbeeld een grote participatie in verenigingen voor agrarisch natuurbeheer maar ook in de promotie van streekproducten wordt steeds meer samengewerkt onder één vlag.


22

5 5.1

Ontwikkelingsstrategie de Weidse Veenweiden Landbouwkundige innovatie en Ondernemerschap

Aangezien de kwaliteiten van het gebied, de inrichting, de cultuur en de sociale structuur in dit gebied sterk samenhangen, dienen ze niet op zichzelf beschouwd en aangepakt te worden maar maar in relatie tot elkaar en vanuit een gezamenlijke visie op de toekomst. Een duurzaam beheer van landgebruik, waterpeilen, waterkwaliteit en natuur- en landschapswaarden is een voorwaarde voor economische activiteiten (landbouw, toerisme en anderszins) maar ook voor de leefbaarheid van het gebied (een zakkende bodem heeft direct gevolgen voor wegen en huizen). De omgeving biedt kansen als belevings- en recreatieruimte en als duurzaam groen woonmilieu en vormt daarmee een aantrekkelijke bestemming voor toeristen, recreanten en bewoners. Anderzijds is een sociaal-economisch vitaal platteland (inclusief kernen) een basisvoorwaarde voor een duurzaam beheer: agrariërs vervullen een functie in het beheer van natuur- en landschapswaarden en in toenemende mate in een groeiend aanbod aan nevenactiviteiten, zoals agro-recreatie, boerderij-educatie voor scholen uit de stad, huisverkoop en zorgverlening, terwijl leefbare kernen met een goed voorzieningenniveau essentieel zijn voor draagvlak om de gebiedskwaliteiten in stand te houden. Deze sterke onderlinge samenhang is uitgangspunt en randvoorwaarde voor de invulling van de Ontwikkelingsstrategie voor de Weidse Veenweiden. Dit houdt in dat de Plaatselijke Groep met een breed scala aan doelstellingen aan de slag wil en de beschikbare middelen zoveel mogelijk multifunctioneel wil inzetten. Dit houdt in dat met name ingezet wordt op initiatieven die winst opleveren voor meer dan één speerpunt: logies op de boerderij biedt agrariërs een neveninkomst, maar vormt ook een broodnodige recreatievoorziening op het platteland; herbestemming van een monumentale boerderij draagt bij aan nieuwe bedrijvigheid én aan behoud van (agrarisch) erfgoed. Investeringen in omgevingskwaliteit leveren een positieve bijdrage aan de toeristischrecreatieve potenties en leveren op die wijze een bijdrage aan de verbreding van de plattelandseconomie.

5.2

Verbetering van de relatie stad-platteland

In de ontwikkelingsstrategie van De Weidse Veenweiden staat de relatie tussen stad en land centraal. Voor dit thema is gekozen vanwege de peri-urbane problematiek (zie H.4) maar ook vanwege de kansen die de stadlandrelatie biedt voor de sociaal-economische ontwikkeling van het gebied. Door samenwerking in het gebied moet de bestaande economische basis verder worden versterkt en verbreed en moet de leefbaarheid op het platteland worden verbeterd. Dit met behoud van het cultuurhistorisch zo waardevolle landschap. Streekpromotie, versterking van de streekidentiteit, ontwikkeling van een fijnmazig netwerk aan recreatieve routes en activiteiten vanuit de stad naar het platteland, verbetering van de afzet van streekproducten, zorg en educatie op de boerderij en sociale cohesie moeten ervoor zorgen dat het platteland en de omliggende steden elkaars partners gaan worden. De speerpunten van de ontwikkelingsstrategie zijn dan ook het verbreden en innoveren van de landbouw in het gebied, het stimuleren van nieuwe vormen van ondernemerschap, het vergroten van het recreatief-toeristische aanbod en het promoten ervan en tenslotte het versterken van de sociale cohesie en de leefbaarheid.

5.2.1 Speerpunt 1 Landbouwkundige innovatie en ondernemersschap De agrarische sector neemt in dit speerpunt een centrale positie in. De landbouw is de drager van het gebied, dat een belangrijke groene long is voor de inwoners van het gebied en voor de stedelingen. Het onderhoud en beheer van het landschap is in belangrijke mate in handen van de agrariërs. De LEADER-middelen bij uitstek geschikt om te experimenteren met nieuwe vormen van ondernemersschap binnen en naast de landbouw. Belangrijk item hierbinnen is het opzetten van een gebiedsfonds voor het betalen van agrariërs voor het leveren van groen-blauwe en maatschappelijke diensten. Daarnaast kan onder meer gedacht worden aan boeren en waterberging, boeren en biomassa, boeren en energieproductie, educatieboerderijen, natuurboerderijen, kleinschalige pilots op het gebied van bedrijfsvoeringen, bedrijfsopvolging, samenwerkingsrelaties tussen boeren onderling en tussen landbouwers en producentgroepen. Een ander voorbeeld is het opzetten van voedselstrategieën om consumenten bewuster te maken van de herkomst


23

van hun voedsel, om ze kennis te laten maken met productiemethoden en streekproducten en anderzijds om producenten voor de markt dichtbij te laten produceren. De landbouwsector in De Weidse Veenweiden heeft in de afgelopen jaren al de nodige ervaring opgebouwd met onder andere agrarisch natuurbeheer, agro-toerisme en landbouw en educatie. Hiermee is ingespeeld op de kansen die het gebied heeft op het gebied van het vermarkten van gebiedskwaliteiten en het bedienen van de nabije stedelijke markt. Zo is tevens de beeldvorming bij de stedeling omtrent de waarde en het belang van de landbouw voor de Weidse Veenweiden verbeterd. De Plaatselijke Groep is van mening dat er op genoemde terreinen nog een aanzienlijk groeipotentieel bestaat. Dit geldt met name voor de combinatie van landbouw met zorgactiviteiten, waarmee tevens voorzien wordt in een groeiende behoefte aan zorg. Andere genoemde ideeën zijn: landbouw en nieuwe, kortere afzetkanalen voor landbouwproducten, biomassa opnieuw gebruiken, landwater opvangen en in stedelijke gebieden gebruiken als tweede waterstroom. Ook wat betreft agro-recreatie liggen er nog volop kansen om met een breed en professioneel aanbod in te spelen op deze groeimarkt. Wel zal dit in samenhang met elkaar moeten worden ontwikkeld als onderdeel van een gebiedsbrede aanpak om daarmee de Weidse Veenweiden verder op de kaart te zetten. In de gebiedsbijeenkomsten zijn al vele projectideeën voor dit speerpunt genoemd, deze zijn te vinden in de bijlage.

Foto: Gaby Leenders

5.2.2 Speerpunt 2 Stimulering Recreatie & Toerisme Het gebied heeft veel te bieden op het gebied van rust, ruimte, landschapsschoon en historisch erfgoed. In de directe omgeving bevinden zich grote bevolkingsconcentraties en is er in potentie veel vraag naar dergelijke kwaliteiten. In het Ontwikkelingsprogramma Groene Hart wordt recreatie & toerisme zelfs genoemd als belangrijkste nieuwe economische pijler voor het gebied voor de 21e eeuw. Tijdens de LEADER-periode 2002-2006 zijn er (met of zonder LEADER-middelen) al veel initiatieven van de grond gekomen, zoals onder andere: 1) Opzetten van streekpromotie in de Utrechtse Venen-routekaart en boerderij-arrangementen: In de benen door de Venen 2) Onderzoek naar ontwikkeling van ruiterroutes 3) Aanleg van een 4-tal skeelerroutes 4) Marketingplan De Utrechtse Waarden 5) Aanleg diverse routegebonden voorzieningen: Kamerik op de kaart 6) Realisatie van een 20 tal hooiberhutten in de Utrechtse Venen 7) Een pilot boerenlandroutes in de Utrechtse Venen 8) Promotie en marketing plattelandstoerisme Groene Hart: Groene Hart Kloppend Hart.


24

Het aanbod is desondanks nog slecht op elkaar afgestemd en er zijn bovendien nog weinig slechtweeralternatieven en pleisterplekken. Ook het bereiken van de consument via de promotiecampagnes van het project Groene Hart Kloppend Hart behoeft nog een vervolg. Om alle potenties te benutten, waarbij wel steeds een balans wordt gezocht tussen een grotere toestroom van recreanten en toeristen en het draagvlak van het gebied, wil de Plaatselijke Groep met name inzetten op een samenhangende gebiedsaanpak. Deze aanpak moet gemeenten, waterschap, natuur- en recreatieschap, recreatieondernemers en agrariërs de mogelijkheid bieden om een gezamenlijk aanpak te ontwikkelen en uit te voeren, gericht op verbetering van de recreatief-toeristische infrastructuur (wandelen, fietsen, varen, ruiterroutes), ontwikkeling en verbetering van het aanbod aan recreatief-toeristische producten en diensten en voorzieningen, professionalisering van het gastheerschap en gebiedspromotie. De aanpak en activiteiten dienen ook aan te sluiten bij de promotie die Groene-Hartbreed wordt ontwikkeld door de VVV’s en in het kader van het project Groene Hart, Kloppend Hart. In de gebiedsbijeenkomsten zijn al vele projectideeën voor dit speerpunt genoemd, deze zijn te vinden in de bijlage.

5.2.3 Speerpunt 3 Verbetering Leefbaarheid De Weidse Veenweiden wordt gekenmerkt door verspreid in het gebied liggende kleine kernen. De combinatie van het restrictieve Groene-Hartbeleid, een beperkt financieel draagvlak, ontgroening en vergrijzing van de bevolking leidt er toe dat het voorzieningenniveau onder druk staat en beter ingericht moet worden op de veranderende bevolkingssamenstelling. Een ondermaats voorzieningenniveau kan leiden tot het nog meer wegtrekken van de jeugd en doet verder afbreuk aan de sociale cohesie. Doel is tot een breed scala aan voorzieningen te komen dat er voor zorgt dat de kernen (weer) leefbaar en aantrekkelijk zijn: dorpshuizen, bibliotheken, sportvoorzieningen, woon-zorgvoorzieningen, openbaar vervoer en culturele en vrijetijdsvoorzieningen. De Plaatselijke Groep streeft naar een aanpak met het uitgangspunt: “bovenlokaal wat kan, lokaal wat moet”. Dit houdt in dat voor sommige voorzieningen ernaar gestreefd wordt om in overleg en afstemming met gemeenten en belanghebbenden te komen tot een bovenlokale aanpak om het voorzieningenniveau te verbeteren. Ten aanzien van sommige voorzieningen, zoals dorpshuizen, zal een lokale aanpak noodzakelijk zijn. Daarnaast wil de Plaatselijke Groep in de komende programmaperiode in een aantal van de kleine kernen dorpsvernieuwing faciliteren op basis van integrale dorpsontwikkelingsplannen. In de gebiedsbijeenkomsten zijn al vele projectideeën voor dit speerpunt genoemd, deze zijn te vinden in de bijlage.

5.2.4 Speerpunt 4 Samenwerking Net als in het LEADER-programma 2002-2006 is er ook in het nieuwe LEADER-programma budget beschikbaar voor samenwerking met andere LEADER-gebieden binnen Nederland en in het buitenland. In het LEADER-programma 2002-2006 participeerde de Plaatselijke Groep in twee samenwerkingsprojecten: • Groene Hart, Kloppend Hart dat zich richt op versterking van het plattelandstoerisme in het Nationaal Landschap Groene Hart. Hierin wordt samengewerkt met twee andere LEADER-gebieden in het Groene Hart, De Waarden en Leidse Ommelanden. • European Sustainable Food Producers Network: een samenwerkingsverband van zeven producentengroepen uit vier landen (Nederland, Engeland, Italië en Spanje), waarin men kennis en ervaringen uitwisselt rond de streekproducten en poogt te komen tot een structuur voor Europese afzet van streekproducten. Voor de nieuwe programmaperiode zal vanuit De Weidse Veenweiden ingezet worden op voortzetting van het samenwerkingsproject Groene Hart, Kloppend Hart (fase 2). Deze tweede en laatste fase zal lopen van oktober 2007 tot en met medio 2009. De eerste fase van het samenwerkingsproject European Sustainable Food Producers Network eindigt eind 2007. Aansluitend zal ingezet worden op ondersteuning voor fase 2 vanuit het nieuwe LEADER-programma. De focus zal naar verwachting behalve op opzet van een duurzame structuur voor de internationale afzet van streekproducten, meer komen te liggen op de combinatie van voedselproductie en duurzaam plattelandstoerisme. Een koppeling wat dit onderdeel betreft met Groene Hart, Kloppend Hart ligt dan ook voor de hand. De samenwerking zal zich met name focussen op peri-gebieden plattelandsgebieden. Zo kan bijvoorbeeld gedacht worden aan samenwerking met LEADER-groepen in gebieden die deelnemen in het PURPLE-netwerk (Peri-Urban Regions Platform Europe) of in het SOS-netwerk (Sustainable Open Space duurzame open ruimte). Voor de uitvoering van de samenwerkingsprojecten is een afzonderlijk budget opgenomen in de financiële tabel in hoofdstuk 6.


25

5.3

Schematische weergave van de doelstellingen

Verbetering van de Stad-landrelatie • • •

economische impulsen voor het landschap nieuwe kansen voor plattelandsondernemers in een periurbaan gebied. versterking van de‘streekidentiteit’ en de leefbaarheid

Speerpunt 4 Samenwerking (Inter)nationale en regionale samenwerking met ander peri-urbane regio’s in Nederland en in Europa. Het stimuleren van samenwerking ten behoeve van uitwisseling op de 3 speerpunten. Voorbeelden: Groene Hart, Kloppend Hart, PURPLE en opzetten samenwerking kleine kernen.

Speerpunt 1 Landbouwkundige innovatie en ondernemerschap Verbreding en innovatie in de landbouw en stimulering nieuwe vormen van ondernemersschap.

Kernbegrippen: Natuur-landschap-water-ecologie-educatierecreatie-zorg-afzet, (streek / kwaliteits)producten. Voorbeelden: - pilot projecten groen-blauwe-maatschappelijke diensten; - stimulering verbredingsactiviteiten / ketenvorming; - pilotprojecten verbetering afzet hoogwaardige voedselproducten in de Randstad provincies; -

pilotprojecten op gebied van water-ecologie-natuuraantrekkelijk landschap; projecten gericht op agrorecreatie-toerisme-zorgstreekproducten-educatie als neventak. Doelgroepen: Plattelandsondernemers, consumenten.

Ontwikkelingsplan de Weidse Veenweiden 2007-2013 Mei 2007

Speerpunt 2 Stimulering Recreatie & Toerisme Vergroting van, meer samenhang in en promotie van het (agro)toeristisch aanbod. Kernbegrippen: Plattelandstoerisme, streekpromotie, routes en voorzieningen, bezoekerscentra, landschapsmarketing. Voorbeelden: realisatie slecht-weervoorzieningen; ontwikkeling fijnmazig netwerk van boerenlandroutes die starten in de stad; openen wildrestaurant met wild uit het gebied. Doelgroepen: Plattelandsondernemers en consumenten

Speerpunt 3 Verbetering Leefbaarheid Bevorderen van een aangenaam leefklimaat om sociale cohesie te stimuleren. Kernbegrippen: ‘bovenlokaal wat kan, lokaal wat moet’, breed scala aan voorzieningen, bundeling voorzieningen. Voorbeelden: stimulering innovatieve projecten gericht op basisvoorzieningen in dorpen; investeringen in voorzieningen zoals multifunctionele centra of voorzieningen zoals een zorgsuper; projecten gericht op cultuur; projecten gericht op bundeling van diensten en voorzieningen. Doelgroepen: bewoners, consument en plattelandsondernemers

26

6

Begroting en financiering

6.1

Begroting

Relatie met maatregelen POP2 Binnen het Plattelands Ontwikkelings Programma (POP2) 1 , waar LEADER deel van uitmaakt, is een aantal maatregelen beschreven. Alle projecten die met POP2, en dus ook met LEADER, financieel worden ondersteund, moeten in één of meer van die maatregelen vallen. De speerpunten zoals die uitgewerkt in de ontwikkelingsstrategie van de Weidse Veenweiden, zetten in op de volgende maatregelen: - 3.11 Diversificatie van de agrarische economie - 3.12 Steun voor de oprichting en ontwikkeling van micro-ondernemingen - 3.13 Versterken van toeristische activiteiten - 3.21 Basisvoorzieningen voor de economie en de plattelandsbevolking - 3.23 Behoud en ontwikkeling landelijk erfgoed - 4.11 Versterken van de concurrentiekracht van de agrarische sector - 4.12 Milieu en landbeheer - 4.21 Uitvoering van samenwerkingsprojecten - 4.31 Uitvoeringskosten Plaatselijke Groep In Bijlage 1 zijn deze maatregelen nader uitgewerkt en worden mogelijke projecten opgenoemd, wie daarvan eindbegunstigden zouden kunnen zijn en wat de bijdrage aan publieke middelen voor die maatregel is. Begroting In tabel 6.1 zijn de speerpunten begroot en uitgewerkt naar resultaatindicatoren voor dit ontwikkelingsplan. Met ruim € 8 mln is Recreatie en Toerisme de grootste begrotingspost in dit plan. Dit is in lijn met het centrale thema van het ontwikkelingsplan: verbetering van de stad-land relatie. Naast voor nieuwe voorzieningen en voor het vergroten van de belevingswaarde door onder andere evenementen te organiseren, is een aanzienlijke bijdrage opgenomen voor de aanleg van nieuwe recreatieve routes. In vergelijking met de eerste LEADER-periode wordt met bijna € 3 miljoen sterker ingezet op de toekomst van de landbouw. Door te diversificeren, te experimenteren en te vernieuwen, onder andere door middel van groene en blauwe diensten hoopt de Plaatselijke Groep een bijdrage te leveren aan de versterking van de landbouw in het gebied. Belangrijk is dat de projecten een meerwaarde hebben ten aanzien van de maatregelen die in kader van POP2 door het rijk worden uitgevoerd (as 1). Die meerwaarde kan behaald worden door intensivering van de samenwerking in het gebied en door innovatie. De Plaatselijke Groep bouwt met de verbetering van de leefbaarheid voort op de ervaringen uit de vorige LEADER-periode. Uitgangspunt daarbij is dat de projecten een bovenlocale uitstraling krijgen. De ontwikkeling van kleine kernen speelt daarin een belangrijke rol. Voor dit speerpunt is bijna € 4 miljoen begroot. Samenwerking zal met name gezocht worden binnen het kader van het Groene Hart en de Randstad. Dit is van essentieel belang voor de uitwerking van het thema stad-land relatie. Daarnaast zal uitwisseling met andere LEADER-gebieden in Europa plaatsvinden. Voor samenwerking wordt totaal € 1 miljoen uitgetrokken. In totaal gaat het om naar schatting 57 projecten die binnen deze programmaperiode in de Venen worden uitgevoerd en 52 projecten in de Utrechtse Waarden.

1

Programmadocument POP2 2007-2013, versie 21 december 2006, maatregelfiches as 1 t/m 4


27

Tabel 6.1 Begroting per speerpunt in relatie tot de maatregelen en resultaten

Doelen Ontwikkelingsplan

Speerpunt 1: verbreding en innovatie in de landbouw / stimulering van nieuwe vormen van ondernemersschap

Speerpunt 2: Recreatie en Toerisme

Totaal

2.940.000

8.190.000

Maatregelen POP2 311 Diversificatie naar niet-agrarische activiteiten

Indicatoren

Aantal

Eenheden

Verbrede agrarische ondernemingen

8

Projecten

411 As1 via LEADER concurrentiekracht landbouw

Nieuwe afzet kanalen voor streekproducten en diensten

8

Projecten

412 As2 via LEADER Milieu/natuur en landschap

Groene en Blauwediensten met een experimenteel karakter 3

Projecten

312 Steun voor oprichting microondernemingen

Nieuwe opgerichte bedrijven voor nieuwe product-markt combinaties

5

Projecten

313 Bevordering van toeristische activiteiten

Fietspaden

20

Km


Wandelpaden

60

Km


Bewegwijzering

40

Km


Kanoroutes

20

Km


Ruiterroutes

20

Km


Nieuwe of verbeterde voorzieningen gericht op R&T

8

Voorz.

413 As3 via LEADER Sociaal-economische vitalisering

Promotie activiteiten gericht op bevorderen en ontwikkelen van toeristische activiteiten

17

Activiteiten


producten die streekidentiteit in woord en/of beeld vastleggen/ uitdragen

8

Producten


28

Vervolg tabel 6.1 Doelen Ontwikkelingsplan

Totaal

Speerpunt 2: Recreatie en Toerisme

Speerpunt 3: Leefbaarheid

Speerpunt 4: interregionale en internationale samenwerking

otaal Projecten

Maatregelen POP2

Indicatoren

Aantal

Eenheden


aantal evenementen

5

Evenem.

323 Instandhouding en opwaardering van het landelijk erfgoed

aantal cultuurhistorische objecten dat toegankelijk wordt gemaakt voor de recreant

7

Projecten

323 Instandhouding en opwaardering van het landelijk erfgoed

aantal (educatieve) acties om het milieu-natuurcultuurbewustzijn te verhogen.

3

Activiteiten

321 Basisvoorzieningen voor de economie

Ontwikkelen van nieuwe vormen van bovenlocale diensten 5

Diensten


Nieuwe voorzieningen voor kleine kernen

11

Voorz.


bijzondere kosten aan realiseren van multifunctionele accommodaties

3

Projecten


projecten gericht op of met jongeren? Of andere specifieke 4 doelgroepen

Projecten


dorpsplannen of leefbaarheidsplannen kleine kernen

6

Plannen

421 Uitvoering van samenwerkingsprojecten

Samenwerking gericht op versterken stad-land relatie

4

Projecten

Samenwerking gericht op promotie Groene Hart

1

Projecten

Transnationale Samenwerking

2

Projecten

3.840.000

1.000.000

421 Uitvoering van samenwerkingsprojecten 421 Uitvoering van samenwerkingsprojecten

15.970.000


29

Vervolg tabel 6.1 Doelen Ontwikkelingsplan

Organisatiekosten Plaatselijke groep

Totaal

819.600

Totaal organisatie

819.600

TOTAAL

16.789.600

Maatregelen POP2 431 Beheer en uitvoeringskosten van de plaatselijke groep 431 Beheer en uitvoeringskosten van de plaatselijke groep

Indicatoren

Aantal

Eenheden

Projectleider

738

Dagen

Assistent projectleider

492

Dagen

431 Beheer en uitvoeringskosten van de plaatselijke groep

Organisatiekosten

6

Jaren


Communicatiekosten

6

Jaren


30

Organisatie Voor de werving en selectie van de projecten en de ondersteuning van de plaatselijke groep gaat dit plan uit van een inzet van respectievelijk 3 en 2 dagen per week (0,6 en 0,4 fte). Voor de kosten van de PG zoals zaalhuur, vacatie worden ook middelen gereserveerd. Onder communicatie vallen de kosten voor de website, excursies en andere PR-activiteiten. Een nader uitgewerkte begroting wordt opgesteld bij aanvang van het programma. Tabel 6.2 geeft de begroting voor organisatiekosten op hoofdlijnen weer. Met ruim 7 % van de overheidsuitgaven zijn de organisatiekosten relatief laag. Voorwaarde hiervoor is een goede samenwerking binnen de programmabureaus van de beide gebieden.

Tabel 6.2 Organisatiekosten Onderdeel

Aantal Eenheden

Prijs/eenheid

Totaal

Projectleider

738 Dagen

600

442.800

Assistent projectleider

492 Dagen

400

196.800

Organisatiekosten

6 Jaren

15.000

90.000

Communicatiekosten

6 Jaren

15.000

90.000

Totaal

819.600

Een uitgebreide onderbouwing van de begroting is te vinden in bijlage 2. Bijlage 3 laat de begroting per deelgebied zien.

6.2

Financiering

De systematiek vanuit POP schrijft voor dat Europese financiering pas dan door de Europese Commissie wordt verstrekt indien er voor tenminste eenzelfde bedrag aan nationale co-financiering beschikbaar is. Deze nationale co-financiering bestaat uit publieke middelen van Rijk, provincie, gemeenten, waterschappen en andere als (semi-)overheid erkende instanties. In dit kader zal een beroep worden gedaan op co-financiering van de provincie Utrecht, zoals aangegeven in de gebiedsprogramma’s De Venen en Utrechtse Waarden, in die zin dat de provincie voor de gehele programmaperiode middelen reserveert voor de uitvoering van het Lokale Ontwikkelingsplan. De Plaatselijke Groep spant zich in om samen met de gebiedscommissies de Venen en De Utrechtse Waarden te zorgen voor financieel commitment bij provincie, gemeenten en andere relevante overheden voor de publieke co-financiering. Hiervoor leggen gemeenten en en het waterschap schriftelijk hun intenties vast. In de meeste gevallen zijn er ook bijdragen nodig van private partijen in de subsidiabele investeringen. Het is in principe toegestaan de tijdsbesteding van private partijen en vrijwilligers te kapitaliseren en als financiële bijdrage in het projectbudget mee te rekenen. Het uurbedrag moet nader met DLG worden vastgelegd (ter indicatie: in de vorige programmaperiode werd € 20,- per uur gehanteerd). Op basis van dit plan is een multiplier effect van 3 te verwachten. De verhouding 33% financiering POP/EU, 33% provincie & overige overheden en 34% private financiering geldt op programmaniveau. Per speerpunt, maatregel of project kunnen afwijkende percentages gehanteerd worden. De PG is verantwoordelijk voor een adequaat programmamanagement ten aanzien van de publieke financiering in de zin dat zij er voor zorgdraagt dat aan het eind van de uitvoeringsperiode op programmaniveau de verhouding financiering door provincie – overige (semi)overheden 33%-33% is. Tabel 6.3 geeft de financiering per maatregel weer, de financiering per gebied staan in bijlagen 4.1 & 4.2.


31

Tabel 6.3 Financiering per maatregel

Nationaal Publiek As en maatregel

Totaal generaal

Totaal publiek

1=2+7

2=3+4

ELFPO

Totaal

WS/ Gem.

Provincie

3 4=5+6

Privaat

5

6

7

AS3 311 Diversificatie naar nietagrarische activiteiten

800.000

320.000

160.000

160.000

160.000

0

480.000


400.000

160.000

80.000

80.000

40.000

40.000

240.000


4.600.000

4.000.000

2.000.000

2.000.000

1.000.000

1.000.000

600.000


2.600.000

1.560.000

780.000

780.000

390.000

390.000

1.040.000

1.200.000

1.200.000

600.000

600.000

300.000

300.000

0

9.600.000

7.240.000

3.620.000

3.620.000

1.890.000

1.730.000

2.360.000

640.000

256.000

128.000

128.000

128.000

0

384.000


1.500.000

600.000

300.000

300.000

300.000

0

900.000

413 As3 via LEADER Sociaaleconomische vitalisering

3.230.000

1.540.000

770.000

770.000

345.200

428.800

1.690.000


1.000.000

920.000

460.000

460.000

460.000

0

80.000

819.600

819.600

409.800

409.800

409.800

0

0

7.189.600

4.135.600

2.067.800

2.067.800

1.643.000

424.800

3.054.000

16.789.600

11.375.600

5.687.800

5.687.800

3.533.000

2.154.800

5.414.000

34%

34%

322 Dorpsvernieuwing en – ontwikkeling

323 Instandhouding en opwaardering van het landelijk erfgoed Totaal AS3 AS4 411 As1 via LEADER concurrentiekracht landbouw

431 Beheer en uitvoeringskosten van de plaatselijke groep Totaal AS4 Totaal Percentage verdeling

32%

Begroting per deelgebied: De Venen Voor de Venen is in de begroting € 2,9 miljoen aan Europese middelen gereserveerd en daarnaast €2,9 miljoen aan cofinanciering van de overige publieke middelen (provincie, gemeenten waterschap). Het programmateam De Venen verzorgt de cofinanciering op programmaniveau in de jaarlijkse uitvoeringsprogramma´s. Er is voor circa € 100.000 extra uit POP2 as 3 begroot omdat er in dit Ontwikkelingsplan een kleine grensafwijking zit ten opzichte van de Venen, en dat betreft de grens bij de gemeente Abcoude en de Harmelerwaard. Hierover vindt in de gebiedscommissie nog overleg plaats. Voor deze gebieden geldt dat de provinciale en / of gemeentelijk cofinanciering per LEADER-project zal worden gezocht.


32

Begroting per deelgebied: De Utrechtse Waarden Voor de Utrechtse Waarden geldt dat er financiële dekking is in het AVP De Utrechtse Waarden voor € 1 miljoen uit as 4. De verplichte nationale publieke co-financiering is ook begroot op € 1,0 miljoen. De Plaatselijke Groep heeft daarnaast de intentie om nog € 1,6 miljoen EU-middelen weg te zetten in LEADERprojecten in dit gebied. Deze middelen zijn afkomstig uit POP2, as 3 en zijn in principe per provincie vrij te besteden. Het programmateam de Utrechtse Waarden zal de cofinanciering op programmaniveau in de jaarlijkse uitvoeringsprogramma´s verzorgen. De verplichte nationale publieke co-financiering zal met hulp van de gebiedscommissie zal tijdens de uitvoering van het Ontwikkelingsplan door de PG worden gezocht bij provincie, gemeenten en waterschappen. Indien nodig wordt dat per LEADER-project bekeken.

6.3

Financiële planning en N+2

Het tempo van uitvoering moet afgestemd wordenop de kasuitgaven van de EU op basis van de N+2 systematiek. Dit betekent dat de EU middelen voor jaar N uiterlijk 2 jaar later zijn uitbetaald aan de projecten. Tabel 6.4 geeft de verwachte realisatiecijffers over de jaren aan. Aangezien pas in september 2007 op z’n vroegst met de werving en ontwikkeling van nieuwe projecten kan worden gestart is een gering bedrag gepland voor dit jaar. Dit betekent een extra inspanning voor 2008 en 2009. Het POP2 voorziet in een uitloop tot en met 2015. Dit is echter niet in de tabel opgenomen aangezien deze uitloop uitsluitend bedoeld is voor de financiële afronding van het programma als geheel.

Tabel 6.4 Verdeling over de jaren

As en maatregel

Totaal publiek

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

AS3 311

320.200

0

41.200

64.000

61.800

54.800

52.600

45.800

312

159.800

0

0

52.600

30.800

27.400

26.200

22.800

313

4.000.200

85.800

428.600

800.000

771.400

685.800

657.200

571.400

321

1.559.800

0

200.600

312.000

300.800

267.400

256.200

222.800

323

1.200.000

0

154.200

240.000

231.400

205.800

197.200

171.400

7.240.000

85.800

824.600

1.468.600

1.396.200

1.241.200

1.189.400

1.034.200

Totaal AS3

AS4

Totaal publiek

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

411

256.000

0

33.000

51.200

49.400

43.800

42.000

36.600

412

600.200

0

77.200

120.000

115.800

102.800

98.600

85.800

413

1.540.000

33.000

165.000

308.000

297.000

264.000

253.000

220.000

421

920.000

0

118.200

184.000

177.400

157.800

151.200

131.400

431

819.000

117.000

117.000

117.000

117.000

117.000

117.000

117.000

Totaal AS4

4.135.200

150.000

510.400

780.200

756.600

685.400

661.800

590.800

Totaal

11.375.200

235.800

1.335.000

2.248.800

2.152.800

1.926.600

1.851.200

1.625.000


33

De Romeinen terug in de vaart In samenwerking met Stichting het Utrechts Landschap maakt Stichting Bouwloods een reconstructie van het Romeins vrachtschip ‘De Meern’. Het is de bedoelding dat het schip de stad Utrecht met het Groene Hart verbind middels aanbieden van vaartochten op de Leidsche en de Oude Rijn over de Limes (Het Romeins grensgebied). Het project is gereed in 2008.

Peuters in Benschop kunnen weer naar ’t Berehol Stichting Peuterspeelzalen Lopik zet zich in voor veilige opvang van peuters in haar 7 kernen. Twee projecten zijn tot uitvoer gebracht: het realiseren van ’t Berehol in Benschop en en ‘t Peuterstekkie in Polsbroek.


Het platteland komt wekelijks naar Woerden De streekmarkt is in het gebied inmiddels een bekend fenomeen. Hier ontmoeten de consumenten producenten van producten uit het Groene Hart (zoals boerenkaas, zuivel, fruit, jams, vlees., groenten etc) Kwaliteit en het verhaal achter het product staan centraal.


Kamerik op de kaart Maar liefst vijf wandelroutes over boerenland, fiets-steproutes en vijf kanoroutes verbinden een zevental Kamerikse ondernemers op het platteland. Op een van de punten (’t Oortjespad) is zelf een uitkijktoren gerealiseerd. Informatiepanelen geven startpunten aan.. De recreatieve ontsluiting van Kamerik is daarmee een feit!

Foto: St. Kamerik op de Kaart

Een nieuw leven voor hoogstamfruitboomgaarden Vereniging hoogstamfruit Groene Hart zet zich in voor behoud en verbetering van hoogstamfruitboomgaarden. Snoeicursussen, herbeplanting, maar ook verwerking en afzet van het biologische fruit is onderdeel van dit project.

Foto: Arie Straver Ontwikkelingsplan de Weidse Veenweiden 2007-2013 Mei 2007

34

7 7.1

Uitvoering van het Ontwikkelingsplan Plaatselijke Groep

De taken van de Plaatselijke Groep Overeenkomstig de richtlijnen uit Brussel is de Plaatselijke Groep (PG) verantwoordelijk voor de uitvoering van het ontwikkelingsplan. De taken van de PG worden als volgt samengevat: • Algehele uitvoerende verantwoordelijkheid voor de Lokale Ontwikkelingsstrategie ten aanzien van realisatie van doelen en output en verantwoorde besteding van de publieke middelen; • Begeleiding en beoordeling van aanvragen op basis van de selectie- en beoordelingscriteria; op basis daarvan adviezen uitbrengen aan de provincie (zie bijlage 2) ; • Het gezamenlijk met de gebiedscommissies (programmateams de Venen en de Utrechtse Waarden) uitwerken en uitvoeren van een communicatietraject. • Het activeren van gebiedspartijen en burgers ten behoeve van het genereren van projecten; • Ten behoeve daarvan verzorgen van voorlichtingsactiviteiten; • Het inhoudelijk en uitvoeringstechnische volgen en waar nodig bijsturen van projecten; • Het opstellen van jaarplannen en jaarverslagen ten behoeve van de voortgang, evaluatie en monitoring; • Op basis daarvan eventueel bijstellen van de uitvoering; • Aanspreekpunt voor gebiedspartijen en overheden omtrent projectaanvragen en uitvoering van projecten; • Het verzorgen van de terugkoppeling met het eigen netwerk; • Het verzorgen van de permanente samenwerking met de gebiedscommissies de Venen en de Utrechtse Waarden; • Het actief participeren in samenwerkingsprojecten; • Het actief participeren in het Nationaal Netwerk Plattelandsontwikkeling. Het vergaderritme van de Plaatselijke Groep dient nog nader bepaald te worden. Ook over het voorzitterschap zal door de Plaatselijke Groep nader besloten worden. Samenstelling van de PG Voor de besluitvorming moeten de sociaal-economische partners en andere vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld, zoals landbouwers, plattelandsvrouwen, jongeren en hun verenigingen, ten minste 50% van het plaatselijke partnerschap uitmaken. Deze organisaties blijven voor de duur van het bestaan van de Plaatselijke Groep verantwoordelijk voor het afvaardigen van een vertegenwoordiger met voldoende mandaat voor het beoordelen en werven van projecten. De organisaties die deelnemen aan de Plaatselijke Groep zijn opgenomen in Bijlage 5. Voor de deelnemers aan Plaatselijke Groep gelden de volgende eisen: − zij zijn ter plaatse gevestigd; − zij hebben een brede belangstelling voor de plattelandsontwikkeling; − zij zijn afgevaardigd van een sector en weten zich daarbij verzekerd van een draagvlak en beschikken over een mandaat; − zij hebben kennis van en betrokkenheid met de regio. De relatie met het college van Gedeputeerde Staten Teneinde de door de EU gewenste ‘nodige onafhankelijkheid’ van de Plaatselijke Groep vorm en inhoud te geven, neemt het College van GS een besluit tot instelling van de genoemde Plaatselijke Groep, waarin taken en bevoegdheden zijn geregeld. Volgens de Europese richtlijnen, zal de lijn van dit instellingsbesluit moeten zijn dat de Plaatselijke Groep de bevoegdheid krijgt om ten aanzien van projecten een bindend advies aan het College van GS uit te brengen. Deze constructie is mogelijk wanneer het uitgangspunt wordt gekozen dat het College van GS de adviezen van de Plaatselijke Groep opvolgt, tenzij zwaarwegende belangen zich hiertegen verzetten. De Plaatselijke Groep wordt ingesteld voor de periode waarin de uitvoering van het Plattelands Ontwikkelingsplan loopt (2007-2013, met een uitloop).


35

De relatie met de gebiedscommissies Deze Ontwikkelingsstrategie maakt onderdeel uit van de gebiedsprogramma’s de Venen en de Utrechtse Waarden voor de Agenda Vitaal Platteland (AVP) van de provincie Utrecht (zie ook hoofdstuk 3). Voor de uitvoering van deze gebiedsprogramma’s dragen twee gebiedscommissies de verantwoordelijkheid. In de jaarlijkse uitvoeringsprogramma’s wordt de financiële ruimte en de inzet op thema’s en projecten vastgelegd. Om te zorgen voor een goede koppeling tussen de gebiedscommissies en de Plaatselijke Groep moeten er afspraken gemaakt worden over de wijze van communicatie. Een mogelijke wijze zou kunnen zijn: Bestuurlijke koppeling gebiedscommissies de Utrechtse Waarden en de Venen met de LEADER-groep: • Wethouder Kooijman van de gemeente Lopik wordt de voorzitter van gebiedscommissie de Utrechtse Waarden en is tevens lid van de Plaatselijke Groep; • Een aantal leden van de gebiedscommissies de Utrechtse Waarden en de Venen zitten in de PG; • De vertegenwoordiger van het hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden is lid van de gebiedscommissie de Venen en van de Plaatselijke Groep; • De afgevaardigden zie zowel zitting hebben in de PG als in de gebiedscommissies hebben mandaat om namens de gebiedscommissie LEADER-projecten te beoordelen; • Deze afgevaardigden hebben de extra verantwoordelijkheid om te rapporteren en evalueren richting de gebiedscommissies; • De voorbereidingen hiervoor worden gedaan door de programmateams van De Venen en De Utrechtse Waarden in samenwerking met de projectsecretaris van de Plaatselijke Groep (zie hieronder). De ambtelijke koppeling: Het programmateam de Venen en die voor de Utrechtse Waarden (verantwoordelijk voor uitvoering van de gebiedsprogramma’s participeren in de PG. Dit zal door de nieuwe PG nog nader uitgewerkt worden. De ambtelijke vertegenwoordigers hebben echter geen stemming in de PG, als het gaat over projectbeoordeling, daar zij geen netwerk vertegenwoordigen. De secretaris van de Plaatselijke Groep participeert deels in de programmateams de Venen en de Utrechtse Waarden gericht op de koppeling.

7.2

Ondersteuning Plaatselijke Groep en uitvoeringsorganisatie Gebiedscommissie De Utrechtse Waarden

Programmateam De Utrechtse Waarden

Gebiedscommissie De Venen

Vertegenwoordiger

Programmateam De Venen

Plaatselijke Groep Leader secretaris

Om de Plaatselijke Groep te ondersteunen bij de uitvoering van dit Ontwikkelingsplan, kan een beroep worden gedaan op de volgende functionarissen: de secretaris van de Plaatselijke Groep; het programmateam De Utrechtse Waarden; het programmateam De Venen; de provinciale POP / LEADER-coördinator; de betaal- en beheersautoriteit bij de Dienst Landelijk Gebied (DLG); het Nationaal Netwerk Plattelandsontwikkeling. Ontwikkelingsplan de Weidse Veenweiden 2007-2013 Mei 2007

36

7.2.1 Secretaris De secretaris heeft als taken: Secretariële ondersteuning 1. Ondersteuning van de vergaderingen van de Plaatselijke Groep: voorbereiding, vergaderingen bijwonen, verslaglegging, procesbewaking, advisering; 2. Voorlichting en PR: verzorgen van informatiebijeenkomsten, nieuwsbrief en beheer website. Verder zorgt de secretaris er voor dat er regelmatig artikelen in de lokale en regionale pers verschijnen over de activiteiten in het kader van het programma; 3. Aanspreekpunt: de secretaris fungeert als ambtelijk aanspreekpunt voor de gemeenten en provincie en voor collega-secretarissen van andere Plaatselijke Groepen in binnen- en buitenland; 4. Monitoring en evaluatie; 5. De secretaris koppelt tijdens elke vergadering van de PG terug over de voortgang van de uitvoering van de projecten. Deze rapportages worden ook gebruikt om de indicatoren voor het succes van het programma te monitoren. Waar nodig worden door de secretaris voorstellen gedaan aan de PG om de uitvoering van de projecten te verbeteren en voert daartoe in overleg met coördinator en de projectaanvragers de nodige maatregelen uit; 6. Uiteraard leveren de rapportages over de uitvoering van de projecten ook kopij op voor de nieuwsbrief en de website; 7. Rapportage: de secretaris stelt jaarlijks een jaarplan en een jaarverslag op, waarin verslag wordt gedaan van de geplande c.q. uitgevoerde activiteiten en projecten en eventueel voorstellen worden gedaan voor bijstelling van het programma; 8. De secretaris werkt nauw samen met de programmateams de Venen en de Utrechtse Waarden. De secretaris neemt deels zitting in beide teams. Het vervullen van een loketfunctie 1. Loketfunctie: de indiener van een project (al dan niet LEADER-waardig) komt in eerste instantie terecht bij het loket voor de AVP programma’s: te weten de programmateams van De Venen of De Utrechtse Waarden. Gaat het om een mogelijk LEADER-project, dan wordt het idee doorgeleid naar de secretaris van LEADER De Weidse Veenweiden. De secretaris is het aanspreekpunt namens de PG voor Lokale Initiatiefnemers (LI) om projectideeën en projectvoorstellen te bespreken en initiatiefnemers te ondersteunen bij de administratieve zaken rond de uitvoering en afronding; 2. Makelaarsfunctie: de secretaris ondersteunt Lokale Initiatiefnemers in het vinden van relevante partijen om het projectvoorstel verder mee op te zetten en uit te voeren. Dit zijn in de eerste plaats andere partijen binnen het gebied, maar ook partijen in de omringende stedelijke agglomeratie dan wel onderzoeksinstituten of overheden; 3. Ook zal de secretaris initiatiefnemers, indien nodig, ondersteunen bij het vinden van aanvullende financieringsbronnen; 4. Opzet en begeleiding samenwerkingsprojecten: in het huidige LEADER+-programma is gebleken dat professionele ondersteuning van Lokale Initiatiefnemers bij het opzetten en uitvoeren van samenwerkingsprojecten onontbeerlijk is. Gezien de inmiddels opgebouwde ervaringen binnen het LEADER+ programma 2002-2006 dient in de volgende periode deze ondersteuning voortgezet te worden. De secretaris ondersteunt bij het zoeken en bij elkaar brengen van samenwerkingspartners, het uitwerken van een gezamenlijk projectplan, de aanvraagprocedure en bij de uitvoering wat betreft de subsidietechnische randvoorwaarden; 5. Procedurebegeleiding en –bewaking: de secretaris vervult een centrale rol in de begeleiding en ondersteunen van zowel Lokale Initiatiefnemers als de PG bij het op een correcte, zorgvuldige, maar ook zo snel mogelijk afwikkelen van de procedure van de projectvoorstellen, bij het opstellen van het projectvoorstel en het invullen van de formulieren, bij het toetsen van de voorstellen door de PG tot het moment dat de beschikkingen door de provincie zijn afgegeven. Waar nodig ontwikkelt de secretaris voorstellen voor verbetering van procedures. De secretaris treedt in dezen ook op als aanspreekpunt voor provincie en beheer- en betaalautoriteit; 6. De secretaris communiceert met de provinciale coördinator, de programmateams en de PG over de projecten..


37

7.2.2 Invulling secretariaat Met de kosten voor de ondersteuning van de werkzaamheden van de Plaatselijke Groep (secretaris) is rekening gehouden in de financiële tabel van het programma (zie hoofdstuk 6). De Plaatselijke Groep denkt dat hiervoor in totaal gemiddeld over de hele programmaperiode ca. 0,7 formatieplaats nodig is (24 uur per week). De werkbelasting in de eerste twee jaar zullen richting de 4 / 5 dagen per week gaan, terwijl in de afonding minder belasting te verwachten is.De definitieve invulling van het secretariaat wordt vormgegeven in nauwe samenwerking met de programmateams de Utrechtse Waarden en de Venen. De wisselwerking tussen de uitvoering van AVP de Venen en De Utrechtse Waarden enerzijds en van het LEADER-programma anderzijds kan zo worden geoptimaliseerd. Het profiel van de secretaris bestaat, samengevat, uit tenminste de volgende kwalificaties: 1. heeft kennis van het gebied; 2. beschikt over relevant netwerk in het gebied en daarbuiten; 3. heeft gedegen en gebleken ervaring met de LEADER-aanpak; 4. is in staat om aanvragers te begeleiden in het vertalen van projectideeën naar LEADER-waardige aanvragen; 5. heeft grondige kennis van de technische en juridische aspecten van het POP-programma. Voor het secretarisschap zal een aanbestedingstraject worden uitgezet conform de geldende provinciale aanbestedingsprocedures.

7.2.3 De provinciale POP /LEADER-coördinator Op provinciaal niveau is er een POP/LEADER-coördinator. Deze provinciaal coördinator toetst projectaanvragen met het advies van de Plaatselijke Groep (inhoudelijke toetsing) en een advies van DLG (technische toetsing) ten behoeve van het besluit van GS (de definitieve beschikking).

7.2.4 De Betaal- en Beheersautoriteit (BBA) De Dienst Landelijk Gebied vormt de betaal- en beheersautoriteit voor de uitvoering van POP en derhalve ook van as 3 en de LEADER-as. De betaal- en beheersautoriteit zorgt voor de opstelling van eind- en jaarverslagen en verricht de betalingen aan de projecten. Tevens zal DLG verantwoordelijk zijn voor het uitvoeren van de technische toetsing van LEADER-projecten. Daarvoor zal de uitvoeringsverordening 1974 / 2006 en de POP verordening 1698 / 2005 als toetsingskader worden gehanteerd.

7.2.5 Een nationaal netwerk voor plattelandsgebieden Tenslotte zal ook in het nieuwe programma een netwerk van plattelandsgebieden functioneren, waarvan de Plaatselijke Groep De Weidse Veenweiden ook deel uitmaakt. Onder het LEADER-programma 2002-2006 is een nationaal netwerk LEADER gevormd, dat opgegaan is in het nationaal netwerk plattelandsontwikkeling. Dit netwerk zal ook in de komende programmaperiode gaan functioneren, onder andere ter ondersteuning van de LEADER-groepen. De ondersteuning bestaat uit deskundigheidsbevordering bij de leden van de Plaatselijke Groep om hen in staat te stellen de uitvoering van het programma adequaat ter hand te nemen. Verder bevordert het netwerk de uitwisseling van ervaringen en informatie tussen LEADER-gebieden en kan ondersteuning bieden bij het opzetten van samenwerkingsprojecten. De Plaatselijke Groep wenst actief te participeren in dit netwerk met als doel het overdragen van behaalde resultaten en het opdoen van inspiratie voor de uitvoering van de Lokale Ontwikkelingsstrategie. Er is in de begroting nog geen rekening gehouden met de kosten die met gemoeid zijn bij participatie aan het nationaal netwerk voor plattelandsgebieden en kosten voor technische bijstand (kosten DLG).

7.3

Selectie en beoordeling van projecten

De Plaatselijke Groep is vrij in de wijze waarop de ingediende projecten worden geselecteerd. Een aanzet voor die procedure staat beschreven in bijlage 2. Het definitieve stramien zal door de Plaatselijke Groep nog nader worden vastgesteld in samenspraak met de beide gebiedscommissies, programmateams, provincie en DLG. In grote lijnen is de voorgestelde procedure als volgt: een projectprocedure zal vooraf gegaan worden door een eerste contact tussen een ondernemer, organisatie of burger met een innovatief idee (de “Lokale Initiatiefnemer”) Ontwikkelingsplan de Weidse Veenweiden 2007-2013 Mei 2007

38

en het programmateam van het gebied in kwestie (de Venen of De Utrechtse Waarden). Aanbevolen wordt om met name in de beginperiode inloopdagen of gebiedssessies te organiseren. Het programmateam de Venen of de Utrechtse Waarden zal een LEADER-waardige aanvraag doorleiden naar de secretaris, die met de aanvrager de kansrijkheid en haalbaarheid beoordeelt en de aanvrager adviseert en begeleidt bij het samenstellen van het projectdossier. Het programmateam geeft aan welke cofinanciering al beschikbaar is in het jaarlijkse uitvoeringsprogramma. Het projectdossier zal vervolgens worden voorgelegd aan de Plaatselijke Groep. Gezien de verwachte grootte van de Plaatselijke Groep zal naar alle waarschijnlijkheid uit de PG per speerpunt deelgroepjes worden gevormd aan wie de aanvragen eerst voorgelegd worden. De beslissing van de Plaatselijke Groep zal in de vorm van een bindend advies ter besluitvorming worden voorgelegd aan Gedeputeerde Staten (GS). Dit wordt terugggekoppeld naar GS. GS geeft de uiteindelijke beschikking af op basis waarvan door de aanvrager aanspraak kan worden gemaakt op de subsidiegelden. Het project kan daarna worden uitgevoerd.

7.4

Randvoorwaarden voor de uitvoering van projecten

7.4.1 Toetsing Aanvragen zullen getoetst worden aan de hand van drie typen criteria: 1. De toepassing van de LEADER-methode; 2. Inhoudelijke criteria aan de hand van deze Ontwikkelingsstrategie; 3. Technische criteria. Ad 1. Toepassing LEADER-methode - Bottom-up principe Uiteraard zal de bottom-up aanpak als belangrijkste richtsnoer bij de uitvoering gelden. Dit houdt wat de Plaatselijke Groep betreft in dat aanvragen in alle gevallen gedaan worden door burgers, ondernemers, publieke instellingen, verenigingen en samenwerkings-verbanden die in het gebied zelf gevestigd zijn. Daar waar het gaat om samenwerkingsverbanden kunnen ook partijen van buiten het gebied betrokken worden. - Jongeren en vrouwen Overeenkomstig de Europese richtlijnen rekent de Plaatselijke Groep jongeren en vrouwen tot speciale aandachtsgroepen. Deze groepen kunnen een belangrijke rol vervullen in de ontwikkeling van de plattelandsgebieden. Activiteiten voor deze doelgroepen zullen worden gestimuleerd passend binnen elk van de thema´s en doelstellingen. Bij de beoordeling van projectaanvragen zal de mate waarin het initiatief bijdraagt aan versterking van de positie van jongeren en vrouwen een wegingsfactor zijn. - Multisectoraal en integraal Deze Lokale Ontwikkelingsstrategie beoogt een sectoroverstijgende en privaat-publieke aanpak van gebiedsprocessen te bevorderen. Dit komt tot uitdrukking in de beschreven Ontwikkelingsstrategie en zal ook in de uitvoering van het programma een belangrijke wegingsfactor voor aanvragen zijn. Dit houdt in concreto in dat aanvragen die samenwerking inhouden tussen meerdere partijen uit verschillende sectoren en samenwerking tussen private en publieke partijen een hogere beoordelingsscore krijgen dan sectorale aanvragen van één partij. - Overdraagbaarheid, innovatie en samenwerking Bij de opstelling van het Ontwikkelingsplan heeft de Plaatselijke Groep zorggedragen voor het experimentele en innovatieve karakter en overdraagbaarheid van initiatieven. Dit komt vooral tot uiting in het sterke accent op: actieve betrokkenheid van de plaatselijke bevolking; samenwerking tussen organisaties en partijen; het beoogde innovatieve karakter van projecten; de voorbeeldfunctie en het overdraagbare karakter van projecten. Bij de beoordeling van de projecten worden deze zaken nadrukkelijk als wegingscriteria meegenomen. Aan het begrip innovatief dient een ruime uitleg toegekend te worden. Innoveren betekent zeker niet in alle gevallen breken met het verleden. Het voortbouwen op bestaande praktijken is tot op heden één van de succesfactoren van plattelandsontwikkeling gebleken. Het integreren van nieuwe inzichten in een productieproces, het tot stand brengen van nieuwe, niet-reguliere samenwerkingsverbanden tussen actoren/sectoren, het aansnijden van nieuwe markten voor bestaande producten of het in een nieuwe vorm gieten van bestaande praktijken vormen een niet limitatieve opsomming van innovatieve activiteiten die ieder op zich een bijdrage leveren aan de plattelandsontwikkeling.


39

Innovatief in de zin van “nieuw” dient ook ruim uitgelegd te worden. Innovatief wordt daarom geïnterpreteerd als voorzien in een reële en concrete behoefte of een wijze c.q. door middel van een product dat als nieuw en vernieuwend geldt voor het gebied. Voorbeeldfunctie en overdraagbaarheid willen zeggen dat de resultaten van projecten verspreid zullen worden binnen het gebied en ook binnen een landelijk netwerk van plattelandsgebieden, zodat de gebieden van elkaar kunnen leren. Ad 2. Inhoudelijke criteria Wat betreft de inhoudelijke criteria zal het gaan om de vraag in hoeverre een aanvraag past binnen één of meerdere speerpunten: • Landbouwkundige innovatie en ondernemerschap • Stimulering Recreatie & Toerisme • Verbetering Leefbaarheid Tevens zal worden gekeken in hoeverre het project bijdraagt aan het centrale thema: de verbetering van de relatie stad-land. Gelet op de bovenbeschreven visie zullen tevens ook criteria gehanteerd worden die betrekking hebben op: 1. de bijdrage aan een duurzame ontwikkeling van het gebied; 2. de bijdrage aan verbrede plattelandsontwikkeling, bijvoorbeeld te meten in termen van behouden of nieuwe werkgelegenheid; 3. de bijdrage aan vergroting van de ruimtelijke kwaliteit; 4. de bijdrage aan benutten van de in het gebied aanwezige kennis en sociaal kapitaal; 5. de mate van draagvlak binnen het gebied, bijvoorbeeld in de vorm van financiële bijdragen uit het gebied. Ad 3. Technische criteria Nog niet bekend is in hoeverre de nieuwe technische criteria met betrekking tot de kwaliteit van de projectdossiers zullen afwijken van de huidige criteria. Belangrijke aspecten zullen naar verwachting zijn: • toets op volledigheid van het dossier; • toets op de deskundigheid en het uitvoerend vermogen van de aanvrager; • de borging van de resultaten na afloop van de subsidieperiode; • of er wel of niet sprake is van staatssteun en • het gevolgde aanbestedingsbeleid. De technische criteria zullen in overleg met DLG worden opgesteld aan de hand van de POP verordening 1698 / 2005 en de verordening nr. 1974 / 2006 door DLG. DLG zal verantwoordelijk zijn voor de technische beoordeling van POP projecten (incl LEADER).

7.4.2 Complementariteit met bestaand beleid De maatregelen die worden voorgesteld in deze Lokale Ontwikkelingsstrategie zijn niet strijdig met maatregelen inzake: • overig communautair beleid (w.o. in ieder geval INTERREG en LIFE); • de gemeenschappelijke marktordening; • kwaliteit van landbouwproducten; • relevante Europese Richtlijnen (o.a. Vogelrichtlijn, Habitatrichtlijn, Energierichtlijn, Nitraatrichtlijn, Kaderrichtlijn Water, Bodem richtlijn); • het Plattelands Ontwikkelings Programma 2 (POP2) dat voor geheel Nederland werd opgesteld voor de kaderverordening plattelandsontwikkeling. Evenmin worden de voorgestelde maatregelen strijdig geacht met andere Nederlandse maatregelen inzake plattelandsontwikkeling zoals: Agenda Vitaal Platteland; Nota Ruimte; Regeling stimulering biologische productiemethode; regeling beheersovereenkomsten en natuurontwikkeling (SN); regeling agrarisch natuurbeheer (SAN); andere maatregelen vanwege diverse vormen van gebiedsgericht beleid.


40

De in het Ontwikkelingsplan voorgestelde maatregelen zijn complementair ten aanzien van de bestaande projecten in de gebiedsprogramma’s. Ze dragen bij aan de realisering van de gebiedsprogramma’s. De Plaatselijke Groep streeft ernaar om het programma in te zetten als extra financiële prikkel voor de gebiedsprorgramma’s en als stimulans voor nieuwe en verdergaande initiatieven. De Plaatselijke Groep zal dan ook veel energie steken in de wisselwerking met de gebiedscommissies de Venen en de Utrechtse Waarden en de lokale politiek.

7.5

Communicatieplan

Communicatie over de doelstellingen van het Ontwikkelingsplan De Weidse Veenweiden en de mogelijkheden die het biedt voor projecten bij de verschillende doelgroepen in het gebied is een belangrijk aspect in het uitvoeringstraject. Dit is immers de basis voor het realiseren van de doelstellingen van het plan: er moeten passende projecten ontwikkeld worden die door de Plaatselijke Groep financieel worden ondersteund. Naast het bevorderen van kennis bij de doelgroepen is ook een positieve grondhouding ten aanzien van inhoud en uitvoering van het Ontwikkelingsplan bij de doelgroepen noodzakelijk om projecten te genereren. De eerste taak van de Plaatselijke Groep, na goedkeuring van de Lokale Ontwikkelingsstrategie, is het opstellen van een communicatieplan. Dit plan zal door de nieuwe secretaris in samenwerking met de programmateams de Venen en de Utrechtse Waarden worden opgesteld en worden vastgelegd door de gebiedscommissies en de PG. De eerste taken die daar uit voort zullen vloeien zijn: • het opstellen en verspreiden van een leesbare, heldere folder, bedoeld voor de potentiële Lokale Initiatiefnemers; • het onder de aandacht brengen van het programma bij de bevolking via de lokale media; • het ontwikkelen van een website en • het opstellen van een nieuwsbrief. Deze communicatiemidden dienen alle actoren en met name de lokale politiek blijvend van informatie te voorziet over LEADER. Ook zullen links vanuit andere websites van Gebiedsplatform, gebiedspartijen en gemeenten worden aangebracht naar de website van de Plaatselijke Groep. De Plaatselijke Groep acht burgers, maatschappelijke organisaties, ondernemers en de lokale politiek de voornaamste doelgroepen.

7.6

Evaluatie en monitoring

De Rijksoverheid, c.q. het Ministerie van Landbouw is in eerste aanleg verantwoordelijk voor de evaluatie en monitoring van het totale PlattelandsOntwikkelingsplan. In uitvoerende zin zal deze verantwoordelijkheid gedelegeerd worden aan het Comité van Toezicht. Dit is een commissie van bestuurders die toezicht houdt op de uitvoering van POP. De provincie Utrecht zal verantwoordelijk zijn voor de evaluatie op provinciaal niveau. Het betreft een tussentijdse evaluatie en een eindevaluatie. De Plaatselijke Groep is verantwoordelijk voor de uitvoering en monitoring van deze Lokale Ontwikkelingsstrategie. Ten behoeve van de monitoring en evaluaties zijn outputindicatoren opgesteld. De kwantificering van de output is gebeurd op basis van een evaluatie van wat er reeds in het gebied aanwezig is, de gebiedsanalyse en de kwalitatieve doelstellingen met betrekking tot deze strategie. Deze indicatoren zijn opgenomen in bijlage 4. De monitoring zal voortdurend plaatsvinden en tijdens elke vergadering aan de hand van de resultaten en de doelstellingen van de Ontwikkelingsstrategie worden geëvalueerd, om daarmee verder richting te geven aan het activeren van het gebied en het beoordelen van aanvragen. De secretaris speelt een belangrijke rol in het bijhouden van gegevens en het informeren van de Plaatselijke Groep en de provincie. Op basis van de resultaten zullen de accenten voor het komende jaar worden vastgelegd in een jaarplan. Halverwege het programma, in 2010, zal een zogeheten mid-termevaluatie worden uitgevoerd.


41

BIJLAGEN


43


44

Bijlage 1 Maatregelen per speerpunt Toelichting

Maatregel POP SPEERPUNT 1

Type projecten

Eindbegunstigden

Bijdrage publieke middelen

agrarische bedrijven en / of een groep natuurlijke of rechtspersonen (ongeacht de rechtspositie)

maximaal 40% voor onvesteringen, 50% voor overige kosten.

agrarische bedrijven of samenwerkingsverbanden van agrarische bedrijven.

maximaal 100% in geval van onderzoek, maximaal 40% voor bedrijfsinvesteringen en maximaal 50% voor andere kosten. maximaal 100% in geval van onderzoek, maximaal 40% voor bedrijfsinvesteringen en maximaal 50% voor andere kosten.

LANDBOUWKUNDIGE INNOVATIE EN ONDERNEMERSCHAP

3.11 Diversificatie van de agrarische economie

Diversificatie van de bedrijfsvoering naar andere economische activiteiten kan bijdragen aan een beter economisch perspectief. Soorten diversificatie: landbouw en: zorg; educatie; training & voorlichting; huisverkoop; ambachtelijke activieiten; dagen verblijfsrecreatie; energieproductie; allerlei innovatieve andere vormen.

4.11 Versterken van de concurrentiekracht van de landbouw

Het ondersteunen van vernieuwende initiatieven die bijdragen aan duurzamere bedrijfsvoering, b.v. efficiënter water- en energiegebruik; bijdrage aan de CO2problematiek.

-

projecten gericht op investeringen in niet-agrarisch activiteiten op agrarische bedrijven die diversificatie tot doel hebben; projecten gericht op samenwerking tussen landbouwbedrijven., micro-ondernemingen, zorginstellingen, toerisme, educatie en andere voor de stimulering van diversivicatie relevante partijen; introductie van nieuwe informatietechnologie op het platteland ondersteunend aan en als onderdeel van het project gericht op diversificatie op het agrarisch bedrijf; projecten gericht op ketenontwikkeling, promotie en marketingactiviteiten gericht op niet-agrarische activiteiten voortkomend uit de diversificatie. In dit kader kunnen risicovolle, maar veelbelovende experimenten met nieuwe technieken en nieuwe kennis worden ontwikkeld en/of getest die toegesneden zijn op de structuur van de bedrijven en van het gebied. Hieronder vallen projecten die bijdragen aan versterking van het agrarisch cultuurlandschap (bijv: versterking cultuurhistorische waarden, verbetering van de waterkwaliteit, ontwikkelen groenblauwe diensten).

4.12 Milieu en landbeheer

SPEERPUNT 2 STIMULERING RECREATIE & TOERISME Deze maatregel biedt op twee manieren 3.12 Steun voor de kansen voor de Weidse Veenweiden. In de oprichting en eerste plaats kan de maatregel ingezet ontwikkeling van worden om initiatieven te ondersteunen voor micro-ondernemingen de herbestemming van vrijkomende agrarische bedrijfsgebouwen. Het mes snijdt zo aan twee kanten: de agrarische bebouwing wordt in stand gehouden en er wordt nieuwe werkgelegenheid gecreëerd. In zijn algemeenheid is er behoefte aan vergroting van de werkgelegenheid met name gericht op jongeren, zowel laaggeschoolde als hooggeschoolde vormen van arbeid. Microondernemingen kunnen in deze leemte voorzien, met name om (jonge) starters op weg te helpen. Voorwaarde voor dit type bedrijvigheid is, dat geen afbreuk wordt gedaan aan de gebiedskwaliteiten. Een


-

projecten gericht op investeringen voor het oprichten van een nieuwe onderneming gericht op benutting/versterking van de stad-landrelatie; projecten voor het stimuleren van samenwerkingsverbanden tussen micorondernemingen; projecten gericht op promotie, marketing van producten en diensten.

overheden, natuurlijke en rechtspersonen

ondernemingen met minder dan 10 werkzame personen niet zijnde agrarische bedrijven

maximaal 40%

45

Maatregel POP

Toelichting

Type projecten

Eindbegunstigden


Het verbeteren van de toeristische infrastructuur, kleinschalige toeristische voorzieningen en ontwikkeling van marketing van innovatieve recreatieve producten en diensten. Doel is het verbeteren van de toegankelijkheid van het platteland ter versterking van de economische positie van recreatie en toerisme: versterking van directe en indirecte werkgelegenheid.

-

De kosten voor de aankoop, aanleg een verbetering van de recreatieve infrastructuur; aanleg van recreatieve voorzieningen; kosten voorbouw van voorlichtingsvoorzieningen (bijv. over landbouw); kosten voor het oprichten van samenwerkingsprojecten voor de ontwikkeling van nieuwe toeristische activiteiten. Opschaling en professionalisering; kosten voor promotie, marketing en netwerkvorming gericht op verbetering van toeristische dienstverlening.

gemeenten, Waterschap, Natuur- en Recreatieschap en alle natuurlijke of rechtspersonen niet zijnde agrarische ondernemingen.

maximaal 100% in geval van overheden, maximaal 50% voor overige eindbegunstigden inzake loonkosten, advies en andere diensten en beloningen en maximaal 40% voor investeringen door ondernemingen.

Die activiteiten lopen uiteen van restauraties van met name kleine elementen (bijvoorbeeld gemalen, boenstoepen en eendenkooien) en het zoeken van nieuwe bestemmingen tot het beter onder de aandacht brengen van de cultuurhistorische kwaliteiten van het gebied. In die zin wordt ook nadrukkelijk gezocht naar synergie-effecten met maatregelen 3.12 en 3.13. Deze maatregel past in dit Ontwikkelingsplan binnen speerpunt 2 (Stimulering Recreatie en Toerisme). In feite is dit een maatregel die overal onder zou kunnen vallen. Een aantrekkelijk cultuurhistorisch rijk landschap is immers van groot belang voor de leefbaarheid van het platteland en vormt als het ware de basis voor alle andere activiteiten op het platteland.

-

Opstelling van beschermings-beheersplannen mbt gebieden met een hoge natuurwaarde; acties om het milieubewustzijn te verhogen; investeringen en / of studies in het kader van onderhoud, herstel en opwaardering van het natuurlijk erfgoed, zoals culturele kenmerken van dorpen en het landschap (investeringen in dorpen tussen 15.000-30.000 moeten ten goede komen van bewoners op het platteland buiten het dorp).

overheden, natuurlijke en rechtspersonen

maximaal 100% in geval van onderzoek, maximaal 40% voor bedrijfsinvesteringen en maximaal 50% voor andere kosten.

Investeringen in voorzieningen waaronder dorpshuizen, multifunctionele centra, Kulturhusen, bibliotheken etc. voor zover ze in relatie staan met het centrale stad-land thema; innovatieve concepten voor basisvoorzieningen, experimenten met diensten; het opstarten van culturele- en vrijetijdsactiviteiten; pilots voor , op regionaal niveau, experimenteel, vraagafhankelijk vervoer op het platteland.

overheden en rechtspersonen zonder winstoogmerk

maximaal 100% in geval van overheden, maximaal 50% voor overige eindbegunstigden inzake loonkosten, advies en andere diensten en beloningen en maximaal 50% voor investeringen.

andere voorwaarde is dat het gaat om bedrijvigheid die een bijdrage levert aan beleving en ontsluiting van het platteland. Met andere woorden dat het gaat om de ontwikkeling van recreatief-educatieftoeristische activiteiten.

3.13 Versterken toeristische activiteiten

3.23 Behoud en ontwikkeling landelijk erfgoed

-

-

SPEERPUNT 3 VERBETERING LEEFBAARHEID 3.21 Basisvoorzieningen voor de economie en de plattelandsbevolking

Het verbeteren van de basisvoorzieningen door het ondersteunen van instanties, organisaties en samenwerkingsverbanden die basiszorg aanbieden voor de plattelandseconomie en –bevolking. Een goed niveau van basisvoorzieningen draagt bij aan de sociale cohesie en de leefbaarheid, het versterkt de sociaal-economisch structuur en draagt bij aan het voorkomen van het


-

46

Maatregel POP

Toelichting

Type projecten

Eindbegunstigden


3.22 Dorpsvernieuwing en –ontwikkeling

wegtrekken van de jongeren uit de kernen. Het verbeteren van de ruimtelijke fysieke kwaliteit van de dorpen om het woon-, werken leefklimaat in de dorpen te verbeteren.

Projecten zijn integraal van karakter. Het gaat om investeringen in herinrichting van kernen (dorpspleintjes etc).

overheden

maximaal 100%

participanten van de plaatselijke Leadergroep of plaatselijk partnerschap

100%

SPEERPUNT 4 SAMENWERKING 4.21 Uitvoering van samenwerkingsprojecten

Het uitvoeren van samenwerkingsprojecten binnen een van de speerpunten van het ontwikkelingsplan.

-

Verwerving van vakkundigheid en dynamisering met het oog op de opstelling en uitvoering van een plaatselijke ontwikkelingsstrategie. Het bevorderen van de kwaliteit van de plaatselijke partnerschappen ter versterking van de implementeren van innovatieve acties op de plaatselijke ontwikkelingsstrategie en ter ondersteuning van acties inzake de dynamisering van het gebied, inclusief versterking van het lokale bestuur of het aangaan van samenwerkingsrelaties.

-

-

Projecten die gericht zijn op interterriotoriale samenwerking (binnen Nederland); projecten gericht op transnationale samenwerking.

ALGEMEEN 4.31 Uitvoeringskosten


-

Studies over het gebied; acties om voorlichting te geven over het gebied en over de plaatselijke ontwikkelingsstrategie; opleiding van personeel dat wordt betrokken bij de opstelling en uitvoering van een plaatselijke ontwikkelingsstrategie.

47


48

Bijlage 4.1 Financiering per maatregel de Venen


Totaal generaal

Totaal publiek

1=2+7

2=3+4

ELFPO

Totaal

WS/ Gem.

Provincie

3 4=5+6

Privaat

5

6

7


400.000

160.000

80.000

80.000

80.000

0

240.000


240.000

96.000

48.000

48.000

24.000

24.000

144.000


2.530.000

2.230.000

1.115.000

1.115.000

557.500

557.500

300.000


1.240.000

744.000

372.000

372.000

186.000

186.000

496.000

550.000

550.000

275.000

275.000

137.500

137.500

0

4.960.000

3.780.000

1.890.000

1.890.000

985.000

905.000

1.180.000

320.000

128.000

64.000

64.000

64.000

0

192.000


1.000.000

400.000

200.000

200.000

200.000

0

600.000


1.790.000

860.000

430.000

430.000

193.600

236.400

930.000


500.000

460.000

230.000

230.000

230.000

0

40.000


409.800

409.800

204.900

204.900

204.900

0

0

Totaal AS4

4.019.800

2.257.800

1.128.900

1.128.900

236.400

1.762.000

1.762.000

Totaal

8.979.800

6.037.800

3.018.900

3.018.900

1.877.500

1.141.400

2.942.000

39%

39%


323 Instandhouding en opwaardering van het landelijk erfgoed Totaal AS3 AS4 411 As1 via LEADER concurrentiekracht landbouw

Percentage verdeling


38%

55

Bijlage 4.2 Financiering per maatregel de Utrechtse Waarden


Totaal generaal

Totaal publiek

1=2+7

2=3+4

ELFPO

Totaal

WS/ Gem.

Provincie

3 4=5+6

Privaat

5

6

7


400.000

160.000

80.000

80.000

80.000

0

240.000


160.000

64.000

32.000

32.000

16.000

16.000

96.000


2.070.000

1.770.000

885.000

885.000

442.500

442.500

300.000


1.360.000

816.000

408.000

408.000

204.000

204.000

544.000

650.000

650.000

325.000

325.000

162.500

162.500

0

4.640.000

3.460.000

1.730.000

1.730.000

905.000

825.000

1.180.000

411 As1 via LEADER concurrentiekracht landbouw

320.000

128.000

64.000

64.000

64.000

0

192.000


500.000

200.000

100.000

100.000

100.000

0

300.000

1.440.000

680.000

340.000

340.000

151.600

188.400

760.000


500.000

460.000

230.000

230.000

230.000

0

40.000


409.800

409.800

204.900

204.900

204.900

0

0

Totaal AS4

3.169.800

1.877.800

938.900

938.900

750.500

188.400

1.292.000

Totaal

7.809.800

5.337.800

2.668.900

2.668.900

1.655.500

1.013.400

2.472.000

34%

34%


323 Instandhouding en opwaardering van het landelijk erfgoed Totaal AS3 AS4


Percentage verdeling


32%

56

Bijlage 6 Voorgestelde samenstelling Plaatselijke Groep Ten tijde van schrijven van dit Ontwikkelingsplan is de samenstelling van de PG nog niet helemaal rond. Er moeten nog plekken definitief worden ingevuld. Sector: namens leefbaarheid kleine kernen (bewonersvereniging of gemeente) namens MKB/ondernemersvereniging namens landbouw ondernemers

Namen: Vacant.

Netwerk:

namens agrarische jongeren

Mw.Van Soest

namens landbouw ondernemers

Dhr. Koster

namens de gemeenten en de gebiedscommissie de Utrechtse Waarden namens de Utrechtse Venen, het programmateam de Venen namens de Agrarische Natuurverenigingen

Dhr. Kooijman

namens het waterschap (en de Utrechtse Venen) namens cultuurhistorie, natuur en landschap in de Utrechtse Venen

Dhr. Versteeg

namens cultuurhistorie, natuur en landschap in De Utrechtse Waarden namens Provincie Utrecht namens gemeenten in de Utrechtse Venen namens recreatie

Mw. Horsmans

Werkgroep behoud Lopikerwaard

Mw. Gerretsen Dhr. Groeneweg

namens recreatie namens recreatie

Dhr. Hoogendoorn Mw. Plomp

provincie Gemeenten in het Groene Hart, Woerdens Beraad VVV-Het Groene Hart, recreatieondernemers en namens VVV Hollands Midden (noordelijk deel Utrechtse Venen) St. Kamerik op de kaart Samenwerkingsverband In de Benen door de Venen

Vacant Dhr. Van Winden

Land- en tuinbouw Organisatie Agrariërs in de Utrechtse Waarden Utrechts Agrarische Jongeren Kontact. Jonge boeren in het gebied Stichting landbouw Nieuwe Stijl, boeren in het gebied Wethouder gemeente Lopik & voorzitter gebiedscommissie De Utrechtse Waarden

Dhr.Boon vacant, voorlopig ingevuld door Mw. Plomp

Dhr. Van Loo

Dhr.Smits van Waesberghe

Agrarische natuurverenigingen de Lopikerwaard, Lange Ruige Weide en de Utrechtse Venen. Agrariërs in het totale gebied Hoogheemraadschap de STichtse Rijnland: St. de proosdijlanden De Ronde Venen / gemeenteraad De Ronde Venen

De deelnemers aan de Plaatselijke Groep zijn afkomstig uit verschillende organisaties. Met deze organisaties is overeengekomen dat zij voor de periode waarin Leader geldt (t/m 2013) zorgdragen voor een vertegenwoordiger vanuit de organisatie in de Plaatselijke Groep. De bij naam genoemde vertegenwoordigers hebben zich bereid verklaard om zitting te nemen in de Plaatselijke Groep.


59


60

Bijlage 7 Beschrijving selectieprocedure en beoordeling projecten 1.

2.

3. 4. 5.

6. 7.

8. 9.

10.

11.

12.

13.

Eerste contact tussen een ondernemer, organisatie of burger met een innovatief idee en het programmateam (de Venen of de Utrechtse Waarden). Een Leaderwaardigplan wordt doorgeleid aan de secretaris van de PG. De secretaris verstrekt de aanvrager een formulier “Projectidee”, waarop de aanvrager de hoofdpunten van het projectidee invult en terugstuurt aan de secretaris. De secretaris beoordeelt op basis van het formulier projectidee of het idee past binnen het programma. Bij twijfel wordt het projectidee eerst aan een deel van de Plaatselijke Groep voorgelegd. (Er wordt voorgesteld om binnen de PG per speerpunt hiervoor een werkgroep in te stellen. Indien het idee als niet passen, kansrijk en/of haalbaar wordt beoordeeld, neemt de secretaris dienaangaande contact op met de aanvrager, die vervolgens beslist om de aanvraag al dan niet door te zetten. Projectindieners van kansrijke projectideeën worden door de secretaris verder begeleid bij het samenstellen van het projectdossier. Uitsluitend complete aanvragen zijn ontvankelijk voor beoordeling door de Plaatselijke Groep. Dit betekent dat alle formulieren geheel en correct zijn ingevuld en alle vereiste documenten bijgevoegd zijn en dat de co-financiering geregeld is. Na ontvangst van het projectdossier, stuurt de secretaris de aanvrager een schriftelijke ontvangstbevestiging. Vanaf dat moment mag door de aanvrager voor eigen rekening en risico met de uitvoering worden begonnen Gezien de verwachte grootte van de Plaatselijke Groep zullen uit de PG per deelthema subgroepjes worden gevormd aan welke de aanvragen eerst voorgelegd worden en daarna met advies aan de voltallige Plaatselijke Groep. Aanvragen dienen op tenminste één van de speerpunten (indicatoren) betrekking te hebben De beoordeling vindt plaats aan de hand van een beoordelingsformulier, waarin de Leader-criteria, inhoudelijke criteria en technische criteria afzonderlijk worden beoordeeld. Onderstaand is een voorbeeld formulier aangegeven. De precieze invulling dient nog met DLG en provincie te worden vastgesteld. Alle leden van Plaatselijke Groep beoordelen aan de hand van dit formulier afzonderlijk. Op de eerstvolgende vergadering brengt ieder PG-lid zijn/haar oordeel in. De gemiddelde score wordt bepaald aan de hand van de individuele scores. De gemiddelde score dient tenminste 51 punten te bedragen; voor de criteria ‘bottom up’ en ‘innovativiteit’ en ‘voorbeeldfunctie’ dienen ieder tenminste 3 punten te worden gehaald. In de Plaatselijke Groep dient consensus te worden bereikt over de beoordeling van aanvragen en indien nodig een nadere prioritering worden aangebracht; in dat geval zullen de scores op de criteria ‘’samenhang’ en ‘bottum op’ een wegingsfactor 2 krijgen. Indien er binnen de Plaatselijke Groep aanzienlijke verdeeldheid bestaat omtrent de beoordeling, blijkend uit de individuele beoordelingsformulieren, dan wordt de aanvraag aangehouden. Indien nodig c.q. gewenst kan de aanvrager worden uitgenodigd voor het geven van een nadere toelichting in de eerstvolgende vergadering van een subgroep of van de totale Plaatselijke Groep. Deze zal dan een eindoordeel vaststellen. Het oordeel van de Plaatselijke Groep kan zijn: Positief: aanvraag wordt met positief advies doorgeleid voor technische beoordeling uitgevoerd door DLG. Positief, mits aan bepaalde expliciet genoemde voorwaarden wordt voldaan. Indien nodig naar het oordeel van de Plaatselijke Groep moet de aanvrager de aanvraag op de aangegeven punten aanpassen; na positieve herbeoordeling zal de aanvraag worden doorgeleid voor de technische beoordeling Negatief: de aanvraag wordt afgewezen. Dit wordt door de secretaris schriftelijk kenbaar gemaakt aan de aanvrager en aan de provincie. Aanvrager heeft de mogelijkheid om binnen 6 weken na dagtekening schriftelijk beroep tegen het oordeel aan te tekenen Bij een positief oordeel van de Plaatselijke Groep en na de technische beoordeling zal de aanvraag ter besluitvorming worden voorgelegd aan Gedeputeerde Staten van de provincie Zuid-Holland. GS geeft de uiteindelijke beschikking af.


61


62

Bijlage 8 Concept scoreformulier Leidende criteria uit de richtsnoeren LEADER 1 2 3

Het project heeft een bottom-up aanpak Het project heeft een experimenteel/innovatief karakter* Het project heeft een voorbeeldfunctie en overdraagbare resultaten 4 Het project is kleinschalig 5 Er is sprake van (inter)regionale samenwerking 6 Er is aandacht voor jongeren en/of vrouwen Inhoudelijke criteria 7 Het project is integraal (sluit aan bij meerdere speerpunten en draagt bij aan het centrale thema Stad-land) 8 Het project draagt bij aan duurzame ontwikkeling 9 Het project draagt bij aan verbrede plattelandsontwikkeling 10 Het project draagt bij aan benutting en versterking van aanwezige kennis en sociaal kapitaal 11 Het project kent veel draagvlak (bijv. te meten in de vorm van financiële bijdragen uit het gebied of gezamenlijke uitvoering en of exploitatie). Kwaliteit van het project 12 Heeft het project een realistische doelstelling? 13 Kent het project een evenwichtige verhouding tussen kosten en baten? 14 Is de organisatiestructuur duidelijk beschreven? 15 Is de continuïteit van de resultaten gewaarborgd? 16 Heeft het project uitstraling op het hele gebied? 17 Is er voldoende zicht op de uitvoerbaarheid? 18 Is er voldoende expertise aanwezig bij de aanvrager? 19 Het project brengt veel eigen middelen / uren in Scoreschaal:

1 1 1

(JUISTE SCORE OMCIRKELEN 2 3 4 2 3 4 2 3 4

SCOR E 5 5 5

1 1 1

2 2 2

3 3 3

4 4 4

5 5 5

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

1 1

2 2

3 3

4 4

5 5

1 1 1 1 1 1

2 2 2 2 2 2

3 3 3 3 3 3

4 4 4 4 4 4

5 5 5 5 5 5

TOTAAL Het project is subsidiabel als de score ligt tussen de ……. En ……. met een minimale score voor innovativiteit en bottum-up gehalte van …… De definitieve score wordt berekend door het middelen van alle, door leden van de Plaatselijke Groep toegekende, scores. * Een project is innovatief als het resultaat of het proces om te komen tot het resultaat nieuw is voor het gebied de Weidse Veenweiden.


63


64

Bijlage 9 Ideeën voor mogelijke Leaderprojecten Hieronder een lijst van, tijdens gebiedsbijeenkomsten ingebrachte projectideeën, die prima zouden kunnen passen binnen de thema’s gekozen in dit Ontwikkelingsplan. Sommige projecten zijn al uitgewerkt anderen moeten nog nader uitgewerkt worden. De veelheid aan creatieve ideeën is enorm. Met dank aan de aanwezigen tijdens de bijeenkomsten! Project

Speerp Doelstelling unt: SPEERPUNT 1 LANDBOUWKUNDIGE INNOVATIE EN ONDERNEMERSCHAP 1 Professionaliseren van Boerderij-educatie vanuit 1 Ontsluiting agrarische ondernemingen voor bestaande initiatieven: scholen. Begeleiding professioneel boerderijVoorbeeld: “Boerderij in de Kijker” educatie in ketenverband. Bewustwording van herkomst van ons voedsel bij kinderen uit de stad. Creëren van neveninkomsten agrariërs. 2 Vervaardigen van een promotiefilm over Duurzame 1 burgers informeren wat er in het landelijk Landbouw in relatie tot verbredingsactiviteiten, gebied gebeurd zoals natuur- en landschapsbeheer.. 3

Landbouw en duurzame energie

1

4

Nieuwe afzetkanalen agrarische kwaliteitsproducten (nieuwe wegen van boer naar consument: ketenverkorting )--voedselstrategie

1

5

Opvangen van boerenlandwater om te hergebruiken in de stedelijke gebieden als tweede waterstroom Fitnessknotcontracten: boerenwerk aanbeiden als fitness

1

6

1

SPEERPUNT 2 STIMULERING RECREATIE & TOERISME 7 Landschapsverfraaiing door wanden van 2 bedrijfsgebouwen te voorzien van 3D landschapsschilderingen


Doelgroep

Partners / trekkers

Kinderen uit de steden Agrarische ondernemers

Scholen, Natuur- en Milieueducatiecentra en boeren organisaties.

Burgers

Agrarische Natuur- en Landschapsvereniging de Utrechtse Venen

Hergebruik van snipperhout en ander organisch afval van het agrarisch bedrif van landschapsbeheer voor biomassa energie Bewustwording consument mbt kwaliteit voedsel en herkomst voedsel & meer rendement uit voedselproductie voor de agrariër Experimenten met watervoorraden en kwaliteit

Agrariërs, plattelandsbewoners

?

Consumenten en agrariërs

?

Realisatie van zorg-en sportvoorzieningen voor omwonenden op het landbouwbedrijf

Boeren en omwonenden, stedelingen

Aantrekkelijk landschap voor in- en omwonenden

Recreanten en inwoners

65

8

Openen van een wildrestaurant voor wild uit het gebied Varen en overnachten in boenhokken

2

10

Het ontwikkelen van recreatieve voorzieningen voor slecht weer alternatieven zoals bijv. een nationaal zuivelmuseum

2

11

Professionalisering plattelandstoerisme Lopiker- en Linschoterwaard . Verder verdiepen van samenwerkingsverband Struinen en Vorsen.

2

12

Ontwikkelen van een fijnmazig netwerk van boerenlandroutes en voorzieningen die starten vanuit de stedelijke wijken. Bijvoorbeeld uitkijktorens (klein en groot) gekoppeld aan de wandel-fietsroutes Het ontwikkelen van meerdaagse arrangementen met ruiterroutes langs hooiberghutten

2

Plattelandsborrel met kaasproeven bij de boer (incl. foldermateriaal voor de stad) liefst gekoppeld aan de kunstroute (op mooiweerdagen), misschien samen organiseren met horeca ivm vergunningen. Titel: bekijk het eens van de andere kant Realisatie van grote en kleinere uitkijktorens

2

9

13

14

15


2

2

2

Realisatie van recreatieve / horeca voorzieningen mbt streekgebonden eten Nieuwe vormen van overnachtingsmogelijkheden Het verbeteren van de toegankelijkheid en de recreatieve voorzieningen van het platteland voor stedelingen. Het ontwikkelen van meer rendement uit plattelandstoerisme

Recreanten en inwoners Boenhokeigenaren en recreanten

Het verbeteren van het rendement uit plattelandstoerisme. Het creëren van meer voorzieningen en activiteiten voor dagen verblijfsrecreatie. Zoals boerenlandroutes. Het promoten van het cultuurhistorisch landschap Het verbeteren van de streekidentiteit en verbeteren van de bekendheid van de Lopiker- en Linschoterwaard in het Groene Hart. Een rijke keuze aan routes maakt dat de recreant nogmaals terugkomt-dit verhoogt het rendement uit plattelandstoerisme

Aanbieders recreatieve activiteiten en diensten, horeca en musea. Recreanten.

Boeren en recreanten

St. Kamerik op de Kaart in samenwerking met….

Het verbeteren van de recreatieve ontsluiting voor ruiterliefhebbers

Boeren en ruiterliefhebbers

Werkgroep: In de benen door de venen en hooiberghutten eigenaren

Stichting Kamerik op de Kaart in samenwerking met bijv: Stichting Struinen en Vorsen / Wekgroep agrorecreatie In de Benen door de Venen Stichting Struinen en Vorsen in samenwerking met de drie gemeenten, St. Landgoed Linschoten en de agr, natuurvereniging de Lopikerwaard

Horeca ondernemers, boeren, recreanten bieden van extra faciliterende voorzieningen langs bestaande recreatieve routes. De aanzuigende werking op recreanten maakt dat Kamerik letterlijk op de Kaart komt en de reguliere horeca en middenstand gaat meeprofiteren. Dit komt de leefbaarheid ook

recreanten

Stichting Kamerik op de Kaart Partners: de participanten achter de stichting

66

16

Dwars door Kamerik en via de andere kant weer terug. Realisatie van een recreatief netwerk aan boerenlandroutes in Kamerik e.o.

2

17

Natuurcamping Kamerik Locatie: Boerinn, Kamerik

2

SPEERPUNT 3 VERBETERING LEEFBAARHEID 18 Nieuwe functies voor dorpshuizen

weer ten goede. Het aantal wandelroutes in Kamerik wordt verder uitgebreid en aangesloten op andere bestaande wandelroutes. 1 leidraad kan bijvoorbeeld zijn wandelroutes naar alle hooiberghutten in de straal van 50 kilometer. Daarnaast worden de wandelroutes in Kamerik uitgebreid, waardoor een soort wandelparadijs ontstaat. De keuze in wandelroutes wordt zo groot dan mensen van heinde en verre komen om hier te wandelen. De spin off die hierdoor onstaat, is prima te gebruiken om andere regio's over de streep te trekken ook met (agro) recreatieve voorzieningen en routes te starten. Doel: bieden van een unieke verblijfsaccommodatie in de buurt van de ecologische verbindingszone langs de Grecht. Bijv, slapen in tipitenten.

Verbetering voorzieningenniveau en tegelijk het verbeteren van de sociale cohesie 19 Digitaal spreekuur huisartsen 3 Verbetering voorzieningenniveau 20 Opzetten boodschappendienst incl. centrale 3 Verbetering voorzieningenniveau en tegelijk ontmoetingsplek het verbeteren van de sociale cohesie 21 Organisatie van centrale ontmoetingen in bijv. de 3 Verbetering voorzieningenniveau en tegelijk bibliobus het verbeteren van de sociale cohesie 22 Het organiseren van vervoer in de vorm van een 3 Het verbeteren van de ontsluiting van het liftcentrale platteland 23 Creëren van creatieve voorzieningen voor de jeugd, 3 Verbeteren van de leefbaarheid voor de waarbij bij bouwkundige ontwikkelingen jeugd jeugd. Stimulering van sociale cohesie onder wordt betrokken. de jeugd in dorpen en kernen 24 Het maken van een tv programma a la “jouw vrouw 3 Wederzijds begrip creëren tussen stedelingen / mijn vrouw’ waarin jongeren uit de stad een week en plattelanders. Het verbeteren van de relatie ruilen met jongeren uit een kleine kern stad-land SPEERPUNT 4 INTERREGIONALE EN INTERNATIONALE SAMENWERKING


Wandelaars en boeren, horeca ondernemers, winkels in dorpen

Recreatieschap, gemeente Woerden, Stichting Struinen en Vorssen, ANWB

Doelgroep: bedrijven, families en scholen

Aanvrager: de Boerinn Partners: Stichting Kamerik op de Kaart, Agrarische natuurvereniging

3

Inwoners Jeugd in de dorpen

Jongeren uit de stad en van het platteland

67

25

Professionalisering Branding nationaal landschap het Groene Hart

MEERDERE SPEERPUNTEN 26 Wandelroutes over boerenland. Verder doorontwikkelen boerenlandroutes vanuit bestaande initiatieven (Boerenlandverrassingsroutes Utrechtse Venen, Kamerik op de Kaart, Struinen en Vorsen)

4

Het stimuleren van samenwerking op branding Groene Hart voor recreatieveactiviteiten en diensten in het Groene Hart om zo het rendement uit landschapsgebonden plattelandstoerisme te verhogen

Recreatieonderneme r, aanbieders recreatieve diensten en activiteiten, consumenten

VVV Het Groene Hart in samenwerking met het platform Groene Hart Kloppend Hart

1,2

Recreatieve ontsluiting agrarisch land. Neveninkomsten agrarische ondernemer.

Consument en agrarische ondernemers

Toeristische ontsluiting. Neveninkomsten agrarische ondernemer (indien het gaat over logies op een agrarisch bedrijf) Economische impuls platteland Voorkomen van verrommeling in het landschap en stimuleren van nieuwe (economische / maatschappelijk) activiteiten op het platteland Het bevorderen van belangstelling voor de agrarische sector onder de jeugd

Consument en agrarische ondernemers

Boeren organisaties, provincie, recreatieschap. Te weten: Agrarische natuurvereniging de Utrechtse Venen, Struinen en Vorsen, Kamerik op de Kaart Divers. Bijv: Cooperatie Groene Hart logies, hooiberghutteneigenaren, Struinen en Vorsen., agrarische verenigingen

Burgers en toeristen informeren over agrarische bedrijvigheid en agrarische natuurwaarden Stimulering van een positieve beleving van woongebied (Stad-Platteland relatie) Stimulering van agrariërs om aan te sluiten bij het concept Landbouw Nieuwe Stijl (naar het VEL/VANLA-principe). En stimulering van consumenten voor het rechtstreeks kopen van agrarische producten. Het vergroten van de het bewustzijn van de waarden van het gebied in zijn vele functies.

Toeristen, burgers

27

Ontwikkelingen hoogwaardige logies in ketenverband: het verder doorontwikkelen van hooiberghutten / Groene Hart logies / hoeve logies evt. Groene Hart campings

1,2, 3

28

Nieuwe bestemming voor oude gebouwen met voormalige agrarische functie

1,2,3

29

Vervaardigen van klank-kijkkast voor op agrarische bedrijven voor de jeugd

1,3

30

Realisatie (picknick)bankje en informatieborden in de Utrechtse Venen over agrarische productie en natuur-en landschap en natuurwaarden

2,3

31

Keukentafel- en consumentengesprekken voor stimulering Landbouw Nieuwe Stijl.

1,4

32

Langs recreatieve routes informatie bij picknickvoorzieningen over cultuurhistorische waarden, streekverhalen en voedselproductie

1,2,3


Boerderij-eigenaren

jeugd

Agrarische Natuur- en Landschapsvereniging de Utrechtse Venen Agrarische Natuur- en Landschapsvereniging de Utrechtse Venen

Consumenten, agrariërs

Stichting Landbouw Nieuwe Stijl

Consumenten, boeren en inwoners

?

68

33 34

35

36

Cursus website maken en plattelandsmarketing voor plattelandsvrouwen Een plattelandskunstroute gemaakt door (stads)kunstenaars uit de stad over het platteland met kunst op verschillende plekken, beginnend vanaf een plek in Utrecht stad (liefst uitgaanscentrum met daar een grote billboard met plattelandsbeelden/foto's). Ontwikkelen educatiemateriaal natuur en landschap voor schoolklassen (ism bvb. de eendenkooi)

Plattelandscursus voor jongeren aan het Wellandtcollege Montfoort


2,3 2,3

2, 3

Verbeteren van de werkgelegenheid voor vrouwen op het platteland Bewustwording van de waarden van het gebied.

Bewustwording van de waarden van het gebied en begroten van de kennis erover.

Plattelandsvrouwen Kunstenaars en recreanten

Scholieren en kinderen van omliggende gemeenten

1, 3

69

Ontwikkelingsplan De Weidse Veenweiden

Recommend Documents