Ontwerp voor STA-P H + N + S L a n d s c h a p s a r c h i t e c t e n

Ontwerp voor STA-P

N H

H+N+S Landscha

Soesterweg 300

Postbus 1603, 3

S

T 033 432 80 3

E mail@hnslan

V o o r o n t w e r p

i n r i c h t i n g s p l a n

s ta - p

[achtergrond en vraag] 2 H + N + S ' 13

e n

m a r k t

h

o

o

f

d

s

t

u

k

achtergrond en vraag IDe gemeente Boxtel is al enkele jaren voornemens om het Centrum gefaseerd her in te richten met als achterliggend doel de verbetering van de verblijfskwaliteit. Onlangs is door de raad ingestemd met de notitie ‘Op weg naar een leefbaar en bruisend Centrum’ (22 mei 2012), onderdeel van het Projectplan Centrum, waarmee de Markt autoluw kan worden gemaakt. Hiermee is de weg vrij om de voorbereiding voor de concrete herinrichting van het Centrum te starten. De directe omgeving van de Markt behoud een zeer beperkte parkeerfunctie. Dat betekent dat de Markt bereikbaar dient te blijven voor gemotoriseerd verkeer. Daar zal bij de herinrichting rekening mee moeten worden gehouden.

Huidige situatie Burgakker: historische bestrating

Cultuurhistorische As Als onderdeel van de beoogde herinrichting wordt ook de zogenaamde Cultuurhistorische As aangepakt. De Cultuurhistorische As verbindt de St. Petrusbasiliek met kasteel Stapelen (STA-P). Hierlangs ligt een aantal (Rijks/ gemeentelijk) monumentale panden en beeldbepalende/beschermde groenelementen. De Cultuurhistorische As is ook een belangrijk onderdeel van de route van de Heilige Bloedprocessie die jaarlijks plaatsvindt in Boxtel. In de Structuurvisie Plus 2002 is de ambitie verwoord de Cultuurhistorische as een meer samenhangend inrichtingsbeeld en zo een prominenter plaats in het dorpsbeeld te geven. In navolging daarvan is in opdracht van de gemeente Boxtel in 2003 door H+N+S landschapsarchitecten de notitie ‘Cultuurhistorische as Boxtel’ opgesteld. De notitie is d.d. 27-05-2004 door de raad vastgesteld (raadsbesluit nr. 0410228). Daar waar de route kasteel Stapelen – St. Petrusbasiliek wordt doorsneden door infrastructuur (kruising Rechterstraat – Kruisstraat c.q. economische as), dient afstemming gezocht te worden hoe deze kruisingsvlakken kunnen worden ingericht, zonder dat ze het beoogde inrichtingsbeeld verzwakken. Een klein deel van Markt maakt uit van looproute kasteel Stapelen – St. Petrusbasiliek (STA-P). De Markt wordt in een later stadium heringericht. De uitdaging is er dan ook om bij het ontwerpproces van beide gebieden / deelprojecten geen afbreuk aan elkaars nieuwe inrichtingsbeeld te veroorzaken.

Huidige situatie Markt: parkeren dominant

Huidige situatie Rechterstraat: rommelige inrichting

Huidige situatie omgeving St Petrusbasiliek: brede profielen en parkeren dominant

3 H + N + S ' 13


De houtskoolschets Begin 2013 is door H+N+S Landschapsarchitecten de zogenaamde ‘houtskoolschets’ opgeleverd. De houtskoolschets bestaat uit een visie op de herinrichting van de buitenruimte van het centrumgebied. Deze visie is vastgelegd in een plankaart/visiekaart, een beeldkwaliteitsmatrix (als levend instrument) en een los toelichtingsdocument, inclusief SWOT-analyse. Met deze houtskoolschets beschikt de gemeente Boxtel over een kaderplan waarmee de komende jaren gericht gestuurd kan worden op de ruimtelijke kwaliteit van het centrumgebied in de herinrichting van de buitenruimte. Hiermee is een goede basis voorhanden waarop gericht kan worden doorgewerkt, op weg naar realisatie van het eerste deelplan in de loop van 2014. Aan H+N+S Landschapsarchitecten is gevraagd om - op basis van de houtskoolschets – in een vervolg een aantal onderdelen van de ‘houtskoolschets’ verder uit te werken, te weten de cultuurhistorische as (STAP; van St. Petrusbasiliek tot Stapelen), de Markt en de Rozemarijnstraat. In deze uitwerking worden nauwkeuriger keuzes gemaakt t.a.v. type inrichtingselementen, kleur, enz. De verfijning resulteert in een concreet inrichtingsplan (voorlopig ontwerp). In een vervolg dient dit VO uitgewerkt te worden in een DO op basis waarvan verdere uitwerking plaats vindt richting realisatie. In de uitwerking van het VO wordt niet alleen voortgeborduurd op de door H+N+S opgestelde houtskoolschets. Daarnaast geldt ook een aantal aanvullende randvoorwaarden en aandachtspunten. Beschikbare kredieten zijn richtinggevend voor het ontwerp. Het kenmerkenblad van de gemeente is niet allesbepalend maar wel richtinggevend. Dit betekent dat aangesloten wordt bij het idee van een aantal ambitieniveaus binnen het centrum: hoog op markt en afbouwend naar mate verder van de Markt af. Ook het handhaven van bestaande ondergrondse infrastructuur (riolering en kabels en leidingen) is een randvoorwaarde. De cultuurhistorische functie van de route kasteel Stapelen – St. Petrusbasiliek is verder een belangrijk uitgangspunt, evenals de horeca- en evenementenfunctie van de Markt, die niet ter discussie staat, net als het in het centrum geldende laad en losregime. Verder zal ondermeer voor de vrijkomende materialen worden bekeken of- en hoe deze binnen het Centrum in de diverse deelprojecten zijn te hergebruiken. Vanuit het project ‘Herinrichting Breukelsplein’ komt een grote hoeveelheid natuurstenen keien vrij (basalt). Inmiddels is een aantal keien uit het plein gezaagd om te kunnen bepalen wat de hergebruikmogelijk heden hiervan zijn binnen het Centrum. Deze kunnen – al dan niet in gezaagde vorm zodat ze een vlakke vloer kunnen vormen – hergebruikt worden binnen het centrumgebied. Uit het project ‘Herinrichting Breukelsestraat’ komen natuursteen banden vrij. Ook daarvan kan bekeken worden op welke wijze en locatie ze binnen het Centrum zijn te hergebruiken. Het verhardingsmateriaal in de rijloper van de Burgakker (Frans Melafier) is een gemeentelijk monument dat wel opgenomen mag worden, maar teruggeplaatst moet worden.

4 H + N + S ' 13

De 'houtskoolschets'


s ta - p

e n

m a r k t

Kruisstr a

Rec

hters

wens

end

traat

mel

ar Dom

ding na

verbin

rijns traa t

m a r k t

Clarissen

plein verbin ding

kerk

aat Oude Kerkstr

kerk

we

ns

loo

pve

rbin

din

g

Dommel

Ou

de

Ke

wens

rks tra a

t

straat

In opdracht van de gemeente Boxtel is door H+N+S landschapsarchitecten het voorliggend VO (voorlopig ontwerp) gemaakt voor de herinrichting van de Cultuurhistorische As in Boxtel, de verbinding St. Petrusbasiliek-Stapelen (STA-P), de Markt en de Rozemarijnstraat, die al deze zaken in zich verenigt. Door bureau SmitsRinsma is gaandeweg het ontwerptraject een budgettoetsing verzorgt. Het plan is opgesteld in nauw overleg met de betrokken beleidsmedewerkers (stedenbouw, economie, civiel, groen en verkeer) van de gemeente Boxtel waarbij de gemeentelijke betrokkenen met name de doorwerking van de diverse beleidstukken, notities en het kenmerkenblad Centrum, hebben beoordeeld. Het VO (voorlopige ontwerp) voor STA-P en Markt is mede gevoed door de input die medio september 2013 geleverd is tijdens avonden met de lokale middenstand en bewoners en omwonenden van de cultuurhistorische as, de Markt en omgeving. Met medeneming van de geplaatste opmerkingen/opgehaalde ideeën/suggesties voor verbetering werd het plan aangepast en verder uitgewerkt.

nma

e n

Roz e

s ta - p

aal


Duin


ontw

ikke

ard

akke Burg

ers

str

aa

t

Re

ter

str

pas

sag

e

verbin

ding

ekk

ch

ns we

plein

Ma

rkt

nad

er t eu

it te

aat

we rke n

Kruisstr

Burga

Rech

arijn

stra

at

kker

enm

aat

Burg

Roz

akke

r

terstr

Vanwege zwaarwegende opmerkingen vanuit de belangenhoudersessies en andere ontwikkelingen zijn de Markt/Rozemarijnstraat en de aansluiting naar Stapelen als nader uit te werken (nog te ontwerpen) onderdelen opgenomen. Deze uitwerking zal eerste helft 2014 opgepakt worden. Tegelijkertijd kan wel al gestart worden met uitwerking en verdere doorwerking van de STA-P naar een uitvoeringsgereed ontwerp.

Voorlopig zijn nog geen financiële middelen beschikbaar voor realisatie van de planonderdelen rond de St Petrus basiliek. De uitwerking van Duinendaal, Koppel, Oude kerkstraat (gedeeltelijk) en Clarissenstraat is al wel meeontworpen en opgenomen in dit rapport.

in

Beia

Croonpassage

Vervolg

Legenda keien

ding

Re

ter

str

aa

t

wens

plein

verbin

ch

Dommel

bestaande gebouwen

klinker halfsteenverband

bestaande monumenten

klinker visgaardverband

bestaande boom

stenen deurmaat

nieuwe boom

drempel

gras

afgewerkt keien

bestaande haag


nieuwe haag

houten rand houten snippers

Burg akke r

Er zal sprake zijn van een gefaseerde aanleg, waarbij de eerste prioriteit Burg ligt bij de uitvoering van de STA-P zelf zoals aangegeven op de plankaart.akker Dam asth 2014 zijn hiervoor ook de financiële middelen beschikbaar. De beVoor of doeling is begin 2014 te starten met de civieltechnische uitwerking tot definitief ontwerp/bestek, in de eerste 2 à 3 maanden van 2014, gevolgd door gunning en start uitvoering medio 2014.

erre

r. B

Dommel

o Een grootformaat overzichtstekening met een verbeelding van de nieuwe situatie bovengrondse infrastructuur (verharding), met aanduiding van materiaalgebruik/bestratingspatronen plus inrichtingselementen en beplanting. o Dit boekwerk waarin per wegvak principeprofielen en enkele cruciale details/uitwerkingen met referentiebeelden en een tekstuele toelichting Dam astde tezamen gebundeld zijn. In hof toelichting zijn de gemaakte ontwerpkeuzes (op het gebied van verkeer, beeld, materiaal, groen en civiel) nader toegelicht.

eert

Mg

wens

Het VO bestaat uit:

park

r

De

ling

parkerenplaatsen fietsnietjes

aansluiting Stapelen nader uit te werken Dam

water element bank / zit elementen goot met kolk stoepband

Burga

kker

brug

asth

of

halfverharding

Legenda

verlichting op Marktplein keien

Legenda

bestaande gebouwen bestaande monumenten

klinker halfsteenverband keien

bestaande gebouwen

klinker halfsteenverband


klinker visgaardverband

bestaande boom

stenen deurmaat

nieuwe boom

drempel

gras

afgewerkt keien

bestaande haag


nieuwe haag

bestaande boom

klinker visgaardverband Rev.

stenen deurmaat

Wijziging

nieuwe boom

drempel

gras

afgewerkt keien

bestaande haag


nieuwe haag

houten rand houten snippers parkerenplaatsen fietsnietjes

aansluiting Stapelen nader uit te werken

water element bank / zit elementen

houten rand

goot met kolk

Grote Plankaart STA-P (grotere versie B eemd als losse bijlage) stoepband

brug

houten snippers

halfverharding

verlichting op Marktplein

Rev.

aansluiting Stapelen nader uit te werken

Wijziging

parkerenplaatsen

Dat.

Get.

5

fietsnietjes Gez.

Acc.

water element bank / zit elementen

Grote

Beem

d

goot met kolk Project

Boxtel Centrum VO

CONCEPT

Onderdeel

H + N + S ' 13

Boxtel Centrum VO

stoepband brug

Opdrachtgever

Gemeente Boxtel

Project

halfverharding verlichting op Marktplein

Opdrachtgever

Gemeente Boxtel

Dat.

Get.

aa

t

[introductie]

h

o

o

f

d

s

t

u

k

1 Introductie

In de houtskoolschets wordt daarom geadviseerd met kracht in te zetten op de volgende principes, die in dit VO zijn door vertaald: • eenduidigheid, rust in kleurgebruik en samenhang in materiaalgebruik. Dit wil niet zeggen overal hetzelfde, maar betekent wel overal op elkaar afgestemd; • identiteit van het centrum gekoppeld aan de cultuurhistorische kwaliteit (Stapelen, Markt, St. Petrusbasiliek/Processiepark en Dommel als kwaliteitsdragers, plus de grote bomen en monumentale panden); • kwaliteit van het centrum op orde brengen door gericht te werken aan een hoogwaardige inrichting passend bij de ambitie ‘bruisend en leefbaar’ - dit moet gepaard gaan met een hoog kwaliteitsbesef maar betekent niet per definitie dure oplossingen. Kwaliteit is ook goede materiaalkeuzes die op den duur goedkoper zijn in onderhoud en beheer. • wees consequent: en ook… houd vol! De vernieuwing van het centrum is een kwestie van lange adem. Belangrijk is koers te houden. Herijken kan, maar wijzig geen uitgangspunten en hoofdkeuzes. Kwaliteit gedijt alleen in een context van (bestuurlijke) rust. • Boxtel verdient een eigen stijl, die zowel terugblikt en appelleert aan de historische kwaliteiten als vooruitkijkt en aansluit bij de wens voor een eigentijds leefbaar en bruisend centrum, vandaar het motto: ‘eigentijds klassiek en stemmig sjiek’. De komende jaren zal dit motto in alle esthetische keuzes in het centrum door moeten klinken en zijn invulling krijgen. Per plek kan dit variëren. Dit VO biedt hiervoor wel de eerste vertaalslag en toont de variatie (eenheid en toch verscheidenheid).

De concrete voorstellen treft u aan op de hierna volgende pagina’s. Allereerst wordt – voortbordurend op de houtskoolschets – op het niveau van de hele binnenstad het leidend concept getoond en toegelicht. Vanuit een visie op de STA-P en daarin een bijzondere positie voor o.a. de Markt wordt ingegaan op de samenhang tussen de diverse onderdelen, gekoppeld aan uitspraken over de materialisatie en andere principekeuzes. Hierna wordt per onderdeel nader ingegaan op de voorstellen aan de hand van een uitwerking (detail) of profieltekening. Tot slot volgt een overzicht van materialiseringsvoorstellen voor een aantal thematische zaken als verlichting, meubilairverbijzondering stoepen, en geveltuintjes. Zitmeubilair

Speelmeubilair

Nutsvoorzieningen

III DE VLOER Paaltjes

Fietsenrekken

Bijzondere boombeplanting

Kunstwerken

Boomroosters

Bestrating

fietspad

auto’s

programma

MARKT

X

Basiskleur: donkergrijs/zwart/rvs (bv. natuursteen, metaal). Vormgeving: ‘eigentijds klassiek’ en ‘stemmig sjiek’. • Hoogste afwerkingsniveau • Overal hetzelfde

Niet op zichzelf staand: • Gekoppeld aan speelfunctie en evtl. • Gekoppeld aan bijzondere, grote boom Op de grond staand, zonder paal.

Gekoppeld aan de zone van de bomen (strook dakplatanen).

Gekoppeld aan de zone van de bomen (strook dakplatanen).

Kleur: heel donker grijs/zwart (Boxtel-zwart) vormgeving: eigentijds.

kleur: heel donker grijs/zwart (Boxtel-zwart) vormgeving: eigentijds.

Geïntegreerd in/onderdeel van kunst of zitmeubel op het plein (van kloek formaat/stoer).

Geïntegreerd in de vloer (putkast); bovenzijde afwerken met doorlopende verharding. Of voorzieningen geïntegreerd in verlichting op het plein.

Algemeen: • Alleen toepassen indien echt nodig • Zeer zorgvuldig positioneren, in relatie tot verkeersfunctie en markt-/evenementenfunctie. Kleur: heel donker grijs/zwart (Boxtel-zwart). familie van verlichtingsarmaturen. Vormgeving: eigentijds/modern, laag, niet te hoog.

Koppelen aan rustpunten, vormgeving modern/sjiek, Boxtel-zwart. Evt. toegepaste kunst hiervoor gebruiken, geen opvallende kleur. Alleen in overgangszones markt/ aangrenzende straat

Vrij op de grond staand, zonder paal.; grote capaciteit i.v.m. evenementen / makkelijk te legen.

Algemeen: Altijd reagerend op omgeving, toegepaste kunst.

Een niveau voor het hele plein, geen opstaande randjes, markering van bijzondere zones in een andere kleur.

Kunst inzetten als speelaanleiding, evt. met water.

Materiaal: combinatie van natuursteen met gebakken klinkers. Modern - tijdlose uitstraling

Onderdeel van de bestrating, uit hetzelfde materiaal, modern-tijdloze uitstraling.

parkeren

Verbijzondering leveranciers

Gedoogd, geen aparte fietsbelijning. auto’s

terras

Opgenomen in pleinvlak. Rijloper subtiel aangeduid (30km zone en

Terassen op het plein, direct achter de bomen; gevels juistvrijhouden.

parkeren

leveranciers

Opgenomen in pleinvlak. Rijloper subtiel aangeduid, informeel. programma

Familie van terughoudende reclameborden. Voor iedereen gelijk (zelfde basisontwerp), wel variatie mogelijk in formaat omlijsting/uithanger. Kleur: heel donker grijs/zwart (Boxtel-zwart). Vormgeving: ‘eigentijds klassiek’ en ‘stemmig chic’.

STA-P

Uitgangspunt: geen reclameborden op straat.

Eenvoudig, onopvallend, bescheiden, hooguit 2 geschakeld: • Uitsparingen in de bestrating langs gevels • Met opsluiting van klinkers • Voorkeur voor bloeiende soorten (Stokroos, Clematis, Klimhortensia, e.d.) en evtl ziergrassen

Bakken:

X

Algemeen: • Zeer zorgvuldig positioneren • Terughoudend in formaat en aantal • Bescheiden informatiepanelen i.c.m. nieuwe technieken (Layar/QR). Basiskleur: donkergrijs/zwart/rvs (bv. natuursteen, metaal). Vormgeving: ‘eigentijds klassiek’ en ‘stemmig chic’. • Hoogste afwerkingsniveau • Overal hetzelfde

Kunst alleen inzetten als onderdeel van het vertellen van het cultuurhistorisch ‘verhaal’ van de cultuurhistorische as en ter verhoging kwaliteit o.r., bijv. inzetten in Burgakkersteeg. Kunst reageert altijd op de geschiedenis en de locatie. Houdt rekening met soms krappe buitenruimte.

Lichtmasten (paaltoparmaturen) en evt. uithangers aan de gevel of aan hangdraden (bij ruimtegebrek). Per samenhangend deel zelfde oplossing Afgestemd in hoogte op voetgangers (max 4m.). Kleur: heel donker grijs/zwart (Boxtel-zwart). Vormgeving: ‘eigentijds klassiek’ en ‘stemmig chic’. Aanlichten historische panden met warm licht (oranje geel). Symbool bloedprocessie opnemen als reliëf op sommige palen

Gekoppeld aan de gevels

Altijd gekoppeld aan een bijzondere, grote boom.

Kleur: heel donker grijs/zwart (Boxtel-zwart).

Kleur: heel donker grijs/zwart (Boxtel-zwart).

Vormgeving: ‘eigentijds klassiek’ en ‘stemmig chic’.

Vormgeving: ‘eigentijds klassiek’ en ‘stemmig chic’.

Symbool bloedprocessie opnemen als reliëf op sommige bakken (‘specials’)

Symbool bloedprocessie opnemen als reliëf op sommige banken (‘specials’)

Geïntegreerd in de vloer (putkast); bovenzijde afwerken met doorlopende verharding. En/of voorzieningen geïntegreerd in wand gebouw.

Kleur: heel donker grijs/zwart (Boxtel-zwart). Familie van verlichtingsarmaturen Vormgeving: eigentijds klassiek.

Putkast opnemen bij bijzondere bomen (‘stopplaatsen’ bij bloedprocessie)

Koppelen aan rustpunten, vormgeving modern/sjiek, Boxtel-zwart. Evt. toegepaste kunst hiervoor gebruiken, geen opvallende kleur.

Solitaire bomen als blikvangers/trekkers langs de route (‘groene stapstenen’): hink-stap-sprong van Stapelen naar St. Petrusbasiliek. In combinatie met zitbank vormgeven als ‘stopplaats’ in de bloedprocessie.

Carnavalroute, kermis, Bockesprongen, Koninginnedag, Bloedprocessie, weekmarkt

Kunst met educatieve functie (vertelt een verhaal).Bijzondere gevelkunst (Burgakkersteeg) Kan ook modern uitgevoerd worden, maar reageert wel op historische context.

Combinatie van natuursteen (antraciet grijs) met gebakken klinkers (in roodbruinen, gemengd/gecombineerd en evt. met verschillende formaten: ‘Boxtelse mix’).

Vormgeving: ‘eigentijds klassiek’ en ‘stemmig chic.

voetgangers

De voetganger is ‘koning’!

Overal dezelfde.

fietsers

Kleur: ‘Boxtel zwart’ (heel donker grijs/zwart).

Gedoogd, geen aparte fietsbelijning. auto’s

Auto’s zijn te gast, gedeeltelijk parkeerroute, 30 kmzone. parkeren

X

Parkeren op aangrenzende parkeerterreinen.

Plaatselijk verbijzondering opgenomen in vloer (bestrating) als onderdeel van vertellen van het verhaal van de cultuurhistorische as.

leveranciers

Bijzonder: voegt zich in pleinvlak, moderne uitstraling

Bij gebruik van het pleinvlak (evenement/ markt) verhuizen de terassen tijdelijk naar de zone langs de gevels. Ruimte voor terras (subtiel) aanduiden in verharding, bijv. met afwijkende klinker of nagel.

entree

2 Typen: • Natuurstenen matje • Plintstrook met afwijkende kleur formaat of material

Eén type kolk. Vormgeving: ‘eigentijds klassiek’ en ‘stemmig chic. Afwatering subtiel oplossen.

terras

In de winkelstraat geen bijzondere markering in de vloer, wel evt. met afwijkende klinker subtiel aanduiden.

Gedoogd, geen aparte belijning o.i.d. programma

Carnavalroute (gedeeltelijk), Bloedprocessie, historische wandelroute

Uitgangspunt: reclameborden op straat, niet buiten een bepaalde zone.

Eenvoudig, onopvallend, bescheiden, hooguit 2 geschakeld: • Uitsparingen in de bestrating langs gevels • Met opsluiting van klinkers • Voorkeur voor bloeiende soorten (Stokroos, Clematis, Klimhortensia, Geranium e.d.) en evtl. ziergrassen • in overleg met bewoners en Boxtelse middenstand Bakken:

Alleen als toegepaste kunst (b.v. bij fietsenstalling, hekwerk/poort, e.d.).

Hangende armaturen waar mogelijk, aan hangdraden en evt. uithangers aan de gevel. Kleur: heel donker grijs/zwart (Boxtel-zwart). Vormgeving:‘eigentijds klassiek’ en ‘stemmig sjiek’.

Gekoppeld aan de gevels

Altijd gekoppeld aan een bijzondere, grote boom.

Kleur: heel donker grijs/zwart (Boxtel-zwart). Vormgeving: ‘eigentijds klassiek’ en ‘stemmig chic’.

Kleur: heel donker grijs/zwart. Vormgeving: ‘eigentijds klassiek’ en ‘stemmig chic’.

Geïntegreerd in de vloer (putkast); bovenzijde afwerken met doorlopende verharding.

Kleur: heel donker grijs/zwart (Boxtel-zwart). Familie van verlichtingsarmaturen. Vormgeving: eigentijds klassiek

En/of voorzieningen geïntegreerd in wand gebouw.

Koppelen aan rustpunten, vormgeving modern/sjiek, Boxtel-zwart.

Combinatie van natuursteen (antraciet grijs) met gebakken klinkers (in roodbruinen, gemengd/gecombineerd).

Solitaire boom als accent in zichtlijn en straatbeeld (accentwerking/ vergroening).

Vormgeving: ‘eigentijds klassiek’ en ‘stemmig sjiek’. Overal dezelfde. Kleur: ‘Boxtel zwart’ (heel donker grijs/zwart).

Evt. toegepaste kunst hiervoor gebruiken, geen opvallende kleur.

voetgangers

Eén type kolk vormgeving: ‘eigentijds klassiek’ en ‘stemmig chic’.

entree

De voetganger is ‘koning’, opgenomen in de verharde route.

Afwatering subtiel oplossen.

auto’s

Auto’s zijn gedeeltelijk te gast (parkeerroute) fietsers

X

X

X

terras

Langs de gevel op brede ‘plintstroken.

Fietsers zijn opgenomen in verharde route. programma

Stapelen

Centrum

Carnavalroute (gedeeltelijk), Horeca (gedeeltelijk), winkel, wonen (gedeeltelijk)

X

Eenvoudig, onopvallend, bescheiden, hooguit 2 geschakeld: • Uitsparingen in de bestrating langs gevels • Met opsluiting van klinkers • Voorkeur voor bloeiende soorten (Stokroos, Clematis, Klimhortensia, Geranium e.d.) en evtl. ziergrassen • in overleg met bewoners en Boxtelse middenstand

Geïntegreerd in gevelwand of muur, niet los Kleur: ‘Boxtel-zwart’ (donker grijs/zwart).

Lichtmasten (paaltoparmaturen) overal hetzelfde. Hoogte afgestemd op verkeerskundige eisen.

kleur: heel donker grijs/zwart (Boxtel-zwart). Familie van verlichtingsarmaturen. Vormgeving: modern sjiek. Wel familie van eigentijds klassiek paaltje

Functioneel, overzichtelijk en laagdrempelijk wat betreft gebruik.

Groene aanloopstraten: toepassen laanbeplanting.

Combinatie van gebakken klinkers met betonklinkers.

X

Vormgeving: ‘eigentijds klassiek’ en ‘stemmig sjiek’.

voetgangers

Afwatering standaard, met molgoot en trottoirkolk of smaalle stratkolk in rollaag/ streklaag.

Voetgangers lopen op de stoep.

Overal dezelfde.

auto’s

Kleur: ‘Boxtel zwart’ (heel donker grijs/zwart).

Kleur: heel donker grijs/zwart (Boxtel-zwart). Vormgeving: modern, maar wel familie van de meer klassieke armaturen.

X

Gemengd verkeer (30 kmzone), gedeeltelijk Auto’s en fietsers op rijbaan fietsers

X

X

X

Gemengd verkeer Fietsroute ( gedeeltelijk), opgenomen in rijbaan

X

X

parkeren

Parkeren langs straat parkeerroute programma

Carnavalroute (gedeeltelijk) Wonen

Alleen bij cultuurhistorisch groen: • Uitgaan van bescheiden informatiepanelen i.c.m. nieuwe technieken (Layar/QR) • Zeer zorgvuldig positioneren • Terughoudend in formaat en aantal

Stadsgroen

Cult. hist. groen

WOONSTRATEN/ AANLOOPSTRATEN

WINKEL 8

Familie van terughoudende reclameborden. Voor iedereen gelijk (zelfde basisontwerp), wel variatie mogelijk in formaat omlijsting/uithanger. Kleur: heel donker grijs/zwart (Boxtel-zwart). Vormgeving: ‘eigentijds klassiek’ en ‘stemmig chic’

X

X

Basiskleur: donker grijs/zwart/rvs (bv. natuursteen, metaal). Vormgeving: ‘eigentijds klassiek’ en ‘stemmig chic’. Hoogste afwerkingsniveau • Overal hetzelfde

Moderne kunst, reagerend op omgeving. Kunsttoepassing kan op een aantal plaatsen, maar niet te veel! Inzetten op strattegische plekken, naast markt en Burgakkersteeg: • In/aan Dommel, bij brug over de Dommel • In Processiepark bij St. Petrus-basiliek • In kasteeltuin Stapelen, i.c.m. onderwijsinstelling St. Lucas.

Lichtmasten (paaltoparmaturen) overal hetzelfde. Hoogte afgestemd op verkeerskundige eisen. Kleur: heel donker grijs/zwart (Boxtel-zwart). Vormgeving: modern, maar wel familie van de meer klassieke armaturen. Uitzondering: in historisch groen. Kleur: heel donker grijs/zwart (Boxtel-zwart). Vormgeving:‘eigentijds klassiek’ en ‘stemmig sjiek’. Familie van verlichtingsarmaturen in STA-P. Afgestemd in hoogte op voetgangers (max 4m.).

Situering gekoppeld aan de entrees van de groengebieden. Prullenbak zonder paal, vast op de grond. Kleur: heel donker grijs/zwart (Boxtel-zwart) vormgeving: modern/eigentijds. M.u.v. cultuurhistorisch groen (‘eigentijds klassiek’ en ‘stemmig chic’).

Parkbank: eigentijds. Kleur: heel donker grijs/zwart (Boxtel-zwart). Vormgeving: modern/eigentijds. Uitzondering: historisch groen. Kleur: heel donker grijs/zwart (Boxtel-zwart). Vormgeving: ‘eigentijds klassiek’ en ‘stemmig chic’.

Cultuurhistorisch groen

Spelen ingepast in de groenstructuur, met respect voor cultuurhistorie.

Onopvallend ingepast in het groen. Kleur: ‘Boxtel-zwart’ (donker grijs/zwart).

Kleur: heel donker grijs/zwart. Familie van verlichtingsarmaturen. Vormgeving: modern sjiek. Wel familie van eigentijds klassiek paaltje.

Stadsgroen

Spelen ingepast in de groenstructuur, multifunctioneel speeltoestel. Groene Dommel

Natuurlijke speelaanleidingen (bijv. klimboom). Groen parkeren

X

Uitzondering: historisch groen. Kleur: heel donker grijs/zwart (Boxtel-zwart). Familie van verlichtingsarmaturen.vormgeving: ‘eigentijds klassiek’, ‘stemmig sjiek’.

Alleen toepassen indien nodig. Functioneel, overzichtelijk en laagdrempelijk wat gebruik aangaat. Goed inpassen in het groen.




Historische boombeplanting vrijzetten. Aandacht voor tijdige vervanging/ verjonging historisch groen ( nieuwe aanplant).

Historische kunst(beelden) renoveren, evt. aanvullen. Evt. moderne kunst inpassen, reagerend op het groen

Halfverharding en/of gebakken klinker.

Stadsgroen

Waardevolle bomen zo veel mogelijk met rust laten: aandacht voor esthetische en ecologische betekenis.

In het kader van ‘kunst langs de Apeldoornse sprengenStadsgroen en beken’ zijn ca. veertig ‘zilveren druppels’ geplaatst in het stroomgebied van de Ugchelse beek. Elke druppel draagt als reliëf in haar oppervlak nog de ritmische sporen van de ‘fossiele regenbui’.

Toegepaste kunst toepassen.

voetgangers

De voetganger is ‘koning’.

entree

X


In groen afwateren.

fietsers Stadsgroen

Gedoogd, geen aparte fietspaden.


X

terras

Stadsgroen

Ingepast in het groen, omzoomd door beplanting, evt. in combinatie met zitplek aan de Dommel/ kanoeaanlegsteiger.

In groen afwateren.

Groene Dommel

Groene Dommel

Groene Dommel

Waardevolle bomen zo veel mogelijk met rust laten: aandacht voor esthetische en ecologische betekenis.

Moderne kunst koppelen aan de Dommel, reagerend op de omgeving.


Op Dommel afwateren.

Groen parkeren

Groen parkeren

Groen parkeren

Groen parkeren

Asfalt, i.c.m. halfverharding.

In groen afwateren of halfverharde parkeervakken.

Realiseren grid van bomen ter verfraaiing parking en realiseren schaduwplaatsen.

X

'De Matrix'

7 H + N + S ' 13

W www.hnsland.nl

033 432 82 80 F

E [email protected]

Postbus 1603, 3800 BP Amersfoort

T 033 432 80 36

Soesterweg 300, 3812 BH Amersfoort

Afwatering

terras

entree

2 typen: • Natuurstenen matje • Plintstrook met afwijkende kleur formaat of material

Opgenomen in pleinvlak, subtiel aangeduid, Informeel.

Één grote solitair (rode beuk/ koningslinde)

entree

functies

voetgangers

De voetganger is ‘koning’. Opgenomen in pleinvlak. fietsers

Aandachtspunt: begeleiden rijloper (auto’s), markeren terassen / marktfunctie. Dakplatanen aan beide zijkanten

15.4.2013

Infrastructuur voetgangers

Modern,tijdloos, verschilt duidelijk van het meer klassieke meubilair in de rest van de binnenstad.

S

Prullenbakken

Modern, tijdloos, verschilt duidelijk van het meer klassieke meubilair in de rest van de binnenstad.

N

Verlichting

(LED)verlichting in de zone van de bomen (dakplatanen), paaltoparmaturen. Afgestemd in hoogte op voetgangers. Kleur armaturen: heel donker grijs/zwart (Boxtel-zwart) Vormgeving:‘eigentijds klassiek’ en ‘stemmig sjiek’. In het midden van het plein bijzondere (LED)verlichting in de vloer. Aanlichten historische panden met warm licht (oranje geel).

Groene Dommel

H

Kunst

1 Bijzonder kunstwerk op de Markt ter vervanging van de fontein; mag modern, maar wel in relatie met de omgeving.

BOXTEL

II INRICHTINGSELEMENTEN

Informatie over historie

Algemeen: zeer zorgvuldig positioneren. • Terughoudend in formaat en aantal • Bescheiden informatiepanelen i.c.m. nieuwe, digitale technieken (Layar/QR)

Houtskoolschets - Centrumgebied

I WANDEN Geveltuin / groene gevel plantenbakken

Uitstalling en reclameborden

Familie van terughoudende reclameborden. Voor iedereen gelijk (zelfde basisontwerp), wel variatie mogelijk in formaat omlijsting/uithanger. Kleur: heel donker grijs/zwart (Boxtel-zwart). Vormgeving: ‘eigentijds klassiek’ en ‘stemmig chic’. Uitgangspunt: geen reclameborden op straat.

H+N+ S Landschapsarchitecten

Leeswijzer

GROEN

1. Het centrum heeft grote historische kwaliteiten, maar deze worden onvoldoende benut. Er bestaan grote kansen de cultuurhistorische kwaliteiten veel meer in te zetten om de aantrekkingskracht van Boxtel te vergroten, als aantrekkelijk winkelhart in de regio, poort van het Groene Woud, als processiedorp, opstelplaats aan de Dommel, enzovoorts. De identiteit van Boxtel ligt feitelijk voor het oprapen maar vraagt wel om te worden ‘uitvergroot’ in de zin van geëtaleerd en ‘uitgenut’, in ruimtelijke zin maar ook in termen van citymarketing/branding. 2. Het centrum moet – om de concurrentieslag met andere kernen aan te kunnen gaan – perfect afgestemd worden op de behoeften van de gebruikers: rijroutes en looplijnen moeten logisch zijn, evenals het parkeren. Op structuurniveau moet een aantal zaken echt verbeterd worden. Belangrijkste structuurkwesties betreffen de herinrichting van de Markt, het reorganiseren van het parkeren in het centrum, en de relatie daartussen, plus het verbeteren van de relatie met de Groene Dommel door Boxtel alsook het inpassen van het concept van de cultuurhistorische as, van Processiepark tot Stapelen.

Bij een bruisend en leefbaar centrum past een eigentijdse inrichting met hoogwaardige materialen met een tijdloze kwaliteit die subtiel refereren aan de geschiedenis, vandaar eigentijds klassiek. Vanwege het bijzonder karakter van het centrum en de historische kwaliteiten is het algemeen streven een sjieke uitstraling, maar zonder te overdrijven want het moet wel passen bij Boxtel. Vandaar geen gouden krullen maar een ingetogen variant ofwel ‘stemmig sjiek’.

Groene Dommel

In de SWOT-analyse is kijkend naar de ruimtelijke kwaliteit van de openbare ruimte in Boxtel een drietal zaken geconstateerd die aan de basis liggen van de houtkoolschets en hebben geleid tot een doorwerking in het voorliggende plan:

3. Het centrum is voor een aantrekkelijke historische kern rommelig, mist een duidelijke ruimtelijke samenhang en ontbeert op veel plaatsen de kwaliteit, charme die hoort bij een historische kern. Het centrum van Boxtel gaat nu ten onder aan (verschillende soorten en te veel) bordjes, paaltjes, bestratingssoorten, materialen, kleuren, auto’s enzovoorts. Hierdoor is op veel plaatsen de kwaliteit niet goed zichtbaar. Er moet meer rust en samenhang in het centrumgebied komen.

Groen parkeren

Het streven van de gemeente Boxtel is om met kracht in te zetten op een bruisend en leefbaar centrum - dit is een lovenswaardig streven. Deels heeft dit te maken met ruimtelijke-economische ontwikkelingen en verkeerskundig beleid die de scope van deze opdracht overstijgen maar wel relevant zijn voor de voorliggende vraag. Er bestaan immers veel dwarsrelaties: ruimtelijk beleid ter verbetering van de verkeerskundige en economische situatie en verbetering van de kwaliteit van de openbare ruimte, naar gebruik en beleving, moeten gelijk op gaan. Het een kan simpelweg niet zonder het ander. Gezocht moet worden in de op te stellen visie/ schets voor de binnenstad naar onderlinge versterking. Dit VO richt zich vanzelfsprekend enkel op de fysieke kant waarmee een belangrijke, maar bescheiden bijdrage aan het realiseren van een bruisend en leefbaar centrum kan worden geleverd. Het zijn uiteindelijk de mensen die het zullen moeten doen.


[het concept]


s ta - p

e n

m a r k t

h

o

o

f

d

s

t

u

k

2 Het concept: samenhang tussen

Processiepark

de verschillende onderdelen

St. Petrusbasiliek

Het onderliggend concept op basis waarvan het VO voor het centrumgebied van Boxtel is opgesteld is in hoofdopzet al eerder in de houtskoolschets gepresenteerd. Hiervoor is de inspiratie gevonden in de huidige situatie en de historische karakteristieken. Doorslaggevend is allereerst de beoogde verbinding Stapelen – St. Petrusbasiliek. Vervolgens is voort geborduurd op de her en der al aanwezige grote, monumentale bomen in het centrum. Door op strategische plekken grote bomen bij te plaatsen kan de binnenstad vergroend worden en neemt niet alleen de uitstraling maar nemen ook de oriëntatiemogelijkheden toe. Een laatste aspect waar op ingespeeld is, is de bestaande bestrating van de Burgakker (waar – als beschermd monument - nu eenmaal rekening mee moeten worden gehouden). Dit gegeven is opgepakt als beelddrager voor de STA-P, in de vorm van een continu door te zetten donkergrijze natuurstenen loper. De loper is plaatselijk onderbroken. Bij kruising met een andere belangrijke structuur of een bijzondere situatie is ervoor gekozen dit moment te markeren. Veelal valt dit samen met een rustpunt, uitgevoerd als een pleintje of een parkje, in combinatie met een grote boom en een zitplek. Deze plekken worden voorzien van voorzieningen en kunnen een rol krijgen in de processie.

Markt

Brug over Dommel Bestrating Burgakker 'kamer'

Stapelen

Strategisch geplaatste bomen als onderdeel van het 'groene' straatbeeld

Conceptkaart herinrichting STA-P

9 H + N + S ' 13



Samenhang profielen en materialisatie Het gericht werken aan de belangrijkste openbare ruimten in het centrumgebied (STA-P, Markt) vraagt om een inbedding in een groter geheel en bijbehorende afstemming. Het gaat hierbij om ruimtelijke maar vooral functionele zaken, zoals verkeerscirculatie in het centrum voor fietsers en natuurlijk ook voor autoverkeer, inclusief de problematiek van bevoorrading. In bijgaande afbeeldingen is aangeduid welke voorstellen op een hoger schaalniveau feitelijk nodig zijn om de STA-P en de Markt e.o. goed te kunnen laten functioneren. Op onderdelen wordt voorgesteld in te grijpen in de verkeerstromen, door een afsluiting te realiseren of een 1-richtingsregime in te stellen. Zo wordt bijvoorbeeld voorgesteld de directe omgeving rond de kerk af te koppelen van het beoogde nieuwe parkeerplein bij de huidige pastorietuin. In combinatie met een parkeerregime (alleen voor vergunninghouders), kan hier een aantal parkeerplaatsen verdwijnen wat ruimte opleverd, vormgevingsmogelijkheden voor dit gebied vergroot en zo de ruimtelijke kwaliteit bevorderd. Wat ook op de grotere schaal goed zichtbaar gemaakt kan worden is de spreiding van de fietsvoorzieningen (afvangen rond het centrum) en de wijze waarop omgegaan wordt met verschillende type materiaal en hoogteverschillen in de straat (wel/geen stoep). Gezocht is naar zo logisch mogelijke ruimtelijke – in de zin van stedenbouwkundige - overgangen. Deze overgangen vallen niet altijd 1:1 samen met de wegvakken uit het kenmerkenblad. Deze stedenbouwkundige logica heeft ook bepaald welke vakken als aparte ruimtelijke eenheid onderscheiden zijn. Elke ruimtelijke eenheid wordt in het volgende hoofdstuk nader toegelicht.

Schema verkeerscirculatie

10 H + N + S ' 13

Schema bevoorrading

s ta - p

e n

m a r k t


fietsroutes en fietsparkeren


s ta - p

e n

m a r k t

Schema materialisatie van het profiel

Schema profiel mét of zonder hoogteverschil

11 H + N + S ' 13



s ta - p

e n

m a r k t

[uitwerking per deelgebied]

h

o

o

f

d

s

t

u

k

3 Uitwerking per deelgebied In dit hoofdstuk wordt elke ruimtelijke eenheid langsgelopen en getoond aan de hand van een uitwerking en/of profiel en eventueel ondersteund door schetsen of referentiebeelden. Een profiel laat in feite de principe-oplossing voor een wegvak/ruimte zien. Een uitwerking (detail) toont veelal de overgang van het een in het ander. Getekend zijn verlichtingsprincipes, aansluitingsprincipes en dergelijke welke in een vervolgfase (DO) exact gemaatvoerd moeten worden. Deze plekken en profielen zijn in de afbeelding hiernaast weergegeven. Deze tekening zal ook als kleine afbeelding steeds in de bovenhoek op de volgende pagina's staan, om als navigator aan te geven om welk deel van de STA-P het gaat.

uitwerking Oude Kerkstrentree kerk profiel Oude Kerkstr uitwerking aansluiting Clarissenstr/ Oude Kerkstr

Zoals hiervoor reeds vermeld zijn de onderdelen Markt/Rozemarijnstraat en toegang Stapelen als nader uit te werken gebieden aangeduid en derhalve niet opgenomen in dit rapport.

profiel Kruisstraat uitwerking plein Rechterstraat profiel Rechterstr uitwerking Burgakker kamer uitwerking bibliotheek

profiel Burgakker

deelgebieden

13 H + N + S ' 13



s ta - p

e n

m a r k t

3.1 Profiel Burgakker Het basisprofiel voor de Burgakker bestaat uit een middenloper met historische natuursteen keien. Deze bestrating is aangeduid als gemeentelijk monument. De keien worden dan ook gehandhaafd, maar wel opnieuw ingestraat. Als maat voor deze middenloper is een breedte van 3,85m aangehouden. Deze vomt de basis voor alle profielen die onderdeel vormen van de STA-P. De maat 3,85m is de minimummaat voor een straatprofiel met éénrichtingsverkeer en fietsers in twee richtingen. Voor de Burgakker is dit iets breder dan de huidige situatie. De Burgakker is voetgangersgebied maar wel toegankelijk voor bestemmingsverkeer. Aan weerszijde van de middenloper zijn goten gestraat door middel van enkele streklagen gebakken klinkers. Er wordt uitgegaan van een smalle goot (ca. 20 cm) met een straatkolk in bijpassende breedte. De stoepen vervallen en worden á-niveau uitgevoerd in gebakken klinkers. Om tegemoet te komen aan de wens om een goed befietsbare verharding toe te passen, en tegelijkertijd de (hobbelige) historische bestrating te kunnen handhaven wordt nog onderzocht of de verbreding van het keiendeel in nieuwe gezaagde keien uit te voeren.

14 H + N + S ' 13



s ta - p

e n

m a r k t

3.2 Uitwerking entreeplein bibliotheek Een van de pleintjes langs de loper van de STA-P ligt bij de bibliotheek. Als een lakentje wordt hier in een afwijkend materiaal (grijs natuursteen) een vlak in de klinkerbestrating gerealiseerd. Om de ruimtelijke kwaliteit van het plein te verhogen wordt ook voorgesteld de wanden mee te nemen in de inrichting en op te waarderen, in aansluiting op het voorstel voor de Burgakkersteeg: de ‘Burgakkerkamer’. De monumentale boom op de hoek is vrij slecht en dient vervangen te worden door een nieuw exemplaar, bij voorkeur al een wat grotere boom. Op het pleintje wordt voorzien in zitmogelijkheid en stallingsruimte voor fietsen. Het kunstwerk krijgt een plek op het plein. Er is rekening gehouden met de bevoorradingsmogelijkheden van de HEMA die hier zijn achteringang heeft.

Grijze gevel op de kop, rest van de muur met print sleutelmotief

referentiebeeld hekwerk (st. Lucas)

Grijze gevel op de kop, hekwerk met sleutelmotief vervangt huidige muur/schutting

15 H + N + S ' 13


Detailuitwerking entreeplein bibliotheek

16 H + N + S ' 13


s ta - p

e n

m a r k t


Kunstwerk


s ta - p

e n

m a r k t

Bestratingsmateriaal; gezaagde keien en gebakken klinkers in halfsteensverband

bestaande boom; Liriodendron

boombank

17 H + N + S ' 13



s ta - p

3.3 Uitwerking 'Burgakkerkamer' De Burgakkersteeg vergt extra aandacht. Het is nu een wat nare ruimte waar niets te beleven is, terwijl juist deze smalle ruimte cruciaal is om de link tussen Stapelen en Markt en verder richting Basiliek ook echt goed te maken. De vloerbehandeling is heel simpel: de natuurstenen loper uit de Burgakker wordt doorgezet echter hier van gevel tot gevel en nu met een goot in het midden. De behandeling van de ruimte, met name de wanden, is hier van groot belang. De wanden worden gebruikt om de passage aantrekkelijker en interessanter te maken, door kleurgebruik maar ook door de wanden te gebruiken om een verhaal te vertellen over de geschiedenis van Boxtel. De muur wordt drager van informatie. Met verlichting wordt ook ’s avonds een aantrekkelijk beeld gerealiseerd. Dit voorstel is een uitwerking of vertaling van de ideeën uit de winnende inzending "de tijdlijn" van de prijsvraag onder scholieren van het St. Lucas voor de vormgeving de cultuurhistorische as. Ook de voorstellen wat betreft materialisatie verharding zijn geïnspireerd op dit ontwerp. De opzet voor dit deel van de Cultuurhistorische As is om verschil te maken tussen de beide zijdes van de straat, geïnspireerd op het verschil tussen de beide (historische) koppen. De ene zijde wordt in een grijze kleur geschilderd, waarmee in 1 klap rust in het beeld gebracht wordt. Een tekst (bv het betoog van Hendrik Verhees om verlichting te plaatsen in Boxtel) of een ander grafisch patroon zorgt voor een accent. De andere zijde krijgt een cortenstalen voorzetwand, plus verlichting. In de wand wordt de tijdlijn uitgewerkt, er kunnen figureren (silhouetten van bekende Boxtelnaren, in processie) worden uitgespaard, maar ook teksten, historische kaarten of andere afbeeldingen over de geschiedenis van Boxtel worden opgenomen. In overleg met bijvoorbeeld de historische vereniging kan verder bepaald worden welke verhalen of afbeeldingen dat zijn. Met verlichting aan uithangers boven de straat onstaat er een visuele poortwerking. De hoogwaardige inrichting, met mooie vloer, verbijzonderde wanden en accent verlichting zorgen ervoor dat de ruimte ’s nachts iets van een 'kamer' heeft.

Tekst Hendrik Verhees als inspiratie voor grafische print op grijs vlak

18 H + N + S ' 13

e n

m a r k t



s ta - p

e n

m a r k t

Schets asymetrische aanpak van 'burgakkerkamer'

Schets processie van historische belangrijke Boxtelaren

Doorsnede voorzetwand en verlichtingsconcept

Referenties cortenstalen wand met uitgesneden teksten en afbeeldingen

19 H + N + S ' 13


3.4 Uitwerking plein kruising Rechterstraat Waar de STA-P en de winkel-8 elkaar kruisen ligt een pleinvormige ruimte. Om de kruizing tussen de straten, de verspringing in de STA-P en de gewenste continuiteit vorm te geven wordt ook hier een pleintje in natuursteen gemaakt, familie van het pleintje bij de bibliotheek. Als een lakentje wordt ook hier in een afwijkend materiaal (grijs natuursteen) een vlak in de klinkerbestrating gerealiseerd. De stap loopt door, terwijl duidelijk is dat ook de winkel-8 doorloopt. Op het pleintje worden twee bomen geplaatst en wordt voorzien in zitmogelijkheid. Onder een van de bomen komt een boombank. Verder worden enkele losse stoelen geplaatst op het pleintje. In het natuurstenen vlak worden evenementenaansluitingen gerealiseerd, onzichtbaar weggewerkt in een putkast. Eventeel kan er op dit punt nog een kunstwerk toegevoegd worden om de Cultuurhistorische As nog eens te benadrukken.

20 H + N + S ' 13


s ta - p

e n

m a r k t



s ta - p

e n

m a r k t

boombank en 'zitjes'

21 H + N + S ' 13



s ta - p

e n

m a r k t

3.5 Profiel Rechterstraat Het profiel voor de Rechterstraat behoort eigenlijk niet binnen de opdracht voor uitwerking van STA-P en Markt, maar er is toch een profiel uitgewerkt om de aansluiting en kruising met de STA-P te kunnen vormgeven. De vormgeving is anders dan de STA-P, als onderdeel van de winkel-8. Hier wordt geen natuurstenen loper toegepast. De middenloper wordt uitgevoerd in gebakken klinkers, in keper-verband. Als maat voor de middenloper is hier een breedte van 4,0m aangehouden.

22 H + N + S ' 13



s ta - p

e n

m a r k t

3.6 Profiel Kruisstraat Het profiel voor de Kruisstraat is geïnspireerd op de Burgakker. Ook hier wordt een middenloper met natuurstenen (gezaagde) keien, voorgesteld. Als maat voor de middenloper is hier een breedte van 3,85m aangehouden. Dit is gelijk aan de Burgakker. Aan weerszijde van deze middenloper zijn goten gestraat door middel van enkele streklagen gebakken klinkers. Er wordt uitgegaan van een smalle goot (ca. 20 cm) met een straatkolk in bijpassende breedte. Ernaast liggen stroken van dwars gestrate (halfsteens) gebakken klinkers. Ter plaatse van entrees van woonhuizen en winkels worden natuurstenen stoepen ingepast.

23 H + N + S ' 13



s ta - p

e n

m a r k t

3.7 Uitwerking Clarissenstraat / Oude Kerkstraat Ter plaatse van de aansluiting Clarissestraat en Oude Kerkstraat volgt de loper van natuursteen keien de Oude kerstraat richting de St. Petrusbasiliek. Het vervolg van de Clarissestraat wordt uitgevoerd in gebakken klinkers. Hier ligt de overgang naar een profiel met hoogteverschil tussen de stoep en rijbaan. In de Oude kerkstraat is een van de zegelstenen opgenomen die een rol spelen in de bloedprocessie.

24 H + N + S ' 13



s ta - p

e n

m a r k t

3.8 Profiel Clarissenstraat Dit deel van de Clarissenstraat is 1-richtingverkeer, de rijloper is uitgevoerd in gebakken klinkers, keperverband. De stoepen (met hoogteverschil ten opzichte van de rijloper) worden ook gestraat in gebakken klinkers maar dan in halfsteensverband. Voor de opsluitbanden kunnen de natuursteenbanden die uit een ander project zijn vrijgekomen worden hergebruikt. Ook hier wordt uigegaan van een smalle afwateringgoot (± 20 cm)

25 H + N + S ' 13


3.9 Profiel Oude Kerkstraat In de Oude Kerkstraat wordt de loper met de gezaagde keien voortgezet. Alhoewel het profiel hier vrij smal is, wordt de standaard breedte van 3, 85 voor het middendeel aangehouden. Er is geen hoogteverschil tussen stoep (gebakken klinkers, halfsteensverband) en rijbaan.. Wel is het belangrijk dat de entreestoepen á niveau zijn met de omliggende bestrating om geen obstakel te vormen. Voor de plaatsing van verlichting kan hier mogelijk hangende verlichting of verlichting aan de gevels toegepast worden om zo minder obstakels in het smalle profiel te hebben. In de DO-fase zal dit onderzocht worden.

26 H + N + S ' 13


s ta - p

e n

m a r k t



s ta - p

e n

m a r k t

3.10 Uitwerking Oude Kerkstraat / entree kerk Vlak voor de kerk sluit de straat Duinendaal aan op de Oude Kerkstraat. Beide straten maken onderdeel uit van 'het rondje om de kerk'. Vroeger liep hier de Binnendommel. De toepassing van de historische 'Hendrik Verhees' latarens refereren aan de vroegere loop van de Binnendommel. Door de positie van de bebouwing onstaat er een pleintje, deze is opgevat als onderdeel van de reeks pleintjes verbonden aan de Cultuurhistorische As en dus ook uitgevoerd in gezaagde keien. De bestaande boom (kastanje) blijft staan en krijgt een boombank. Daarnaast worden er nog enkele losse stoelen toegevoegd. Voor de entreepartij van de kerk verbreed de rijloper van keien zich om de entree te accentueren, en is deze even onderbroken. Dit deel van Duinendaal wordt 1-richtingverkeer en het huidige haaksparkeren langs Duinendaal wordt vervangen door langsparkeren. Dit levert ruimte op voor bredere stoepen en tegen de gevels aan is er ruimte voor verbreding van de tuinen. De verkeerskundige 'knip' halverwege de straat komt te vervallen. Deze kunnen toebedeeld worden aan de bewoners of als openbaar groen beheerd worden.

27 H + N + S ' 13


Huidige situatie pleintje met te handhaven kastanje boom

Bestratingsmateriaal; gezaagde keien en gebakken klinkers halfsteens verband

28 H + N + S ' 13

Boombank en 'zitjes'


s ta - p

e n

m a r k t



s ta - p

e n

m a r k t

[materialisering] 29 H + N + S ' 13

h

o

o

f

d

s

t

u

k

4 Materialisering 4.1 Verlichting Verlichting is een belangrijk element in de openbare ruimte, overdag als onderdeel van het straatbeeld maar zeker ’s nacht, als sfeer verhogend element. Voor de verlichting wordt gewerkt met verschillende typen armaturen, afhankelijk van de plek. Rond de voormalige Binnen Dommel worden historische armaturen voorgesteld. De Cultuurhistorische As krijgt eigen verlichting, evenals de winkel-8, passend bij de plek (paaltop/wand/draad) en invulling gevend aan het thema ‘eigentijds klassiek’. Voorts zijn er enkele bijzondere plekken, waaronder de Markt, die afwijkende verlichting krijgen; deze kennen een iets moderner karakter. Ook wordt in de bestrating van de markt kleine ledarmaturen opgenomen die 's nachts voor een verbijzonderd beeld zorgen De bomen op de pleintjes aan de Cultuurhistorische As worden met grondspots van onderen aangelicht. Tot slot is ervoor gekozen de meest bepalende, historische panden subtiel aan te lichten, met warm strijklicht (van onderaf). Dit verhoogd niet alleen de sfeer en verrijkt het avond/nachtbeeld maar draagt ook bij aan het vergroten van het historisch karakter van de binnenstad, zonder dat het heel veel moeite kost (de panden staan er al maar hoeven alleen maar in de spotlight gezet te worden). In de uitwerking moet er voor zorggedragen worden dat de bewoners/gebruikers van de panden geen hinder van het licht hebben. Dit lichtplan vergt nadere uitwerking in DO fase.

30 H + N + S ' 13



s ta - p

e n

m a r k t



Binnendommel; historische verlichting (Hendrik Verhees lamp)

s ta - p

e n

m a r k t

Cultuurhistorische As, tijdloos met knipoog verleden ("Burgos" van Hess)

Winkel 8 / winkelstraten; deels reeds aanwezige armaturen (Philps Metronomis, staand/hangend)

Aanlichten monumenten; grondspots

31 H + N + S ' 13


Aacentverlichting marktplein; grondspots

32 H + N + S ' 13

Aacentverlichting marktplein; houten lichtmasten met schijnwerpers (Dome XL mast met Still schijnwerper van Industrielicht)

Accentverlichting; aanlichten bomen met grondspots


s ta - p

Gevellamp (Hess Residenza)

e n

m a r k t



s ta - p

e n

m a r k t

4.2 Meubilair Het meubilair voor de binnenstad wordt, simpel, robuust en toch sjiek. Dit door eerlijke materialen (metaal, hout, natuursteen, bijv.) en het gebruik van 1 steunkleur: Boxtel-zwart. Dit is net geen zwart (bijv. zwartbruin, RAL 8022). Een tweede verfijning wordt gezocht in een reliëf, gebaseerd op een sleutelmotief (verwijzend naar de heilige St. Petrus die altijd afgebeeld staat met een sleutel); deze kan worden aangebracht op enkele lantaarnpalen, in de bestrating, in de boomroosters, afzetpalen of putdeksels. Dit motief werkt in reliëf het sterkst en sluit dan qua thematiek mooi aan op het bestaande hekwerk van het St. Lucas. Geïnspireerd door het hekwerk van het St. Lucas is er gekozen voor een verbijzonderd hekwerk op de nieuwe brug naar Stapelen en speelt het sleutelmotief een rol bij de muurschildering bij de bibliotheek. Aandacht voor het meubilair en investeren in kwaliteit op dit vlak betaalt zich uit in een enorme stijging van de uitstraling van het centrumgebied.

33 H + N + S ' 13


Ideeënschetsen voor de toepassing van het sleutelmotief (meubilair, putdeksel of bestrating)

34 H + N + S ' 13


s ta - p

e n

m a r k t



s ta - p

e n

m a r k t

voorbeelden boombank

voorbeelden stoelen

35 H + N + S ' 13


voorbeelden 'fietsnietjes'

voorbeelden boomroosters

36 H + N + S ' 13

voorbeelden prullenbak


s ta - p

e n

m a r k t



s ta - p

e n

m a r k t

4.3 Bestrating Voor Boxtel is gekozen voor mooie, eenvoudige straatprofielen die recht doen aan de cultuurhistorische waarde van het centrum. Een mooie vloer van gebakken klinkers of keien geeft rustige en een cique uitstraling. Er is gekozen voor een aantal samenhangende materialen die hiervoor al bij de uitwerking per plek beschreven zijn. Hieronder worden ze nog een keer op een rijtje gezet. Hollandse gebakken klinkers, dikformaat, rood/geel/zwart genuanceerd, in halfsteens- (stoepen), keper- (rijloper) en elleboogverband (parkeervakken). Eventueel kunnen de parkeervakken ook in halfsteens of keperverband uitgevoerd worden om het beeld zo rustig mogelijk te houden. De goten zijn smal (ca 20 cm) en gestraat met een aantal streklagen. Rond parkeervakken wordt ook een streklaag toegepast. Natuursteen keien Frans Melafier, in ruwe vorm (bestaand deel Burkakker) en gezaagd/gestraalde hergebruikte keien vrijgekomen uit Breukelsplein (overige straten en marktplein). Op het marktplein wordt een verbijzondering aangebracht door middel van stroken granietkeitjes.

gebakken klinkers, halfsteens

natuursteen keien

gebakken klinkers, keper

n

gebakken klinkers, elleboog

granietkeitjes

natuursteenbanden

Belgisch hardsteen stoepen

atuursteen keien gezaagd/gestraald

Natuursteen banden, hergebruikt materiaal, op plekken waar hoogteverschil is tussen stoep en rijloper. Belgisch hardsteen, voor de stoepen en de plint langs de gevels rond de Markt

37 H + N + S ' 13



verbijzondering of accentbestrating met natuursteen

putkasten geintegreerd in de bestrating

38 H + N + S ' 13

subtiele aanduiding parkeervakken

streklaag als duiding parkeervakken

s ta - p

e n

m a r k t



s ta - p

e n

m a r k t

4.4 Stoepen Hardstenen ‘stoepen’ dragen bij aan de versterking van het historisch karakter van de binnenstad van Boxtel. De stoepen benadrukken de entree van bijzondere panden, vaak monumentaal. De stoepen moeten wel op een passende manier gemaakt worden. Voorgesteld wordt om mensen die geïnteresseerd zijn een donkergrijze hardstenen stoep aan te bieden, passend bij de plek maar wel altijd van hetzelfde materiaal (om wildgroei te voorkomen). Voor de plek en de omvang van de hardstenen stoep is voorzien in een aantal simpele ‘spelregels’.

39 H + N + S ' 13



s ta - p

Stoepen

als x <50cm, dan 1 stoep

40 H + N + S ' 13

e n

m a r k t



s ta - p

e n

m a r k t

4.5 Geveltuinen Geveltuinen dragen bij aan een prettig, groene woonomgeving. Ze moeten wel op een passende manier gemaakt worden, zodat deze geveltuinen een duurzaam onderdeel van de straatinrichting zijn en samenhang vertonen. Voorgesteld wordt om mensen die geïnteresseerd zijn een kader aan te bieden, om wildgroei te voorkomen. Voor de plek en de omvang van de geveltuin is voorzien in een aantal simpele ‘spelregels’. Per straat of straatdeel zou een 'tuincommissie' opgericht kunnen worden, enkele bewoners met groene vingers die het voortouw willen nemen en overige bewoners met raad en daad bijstaan. In de DO-fase kan met deze bewoners invulling gegeven worden aan de manier waarop dit gebeurd, bijvoorbeeld welke beplanting aangebracht wordt.

41 H + N + S ' 13


Geveltuinen

De kleinste geveltuin (±0,20x0,20)

42 H + N + S ' 13


s ta - p

e n

m a r k t



s ta - p

e n

m a r k t

4.6 Luifels, terrassen, reclame en uitstallingen In de openbare ruimte is vaak een soort wapenwedloop van luifels, terrassen, reclame en uitstallingen gaande. Als de ene ondernemer een grotere lichtbak plaatst, kan de ander niet achterblijven. Toch is daar uiteindelijk niemand bij gebaat. Het beeld en de bruikbaarheid van de openbare ruimte wordt dan te sterk door deze elementen bepaald. Ook in Boxtel is zo'n wapenwedloop gaande, en die moet doorbroken worden. Dat kan in de vorm van duidelijke regels en goede afspraken. Dat betekend bijvoorbeeld dat geen plastic terrasmeubilair mag worden geplaatst en dat maximale afmetingen worden bepaald voor lichtbakken en luifels. Ook het wel of niet toestaan van vlaggen en vraag of uitstallingen toegestaan worden is aan de orde. Deze regels, die moeten zorgen voor een aantrekkelijke stadskern, moeten in een juridisch kader worden gegoten. De APV is hiervoor het geëigende instrument. In de regelgeving zal een overgangsperiode worden opgenomen om ondernemers de tijd te geven zich aan te passen aan het nieuwe beleid. Ook valt te denken aan stimulering in de vorm van subsidie. In de DO-fase moet dit verder uitgewerkt worden.

Ratjetoe van luifels, zonwering, parasols, vlaggen en reclameborden

Overdreven veel en schreeuwerige reclame uitingen

Onrustig straat en gevelbeeld door oa kleurgebruik, uitstallingen, vlaggen

43 H + N + S ' 13



s ta - p

e n

m a r k t

Ter inspiratie

44 H + N + S ' 13

Referentie voor eenheid in kleur

Referentie Boxtel; eenvoudige terughoudende reclameborden

Referentie Boxtel: dezelfde maat terughoudende bebording

Referentie Deventer: geen uitkragende borden

Referentie Den Bosch: gereduceerd aantal uitkragende borden

Referentie Deventer: familie van borden in kleur en vormgeving

Referentie Deventer: reclame gekoppeld aan raampartijen, gaat op in historische gevel

Referentie Nijmegen: subtiele kleine borden op dezelfe hoogte houden het overzichtelijk

Referentie Nijmegen: bebording in kleur op elkaar afgestemd schept rust

Ontwerp voor STA-P colofon

Opgesteld door H+N+S Landschapsarchitecten in opdracht van de gemeente Boxtel Amersfoort, december 2013

N H

H+N+ S Landschapsarchitecten Soesterweg 300, 3812 BH Amersfoort Postbus 1603, 3800 BP Amersfoort

S

T 033 432 80 36

F

033 432 82 80

E [email protected]

W www.hnsland.nl

Ontwerp voor STA-P H + N + S L a n d s c h a p s a r c h i t e c t e n

Recommend Documents