Ons Brabant is groen!
Verkiezingsprogramma statenverkiezingen 2015 - 2018 ’s-Hertogenbosch, 1 december 2014
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
1
Inhoud 1. Inleiding .........................................................................3 2. Gezonde landbouw .........................................................5 3. Vitale natuur.................................................................10 4. Duurzame economie .....................................................17 5. Schone mobiliteit ..........................................................23 6. Levendig Brabant..........................................................26 7. Faciliterend bestuur......................................................30 8. Financieel kader ...........................................................33
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
2
1. Inleiding In deze tijd is niets meer vanzelfsprekend. Steeds meer mensen plaatsen vraagtekens bij de bestaande verhoudingen. Ze lopen vooruit op de gevestigde politiek en gaan zelf aan de slag in hun dorp of stad: met zorgcorporaties, stadslandbouw en energiecorporaties. GroenLinks steunt deze beweging en wil daarom helpen de samenleving anders te organiseren. Ook hier in ons eigen Brabant. De voortgaande schaalvergroting en industrialisatie van de landbouw vormen een directe bedreiging voor onze volksgezondheid en natuur. Tegelijkertijd zetten de megastallen en grootschalige installaties voor bio-vergisting de innovatieve, duurzame landbouw op achterstand. Een vergelijkbare situatie zien we in onze energievoorziening. Doorgaan met kolen en gas of zelfs schaliegas, vergroot de milieuproblemen en zet een rem op de ontwikkeling van zonne- en windenergieprojecten. Onze ecologische voetafdruk overtreft onze planeet inmiddels meerdere malen. Of het nu gaat om onze energie, de zorg, ons voedsel, de natuur, de banken of de bouw, de verbinding tussen mensen en systeem is verbroken geraakt. Dat moet en kan anders. Samen werken aan een duurzame samenleving Dat het anders kan, bewijzen veel Brabanders al. Overal werken mensen aan sociale, economische en culturele netwerken en projecten. Vrijwel iedere Brabantse gemeente heeft inmiddels wel een energiecoöperatie. Bewoners en bedrijven werken er samen aan energiebesparing en aan het opwekken van groene stroom. Bewoners zijn zelf aan de slag met biologische stadslandbouw, met zorgen voor elkaar of het bouwen van ecologische huizen. Gewone supermarkten verkopen duurzame producten omdat hun klanten daar om vragen. Meer en meer creatieve maakbedrijfjes zien het daglicht. De komst van 3D-printing speelt daarbij een onmiskenbare rol. Zelfstandige professionals verenigen zich in innovatieve samenwerkingsprogramma’s en richten samen fondsen op als verzekering tegen arbeidsongeschiktheid. Kritische burgers vinden elkaar snel via sociale media. En steeds meer bedrijven, van klein tot groot, zijn bezig materialenkringlopen te sluiten en groene stroom op te wekken. Zo ontstaat een nieuwe, duurzame samenleving met een nieuwe democratie en sociale samenhang, gebaseerd op kleinschaligheid, gesloten kringlopen, zelfbeschikking, kennisuitwisseling, vertrouwen, aandacht en kwaliteit. Ons Brabant is Groen! We weten elkaar te vinden in onze dorpen en steden en putten kracht uit onze samenwerking. Wij Brabanders maken samen de toekomst. En die toekomst is duurzaam: open, eerlijk en in harmonie met het milieu. Heldere keuzes Wat we daarom nu meer dan ooit nodig hebben, is een politiek die deze nieuwe samenleving omarmt, aanmoedigt en de ruimte geeft. Om zo een omslag naar Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
3
een duurzame samenleving te realiseren. GroenLinks staat voor deze nieuwe politiek. Wij staan voor een groen en solidair Brabant. Een open, innovatieve Brabantse samenleving met ruimte voor ontplooiing en kansen voor iedereen. Een samenleving waarin we zorgvuldig omspringen met ruimte, energie en grondstoffen. Waar we rekening houden met iedereen en ruimte geven aan de onderstroom aan maatschappelijke veranderingen. En waar welvaart en werkgelegenheid worden gecombineerd met een schoon milieu en dierenwelzijn. Daarom maken we heldere keuzes die we in dit programma nader toelichten. Wij kiezen voor: 1. gezonde landbouw 2. vitale natuur 3. duurzame economie 4. schone mobiliteit en 5. een levendig Brabant Kies voor een groene toekomst voor Brabant: kies GroenLinks! Natuurlijk kunnen we de omslag in onze samenleving alleen helpen versnellen als u als kiezer ons daartoe het mandaat geeft. Daarom hopen wij dat onze houding en standpunten voor u redenen zijn om te stemmen op de meest groene, solidaire en toekomstgerichte partij van Brabant: GroenLinks!
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
4
2. Gezonde landbouw Het is hoog tijd om de veestapel in Noord-Brabant te verkleinen. Tijd om te stoppen met de overproductie voor de export en tijd om te stoppen met schadelijke bestrijdingsmiddelen. Wat GroenLinks betreft zetten we in op dierenwelzijn en kwaliteitsproducten. Ons voedsel moet gezond, lekker, veilig en eerlijk zijn. Verkleining van de intensieve veehouderij GroenLinks wil een verkleining van de intensieve veehouderij in Brabant. Geen dieren erbij! Wij willen een echte transitie van de veehouderij door geen ruimte te geven aan nog meer vee in Brabant. Als op nationaal niveau de dierenproductierechten verdwijnen, voert Brabant wat ons betreft een systeem van dierenproductierechten in. Wij willen dat in de Brabantse veehouderij het dierenleed stopt. Geen veevervoer in te krappe vrachtwagens, onverdoofd staartjes afbranden, geen daglicht, geen wroetplekken en ruimte voor natuurlijk gedrag. Als de risico’s voor de gezondheid van mens en dier (zoals Q koorts en andere infectieziekten groot blijven is een versnelde inkrimping van de veestapel onvermijdelijk. GroenLinks is voor de noodzakelijke afbouw van de intensieve veehouderij in Brabant door een sluitend systeem van dierenproductierechten gekoppeld aan provinciale compartimentering, grondgebondenheid en adequate wet- en regelgeving met consequente handhaving en een saneringsfonds. Geen megastallen GroenLinks is en blijft tegen megastallen. Die vormen het trieste symbool van een failliet landbouwsysteem. De veestapel dient ingekrompen te worden tot er een balans is bereikt met grondgebonden bedrijfsvoering, zodat er geen mestfabrieken nodig zijn. Wij willen dat landbouwbedrijven kwaliteitsproducten leveren tegen een eerlijk en rechtvaardig inkomen voor boerengezinnen. Dat is goed voor de landbouw en goed voor Brabant. Met een aandeel van rond de 60% is de landbouw een belangrijke gebruiker van de landelijke ruimte tussen steden en dorpen in onze provincie. Het overgrote deel van de landbouwproductie wordt geëxporteerd. De intensieve veehouderij, maar ook andere landbouwsectoren zorgen tegelijkertijd voor een enorme aanslag op het milieu. Dit komt doordat door de landbouw meer meststoffen, zoals fosfaat en stikstof, in de vorm van kunstmest en dierlijke mest op het land worden gebracht dan de gewassen kunnen opnemen. Onze gezondheid is hierdoor in gevaar. In sommige delen van Brabant is de situatie zo uit de hand gelopen, dat mensen echt ziek worden van het grondwater en de vervuilde lucht. GroenLinks wil daarom een fundamentele verandering van onze landbouw. Circulaire en biologische landbouw Wij staan voor een circulaire landbouw. Als het aan ons ligt, zijn landbouwbedrijven grondgebonden en werken ze met omwonenden en omliggende bedrijven samen op basis van een duurzame bedrijfsvoering met gesloten kringlopen. Dat de groeiende behoefte aan biologische producten tot nu
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
5
toe niet leidt tot een groei van het aantal biologische boerenbedrijven is een gemiste kans. Veel biologische producten moeten nu nog te vaak uit het buitenland komen. GroenLinks ondersteunt de uitbreiding van de biologische landbouw, de productie van streekproducten en de verbreding van de landbouw. Biologische bedrijven zijn kampioenen in het verantwoord benutten van ruimte in balans met de omgeving. Ook verbreding van de landbouw met toerisme en recreatie zorgt voor de verbinding tussen mensen uit de stad en zij die in het buitengebied wonen. Natuurlijke veeteelt als toekomstbeeld Als het aan ons ligt, staat Brabant bekend als koploper in de duurzame landbouw. Het vlees komt van boerderijen waar de varkens buiten lopen en in modderpoelen baden. De dieren groeien op zonder groeibevorderaars en met voedsel uit de regio. Boeren van biologische bedrijven kunnen een goede boterham verdienen en ze werken in een gezonde omgeving. Hun kennis van milieuvriendelijke technieken is een belangrijk exportproduct. Alle melkkoeien lopen in het weideseizoen dagelijks in kruidenrijke weiden waar vlinders en bijen vliegen. We willen terug naar meer houtsingels, houtwallen, erfbeplantingen en poelen op de landbouwbedrijven. Die versterken het karakteristieke van het Brabantse landschap en ze versterken de biodiversiteit. Alle landbouwbedrijven zijn innovatief en werken circulair: mest is een zuiver product en het is van belang voor de bodemvruchtbaarheid. Het kan 1 op 1 worden ingezet voor de bemesting van de gewassen die de bedrijven produceren. Gewassen die worden verwerkt door het eigen bedrijf of voor eigen veevoer. Gewasbeschermingsmiddelen die nodig zijn, vormen geen gevaar voor het milieu, mens of dier. Veel bedrijven produceren biologisch en onderscheiden zich door hoogwaardige kennis van het sluiten van kringlopen. Burgers en boeren leven en werken in goede harmonie in een gezond landelijk gebied met schoon water en frisse lucht. Ondersteunend provinciaal beleid GroenLinks wil dat de veestapel wordt verkleind. Hierdoor verdwijnt het mestoverschot en daarmee de aanslag op de lucht-, water- en bodemkwaliteit. In het verlengde hiervan neemt het risico voor de volksgezondheid af. Ook kan door verkleining van de veestapel de verdere verstening van het landelijk gebied, met stallen en mestfabrieken, een halt worden toegeroepen. Als Brabant serieus werk wil maken van een transitie van de agrarische sector, dan mogen bouwblokken en regels niet telkens opnieuw opgerekt te worden, maar dient het principe ‘grondgebonden bedrijfsvoering’ serieus genomen te worden in zowel beleid, uitvoering als handhaving . GroenLinks vindt dat de provincie een strikt beleid moet blijven hanteren voor het gebruik van teelt-ondersteunende voorzieningen, zoals kassen, folietunnels
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
6
en containervelden. Deze moeten altijd aangesloten zijn op de bouwkavels en mogen niet verspreid worden over het landschap. Ook moet er meer sturing komen voor de huisvesting van (tijdelijke) arbeidsmigranten die in de landbouw werkzaam zijn. Landbouw als bedreiging voor de gezondheid De enorme veestapel in Brabant is zó groot, dat die een bedreiging vormt voor de volksgezondheid en het woon-, leef- en werkklimaat in Brabant. Dat bleek onder meer tijdens de uitbraak van Q-koorts die enorm veel menselijk en dierlijk leed met zich meebracht. Dit mag de Brabantse gemeenschap niet nog een keer overkomen, vanuit menselijk noch vanuit economisch oogpunt. De aanscherping van de bemestingsnormen leidden tot gesleep met mest. Dat neemt alleen maar toe. Mestfabrieken en mestbewerking zijn daardoor geen oplossing maar een extra risico. Met lozingen van restwater komen resistente bacteriën en medicijnresten in het oppervlaktewater. Vervuild grond- en oppervlaktewater zijn een bedreiging voor het drinkwater. De productie door de Brabantse industrie is afhankelijk van het grondwater. De Brabantse natuur verstikt onder tonnen ammoniak uit de veehouderij. Het kost de maatschappij handenvol geld om de natuur overeind te houden. Natuur die zo belangrijk is voor de biodiversiteit en voor de leefbaarheid van onze omgeving. Aan het gebruik van bestrijdingsmiddelen zitten grote nadelen. De biodiversiteit in het landelijke gebied is nog nooit zo slecht geweest. Akker- en weidevogels, bijen en vlinders komen steeds minder in Brabant voor, onder andere door het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Daaruit blijkt dat onze leefomgeving nog steeds achteruit gaat. Al onze regelgeving en investeringen ten spijt. Zorg voor een duidelijke stem in Provinciale Staten. GroenLinks wil dat de vervuiling en het dierenleed stopt!
Een actieve rol van de provincie GroenLinks wil dat de provincie Noord-Brabant actief stuurt op vermindering van het aantal dieren. Een saneringsfonds voor het afbreken van stallen juichen we toe. GroenLinks vindt dat de provincie de problematiek van de intensieve veehouderij ten onrechte heeft versmald tot ‘geur, fijnstof en beleving’ en daarmee de werkelijke omvang van overlast en schade van de intensieve veehouderij ontkent. Die bestaat namelijk ook uit de totale omvang van de veestapel en de daarmee samenhangende veedichtheid, risicovolle mix van dieren, het gigantische mestoverschot en overschrijding van allerlei milieunormen.
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
7
GroenLinks wil dat de provincie de ontwikkeling en afzet stimuleert van schone streekproducten en biologische landbouw. We willen dat technologische ontwikkelingen worden bevorderd waarbij geen bestrijdingsmiddelen nodig zijn. De provincie is wat ons betreft verbinder van huidige én nieuwe ketenpartners die samen streven naar een economisch, ecologisch en sociaal gezond Brabant. Verbreding van de landbouw draagt bij aan het versterken van de economie, het toerisme, het Brabantse landschap en de biodiversiteit in het landelijke gebied. In onze visie is de landbouw geen bedreiging meer voor het vestigingsklimaat in Brabant, maar een essentieel onderdeel hiervan. Dialoog en (bindend) referendum De burgers in Brabant, dus niet alleen direct omwonenden van intensieve veehouderijen, verdienen de steun van het regionale bestuur. Stank, ziekteverwekkers, water- en luchtvervuiling vanuit agrarische ondernemingen komt als eerste bij hen terecht. We hebben in Brabant de belangen van burgers (leefbaarheid, volksgezondheid) en het milieu te lang genegeerd. Veel regelgeving schiet bovendien ernstig tekort en is vooral gericht op het ter wille zijn van de agrarische sector. Bewoners krijgen daarnaast te weinig of misvormde informatie. GroenLinks vindt dat de politiek zijn verantwoordelijkheid moet nemen en problemen niet mag afschuiven naar burgers. Te beginnen met het serieus nemen van de mening van burgers. GroenLinks vindt daarom dat er een (bindend) referendum moet komen over de toekomst van de intensieve veehouderij in Brabant. De provincie Noord-Brabant heeft toegezegd dat dit soort praktijken tot het verleden gaan behoren. De Brabantse Zorgvuldigheidsscore Veehouderij geldt vanaf nu. GroenLinks vindt dat ontwikkeling altijd samen gaat met vermindering van stank en uitstoot van ammoniak en fijnstof. GroenLinks vindt dat de provincie in urgentiegebieden een regierol moet pakken in de omgevingsdialoog tussen veehouders, gemeenten en omgeving. De bewoners die aanschuiven aan die dialoogtafel moeten voldoende kennis en informatie tot hun beschikking hebben. Anders is van een evenwichtige dialoog - en daarmee een evenwichtig besluit over een urgentiegebied - geen sprake. Bewoners verdienen vanuit de regionale overheid de maximale steun om zich teweer te stellen tegen ondernemers met vooral economische belangen. Natuur-, leefbaarheids- en gezondheidsbelangen zijn in de omgevingsdialoog, wat GroenLinks betreft, even belangrijk als economische belangen. Programmapunten gezonde landbouw 1. De intensieve veehouderij in Brabant wordt verkleind. In de Verordening Ruimte blijft het uitbreidingsverbod voor de intensieve veehouderij gehandhaafd. GroenLinks is en blijft tegen megastallen. 2. De intensieve veehouderij in Brabant wordt afgebouwd door een sluitend systeem van dierenproductierechten gekoppeld aan provinciale compartimentering, grondgebondenheid, adequate wet- en regelgeving met consequente handhaving en een saneringsfonds .
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
8
3. De provincie neemt een regierol om in urgentiegebieden een eerlijke en transparante omgevingsdialoog tussen veehouders, omwonenden en gemeenten te organiseren. 4. De veestapel in Brabant wordt voorts verkleind door het intrekken (en niet opnieuw uitgeven) van milieuvergunningen en toepassing van de Wet Dieren en eigen provinciale regelgeving die de Wet Programmatische Aanpak Stikstof overstijgt. 5. In de Verordening Ruimte wordt de uitbreiding van melkveehouderijbedrijven gekoppeld aan de grond in de directe nabijheid van het bedrijf. Hierdoor wordt versnippering van het buitengebied tegengegaan. 6. Er worden geen nieuwe vergunningen afgegeven aan bedrijven die een gevaar zijn voor de volksgezondheid, zoals nertsfabrieken en geitenstallen. 7. Er worden eveneens geen nieuwe vergunningen afgegeven voor grootschalige mestfabrieken onder het mom van duurzaamheid. Mestfabrieken ontvangen geen financiële bijdragen (meer) van de provincie. 8. Er moeten duidelijke regels komen voor het bouwen van nieuwe rijhallen voor de paardensport. De ongebreidelde ontwikkeling die nu plaats vindt moet een halt worden toegeroepen. 9. Glastuinbouw wordt geconcentreerd in daarvoor aangewezen gebieden. Uitbreiding van solistische glastuinbouw wordt niet toegestaan. Oude kassen worden gesaneerd. 10. In de Provinciale Milieuverordening wordt een verbod opgenomen op het gebruik van kankerverwekkende bestrijdingsmiddelen. 11. Biologische landbouw wordt bevorderd met financiële bijdragen voor onderzoek, kavelruil en een stimuleringsfonds. 12. Er komt een stimuleringsfonds voor het bevorderen van regionale, grondgebonden productie én afzet van biologische producten die voldoen aan het EKO-keurmerk. 13. De handhaving wordt verscherpt op het gebied van mestgebruik, mestopslag, mestverwerking en -bewerking, het gebruik van luchtwassers en coproducten, bodemverontreiniging, lozingen en gebruik van bestrijdingsmiddelen. 14. Het huidige beleid voor het gebruik van tijdelijke teeltondersteunende voorzieningen blijft gehandhaafd. 15. Er komt meer sturing op het punt van huisvesting van (tijdelijke) arbeidsmigranten in de landbouw. 16. Bij alle ontwikkelingen in het landelijke gebied staat aandacht voor het landschap en biodiversiteit voorop. Werkzaamheden voor het onderhouden van het landschap en het bevorderen van de biodiversiteit worden beloond. 17. GroenLinks wil het opwekken van duurzame energie door ondernemers en bewoners bevorderen. Beide groepen moeten in gelijke mate kunnen profiteren van stimuleringsmaatregelen. Onder duurzame energie verstaat GroenLinks écht hernieuwbare bronnen zoals zon, wind, water (bijvoorbeeld getijdewisselingen); echter niet het op grote schaal verbranden en of vergisten van biomassa en/of mest afkomstig van import, transport over een afstand groter dan 30 kilometer en/of lokaal geproduceerde biomassa die ten koste gaat van de voedselvoorziening van mens en dier.
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
9
3. Vitale natuur Natuur en landschap zijn kenmerkend voor Noord-Brabant. Ze zijn belangrijk voor onze gezondheid, ons welzijn en de biodiversiteit én ze zijn belangrijk voor het vestigings- en woonklimaat. Bovendien verhoogt een robuust landschap de weerbaarheid tegen klimaatverandering. GroenLinks wil investeren in natuur omdat het aantal plant- en diersoorten nog steeds dalende is. Daarom zetten wij ons in voor de verbetering van de kwaliteit en het behoud van de kwantiteit van natuur. Daarnaast willen wij de verrommeling van het platteland stoppen om de open ruimte en de mozaïekstructuur van Noord-Brabant te behouden. Wij vinden dat de noodzakelijke ruimte voor wonen en werken zoveel mogelijk gevonden moet worden binnen de bebouwde kom. Om de terugloop van de biodiversiteit om te buigen naar vooruitgang wil GroenLinks niet alleen de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) realiseren maar ook investeren in natuur buiten de EHS. GroenLinks wil de biodiversiteit ook verbeteren door het stimuleren van een gezonde landbouw. Versnelde invoering Ecologische Hoofdstructuur Nu het tweede kabinet-Rutte weer geld beschikbaar stelt voor de voltooiing van de EHS wil GroenLinks vasthouden aan de oorspronkelijke taakstelling van de provincie. We zien nu ook mogelijkheden om de EHS eerder te realiseren dan pas in 2028. Bescherm groene ruimten tegen ongebreidelde verstedelijking Provinciale Staten stellen in de Verordening Ruimte (VR) de kaders voor ruimtelijke ontwikkeling van de gemeenten. Bovendien heeft de provincie een coördinerende en handhavende rol, zoals ook bij de bescherming van de EHS of de keuze van nieuwe uitbreidinglocaties. Verstedelijking dient een halt te worden toegeroepen, zodat de groene, open ruimten tussen steden en dorpen niet verder worden aangetast. Het huidige beleid biedt daarvoor nog te weinig bescherming. GroenLinks vindt daarom dat de Provincie in de VR moet vastleggen dat gemeenten eerst de ruimte binnen de bestaande bebouwing optimaal benutten. Verzoeken van gemeenten om de EHS of de Groenblauwe Mantel te wijzigen in integratie stad-land worden in principe afgewezen. GroenLinks wil de definitie voor deze gebieden aanscherpen. Zo kan beter sturing worden gegeven aan gemeentelijke initiatieven.
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
10
Compensatie van natuurgebieden vooraf Als aantasting van natuur en landschapswaarden onvermijdelijk is en er geen alternatieven voorhanden zijn, dient compensatie plaats te vinden. Compensatie van schade aan de natuur dient vóóraf plaats te vinden, moet proportioneel zijn en adequaat bijdragen aan het herstel van de aangerichte schade. GroenLinks wil geen financiële compensatie, maar alleen compensatie van natuur in de omgeving van de aantasting. Daarnaast wordt er voor ieder verlies aan buitengebied van de betreffende gemeente een verplichte investering in de versterking van de landschappelijke kwaliteit gevraagd. Een regionale landschapsvisie met een landschapsfonds vormt hiervoor de basis. Verstening van het landschap vindt nu ook nog plaats als agrarische activiteiten beëindigd worden. In veel gevallen mogen de betreffende boeren dan elders een veel groter bedrijfsgebouw of woning bouwen terwijl op de achtergelaten locatie andere niet agrarische bedrijfsmatige activiteiten gaan plaatsvinden. GroenLinks wil dat daar alleen kleinschalige activiteiten en woonvormen mogen worden ontwikkeld. Dus geen activiteiten die thuishoren op bedrijventerreinen. Realisatie van Ecologische Hoofdstructuur De Natura 2000-gebieden worden momenteel onvoldoende beschermd door forse overschrijding van de stikstofnormen. De provincie moet wet- en regelgeving beter en consequent handhaven. Om de voorwaarden voor gezonde natuur te scheppen en de biodiversiteit te vergroten, moet ook de bescherming van de natuur buiten de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) onverkort gehandhaafd blijven. Vermesting, verdroging, stikstofuitstoot en slechte waterkwaliteit worden volgens EU-richtlijnen aangepakt. GroenLinks wil een versnelling van de realisatie van de EHS, zodat deze al voor 2028 is voltooid. Ook voor de realisatie van de Ecologische Verbindingszones (EVZ) moet er extra budget komen. Door de krappe financiële situatie van veel gemeenten dreigt de realisatie hiervan volledig te stagneren. De provincie mag rondom EHS en Natura-2000-gebieden géén Natuurbeschermingsvergunningen meer verlenen. Betere bescherming van Natura 2000-gebieden GroenLinks wil dat de beheerplannen voor de Natura 2000-gebieden uitgevoerd worden en dat de provincie erop toe ziet dat er geen aantastingen van deze gebieden meer plaatsvinden. Daarom is het noodzakelijk dat de stikstofdeposities dalen. Het opstellen van het beleidsprogramma Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) lijkt daar niet in te gaan voorzien. Daarom wil GroenLinks dat de provincie zelf strengere regels opstelt, zodat de uitstoot en neerslag van ammoniak sneller daalt. GroenLinks wil voorkomen dat door afgifte van Natuurbeschermingswetvergunningen de aantasting van de natuur niet meer te stoppen is. Zolang hier geen duidelijke maatregelen voor zijn genomen willen wij dat er geen nieuwe vergunningen op basis van de Natuurbeschermingswet worden afgeven.
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
11
Ontwikkel Landschappen van Allure en nationale parken De ontwikkeling van de Landschappen van Allure kan wat GroenLinks betreft worden voortgezet. Hier liggen kansen om natuur en recreatie in het buitengebied te combineren. Zo kunnen veel mensen genieten van natuur in hun omgeving. GroenLinks vindt dat de recreatie wel alleen mag plaats vinden aan de randen van deze natuurgebieden, zodat fauna en flora op kwetsbare plekken in de natuur niet worden verstoord. In deze gebieden kunnen oorspronkelijke inheemse diersoorten worden geïntroduceerd. De jacht op de wilde zwijnen moet stoppen. GroenLinks wil beheersing van de populatie door bijvoorbeeld geboortebeperking. We willen een leefgebied voor wilde zwijnen en een compensatieregeling voor boeren. Dit is vele malen goedkoper dan handhaving op de zogeheten 0-lijn. Jagen is in onze ogen een laatste redmiddel. GroenLinks wil dat de provincie in haar verordening opneemt dat er eerst aantoonbaar diervriendelijkere manieren van verjagen worden ingezet, voordat tot afschot wordt overgegaan. Denk daarbij aan de inzet van vangkooien of het milieuvriendelijk afdekken van gewassen om spreeuwen bij de fruitteelt weg te houden. Bij de uitvoering van de Flora- en Faunawet zou wat GroenLinks betreft meer geïnvesteerd moeten worden in diervriendelijke methoden voor schadebestrijding. Zo kunnen de waterschappen worden gestimuleerd proefgebieden aan te wijzen waarin muskus- en beverratten niet meer bestreden worden en die zich bovendien lenen voor de introductie van de otter. Brabant kent een aantal parken dat uniek is in Nederland, zoals de Biesbosch en de Loonse en Drunense Duinen. Nu het rijk geen financiële steun aan deze parken geeft, vindt GroenLinks dat de provincie in goed overleg met de parken dient te zorgen voor hun levensvatbaarheid. Bij alle Landschappen van Allure en Nationale Parken wil GroenLinks blijvende aandacht voor natuureducatie en voor de inzet van vrijwilligers. De provincie dient hier op in te zetten. Extra budget voor voltooiing Ecologische Hoofdstructuur Mede door de inzet van GroenLinks heeft de Provincie Noord-Brabant extra budget gereserveerd voor de voltooiing van de EHS. Ook heeft de inzet van GroenLinks ertoe geleid dat het landschap is verbeterd door o.a. het glastuinbouwgebied bij Prinsenbeek te verkleinen en doordat er een glas-voorglasregeling komt om alleenstaande kassen te slopen. Werk aan gezonde lucht Fijnstof, ziekteverwekkers, stikstof, stankoverlast. De lucht in Brabant is verre van schoon. De provincie heeft een belangrijke rol in het tegengaan van stank en luchtvervuiling. De uitstoot van fijnstof en stikstofdioxide veroorzaakt de meeste gezondheidsschade. Vooral kinderen en mensen met ademhalingsproblemen ondervinden hiervan de schade. Vervuilde lucht heeft invloed op hun luchtwegen en hersenontwikkeling. Kinderen die worden blootgesteld aan vervuilde lucht, hebben bijvoorbeeld dertig procent meer kans op Astma en COPD. GroenLinks vindt dat de provincie ernstig tekortschiet rond
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
12
de handhaving van luchtwassers. Zelfs na jaren van waarschuwen blijkt er geen verandering te komen in het gedrag van veehouders. Diverse wetten zijn toegesneden op de belangen van de veehouderij (en industrie) en onvoldoende op het verbeteren van het leefklimaat en het milieu. GroenLinks vindt daarom dat de provincie er bij regering en Tweede Kamer op moet aandringen om de Wet Geurhinder en Veehouderij aan te scherpen en wel zo dat volgende stankbronnen worden meegeteld: 1. Uitrijden van mest op het land 2. Mestfabrieken 3. Melkveehouderij 4. Nertsenhouderij Drastische afbouw van bestrijdingsmiddelen Steeds meer wordt bekend over de effecten van het massale gebruik van bestrijdingsmiddelen. De zeer giftige neonicotinoïden voorop. Toegestane hoeveelheden bestrijdingsmiddelen worden vaak fors overschreden. Bekend én bewezen is inmiddels dat deze middelen schadelijk zijn voor insecten en lang aanwezig blijven in het water. Omdat het gebruik van deze middelen een grote bedreiging van de biodiversiteit is, wil GroenLinks dat het gebruik hiervan drastisch wordt afgebouwd. We willen chemische bestrijdingsmiddelen verbieden en roepen de industrie op om te komen met innovaties om op een duurzame manier gewassen te beschermen. Herstel waterstanden en waterkwaliteit Water is de basis van ons bestaan. Waterkwaliteit en -kwantiteit hebben de allerhoogste prioriteit en gaan alle Brabanders aan. GroenLinks wil dat de provincie de regie oppakt waar het gaat om gebruik, vervuiling, verzuring en verdroging. In gebieden met kwetsbare natuur, zoals vennen, en in Natura 2000 gebieden moet wateronttrekking beperkt worden. De bedreiging van het wegvallen van zogenaamde kwelstromen moet worden weggenomen. Vaak zijn agrarische activiteiten op naastgelegen percelen de oorzaak van verdroging. Diverse rapporten wijzen uit dat de kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater op veel plaatsen in Brabant, ondanks decennialang overheidsbeleid, nog steeds niet aan de gestelde normen voldoet. Inmiddels zijn vanwege deze vervuiling alle waterwinstations in Oost-Brabant (ten oosten van de Peelrandbreuk) gesloten.. Desondanks is nog dit jaar in Brussel afgesproken dat agrariërs ruimte krijgen om meer meststoffen dan de EU-norm op het land uit te rijden. GroenLinks vindt dit niet verantwoord en zet zich in om aan deze regeling een einde te maken Provincie en waterschappen hebben een taak om de verdroging tegen te gaan. GroenLinks wil een juiste analyse van het regionale hydrologische systeem. De vennen moeten worden beschermd en de kwetsbare natuur moet zich kunnen herstellen. Alleen met het juiste beleid en de bijbehorende vergunningsverlening, toezicht en handhaving, blijft onze mooie Brabantse natuur behouden. GroenLinks is voor de introductie van een provinciale
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
13
‘watertoets’. Bij de toekenning van een functie aan een stuk grond wordt geen rekening gehouden met de bodemgesteldheid. Door een bindende watertoets te introduceren die sturend is in de ruimtelijke ordening, kan worden voorkomen dat gewassen niet worden verbouwd op ongeschikte, te natte of te droge, grond. Dit voorkomt uitputting en ondoelmatig gebruik van schaarse middelen zoals water. Al heel lang wordt er in West-Brabant gesproken over de uitvoering van de visie Deltawateren. GroenLinks vindt dat er genoeg gepraat is en dat de provincie de komende tijd het voortouw moet nemen bij het uitvoeren van de visie. Dit met inachtneming van gevolgen voor natuur en landschap en de historische waarde daarvan. Werk aan een schone bodem Een schone bodem met voldoende organische stof is letterlijk de basis voor een vitale natuur en een gezonde voedselvoorziening. Het buffert voedingsstoffen, verbetert de bodemstructuur en helpt tegen droogte en wateroverlast. GroenLinks wil dat het gehalte organisch stof in de bodem van Brabant verbeterd. Organisch stof (denk aan verteerde plantresten) is belangrijk als het gaat om het vermogen van de bodem om vocht en andere stoffen vast te houden. Doordat veel bodems in Brabant ‘verzanden’ worden ze kwetsbaarder voor uitspoeling van zowel nuttige als verontreinigende stoffen en voor verdroging en uitputting. Bovendien is een gezonde bodemsamenstelling de basis voor een gezond ‘bodemleven’. Een gezond ‘bodemleven’ is op zijn beurt weer een voorwaarde bij het voorkomen van planten- en dierenziektes. Een gezondere bodem betekent ook dat de noodzaak voor het gebruik van allerlei bestrijdingsmiddelen veel kleiner is. Het jaar 2015 is uitgeroepen tot het ‘jaar van de bodem’. GroenLinks wil dat dit het startschot is om een schone Brabantse bodem tot topprioriteit voor de komende jaren te maken! Geen boringen naar schaliegas Wie verantwoordelijk is voor de ondergrond is niet altijd duidelijk. De Provincie heeft daarom een plan opgesteld waarin de prioriteiten en het eigenaarschap van de ondergrond van Brabant zijn vastgelegd. Water is de belangrijkste reden om zeer voorzichtig te zijn met ‘experimenten‘ in de ondergrond. Boren naar schaliegas is er zo een. GroenLinks is absolute tegenstander van het boren naar schaliegas. De risico’s en de maatschappelijke schade bij schaliegas zijn niet te overzien. Brabant is grotendeels afhankelijk van Midden-Brabant voor de drinkwatervoorziening. Ten oosten van de Peelrandbreuk zijn alle waterwinstations gesloten. Om dan uitgerekend in Midden-Brabant naar schaliegas te boren, vindt GroenLinks onverantwoord. Als alternatief willen we dat er volledig wordt ingezet op het gebruik van duurzame energiebronnen, zoals zon, wind, water, aardwarmte en biomassa.
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
14
Meer toezicht en handhaving in buitengebied De gemeenten en de Provincie hebben de handhavingstaken ondergebracht bij de Omgevingsdiensten in Brabant. De democratische controle is daarmee op afstand komen te staan van Provinciale Staten en de gemeenteraden. Wel kunnen de Staten en raden prioriteiten aangeven en kan er een minimum of een uitgebreider pakket afgenomen worden. Veelal wordt door de gemeenten aan de handhaving in het buitengebied een lage prioriteit toegekend. GroenLinks vindt dit niet terecht. Juist in het buitengebied nemen illegale activiteiten de laatste tijd fors toe, zoals dumping van afval van drugslaboratoria, overschrijding van geurnormen en de lozing van stikstof in water en lucht. GroenLinks wil dat de Provincie, in samenspraak met politie, justitie en de gemeenten, hoge prioriteit geeft aan de handhaving in het buitengebied. Van belang is dat streng wordt opgetreden bij: Fraude met luchtwassers Illegale lozingen Illegale waterputten Te lang beregenen Illegaal water onttrekken Dumpen van (drugs)afval Slordig of overdadig spuiten met bestrijdingsmiddelen Mestfraude, zoals het illegaal uitrijden Vernietiging van natuur Programmapunten vitale natuur 1. De achteruitgang van de biodiversiteit moet in 2019 zijn omgebogen naar een verbetering ervan. 2. Verstedelijking wordt een halt toegeroepen, zodat de groene, open ruimten tussen steden en dorpen niet verder worden aangetast. GroenLinks vindt dat de Provincie in de Verordening Ruimte moet vastleggen dat gemeenten eerst de ruimte binnen de bestaande bebouwing optimaal benutten. 3. Verlies van natuur door bouwplannen wordt gecompenseerd vóórdat een bouwplan wordt gestart. 4. Biologische boerenbedrijven worden gestimuleerd om zich te vestigen aan de randen van natuurgebieden om de realisatie van de EHS te vereenvoudigen. 5. Brabant ontwikkelt een eigen ‘groene stedenbeleid’ met bijbehorende uitvoering. Stadstuinen en parken in de steden worden gestimuleerd om de opvang van water te garanderen en opwarming tegen te gaan. 6. Biologische bedrijven worden gestimuleerd om zich te vestigen aan de randen van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS), om zo een natuurlijke buffer tegen bedreigingen te vormen. 7. De EHS dient versneld te worden gerealiseerd. Gemeenten worden gestimuleerd om ecologische verbindingszones te realiseren. 8. Ook bestaande kleine natuur- en landschapselementen buiten de EHS dienen beschermd te worden.
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
15
9. De biodiversiteit en de cultuurhistorische- en landschappelijke waarden van het buitengebied moet ook buiten de EHS worden verbeterd door bij nieuwe ontwikkelingen in de Verordening Ruimte (VR) goede verbetering van landschapskwaliteit te verlangen van de gemeentes. Toezicht en handhaving zijn hierbij vereist. 10. Natuur- en landschapsbeheer door boer en burger wordt gestimuleerd. Vrijwilligersorganisaties krijgen daarvoor extra steun. Natuureducatie wordt gestimuleerd en er blijft steun voor het Natuurmuseum in Tilburg. 11. De jacht op de wilde zwijnen moet worden beëindigd. Er komt een leefgebied voor wilde zwijnen en een compensatieregeling voor de boeren. 12. De uitstoot van ammoniak, methaan en lachgas moet drastisch naar beneden. Er wordt streng gehandhaafd en er worden geen nieuwe gebruiksvergunningen afgegeven. 13. Het gebruik van bestrijdingsmiddelen moet drastisch worden afgebouwd. GroenLinks wil dat chemische bestrijdingsmiddelen worden verboden. 14. Voor 2016 start het herstel van de zoet-zout overgangen en de getijdenwerking in de Zuidwestelijke Delta. 15. GroenLinks wil dat het gehalte organisch stof in de bodem van Brabant verbeterd. 16. Het moratorium op de vergunningen voor boringen naar schaliegas blijft gehandhaafd. GroenLinks is en blijft tegen boringen naar schaliegas in Brabant. 17. Er wordt hoge prioriteit gegeven aan toezicht en handhaving in het buitengebied om illegale praktijken tegen te gaan. 18. De provincie doet er alles aan om de opslag van Belgisch kernafval in kleilagen nabij de Nederlandse grens te verhinderen.
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
16
4. Duurzame economie GroenLinks staat voor een duurzame Brabantse economie: Een innovatieve economie met groene banen en werk voor iedereen; Een circulaire economie waarin kringlopen zijn gesloten en afval en vervuiling niet bestaan; Een energie-neutrale economie waarin burgers, bedrijven en instellingen maximaal profiteren van energiebesparing en van hun eigen lokaal opgewekte zonne- en windenergie. Het is hoog tijd dat we onze economie toekomstbestendig maken. Dat kan door de overgang naar een duurzame economie te versnellen. GroenLinks wil dat doen door beschikbare provinciale middelen optimaal in te zetten voor investeringen in innovatief en maatschappelijk verantwoord ondernemen en voor groene technologieën en duurzame energie van en voor iedereen. Met een Brabants Energieakkoord naar een energie-neutrale provincie GroenLinks wil een ambitieus Brabants Energieakkoord tussen provincie, gemeenten, bedrijfsleven, kennisinstituten, woningcorporaties, lokale energiecoöperaties en andere burgerinitiatieven. In dit akkoord wordt de landelijke opgave (zoals vastgelegd in het nationale Energieakkoord van 2013) en de lokale ambities vertaald naar concrete lokale en regionale projecten op het gebied van energiebesparing en opwekking van zonne- en windenergie, waterkracht en aardwarmte. Een provinciebreed programma voor woningisolatie als extra op het nationale Energieakkoord maakt deel uit van het Brabants Energieakkoord. Dit
wordt een win-win-akkoord: Met een beter milieu en een schonere en gezondere leefomgeving; Met een betrouwbare, duurzame energievoorziening tegen lagere kosten; Met meer wooncomfort; En met meer duurzame werkgelegenheid in onder meer de bouw- en installatiesector.
Werk, innovatie en duurzaam ondernemen GroenLinks staat voor een eerlijke economie waaraan iedereen naar eigen mogelijkheden kan bijdragen. Een schone, innovatieve economie waarin bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden samenwerken om de regionale economische structuur te versterken. Brainport Eindhoven is daarvan een goed voorbeeld. Door geld, kennis en menselijke inzet bij elkaar te brengen komen schone en slimme producten en diensten op de markt. Om de overgang naar een duurzame, innovatieve economie meer ruimte te geven, pleit GroenLinks voor regelarme zones: burgers en bedrijven moeten daar meer ruimte krijgen om samen met overheden en kennisinstellingen te experimenteren met nieuwe duurzame producten en diensten. Mensen moeten daarbij niet tegen nodeloos belemmerende regelgeving en administratieve
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
17
rompslomp oplopen. Een goed voorbeeld op dit gebied is de samenwerking tussen Heijmans, Avans Hogeschool, TU Eindhoven, de gemeente ’sHertogenbosch en de provincie in het concept Spark. Hier wordt op een fysieke plek concreet ruimte gemaakt om nieuwe producten en diensten te ontwikkelen op het terrein van de gebouwde omgeving. Brabant Fair Trade GroenLinks wil dat duurzaamheids- en sociale criteria voorop staan bij de werving van nieuwe bedrijven, bij de vorming van economische clusters en bij de gunning van opdrachten. In aansluiting hierop pleiten we ervoor dat NoordBrabant een Fair Trade-provincie wordt. Regionale clustervorming van onderop Wat GroenLinks betreft kunnen ruimtelijk-economische clusters rond specifieke thema’s zeker een meerwaarde hebben. Het succes van Brainport Eindhoven toont dat aan. Het is een regionaal cluster rond hoogwaardige technologie en materialen. Het cluster rond voeding en gezondheid in Noordoost-Brabant biedt, ondanks het vertrek van Organon, nog steeds goede kansen voor een belangrijke bijdrage van deze regio aan actuele maatschappelijke thema’s. Zuid-Nederland Green Car Valley Zuid-Nederland kan een Green Car Valley worden met Tilburg (Tesla), Helmond (Automotive Campus), Eindhoven (DAF, TU/e) en Sittard-Geleen (VDL NedCar) als brandpunten. Gecombineerd met de groeiende sector van toeleveranciers voor de schone en slimme auto liggen er binnen het automotive-cluster in ZuidNederland volop mogelijkheden. Hierdoor komen er niet alleen sneller meer schone elektrische auto's op de weg, maar creëren we ook duurzame werkgelegenheid in de maakindustrie. De omschakeling van het uitputten van natuurlijke voorraden naar een industrie die draait op hernieuwbare grondstoffen (bio-based economy) is evenzeer essentieel voor een duurzame economie. Het is goed om erop in te zetten, dat de regio West-Brabant een koploper-positie krijgt bij die groene chemie. Voor GroenLinks zijn de clusters echter geen doel op zich: het is van groter belang om aan te sluiten bij de daadwerkelijk aanwezige ervaringen, expertise en ambities van bedrijven, kennisinstellingen, overheden en burgerinitiatieven in de regio’s. De provincie moet geen van bovenaf opgelegde papieren werkelijkheid willen realiseren, maar meedenken bij en inzetten op het verbinden, versterken en versnellen van duurzame initiatieven van onderop. Naar een agenda voor ‘de stad’ Uit recent onderzoek over hoe burgers zich fysiek verplaatsen voor werk, voorzieningen en contacten (pendel) en hoe zich deze verplaatsing de afgelopen 30 jaar heeft ontwikkeld, blijkt dat de Brabantse steden in hun onderlinge verbondenheid en in relatie tot de rest van Nederland aan belang winnen. Deze trend wordt vooral gedreven door de jongere, hoogopgeleide generatie, mensen
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
18
tussen de 18 en 40 jaar die zich in toenemende mate in en rondom de agglomeraties vestigen. Economische ontwikkeling en innovatie speelt zich af langs stedelijke en verkeersassen. Regio’s die daar buiten vallen, zoals Zuidwest- en Noordoost-Brabant laten een duidelijke afnemende economische groei en potentie zien. De stedelijke regio’s rondom ’s-Hertogenbosch, Eindhoven-Helmond, Breda en Tilburg, maar ook het gebied langs de A50 met Uden-Veghel-Oss en steden als Waalwijk, Oosterhout, Roosendaal en Berg op Zoom, doen het duidelijk beter dan de plattelandsgebieden. Nu al woont 55% van de Brabanders in een stedelijke omgeving. En met de waargenomen trek naar de steden, neemt dit percentage alleen maar toe. Daarmee lijkt de economische motor van Brabant zich naar het niveau van ‘de stad’ te verplaatsen. GroenLinks wil deze ontwikkeling serieus nemen. Omdat het onderzoek zich richtte op de pendelbewegingen, wordt de logische conclusie getrokken dat het uitzicht op groei in de toekomst vooral gelegen is in verbetering van de infrastructuur op het niveau van ‘de stad’. Voor GroenLinks betekent dit niet automatisch investeren in nog meer asfalt. Wel dat de Brabantse steden en hun verbindingen van grote waarde zijn in de duurzaamheidsopgave die voor ons ligt: Ruimte bieden aan de creatieve industrie die in deze steden zich aan het ontwikkelen is en investeren in ICTinfrastructuur (voor telewerken en e-learning), hoogwaardig openbaar vervoer, elektrisch rijden en snelfietsroutes tussen de steden. Maar ook een hernieuwde opdracht om te zien hoe stedelijk gebied en ommeland met elkaar verbonden kunnen blijven en elkaar kunnen blijven versterken. Om hier meer zicht op te krijgen wil GroenLinks investeren in een duurzame agenda voor ‘de stad’. Schone en circulaire economie De toekomst is aan een circulaire economie, waarin productie- en afvalkringlopen gesloten zijn. Een economie die niet vervuilend is, maar waar ‘afval’ een grondstof is voor nieuwe productieprocessen (cradle to cradle). GroenLinks wil dat de provincie bedrijven stimuleert om kringlopen te sluiten voor hun verbruik van energie, water en grondstoffen. Steeds meer bedrijven zijn hier zelf al mee bezig. Om kosten te besparen, maar ook om koploper te zijn in nieuwe duurzame en kennisintensieve markten. Goede voorbeelden van deze bedrijven zijn tapijtfabrikant Desso uit Waalwijk en bierbrouwer Bavaria uit Lieshout. Beide bedrijven hanteren een cradle to cradle-bedrijfsfilosofie. Voor GroenLinks is schone lucht, schoon water en een schone bodem een recht van alle Brabanders. Brabant heeft hierin een wereld te winnen, niet alleen vanwege de eigen vervuilende industrie en landbouw, maar ook vanwege de ligging tussen industriegebieden in Duitsland, België, de Randstad en Engeland. GroenLinks pleit ervoor dat het provinciaal bestuur afspraken maakt met omliggende provincies en met Europese regio’s over de beperking van vervuilende stoffen, maar ook over de sluiting van economische kringlopen over de grenzen heen. Zo kan Brabant vanuit een achterstandssituatie koploper worden op het gebied van regionale circulaire economie.
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
19
Duurzame bedrijventerreinen Verstandig ruimtegebruik is een essentieel onderdeel van een duurzame economie. In het verleden hebben gemeenten te vaak tegen elkaar opgeboden met nieuwe uitbreidingslocaties. Nu staat meer dan 20% van de bedrijventerreinen leeg! In plaats van het uitgeven van nieuwe ruimte, zoals het geval is bij het plan voor een Logistiek Park Moerdijk, kiest GroenLinks voor herstructurering en vergroening van bestaande bedrijventerreinen. Hier ligt een kans voor het invullen van een deel van de windopgave die in het nationale Energieakkoord voor Noord-Brabant is vastgelegd. Bedrijventerreinen lenen zich wat ons betreft prima voor de ontwikkeling van windmolens, zonnepanelen en andere vormen van duurzame energie. Voorts pleiten voor de aanleg van goede fietspaden en openbaar-vervoerverbindingen van en naar bedrijventerreinen en voor actieve natuurontwikkeling op bedrijfsterreinen, waar ruimte tijdelijk braak ligt. Brabant energieneutraal! Klimaatverandering is één van de meest urgente vraagstukken van onze tijd. GroenLinks wil dat de provincie zich onverkort inzet om de gestelde klimaatdoelen voor 2020 te bereiken. Dit betekent dat Brabant de uitstoot van broeikasgassen fors reduceert door energiebesparing en door investeringen in duurzame energie, waaronder zonne- en windenergie. GroenLinks wil dat Brabant in 2035 energieneutraal is. Deze ambitie biedt kansen voor innovatieve ondernemers, slimme technici en initiatiefrijke burgerinitiatieven. Grootschalige bijstook van biomassa is weinig duurzaam en dient daarom te worden ontmoedigd. Steeds meer burgers willen zeggenschap krijgen over de productie van lokaal opgewekte groene stroom. De populariteit van zonnepanelen en de groei van het aantal energiecoöperaties leveren hiervoor het bewijs. Maar het gaat GroenLinks nog niet snel genoeg. En vooral bij de bouw van windmolens hebben burgers ondersteuning nodig. GroenLinks wil dat de provincie burgers en gemeenten helpt bij het ontwikkelen van coöperatieve windenergie door burgerparticipatie als eis op te nemen in ruimtelijke ontwikkelingsplannen. Hierdoor worden omwonenden en omliggende bedrijven actief betrokken bij de planontwikkeling. Inzet van de plannen moet niet schadeloosstelling zijn van burgers en bedrijven, maar actieve deelname in de exploitatie. Doordat op voorhand duidelijk is dat zij middels de koop van stukjes windmolen participeren in de exploitatie, worden alle betrokkenen gedwongen tot een open en actief zoek- en ontwikkelproces. Windparken worden zo met draagvlak van de Brabanders ontwikkeld. En zo profiteren zij van zelf opgewekte groene stroom, blijft het rendement van de molen in de lokale economie en komen de molens op plaatsen waar daar draagvlak voor bestaat.
Voor de energievoorziening van de toekomst is het van groot belang dat energie meer lokaal kan worden opgewekt en opgeslagen. De accu’s van elektrische
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
20
auto’s en ander elektrisch (openbaar) vervoer kunnen voor die opslag een rol van betekenis vervullen. Dat kan bovendien bijdragen aan duurzame werkgelegenheid zoals rond de Automotive Campus in Helmond. Goan met die wind! In 2013 heeft GroenLinks het pamflet ‘Goan met die wind!’ aangeboden aan het provinciebestuur. Het pamflet is opgesteld door de werkgroep Economie van GroenLinks Brabant en daagt het provinciebestuur uit om meer gebruik te maken van de kansen die windenergie biedt. Kernpunten zijn het verkorten van procedures om snellere plaatsing van meer windmolens mogelijk te maken, het maken van ruimte voor een groot windproject in West-Brabant langs de A16, het bevorderen van burgerparticipatie en meer aandacht voor zorgvuldige inpassing van windmolens in het landschap. Het pamflet werd goed ontvangen. Programmapunten duurzame economie 1. De provincie gaat samen met het bedrijfsleven, gemeenten en onderwijs- en kennisinstellingen werken aan: Het behouden en versterken van strategische kennis en technologie; Het stimuleren van onderwijs en onderzoek voor een duurzame economie; En het verhogen van het algemene opleidingsniveau in Brabant als belangrijke kennisregio. 2. De provincie gaat samen met gemeenten en rijksoverheid werken aan regelarme zones op bestaande clusters en campussen om duurzame innovatie te helpen ontstaan en versnellen. Durfprojecten die hieruit ontstaan worden vanuit revolverende fondsen ondersteund. 3. Er komt een regionaal arbeidsmarktbeleid, gericht op gemeenten, waarin bedrijven en instellingen worden gestimuleerd om mensen in dienst te nemen die een grote afstand hebben tot de arbeidsmarkt. 4. GroenLinks zet zich in voor de ontwikkeling van een duurzame agenda voor de stad om de economische kansen voor Brabant te benutten en tegelijkertijd de slag naar een circulaire economie te maken. Deze agenda wordt gefinancierd vanuit een nieuw op te zetten fonds. 5. De provincie hanteert sociale en duurzaamheidscriteria bij de werving van nieuwe bedrijven, de vorming van economische clusters en de gunning van opdrachten. 6. De provincie geeft het goede voorbeeld door binnen de eigen organisatie (maatschappelijke) stages, leerwerkplekken en banen te bieden voor jongeren en voor burgers met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Waar de provincie optreedt als opdrachtgever verwachten we hetzelfde van leveranciers en aannemers (social return). 7. Provinciale opdrachten worden zó opgesteld, dat ook samenwerkende zelfstandigen en kleine bedrijven hun meerwaarde kunnen bewijzen, naast grote bedrijven. 8. Om een flinke impuls te geven aan duurzaam bouwen, duurzame energie, elektrisch vervoer en maatschappelijk verantwoord ondernemen gaat de provincie zelf nog duurzamer inkopen.
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
21
9. De provincie Noord-Brabant wordt voor 2020 een Fair Trade-provincie en werkt daarmee, samen met de Brabantse Fair Trade-gemeenten, aan meer eerlijke producten in bedrijven, op scholen, in winkels, in de horeca en in het provinciehuis. 10. De provincie helpt ondernemers die aantoonbaar ambitieus zijn op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. De hulp kan bestaan uit ondersteuning bij het maken van ketenafspraken en het sluiten van productie- en afvalkringlopen, onder meer via het Innovatiefonds. 11. GroenLinks is voorstander van een transitieplatform waarin vooroplopende ondernemers en initiatieven van onderop een plek krijgen om concreet mee te denken over ‘het nieuwste Brabant’. 12. Er komt een provinciale aanmoedigingsprijs ter stimulering van innovatief, groen en sociaal ondernemerschap. 13. In de komende bestuursperiode worden er geen nieuwe bedrijventerreinen meer aangelegd in Brabant. Bestaande leegstaande bedrijventerreinen worden indien mogelijk geschikt gemaakt voor duurzame energieopwekking of gesaneerd en teruggegeven aan de natuur. 14. Er komt een ambitieus Brabants Energieakkoord (zie kader). 15. Er komt een revolverend fonds van 400 miljoen Euro waarop particulieren, woningcorporaties en lokale energiecoöperaties een beroep kunnen doen voor het opwekken van duurzame energie, zoals zonnepanelen op eigen dak, collectieve zonnedaken, windmolens en grootschalige woningisolatiemaatregelen. De opdracht aan de BOM, of andere uitvoerder, moet als doelgroep, expliciet ook hulp aan burgers bevatten. 16. De provincie stimuleert dat windmolens zoveel mogelijk eigendom worden van burgers en bedrijven in de regio en dat plannen voor windmolens in samenspraak met omwonenden worden ontwikkeld. Actieve communicatie om het draagvlak te vergroten en een goed ontwerp voor de ruimtelijke inpassing horen daarbij. Omwonenden moeten kunnen participeren in de exploitatie door de koop van ‘stukjes windmolen’. 17. Als grootaandeelhouder van Enexis zorgt de provincie ervoor, dat Enexis in Brabant net zo proactief met burgers en coöperaties werkt als vooruitstrevende netwerkbedrijven in andere provincies duurzame energie projecten en energiebesparing helpt realiseren. 18. De provincie levert geen medewerking aan de ontwikkeling van nieuwe mestvergisters en kolen-, gas- en eventuele kerncentrales. GroenLinks is tegen de eindberging van radioactief afval in de provincie evenals locatiespecifiek onderzoek daar naar.
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
22
5. Schone mobiliteit Overal in de wereld werken de grote steden nu als een magneet voor ontwikkeling. Ook in Nederland is deze trend gaande. Veel jonge, goed opgeleide mensen voelen zich aangetrokken tot het grootstedelijke leven. De Brabantse stedenrij en het omliggende platteland vormen samen de tweede economie van Nederland. Om deze positie te behouden en verder uit te bouwen, is het belangrijk dat Brabant als één geheel kan functioneren en ook goed verbonden is met de Randstad. Daarvoor is goed vervoer nodig. Investeren in slimme mobiliteit Goed vervoer voorziet niet alleen in snelle en comfortabele verbindingen voor de reiziger van nu. Goed vervoer is vervoer dat je óók op de langere termijn kunt en wilt volhouden. Vervoer dus, dat geen onevenredig beslag legt op een fijne leefomgeving in onze steden. Vervoer dat niet steeds meer ruimte claimt ten koste van het groen dat we nodig hebben om te recreëren, te leven en voedsel te verbouwen. Kortom, vervoer dat ons niet opzadelt met steeds grotere klimaatproblemen, en ons steeds weer confronteert met een tekort aan grondstoffen. GroenLinks geeft bij het realiseren van goed vervoer daarom voorrang aan de fiets, aan milieuvriendelijk openbaar vervoer en aan de overgang naar meer duurzame vormen van autoverkeer. De afgelopen jaren heeft GroenLinks daarom het programma Fiets in de Versnelling op de provinciale agenda gezet. GroenLinks zet in op de continuering van dit programma met meer (snel)fietspaden. Daarnaast werken we aan aantrekkelijk openbaar vervoer met een bezettingsgraad die daadwerkelijk bijdraagt aan milieudoelen. GroenLinks ziet niets in ‘meer van het zelfde’: in Brabant liggen nu al genoeg kilometers weg om de afstand van Breda naar Vladivostok en weer terug te rijden. GroenLinks kiest voor groen, niet voor De Ruit Wij zijn tegen de aanleg van de Noord-Oost-corridor: De Ruit rondom o.a. Eindhoven, Son en Breugel, Nuenen, Laarbeek en Helmond. Niet alleen gaat deze nieuwe weg gepaard met de vernietiging van een prachtig natuur- en recreatiegebied - het project kost ook honderden miljoenen aan gemeenschapsgeld. Er zijn nauwelijks effecten te verwachten op de hoeveelheid verkeer door Eindhoven of op de Helmondweg. Niet overtuigd van het nut en de noodzaak van deze weg, hebben diverse gemeenten, zoals Eindhoven, hun steun voor dit project ingetrokken. Het provinciaal bestuur van CDA-VVD-SP blijft deze signalen echter negeren. GroenLinks is de enige partij die zich landelijk, provinciaal en lokaal tegen dit project uitsprak. GroenLinks Brabant kiest liever voor slimme bereikbaarheidsoplossingen, voor groen en niet voor De Ruit. Goede bereikbaarheid van stad en platteland
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
23
De trek naar de grote steden biedt veel kansen voor het ontwikkelen van goed vervoer. Binnen de steden zijn de afstanden vaak gemakkelijk te fietsen. En de stad is ook de natuurlijke omgeving voor openbaar vervoer: daar kunnen herkenbare, hoogfrequente verbindingen worden gerealiseerd. Tegelijkertijd vraagt de trek naar de steden erom verantwoording te nemen voor de vitaliteit van het platteland. Waar voorzieningen wegtrekken naar de steden, wordt het des te belangrijker dat deze voorzieningen ook vanuit het ommeland voor iedereen bereikbaar blijven. Het is nodig om daarbij alle inventiviteit te benutten die voorhanden is, zowel vanuit de technologie, als de lokale gemeenschappen. In dat kader kiest GroenLinks voor een provincie dekkend netwerk van snelfietsroutes. Met de komst van de e-bike en ligfietsen leggen steeds meer mensen langere fietsafstanden af, zowel recreatief als voor woon-werkverkeer. Door fietspaden geschikt te maken als snelfietsroute, bijvoorbeeld door het aanleggen van een tunneltje of een bruggetje, wordt het fietsen bevorderd. Dit komt de leefbaarheid van Brabant en de gezondheid van de Brabanders ten goede. De onmiddellijke nabijheid van goed befietsbaar en bewandelbaar groen, maken onze Brabantse steden tot een aantrekkelijke woonomgeving voor kenniswerkers. Onze steden worden daardoor ook een belangrijke vestigingsplaatsfactor voor bedrijvigheid. De uitbreiding van het netwerk van wandel- en fietspaden versterkt deze positie en geeft het inkomend toerisme van buiten de provincie een oppepper. Maar we doen het vooral ook voor onze eigen inwoners: het nodigt uit tot een gezonde vrijetijdsbesteding en meer kennismaking met natuur en het Brabantse landschap. Goederentransport Noord-Brabant kent ook een omvangrijke goederentransportsector. GroenLinks wil slimmer omgaan met de goederenstromen om toekomstige groei op een verantwoorde wijze te kunnen opvangen. Treinen met gevaarlijke stoffen rijden dagelijks dwars door de Brabantse binnensteden en dorpskernen, terwijl ze er feitelijk niets te zoeken hebben. GroenLinks streeft hiervoor naar een optimaal gebruik van waterwegen en speciale goederenlijnen, zoals de Betuwelijn. Ook de aanleg van nieuwe spoorverbindingen kan daarbij helpen, mits dit niet tot nieuwe landschapsdoorsnijdingen leidt. Programmapunten schone mobiliteit 1. Niets gaat boven de fiets: GroenLinks wil meer kwalitatieve fietsverbindingen bijvoorbeeld, snelfietspaden tussen alle kernen, meer inzet van de elektrische fiets ten koste van de auto bij langere afstanden en goede fietsenstallingen bij bushaltes. 2. Er komen goede en snelle treinverbindingen met een hoge frequentie en spreiding in tijd, aansluiting bij het Europese netwerk met Duitsland en België, een OV-verbinding tussen Breda en Utrecht en een uitgebreid NachtNet.
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
24
3. Er komt een Hoogwaardig Openbaar Vervoer netwerk (HOV-lijnen) tussen de belangrijkste kernen en de grote steden/het spoor, en slimme oplossingen voor ‘stille uren/gebieden’. De provincie stimuleert milieubewust vervoer, waaronder elektrisch rijden. 4. Ruimte voor lokale initiatieven wordt vergroot: denk aan initiatieven op het gebied van buurtbussen en vrijwilligersvervoer en de aansluiting hiervan op het provinciale vervoernetwerk. 5. Geen verdere groei van Eindhoven Airport. Deze luchthaven wordt het meest innovatief op het gebied van duurzaamheid en minimalisatie van hinder. In 2035 opereert het vliegveld klimaatneutraal. De ontsluiting ervan wordt verbeterd door een extra intercitytreinstation. In Brabant komen geen helihavens. 6. GroenLinks is tegen de grootschalige aanleg van nieuwe wegen, zoals de N69 bij Waalre, de N279 bij Veghel en de Ruit rond Eindhoven. Wanneer versterking van het Openbaar Vervoer onvoldoende blijkt, zetten we in op verbetering van het huidige netwerk. Denk hierbij aan modern verkeersmanagement en smart mobility om zo onnodige wachttijd en uitstoot terug te dringen. 7. GroenLinks pleit ervoor bij het belasten van weggebruikers (de provinciale ‘opcenten’) beter te differentiëren naar daadwerkelijke gebruik, de milieubelasting en de belasting van het wegennetwerk op de drukste plaatsen en tijden. 8. Brabant spant zich in om het 130 km/u experiment op de snelwegen ongedaan te maken en de omgevingseffecten voor inwoners goed in beeld te brengen en te houden. 9. Beschikbaar stellen van Open Data: de provincie bedingt dat de data over het gebruik en de voertuigposities als ‘open data’ beschikbaar komen. Iedereen moet initiatieven kunnen ontwikkelen om tot een gebruiksvriendelijker of efficiënter Openbaar Vervoer te komen. 10. Inzet van informatietechnologie: nu veel mensen een smartphone hebben, kan er geëxperimenteerd worden met vraagafhankelijk openbaar vervoer. Denk aan apps om vervoer te bestellen die ook ‘realtime’ laten zien waar het bestelde voertuig is en een goede prognose kunnen geven van aankomsttijden. 11. Slimme mobiliteitsoplossingen: de provincie ijvert voor het eerste experiment met automatische voertuiggeleiding met elektrisch aangedreven voertuigen (‘de Google driverless minibus’) zodat auto en OV op een duurzame manier naar elkaar toegroeien. 12. Doorvoer van gevaarlijke stoffen wordt zoveel mogelijk via pijpleidingen, waterwegen of daarvoor bedoelde spoorlijnen (Betuweroute) georganiseerd. 13. De provincie bevordert samen met de steden milieubewuste stedelijke distributie.
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
25
6. Levendig Brabant Noord-Brabant is een provincie met vele kansen en mogelijkheden. Grote steden en dorpen wisselen elkaar af met daartussen ruimte voor natuur en recreatie. Onze steden en dorpen zijn volop in beweging, maar niet iedereen profiteert mee. GroenLinks vindt dat elke inwoner van Noord-Brabant recht heeft op werk, zorg en onderwijs. Maar zeker ook op recreatie, sport en cultuur. Steeds meer mensen willen zelf hun leefomgeving beter maken. GroenLinks wil daar alle ruimte voor geven. Samen maken we Brabant economisch, sociaal en ecologisch gezond. GroenLinks zet zich de komende jaren in om via provinciaal beleid een goed leven in een gezond, groen en ontspannen Brabant te bevorderen. GroenLinks staat voor een levendig Brabant! Sociaal en samen in stad en dorp Inmiddels zijn de gemeenten volledig verantwoordelijk voor de jeugdzorg en sociaal beleid. GroenLinks is hiervan groot voorstander omdat de zorg zo dichter bij de burgers staat en een integrale aanpak mogelijk is. De vraag is dan wel wat de rol van de provincie dan nog op dit terrein is. GroenLinks wil dat sociale uitgangspunten onderdeel blijven van het ruimtelijke, economische en culturele beleid van de provincie. GroenLinks vindt het belangrijk dat milieu, economie en sociale effecten van het provinciale beleid in balans zijn. Er is steeds meer wetenschappelijk bewijs voor de positieve relatie van groen in de directe woon- en leefomgeving van mensen op hun gezondheid en kwaliteit van leven. De Provincie Noord-Brabant moet de relatie tussen groen en gezondheid tot integraal onderdeel maken van haar beleid inzake ruimtelijke kwaliteit. GroenLinks vindt het een goede zaak dat de provincie samenwerkt met maatschappelijke partijen en het bedrijfsleven. Door als partner deel te nemen in projecten op het gebied van cultuur, sport en zorg kan een ontwikkelende en aanjagende rol worden vervuld. Een voorbeeld uit de gezondheidszorg is de ontwikkeling van domotica, waardoor onze ouderen met behulp van digitale hulpmiddelen langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Voor een vitaal platteland In Brabant woont een aanzienlijk deel van de bevolking in dorpen. Gezonde dorpen, waar oud en jong graag wonen, zijn voor een vitaal platteland van levensbelang. Schone lucht en een gezonde bodem zijn pure noodzaak. Sociale samenhang en een evenwichtige leeftijdsopbouw zijn dat ook. GroenLinks wil dat mensen die zich inspannen voor de leefbaarheid in hun omgeving daarover zeggenschap krijgen. Zij hebben het recht op buurtplanning. Dat betekent dat zij niet alleen mogen meepraten over plannen die door anderen zijn gemaakt, maar ook het recht hebben zelf het initiatief te nemen. Ze moeten
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
26
daarbij voldoende worden ondersteund. Bijvoorbeeld als zij een zorg- of een energiecoöperatie willen oprichten. En door mensen te betrekken bij de herbestemming van maatschappelijk vastgoed en erfgoedcomplexen, die een impuls kunnen geven aan de leefbaarheid en de lokale werkgelegenheid. GroenLinks blijft zich inspannen voor goede vervoersverbindingen tussen steden en dorpen. Jongeren uit het buitengebied moeten hun school en werk eenvoudig kunnen bereiken. Ouderen moeten eenvoudig gebruik kunnen maken van voorzieningen in de stad. Ook wil GroenLinks dat bouwen in collectief opdrachtgeverschap beter bereikbaar wordt voor jongeren in stad en dorp. De provincie kan gemeenten hierin stimuleren en zo helpen kansen te creëren om de leeggevallen ruimten in gemeenten zinvol te laten gebruiken. Aan de slag met Doe-budgetten! In juli 2014 werd de motie van GroenLinks voor de Doe-budgetten aangenomen. Het Doe-budget is een eenvoudig aan te vragen budget voor projecten in buurt en wijk. De provinciebijdrage wordt gecombineerd met geld van de gemeente of van andere bronnen. Met de Doe-budgetten wordt de kracht van het eigen initiatief in dorpen en steden ondersteund. Veel ruimte voor recreatie en buitensport GroenLinks wil meer ruimte en mogelijkheden bieden aan mensen om buiten te sporten en te recreëren. Ongeorganiseerd sporten en recreëren is de toekomst. Hiervoor zijn fiets-, hardloop- en wandelroutes nodig die met elkaar verbonden zijn. Fiets- en wandelpaden dienen breed genoeg te zijn opdat sporters en recreanten elkaar niet in de weg zitten. Kortom, bied voldoende ruimte voor wandelaars, fietsers, hardlopers en skaters! Zwemmen in natuurlijke plassen moet mogelijk zijn en blijven. GroenLinks vindt dat de provincie de kwaliteit van het water moet waarborgen. In bestemmingsplannen moet voldoende ruimte opgenomen zijn voor de toename van het ongeorganiseerd sporten en recreëren. Cultuur met uitstraling en toekomst GroenLinks wil dat cultuur vernieuwend en toonaangevend is en voor iedereen bereikbaar. Het Brabant C fonds moet bovenal vernieuwers en talenten kansen geven waardoor cultuur spannend en aantrekkelijk wordt. Dat cultuur op de economie een gunstig effect heeft, is al lang bewezen. Maar dat betekent niet dat cultuur mag worden misbruikt als prikkel om de economie aan te jagen. Durven investeren in cultuur die niet direct financiële winst oplevert vinden we vanzelfsprekend. Dat is cultuur waar GroenLinks vooral voor wil staan. Makers voorop! GroenLinks kiest ervoor om talenten via festivals met een bovenregionale uitstraling een kans te geven en broedplaatsen voor kunstenaars te stimuleren. GroenLinks wil ook ruimte voor nieuwe vormen van cultuur, zoals beeldcultuur. Ook kleine producties moeten een kans krijgen. Niet investeren in gebouwen
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
27
voor cultuur, maar in mensen die de cultuur maken. Stimuleren dat jongeren meer kunnen genieten van cultuur door er zelf mee bezig te zijn of naar voorstellingen te gaan. GroenLinks wil dat er jonge kunstenaars bij provinciale projecten worden betrokken, zodat zij meer kans krijgen om zich te laten zien. Ook pleiten wij voor spreiding van culturele evenementen over de hele provincie met in iedere stad een uniek programma. GroenLinks ziet een rol weggelegd voor de provincie om hier met gemeenten, de steunfuncties en het culturele veld een goede afweging in te maken. Goed omgaan met cultureel erfgoed Voor de Brabantse historische schatten moet goed gezorgd worden. Daarom vindt GroenLinks dat het erfgoed van Brabant goed bereikbaar moet zijn voor jong en oud, verspreid over de hele provincie. Veel Brabanders zijn bezig om de geschiedenis van hun omgeving goed vast te leggen. Ook is de afgelopen jaren veel geld geïnvesteerd in monumentenzorg. GroenLinks bepleit een verbinding van de monumenten met de mensen uit hun omgeving. Bij de herinrichting van de grote erfgoedcomplexen moet ruimte zijn voor initiatieven van omwonenden. Naast het behoud van industrieel en historisch erfgoed hoort ook de zorg voor groene monumenten. GroenLinks pleit voor een sterke inzet van de provincie voor het behoud van bijzondere landschappelijke elementen zoals historische laanstructuren, landschapsparken en forten, zoals fort Sabina. Programmapunten levendig Brabant 1. Het sociale domein moet volwaardig onderdeel blijven van de ruimtelijke, economische en culturele agenda’s van de provincie. 2. Mensen die zich inspannen voor de leefbaarheid van het platteland moeten daarover zeggenschap krijgen en daarbij voldoende worden ondersteund. 3. De steunfunctie-instellingen op het gebied van kunst en cultuur, erfgoed, zorg en welzijn blijven aanspreekpunt voor advies en ondersteuning. 4. Met het oog op een evenwichtige leeftijdsopbouw van kleinere kernen moet het bouwen in collectief opdrachtgeverschap in stad en dorp juist voor jongeren beter bereikbaar worden. 5. Meer ruimte en mogelijkheden om buiten te sporten en te recreëren voor bijvoorbeeld wandelaars, hardlopers, fietsers en skaters. 6. De kwaliteit van het zwemwater moet verbeterd worden en minimaal op peil blijven. 7. Vernieuwende en toonaangevende cultuur is voor iedereen bereikbaar. Het Brabant C fonds moet bovenal vernieuwers en talenten kansen geven waardoor cultuur spannend en aantrekkelijk wordt. 8. Talenten krijgen via festivals met een bovenregionale uitstraling en culturele broedplaatsen een kans om zich te ontwikkelen. Er is ruimte voor nieuwe vormen van cultuur, zoals beeldcultuur. Ook kleine producties moeten een kans krijgen. 9. Het erfgoed van Brabant moet over de gehele provincie goed bereikbaar zijn voor jong en oud.
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
28
10. De provincie maakt zich sterk voor het behoud van bijzondere landschappelijke elementen, zoals historische laanstructuren, landschapsparken en forten.
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
29
7. Faciliterend bestuur Politiek Den Haag discussieert met regelmaat over de toekomst van de provincies. Begrijpelijk. De samenleving is in beweging. Taken verschuiven tussen Europa, de nationale overheid, provincies en de gemeenten. Omdat de provincies niet gaan over hun eigen toekomst, laten wij ons hier niet uit voor of tegen de huidige provinciale indeling. Voor GroenLinks is wel duidelijk dat de provincie Noord-Brabant een sterke en historische eigenheid kent, die belangrijk genoeg is om te koesteren. De komende jaren is de regio bovendien hét niveau om de maatschappelijke opgaven van nu aan te pakken: Of het nu gaat om werkloosheid, de energietransitie, het verduurzamen van onze voedselvoorziening, vervuiling van lucht, water en bodem of de leefbaarheid in steden en dorpen. Vooralsnog heeft de provincie Noord-Brabant belangrijke wettelijke taken op het gebied van ruimtelijke inrichting en ontwikkeling, milieu, energie, platteland, regionale bereikbaarheid, economie en cultuur. Op al deze terreinen laten zich de maatschappelijke transities gelden. En zoals we hebben gezien zijn juiste keuzes op al deze terreinen wezenlijk voor een duurzame toekomst van ons Brabant. Maar er is meer. Uitgaan van de kracht van de samenleving De kanteling die zich aftekent van een vervuilende, van bovenaf georganiseerde samenleving naar een circulaire, van onderop gestuurde netwerksamenleving, vraagt om een andere manier van besturen, ook door de provincie. Niet meer plannen maken vanuit het idee dat je vanuit het provinciehuis de samenleving kunt regisseren, maar samenwerken en faciliteren, uitgaande van de kracht van de samenleving. Niet altijd maar kiezen voor de gevestigde landbouwbelangen, maar staan voor een evenwichtige en eerlijke dialoog tussen belanghebbende omwonenden, natuurorganisaties en agrariërs. Het Brabant van twee gezichten Wie zo naar de provincie Noord-Brabant kijkt, valt op dat Gedeputeerde Staten en het ambtelijk apparaat wel het besef lijken te hebben van de fundamenteel veranderende samenleving, maar daar in de praktijk nog maar weinig invulling aan geven. Een mooi voorbeeld van het besef dat de wereld verandert, is het multimediale project Het Nieuwste Brabant. Dat project resulteerde in boek vol ideeën van vooraanstaande wetenschappers, innovatieve ondernemers en creatieve Brabantse geesten, over de toekomst van Brabant. Maar wat merken wij Brabanders ervan? Een ander voorbeeld is de Partnerparade. Doel van deze bijeenkomst was om allerlei burgerinitiatieven, zoals energie-coöperaties en transition towns bijeen te brengen om te netwerken en van elkaar te leren. Ook op het terrein van cultuur en samenleving zet de provincie in op leefbaarheid en burgerparticipatie.
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
30
Eigentijdse coöperatieve samenwerking wordt omarmd als oplossingsrichting voor maatschappelijke problemen en zelfs gezien als passend bij de Brabantse bestuurlijke traditie. Maar of dit betekent dat de provincie in deze initiatieven wil investeren en participeren wordt niet duidelijk. Onlangs verscheen het visiedocument (Veer)Krachtig Bestuur, waarin de provincie een pleidooi houdt voor een flexibel, slagvaardig en efficiënt lokaal en provinciaal bestuur. GroenLinks onderschrijft de intentie om in aansluiting bij ontwikkelingen in de samenleving, gemeenten experimenteerruimte te geven voor nieuwe vormen van samenwerking en versterking van de gemeentelijke bestuurskracht. Maar het mag niet blijven bij mooie woorden. Duidelijker kiezen voor echte transities Hoe goed al deze initiatieven ook zijn - zij gaan voorbij aan de grote vraagstukken waar Brabant voor staat. Op het terrein van de landbouw en de daarmee verbonden vraagstukken van volksgezondheid, verrommeling en verstening van het buitengebied, verdroging van de bodem, vervuiling van het water en aantasting van de biodiversiteit, liggen de verhoudingen tussen de betrokken partijen goeddeels vast. De agrarische sector, de financiële sector en de gevestigde politiek laten weinig tot geen ruimte voor radicale innovatie. Slechts voor kleine aanpassingen of voor ‘oplossingen’ zoals bio-vergisting (verwerking van mest tot gas) die vooral de instandhouding van het huidige systeem van overproductie in de landbouw tot effect heeft. In dat perspectief is GroenLinks op zichzelf heel positief over de € 240 miljoen aan middelen in het Groen Ontwikkelfonds Brabant. Die zijn bedoeld om samen met publieke en private partners de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) te realiseren. Wél moet worden voorkomen dat dit fonds als uitruil- of lapmiddel werkt om de noodzakelijke fundamentele veranderingen in de landbouw vooruit te schuiven. Kortom, wat GroenLinks betreft moet de provincie ook in budgettair opzicht meer en duidelijker kiezen voor echte transities. Sterkere democratische controle door Provinciale Staten Door de inrichting van de fondsen met geoormerkte middelen is de budgettaire controle door Provinciale Staten op afstand geplaatst. Dit komt de democratische legitimatie van de Provincie niet ten goede. En die was al niet groot. Gedeputeerde Staten kunnen zich met de fondsen op hun beurt als projectontwikkelaar opstellen. GroenLinks hecht er daarom aan dat voortgang, effecten en risico’s van deze fondsen regelmatig in de Staten aan de orde komen. In dat kader is het van belang dat ook de resterende Essentgelden op een duurzame manier worden ingezet, met oog voor de maatschappelijke transities.
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
31
Brabant is geen agenda maar een netwerksamenleving De weinig echt vernieuwende, top-down bestuurscultuur zien we ook terug in de opzet van de Agenda van Brabant. Goed beschouwd is De Agenda van Brabant niet veel meer dan een (wederom) goedbedoelde poging om de rijke schakering aan economische activiteiten op regionaal niveau te identificeren en te verbinden. Van verschillende kanten wordt inmiddels bevestigd dat de Agenda van Brabant weliswaar belangrijke speerpunten in de Brabantse economie heeft herkend, maar qua ruimtelijke focus gekunsteld was. De Brabantse samenleving laat zich niet eenvoudig in regio’s vangen. Het is veeleer een mozaïek, een netwerk van bedrijven en instellingen door heel Brabant heen, vaak zelfs over de grenzen van Brabant en Nederland heen. Samenwerken en participeren Al met al kent Brabant twee gezichten. GroenLinks wil dat de provincie haar faciliterende houding ook in haar kerntaken gaat verankeren om zo de noodzakelijke transitie op het gebied van landbouw, ruimtelijke ordening, milieu en economie te bevorderen. Een vruchtbare aanpak van maatschappelijke vraagstukken vereist dat de provincie partnerschappen sluit met maatschappelijke organisaties, bedrijven en de Brabantse gemeenten. En natuurlijk heeft de provincie naar de gemeenten ook een toezichthoudende taak. Deze richt zich op de financiën en de bestuurskracht van gemeenten. Regionale samenwerking op beleidsmatig en uitvoeringsniveau dient uit te gaan van bestaande maatschappelijke verbanden en gedeelde opgaven. Dat geldt ook voor voorstellen voor eventuele gemeentelijke herindelingen. Maatwerk en maatvoering zijn geboden om de bestuurskracht van Brabant toekomstbestendig te houden. Programmapunten bestuur 1. De provincie hanteert haar faciliterende houding ook voor haar kerntaken om zo de noodzakelijke transities op het gebied van landbouw, ruimtelijke ordening, milieu en economie te bevorderen. 2. De provincie hanteert in haar beleid de zogeheten Telos Driehoek: effecten voor ecologie, economie en sociaal moeten in balans zijn. 3. Provinciale Staten worden regelmatig over de voortgang en (financiële en maatschappelijke) effecten van de fondsen geïnformeerd. Het is van belang dat ook de resterende Essentgelden op een duurzame manier en met respect voor de maatschappelijke transities worden ingezet. 4. Het bestuur communiceert helder en transparant over beleid en effecten naar Provinciale Staten en naar de inwoners van Brabant. 5. GroenLinks spant zich in om burgers te betrekken bij het vormgeven en toetsen van beleid door actief in te zetten op participatie via persoonlijk contact en moderne online platforms. 6. De provincie geeft als organisatie het goede voorbeeld. Denk daarbij aan inkoop-, aanbesteding- en beleggingenbeleid, energievoorziening, autogebruik, open data en personeelsbeleid.
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
32
8. Financieel kader Ons programma resulteert in een verschuiving van middelen. Er gaat minder naar het aanleggen van nieuwe wegen en meer geld naar de aanpak van de intensieve landbouw, herstel van natuur, schone lucht, water en bodem, de lokale energietransitie en schoon en slim vervoer. Uitgangspunten financieel beleid Wij hanteren de volgende uitgangspunten voor het financiële beleid van de provincie: Ondanks de economische crisis staat de provincie Noord-Brabant er financieel florissant voor. De (meerjaren) begroting moet sluitend zijn. Nieuw beleid kan alleen worden bekostigd door bestaand beleid te stoppen (nieuw voor oud). Structureel beleid moet uit structurele inkomsten worden gefinancierd. Er moet ruimte zijn voor pilots en experimenten met behulp van incidentele middelen. Alle middelen die beschikbaar zijn door de verkoop van Essent, worden geïnvesteerd in Brabant. Dat gebeurt op zo’n manier dat de dividendopbrengst in principe niet in gevaar komt. Provinciale heffingen Wat GroenLinks betreft wordt de motorrijtuigenbelasting jaarlijks geïndexeerd en het provinciale opcenten-percentage eenmalig verhoogd van 75,8% tot 85%. Hierbij geldt een vrijstelling voor de categorie zeer zuinige auto’s. Jaarlijks levert dit extra inkomsten op. Ombuigingen Binnen de reguliere begroting bezuinigt GroenLinks op het programma Economie. Wel komt er extra budget voor het herstructureren van bedrijventerreinen. Incidenteel/besteding Essentgelden 1. De jaarlijkse € 50 miljoen gereserveerde middelen voor infrastructuur worden aangewend voor meerdere doelen dan alleen voor wegen. Deze worden vooral omgebogen naar slimme mobiliteit, OV en fietsverkeer. 2. De € 750 miljoen voor infrastructuur voor met name De Ruit rondom Eindhoven wordt geschrapt. Deze middelen worden ingezet om: a. De landbouw substantieel te verduurzamen en agrariërs uit te kopen, middels een saneringsfonds intensieve landbouw en een stimuleringsfonds biologische landbouw. b. De duurzame economische ontwikkeling van de Brabantse steden te bevorderen, middels een fonds ‘agenda stad’. c. Met een revolverend fonds de energietransitie te bevorderen. d. Schone mobiliteit te bevorderen (OV, fiets en elektrisch rijden).
Ons Brabant is groen!, programma statenverkiezingen 2015-2018
33