ETHNOGRAPHISCHE
MUSEA
IN
MIDDEN-EIJROPA.
RECEIVED, I/At"13 1"97
TlABODY
iV,U"EUivl.
ETHNOGEAPHISCHE
M"SEA
IN
MZDDEN-EUROP^.
VERSLAG
EENER l"
lytei"
STUDIEREIS JuH
31
18"5
DOOR
D". J. D. E. SCHMELTZ, Gonservator
l^et
Uitgegeven op
3
Museum bij*8 RijksEthnographisch
1 plaat
b^lasen,
last van
en
ZijneExcellentieden
36
tekstillristraties.
Minister van
LEIDEN
BOEKHANDEL
EN
DR"KKERIJ
TOOBBEBW
E.
J. BRELLi. 4896.
te Leiden,
Binnenlandache Zaken.
BOSKOK"ucKKU
Toorheen
x.
J.
sull.
"
ludjin.
VOORWOORD.
de
Voor hunne
van
dier
Het
Het
de
kunnen
Ik
daartoe
het
en
te
Ik
mag
Majesteit gen
Ten
niet
de
M"gen mij
te
tijd
zyner
in
het
en
einde
geven
worden den
van
cU
welke
gedach-
en
tevens
de
H.
de
die
de
dat
Z. E.
de
de
van
gelegenheid
welke
volgende
geheel te
der
de
de
op
hoogte
den
lang
uit
de
met
Hare
Majesteit
verleenen
als
eervolle
mij
eerbiedigen en
Zijne
wensch
is
mijn
er
de
Koningin
tegemoetkoming Z. E.
van
den
goedgevonden
aan
verbonden
opdracht
Musea
werd
in
len, stel-
te
brengen.
te
dank meeste
Excellentie
bladzijden
had
bezoeken
te
Binnenlandsche
van
onverdiend geven
sinds
Majesteit
door
verslag
mijn
Minister
zieh
daaraanvolgende
Hare
daaraan
verzoek,
opdracht
had
tot te
Maart
dat
een
hier
mijn
ik
1894
20
inrichting
blijven
niet
den bericht
Regeering
van
eervolle
inhoud
en
vertrouwen
my
M.'s
Ook
bearbei-
wetenschappelyke
opgedragen
is
subsidie
een
my
het
en
willigen
van
vorm
gestelde
de
al
worden.
te
ontving
en
Zaken
gebreke
in
richten
te
de
wie
aan
Museum
November
16
bouw
aan
ambtenaren
gesteld
den
geven;
belangstelling
heeft
gang
omvangrijkste
opgezocht
kunnen
te
zusterinstellingen.
gelegenheid
verzoek
den
naar
voor
van
getoond
in
gevolg
onderzoek
de
der
studiereis
eener
verzoek
mijn een
rekenschap
de
niet
moeten
typen
ethnographisch
derhalve
mij
Binnenlandsche
van
,
den
trachten
te
en
zelfs
Musea,
enkele
zieh
om
alle
niet
rechts
dat
een
inhoud
de
in
eerbiedig
kosten
Minister
in
den
van
veroorloofde
Regentes de
noodzakelijk
voorwerpen
stellen
gekoesterd,
dat
en
ethnograaf
den
voorwerpen
noodig
vormen.
zaak, links
is het
onderzoeken
te
gewesten
en
ethnographische
van
beteekenis
hunne
van
natuurmensch.
derhalve
is
van
der
keten
ontwikkeling en
,
tijden
den
dat
en
de
en
versiering
die
aard
voor
zyn
bij den
ding
in
den
bezitten
onmisbaar
tengang
ontstaan
verschillende
in
in
ligt
Sch"kels
het hunne
vinden,
te
terug
van
van ,
ontwikkeling
Sch"kels
die
kennis
vormen
uit
te
spreken
Zaken
in
Hare
aan
erkentelijkheid
te
mijne
gewa-
plannen
mij deed.
getuigenis
van
dat
het
uitvoer
te
afleggen
geweest. voornemen
onbekrompen
ten
VI
VOORWOORD.
brengen verleende
mij het Bestuur
het
van
Universiteitsfonds
Leidsche
eveneens
eene
gelde-
lijketoelage; myne
op
reis
tegenwoordigers te door my
de
Londen den
aan en
den
druk
ik acht
Aan
heb
van
de
Leipzig en
hen
in
hooge
der door
Heer
F.
Stoppblaab
de
in
ben
of mindere
meer
ik te gewagen
ik veel
Leipzig;
verz"melingen werd
mij vrachtvermindering voor
goeden raad
tot het
mate
wijlen P. J. Vbth
Sympathie mijn plan van
18
den
van
Professoren:
Heeren
het
met
allen,evenals
Leiden,
Ver-
mijn
over
met
het
oog
op
de illustratie
mijn verslag verschuldigd;
mijn verzoek
gevoeld woord
te
vergemakkelijkt;
mate
Vlissingen stond
te
van
H. M's Consul
mij bezochte
M's
H.
ondersteuniDg van
en
Berlyn en
en
ambtenaren
welslagen mijner ondememing
mij verplichtdit hier openlijkte vermelden
Nog
zieh op
taak
hulp
Weenen
toe;
van
allen hebben
te
verdere
en
Maatschappij Zeeland
naar
welw"lende
meest
Londen, Parys, Rome,
Directeuren
vervullingmyner
de tocht
de
ontving ik de
van
dank
te
moreelen
A.
moeitevolle
;
het
begin
tot
te "
werk
Jhr. Mr. Victor
aan
steun, dien ik
Bastian
Amhem
het
dankbaarheid
met
en
de
Prof. Kern der
had
toe
wiens
heeft
bijgedragen;
erkennen.
mijne ondememing
Kern
te
ook
dezen
Leiden, keer
beoordeeUng der drukproeven
Stuers,
einde
voor
Berlijn,H.
te
mij reeds
zoo
de goedheid te belasten.
dikwijlsbetoonde
begeleid,zlj ten slotte
een
gewyd.
November
1896. Dr.
ving ont-
F. Ratzbl
J. D. E. SCHMELTZ.
diep-
MIDDELBURG 1.
4.
verzameling
De
gescbiedenis,
De
^erzamelingen
catalogussen
en
7.
etiketteering
8. voorwerpen
Museum. Indische
maati*egel
afdeeling;
tentoonstelling
bij verwijdering
der
voorwerpen,
van
40.
voorweq)en
toezicht,
vitrines, gids
Voorwerpen
Machines,
dienste
ten
het
van
43.
onderwijs
14.
Laboratorium
scheepsmodellen
enz.,
44.
hoofdgebouw
45.
anthropometrische of
Economic
dienst
in
de
Botany
te
Kew.
gevangenissen
van
het
Britsche
8.
toegepaste
voor
de
etiketteering,
(26
University
45.
gids,
de
47.
plantkunde
47.
Museuminhoud
MEI). of
Museum
Archaeologische Gids,
Hijk
46.
NoRTH-Gallery Verzamelingen
CAMBRIDGE
10. 14.
bezoek
Het
De
enz
Museuroinhoud
Anthropometrisch
Museum
7.
iniichting
verlichting,
de
voor
Verlichting,
De
6.
etaleering
,
Kensington
Gebouw
der
schets
ethnographische
Toezicht,
De
Dept. k"sten,
verlichting,
Institute.
Imperial
South
6.
vergelijkende godsdienstleer
Nathist.
gebouw;
2.
voorwerpen
,
voor
Museum,
Het
,
ethnogr.
de
voorwerpen
2.
gids
vitrines, cedelcatalogus
en
British
7.
Bept.
Ethnogr.
Museum,
praehist.
De
6.
1.
Gtonootsohap
verlichting
De
5.
Bia".
Zeeuwsoh
Mei).
(20-31
Kasten
4.
het
van
British De
3.
D.
"
(19 Mei).
Museum
LONDON 2.
0
H
I N
catalogus,
Archaeology
verzamelingen, de
voorwerpen
herstellen
Ethnology.
and van
aardewerk,
tentoonstelling
48. 18.
VIII
INHOUD.
OXFORD 9.
(29 Mei). University
Bid^
Museum,
Ethnogr.
Dept.
(Pitt-RiversCollection). Ontstaan Het
PARIJS "
der
ethnographique
Het
de
gebouw,
De
Amerikaansche
de
de rangschikking der verlichting,
der
volken
Indonesi"
27.
Oceani"
en
28.
Guimet.
geschiedenis
catalogus, de etiketteeringenz
het
Gids
de publicaties,
en
Mu86e
de
de
gebouw,
,
vitrines
28.
enz
29. 29.
Museuminhoud
Marine.
de etiketteering, hare rangschikking, de gidsenz., ethnographische verzamelingen,
18.
Mus"e
14.
Exposition
16.
Jardin
16.
Sooi"t"
De
du
Louvre
des
34.
Plantes. 35. 36.
Anthropologie
d' Artillerie.
Tentoonstelling,lokaal, conserveering,catalogus,etiketten,de voorwerpen De ethnographische afdeeling Geschiedenis der 18.
Bussisohe
21.
Tentoonstelling
de
28.
38.
(13"14 Museum
39.
ethnologie
Ethnographisches
Museum
uw
Universit"t
Missionsgesellschaft.
Sammlung
Het
beheer,
De
voorwerpen
(15-16
Museum Lokaal
40.
Juni). der
Ethnogr.
Z"RICH
38.
39.
Museum
catalogus, de Tentoonstelling, etiketteenng, 22.
38. ,
i/B.(12 Juni). Colleges in
BAZEL
37.
i/E. (11 Juni).
Naturhistorisohes
FREIBURG
20.
oorlogskleedij
ethnographische
STRAATSBURG 19.
32. 33.
anthropologische afdeeling d*
de voorwerpen
ooloniale.
ethnographische voorwerpen
17. Mus"e
"
21.
25.
Europa, ethnographievan
van
AustraU"
.
22.
De
De
voorwerpen
verzamelingen
De
De
beheer,
verzamelingen
Ethnographievan
12.
het ,
Afrikaanscho
MuB"e
20.
Trooad"ro.
au
Museuminhoud
De
Ethnographie
11.
i9.
voorwerpen
Juni).
(1-10 MuB"e
10.
verzameling de rangschikking der tentoonstelling ,
de
gebouw,
der en
de
der
voorwerpen
40.
Universit"t"
lokalen; catalogusen
publicaties
41. 42.
Juni). ethnograph.
Gesellschaft.
tentoonstelling.de
Ethnographische
en
vooi*werpen
Colleges anthropologische
43. 44.
IX
INHO"D.
KOMB 24.
Juni).
(17-27 Museo
Bid".
De
ed
preistorioo
nazionale
geschieden"s, de
lokalen,
etnografloo.
de
verlich"ng,
de
'
tentoonstelling
de
,
conserveering catalogus, ,
44.
inventaris,publicatiesenz De
Museuminhoud
verzameling praebistorische
de ,
26.
45.
Ethnographiecbeverzamelingen
45.
Colleges
48.
Museo
d'Anthropologia.
romano
Gebiniik
bet
van
Museuro
48.
gemaakt
49.
Anthropologiscb Genootscbap 26.
Museo
Borgiano
FLORENCE 27.
49.
(29-30
Museo
Juni).
nazionale
di
Anthropologia
Etaleering, Rasten, inventaris,de Gebruik
WEENEN 28.
(2-10
Museum
bet
van
Etnologia. 50. 51.
gemaakt
Juli).
Anthr.-Ethnogr. Het
ed
voorwerpen
gebouw
Abtheilung in
des
zijn gebeel,
K.
K.
Naturh.
Hoftnuseums.
verlicbting,maatregel
de
tot
beveiliging,de antbrop.
etbn.
en
de 54.
praehist.afdeeling De
tentoonstellingen de Scbeiding der voorwerpen Gatalogus Gids
en
in
verzamelingen ,
twee
eene
de
voor
studio, de
andere
voor
het
publiek
inventariseeren
bet
53.
publicaties;de etiketteering
en
52. 53.
De
conserveeiing
54.
De
voorwerpen
54.
van Openstelling
29.
Sammlungen
80.
K.
K. Het
31.
K.
82.
K.
88.
K.
84.
Museum
86
Verein
K. Het K. De K. Het
Het
M"NCHEN 86.
52.
k"sten
bet
S.
K.
Museum, H.
kunsthistorisches
der
ambtenaren,
gebruik
Ferdinand
Franz
van
bet
Museum
gemaakt.
60. 60.
Museum. de
voorwerpen
60.
gebouw, k"sten, etiketteering,gids, de
voorwerpen
61.
gebouw,
de
Museum
tentoonstelling,de gids, f"r
Kunst
technologisches
Industrie.
und
Museum.
Gewerbe
61.
verzamelingen Handels-Museum.
doel,
de
der
f. Oesterr.
doel,
de
Gebruik
63.
Volkskunde.
Museum.
bet
enz.,
de
Museum
voorwerpen
64.
gemaakt
66.
87.
Anthropologisches
Museum
88.
Ethnogr.-Anthrop.
Sammlung
voorwerpen
63.
Juli).
k"sten van
62.
Wien
tentoonstelling tijdelijke
Kgl. Ethnogr. Lokalen,
^^^".
voorwerpen Stadt
(12-13
De
studiereizen
Erzherzog
66. des
Herrn
Gabriel
Max. 67.
X
INHO"D.
NEURENBERG
(15-16
39.
Gtermanisohes
40.
Naturhiflt.
Juli).
buu.
Museum.
Crebouw, gids, etiketteeringenz.,
DRESDEN 41.
de
67.
Yooi*werpen
Gtesellschaft
Ju").
(17-18 Kgl. Ethnogr. Gebouw,
68.
und
Museum.
Anthrop.
catalogus, gids ting, k"sten, tentoonstelling,
verlieh
68.
enz
69.
Publicaties,de anthropol. afdeeling De ethnogr. afdeeling
69.
Gew"lbe
42.
Kgl.
Gr"nes
43.
Kgl.
Poroellan
72.
Gef"ss
und
Sammlung
73. 4
LEIPZIG 44.
(19 Juli). f"r
Museum
Kasten
BERLIJN 46.
etaleering;de
en
Ethnol.
46.
V"lkerkunde.
geschiedenis,het gebouw
L)e
Anthrop.
en
de
aan
Universiteit
geschiedenis;het gebouw
Verlieh De
ting
de
75.
zalen
76.
,
tentoonstelling,de etiketteering,gekleede beeiden, kaaHjes
k"sten,
de
Orienteeringsplannen,gids, cedelcatalogus , De
praehistonsche en en
De
de
48.
Reichs-Post
49.
60.
Sammlung
61.
Azie
van
het
doel ,
Museum
Museum
ethnogr.
en
anthrop.Colleges
.
82.
83. 84.
de
catalogus,
85.
voorwerpen
86.
Alterth"mer
86.
Juli).
V"lkerkunde
geschiedenis,het gebouw etiketteenng der f"r
Kunst
und
87. natuurhist.
verzameling,
de
gids, de ethnogr.
voorwerpen
De
gids, de
89.
etiketteering
90.
voorwerpen
vermeerdering kunstnijverheid
van
88. ...
Gewerbe.
het gebouw, tentoons'ellingen geschiedenis,
Cursussen
gemaakt,
gemaakt
De
BREMEN 63.
het
voorwerpen
Vorder-Asiatisoher
f"r
Museum
van
gids en
Verwarming, 62.
80.
Volkstrachten.
Deutsche
(26-29 Museum
het
van
de gids, de geschiedenis,
De
Afrika, Oceanie
Museum.
f"r
Museum
HAMBURG
uit
ting, tentoonstelling,etiketteering,de gids
gebruik
en geschiedenis
De
ethnogr. verzamelingen
Museum.
verlieh
gebouw, voorwerpen,
De
77.
cour
77.
Kgl. Kunstgewerbe Het
de
76.
overdekte
Amerika
ethnogr. verzamelingen
De
in de
voorwerpen
Schliemann-verzameling ;
Anthropologische afdeeling,gebruik 47.
74.
f. V"lkerkunde.
Museum
De
Colleges
Juli).
(20-25 Kgl.
73. 74.
voorwerpen
der
verzamelingen
und
Handelskunde.
,
91.
(30 Juli). St"dtisches De
Het
Museum
f"r
Natur-,
V"lker-
91.
geschiedenis gebouw,
der verzameling opluistering
door
beeiden,
de
k"sten,
de
voorwerpen
92.
INHOUD.
XI
CONCLUSIES.
Bid..
i". Het ^.
gebouw
93.
De
verlichting Verwarming
3^
4". De 5".
6".
k"sten
93.
enz Oatalogus,etiketteeriiig Publicati^n,tijdschrift, gids, catalogus
7". De
8".
93. 93.
93. 94.
verzamelingen
...
Anthropol.afdeeling
9". Nut 10".
der
ethnogr.
94. 95.
Musea
95.
Museumbelangen
95.
14". Studi"reizen
96.
Bijlagei
97.
"
2
99.
"
3
Naam-
en
104.
Zaakregister
103.
DRUKFOUTEN.
Blz.
4
"
"
44
4
van
onder
Staat
"
4
"
"
"
"
8
"
boven
"
"
regel
"46
"
46
"
onder
"60
"
42
9
boven
"
onder
""
89
"
5
"
"
Parlington Afrikan
lees
Partington.
"
African.
Orisu
"
Orisa.
Boggiana
"
Boggiani.
H"rnes
"
Uoernes.
"
guemite.
guernita
Bij
'sRijKS
BTELisroGhJEiAr^HisoH:
OVi"H,
ZIJNB M:BI"
l"
is^ixjsexjm:
STXJDIJBUBIS JULI
31
18"5.
MIDOSLiBURGI-
I. Museum
gebruik
kennis
om
het
op
voorwerpen
zooaJs
wederom,
"f
de
heerschappy
Zeeuwsche
derdracht. den
van
gedeelte vooral
voorwerpen;
opgeluisterd
beeiden
schepen
een
over
de
Ook
laatste
nivelleerenden
zooals
gaat,
der
invloed
Bbitish
De
graphy*'
gewichtigste het
van
bovenverdieping
neschijn, door en
bevinden
daar
Kasten
door
zieh
vitrines.
in
De
in
de
toen
kamer
hier
heden
en
de
in
reeds
werd,
de
oorden
tijden land Neder-
en
belangrijk is de
bezienswaardig
mij
pen voorwer-
aan
uitgingen,
na-
het
trof
uit
We-
op
menigte
enkele
behooren
twee
en
ling verzame-
die
door
vier
,
klee-
hedendaagsche
verdwijnen,
tengevolge
de
zijn
Russell
Great
te
wand
en
Londen
eene
in
Antiquities and is in
op
en
het
hcht
doelmatige
wel
boven
de
zalen
wordt
de, tegen
dezen
l"ngs de
wanden
en
zon-
; slechts
geplaatste is,
aangename
vreeselijke bitte heerschte, kon
zijn in k"sten
der
grootste
bijte feilen
wijze getemperd
altijd eene
Ethno-
zalen
aantal
een
verlichting geschiedt in het
ruiten
trekken,
Ze
lang; be-
instelling van
66ue
Mediaeval
Street.
Ethnogbaphy.
and
dan
meer
and
gevestigd; de
den
te
"NTiQmTnss
Londen
te
of British
temperatuur
voorwerpen
MIDI.
Mbdleval
and
plafond
ramen
gevolg is dat
die
Zeer
voerde.
81
plafond aangebrachte
tljdens mijn bezoek, en
so"
ethnograaf
het
vinden,
mij medegedeeld
Museumgebouw in het
te
Ook
en
Qene
Nederland,
ontdekkingstochten
Zeeuwsche
"Department
gordijnen onder
positiekasten. Het ik zelf
het
in
der
mode.
Museum,
Britsch van
zalen
gedeelte der
is het
bezit.
Musea
ouderwetsche
Bbitish
of
den
Verlichting. Voor de
hier
Dbpt.
Museum,
benevens
zeldzaamheden
Brazili"
van
de
de
op
JL.0NDE:2"9^
IL
hebbende,
Brazili"
tot
nog
is de
in
twee
wordt,
uit
en
zijn, "f daar
Nederlandsche
toen
betrekking
geschied-
op
verzameling,
maakte
mij aanbood, Genootschap
Zeeuwsch
verzamelingen
en
ethnographische
Stille Zuidzee
verdwenen
Londen
naar
het
van
herhaaldelijk in andere
reeds
der
Vlissingen
over
in Zeeland
volksleven
herkomst
herinneren,
kleine
Genootsohap.
"Museum
zijne bibliotheek
eene
vroeger
eilanden
de
van
hunner
ook
gebied,
vertrek het
MSI.
Zeeuwsch
het
van
nemen
behalve
hetwelk
tenschappen", tuurkundig
te
19
van
gelegenheid, die mijn
de
Van ik
VA.]Sr
in
exals zoo-
waarnemen;
platte lesse1
2
CONSBRVATOR
RAPPORT
naars,
waaronder
twee,
schuins
kander
b.
sieraden
v.
,
hetwelk
benevens
den
met
is
voorwerp met
van
afdeeling steeds
der
elkaar
gekeerd, zoodat
op hoogen
voet, el-
bovenkanten
de
vergelijkendereeksen
van
invejitarismerk
een
van
zelfde merk
een
penneteekening
bestuur
tegen
exposeeren
het
zijn.Die cedelcataloguswordt het
MU"B"M.
kleinere
van
voor-
enz.
overeenkomt
eene
bodem
het
voor
leder Cedelcatalogus. zien
BTHNOGR.
laden, tentoongesteld.Zeer praktisch zijn ondiepe k"sten staande,
raken, dienende
werpen,
RIJK"
ter
alle gegevens
voorwerp,
aan
personen,
die in het
in olieverf, voor-
meestal
,
brieljein
een
op
den
cedelcatalogus, waarop
betr. de herkomst Museum
komen
beschikking gesteld, waardoor
meld ver-
enz.,
door
studeeren
de orienteering op
uit-
stekende
wijze vergemakkelijkt wordt. Gids, De gids, die zeer kort is, vormt
Galleries nen
British Museum"
of the
bezoeker
bevat
en
een
gedeelte van
de
"Guide
slechts zoodanige gegevens,
Exhibition
the
to
als
den
voor
gewo-
noodig zijn.
De aantal afdeelingengesplitst;naast Museum-inhoud. De verzamelingen zijn in een vindt men er de "ethnographische'' en eene "praehistorische'' afdeelingvoor "vergelykende die ethnographisch van voor godsdienstgeschiedenis'^ groot belang is; voorts eene j^porselein aardewerk'* en en eene "Middeleeuwsche", die beter op het gebied der kunstnijverheidthuis de
behooren, der van
Het
onder
maar
interessantste de
een
en
subsidie, door
gevolg
zieh enkele
van
personen
ook
dit
Men
staan.
gedeelte van
Engeischen in den
belangstellingder
zijn het
hetzelfde bestuur en
voorwerpen
bloei
ziet hier
ontzachelijkemassa
eene
het British Museum en
luister
rijk verstrekt, is slechts betrekkelijkgering; de Staat verbaasd wanneer men schenkingen en men
het
voor
dit doel getroosten. Zoo
was
kort
geeft
meeste hoort
mijne komst
voor
bewijs
een
Nationaal
hun
van
Museum.
aanwinsten welke voor
ofifers de Mid-
deleeuwsche
afdeeling een gebedenboekje van 3X3Vs inch grootte gekocht hetwelk aan de had toebehoord de band met ge"mailleerdgoud, waarin Orwaarvan en Koningin Elizabeth namenten dit boekje bekend; er en relief, is belegd ^). Slechts dit eene exemplaar is van werd " 1000 voor verlangd; het budget liet den aankoop niet toe en toen kocht de bestuurder
der
afdeeling, Sir Wollaston
Museum.
Franks
het uit eigen middelen
en
schenk
het
aan
het
voorbijgaan zijopgemerkt dat de Verdiensten die deze beer ten aanzien van de vermeerdering der door hem beheerde afdeelingzieh heeft verworven de offers die hij en moeten zieh daarvoor heeft getroost, naar hetgeen ik hoorde, enorm zijn. De praehistorische De praehistorische afdeelingte bestudeeren achtte ik niet voorwerpen. die hier mijne mijne roeping, toch sloeg ik ook hierin een vluchtigen blik; van voorwerpen ik o. a. een wekten noem belangstelling eigenaardigdorschtoestel zijndeeene plank waarin Teneriffe afkomstig. In slechts weinig gewijzigden vorm stukjes steen zijn bevestigd, van ook nog op Madeira is dit voorwerp in Syri" in gebruik. heden en o.a. In
het
,
,
De
In de ethnographischeverzamelingenzijnniet alle Volkeren ethnographischevoorwerpen. ziet men b. v. slechts betrekkelijkweinig voorwerpen ver tegen woordigd ; zoo van Indi" die de inboorlingenvan men daarentegen in het South Kensington Museum Engelsch , chipel later, rijkelijk waarover vertegenwoordigd vindt. De verzamelingen uit den Maleischen Ar-
even
goed
,
kunnen de
zieh
1)
Zie:
2)
The
Statement
verre
op
typische exemplaren
die
of progress
h"tory of Java,
na
niet met de af
voor
,
and
die te Leiden
in the acquisitions
2"! ed. London
1830.
meten;
beeldingen in het bekende
jear
1894, blz. 7.
men
werk
vindt van
hier echter Raffles
al
*) heb-
LONDBN.
gediend,
ben
die
en
uit
voorwerpen
Prachtkrissen
is dit met
werpig Vierkante
bezit het
houten
vertoonen, dan
oorspronkelijkkarakter
meer
Vooral
z\jn veel typischer en
figuren vangt.
veel
een
Java.
"
beter
Museum
schild, met
Van Amboina prachtstuk voorhanden. in gebruik; van krijgsdans vroeger
de
Gamelan
be werkt slechts
die
dan
de
geval, doch
het
heden
men
ook
hedendaagsche de Wajang-
dage uit Java
ten
ont-
het
afgebeeldelangbijRaffles bol in het midden der buitenzijde,is hier een waar ik een met vederen rond schild,bij den omboord zag de Bataks trok een groote beenen plaat met ingegrifte weinig;
van
karakters
Borneo mijne bijzondere aandacht; van prachtig met snijwerk versierde roeispaalle mij tot nog toe bekend eenige schedeltropee"nen een, van geworden exemplaren schild met het middelpunt der buitenzijdegeplaatste afwijkend, houten straalsgewijsom nen,
varkenstanden, AziS Onder de trokken van overige voorwerpen bijzonder die van Japan mijne den bezoeker aandacht, alhoewel ook hier het Leidsche Museum, over 'tgeheel genomen, dat rijkgeeft.Men vindt hier echter reeksen een meer volledig beeld der cultuur van van
die
"f slechts door enkele stukken zijn verden grafvondsten, waarbij de merkwaardige beeivan aardewerk, die den doode ter vervanging der vroegere menschenoflfers medegewerden en *); ook porselein aardewerk geciseleerdeen met inlegwerk versierde stootgeven munten zwaarden door volledigheiden rijkdom van uit en het toppunt vormen platen van
voorwerpen,
tegenwoordigd ;
Leiden
in
b.
zoo
"f
geheel ontbreken,
prachtige seri"n
v.
van
,
bereikte
Netske's of goreener mijne bewondering bij het aanschouwen verzameling van heb gezien. Deze delknoopen, zoo omvangrijk als ik ze o" mijne geheele reis niet meer zal zeker heden of verzamehng, thans slechts in bruikleen afgestaan door Sir Fbanks, ook het eigendom van het Museum worden. Een bekend feit is het dat in deze werken ivoor of hout het artistieke gevoel der Japanners, in verband van met hun snij uitstekende de hen omringende natuur, zieh het prachtigstopenbaart; dat waameming van komt in deze, over aantal groepen een (b.v. vreemdelingen familiescenes,dieren enz.) verdeelde verzameling voortreflFelijk uit. Een catalogus daarvan zal binnen kort het licht zien '). morgen
kleine
,
Interessant
is ook
bij de
de
groote reeks
theeceremonie
van
theebussen
voorwerpen,
en
schoteis
in
gebruik, die volgens de plaatsen van schikt. Van het leven der vroegere het eiland Yezo bevolking van beeld zoo kan. wenschen een volledigals men maar "
de stammen
Van Indi"
verwant
vooral de
het schiereiland ik hier
eveneens
trof het
mij dat bij deze in gebruik zijn.
mondtrom
"
vond
Assam, kenis
op
zijn, kon
ik
het
van
kleine, doch
eene
omament
enz.
belang inboezemden. Zeer rijk is het Museum
van
Malakka een
stammen
,
die met
aantal
benevens
de
de
Nederlandsch
van
bestudeeren;
voorwerpen fluiten ook
gewone
werk, aarde-
zijn gerangde grafvondsten
geven
inboorhngen
interessante
antiek
van
aanmaak
de neusfluit
en
de Naga's in Indi", bergstammen in Britsch de gelijbelangrijkeverzameling, die mij, vooral wegens met die van zekere stammen sommige voorwerpen op
Van
de
Borneo,
Zuidzee.
Ook
kenkunde
uiterst
1) Zie: Yokohama
vindt
E.
1880
Dr. 2) Ver^elijk
voorwerpen
van
Nieuw-
Guinea
afdeelingde resultaten van gedenkwaardige reizen; zoo zijn b. v. een
Satow: "
aan
in deze
men
aantal
voor
de
der
land-
en
,
jaren geleden
de
Stille volvoor-
(Transact.As. Soc. of Japan VIII, bl. 313 e. v.) tepulchralmounds, in Kaudzuke Japanese Fotiery(Liverpool 1890) blz. 9 e. v. Brinckmann: F"hrer dureA das HamburffUche Museum f"r Kunst und Gewerbe, bldz. 726 e. v.
James J.
de eilanden
en
sommige
Jneient
L. Bow"s:
4
CONSBRVATOR
RAPPORT
de reis
van
werpen
in 't bezit
Vanoouver
van
BTHNOGR.
RUK8
het
van
MUSEUM.
Museum
*);
gekomen
vindt
eveneens
tevens verzamelde het Cook en gedeelte der op de reizen van voorwerpen Londensch in het het de der door van zendelingsgenootschap zendelingen grootste gedeelte begin der zending op de eilanden der Stille Zuidzee bijeengebrachteverzamelingen van eene cultuur getuigende, die thans sedert lang op die eilanden tot het verleden behoort*). Nieuw-Guinea het Britsche Vooral meer en bijzonder van zijn de verzamelingen van Noord-West gedeelte des eilands zeer belangrijk;wat van Nieuw-"uinea, dus uit het Nederlandsche de vergelijkingmet het omvangrijke materiaal, uit is, kan gedeelte voorhanden
hier
men
een
,
die in
streek Z.
voorhanden, niet doorstaan
Leiden
te
W.
Nieuw-Guinea,
Museum
ons
waarvan
voorwerpen
en
den
van
kortelings,dank
der
stam
zij de goede
Tugeri,
zorgen
van
instructieve reeks eene zoo Afferden, Kapt.-Lt. t. z. den Heer R. C. A. Jansen van ik hier slechts weinige, en in de overige,door mij op mijne reis beheeft ontvangen'), zag zechte Musea in 't geheel niet. bezit het Museum de prachtigeverzameling, door Prof. Van de Torresstraat-eilanden A. C. Haddon aldaar bijeengebracht ^) en een aantal der monsterachtige groote, van schildden
,
,
welke
pad vervaardigde maskers, De
cultuur
digd, als ik
inboorlingen ander
geen
van
Museum
weet
te
afgoden, reeds door Rooobvben de Palau-eilanden tentoongestelden van
gebouw hebbende
aan
inlegwerk
van
Thule % Koning Aba schelpstukken versierd etc. uit het
begin dezer
en
van
zeggen; bekend vindt
in onbruik
hier
is
zijn geraakt*). prachtig vertegenwoor-
zoo
't Paascheiland
geworden,
aan
zijn twee ingang van
den
hier de voorwerpen,
men
der het
toebehoord
rood
met gekleurd houten vaatwerk de nabootsing, in schildpad,van een Europee-
waaronder
den
dameshoed
reeds
thans
Nieuw-Zeeland
van
steenen
groote
schen
der
die eilanden
op
eeuw.
Ik moet mij hier tot deze weinige opmerkingen over den rijkdom der Zuidzee-afdeehng Door de bepalen, alhoewel ze mij gelegenheidtot veel uitgebreideraanteekeningen gaf. een uitgave van zeer praktisch album'^) is hetgeen de Zuidzee-afdeeling bevat, tot gemeen "
der
eigendom
wetenschappelijkewereld
gemaakt,
wijze, die alleszins toejuiching
eene
op
verdient. De uit de Britsche bezittingenin dat Afrikaafdeeling is vooral rijk aan voorwerpen Midden- en West-Afrika overtreft ze, wat werelddeel;in zijngeheel genomen betreft,slechts in geringe mate die van alhoewel deze laatste voornamelijk eerst in de laatste Museum, ons interesseerden in deze afdeelingde "symbolieke vijftienjaren is gevormd. Het meest my verwanthunne boodschapsteekens" van Lagos, uit schelpjesenz. samengesteld") wegens echter ingesneden teekens tot vervanschap met de boodschapstaafjesder Australiers,waar ,
1)
Ch.
ihe Paci"c
2) the
H. Ocean H.
Ch.
Anthr.
Read:
An
1790"1795. Read:
On
London Institute)
aeeount
of
(Journ.of the
Origin
a
eoUeetion the
and
of Elhnographicalspedmeru formed during
Anthrop.Inst.)London aacred
Charakter
of
Faneouvers
certain
Ornaments
of
ihe S. E.
"
of
West
to
Pacific(Journ. of
1891.
den Tugeri (Int.Archiv, f"r Ethn. VIII p. 153 e. v.). von 3) J. D. E. ScHMBLTz: Gegenst"nde Tri6es of Torres Straits, London The ethnographgof the Western 1891. 4) A. C. Haddon: Neu Guinea Masken und aus dem Bismarck- Archipel. Dresden 1889. von 5) Zie: A. B. Meyer: of the Pelew An Account Islands. London, 1788. 6) Zie: G. Eeate: " Heape: An aUrnm of the weapons etc, of the nati?es of the Pacifio-Islands. 1 " 7) Edgb Partinglon Manchester, 1890, 1895. On Afrikan SgmboUe Messages(Journ. Anthrop.Inst.)London 1884. G. W. 8) C. A. Golmer: ExhibtHon
voyage
1891.
London Afrikan Sgmbolic Messages(Ibid.).
1886,
with
plate.
3d S^ries
Bloxau
6
*
C058SRTATOR
RAPPORT
voorhanden
22
zijn 'y en
raa^l-selsdie zieh daaraan
de
die
RIJKB
M"SBUM.
ETHBOGR"
belangstel"Dg der ethnografen,
ten
gevolge
van
de
vele
maken.
knoopen, nog altijdgaande vergelijkendegodsdienstteereene
De
schepping der laatste jaren, kan verzameling voor te Parijs niet meten, toch verdient ook deze collecnatuurlijkmet het Mus6e Guimet tie alle waardeering. Met het Christeudom de Gopten van beginnende, ziet men voorwerpen AbesHini^rs. Hieraan sluiten zieh de verschillende Aziatische Godsdiensten, het Sjamaen ^
zieh
Shintoisme
nisme, Confueianiiime, Taoisme,
zijn vertegenwoordigd. "it
Jodendom door
den
Kaffles
Godsdienst
der Sikha
Brahmanisme
en
Indisehen
zijnertijdmedegebracht
te
De
den
,
van
en
is door
enz.
aan; ik
Archipel zag Bali twee
heiligboek
ook
de Islam
vele steenen
en
het
Godenbeel-
ten prachtigebeschilderde hon-
1696 vertegenwoordigd; een afdeelingprachtig uit, vooral trok mijne aandacht rensachtige met rozekrans bijna vuistgrootehouten, openge werkte kralen, in ieder een zittend godentafel voor het branden beeld, die afkomstig is uit den Kio-midzn-tempel te Kioto, en eene de der Sinsiu sectes en Goma de Tendai*). bij van
beeiden.
in
komt
Japan
een
van
deze
in.
Museum, Natubal
Bbitish
Dbpt.
histoby
het Britsch Museum bezocht ik an om afdeelingvan gebouw. De natuurhistorische de verzameling schedels en Skeletten van menschen die deze bezit. inrichting,fen om te South de Cromwell-Road deze afdeeling Het grootschegebouw aan Kensington waarheen is een bezoek reeds uit een het hoofdgebouw werd o vergebracht in 18S3 van bouwknndig aan verzwijgen dat de bouwmeester zijne zucht oogpunt overwaard, alhoewel ik niet mag Het
hare
,
,
tot
de
het
versieringvan aandacht
gebouw
inhoud
voorwerp verdient
recht.
zyn
lof gewag
met
buiten, al
en soms
meer
zijn werk
te
door
heeft bedekt,
wordt
verlichtingis overigens in het gebouw
Ook
de
van
k"sten
en
vitrines,
zalen
komt
zoo
de
voor
deze
gemaakt te worden. de etaleeringder
waarmede
de
getrokken, dan
door
,
verzamelingen
in en
eene ,
groote
l"ngs
eene
cour,
die links
ruime
trap ,
en
naar
zoo
en
komt
ieder
zijn tentoongesteld ,
zijn in dit Museum andere
voor
Treedt
men
Musea,
dan
het gebouw
rechts tot de die in de
gelijkvloers gelegen bovenverdiepingentoe-
aantal groepen van dieren,die ook den de migratie en ontwikkeling de leefwljze vindt men hier eene reeks van van verzamelingen die b.v. den sommige diersoorten ; eveneens het tandsysteem der dieren enz. verduidelijken den schedel ieder voorbouw en waarvan van werp kort toelichtend etiket is voorzien. Dit is de introductoryor elementary moreen van phologicalcollection of, zoo als ze ook genoemd wordt, het Index ift^^wwi, eene schepping van den tegenwoordigen directeur Sir Wm. in den waren Flowbr, door welks bestudeering men der systematische verzamelingen grondig wordt tot het bezoek zin des woords voorbereid. gang
verleent.
eerst
men
gevierd, zoodat
uitstekend
waarin
De etaleering.Wat aangaat, voorwerpen die zeer toe te juichen zijn en ook eenige maatregelen genomen die voor voor Natuurlijke Historie, bepaald navolging verdienen.
binnen,
heeft
bot
zeer
het boetseerwerk
zelf.
De
Verlichtingjkosten. tot
bezoeker
lijnenvan
en
Museum
het
van
binnen
van
gewonen
alle hoeken
bouwmeester den
den
van
"
In deze
bezoeker
gewonen
cour
zijntentoongesteldeen
helder denkbeeld
een
geven
van
de
,
,
1;
Dr.
2) Zie:
A.
Oppel
:
Die
altmexikanisehen
Transact. As. Soc.
Japan.IX,
Mosaiken blz. ISl.
(Globus,LXX,
biz. 4
e.
v.).
/
LONDBN.
in
eene
Van
heb
genomen,
geschonken
Skeletten
twee
Individuen
van
in
waaronder neus
en
voor
de
het Afrikaansche
van
parelmoer, vermelding verdienen.
Qeschiedenis.
jubil"vierde,werd
in
Toen
te London
Pacha
der
d wergras
in
nader
oogen-
het Museum
aan
Akka's^);
on-
!) voorhanden, geprepareerdekoppen (schedelvereering met door een stuk hout nagebootde Torresstraateilanden,
van
van
Emin
door
met
oogen
den Museuminsplitsingvan wetenschappelijkeStudie.
schedels, die ik uitsluitend meest
zijn ook een 'tbijzonderdie
de
1886
Institute.
Imperial
IV. De
andere
aantal
schedels
de
sten
en verzameling menschenskeletten interesseerden mij het
de
schouw
der
heeft is de
hier genomen maatregel dien men verzameling voor het publiek en eene
tweede
Een houd
Koningin
van
Engeland haar vijftigjarig Regeeringstentoonstelling gehouden. Reeds da-
groote Britsch-koloniale
eene
deze
gelegenheidgebruik
te maken, ten einde kenverspreidingvan nis met betrekking tot de koloni"n en die tegelijkeen blijvendgedenkteeken zou zijn van Koloniaal Museum vermeld. Voor deze instelling, het gedenkwaardig feit boven waaraan een
dehjk werd
destijdshet plan opgevat om instellingte grondvesten, die een
eene
worden
zou
worden
te
trachtte
verbonden,
*).Het
plan
van
centrum
de
men
zou
de
voor
tentoongesteldecollecties zooveel
uitvoering gekomen
is tot
worden
en
te South
mogelijk machtig Kensiogton verheft zieh thans
reusachtige afmotingen en met hooprachtig geb"uw van instellingmet hare bibliotheek en haar Museum. Schets der inrichting.Ik bezocht deze instelling in de verwachting hier belangrijkeen leerrijkeverzameUngen uit de koloni"n te zien, doch ik moet bekennen, dat hetgeen ik hier dan een zag mij in meer opzicht tegenviel;het bleek mij reeds spoedig, en het werd mlj door Personen, met de toestanden op de hoogte zijnde,bevestigd, dat deze bijna geheel en in
de
Imperial Institute-road
toren, als zetel
gen
al
een
deze
van
particulierefondsen
in eenigszinskwijbijdragender leden drijvendeinstelling is het dan ook zeker toe te schrijvendat een gedeelte het gebouw den Staat is verhuurd, tot plaatsingvan aan van gedeelte der verzameUngen een van het hieronder te bespreken South Kensington Museum en wordt daardoor eveneens verklaard dat de inrichtingeen ling eene mengelmoes blijktte zijn van wetenschappelijkeinstelb. v. op mij een en eene voor ^). Het maakte publiek vermaak zonderlingen fndruk op
toestand
nenden
verkeert.
de
en
Daaraan
,
ik
toen
in
ontwaarde
der
een
mij daaruit enkele
hier "f in
men
een
der beide
zalen,concerten, tijdensmijn oponthoud kon
Weenen,
dat
te
groote tuinen
te London
een
"f
,
concert
van
bij ongunstig weder Eduard
Strauss
uit
bijwonen. Hoe weinig belang het publiek in de verzameUngen stelt,scheen de muziektent dat siech ts een bUjken, dat het zieh wel om verdrong, maar
de tentoongesteldevoorwerpen aan scheen te wijden. Had zijne aandacht het gebouw als uitgestorven. muziekuitvoering plaats dan was De verzameUngen en de verlichting.De verzameUngen zijn in het parterre en, voor een de tuinen gedeelte,in de eerste verdiepinggeplaatst;in het eerste in gaanderijendie "f rondom er
zame
the
bezoeker
geene
zijn gelegen geval, van 1) Sir Wm. Anthrop. Inst. 3)
The
3)
Zie
H.
twee
Floweb:
VIII
slechts
dan
en
blz.
kanten
Descripiionof 3"19).
Imperial Institute of "Naturt^'London
ook
hier uit licht ontvangen,
van
the
"f in
het
ander,
tegenover elkaar; in het laatste geval zijn de
Uniled
1895,
19
two
skeletotu
Kingdom, the
of Akka'a,
Coloniea and
Dec., blz. 159.
a
India,
Pygmy
raee
London,
meer
ramen
zeldboven
of Central Afrika (Journ.
1887.
8
BAPPORT
BTHNOOR.
RIJKB
CONBBRYATOR
manshoogte aangebracht en ontvangen zoowel der ramen hoogte niet boven den benedenkant
HUSB"M.
l"ngs de wanden
de
geplaatstek"sten, welker
l"ngs de middenruimte kolonie afkomstlg, Alle voorwerpen, van eene verlichting. zieh gemakkelijk een beeld kan vormen zljn naast elkander geexposeerd, zoodat men van de natuur, de cultuur, de nijverheidenz. der betreffende kolonie. enkele der tentoongeCat"logussen en etiketteering. Catalogussen schijnen slechts van stelde verzamelingen te bestaan *),de etiketteering laat te wenschen het geover en, over heel genomen scheen mij, wat orde en netheid der verzameUngen aangaat, deze instelling te Haarlem achter te staan. verre bijhet Koloniaal Museum Toezicht te laten; het Ook het toezicht en het beheer over schijnen te wenschen trof mij dat in die reusachtige mimte het toezicht buitengewoon weinig bedienden, met later hoorde ik dat het bestuur om reden van belast, aan wezig waren; bezuiniging, kort voor het beheer aanhen had ontslagen.En wat gaat, een groot aantal van mijne komst staande
vitrines
de
voor
eenige voorwerpen het
naar
bureau
slechts
weinig waarde
vermeerdering aan van
der
een
bedienden
betreffenden
den
van om
beambte
hechten
te
aan
kennis
onzer
mijne herhaalde
koloni"n
heid dan
wel
Zljn op
de
om
te maken
der
kennis
koloni"n
te
uit de
de hier
opgehoopte schatten
dragen. Bens over inlichtingenvragende, werd ik door dezen dien ik echter, niettegenstaande verwezen, de
pogingen, nooit op zijn bureau ontmoette. dat de hier tentoongesteldevoorwerpen moeten meer of kijklust van het publiek te bevredigen, of ook
voor
de
uitstekende
eene
schijnt er
men
vrucht
ultsteekt, als ook
te
Het
doen
komt
mij waarschijnlijk nieuwsgierigtot opsmukking van het gebouw, bevorderen. Dit zou ten minste men geneigd gedeelteder voorwerpen geplaatsten behandeld "
dienen
zekere
om
manier, waarop een het gebouw is. Zoo zijn binnen in de gaanderijen vele voorwerpen, zelfs geweven Stoffen of Schilden van dierenhuid tropee"n in 't vrijetegen de wanden enz. bijwijze van geplaatst dus aan bederf in afzienbaren en eene tijd blootgesteld.In een open cour, waar menigte interessante zaken uit Britsch Indi" b. v. Stoffen lakwerk en producten der verschillende der Indische takken voor nijverheid waren tentoongesteld was bescherming tegen de feile zonnestralen niet de minste kon de gevolgen daarvan men gedragen. Reeds thans zorg ,
,
,
,
waarnemen
dolken
:
zoo
was
b.
v.
reeds
fluweelen
het
bekleedsel
der
scheeden
van
aantal Indische
een
is het voor den ethnograaf te zien, wat geheel verkleurd. Nog ergerlijker hier geschied is met het Koninlijksanctuarium van Mandalay, een open gebouw met drie daken boven derelkander, hetwelk prachtigis versierd met Schiltrapsgewijzekleiner wordende laatste mica Men en het van heeft dit dat naar glas. en gekleurd inlegwerk, voorwerp, "
Ava, den vroegeren zetel der Burmeesche zogt 200 jaren oud is, en van Regeering,naar werd overgeplaatst hier in een der tuinen geplaatst,waar Mandalay, den lateren rijkszetel het publiek 'snamiddags komt om de muziek*) bijkoffie,hier zijnen tijd,luisterende naar men
,
enz. van
door
te
brengen
en
waar
dit voorwerp
dus
aan
den
invloed
Engeland is blootgesteld. Ethnographische voorwerpen. Van ethnographisch materiaal het
vochtige klimaat
van
het guurste we"r
en
van
vindt
men
van
alle koloni"n
Ik verkreegslechts de volgendeen zag ook geene andere: Catalogueof exhibits of Malayan Prodace sent to the ImperialInstitute. Singapore,1893, 8". verscheen te London een tijdens roijnverblijf netjes dagelijks 2) In plaatsvan een gids voor de verzamelingen der "Programm of the Musical and other arrangements" en werd tevens een gidsvan de tentoonstelling geillnstreerd verzameling (Trophiesof Sport and Travel!!)van den Prins van Orleans,die bedenkelijk op "humbug" leek, uitgeentr6e toegang verkrijgen. het Institnut slechts tegen betaling zelf dat niet-leden van van van geven. Het spreekt
1)
9
LONDBN.
of
meer
in de afdeeling Britschlndie uitstekend Zoo belangryke voorwerpen. werkte gevoorstellingder verschillende takken van den landbouw, welke modeilen
minder
modeilen
ter
kleederdracht der inboorlingente Madras vrprit door twee werpen toegelicht;opmerkelijk is dat uit zeepsteen gewerkte voorook godenbeelden, een dezelfde plaats, waaronder veel lageren Irap van bewer-
schromelijkverwaarlooed beeiden,
mooie
van
De
zyn.
en
man
vrouw,
dan
de van Van gemaakt Agra afkomstige, uit dezelfde steensoort belang verschillende soorten Mica welk mineraal zijn eene samenstellingvan die af komstig is uit de omstreken ook in de Europeesche Industrie toepassing vindt van
king vertoonen, scheen
ook
my
te
"
"
Calcutta
waarbij
en
aldaar
enz.
men
het maken bloevan blijkthoe de Mica voor schilderwerk, voor Van Ceylon ziet men eene omvangrijke coUectie;eene
tevens
wordt
aangewend.
sieraden als materiaa) voor dienende, wordt volgens de grootte schelp, Turbinella pyrum, verkoop in verschillende soorten onderscheiden, die bepaald worden door ze meteene dat doel vijf gaten in opvolgende grootte zijn aangebracht" te meten, waarin voor
bij den plank
Krokodillen-, roofdieruitvoerhandel
ook
en
zijn,als grondstofvoor
varkenstanden
Ceylon. Van
de
Straits-Settlements
kon
ik
sieraden,producten
hier
van
groote verzameling inlandsche De voortbrengselenvan vlechtwerken bewonderen. nijverheidin de verschillende staten BritschrlndiS van buitengewoon volledigtentoongesteld staan zijn in de open cour ten achter bij hetgeen men voorbeelden evenwel in aantal van daarvan in het South sington Kenop
eene
,
aandacht.
godenbeelden uit albast, alle van zien; eene prachtigeverzameling van emaillewerk en reeks werken en eene Jaipur af komstig, zilveren werken het daarvoor gebezigde gereedschap trokken het meest mijne geelkoper, benevens te zien eene kleine verzameling van instructieve modellen, voorDaarnaast was
stellende
inlandsche
kan
Museum
voorzien
namen van
en
wederom
echter
van
der
de documenten
en
met
het
met
zag
werklieden de
ondereinde
aan
den
arbeid; de toestand
waarin
weinige aandacht, of geringe waarde, die
geschiedenisvan ik
vond
knotsen,
twee
pijp
een
Manitoba
in
dianen
uit
hier met
eene
tegen elkaar
mensch
den eene
trom
hecht. voor
den
"
Van
die
verkeerde, getuigde aan bijdeze instelling
men
den
stam
krijgsdans ,
eene
der Zwartvoet echte
oude
In-
vredes-
steen een gewapend voor den oorlog, en eene, met twee bevestigde horens gewapend, voor een medicijnman, beide
hun zeldzaamheid die my, veel eerder in versierden honten steel;voorwerpen wegens dan hier. Van t'huis schijnen te behooren Nieuw Schotland ethnographisch Museum hoek verscholen,een ik ten slotte, in een prachtige steenen bijl. ,
"
de
"frikaansche koloni^n geeft deze installingeene ik hier bijzonder opmerkenswaardig vermeld
te aanmenigte voorwerpen vreemdsoortige bijlvan de elkaar verbonden met Basuto's twee de basis aan in den vorm van driehoeken, een model Zuid- Afrika, die in verband der veel besproken en Zimbabyem raadselachtigeru'inen van Salomo ^),en een aantal door "shanworden het land Ophir en de tochten van gebracht met
Uit
schouwen.
Als
een
tijnenvervaardigde goudon sieraden, als oorlogsschattingaan de Engeischen opgebracht. de Australische Van k"loni"n bleken slechts weinige zeldzame voorhanden voorwerpen zijn; het en
aantal
een
scheuen
speren
met
mij
te
steenen
zijn twee punten
goed bewerkte van
kanomodellen
van
te
Nieuw-Zeeland
Noord-AustraU".
VIII afbeelen (1876), biz. 186 e. ".; met plattegrond 1) 2^e: Verhandlongender berl. anthrop.Gezellschaft, in Journ. of tiie Anthrop.Inst XXI Bbnt: On J. Th. the Fiudt of ihe great Zimbabye rums, (1893), denzelfden Proc. Roy. G^eogr. auteur "TAe mim of Mashonaland** 124 en van Soo.^XIV 133, met drie platen;
ding. blz.
beste
"
-^
"
(1893),bk.
273
e. y.
Met
kaart
en
plattegrond. 3
10
COKSBRYATOB
BAPPORT
V. Geschiedenis.
South
Het
flnantieele uitkomsten
dig
het
op
instellingvan de
Kjensington
BTHNOGR.
IdUSE"M.
Museum.
het
India
te danken
Kensington Museum
der groote
heeft zijnontstaan 1851 en van wereldtentoonstelling
ook gebied der kunstnijverheidt'huis, waaraan onderwijs hoofdzakelijkis gewijd. Aangezien in
vroeger
South
BIJKS
Office
de
behoort het
aan
Museum
in 1880
echter
aan
meer
aan
tentoongesteldeverzamelingen uit Britsch-Indi"
de
goede
eigenaarverb"nden
dit Museum werden
toe-
uit Arabi", gevoegd, en aangezien het ook in zijne verzamehngen eene reeks voorwerpen Perzie Japan en China bezit en bovendien ook enkele ethnographischeverzamehngen daaraan werden den ethnograaf niet zonder belang. Het is over in bruikleen afgestaan, is het voor ,
drie
aan
twee elkander geen een hoofdgebouw bijgebouwen, op k"rten afstand van legen, verspreid^); ik bestudeerde in hoofdzaak de aan de Imperial Institute-road gelegen en twee de boven aan kanten beiendende ook de Indische besproken instelling afdeeling,waar
gebouwen,
verzamelingen gehuisvest zijn. vormt twee de Indische afdeeling.Het gebouw voor parallelegalerijendie door het gebouw van het Imperial Institute vormende, in de boven derde, een gedeeltevan
Gehouw eene
-
verdieping onderling in verband zijn gebracht. De voorwerpen der voorwerpen. Tentoonstelling zijngrootendeelsin l"geniet boven mausvitrines geexposeerd, een van gedeelte ook in den vorm tropee"n aan hoogte uitstekende den den wand wand of in ondiepe aan hangende k"sten ; slechts groote voorwerpen zijn in het
Met uitzondering der, van gen, het India Office afkomstige verzamehnvrijegeexposeerd. dat ze bestemd de bevordering der dragen bijna al de overige het kenmerk zijn voor hier slechts eene keuze kunstnyverheid. Daarin is dan ook de oorzaak gelegen, dat men "
beste, wat de betreffende Volkeren hebben voortgebracht aantreft. Verlichting.De verlichtinggeschiedt in de bovenverdieping door in het plafond aangebrachte bij feilen zonneschijn een doek wordt gespannen, hetgeen echter ruiten, waaronder duisternis veroorzaakt, die verhindert met veel te dik is en eene de voorwerpen dat men gewenschte duidelijkheidkan zien, laat staan de etiketten lezen. Een Maatregel by verioydering van praktische maatregel, die navolging voorwerpen. van
het
,
de een of andere reden van hun plaats worden "tijdelijk verwijderd" hiervan kennis geeft. het mij toescheen, wel iets te wenschen Toezicht De orde en het toezicht laten naar over. stond op het etiket vermeld, dat de voorwerpen In de afdeeUng "zegelstempels" nieuwe eene rangschikking zouden ondergaan. Dit etiket bleek echter in verloop van tijdzoo geel en vuil In eene andere Vitrine geworden te zijn dat het vermoedelijk reeds lang daar gelegen heeft. ook de voorwerpen niet alleen de bodem, maar met waren dikke laag van een was
verdient, is het, dat,
verwijderd, een
wanneer
om
voorwerpen
opschriftmet
de woorden ,
"
,
wormmeel
bedekt.
Vitrines. het eene
midden andere
hetgeen my opberging van
rangschikking der vitrines in de gaanderijenleek mij zeer doelmatig; l"ngs Staat eene reeks iu overlangsche richting en ter weerszijden daarvan tafel op hooge pooten, vele vitrines staan reeks overdwars. Zeer als op een laden tot niet aanbevelenswaardig voorkomt, aangezien daardoor ruimte voor De
der ruimte
1) Bovendien
studiemateriaal
is in
echter niet bezocht heb.
eene
andere
verloren
wijk van
gaat. Londen, Bethnal Green,
een
liliaalvan
het Museum
dat ik gevestigd,
j
11
LONDBN.
Gids.
De gids is slechts kort, maar als leiddraad verzamelingen voldoende ; de inhoud wordt door
der
ter
en
gen ori"nteeringby het bezichtiillustraties toegelicht. ^)
aantal
een
eene reeks, meestal door specialiteiten zijn door het bestuur dezer instelling op handboeken goedkoopen prijsverkryggebied bewerkte uitgegeven en voor ook is ook voor den ethnograaf niet zonder belang en gesteld. Een gedeelte daarvan
Bovendien
betreffende
het baar
zijn meestal
deze
met
toelichtende
illustraties versierd.
^)
afden rechter ingang der bovenbedoelde van Bij het binnentreden het prachtige model de Imperial Institute-road trekt onmiddellijkde aandacht deeling aan van eener graftombe uit Multan tegelsmet witte bloemen op blauwen grond ; daaraan sluit den voorkant van zieh eene een van voortreflFelijke houtsnijwerk, de nabootsing van proeve of van Winkel een gedeelteder Sarah Chowk te Cawnpore^ opgeJuisterddoor vier beeiden, voorstellende een goudsmid, een en een pottenbakker allen aan teekenaar, een timmerman De
Museuwrinhoud.
,
,
het niet te z\jn, daar den laatste leek mij van arbeid; het wiel van bijzonderen vorm het te zieh de klei voor eene een feitelijk schijf,maar vierspakig wiel is, in welks midden Jainistische beeldhouwwerk bevindt. vormen Hierop volgen voorbeelden van voorwerp Boeddhistische steen en godenbeelden uit zwarten gebeitelden de te Multan, wegedeelte der Yusuf-Moskee een nabootsing van boven in bonte tegels.Van de ruimte bij de naar leidende derom een trap heeft men afgietselder oostelijke partijgetrokken om den
"
,
Sanchi in natuurlijkegrootte tentoon De te stellen. poort van de vestibule aansluit, scheen gebenedengaanderij die zieh aan sloten te zijn; ik ging daarom onmiddellijk met het bestudeeren der Het wat eerste ons verzameUngen tot de bovengaanderij over. "
,
der Indische bij het binnentreden beeld eener bewerkte voortreffelijk Zoowel
ik kennis
kon in
hier als in andere
inaken
met
verzamelingen treft, is het Indische
eigenaardige
danseres
,
groote ronde
Musea
doozen
hooge, kegelvormige punt oploopend deksel, die
een
res. Bena-
van
mij later bezochte
der door
met
overeen
kwamen
met als "Sirihdoosvan een exemplaar dat ons Museum (Serie 864) eenigen tijdgeleden ten geschenke ontving. Burma Hier was die doos als "hoedendoos" van hetopgegeven, mij reeds met het oog op de groote, moeite, die blijkbaar geen
Slam"
de
aan
versieringmet
trouwbaar
scheen
lak-
als het
en
onbeinlegwerk is besteed, even ons exemplaar opgegeven doel; gelijkhad. mijne veronderstelling
voor
later is mij gebleken dat ik met den
eene
coUectie muziekinstrumenten
or
bekenden
^""
^^^-
^^^"
"
Door
Radja Tj^gore
te
Calcutta
is
uit Britsch-Indi"
aan
ten
dit Museum,
geschenke
zooals gegeven
and Illustrated witli groundplans 1) A guido to Uie South KensingtonMuseum. One eightcoloured plates. Shilling. 2) Ik vestighier de aandacht op de volgende: A. W. Fbanks: JapanesePottery.London, 1880.
wood
vele
aan
,
die
zeer
andere, voUedig
Price Cd, engravings.
with
Ca"l A.
Engel:
W.
Musical
Franks:
Instruments.
Catalogueof
a
London, coHection
1875. of oriental
Green and pottery (Bethnal porselain
Branch
nuttig en uitstekend bewerkt boek. f. Strange: Edwabd Japanesebooks and albums of printsin colour. Jjondon, 1893. Prijs6d. Catalogueof the Science Collections. Part VII: Biology.London, 1891. Prijs6d.
London
1878.
Prijs1
sh. 9 d. Een
om
roeer
dan
een
reden
zeer
Museum).
12 is
CON"BRVATOR
KAPPORT
waaronder
en
truncaia, als
niet
ik
MUSRUM.
de Pteroceras en cormUa^ Turbinella rapa ook nog vyf andere opmerkte, maar doel gebniikt, waaraan volgens zeggen eene legende is ver-
hetzelfde
voor
BTHNO"R.
Cassis
de
muziekinstrumenten
gewone
schelpsoorten , ^)
alleen
RIJKS
dienende
bonden.
Burma werd de in het paleiste Mandalay gevonden schat aan van afgestaan; daaronder bevinden zieh de vorRegeering ter tentoonstelling doos in den vorm en eene van een vaas vogel, meestelijkeregalia:eenige schoteis,eene rendeels van Jadeiet, een prachtigeheim en een goud vervaardigd; een dolk met greep van even prachtiggemonteerd zwaard van de Shans, eene met goud geborduurde jas,alsmede tal kleinere voorwerpen. dan nog het bed eener *) In de nabijheidziet men van gemalin van den hout en met lak- en inlegwerk versierd,en eene der zeldzame bronzen Koning Thibo, van keteltrommen het doel en de herkomst waarvan altijdin het duister verscholen ligten nog enkele stukken, die met waarvan bygeloovige vrees worden vereerd, ook op eenige eilanden af komden Maleischen Bunna van van Archipel zijn te voorschijngekomen. ') Als eveneens muziekinstrument ander bronzen driehoeeene van geetiketteerd in den vorm stig is een die als kige plaat met ronden top en haakvormig omgebogen en opgewipte benedenhoeken uit steen in denzelfden die of men vorm brons was en bestempeld vervaardigd ook "gong" uit China kent; uit het laatste rijk zag ik eenige schreden vorder een prachtig exemWederom eenig in zijn soort is de prachtige gouden troon van een voorwerp plaar.*) der Sikhs, den beroemden Ranjit Indisch Vorst een Singh; de wijze waarop de veelsoorder het beeld eener Hindoevrouw. *) De wapens verduidelijkt tige sieraden gedragen worden Britsch-Indi" ziet men hier in eene verschiUende volksstammen van voUedigheid zooals nertot gemeen eigendom eiders; ze zijn reeds sedert lang door een uitstekend handboek gens der wetenschappelijkewereld geworden.') Ten slotte de producten der inlandsche nijverheid, Na
verovering
de
dit Museum
door
de
,
,
,
"
sommigen
waarvan
mijne
een
hoogen
zoo
trap hebben
bereikt ; deze
grondig te bestudeeren uit steen en metaal,
mogelijk, dat werken
overtuiging alleen in dit Museum
is naar hout
en
in eene emaille-,geelkoper-,graveer- en aardewerk menigte en verscheidenheid te aanschouwen stukken van eenigsgeeft,die het mij onmogelijk is in dit rapport ook maar behooren toe te lichten. Voor dengene, die zieh aangaande dit onderwerp nader wenscht Zins naar de boekenstallen aan voor geringen prijsverkrijgbaargeop de hoogte stellen,zijn twee te bevelen. '^) stelde werken aan
ivoor
enz.,
Van
Tibet, waarvan bezit, is
ons
Museum
Kensington
te
eene
slechts zeer
weinige, nog van von Sibbold afkomstige verzameling aan wezig.
Turbine"a pi/rum, Tritonium Tr"onis, Turbo 1) Troekus niioticus, 2) Zie: W. Jobot: Weltfahrtea, Bd. II blz. 93. De
in dit werk
lezer kan
het bestaan
van
het
B. Mbybb;
A. 3) Vergelijk:
Fbibdr.
Hirth:
Bronzepankenim 6)
Indischen
KHARJi:
Aalst:
Zie: Ludv.
6) W. 7) G. Art
Eoerton: C.
M.
Alterth"mer
aus
dem
Hans An
vinden der toestanden,die in de laatste dagen van
T'oung Pao
Archipel in Sappl.zu Bd. IX (1896) des Musio. Shanghai,1884, blz. 51. "
Rostellaria curmrostris,
en
I
Archipel(Leipzig,1884), p. 15 e. v. J. D. E.Schmeltz (1890),blz. 137 e.v.
"
"
Int. Arch.
f"r
Ethn., blz. 41
e. v.
Chinese
Fischer:
Indischer Volksschmuck
illustratedhandbook
Bibdwood:
Manufactures
olearius
Ostindiscben
hinterindische Bronzetrommeln; in
"eber
4) S^ie:van
zeer belangwekkendeschets rijkte Mandalay heerschten.
eene
Barmeesche
werpen voor-
interessante
The
of India.
of Indian
industrial arts
Calcntta,1888.
und
die Weise
London, of India. London, arms.
ihn
zu
1890. tragen.Wien, Alfred Holder,
1880. 1880.
T. (Met vele illustraties). "
N.
Mu-
14 al
RAPPORT
dienste
ten,
en
de
muntend;
BTHN06R.
RUE8
M"8B"M.
allerlei voorwerpen reeks Instrumenten van getroffendoor de pi-achtige en hier de ontwikkeling der schadel"ke inseconderwijs; de wyze waarop
dadel"k wordt
ten
CONSBRTATOR
het
van
daardoor
veroorzaakte
modellen
tot
schade
aan
de
toelichtingvan
wordt gebracht is uitplanten,ten aanschouwe trokken bewerktuiging der planten en bloemen
mijne aandacht en ten slotte zag ik hier voor het eerst de uitstekende heliogravute 's-Gravenhage vervaardigd. landgenoot C. A. Eckstein tweede dien ik te spreken van Ten het AnthropomeAnthropometrisch Laboratorium. den anderen trisch Laboratorium gevestigd in het parterre van z\jvleugelen opgerichtdoor Francis Heer in het anthropologischonderzoek den Galton, ten einde de belangstelling te bevorderen. *) De kosten onderhoud had deze voor van eigen rekening genomen ; ieder bezoeker, die zulks verlangde, werd er, en wel kosteloos, gemeten. Het protocolder meting wordt tegelijkertijd gedrukt formulier*),aan den gemeten persoon uitgereikt, en in een dagop een evenzeer res
door
onzen
den datum het onderzoek, de beginletters den naam van van registeringeschreven.Benevens aantal afmetingen van het individu, bevat het protocolde uitkomsten van een hethoofd van het gewicht, en behalve een de ledematen, de lichaamslengte de opgave van aantal anen dere ,
resultaten
ook
het
onderzoek,
nooit ver"ndert
hetwelk daarom
van
in
China
en
en
voor
afdruksel
een
den
der
betrokken
in Nederlandsch-Indi"
reeds
beide duimen
persoon
sedert
in drukinkt,
een
merk ken-
Het dient altljdtypisch blijft. als middel
eeuwen
van
identi-
handteekening van pasformulierenen andere documenten. bijv.bij wijze van ') De die vingerafdrukselsvoor van hooge waarde genoemd doel werd nog eenigen tijdgeledenduiflcatie ,
dit kenmerk delijk in 't licht gesteld*);ik zelf had gelegenheid te zien hoe betrouwbaar is, aangezien aan een persoon, die tijdensmijn bezoek werd gemeten, gevraagd werd of hy dat luidde bevestigend en na het vingerafdruksel reeds eens hier had laten doen. Het antwoord met een vergrootglasonderzocht te hebben kon aan den gemetene binnen een oogwenk uit de diklijvigeregisters het protocol der vroegere Wie meting getoond werden. belang in het anthropologisch onderzoek dit gedeelte van stelt, dien beveel ik ter lezing aan het dit onderwerp gepubliceerdewerk *); betrefifende zijnlaboratorium door den Heer Galton over den tijdder openstellingaf, 1888, tot zlj hier slechts ten slotte nog opgemerkt dat van
Augustus
1894
meer
dan
Regeering, als gevolg van anthropometrisch onderzoek de Heer Galton, voeren,
7000
personen
zieh lieten onderzoeken
deskundigen in 1894 der misdadigers in de gevangenissen een
rapport
meenende
van
dat
zijn Laboratorium
een
en dat, nu de Engeische uitgebracht"),besloot het
het geheele Rijk in te had zijnerhoofddoeleinden
van
bereikt,tot sluitingdaarvan in den loop van Juni 1895 heeft besloten. Aan den anderen kant der straat zijn in een, nog van Machines^ Scheepsmodellenenz. een tentoonatellingafkomstig, gedeeltelijk van.hout(!) opgetrokken gebouw, in vroegere het thans dient, o. m. drie groote verzaraelindeele geschikt voor het doel waarvoor geenen vele in werking zijnde,2". de "Frank BucbiiAnd" geborgen: 1". de machines, waarvan gen vischteelt en al hetgeen daarmede in verband en betrekking hebbende collection, op visscherij 1) Zie: 2)
Zie
3)
Zie
4) Oxford
Sir
and Memoire. London, 1890. Prijs3d. Notes Feancis Galton: Anthropometric Laboratory. 1. InjUt^e in Eastern Asia" in Intern. Archiv f"r Ethnographie Vin o.a. (1895), bldz. 169. "Fingerprints Wm. Flowbb: Opening Address to the Anthrop.Section of the Brit. Ass. for the Adv. of Sdonoe
(1895),bldz.
10.
Directories.London, 1895. Galton; Fingerprint 5) Fraucis i.e.,blz. 11. Fwwbe, 6) Zie: Sir Wm.
at
15
LONDBN.
Staat
8".
eene
in de
aan
en
vooral
omvaDgrijke verzameling van scheepsmodellen.Het gebouw gaf van binnen, groote zorg voor het onvisscherijgewijde ruimte, geen getuigenis van laatste der drie genoemde verzamelingen vond hoek ik, in een donkeren de
derhoud; in de weggestopt, twee hoe ZeelandO;
prachtige antieke menige
stevens
insteilingzou
Nieuw der oorlogskano'svan de Maori's van blijdezijn slechts 66n daarvan te bezitten,terwijl
hier
blijkbaarschier geen waarde daaraan wordt gehecht. Eoofdgebouw. Ten slotte het hoofdgebouw aan de Gromwell- en Exhibition-road gelegen en eene onregelmatige aaneenschakeling,zooals de plattegrond toont, van op vei*schillende De inhoud behoort vormende. tijdstippenopgerichte, uit ijzeren steen bestaande gebouwen ziet bijna nitsluitend op het gebied der Europeesche kunst en kunstnijverheidthuis en men hier bewonderenswaardige voortbrengselenop dat gebied uit vroeger het eeuwen o. m. ; zoo vermaarde uit de kathedraal te 's Hertogenbosch, kunstwerk albast en gekleurd manner van hetwelk
gebrek
voor
Nederland
Men
vindt
te zijnertijd den roem der voorouders kunst en gelukkig is in dien toestand sedert veranderinggekomen. niet Euroook vele van in de verzameling muziekinstrumenten
belangstellingin de
aan
te loor deed
hier
echter
b.
gaan
v.
,
;
"
ik eenige verzamelingen op, die in bruikleen waren merkte peeschen oorsprong en bovendien b. v. eene thuis behoorden, zoo ten deele hier minder afgestaan, maar prachtige collectie van
voorwerpen
mengsei
de
van
collectie Chineesche
en
lezing
ik
hetgeen
van
bezoek.
het
van
Het
Britsch
in
Museum
VI.
De
Zooals
veel
te
versnipperd wordt. mij, waarschijnlijkten
scheen
London
van
schaarsch
,
Museum
het
eenige der
centrum
anthropometrische
boven
vorm
van
uren
stad
dienst
te
zijn ,
komen
gevolge vindt
men
dat
de
een
kan, na wijze het
die
afstand
verren
hier dan
zooals
van
belangrijke
Men
"
op
den
van
en
eene
op.
echter
houden,
rust
herhaaldelijkkan
in
rund,
een
vervaardigd.^) Ook
ik merkte Japansche porseleinen voorwerpen toe heb medegedeeld niet ontkennen, nog
in het
ook
men
dat
Britsohe
Ruk.
geene
in het
waarnemen.
gevangenissen
van
het
wel sedert 1 Februari de anthropometrische en misdadigers, door de Regeering ingericht;als Chef benoemd D^. J. G. Gabson, een was degelijkanthropoloog en tevens medicus, dien ik reeds in het Centraalbureau hem kende der Politie in die mij uitnoodigde om van en vroeger Scotlandyard een bezoek te brengen. Ik gaf daaraan gehoor ten einde mij op de hoogte van de inrichtingen hare werkzaamheden te stellen. In 't kort samengevat komen de inUchtindienst
ik
in den
runderbloed
en
tot
bezoek
middelpunt
leegloopers,die
runderhuid
van
ethnographisch materiaal Het
snuifdoozen
Zoeloe's,waarbij ook
afschaafsels
van
zeide
behoeve
ten
werd
in
identiflcatie
der
1895
,
van
,
gen
alle
die ik bekwam
het
op
misdadigers die
volgende
neer
:
In alle
gevangenissen
van
het
geheeleRijk worden
jaren of langer gevangenisstrafzijn veroordeeld,of die een tweede maal eene straf ondergaan gephotographeerd en gemeten ; misdadigers die rondzwervende allen gemeten. De afmetingen zijn tot een gering aantal beperkt ^): de zijn worden het hoofd, de armen de vingers; en en Uchaamslengte eenige afmetingen van daarbijkotot
drie
,
,
1)
Zie
o.a.
de
Luschan:
afbeeldingen bijvon
Notizblatt IT (1895), biz. 1 "
2) Zie : F. Ratzel 3) Zie bijlage2.
:
Plaat
V"lkerkunde
I
en
in Ratzel:
(Jeber zwei
alte Ganoe-Schnitzwerke
V"lkerkunde
(2" Aufl.)I,
aus
Neu
Seeland,in Ethnol.
blz. 163.
Schmucksachen (2teAufl.)II,Tafel bijbldz. 108 (S"dostafrik.
und
Ger"the) Fig.23.
16
BIJEB
CONBBRYATOR
BAI^PORT
H"SBUM.
BTHNOaR.
als tavingers, mededeelingen aangaande byzondere kenmerken, het individu. Het gevolg is dat ook het getal Photographie van het hoofd, een der Instrumenten glijdpasservoor beperkt is, nl. een kromme passer voor de ledematen ^), een steenen plaat met rol voor de drukinkt voor vingerafdrukselsen een der gevangenissen verriebt; photographieapparaat.De dienst wordt door geoefende beambten de afmetingen enz. de formulieren voor zijn veel eenvoudiger dan die in de inrichtingvan de ingevulde formuVan alle gevangenissen worden in gebruik waren. lieren Galton den Heer te London het centraal bureau aan en gezonden ea hier door D^ Gabson zyne asvorder gebruik gerangschikt.Uit alles biykt dat vast sistenten volgens een systeem voor met het te Parijs voor enkele uitzonderingen overeenkomt de geheele dienst, behoudens , de
men
afdruksels
toe"eringen enz.,
hetzelfde
der
en
eene
doel
gevolgd systeem ')" vingerafdruksels
der
Ook
worden
hier
,
Bertillon*),en
van
als in Itali"
eveneens
getatoe"erden ook niet-zeelieden gevonden voorbeelden Dr. Gabson hoorde, dat men
VIL
tuin te Kew
vermaarden
hebben; de het
treur
die
uren
dat
ik
Museum
zijde werd
bevriende
Van
te
is
toegevoegd het
nemen
Frankrijk*),onder de misdadigers dikwijls
en
van
zeldzaamheid,
ik
naar
getatoe"erdeJapanners, Burmeezen
van
of Sia-
hier aantreft.
meezen
den
daaraan
het is zelfs geen
en
,
,
dat
niet
ik
meer
op
Economio
Botany
te
mij aangeraden het Museum
te gaan
zien. Ik heb
dan
geen
teilen tot de
doorbracht
er
er
hoogstens
66n
dag
Kew.
voor
berouw
toegepasteplantkunde in van, dezen raad opgevolgd
schoonste de
aan
van
mgne
Studie
van
reis
en
dit Museum
ik bekon
de tuin voor het pubhek gesloten,na mij was tijdstiptoen ik kwam werd Chef aangemeld te hebben echter voorkomende mij onmiddellijkop de meest De is vier verleend. over inrichting geheele gebouwen verdeeld,waarvan wijze toegang de North het doel, waartoe het slechts 66n, het gebouw voor voor Gallery opzettelijk besteden.
Op bij den
het
,
ik het eerst wensch te berichten. werd opgericht en waarover hartstochteNorth, eene Gallery. Eene Engeische dame, MejuflfrouwMarianne in het bijzonder der plantenwereld tevens en eene lijke liefhebster der natuur begaafde ook de plantenwereld buiten Europa te leeren kennen, reizen schilderes, ondernam, om dienen
moet,
North
,
den
over
geheelen
aardbol
bracht
en
der
planten of het karakter
allen
1880
eene
groote coUectie
werden
,
door
schilderijen bijeen, haar
den bereisde lan-
de tot dat
tijdstipdoor haar geschilderde stukken Natie ten de Britsche door haar geschenke aangeboden na inwinning van een advies aan Joseph botanicus beroemden den van Hookbr, door de Regeering aanvaard en toen in de in een, eveneens Kew-tuinen op kosten der schenkster opgerichtgebouw geplaatst.Toen dit door haar ten behoeve van de vordere completeeringder verzameling nog was geschied werden levensschets van Zuid- Afrika, Madagascar en Chili ondernomen; eene de ij reizen naar vorige vertoonende.
Omstreeks
zoodoende
plantenwereld in de verschillende
,
,
1) en
ook
Zie Mr.
over
L.
deze
instramenten:
SERR"Risa,
De
Vibchow
Pionier
in Neumayer:
(Leiden, 1891), blds.
Anleitungzu
wissenschafU.
Beobachtungenauf
135.
k Paris en 1889. Paris 1890. judiciaire 2) Zie: L'anthropom^trie Flowee, I.e.,bldz. 9. 3) Zie: Sir Wm. Die T"towierungen der Prostituierten.Hamburg, 1891, bldz. 4) Zie: Prof. Dr. Kud. Beroh:
3.
Reisen
17
LOSDBN,
schilderes
is
den gids voor deze galery toegevoegd. Het gebouw gelykt eenigermate op tempel; het maakt een eenvoudigen maar deftigen indruk en het sieraad die in geographische volgorde over de wandvlakken inhoud, de schilderijen, z\jn veraan
Griekschen
een
is de
deeld. In het
of
midden
dit
van
dezer
duidelijkte maken.
Aan
modelinrichtingte
noemen
boven
dat
te
aanschouwen.
hetgeen ik hier zag
Over
uit te weiden,
gevoelde vorder
behoort
het
niet tot
toegepaste plantkunde. Wat
voor
daiarvan strekken
van
de aarde
schatten
opzettelyk voor dit doel door den geograaf tafel onder glas bevestigde kaart de geographische
,
ronde
eene
verslag.
Verzamelingen inhoud
wel
geeft eene
geteekende , op verdeeling der planten over
bij het aanschouwen
bestek
de
het- gebouw
van
Saundbrs
Tbblawnbt
en
de overige drie gebouwen aangaat, moet in het leven der Volkeren plantenstoflfen die ik geneigd zou de instelling zijn eene
toepassing van
dit doel beantwoordt
"
mijns inziens uitstekend. De verlichtinggeschiedtin twee gebouwen door ramen in de wanden, in het derde uitsluitend door de laatste en "
behoorlyk uitkomen. Gedeeltelijkzijn deze in l"ngs de wanden staande geplaatste k"sten, gedeeltelijkin l"ngs de middenruimte lessenaars, waaronder zooaJs bijv.de groote houtmonsters, in het vrijege"xposeerd. laden, gedeeltelijk ZOO
De
de
de
om
voorwerpen
De etiketteeringis boven etiketteering. de toepassing van inlichtingenover
vereischte
krijgtdaardoor de de bewerking
lof
verheven; de bezoeker plantaardig materiaal en
over
der daaruit
enz. vervaardigde voorwerpen gids. Op uitstekende wijze wordt hetgeen op de etiketten vermeld staat, door den menig andere instellingtot gids aangevuld, die zoodanig is bewerkt, dat ik dien aan
De
voorbeeld vooral
De
stellen. Het
feestdagen,
Museuminhovd.
ook
bezocht
Betreffende
grondstoffen steeds
ruwe
is dan
druk
zeer
alleszins
dat
deze
inrichting,
de leek kan
hier
een
verklaarbaar
wordt; immers
ook
aange-
nuttig uurtje doorbrengen.
en
naam
willen
zou
op
den
daaruit
de
inhoud
het
van
Museum
verkregen materialen
merk
ik op
of de daaruit
dat naast
vervaardigde
vele
de grondstof wordt tentoongesteld zyn; het verkrijgen en de bewerking van gevallen door teekeningen of photographie"n verduidelykt.In bijzonderhedenhier te
den
gedoogt de ruimte
van
verschillende
schillende van
niet; toch kan
toepassingen
landen,
de
ik niet nalaten
aanmaak
de
te
gewagen
van
de uitstekende
in tre-
reeks
in verbamboe toepassing van het tijferen reeks van palmwijn, de uitmuntende het gebruik van en opium aanschouwelijk zijn ge-
palmbladeren
verduideUjking van
waardoor
voorwerpen
van
de
werpen voor-
,
van
de
ook eenige zeldzame werpen, voorbijvoegen dat ik in dit Museum die ik in andere Musea en geschenke waren gegeven nog niet de inboorlingen had aangetrofif"nopmerkte ; zoo b.v. een van eigenaardigmuziekinstrument de Uaupasrivier in Midden- Amerika aan bij de ceremonies, die gepaard gaan met het bereiken den huwbaren in gebruik'); eene van leeftijd, danskleeding van boomschors, zoo
maakt,
enz.
die
Ik
hier nog
moet
daaraan
ten
,
,
ook wij er enz.*). Ook de
als
waagde, was
vond
opgemerkt
1) 2)
Zie Zie
eene z.
ik
g.
bezitten
hier
dat
doch
Sirihdoos,
ze
en
wel diende
kon bepalen; Museum bij het South-Kensington gehet gebruik de herkomstopgave "Burma", terwijlover de tempels te brengen, eten de priestersnaar voor
zonder
waarvan
met om
herkomstopgave, die ik hier nader
ik
reeds
Guide*' (N"".1. Dyeotyledonsand Gymnotpermt) bidz. 58 N. 198. "Offioial bldz. 76 N. 260. Guide" (N"".1. Dycotyledonsand GymnospermsJ, ,,Off.
18
hetgeen ik in doo25en
Mus"e
het
Dit Museum Anatole
tage
Univbrsity
onder
staande
86
Archabology
of
,
is
den
ziine reizen
om
de aanmaak
dezer
MSI.
op
and
naar
van
Ethnology.
de Viti-eilanden bekenden
betrekkelijkjongen datum het Museum van ruimten, een zijgedeelte omdat deze instelling thans reeds genoeg,
onvoldoende
en
Museum
leidingvan
,
H"gel
von
MUSB"M.
te Pargs later bevestigd vond. Ook toegelicht. ^)
0"%.MBRIDOB:
Vlil.
BTHNO"R.
"uimet
hier uitstekend
was
RUKS
C0N8BRVAT0R
RAPPORT
; het voor
Baron
is in
geheel ondoelmaclassieke Archaeologie bijzondereplaats onder ,
eene gehuisvest; Jammer inneemt. de Ethnographische Musea blijktspeeltde Archaeologie Archaeologischeverzamelingen. Zooais reeds uit den naam niet onbelangrijkerol. Er zyn prachtigereeksen van in dit Museum vooral eene voorwerpen meestal uit opgravingen in de omstreken* uit den van Angelsaksischen tijd voorhanden Romeinsche Britsche of praehistorische en Cambridge afkomstig, doch ook van voorwerpen ,
belangwekkende
zijn er
serie"n
zien.
te
Bij het herstellen
van pottenbakkerswerk,dat natuurlijkmeestal hier zeer praktisch te werk. De ontbrekende deelen wordt, gaat men beschadigd opgegraven de elkander voorhanden stukken nadat aan zijnde eigenaardige worden, op wijze zijnverbonden, d"nne ruimten kurken door in de open van passende stukken platen aangevuld, hetgeen boven de reparatiemet brekende gips het voordeel heeft, dat, wordt later nog het een of ander ont-
Herstellen
stuk
aardewerk.
van
gevonden,
de
kurk
zieh
gemakkelijk laat verwijderen.
der voorwerpen heeft de bestuurder Voor de tentoonstelling Tentoonatelling. meest is schikbare ruimte meesterlijkpartijgetrokken; zijin l"ngs de wanden
van
de
be-
geplaatste
kleinere voorwerpen studiemateriaal en geschied; reeksen van zun in laden ondiepe k"sten is een er logische een gedeelte der archaeocatcdogusvan opgeborgen. Een gida bestaat niet, maar verzameling gepubliceerd^) en ieder jaar wordt eene gedetailleerde lijstder aanwinsten
uitgegeven.
dit Museum het meeste stuurder uitmunt, is de door den beDatgene, waardoor van zelven, op geringe uitzonderingen na, bijeengebrachteverzameling werpen voorWie de ethnographie dezer eilanden wil bestudeeren, Viti-eilanden. de van zal hij altijdeen te bezoeken, anders behoort dit Museum onvolledigbeeld ontvangen. Nooit had ik vroeger zoo omvangrijke en instructieve reeksen van hoofdsteunsels tapa-kloppers schoteis enz. honten gezien.De eischelp{Ovula ovum)^ zooals tapa te drukken matrijzen om "n in Indonesi" "n in de Stille Zuidzee als ceremonieel sieraad die bijvele eiland-bevolkingen , bekend trouwens zooals dat wordt is, ook door de Viti"rs gebruikt.Het dient, voor doel, was m" tot nog toe onbekend, dat die schelp ook uit Cachelot-tand wordt nagebootst,zooals De
voorwerpen.
,
,
,
,
ik eene '
dat
hier
aan
een
voorbeeld
zag.
Merkwaardig zijn ook honten
schoteis in den
vorm
van
schildpad. Van
de andere
1) Zie: Off. Guide
2)
A
Catalogue of
1892.
4*".
bevolkingender Stille Timbers), bldz.
Zuidzee
(N.
3.
the
Collections. Roman Antiquarian
zijnhet best vertegen woordigd de Tonga-,
12. Potter
y, I: Local
Collection. With
nine
bridge, Campiates.
OAMBRIDGB.
Markiezen-
Hervey-eila"den alsmede
en
het
,
aantal
een
eveneens
zeldzame
stukken
en
19
OXFORD.
"
Van
PaascheilaDd.
Nieuw-Guinea
van
de
Salomo-eilanden
ontwaarde
ik
een
ziet
men
menschen-
schedel
met Boraeo herinnert. Zeer praktisch ingegrifteversieringdie aan de schedeltropee"nvan de steenen zijn de vergelykende tentoonstellingenvan bijlenen gereedschappen van verschillende volken der Stille Zuidzee, alsmede meest sieraden van de inboorlingender van Melanesische eilanden ; men wordt daardoor in Staat gesteld zieh met een oogopslag een algekan tevens beeld te vormen meen en men gemakkelijk de onderlinge verschiUen bestudeeren.
Van
de
overige
Volkeren
den
van
aardbol
Museum
bezit het
niet
zeer
veel,
maar
de
inhoud
van gaf mij toch ook gelegenheidtot aanteekeningen aangaande voorwerpen Alaska, N.W. America, van Nyassaland, Midden Afrika, enz. Belangrijkis eene verzameling antieke steenen gereedschappen vanheteiland Jamaica, het eiland Barbados, in rotsandere van steenen eene en en schelpen gereedschappen van Caraibische bevolking holten gevonden en zijnde de eenige getuigen der thans verdwenen van
die eilanden. Ik had
ziekte in het buitenland mij bij mijn bezoek, omdat de bestuurder zieh wegens Prof. A. C. Haddon, die te Cambridge woont, te verblijden. bevond, in het gezelschap van Ook deze gaf mij wederom den kant der particulieren voorbeeld der oflfervaardigheid een van dan het niet veel meer dezen aard. Uit het geringe subsidie kan voor instellingenvan onderhoud worden bestreden, en dientengevolgebetaalt de bestuurder de meeste aankoopen uit eigen zak. In Prof. Haddon's
woning had
ik
nog
gelegenheidkennis
te
maken
met
eene
reeks
van
meerenzijne reis naar de Torrestraat-eilanden; rol speien en die deels waren het stukken in welker versieringvogels en andere dieren eene de ornaen in een is, ter toelichting verklaring van groot werk, dat inmiddels versehenen mentiek der Papoea's zouden afgebeeldwerden, ^)
die
voorwerpen
hij had
medegebracht
van
OXF'ORi:)
IX. Ontstaan
University
Museum,
so
Ethno"r.
MBI.
Dept.
(Pitt Rivers
Colleotion).
verzameling. In 1861 legde de toenmalige Generaal Lane Fox, thans Sir verzameling van grondslag voor eene ethnographische en praehistorische die dienen moest de feitelijke of veronderstelde om ontwikkeling, alsmede den voorwerpen, den vooruitgang of achteruitgang van een of ander bedrijfder Volkeren en de migratie van der voorwerpen te toonen. Die verzameling bereikte reeds spoedig een grooten vorm aan te Lenden werd later in het South Kensington Museum tentoongestelden in 1885 omvang, Pitt
door dat zou
der
Rivers, den
den ze
eigenaar
op
de
aan
denzelfden
voet
Universiteit en
te
Oxford
in denzelfden
ten
vorm,
onder voorwaarde geschenke gegeven, had gegeven, de eigenaar daaraan
dien
blijvenvoortbestaan. 1)
Alfred
Dublin, plates.
C. Haddon*. 1895.
The
Decoraiive
Art
oj British Netc- Guinea;
a
Study in Papuan Ethno^raphy^V/iihtwelYe
4*".
een verspreidt geheelnieuw licht over de ornameDtiek dier Volkeren;menig raadsel in voorwerpen zoo vorm wij thans dat de spiraal dikwijls ige kronkels, die men uit de styleering den kop van beide Totemden krokodil en den neushoornvogel, Tan gegrift, Papoea's,zijnontstaan.
Dit
lost. Zoo
werk
weten
is daardoor der
opge-
Papoea'sziet
of stamdieren
der
20
BUKS
OONBBRTATOB
BAPPOBT
BTHNOaB.
MU8BXJM.
Eet
In een afzonderlijk, gebouw en de ientoonstdlingder voorwerpen. geheel nit steen het prachtige,eveneens beopgetrokken gebouw, dat met den achterkant van nog is Universiteits-Museum is die het nieuwe thans verbonden, over trekkelijk verzameling, terre partwee en gaanderljenverdeeld, tentoongesteld. De verlichtinggeschiedt door het glazen koepeldak; gelijkVerlichtingen etiketteering. vloers zijn de voorwerpen in l"ngs de wanden in de middenruimte staande k"sten en en vitrines, en slechts b\juitzonderingin het vrye, geplaatst;anders op de gaanderijen: hier zyn
en
yzer
reeksen
het
van
ander
of
een
b.
voorwerp,
v.
knotsen,
pijlen, bogen
enz.
schennen
op
kleinere voorwerpen zooals b.v. sierabevestigd en slechts voor serie"n van den vischhaken geldsoortenenz. is van tegen de leuning der gaanderijengeplaatstelessenaars komt tengevolge der uitstekende verlichtingduidelyk gebruik gemaakt. leder voorwerp uit; een gids bestaat niet, doch die wordt nauwelijks gemist, dewijl de etiketteeringzoo-
tegen den
wand
,
,
het doel hetvan danig is, dat ieder bezoeker in Staat is zieh een denkbeeld te vormen deze verzameling voor den geest heeft gezweefd. welk den grondlegger van Uit het bovengezegde kan reeds blijkendat de rangDe rangschikking der voorwerpen. die in andere Musea vindt hier geene van belangrijkafwijkt; men schikking in dit Museum dezelfde reeksen van van geographische of volkengroepen gerepresenteerd maar voorwerpen elkander ge"taleerd.Onder het hier dat soort naast naar aan verwijzing bijgevoegdesysteem de etaleeringten gronde is gelegd^) moet ik mij hier tot slechts weinige voorbeelden en tot ,
de
de
mededeeling bepalen, dat
hier
gevolgde rangschikking
verrassende
soms
uitkomsten
oplevert. Zoo de
is b.
hier
V.
boemerang,
wederom
duidelijkaangetoond hoe
uit
mandewerk,
en
Een tegenwoordigd. kant de ontwikkeling
even
maken
van
"
aan
eenmaal
besloten
komt,
waren
ten
om
niet te
De
inboorlingen. "
er
invloed
is hier
van,
den
vorm
thans
zekere
van
kruiken
in de omamentiek
nog
uit
van
in
natuurvolken
hun
vervolgens grondstofop het wyze verop leerrijke de
van
eveneens waar
men
kalebas
eene
het aarden
van
"
de
,
het
en
voorschijn
te
zonder
eerst
eenen
nagaan
de kalebassen
vaatwerk
bestaan
den
aan
kan
waarin
die Stelling,
omamentiek
Australiers,
daaruit
en
duidelijkwordt, hoe het netwerk
hoekvormige flguren,wier reden Volgens eene zijn,over te gaan. *)
der
werpwapen
belangrijkegroep is ook het vaatwerk,
beschouwer
zouden
was,
honten
is voortgesproten
slotte in
begrijpenzou
algemeen
dier
het
boomtak
een
de omamentiek
op
van
den
anderzijds het
van
slagwapens
honten
zekere
stuk
een
deze
reeksen
k"rten
tot voor
begonnen
tijd
zijn met
geometrische figuren;deze Stellingis vooral ten gevolge der onderzoekingen van Prof. Kabl Steinen DEN VON den geworbij de Indianen aan de Xingu-rivier,enz. in Brazili" ') onhoudbaar het is gebleken, dat juist het tegenovergesteldehet geval is; dat de natuurmensch en te putten en dat uit deze, tengevolge van voortbegint met zijne voorbeelden uit de natuur Ook dit verschijnsel wordt hier door durende styleering,geometrische figuren voortkomen. andere reeksen geven te aanschouwen voorbeelden reeks van verduidelijkt. Weder eene "
hoe
onveranderlijkde lang stand
eeuwen
Zie Zie
of
een
of het karakter
voorwerp
zelfs nadat
betreffende
het
leefwijzeveranderd
volk
der omamentiek in
den
den verzameling,
Heer
en
eeuwen
loop der tijden van
is.
bijlage3. 07er
een
en
ander
luiion of decorative Art. London
3) Men
van
houdt,
taal, regeeringsvorm 1) 9)
vorm
leze daaromtrent
het
werk
1893.
van
den
bestuurder dezer
Henbt
Balfour:
The Eoo-
8".
,
vooral: Karl
von
dsn
Steinen
:
"rUer den Naturv"lkern
Central Brasiliem.
1894. Berlin,
8".
22
RAPPORT
volgorde in Een
l"ngs de wanden
,
en
belangrijkgedeelteechter
der zalen staande
in het midden
is in het
MUBB"M.
BTHNOGR.
RUKB
C0N8BRVAT0R
in den
vrije ,
k"sten
vitrines
en
geschied.
tropee"n, geexposeerden
van
vorm
soms
bestudeeren sprake kan hoog, dat van geen zijn.Het belangrijkstezijn de Afrikaansche en de Midden- Amerikaansche den, verzamelingen. Beiden worZOO
het
gelijkhet overige gedeeltevan
Museum, door de te Parijs gehouden tentoonstellingen afkomstig, opgeluisterd. De de Afrikaansche Afrikaansche verzamelingen.Wat tal
meestal
gekleede beeiden
van
verzamelingen ledig als Het
Kader,
een
nijverheid,het
punten'),
het Britsch
ten, die bruikte
de
met
overeenkomen
1. Van
Rh"ngebergte
Tunis.
van Dorschwerktuig
oiidor.
2. Van
Dept. Ariege
zelfs met
maar
den
kanl.
in
Hundsr"ck
de
"
lijfsieraden
,
der
plaatsinnemen, ook
name
in
het
van
Duitschland
in
Dat varkenstanden die in *) inboorlingen der Stille Zuidzee
enz.
ge-
uit dergelijke
Frankrijk, Bohemen,
den
en
deurslo-
beuten
en
eiders in Afrika
,
het
met
bij bespreking van
gewaagde,
alleen
bl
stuk
dorschtoestel
ik
waarvan
Museum
niet
Abd
van
zijnepracht belangwekkend
wegens
inlandsche
van
steenen
vol-
zoo
fraaie beeld
het
feestdos, het zadel
in
de
in
zyn hier
mij bezochte Musea.
mijne aandacht
trok
Arabier
een
zoo
Igiers
der door
ander
in geen
meest
van
aangaat, uit A
plaats voorwerpen
eerste
van
,
een
zoo
voor-
dat doel
Algiers voor
dienen,
zooals mij uit een borstsieraad bleek, mij tot nog toe niet bekend. Eene menigte meestal van praehistorischevoorwerpen, steen, sluiten zieh daarbijten slotte aan als resultaat der missie Zeer instructief zijn eenige "Fo"beau". was
,
"
modellen 3. In
het
werking.
heid van
Chr"tienne
"
el' Assel
Henchir
paleisvan
Castiglione"bekend
Sarsif
Ettouch
"it dit zelfde land
1)
Enr.
H.
biz. 57 e.V.) en
Giolioli: van
Khalifa
La
denzelfden
nog
Trebbiatrice auteur:
La
de
van een
Enfida
Matmath
3)
berl. Zie E.
in
Tunis
den
naam
van en
een van
dat
o.a.
nabij"het graf
van
der
de
auteur,
een
aantal
aan
wien
la Etnol.
et
blz. 53
wij voor
de
nis, Tu-
van
in-
zeer
XXIIl
[1896J
plaatsenin
chefs, Berber-
oude
het onderaardsche
van Had"ji in het Zuiden ethnographische, doch vooral
(Arch. par TAntr. iaglieHii guernitadi pietre(Ibid.XXVI
van
in de
Koning
seid
Trebbiatrice
verwant; gereedschapis aan het ;;Tribulum" der oude Romeinen zijn,bericlit het gebruik uit Tunis, Cypern en verplicht afbeeldiugen Ttr^ova: Das b"hmische 2) Zie Dr. "enek Zibet en Rknata Ferhandt.
het graf
van
groot aantal
guernitadt
bouwwerken,
Numidischen
een
Algiers, onder die
') in de nabijheidvan
zijn dan
van
van
; alsmede
antieke
van
graf
[1893]
e.V.).Het
bovenstaande
West-Aisie.
Bauernhaus, Prag, 1896. fol. Fig. 17 en d* Ethnographie III (1884),blz. 176. Revue anthrop.Gesellscha",1891, blz. 43 en 726. La n^cropole berbere d'Henchir el' Assel. (Int.Archiv, f.Ethn. Suppl.op T. HABiY: "d. IX, blz. 35
18
en
"
e.
v.).
23
PABIJS.
teressante
door
de
resultaten
men
hier
zijn beschavingstoestand der ziet
0. a.
met
daarvoor
een
ontkennen de
dat
steeds
komt,
de
groep
stelt Soedaneesche
een verre
de
door
en
bracht, door
thans wij ons materiaal, waarvan
de
enkele
den
op
behoort
Toch
en
ik niet
mag
doet
en
duidelijkuitkomen
doel weten
Westkust
Afrika
van
voldoende
bereiken.
te
zoo
staan
schets, de grenzen
opzettelijkvoor
dat doel
op
welke
^) wij tegenvan
dit
slag ver-
uitgezonden reizigers
kolonie"n het grootste gedeelte bijeengevoor bij gelegenheid van krygsverrichtingen buitgemaakte en officieren geschonken liggen hier rijke schatten, voorwerpen, Fransche
de
die
deskundige
voorbeelden
der
aantal
een
der
met
bevelhebbende
wachtende
volken
daarvan "
in verband met zoodanigen omvang, Musea, eenigszinsbedenkelijkvoormodel in zoodanige gevallen hetzelfde te nabijheidder tent geexposeerde beeiden-
voor
eenigermate
eene
bestuurshoofden vermeerderd
en
de
tot
overschrijden.Door
zou
arbeid
den
inboedel Daroor.
van
in de
ruimte
primitiefgereedschap hun
hun
met
aan
Nubi" van en Ethiopi" vertegenwoordigd en de die der reis van Revoil *);
van
voorwerpen van
door
tot den
nomade
een
"
smeden
stammen
Soleillet
en
al hetgeen
met
van
eischen
van
wijze deze lieden Wenden
van
goed bewerkt een aangezien van in de Eene het origineel.
meer
valt
als
Borblli
voortreflfelijke wijze
op
opnemiug
zien 0 ; do
te
beeld voorstellende
grooter wordende
te
reizen
geheele tent
staand
mij
der
Somali's
eene
leeren
over
hier
pr"historischevoorwerpen
o.a.
tot
ze
goed der wetenschap zal maken.
gemeen worden.
genoemd
hier
Van
Slechts
de
Bateke's*) in het gebied van den Congo zien wij de door den reizigerBbazza bijeengebrachtebelangrijkecoUectie, waarbij rood of geel koper, die vermoedelijk als bijlen van danswaar een gediend en digheidsteekens hebben kostuum der
Sangha-rivier en
boomschors
tot
deze
afmetingen. "it de omstreken
colossale
van
noceroshuid
in
m"gen
ivoren
streek
ik
noem
de
kloppers voor
kleedingstof;dat sieraad
tot
pantser
een
Rhi-
van
bereidingvan
kenstanden
var
ik
dienen, leerde
ook uit de
door
den aldaar bijeengebrachte reizigerDybowsky taten is door de resulverzameling. De Loangostreek der reis van Cholet vertegenwoordigd; een dansende slaaf luistert dit gedeelte op ; het trof mij dat juistuit deze streek alle tot fetish dienende beeldjes van
ten
ontdekt.
gevolge
van
fraaie coUecties deuren
twee
wapens
de
of
buik,
toovenaar
oorzaak
van
Tmou
het
het
Koninklijk paleiste Abome
voorstellende *); twee Les
Collignon:
Dr.
de
o.a.
waren
r"g,
ei zijn m rijk van Dabo den laatsten oorlog omvangrijke en het Museum aan toegevoegd; daaronder Uit
-
van
enz.
den
dier
een
wanneer
spiegel op
een
van
voorzien, waarin ziekten
den
spiegel op
een
is nagebootst,
1) 2)
Zie
Zie G.
RivoiL:
3) 4) 5)
Zie
M.
L.
Zie
LfoN
Zie
UAnihropologie,V
tronen
,
de
zijn in de
"en eene
K..ni"g Behanzin.
plaats te noemen versiering, dieren, opengewerkt met vele figurendie eerste
rellef gesneden
de pierreen Tunisie. (Materiaux pour servir a Darroty voyage aux pays Somalis,Paris 1883.
ages
vallee du
La
houten
met
van
i'histoire de
l'homme
1887.)
^
Archinard: Guiral:
Lea
La
Fabrieation
BaUkSs.
Revue
(1894),blz.
362
du
Fer
le Soudan,
daus
Revue
V (1886), biz. d'Ethnographie. eu
363
en
La
Nature
III (1884),blz. d*"thnogr. 135
e.v.
(21 Apjil 1894), blz.
329.
249
e.V.
24
RAPPORT
den
Koning
en
zijn hof
00K8BRVAT0R
voorstellen ^) en
moeten
voorstellende
"
RUKS
drie reusachtige beschilderde
houten
beeiden,
de
Guellele en Behanzin, koningen Gueza, echter slechts bij den tweede het bovenlijfeenigszinsin van een menschengedaante is bewerkt, terwijldat van
waarvan
den
M"SB"M.
BTHNO0R.
vorm
derde
den
dat van den eerste op en vischvormig monster op een *) Het merkwaardigste evenwel is een geheel en gelijkt. al uit yzer vervaardigd beeld, welks kop met plat hoofddeksel leeuw
een
de
benevens met
eene
borstrok
eene
bei
en
uit
plaatijzer, terwyl beenen
de ander
met
Java. R. E. M.
du
(Mus^ Van
van
zwaard
en
in de
armen,
de
band, uit
bestaan.
messen
IJzeren beeld
een
Ser.
130/21.
Dahomei.
Trocad^.)
Sariname. B. E. M.
Maleischen
het in den
Ser.
681/38.
chipel Ar-
bij verschillende volken, en bijin Indi" geboren Europeesche dames, zoo geliefdeDakon-spel, op ook
Bali
y^medjiwa"genoemd '),bezitten
wij te Leiden ook stkken uit eenige had Afrika; te London plaatsen van ik hetzelfde verschijnselvan verre dit voorwerp verspreiding van opgemerkt alleen tal "
en
van
hier
andere
landen
De
stammen
die
Liberia door
de
bewonen coUectie
nog
maar
van
Afrika.
R.
E.
M.
Ser.
638/40.
ik het niet
vond
Dahomei,
Z..W.
van
de zyn
van
Afrika.
*) RepubUek te
B"ttikopbb
Leiden beter Liberia. R.
E.
M.
Ser. 525/87.
La hature (21 April 1894), biz. 328. V (1894), bk. 361 en 1) Zie V Anthropologie, De drie Eonin"?enzijn in de gedaante hon T ot emvan 2) Zie La Naiure (24 Maart 1894), blz. 265. voorgesteld een haan, de tweede in die van een leeuw en de derde in die yan een haaivisch. de eerste in die van ofstamdier; 3) La Naiure (4 Augustus 1894), blz. 145. die van af beeldingen der bedoelde voorwerN. B. De vorenstaande vier citaten hebben betrekking op opstellen "
pen
vergezeldzijn. 4) Het
wordt
met
pitjesgespeeldop
een
ovaal
honten bord met
twee
reeksen
kleinere
uiiholschotelvormige
35
PARTJ".
vertegenwoordigd '); de Woloflfen slotte nog
ten
aangelegd. Van
in die streken
verzameling modellen van zien, die in volken
van
,
de Canarische
antieke
eilanden kan
bouwwerken
haar
die het uiterste Zuidwesten
bewonen, de Herero's,Zoeloe's,Boschjesmannen enz. zyn vergelljkenderwijsweinig voorwerpen vertegenwoordigd; toch
door
,
ook hier enkele belangrijkestukken men teekeningen der Boschjesmannen. ')
ziet
Van
de
Oostkust
ter
stammen
vooral
de
van
voorwerpen
ziet
is
ze
Een
worteis
door
den
volledigerdan
merkte
ik
ken.
de
men
aantal
een
en
aantal
een
v.
rots-
bezit het Museum
de
inboorlingender Zanzibar; van Madagas-
van
van
reizigerCatat
ling; bijeengebrachteverzame-
die in het
Britsch
voorwerpen
op,
Museum
die ook
dat eiland
van
Leiden
te
ontbre-
eigenaardige fetish der Betsileo's bestaat uit twee,
de
met
van Rijststamper
tegen elkaar bevestigde kromme
klaring te vinden
tanden; zou hierin een verhet gebruik van halvemaanvormige siera-
zijn van
den
uit twee
der
Maleisch-Polynesischevolken
schoteis
varkenstanden
blauw
van
oorsprong,
bestaande, dat wij bij zoovele aantreflfen?*) Antieke
kwamen
vormt
op
de eilanden
Maleischen
den
van
Maleier's stamverwant
De
ook in deze
waaronder
het
men
verzameling uit,b. v. door bekende stampwerktuig
verzamelingen. Hetgeen van uitgestorven volken
de
van
dit
Museum
dat
B. van Eck: Zie o.a.: met eene groote holte aan weerszijde. (Ind. Gids 1881, I, blz. 389). Die Eingebomen von Liberia 1) Zie J. B"ttikofeb: (Intern.Archiv PI. IV e. V. en V). en
2) d'Ethn.
VI
graphieVIII
Blaasbalgvan
R.
Vebneau:
(1887), blz. (1889),blz.
Paris, 1891. Door
L'Industrie
361
e.V.);
221
e.v"
de
la
pierrechez
vooral
het
werk
van
dien
dnq
annSe"
de
Zie Zie
A. de
in Nederl.
Oott-Indie,
e. v.
"
77
Canariens (Revue d'Ethno-
sSjouraus
dezer werken is de bedoelde verzameling schrijver gevormd. 3) Zie de afbeeldingen bijRatzel: F"lkerkunde (2tc Aufl.),I, blz. 686. h ierover Intern. Archiv f"r IX blz. 86, Noot 5. 4) Vergelijk (1896), Ethnographie Leclerc: Le" peupladee de Madagatcar.Revue d'Ethn. VI (1886),blz. 5) Zie Max
6) 7)
genoemd
rArchipelCanarien (Revue
sacris des anciens
aotear:
139/6.
te aanschouwen
vermaken
de
Java.
Ser.
Ethnogr.I (1888), blz. 33
les anciens habitants
eilieux HabUaiions,sSpulittree
"
en
M.
schitterend
mag
Speien en f"r
E.
R.
Amerika
van
werelddeel
lingenen
Dr.
Java.
370/1131.
en
"
Amerikaansche
Zie
Ser.
stammen
borden
door den, uit twee oprechtstaande terugvindt ) en eveneens de smeden, enz.*) cyhnders bestaanden blaasbalg voor
geeft, vooral
M.
vondsten paralleltot soortgelijke Archipel.") Dat de Hova's aan de
eene
zijn komt
landbouwwerktuigen
bamboezen
E.
,
voorschijn*); ook dit
koren
R.
Chineeschen van gebloemd porselein waarschijnlijk Mandza de Mahajamba-baai uit de ruines van aan
te
voor
b. ,
Afrika
van
Massai's,
Portugeesche kolonie Mozambique car
de
Zuidoosten
en
Afrika
van
en
eene
weergade
het Zuiden
,
hier
men
praehistorische vindt. ")
van
en
Museum
ander
geen
voorwerpen De
dienen Mandi"go's zyn hier beter dan te Leiden ; vermelding verde Bovenen Beneden-Niger en de Senegal op reizen
en
de collecties
Ues
Canariennes.
den
B. Meyer:
JUerth"mer
afbeeldingin
Revue
aus
dem
Ostindiachen
7.
Archipel.Dresden, 1884, blz. 13
d'Ethn. V, (1886), blz. 420"422
en
bijF.
Ratzel:
e. v.
V"lkerkunde
(2e Aufl.)I,
blz. 423.
8) Verg. Revue
o.a.
d'Ethn. V
A.
L.
van
Hasselt:
(1886), blz.
Eihnogr,Atlas
van
Jlidden-Sumatra,pl.CVI.
fig.6
en
de
de
in afbeelding
431. 4
26 worden. sehe
Reeds
in de
antiquiteiten ; b.
Cuauhxigalli, en
vestibule ontmoet
stond
den
met
men
een
aantal
gebeiteldeen
uit steen
origineelin het Nationaal
het
waarvan
die in verband
de
van
v.
BTHNOGR.
RIJK8
CONBBRVATOR
RAPPORT
der
zonnedienst
oude
MUSEUM.
afgietselsvan met
vermaarde
Mexicaan-
Agaren versierde Arendsvaas
Museum
Mexico
te
Mexicanen
; hierin
wordt
werden
,
bewaard de harten
steenen een afgod, geoflferde vijanden geplaatst.Daarnaast bevindt zieh een afgietselvan in liggende houding en Chiehen-itza in Yukatan, steeds Tlaloc, den regengod van eene, water met enz. gevulde vaas op den buik dragende; enz. beklimmende ontmoet ter het eigenlijkeMuseum De men trap naar weersz"de de
der
den door de Fransche van Regeering naar Kaap Hoom verzameling voorwerpen uit boomstammen eene gekomen ziet men gezonden onderzoekingstoeht, *) en boven gebouwde hut der inboorlingenvan Vuurland, door beeiden opgeluisterd. is vooral om de resul taten der reis van De afdeelingBrazili" Crbvaux^) merkwaardig. tot met dergelijke die ons Museum de zonder eene Hier gaven vergelijking bogen aanleiding mij sehoone
Van vondsten uit herkomstopgave bezit en die ik nu kon d"termineeren. woonplaatsen in, door duinafstuivingengevormde zandheuvels praehistorisehe Sambaquis, do ^^ul,') zag ik hier eene in de nabijheidder kust, b. v. in de provineie Rio Grande meling verzabeeiden welke Van de sehelp en steen en andere voorwerpen. gereedsehap van naast een afdeeling Brazili" opluisterentrof mij vooral dat van getatoeeerden Mundurucu*); daar-
nauwkeurige
"
"
de merkwaardige trope"en van dit volk geprepareerdeen met vederen Uit Guyana bezit het Museum sehoone eene tentoongesteld. meling verza*) de der Galibis en stammen van Rucuyennen; opmerkenswaard is hier hoofd der laatsten in danscostuum uit lange, aan een ring bevestigde
twee
waren
van
koppen
versierde
voorwerpen
beeld
het
van
een
boomsehors,
reepen
fluiten die
,
"
,
met
en
Museum
ons
hoog oploopend vederen hoofdsieraad. Hier kon ik ook rieten Zeldzaamheden zonder herkomstopgave voormalige Kabinet van
een
het
uit
afkomstig terecht brengen, zooals dit
ontving, als uit Guyana reeds
verondersteld
was
vooralsnog
daarin
een
Franseh
; uit
voorbeeld
van
z.
trouwens door mij Guyana zag ik hier de Pansfluit en ik ben geneigd g. " Versehleppung" te zien. Opmerkelijk is het hoezeer,
Venezuela vormelijk oordeelen,de beschaving der Caraiben van in Guyana. die der Caraiben versehilt van De is hoofdPeru, vooral der uitgestorven stammen beschaving der inboorlingenvan der Missie Wiener vertegenwoordigd "); zeer leerzaam is hier de, zakelijkdoor de voorwerpen met behulp der door den reizigerCessi op de begraafplaatsente Ancon uitgegravenvoorwerpen
naar
tot een
op,
deze
verzamelingen
stand
te
gebrachte reconstruetie
familiegrafder het
waarvan
1) Zie:
Queehua's lemmet
van
in den
graf uit de Inca-periode ; hetzelfde geldt van
een
Morro
van
d'Arica.
steel met
hars
Van
"
is
Ecuador
merkte
ik steenen
die
van
bijlen
bevestigd bijna op dezelfde wijze als bij
du Cap H"rn 1882 1883. Tom. VIT: Anthropologie, seieiUifique Ethnographie par P. Htades Paris, 1891. 4"". werden door de Toba-Indianen 1883 vermoord. Zie Re^ue reizigeren zijnetochtgenoten d'Ethnographie Mi$8ion
"
et J. Denikee.
2) n.
De
blz. 377"379.
3)
Zie
Vol. XIK VIII
o.
Congr.int. 4) Zie: Ot
5) VI,
Th.
a.
[1887],
Zie
eene
des
Bischoff
blz. 176
: e.
Americanistes
Ueber
v.)
en
die
in der Provinz
SambaquU
M.
" Berlin
H.
M"ller:
[1888]
blz. 459
,
Afunduntcus
in Arch. do
af beeldingbijRaizbl:
Mus.
Op.
Nao.
de Rio
en
Arch.
Zie
Ch.
Wiener:
P^ou
et Bolivie. Recit
de
voyage.
do Sul
f"r Ethnologie (Zeitschrift BrSsil (Actes du
(Sambaquis)dd
Vol. VI, blz. 116 do
blz. 132.
6)
Grande
e. v.
de Janeiro.
cit. I blz. 569
Bio
les ddbria de euieine
Smr
Paris,1880.
Museo
e. v.
(Afbeelding op blz.120).
Nacional de Rio
de
Janeiro. Vol.
27
PARUS.
bijlen het
Australische
de
die der
Papoea's
reconstructie
van
geval is; ook
ik vele stervormige steenen knotsen voor op kan men hier de gelijkende;ook uit Ecuador de Mosquito-Indianen antieke begraafplaatszien. ') Van in Chide eene belangrijkeverzameling vaatwerk, twee steenen kloppers voor Britsch
van
een
zag
Nieuw-Guinea
"
riqui zijn, behalve boomschors bewerking van
tot kleedingstofvoorhanden; van een Dominique eigenaardig rotsholte gevonden en gelijkendeop soortgelijke koppen, in eene uit Columbi" stukken van eene meling St.-Thomas, terwijlhet Museum hoogst belangrijkeverzavele in de gedaante van antieke een vazen en mensch, antieke polten, waaronder steenen bronzen en bijlenen, niet te vergeten, de geheele uitrusting van een goudsmid der
idool
steenen
Chibcha's
met
twee
bezit. *)
Van
Mexicaansche
de
of
windgod %
ook
waarvan
eenigerraate voldoende hier
te
kleiner
der Tolteken Californi"
Van
schouderblad
gevonden 0. a.
de
en
het
te
die
dit
der ons
zien
(?) en
aantal
een
Roodhuiden
eiland
en
ten
met
een
en
van
,
een
Spiegelen
een
steenen
beeld,
in de hand voorstellende. bijl
hoofd, onder met
St. Nicolas ineen
slotte
een hoop schelpenen het daarop liggenden steenen vijzel,
in
de baai
is gezet. Van
de
van
Californi" werd
Roodhuiden
zijn vertegenwoordigd toch komt het mij voor alsof de Kate bekomenheeft, belangrijkeris. ten Merkwaardig
Dr. H. lederen
teekenwerk
afkomstig, met het tegentaschjesuit de 18^ eeuw soort vergeleken, den achteruitgang van hun
dezelfde
van
verzameling aanwezig; in den
een
van
bedolven
uit Obsidiaan
knots
,
door
der
en
het
Zu"i's
en
hoe
borduur-
graftombe
eene
van
wijze hier wederom
Pima's
Museum
op
uit een
slangengod
exemplaar aanwezig is. Eene ook slechts uit Mexico is belangrijkevoorwerpen
steensoort
hoofddeksel
walvisch
een
uitstekende
woordige werk inheemsch
ik de
van
zooals
enz., op
stammen
verzameUng
vermeld
de ribben
en
knots
steenen
kamvormig
met
gevederden
der vele
geven
ondoenlijk; alleen zij hier gewag gemaakt met vogelbekvormig einde uit dezelfde
hoofd
een
den
Quetzal-coatl,
mes
een
is
tweede
een
nog
opsomming
plaats vermelding het
in de eerste
verdient
voorwerpen
groot bl"k porphyr vervaardigd afgodsbeeldvan
Van
toont.
corridor
de
l"ngs de
Indianen
enz.
zaal
Amerika
van
Alaska
in
is
eene
is, behalve
een
groote aantal
reeks van van antieke, meestal Mexicaansche groot" afmetingen, eene afgietsels voorwerpen de kleederdrachten de inboorlingender verschillende staten van Mexico van gekleede beeiden ,
en
Midden-Amerikaansche
eenige andere
van
dat dit Museum men
vindt
landen
ook
volken
van
Europa. Een
voorstellende, te zien.
het genoemd worden mag Ethnographie van Europa als tot zijngebiedbehoorende heeft besehen wd ; hier voorwerpen van IJsland, Lapland, Rusland, Turkije, ItaU" enz., doch vooral
Ethnographieder
gelukkig denkbeeld
de
der verschillende Fransche vertegenwoordigd; de kleederdrachten Frankrijk uitnemend landbevolkingen in groepen gerangschikt zoodat tafereelen uit het dagelijkscheleven worden voorgesteld,zijn bijzondermerkwaardig.*)
is
,
Voorwerpen van verzamelingen thans uitsluitend
voorwerpen
,
Ik had
Indonesi". in
het van
Mus"e de
reeds
Guimet
gelegenheidop
te merken
zijn opgenomen;
eiland-bewoners.
In
de
eerste
men
dat de GostAziatische
ziet hier thans
plaats is het
de
van
Azi"
verzameling
1) Le tombeau de los tres molinos pres Guano, Bev. d'Ethn. IIl^ (1884) blz. 165 e. v., met afb. f"r V"lkerdem V (1884),blz. 452 en Ver"ffentlichungen kunde, Revue aas Kgl. Museum 2) Vergeiijk d*Ethnographie Berlin, I blz. 41 met PI. VIII u. IX. dit beeld in "F"hrer durch das EgI.Museum de beteekenis van van verklaring 3) Zie eene k"rte, maar duidelijke ,
f"r V"lkerkunde"
4)
Zie
Revue
(6t"Aufl.),BerUn
(]895), blz.
105.
III (1884), blz. 176. d'Ethnographie.
28
BAPPORT
Philippijnendie de
de
van
trekt
aandacht
kruiken, op de bekende
waarortder
RIJKS
CONSBRVATOR
RTHNOGR.
de
wegens
Tampayans
M"SB"M.
vele vondsten
uit begrafenisholen schen gelykende ^).Van den Malei-
Boraeo
van
,
behoorende eilanden, door Archipel zijn hoofdzakelijkde tot de Residentie Amboina Heer den Riedel, goed vertegenwoordigd; ook Borneo mag genoemd schenking van Een een gesnelden schedel met ingegrifteOrnamenten aan. er worden, o.a. treft men schedel met Java bezit het Museum vergulde tanden heet af komstig te zijn uit Bali ; van Delden Laernb aantaJ door den Heer van beeiden. een geschonken steenen OceaniS. Australi" De Australi" en van van en de StilleZuidzee Ethnographie Voorwerpen minder is in zijn geheel genomen goed vertegenwoordigd dan in ons Museum; eene uitzoneene
"
Calidoni"
slechts Nieuw
dering maken
de Markiezen-eilanden
en
,
groote verzamelingen, waaronder
door
de
van
beide als Fransche
Markiezen-eilanden
ook
Zeeland is geprepareerde schedels "),vertegenwoordigd.Van Nieuw in versierd graf van een een hoofd, eenig voorwerp zijn soort*).
MUSEE
XI.
er
steenen
een
met
kolonie"n beeiden
en
houtsnijwerk
G"IMET.
te Lyon door den Heer E. Guimet 1879 geschiedenis.Deze instellingwerd gevestigd de Fransche naar Regeering ten geschenke te zijn gegeven, Parijs vervolgens, na aan nut kon stiebten. Ze werd in een des schenkers meening, meer overgebracht,waar ze, naar de Place d'Iena tegen het einde van 1889 nieuw heropend; oorspronkelijk gebouw aan diende ze uitsluitend voor de vergelijkendestudio der godsdiensten doch volgensRegeeringsbesluit zijn sedert eenigen tijd alle Oost-Aziatische uit het Trocad"ro hierheen voorwerpen Museum de volkenkunde Oost-Azi". thans een is voor van overgebracht zoodat deze instelling
De
en
,
,
Het
gebouw. Het begrensd wordt
gebouw
heeft
den
vorm
van
een
driehoek*) welks
basis door
woon-
opstaande zyden door twee Straten gevormd worden ; zooals Dit daargelaten voldoet het men begrijptis het brandgevaar dus niet geheel voorkomen. den steen en billijke gebouw aan eischen; het is geheel van ijzeropgetrokken, de top van driehoek wordt door een paviljoengevormd waarin zieh de ingang bevindt en in welks bovenaantal is gevestigd.Hier bevinden zieh tevens een verdiepingde bibliotheek van het Museum schilderstukken die betrekking hebben Oost-Azi", vooral op den eeredienst der volken van van Japan, en; die vervaardigd zijn door Felix Regamy, die den Heer Guimet op eene reis naar Japan vergezelde.De vloeren der niet te hooge zalen, die voldoende licht door ramen de binnenplaatsontvangen, en de ramen den straatkant en van zelf zijnvan hout. Een aan kachels centraal verwarmingstoestel bestaat niet, in plaats daarvan bedient men zieh van de verwarming, hetgeen nogal bedenkelijkis. voor De De vitrines enz. van vitrines,k"sten en lessenaars zijn eveneens hout, geen der dan een vitrines en k"sten heeft meer manshoogte. In het midden der zalen is eene rijvan huizen
welks
en
,
1)
Zie
met
Plaat IV
249
en
Dr. A. ScHA.DENBBaG en
A.
:
B. Meter:
Die
Bewohner
Alterihumer
Intel
Samal
f"r (Ztschrft.
Etlmol. XVII
[1885],blz. 45
e. v.
J. B. E. Schmeltz Dr. R"d. Die ethnogr.anihrop,Abthe"ungdes Museum Krause: ea Oodeffroy afbeelding bijRatzbl, Op. cit. I, blz. 178. du grand chef Arawa, Waata Tombeau V, blz. 357 (Afbeelding: Taranui) 3) Zie Revue d'Ethnographie VI, blz. 175 (Beschrijving) het gebouw benevens vindt men van een bijde gidsgevoegd. plattegrond, 4) Eene afbeelding
3) Zie
deel
der
etc., blz. 9. blz.
^
de
.
,
en
30
RAPPORT
Netske's
of
BUKB
COHBIBTATOB
gordelknoopen en exemplaren
stootplaten
kan het
niet met
HC8BDH.
zwaarden
van
zien, toch
te
aangaat,
werpen
BTHK06B.
zijnook hier in vele fraaie wat deze voorinstelling,
zieh deze Britsch
Museum
i'
271
wapens
betreffende vorstendom
"
"cr.
3oO/7oy.
De
op
afstand
van
inkomsten
Y6d"
dit
met
het
van
gelegenis. ')
Chineesche
vonu
van
een
o^n/^rric
1) Zie eene afbeeldingin de 2; Zie^afbeeldingenbij A. B. Ratzel, Op. cit. II, blz. 718. 3)
,
verlakt,met
ieder wapen
paddestoeP) gewerkt
en
gewoonliik ziet
men
3oU/4r71".
De
en
de
goudlak vermeldende welken
en
van
loordeu ro
versierd
zij in de eerste plaatsvermeld een voorwerpen schepter, Ju-i, tevens, als een symbolisch teeken van zelfs door den Keizer geluk, dikwyls door hooggeplaatstepersonen, is meestal als geschenk in den gestyuitgereikt.") Het boveneinde
ichepter". tber.
en
in goudlak
prachtig tweeden
in twee zalen eene porselein ziet men Japansch en Chineesch verbazende menigte; het Japansche, in de eerste zaal, is geranghet schikt volgens de plaatsen van Chineesche vult de aanmaak; ik zag zaal en tweede daaronder prachtige snuifdoozen en aardige vormen van penseelkokers. Van
Jiii's of
in
eveneens bijschrift
een
soort
"f'A^"A
Daimio's
van
een
den
meten;
Te-Toshi, merkwaardig stuk is de reiskoffer van Shogun uit de Tokugawa-familie (1838"1853); bruin
en
is paddestoel
een
even
der
Limj-tchi{Folyjiomsigniarus). paddestoel: vermelde
Meyer:
"Petit
Nephrit-und
Symbolen van
het
Guide" Jadeit-
etc., blz. 169.
Objekteaiu
lange leven, uaiir
Asien
etc., blz. 40en4I
Chineesche
opvatting een
en
Plaat4Fig.1, geluk. Zie
Q.
81
PARIJS.
Musea
in
allerlei
daarvan vorm
en
of
een
de
van
twee
exemplaren; hier telde ik niet minder dan 91 stuks van materialen hout en met vervaardigd: van snijvan porselein,glas of uit geelkoper, of eindelijkuit Jadeiet, verschillende
meest
of met
inlegwerk versierd, of Nephriet, bergkristaalof andere
dan
de andere
met
versierd
afkomstlg
voorwerpen,
uit China
werpen
collectie
Heer
van
een
wederom
hebben
den
van
harde
J. J. M.
byeengebracht, uitstekend dienstigleven der bewoners te vormen, vervult, wenscht
Eene
Ornamenten.
der Keizers
betrekking
China; doch
van
rijk
vooral
en
den
van
de
dat
dat
godsdiensten van
de
op
G"oot, voor rekening vertegenwoordigd zijn. Wie zieh van
de een nog prachtiger geheele k"st is opgevuld de merkwaardigste voor-
vervaardigd,en
steensoorten
ingesneden of andere
met
volk, die in de Guimbt
Heer
in China
voorstellingvan
eene
het gods-
de rol die de voorouderdienst
van
daarin
,
zal met
collectie bestudeeren.
deze
vrucht
')
veel te aanschouTonkin en eveneens Cambodja geeft dit Museum de Missie Aymonieb, uit laatstgenoemd land, zeer bezijn de verzamelingen van langrijk.Een merkwaardig stuk is hier het naar teekeningen en opmetingen der genoemde de poort en de brug der Citadel expeditie gemaakt model op een Vk" der w"re grootte van Van
Annam,
wen
; vooral
van
Angkor. Ter iedere zijde poort ziet
der
ieder
groepen
fanten
twee
men
groote
eene
waarop
oli-
twee
van
van
godenbeelden
terwijl ter
weerszijde der
menigte
,
brug
zieh 22
sche
beeiden
Bmhmanistiin
houding bevinden, banden
zittende met
lichaam
het
hun eener
zevenhoofdigeslang omvatziet men tende. *)Daarnaast exemplaar der
antiek
een
^"*"^^"'"
raadselachtige bronzen dat
teltrommen,
echter
^"^*^"''^"^
"^^
ke-
is. Van
gedeeltelijkvergaan
achtige verzameling porseleinen spelmunten om
^'
"^^^ ""^
Siam
die, jammer
bezit het genoeg,
wetenschappelijkte beschryven wacht. ') ook de verzameling die door den grootschen indruk maakt
ze
Een Varat
in
Schlegel
P"rcelain and
1) Gboot
2) e.
Zie
over
Zie
T^oun^ Pao, Vol. VI [1895], blz. 18 e. v. PoUery [London 1878], blz. 218 (N". 105) en
Toung Pao V [1894],blz. 102 e v. onderwerp : The religious Systemof China roung Pao V. [1894J , blz. 101. "
dit
und Siamesische 3) VergelijkG. Schlegel: V.).Met Plaat. 4) Zie Toung Pao V [1894], blz. 104. "
de
aflevenngen van
nog
het
Tour tijdschrift
du
Monde
en
ook vergelijke tot nog
waarvan
Chinesisch-Siamesische
Een van
door Mei
Franks:
de
eene
reus-
kundige band
overleden
reiziger
menschelijk leven
aantal beeiden wordt
Catalogueof
a
collection
of
oriental
246.
Men ,
W.
A.
het een
^^"^*-
Museum op
te vroeg
bijeengebracht ; deze heeft op alle tijdperken van is zeker wel de voUedigsteuit dat land in Europa *).Door is
in Corea
betrekking en
^^^^'^^^""^
"^
en
den
het toe
M"men.
reizigerzelf
Juni
1892.
werk hoogst gewichtige van deelen zijnversehenen.
Prof.
db
twee
(Int.Archiv
f"r Ethn.
II, blz.
reis geschreven verhaal zijner
241
bevatten
82
ze
RAPPORT
opgeluisterd.Dat
veel kon
leeren
ik
CON"ERVATOR
het
met
oog
RIJKS
Leiden
te
hetgeen wij
op
MUSEUM.
BTHNOGR.
uit Corea
bezitten
^) hier
zijterloopsopgemerkt.
Nog zijn te noemen verzamelingen door reizigersvan erkende Verdienste als Ujpalvi Perzi" enz. Mezo-Kovesd, Chantrb, J. Martin, Bonvalot etc., in Centraal- Azi" bijeenverder nitr gebracht, die mij aanleiding tot tal van waarover aanteekeningen gaven, maar teweiden hier niet de plaats is. DB
,
XII. In
de
bovenste
MusEE
Marine.
DB
Louvre in hoofdzaak gevestigd, bevat dit Museum al hetgeen op de geschiedescheepsmodellen en van Marine betrekking heeft. Het laatste nis der zeevaart,en in 't bijzonderop die der Fransche is oorzaak dat men hier in aansluitingaan het even graphische genoemde gedeelteeene menigte ethnoverzameld der Fransche de reizen buit of oorlogschepen vindt, voorwerpen op krijgsverrichtingen. gemaakt door de Marine bijgelegenheidvan De ethnographische verzamelingen. Dit gedeelte wordt op waardige wijze geopend door bewerkte modellen onder gevan verscheidene, tot eene vereenigde en uitmuntend boomte groep verscholen woningen en vaartuigen van verschillende volken der Stille Zuidzee, verhet Museum, van oud-gedienden der Marine, die de betreffende vaardigd door beambten eilanden uit eigen ervaring kenden. der ethnographischevoorwerpen De rangschikking. De tentoonstelling is zonder leidende verbazend
eene
het
verdieping van
groote verzameling
van
het mij voorkomt, heeft, naar daarbijmeer gelet op eene schikgedachte geschied en men king die het oog streelt,dan op het wetenschappelijkenut, dat de verzameUng kan stiebten. andere voorwerpen en Zoo zijn b. v. een groot aantal Afrikaansche waarbijzeldzame wapens van stukken, in den vorm tropee"n in het vrye geexposeerd en eene groep in den vorm het plafond van zaal. Aan elk voorwerp de eene ster zelfs aan van eene in]deze tropeeen het nommer heeft men een nommer bevestigd terwijleene lijst,waarnaar verwijst,in de ,
nabijheidin de zaal is opgehangen. model. De verlichting is goed de tentoonstellingskasten zijn van ouderwetsch de gids,enz. De etiketteering is niet in alle opzichtenmet zorg geschied, De etiketteering schuilen er zelfs fouten in; eene soms een gids bestaat niet en evenmin gedrukte catalogus. De voorwerpen. merk ik in de eerste plaats op dat het hier Aangaande de voorwerpen vergaarde materiaal ten volle verdient, dat er eens een voor zijnetaak berekend persooneen ,
,
beredeneerden maken.
Men
catalogus van ziet hier zelfs
bewerkt een
het zoodoende
om
aantal
die
van
b. V. een prachtige vederen heim van en van eigenaardigehonten Schilden voorhanden bestaande uit een hoUen boomstam tam-tam's*); om
ZOO
zyn
der
Stille Zuidzee
Fransch
Indi"
vooral
uit de
tot
goed der wetenschap te gemeen lang vervlogen toestanden getuigen, de Sandwich-eilanden de Salomoeilanden *); van
stukken
Markiezen-eilanden
de Nieuwe te
Hebriden
zwijgen van en
wat
een er
Nieuw-Caledoni"
,
zijn tal
van
1) Zie J. D. E. ScHMELTz: IV, [1891], blz. Ethnographie Ratzbl, Op. 2) Vergelijk in 3) Zie eene afbeelding
voorwerpen
Die
Sammlungen
voorhanden; uit Burma
aus
Korea
im
eene
Eihnogr, Reichsmuseum
e.V.).Met Plaat I" Hl. eit. I, Plaat bijblz. 182. Fig.4, 6 u. 7. d* EthnographieVUI Revue (1888),blz. 358
der
reusachtige ,
uit andere eilanden te zien
der zeldzame
zu
Leiden
III
(1884), blz. 164
bronzen
(Int.Archiv
45
en
valt. Uit
e.V.
f"r
33
PARH8.
wier vervaardigersen doel wij nog altyd in het duister verkeeren. ') prachtige bronzen, lak- en inlegwerk uit, tevens ziet men een, prachtig met en verguldsel versierd altaar, godenbeelden enz. Van de schepters snijwerk, lakwerk ik boven Guimet waarvan gewaagde is ook hier een kostelijkuit Nephriet bij het Mus"e gesneden stuk voorhanden ; zeer belangrijkis ook een tafereel met verschillende voorstellinalles van enz. gesneden. Soms gekleurde steenen bloemen, vazen, boeken, wierookvat gen: ook voorwerpen dit Museum door particulieren worden aan geschonken zoo was nog onlangs keteltrommen
omtrent
,
China
door
munt
,
Franschen
Batavia
een
prachtig stel Wajang-karoetjilpoppen
Van
Japan zijn fraaie wapenrustingen, bronzen, porseleinen lakwerk aan wezig. Afrika ziet men de in tropee"n tentoongesteldevoorwerpen ook Van benevens
belangrijkestukken Koning
Waartoe dienen
der
hier
ziet
stammen
Mundurucus
andere,
van
der
voorwerpen
mij niet duidelijk;ik
is
levende
nog
k"sten; zoo terecht gekomen.
Dahomei,
van
tot
in
Brazili",het
de
Roodhuiden
er
Nadat
het
van
kunst
van
belang
vinden
te
Louvre en
; te
acht
meer
de
kleeding en
costuum
van
vele
nog
den
Bbhanzin,
moeten
fraaie stukken.
sieraden
Van
de
opperhoofd
een
aantal antieke
een
en
van
ontvangen.
Midden-Amerika
van
vederen
Irokees
een
van
kroon
aantal
een
te
voorwerpen
stammen.
MUSEB
DU
LOUVBE.
verzameling had
ge"indigddoorliepik werpen buitengewone menigte voorhier iets van bergen. Ik had niet verwacht ethnographisch ik verrast in de schilderijen-afdeeling was een Japansch kamer-
smaak dus
genoemde
zooeven
Museum
die, zooals bekend
is, eene
(van de Tosa-school) tegen het ontdekken, dat door Mitsusumi Minister Oru Nob"naga geschilderdis, ter herinnering aan vond ik hier nog een zeer fraai stuk borduurwerk een groot publiek feest te Nagaya. Tevens (Atelier van Kioto) in het begin der 18" eeuw vervaardigd, voorstelop zijde,door Fukusa schotel omhoog houdende dienende tot bedekking van lende vijf eenen en een gepersonen een voornaam zou schenk, dat aan aangeboden worden. persoon die meer het Louvre-Museum In de afdeelingenvan speciaalaan de Aziatische oudheid schut
van
einde
der
16"
bladen
de
behoorende
mijn rondgang in de
ik
zalen
Museum
uit Mexico
o.a.
hier
Xin.
de
Consul
uitgestorven bevolkingen
zag
men
dit
is in
de
in
den
van
eeuw
voor
te
den
,
die ter vergeUjking met de gewijd zijn vindt ook de ethnograaf veel belangrijkestukken hedendaagsche toestanden van groot nut kunnen zijn.In het voorbijgaanwil ik niet nalaten ,
,
de
aandacht
te
vestigen op
Koning Sabgon
paleis van
de
indrukwekkende
uit de 8"
bijzonder op de resultaten der boogschutters uit de troonzaal
eeuw
Missie
v.
beeldhouwwerken
Chr., door
Botta
Dibulafoy, waaronder
Darius
den
uit Khorsabad
1843 de
fries met
het
van
uitgegraven,en leeuwen
in het met
en
trapleuning uit het paleisvan Mnbmon aantal andere beeldhouwwerken, of uit kleurigetegelssamenen Artaxbrxbs een gesteldevoorstellingenals reusachtigegevleugelde leeuwen, stieren enz. Deze alleen zouden reis naar eene Parijs waard zijn. Een daarby hangend schilderystelt den aardheuvel met waaronder de troonzaal bedolven der eene zijne omgeving voor nabootsing op ^/goo was; van
Eerste,
een
,
1) ook
J.
ezemplaaris
Dit D.
E.
[1896],blz.
ScHHBLTZ:
41
beschreveu
en
BroHzepauken
im
in afgebeeld Inditchen
Meteb:
AUertk"mer
Archipel (Int.Archiv
enz.
f"r
blz. 15 en PI. 18, Fig. 1 " Ethnographie; Supplementzu
e.V.). 5
S. Zie Bd
IX
"4
BAPPORT
CONSBRYATOB
RIJE8
BTHNOaR.
MUSEUM.
dien heuvel en een van natuurlijke grootte geeft eene levenderigevoorstelling model, nog inzichten vervaardigd,geefteen denkbeeld van de volgens de door de uitgravingen gewonnen zooals die zieh omstreeks de Ap"dana of de troonzaal 404 inrichtingvan v. Chr., eene vlakte
"9200aM.
het oog moet vertoond hebben. 0 bedekkende, aan Museum af te stappen, zij nog opgemerkt, het Louvre afdeelingvan dat de bezoeker in Staat is gesteld uit eenige, voor geringen prijste verkrijgenhandboekjes vele der tentoongesteldevoorwerpen nadere inlichtingente putten ^). over van
Alvorens
deze
van
XIV.
Nog is.
Koloni"n
van
Zij beoogt de
uit
mijn vertrek
voor
Ministerie
Leiden
ressorteerende Fransche
de
voor
Exposition
goloniale.
werd mijne aandacht gevestigd op deze onder het die in het Palais de l'Industrie gehuisvest instelling,
Koloni"n
hetzelfde
doel als het Koloniaal
Museum
te Haarlem
de kennis der Koloni"n en harer voortverspreidingen bevordering van ori"nteerende brengselen welk doel door de uitgave van publicati"nwordt bevorderd ^). Aan die instellingwas, naaieene men zeide, verbonden permanente tentoonstelling koloniale producten, waarbij ook ethnographische voorwerpen van gevoegd waren. Hoewel de instellingop het tydstip van mijne komst niet voor het pubUek geopend voor
nl. de
onze, ,
werd
ik met de meeste welwillendheid toegelaten en door een der beambten rondgeleid. ethnographischevoorwerpen. Inderdaad bevond ik dat, benevens producten der verschillende koloni"n, hier ook niet weinig ethnographischevoorwerpen te vinden waarwaren, was,
De
onder in
stukken
Maar
hooge waarde.
van
alles
is, ordeloos dooreen
lucht, tentoongesteld.Tijdens mijn bezoek
de
open die in het
heerschte
liggende, "f in k"sten, "f eene buitengewone bitte,
gebouw nog verhoogd werd door het glazen dak. Aan die bitte en dat feile zonnezijn de coUecti"n zonder eenige beschutting blootgestelden bovendien zijn ze nog voor zoodat de voorwerpen een allengshun ondergroot gedeeltedoor eene dikke laag stof bedekt anders Hoe is de orde die er te Haarlem t e en heerscht I stellig gemoet gaan. zindelijkheid gang Ik begrijpniet, waarom de Regeering die coUecti"n,die hier blijkbaargeen nut doen, niet of bij het Mus"e voegt bij het Trocad"ro Guimet, en de instellingniet uitsluitend voor den informatiedienst met betrekking tot de koloni"n bestemt. Over de ethnographischevoorwei-pen maakte ik ettelijke aanteekeningen voor later geAn twee grootscheSinghabeeiden; bruik. Hier zijslechts vermeld dat ik o.a. zag: van g kor
licht
,
Zie
1) Yol. LH,
het bericht
blz. 289
2) O. a. noem iiens,Paris, 1879. eommaire
Ten
E.
deze
Vol.
in opgraviagea
LIII,
blz. lU
: Le volgende
Ledrain:
Les
du
Tour
T. LIV, blz. 1
Monde
"
96
"
LV, blz. 1
"
80
en
Olobus
e. v.
Vicom te Emmanuel
Monumente
Pk"nieiene,Paris,1895.
"
Paul
de
RouGfi
:
^otice
sommaire
des
Monumente
igyp'
Notiee E. Ledrain: Hmyaritee, Paris,1895, Pierbet: Salle hietorique de la Galerie Bgt/ptienne. Cata-
AramSene
et
"
Paris^1889. gloesaire.
La Tonkin versehenen de Notieee 1 te Parijs waren au 4, over "Lee plantaiione mijn verblijf in voorbereiding. Deze brochures worden langen SSnSgalet La Cochinchine'*.Andere waren op verkosteloos beheizen de bodemgesteldheid verstrekt en enz. inlichtingen ligging, aangaandede geographische Kolonien, in de eerste plaatsbesterad ten dienste van emigranten. Bovendien de prijs wordt door den informatiedienst een maandschrift de "Revue eoloniale" nitgegeven, waarvan jaar10 fr. is.
3)
Nouvelle
per
d^un
over en
ik hier de "
des Monumente
loguexuivi
der
e.V.
tijdevan
Caledonie,Le
"
,
35
PARIJS. \
Cochinchina
rood eigenaardigelangwerpige houten verguldsel.VanTonkinnoemikdelandbouwam groote bronzen tempelklokken *), werktuigen, die zeer voUedig voorhanden zijn; van Ann zielentafels ^),alsmede en een eene verzameling Buddhabeeiden draagstoel.Van Cambodja
waardigheidsteekens') en
aantal
een
Schilden
of zwart
verlakte
trok
verzameling steenen merkwaardigste stuk
eene
Het
Senegal, de
van
gedroogde kop hoofd ; de kop voorgesteld. Ten
van
een
was
met
slotte Hebriden
Nieuwe
eerste
met
die
beitels onder ik
rood
naar
voorwerpen leerde kennen.
wordt,
beweerd
omwoeld, terwijlde
doek
zij uit de Stille vermeld').
Zuidzee
XV.
was
broeder
door
schedeltropee
eene
de
was van
de lucht
aan
inlandsch
een
schelpen (Cyprae") waren
merkwaardige
mummies
van
de
Plantes.
des
haar
der
,
Het
den
van
oogen
eene
nog
Jabdin
dan veel meer Deze instellingomvat hier aan Musea plajitentuintreft men
doet
naam
vermoeden.
Behalve
een
dieren-
gebied der NatuurlijkeHistorie en voorts rijkebibliotheek,die eene der beste op het gebied der NatuurlijkeHistorie in Frankrijkis. die door hunne deze instellingverschillende geleerden verbonden Tevens aan puzyn
en
eene
blicaties in het de
Afrikaansche
uit dit werelddeel
vijand en,
*).
mijne aandacht de
,
in
Ornamenten
du "Bulletin
De
des
Jardin
d'histoire naturelle"
enz.,
door
en
openbare voordrachten
vrucht doen dragen. instelling Plantes is eene en stedelyke instelling
Parijs getroost zieh
stad
ieder
dezer
ryke schatten
de
Mus"e
van
ten
behoeve
daarvan
niet
on
belangrijkeoflFers die m. i. alleszins rentegevend zullen zijn, de verspreidingvan aan aan gezien ze ten goede komen ,
kennis
op
kring. Voor
natuurwetenschappelijk gebied in den ruimsten het publiek is de instellingnagenoeg altijd,
zelfs op Zonen
Feestdagen toegankelijk gebruik ; dat er druk gemaakt wordt, had ik gelegenheid te zien op den dag den tweeden van mijn bezoek Pinksterdag: eene ontzettende stelling menschenmassa verdrong zieh toen in alle gedeeltender invan
,
het heeft mij zeer getroffenhoezeer publiek gevestigd was op hetgeen hier
en
het
van
de
aandacht
te zien
valt.
De
anthropologischeafdeeling.Voor mijn doel kwam natuurlijk de anthropologischeafdeelinguitsluitend in aantoen in een oud en ondoelmatig gemerking; ze was nog bouw
echter in wording. gevestigd een nieuw gebouw was Ethnographische voorwOTpen zijn er niet veel, doch ik ,
1) Zie 2) 3) I,
Book
4) 5)
G.
Zie de Zie
G.
DuMOUTiEB:
Les Symboles ehez Us Annamites. (Pkris1891), V"lkerkunde II, blz. 719. afbeelding bijRatzel: DuMOUTiBR: J. J. M, du en Op. c".,blz. 96 (Afbeeldingen)
I, blz. 70 Zie M.
^- ^- ^-
blz. 112
Groot:
en
The
113
van
de
Jivaro's.
Ser. 875.
(AfbeeldiDg).
reli^iou4sysiemo/Chma.Y6L
e.V.
1 [1882],blz. 505 (Revue d'Ethnographie : Le Cambodgeprihittorique VII (1888),blz. 333. (Afbeelding). d'Ethnographie
J. MouRA
Zie Revue
Gedroogde kop
e.
v.).Met
platen.
86 vond
daaronder
werk
een
groot
paarlemoer
van
van
RIJKS
CONSBRVATOR
RAPPORT
steenen
beeld
Rubiana,
van
een
BTHNOGR.
het Paascheiland der
MUSEUM.
,
Salomoeilanden
geprepareerdenkop
een
,
alsmede
drie
met
inleg-
geprepareerde
beiden Indianenstammen in het Zuiden van de Jivaro's ^), en een van koppen van de Mundurucus merkwaardige. Amerika, als het meest Skeletten is verbazend schedels en De verzameling van ryk. Volgens mij door den Dihet totaalcijfer der geinventariseerde recteur, Prof. E. T. Hamy, verstrekte inlichtingen was De a anwinsten zieh in de hebben stukken in Juni 1895 tot 24500 jaarlijksche geklommen. 940 1530 exemplaren per jaar bewogen. Dat is echter eerst laatste tien jaren tusschen en slechts 6000 er sedert 1872 het geval; toen exemplaren aan wezig. Het gunstige waren de Heer Hamy deze vermeerdering getuigt, was geneigd toe te schrijven resultaat,waarvan de inrichtingvan aan en speciale aan eene reorganisatieder zoogen. "Missionsscientifiques*' worden. *) die sedert 1875 door hem gegeven Collegesvoor onderzoekingsreizigers, in veel bijzonderhedenaangaande deze verzameUng te niet de plaats om belang zijn, verdienen genoemd te een wijderen kring van stukken, die voor datgene hetwelk eenige praehistorischevondsten en versteende Skeletten, waaronder ook wel de grot van Mentone Mei in de grot Baours" 1872 rouss", genoemd, is hier
Het
Als
treden. worden 26
den
met aantal steenen in Brazili", een gevonden werd en een ander uit Santos schappen in schelphoudend gesteente opgesloten, vooral mijne aandacht trokken.
SooiETE
XVL
gereed-
d'Anthropologie.
d'Anthropologie de Paris" is in een "ficole gebouw in de "Rue de l'Ecole de M6degevestigd; hier bevinden zieh tevens de verzamelingen der "Soci"t" d'Anthropologie," de door den vermaarden anthropoloog Brooa bijeengebrachteschedels, Skeletten enz.
De cine" 0.
a.
meerendeels kosteloos gegeven; de school zijn openbaar en worden De de Collegesaan middelen wordt grootendeelsuit particuliere bekostigd. instelling aantal lokalen op dezelfde verdieping, De verzamelingen. De verzameUngen zijn in een de Collegesworden eene waar dak-6tage, tentoongesteld dringend begegeven, ; zy hebben hoefte
voorbeelden daaronder
doch schenk
van
misvorming; ,
een
van
huisvesting.
Van
schedels
vindt men eene waardige merko.a. menigte van echter slechts weinig, ethnographische voorwerpen enkele belangrijke zooals eene uit Dahomei, als geverzameUng voorwerpen officier van waaronder aarden mijn bezoek ontvangen gezondheid kort voor
betere
aan
,
ex-voto's,een ijzerenaltaar en een van ijzergesmede slang,beide om in een fetishhuis te plaatsen en ten slotte honten knotsen waarvan het slageinde soms in den bewerkt. Van de overige voorwerpen dezer verzameling zijnnog van vorm een dierenkop was te vermelden honten een spiraalvormig in elkaar gewoelde reepen Phallus, sieraden van vaatwerk
voor
oflfersen
,
koper voet
en en
1) vationi
Zie
slakkenhuis een zilver;eene honten schotel met de nabootsing van (Acfiatina)als Onder de voorwerpen een boogschutter. eigenaardigearmbescherming voor
eene
eene
men
G. A. afbeeldin^bijR. Andree: Eihnogr,Parallelen und VergleicheI, biz. 144. dei Linoei,1882/83) Tav. I. Over het prepareeren Oivari. (Reale Accademia
sui etnografiche
"
CouNl: dezer
Ouerschedel-
hieryoren afgebeeld zie hetgeeuhieroDder ook ons Museum een pr"chtige exemplaarbezit, bijWeenea medegedeeld. de bijhet beginvan 1886 werkzaarc omtrent 3) Eene reeks belaugrijke "Missions" yindt bijzonderheden zijnde V, blz. 187. medegedeeldin Revue d'Ethnographie
tropeeen,waaryan wordt
"
38
RAPPORT
het
lemmet
CON"ERVATOR
goud gedammasceerd
met
heeft, de aandacht
BTHNOGR.
RIJK"
is, terwijl de
MUSB"M.
den
greep
vorm
van
een
godenbeeld
verdienen.
Van Afrika merkte ik o.a. het slageinde,.bij uit Egypte met aan op ijzerenknotsen 6 vleugels,bevestigdeplaten; prachtige zwaarden de Kabylen, dolken van van wijze van uit Marokko zwaarden lansen van verscheidenheid van en en zeer eigenaardigenvorm eene de Mandingo's, Woloflfen en andere stammen Afrika. der Westkust van De ethnographischeafdeeling.De ethnograaf vindt in dit Museum stof voor dagenlange in de daaraan Studie, en niet minder tige toegevoegde zg. ethnographischeafdeeling,die prachbeeiden van verschillende volksstammen de "meest bevat. Ook hiervan krijgsliedenvan bestaat een beredeneerde gids. ^) De uitrustingdier beeiden met enz. is, Jammer genoeg, niet altijdmet de noowapens de Nieuwe Hebriden Zoo is de van dige zorg geschied. inboorling bijv. gewapend met eene der bekende met lansen trilaterale beenen het einde van het eiland Espiritu punten aan Santo ') in de eene in de andere ten onrechte met een der honten, l"ngs beide band, maar haaivischtanden sneden met de Kingsmill-eilanden van gewapende zwaarden *); die van NieuwBritanni" o. m. met steenen van een bijlvan de Tonga-eilanden; een inboorling San-Cristoval, Salomo-eilanden vrouwenvoorschoot is met de Admiraliteits-eilandentoegerust, een van zooals wy te Leiden bezitten en een er voorschoot een inboorlingder Viti-eilanden draagt een vrouwenwelks in Guyana *) te zoeken is. De volken van hoogst waarschijnlijk oorsprong ,
vertegenwoordigd, op de uitrusting van met weer een ijzerenbijlvan de niet overbodig wezen Ginaahnen Indien de uitrusting Het zou de Philippijnen ') gewapend. op dezer beeiden eens door een werd ethnograaf geoefenden nagegaan. antieke knotsen van Ten slotte merkte ik in deze afdeelingnog verscheidene Guyana en
Indonesi" den
door twee
zijno.a.
valt niets
een
aan
te
Bomeo
inboorlingenvan
merken,
doch
de ander
is reeds
"
Noord-Brazili"
op.
Geschiedenis bezoeker
door
der
Oorlogskleedy.In
reeks
eene
beeiden
van
,
derde
eene
afdeelingvan
uitstekend
even
bewerkt
dit als die
Museum
wordt
waarvan
ik
de uitrusting der krijgsliedenvan de oudheid gewaagde, de geheeleontwikkeling van tijdaanschouwelyk gemaakt ; ook hierbijis door een zeer bruikbaren gids voor hoeften der bezoekers gezorgd.")
onzen
XVni. Reeds zen
,
dat
geopend
1)
en
Galerie
2) Zie
bthnographisohb
tot op de be-
Tentoonstblling.
had ik in eenige tijdschriften het bericht gelemijne reis aanvaardde 1895 eene graphische ethnoRussische van Champ de Mars te Parys in den zomer kort v"6r mijne komst was Tentoonstellingzou te zien zijn; die tentoonstelling ik verzuimde daarom niet die te bezoeken, doch hetgeen ik er zag leek meer
voordat er
Russische
den
zooeven
op
ik
,
het
Paris ethnographique ^
ScHMELTZ
and
Kba"sb,
cit. Plaat
1877. 8". Die
ethn,
anthrop,Abth,
ete, blz. 129, N"
2588
eaz.
en
Edge
Paktuioton:
Op.
135, Fig.8. Partd"otok: Edgb Op. oit. Plaat. 171, Fig.6. Vergelijk 3) Zie Galerie ethnographiqueblz. 27, N"26. dezer voorschootjes W. und den vorm Fer wandte" Joest: Ethnographisehee au* o.a. Guyana voor 4) Vergelijk (Suppl.zu Bd. V, Int. Archiv f"r Ethn.)Tafel I Fig.a ii. b. 5) Zie Ratzbl; Op. cit. I, blz. 384, Fig.3. 6) Notiee sur les eostumee de Guerre. Paris, 1885. 8". ,
STRAATSB"R".
op
kermis, dan op overbodig is.
eene
daarvan
ethnographische tentoonstelling,zoodat
eene
SXRA.A.XSOURO-
AaDgezien mijn weg Prof. G.
Gebland,
onthaal ;
eene
den
39
rRBIBUR".
"
i. S.
11
Straatsburg liep, maakte
over
bekenden
ethnograaf, op ethnographischeverzameling bestaat
XIX.
er
te
ik
de
van
gelegenheidgebruik om
Ik vond
bijhem Straatsburgnog niet,maar
Naturhistobisohes
vermelding
JXJJVI.
zoeken.
te
verdere
een
welwillend
zal
er
komen.
Museum.
het vennaarde, aan de stad Straatsburg toeik dat voor sedert kort aan de "niversiteit Natuurlijke Historie, hetwelk is afgestaan, een nieuw in bruikleen zekere voorwaarden was onder gebouw opgericht. het te m"gen Voldoende zien, introduceerde Prof. Gebland aan mijnen wensch, om mij by Prof. D"deblein, die mij met de meeste welwilden Conservator van genoemde instelling, alle mogelijke inlichtingenverstrekte. lendheid rondleidde en my Het ijzer en steen opgetrokken; van geheele gebouw is van ijzeren k"sten en dito Van
Gbbland
Prof.
behoorende
Museum
vernam
van
moeten de hooge kosten ten gevolge van zekere afzien, maar uitgedachte,zeer vernuftigeinrichtingis hier met k"sten en vitrines van greenenhout hetzelfde doel als met ijzerenbereikt, nl. hermetische afsluitingder voortegen de buitenlucht en hare beveiligingtegen stof en ongedierte. werpen
vitrines door
heeft
wegens
men
D"deblein
Prof.
zou mij te ver eenvoudige middelen
Het
heel
daan,
de
over
over
het
zeer
veel
nieuw
Systemen
stelsel
van
en van
tentoonstellen
de
Studie
over
leerde
werd
dienste
Thans reeds
ging uitweiden.
hetgeen hier in het belang der zou bouwen ethnographisch Museum
irRBiBURO-
ten
hier
staat
over
alles wat
in dit Museum
met
soms
der voorwerpen is gehooge kosten voor het bewaren verlichtingzoowel der zalen, als der voorwerpen zelf,alsmede zonder
van
te
Aan
ik
wanneer
voeren
IM
Ik heb echter den indruk gekregen, dat ook op een Natuurlijke Historie is gedaan ,
kunnen
brb:iso-a.xj.
toegepast worden.
18
axjivi.
Hoogeschool te Freiburg in B. was lange jaren verbonden de, vooral door zijne het leven van dien genephriet en jad"ietbekende Prof. Fisoheb ^). G^urende een ethnologisch Museum gevormd dat, oorspronkelijkvoomamelijk beatemd zijnerspecialestudi"n, allengskenstengevolge van schenkingen zieh uitbreidde. Prof. E. Gbossb, die de ethnologischelitteratuur het onder de leiding van
een belangrijkwerk*) heeft verrijkt. worden de door hem gegeven Collegesin de ethnologie.Naar Prof. Gbosse mij mededeelde ethnologischeColleges,die in verband staan met een ethnographischseminarie,goedbezocht; had hij b. v. in het Winter-Semester waarvan '94/95 twintig hoorders ZOO sommigen onder
met
,
diens
1)
Zie
vooral
2)
Die
Anf"nge
der
werk: Nephrit und Kumt, Freiburgi/B. 1894. 8".
voornaaniste
Jadeit, "
1880). (Stuttgart,
Zie ook
Int. Archiv,
VII f"r Ethnographie,
blz. 264.
40
en
zieh
de meesten
waarvan
reizen
XX.
Het Als
stuk.
Museum
dat
,
aantal
een
dbb
Universit"t.
gebrekkige lokalen gevestigd is bevat menig merkwaardig benevens uit Japan, boeken eene groote geillustreerde vindt men een prachtigen olifant mandewerk; uit China
in uiterst
,
noemen
lakwerk
van
nephriet en
Musbum
Ethnographisches
zoodanig zijn te
verscheidenheid van
U"SE"M.
leidingbepaalde ethnographische vraagstukken uitwerkten in overzeesche gewesten voorbereidden 0"
zyne tot
BTHNOGR.
RIJK6
CONSBRYATOR
RAPPORT
en
andere
fraaie voorwerpen
even
deels
van
dezelfde steensoort
,
deels
en eenige weinige wapens speksteen. Uit den Indischen Archipel bezit het Museum de eilanden der Stille Britanni"- Archipelen Duitsch Zuidzee is de Nieuw vlechtwerk; van Nieuw Guinea het best vertegenwoordigd; o. a. ziet men een eigenaardigeval voor haai-
van
de Viti-eilanden Hannover. van Daarbij sluiten zieh aan voorwerpen menschenhalvemaanvormig bord en eene der merkwaardige vorken voor Afrika de Mangbatta's (Monbuttu's) en de Niamvan er vleesch*). Van zyn voorwerpen het dwergvolk der Akka's Niam's, inzonderheid eigenaardigewerpmessen "); van pijlenmet met kokers uit uit eene het der Afrikaansche binnenmeren een en en bijl gebied bogen, visschen 0.
a.
een
uit
Nieuw
,
honten
(Haematiet)geslepen lemmet. Eindelijkmerkte ik uit Amerika op een eigenaardige de inboorlingenvan Brazili" een aantal steenen b\jlmet steel van de Roodhuiden ; van Peru eene aarden vaatwerk, kleine, doch niet onbelangrijkeverzamehng van bijlen,en van waaronder enkele kruiken in de gedaante van mensch. een steensoort steenen
BJ^ZBLi
XXI.
18
M"SEXTH
DER
14
en
JUr^I.
MlSSIONSGESELLSOHAFT.
Door de van het "Zendingsgenootschap te Bazel" naar Azi", Afrika enz. uitgezonden het voor zendelingen zyn in den loop van tijd niet weinig ethnographische voorwerpen, het Genootgrootste gedeeltebetrekking hebbende op den godsdienst der volken waaronder
schap werkte aan de instellingten geschenke gegeven. der voorwerpen. Die voorwerpen Tentoonstelling zyn door den tegenwoordigen bestuurder het Zendingshuis, den Heer K"ser in twee zalen gelijkvloers van tentoongesteldin k"sten en van
lessenaars den
van
model.
ouderwetsch
bestuurder
voor
de
Deze
verzameling;
tentoonstelling geeft blijkvan ze
is
geographisch
tevens
en
de goede zorgen systematisch ge-
rangschikt.
De] etiketteeringde catdlogus. leder j
voorzien, waarop 1888 versehenen,
de
naam
en
beredeneerden
een
voorwerp is
nommer
komt
duidelijkuit
en
geschreven, verwijzende
is
van
naar
een
den
etiket
reeds
in
Catalogus*).
ook E. Gbossb: het ethnologisch Oeber den eiJmologUchen in "Bastian Fest' 1) Zie over Unterricht^ onderwijs ichn/r (Berlin,1896), blz. 595"604. " K"a"se: Op. cit.,blz. 177"179. 3) Zie ScHMELTZ Dm Vol. 11.). Wurfmesser der Neger (Int.Archiv f"r Ethnographie 3) Zie Dr. H. Sch"btz: der Sammlungen 4) Katalogund Beschreibung
im
Museum
des
Missionshauses
zu
Basel.
1888.
8^.
41
BAZBL.
De
is
knots
met
Aangaande
voorwerpen.
wekkend
het land
zwaa,rd
en
der Tamils,
fraaie beeiden
twee
de
zelf zij hier het volgende opgemerkt: indrukhet hoofd met eenekroon bedekt en duivelspriester, in de handen, voorstellende ^); twee maskers van uit duivelspriesters Zuid-Indi", zijn van geelkoper vervaardigd en uit hetzelfde metaal
beeld,
een
den
van
voorwerpen
Indischen
een
Kumbhakarna.
reus
De
talrijkeIndische afgodsbeeldenhier te beschrijalleen noem ik een zou ven mij te ver voeren, voor Djagann"th uit Orisu, prachtig beeld van het
den
overige naar Uit
Afrika
catalogusverwyzende.
vindt
kleine,
eene
men
maar
aardige verzameling uit het Oosten van dat werelddeel door den bekenden zendeling Dr. Kbapp gede Westkust schonken men van een voUedig terwijl ,
stel
met ongeveer goud te wegen, geelkoperengoudgewichten kleine verzameling Aschantijnen en eene
gereedschap om
35
stuks
van
de
der
aardewerk
zeldzame
de
van
slotte
Ten
plaren van
Goudkust
zij
vermeld
nog
XXJI.
Eene
werd
ze
aan
Ethnographische
Sammlung
ingerichte historische Eet
beheer
beheer. Het
anthropoloog en
bekende De
lokalen. wier
De
dieren inboorlingen,
der
te Bazel ethnographische voorwerpen verzamelingen ; doch sedert het begin van
eene
plaats vonden.
gevoerd door
eene
Prof. J. Kollmann
anatoom
vest, bijeengebrachtzijn. Naar
was
1894
de oudheidkundige verzamelingen in het overgedragen, terwijl Museum
wordt
Commissie was,
wier
in 189B
voorzitter
de
afgetreden is. het "Museumgeb"ude" gehuis-
die echter
tot nog toe in lokalen van veel te klein is in vergelyking met
evenwel
voorstellende.
Universit"t.
verzameling is
ruimte
enz.
van
oudheidkundige
de
met
exem-
Groenland,
Universiteit
de
aantal uit
grootere verzameling
andere,
eertijdsvereenigd nieuw
een
walvischtand
snijwerk van
Asohantijnscho goudgewichten. Ser. 360/5722 (visch), 505/4 (roofdier), ^^^/^^ (^^*"')^"^ ^^^/^^^^ (zitbankje).
R- E. M.
ziet.
sedert
de vele voorwerpen
lokalen
die hier
die in hetzelfde
gebouw een eigen gebouw in wording is, Bibliotheek, waarvoor te bestemmen. worden het ethnographische Museum ingenomen later voor van catalogus is de Commissie Catalogus en publicatiSn.Bij gebrek aan een beheer, beredeneerden hare taak, begonnen een van Cedelcatalogus onmiddelijk na het aanvaarden te leggen, waarvan aan mij een gedeelte vertoond werd en uitstekend ingerichtbleek te een belangstellenden zijn.Wijders heeft de Commissie Museumorgaan *) opgericht,waardoor thans
kennis
1)
door
nog
de
Zie Dr. 4
5). 2) M"the"ungen laatste "Heft" bevat
het
Jagor:
Fedob
hoorde
bestond
het
plan de
Akademische
verkrijgenvan
Fig. 1, 2,
ik
voorhandene
Bhuta
en
van
de
aanwinsten. [1894J, bk.
XXVI f"r Ethnologie Beschw"rung (Zeitschrift
61
e. v.
"
Plaatl
en
aus
der
eihnographuchenSammlung
der
"nwersit"t
Basel.
Heft
1, 1894;
Heft
U,
1896.
Dit
de afd. Noord- Afrika,die voorbeeldig bewerkt is; terwijl voor catalogus door de schenkers in Heft 1 een minder juiste aantal f"nten zijningeslopen, pen van bljde voorwertengevolge opgaven verdient het streven deze orostandigheid voorloopig gevolgd.Niettegenstaande gevoegd en door de Commissie der Commissie alle waardeering. o.a.
den
beredeneerden
6
42 De
BTHNOQR.
RUK8
CONSBRYATOB
BAPPORT
M"8B"M.
is bijeenvergaaxdlegt een schoon getuigenisaf Hetgeen in dit Museum Bazel aan de stad hunner gehechtheid der ingezetenen van inwoning. Meest alles bevindea is door schenkingen verkregen en zieh voorwerpen daaronder het hoogste van wetenschappelyk belang. Van behalve voortbrengselenvan verschillende takken van Japan ziet men nijverheid, de No-spelen, voor eene kleedingstukken, wapenrustingen een aantal maskers, waaronder het den oudsten van vorm groote Japansche drama ') en, als het belangrijksteeene facsimiles der Japansche munten den oudsten van verzameling van tijdtot den huldigen China Van 1680 jaren omvattende. vermeld ik eene reeks van *) dag, een tljdperkvan van
voorwerpen.
de
,
"
Boeddha-
andere
en
godenbeelden
werken
en
speksteen, waaronder
van
,
ken, afkomstig
hoofdzetel
fu, den
Tuchan
van
dezer
Industrie. Daaraan
uitnemende
stuk-
sluiten zieh
werpen voor-
lakwerkensnijwerk, alsmede eene fraaie bruidsporselein,emaille-cloisonn"e, kroon met bloemen de door de gebroevan ijsvogelvederen. Van Ceylon bezit het Museum ders Sabasin thans zullen ook daaraan worden op dat eiland aangelegde verzamelingen '), en worden toegevoegd die, welke door genoemde reizigers op Celebes bijeengebraehten waarreeds eenige kisten tijdensmijn bezoek van waren aangekomen. Uit het gebied van Oeeani" Nieuw-Guinea is vooral de Noordkust van goed vertegenuit de sehulp van inktviseh een woordigd, eene byzondere vermelding verdient een masker aan
van
"
Ook
gemaakt.
van
de
Viti-
Salomo-eilanden
de
en
en
van
Nieuw-Zeeland
ziet
men
enkele
belangrijkestukken. Van een
in
Amerika het
bezit het Museum
Britseh
Museum
zag
een een
en
antieke aantal
bijlvan vredespijpenvan steenen
dezelfde soort de
als ik
er
Roodhuiden; alsmede
waaronder maskers honten uit Alaska eene en eenige fraaie stukken groote kist met het gewiehhet stamdier, totem, zieh vertoont. o. m. snijwerk versierd, waarin *) Maar het bestaat uit de prae-Columbiaansehe voorwerpen tigste gedeelte van geheele Museum Visoheb Yucatan. Uit eerstgenoemd land werd door den Heer Lucas en eene reeds in 1850 gesehonken.*) Daaronder zijnpronkbijeengebrachtemenigte voorwerpen stukken Indiaan uit lavagesteent"die mij b.v. de buste van een van groote waarde, zoo brons in het Louvre deed denken. ") Maskers Museum van aan eene Nephriet, en eenzelfde buitengewoon prachtig, van gepolijstobsidiaan; aarden Statuetten, vaatwerk, sieraden enz. maken het overige gedeeltedezer verzameling uit, waarbij nog zijngevoegd twee oud-Mexieaansche grof weefsel, de ander op leer; teekeningen in kleuren, de eene op reeds door beiden in opdracht der Spaansehe Regeering in den tijdtoen Mexieo gemaakt
uit
Mexieo
aldaar
1)
Zie F. T.
2) 3)
Zie Zie
1892.
Piggott:
Tke
Mutic
and
mwncal
"MiUhe"ungen etc." Heft II, blz. xi. ,,M"the"ungen etc." Heft I blz. 35
Instrutnents
en
of Japan. (London 1893), blz. 25
P. vergelijk
en
F. Sabasin:
Die
Wedda's
von
"
26.
den, Ceylon,Wiesba-
4".
Niet de kist zelf, als hier is opgegeven, doch de in de verzoo I, blz. 8 en 9. zijnhet "Totem*\ dozer verzameling, nl. de aarden fluiten en daaraan Een gedeelte 5) Zie "M"tkeilungenetc." 1, blz. 5 en 6. tot het onderwerp van twee publicaties muziekinstrumenten verwante zijnsedert door l^rof. Kollmann gemaakt:I. Alt Mexico Floien und Pfeifen aus (Mitth. II bhs. 45 e. v.) " 11. Fl"ten und Pfeifen aui AU Mexieo (Bastian-
4)
Zie
"MiUhe"ungen
etc."
"
wezens voorgestelde siering
"
Berlin,1896, Festschrift, 6) A. D" Ceulenebr:
blz. 557
Type
e.
v.).
d^Indien
du
Nouveau
Monde.
Bruxelles,1890.
43
Z"RICH.
veroverd
CoRTBz
Afrika
Van
*)
was.
reliefs
honten
kende
Van
"
Tikal
van
Yucatan en
zijn in dit Museum
de
van
voorhanden
Lorillard.
ruinenstad
de
eenige nog
be-
*)
in de eerste plaats vermelding eene insgelijksgrootendeelsdoor aangelegde en geschonken verzameling uit Egypte en naburige streken, die stelselmatiggevormd, bijna alle tijdperken van het leven der inboorlingenin dat land omvat. de Aschant\jnen kwam reeks goudgewichten tegen en ik hier wederom ^ Van eene de
ook
verdient
gebroeders Sarasin
uit Kameroen
is
er
opmerkelijke verzameling.
eene
Z"RICH
XXIII.
Te vormde
Z"rich
bestond
tot
zieh op
voorstel
van
de
waaraan
oprichting van
Lokalen localen
Museum
15"
acht
Gesellschaft.
jaren geleden geen ethnographisch Museum ; toen een Ethnographisch Gtenootschapdaar ter stede, *)
Prof. 0. Stoll Museum
een
JTJNl.
ethnographisohbn
der
ongeveer
le
danken
te
is.
De instelling, tentoonstelling. eigendom
en
gehuisvest; de
der
voorwerpen
thans
van
reeds
niet
gezegd genootschap, is in gehuurde onaanzienlyke verzameling, zyn
in de open in eenvoudige, doch lucht, gedeeltelijk gedeeltelijk behoorlijktentoongesteld.
De voorwerpen. Van Azi" is vooral die eenig in hare soort is. Niet minder dan beteekenis in de
de bamboe
bouwkunst
schilderkunst
voor
leven
het
verschillende
en
speelt de bamboe
Japan door zt 1000
de
van
takken
van
en
vitrines
verzameling vertegenwoordigd maken aanschouwelijk welke indevoedingendehuishouding,
Japanners heeft ; nijverheid ja zelfs in het borduurwerk ,
groote rol. Een
eene
eene
voorwerpen
doelmatige k"sten
uitstekende
beredeneerde
en
de
catalogus, op
bewerkt door den botanicus Prof. C. Schr"ter den verzamelaar grond der mededeelingen van dit veelsoortiggebruik van bamboe de noodige inlichting. *) Andere Aziatische geeft over de landen, hier goed vertegenwoordigd, zyn nog Ceylon, de Philippijnenen Perzi"; van dat volgens de opgave Philippijnenis er o.a. een eigenaardig kolfvormig aarden voorwerp, er Ceylon treft men soortgelijkehartvormige schaamals ook in Nederlandsch en Engelsch Indi" geelkoper aan de Philippijnende rasp voor klappernoten van denzelfden
bij verlossingen gebruikt wordt; van bedekkingen voor kleine meisjes van in vorm
gebruik
zag
ik
van
,
als in Indi". "it
en
zijn. Ook
eene
Afrika andere
is
eene
door
verzameling door Prof. Keller Schinz
Prof. Hans
in Z. W.
medegebracht uit het land der Somali's enz. ") aanby de Ova-Herero's
Afrika
gelegd, voorhanden. Van
de eilanden
der Stille
1) ,,MiUhe"ungen etc." U, blz. X. 3) "MiUhe"ungen etc.*' I, blz. 6 en ondenocht
en
bezit het Museum
Zuidzee
7. De
stukken onderhavige
sijno.a.
merkwaardige stukken
door
L.
dk
Rosnt
en
Dismi
van
de
Chabjtat
beschreven.
3) Zie "MiUhe"ungenetc." I, Nordott^Afrika).
blz. 13
e.
v.
en
11, blz. 83
e.V.
(L. R"timeter:
I, blz. 234. 4) Zie Intem. Archiv f"r Ethnographie Bawbue Sammlung aus Japan. Z"rich,1894. 5) Katalog der ^voBsn^tehen 1891. Schinz: Deutech S"d-Wett Afrika^ Reisen 1884"1887. 6) Zie Hans Leipzig,
Katalogder Abthe"ung "r
44
Nieuwe
ROTS
CONBBBVATOR
RAPPOKT
Cruz-eilanden
Hebriden, de Santa
BTHKOGR.
MUSB"M.
Nieuw-Caledoni"
van
en
,
Nieuwe
de
vermeid
Hebriden
ik
van
Duitsch
Nieuw-Guinea.
door hoofden eigenaardigeschaamteschort uit een een groot aantal koorden die aan ellipsvormigstuk hout zijn gedragen, bestaande te liggen. den drager komt *) Niet weinige dezer Oceanische verb"nden, dat in den r"g van bleken foutief gedetern"neerd te zijn. voorwerpen Van Amerika ziet men eene kleine, goede verzameling van het Noord-Westelijkgezieh de Pueblo's en de Sioux aansluiten;doch het belangvan deelte, waarbij voorwerpen verzamelde rijksteuit dit werelddeel zijn de door Pi'of. Stoll in Guatemala voorwerpen. leges Ethnographische en AnthropologischeColleges. Ethnographische, of wel ethnologischeColworden de Universiteit en het Polytechnicum gegeven; aan door Prof. Stoll in de Dr. R"d. Martin, die eveneens tot het bestuur Anthropologie doceert aan beide instellingen Van
o.
de
a.
den laatste worden druk bezocht; genootschap behoort. Vooral de lessen van naar van de bezoek, tijdstip hij mij mededeelde, 86 hoorders voor hij mijn op aaiialle, elfdeel namen theoretische en praktischeoefeningen. physische Anthropologie waarvan
van
voormeld
had
het
,
ROMB
MUSBO
XXIV.
17"
NAZIONALB
JUNI.
CT
PREISTORIOO
ED
ETNOGRAFIOO.
Prof L. Pigorini,den tegenwoordigen DirecIn het jaar 1875 ging van geschiedenis. instelhng,een voorstel uit aan den Minister van Onderwijs om in de hoofdstad Praehistorisch en Ethnographisch Museum Itali" een in de maand van op te richten. Reeds Maart daaraan geopend, dat in den beginne niet veel honderden volgende, werd het Museum bevatte. ^) voorwerpen De
dezer
teur
De
werd
Museum
lokalen. Het Romanum"
honderden
voorhanden De
verdiepingvan het vroegere twee veertig zalen meer en is er gebrek aan de nog ruimte, aangezien er in plaats van die in den beginne aan wezig waren, thans ongeveer 80,000
voorwerpen,
is het
over
ruim
zyn. het
verlichting.Door even
waarop,
in tien zalen der bovenste
gehuisvest; thans
"Collegium lange gaanderijenuitgebreiden enkele
toen
als
gebouw
enkele
aan
wordt
groote, Vierkante
eene
plaatsen aan
den
straatkant
de
ramen
binnenplaatsomsloten, uitkomen, zoodat de
verlichtingbijna overal voldoende is. De tentoonstelling. is veel zorg besteed;de praeAan de tentoonstelling der voorwerpen historische zijn volgensde vondsten gerangschikt,de ethnographischein geographischevolgorde. komt leder voorwerp geplaatsteniet te hooge en duidelijkuit, gedeelteUjkin l"ngs de wanden in vrijstaande k"sten ofeindelijk niet te diepe k"sten, gedeeltelijk in onder de ramen geplaatste seum als zijngevoelen te kennen lessenaars. Prof. Pigorini heeft indertijd gegeven "dat in een Mude strengste eenvoud
zijn'\Die
moet
leidende gedachte heeft
heerschen
en
dat het eenige sieraad
blijkbaarbij de
inrichting
De Conserveering.Voor de conserveering der voorwerpen gedragen; in alle k"sten is Naphtaline in voldoende mate
1) m,
Zie
ScHMBLTZ
en
blz 167) (Afb.)en
2)
Zie
over
de
Krause:
VII,
blz.
Op. c"., blz. 126 342, Fig.67.
enz. geschiedenis
van
dit Museum
N.
ook
2564
:
enz.
en
wordt aan
PI. XXII
Intern, Archiv
de
moeten
voorwerpen
dit Museum
van
voorgezeten.
hier uitstekende
wezig of, zoodra Fig.2
en
Revue
eene
zorg
k"st
ff Ethnographie,
V [1S92],blz.243 f"r Ethnographie,
e.
v.
46
RAPPORT
Uit
Peru
allerlei
van
hu8) en
vruchten
en
vooreerst eene prachtigeverzameling aardewerk, waaronder kruiken Stromvogels, viervoetige dieren, visschen, schelpen (Spondylttsen onder er (Yams, Mais enz.); ook mythologische voorstellingenvindt men
kan
zooals
ook
die
M"SBUM.
BTHNO"R.
RIJKS
men
bij sommigen
gaan, is
ziet vorm:
C0N8ERVAT0R
men
de
aan
enkele
aan
hier niet aangetoond dat men doen heeft. *) Opmerkelijk is
de
voorgesteldepersonen
mummies
zien is
te
en
het
versieringvan door
waarvan
den
lichaam
Heer
na-
Boggiani
het lichaam beschilderingvan een versieringde carricatuur van vertoont. monnik mozaiekwerk nit exemplaren van Daarbij sluiten zieh aan merkwaardige de klem^en, niettegenstaandeze eeuwenoud zieh zoo vederen;*) weefsels, waarvan zyn, nog te
frisch
met
tatoe"ering,maar
met
kruik
eene
de
waarvan
als waren de bewerkster nit de handen ze van gekomen. Sieraden, pas sluiten de ry dezer hoogst merkwaardige gereedschap, exemplaren van houtsnijwerk enz. door Prof. Mazzbi der beschaving van 'toude Peru, die in hoofdzaak overblijfselen ziet men in 'tland zelf zyn Ook Ecuador van bijeengebracht. ') merkwaardige antieke stukken Van Columbi" zetels met is er o. a. vier prachtige steenen diervormig voetstuk. *) vertoonen
steenen
"
"
,
veel aardewerk,
kruiken
beeldjes,benevens
en
sieraden
eenige gouden beeldjesen vindt in
reeds
onder
men
den
de
Catalogus
het
voorwerpen
schelpen, enz.
van
collecties die van
andere
de
van
z.
g.
aanwezig.
"Indianender
Kircherianum
Museum
waaronder
1678
van
twee
Stukken
"
Missies" vermeld
mummies,
van
lang groot be-
af komstig worden.
zijnen
Daartoe
blad- en bloemornamenten kalebas met aantal schoteis en lepelsvan een en o. a. dieren in kleuren, en met afbeeldingen van goud en zilver,fraai beschilderd. Wyders menschen tanden zijngeregen, als een presumptie van een waaraan gevlochten schaamteschort Brazili" kannibalisme De enz. zameling voormalig zijn door eene groote verinboorlingenvan (?), die eveneens reeds tot het even vertegenwoordigd,*) waarbij een aantal voorwerpen hebben behoord: In de eerate plaats eenige eigenaardigehonten knotsen, genoemde Museum honten er een eene bezit/) steenen bijlen,waaronder trompet, zooals ook het Leidsche Museum behooren enkele
,
"
het reeds door Ulysses slotte nog
ten
en
mede,
het
naar
Aldrovandh
zijn^Museum metallicum" beschreven exemplaar ^) met bolvormigen steen aan het slageinde,waai'Van der zendelingen werd de inboorlingen gedood. in
merkwaardige knots
eene
etiket vermeldt,
een
"
de Jivaros")zijn allen min en Rio-Negro, de Mundurucus Van de beide laatste stammen vindt men of meer uitgebreideverzamelingen voorhanden. de Jivaros bovendien ook hier de meer vermelde een geprepareerde koppen, van eigen-
1) 3)
G.
BoooiANO:
H.
H.
Zie
tav. met
Indiene
(Atti del
Pittura?
remarkable
tome
e.v.
PI.
en
II
1895. Met Congr. geogr. Ital.)Roma platen. of old Permoian "Art plumaria.'* (Int.Archiv
tpecmens
f"r Ethnographie
XV).
f"r mhnographie V (1892), blz. 89 e.V. deW Ecuador aleuni oggei" etnologici (R. Accad. Coloradoe de Manabi, et les siegetde pierrede la rigion Di
dei Lincei 1880/81) Roma, 1881, con (Rev. d'Ethn. I [1882], blz. 454 e.v.)
afb.
5) G. A. CouNi: It.),Roma, 1883. 6) Zie J. D. E. Veth". Leiden, 1894. 7) 8) G.
on
Archiv
Intern,
Lee
"
Notes
[1894],blz. 221
PiGORiNi:
4) L.
:
de
en
TaiHoggio o
GiouoLi
VII
3)
*)
Amazoiien-rivier
de
aan
A.
Zie G. G.
A.
CoLiNi:
9) G. A.
A.
geogra"ehee
Sgumsltz:
Colini:
CoLiNi: La
Note
"ne
Antike
autre hacke
Collezione
del Cav, etnograofiche
Waffen und
e"damerikanitehe
en
pierredu
BrStil
etnogrofica degliindigenidelT
provinciadelle
CoLiNi:
eolieeione
Amatzoni
Otservazione
van afbeelding photolithographische
tec.
eine
meervermelde
Givari,
Luccibu
("oU. Soc. Geogr.
f"r Trompete in "Festschrift
Prof.
P.
J.
(Int.Archiv f"r Ethnogr.IV [1891],blz. 257 met afb.). Soc. Geogr.It.), alte irfi""/zo""(Boll. Roma, 1883; ill. "
1885. Coppi{"oW, Soc. Geogr.It.)Roma Oiitteppe (Reale Acc. dei Lincei 1882/83).Roma, 1883; 111.(Hierin
la relazione del F. lU.
sui etnografiehe de
Bartglomeo
gedroogdekoppen.).
47
ROMB.
aardig neksieraad bestaande uit aan koorden geregen vogelbeentjes,vogelhuiden met vederen de vleugeldekkenvan eene tor. ') versierd met en l"ngs den onderrand schelpen en Hoogst men bijde stamomvangryk en merkwaardig zijn de verzamelingen die door den Heer Boggiani in de Gran der Chamacoccos Chaco') en by de Caduveo's') bijeengebrachtzyn, vooral de kleurenschakeeringvan de verscheidenheid vederen en sieraden,meest allen van wegens het aardewerk het opmerkelijke verschynsel dat de ornamentiek van vervaardigd en om aardewerk. dezer Indianen Van de Roodzoozeer gelijktop die van het oud-Peruaansche "
,
,
"
beeldenschriften bezit twee het eene voorhanden, doch het Museum op hout, het ander op berkenbast, uit het straks te vermelden "Museum Borgianum" afkomstig. uit been van Uit Azi" werken de Tsjoektsjen, snij zyn in de eerste plaats te noemen voorstellende. *) De collecties uit China en Japan staan verre ten achter meestal dieren enz. by de collecties te Leiden ; enkele belangrijkestukken uit deze landen zijnwederom afkomstig De volken van Kircherianum. Britsch Indi" zijn tamelyk goed vertegenuit het Museum den Radja Tagorb. Van de Karen's en de Shan's woordigd hoofdzakelyk door schenkingen van Fea bijeengebracht, schoone in Achter- Indi" is eene verzameling door den reizigerLeonarda drie stuks van de merkwaardige bronzen der Shan's en waaronder eenige fraaie zwaarden keteltrommen, *) die met bepaalde zekerheid als in het dorp Medaung of Nue Taung in Burma Ook van de vervaardigd te worden zijnen bijzonderevermelding verdienen. ") opgegeven ik boven reeds meermalen waarin voedsel aan doozen priesterswordt gebracht en waarvan gehier een aantal exemplaren met de herkomstopgave "Burma", en daarbijeen waagde vindt men ander met lakwerk en verguldselvan stel met daarbijbehoorend draagjuk een onderscheiden en huiden
is niet veel
,
"
"
,
"
,
Patronen fraai versierd.
"
Met voorwerpen
uit I n d
i " is het Museum
o n e s
zeer
schaars bedeeld.
te noemen zijn in de eerste plaats de verzamehngen uit Nieuw-Guinea Loria *) zijnaangelegd. Ik moet Lambbrto die door de reizigersd'Albertis ^) en mij hier den inhoud dezer voor de ethnographie van schets van onthouden Nieuw-Guinea eene hoogst belangrijke,groote collecties te leveren; alleen dit dat ik er menig zeldzaam stuk zag en later gebruik maakte, tal van hier ook in staat gesteld was aanteekeningen voor en inde Papoea's van Zuid-Oost Nieuw-Guinea zicht te erlangen in de wijze waarop de bolvormige
Oceani"
Van
de
hun
slageinden van
steenen
voor
Duitsch
Nieuw-Guinea
vindt
ook
men
knotsen in
dit
met
een
Museum
d"nnen
bamboe
") aldaar bijeengebrachteverzameling. mij weinig aanleidingtot gaven komen hier enkele de Polynesiers vertegenwoordigd intusschen ouderen van tijd voor, zoo b. v. een merkwaardige prauwsteven Otto
Finsoh
behoorende
"
eilanden
,
1) 2)
Zie
de
m
8, blz. 46
Noot
vermelde
blz. 34 N. pablicatie ook (Vergeiijk
62
doorboren.
"
Van
gedeelteder door den reiziger De overige tot het gebied van Oceani" aanteekeningen; byzonder schaars zijn een
en
Prof.
PI. II
Nieuw
van
waarde
Zeeland
en
uit eene
Fig.18.
Steinen in "Giobus" Bd. LXJI den 1895.) 3) G. Boggiani: / Cadu"ei. Roma, 1895. VegafahrLLeipzig. 4) Zie afbeeldingenin het werk: Nordenski"ld's deze maziekinstrumenten,waaraan beschouwingenzijnverbonden J. D. E. Schmeltz: bijgeloovige 5) Zie over Bd. IX Intern. Archiv f"r Ethnographie,blz. 41 e. v.). Indischen im Archipel(Supplementza Bromepauken 1895 (Ann. des K. K. nathist llofmuseums, Bericht "ber eine Studienreise in Mitteleuropa, 6) Zie F. Heger:
N.
21,
G.
Mai
BoGGiANi:
/
Ciamacoeo.
Roma,
1894.
K.
stukken
von
"
[1895], Bd. X), bl. 106. ^ew Guinea^ Vol. I " II. London, 7) L. M. d'Axbertis: della peninsolaS. E, 8) G. A. CoLiNi: Collezione etnografica (Boli.Sog. Geogr. It.).Roma, 1891. 1888. 9) Zie Dr. 0. Finsch: Samoafahrten, Leipzig, Wien
1880. della Nuova
Guinea
formaia dal doU. Lamberto
Loria
48
RAPPORT
voor
^) Van *) en
doni" minder
de
rijk is
Afrika er
stammen
aan
den
stukken
voorhanden.
missionaris
van
Van
met
Galla's, alsmede
door
kapitein Vittorio
men
sche
de
van
Schilden
er
die
verdienen
Bottbgo
Westkust in
en van
op
het
Afrika
van
Zuiden
verf versierd.
zwarte
de Uniamwesi's
van
zijn veel merkwaardige den verzameling van
bezit de
de stammen, wonende de Centraalaan van eigenaardigenvorm, staatsiesperenen kleedij
in het dal
de stammen
Prof. L. Pigorini Colleges. deelte
en
,
er
KaflFerstammen
teekeningen in
SomaU's, den
de
plaats uit de verzameling uit Abyssini" diezoo de te vergelijkenzoude mede zijn.Ook van
die
,
belangryke stukken
heeft
dit werelddeel
van
noemen
Nijl,uit Marokko
meren
boomschors,
aanwezig is.
in de eerete
te
weet
Weitzbokeb
Aftikaansche
Oosten
die te Leiden
geene
,
,
volken
betreft munt
dat ik
,
de
van
Melanesische
belang, dan
Wat
MUSEUM.
BTHNOGR.
RIJKS
die mij geheelonbekend vorm Grezelschapseilandenvan eenen de CaleNieuw het belangrijkst verzamelingen van zijn de Admiraliteitseilanden ; ^) die van veel het eerslgenoemde eiland is evenwel van
kokosnoten
rasp was.
CONSERVATOR
"
Van
de voorwerpen
vermeld
te
de Juba-rivier
worden
,
uit het en
van
de
verzamelingen, bijeengebracht. *) het Palethnologischen Praehistorisch
van
de die
zijne reis werden
heeft zieh belast met
ge-
de hedendaagMuseum, terwijlProf. Colini zieh bijna uitsluitend wydt aan de Regia Universit" aan ethnographie; beiden geven Collegesin de genoemde vakken het
van
degli Studi.
MUSBO
XXV.
ROMANO
DI
AnTROPOLOGIA.
Aan gevestigde en onder leidingvan het, in hetzelfde gebouw als het vorige Museum bracht ik slechts degelijkenanthropoloog Prof. G. Sergi staande Anthropologisch Museum tot het gebied der ethnorechtstreeks graphie een kortstondig bezoek, daar het niets bevat wat eerst voor behoort. Alhoewel betrekkeUjk k"rten tijdopgerieht,neemt dit Museum Het bezit reeds " met 2000 schedels, ineene eere plaats in onder de zusterinstellingen. die Prof. Sergi ten grondslag heeft gelegd voor zonderheid veel oud-Italiaansehe, Studie eene den oorsprong het zgn. Middellandsehe 400-tal scheover van dels ras. *) Belangrijkzijn ook een den
die door den
reeds
genoemden
reiziger Lambbrto
Loria
in Nieuw-Guinea
op de
naburige tigen gewicharbeid van Prof. Sergi over het Melanesische ras. ") Misvormde schedels zijntalrijk in deze verzamelingen; o.a. zag ik er een Macroeephalus uit een graf bijBologna^) en Prof. Sergi
eilanden
zijn bijeengebrachten
eveneens
het
vestigde nog in 't bijzondermijne aandacht misvormd
is als
men
dit
aan
oud-Peruaansche
onderwerp hebben
op
een
sehedel
schedels
van
uitgem"akt
Tunis
,
en
van
die op
een
dezelfde
wijze
ziet.
het Museum Gebruik van gemaakt. Colleges in de Anthropologie worden door Prof. Sergi de Kkl. Universiteit gegeven; voorts aan hebben onder zijnen assistent Prof. Moschbn hun plaats.Aan de classificatie der schedels, leiding praktische oefeningen in het Museum
en
Zie Ini. Jrehw f"r Ethn, IX (1896), blz. 91. della Nuova Caltdonia (Rendicontidella R. Acc. dei Lincei). Roma^ 1888. 2) G. A. Colini: Co"ezione einografiea deW "ole delV Ammiragliato(Rendioonti della R. Acc. dei Lincei). Roma, 1888. 3) 6. A. CoLiKi : CoUezione etnografica // OMa BbTTEGO: etplorata, Roma, 1895. 4) ViTTOBio della tiirpemed"erranea. Roma, 1895. e diffusione 5) Origine 1892. Zie ook Int, Archiv f"r Ethnographie (Archiv f"r Anthropologie 6) Die Jdeiuehenvariet"ten in Melanesien [1895], blz. 36 e.V.). V, Ser. II).Roma, 1894. deformato (Atti della R. Acc. medica di Roma 7) G. Seroi: Sopra un erano
1)
,
Vni
49
KOMB.
ten grondslag en mede vorm volgt zoodoende de ook in de legt Prof. Serqi den uiterlijken systematische dierkunde gebruikelijkemethode. ^) heeft zieh thans een Anthropologisch GeAnthropologisch Genootschap. Ook te Rome nootschap gevormd, dat ook een eigen orgaan bezit. *)
MUSBO
XXVI.
BORGIANO.
vermaarde zij Prof. Colini leerde kennen, is "Museo Borgiano'\ dat ik dank de Piazza di Spagna gevestigd.Het bevat slechts een gebouw der Propaganda aan Bor"ia het door den Cardinaal Stephan in nagelaten Museum, dat trouwens gedeelte van der tijdverstrooid werd. Dit gedeelte sedert 1805 in het y^GoUegium Urbanum de Propaganda Fide" was den Cardinaal bewaard, werd nadat het belangrijkvermeerderd op voorstel van Het
in
het
DoMBNioo als
Jaoobini, die
voorwerpen,
het
waar
bevinden
zieh thans
zieh
bevindt
menigte
eene
o
vergebracht
en
ethnographische
van
versehillende volken werkzaam, zendelingen, bij de meest zelf dat men hier dan ook menig bijeengegaard.Het spreekt van lang vervlogen besehavingstoestandengetuigt.
datzelfde
,
de
van
steen
Roodhuiden het
aan
schelpkralen waardoor terwyl de gordel zelf
eene
slageindeen y^Wampun'\
fraaie
zeer
een
figuren worden
,
*) Het
is vooral
uit Amerika
pr"chtige "Codex Borgianus",
land
loopenden alsmede
van
de voorwerpen
Mexico, de
der
lokaal
het
naar
Katholieke
de
ziet, hetwelk Van
was.
1888
lange jaron hebben
sedert stuk
in
Borgiano" heropend ^). Hier
"Museo
tevens
een
ik reeds
waarvan
het
bekende
beeldschrift uit
afgodsbeeldvan
een
hout
uit
met
zyn
voor
een
boven
,
geld of wel ,
zestal ,
op
ruilmiddel
een
boomschors
van hooge waarde gegriftepictographie"n
gewaagde**).
uit China, waaronder een afgodsbeeldenuit Indi",enkele voorwerpen uit Indonesi" vertegenwoordigd. groote zijden,geborduurde voorhang en door enkele voorwerpen de eilanden der Stille Zuidzee vindt men Van insgelijks eenige belangrijkestukken, de Gambier-eilanden b.v. van een ZOO groot honten afgodsbeeldmet vier beenen, terwijlde armen Nieuw-Zeeland ontbreken ; ") van Tiki van o. a. een Nephriet ; van de Tonga eilanden knotsen,enz. A
i " is door
en
eivormigen naar weerszijdenpuntig toeden steel bevestigden scalp van met aan de Sioux's, een gordel vervaardigd uit aan reepjesleer geregen teekenschrift vertoonen, gevormd, die een soort van
surrogaat
merkwaardigste echter
Roodhuiden,
knots
vermelden
te
maskers
twee
z
zeldzame
Afrika Van den Boven-Nijl door een belangrijke van zijn inzonderheid de stammen veruit het Rijk van de zameling vertegenwoordigd; vorder ziet men Uganda, van voorwerpen het Albert-Nyanzameer, van de Mangbuttu's en van stammen verscheiden Ka"ferstammen. aan
1) voor
de
G.
Sbegi:
SmUhMonian
Le
oariet"
umane.
Mucellanean
ipeeM' versohenen.). 3) Atti della Society Romana 3) G. A. Colini: CoUezione
Prineipi e
ColUeitom
di
metodo
vertaald
en
di ekutifieazume, Torino 1894
als N.
969
onder
den
1893
(Door
Prof. D. G.
titel ,,The varietiea
of
Brinton the human
Antropologia.
Muteo vat Borgiano (Boll.Soc. Geogr.It.). Roma, 1886. Dit opstelbedeser verzameling de ethnographische en over gesohiedenis voorwerpen. reeks van ^^Wampun^* eene mededeelingenin Report of the Bureau of Eihnology Washington; 4) Zie over en IV, biz. 84"87; X, blz. 328"231; alsmede bijRatzel: II, blz. 334"254; Op. dt. I. blz. 566. IX, blz. 143 en Report of the Bureau of Ethnologg VII, blz. 149 5) Zie ook Intern. Archiv f"r Ethnographie een
menigtegegevens
omtrent
del etnografiche de
,
e. V.
en
PI. lU
en
IV.
6) Afgebeeldop blz. 26
van
het op de
in voorgaandebladzijde
Noot
I
genoemde opstelvan
den
Heer 7
Colini.
50
CONSBRVATOR
RAPPORT
Ik
nalaten
willen
niet
heb
RIJKS
nadruk
met
BT"NOGR.
MU8B"M.
aandacht
de
op dit Museum
talrijkestukken zooveel merkwaardigs bevat de Propaganda den dank der wetenschap ten zeerste verdient. onder
zijue niet
89"
IHLORKNCK
XXyil. niet
Ofschoon
eene
de
voor
beoefenaren
gebouw gevestigd in een eenige lokalen der bovenverdieping.
Ung. Het
AnTBOPOLOGIA
DI
NAZIONALE
is
EtNOLOQIA.
ED
Museum
logie Anthropologieen Ethno-
voor
volkenkunde
der
niet
onbelangrijkeverzameOnderwijs in de Via Gina Capponi, in
Hooger
voor
vestigen, dat instandhouding
te
welks
voor
aXJNI.
SO
omvangrijk bevat het Nationaal
zeer
toch
Florence
te
MUSBO
en
De etaleering der voorwerpen laat, evenals de conserEtaleering, kosten^ inventaris. de k"sten de hedendaagsche niet aan zijn oud en beantwoorden over; veering, te wenschen is veel zorg besteed de inventariseering der voorwerpen door den mij tijdens eischen. Aan en te vinmijn bezoek ter beschikking gestelden inventaris werd het mij mogelijk aanstonds den
ik wenschte.
wat
De
de
Onder
af komstig
der CooK-sche
van
beschreven
eene
eilanden
twee
aantal
en
Museum
kort
eene
menigte
Amerika,
geleden door Prof. Giglioli breedvoerig
ziet
stukken
men
Nieuw-Zeeland
van
mijne aandacht Noordwestelijk
eerst van
die
van
de
allen in
heden
Tonga- en de de plaats van
verdienen bovendien zijn geraakt. Van Nieuw-Zeeland nogverde poort van van een snijwerk en relief, Maori-patokaaf komstig. enkele belangrijkestukken; van ziet men Azi" vermeld ikindeeerste
groote planken met door
plaats de verzameling heid
en
expeditiesen
alsmede
Australi"
Van
het
Zuidzee
in onbruik
oorsprong
melding
Stille
der
^) Daaronder grootendeels afgebeeld.
en
Sandwicheilanden, hun
trok
verzameUngen
voorwerpen. de van voorwerpen
kan
van
Dr.
doorstaan.
De
E.
Modigliani
aangaat
voorwerpen
aangelegd,*) die wat verscheiden op Nias vergelijkingmet de verzameling in het Leidsche
geene
,
overige eilanden doch
Modigliani het
Indonesi"
van
ik
naar
zijn weinig vertegenwoordigd;
hoorde, zullen
aan
dit
Museum
de
reis by de Bataks zijne tweede verzamelde Engano^) voorwerpen
door
op
eiland
-
en
Dr. op
worden
afgestaan. Van
Nieuw-Guinea
bezit
het
Museum
de
door
Beooari Wat
Hiimboldtbaai. Nokversiering, R.
dier
E. M.
(Echidna)
dissel
van
Ser. 53/120.
de
in
de soort
komen
ornamentiek.
die
bijeengebrachteverzameling,die veel goeds bevat. ") het veelvuldigvoormij hier voomamelljk trof, was van
^) Een
een
bij de Papoea's in gebmik
faita 1) Appunii iniorno ad una colUzione etnografica et XXV). Firenze, 1893 " 95. logiaetc. Vol. XXIII 2) 3) 4) 5) blz. 165
Un Fra
i Baiaechi
Zie J. D. e. 7.
Paolo E.
Milano, 1890. Roma, indipendenii.
het
Europeesche stekelvarken gelijkend de Humboldtbaai gelijktop een
is.
duranii
"
ierzo
dt viaggio
Cook
(Archivio per l'Antropo-
Mas.
Viaggio a
Zie Prof.
op
tapa-kloppervan
Manteqazza:
Schmeltz:
Eehidna
Studi
1892.
"
au"a
in der
L'hola Nuova
Omameniik
delle Donne.
Guinea, von
Viaggioad Engano.Milano, 1894. Firenze,1877. Neu-Ouinea. (Int.Archiv f"r Ethnogr.VIII [1895],
FLORENOB.
Uit
Amerika
verdient
vooral vermelding eene oud-Peruaansche verzameling van voorbijzondermerkwaardig een honten waardigheidsteeken,zljndeeen lange in den vorm boveneinde vier beeldjesop eene van ringvormige basis is
Daaronder
werpen.
is
staf, welks gesneden. Uit Midden- Amerika
ronde
klenrd
masker
ziet
kalebasschil
van
van Guatemala, waaronder voorwerpen Brazili" vederen eigenaardige bogen; van
men
en
alsmede
geprepareerde koppen der Mundurucu's, zonder
steel
51
WBBNBN.
"
fraaie antieke
en
knotsen
honten
een
zwartge-
sieraden
en
drie steenen
bijlen(zoogenaamde ankerbijlen) uit het noordelijke dat land en uit gedeeltevan
merkwaardigste uit dezelfde streek is wel een mantel van roode vederen, zooals uit het Museum het volk der Tupi's afkomstig vermeld een er van Kopenhagen, als van wordt. Deze te Florence aan mantel, sedert eenige eeuwen wezig, is misschien, gelijkdie te vermeld afkomstig.^)Van de Roodhuiden Kopenhagen, uit de verzameling van Prins Maurits Guyana. Het
ik
de Caraiben, boveneinde, zooals bijdie van het Museo Borgiano. Afrika is door betrekkelijkweinige voorwerpen uit Abessini", Nubi", Centraal- Afrika het eiland Teneriffa. ziet men van enz. vertegenwoordigd; enkele belangrijkestukken Mantegazza Van de Lappen is de door de Heeren Sommibe reis aldaar en op hunne bijeengebrachteverzameling aanwezig. en
bijlmet
steenen
een
knots
eene
diepe insnoering aan
steen, gelijkendeop die
rijk is het
Zeer
o.a.
rassen,
met
ook
Museum
het
van
schedels
aan
en
Skeletten
van
verschillende
menschen-
Papoea's*).
van
Gebruik het Museum van gemaakt Aan de Universiteit wordt door den directeur van Dr. Danielli, coUege in en Museum, Prof. P. Mantegazza, alsmede door Dr. Rbgalia in opstellenin het tydanthropologiegegeven; een gedeelte der verzamelingen is beschreven het FlorentijnscheAnthropologisch Q^nootschap. schrift van De volken steenen onbeschaafde aanzienlijkeverzameling van gereedschappen enz. van het
toebehoorende
aan
Prof.
verzamelingen
van
de Bataks
ziekte
koelere
een
naar
Giglioli en
streek
kon van
had
evenmin diens uitstedigheid zien als de ik, wegens , het eiland Engano van Dr. Modigliani, die zieh wegens
begeven.
"-IO
TirKB2NB2N
XXVIU.
JXJLal.
AnthropologisohEthnographisohe Kais.
K"nigl.
Naturhist.
Abtheilung
des
Hofmuseums.
kunst Voor de omvangrijke verzamelingen op het gebied van en weteuschap, die het 1872 1890 twee eigendom zijn van het Oostenryksche Keizerhuis werden in den loop van den aan een grootsche, ter weerszijden van plein tegenover elkander gelegen gebouwen Burgring opgericht. 1880 volHet was de Natuurlijke Historie bestemde gebouw in zijn geheel.Het voor "
tooid
1) P.
en
Zie
werd
1889
J. D. E.
Ehremreich
in
ScHMELTZ Globus
is
geopend. Het in Feestbundel
LXVI,
blz. 87.
binnen
van
en
buiten
ryk versierd
met
schilder-
en
Prof. P. J. Vbth. Leiden 1894, blz. 289, noot 4. aangeboden aan in het Mauritshuis ziet men Maria, Prinses van Op eene schilderij "
"
mantel de schouders. Zie Victok de Willem van [1, met een zoodanigen over Engeland, de vronw 's Gravenhage1891 blz. 25 N**. 1H3. enz. knopU Cataloguader sckilderijen Guinea (Archivio suUa Nuova Vol. XI) enz. 2) Zie 0. a. P. Mantegazza : Studi cranioL per TAntrop.
St"ers:
Be^
,
Firenze 1881.
52 beeldhouwwerk.
door
In
dat
M"BBUM.
maakt
de aandacht
daardoor
zulks
een
den
van
indruk,
aangenamen
bezoeker
dan
meer
soms
getrokken ^).
wordt
de voorwerpen
zalen
goed verlichte
ruime,
de
is niet te ontkennen
het
maar
BTHNOGR.
RIXKS
CONSBRYATOR
RAPPORT
door linnen gordijnen het Hcht getemperd, van buiten Van binnen wordt verlichting. geplaatst. gedurende den nacht ijzerenjaloezie"ntegen de ramen De sluitingvan het Museum het het voor Maatregel ter beveiliging. op de dagen, waar het begin tot het einde bijwoonde, geschiedt nadat publiek geopend is, die ik zelf eens van De
worden
het
der wetenschappelijke ambtenaren in een en publiek verwijderd is, onder toezicht van een geheim politieagent die zieh gedurende de openstellingonder het publiek in
bijzijnvan het
,
Museum
Daarbij gaat
bevindt.
onmogelijk
willigebezoekers
met
men
zooveel
overleg te werk, dat het
zieh schuil te
gemaakt
kwaad-
aan
houden.
en praehist afdeeling.Voor de anthropologisch-ethnographische, praehistorische afdeelingwerd omstreeks het jaar 1876 door den toenhet Hofmuseum voor NatuurlijkeHistori", den Heer von Hoohstbtteb,
de
anthrop.-ethn.en
De
wordt
daarbijaansluitende
de zieh
maligen Intendant van grond gelegd. Toen
alle in andere
werden
de
gebied
dier afdeelingen t'huis behoorende toevloed
daaraan
voorwerpen
toegevoegd
het
op
tengevolge van
en
bijeenvergaardop reizen van Oostenrijkscheoorafdeelingonder de zorgvuldige leidingvan genoemden beer en.zijnen al spoedig een Reeds 1881 waren assistent F. Heger grooten omvang. bekwamen " 80000 waaronder voorhanden, waren die, welke op de wereldreis der Novara bijeenvoorwerpen der reizen van Cook verzameld, enz. groot gedeelte der voorwerpen op eene gebracht, een De tentoonstellingen de kosten. De afdeelingis thans in negen groote zalen en vier, zieh schenkingen
en
logschepen enz.
den
Keizerlijkeverzamelingen aanwezige,
bereikte deze
geheele Museum,
het
van
afdeeling,
dat
niet
de
hout. wa"*irvan
een
glazen deuren
voor
mimten
enkele
het "Hochparterre" gehuisve^t. De van uitzonderingen allen lof;de k"sten z\jn, zooals
niet tot
op
ijzer,en slechts voor " /*400,000 gekost
grootste gedeelte van het
geheele Museum
dri"erlei soort: sprake is van maus onder hoogte en van
hier
veel boven
het
voor
hebben
Ze
kleinere
behoudens
tentoonstelling verdient,
van
voorwerpen
zijdelingsaansluitende
daaraan
in
van
den
grond
reiken;
1". van
zijn in de geplaatstek"sten
tegen de wanden of
eene
2". even
laden
meer
hooge
en
klein gedeelte
een en
voorzien,
wederom
zoo-
onder
van
ten 3^. k"sten met vele laden en van boven met laden voorziene vrijstaandek"sten en laatst Tweeder zijntentoongesteld. ondiepe glazen lessenaar, waarin kleinere voorwerpen de achterzyde op eenigen afstand van elkaar geplaatst, zijn telkens met genoemde k"sten de tussehenruimte dat zieh boven een met dien verst"nde opstaande glazen k"st, eveneens van
een
voor aan en
het tentoonstellen de einden
kleinere voorwerpen
van
door deuren
wordt
afgeslotentussehenruimte Scimding
der
voorwerpen
is bestemd in
dienende, verheft,terwijlde tussehenruimte
afgesloten. Het
twee
om
tot
doel der voormelde
opberging
verzamelingen,
eene
van voor
laden
en
studiemateriaal
de bedekte
van
te
dienen.
Studie, de andere
voor
het
die publiek. Het bestuur heeft reeds eene scheiding bewerkstelligdtussehen de voorwerpen te het die welke voor en meer worden, tentoongesteld speeiaal voor publiek geschikt zijn 't vak van den man NatuurlijkeHistorie van belang zijn.Deze maatregel die in Musea voor reeds lang in toepassing is gebracht doch, voorzoover mij bekend is hier voor het eerst in
in Anmalen nadere bijzonderheden vindt men de zalen roet schilderljen enz. van 1) Over de versiering worden ook vele bijzonderheden omtrent HofmuaeutM, Bd. I, Notizen,blz. 37. In hetzelfde tijdschrift nieuwe enz. medegedeeld. gebouwen, de inrichting
naiurhiit. der
des K. K.
de kosten
54
CONSBRYATOR
RAPPORT
toestand
RIJKS
BTflNOGR.
H"6BUM.
allesbehalve aan het beantwoorden ze Maori's,de etiketten bijna geheel en soms het bestudeeren der verzam"ling te vergemakkelijken.Mijns inziens hebben etiketten die niet meer vermelden dan "Armschmuck" (Armsieraad),"Ruder" (Roeispaan), (Roeispaan "H"lzerne Sch"ssel" (Houten schotel),"Ruder mit eingeschnittenem Ornament" met zoeker beingesneden versiering)weinig waarde, wat hier wordt vermeld ziet ook de gewone doel
der
den
om
bezoeker
reeds
vermelding zag
zelf;wenschelijk w"re, om bijzonderheden omtrent
van
den
omtrent
oorsprong
,
Ook
Indische
de
voorbeeld
uitstekend
een
het
van
afdeelingvan
soms
het Kkl.
dienen.
Sommige
reeds lang in de litteratuur verbeterd
den bezoeker te wekken, de van belangstelling zooals ik dat te Kew gebruik der voorwerpen, tot in het onherkenbare enz. gestyleerdeomament
de
het
Museum
Volkenkunde
voor
etiketten
bleken
te
bovendien
Berlijnkan
hier als
foutieve opgaven
,
die
zijn, te bevatten. *)
De
der voorwerpen schijntuitstekend zorg te worden conserveering.Voor het behoud alhoewel de Heer redenen het gebruik van van om Hegee, goeden smaak, gedragen Naphthaline Zoodra k"st ongedierte wordt uit de ethnographische afdeelingheeft verbannen. in eene op,
deze
gemerkt, wordt
geheel ontruimd
de voorwerpen aan en een zuiveringsproces onderworpen. verzameUngen zijopgemerkt dat ik de anthropologische, als meer buiten mijn bestek liggende,niet heb bezocht. Naar hetgeen mij daaromtrent deze meer dan 3400 voorwerpen werd en medegedeeld omvat cedelcatalogus er ; er bostaat een vooral belangrijkestukken moeten uit de Oostenrijkschelanden, uit Rusland, Cypi-us,Japan, het Paascheiland Zeeland Oost- Afrika meestal reeksen de Phihppijnen Nieuw en van van De
de
Aangaande
voorwerpen.
,
,
,
schedels, voorhanden
zijn. bracht ik slechts eens de praehistorische Ook aan verzameling een kortstondig die volgens de verschillende tydperken en volgensde vindplaatsenz\jn bezoek; de voorwerpen, *) Ook de etiketteeringbeantwoordt ge"taleerd. gerangschikt, zijn met zorg en smaak aan dan 28000 billijkeeischen. Het getal der geinventariseerde stukken bedroeg in 1895 meer de voorgeschiedenisder Oostenrijkschelanden vertegenwoordigd. het best is daaronder en
van
Hallstatt- tijdperk",het geuit het Bijzondere vermelding verdienen de vele voorwerpen wichtigste " in hun geheel , zoogedeelte dezer verzameling.*) Enkele grafvondsten ziet men als met het skelet van het lijker bij hier tentoongesteld waarzijn opgedolven soms een goed begrip der bijde betreffende volken gevolgde wijze van begraven verkrijgt. De verzamelingen ethnographische zijn geographisch gerangschikt, van eene
die door
,
,
,
men
indeeling der verdeeld, zoekt
en
Van
die hier
men
de
een
te
dat
volken
men
goed begrip der kleederdracht
zoo
bijzonderereden afverzameling zyn
de
der verschillende
volken
geven,
bedroeg in 1895 " 54500.
het Balkan-schiereiland door vele voorwerpen zijn die van der afdeeling heeft te recht met aandrang er op gede ethnographie der Europeesche volken, en aan het verzamelen
Europa
van
ook
enz.
getal der geinventariseerde stukken
vergeefs.Het
vertegenwoordigd. De wezen
zooals te Leiden heeft men om groepen zooals die te liOiden en ook te Berlijnover
naar
voorwerpen
gezien; *) gekleede beeiden
bestuurder aan
beenen voorwerp 1) Zoo was het door Finsch in zijnlater te vermelden werk als ,,handwapen" bestempelde hier met een dat men reeds in 1893 is aangetoond, "bete! spat el" te doen heeft Nieuw-Guinea, waarvan NederL N. W, Nieuio-Guinea, blz. 300),nog altijd als "handwapen*' geetiketteerd. (de Glercq " ScHMELTz: bevat de "Jahre$bericht daaromtrent 1886",blz. 34. 9) Eenigebijzonderheden Die dit tijdperk de nitstekende mededeelingenin Dr. M. Uoeknes: des Metuehen 3) Zie over Vrgetchichte
uit Z. O
[Wien 1893],blz. 619 4)
Zie
e. v.
1888", blz. 33 ,,Jakresbericki
e. v.
65
WBBNBN.
dier
voorwerpen
aandacht
meer
dewyl ook hier de oorspronkelijketoestanden
schenke,
met
dag verdwijnen.^)
,den
het eDand Van ziet men Azi" het eerst van Cyprus eene reeks van vaatwerk, waaruit tot voorbeeld heeft geduidelyk Wijkt dat de calebas den makers voor sommige vormen Voor- Azi" eene door den diend, ^) terwijl van belangrijkeverzameling oudheden, gedeeltelijk bestuurder zelf uit grafheuvels in den Kaukasus is. opgedolven ^) voorhanden bij Koban Arabi" Perzi" zijn door tal van en sluit zieh de vertegenwoordigd; daaraan voorwerpen ,
zijne reis door Centraal-Azi" en in Turkestan bijeengebrachte uit Nephriet belangrijkestukken, zoo b.v. fraaie voorwerpen Jadeit die het onderwerp eener en gewichtige Studie over deze beide steensoorten, hun geographische hebben uitgemaakt. *) verspreidingen hun toepassing van een der Museums-ambtenaren Ook een der schotelvormige korven die, met vel overtrokken, op de Euphraat in plaatsvan hier. De thans volgende afdeelingis aan de ethnographie schuitjes dienst doen, ziet men China ook 1400 vele belangrijke dan stuks en daaronder de van gewyd ; ze telt meer ; *") ethnographie van Japan, benevens die van Korea, van de Aino's en van de Lioe-Kioeeilanden schoone,
door
"r.
Troll
op
vele
verzameling,*)waaronder
is
door
rykelyk vertegenwoordigd, in hoofdzaak
omvangrijke verzameling die door een Heinrich von Siebold, in 1889 door den Keizer van werd die daarvoor geschonken en Oostenrijk tot "Freiherr" werd verheven. ^) Behalve ik een van eene Japan, vermeld belangrijkereeks oudheden prachtig bronzen van wierookvat,') werken porselein,antiek lakwerk, enkele fraaie wapens enz.; der
Zonen
ook
verscheidene
den
van
eene
Leidsche
het
grondlegger van
zijnvoorhanden, doch
Museum,
mij toescheen, geen antieke exemplaren. De Museum even tegenwoordigd; goed zoo niet beter ververdient eene de Lioe-Kioeeilanden van begrafenisurn,op een huis gelijkende, van bijzonderevermelding ^).Voor de voorwerpen Japan en de beide laatst genoemde volken is eene bruikbare ^^)versehenen. Voor het eerst geduzeer toelichtingvan Dr. Haberlandt maskers
beschavingstoestand der
is in
Aino's
het
naar
Leidsche
,
rende
noemenswaardige reeks reis, zag ik hier eene myne inmiddels tot gemeengoed is gemaakt. ^^)Van der wetenschap 0. a.
de
door
de reizigers Baron
1889, 1) ,,JahresbeHcht" 2) Zie
Dr.
Cypem. Verh. 3)
Zie
Ohnepalsch
en
1890, blz.
nach
dem
enz.
Bd.
,
pg.
VI, blz. 154
in den
34
e. v.
L. H.
van
Voor-Indi"
Formosa
bezit het
die
Museum
Fischer
aangelegde verzamelingen;
der
und
37.
Parallelen
Richter:
berl. anthrop.Qesellsch. 1891
"Jnnalen"
Reise
"
blz. 61
**)en
H"gel
von
voorwerpen
Gebr"uchen
alten
der
jetzigenBev"lkerung von
e. v.
(F. Heger:
Karl"ufigerBericht
"ber
die im
Sommer
1891
nommene unter-
Kaukasus).
vindt men dezer verzameling in "Jahresbericht'* 1890, blz. 44. Central-Asien. aus Wien, 1891. (Annalen Bd. VT, Nephrit und Jadeit-Gegenst"nde ook "Jade'*,in Ostas. Lloyd,3 Juli J896, blz. 911 e. v. blz. 273 e.V.) Vergelijk Die Chinesische Sammlung des K. K, naturhist, Hofmuseums in ihrer Neuaufstellung 6) Zie Dr. M. Haberlandt: besiaat uit geschenken van vaderlandslievende Oosten(AnnalenBd. X, blz. 155 e.V.).Bijnade geheeleverzameling
4)
Een
5)
Dr.
beknopt
overzicht
M. Haberlandt:
van
den inhoud
lieber
tijdoverleden Consol-Greneraal te Shanghai. in "Annalen enz** Bd. IV vindt men verzameling SieboldCs japanischeSammlungen.
den voor in China, vooral van rijkers omtrent 7) Nadore bijzonderheden 111:
8) 9) XXni
Ueinr.
F. Heger: Zie Dr.
von
k"rten
"Jahresbericht'*^ 1894, blz. 5 M.
blz. 39
Ueber
Haberlandt: e.
v.) Met
deze
en
[1889],Notizen, blz.
39.
eine Grabume
von
den
Liu-kiu-Inselu
(Mittb.der Anthrop.Glesellschaftin Wien,
af b.
Kolk und Cultur von Japan. Wien, 1894. 10) Dr. M. Haberlandt: Die Eingebomender Kapsulan-Ebene von Formosa (Mitth. der : 11) Dr. M. Haberlandt [1894], blz. 30 e.V.).Met afb. H"gel: Kaschmir. 12) Zie het werk von
A. G. in Wien
XXIV
56
RAPPORT
die
onder
den
van
laatste is de groote verscheidenheid
Achter-Indi"
Van
zijn
belangrijke stukken
er
fraaie Boeddhabeelden
0. a.
verzameling vertegenwoordigd waaronder de
Malediven
niet
kokosnoten
voor
rasp
ik hier
zag
is hier die aantal
een
^) vooral merkwaardig. lijfsieraden
van
een
van
voorwerpen,
Slam
Annam,
van
vele der
,
de
M"SB"M.
Burma
en
voorhanden,
Ceylon is door eene goede honten duivelsmaskers;de vorm
keteltrommen
bronzen
eenige
,
van
BTHNO"R.
RIJK6
C0N8ERVAT0R
enz.
bekende
;
der samenvouwbare in welker
vorm
Van
Koranlessenaars. de invloed
enz.
van
Ceylon
miskennen
de Andamanen Nicobaren door den Heer E. H. Man en eene is; en van Staat.*) geschonken verzameling, welke in gehalte niet boven die. in h^t Leidsche Museum de ethnographie van Wat ook hier verzamelingen uit de Indonesi" aangaat, vindt men de Tingianen en Igorroten Philippijnenvan wijlen Dr. Schadenbebg my ; ') het best scheuen invertegenwoordigd; bijzondereaandacht verdienen eenige antieke gouden sieraden enz. van landsch maaksel. *) Uit de eilduden van hier van den Maleischen Sumatra Archipel ziet men de Bataks en eene eene van menigte voorwerpen omvangrijke verzameling uit de Lampongsche die voUediger is dan de te Leiden aan wezige en door den Ass. Resdt. J. C. van Hassblt districten, Nias Staat achter bij die te Leiden. Van. Java verdienen geschonken werd;*) de verzameling van Dieduksman te Djokjokarta 1883 door den Heer vermelding de vele antieke wapens, te
in
Amsterdam
de
Dajaks
door
den
tentoongestelden Borneo
van
Officier
is
eene
vervolgens aan
dit Museum
groote verscheidenheid
ten
geschenke
voorwerpen
van
aan
gegeven
wezig,
");
van
alle
meest
Leger Dr. Fel. Isod. Baozes bijeengebracht, het Museum door een en begunstiger van aangekocht en geschonken.^)Bijzonderwerd mijne aandacht getrokken door pottenbakkersgereedschap en gereedschap voor de bewerking van tot kleedingstof, in deze boomschors verzameling aanwezig, die tot grondslag voor eenige de primitieve kunstuitingen der Dajaks heeft gediend.") Van de degelijkepublicatiesover min of meer meer Oostelijkeeilanden bezit het Museum nog groote reeksen van voorwerpen Halmaheira. van het Zuiden en van Celebes, Ambon, Ceram ik vooreerst Van Oceani" de groote menigte voorwerpen noem van Nieuw-Guinea, af komstig de
gezondheid
yan
de reis
van
kosten
der
van
Finsch
bij het
en
N.O.L
door
begunstiger van
een
het Museum
geschonken
,
die
uitslekende
de reiziger publicatievoor zijnerekening nam, waarmede tot gemeengoed der wetenschap heeft gemaakt. ") Van zelf die voorwerpen de overige Molaeilanden verdienen riet gevlochten schild van nesische van de Salomovermelding een eilanden hurkend beeld voorstellende, is bekleed ; *^) welks voorzijdemet schelpmozaiek,een de Nieuwe Hebriden Nieuwvan een houten, zwaardvormig stootwapen en ten slotte van tevens
,
1) L"DWio Wien. 1890. 2) Zie over Arch.
Zie
Fischer:
Indischer
Volksschmuck
ethDOgrapbie der Nicobaren: und VI). Met platen. "Jahresbericht1885, blz. 35; 1890,
f"r Ethn.
3)
Hans
de
Bd.
Dr.
und
W.
die Art
Svoboda:
ihn
tragen(Annalen Bd. V, Wz,
zu
Die
Bewohner
des
Nicobaren^
287
e.v.)*
(Int. Archipels
V
biz. 11
en
1891^
bl". 81
en
Int. Archiv
Bd. IX, bk. f"r Ethnogr.,
151
(Necroloog).
Dr.
den Philippinen 1892. (Mitth.Anthrop.Gesellsch. in Wien, XXII von Bd.). Wien 4) F. Hroer: Goldger"the 5) Jahresbericht 1888, blz. 63. 6) "Jahresbericht1886, blz. 51. 7) "Jahresbericht1887, blz. 58. 1890 (met tal van illostraties). 8) Al. R. Hein : Die bildenden K"nste bei den Dayaks auf Borneo. Wien bei den Dayaks (Annalen enz. Bd. X). Wien, 1895. WiLH. des Ornamentes Hein: Zw Entmckluugsgeschichte "
9)
Dr.
Otto
Finsch
:
Erfahrungen und Belegst"ckeaus Ethnologische
Zie ook "Jahresbericht" 1887, blz. 59. Int. platenen afbeeldingen). in den voounelden F"hrer, blz. 184. 10) 2jie de afbeelding
Arch.
der S"dsee. f"r
Wien
1891
"
Ethn., VII, blz. 265
1893. e. v.
(Met
vele
(Kritik).
57
WEBNBN.
Caledoni"
groot aantal
een
ingegrifteteekeniogen ') en
met
bamboezen
Nieuw-Zeeland Polynesi"rsbetreft,munt die gedurende een jaren lang verblyf onder de inboorlingen door Rbisoheok aangelegd werd. ^) Daaronbeeiden.- Wat
der bevinden
zieh meerdere
exemplaren
snijwerk versierde doozen,om
met
den
in
twee
kisten
als
eene
met
minder
begraafplaatsvan
,
grot-, eenige haitiki's
dienende voorname
aan
personen
waaronder
een
slotta
gereedschap
gesneden lijk-
personen
den
om
om
vuur
te
of
hals ge-
mere's^ ^^^
hars, ") en
van
een
en
ca-
uit
Nephriet,*) door
slagwapens
Nephriet
van
bergen, *)
voorname
van
koord
een
zeldzame
^eenige
dragen, ten
mummie
eene
,
te
van hooftlen,Stevens opgetrokken beenen
van
afgods-
houten
twee
groote verzameling nit
eene
de houten
van
vederen
mensch
een
van
vorm
beenderen
voor
noe's,*)
door
de
wrijven,
vederen, Nieuw-Zeeland; het deksel
^^^
Jf^^J^ ^ ter'^'^Somsr'^''*
^^
waarvan
er.
...
door een gebruik wordt toegehcht door eene Van de Tongaeilanden inboorlingin hout gesneden voorstelling. zag ik eigenaardigeuit Cachelottand gesneden kleeoorsieraden en eene stalen van verzameling van
het
,
dingstof uit boomschors, door gebracht die met figurenwaren ,
Cook
indertijdbijeen-
beschilderd,gelijkende
Houten of slagwapenvan mere Nieuw-Zeeland. van EuropeeSOh katoen. ^)Vau Samoa is *"" ^^^^^' uitgebreideverzameUng voorhanden ; hetzelfde geldt de Gezelschaps-eilanden, o. a. eenigeeigenaardige steenen bijlen van en waar een zig boog aan we-
Op de Patronen
'
een
voor
*
zijn; het behoeft wel nauwelijksopgemerkt te worden dat de boog nooit tot de wapens dier inbezit het Museum niet veel doch daaronder boorlingenbehoord heeft. Van de Sandwich-eilanden ,
vederen
een
mantel
en
drie beschadigde vederen
helmen, ")terwijlde rijvan
door
eene uitgebreideverzameling van het Paasch-eiland, waarbij twee hieroglyphischeteekens, wordt besloten. ") Wat van de tot Micronesi"
pen den
voorhanden werk
zfln
is, is
in 1)
het
grootste gedeelte eveneens
Finsoh
van
behoorende
afkomstig
en
eilanden
door hem
in
beschreven.
Australi" niet
voor
Polynesischevoorwerplanken met ingesne-
is door
eene
Zie
zeer
groote verzameling
treden; alleen vermeld
bijzonderheden kan
III [1884],blz. d'Ethnographie
Revue
353
e. v.
vertegenwoordigd
,
ik twee het
Ook
ik hier
waarover
eigenaardige werpstokken
RijksEthn. Museum
voor
bezit eenige dezer interessante
stukken. deze nadere omtrent verzameling in Jnnalen enz. Bd. VIII, Notizen, blz. 88 bijzonderheden ook Dr. M. Habeklandt: Museahtudien in London und in Holland (Annalen Bd. VI). Wien, 1891 vergelijk Intern. Archiv /, Ethn. l PI. VIII, Fig.4 en Edgb PAaTiUGTON, O.e., I Ser.,PI. 368. 3) Vergelijk
3)
Zie
4) Zie Edgb
PL
5) 6) VIII, Fig. ..
"
"
"
"
O.e., I Ser.,PL O.e., I Ser.,PL
"
O.e., I Ser.,PL
Paktington,
Zie
89
en v.
381, Fig. 6.
371, Fig. 1. 375, Fig 2 en
PL
377, Fig.
2"4
en
Intern, Archiv
f"r E^n,,
en
Intern,
f"r
1
5.
7) AfgebeeldbijRatzel 8) VergelijkRatzel, PL Vm, Fig. 1. 9)
en
b!z.4e.
Annalen
enz.,
(Mitth.Anthrop.Gesellsch.
I, Plaat by blz. 222. (3e uitgaat) (2e uitgaaf)I Plaat bij blz. 182, Fig.6,
O.e. O.e.
Bd.
I,
Notizen
blz. 11
Bd. XVI), Wien, 1884.
en
Met
Dr. M.
HABEaLANBT:
7
en
14
Ueber
Archiv
Schrifttafeln von
der
plaat. 8
Ethn.
I,
Osterinsel
58
RUKS
CONSBRVATOR
RAPPORT
BTHNO"R.
M"BBUM.
zooals er een sedert lange jaren onder met h"ren aan het boveneinde kwast van een te Leiden Timor" aanwezig was. *) Ook eenige eigenaarbenaming "wijwaterkwast van Zuid-Australi" door Hochstbttee beschreven, zyn opmerkenswaard. ") dige snorrebotten van Van Afrika ik het eerst de door Paulitsohke noem bijde Dan"kil's Galla's en Somali's der Bari's,Niam-Niam's, byeengebrachte groote en leerryke verzameling; ') van de stammen waaronder vele belangrijkestukken ziet men sikkelvormige messen Djur's en Monbuttu's speren
,
de
,
,
waardigheidsteekensb\jde Monbuttu's
als de
Oostkust
vermeld
Afrika
van
Waniamwesi's
Wanika's,
ik
volken
andere
en
in gebruik
en
Van lipsieraden.
eigenaardigesteenen
groote hoeveelheid
een
voorwerpen Oost- Afrika
in Duitsch
van
door
de
der
stammen
verzameld.
Sigl
*)
den reiziger0. Baumann de verzameling van uit Usambara en naburige Daarbij sluit zieh aan stammen. de aan het Nyassa-meer wonende aantal voorwerpen Van Madastreken *) en een van het eiland Nossib" o. a. gereedschapom niet veel aanwezig, terwijl is er in het Museum van gascar reeks sieraden opmerkenswaard is.Van de stammen de Komoren in te wrijven en van eene vuur de Betschuanen, Marutse's, Basuto's,de Zoeloe's en van meest alle door Dr. Holub geschonken ; Boschjesmannen de laatste,de Boschjesmannen, zijn ook rotsteekeningen voorhanden. is van ") Het Westen de Niger, van die in het stroomgebied van de stammen door verzamelingen van de aan Zuid- Afrika
ziet
vele voorwerpen
men
KaflFer-stammen
andere
en
de
van
,
WoloflFen,Mandingo's, Aschantijnen enz. vertegenwoordigd ; vooral verdient Dr. 0. Baumann de Congo ook eene verzameling van vermelding.') ook het sehelpvan Fernando-Po, waaronder Daarbij sluit zieh eene kleine verzameling aan Congo,
uit
de
van
gebied
het
van
geld der Bube's. ") De afdeelingAmerika vond
ik
niet
veel:
danskostum
een
hier als
m"gen
bisonvel
van
de
van
en
Hurons,
aantal
een
een
aanteekeningen.Van vuurboor
,
honten
antieke
de Roodhuiden
de Klamath-Indianen
van
knotsen
van
de
Chippeway's
nietalledaagsehestukken
aantal genoemd worden. Vervolgens heeft men een speerpunten, bijlklingen enz., opgedolven uit de Mounds, groote den tijdv""r de komst der Europeanen in het Ohio-gebieddie van
pyl- en
steenen
voorwerpen:
gelegenheidtot meerdere
bood
Wampun
een
kunstmatige aardheuvels de
dagteekenen. ") Onder
van
voorwerpen tweede
reis
de
stammen
afkomstig
aan
de Noord-West-kust
ziet
men
merkwaardige knots van walals de "Mere" genoemde visehbeen van slagwapens van Nieuw-Zeeland, byna denzelfden vorm Groenland alsmede van bijeengebrachte, verzameling.Van den eene, reeds in het begin dezer eeuw enkele
wederom
1)
Zie
holz in Neu
2) 25
nnd
Jahresbericht
von
Luschan:
Das
Wurf-
Oceanien
1892, blz. 35
en
Dr.
Hier
is
Dr.
en
Ph.
een
Paulitschke:
overzicht
O. Bavmann:
EthnographieNord
van
alle in de
Usambara
und
Ost
Afrikas^ Berlin, 1893.
door verzameling
seine
voorwerpen
Met
vertegen-
Berlin,1891. Nachbargebiete,
Met
afbeeldingen. 6) 7)
Zie
blz. 106
e,
8)
RatzeI:
Zie Dr. O
Zie
9) Zie the
eene
Archiv
Holland
4")Zie Jahreshericht 1893, blz. 35. woordigde stammen gegeven. 5) Zie Jahresbericht 1891, blz. 80 vele
en
f"r EthnographieI, bl". 136 en Plaat VII, Eig.9 en Dr. F. Berlin 1896), blz. 142. (in Bastian Festschrift, Wien 1879 (XXII), blz. 238 e.V., met plaat K.K.geogr. Gesellschaft,
Iniem.
Millh,
3) Zie platen.
Cook's
van
V.).Met Dr.
O.
Cyrus
Op,
dt.
Baumann
1, blz. 686; afbeeldingen. (2e uitgaaf) Gesellschaft.Wien : Beitr"ge znr Ethnographiedes Congo (Mitth.der Anthropol.
XVII,
af b. Battmann:
Thomas:
Poo
Fernando
Report
B. of E.). Washington,1894
en
an
Ebol
the
nnd
die Bube.
Wien,
Mound-exphrations of
Schmidt:
1888.
Met
illustraties.
the Bureau
VorgeschichteNord
Amerikas
of
(Xu annual Report of Ethnology. (Braunschweig 1894), blz. 104 e.v.
59
WBBNBN.
der
beschavingstoestand
goed denkbeeld.
een
slot Ambras diaan
hem
als
standaard
een
van
bekleed ; *) een
mozaiek komt
dan
ZOO
vermeld
Schilden
twee
het
eene
,
uit rietstaven
cirkelronde
waaier
bestaande vederen
van
hout
van
volgens anderen
maar
mozaiek
het gewone
met
aan
een
veder-
de
buitenzijdemet dierenkop van mozaiek
en
en
ObsiSpiegelvan vanQuetzal-vederen,
een
; daarbij
met den god Xolotl mozaiek, dat niet uit Ambras beeldjevan laatstgenoemde voorwerpen is,jammer genoeg, een gedeeltein een verloren moeite ontdekt. Van de talrykeoverigevoorwerpen ze met hoog opgehangen dat men
nog
honten
een
af komstig is. Van hoek
oudheden,
krijgsman beschouwd,
voomaam
een
zijnde; ") voorts buitenzyde en het ander
de
aantal
een
bewaarde ') uit den tijd der Conquista ; nml. lijst,het reeds doorHooHSTBTTBRbeschreven voorwerp
hoofdsieraad
aan
uitgebreideverzameling in dit Museum de eertijdsin het waaronder
geeft eene
uit
muuten
Tirol
in Vierkante
door een
in
Mexicanen
oude
Daarin
de
,
ik slechts nog
ander zeer groot,niet beeld van Tlaloc en een prachtig steenen die echter, zooals de ge"tiketteerdsteenen beeld; wijders vier steenen oflferjukken, zoogen. Van Peru is ook dit Museum beschrijvingvan Stbbbbl*) leert, niet juistzijn geplaatst. een
"
met rijkelijk
voorwerpen
bedeeld; van
te wenschen
overlaat
van
boven
gewaagde,
Nattbrbb eene
t"l
en
Ecuador
en
beschreven, antieke
zonas-Idoor*
van
gereedschap
voor
"ankerbijlen"*)
en
het
door
ik reeds
zetels,waarvan
Guadeloupe is
Brazili" is in de eerste
van
de etiketteering
waarvan
der steenen
Van
vooi-werpen.
menigte
een
steenen
groot
van
byl
de door
plaats vermeldenswaard
verscheidenheid aangelegde verzameling, die eene belangrijkerdan het andere. Daarbij sluiten zieh aan
nog
STETTBB
een
ik hier twee
zag
andere
van
steel voorhanden
honten
met
en
Chiriquizijn er
bevat, het prachtige, door Hoohbekend gemaakte "Amavoorwerpen
twee
Andrbb
klein boogje met een ptjlen, Nieuw-Guinea aderlaten,dat in Noordoost zijnewedergade vindt. 7) De vermelde ook hier; over de wijze waarop meer gedroogde koppen der Jivaro's vindt men deze door de inboorlingengeprepareerd worden, heeft men lang in het onzekere verkeerd,totdat
ven van
van
etc.
de Amazonen-rivier.
van
Eigenaardig is
het
te Weenen onlangs door Dr. W. Hein het raadsel door op de Anatomie genomen proealsmede die is opgelost. de inboorlingenvan ") De Botokuden Paraguay en Venezuela of minder vertegenwoordigd ; meer Guyana zijn alle door verzamelingen van omvang Columbia de Araukanen die van steenen merkte ik o. a. eenige schoone byien op en van ,
,
1) F. Heoee: Met
steen')
AUmexikanische
platen. Cpt. rend. du 5
"
enkele
Over VIII
Congres int.
Schlosse
dem
Reliquienaus andere
des
" Berlin
Amer.
Ambras
zie F.
stukken belangrijke
1888,
in Tirol.
Hegbr:
blz. 93
[Annalenetc.
VIT]. Wien
Bd.
1892.
du Mexique Quelques objetsarcheologiques e. v.
der Wissensch.,Phil. Reliquien,(Denkschriftender Kaiser]. Akademie altmexikaNuttall: Zelia Zie wijders Das Prachtst"ck Eist. Classe,XXXV Bd., blz. 83 en PI. 1. Wien, 1884. E. Selbe: Ber. des kgl. zoolog.u. anth. ethn. Museums). Dresden,1886/87. nischer Federarbeit etc. (Abh. u. Federschmuck lieber den altmexikanischen etc, (Verh. berl. anthrop. Gesellsch. 1889, blz. 63 e. v. " 1891, blz. 114.) JPtf(i^"c""i""?^*(Verh.berl. anthrop.Gesellsch. blz. 144). Zur Deutung des in Wien verwahrten altmexikanischen M. Uhlb: Zelia. Nuttall: Papers 1, blz. 44 e. v.) Standard or headdress (Peabody Museum Berlin,1891. Vol. V [1892], blz. 34 e. v.)met On ancient mexican shields (Int.Archiv, f"r Ethnographie, 3) Zelia Nuttall: PI. I" ni blz. 89. Zelia Nuttall: bear. (I. A. f. E., Vol. VI [1893], pg. 95). en Coyote versus Long-tailed Studien "ber Steinjoche (Intern.Archiv f"r Ethn. III [1890], blz. 58). 4) Zie H. Strbbel:
3) F.
Hochstettee:
VON
AUmexikanische
"
"
"
"
"
5)
F.
VON
[1884],blz. 6)
100
e. v.
"
PI.
Ueber
V, Fig. 2
Mexikanische n.
3.
"
Het
Reliquien(Denkschr. der handvat
van
beiden
K.
is met
Ak.
d.
Wiss. Ph. Hist. Kl. XXXV
bundeis vederen
en
IX (1880), blz. 253 e. v. Anthrop, Gesellschaft. Wien Heger: Aderlassger"thebei Indianern und Papua^s.(Mitth.Anthrop. Gesellsch. Wien
koorde"
versierd.
Mitth,
7) F. blz. Sitzber., 8)
Hochstbttte:
Dr.
83 W.
e.
v.) Met
Hein:
Die
XXIII
[1893],
af b.
Kopftroph"en der
Jivaro's.
(Mitth.Anthrop.Gesellsch.Wien
XXIII
blz. 28. Sitzber., [1893],
60
RIJK"
CONSBRVATOR
RAPPORT
BTHNO"R.
MUSBTTM.
en glazen punten, benevens pijlen met benoodigde gereedschappen. Studiereizen der ambtenaren. het Museum. Openstellingvan
ft-aaie sieraden
ik
zag
de
de
voor
vervaardiging
hiervan
Het
Museum
ten
beurzen
naren
bedrag
Gebruik terial door en
in de laatste jaren telkens studiereizen,
van
voor
; uit
de ambte
aan
gemiddeld
een
^)
verleend.
fl.,worden
gemaakt. Daargelaten het gebruik dat van het Museum-mahun wetenschappelijkeopstellen ambtenaren voor afdeelingverbonden lezingen in het Anthropologisch Gtenootschap enz. wordt gemaakt, geefb de het
van
de
aan
hun
voor
behoeve
2000-8000
van
Donder-
is op
1 fl. entree
dag, Zaterdag en Zondag kosteloos geopend en op Dinsdag tegen betalingvan de niet onaanzienlijkeopbrengst hiervan werd fonds gevormd, waaruit een
Museum
de
in de algemeene ethnographie de Custos-adjunktDr. M. Custos-adjunkt Dr. M. Habeblandt de Volontair Dr. Ph. Paulitsohke in de H"RNES in de praehistorischeoudheidkunde en met titel den volkenkunde van en Privaat-docent, aardrijkskunde coDege aan de Universiteit. ') ,
,
XXIX.
S. K.
Sammlungen
Erzherzog
H.
Franz
Ferdinand.
laten dat ik moeite gedaan heb om de verzameUngen te Ik wil hier niet onvermeld Ferdinand Este van bezichtigen die door Zijne Keizerl. Hoogheid den Aartshertog Franz kort te voren onder medewerking van en bijeengebracht gedurende zijnereis om de wereld waren in het slot "Belvedere" tentoongesteld waren. ambtenaren van bovengenoemd Museum ') bekend dat de daarbijbehoorende Vooral wenschte ik zulks, omdat was verzameling, die my den Aartshertog door G. W. W. C, Baron aan van Ambon, Hoevell, destijdsResident van bevatte. Het is mij niet vergund geweest, een geschonken was, hoogst zeldzame voorwerpen niettegenstaandede moeite die H. M. Gtezant te Weenen kykje in die verzameUngen te nemen te m\jnen behoeve heeft. Het heette dat de tentoonstellingeenigen tyd v6"r aangewend ,
mijne komst
gesloten was
geworden XXX.
Het
het
gebouw. Aan
grooter pracht
van
K. K.
gebouw
schilder-
en
en
dat de voorwerpen
KUNSTHISTORISGHES het
van
in kisten
gepakt
waren.
MuSfiUM.
K. K. Museum
beeldhouwwerk
wederom
voor
aangebracht
Kunst
dan
Geschiedenis
en
het
is nog
besproken overwaard. eene bezichtiging uitzonderingder verzameling aan
zooeven
van NatuurlljkeHistorie. Het is reeds uit dien hoofde omdat de inhoud met versieringis hier minder hinderlijk, uitsluitend tot het kunsthistorisch van Egy ptischeoudheden en van gebiedbehoort ; wapenen doch het is hier niet de plaats om de schatten, daar tentoongespreid,te ge wagen. van De tentoonstelling. De tentoonsteUing der voorwerpen die met smaak en zorg geschied tevens streven te ieder het doen uitkomen. om van goed getuigt is, voorwerp
Museum
De
,
De
1)
De
Gids.
Zie
o.a.
de
gids
voor
*) is
dit Museum
.Jahresberichte" 1892,
blz. 12
even
uitstekend
(fl.3550);1893,
blz. 7
bewerkt
als die
voor
het Mu-
(fl.3100);1894, biz.9 (fl. 2343.50)en
1895
blz. 10 (fl. 3050). Zie ook
3)
"F"hrer durch die SammlungenS. Belvedere,1894. Wien, 1894.
Oberen
4) en
Jnthrop. Gesellschaft XXIII
2)
Mitth.
Zie
Uebersicht
enkeie
der Kunsthistorischen
afbeeldingen.
Kais,
blz. 50. [1893],Sitzber., Hoheit
Sammlungendes
Erzherzog Fkanz
Allerh"chsten
Ferdinand
Kaiserhauses.
Wien,
1892
1895.
93.
"
"
im Aufgestellt
Met
plattegrond
62
RAPPORT
') wordt
programma
manswerk)
,
onderwijs gegeven in de houtbewerking (meubelmakerij en timmerverwante vakken), metaalbewerking (slotenmaen (ververij
er
toegepaste scheikunde
kerij, smederij enz.), het genoemde worden
bedienen
stoommachines
van
De
in de electrotechniek ; ieder der
en
afdeelingenis in twee cursussen, een lagere en in bepaalde vakken ettelijkespecialecursussen nog
een
hoogere, gesplitst;bovendien
gegeven.
deze instellingis verbonden eene verzamelingen. Aan uitgebreideverzameling die den jongelingen, welke hier hunne opleidinggenieten, als voorbeelden
uitvoeren
hunner
werken
dienen.
Men
van
bij mij opmerkzaam gemaakt dat een bezoek daarhier inderdaad dat evengoed op menig voorwerp
voorwerpen het
M"BBUH.
BTHNOGR.
RUKB
COKBBRYATOR
had
niet zonder belang zou zijn en ik vond gebied der ethnographie thuis behoort. Zoo zag ik eene verzameling beschilderde paascheierenuit Roemeni"; *) uit Turkije voortuit Zuid- Amerika huisindustrie van en eene verzameling van, met snywerk verbrengselen een zeer sierde, kalebassen. Uit Japan bezit het Museum volledigereeks vangereedschappen, vooral bij de houtbewerking, verschDlende takken die bij de uitoefeningvan van nijverheid, aan
het
aantal voortbrengselenvan een n\jverheid.Alhoewel dit de van mijn onderwerp behoort, wil ik toch niet nalaten te gewagen sleutels en uitgebreide en hoogst belangrijkeverzameling van sloten,die met exemplaren het jaar 1000 af begint het gebruik uit de vierde eeuw onzer jaartelling begint.Eerst van
daar
te lande
niet
rechtstreeks
in
gebruik zijn,alsmede tot
sleutels ijzeren sleutels en sloten; houten Europa, zoo ook nog heden ten dage in sommige rijk in gebruik.*)
van
XXXm.
K.
K.
sloten zijn,geUjk in andere deelen van plaatsen in de Alpendistriktenvan Oosten-
en
Handels-Musbum.
doel Het tydens mijn bezoek nog in een aantal lokalen der bovenverdieping van den beursgebouw gevestigde "Handels-Museum" heefb de bevordering der belangen van Oostenrykschen handel met Oostersche landen ten doel en tracht dit door het uitgeven van reeds een degelijktydschrift,de ^OesterreichischeMonatsschrift f"r den Orient'\ waarvan Museum vele deelen zijn versehenen, en door het bijeenbrengenvan van een voortbrengselen Het
het
Oostersche
van
De
n"verheid enz. te bereiken. De verzamelingen die
voorwerpen.
Zoo
voorwerpen.
geel koper uit Nepal;
van
ziet van
men
een
Japan
eene
hier te zien krijgtbevatten veel ethnographische bij den eeredienst gebruikelijkevoorwerpen prachtige verzameling stootplatenvan zwaarden, men
aantal
door den reeds bovengenoemden Freiherr von wapenrustingen en voornamelijk eene waaronder Siebold geborduurde bijeengebrachte,uitgebreide verzameling van voorwerpen, kleedingstukken en stoflFen,waaiers, lakwerk, porselein,eeredienstgereedschap,enz. Een antieke
gewerkt, voorstellingenuit het leven der Aino's en een gemenigte gekleede beeiden luisteren de aanschouwen; prachtig snijwerk en een moderne er emailles, antiek porselein,opiumJapansche afdeelingop. Van China heeft men Siam eene belangrijkeverzameling cano's en eene groote bronzen keteltrom. van pijpen enz.
kamerschut vecht
geeft,
en
relief
te
,
Gewerbe- Museum. Programme der Fachschulen 1) K^K. Technologisches Olm"tz 1888. Ornamente, M"hrische M. Wankel: 2) Vergelijk 3) Zie de aankondigingvan het werk van Dr. Cen"k Zibet: Das
Ethn. Vol. IX
[1896],blz. 190.
und
Special-Lehrcurse.
b"hmische
Bauernhaus
in Intern. Archiv f"r
63
[lWBBNEN. Ook
Turkije en
het
reeds
zijn door voorwerpen dorschwerktuig uit eene Perzi"
staande; terwijlvan vertoont, voorhanden reeds
bod
een
pronkstuk
te
gedaan
het patroon boomen antjek tapyt, waarvan op rooden grond dit voor mij verzekerd werd, was fbOOO gekocht en was er /*40000, hetgeen het bestuur niet kon bewegen zieh van dit
een
is. Naar van
ontdoen.
XXXIV.
In het
vertegenwoordigd.Uit het eerste land zag ik o. a. plank met daarin bevestigde stukken steen be-
Perzi"
vermelde
Stadt
der
Wien.
de geschiedenisdier stad gewijd Museum aan gevesdat er eene afdeelingvoor oorlogstuig dewijl ik hoorde voorhanden doch men Het was. grootste gedeeltebestaat uit Europeesche antieke wapens, vindt er ook bogen, Schilden en ander krijgstuigvan Turkschen en Moiigoolschenoorsprong
tigd.Ook
en
stadshuis
Museum
deze
te
Weenen
is
bezocht instelling
herkomstig uit het beleg van XXXV. Het
zieh
het
doel.
Monarchie
einde de
van
doel heeft
een
,
,
Weenen
Verein
Tegen het
bestudeeren
ik
van
zeden
gestelden
f"r
1894 en
door
de
T"rken.
Volkskunde.
Obsterreiohisohe werd
te
gebruiken
die reeds
Weenen van
eene
de
vereenigingopgericht,die
verschillende
tegen het einde
1895
volksstammen 950
der
leden telde.
Zij eigen rijkgeillustreerd tydschrift tegen van goedkoopen prijs,het arrangeeren uitstapjes,ten einde hare leden met de eigenaardige te maken door zeden, gewoonten en feesten der landbevolking in zekere streken bekend en tracht
ten
haar
doel te bereiken
door
de uitgave
van
een
van
,
waarin voordrachten het houden toevan over bijeenkomsten gedurende de wintermaanden door volksmuziek worden enz. gehenden en die soms passelijkeonderwerpen worden opgeluisterd. Men ziet,de vereeniginggeeft blijkenvan grooten ijver;ook de oprichtingvan een ik sedert vernomen is door haar voorbereid en naar heb, wordt het in de boeigen Museum het beursgebouw gehuisvest. venverdieping van De tydelyke tentoonstelling. eeniging Tijdens mijne aanwezigheid te Weenen, werd door de ver,
die toen reeds voor het bedoelde Museum tentoonstelling gehenden der voorwerpen de vereenigingafgestaan.Die geschenke ontvangen of in bruikleen aan bezoek waard. Een tot eenige wel een was gedeelte der voorwerpen tentoonstellingwas landelijkeInterieurs vereenigd die een treffend gezicht opleverden.*) Tot de merkwaardigheden behooren maskers, b. v. bij het z. g. Schemenloopen in Tirol in eene menigte honten een buffelkopmet uitgerekten bek, slagtanden en horens, en een masker gebruik, waaronder de kruin. Ook in de Salzburgsche streek zijn bij het met in het midden h"ren van een aanwezig waren "Heksenspel"") en het "SinterKlaasspel" maskers in gebruik die eveneens het eene den "Perchtentanz" *)lykt voor en waarvan een duivelskop voorstelt. Het kostuum van sommige Roodhuiden; een vreemdsoortigenindruk maakt oppervlakkig op het danskostuum het kostuum van de, "Saltner" genoemde, be wakers der wijnbergen te Meran. Uit Karinti" eene
waren
1)
Zie
ten
Zeitschrift f"r
Oesterreichische
Volhkunde.
I
[18951,blz. 217
e. v.
"
Op
blz. 218
en
280
twee zijn
dior
iaterieursafgebeeld.
2) Zie Dr. W. Hein: Uexenspiel(Ztechr.f. Oesterr. Volksk. Deze 3) Zie Zischr. f. Oesterr. Folksk, I [1895] blz. 13. godin ""erchta" in verband. "
,
I
[1896],bbs. 43 e.v.) Met 5 afl. van maskers. de vereeriug der oud-Germaansche
dans staat met
64
KAPPORT
OONSBRYATOR
HUBBUM.
een overblyfselvan schedelvereering schedels waarop en geteekend.*) In Bohemen sommige andere streken
ik, als
zag
BTHNOGR.
RU"S
w"ren
allerhande
,
Ornamenten
gebruik om op de plank, waarop een doode den overledene en eenige woorden van figuren, eene spreuk, den naam tenis te schilderen en deze planken dan tegen een kerkgebouw of eiders
te
Bezienswaard deze planken zag men eenige op de tentoonstelling. enz. dingstukken, sieraden,aardewerk afkomstig uit een familieschat die
meer
te
van
in
reeds en
bezit
familie
der
was
verandering in den
hun
dels
uit Tirol met
XXXVI. Het
ping
reizen op
,
^) van
welk
werk
men
ook
voorbeelden
vindt. *)
K"L.
Ethnogeaph.
Museum.
te M"nchen is gevestigd in de bovenverdietoedes Kgl. Hofgartens. Het verkeert in een de z.g. Arkaden gedeelte van door Buchnbb, aangezien de tegen woordige Directeur, Prof. Dr. Max overgang, seum Oost-Azi" in de Zuidzee, Kameroen en gunstig bekend, het plan heeft het Mu-
zulk
voet
een
in te richten, als
aan
de
eischen
des tyds voldoet. het doel, op sommige bijzonderaan Directeur had hoop dat daarin verandering
De lokalen beantwoorden Lokalen, kosten enz. De over. plaatsen laat de verlichtingte wenschen komen Het
klee-
120jaren
een
van
zijne
dan
Koninklijk Ethnographisch Museum
van
stand
voorts
waren
nagaan.
vederschachten
van
Noord- Amerika
zyner nagedachplaatsen.") Ook
gemakkelijk de migratie der voorwerpen ik eenige lyfgorTen slotte vermeld
men
waaraan
en
loop der tijdenkon
borduurwerk
b" de inboorlingenvan
zou
enz.
Oostenrijk bestaat het gelegen heeft alvorens gekist te worden, zekere van
en
dat
Museum
k"sten
de ouderwetsche wordt
tot
nog
personeel beheerd; buiten hem hun tijdook een gedeelte van
toe
door
nieuwe
zouden
Directeur
zonder
door den
niet
zijn slechts eenige bedienden nog
den
aan
dienst
in
vervangen
daaraan andere
eene
worden.
eenig wetenschappelijkhulpverbonden,
die echter
moeten instelling wyden. groot gedeelte der aanwin-
Wat de voorwerpen een aangaat, zoo was voorwerpen. gedurende de laatste jaren nog niet uitgestald; naar het gedeeltedat ik gezien heb belooft dit Museum, de studio te oordeelen het doelmatig zal zijn ingericht,voor wanneer der volkenkunde zeer belangr^jkte worden. De
sten
plaats komen
In de eerste de
tweede
door
von
Siebold
hier in aanmerking de voorwerpen van Japan, uit welk land bijeengebrachteverzameling indertijddoor de Beiersche Re-
ZucKEEKiiNDL: Bemalte Totensch"del I [1895],blz. 80. etc. in Ztschr. f. Oesterr. Volksk. door de vereeniging welwillend toegestaan, van eenige der hier vermelde afbeeldingen,inij reproductie den uitgever eischen van door de bnitensporige het tijdschrift, werd van onmogelijk gemaakt Hein: Die Todtenbretter im B"hmerwalde (Mitth.Anthrop.Gesellsch. Wien XXI [1891],blz. 3) Zie Dr. Wilh. denzelfden der Todtenbretter QA\\^. 3 platenen illustraties; auteur: Die geographische 85 e.V.).Met en van Ferbreiiung [1894], blz. 56 e.v. Anthrop.Gesellach. Wien XXIV
1)
Met
Zie
Prof. Emil
4 afb. De
8) 4)
Zie Intern.
Archiv
f"r Ethn.
IX
[1896]
,
blz. 190.
Provinciale reeds door de talrijke nagestreefd, opmerking dat het doel door deze vereeniging Mnsea in Oostenrijk tot hun verzamelingen werkkringwordt gerekend.In enkele dezer moeten reeds belangrijke b. v. die te Brunn zoo en Innsbruck, beEthnographievoorhanden zijn ; enkele op het gebied der Oostenrijksche volken. Voor de Musea te Graz, Brunn, Prag, Innsbruck en Elaook vatten van niet-Europeesche voorwerpen Unsere Landesmuseen. Zie F. Heger: Wissenschaftl. gebouwen gesticht. genfurtzijnin den laatsten tijdopzettelijk Het
verdient
,
Club, Wien, 1893.
65
hOnchbn.
53.000 Mark geering voor verzameling zieh, wat
aangekocht. Naar
werd
meening
de
van
Prof.
Buchnee
kan
deze
verscheidenheid van en wetenschappelijke waarde voorwerpen Het eenige aangaat, niet met die te Leiden meten, welk gevoelen door my gedeeld wordt. de verzameling te M"nchen waardoor uitmunt zijn een menigte goede boekwerken, exemmet met salvocaat plaren van en inlegwerk van parelmoer versierd lakwerk voorwerpen of goudlak, b. V. hier pronkstukken uit het beste men schrijf-en andere doozen, waarvan
tijdperkder Japansche kunstnijverheidkan
zien. Daarbij zijn in de laatste jaren gekomen waaronder zijne reizen, ook in Japan, verzamelde voorwerpen, een voUedig stel veldteekens, twee groote bronzen tempelleeuwen, twee honten, vergolde in de linker- en beeiden met van "Nit'ten", volgens het etiket,het een met een zwaard drie een eene pagode in de rechterhand, terwijl het andere in de rechterhand groep van monster beiden op een staan. Zooais en Boeddhabeeldjes en in de linker een speer houdt de
door
B"chner
Prof.
uit deze
"
op
blijkt,komt
is het eerste zeker, en overeen, er een 0 Wyders ziet men Bisjamon. Amida in zittende houding met reusachtig honten achtbladigelichtschyf verguld beeld van achter het hoofd, vele kleinere en grootere godenbeelden en twee reusachtige Nio's of tempelpoortwachters op duivels gelykende en met vuurrood gelaat.*) Eenige fraaie harnassen, dolk met lemmet Vierkant in den vorm om van een een draak, Hatchiwari, dienende zooals
opgave
ook
uit
de
geen
attributen
beiden
van
blijkt,een
beeld
met
Nit'ten
van
,
in de opsomming menigte Seladon-achtig aardewerk een m"gen verscheiden die de Directeur goede voorwerpen zijn er eveneens van zijne reis heeft medegebracht ; zoo o. a. de nabootsing in tin van een stel waardigheidsder Mandarijnen, terwyl een aantal de hoeden teekens, ^) en een voUedig stel knoopen voor Boeddhistische beeiden de reeks sluiten. Van bijzonderewaarde is de reeds van vroeger aan: Lapis lazuli wezige verzameling snywerken, meest beeldjes,van verschillende steensoorten Jaspis,Nephriet,Comalijn,Malachiet,Amethyst, Onyx en bergkristal. Van Engelsch-Indi"
zwaardslagen
te
niet ontbreken.
en
pareeren
Van
China
,
"
bezit het
Museum
Burma
belangrijkeverzameling sieraden
eene
waaronder
voorwerpen,
vele
de
van
zijn slechts enkele, doch
niet
van
Lamaeb
,
eene
reeks
wapens
alsmede
,
Piquot afkomstig.*) Van
onbelangrijkestukken
voorhanden
en
van
andere
Siam
en
Ceylon zijn
enz. maskers,*) antieke zwaarden, messen zijn het best de Bataks verlegen woordigd; doch ook van Borneo drie schedeltropee"n andere stammen treft men er belangryke stukken aan ; o. a. van kleuren geschilderdebeeiden. Bali eenige fraaie honten, met eenige antieke lansen en van en Duitsch Ook uit Oceani" werd door den Directeur eene omvangrijke verzameling van eilanden medegebracht. Bijzonderevermelding verdienen: Nieuw Guinea andere Melanesische en een groote houten schotel met inlegwerk van schelpstukken uit de Salomogroep ; eene mummie
er
vei-schillende door
reis
en
volken
de
Van
Nieuw
Zie
den
voor
Brittanni". is
voomaamste
1)
Directeur
f.
Ph.
een
von
verzamelde
Indonesi"
afgodsbeeld van
een
gereedschap uit
den
van
de
Nieuwe
aanmaak Van
van
de
Hebriden, alsmede een schelpgelduit Strombus
Polynesische eilanden bezit het de Tonga-eilanden met van
hoofdsteunsel
Siebold
:
het overige drilboor,benevens en Cypraea annulua
luhuanus
Nippon^ Pantheon, blz. 114
N. 404
en
Museum
slechts
inlegwerk
blz. 116
N. 414.
"
van
weinig, het Cachelottand
du Caialogue
Musie
(Lyon, 1883), blz. 900.
Ommet
3) Zie 3) Zie
W.
Anderson:
G.
D"moutier:
4) Zie
Revue
5)
Zie
Iniem.
Caialogue oj Japanese and Chinese Painiings(London, 1886), blz. 68. Les Symboles,etc. (Paris,1893), blz. 113 en /"/(jr".^rc"tp/Sr "A". 111(1890),PlaatVUL en (1889). blz. 341. 396 e.v Vol. VI (1893),blz. 83 f"r Ethnographie.
d" mnogrnphie,VIIl Archiv
435. e.v.
en
Plaat
VIII. 9
66
en
den
Lamabb
de door ziet
Piquot
men
verdient dentanden
die eilanden
op
hier enkele
ook
mantel,
vederen
een
M"BBUM.
gemaakte verzameling; van afkomstige voorwerpen
reis
Cook's
van
BTHNO"R.
RIJK8
CONSERVATOR
RAPPORT
benevens
vederen
een
heim
en
de
Gezelschapseilaneilanden de Sandwich-
van
en
knieband
een
hon-
van
vermelding. de
Onder
Australi"
van
wezige, niet onbelangryke verzameling die eveneensdoor
aan
,
Prof.
bijeengebrachtis, uit gekleurde mummie
B"chner rood
eene
het
waren
begra-
eene
de kleien kap voor en eene weduwe, *) bijzondermijne aandacht trokken.
fenisholte die
Van
tingen de
zyner
te
kolonie
maskers
Kamoroon.
van
ik
Massai's
(Kkl. ethnogr. Mus., M"nchen.) binnenland
Amerika
vindt
waaronder
van
de
van
vederen
versierde antieke
een
cano
met
een en
aantal een
opengewerkte
de
van
de
de Oost-
geelkoperen bijl,aan door
Stevens
Afrika
van
belangrijkestukken
verkregen, doch
^^^^
prachtige
men
in het Oosten
de stammen
bereisde
Directeur
waar
van
Lubu's
in het
gemaakt.
Van
koppen
en
van
noem
Houten
tijd door den
Kameroen,
maskers
ziet;
bezitzijn de Duitsche inzonderheid vertegenwoordigd,
Afrika
het best
een
Mundurucu's,
het
hier de
men
dansmasker
Spix
door
in den
en van
vorm
in Brazili" verzamelde
Mabtius een
werpen, voor-
dierenkop, twee gemummiflceerde kostuum steel en een bijl met
eigenaardige steenen Guyana zag ik hier eene met vederen trekken; van zooals het Leidsche Museum er eene bezit;van Peru en Mexico zijn vele voorhanden, o. a. uit laatstgenoemd land een groot masker van gepolijst de
meest
hangmat,
voorwerpen
een
aandacht
obsidiaan. Gebruik
van
het Museum
versiteitsinsteUingenmaar
gemaakt. Het tot
,
de
schatten
die
der
Museum
Akademie
dienstbaar gemaakt aan bij zijneCollegesin de volkenkunde
nogtans
Obbrhummbr
XXXVII.
behoort
niet rechtstreeks
Wetenschappen
van
het
tot
; niettemin
Hooger Onderwijs en gebruik van het Museum.
maakt
de
Uni-
worden
o.
a.
Prof.
Museum.
Anthropologisches
van Mijn tijd Uet niet toe ook het, in het gebouw der Akademie Wetenschappen gete bezoeken ik moet en Anthropologisch Museum mij derhalve tot de mededeeling
huisveste
wetendeze instelling, Prof. J. Ranke, in dezen tak van bepalen dat door den Directeur van schap aan de Universiteit Colleges worden gegeven. Ook te M"nchen is een Anthropologisch genootschap gevestigd,dat een eigen orgaan bezit.
XXXVIII. De
ETHNoaE.
anthrop.
Sammlung
des
Herrn
Gabriel
Max.
schilder Gabriel Max heeft sedert jaren met groote kosten eene die ik reeds lang had hooren anthropologischeverzameling bijeengebracht
bekende en
1)
Zie R.
3)
Zie
Bkough
o. a.
Intem,
Smyth: Archiv
TAe Aboriginesof Victoria (Tx)ndon,1878), blz. f"r EthnographieV (1893), blz. 144.
297.
ethnographische *)
roemen.
67
NBTJBBNBBBa.
Door
Buohner's
Prof.
tusschenkomst
verkreeg ik toegang, niettegenstaandede eigeoaar op schedels en wat hier aan mijne verwachting, want is opgehoopt zou te vullen. De ethnographische voorwerpen ziin om menig Museum genoeg ruimte waarin hier de verzameling is gehuisvest is veel te klein en de voorwerpen liggen reis
Wat
was.
in de k"sten
ik
door
er
overtrof
zag
verre
elkander
gehoopt,waardoor mij het bestudeeren zeer bemoeieiyktwerd. ik eenige aanteekeningen waaruit wil ik hier vermelden dat de Heer Max in het bezit is van eene groote en leerrijkeverzameling van voorwerpen de Tsjoektsjen,Korjaken en Golden die door een reizigerbijdie volken werd aangelegd; van is de volledigste die mij op mijne reis onder de oogen Van Australi" zijneene mumkwam. ze Zeeland eenige gedroogde getattoe"erdekoppen en van Nieuw de Mortlock-eilanden mie, van in de Zuidzee zeldzaam honten Van Amerika noteerde ik eene masker een *)voorhanden. De
en
over
Tech
voorwerpen.
antieke
knots
uit Peru
maakte
in den vorm ster op het slageinde,als eene van zesstralige Guyana eenige knotsen met daarin bevestigden steen en in Afrika zag ik een aantal het handvat van ^) Onder de voorwerpen gegriftemenschenbeelden. tot kleedingstof. ivoren kloppers voor de bewerking van boomschors *) met
groote zeldzaamheid
eene
steen
; van
NSXJRSr^BSRO
XXXIX,
IS"
Germanisches
le
JULI.
Museum.
Museum Het Germaansche te Neurenberg is voor de enz. gidSy etiketteering volk de gewichtigsteinstelling het Duitsche in het geheele Rijk. beschaving van vereenigingengesteund en is gevestigd in een Zy wordt door Duitsche Vorsten en tal van der antieke gebouwen, waaraan Neurenberg zoo rijkis, nl. het vroegere klooster der Car-
GebouWj
Studie
der
dat geheel gerestaureerd en gedeelteiykin den styl van het oude gebouw uitgebreid , verdienen lof ook de minder verlichtingen uitstalling ingewyde zal hier met gemak
thuisers is. De
,
bezoeken. Een gedeelteder verzamelingen is z\jnen weg vinden en met vrucht dit Museum in chronologischevolgorde gerangschikt,andere gedeeltenvolgens andere stelsels. Die voorwerpen bezoeker de belangrijkste welke den gewonen voor zijn zyn van groote roode nom,
*) k"rten, doch praktisch ingerichtengids beantwoorden. Ook den ethnograaf zijn sommige De voorwerpen. niet voor gedeelten van dit Museum zonder aanleidingtot vergelijkingenmet het belang; zoo geeft bijv.de afdeelingaardewerk met aardewerk natuuiTolken de dakpannen tot eene die der Japanners en Chineezen. van
voorzien, die
mers
aan
een
,
Onder
de
enkele voor die geheel met de z.g. ^Aggri-Perlen" er de geheimzinnigheid van hun oorsprong in by zoovele natuurvolken wegens worden gehouden ; het is overtuigenddoor den archaeoloog, wijlenDr. 0. Tischler,
antieke
overeenkomen
hooge waarde
glazen kralen komen
die
,
maaksel dat deze kralen Venetiaansch den zijn.*) Zeer fraai zijnenkele gekleedebeeitypen der vroegere kleederdracht van de Beiersche landbevolkingvoorstellende ; ook van maskers ziet men merkwaardige stukken. Als eene bijdragetot de kennis van het bljgeloof
aangetoond ,
onder
het Duitsche
volk
zijn de aanwezige amuletten, alruinen enz.,")
te
beschouwen; geUjk
Op. e".,blz. 302 " pl.XXIX fig.]. IX (1896), blz. 47. f"r Ethnographie dem Kgl Museum f"r V"lkerkunde,Bd. I, blz. 5 " 28 " Taf. Hl, Fig.8. aus 3) Zie Fer"ffentiiehungen Sammlungan de" German. Museums, Wegweiser f"r die Besuchenden. 4) Die kunai- und kuUurgetehichil. blz. 14 en 15. Noot. EthnographischeBeitr"gezur Kenntnis des Karolinen Archipels, 5) Zie J. S. Euba.bt: 199 e.V. De Mandragora. Intern. Archiv f"r Ethn. VII (1894), bk 6) Zie P. J. Veth:
1) Zie 3) Zie
ScHMELTZ
"
Intern. Jrehie
Kbatjsb:
68 in
China*) werd
in Duitschland
ook
zooals
vergiftigingbeschouwd, Wastafels, en
onder
schriftstukken
er
om
wij
de wapens
ziet
XL.
inventaris
den
griffenzijn nog
te
op
die
vormen
men
de hoorn
vroeger uit
BTHNOGR.
RIJKB
CONSBRTATOR
RAPPORT
HUSB"M.
den
van
in de
Oostersche
aan
neushoorn
oude
eener
15"
doen
als middel
tegen
apotheek kunnen in
eeuw
leeren.
gebruik geweest,
denken.
Gesellschaft.
Natubhistorisohe
ook een Natuuiiijke Historie te Neurenberg bezit in zijn Museum Genootschap van den vindt men er een geringen omvang ethnographischeverzameling.Niettegenstaande vooral eene aantal belangrijkestukken kleine verzameling uit het Sultanaat Witoe in OostHet
kleine
,
Afrika
enkele
en
aarden
kruiken
honten
knotsen
ir"is
r"R":sr"Eix
XLI.
Ethnographisch
Kkl.
Het Museum
Dierkunde
van
B.
Dr. A.
onderzoeker te
danken
is. Wat
was
in
verschillende
Museum
en
er
Ethno"".
Kgl.
evenals
Meyer,
vormt
het laatste onder
directie
de oprichtingdaarvan, ethnographische voorwerpen verzamelingen verspreid, doch werd na wien
aan
vroeger
antieke
Museum.
Anthropologisch Museum
en
Staat
zijn antieke twee
jxjli.
Anthbopol.
und
Amerika
voorhanden, alsmede
niet
van
Uit
Bomeo.
de PhiUppijnen en van van uit Peru alledaagschen vorm uit Guyana. voorwerpen
aan
nu
een van
annex
25
ongeveer te
Dresden
Natuur-
jarengeleden,
aanwezig
oprichting van
Kkl.
het
van
bekenden
den
het
was,
nieuwe
afgestaan. dierkunde van en eonige andere inverlichting,kosten. Gelijk het Museum kunst en wetenschap, is ook het ethnographische en anthropologischein den Stellingenvoor alle kanten wij en omsluit een groot binnenplein; Zwinger gevestigd. Dit gebouw ligtaan ook zeer het Ucht dienen de verlichtingdoor zijramen voldoet dan goed. Tot tempering van bruine stof. De k"sten zijn met weinig uitzonderingenallen,volgens een door gordijnen van den Directeur uitgevonden model, van ijzeren glas.*) Sommige zijntegen den wand geplaatst, hieraan
GebouWy
gen
is
vrij; in enkele gevallen, o. gebruik gemaakt.
staan
anderen
a.
voor
het
tentoonstellen
typen-verzameUn-
van
lessenaars
van
De tentoonstelling is met smaak zorg en geschied catalogm, gids enz. Tentoonstellingj de verzameUngen photographie"n die van een tijdtot goed overzicht van ; talrijke verschillende den Museumvoorraad de andere uit worden, door over vervangen zijn tijd in Gtekleede beeiden ontbreken gedeelten verspreid tot toelichtingder kleederdracht enz. Een beantdit Museum. cedelcatalogusis voorhanden, de etiketteeringder voorwerpen De gids is bijden "F"hrer" ^) voor stellen. de overige de eischen die men woordt aan mag vele in bevattebevat zeer Kkl. verzamelingen ingelijfd wetenswaardige en bijzonderheden, en
geeft
,
"
--
"
Ujke taal medegedeeld.
1) blz. 126
2)
Zie
W.
Nadere
Museum zoolog.
3)
P. Gbobnbveldt:
Supplement.JoUingsto
the Notes
on
the
Mahy
JreAipelago(T^oung'P"oVll,lS9"),
e. 7.
F"hrer
daaromtrent bijzonderheden
18S6/87 durch
"
die
1892/93. Men
door zijn, vindt hier de
K"nigl.Sammlungen
zu
vele
medegedeeldin platentoegelicht,
k"sten,lessenaars
Dresden, 2e
Aufl.
enz.
J"A.u,
Ber.
aus
dem
Kgl.
tot in de kleinsteonderdeelen beschreven.
1894, blz. 120"140.
70
RAPPORT
Schenkingen
de
het
daar
doel
RIJK8
MU"E"M.
BTHNO"R.
publicadie door Dr. Mbybb's voortreffelijke tentoongesteldePhotographie werd my zijn geworden. Door eene het einde der langwerpige Schilden by de bergstammen uitschulpingaan wijlen Dr. Sohadbnbbeg,
van
ties^) algemeen
C0N6ERVAT0R
bekend
der
Luzon achter tegen den hals van van duidelijk;de uitschulpingwordt van den bijlafg^ouwen. ^) gedrukt en de kop vervolgens met den hellen kant van Van door Dr. Sohadenbbb" ingezonden voorbuitengewoon groot belang zijn de, eveneens Mindere waardoor het bestaan van inlandsch schrift bij de Mangianen van nog een werpen in
Noorden
het
den
vyand
"^f^-C"y)
MProere
yan
77
2^ 7^^-
Mangianen sohrift", volgensMascdlla:
ten wordt en waarover dage, bewezen volge daarvan kon ook de inscriptieop een
Estadios de los
heden
verklaard
schrift behoorende
dat
tot
zoo
dat
publicatieshandelt.*) Ten
ge-
kruiken
als
Bomeo
die kruik
ontvangen China
van
is
Bomeo pijnen naar zameling, waaronder zooals
worden,
van
bezit het Museum gekomen. Uit Noord-Bomeo eene eigenaardigeovale houten Schilden en van West-Borneo
Museum
j^
antigaoealfabetoe filipinos (1895).
de laatste der der vroeger
-7^
l"ngs de Philipuitgebreidevereen
prachtige
welke bijnaovereenkomstig exemplaar bezit,en varkenstanden in die streek als amuletten in het Zuiden van het eiland z^n gedragen worden ; ook de stammen verdient vooreerst zeer een goed vertegenwoordigd. Van het eiland Sumatra volledigstel geinlandschen de Bataks is er een reedschap van goudsmid van Atjeh vermelding; ook van
gong,
ons
een
denzelfden schenker ook de uit het wien van goede verzameling, hoofdzakeUjk van Volkenkunde voor BerlijnscheMuseum gepubliceerdeverzameling afkomstig is: Een aantal
eene
beeiden
steenen
uit
stukjes aardewerk
fraaie tooverstaf metgeelkoperenruien een hier den prachbijzonderevermelding. Vorder ziet men tigen bronzen vele jaren gevonden werd en Singhakop uit Cambodja, die op Sumatra voor te Leiden het Museum in bruikleen was Oudheden gedurende een langen tijdaan van afgetentoonstelling zijnde,voor het Dresdensche Museum staan, tot dat hij op de Amsterdamsche terbeeld op
oogen
boveneinde
verdienen
Java bezit het Museum aangekocht.*) Van meestal den overleden geschenken van
werd
1)
A.
B. Ketek Van
fol.
"
2) 3) von
met
het
W.
4)
B.
Meter
und
A.
und
Schadbnbe"o:
A.
Sohadenbero:
Die
AUmm
Fki"ppinen,1.
FoT Zie
groot aantal
Generaal
van
steenen
het
PhiUppinen-Typen:Nord-Luzon, (Dresden1890) fol. "
Nord-Luxon
Ned.
en
heden, oud-
bronzen
Ind.
Leger
von
A. Dresden, 1891, 4^. Negr"os(Dresden 1893), "
II.
uitgavezijntot nu toe tien deelen versehenen. Die FkiHppinen.1, pl. II (Bijlen) PI. Y. (Schilden). en voorgaandenoot vermelde publicatie: Mindoro. Herausgegeben und A. Schadekbero. A. B. Meter bearbeitet von von Specieli Mangianeiuehrifl (Abb. " Ber. des Kgl. zoolog." ethn. anthr. Museums N. 15). Dresden,1895. Met 4 platen. deze
Zie de in Die
von
een
AUerth"nUr, blz. 6
"
PI. Vin
"
IX.
"Gong Zie:
blz. 41
e.
J.
D.
V.).
".
Schmeltz:
bgrnaga"
Bronzepauken
van
im
West-Borneo. Indischen
R.
E.
M.
Ser.
Archipel(Int.Archiv
893/107. f"r
"d. IX, SuppL, Ethnographie,
71
DBB8DBN.
SoHiBBBANDT NoordDr.
^)
Bassleb
met
ruiterbeeld
een
staven
doet denken. ziet
het
men
Dr. Riedel Uit hier
er
boventoover-
Uit de Residentie
eigenaardigwapen zwaardvisch
een
van
*)en
andere
door belangrijke,
geschonken stukken. Nieuw-Guinea
ziet
men
; die
groot aantal voorwerpen
een
zijndoor den Di-
uit het Noord- Westen zelf verzameld
recteur
d6
bij h6t battikken gebruikte gereedschappen. Uit oud porseleindoor ettelijkegoede stukken, waaronder
van
stok
het
aan
een
zwaard
man een
en
Bataksche
de
aan
Ambon
bestaande
vindt
verzameld
einde, die
uit
voll"digstel
6611
en
Zuid-Celebes
en
een
ge-
en
voor
op
voorbeeldige
deelte door Dr. M. Uhle
bewerkt ; ')uit het NoordOosten wyze des eilands zijner vele honten maskers met lang uitgerekteneuzen, *)van Enbeeiden drie steenen gelsch Nieuw-Guinea en
Torresstraat-eilanden
de
van
prachtige maskers De
schildpad.*)
van
eilanden
Zuidzee
der
zijn alle door grootere of kleinere reeksen van vertegenwoordigd ; voorwerpen Inscnp"e op den die bijzondere vermeldmg verdienen J^ h. Ling ^^ ^
,..
van
,
den
Nieuw-Britanni"
waaronder
met
om
^ , bodem
,
.
snijwerk
natives
Tke
")
maskers
en
r.
^^
^
^
.
Bomeo van (Mus. Dresden). of Saratcak,n, bk.292,ag.4.
verzameling die door Prof. C. Sempeb honten beeiden, honten vaat-
de
en
aangelegd werd, waaronder schelpstukken, twee beschilderde
van
te
speren
, ., kruik
eene
van
Roth:
Pelau-eilanden
inlegwerk
werpstok beeiden
de
.
-.
Archipel,
veel zeldzaam
indertijdop werk
-.
,,.
Van
werpen.
de
huisbalken^) en
Admiraliteits-eilanden
vindt
een
bamboezen
er
beschilderde
men
eenige antieke ijzerenmesvormige wapens, voorouders; van de Samoa-eilanden versterking der inboorlingente Malua aan de Safune-bocht en waarschijnlijk door walvischvangers lang geleden aldaar achter gelaten.Het Paasch-eiland is door eene zeer volledigeverzameling vertegenwoordigd. van
gevonden
in
Van
de uit
Britsch
eene
een
Zie
3) 4)
Zie
HoU'
Zie
Masken
n
"
SchnOzereien
7) 8)
Haberlanbt
Zie Zie
""
"
und
Australi"
parelmoerschelp
gezien heb
AUerth"mer, blz.
1) 2)
5) 6)
stuk
Museum
Zie M.
uit
voorwerpen
1"5 :
en
PI. I"
"
Musealstudien
Bambusger"the
aus
Neu- Guinea
""
"*
"
"
van
aus
und "
"
"
,
Masken
vom
wordt
dat
ook
ik ze
een
"
R.
in het
primitief
und
Wien
Holland.
1891,
blz. 11.
Neu-Guinea.
Bismarck-
Archipel.PI.
VI
-P^'
"*"
PI.
IX"
""
"
"
VIIl.
^1^* XV
en
III"
V.
"
Archipel^ Neu-Guinea. Ostind. Archipelund der S"dsee. dem aus Bilderschriften Die Oster-Insel. Berlin,1883. Eptlt.Geiseleb: und
staande halssieraad,be-
zooals
VII. in London
""
plaats een
ingegriftezigzagflguren flguren verondersteld
welke
Nord-West dem
ik in de eerste
noem
met
Bismarek-
PL
A.
B.
Meyer
Pajlkinson
72
BAPPORT
soort
schrift
van
CONSBRYATOR
RUK8
zijn; boodschapsstaven
,
M"BBUM.
BTHNOGR.
snorrebotten
en
de vuurboor
verdienen
eveneens
vermelding. Afrika bezit het Museum dan eene meer belangrijkeverzameling. Vooreerst de de Massai's daaraan sluit zieh eene wijlen 0. Ehlebs by byeengebrachte voorwerpen; andere verschillende den reizigerDr. Hol"b welke verzameling van van voorwerpen aan, Kaflferstammen bevat. Uit Madagascar ziet men waaronder aantal voorwerpen, drileen een boor met steenen Afrika van kogel, dienende om het draaien te versnellen. Van de Westkust Uit
door
verzamelingen uit het Congogebied die bijzondermijne aandacht trokken, de eene byeengebracht en de andere door Dr. Wolfp, een der reisgezellen van Wissmann. ^) Ook de Mandingo's en Aschantynen zijn door eenige zeldzame stukken vertegenwoordigd; vervolgens ziet men eenige merkwaardige lansen en een byl, die reeds sedert wier oorsprong is. ') in Afrika te zoeken lang te Dresden aanwezig waren en zijn er door
twee
Schwerin
Graaf
De
Amerika wordt beschavingstoestandder inboorlingenvan aanschouwelijk gemaakt Zoo is de Eskimo's menigte van er eene goede verzameling van van voorwerpen. Groenland de Roodhuiden niet veel voorhanden toch er van is, bezit het Museum en, hoewel
door
eene
o.a.
fraai aardewerk
voorwerpen
voorstellende.
van
nieuw
van
de
Zuni's,
en
een
Daarbij sluiten zieh
antiek
masker.
honten
fraai beschilderde
zooals
maaksel,
Uit
calebassen
en
Mexico zijn er veel beeldjes,volkstypen steen. van g. oflferjuk
z. een eenige oudheden, waaronder geheele reeksen van waarbij enkele voorwerpen, antieke knotsen die meer dan 200 jaren te Dresden aanwezig steenen bijlenmet handvat enz. door den Directeur in eene van en zijnepubUeaties beschreven zijn.^) Van Peru, Chili en de Midden-Amerikaansche steenen landen vindt men zetel van een o.a. voomamelyk oudheden
Uit
Brazili"
Guyana
en
aan
bezit het
Museum
,
Ecuador. Een door het tentoonstellen van navolgenswaardig voorbeeld heeft dit Museum gegeven Zoo geefb b. v. 66ne reeks eene reeksen vergelykende van duideiyke voorwerpen. het gebruik dat er van voorstellingvan sehelpen gemaakt wordt hetzijtot sieraad of tot ,
doeleinden, b.
andere
gemaakte kloppersvoor boomschors van het eiland Milli in de MarshaU-groep. Eene verschillende volken andere serie geeft armoorsieraden van en te aanschouwen, eene derde pronkwapens uit verschillende streken, eene vierde antiek porseiein van andere Oost-Aziatische China landen en eindelijkeene en vijfdeden rijkdom aan dit Museum is. *) Nephriet- en Jadeiet-voorwerpen die een sieraad van v.
uit Tridacna
,
XLII.
Ook
Kgl.
Gb"nes
Gew"lbe.
het
de ontzaglyke schatten van om "Groene Gewelf', bekend kunstvoorwerpen eeuwen zijn opgehoopt, liet ik niet onbezocht. Men vindt er in de z.g. Juweelenkamer nl. pronkwapens van enkele ethnographische voorwerpen ook Oosterschen waaronder eenige met goud gemonteerde en gedamasceerde prachtkrissenvan oorsprong,
,
die
aldaar
sedert
,
Java, enkele
1) 2) 3)
und
Zie: Zie
Turksche
pronkwapens
WissMANy, Wolpp, von "SelteneWaffen'\ blz. 1
Fkancois "
PL
Zie "Se"ene Waffen'\blz. 5 en PL 4) Zie: Nephrii-wtd Jadeit- Objekteaus Afrika, beide ?an Dr. A. B. Meybb.
Oostersehe
en
I "
"
M"ller:
dolken.
Im
Innern
1888. a. Afrika* Leipsig,
II.
IX.
Europa
und
Amerika
^ Nephrit-und
JadeH-Objekteaus
Asien,
Oeeanien
DBB8DBN.
Behalve noch
twee
de mededeelingen over deze instelling in den reeds genoemden "F"hrer", bestaan een afzonderlijke, kortere, en een meer uitgebreidegids 0"
XLIII.
de
In
73
LEIPZIG.
"
tweede
verdieping
vaatwerk
porselein en
Kgl.
Poroellan-
het
van
Johanneum
Museum
gevestigd, waarvan
Gep"ss-Sammlung.
und
bezoek,
een
is de groote verzameling van den mij is gebleken, ook voor
naar
belang is.
ethnograaf van De
gids, bij den bovenvermelden "F"hrer", bldz. 239"281 wetenswaardigs aangaande de geschiedenis der verzameling, het aardewerk
ingelyfd is, bevat veel van porseleinen
maken
enz.
Onder
hier
b. v. uit China vele antieke porseleinziet men de godin der genade, in verschillende vormen; Laotse en van der Taoisten. *) Daarbij komen de acht Gen" van Brahma, nog exemplaren ook leeuw den tempel- en huiswachter, soms den Chineeschen of den hond van Foh, van dienst doende ; modelten als wierookvat van z. g. tempeltuinen enz. Seladon-porseleinkrak616- en echt drakenporseleinis in menigte aan wezig. Uit Japan is antiek vaatwerk, zooals in gebruik is,vermeldenswaard en bij de Thee-ceremonie ; wijders is uit dit land aardewerk dienende meest de plaatsen der fabrieken de verschillende doeleinden naar voor en porselein, aantal reusachtige, een voorhanden, waaronder gerangschikt, in eene overweldigende massa stukken
het
en
o.
voorhanden
beeiden
a.
van
Oostersche
Kwan-yin,
,
prachtig beschilderde
bn
vazen
door
XLIV. De
hare
grootte,"n door het fraaie schilderwerk
Museum
p"b
uitmunten.
V"lb:ebkundb.
het doel om zieh te Leipzig, met twintig jaren geleden vormde vereeniging die niet alleen reeds spoedig op te richten, eene ook den steun verwierf van een groot ledental telde, maar Vorstelijkepersonen. In verloop der oprichters, een van tijd is door deze vereeniging,dank zij vooral de bemoeiingen van den ethnographische voorwerpen tegenwoordigen Directeur Dr. H. Obst, eene massa byeenalleen het oordeel van naar deskundigen thans in Duitschland vergaard, zoodat dit Museum een
voor
geschiedenis.Ruim
Museum
dat
te Berlyn in rijkdom onder gebouw. Zoolang het Museum
Het der
volkenkunde
voor
andering gekomen,
toen
1) den
2) Bat.
Dr.
Zie
Gen.
3)
jur.J"L. eene
Zie
meer
Ifiiem.
Bd.
de
gegoed burger
van
grootste gedeelte
gunstige verLeipzig, de HeerG"ASSi eene
stad
kunst
en
"rbst"Ik:
Da* Kgl, Gr"me Qeio"lbe de band editie van van uitgebreide JrcAw f"r Eihnogr. IV (1891),bk.
XXXII),
luUm,
het
vermaakte zijnerinwoning eene groote som wetenschap. ") Dientengevolge heeft men ijzeren en geheelvan stiebten,dat in eenvoudigen maar deftigenstijl
kunnen
tdtelis
bezat, moest
eigen gebouw
eenige jaren geleden een
bij laatste w"sbeschikking aan van vordering van instellingen gebouw
geen
geborgen blijven.Gelukkig is in dien toestand
lasten
in
voorwerpen
doet.
Archio
blz. 28
e.
zu
J"l. 116
Mit
Lretden, " "
117
2 Abb.
en
vooral
Dresden, 1894.
"
G.
Schlbgbl:
VIII
op-
denzelf-
Hung League (Verb.
v.
f"r Ethnographie,Bd.
steen
Onder
be-
groot
versehenen.
"bbst"IN
Alb.
ter een
(1895),blz. 76. 10
74
getrokken is. De het .Museum
helft zal
eene
het Museum
voor
kunstnijverheidzal
van
BTHNO"R.
RIJK"
C0N8BRVAT0R
RAPPORT
MUSB"M.
volkenkunde
van
dienen, terwyi in de andere
gehuisvest worden.
het plafond door prachtigepilarenvan de vestibule, men graniet waarvan gepolijst leuning, geschraagd binnen, dan Staat men tegenover de hardsteenen trap met marmeren het publiekbestemde die toegang verleent tot de bovenverdiepingen; de niet voor trappen zijn van ijzermet honten beslag op de treden en alle vloeren bestaan uit beton ; zoodoende is het het plafond der zalen zijn en brand tot een minimum teruggebracht.De wanden gevaar voor in zachte tinten beschilderd,de geheele versieringbUjft tot enkele lijnornamenten vooral Treedt
wordt
,
,
plafond,beperkt. De verlichtingdoor zijramen aan den straatkant en aan dien van de binnenplaatsleek mij zeer goed te zijn. te Dresden het model van heeft men het Museum de k"sten V oor Kasten en etaleering. k"st dwars tegen het penant gevolgd; in iedere zaal zijn twee reeksen geplaatst,nl. eene der zalen eene Men zoodat l"ngs het midden iedere twee tusschen vrijeruimte blijft. ramen, tevens en had tijdens mijn bezoek een begin gemaakt met het ontpakken der voorwerpen aan
het
eene
proeve
eene
k"st
planken
geplaatst.Het
van
glazen platen had
uitstekend
kwam De
het
met
genomen waren
tentoonstellen
der voorwerpen,
gevolgde stelsel, waarbij bediend,
scheen
mij
die uit Burma
waarvoor
zieh
men
in
in
honten
plaats van
doelmatig toe; ieder voorwerp
zeer
uit.
voorwerpen.
Zooais
ik straks kan
reeds
opmerkte, had
ik derhalve
met
men
de schatten
het
ontpakken derkisten Museum hier weinig die ik op myne geheele
het
begin gemaakt de grootste uit dat land De verzameling uit Burma was dat door dit Museum in 1886 het grootste gereis gezien heb. Terloops zij hier vermeld het voormalige Museum deelte der anthropologisch-ethnographische afdeeUng van Godeffroy te Hamburg is aangekocht en dat het de groote, door de Heeren Reiss, St"bbl en Koppel antieke en hedendaagsche voorwerpen in Peru en naburige landen bijeengebrachte verzameUng van dat er spoedig eenige jaren geleden ten geschenke ontvangen heefl, onder voorwaarde behoorlijkebeschrijvingzou gepubliceerdworden. Hieraan is op uitstekende wijze voleene beslaat twee deelen in folio met vele prachtigeplaten en daan ; de beschrijvingis versehenen Uhle alle aandoet. *) Dr. Max eer Redacteur werk dat den een eerst
en
een
over
van
vermelden.
,
,
XLV.
Ethnol.
en
Colleges
Anthbopol.
aan
de
Universiteit.
door Prof. F. Ratzel, Aan te Leipzig wordt den bekenden de Universiteit ethnograaf het in dit rapport meermalen van aangehaalde werk "V"lkerkunde", Collegein sclirijver veelbelovende u:t zijne school zijn reeds verscheidene volkenkunde de aardrijksen gegeven; zooals o.a. Dr. H. Schubtz, die zieh door ziine geschriften jonge geleerden voortgekomen heefb. In de anthropologiewordt door Prof. Emil Schmidt, verworven reeds een goeden naam de indertijd door Prof. van o.a. die zelf eene der groote verzamehng schedels bezit, zoo HoEVEN Collegegegeven. gevormde eollectie, en
,
1)
Kaliur
befind"cbea Uhle.
und
Industrie S"damerikanischer
Sammlungen
2 Bde.
von
Berlin,1890.
A.
St"bel,
W.
V"lker Reiss
den
nach "
P.
im
Besitz des Museums
Koppel.
Text
und
f"r V"lkerkunde
der Beschreibung
Tafeln
zu von
Leipzig Max
76
RAPPORT
BTHNO"R.
RIJK8
CONSBRVATOR
MUSEUM.
Het heeft den vorm van en een een deuren, de ramen gedeelte der k"sten. onregelmatigen vierhoek, Staat geheel vr", heeft vier verdiepingen en omsluit een groote binnenplaats; de hoofdingang bevindt zieh op den hoek der K"niggr"tzer-en Zimmer-Strasse. By het binnentreden overdekte komt in eene men van cour, die tot tentoonstelling voorwerpen zieh de trappen voor het pubiiek bevinden, die naar de groote afmeting dient en waar van boven verdiepingen leiden. Gtelijkvloers de Schhemannen zijn de praehistorischevoorwerpen verzameling uit Troje tentoongesteld in de eerste bovenverdieping de verzameUngen van Azi", terwijlin de bovenste verdieping Afrika, Amerika en Oceani", in de tweede die van aantal lokalen aan het te Berlijn gevestigd Anthropologisch Genootschap voor een zyne bibliotheek en zijne verzameUngen ter beschikking gesteldzijn.Boven den ingang bevindt de
"
,
zieh
stratie,terwijl in het bestaan
bureaux
aan
souterrain
Alle trappen welke
bedienden. uit
electriseh kan
dat des avonds
groot auditorium,
een
stellingszalensluiten zieh
voor
de
verhebt worden; aan de tentoonde adminien wetensehappelyke ambtenaren den woningen zijn van Coneierge en eenige andere de
voor
de eommunicatie
van
ijzer;de verwarming geschiedtdoor stoom,
het waarvan
personeelin het gebouw dienen de inriehting is aangebraeht
onder de overdekte cour. De kosten voor het geheele gebouw, zonder de inriehting, 2,000,000 Mark bedragen. de tentoonstellingsruimten de aan Verlichting,Wat aangaat, die ontvangen door ramen de binnenplaats voldoend uit de straat en licht; de zalen in de bovenste zijkanten van den zijkant van door ramen uit de binnenplaatsen aan gedeeltelijk verdieping ontvangen deels door ramen in het plafond hun licht. De zcUen. Alle wanden ook het plafond dat uit zyn in zaehte kleuren besehilderd, zoo de ijzerenbalken gespannen, boven met van gebogen yzeren platen bestaat, die tussehen
in het
souterrain hebben
bedekt
beton-eement met
en
onder
van
versierd
geelkoperen Ornamenten
hier
daar
en
met
enkele
zijn.Tot vloeren dienen
lijnornamenten in kleuren estrikken
van
of
aardewerk.
vitrines zijn deels van De kosten. De k"sten en ijzeren glas, deels van mahoniehout deze eene afkomstig; waar glas; de laatste zijn meerendeels uit de oude Kunstkammer als de nieuwe ook hout hebben worden k"sten van voor zoover noodig plaats gevonden, en
gemaakt. der voorwerpen De tentoonstelling. verdient grooten lof;alleen in de De tentoonstelling afdeeUngen Afrika en Oceani" scheuen mij de k"sten eenigszins overladen, hetgeen zijneverklaring vindt k"sten, die van dat voor
men
tot
boven
eene
de studio
wel in laden van omstandigheid dat verseheidene kleinere voorwerpen van een ondiepe glazen lessenaar voorzien zijn,geborgen zijn, maar het materiaal in eene het pubUek en eene splitsingvan verzameling voor
de
in
nog
niet is overgegaan.
De
Ook de etiketteeringmag etiketteering. geroemd worden, vooral die der voorwerpen in de Indische afdeeling*) waar de etiketten deels met gele inkt op zwart karten gesehreomtrent alleen het niet der ook de inlandsche maar mededeelingen gebruik ven, voorwerpen, ,
namen
in het Gekleede
sehrift
van
het
betreffende
beeiden, kaartjes.Over
afdeeUng zijn gekleede beeiden
de
volk,
enz.
bevatten.
geheele verzameling, doch
verspreid; aan
de
hoeken
der k"sten
vooral
in de Indische
zijn tussehen
het arrangement dezer afdeeling nadere omtrent enz. : Intern. Archiv 1) Zie voor bijzonderheden f"r durch die Sammlungen des Museums F"hrer (1889), blz. 59 e. v. en over de etiketteering: f"r V"lkerkunde, Indische Sammlung. Berlin,1888 (20 Pf.),blz. 6.
glazen
Ethm. L
11
trag: Nach-
77
6BRLIJN.
of andere kleur de streek is aangeduid met de een platen landkaartjes bevestigd waarop de voorwerpen van waar afkomstig zijn. Orienteeringsplannen.Bij den ingang van, en op verschillende plaatsen in de zalen heeft ter orienteeringplannen aangebracht, zoodat elk gedeelte der verzameling gemakmen men kelijken zonder tydverliesvinden kan. Gids. Ten slotte is voor den bezoeker door een zeer praktischingerichten het geriefvan gids, 0 die zelfs vele byzonderheden op volkenkundig gf^biedbevat, zorg gedragen; tegen ,
,
zeer
goedkoopen prijsis die verkrijgbaargestelden reeds zijn sedert 1886 zes edities daarvan wensch ik eenige mededeelingen de andere publicatiesdezer instelling Omtrent te deelen. doen in aansluitingaan de verzamelingen heb mede hetgeen ik over Van den Cedelkatalogics. cedelkatalogus zag ik een gedeelte der afdeelingAfrika, die
versehenen. te
mij bleek
doelmatig ingerichtte zijn. in de overdekte cour. Aangaande de verzamelingen zijhet volgende opgemerkt. oudde overige gedeeltenzijn in de overdekte Amerikaansche cour Afgescheiden van enkele van heden, deels afgietsels,deels origineelententoongesteld alsmede voorwerpen b. v. een de Noord-Westkust de Haida's aan van groote afmetingen huiswapenpaal van De
zeer
voorwerpen
,
,
in natuurlijkegrootte Amerika, *) en een door Prof. W. Joest in bruikleen afgestane wagen den god Djagann"thin bij het feest van Indi", om er het godenbeeldop te plaatsen de prachtige beeldhouwwerken oudheden verdienen gebruikt wordt. Onder de Amerikaansche St. Lucia Cozumalhuapan van in Guatemala, door denDirecteurzelf opzynereisin 1885" 89 zooals
,
,
Museum
het
voor
verkregen ^) eene
aanwinsten
nieuwe
ter tentoonstelling Ook van bijzonderevermelding. een maatr"gel die, naar mij voorkomt, navolging "
,
dient
enz.
de
cour,
Ik zag er b. v. de belangrijke,door Dr. P. Ehrenbeioh op zyne reis in Brazili" bijeengebrachteverzameling; *) ook de bijgelegenheidvan het Columbus-jubileein 1892 door het Museumbestuur te Madrid tentoongesteldek"st met antieke gouden werken uit Columbi" vond ik er, en daarbijzijn ook de tot het yormen uit plaatgouddienende van flgurenen Ornamenten steenen der Chibcha's') hebben gevoegd, die zoo langen tyd voor kalendersteenen gegolden. verdient.
De
de in het parpraehistorischeen de ScMiemann-verzameling. Mededeelingen omtrent terre uit Duitschtentoongesteldepraehistorische verzamelingen bijna uitsluitend voorwerpen ik hier achterwege laten, evenals over land bevattende, moet de door wijlen H. Sohlikmann te Hissarlik in Troas het Duitsche uitgegraven, aan Rijk geschonken en, volgens zijnen De laatste zijn door 's maus geschriften volwensch, in dit Museum geplaatstevoorwerpen. ,
doende
bekend.
De
De ethnographische ethnographische verzamelingen uit Afrika^ OceaniS en Amerika. Het spreekt van zelf verzamelingen beginnen in de eerste verdieping en wel met Afrika. dat hier de Duitsche bezittingenhet best vertegenwoordigd zyn, dank zijzooveel vermaarde Gustav Nachtigal, E. R. Flegbl, Wissmann, Stuhlmann enz. reizigera als Sch weinf"bth De onmetelijk rijkeschat van die zoodoende hier is opgehoopt, Afrikaansche voorwerpen, ,
das
durch
Museum
1)
F"hrer
2) 3)
Zie
Amerika'" Nordweatk"ste I (Berlin1883
Zie
A.
4)
Zie
V"lkerkunde**.
5)
Zie
Bastian:
Dr.
P.
Dr.
f"r V"lkerkunde'*.
M.
Berlin,1895, 6" Aufl. (50 Pf.). fol.), pl.VII, fig.1, 2 " 3. Ouaiemala. Berlin,1882. Met platen.
V"lkerkunde.
Steinseutpturen aus
Eh"enreich: II
Bd.
f"r
(1891). Met Uhlb:
platenen
Modelplatten f"r
Bd. I, blz. 11 "
V"lkerkunde
Beitr"ge zur 15
41
e.
v.
"
vele
Metallarbeiten
pl.VUI
in "Ver"ffentl. aas Brasiliens,
in afbeeldingen
"
den
nebst Abdr"cken
IX.
dem
Kgl.
Maseum
f"r
tekst. in
"Ver"ffentl. aus
dem
Kgl. Museum
78
CONSBRVATOR
RAPPORT
M"8R"M.
BTHNOGR.
RIJKB
verzameling *) ziet menschelyke figuren; het ook in Indonesi" voorkomende ik reeds boven gewaagde, is door Flegel van speelbord,waarvan de Benu"-rivier medegebracht. Ben prachtig stuk is de met snijwerk versierde deur van laat
men
mij niet
hier
toe
de
van
dan
meer
enkele
stukken
Djur's merkwaardige kruiken
te
in den
In Flegbl's
noemen.
van
vorm
"
het
huis
van
inlandsch
een
Gesellschaft"
Bd.
hoofd
van
der Deutschen nischen AfrikaEir6, die in de "Mittheilungen hier rijke Uit het Duitsche Togogebied ziet men
in, is beschreven.
verzamelingen en daaronder eene eigenaardigekruik met een groep beeldjesop het deksel; van symboUsche brieven, zooals ik ook in het Britsch Museum zag, lapjesdoek, vederen, stukjes been en schelpen samengesteld,en fraaie,van geel koper geboten beeiden de Wawira's in de bovenlip een groot schijfvormig Van is de gewoonte der vrouwen, om enz. houten sieraad te plaatsen door een beschilderde gipsbusteverduidelijkt. Door Dr. Stuhlmann Emin Paoha is eene en Uganda in Oost- Afrika bijeengebracht, prachtige verzameling van andere door Wissmann, waaronder stoelen in Midden- Afrika eene houten by de Wakussu's menschenbeelden in den vorm staande hurkende van en ; prachtig zyn ook de door denzelfden reizigerverzamelde gouden sieraden der Eroloug's in Kilwa. Van de Baluba's vermeld uit Lagos
in NieuwQuinea wordt een mensch; zooals bii de trommen hars trommelvlak het gewijzigd door dat men druppeltjes op met schild van aanbrengt. Een een hoogst belangryk stuk is een houten fetish in den vorm zwaard Met betrekking tot Duitsch en gewapend beeld van de Baschilange'safkomstig.*)
ik
in den
trom
eene
ook
Afrika
in
vorm
van
klank
de
soms
"
uit dit
gebied het speelbord voorhanden is, waarvan met ik reeds meermalen 32 uithollingen in plaats van en gewaagde, maar 12; nog zoo even tevens verdienen uit die streek vermelding kloppers voor de bewerking van boomschors tot uit een stuk ivoor met een plat, Vierkant gegroefd gedeelteaan het kleedingstof,de eene vooreinde ander in den vorm van hamer, welks slageindeuit een stuk ivoor een en een met gaatjes in de slagvlaktebestaat en beide van de Unyamwesi's afkomstig. Dat varkenstot sieraad dienen, blijktuit een tanden ook in Oost- Afrika armsieraad, zynde een aan lederen riem de Ussukuma's; van de Wado"'s is eene, uit een bevestigd exemplaar van drinkschaal voorhanden. stuk van schedel bestaande een de Warundi's een ') Ook van zag ik een hamervormig gereedschap voor het evengemelde doel, en aan eenige fraaie houten bekers Oost- Afrika
merk
ik nog
op,
dat ook
de styleering de hagedis*)en van de menschelijkeflguurnagaan. van Wagalla's kan men en miniatuurboogjesen pijlenbij de Papoea's in Duitsch Nieuw-Guinea bij de Cayapa's bekend het aderlaten dienst doen was hier zag ik pijltjes in Brazili" voor hetzelfde voor my van
de
Dat
,
den mensch niet voor maar bij de Wakamba's , nieuw bewijs voor de gegrondheid van Bastian's leer doel
Van de leden
1)
de
Westkust
Zie
o.
a.
Ed.
Gesellschaft in
VII
"oor
van
het geheime
van
Robb"t
Flegel:
St"dlelAlder
Hamburg (1878"79). Hamburg
West-
aus
und
1880, blz.
Im Innern 2) Zie Wissmann, Wolpp, Francois, M"ller: (1894), pl.IV, fig.51. Mit Emin Pascha, blz. 38. 3) Zie St"hlmann: 4) Gelijkin Indonesie speelt ook in Afrika de hagediseene het laatste
het
rundvee in gebruik; een "V"lkergedanke". Afrika vermeld ik in de eerste plaats een prachtig masker van der Purrah's *) en eenige,prachtig met verbond snijwerkversierde
gebiedzijnwij aan
Dr.
Karl
We"lb
eene
voor
van
"
den
CeniraUAfnka
in Mittheilungen der Geographischen plaatV" VlII. Afrika^, Plaat bijblz. 243 "cl Intern, Archiv f, Etkn,, 300
met
rol in liet Ornament der voorwerpen; belangrijke studio "Die Eidechse aia Ornament in Afrika^* belangrijke eerste aau wijleoDr. 6. A. Wilken: J)e hagedis in hei
Berlin 1896) verschuldigd het voor en (Bastian Festschrift, der Malayo-Poh/nesiers 'i\,L. " Vlk. van het Kkl. lust. 1891). volksgeloof (Bijdr. Notizblatt. I (Berlin 1894), blz. 37, met kleurenplaat. 5) Zie Ethnologisches
79
BBRLUN.
zag, uit het zuideiyke tijdder Portugeesche neerzetde Lomali's,honten aldaar vertoonen. eeuw Wijders koperen bylen van tingen in de XV" de tatoe"eringkan nagaan'), menschenhoofd men bekers in den vorm waaraan van een de stammen de Kassai-rivier en zes van groote antieke Aggri-kralendoor Dr. Buohneb aan in eene te Loanda put gevonden. Ten slotte trok nog een zwaard van geel koper uit Porboven sprake was, en hier wederom het speelbord,waarvan tugeesch Guinea, en uit Kameroen
ivoren
zooals
voorwerpen,
ik
ook
in
het
versieringreminiscensen
die in hun
Guinea,
British aan
Museum
den
enkelen
eersten
,
twaalf
met
aandacht. uithollingen myne aangaat is het Museum ,
uit Duitsch overrijkbedeeld met voorwerpen der Nieuw-GuineaCompagnie, Nieuw-Guinea, tengevolgeder verzamelingen door de beambten waren door FiNSOH anderen aldaar aangelegd.Daaronder voor den en mij nieuw: gevlochtenSchilovalen van vorm en langwerpige honten Schilden in wier boveneinde een gelaat was deze streek gelegen Tami eilanden is er gereedschap om gesneden. Van de aan de kust van de boor met eene schelp (Cerithium)gewaschildpadringente maken, waarvan punt van Duitsch Nieuw-Guinea oflferanden voor ik uit het gebied van de pend is; wijders vermeld de bewerking van steenen voorouders, een klopper voor boomschors, een bijtelvan schelp verzameldeen {Cassiscornuta). De door Sohbllong ook tot bundeis beschreven snorrebotten *) worden Wat
Oceani"
vereenigd gevonden en moeten zoo, naar Dr. von my mededeelde, voor een bijgeloovigdoel ik nog rammelaars, bestaande dienen. Ten slotte noem
LUSOHAN
uit
honten
steel,welks eene het andere gelijkt,terwijlaan een
verbonden
tigde noten
Snorrebot
van
Duitsch Nieuw-Guinea. Astrolabebaai, R.
E. M. Ser. 568/97.
achterovergebogen einde altyd min een
als rammelaar
dienende
bundel
of
meer
van
op
aan
een
vogelbek
koorden
beves-
is. ^)
de Admiraliteitseilanden groote bakvormige trom, van de Salomo-eilanden zag ik eene juist onlangs eene, door een reizigerbijeengebrachte, verzameling ontvangen, die vele my onbekende bevatte; de ethnographie der Viti-eilanden komt my voor hier voorwerpen zeer goed, zg het dan ook niet zoo volledigals te Cambridge vertegenwoordigd te zyn. Nieuw-Zeeland is zeer belangryk en bevat o. a. fraaie voorwerpen De verzamehng van ziet men de bewondevan Nephriet en eenige gedroogde, getatoe"erde koppen; uit Hawai renswaardige,door Dr. Abninq in die groep gevormde verzameling,welke door den Keizer aan het Paascheiland dit Museum Duitsch oorlogschip geschonken werd *) en van eene, door een aldaar aangelegde verzameling, waarby ook eene plank met ingegriftehi"roglyphen.Voorts zieh in het bezit van Hawai. een verbeugt het Museum prachtigen vederen mantel van de Karolineeilanden*)de Uit Mikronesie de verzameUngen van Kubaby verdienen van de AustraU"rs aandacht; van zyn zeer volledigecollecties aanwezig. De Amerikaansche is evenals al de andere tengevolge der reizen van afdeeling Van
was
Prof.
Bastian
andere
1) fig.1
en
2) 3)
met
vele stukken
Midden-Amerikaansche
Zie
vermeerderd Staten
eene
en
reeks
men van
aanschouwt
Zie
uitgebreid,dat
en er
der ethnol Abthe"ung der Kgl. Museen zu Berlin. Heft 2/3 (Berlin 1886). PI. III, Original'M"ih.aus berL anthrop,OeselUcha", 1887, bk 686/87. Met Afb. II (1889),blz. 145 en J. D. E. Schmbltz: Das S"hmrrholz,h\z,V6Q.i. Iniem, Arehio f"r Ethnographie. VIII Intern. Archiv f"r Ethnographie. (1895),pl.XVI, "g. 2.
Verh,
Zie
hier uit Mexico, Peru
verzamelingen,zoo
4) Zie Verhandl. berl. anthrop,GeseUseh. XVII (1886),blz. 134 e. v. Ethnogr,Beitr"gezur Kenntnis des Karolinen^ Archipels, 5) Zie J. S. Kttbary:
80
BAPPOKT
aan
eene
opsomming
dat
men
hier de vermaarde
bevattende
en
CON"BRVATOR
BTHKOaB.
RIJK8
M"SB"M.
bijzonderhedenniet te denken valt. Alleen mag opgemerkt worden uit het rijk der Inca's verzameling Centbno vindt, voorwerpen de gewichtigstegehenden, die op dat terrein ooit is bijeengebracht ;0 van
,
voor
kruiken, potten, schoteis in de
verschillende en soms meest hoogst karakteristieke vormen, wisselen daarin in bonte Van het afgodsbeelden enz. volgreeks elkander af. Ancon voorhanden ^) in Peru zijn eene menigte voorwerpen begrafenisveldvan een tig prachin schitterende vele eeuwen kleuren prijkte,trok na geborduurd hemd, dat nu nog alsmede
"
,
Van ik twee oud-Mexicaahsche maskers vermeld mijne bijzondereaandacht. voorwerpen twee dieren met het soort mozaiekwerk honten vaatje,in den vorm bekleed waarvan van een twee ik reeds eenige malen gewaagde ; daarbijsluiten zieh aan werpplanken voor speren, ') steenen de bewerking van boomschors de Quechua's enz. Ook een van een klopper voor vedermozaiek van van schilderijtje hedendaagsch maaksel, voorstellende eene Madonna, ziet 't voortbestaan dier oude, reeds in voor-Columbiaanschen men bewijs van er, als een tijdin bloeiende kunst. Uit Brazili" zijnhier de gewichtige verzamehngen Mexiko door Prof. Kabl Steinen en zijnereisgenootenop de beide, voor de volkenkunde DBN zoo VON gedenkwaardige welke reizen in die streken bijeengebracht;van reizen een der gewichtigstegevolgen is geweest dat de oude meening, dat de natuurmensch met bij de versieringzijnervoorwerpen is en aangetoond dat de z.g. geometrische Ornamenten geometrische flgurenbegint,verworpen uit voorbeelden uit de natuur styleeringzijn voortgesproten. *) geput, tengevolge van bezit het Museum Van de Araukanen eene aanzienlijkeverzameling o.a. een groot hoofd geplaatstwas. beeld dat op het graf van De beschavingstoestandder Inbeuten een "
en
,
Amerika dianen der Noord-Westkust van is, dank zij de door Kapt. Jacobsbn aldaar bijeende wedergade er van in andere gebrachte verzamehngen zoo goed vertegenwoordigd,*) dat men zal zoeken, zooals ook bUjkt uit de daarover versehenen vruchteloos Europeesche Musea publicaties. "ziM. In de Aziatische is er eene verzaethnogr.verzamdingen van afdeeling de in rijkdom niet onderdoet. Ze is de vrucht van voor zooeven een genoemde meUng het Amoergebied bij welks bevolkingenmen naar tocht door denzelfden reizigerondernomen De
die
,
dezelfde verscheidenheid Noord-Westkust
maskers
van
Amerika.
van
"
en
andere
Alvorens
aantreft
voorwerpen
vorder
te
gaan
wensch
als
bijde
stammen
ik op te merken
ter
dat ook
het BerlijnscheMuseum eenig in zijn soort is,"n om deninhoud afdeelingvan der Indische afdeelingen, alhoewel ik reeds over de rangschikrangschikking ik hier nog in 't bijder Indische verzamehngen gewaagde, wensch king en de etiketteering uit te spreken. zonder China, Japan en Korea, ofer mijne oprechte bewondering over schoon goed vertegenwoordigd,geven geen aanleidingtot bijzondereopmerkingen ; slechts in in Japan byeendat de belangrijke door wylen Prof. Gierke 't voorbijgaanzij hier vermeld de
"n
Aziatische om
de
"
,
in 't bezit
") zieh gebrachte verzameUng rolschilderijen
1) 2)
en:
Zie W.
Keiss
E.
Seler:
Dr.
Zie Karl
Karl
von
Westk"ste
dit Museum
bevindt.
Eveneens
ziet
f"r Ethnogpaphie.I (1888), biz. 234. St"bel: Das Todtenfeldvon Aneon. Berlin, fol. AUmexikanuehe WurfbreUer in Intern. Archiv f"r Ethnogr.,III (1890),blz. 137 " PI. XI. Steinen: Unter den Naturv"lkern Brasiliens, Berlin^1894. Met vele platenenafboeldingen; den
Zie Iniern. Arehio
3) 4) 5)
van
von
Steinen:
den
Amerika's
D.
Duiek
Nordwestk"ste. 1881
Amerikas.
6) Prof.
A.
"
H.
"
83.
Gieeke:
I "
Central- Brasilien.
II. fol. Berlin
Leipzig1S84.
8". Met
Japanische Malereien.
1886. Leipzig,
1883
"
kaarten
84. en
Berlin,1882.
A.
"
tal
van
Woldt:
Cpt.Jacobsen's afbeeldingen.
Reise
an
der
Nord-
81
BBRLIJN.
raen
hier
over
Achter-Indi",
enkele
van
vele
men
waar
van
bijzonderenvorm, die uit China belangryke stukken ziet, moet
ontvangen ik
*)Ook
werd.
mij dechts
tot eene
palen; be-
opmerking uit Siam
Museum
keteltrom
bronzen
eene
is het
nl. kortelings
in
'tbezitgekomen van eene rijkmet goud en kleuren gelllustreerde het
beschrijving van Boeddhistische stelsel
wereld10 M.
"
van
lengte, die
'
den
voor
T"k Koning Phaja (1762-1782) dooreen inlandschen naar
in
kunste-
geteekend werd tijd toen
eenen
inheemsche
Benzen
zieh in Siam
men
kleuren
keteltrom Van
,
bediende.
')
"
Szechuan. (Kkl. Mus. van (Lolo-oorlogstrom) Van de zijde.
niet, zooals heden,
nog
Uit
het schiere"and
van
van
Volkenk.
anilinekleuren
doch
,
Malakka
vindt
Berlijn).
boven.
hier
men
van
tengevolge
R. V. Stevens, in opdracht van het EthnologischeHulpcomit", eene verzameUng van eenig in hare soort is. ^) De kleederdrachten enz. der bewoners EngelschIndi" zijn aanschouwelijk gemaakt door gekleede beeiden welke onder toezicht van ambtede voorbeelden naren der in Engelsch-Indi"bestaande die eenige jaren gekunstschool, naar leden te Galcutta tentoongesteldwaren, gemaakt zyn voor rekening van den Consul Sch"nlank der reizen die
van
wederom
Van de overige voorwerpen uit geschonken. Berlijn en door dezen aan het Museum Dr. Jagob, die op zijne reizen hoogst leeraan Engelsch-Indi"zijn eene menigte te danken rijke verzamelingen bijeengebrachtheeft. Wat Indonesie aangaat, behoeft slechts nog opgete
"
gemerkt
Plank
met
te
worden,
dat
het
best
teekeningin kleuren,het schipvan
vertegenwoordigd zijn de eilanden
enz. Tempon Teion,twee doodenhuisjee
der Banda-zee
3)
Zie
H.
V.
Stevens
:
Materialien
II, blz. 81
e.
v.
zur en
Kenntnis
III, blz.
f"r Ethnologie, 1893, blz. 71 Semang (Zeitschrift
e.
der 95
e.
wilden v.
"
St"mme A.
auf
der Hdlbinael
Gr"nwbdel:
wel
yoorstellende.R. ". M. Ser. 781/236.
Broneepauken im Ind. Archipel.(L. c, biz. 47). 1) Zie J. D. E. ScHMBLTz: Notizblatt. II (1895),blz. 16, 71 e. v. 2) Tr"iphvm, Die Drei WeU. Zie: Etlinologisches K. M"ller). Prof. A. Bastian Dr. F. W. van en (Mededeelingen prachtige gekleurdeplaat. Mus. f"r V"lkerkunde.
en
U^r
en
77
e.
v.
Met
eene
Mal"ka. (Ver"ffentl.Kgl.
die Zaubermueter
der
v.). 11
Orang
82
RIJEB
CONSBRYATOR
EAPPORT
BTHNOGR.
M"SBUM.
tengevolge eener
reis van den reeds meer genoemden Kapt. Jaoobsen. ^) Van Z. 0. Borneo door F. Grabowsky van vermelding eene zyne reis medegebrachte plank,met de voorhet schip van de zielen naar het zielenland vervoerd stellingvan Tempon Telon^ waarmede dienst doet en waarvan te Leiden worden, die bij het doodenfeest ook exemplaren bewy de Batak's vindt men zitten. *) Ook van er eene belangrijkeverzameling.') verdient
In de Indische
ook nog men afdeelingontmoet seri"n van vergelijkende voorwerpen o.a. van eene producten van tropischeplanten en hunne toepassing,eene andere opwekkende middelen derde waardoor bevattende een de geschiedenis van het Indisch schrift wordt aanschouwelijk gemaakt, het gebezigde schrijfmateriaal benevens enz. Ook aan dit Museum Anthropologischeafdeeling. die vindt men eene afdeelingvoor de anthropologie,
enkele
leerzame
,
vele belangrijke stukken van daarvan inzage bevatten; om te nemen ontbrak echter de tyd. Kort geleden my werden door Dr. von Luschan eene menigte sehedels van Teneriflfe uit deze verzameling bekend maakt gedie van de bijzonderbelang zijn wegens " *) trepanatiedie ze vertoonen. sporen van ik
naar
moet
enz.
Gebruik
van
het
Museum
in het Museum
materiaal de
heb
vemomen
schedels,
verschillende
gemaakt. Van gemaakt
publicatiesdoor
of
van
voor
het
wege
uitgegeven. *) Herhaaldelyk maakten
Museum
het
is gebruik
onder-
een onderwerp van bespreking pologisch vergaderingen van het Berlijnscheanthroin diens tydze genootschap en werden schrift gepubliceerd. ") Ethnogr. en anthrop. Colleges.In Verband met door: Prof. worden ^et Musoum Collegesgegeven
scheiden
voorwerpen
uit in de
schedel van Teneriffe. Qetrepaneerde Kgi. Mas. f"r V"lkerk. "erlijn.
Bastian in algemeene volkenkunde Oost-Azi"; door Dr. F. von Lusohan
1)
Zie A.
2) Zie F. Ethn., II, blz.
Jacobsen:
Reise
Grabowskt: 177
e.
4
worden
Tbd,
das
Begr"bniss,
Gr"be
Prof. W.
over
de talen
van
specialevolkenkundige onderwerpen, inzonder-
in die Inselwelt des Banda-Meeres.
Der met
v.
door psychologie;
en
das
Tiwah
Berlin,1895. oder
Todtenfestbei
den
Dajaken. (Int.Arch.
f"r
platen).
G. Meissner Batak-Sammlung (Ver"ffentl. zusammengestellten "on arbeid. versierde,zeer verdienstelijke v.).Een met vele afbeeldingen 1896, blz. 63 e. v.; zie ook Int, Arch. f"r Ethn. IX (1896), blz. 214. 4) Ferhandl. berl. anthrop. Gesellschaft ik hier o. a. versehenen werken, noem de reeds in de voorgaande noten vormelde, afzonderlijk 5) Benevens "ffentlichungen "VerAbthe"ung der Kgl. Museen'' (Een deel versehenen 1885"86). Mitlhe"ungenaus der ethnologischen "Original nologisches "Ethdem Kgl, Mus. f"r V"lkerkunde" (1889 begonnen, tot nog toe drie deelen versehenen). aus worden versehenen). De nieuwe aanwinsten Notizblatf' (1894 begonnen,tot nog toe drio afleveringen die in 3maandelijkschetermijncn kort opgesonid in de "Amtliche Berichte aus den Kgl. Kunatsammlungnn**, verschijnen.
3) F.
Kgl. Mus.
W.
E.
M"ller:
f"r V"lkerk.
III,
Beschreibungeiner
blz. 1
,
e.
"
"
"
6) Zeitschrift f"r Ethnologie,waarin 26 scliap.
deelen
zijntot
nog
ook
toe versehenen.
zijnopgenomen
de
Verslagenvan
de
van vergaderingen
het Genoot-
84
HAPPORT
der voorwerpen,
groepen De
de
BTHNOSR.
herkomst
plaatsen van
Alhoewel
voorwerpen.
RIJK8
CONBBRYATOR
de
en
grootste gedeelte
het
toch
er
ook
de
pen, Tot
voorwerpen,
dat
enkele
er
en grondstoflfen
de
Studie
dit Museum
van
later
en
vroeger
voor
uit
tijdbestaat, vindt
der volkenkunde
voorwerpen
van
opvolgende stadi"n bij de bewerking
de
dit land
uit
voorwerpen
seri"n
de
detnakersbevattende.
van
niet zonder belang zijn. de van zijn, welke een denkbeeld geven met nijverheidin Oostersche landen. Zoo is er eene afdeelingvoor lakwerken prachtigestukPerzi". Bij die van wordt het proc"d" ken uit China, Japan, Indi", Cochinchina en Japan Dr. Rbin ') afkomstige verzameling, waardoor de gereedschapmen toegelichtdoor eene van men
Daarbij komt
die
namen
het materiaal
van
Europeesche kunstnijverheid van
voortbrengselen van
MUSEUM.
behoort
ook
lakwerk
van
leert kennen.
"poppenhuis", de inrichtingvan een insecten in den vorm van een huis, van stroo verlakte flesschen,schoteis en borden, opmereen
z.
g.
Japansch huis vertoonende, en eene kooi voor gevlochten en verlakt. Van Kashmir zijn er Cochinchina uit het sierlijke kelijkom Ornament; en
k"st met eene parelmoer kunstig ingelegd hout, met ingezette stukjes gebloemde zijde Zeer ryk is boven door een en van pauwenvederen beschermd. groot aureool van uit Japan; ook van andere volken van Azi", grootendeels antieke raandewerk
China
van
versierd ook
het
Afrika
Keizerlijketroon
een
vindt
enz.
doeleinden
Dr.
Rbin
verlakt
vlechtwerken
voorhanden
groote verzameling schillende
hier
men
van
is,
,
terwijlvan tevens
men
waarvan
Chineesch de
Japansch papier eene
en
papierbereidingin Japan wordt door is dat wijze toegelicht.Van mozaiekwerk
kan; de
zien
uitstekende
de
toepassing voor
meest
ver-
verzameling
eene
van Bombay verdaarbij gevoegde toelichtingen aangaande de vervaardiging er van. verdient het In de afdeeling aardewerk boerenpottenbakkerswerk uit verschillende landen in vorm met overeenkomst aandacht de de van hetgeen bij sommige onbeEuropa wegens China en Japan uit; eene In porselein munten schaafde volken voorkomt. ling groote verzamevan
meldenswaard
op
de
om
,
Duitschen porselein,bijeengebracht door den gewezen gezant von omdat alle stukken nauwvan groote waarde geschiedenisder keramiek Dr. Rein's van men verzameling Japansch porkeurig gedateerd zijn; hetzelfde mag selein, zeggen oud-Chineesch
van
Brandt
is
,
de
voor
,
herkomst der stukken het bij den aande nauwkeurige opgave van van en wegens voorts aardewerk in groote gevolgde proced". Uit beide genoemde landen ziet men de eigenaardigefleschjes verscheidenheid en daarbijsluit zieh eene groote verzameling aan van het vervolg onder de afdeelingglas aantreft, die getuisnuif uit China, waarvan voor men de bewonderenswaardige vaardigheid der Chineezen in de behandeling van genis aflegt van maak
dit
spreng; king dat kend
veren men
*) Onder
materiaal.
broos
het
om
het
bestek
de
bronzen
en
mijn verslag niet
van
Japan gevolgde proc"d"
in
van
het emaillewerk te
het
is veel
van
Gosterschen
overschrijdenbepaal ik mij bij de maken
van
email
cloisonn"e
even
oor-
opmer-
uitste-
als het damasceerwerk bijde volken van Eugelsch-Indi". toegelicht, de lijfsieraden vooral vermelding eene Onder verdient zilverzameling uit China van haarnaalden die met stoflFen merkt ijsvogelvederenzijn belegd en onder de geweven door voorbeelden
verscheiden Gebruik
wordt
Oostersche
van
het Museum
tentoonstellingenvan
1) Zie 2) Zie blz. 588.
J. J. Rein: Dr.
antieke uit China en Japan. kleedingstukken op, waaronder hebben van gemaakt. In de overdekte cour tijdtot tijdspeciale dan afzooderlijke plaats, waarvoor gidsen uitgegeven voorwerpen
Japan. II, blz. 400"448.
J. Brinckmann:
F"hrer
durch
plaat ITI" Hamhurguehe
Met dat
Vn. Museum
f"r Kunst
und
Gewerbe
1894), {R9,m\i\xt%
85
IBBRLIJN.
alsmede gipsafgietsels photographie"n en lichtdnikken het publiek verkrijgbaargesteld;een aantal en voor deze instelling lithographischevoorbeelden ^) werden gepubliceerd en ten slotte is er aan verbonden. De gids vakken school voor eene onderwijs in de kunstindustrie en aanverwante tot het gebied der kunstnijverheidbehet slot eene bevat aan aanwijzing der voorwerpen,
worden;
bet
van
aantal
een
Mus"umsbestuur
heefb
doen
voorwerpen
,
raaken
openbare instellingente Beriijngevonden
hoorende, die in andere
Reiohs-Post-Muse"m.
XLVIII.
De
worden.
het doel. Reeds
spoedig na de oprichtingvan het Duitsche Rijk werd verzameling die alles zou bevatten, wat dienen kon om een te geven overzicht het onderlinge verkeer der de ontwikkeling en de geschiedeoisvan van volken en die gebruikt zou worden ter opleiding van post- en telegraafbeambten. bijde cursussen Die verzameling kreeg reeds spoedig een tenze was tijdensmijn bezoek grooten omvang; het CentraalPostgebouw in de Leipzigerstrasse, doch zou toongesteld in eenige zalen van geschiedenisen
besloten
het
tot
stiebten
overgebracht worden voltooid was. ') Gids
eener
lokalen
naar
van
in
een
aanbouw
zijnd nieuw
gebouw,
zoodra
dit
in het Rijks-Post-Museum getuigt de tentoonstelling etiketen getracht heeft kennis te verspreiden;daartoe dient een k"rte doch goede Administratie uitstekende, door den Read van bij het Rijks-Postbestuur,den Heer H. Theinert bewerkte catalogus*) die met vele goede illustraties is versierd;beide, een gids en cataloguszijn voor goedkoopen prijsverkrijgbaargesteld, gelijkook een tweede catalogus*) de beschrijvingder uitgebreideverzameling postzegels,briefkaarten enz. bevatsteeds door kunstlicht verlichte ruimte, tende, die tentoongesteldis in eene afzonderlijke, waartoe
Be
catdlogus. Ook
en
teering dat gids') en een
men
slechts op
verzoek In
toegang wordt
verleend.
de middelen verkeer van de grijze van verzamelingen vindt men oudheid af tot op heden aanschouwelijk gemaakt, ook van niet-Europeeschevolken. Deels is dit door voorwerpen deels door teekeningen en photoin natura, deels door raodellen,en graphie"n voorwerpen.
de
geschied. Voormen
China verzameling van belangrijkestukken. Ik
en
Achter-Indi"
zijn uitstekend
groote verzameling door den Koning
eene
wil
mijn verslag over
voorkomendheid
Theinert,
waarbij veel
het
van
die
verstrekte,doch
mij
op
de
dit Museum
daaraan meest
zieh de moeite
zeer
vertegenwoordigd, van
Slam
ziet
dat
Rijk geschonken. Even belangrijkis de instructieve modellen; ook van Japan ziet men
verbonden
van
niet
van eindigen zonder te gewagen de toewijding van personeel en van
de groote den
Heer
welwillende
wijze niet alleen de gewenschte inlichtingen getroostte zelf mij in de verzameling rond te leiden.
1) JuL. Lessing: Vorh"derhefteaus dem Kgl, Kunstgewerbe Museum. (10 afl. zijntot nog toe versehenen). deze instelling in het reeds boven aangehaalde omtrent vindt men werk: "Die 2) Enkele nadere bijzonderheden StaaUanstalten blz. 526 e. v. naturwissenscha"lichen Berlin*", in Berlin. 1891. (25 Pf.). 3) F"hrer durch die Sammlungen des Reiehs-P"si-Museums 4) Katalog des Reichs- Post-Museums, Berlin 1889. Im 5) Katalog der Markensammlung des Reichs' Post-Museums. Auftrage des Reichs-Fostamts bearbeitet von C. LiNDENBEBG.
Berlin
1888.
86
RAPPORT
XLIX. De
Museum
BTHNOGR.
RIJK8
CONSBRVATOR
Dbutsohb
f"b
MUSEUM.
Volkstrachten.
geschiedenis.Voor
Prof. R. eenige jaren werd te Berlin onder voorzitterschapvan de vestigingvan Museum voor een vereenigingopgericht ten doel hebbende de ethnographie van het Duitsche volk. Die vereeniging mag zieh in eenen grooten bloei Voor de tenverbeugen en is nu reeds in bet bezit van eene groote menigte voorwerpen. bet gebouw bet Hygi"niscb Instituut door de Ret"onstellingwerden voor gedeelten van geering ter bescbikkinggesteld die tbans reeds niet voldoende zijn zoodat een groot gedeelte ViROHOw
eene
,
,
der
schatten
in kisten
is
geborgen geworden. Het is de wenscb bet Bestuur met de van der Vereeniging dat te Berlyn, in verband andere Musea, een Duitscb bare eigen ver. Nationaal-Museum werde om opgericbt,bestemd volkenkunde zameling, als ook de tbans in bet Museum van tentooiigestelde praebistoriscbe ook in dat gebouw zicb reeds gebrek aan ruimte doet gevoelen. omdat voorwerpen op te nemen De Stappen dbor bet Bestuur bij de landsregeeringgedaan en door bet antbropologiscb ,
niet tot bet beoogde doel geleid'). nog *) byzonderbeden bevat, is verkrygbaargesteld. gids die eenigebelangrijke bet Duitscbe De verzamelingen bevatten uit alle deelen van De voorwerpen. voorwerpen Uit bet Spreeaantal gekleede beeiden toegelicbt. worden door een Rijk ; de kleederdracbten woud ziet men een volledigingeriebtboerenbinnenbuis, en een ander uit den Elzas; van
genootscbap ondersteund, bebben Gids.
Een
k"rte
woud bezit bet Museum uit bet Eanzigdal in bet Zwarte een, tot in de Ook uit deze verzameling enz. enz. bijzonderbeden.nauwkeurig nagebootst m"del bescbaving ook van van blijktboe noodig bet verzamelen voortbrengselender oorspronkelijke volken van Europa is; boe ook bier bet oude door den invloed der mode met verbazende snelbeid verdwijnt. boerenbofstede
eene
kleinste
L.
Sa"mlung
Vorder-
Asiatischer
Alterth"mer.
eene Vereeniging van gegoede burgers zijn indertijdte Berlijnde middelen veropgravingen te doen te Zendjirliin Klein- Azi" onder toezicbt van Dr. von Lusohan ; in bet "Neue Museum" de aldaar gevonden voorwerpen, meestal beeldbouwwerken, zijn nu omdat deze verzameling bier gewag ook voor den etbnoze van tentoongesteld. ") Ik maak liebt is verspreidover de oude bescbaving van graaf van belang is, dewijl daardoor meer Klein-Azi" sommige bijzonderbedender in en dewyl de groote nauwkeurigbeid waarmede die beeldbouwwerken b. v. van boog en pijl,niet alleen van een voorgestelde voorwerpen, ook van een etbnologiscbstandpunt de aandacbt verdient. Door den vorm arcbaeologiscb,maar der gevleugeldezonnesebijfop deze beeldbouwwerken is de vraag gerezen of niet de dubbele deze oudbeden, die waarscbijniyk uit adelaar daaruit is voortgesproten en wijders kunnen de 8"" 9" eeuw den Bybel bijdragen. Cbr. afkomstig zijn, ook tot beter verstand v. van *)
Door
strekt
om
,
der "nihropologieehen OeselUeha" Verhandlungen
1)
Zie
2)
Kurzer
F"hrer
die
durch
Sammlungen
des Museums
zu
Berlin in ZeiUehri"f"r
f"r
Deutsche
Ethnologie. 1894, blz.611
Volkstrachten
und
" 548.
des HausgeErzeugnisse werbes,
"erlin,1890. 3)
Zie
Verzeichniss
4) Dr. F. blz. 109
1894,
e.
V.
blz. 488
TON
Dr.
"
e.
Vorderasiatischen
der
Luschah:
v.).
F.
von
Ueber
Alterth"mer
orientalische
Luschan:
Ueber
die
und
Gipsabg"sse,Berlin,1889
Gesellschaft.1894, (CorrespbLder Deutschen anthropoi. Ausgrabungenvon Sendschirli. (Verh. berl. anthrop.Qesellsch.,
Fibeln
87
HAHBURQ.
HAMBURGS
LI.
SO
Se"
Museum
JXJL.I.
V"lkbekundb.
f"b
40 jaren geleden eene kleine ethbestond reeds ongeveer nographische hat destijdsdoor eene Commissie van aanhangsel vormde uit de bnrgerijbeheerd wordende in het ^Johanneum", het gebouw voor het Gymnasium en de "Realschule", en van gevestigde Museum NatuurlijkeHistorie en gelijkdit laatste voortuit particuliere verzamelingen en middelen. gesproten was Toen 25 jaren geleden voor de StedelijkeNijverheidsschool het, eveneens en ongeveer uit eene van kunstnijverheideen gebouw particuliereverzameling voortgesproten Museum werd de praehistorische en aldaar eenige zalen voor zameling ethnographische vergesticht, werden als bestuurder bestemd kort daarop de Heer C. W. L"debs en benoemd, die zieh tevens verbond onder billijke voorwaarden zijneeigen verzameling, die vooral aan voorwerpen uit Zuid- en Midden- Amerika merkwaardige stukken bevatte, aan den Staat bij wyze van De
Te Hamburg geschiedenis. verzameling, die een
geschenk
af te staan.
Van naar
af begonnen de schenkingen zoo meer mimte was plaats,waar omzag.
rykelijkte vloeien,dat weldra het Bestuur tot de oprichting Nadat van een eigen gebouw
toen
eene
het
werd in het jaar 1890 ook het natuurlijkehistorie besloten was, daarheen overg^bracht. Het gebouw. Het bedoelde gebouw ^) is in gaanderijstijl van ijzeren steen opgetrokken bestaat uit het souterrain, waarin en de woningen van eenige beambten zijngevestigd,het de ethnographischeen praehistorische parterre en drie verdiepingen in de bovenste waarvan verzamelingen gehuisvest zijn.Het gebouw Staat geheel vrij maakt van buiten een eenvouelk overbodig sieraad vermeden slechts digen maar en deftigenindruk ; van binnen heeft men hier en daar, vooral l"ngs de opgangen de bo ven verdiepingen zijn enkele bloem-, Ujnnaar voor
Museum
Museum
van
van
volkenkunde
,
,
,
of Grieksche Hier
in
Ornamenten
kleuren
aangebracht.
zij dadelijkopgemerkt dat, welke de gelykmatige verdeeling van
gebouw
voor
anderen
kant
voordeelen het
een
licht ook
in
gaanderij-styi opgetrokken
aanbieden
m"ge,
dit
aan
den
Immers, daargelatendat by brand de vlamzieh onmiddelJijkoveral heen kunnen men verspreiden,trekt alle onreine lucht, stof en vuil de hoogte in en concentreert zieh in de bovenste verdiepingen.Dit kon ik na een dag van druk bezoek te Hamburg dat men de ransige vetlucht van de, in de opmerken en evenzeer overdekte cour tentoongesteldegroote Skeletten van walvisschen en andere dieren,niet beneden in de nabyheid dier voorwerpen, wel boven maar bij de ethnographische verzamelingen kon den bezoeker zeer bespeuren, hetgeen vooral ten tijdevan groote bitte voor onaangenaam is. Daarby komt dat de bitte door het glazen dak nog verhoogd wordt, hetgeen siechte gevolgen
de
voor
twee
de
1)
Zie
SleinthorwaU
groote nadeelen
heeft.
ethnographischevoorwerpen
terecht tegenover mij klaagde. men heeft,waarover blijkt,zijn er in het geheele gebouw geen zalen, slechts zijden wordt eene der gaanderyen begrensd : l"ngs de eene zijdedoor eene ruimte studio verzameling, die in het Museum van natuurlijkehistorie van die voor het
voor
Zooais aan
niet minder
uit
het
vorenstaande
an "Ermnerun^s"laU am
17
Sept, 1891.
die
Museums des Nainrhistoritchen Wiederer"ffnung 1891. (Met plattegronden en platen).
Hamburg,
tu
Hamburg
im
neuen
Geb"ude
am
88
RAPPORT
RIJKS
OONSBRYATOR
BTHNOGR.
MUSBTJH.
publiek is gescheiden en l"ngs een gedeelteder andere door de kamers der wetenschappelyke den einde een het eene aan en aan Gelijkvloersvindt men groot auditorium kant ter eene de ingang is, een den ingang en tweede kleiner auditorium waar zijdevan ter andere zijdenog eenige kamers der ambtenaren. voor een Verioarming. De verwarmingstoestellenzijn in het souterrain aangebracht, de verwarming geschiedt door stoom. der natuurhist. verzameling.In 't voorbiigaanzij nog gezegd dat de etiketEtiketteering ,
ambtenaren.
is en zeer in de natuurhistorische teering der voorwerpen verzamelingen verdienstelijk geschikt de weetgierigheidvan te bevredigen. bezoekers het talrijke publiek van Wat de ethnographische reden verzamelingen aangaat, welker tentoonstelling tot tevredenheid ouderwetsch geeft, zoo zijn die in k"sten van model, deels vrijstaande, deels tegen den wand geplaatst,ge"taleerden wel in geographischevolgorde. De gids. Er bestaat een dan een dorre opsomming der voorwerpen gids die echter niet meer bevat.
Flank
De van
vau
voorwerpen.
Taboehais (P),Nieuw-Ierlaad. Museum
eea
Uit
Azi"
is
er
vaa
Volkenkunde
te
Hamburg.
verzameling pronkwapens, ^) benevens eene reeks ziet men eenig aantiek aardewerk Seladon gelijop kende; uit Japan is er zamelingen weinig, de ver-
eene
interessante* kleedingstukken uit China; uit Corea
uit dat land
zijn beter
het hieronder
in
te be-
Museum spreken van kunstnijverheid
vertegenwoor-
djgd. Van Ceylon is er eene maskergroep
1
.
Opengewerkt
!_ ^ stuk
""
1
u-
snijwerkbij
Museum
van
Volkenkunde
in
te
zooals ik
er
M"nchen
zag,
A T \ ugebruik,Nieuw-lerland. u
ceremomes
u
^en
Hamburg.
-"r
tieke wapens, 1) "
PUat
Zie X"
Dr.
een
K.
XII).
steenen Hagen;
beeld
Chinefiaehe
en
een
Buddhakop
Pntnkwaffen (Int,Archiv
van f"r
Boroboedoer
op
Vol. Ethnographie.
en
^
i MalOJSChen "
een
te
eene
aantal
uit chipel Aran-
Java. IX
[1896J,blz. 141
e.
v.
89
HAMBURG.
Van
Oceani"
volge van
den
maskers
van
monieel hout
is de NieuwBrittanni"
aankoop
veel
van
Nieuw-Ierland
van
gebruik (dansen enz.)
bestaande
en
Archipel het best vertegenwoordigd,vooral tengeEene menigte prachtigestukken uit het Museum Godeflfroy. alsmede belangwekkende stukken van snijwerk voor cerehet
muziekinstrument ,
band
worden
Vorder van
ziet
voortgebracht*), allen men
er
Nleuw-Guinea
;
buitenzijde.Van
menigte
eene
de
mij reeds vroeger beschreven, uit door wrijvingvan het bovenvlak
tonen
hetzelfde
van
Markiezeneilanden
o.
a.
bl"k zacht
een
de vochte
met
eiland, verdienen
belangrijkestukken
Salomo-eilanden
de
van
door
welks
van
bijzonderevermelding. de Viti-,de Salomoeilanden en
rieten schild met
een
mozaiekwerk
aan
de
prachtigeheerschers-kroon van schildpad het Paasch-eiland eenige honten en van echter met beeiden, wier pudendum men tapa van geheel andere hferkomst zonderlingerwijze heeft omwoeld. uit Afrika Met voorwerpen is het Museum zeer rijkbedeeld; o.a. ziet men er een gedeelte van de door de expeditie Kerokhoven in het Congogebied bijeengebrachtevoorwerpen de Bisayos-eilandenis een honten deurslot voor; van Dahomei aardewerk van handen, eene beeldengroep van op welks greep schijfvormigebasis en een bijlvan geel koper van het einde in den vorm menschenhoofd is gesneden, vim een ivoren signaalhoornwaaraan de onderkaak van een en Whyda mensch is bevestigd*)en een speer met geelkoperenblad; van een terwijlvan Yola in Soedan een eigenaardigsoort van pasmunt, nl. strengen garen Van
aan
Amerika
is de
weinig voorhanden masker
van
er
eene
wezig is.
Muziekinstniineut
Noord-Westkust
goed vertegenwoordigd, terwijl van een
is
is. Zeer
Nephriet
de
Alaska
met
aan rijkis het Museum een afgodsbeeld van
Museum
van
van
Nieuw-Ierland.
Volkenkundete
Hamburg.
slechts
Roodhuiden
en
zeer
oud-Mexikaansche dezelfde steensoort
voorwerpen,
waaronder
ingegriftefiguren
met
mijne aandacht trokken; wijders zijn nog uit dit land twee groote in goud en kleuren opmerkenswaard. Van Peru prachtige Ornamenten verdient eene vermelding en ten slotte verscheiden aanzienlijkeverzameUng antiek vaatwerk uit Paraguay en een de Rio Negro. eigenaardigesteenen bijlvan voorwerpen op
de
aarden
borst
het
kruiken
meest
met
LH. De
vermeld,
geschiedenis.Het uit het
initiatief
Museum
Museum van
een
f"b
Kunst
und
Gewerbe.
van kunstnijverheidte Hamburg is, zooals reeds boven particulier genootschap voortgesproten ; het werd in 1868 Staat overgenomen, terwijltevens tot Directeur benoemd
opgericht en in 1877 door den werd die met den titel van ook thans nog aan het Dr.jur. Justus Brinokmann "Professor" hoofd dezer instelling Staat, en aan wiens krachtigeleidinghet te danken is,dat het Museum zieh reeds spoedig een verwierf en thans tot de beste van dien aard in Europa goeden naam gerekend wordt. ") Dr. 0. Finsch : j"MF"hrer durch das Museum Qodeffroy(Hamburg, 1882), biz. 45. 1) J. D. E. ScHMBLTZ: bIz. 140 [58] en pl.V, fig.9. nologische Erfahrungen und Belegst"cke, Due trombe da guerra, guem"a di ossa umane (Arch. per TAntrop. e e rare 3) E. H. GiGLiOLi: singolarissime PEtn. XXVI [1896]), blz. 108. nadere Das Hamburgische Museum publicaties: 3) Zie voor f"r Kunst und Gewerbe. Festschrift bijzonderheden.de Das Hamburgische Museum Museums-Geb"udes. zur Er"ffnungdes neuen Hamburg, 1877. f"r Kunst und Gewerbe, 24 Sept. 1877- 24 Sept. 1882. Hamburg, 1882. Bericht "ber die Entwicklung der Jnstalt vom "
"
12
90
RAPPORT
Het doch
het
RIJK"
CONSBRVATOR
BTHNO"R.
MU8B"M.
gebouw. Het
Museum is gevestigd in het parterre der algemeene Nijverheid-school, mij toeschijnendat de lokalen niet bijzondergeschikt zijn voor het doel. Niet-
wil
de zalen rondom een groote binnenplaats waarvan ze door een corridor zijn gescheiden, zijn gegroepeerd, is de verlichtingalleen in de op den straatkant uitziende zalen voldoende, terwyl ze in den corridor veel te wenschen overlaat,zoodatvele voorwerpen
tegenstaande
,
zelfs
bij helder weer nauwelijks tot hun recht komen. Een ander nadeel dat de lokalen aandoor heete lucht geschiedt,hetgeen tengevolgeheefb gehad dat kleeft,is dat de verwarming b. V. de meeste bamboe van vervaardigde voorwerpen gebarsten zijn;bovendien wordt door de verwarmingskanalen niet alleen de verwarmde lucht, doch ook roet en vuil in 'massa voerd
aange
De Directeur
.
liever
niets
dat in dezen toestand
veranderingkwam Museum
het
zou
wenschen
dan
spoedig
en
er
voor
eigen gebouw
een
^)
gesticht werd.
Tentoonstellingen
etiket-
stelsel
volgens
teering. Het hetwelk
de voorwerpen
tentoongesteld drukte is dit
en
zijn ge-
van
etiketten
voorzien, alleszins doelmatig. Hoe door het publiek op prijs uvi
j
gesteld wordt
bezoek^)
drukke
^;?^^/,^^"^ ^"P^.^f^^^^"^"''^' TI7{fTl$kleur het deksel,door het kleurlooze
welks
Uit het
en
.
veelVUldlggebrUlk door
Museum
dat
er
van
met
"ijdenzijnmet Witten grond
de Harn.
1
.
,
burgSChe kunstnijverheid geDe
blauw,netAchtigpatroonop
een
beschilderd.
KENZAN-ruKi-Kioto.
3/4
Museum
nat. van
grootte.
kunstnij-
verheid,Hamburg. Zie den F"hrer,blz. 549.
wordt.
maakt
vonnt
wijze vaii op de impressionistische Meester Korin geteekendea zwarten tak witte bloeraen van JPi-unus Mume. De
^oor een, den
het
op
T^
"
blljktUlt het glazuureelheen schijuend,deu grond
Gids. De
door den
recteur Di-
onlangs uitgegeven lijvige gids,') tevens
een
handboek
de
is in afdeelingen, overgeschiedenis(Jerkunstnijverheid, het Museum eenkomende met die van gesplitsten door talPo^^einen ^fl^h ""*^^^^{^^^ van
,
men
w^iteria ("iy"ne)
van
Vogels in verschiliende kleuren gestreeptengrrond. Hoog
rood
Kutani-Museum
cm.
het Museum In de zalen van vindt rijkeiUustraties opgeluisterd. den gids ^en afdeelingvan op lossenaars de daarbijbehoorende
en
op 27
,
^^^ ^^"^ "^"^^^"^
543^*"^"*^^' br*^ tentoonstellen
van
in
plaats
1) Nadere
2)
In
spreken nog
over bijzonderheden
1895
maakten
3) JusT"s
vau
te
werd
het
,
,
,
de bezoeker
,
Museum
en
toe,
bezocht door
men
in het in noot 3 blz.89
49,485 personen;
van
de
opgaven
.
de schrijverook op sel kunstnijverheidgevolgde stelde voorwerpen recht, er voor
gids komt
pleit,raijnsinziens te soortsgewys, volgens een
het gebouw vindt
T eruitkan .
,
de gewenschte
de inleiding op dezen putten. het, tot nog toe in de Musea van
'
tot
.
In
cultuurhistorisch
systeem
blz.26 aangehaalde"Festschrift",
daaraan
verbonden
bibliotheek en
e
te
v.
lees-
279 voorwerpen ten gebruikebuiteo het Museum uitgeleend. einllaudbuch f"r Kunst und Gewerbe,zugleich Hamburgische Museum Geschichte des Kunstgewerbes(827 blz. und 431 Afb.). Hamburg, 1894. Prijs15 Mark. Door de welwiliendheid hier te reproduceeren. Prof. B"TNCRHANN ben ik in staat gesteldeenige afbeeldingenuit dit werk
kamer
der
zooals
van,
,
.
.
kunstnii- geplaatst,zoodat
van
1522
personen
Brinckmann:
gebruik,
F"hrer
en
durch
er
das
werden
93 De deelte
RIJK8
COK"BRVATOR
RAPPORT
BTHNOGR.
M"SB"M.
waarvan zijn, zijn slechts voor grootere reeksen voorhanden voorwerpen tentoongesteld terwyl de overige voorraad opgeborgen is, doch ten behoeve van ,
beschikbaar
een
ge-
studio
wordt
Oursussen
geateld. Kunstnijverheid.Door kunstnijverheid en daarmede
des winters openbare curonderwerpen gehenden, die druk bezocht worden. die geheel voor Uit alles blijktdat Prof. Bbinokmann, zijne taak leeft kunsten aan en voor eene hooge plaats ouder de Hamburgsche instellingen zijn Museum
sussen
over
over
den in
Dii'ecteur worden
verband
staande
,
Het is dan ook wel verklaarbaar te verzekeren. dat hy voor wetenschappen heeft weten den Staat, als van uitbreidingder verzamelingen over groote middelen zoowel van particulieren te beschikken heeft ^). Jaarlijksverschijnteen verslag van deze en de overige Hamburgsche wetenschappelijke de Musea de geschriftender daaraan de jaarverslagenover waarin enz. en verinstellingen, bonden nadere waarin deze en de worden men en bijzonderhedenover geleerden opgenomen
de
vorige instellingvindt^). BX^^MSKT
LIII. St"otisohes
Museum
f"r
JXJL.I.
SO
Natub-,
V"lker-
und
Handblskundb.
reeds in het begin dezer eeuw door eene werd Bremen gezellige natuurhistorische verzameling aangelegd die reeds "Museum", eene spoedig zekere beteekenis verkreeg.Gestadig aangroeiende,werd die verzamelingvoomamelijk onderzoekingstochtenliet onderuitgebreid toen het Aardrijkskundig G-enootschap te Bremen Noord-West-Amerika Siberi" enz. en het door de reizigersverzamelde, waarnaar nemen het reeds bestaande werd onder ook ethnographica aan toegevoegd. Ongeveer twintig jaren waarbij de verzamelingen in geleden sloot de vereeniging met de stad eene overeenkomst De
geschiedenis.In
vereeniging met
name
,
,
,
eigendom aan de stad overgingen overgebracht werden; tevens werd Ook en
toen
en
naar
eenige ruime
zalen
van
een
gebouw
naast
den Dom
geleerdetot Directeur benoemd. in de nieuwe lokalen deed zieh na eenigen tijdhet gebrek aan mimte gevoeJen de nijverheiden den handel te Bremen in 1890 eene groote tentoonstelling van een
de niet onbelangrijkebaten die gehenden werd, besloot men stellen de stad als bijdragetot de ter van te beschikking opgebracht, Tevens de oprichting van besloot men dat gedeelte der kosten van een Museumgebouw. dit door de inzenders zou worden ') voor zoover Handelstentoonstelling, afgestaan,als grondin hetzelfde gebouw te doen dienen. Het plan te vestigen Handelsmuseum een slag voor van
Noord-West-Duitschland
de tentoonstelling had
slaagde, de en
een
van
Museum Dat
nog
ontbrekende
middelen
van
gebouw
werden
door
de stad
hecht
gebouw
in
door
de
spaarbank verstrekt eenvoudig, gaanderijstijl, gelijkhet Hamburgsche natuurlijkehistorie,werd nabij het spoorweg-stationopgericht. voltooid en men v6"r mijne komst hield zieh juist eenige maanden *) was
buiten
maar
en
werd door den Staat en door particuiiereu 1889 voor aankoopea toegestaan beurzen. 126,823,80 uit particuliere AmiaUen. (De eerste jaargangverscheeu in 1884). 2) Jahrbuch der Uamburgischen loisseruchafttichen 3) Katalog der HandeU-Auestellungim B"rgerpark zu Bremen. 3^ Auflage.Bremen, 1891. (Bevat veel wetenswaardige mededeelingenV Deutsche GeographischeBl"Uer. XVIII nadere 4) Zie voor (1895) blz. 14 e. v.; met afb. van bijzonderheden: De kosten bedroegen800,000 M. ook Globus LXIX het gebouw en plattegrond. Vergelijk (1896),blz. 169 e. v.
M.
1) In de eerste waarvan 387,24.4,14;
20
jaren 1869
"
M.
"
93
BBBHEN.
onledig met
de verzamelingen daarin te rangschikken. Zoo eenvoudig het gebouw buiten van beeldhouwboeten weelderig is het van binnen; het is zelfs kwistig met schilder-, seerwerk versierd. *) In het souterrain bevinden den Concierge, destoomzieh de woning van
is,
ZOO
Geiykvloers zijn in het midden de ethnographischeverzamelingen verwarmingstoestellenenz. de voorwerpen en l"ngs den kant een gedeelteder handelsverzamelinggeplaatst voorzoover hun te groote afmetingen niet in de systematische verzameUng plaatshebben kunnen wegens vinden. Behalve het systematisch gedeelte der handelsverzameling,zijn ook de delfstoflfen de botanische en praehistorischeop de tweede verdiepingondergebracht,terwijlde overige ruimte door de dierkundigeverzamelingen wordt ingenomen. Opluisteringder verzameUng door beeiden, Men heeft hier in de handelsverzamelingen in de ethnographische een aantal door beeiden opgeluisterdevoorstellingen geplaatst.In de ,
,
laatste
huis met Bataksch een Zoobijbehoorenen eene hut der MaschuKalumbe's. gekleede beeiden en de voorstellingvan een of ander bedrijfdoor plaatsen van beeiden toejuich, zoo weinig aanbevelenswaard schijnthet mij, in eene wetenschappelijke met boomen enz. instelling huizen, nabootsingen van groepen op te stellen,in de open lucht b.
ik
zeer
zooals
het geval is.
Bremen
te
De
v.
het
kosten. Van
bouwen
in de ethnographischeafdeeling k"sten waren enkele in nabootsingvan gede daarin te plaatsenvoorwerpen af komstig z^jn; ook dat gemaakt, vanwaar aanbeveling te verdienen; het stoort de aandacht, die op de voorwerpen de
het land
van
schijnt mij geen worden. gevestigd moet De
Van de verzameUngen op ethnographisch gebied was niet veel te zien Te oordeelen naar hetgeen gezegd, nog niet met het ontpakken gereed was. ik zag is Siberi" ten gevolge der reis van Finsoh c. s. *) goed vertegenwoordigd; daar vandaan is afkomstig een beenen staaf jes vervaardigd harnas. *) Van de Aino's is er eene van uit China ziet men rieten Schilden op wier buitenzyde draken twee tamelijkrijkecollectie; voorwerpen.
,
zooals
dewljl men,
vrijgoede verzameUng der Bataks vermelding, zijn geschilderd,uit Indonesi" verdient eene met twee einde. beeiden aan het eene en eene groote bakvormige trom lijkkist waarbij eene Uit Oceani" is er eene niet onaardige ver;samelinguit Duitsch NieuwG-uinea uit den en Nieuw-Brittanni" de Archipel; uit het eerste gebied eene geheele serie van rammelaars, van ik bij Berlijngewaagde. Daarbij komen soort waarvan belangrijkereeksen van voorwerpen de overige Melanesische eilanden. Van Australi" van Polynesischo en Micronesische zijn ,
het* best vertegenwoordigd, daarbijsluiten zieh aan voorwerpen de Zoeloe's. Uit Amerika de Mandingo's, uit Dahomei ziet men van en van een gedeelte der voorwerpen door de gebroeders Kbause*) op hun reis verzameld, waaronder maskers, rammelaars de Roodhuiden, enz. de inboorlingen van van Daargelaten kleinere reeksen van de Gran-Chaco verzameUng van Guyana en Brazili", verdient eene bijzonderevermelding. eene
menigte
0. a.
door
een
Ook
van
antieke
de
voorwerpen
model
bewerkt
aarden
kraiken
afdeelingziet praehistorische 1) 2)
Ik
herinner
0. Finsch:
aan
Reise
hetgeen nach
ik b.
v.
Van
van
uit Peru men
een
Afrika
een
,
bezit het hunnebed
betr. het Naturhist.
Wesisibiren.
is Kameroen
cano
en
Museum eene leerrijkeverzameUng. geheel gereconstrueerd.
Hofmuseum
te Weeuen
heb
In
gezegd.
Berlin,1879.
Gebiet (Sitzber. demie "eber die St"bchenpamer und ihre Ferbreitungim nordpacifischen der Kgl. AkaWissenschaften,M"nchen, 1886); met 3 platen. durch und dem s"dostlichen Alaska. Gesammelt Gegenst"ndeaus dem Tschuktschenlande 4) Zie Katalog ethnologischer Krause. Drs. AaTHua " Aurbl Bremen, 1882.
3) F. Ratzel: der
die
schoon
voorhanden.
94
C0NCLUB1B8.
CONCLUSIES. inik ten aanzien de vraag, welke van opgedane ondervindingen meen ethnographisch Museum ^ de beste is, het volgende te m"gen opmerken: 1". Het gebouto.Het komt niet alleen om de by mij voor dat de open gaandery-inrichting vermelde reden minder ook omdat wanneer Hamburg en Bremen aanbeveling verdient maar of ander gedeelte,anders voor het publiek toegankeiyk, om een bepaalde redenen afgesloten moet dit bij een de mimten althans niet door glaswanden afgeworden, gebouw waar scheiden een gebouw zijn, altijdmoeielijkhedenoplevert.Ik geef derhalve de voorkeur aan de zalen afgescheidenzijn van de binnenplaatswelke zijomsluiteo,en waar waarvan grootere kimnen tentoongesteldworden. voorwerpen dat aan auditorium een een Wenschelijk komt het mij eveneens Museumgebouw voor,
Op grond richting voor
der
een
,
lezingen verbonden
zij. stijlbehoort zoo eenvoudig mogelijk te zijn en overbodigeversieringmoet vermeden Ik vestig de aandacht worden. door my, o.a. betrelBFende het Keiz. op hetgeen daaromtrent te Weenen de natuurhistorische Hoftnuseum het Britsch Museum en is gezegd. afdeelingvan 2^. De verlichting. Eene ver"chting door in het plafond aangebrachte ruiten zou in een dan 66ne gebouw van meer verdieping,dat in zalen is verdeeld,reeds op zichzelf onmogelijk lichting ik, in plaats van zijramen, in de zalen verzijn.Ik moet hier echter opmerken dat, waar dan buiteo, vooral wanneer boven aantrof, de temperatuur soms van hooger was te fei licht behoorlijkwerd niet voor de tempering van zorg gedragen; en dat, anderzijds, het verschil der temperatuur zieh niet deed gevoelen, de tempering meestal voor het waar bestudeeren der voorwerpen hinderlyk bleek te zijn. Het schijnt mij derhalve toe dat verlichtingdoor niet te laag aangebrachte zijramen voor
De
altijdde voorkeur verdient. Voor eventueele verUchting des avonds electrisch Ucht, aangezien daardoor het minst brandgevaar ontstaat. 8^. De lucht
heete voor
verwarming. Centrale wordt
stoomverwarming
alle vocht
ook
is het
geheel uit de lucht
der
meest
zalen
geef ik de voorkeur
aan
aanbevelenswaardig; door verwyderd; dit is nadeeUg
de voorwerpen.
kosten. Gelijk het gebouw behooren ook die eenvoudig, en niet zooals te Bremen het beste stelsel zijn; dit veroorzaakt ruimteverlies en onnoodige kosten. Wat dat ijzerenk"sten en vitrines de voorwerpen niet ontkennen het meest aangaat zoo kan men stof en ongediertebeschermen hetzelfde met honten tegen het binnendringenvan ; dat evenwel Museum historie het nieuwe van k"sten mogelyk is, blijktuit het voorbeeld van natuurlijke te Straatsburg waar de groote uitgave, aan k"sten vermeden heeft men verbonden, yzeren Het 5^. Catalogus^ etiketten em. den catalogus in het Leidsche blykt dat het voor daar eiders gevolgde stelsel de voorkeur verdient boven een Museum hier en en catalogus is vervat; ook de inventarisatie volgens het Leidsche stelsel verdient die in gebenden boeken 4**. De
versierd
te
,
1)
Onder
de
correctie
dit vel
van
den van geechriften belangrijke in charge of sonian Institution, gretB
of Het
the U. SL eerste
NaL
dezer
betoogkomt 'sschrijvers
Museum
voor
U.
bereiken mij twee,
eenigemaaudeu St. National
duringihe
is door geschriften bijnageheelovereen
met
overleden
het Heer
onderwerp zeer oog op het hier behandelde Gr. Bbown Goode Smith"Ass. Secretary,
Maseani" te Washington:1^. Report upon ihe eondUion and proof Museum- Jdministration. endingJune 30, 1893, en 2*^.The Principles vele afbeeldingen de slotsom van k"sten, etiketten enz. toegelicht; van met hetgeendoor mij hier wordt voorgesteld.
year
95
CONCLUSIBB.
de
v"orkeur.
De
en
herkomst
van
etiketten het
behooren
den
bezoeker
voldoende
gedrukte etiketten
voorwerp;
zijn het
in te lichten meest
aard, gebruik
over
te
aan
bevelen.
6^. PubUcatien. te ontwaren^ dat het Herhaaldelijk op mljne reis had ik het genoegen f"r Ethnographie", door de Nederlandsche "InternationalesArchiv Regeering zoo krachtig het nut dier uitgave erkent, gesteund in het buitenland een goeden naam geniet en dat men ook daarom, met aanwinsten daaruit nu van dan het Leidsche Museum en dewijl men bekend werd. Nu is het echter niet dan bij uitzondering dat schenkingen aan de gemaakt ,
Leidsche
vak
tijdschrift zijn gepubliceerdgeworden; de kolommen
instellingin dat
stukken
voor
anderen
van
Dat
niet
enz.
komen
alle i3
voorkomen
aard
schenkingen een
Indien
moeten
ook
openstaan. of minder
meer
uitgebreidter kennis der mannen uifcinghebben gegeven
schenkers
sommige
griefwaaraan
het
van
en
die niet
Museum
bezat. een eigen orgaan hoogste belang, dat behalve een gids yoor den bezoeker, ook een te loor beredeneerde er dan soms catalogus werde gepubliceerd.Mochten voorwerpen het gepubliceerdeblijftbestaan. strekke het feit dat, terwijlde voorTen voorbeeld werpen gaan, zou
Voorts
acht
het
van
het
ik
het
het
het
van
voormalige Museum
Godeflfroyte Hamburg,
natuur-
en
volkenkunde
der Stille Zuidzee
de
grootste collectie die ooit
op
brjeengebracht over meerdere instellingenverspreidzijn geraakt, de catalogus als een geheel is blijvenbestaan en in banden is van lederen ethnograaf,die zieh met Als nade Studie der Stille Zuidzee onledighoudt. de te Berlijnen te Dresden uitgegeven gidsen beschouwen. volgenswaardige voorbeelden kan men gebied der
werd
,
"
Ook
het de verzamelingen van Edge Partington over mij voor zeer praktischte zijnen zou voor de verde ethnographie van Indonesi", een nuttig werk wezen. spreidingvan grondiger kennis omtrent 7^. De hecht verzamelingen. Uit mijn verslag kan blijkendat ik er groote waarde aan b. v. het bewerken de verzamelingen met gekleedebeeiden of groepen die een of ander bedrijf,
publicatieals die
eene
Britsch
Museum
den
van
uit de Stille Zuidzee
,
Heer
komt
boomschors
van
zooals dit te Bremen aanschouwelijk maken, op te luisteren ; vorder te gaan buitenmen bijna geheele dorpjes tentoongesteldheeft, en modellen van ter opluisteringvan worden grootte, zooals die soms tentoonstellingen maakt, getijdelijke
is geschied, gewone
,
waar
vereischt Museum grootte in een gebouwen, enz. in w"re op te nemen leert allicht door een model gebouw enz. goed bewerkt van een geld; men kleine afmetingen hetzelfde als door een huis in of een buitengewoon groot model of zelfs
ruimte
en
veel van w"re
grootte. De eene
verzamelingen behooren
zoodoende van
te
ver
studie
tentoongesteld
hij b. V.
er
boveneinden Het
om
twee"rlei
in
redenen
eene
afdeelingvoor
het
publiek,en
gesplitstte worden. Ten eerste met het oog op de ruimte, die zieh hierdoor tegen het verwijt wordt uitgespaard; maar buitendien vrijwaart men baat Wat het den leek reeksen van een gedreven lust tot verzamelen. voorwerp
de
voor
in
bestemd,
te zien
stellen
die op een
aanblik
eersten
te
niet
van
zien wier
elkaar verschillen ? Wat
verschil alleen in de
belang kan
tandjes aan
de
voldoende. zijn immers eenige hoofdvormen kan nuttig van photographie"n en teekeningen naast de voorwerpen hun toepassing en gebruik en verdient derhalve aanbeveling; ik ver-
der beide sneden
tentoonstellen
den
100-tal krissen
gelegen is ;
voor
hem
zijn ter toelichting van Dresden daaromtrent werd gezegd. en wijs naar hetgeen door mij bij Kew 8". Anthropologischeafdeeling.Terecht te Leiden heeft men seder t 1881 eene anthropologische het ethnographisch Museum in den schedel en het afdeelingaan toegevoegd; immers skelet blijven de raskenmerken het meest onuitwischbaar bewaard de ethnographie kan en
96
OONOLU"lB".
alleen
dan
haar onderzoek die goede resultaten bereiken, indien ze de uitkomsten van aan anthropologischonderzoek kan toetsen. *) 90. Nut der ethnographische Musea. nut Behalve het erkende van ethnographische Musea de wetenschap, leveren zij kostbaar materiaal voor voor de Studie van den kunstehet
van
den kunstindustri"el kunnen en zij dienstbaar gemaakt worden koopman die in verre gewesten handel drijft. 10". Museumbelangen. Uit mijn verslagblijkthet yeelvuldigeschenken van buitenlandsche Musea. verzamelingen door Nederlanders aan Schenkingen van naar
en
van
ders Valien
het Leidsche
aan
Museum
uiterst zelden te beurt ; 00k ziet men Duitschers Musea. in vreemde en
Pranschen, Italianen,Engeischen
van
gen de belan-
aan
den
van
ethnologische niet-Nederlan-
zelden schenkingen Herhaaldelijkwerd
mij door Nederlanders de reeds boven sub 6** vermelde griefte kennen gegeven en bovendien daaraan de opmerking toegevoegd, dat men in het buitenland meer dan hier te lande geneigd is de Verdiensten schenkers door onderscheidingen te beloonen. Ik vestig op deze omvan standigheid de aandacht en het w"re wenschelijk dat 00k hier te lande tegenover diegenen, welke de belangen der wetenschap bevorderen daarvan door kostbare geschenken bUjken en meerdere
geven,
vrijgevigheidmet
IP.
Studiereizen.
om
zieh
op
nut
kunnen
gaan eenen
zulke
de
Dat
hoogte
studiereizen
stellen
te
zijn, behoeft
1) Zie
o.
26
a.
Augustus
Bastian:
van
van
aan
eene
eiders bestaande
Regeeringswege betoond werd. ambtenaren, verzameling verbonden inrichtingenen toestanden van groot
buitenlandsche nauweUjks betoog. Van onderscheidene dan 00k dikwijlsuit; om die te bevorderen heeft men
goeden maatregel genomen,
Leiden,
onderscheidingenvan
studiereizen
dien ik
gelegenheid had
1896.
Forgetehiehte enz.,
te
instellingen te
Weenen
vermelden. J. D. E. Schmbltz.
blz. 13, 73, 75.
Bijlage
M', Francis The
commanicates
Laboratory The
Date
with
Gallerj
Weetem
the
"Western
Menth.
Month.
Day. J,
95
D,
B.
I
S.
Gheek
loDght" 1Head
Head
Sex
'
the
of the
South
Eensington
Institute
Imperial
ned,
of
Page
or
Blue
Boad.
ifrom
j. Standing, |
^^j
/*[ip,", ,
g
g-ont
jn
!
,j|.
of
breadth.
.
band.
capacity. |
] Leffc !
Riffht Right
w. clothing.
,
ehest.
Millimetres.
1 M"limetres.
1.
1 Inoh. |j
Tentbs.
Tenths.
Inch.
seuse.
Diamond
Nomerals
read
at inches.
hand.
inches.
Cubic
16
tb
6g
148
8
74
80
86
^95
9
With
lense
whose
focus
in
Lenght
from
elbow
to
Lenght
finge^p.
iniddle
of
cbair.
Left,arm.
Right
of left hand.
arm.
^'''^^'
Millimetres.
Millimetres.
Millimetres.
a
Greatest
Speed
ofblowwith
of
second.
"
,
104
r"
12g
second.
per
fist.
sight iTosoundi
,
Feet
per
see.
'
1
16
IJ.OOO
of
page in
person
the
Register is assigned lines. A
snccessive
measured,
or
by
bis
copy or
her
to
eaeh
of these
in
person, made
at
any
at representative,
the
which
bis
measurements
date specified cost
of
may
be
sixpenceand
at
snccessive
obtained
postage.
on
periods
Left eye.
eye
A^".
12,
12.
j
inches is.
i
Snellen's
1
Snellens
"
eyes
at
as
are
application by
6 mtrs.
typee
metres
they severallybear.
I
One
Note.
Ijeft Thumb.
ITo
1 P Normal.
,
304
time,
hundredths
Vibrations
I
J4-
in
note.
(bywhistle)|
I Inch. Tenths.
'
audible ^^
Reaction
Higbest
Keeness
finger
N".
res
170
Smallest
aboye seat of
Suelleu's
read at 6 metres.
Right '
Glasses*
type legibleat
Heigbt sitting
Smallest
type
P Normal. 8
170
Eyesight.
|
Left eye.
Right eye.
m
I
IC)0
of
Keenness Color
Breath ^^^^
ordinary
I '
contained.
are
is free.
B"gister.
Strengt of
*
opposite
,
les heels of shocs.
Millimetres.
Musenm
Admission
7432
iSpanofarmsj
Height
breadth
maximom.
Collections
from
WidowedP
39
bones
Color
Year.
17
maximum maximum.
Scientifio
the
is entered
and
Single,MarEye
Year,
^S
Gate,
Birthday Initials
Day.
Anthropometric Laboratory.
which
Gallery*'in
parallel to Qaeen*8
mns
of Measurement
Galton's
(Zie ble. 14).
1.
tered en-
the
^"-
1
are
distance
Glasses.
legibleby as
the
normal
nnmbres
'H... "
^"^,v
."^"
"9^
Jf.
""'Ti """
'^
/.
'^.'H^
U
"ipog
jo,t"89H
lA
Sjfjvoie^
"3|0"a
"ui
A 'pireg
"^89qo
pn"
uuy
^qSig
^qSi8H
V
'U
q^pTOjg
AI
^ooj
qj"l
^la^o
y"!
ae"utj
-pij^ qja^
q^pTOjg
"^00^
pu"
"0^ "f
W
'H\f\
000t
ao"j
ui
7Ui9iuodout{tuy
"pireH
pa"
""^V
^J"!
pBOfl
q%au9ri p"9H
I
"'0(,JU9}8t"9U 9tn\0J
9OTJ
"0^\J
Jl9i9t"9}J UOgtJfJ
Bijlage 3. (Zie blz. 20). OXinoRD.
ix.
"kivbrsitt
musbum
IIJthnogb. Dbpt.
(Pitt Rivbbs
Coll.).
ARRANGEMENT
AND
OBJECT
OF
THE
COLLECTION.
specimens, EthnologiccUand PrehistoriCyare arranged with a view to demonstrate, actually or hypothetically,the development and continuity of the material arts from the simpler to the more complex forms. Races and the pertinacitywith To explain the Conservatism of savage and barbarous which they retain their ancient types of art. To Show the Varzatiom of which by means progress has been effected,and the appliThe
either
,
of Varieties to
cation To Natural To
exhibit
distinct
uses.
SurvivcUs, or the vestigesof ancient forms, which
Selection in the illustrate the
more
arts
advanced of Prehistoric
stages of the arts, and
times,
as
far
as
have
been retained through
Beversions
to ancient
types.
practicable,by those of Existing
Savages in corresponding stages of civilization. To
of certain arts ; whether or P"lygenem question as to the Monogenem indigenous in the countries in which they are now found; and, finally: Man aid in the Solution of the problem whether To has arisen from a condition resembling the brutes, or fallen from a high State of perfection. Class from different countries have been brought To these ends, objects of the same localities are usually placed side together, but in each Class the Varieties from the same
they
are
assist
exotic
the or
in distribution maps. by side, and the geographicaldistribution of various arts is shown Special Finds, serviug to illustrate the correlation of the arts, or of forms, have been kept together. and has accumulated The collection was in the year 1851 commenced gradually. ,
NAAM-
Aardewerk
Museum
zool.
(Drejiden) 68, 69.
56.
Acbter-Indie
Afdeeling
publiek
bet
voor
R.
Afferden,
C.
Jansen
A.
95.
47, 49, 51, 58, 66, 67, 72,89,93. Afrikaanscbe Afrika
(Oostkust
Afnka
(Westkust
Afrika
(Zuid-) 6, 9,
Agra
van) 23,
58.
48.
58.
79.
Akka
93.
55, 62, 40.
7,
d'Albertis
Algiers
69.
47,
67, 33,
59.
50, Amida
77,
60.
Atti
Amstet'dam,
13,
48.
78.
83,
80.
-^
64.
(Zuid-)
"
(Midden)
93.
(Noord-)
"
(NW.)
62.
Axotecal
80.
Tentoonstelling 67,
70.
Azie te
56.
Azie
86.
33.
58.
0.
72.
47.
Rom.
di Roma di
48.
Antropolo-
J.
79.
9.
Th. 63.
Dr.
Prof
16.
Rud.
31.
Bergknstal 16.
h.
v.
lichaam
46.
54.
Betelspatel
58.
Betschuanen
52.
Bilderschriften
Birdwood, Bischoff,
31.
47, 49, 55, 69, 80,
(Oost-) 28,
33.
(ivoren)5,
"
a.
d.
Ostind.
Archipel
71.
9.
(Ceutraal) 32,
79.
11.
Beveiliging 28, 50, 57, 66, 71, 79,93.
23,
Koning
(honten)
Bergh,
medica
Acc. Soc.
3, 43,
"
3, 50, 56, 70, 82, 93.
mann,
Berchta
45.
Ay monier
23.
Battak*s
Beschildering
(Noord-)
"
33.
Bertillon
R.
75, 77, 78, 79, 82.
A.
58.
Bateke's
Bent, 22.
48.
Australi"
Batavia
Benares
91.
della
gia
9,
Bekers
79.
Mn"mon
della
Basuto's
Behanzin,
Anthropologie
Dr.
70,
Atti
65.
Amoergebied
Amuletten
79, "
23.
3.
Atjeh
5, 25, 42, 44, 45, 49, 51, 58, 72,
L.
Prof.
Beeldenschrifben
(Frankrijk)
Assam,
46.
(Slot) 59.
72.
f.
Ataxerxes
3, 27, 56,
Ambi-as
M.
80.
Ascbantijnen 5, 9, 41, 43, 58,
Amazonen-rivier
Amerika
Arcbinai-d,
Ari^e
67.
Amazonas-Idool
Ambon
59,
Arning, 46.
22.
Alruinen
Araukanen
78.
Bastian,
Bau
Armsieraad(-ring)
Aldix)vandii, Ulysses
14, 15,96.
onderzoek
13, 55, 91.
Archiv
27, 42.
Alaska
36, 54,
voorwerpen
Anthropologisch Arabie
Aggri-kralen
49,51,
82.
9.
Aino's
Anthropologische
19. 58.
Baschilange's
Genootscbap
Anthropologisch
81.
Barbados
23.
TAnthropologie
47.
43,
Banda-Zee
Bari's
60, 66, 76, 82.
25, 54,
van)
57.
83.
44,
Anthropologie
9.
koloni"n
Bamboe
47, 53,
56.
31, 35,
Annam 4.
van
4, 22, 33, 35, 38, 40, 41,43,
Afrika
61.
Hofmuseums
KK.
des
Ann.
54.
78.
Baluba
Ankerbijlen 51, 59, 38, 47, 71, 79.
Admiraliteits-eilanden
20.
Henry
Balkan-scbiei^eiland
34.
31,
Angkor
56.
Isid. 71.
A.
6, 28, 65.
Bali
tijd 18.
Angelsaksische
36.
Achatina
Balfour,
35, 59, 69.
R.
Andree,
Fei.
Dr.
B"ssler,
65.
W.
Anderson,
Kgl.
d.
a.
Dr.
Baczes,
56.
Andamanen
51.
5, 48, Ber.
u.
91.
'80.
26,
Ancon
3, 46, 84,
Abessinie Abb.
12.
(van)
Aa]st
ZAAKREGISTER.
EN
55.
83.
"
88.
(Klein-)
Bisjamon
C.
G. Th.
M.
12.
26.
65,
Bijl(koperen) Bijlklingen 58.
66. 79.
"
(steenen) 89.
104 Boeddhabeelden
56.
29,
"oemerang
20.
5,
Boerenpottenbakkerswerk 84. Bohemen
Cassis
cornuta
Catat
25.
79.
42,
22.
58.
Dan"kiPs
53, 68, 85, 94,
95.
Daniel
54.
li,Dr. 44.
Danseres
78.
Cayapa's
67.
Dakpannen
Catalogus 8, 48, 29, 37, 40, 44, 45,
47.
Boggiani 46,
ZAAXRBaiSTEB.
BN
NAAM-
Danskostum
23,
58.
Bologna
48.
Cedelcatalogus2, 44, 53, 54,68,77.
Darius
Bombay
84.
Celebes
Delden-Laerne, van
32.
Centeno
Bonvalot
Boodschapsstaven72;
Borduul'werk
70.
Boroboedoer
58.
J. L.
Bowes,
48.
29.
27,
43.
Brazilie
4, 26, 33, 38, 46, 54, 59,
77.
Dolk
94.
93.
72, 77, 80,
64.
G.
Brinton, D.
J.
Dr.
Britsch
Museum
Bronzen
lamp
3, 84, 89, 90, 92.
49.
Citadel
78, 79.
Cista
84.
Angkor
van
athletica
Codex
35, 84.
Colini, G.
58.
Colleges36, 39, 44, 48, 54, 60, 66,
Bulletin
la Soc. d.
de
79.
Anthropologie
8, 14, 42, 47, 29,37,47,56,
Burma
74. 25.
Cook
Cortez
Califomie
27.
Crevaux
Cambodja
31.
Cursussen
Cambridge
79.
Ganarische
eilanden
9, 66,
CaraKben Garricatuur
25.
Cypraea C.
Emin
54.
50, 52, 57, 58. Expedities 94.
92. kunstnijverheid
voor
Christus
45.
Carricatuur
van
de
kruisiging van
een
monnik
46.
Dahomei
in Tunis
Engano
50.
Engel,
Carl
94.
78. 22.
44.
35.
"
C.
annulus
65.
5.
23, 24, 33, 36, 89,
Dajaks 56,
69.
Dakon-spel
24.
Eskimo's
73.
Espiritu-Santo38.
55. "
Etaleering 6. (Zie ook
"tentoonstel-
ling"). v. Europa 27, 54, Ethnogi-aphie
51. op
Enfida
7,
Erolong's 78.
26.
moneta
9, 84,
Pascha
Erbstein, Dr. jur.,Jul. 73.
45.
Cyprus 54,
93.
2.
86.
Emaillewerk
89.
5.
43,
77.
(Koningin)
Emaille-cloisonn6 42, 84.
31, 55, 80, 88,
Corea 84.
72.
Ehlers, 0.
Elzab
46.
27,
sehe
Copan
43.
Calcutta
Cano
77.
Conserveering 44,
47.
Caduveo's
37.
42.
W.
38.
Egypte
Elizabeth
Congo 5, 23, 58, 72,
B"ttikofer,J.
Cairo
23.
Collignon,Dr. Columbie
44.
Ehreni-eich,P. 54,
82.
Columbus-Jubilee
37.
65,
74,
A.
26, 46, 59, 72.
Egerton,
36, 45, 46, 47, 48, 49.
A.
25.
van
Eere-zonnescherm
49.
Borgianus
64.
64, 65, 66, 67,
29, 35, 65.
G. 23.
50.
B.
Ecuador
45.
Bube*s
Prof.
63.
95.
Eckstein,C.
30.
Brtinn
Buchner,
2, 22,
Dybowsky
Eck,
Cochinchina
45.
Bronzepauken47,
Dresden
57.
vederen
Dorschtoestel
Echidna
23.
Cholet
26.
voor
58.
Chiriqui 27.
Brinckmann,
Doozen
Dumoutier,
porselein45, 30, 42,
Chippeway's
23.
65.
Dominique
03.
77.
39.
D"derlein,Prof.
42, 43, 29, 30, 33, 37, 40,
Chineesch
92.
78.
Djur*s 58,
5.
88, 94,
Bl"tter 83.
Dieulafoy35.
69, 70, 72, 73, 80, 84, 84, 85, 84.
von
89.
56.
Dieduksroan H.
42, 47, 49, 55, 64, 62, 65, 68,
3.
Brandt,
Brazza
Chibcha's
China
73.
Brahma
D6sir6
Chikuzen
33.
Botlego, Vittorio
Kolonialblatt
Djagann"th 44,
Charnay,
Chichen-Itza
59.
Geographische
Deutsches
32.
Chantre
Boschjesmannen 25,
88.
29.
(beuten)22,
Deutsche
47. Basil
(West-) Chamberlain,
88.
Botokuden Botta
"
(Z.O.-)82.
"
42.
de
J. 26.
E.
Deursloten
Chamacocco's
49.
3,19,28, 37,68, 70.
Deniker, Dr.
26.
Ceylon, 9, 42, 43, 56,
Borgia, Stephan
48.
27.
tegels 43.
Deshayes,
Ceuleneer, A.
23.
Borneo
meren
56.
33.
Eerste
Delftsche
Centraal-Afrikaansche
Cessi 64.
74.
80.
Ceram
86.
Bogen 57, Borelli
teekens4,78.
"
47, 67.
Boomscbora
42, 56,
de
93.
Ethnologisch H"lpcomit^ 75,
62.
84.
Etiketteering8, 47, 20, 29, 32, 37, 40, 53, 54, 61, 76, 83, 88,90,94.
106
NAAM-
Japan 3, 6, 13, 29, 33, 37,40, 42, 47, 54, 55, 61, 62, 64, 65, 69, 73, 80, 84, 88, 90 Java
3, 28, 37, 56, 70, 72, 88.
Jivaro's
35, 36, 46, 59, 42, 38,
Joest,W. Jomai*d
13.
26.
Kaartjes
76.
Kabylen
38.
Kalebas
Chibcha's
der
42, 66, 79,
Kameroen Kamerschut
of
Kannibalisme Karen's
Kris
lepelsv.) 46.
en (Schoteis
Kalendersteenen
72.
77.
93.
-scherra
13, 33,
62.
47.
Rarintie
Lakwerk
H.
ten
27.
5,
Laotse
73.
Lapis
lazuli
Leclerc,Max
Keller,Prof.
43.
Ledrain,
Kioto 90.
Leiden
89.
33.
86.
Lindenberg,
Kio-midzu
tempel 6.
Lioe-Kioe
95.
58.
Klamath-Indianen Kleederdrachten
boomschors
Kleedijvan Kloppers
de
voor
van
23, 67, 72, 78, 79, 80.
boomschors
Knoopen
bewerking
voor
Mandarijnhoeden
65.
9, 36, 45, 47, 49, 58, 67,
68, 72.
Lucci"li,Cav.
Luzon
55.
55.
C.
47,
48.
66.
Massai's
27, 66,
Maskers
4, 41, 42, 45, 49, 51, 63,
Gabri"l
Machines
Prof.
J.
41,
42.
78.
66,
67.
24.
Bartolomeo
ras
Mere's
57,
Meran
63.
Maschu-Kalumbe's
26. antiquiteiten
Mexicaansche
voorwerpen
5, 24, 45,
89.
Mexicanen Mexico
26, 33, 42, 49, 66, 72, 79, 80.
Meyer,
A.
59.
B.
4, 12, 25, 28, 30, 33,
61, 68, 69, 70, 72. 9.
7, 93.
Middellandsch 93.
36.
Mexicaansche
Mica
14.
7,
58.
77.
15, 79, 82, 83, 86.
70.
48. 3.
46.
87.
W.
von
73.
Micronesie
(baraboezen) 91.
72.
Maudsley 5.
80,
90.
Kollmann,
Martins
44.
Menschenskeletten
23.
Lucia-Ck)zumalhuapan, St.
Luschan,
Rud.
Menschenoffers
Lorillard 43.
L"ders,
J. 32.
Melanesisch
eilanden
Loria, Lamberto
43.
Dr.
Martin,
Melanesie
93.
79.
Lomali's
Martin,
Max,
C. 85.
Loango-streek
86.
81,
38, 48.
Medjiwa
79.
Loanda
51.
19, 28, 32, 89.
Meissner, G. 83.
57, Lijkkisten
64.
"Nieuw-
Engeland
van
67, 69, 71,
40, 68.
Kinzigdal
Kokers
5i.
5, 32, 46, 54, 55, 56, 65, 66,
Lessenaai*8
51.
Marutse's 58.
65.
84. Lijfisieraden
33.
Kingsmill-eilanden38.
Kogo
56.
9.
25.
E.
50,
72. Marshall-groep
Liberia 24.
95.
Klagenfurt
Prinses
Marokko 84.
districten
70, 75, 82, 31, 32,47,56,69,81.
Keteltrommen
Knotsen
78.
13,
Lapland 27,
Kenzan-Yuki,
Koban
Maria,
in Indie
Landbouvir
4.
Khorsabad
Paolo
(vederen)45, 51. Maori's 41, 54. (Zie ook Zeeland").
73.
55.
Kerkhoven
Prof.
Mantel
13.
42, 65,
93.
9
Mantegazza,
Wada
Lampongsche
1, 6, 32, 39, 40, 44, 50,52, 61, 64, 68, 74, 76, 88, 93, 94.
Kasten
Kew
Manitoba
90.
Lagos 4, 5,
84.
79.
Kassai-rivier
G.
91.
Markiezen-eilanden
55,
Kaukasus
12.
84,
Mangbatta*s (Monbuttu^s) 40, 49, 58. Mangianenschrift 70.
46.
Kwan-yin
Karoline-eilanden 79.
Dr.
29.
93.
S. 79.
Kunitsugu,
56.
H.
Mandingo's 25, 38, 58, 72, Mandragora 67.
63.
Kaschmir
E.
28, 38, 40, 44,
46, 80, 89, 93.
Kubary, J.
Kutani
Archipel88.
Mandalay, 8,
72.
3, 61,
Knmbhakama
46.
56.
Maleische
Mandewerk
69.
Kruik
3, 81.
Malediven
Man,
Krause, Gebroeders 48, 49, 58,
46.
Malakka
Mandara
Rud.
72.
9.
78. Malayo-Polynesiers
Corea.
Dr.
Krause, 67,
Kafferstamraen
Keate,
Mais "
Kralen (glazen)67. Krapf,Dr. 41.
Hoorn
Kate,
Madagascar 5, 16, 25, 58,
91.
Koro
Macrocephalus48. Madras
67.
Korjaken
48.
30.
Kaap
33, 34.
90.
Korin
Inst. 29.
Anthrop.
te Haarlem
58.
Komoren
Koi*ea,zie
Juba-rivier Jui
Museum
(Duitsche) 83.
(getatoeeerde)67.
75.
Joum.
Koloniaal Kolonie
Koppel, P. 74. 66. Koppen (geroummificeerde)
69.
77.
Keizerin Josephine,
ZAAKRBGISTBR.
BN
MUlou^, L.
ras
de
29.
48.
NAAM-
107
ZAAKBBGI6TEB.
BN
43.
Nieuw
Caledonie 28, 32, 44, 48, 56.
78. Miniatuurboogjes
Nieuw
Guinea
Mimbar
Mindoro
70.
MissioDs
21, 26, scientifiques
69, 71, 78,
Misvormde
schedels
Mitsusumi
33.
Mitth.
(Wee-
59.
geogr. Gesellschaft
(Wee-
58.
nen)
89.
Guinea-
Com
E.
50.
(Noordoost)59.
Guinea
Nieuw
Hannover
Hebriden
Nieuw
Schotland
Mongolin 63.
Nieuw
Zeeland
67.
48.
Moschen, Prof.
Mosquito-Indianen 27. Mounds
58.
73, M.
Moura,
72, 78;
M"ller
T.
Mukharji,
F.
"
W.
K.
89.
82.
,
N.
12.
88,
9.
Museum
Godeifroy 74,
89,
Museum
Kircherianum
45, 46.
Museum
v.
Kopenhagen
78. (Ethnologisches)
77.
Dr.
Orient
H.
La
23,
24.
Nepal 62. Nephrit 31, 33, 57, 65, 72, Netske's
3, 30, 69,
91
79. "gor-
delknoopen"). Neusfluit
13.
40, 58.
Niam-Niam's Nias
50,
Nicobaren
38, 40, 65, 71, 89.
Sanchi
17.
93.
11.
1, 2, 3, 13, 15, 41, 61, 73,
90.
Postzegels85. P"tten
80.
55.
45, 54, Prag
voorwerpen
64.
15,
47.
51.
Prins
Maunts
Proc.
Roy. Geogr.
Pronkwapens
Soc.
9.
72, 88.
Propaganda Fide 45, 49, 80. (geometrische)
2, 36,
77.
Prauwsteven
41.
Prunus
Mume
50.
90.
12.
Ornamentiek
20.
Pteroceras
Ostas.
55.
Publicaties 29, 41, 45, 53, 95.
Lloyd
Oster-Insel
71.
Pueblos
(Amerikaansche)77. 60. (Egyptische)
Oud-Peruaansche
56.
3. Pottery (Japanese)
72.
Praehistorische
Ornamenten
Oudheden
56.
Nieuw-Brittanni"
Orisa
(toegepaste)16,
Pottenbakkersgereedschap 11,
62.
9.
Oudheden
56.
65, 66.
(Sir) 19.
van
84,
Orang Semang 81. Orienteeringsplannen77.
(Zieook
Rivere
Porselein
73.
38. Oorlogskleedij 62. Oostenrijk
Ophir
48.
27.
Piquot, Lamare Plant k"nde
Prof. 66.
Napoleon I, 13.
Nature,
44, 45, 46,
Polynesiers47, 57,
OfFei-s 36.
59.
L.
Nyanzameer (Albert-)49. Nyassa-meer 58.
Ohnefalsch-Richer,Dr.
Natterer
96.
Musea
Naphtaline 44, 54.
(Duitsch)86.
T.
Pitt
Offerjukken 59,
National-Museum
42.
Pima*s
45.
Ethnogr.
Oesterreichische Monatsschrift f"r den
12, 15, 17, 89.
Nachtigal, Gustav
34.
Piggot, F.
Poort
54, 73, 93, 95. Muziekinstrumenten
Pierret,Paul
Nuttall, Zelia 59.
Obst,
91.
36.
Pijl86.
Oberhummer,
75.
63.
Pigorini,Prof.
95.
51,
95.
60.
28, 38,43, 54,68, 69, 70. Philippijnen Photographie68, 70.
16.
Yolkenkunde, Berlijn Oceani" 28, 42, 47, 56, 65, 79,89, 93.
voor
58,
5, 26, 40, 46, 51, 59, 66, 67,
Phallus
47.
51.
d.
Ph.
68, 69, 74, 79, 80, 93. 36, 43, 55, 61, 63, 84,
52.
Nut
51.
Partington, Edge 4, 38, 57, Perchtentanz
58.
Nuraghes
Borgiano 47,
89.
Paraguay
4, 9, 15, 28, 42, 47,
Marianne
in Oostenrijk64. Musea, Provinciale-, Guimet Mus6e 6, 18, 21, 27, 33, 34,
37, 91.
26. 23.
Papoeas 50.
89.
42.
No-spelen
Nubi"
71.
Perzie
Nordenski"ld
Murray-eiland69.
Museum
Pantser
65.
Novara
26, 33, 36, 46, 51,66.
Mundurucu*8
Museo
Pansfluit
32, 35, 38, 44, 56,
4,
17.
Peru
Notizblatt
88.
M"nchen
(Pelau-) eilanden
Palmwijn
Nijl48.
Nossibe
35, 46, 57, 67.
Mummies
30.
Paulitschke,Dr.
North,
il.
Multan
Paddestoel
40.
12. Nijverheid (Indische)
5, 45, 59, 60. 84,
Mozaiekwerk
62.
Paascheieren
49, 50, 54, 57, 58, 79. Niger 25, 58.
Nit-ten
J. 35.
4, 19, 36, 54, 57, 71,
89.
(Japan) 84. Papierbereiding
3.
landen
79,
Palau-
79, 93. Nieuw
lerland
Mortlock-ei
79.
40, 44,65,78, (Duitsch)
Nieuw
Mondtrom
pagnie
69.
65, 69.
Modigliani,Dr.
18.
Ovum
Paascheiland
27, (Britsch)
Guinea
Nieuwe
9.
Modellen
Guinea
Nienw
48, 69.
d. Anthrop. Gesellschaft
K.K.
Nieuw
Nieuw
nen) 53, 57, Mitth.
35.
Ovula
3, 14, 42, 50, 54, 56,
schedels
48.
Purrah's
truncata
44. 78.
Quechua's 26.
108
NAAM-
ZAAKBKaiBTBB.
BN
Sandwich-Eilanden
Quetzal-coatl27.
32, 50, 57, 66.
Sangha-rivier 23. Raffles
6.
3,
Santa-Cruz-eilanden
79,
Rammelaars
93.
RangschikkiDgder
voorwerpen
20,
32.
21,
Ranke,
J. 66.
Prof.
Chawk
C. H.
Dr.
3.
Sinterklaasspel63. Sioux
Schaamteschort
Sirihdoos
11, 17, 29, 47,
Skeletten
35.
44.
Schedel, rood
gekleurd
28.
Schedels
3, Schedeltropee
Reischeck
57.
Schedel
Reiskoffer
van
Remedello Rend.
Acc.
Revue
Scheepsmodollen 14,
45.
Schelpen
45,
25, 26, 27, d'Ethnographie 75.
Rbinoceroshuid
Riedel,Dr.
Schild
23.
J. G.
F.
27,
71.
do
Sul
76, Schliemann-verzameling
89.
Roth,
H.
Schurtz, Dr.
43.
curvirostris
Ling
Emmanuel
Rozenkrans Rubiana
58.
de
34.
6.
26.
Rusland
54.
27,
RQtimeyer,L.
Salomo-eilanden
19, 32, 36, 38, 4i",
56, 63, 69, 79, Saltner
89.
5, 40,
speerpunten 58, 46, 72.
72.
Steinen, Prof.
Karl
80.
Steinhauer, C.
L.
Stevens, R.
81.
bijlen
Steenen
zetels
V.
von
C.
Stoll,Prof.
44.
Stolpe, Dr.
45.
Edward
Strauss,Ed.
71.
F. 11.
7. 59.
Strebel,H.
35.
Sepulchi*almounds
3.
Strombus
Sergi, Prof.
49.
St"bel, Dr. 74,
G.
Shintoisme
L.
Stuhlmann
47.
de
77,
65.
80. 96. 51.
78.
Styleering 80.
29. 85.
93.
F.
luhuanus
"
60,
Stuers, Victor
16.
31, 56, 61, 62, 69, 81,
Siebold,Ph.
46,
Studiereizen
45.
12, 37,
Shan's
48,
20,
(houten)78. (geweven)91.
9.
Prof.
den
75.
Strange,
Siebold, Heinrich
8. (Koninklijk)
13.
Steenen
Seier,E. 59, 80, 83.
Samoa
71.
Statiezwaard
91.
Siberie
57,
Stabchenpanzer93,
Stoffen
74.
77.
72.
Sambaquis 26. Sanctuarium
46.
Stootplaten 3, 30,
Siam
63.
43.
Stoelen
79.
Serrurier,Mr.
9.
66.
Straits-Settlements
Sgurgola Salomo
69.
31.
Seladon-porselein73, 88.
Senegal 25,
43.
81.
Prof.
Graf
Schwirrholz
Semper,
36.
Rucuyennen
74.
C. 43.
H.
Schweinfurth, Schwerin,
71.
Rotsteekeningen 25, Roug6,
12.
58,
32. Schrijfmaterial
Schr"ter, Prof.
de
Rostellaria
Emil
80.
Schoteis
5, 27, 33, 40, 47, 49,
Rosny, L.
77.
4, 12, 27, 32,33,
Consul
Sch"nlank,
4.
89.
51, 72,
E.
Prof.
Schmidt,
Pottery18.
Roodhuiden
D.
13.
79.
Spreewoud 86.
73.
31,
38, 40, 44, 46, 50, 51, 67,81,89.
62.
Roggeveen Roman
Schmeltz, J.
G.
58.
terracotta
Spondylus
Negi-o 46,
Schlegel,Prof.
23.
smedeii
23.
23, 43, 47,
Sp"rry 43.
79.
15.
Speelmunten Spix
padraaskePs 4.
Schildpadringen 79.
Grande
Roemeni^
89.
66.
58, 72,
Speksteen 42,
3, 56, 58, 70, 79,
Hans
62.
Speelbord 24, 78,
Rio
37.
Brough
Spaansche
Rio
L.
R.
Somali 63.
Schinz, Prof.
Robert,
Smyth,
SoleiUet
75. RijksEthnographischMuseum Siebold 75. von Japansch Museum Rijks 26.
sloten
Soedaneesche
79.
Schepter (Ju-i)30, 33. 70. Schierbrandt, von Schilden
Rh"ngebergte 22.
en
Snuifdoozen
32.
61
57.
Sleutels
Snorrebotten
72.
Schemenloopen
28, 32, 35, 44, 57, 65,
Senegal 35.
Schelpgeld58.
46.
23.
49.
44,
Slagwapens 64.
vereering 64.
Schellong,Dr.
Lincei
Revoil,G.
70.
45.
de
van
"
30.
80.
nabij Brescia
28, 56,
A.
5, 36, 48, 51, 54,
84.
Reiss,Dr. 74,
34.
Saunders, Trelawney 17. Dr.
Ye-Yoshi
12.
Singhakop 70.
Schadenberg,
51.
Felix
91.
89.
Singh, Ranjit Singhabeeiden
5.
4,
Regalia, Dr.
R6gamy,
E.
91.
zwaarden
Signaalhoorn
(Cawnpore) 11.
45.
Satow,
(gouden)56, voor
Sigl 58.
43.
42.
Sardinie
93.
58, 74,
Rein,
36.
Sarak Sarasin
Rasp voor klappernoten 43, 48. Ratzel, F. 15, 25, 32, 35, 38, 57, Read,
Santos
Siei^aden Sieraden
von
64.
55, 62, 64, 65.
Sudan
5, 23, ("Soedan'')
Sumatra
56,
70.
Svoboda,
Dr.
W.
56.
Symbolischebrieven
78.
89.
NAAM-
12.
olearius
Turb(^
Syrie 13.
Wankel, M. 62.
Turkije27, 37, 63, Tagore (Radja)44, 47, Takatoi-o
aardewerk
Turksch
Tylor, Prof.
91.
Tami-eilanden Tamils
69.
Warundi's
13.
Wastafels
21.
W"tanabe-No-Tsuna
22.
11.
Tempel
tu inen
73.
"hle,
83 ;
70 ;
"
Varat
(PariJ8)5.Varkenstanden
3, 29,
Venezuela
73.
Aba
Thule,
Verneau,
43.
Ver"ffentl.
49.
0.
67.
78.
Pao
31.
12,
Monde
34.
Tritonis
Tridacna
12.
Trochus
81.
.
Skeletten
34.
28,
12.
niloticus
46.
36.
Trom
9, 78,
J.
51,
13, 22,
Tupi's
24,
58.
90. Wysteria(Glycine)
Xingu-rivier10. 59.
Prof.
Rudolf
97.
16, 86.
42.
pyrum
Turbinella
rapa
9, 12.
12.
Zaubermuster
81.
Zeeland
1. 9.
Zendelinggenootscbap (Lond.)4.
V"lkergedanke 78.
Zendjirli86.
Voor-Azi"
Zeitschrift
iHr
Zeitschrift
f. Oesterr.
Zibrt,Dr.
Cenek
55.
Dr.
A.
83.
Vuurboor
21, 58,
Vuurland
26.
Wampun
Turbinella
11.
Vitrines
72.
58.
78.
Wanika's
58.
v.
82.
Volkskunde
22,
63.
62.
95. d. zwaardvisch
Zwartvoet-Indianen
71.
9.
Zoeloe's 15, 25, 58.
Zuckerkandl, 58. 58.
Waniamwesi's
49, 50, Zwaard
78.
49,
Ethnologie
Zimbabye 9. Zuidzee 1, 3, 22, 35, 40, 43, (Stille)
"
51.
Moskee
10. Zegelstempels
Wakussu*s
48.
Yusuf
"Aino's)3.
43.
Zeepsteen
18, 38, 40, 42, 79,89. 10, 28, 39.
Wagatta's 78. karoetjil33. Wajang 3;
67.
46.
(zieook
Viti-eilanden
Wadoe's
46.
Yams
67.
51, Waardigheidsteeken
79.
(houten)
Tsjoektsjen47, Tugeri's 4. Tunis
78.
72.
Wolofifen
Yucatan
Troll, Dr. 55.
Trompet
f"r
76, 88, 90, 94.
Vischer,Lucas
Voss,
72.
Trocad6ro
13, 91. 72, 77,
68.
Xolo"
b. lichaam
Prof. P.
Virchow,
Ti-aiphum(Die Drei Welt) Tritonium
Museum
67.
Vingerafdruksels14,
71.
Tori-essti-aat-eilanden 4, 7,19, 69, 71
du
Veth,
57.
35.
TGOvei-staven
T'oung
(Doos voor) 90.
Wissmann
Yezo
Verwarming
Tonga-eilanden 38, 49, 50, 31,
Kgl.
26,
92.
Versteende
8.
Tonkin
26.
Ch.
Wolff, Dr. 94.
57.
Speeren 78
25.
d.
Versiering v. Verslag
Togogebied
Karl
Verschleppung26.
56.
59.
Toezicht
89.
Witoe
85.
R.
a.
V"lkerkunde
Tischler,Dr.
Whyda
voor
Wierookvat
anthrop.
9, 55, 79, 82.
Dr.
12.
Tikal
Tlaloc
82.
berl.
44, 52, 68, 74, 76, 83, 90,
Tibet
Tingianen
der
Verkeei'smiddelen
4.
Dr.
Wierook
Verlichting1, 6, 7, 10, 20, 21, 32,
75.
Weule, Wiener,
26.
Gesellschaft
(St.)27.
Thomsen
78.
61.
45, 46,
Verhandlungen
58.
Thomas, Cyrus
80.
Werpstokken
9, 22, 25, 70,
Vergelijkende serien 72,
85.
(Koning) 12.
Thomas
Werpspiessen 50.
31.
Veder-mozaiek.
Theinert, H.
32.
Werpplanken
64.
Theeceremonie
Thibo
Kovesd
("oeddhistisch)81. 45.
Werphout
5, 36, 55, 89.
Vaatwerk
51, 82.
63,
Wereldstelsel
78.
Ujfalvide M6zo
(Amsterdam)
"
48.
Weitzecker
48.
47,
82.
Tentoonstelling10, 18,38, 44, 52, 60. Tirol
66.
96.
Weenen
59, 71, 74, 77.
Max
Uniamwesi's
73,
Telon
Teneriffe
de)
79.
91.
78.
Wawira*"
Uganda 49, 78.
Ussukuma's
Tegels Tempon
78. 68.
Weduwenkap
Tatoeeering 46,
Tour
72.
41.
Tampayans 28. Taoisten (achtgenil van
Tiki
B.
E.
TyrSova,Renata
79.
109
ZAAERBOISTBE.
BM
Zuiii's Zwaard
27,
Prof.
Emil
72.
(geelkoper) 79.
Zvirarte woud
86.
64.
