INFO
Afgiftekantoor Brussel X Nummer 76 November 2012
2
6
FEDERALE INCENTIVES VOOR SCHONE VOERTUIGEN VERDWIJNEN
NIEUWE BEREKENING VAN HET VOORDEEL VAN ALLE AARD
TE VEEL SORTEREN MAAKT SORTEREN ONMOGELIJK
CONNECTED VEHICLES: EEN DIGITALE REVOLUTIE ?
FEBIAC WIJDT IN AUTOWORLD EEN NIEUWE EDUCATIEVE ZONE IN
HET 91E AUTOSALON KOMT IN HET VIZIER
18
24
22
Uitgave van FEBIAC, de Belgische Automobiel- en Tweewielerfederatie, Woluwedal 46 bus 6, BE-1200 Brussel Tel. 0032 2 778 64 00 Fax 0032 2 762 81 71 www.febiac.be E-mail:
[email protected] Nadruk verboden zonder toelating en vermelding van de uitgever. Verantwoordelijke uitgever: Thierry van Kan
12
Franse versie op verzoek.
Coördinatie: Joost Kaesemans Foto’s: ADH Communications n.v., FEBIAC, constructeurs Ontwerp en lay-out: ADH Communications n.v., Duffel
Woord van de voorzitter
14
Jaren volgen elkaar op, maar zijn lang niet hetzelfde. Vorig jaar in deze periode publiceerde onze sector records wat het aantal inschrijvingen betrof. En dit, terwijl de stormloop op de laatste auto’s mét CO2-korting nog moest beginnen.
TECHNISCHE KEURING VOOR MOTORFIETSEN: NOODZAKELIJK OF NUTTIG ?
Dit jaar behoren niet enkel de premies tot het verleden, maar wijzen ook de belastingen, de verminderde aftrekbaarheid en de berekening van het voordeel van alle aard in dezelfde richting: auto’s duurder maken in bezit en in gebruik ervan. Bovendien kwam er de aankondiging dat Ford Genk sluit. Onze sector kreunt onder al dit slechte nieuws.
Europa heeft grote, mobiliserende projecten nodig. Ik pleit voor een panEuropees mobiliteitsplan rond multimodaliteit en rond verkeerssturing aan de hand van een marginale heffing in functie van afgelegde kilometer, plaats, uur en emissies; en dit rekening houdend met het gezinsinkomen. De technologie daarvoor bestaat! We moeten nu ook de moed hebben om het te realiseren. Dit kan trouwens de doorbraak betekenen voor elektrische voertuigen en kan van Europa een voortrekker maken in zake nieuwe mobiliteitstechnologie. Dames en heren politici, wij begrijpen uw budgettaire zorgen, maar alstublieft, leg de inkomstenbron van de automobielfiscaliteit niet droog door uw te geïmproviseerde, te talrijke, te frequente en voor de burger te onduidelijke aanpassingen aan de regelgeving.
Thierry van Kan Voorzitter FEBIAC vzw
1 VOORWOORD
Onze industrie vraagt aan de Europese, federale en regionale instanties om stabiliteit, uniformiteit, duidelijkheid en om een langetermijnvisie voor wat alle ingrepen op fiscaal, milieu- als wettelijk vlak betreft. Europa kampt met een belangrijke overproductie in automobielassemblage en –distributie. Ford Genk is niet het laatste slachtoffer indien we laten betijen. De autoindustrie is een van de weinige Europese industriële sectoren die nog toonaangevend zijn. Laat ons, door middel van fiscale en wetgevende harmonisatie ervoor zorgen dat dit zo blijft, op een makkelijkere en minder dure manier.
INFO
NOVEMBER 2012
Federale incentives voor schone voertuigen verdwijnen. Over naar de Gewesten.
FISCALITEIT
2
Het afgelopen decennium werd door de federale regering een reeks initiatieven genomen om de CO2-uitstoot van nieuwe voertuigen van particuliere eigenaars te verminderen. De bekendste zijn ongetwijfeld de korting op factuur voor personenwagens met een lage CO2uitstoot en de belastingverminderingen voor elektrische auto’s, moto’s, driewielers en vierwielers. Deze maatregelen waren erg succesvol en hadden een duidelijk meetbaar positief effect. De CO2-uitstoot van nieuw ingeschreven personenwagens daalde van 152 g in 2007 tot 128 g in 2011.
Einde van de incentives voor particulieren In het kader van het vlinderakkoord van 11 oktober 2011 -dat de contouren schetst van de zesde staatshervorming- hebben de federale regeringspartijen het mes gezet in een hele reeks fiscale incentives die betrekking hebben op energiebesparende uitgaven voor de particulier. Daarbij ook de factuurkortingen en belastingverminderingen voor schone wagens. Deze materies, waarvan de bevoegdheid eigenlijk al langer in handen ligt van
de Gewesten maar nog werd gefinancierd door de federale overheid (zgn. usurperende bevoegdheden), komen nu ten volle bij de Gewesten te liggen. De factuurkorting werd afgeschaft per 1 januari 2012. Hetzelfde lot is de belastingverminderingen voor elektrische voertuigen toegedaan. Zij lopen af einde dit jaar en zullen niet worden verlengd.
De Gewesten moeten nu aan de slag Over naar de Gewesten nu. Het is aan hen om het beleid met betrekking tot schone voertuigen voortaan vorm te geven. Het Waals Gewest heeft deze bevoegdheid al sinds 2008 ingevuld door de invoering van de ecobonus die schone voertuigen een duwtje in de rug geeft. Sinds 2011 is deze bonus substantieel geworden voor elektrische en hybride wagens. Zo was er in 2011 € 4.500 bonus voor een elektrisch voertuig. In 2012 werd dit € 3.500. Voor volgend jaar daalt deze incentive al naar € 2.500. In Brussel kondigde Staatssecretaris voor Mobiliteit, Bruno De Lille, in 2011 aan dat hij een plan voor schone voertuigen wilde uitwerken. En daar is het bij gebleven.
3 FISCALITEIT
INFO
NOVEMBER 2012
FEDERALE INCENTIVES VOOR SCHONE VOERTUIGEN VERDWIJNEN Het Vlaams Gewest heeft geen specifieke incentive voor particulieren die een schoon voertuig wensen aan te kopen, tenzij u de vrijstelling van de BIV (40 euro minimumtarief) een incentive noemt. Hoog tijd dus dat de Gewesten zich bezinnen over hoe ze hun steunbeleid voor schone voertuigen willen invullen.
Incentives blijven nodig
FISCALITEIT
4
Incentives zijn geen luxe. Ze zijn nodig in het kader van het klimaatbeleid. Ze zijn ook nodig om de consument daadwerkelijk te sturen richting schone voertuigen. Dat bewijst de federale korting op factuur: sinds de afschaffing ervan is de CO2-uitstoot van nieuw ingeschreven wagens van particulieren immers opnieuw gestegen! Tot slot moeten dergelijke maatregelen de constructeurs ook toelaten om hun CO2-targets te halen tegen 2020.
“Incentives zijn nodig in het kader van het klimaatbeleid en om de consument daadwerkelijk te sturen richting schone voertuigen” FEBIAC schuift daarom een Gewestelijke Ecopremie voor particulieren naar voor. Deze premie zou gelden voor zowel personenwagens, lichte bedrijfsvoertuigen, gemotoriseerde twee-, drie- en vierwielers. Die laatste categorieën kunnen immers een prominente rol spelen in de stedelijke mobiliteit van morgen. Deze voertuigen worden als schoon aanzien indien zij minder dan 80 g/km CO2 uitstoten voor wat
betreft personenwagens en lichte bedrijfsvoertuigen. Dit zijn momenteel vooral elektrische wagens, range extended elektrische wagens, plug-in hybriden en sommige hybrides. Voor de gemotoriseerde twee-, drie- en vierwielers betekent schoon: een CO2-uitstoot van 0 g/km. De hoogte van de premie bedraagt voor de personenwagens en lichte bedrijfsvoertuigen: € 100 per gram CO2 onder de grens van 80 g/km CO2, met maximum € 8.000 voor voertuigen met 0 g/km CO2. Dergelijke bedragen zijn nodig om de huidige meerkost van (plug-in) elektrische wagens ten opzichte van de klassieke benzine- of dieselwagen deels te compenseren. Voor de gemotoriseerde twee-, drie-en vierwielers: € 2.000 indien de CO2-uitstoot 0 g/km bedraagt.
���������� ������ ����� ����� ����� ����� ����� ����� ����� ����� ����� �
������������������� ������������������������
�������� � � �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� ���
De uitbetaling van de Ecopremie mag geen rompslomp met zich brengen. Ze mag tevens de kaspositie van de dealers niet belasten. Daarom stellen wij een Ecopremie bij inschrijving voor. De rechthebbende krijgt samen met zijn aanslagbiljet voor het betalen van de BIV de bevestiging van de toekenning van de premie, die zal worden gestort op zijn of haar rekeningnummer.
Philip Naert Adviseur Governmental Affairs
5 FISCALITEIT
INFO
NOVEMBER 2012
INFO
NOVEMBER 2012
Nieuwe berekening van het voordeel van alle aard : wat is de impact ervan op de vlootmarkt?
FISCALITEIT
6
Op 1 januari van dit jaar werd een nieuw systeem ingevoerd om het voordeel van alle aard (VAA) te berekenen voor werknemers en bedrijfsleiders die van de werkgever een auto ter beschikking hebben gekregen en die auto ook privé mogen gebruiken. We herinneren eraan dat het VAA berekend wordt op basis van twee elementen: het eerste is de ‘prijs’ die omschreven wordt als de ‘cataloguswaarde’ (d.w.z. de catalogusprijs van de nieuwe auto wanneer die aan een particulier verkocht wordt, opties en werkelijk betaalde BTW, zonder rekening te houden met verminderingen, kortingen of terugbetalingen), het tweede is de CO2–uitstoot. De formule die gehanteerd wordt, is de volgende: Diesel
Jaarlijks VAA= [5,5% + (CO2-95) x 0,1%] x cataloguswaarde (BTW en opties inbegrepen) x 6/7
Benzine
Jaarlijks VAA= [5,5% + (CO2-115) x 0,1%] x cataloguswaarde (BTW en opties inbegrepen) x 6/7
Elektrisch
Jaarlijks VAA= 4% x cataloguswaarde (BTW en opties inbegrepen) x 6/7
Bovendien moet 17% van het bedrag van het VAA toegevoegd worden aan de verworpen uitgaven van het bedrijf. Bij de invoering van de nieuwe wetgeving mikte de regering op een toename van de inkomsten uit het VAA van 100 miljoen € (ofwel + 20%) en een even hoge verhoging van de verworpen uitgaven (100 miljoen €).
Volgens een enquête van SD Worx in juli laatstleden zou de stijging van de inkomsten uit het VAA 18% bedragen, iets minder dan verhoopt. De analyse hieronder gaat op zoek naar elementen die dat cijfer kunnen bevestiging of ontkrachten. Daarbij wijzen we erop dat de lagere opbrengst het gevolg kan zijn van het succes van de maatregel, omdat men nu voor milieuvriendelijkere (maar ook goedkopere?) auto’s kiest. Buiten elke polemiek over de inkomsten van deze nieuwe belasting om, analyseren we ook welke impact deze maatregel tijdens de 9 eerste maanden van 2012 gehad heeft op de markt, de segmenten en de grootte van de ‘vlootwagens’ (de vergelijkingen hieronder verwijzen altijd naar de 9 eerste maanden van 2011).
De markt Tijdens de 9 eerste maanden van 2012 is de markt voor auto’s die op naam van een bedrijf ingeschreven werden, zowel leasingbedrijven als andere bedrijven, vergelijkbaar met die van het jaar voordien. Gezien de huidige economische situatie is dat een uitstekend resultaat. Op het eerste gezicht heeft de nieuwe VAA-wetgeving geen al te negatieve gevolgen gehad, alvast niet op het volume van de vlootmarkt.
7 FISCALITEIT
INFO
NOVEMBER 2012
NIEUWE BEREKENING VAN HET VOORDEEL VAN ALLE AARD • Inschrijvingen van nieuwe auto’s per type van eigenaar
Andere bedrijven dan leasingbedrijven Leasingbedrijven
9 m. 2011
9 m. 2012
∆%
83.255
84.041
0,9%
94.158
92.743
-1,5%
177.413
176.784
-0,4%
Zelfstandigen
21.701
15.516
-28,5%
Particulieren
241.432
194.433
-19,5%
440.546
386.733
-12,2%
Totaal bedrijven
TOTAAL Bron: FEBIAC
FISCALITEIT
8
Dat is echter helemaal niet het geval bij de zelfstandigen en particulieren, waar de inschrijvingen bijna 30% resp. 20% achteruitgaan. Bij de particulieren is het einde van het stelsel van de korting op factuur wellicht niet vreemd aan die achteruitgang. Men kan er immers van uitgaan dat heel wat kopers vorig jaar beslist hebben om hun aankoop te vervroegen om nog de korting van 15% of 3% te krijgen (voor privéauto’s die resp. minder dan 105 g CO2 per km en tussen 105-115 g CO2 per kilometer uitstoten).
Vermogen, fiscale pk’s en segmenten: downsizing? De vlootmarkt is dus stabiel gebleven ondanks de nieuwe VAA-maatregel. Heeft die maatregel echter misschien wel een impact gehad op het motorvermogen van de auto’s die de bedrijven of de gebruikers van bedrijfswagens kiezen? Het gemiddelde vermogen (uitgedrukt in kilowatt) van de nieuwe leasingauto’s die in 2012 ingeschreven werden, is hetzelfde als die van de auto’s die in 2011 (9 eerste maanden) ingeschreven werden: 86,1 kW. Bij de nieuwe auto’s die het eigendom zijn van andere bedrijven dan leasingbedrijven, merkt men een heel lichte daling: het gemiddelde vermogen daalt van 99,7 tot 96,9 kW. Algemeen gesproken kan die daling niet als een significante downsizing beschouwd worden.
De motoren (uitgedrukt in fiscale paarden – pk – een waarde die op haar beurt op basis van de cilinderinhoud berekend wordt) zijn iets kleiner geworden: de gemiddelde pk-waarde van nieuwe bedrijfswagens is gedaald van 10,25 tot 9,5; die van leasingwagens van 9,8 tot 9,4. Ook al zijn dat geen enorme dalingen (- 7,1% en - 4,1%), toch kan men van een trend tot ‘downsizing’ gewagen. Een trend die de voorbije jaren minder uitgesproken was, maar die niet noodzakelijk met een lager vermogen gepaard gaat.
Aandeel van de verschillende segmenten in het totale aantal voertuiginschrijvingen Op de vlootmarkt kennen de segmenten van de compacte en middelgrote auto’s een groei van ongeveer 5% in vergelijking met het segment van de grote auto’s. We kunnen hier dus spreken van een ‘downsizing’ van de segmenten op de vlootmarkt. Op de markt voor particulieren stellen we een omgekeerde trend vast: nu de kortingen op factuur verdwenen zijn, geeft de particulier vandaag de voorkeur aan een middelgrote of grote auto. De ultrasportieve auto’s en de limousines op naam van een bedrijf gaan sterk achteruit, maar kennen een sterke stijging bij particulieren en zelfstandigen!
INFO
NOVEMBER 2012
• Aandeel van de verschillende segmenten in het totale aantal voertuiginschrijvingen 9 m. 2011
9 m. 2012
Andere bedrijven dan leasingbedrijven
%
Andere bedrijven dan leasingbedrijven
%
Leasingbedrijven
%
Totaal bedrijven
%
Leasingbedrijven
%
Totaal bedrijven
%
Compacte auto’s
19.951
24,0
27.787
29,5
Middelgrote auto’s
47.738
26,9
22.912
27,3
26.988
29,1
49.900
28,2
17.092
20,5
29.877
31,7
46.969
26,5
17.950
21,4
31.525
34,0
49.475
28,0
Grote auto’s
19.471
23,4
24.596
26,1
44.067
24,8
17.808
21,2
23.238
25,1
41.046
23,2
Jeeplike
16.060
19,3
7.200
7,6
23.260
13,1
15.605
18,6
7.683
8,3
23.288
13,2
Sport- & vrijetijdsauto’s
5.352
6,4
1.808
1,9
7.160
4,0
4.292
5,1
1.332
1,4
5.624
3,2
Ultra sportieve auto’s en limousines
3.107
3,7
987
1,0
4.094
2,3
2.439
2,9
829
0,9
3.268
1,8
Andere/ onbekend
2.222
2,7
1.903
2,0
4.125
2,3
3.035
3,6
1.148
1,2
4.183
2,4
Totaal
83.255
100
94.158
100
177.413
100 84.041
100
92.743
100
176.784
100
9
Bron: FEBIAC
Compacte auto’s = kleine stadsauto’s, kleine polyvalente auto’s, kleine gezinsauto’s, kleine breaks, kleine volumewagens Middelgrote auto’s = middelgrote gezinswagens, middelgrote breaks, middelgrote volumewagens Grote auto’s = grote gezinsauto’s, grote breaks, grote volumewagens
• De schommelingen in de marktaandelen van de segmenten (9 maanden 2012 vs 9 maanden 2011)
Compacte auto’s
Andere bedrijven dan leasingbedrijven
Leasingbedrijven
13,8%
-1,4%
Totaal Zelfstandigen bedrijven 4,9%
-16,1%
Particulieren
Totaal markt
-12,5%
-10,6%
Middelgrote auto’s
4,0%
7,1%
5,7%
0,9%
3,2%
7,1%
Grote auto’s
-9,4%
-4,1%
-6,5%
12,0%
22,0%
7,2%
Jeeplike
-3,7%
8,3%
0,5%
23,2%
28,2%
14,9%
Sport- & vrijetijdsauto’s
-20,6%
-25,2%
-21,2%
-11,1%
-5,8%
-13,1%
Ultrasportieve auto’s en limousines
-22,2%
-14,7%
-19,9%
37,6%
33,3%
-0,8%
Andere/onbekend
35,3%
-38,8%
1,8%
-1,7%
47,1%
22,5%
Bron: FEBIAC
FISCALITEIT
Opmerking:
NIEUWE BEREKENING VAN HET VOORDEEL VAN ALLE AARD CO2 Het is bijzonder interessant om te analyseren in welke mate de ononderbroken daling van de gemiddelde CO2-uitstoot door de bedrijfswagens die tussen 2007 en 2011 vastgesteld werd, zich in 2012 voortzet. De andere doelstelling van de nieuwe VAA-maatregel (naast bijkomende inkomsten genereren) bestond er immers in om de uitstoot nog verder te doen dalen. En dat is gelukt!
“De doelstelling van de nieuwe VAAmaatregel (naast de bijkomende inkomsten te genereren) bestond er in om de uitstoot nog verder te doen dalen”
• Aandeel van de verschillende segmenten in het totale aantal voertuiginschrijvingen
FISCALITEIT
10
9 m. 2011
9 m. 2012
∆ g/km
∆%
Andere bedrijven dan leasingbedrijven
142,7
131,4
11,2
-7,9%
Leasingbedrijven
127,6
121,4
-6,1
-4,8%
Totaal bedrijven
134,7
126,2
-8,5
-6,3%
Zelfstandigen
133,5
137,0
3,6
2,7%
Particulieren
125,1
130,9
5,8
4,6%
129,4
129,0
-0,4
-0,3%
TOTAAL Bron: FEBIAC
Na de 9 eerste maanden van 2012 is de gemiddelde CO2-uitstoot van nieuwe auto’s op naam van een bedrijf gedaald van 134,7 g/km tot 126,2 g/km, dat is 8,5 g minder. De grootste daling is te merken bij andere dan leasingbedrijven: -11,2 g. De gemiddelde CO2–uitstoot van auto’s die door particulieren ingeschreven worden, stijgt echter met 5,8 g. De verklaring daarvoor is het wegvallen van de stimulansen. Het zijn dus de bedrijfswagen die ervoor zorgen dat de gemiddelde CO2-uitstoot blijft dalen. Over de eerste 9 maanden van 2012 bedroeg die 129 g/km.
Downsizing van de prijzen en de inkomsten van de staat? Omdat we slechts voor een minderheid van de nieuw ingeschreven bedrijfswagens over een indi-
catieve catalogusprijs beschikken (vaak zonder opties en accessoires), is het voorbarig om duidelijke trends te willen aanwijzen op het vlak van de waarde en de keuze van de bedrijfswagens en hun uitrusting. Op basis van het beperkte cijfermateriaal waarover we beschikken, zien we een daling van de gemiddelde prijs van de ingeschreven bedrijfswagens, van 30.957 € tot 29.740 € (BTW inbegrepen). Dat is een daling van 4%. We kunnen hier dus van een veeleer beperkte ‘downsizing’ spreken. Het verlies aan BTWen belastinginkomsten die daaruit voortvloeien kunnen als volgt berekend worden:
INFO Inschrijvingen van nieuwe auto’s Gemiddelde CO2 Aftrekbaarheid (gemiddeld %)
BTW
9 maanden 2011
9 maanden 2012
177.413
176.784
134,7
126,2
NOVEMBER 2012
75%
75%
Gemiddelde prijs (BTW inbegrepen)
¤ 30.957
¤ 29.704
Gemiddelde prijs (zonder BTW)
¤ 25.585
¤ 24.549
¤ 5.373
¤ 5.155
¤ 2.686
¤ 2.578
MINDERONTVANGSTEN
¤ 476.598.251 ¤ 455.688.081
¤ 20.910.170
BTW BTW 50% niet aftrekbaar Totale BTW-inkomsten (50%) Kosten voor bedrijfswagen (aankoopprijs, afgeschreven op 4 jaar + 10% variabele kosten)
Niet-aftrekbare BTW (50%) op de Vennootschaps- kosten voor bedrijfswagens (25%) belasting Gemiddeld tarief vennootschapsbelasting 21,3% Totale ontvangsten vennootschapsbelasting
¤ 1.759
¤ 1.688
¤ 672
¤ 644
¤ 518
¤ 497
MINDERONTVANGSTEN
¤ 91.847.292
¤ 87.817.603
¤ 4.029.688
11
¤ 24.939.858
Als de nieuwe wetgeving betreffende de voordelen van alle aard voor bedrijfswagens tot doel had om de gemiddelde CO2-uitstoot verder terug te dringen, dan heeft ze haar doel bereikt! Daarvoor was het echter niet nodig om het bestaande VAA-systeem te wijzigen vermits dat al bewezen had doeltreffend te zijn om de CO2uitstoot van bedrijfswagens terug te dringen. Wat de federale overheid op budgettair vlak hoopte te ontvangen dankzij de nieuwe VAA-wet (200 miljoen €), lijkt gedeeltelijk verloren te zijn door de lagere inkomsten uit de BTW en de vennootschapsbelasting: ongeveer 25 miljoen euro.
Dat is ongetwijfeld te wijten aan de invoering van de waarde van de auto in de nieuwe berekeningswijze van het VAA en dus aan de belasting ervan. Wat het bedrijf en de werknemers op de uitrusting en dus op de waarde van de auto besparen, is ‘verloren’ in de BTW-inkomsten voor de staat. Dat gaat vooral op voor de topsegmenten waarvan het marktaandeel in de vlootmarkt met 20% gedaald is. Zolang het VAA voor die segmenten buitensporig hoog blijft, zijn er vanuit die hoek geen bijkomende inkomsten te verwachten.
Nadine Atanasoff Adviseur Economische studies, Personenwagens en Bedrijfsvoertuigen Michel Martens Directeur Research & Public Policy
FISCALITEIT
Besluit
INFO
NOVEMBER 2012
Teveel sorteren maakt sorteren onmogelijk
MILIEU
12
Zoals u weet, is milieu een gewestelijke bevoegdheid. Maar niet alle gewesten hebben dezelfde ambities op dat vlak. Zo lezen we op de site van OVAM (Openbare Vlaamse AfvalstoffenMaatschappij) onder meer het volgende: “Belangrijke inspanningen worden geleverd om met het Vlaamse beleid erkend te worden op het internationaal forum en in het bijzonder op Europees niveau, zodat er met de inbreng van OVAM en dus Vlaanderen rekening wordt gehouden.” Of nog: “Inzake afvalstoffenbeheer vindt een ruime verbreding en integratie plaats. Het afvalstoffenbeleid heeft zich vertaald in het sluiten van de stoffenkringlopen.” Een verwittigd man is er twee waard...! Op basis daarvan heeft OVAM beslist om zich te buigen over het glas van afgedankte voertuigen. Moet dat glas voor de shredder worden gedemonteerd, of moet het achteraf worden gerecupereerd door middel van Post Shredding Technologieën (PST)? De vraag ligt op tafel! Het studiebureau Intertek RDC kreeg de opdracht om de technische en economische aspecten ervan te bestuderen. In een tweede fase, die nog maar net van start is gegaan, zullen de milieuaspecten worden bekeken door het VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek). Het spreekt voor zich dat er regelmatig overleg wordt gepleegd met FEBIAC, Febelauto en heel wat andere partners. De besluiten van beide studies zullen de beslissing van OVAM sturen en zullen dus ook aan de basis liggen van een eventuele wetswijziging.
Juridische context Naast de ambities van OVAM bestaat er ook een juridisch kader, afkomstig van het Europees Parlement en de Europese Raad. Richtlijn 2000/53 CE, en bijlage I in het bijzonder, leveren een kader voor de verwerking van afgedankte voertuigen. Dat wil niet alleen de milieu-impact beperken maar ook de recyclage maximaliseren. Toch hebben verscheidene lidstaten verduidelijkingen gevraagd aangezien de tekst nogal wat ruimte laat voor interpretatie. De Europese Commissie heeft de lidstaten geantwoord dat ze zelf moesten beslissen of het opportuun is om het glas van afgedankte voertuigen op voorhand te verwijderen. Tot op heden is die voorafgaande demontage nog geen verplichting in Vlaanderen voor zover die fractie het voorwerp uitmaakt van een materiaalrecyclage.
In de praktijk Met een resultaat van 91% voor het jaar 2011 geldt België, via Febelauto, als wereldwijde referentie wat de recyclage van afgedankte voertuigen betreft. De erkende centra in ons land behoren tot de meest performante en dankzij voortdurende investeringen om de technieken verder te ontwikkelen, zijn we vandaag de dag in staat om afval zodanig te raffineren dat het bruikbaar wordt.
De erkende centra demonteren reeds glas. Uiteraard wordt alles bepaald door de wet van vraag en aanbod.
Bovendien hebben producenten van autoruiten al duidelijk aangegeven dat het voor hen onmogelijk is om nieuw autoglas te maken van glas afkomstig van afgedankte voertuigen, en dat ongeacht het glas voor of na het shredderen wordt verwijderd. De glassector voedt zijn productielijnen reeds met zijn eigen afval om het energieverbruik en de CO2-emissies terug te dringen. Hoe hoger de kwaliteit van het afval, hoe beter het afgewerkte product kan zijn. Met andere woorden: met het glas van afgedankte voertuigen kan men geen nieuwe autoruiten maken, zelfs niet als het op voorhand wordt gedemonteerd. Afval van mindere kwaliteit
INFO
NOVEMBER 2012
kan nog wel worden gebruikt maar enkel voor producten die minder hoge kwaliteitseisen stellen (verpakkingsglas, glasvezel, isolatie, enz.).
Besluit Op basis van de huidige feiten en gegevens en in nauw overleg met ACEA, raadt FEBIAC de wetgever af om de demontage van glas te verplichten om het te gebruiken voor de productie van autoglas. • De Europese wetgeving vereist absoluut geen voorafgaande demontage. • Intertek RDC schat dat de kostprijs van een manuele demontage 4,5 keer hoger ligt dan de scheiding achteraf. • Een ecologisch voordeel heeft een dergelijke maatregel niet. • De maatregel zou vandaag de dag niet alleen onrealistisch zijn, maar brengt ook een gezonde recyclagesector in gevaar die op dit ogenblik tot de wereldtop behoort.
Jean-Paul Heine Adviseur Milieu
13 MILIEU
Glas behoort zo tot een zogenaamde ‘inerte fractie’, die als onderlaag wordt gebruikt voor de aanleg van wegen en die wordt verwerkt in bepaalde types van beton. Het spreekt voor zich dat een voertuig een positieve waarde heeft op de recyclagemarkt, op voorwaarde dat het compleet is. Het kan onbeduidend lijken maar het glas demonteren en er een afzonderlijke stroom van maken (zonder dat het een duidelijk economisch of ecologisch voordeel met zich meebrengt dat de meerkost compenseert), kan deze realiteit in het gedrang brengen en de kosten de hoogte in jagen. Daardoor zou een sector die daarvoor nochtans erg performant was, in gevaar komen.
INFO
NOVEMBER 2012
Technische keuring voor motorfietsen : noodzakelijk of nuttig ?
MOTO
14
De Europese Commissie heeft op 13 juli 2012 een voorstel gelanceerd om de EU-Richtlijn 2009/40/EG, die voorziet in een periodieke technische keuring van motorvoertuigen, uit te breiden naar gemotoriseerde 2-, 3 en 4- wielers. De reacties lopen uiteen. Ja, want waarom zou één bepaalde categorie van motorvoertuigen aan een veiligheidskeuring mogen ontsnappen. Nee, want in de landen waar nu al een periodieke inspectie voor motorfietsen gebeurt, is er geen bewezen verkeersveiligheidseffect. In elk geval moet het onderwerp grondig besproken worden met de FOD Mobiliteit en Vervoer.
Het Belgische park Eind 2011 waren in België 400.646 gemotoriseerde 2-, 3- en 4-wielers ingeschreven, of 5,8% van het volledige voertuigenpark. Daarvan is 71% ouder dan 4 jaar.
“De Europese Commissie heeft een voorstel gelanceerd om de periodieke technische keuring van motorvoertuigen uit te breiden naar gemotoriseerde 2-, 3 en 4-wielers.”
“Bewijs de voordelen op vlak van verkeersveiligheid” De Europese motorrijdersfederatie FEMA1 spreekt zich resoluut uit tegen een keuring. Ze citeert uit het rapport van MAIDS2 waaruit blijkt dat in minder dan 1% van de ongevallen de oorzaak te vinden is in de technische staat van het voertuig. Bovendien presteren de landen, die al wel een periodieke keuring toepassen, niet beter op vlak van de ongevallenstatistieken. De oorzaak van ongevallen is immers complex en veel factoren spelen een rol (opleiding, staat en eigenheid van de weg, oplettendheid bij andere weggebruikers, enz.). Het laatste tegenargument van de motorrijders is dat de prijs voor de keuring de kost van motorrijden alweer zou verhogen.
Bescherming van de motorrijder door keuring na ongeval en bij 2-hands verkoop FEBIAC van haar kant is voorstander van een technische keuring in 2 specifieke gevallen, zoals die ook voor de wagens bestaan: • Na een ongeval: een objectieve vaststelling dat de motorrijder zijn voertuig opnieuw veilig op de openbare weg kan gebruiken; • Bij een 2-handse verkoop: bescherming van de consument die een voertuig wenst aan te kopen, hetzij van een handelaar, hetzij van een andere consument.
1
FEMA (Federation of European Motorcyclists’ Associations) overkoepelt 24 belangenorganisaties van motorrijders uit 19 Europese lidstaten.
2
MAIDS, Motorcycle Accidents In-Depth Study, http://www.maids-study.eu
15 MOTO
INFO
NOVEMBER 2012
TECHNISCHE KEURING VOOR MOTORFIETSEN : NOODZAKELIJK OF NUTTIG ? Periodieke keuring: welk interval?
MOTO
16
Het voorstel van de Europese Commissie spreekt over een periodieke keuring vanaf de leeftijd van 4 jaar; een tweede inspectie 2 jaar later en daarna jaarlijks. Naar schatting rijden motorrijders in België gemiddeld slechts 3.000 km per jaar. Sommigen beperken zich tot enkele ritten tijdens zomerse weekends, anderen rijden dagelijks naar het werk. Meer dan automobilisten hechten motorrijders belang aan een correct en regelmatig onderhoud van hun voertuig. De minste onregelmatigheid (vering, banden) heeft immers een rechtstreekse invloed op het rijgedrag van hun machine en dus op de eigen veiligheid. In de veronderstelling dat er ffectief een periodieke keuring komt, dan pleit FEBIAC dus eerder voor een eerste keuring na 4 jaar en nadien 3jaarlijks, zoals nu ook zal worden toegepast voor de oldtimers. Een technische keuring is een objectieve momentopname door een officiële instantie. Niet minder, maar ook niet meer. FEBIAC vindt dat de veiligheid van de voertuigen nog het best gebaat is met een regelmatige check-up bij een erkende vakman. De motorspecialist is immers het best geplaatst om het voertuig volledig in orde te brengen. Daarom willen FEBIAC en haar leden meer focussen op een jaarlijks lente-onderhoud van alle motorfietsen, en daarvoor wachten we niet op een Europese Richtlijn.
Keuring: focus op veiligheid en niet op conformiteit met voertuig in nieuwe staat FEBIAC wil samen met de FOD Mobiliteit en Vervoer en met de keuringstations - verenigd via GOCA - aan tafel zitten om de krijtlijnen voor de technische keuring te bespreken. Het is belangrijk dat de keuring vooral op de veiligheidsaspecten
is gericht: correcte werking van remmen en verlichting, geen lekken aan remleidingen of ophanging, staat van de stuurinrichting, de banden, het uitlaatsysteem en het frame. Wij zouden tevens wensen dat motorrijders en -handelaars terecht kunnen bij zowel de keuringsstations van GOCA als bij geaccrediteerde concessiehouders, die alle know-how over de voertuigen in huis hebben. Wat wel moet veranderen aan het huidige voorstel van de Europese Commissie, is de noodzaak om het voertuig aan te bieden, conform de nieuwe staat. Omwille van het comfort moet het mogelijk blijven dat motorrijders hun voertuig aanpassen, bijvoorbeeld door het originele zadel of windscherm te vervangen, zadeltassen te monteren enzomeer. Ook de ombouw van voertuigen (personaliseren bijvoorbeeld via andere vering, andere voorvork) moet mogelijk blijven en hiervoor moeten duidelijke regels komen.
“Het voorstel van de Europese Commissie spreekt over een periodieke keuring vanaf de leeftijd van 4 jaar, een tweede inspectie 2 jaar later en daarna jaarlijks.” Car-Pass, maar dan voor motoren Naar aanleiding van de keuring moet ook verder worden nagedacht over een uitbreiding van CarPass naar een registratie van de kilomterstand voor motorfietsen: • De consument kent bij de aankoop van een tweedehandsvoertuig de juiste kilometerstand en hoeft zich niet meer af te vragen of er met de teller geknoeid werd;
17
• Het zal eindelijk mogelijk zijn om een juist beeld te hebben over het aantal kilometers dat motoren rijden.
Besluit FEBIAC pleit voor een keuring na ongeval en bij een tweedehandse verkoop. Mits gepaste omkadering is ook een periodieke keuring voor ons bespreekbaar. Zo is het belangrijk dat de keuring zich focust op veiligheidaspecten en minder op de conformiteit met het voertuig in nieuwe staat. De periodiciteit moet worden bepaald vanuit de dagelijkse realiteit. Maar nog belangrijker dan het omzetten van een Europese Richtlijn in nationale wetgeving, is de wens van de motormerken om nog meer te focussen op het jaarlijkse onderhoud. Dat is immers de beste garantie voor veilige voertuigen in het verkeer.
Stijn Vancuyck Adviseur Gemotoriseerde Tweewielers
INFO
NOVEMBER 2012
MOTO
• De juiste kilometerstand maakt het makkelijker om een correcte waarde en verkoopprijs te bepalen en beschermt zo ook de bonafide handelaars;
INFO
NOVEMBER 2012
Connected vehicles: een digitale revolutie?
VEILIGHEID
18
De vraag naar mobiliteit van personen en goederen neemt hand over hand toe. Uiteraard mag de aandacht voor veiligheid en voor de bescherming van het milieu niet afnemen en moet de huidige positieve trend onverminderd verder gezet worden. De sleutel tot oplossingen en verdere verbetering is een grotere interactie tussen voertuig en infrastructuur (V2I) en tussen voertuigen onderling (V2V). Daarbij ook een toenemende behoefte aan state-of-the-art data-inwinningsystemen op basis waarvan verkeersstromen in beeld gebracht kunnen worden.
Intelligente (ITS)
transportsystemen
ITS staat voor het geheel van de hierboven genoemde informatie- en communicatietechnologieën in transportinfrastructuur en in voertuigen. Momenteel worden op Europees niveau afspraken gemaakt in het kader van ITS (eSafety Programme) en groeit het gebruik van ITS om
regelgeving van de overheid doelmatiger te handhaven, veiligheid te bevorderen, maar ook om reizigers te informeren, te sturen en te beprijzen (Car 2 Car Communication Consortium). Verder in het artikel zullen we zien dat ITSvraagstukken niet alleen over de techniek gaan, maar juist ook over de organisatie van processen: verbinding via een netwerk is van essentieel belang.
ITS voor veiligheid, mobiliteit en milieu ITS in voertuigen en infrastructuur behelst een heel breed spectrum van systemen en data-uitwisseling. Wij schetsen kort enkele groepen. eCall geldt als voorbeeld van zogenaamde verbonden voertuigen, vaak wordt ook de Engelse benaming ‘connected vehicles’ gehanteerd. Sinds 2003 wordt er gewerkt aan een pan-Europees
19 VEILIGHEID
INFO
NOVEMBER 2012
CONNECTED VEHICLES: EEN DIGITALE REVOLUTIE? systeem om, na een ongeval, de hulpdiensten sneller bij de plaats van onheil te brengen. Door automatisch een gestandaardiseerde boodschap uit te sturen via het GSM-netwerk, krijgen de bevoegde hulpdiensten gelijktijdig de informatie die voor hen van belang is. In kritische omstandigheden maakt het voertuig dus zelfstandig verbinding met een netwerk en bewerkstelligt hierdoor de oplossing van het probleem.
VEILIGHEID
20
“Sinds 2003 wordt er gewerkt aan een pan-Europees systeem om, na een ongeval, de hulpdiensten sneller bij de plaats van onheil te brengen.” Advanced Driver Assistance Systems (ADAS) van hun kant, helpen de bestuurder van een auto tijdens het rijden en grijpen in wanneer zich een onveilige situatie dreigt voor te doen. Enkele voorbeelden hiervan zijn: • • • • •
Adaptive cruise control (ACC) Advanced Emergency breaking System (AEBS) Navigatiesystemen met Traffic Management Channel (TMC) Lane departure warning systemen (LDW) Intelligent speed adaptation (ISA)
Automated highway system (AHS) is de infrastructuur die voertuigen virtueel aan elkaar verbindt waardoor de wegcapaciteit toeneemt en kop-staartaanrijdingen vermeden worden. AHS maakt gebruik van sensoren in het voertuig, radars en V2V-communicatie om zonder tussenkomst van de bestuurder de voertuigen op de snelweg te organiseren. De huidige tendens geeft echter prioriteit aan intelligente voertuigen
in plaats van intelligente infrastructuur omdat de implementatietijd voor deze laatste systemen aanzienlijk langer is. Dedicated Short Range Communications (DSRC) zorgt voor draadloze communicatie over korte tot middellange afstand. Via dit protocol wordt communicatie tussen voertuigen en weginfrastructuur mogelijk. Momenteel wordt DSRC onder meer gebruikt voor het heffen van tol. In de toekomst voor groene golven, elektronische parkeertoepassingen en waarschuwingen in de auto. Floating Car Data. Door gebruik te maken van locatie, snelheid, richting en tijdinformatie van voertuigen, kan de gemiddelde snelheid op een bepaald wegsegment berekend worden. Floating Car Data is dus van groot belang voor reisinformatie en intelligente transportsystemen. Het voertuig werkt als sensor in een netwerk met andere voertuigen en geeft hierdoor een belangrijk inzicht omtrent files en verwachte reistijden. Variable Message Sign (VMS) staat voor de technologie die het mogelijk maakt om variabele boodschappen te tonen aan bestuurders op de weg.
De toekomst voor ITS Het mag duidelijk zijn dat er wereldwijd een sterke belangstelling is voor ITS. Doordat ITS de koppeling maakt tussen informatie en communicatie, biedt het een intelligente uitkomst voor mobiliteit, veiligheid en milieu. Ondanks diverse proefprojecten in Europa en samenwerkingsverbanden tussen industrie, universiteiten en overheden, bevindt de techniek zich op dit ogenblik in het stadium van gevorderd onderzoek. Forse investeringen zijn vereist voor men kan overgaan tot concrete toepassingen.
Het regelgevend kader op Europees en internationaal vlak worstelt bovendien nog met een aantal vraagstukken zoals de verantwoordelijkheden en aansprakelijkheden van de chauffeur, de voertuigconstructeur, de infrastructuurbeheerder etc.
De opkomst van het mobiele internet op smartphones en tablets maakt reisinformatie real-time beschikbaar en biedt niet alleen kansen voor het klassieke openbaar vervoer maar faciliteert nieuwe gedeelde mobiliteitsdiensten. Gedeelde vervoermiddelen worden daardoor integraal onderdeel van het mobiliteitsassortiment.
INFO
NOVEMBER 2012
De digitale voertuigrevolutie zet zich dus door en verzoent veiligheid, milieu en (tele-)mobiliteit. De smartphone op wielen krijgt hiermee meer dan één betekenis!
Steven Soens Adviseur Automotive Suppliers & Technisch Comité
21
VEILIGHEID
Naast datgene wat zich afspeelt binnen het Europees regelgevend kader rond homologatie van voertuigen, heeft de titel van dit stuk nog een andere invulling die de generatie Y, ook Net-generatie genoemd, wellicht in het bijzonder aanspreekt...
Maar het gaat verder dan dat: van het monitoren van voertuig en infrastructuur, over slimme navigatie tot het ter beschikking stellen en afrekenen van parkeerdiensten, ... alle maken ze gebruik van diezelfde technologie en communicatiemiddelen. Aanbieders van diensten allerhande ontwikkelen nu reeds businessmodellen die ongetwijfeld een belangrijke bijdrage zullen leveren aan de financiering van het V2V en V2I netwerk.
INFO
NOVEMBER 2012
FEBIAC wijdt in Autoworld een nieuwe educatieve zone in Het Autoworld-museum in het majestueuze Jubelpark te Brussel is een van de parels aan de Belgische automobielkroon. Het vormt een sprekende getuigenis van de evolutie die de intrigerende autosector de voorbije honderd jaren heeft ondergaan. Het is dan ook niet meer dan logisch dat FEBIAC, de Belgische automobiel- en tweewielerfederatie, deze erg symbolische site uitkoos om er zijn nieuwe educatieve zone te vestigen.
TOEKOMSTOPWIELEN.BE
22
De automobiel wordt door velen (terecht) beschouwd als bron van dromen en continue innovatie, maar de sector wordt niettemin geconfronteerd met een schrijnend gebrek aan geschoold personeel. In die optiek hebben diverse instanties in de Belgische automobielsector zich verenigd onder één vlag: Toekomstopwielen.be. Deze alliantie stelt zich meerdere doelen: de opleiding van jongeren ondersteunen, de leerlingen van technische scholen begeleiden bij hun keuzes door de overgang van schoolbank naar werkplek te vergemakkelijken, de scholen en dus docenten assisteren bij hun diverse pedagogische praktijken en tot slot de werkgevers stimuleren om de jongeren die vers van de schoolbanken komen zo goed mogelijk op te vangen. Autoworld en FEBIAC/Toekomstopwielen.be zijn al sinds geruime tijd partners. De samenwerking werd zo’n tien jaar geleden beklonken met de installatie van diverse technische ‘eilandjes’ op verschillende plaatsen in de expositieruimte. Omdat deze pedagogische hulpmiddelen jaarlijks enkele honderden aspirant-technici naar het museum trekken, werd beslist om ze niet alleen te renoveren, maar ook om ze beter te doen aanslui-
ten bij de recentste technologische ontwikkelingen waar de automobielsector prat op gaat. Als er één element is dat de autosector kenmerkt, dan is het wel de snelheid en constantheid waarmee ze evolueert. Die nieuwe ontwikkelingen betreffen niet alleen de prestaties (die almaar stijgen) en het verbruik (dat daalt), maar ook het design (dat steeds verfijnt), de recyclage (die aan doeltreffendheid wint) en de zoektocht naar alternatieve oplossingen. Heel wat vernieuwingen zijn bovendien te danken aan de bijdrage van talrijke Belgen. Al deze elementen worden op ludieke wijze uitgewerkt en toegelicht aan de hand van zes interactieve totems in een tunnel waarvan het ontwerp tot de verbeelding spreekt. Dankzij FEBIAC/Toekomstopwielen.be bekijken jonge en iets minder jonge geïnteresseerden het universum van de automobiel met een frisse en geamuseerde blik. De bezoeker spelenderwijs iets laten opsteken, dat was de insteek die aan de basis lag van de ontwikkeling van deze nieuwe zone. Om een zo groot mogelijk aantal jongeren de gelegenheid te bieden deze ruimte te bezoeken, heeft FEBIAC/Toekomstopwielen.be verschillende faciliteiten voorzien voor scholen waar autotechnieken onderwezen worden. Ze krijgen niet alleen gratis toegang tot Autoworld als ze zich vooraf inschrijven, maar kunnen ook gebruikmaken van een speciale ruimte naast de educatieve zone waarin de docenten hun leerlingen kunnen verzamelen om er bijvoorbeeld les te geven.
en politieke kopstukken, zoals Minister van Staat Herman De Croo, gaat ongetwijfeld een mooie toekomst tegemoet.
Zeer groot succes voor Euroskills 2012 Euroskills 2012, dat beschouwd kan worden als de olympische spelen van de technische en manuele beroepen, sloeg begin oktober zijn tenten op bij het circuit van Spa-Francorchamps. Na eerder al de Belgische deelnemers te hebben ontvangen in haar Huis van de Automobiel, was FEBIAC dit maal partner van het event én van de deelnemer die onze nationale kleuren verdedigde in de categorie ‘autotechniek’. Het gebeuren werd met 43.000 bezoekers, waaronder een grote meerderheid van schoolgaande jeugd, een overweldigend succes. De drie dagen competitie leverden trouwens een formidabele oogst aan medailles op, en dit ondanks tegenstand die vanuit heel Europa kwam. Met 14 medailles (5 gouden, 6 zilveren en 3 bronzen) mocht ons land als derde het podium op, enkel voorafgegaan door Finland en Oostenrijk. Ismael Önacan, de Belgische kandidaat die de steun van FEBIAC genoot, behaalde de derde plaats, na een Duitse en een Portugese deelnemer. Nu wordt er zeil gezet richting Leipzig, waar in 2013 de mondiale versie van deze wedstrijd zal worden gehouden. Wij hopen alvast op evenveel succes voor de jonge Belgische delegatie. Christophe Dubon Adviseur PR & Imago
INFO
NOVEMBER 2012
23 TOEKOMSTOPWIELEN.BE
De educatieve zone, waarvan de inhuldiging werd bijgewoond door vertegenwoordigers van de automerken, schoolnetverantwoordelijken, docenten
INFO
NOVEMBER 2012
Het 91 Autosalon komt in het vizier e
Van 11 tot 20 januari is Brussels Expo opnieuw de thuishaven van de 91e editie van het Salon van de Lichte Bedrijfs-, Vrijetijdsvoertuigen, Moto’s en Fietsen. Samen met Pierre Hermant, directeur van de manifestatie, overlopen we het programma dat weer bijzonder goed gevuld is.
SALON
24
“Het Salon 2013 is nu al helemaal volgeboekt! Er is geen vierkante meter meer vrij.” Trouw aan zijn gewoonte verliest Pierre Hermant geen tijd en schetst hij meteen een beeld van de situatie: “Los van het zuiver cijfermatige aspect kunnen we nu al stellen dat we een erg mooi salon tegemoet gaan. Heel wat merken komen immers naar Brussel met gloednieuwe stands die ook op de volgende internationale autosalons te zien zullen zijn.”
Van erg licht tot heel zwaar plezier voor elk Oneven jaartallen houden telkens weer de belofte in van een Salon met talrijke facetten – dat is een traditie die onderhand stevig ingeworteld is. En de editie 2013 wijkt daar niet van af. “Verscheidene initiatieven zorgen ervoor dat het evenement de hele tijd boeiend blijft. Na het succes van twee jaar geleden wint ‘Truck & Transport’ nog aan belang. En met reden: alle vrachtwagenmerken zijn deze keer vertegenwoordigd. Er wordt ook een groot aantal opleggers tentoongesteld, terwijl in samenwerking met het bedrijf MMM een innovatieruimte gecreëerd wordt. Tot slot zal de tentoonstelling Truck & Transport voor het eerst ook tijdens de twee nocturnes toegankelijk zijn.” De vrachtwagens die tijdens de eerste dagen van het Salon in de schijnwerpers geplaatst worden,
moeten het podium echter met een ander soort van sterren delen. “2013 wordt de grote terugkeer van de fiets naar het Autosalon! Vijf dagen lang loopt in Paleis 2 een erg gediversifieerde tentoonstelling rond de tweewieler. In de eerste plaats willen we een overzicht bieden van de fietsmogelijkheden in ons mooie landje. Tegelijk schuiven we de Belgische vaandeldragers van de fietsindustrie naar voren. Daarnaast vestigen we ook de aandacht op het principe om voor verplaatsingen meerdere vervoersmiddelen te combineren – een idee dat FEBIAC graag ingang wil doen vinden.” Paleizen 1 en 3 blijven opnieuw voor de moto’s voorbehouden, die andere tweewielers. Naast de eigenlijke tentoonstelling kan het publiek ook tal van animaties bekijken, zoals stuntshows, trialdemo’s of nog motoracrobatieën, zonder de motorparade te vergeten die opnieuw op het programma staat. ‘Dream Cars’, de buzz van het Salon 2011, staat opnieuw op het programma. Dat evenement dat tijdens het slotweekend gepland staat, wordt opnieuw ten voordele van de vereniging ‘Make a Wish’ georganiseerd. Voeg bij al die blikvangers nog de klassieke pistes voor terreinwagens en elektrische auto’s, de tentoonstellingsruimte van 3.000 m2 voor de carrosseriebouwers, de terugkeer van het lichte vliegwezen naar Paleis 10 en u krijgt een 91e Autosalon waar tijdens de volgende maanden nog veel over gesproken zal worden ... Christophe Dubon Adviseur PR & Imago
FEBIAC vzw
de Belgische Automobiel- en Tweewielerfederatie
Woluwedal 46 bus 6 • BE-1200 Brussel • tel. +32 (0) 2 778 64 00 • fax +32 (0) 2 762 81 71 e-mail:
[email protected] • www.febiac.be Verantwoordelijke uitgever: Thierry van Kan
