Naar een duurzaam afvalbeheer op Bonaire OPENBAAR LICHAAM BONAIRE

Afvalbeheer- en uitvoeringsplan Bonaire 2013 - 2022 Naar een duurzaam afvalbeheer op Bonaire

OPENBAAR LICHAAM

BONAIRE

Naar een duurzaam afvalbeheer op Bonaire

OPENBAAR LICHAAM

BONAIRE

mei 2013

Mede mogelijk gemaakt door: Progressive Environmental Solutions Wayaká Advies 2


Voorwoord Bonaire heeft al jaren geleden gekozen voor duurzame ontwikkeling met behoud van natuur en cultuur. Dat is ook tot uitdrukking gebracht in het Milieubeleidsplan Bonaire (2003) en het Natuurbeleidsplan Bonaire (1999). Het bestuurscollege benadrukt het belang van duurzame economische ontwikkeling en versterking van de werkgelegenheid. Het toerisme is de belangrijkste pijler van de economie van Bonaire. De meeste toeristen bezoeken het eiland om te duiken en om van de rust en de natuur te genieten. Een gezonde en schone leefomgeving vormt een goede basis voor investeringen en werkgelegenheid in de toeristische sector en de sectoren die daaraan gekoppeld zijn. Volgens het Masterplan Strategische Ontwikkeling Bonaire 2009-2025 zal het aantal inwoners gestaag doorgroeien. De bevolkingsgroei en de daarmee gepaard gaande ontwikkelingen zullen direct gevolgen hebben voor het afvalbeheer. De afgelopen twintig jaar is de druk op het afvalbeheer toegenomen door de groei van de bevolking en de economische ontwikkeling. Zowel beleidsmatig als op organisatorisch en uitvoerend vlak is een achterstand ontstaan. Bonaire heeft de ambitie om deze achterstand spoedig in te lopen en aan te sluiten bij het Nederlandse niveau van afvalbeheer. Het feit dat het openbaar lichaam Bonaire een relatief klein eiland in de Caribische Zee is, brengt extra uitdagingen met zich mee. De naar verhouding kleine hoeveelheden afval, de beperkte financiële middelen, het gebrek aan voldoende expertise en de kleine regionale afzetmarkt voor afvalfracties zijn hiervan voorbeelden. Het Afvalbeheer- en uitvoeringsplan bouwt voort op het concept Milieuprogramma Bonaire 2013 - 2017. Het afvalbeleid en afvalbeheer biedt naast oplossingen voor de knelpunten ook kansen voor de lokale economie. Denk bijvoorbeeld aan nieuwe investerings- en expansiemogelijkheden voor het lokale bedrijfsleven, hier en in de regio.

3


Inhoudsopgave Voorwoord ............................................................................................................................ 3 Inhoudsopgave ...................................................................................................................... 4 1. Inleiding ............................................................................................................................. 6 1.1 Afvalbeleid en afvalbeheer .......................................................................................... 6 1.2 Waarom een Afvalbeheer- en uitvoeringsplan? ........................................................... 8 1.3 Financiële ondersteuning ............................................................................................. 8 1.4 Status .......................................................................................................................... 8 1.5 Leeswijzer .................................................................................................................... 9 2. Beleids- en wettelijk kader ............................................................................................... 10 3. Huidige situatie ................................................................................................................ 13 3.1 Huidige situatie afvalbeheer ...................................................................................... 13 3.2 Zorgplichtgebied ........................................................................................................ 13 3.3 Hoeveelheid en samenstelling afvalstoffen ................................................................ 14 3.4 Inzameling, hergebruik en verwerking ....................................................................... 18 3.5 Kostendekking ........................................................................................................... 20 3.6 Organisatie ................................................................................................................ 20 4. Knelpunten ...................................................................................................................... 21 4.1 Afvalmanagement ..................................................................................................... 21 4.2 Preventie en gescheiden inzameling .......................................................................... 21 4.3 Eindverwerking en bewerking .................................................................................... 22 4.4 Communicatie en handhaving.................................................................................... 24 5. Visie................................................................................................................................. 25 6. Ambitie en doelen ............................................................................................................ 26 6.1

Afvalmanagement ................................................................................................. 26

6.2

Preventie en gescheiden inzameling ...................................................................... 30

6.3

Eindverwerking en bewerking ............................................................................... 31

6.4

Communicatie en handhaving ............................................................................... 33 4


7. Uitvoeringsprogramma .................................................................................................... 35 8. Financieel overzicht ......................................................................................................... 37 8.1 Bestaande financiële overzicht .................................................................................. 37 8.2 Financiële overzicht na investeringen ........................................................................ 39 8.3 Financiële samenvatting ............................................................................................ 41 Literatuur ............................................................................................................................ 42 Bijlagen .......................................................................................Error! Bookmark not defined. Bijlage 1: Relevante aspecten Wet VROM BES voor afvalbeheer op BonaireError! Bookmark not defined. Bijlage 2: Leemten in eilandelijk beleid en regelgeving ......... Error! Bookmark not defined. Bijlage 3: Projectfiches.......................................................... Error! Bookmark not defined. Bijlage 4: Financiele berekeningen........................................ Error! Bookmark not defined.

5


1. Inleiding Bonaire heeft de afgelopen jaren een achterstand opgelopen bij het realiseren van de ambities van het afvalbeleid. Afval wordt opgehaald bij huishoudens en bedrijven en grotendeels onbewerkt gestort op de stortplaats Lagun. Toch zijn op het gebied van gesc gescheiden heiden inzamelen en hergebruik de laatste tijd ook interessante en hoopgevende stappen gezet. In het afvalbeleid en afvalbeheer wordt indien mogelijk het principe van de ‘Ladder van Lansink’ toegepast.. De ladder van Lansink biedt een voorkeursvolgorde voor voo de verwijdering van afval. Afvalpreventie is de hoogste sport op de ladder. Wanneer dat niet mogelijk is,, wordt het afval zo milieuhygiënisch mogelijk verwerkt: verwerkt producthergebruik, materiaalhergebruik, verbranden v met energieterugwinning, verbranden zonde zonder energieterugwinning en pas als laatste optie storten. torten. Nederland heeft in de afgelopen decennia veel geïnvesteerd in een goede afvalinfrastructuur en voorlichting. Dit heeft erin geresulteerd dat daar momenteel ongeveer 90% van het afval wordt hergebruikt. Afvalverwerking in Nederland en op Bonaire anno 2013

1.1 Afvalbeleid en afvalbeheer Als gevolg van het gefaseerd invoeren van de Wet volkshuisvesting, ruimtelijke ordening or en milieubeheer BES (Wet VROM BES) krijgt het afvalbeheer afvalbe op Bonaire de komende jaren een impuls. Het milieubeleid, en dus ook het afvalbeleid, is een verantwoordelijkheid van het openbaar lichaam Bonaire. Het milieubeleid van Bonaire is verwoord in het Milieubeleidsplan Bonaire 2003 – 2007 en in tal van andere beleidsdocumenten. Veel van deze beleidsvoornemens zijn echter nooit gerealiseerd, voornamelijk als gevolg van een tekort aan menskracht en financiële middelen. Het is dus duidelijk dat het openbaar lichaam een steun in de rug goed kan gebruiken.

6


Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) is bereid ondersteuning te leveren. Dit zal tot uitdrukking worden gebracht in het Milieubeleidsplan voor Caribisch Nederland van het rijk en in het Milieu(uitvoerings)programma Bonaire dat de eilandsraad jaarlijks moet vaststellen op grond van de Wet VROM BES. Het Milieuprogramma Bonaire zal onder meer de activiteiten gericht op afvalpreventie en het beheer van afvalstoffen beschrijven. De Wet VROM BES bevat een hoofdstuk Afvalstoffen. Enkele artikelen uit dit hoofdstuk zijn per medio 2012 in werking getreden. Het betreft artikelen over het inzamelen van huishoudelijk afval, het vaststellen van een Eilandsverordening afvalstoffen en de mogelijkheid voor het rijk om het openbaar lichaam een aanwijzing te geven. De overige artikelen van het hoofdstuk Afvalstoffen treden op een nader te bepalen tijdstip in werking. Het openbaar lichaam Bonaire beschikt sinds 1994 al over een Eilandsverordening afvalstoffen. Hierin is onder meer vastgelegd dat de eilandsraad vijfjaarlijkse afvalstoffenplannen vaststelt. Uit het bovenstaande blijkt dat het afvalbeleid een verantwoordelijkheid is van het openbaar lichaam Bonaire. Dat betekent ook dat de beleidsinstrumenten om het beleid tot uitvoering te brengen, zoals het regulerende instrument (inclusief handhaving), het financiële instrument (bijvoorbeeld heffingen en subsidies) en het communicatieve instrument (openbaarheidsvoorlichting, dienstverlenende voorlichting, instrumentele voorlichting en procescommunicatie) eveneens tot de verantwoordelijkheid van het openbaar lichaam horen. In de organisatie van het openbaar lichaam Bonaire is de hoofdtaak milieu- en natuurbeleid ondergebracht bij de afdeling Milieu en Natuur van de directie Ruimte en Ontwikkeling. Tussen het openbare lichaam Bonaire en het overheidsbedrijf Selibon NV, dat verantwoordelijk is voor de uitvoering van het afvalbeheer, is een beheersovereenkomst afgesloten. Eind 2011 heeft de gemeente Breda, waarmee een structurele samenwerking op milieugebied bestaat, het openbaar lichaam geassisteerd bij het opstellen van een inventarisatie van benodigde middelen ten behoeve van het uitvoeren van een Milieuprogramma. Het resultaat is bij brief van 17 november 2011 (nr. 2011013268) aangeboden aan de staatssecretaris van I&M. Bij brief van 6 december 2011 (nr. 2011014073) is dezelfde informatie aangeboden aan de Eerste Kamer, die toen nog moest instemmen met het ontwerp van de Wet VROM BES. Begin oktober 2012 is een concept Milieuprogramma 2013 – 2017 gepresenteerd aan belanghebbenden op Bonaire en zijn afspraken gemaakt over de procedure en inspraak. Het thema afval speelt een belangrijke rol in het concept Milieuprogramma. Vanwege de kwaliteitsimpuls die aan het afvalbeheer moet worden gegeven is Selibon NV intern begonnen met een veranderingsproces. Het oprichten van een programmateam dat Selibon NV ondersteunt op zowel management- als uitvoeringsniveau is hiervan een concreet voorbeeld. Selibon NV is van mening dat het spelen van een actieve rol in de uitvoering van het huidige afvalbeheer, de enige manier is om de in de laatste decennia opgelopen achterstand in te lopen. Hierdoor kan in de nabije toekomst worden voldaan aan het niveau waar in zowel het rijks- als lokaal beleid op wordt aangestuurd. Met instemming van de Raad van Commissarissen van Selibon NV is besloten om samen te gaan werken met CBOT (Caribbean Branch Office TNO), Wayaká Advies en ProES (Progressive Environmental Solutions) op het gebied van afvalbeheer. CBOT, Wayaká Advies, ProES en Selibon NV hebben samen een 7


programmateam gevormd. De werkzaamheden van het programmateam zijn er vooral op gericht Selibon NV te helpen bij het, binnen de bestaande financiële- en beleidskaders, definiëren en uitvoeren van concrete afvalprojecten, voortkomend uit het afvalbeleid en het inlopen van achterstand in het afvalbeheer. Bij ondersteuning wordt als belangrijk onderdeel gedacht aan kennisoverdracht door middel van training en versterken van capaciteit.

1.2 Waarom een Afvalbeheer- en uitvoeringsplan? Om in de toekomst gestructureerd en concreet met de uitvoering van het afvalbeheer aan de slag te gaan, is ervoor gekozen om dit Afvalbeheer- en uitvoeringsplan op te stellen. Een Afvalbeheer- en uitvoeringsplan is een structurerend instrument: het ordent, zet zaken op een rij en legt een goede link tussen beleidsvoornemens en -uitvoering. Het Afvalbeheer- en uitvoeringsplan maakt het ook mogelijk om marktgerichter en flexibeler te werken zodat snel op veranderende omstandigheden kan worden ingespeeld. Dit alles maakt het afvalbeheer doelmatiger en doeltreffender. Het openbaar lichaam Bonaire en Selibon NV zijn zich ervan bewust dat de organisatie op dit moment nog niet voldoende rijp is om het uitvoeren van de acties en projecten voortkomend uit dit Afvalbeheeren uitvoeringsplan volledig zelfstandig te coördineren en uit te voeren. Hiervoor zal Selibon NV van buitenaf tijdelijk moeten worden versterkt op het gebied van financiën en expertise. Selibon NV zal de komende jaren zowel op uitvoerings- als managementniveau moeten investeren in de toekomst om de doelen, voortkomend uit het nog vast te stellen Milieuprogramma Bonaire, zo goed als mogelijk te implementeren.

1.3 Financiële ondersteuning Zoals aangegeven is in Nederland de afgelopen decennia veel geïnvesteerd in de afvalinfrastructuur en in voorlichting. Om een adequaat afvalbeheer te realiseren op Bonaire, conform de toekomstige wet- en regelgeving, zijn investeringen nodig. Hierbij dient rekening te worden gehouden met de lokale situatie en de financiële mogelijkheden van het openbaar lichaam Bonaire en Selibon NV. Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu is bereid om te investeren in het afvalbeheer op de eilanden van Caribisch Nederland: Bonaire, St. Eustatius en Saba. De investering zal worden verdeeld over de eilanden, op basis van een Milieubeleidsplan voor Caribisch Nederland en de Milieuprogramma’s per eiland.

1.4 Status Het Afvalbeheer- en uitvoeringsplan 2013-2022 is opgesteld om de doelen uit het uiteindelijke Milieuprogramma voor het afvalbeheer te implementeren. Het plan biedt een integrale visie op de uitvoering en organisatie van een duurzaam afvalbeheer op Bonaire. In het plan wordt een overzicht gegeven van de beleids- en financiële kaders en de daaruit voortkomende ambities en doelen. Het Afvalbeheer- en uitvoeringsplan heeft een looptijd van tien jaar (2013 -2022). Daarin zijn verschillende toetsingsmomenten opgenomen: bij de jaarlijkse vaststelling van het Milieuprogramma Bonaire, in oktober 2015 (vijf jaar na de staatkundige wijziging) en bij het eindigen van de termijn van het eerste Milieubeleidsplan in 2017. 8


Het plan zal ter goedkeuring aan het bestuurscollege worden aangeboden en jaarlijks worden geëvalueerd en indien nodig worden bijgesteld.

1.5 Leeswijzer Het Afvalbeheer- en uitvoeringsplan bestaat uit een hoofdrapport en een uitvoeringsprogramma met bijlagen inclusief projectfiches. In het uitvoeringsprogramma worden de voorgenomen projecten, benodigde investeringen en eventuele opbrengsten uitgezet in de tijd.

9


2. Beleids- en wettelijk kader Op Bonaire wordt al langer nagedacht over het afvalstoffenbeleid. In 1994 is een eerste Afvalstoffenplan geschreven. Ook de Eilandsverordening afvalstoffen Bonaire dateert uit dat jaar. In de loop der jaren is een Stortmanagementplan (1998), een Afvalstoffenactieplan (2000), een Plan hergebruik afval (2000) en een concept Afvalplan (2011) geschreven. Het laatst genoemde plan is gebruikt als bouwsteen voor het concept Milieuprogramma 2013 - 2017 en het onderhavige plan. Het Milieubeleidsplan Bonaire 2003 – 2007 bevatte ook een hoofdstuk over het afvalbeleid. Vanaf 10 oktober 2010 is het eiland Bonaire een openbaar lichaam geworden. Met deze transitie heeft tevens een verschuiving van bestuurlijke verantwoordelijkheden plaatsgevonden, ook op het gebied van milieu. Rijksniveau De Wet volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en milieubeheer voor de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba (Wet VROM BES) is een kaderwet, die enerzijds milieuregels bevat met een rechtstreekse werking en anderzijds aan het bevoegd gezag (lokale overheid of rijksoverheid) de mogelijkheid biedt om milieuregels te stellen. In december 2011 is de Wet VROM BES door de Eerste Kamer aangenomen. De wet wordt gefaseerd ingevoerd. Op basis van de Wet VROM BES stelt de minister van Infrastructuur en Milieu eenmaal in de vijf jaar een Milieubeleidsplan voor Caribisch Nederland vast. Dit Milieubeleidsplan bevat de hoofdlijnen van het voor die periode te voeren milieubeleid. Onder het te voeren beleid valt ook het beleid op het gebied van afvalstoffen. Hierbij zal de voorkeursvolgorde voor afvalverwijdering richtinggevend zijn, zoals beschreven volgens de befaamde “Ladder van Lansink”: preventie, producthergebruik, materiaalhergebruik, verbranden met energieopwekking, verbranden, storten. Uiteraard moet rekening worden gehouden met de mogelijkheden en de specifieke situatie van de eilanden. De Wet VROM BES vormt het belangrijkste wettelijke kader op rijksniveau voor het afvalbeheer op Bonaire. Enkele relevante bepalingen uit de Wet VROM BES zijn in bijlage 1 weergegeven.

Bij het maken van beleidskeuzes wordt gestreefd naar een zo breed mogelijk maatschappelijk draagvlak, het maximaliseren van de milieudoelen en het minimaliseren van de kosten. Bij het opstellen van het Milieubeleidsplan (rijk), zoals vermeld in de Wet VROM BES, dient ook rekening gehouden te worden met het natuurbeleid en de natuurwetgeving zoals vastgelegd in het Natuurbeleidsplan Caribisch Nederland 2013 – 2017 (rijk), het Natuurplan (lokaal) en de Wet grondslagen natuurbeheer en -bescherming BES. Op rijksniveau wordt naast het Milieubeleidsplan Caribisch Nederland ook rekening gehouden met het Landelijk Afvalbeheerplan Nederland 2009-2021 (LAP 2). In dit plan komen niet alleen traditionele beheersactiviteiten als inzamelen, verbranden en storten aan de orde, maar ook onderwerpen als ketengericht afvalbeleid, sturing, marktwerking, vergunningverlening en capaciteitsregulering. En natuurlijk bevat het beleidskader de doelen van het afvalbeleid, worden definities en begripsafbakeningen behandeld en wordt inzicht gegeven in scenario's, monitoring en handhaving. 10


Eilandelijk niveau Volgens de Wet VROM BES stelt de eilandsraad jaarlijks een Milieuprogramma vast. Het programma bevat voor de eerstvolgende vijf jaar de door de eilandsraad en het bestuurscollege estuurscollege te verrichten activiteiten voor het voorkomen of beperken van het ontstaan van afvalstoffen en het beheer van afvalstoffen. Daarnaast bevat at het Milieuprogramma activiteiten over het beheer van afvalwater, bodembeschermende maatregelen en een overzicht van de financiële gevolgen van de te verrichten activiteiten. Bij de vaststelling van het Milieuprogramma ilieuprogramma neemt de eilandsraad het Milieubeleidsplan idsplan (rijk) in acht.

Afvalscheiding op de stortplaats Binnen het eilandelijk beleids- en wettelijk kader speelt de Eilandsverordening afvalstoffen fvalstoffen Bonaire een prominente rol. Deze eilandsverordening ilandsverordening is sinds 1994 van kracht.. Hierin is onder andere een verbod opgenomen voor de afgifte van afvalstoffen anders dan aan de inzameldienst of andere partijen die over een inzamelvergunning beschikken. De afvalstoffenverordening voorziet in de directe mogelijkheid voor het openbaar lichaam Bonaire om een inzamelvergunning te verlenen aan andere partijen dan de inzameldienst. In de afvalstoffenverordening is een gebod opgenomen om specifieke afvalstromen gescheiden aan te bieden. Dit betreft vooral grof huishoudelijk afval en tuintuin en snoeiafval. Aan deze gebodsbepaling wordt in de praktijk grotendeels voldaan. Daarnaast voorziet de afvalstoffenverordening in de mogelijkheid een uitvoeringsbesluit vast te stellen over het gescheiden inzamelen van specifieke afvalstoffen. Deze mogelijkheid id bestaat voor huishoudelijk bouwbouw en sloopafval, klein chemisch afval,, glas, papier en karton en andere nader aan te duiden afvalstoffen. Tot op heden is deze mogelijkheid gebruikt voor afgewerkte olie, dat sinds juni 2010 apart moet worden ingezameld. Het beleids- en wettelijk kader op eilandniveau is momenteel nog niet dekkend. Dat mag geen verwondering wekken aangezien het hierboven beschreven beleidskader volgens de Wet VROM BES in 11


juli 2012 van kracht is geworden en het hoofdstuk afvalstoffen van de Wet VROM BES slechts gedeeltelijk in werking is getreden.

12


3. Huidige situatie 3.1 Huidige situatie afvalbeheer Selibon NV is belast met de uitvoering van het afvalbeheer binnen het openbaar lichaam Bonaire. Sinds de privatisering in 1994 zijn er op diverse terreinen concrete stappen gemaakt om het afvalbeheer naar een hoger niveau te tillen. Zo is er geïnvesteerd in het frequenter, regelmatiger, hygiënischer en lekvrij inzamelen van afval. Daarnaast is er geïnvesteerd in preventie en hieraan gerelateerde projecten en is een start gemaakt met het opruimen van illegale stortplaatsen. Op andere terreinen is juist achterstand opgelopen. Zowel bij het openbaar lichaam Bonaire als binnen de organisatie Selibon NV ontbreekt het structureel aan voldoende expertise, financiële middelen en investeringscapaciteit om een duurzaam afvalbeheer doelmatig en kostendekkend te kunnen vormgeven en uitvoeren. De toename van de bevolking van de laatste jaren en de economische ontwikkeling heeft gevolgen gehad voor het afvalbeleid en de uitvoering van het afvalbeheer. Om de achterstanden in te halen en het afvalbeheer naar een hoger niveau te tillen hebben zowel het openbaar lichaam Bonaire als Selibon NV ondersteuning nodig.

3.2 Zorgplichtgebied Het zorgplichtgebied voor het bestaande afvalbeheer bestrijkt met uitzondering van enkele afgelegen kunuku’s het gehele openbaar lichaam Bonaire. In dit gebied waar de inzameling van afval doelmatig is, bestaat de inzameling van afval zowel uit huishoudelijke- als bedrijfsafvalstoffen. Er wordt afval opgehaald bij 7.100 huishoudens en bij 500 bedrijven. Momenteel zijn er zo’n 16.500 mensen woonachtig op Bonaire. Daarnaast verblijven er op jaarbasis zo’n 77.000 verblijfstoeristen. Bij een gemiddelde verblijfsduur van zeven dagen komt dit overeen met ongeveer 1.500 toeristen die permanent op Bonaire verblijven. Daarnaast bezoeken momenteel zo’n 200.000 cruiseschiptoeristen per jaar het eiland. Er is geen havenontvangstinstallatie (HOI) voor afval van schepen. De economie van Bonaire is grotendeels gebaseerd op toerisme. Hierbij komen bedrijfsafvalstoffen vrij die qua aard grotendeels gelijkwaardig zijn aan huishoudelijke afvalstoffen. Op Bonaire worden de bedrijfsmatige activiteiten vooral op MKB-niveau uitgevoerd. Uitzonderingen hierop zijn de bedrijven BOPEC (op- en overslag aardolie), Ecopower (energiecentrale), Curoil (op- en overslag brandstof), BIA (luchthaven) en Cargill Salt Company (zoutwinning). In het contractenregister van Selibon NV staan 500 bedrijven die afval aanbieden. Een groot deel van deze bedrijven is direct of indirect gerelateerd aan het toerisme, bijvoorbeeld hotels, resorts, restaurants en autoverhuurbedrijven. Daarnaast zijn er een aantal contractanten die zich bezighouden met overheidstaken, dienstverlening, winkels, bouwen activiteiten op het gebied van projectontwikkeling, voertuigenreparatie, etc. Speciale aandacht verdienen het ziekenhuis, de laboratoria, de tandartspraktijken, de dierenartspraktijken en het slachthuis waar respectievelijk (bio)medisch- en slachtafval aangeboden wordt.

13


3.3 Hoeveelheid en samenstelling afvalstoffen Op dit moment is geen eenduidige en betrouwbare informatie beschikbaar op basis waarvan de huidige hoeveelheid en samenstelling van de afvalstoffen kan worden bepaald. De totale hoeveelheid aan vrijkomende huishoudelijke- en bedrijfsafvalstoffen wordt geschat op minimaal 17.000 ton per jaar (er worden ook getallen als 20.000 ton per jaar genoemd). Deze hoeveelheid bestaat grofweg uit 4.000 ton huishoudelijk afval, 5.500 ton aan grof huishoudelijk afval inclusief tuin afval, 5.750 ton aan bedrijfsafval en 1.750 ton aan overig afval. Huishoudelijk afval In 2011 en 2012 is in opdracht van Selibon NV onderzoek gedaan naar de samenstelling van het huishoudelijk afval dat op Bonaire wordt geproduceerd. Voor meer informatie wordt verwezen naar het rapport: Huisvuilsorteeranalyse voor Selibon NV.

Afvalfracties (gemiddeld over 9 Bario's (woonkernen)) Fracties

2011

2010 (NL)

2012

Totaal

Gemiddeld

Totaal

Gemiddeld

Kg

%

Kg

%

%

GFT-afval*

516.96

8.5

981.15

17.79

37.0

(Herbruikbaar) papier en karton

926.61

15.2

852.5

15.46

22.0

Glas

710.07

11.7

650.3

11.79

4.3

Textiel

396.13

6.5

379.95

6.80

3.6

Kunststoffen

1276.60

21

768.6

13.93

14.0

Metalen

149.37

2.5

188.05

3.41

4.0

Hout

118.26

1.9

78.15

1.42

Steenachtige materialen/puin

131.56

2.2

56.3

1.02

Klein chemisch afval

26.00

0.4

43.35

0.79

Wit- en bruingoed

110.34

1.8

133.65

2.42

Overig/residu

1340.85

22.1

1097.5

19.89

Drankkartons

66.86

1.1

49.8

0.90

Hygiënisch papier (luiers)

197.11

3.2

166.2

3.01

Piepschuimbakjes (snacks)

112.05

1.8

75.5

1.37

0.03

8.0

6.6

Tabel 1.: Uitkomsten huisvuilsorteeranalyses 2011 en 2012 (ter vergelijking de percentages in NL van 2012)

*GFT afval is in 2012 gesplitst in de fracties Tuin en Keuken. Tuinafval is 10,76% en keukenafval 7,03%. Grof Huishoudelijk Afval Voor het grof huishoudelijk afval zijn momenteel geen data beschikbaar over de samenstelling. Op basis van veldinspecties (steekproeven), mag echter wel worden aangenomen dat een aanzienlijk deel van de 14


totale hoeveelheid van 5.500 ton per jaar uit tuinen snoeiafval bestaat. De totale hoeveelheid aan tuinen snoeiafval wordt geschat op 3.500 ton per jaar, waarvan ca. 3.000 ton gescheiden wordt aangeboden. Bedrijfsafval De totale hoeveelheid aan bedrijfsafval wordt geschat op 5.750 ton per jaar. Ook voor deze afvalstroom zijn er geen verdere data beschikbaar ten aanzien van de samenstelling. Echter, gelet op de dominante positie van het toerisme binnen de economische structuur van Bonaire mag worden aangenomen dat een aanzienlijk gedeelte van het bedrijfsafval ook direct of indirect aan het toerisme gerelateerd is. Te denken valt hierbij aan afval uit hotels, resorts, restaurants en snacks. Begin 2013 is een eerste analyse gemaakt van de samenstelling van het bedrijfsafval. De uitkomst van deze sorteeranalyse staat op de volgende pagina weergegeven.

15


Sorting analysis Businesses. From 14 Jan till 18 Jan 2013 14 Jan '13

15 Jan'13

16 Jan '13

Hotel Business

kg 38,55

% 4,09

Office kg 43,45

18 Jan '13

Supermarket

Restaurant Resort

Garden

17 Jan '13

Rest Business

100

%

Shop % 3,81

kg 49,85

% 6,28

kg 39,75

% 5,43

kg 0,00

% 0,00

171,60

Garden

4,19 %

54,15

6,82 101,05 13,80

23,10

Kitchen

106,55 11,30

145,25 12,72

4,79

430,10

Kitchen

10,51 %

Paper / carton

125,15 13,27

129,00 11,30 289,90 36,52 156,65 21,39 135,35 28,05

836,05

Paper / carton

20,42 %

Glass

385,55 40,90

221,00 19,36

67,50

8,50 136,65 18,66

9,45

1,96

820,15

Glass

20,04 %

2,33

10,40

1,31

0,00

0,00

55,35

84,40 10,63 110,35 15,07 101,00 20,93

541,25

Plastics

13,22 %

Clothes / Textile

3,50

0,37

26,55

14,90

2,03

Clothes / Textile

1,35 %

Plastics

94,90 10,07

Metal

26,95

2,86

20,60

1,80

12,70

1,60

16,65

2,27

2,45

0,51

79,35

Metal

1,94 %

Wood

0,00

0,00

44,60

3,91

3,60

0,45

0,00

0,00

11,40

2,36

59,60

Wood

1,46 %

0,00

0,00

0,00

0,00

27,05

3,41

25,50

3,48

0,00

0,00

52,55

Concrete material

1,28 %

Chemical waste

1,40

0,15

4,80

0,42

1,55

0,20

2,35

0,32

0,00

0,00

10,10

Chemical waste

0,25 %

Equipment

0,00

0,00

8,90

0,78

51,35

6,47

4,35

0,59

38,20

7,92

102,80

Equipment

2,51 %

Rest

0,00

0,00

18,70

1,64

4,85

0,61

20,10

2,74

0,00

0,00

43,65

Rest

1,07 %

Drinking cartons

7,50

0,80

9,70

0,85

2,70

0,34

4,80

0,66

1,05

0,22

25,75

Drinking cartons

0,63 %

Diapers/hygienic

2,15

0,23

5,35

0,47

2,65

0,33

3,65

0,50 130,50 27,04

144,30

Diapers/hygienic

3,53 %

Foam

0,85

0,09

7,65

0,67

8,00

1,01

10,10

1,38

5,10

1,06

31,70

Foam

0,77 %

MIX (>4 cm)

96,35 10,22

74,15

6,49

26,20

3,30

41,45

5,66

12,50

2,59

250,65

MIX (>4 cm)

6,12 %

4 cm > x > 1 cm

51,30

5,44

127,90 11,20

39,40

4,96

31,90

4,36

8,70

1,80

259,20

4 cm > x > 1 cm

6,33 %

Waste Fraction < 1 cm

2,05

0,22

103,60

9,07

57,65

7,26

12,10

1,65

3,80

0,79

179,20

< 1 cm

4,38 %

Concrete material

Total Total weight

942,75 2840 kg

150,60 13,19

1141,80 1600 kg

793,90 1160 kg

732,30 820 kg

482,60

100 4093,35 kg

1080 kg

16


Overige afvalstromen Onder de overige specifieke afvalstromen, worden die afvalstoffen verstaan die gescheiden worden aangeboden en/of die qua aard en samenstelling speciale aandacht behoeven voor de verwerking en/of de mogelijkheden voor hergebruik. Deze specifieke afvalstromen worden hieronder toegelicht: • Bouw- en sloopafval (BSA): Ondanks eerdere schattingen van een totale hoeveelheid van 25.000 ton per jaar aan BSA, wordt er op dit moment slechts ca. 1.000 ton per jaar aan BSA aangeboden. De overige 24.000 ton worden waarschijnlijk gebruikt voor het vullen van funderingen, ophogen van terreinen en het vullen van illegale diabaasafgravingen. Het komt ook regelmatig voor dat hoeveelheden in de natuur gestort worden. • Papier & Karton: In 2010 is ca. 325 ton aan papier en karton ingezameld. Dit afval is voornamelijk afkomstig van zes supermarkten waar dit afval separaat wordt ingezameld. Daarnaast mag worden aangenomen dat het afval van kantoren, winkels en diensten (KWD) ook nog een aanzienlijk percentage aan papier en karton afval bevat dat niet separaat wordt ingezameld. • Hout: In 2010 is ca. 200 ton aan houtafval ingezameld. Onduidelijk is wat de herkomst en de kwaliteit van deze afvalstroom is. • Autowrakken: In 2010 is voor ruim 40 ton aan autowrakken ingezameld (plus daarnaast nog eens voor ca. 65 ton aan autobanden). Verder bevinden zich nog een veelvoud aan oude (ongebruikte en sloop-) auto’s op private terreinen. • Metaal: In 2010 is voor ruim 25 ton aan metaalafval ingezameld. De herkomst van dit afval en de aard (ferro of non-ferro) is onbekend. • Glas: In 2010 is voor 20 ton aan glas ingezameld. Dit betreft gemengd glas, voornamelijk afkomstig uit de horeca. Op dit moment wordt door Selibon NV bij ca. 80 contractanten glas separaat ingezameld. Deze dienst is in het begin gratis verzorgd. Destijds was sprake van een grote animo. Momenteel moet ook voor de gescheiden inzameling worden betaald, waardoor een aantal contractanten de gescheiden inzameling van glas heeft gestaakt. • Plastic: In 2010 is slechts ongeveer 1 ton aan plastic ingezameld. Dit betreft voornamelijk plastic flessen (emballage). Op basis van een visuele waarneming lijkt dit nagenoeg een mono-stroom. • Wit- en Bruingoed: In 2010 is voor ca. 12 ton aan wit- en bruingoed ingezameld. Meer dan de helft hiervan betreft koel- en ijskasten en airco’s. De rest bestaat uit diverse consumenten elektronica. • Gevaarlijk Afval: In 2010 is voor ruim 7 ton aan gevaarlijk afval ingezameld. De oorsprong en aard van deze afvalstroom is niet duidelijk, evenmin als het aandeel aan Klein Gevaarlijk Afval. • Afgewerkte olie: Afgewerkte olie afkomstig van garagebedrijven (en particulieren die de afgewerkte olie hier afgeven) werd door een private ondernemer vervoerd naar BOPEC voor verwerking middels bijmenging. Sinds de brand bij BOPEC in 2010 wordt de afgewerkte olie naar de olieraffinaderij Isla te Curaçao vervoerd voor verwerking. De totale hoeveelheid vrijkomende afgewerkte olie bedraagt naar verwachting 300 – 350 m3 per jaar. • Accu’s: In 2010 is voor ruim 22 ton aan accu’s ingezameld. • Slachtafval: In 2011 is ca. 70 ton aan slachtafval en kadavers ingezameld. • Ziekenhuis- en (bio)medisch afval: Op basis van de data van Selibon NV is in 2012 16 ton aan ziekenhuis- en (bio)medisch afval ingezameld. • Autobanden: De hoeveelheid afgedankte autobanden dat gedumpt wordt op de vuilnisbelt van 17


Bonaire, is enorm gegroeid. In 2012 ging het om 80 ton, terwijl er in 2011 nog voor 40 ton aan autobanden werd aangeboden. Het is niet bekend waardoor de plotselinge toename van oude banden wordt veroorzaakt. Een mogelijkheid is dat oude banden met voldoende profiel uit het buitenland worden ingevoerd en op Bonaire als tweedehands worden verkocht. EEen andere mogelijkheid is dat oude banden met een nieuw loopvlak op de markt worden gebracht. Deze gebruikte banden zijn goedkoper dan nieuwe, maar gaan ook minder lang mee. Een mogelijke oplossing voor dit probleem, zoals ook in Nederland toegepast, is dat dat Bonaire op elke geïmporteerde band een milieuheffing in rekening brengt. Met de opbrengst daarvan kunnen de afgedankte banden in het buitenland worden verwerkt. Op die manier betaalt alleen de vervuiler en groeit de afvalberg minder hard.

Autobanden op de stortplaats

3.4 Inzameling, hergebruik en verwerking De inzameling van het afval geschiedt in principe middels DIN-containers DIN containers van verschillende formaten (240, 1.000 en 1.100 liter). Deze worden bij particulieren in bruikleen gegeven en verhuurd aan bedrijven. In het algemeen is sprake van een gemengde inzame inzameling ling van restafval. Slechts op beperkte schaal vindt bij een aantal bedrijven een georganiseerde, gescheiden inzameling van papier en glas plaats. Tuin- en snoeiafval wordt in de regel wel gescheiden aangeboden en er zijn ook enkele kleinschalige private initiatieven nitiatieven voor gescheiden inzameling en verwerking van specifieke afvalstromen, zoals batterijen en cartridges. Er is nauwelijks sprake van gescheiden inzameling van bedrijfsafval. Bij een groot aantal contractanten wordt het bedrijfsafval ingezameld binnen de reguliere inzameling van het huishoudelijk afval. Hierdoor is het ook moeilijk om een gedegen inschatting te maken van de feitelijk geproduceerde hoeveelheden aan huishoudelijk huishoudelijk- en bedrijfsafval. Overigens is in de Wet VROM BES het onderscheid tussen en huishoudelijk afval en bedrijfsafval vervallen, juist omdat de aard van het afval grotendeels gelijk is. De inzameling van huishoudelijk en bedrijfsafval vindt plaats middels de zogenoemde perskraakwagens. Daarnaast bestaat een beperkte capaciteit om sspecifieke afvalstromen op afroep gescheiden in te zamelen met afzetcontainers. Het gaat vooral om bouwen sloopafval en papier en karton. 18


Naast deze georganiseerde inzameling, bestaat de mogelijkheid voor huishoudens en bedrijven om afval zelf naar de stortplaats Lagun of, vanaf april 2013, naar het geïmproviseerde Milieuplein in Kralendijk te brengen. Aangezien momenteel het hergebruik van afvalstoffen op zeer beperkte schaal plaatsvindt, wordt het overgrote deel van het ingezamelde afval gestort. De uitzondering hierop wordt gevormd door afgewerkte olie. Afgewerkte olie van garagebedrijven en vergelijkbare bedrijven wordt door twee inzamelbedrijven gescheiden ingezameld en afgevoerd naar Curaçao. Er is op Bonaire momenteel sprake van een van overheidswege georganiseerde beperkte vorm van hergebruik en/of bewerking van de ingezamelde afvalstoffen. Sinds twee jaar bestaat er een samenwerkingsverband tussen Selibon NV en de private partij BonRecycling. Op beperkte schaal wordt bouwen sloopafval geschikt gemaakt voor lokaal hergebruik. Tevens zijn initiatieven opgestart om o.a. papier, karton en plastic te exporteren naar vooral ZuidAmerika. Ook wordt glas bij de diverse horecagelegenheden (haalsysteem) en huishoudens (brengsysteem) gescheiden ingezameld. Het is de bedoeling in de nabije toekomst deze samenwerking verder te intensiveren en een samenwerkingscontract op te stellen tussen Selibon NV en BonRecycling. Voor herbruikbare afvalstoffen, zoals karton, op kleur gesorteerd glas, papier, plastic, aluminium blikken, koper en metaal, bestaan er afzetmogelijkheden in Midden- en Zuid-Amerika. Tevens zullen er in de nabije toekomst mogelijk nieuwe afzetmogelijkheden ontstaan, onder andere voor het verbranden van restafval in Aruba. Het is noodzaak de ontwikkelingen in de regionale afzetmarkt op de voet te blijven volgen. Knelpunten hierbij zijn de beperkte schaalgrootte en de hoge transportkosten. Selibon NV werkt samen met Ecotech op Aruba, die al meer ervaring heeft met het vermarkten van secundaire grondstoffen. Legale en illegale stortplaatsen De officiële afvalstortplaats op Bonaire is Lagun, met momenteel naar schatting rond de 1.000.000 m3. (ca. 500.000 ton) afval. Er is sprake van een redelijke vorm van stortmanagement door afdekking, verdichting en compartimentering. Herbruikbare afvalstoffen als glas, autowrakken, wit- en bruingoed, autobanden, puin en pallets, worden separaat opgeslagen. Sinds 2010 is er een meetregistratie van de aangeboden afvalstoffen. De meest essentiële maatregelen voor de reductie, opvang en behandeling van eventueel vrijkomend percolaat en stortgas ontbreken. Hierdoor veroorzaakt het storten van afvalstoffen op Lagun een verhoogd risico op mogelijke milieuschade. Daarnaast is er op Lagun nog slechts zeer beperkte stortcapaciteit beschikbaar. Een eventuele uitbreiding op het terrein van Selibon NV is slechts mogelijk in de richting van de aangrenzende saliña. De saliña bij Lagun vormt een natuurlijk waterbuffergebied en speelt in het geval van extreme regenval en/of verhoogde waterstanden een belangrijke rol in de lokale waterhuishouding. Naast de afvalstortplaats Lagun, wordt ook afval aangeboden op de stortplaats Morotin. Dit is een illegale stortplaats voor de regio Rincon, zonder enige vorm van toezicht en voorzieningen, die door de lokale overheid wordt gedoogd. De hoeveelheid afval op deze stortplaats is onbekend, wel is de 19


stortplaats aanzienlijk kleiner dan de stortplaats Lagun. Naast de officiële afvalstortplaats Lagun bestaan ook veel illegale dumpplaatsen waar afval wordt gestort. Over de aard en omvang van deze illegale dumps zijn geen gegevens beschikbaar. Verspreid over het eiland worden illegale afgravingen gebruikt voor de dump van vooral bouwen sloopafval en bedrijfsafval.

3.5 Kostendekking Selibon NV kon in 2011 de uitvoering van het afvalbeheer niet kostendekkend uitvoeren. In 2012 kon men het jaar met een positief resultaat afsluiten. Ongeveer 42 procent van de jaarlijkse begroting wordt, volgens de beheersovereenkomst, gedekt door een bijdrage van het openbaar lichaam Bonaire. Circa 48 procent van de begroting wordt gegenereerd uit de algemene afvalheffing die via de elektriciteit- en waterrekening wordt geïnd. De overige circa tien procent van de begroting wordt gegenereerd uit commerciële activiteiten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het schoonmaken van containers van particulieren, zoals dit nu op kleine schaal plaatsvindt.

3.6 Organisatie Het openbaar lichaam Bonaire heeft voor de uitvoering van het afvalstoffenketenbeheer op Bonaire een beheersovereenkomst gesloten met Selibon NV. Op basis van deze overeenkomst heeft Selibon NV de exclusieve rechten en verantwoordelijkheden voor “de inzameling, de overslag, opslag, transport, bewerking en milieuhygiënisch verantwoorde verwerking van de vrijkomende afvalstoffen conform de daarvoor vastgestelde afvalstoffenplannen, -verordeningen en besluiten”. Naast de reguliere inzameling, bewerking en verwerking van huishoudelijke en bedrijfsafvalstoffen betreft dit ook de reiniging van de openbare ruimte. Statutair zijn de directie en de raad van commissarissen aansprakelijk voor de bedrijfsvoering van Selibon NV. Bonaire Holding Maatschappij (BHM) is tegenwoordig alleen aandeelhoudervertegen-woordiger. Voor de handhaving van de Eilandsverordening Afvalstoffen ligt de verantwoordelijkheid bij de directie Toezicht en Handhaving van het openbaar lichaam Bonaire.

20


4. Knelpunten Dit hoofdstuk behandelt de prioritaire knelpunten die naar voren zijn gekomen uit een analyse van het openbaar lichaam en Selibon NV.

4.1 Afvalmanagement Knelpunten

Het ontbreken van voldoende kennis en capaciteit bij het openbaar lichaam Bonaire en van expertise binnen Selibon NV voor de uitvoering van een duurzaam afvalbeheer Het ontbreken van voldoende financiële middelen voor het ontwikkelen van afvalbeleid en investeringen in een duurzaam afvalbeheer Het ontbreken van voldoende economische dekking van de exploitatiekosten bij een duurzaam afvalbeheer Het ontbreken van specifieke regelgeving Het ontbreken van een voldoende functionerend handhavingsapparaat Zowel bij het openbaar lichaam Bonaire als binnen Selibon NV ontbreekt het momenteel aan voldoende expertise, financiële middelen en investeringscapaciteit om een duurzaam afvalbeheer doelmatig en kostendekkend uit te kunnen voeren. Er bestaat momenteel onvoldoende regelgeving voor specifieke afvalstromen. In het buitengebied wordt op veel plaatsen illegaal afval gestort. Hierop wordt onvoldoende handhaving toegepast door de directie Toezicht en Handhaving van het openbaar lichaam.

4.2 Preventie en gescheiden inzameling Knelpunten Het ontbreken van gerichte afvalpreventie Het beperkte niveau van afvalscheiding, hergebruik, bewerking en recycling Er bestaat onvoldoende duidelijkheid over de aard, hoeveelheid en samenstelling van het geproduceerde afval Er is onduidelijkheid over het milieuhygiënische risico’s van huidige vorm van verwijdering en verwerking van schadelijke afvalstoffen, zoals klein gevaarlijk afval (KGA), afgewerkte olie, asbest, wit- en bruingoed en biomedisch afval

In het verleden heeft Selibon NV enkele kleine projecten geïnitieerd over afvalpreventie en het creëren van bewustzijn over van het afvalbeheer bij de bevolking van Bonaire. Resultaten van deze projecten voor de langere termijn zijn grotendeels uitgebleven. Zo zijn er in samenwerking met de Fundashon Tene Boneiru Limpi (Stichting houd Bonaire schoon) en de overheid convenanten afgesloten met supermarkten om plastic tasjes te weren uit de supermarkten. De

21


meeste supermarkten hebben het convenant echter niet getekend. Door het achterwege blijven van vervolgacties, vooral het gebrek aan voorlichting, is dit initiatief stilgevallen. Op dit moment belandt meer dan 95 procent van al het afval op de stortplaats Lagun en op illegale stortplaatsen. Initiatieven op het gebied van hergebruik staan nog in de kinderschoenen. Er zijn de afgelopen anderhalf jaar enkele kleinschalige initiatieven gestart, zoals de gescheiden inzameling van glas, afgewerkte olie, papier en karton, frituurolie/vet en batterijen. Bij het inzamelen van afgewerkte olie, frituurolie/vet ligt de focus vooral op bedrijven. Voldoende voorzieningen voor het gescheiden inzamelen van afvalstromen en het transport van deze verschillende fracties ontbreken met uitzondering van glasbakken en inzameltanks voor afgewerkte olie. Op de afvalstortplaats kunnen enkele afvalstromen gescheiden worden gestort. Het ontbreken van een inzamelen verwijderingsstructuur voor gescheiden inzameling van afvalstromen bemoeilijkt initiatieven voor hergebruik. Tot slot ontbreekt het aan voldoende kennis over de potentiële milieuhygiënische risico’s die bij de huidige vorm van verwijdering en verwerking van schadelijke afvalstoffen, zoals gevaarlijk afval, afgewerkte olie, asbest, wit- en bruingoed en biomedisch afval.

4.3 Eindverwerking en bewerking Knelpunten Er bestaat onduidelijkheid over het milieuhygiënische risico als gevolg van de huidige eindverwerking en de illegale stortplaatsen De huidige stortplaats heeft bijna de maximale capaciteit bereikt

Op de officiële afvalstortplaats Lagun ontbreken de meest essentiële maatregelen om eventuele schadelijke gevolgen voor het milieu als gevolg van de stortactiviteiten te beperken of te voorkomen. Wel is er sprake van een redelijke vorm van stortmanagement (o.a. afdekking, verdichting, compartimentering), worden herbruikbare afvalstoffen separaat opgeslagen en is er sinds ongeveer een jaar sprake van een meetregistratie van de aangeboden afvalstoffen. Noodzakelijke maatregelen voor de reductie, opvang en behandeling van percolaat en stortgas ontbreken. Hierdoor is mogelijk sprake van ernstige milieurisico’s als gevolg van het storten van afvalstoffen. De genoemde maatregelen hadden destijds geen prioriteit voor de overheid, ook ontbrak het aan voldoende financiële middelen om oplossingen voor deze problematiek uit te voeren. Daarnaast is er op Lagun nog slechts zeer beperkte stortcapaciteit beschikbaar. Momenteel worden noodgedwongen delen van de aangrenzende saliña en het bijbehoren stromingsgebied stukje bij beetje opgeofferd om het aangeboden afval op Lagun te kunnen blijven storten en afdekken. Indien deze activiteiten in de komende periode worden voortgezet, zal mogelijk de lokale waterhuishouding verder worden aangetast. Het openbaar lichaam Bonaire en Selibon NV maken zich hierover ernstige zorgen en willen hiervoor op korte termijn een oplossing zoeken. Een mogelijkheid is het inrichten van een nieuwe stortplaats op een andere locatie, hetgeen een kostbare oplossing is en de meest laagwaardige manier van eindverwerking. Voordat een keuze over een 22


toekomstige eindverwerking kan worden gemaakt, dient eerst een studie naar de verschillende mogelijkheden en de beste oplossing voor Bonaire te worden verricht. Hierbij moet rekening worden wo gehouden met milieuhygiënische, technische en financieel financieel-economische factoren. Naast de stortplaats Lagun, wordt ook afval aangeboden op Morotin Morotin, een min of meer gedoogde stortplaats voor de regio Rincon,, zonder enige vorm van toezicht en voorzieningen. Het voornemen is om het storten van afval op Morotin definitief te verbieden op het moment dat het voorgenomen

afvalscheidingstation in Rincon gereed is. Naast de officiële afvalstortplaats Lagun bestaan ook nog heel veel illegale dumps waar afval wordt gestort. Over de aard en omvang van deze illegale dumps zijn geen verdere gegevens beschikbaar. Wel is bekend dat met name bouwen sloopafval veel wordt gedumpt. Deze activiteit vind vindt tevens ongecontroleerd plaats op toekomstige bouwlocaties. Vanuit de gedachte dat afval niet waardeloos is maar een waardevolle secundaire grondstof is en geld kan opleveren, wordt sinds enkele jaren actief ingezet op het gescheiden storten van de volgende afvalstromen: glas, autowrakken, wit wit- en bruingoed, autobanden, puin en pallets. Door het bulken van deze afvalstromen kunnen initiatieven om te komen tot hergebruik eenvoudiger worden gerealiseerd. Biomedisch afval, ziekenhuisafval, slachtafval en asbesthoudend afval worden en gestort op de afvalstortplaats. Dit brengt ernstige milieurisico’s en risico’s voor de volksgezondheid met zich mee. Indirect brengt ook het loslopend vee, dat vrij op de stortplaatsen kan rondlopen ernstige risico’s voor de volksgezondheid met zich mee.

Geiten foerageren op de stortplaats

23


4.4 Communicatie en handhaving Knelpunten Onvoldoende afvalbewustzijn bij het publiek en het bedrijfsleven Het ontbreken van structurele meerjarige communicatie Onvoldoende handhaving van de wet- en regelgeving

Met alleen traditionele beleidsinstrumenten, zoals wetgeving en financiële instrumenten, kunnen de beoogde milieudoelen vaak niet of onvoldoende worden gerealiseerd. Communicatie is bij uitstek een instrument om draagvlak te verwerven en te vergroten. Veel van de reeds uitgevoerde initiatieven gericht op preventie en gescheiden inzameling waren onvoldoende duurzaam en krachtig om blijvende effecten of gedragsveranderingen te kunnen bewerkstelligen. De randvoorwaarden om over een reeks van jaren planmatig en structureel hieraan te kunnen werken ontbreken. Voor het realiseren van het afvalbeleid is het een absolute voorwaarde dat het communicatieve instrument tot ontwikkeling komt. Communicatie moet altijd deel uitmaken van de beleidsmix, die bestaat uit regulerende-, financiële-, communicatieve- en organisatorische instrumenten. Op grond van de Wet openbaarheid van bestuur BES ligt de verantwoordelijkheid voor het communicatieve instrument bij de overheid. Het is noodzakelijk hiervoor een toereikend budget en voldoende deskundigheid beschikbaar te stellen. De vele tientallen illegale afgravingen waarin vaak illegaal afval wordt gedumpt, vormen het meest tastbare bewijs van het gebrek aan handhaving van de wet- en regelgeving. Daarnaast zijn bedrijven actief die op commerciële basis afval in ontvangst nemen en transporteren zonder de hiervoor benodigde vergunningen. De zorgplicht voor afval vereist dat de overheid deze uitwassen met kracht aanpakt.

24


5. Visie Het openbaar lichaam Bonaire en Selibon NV werken gezamenlijk aan een economisch haalbaar en milieuverantwoord afvalbeheer. Het afvalbeheer zal aan het niveau van de gemiddelde Nederlandse gemeenten moeten voldoen. Gestreefd wordt naar een afvalbeheer dat aan de uitgangspunten van het Landelijk Afvalbeheersplan 2009-2021 en andere nationale en internationale normen voldoet. Daarnaast moet de afvalverwijdering en verwerking natuurlijk betrouwbaar en doelmatig zijn en kunnen rekenen op een groot maatschappelijk draagvlak. Gezien de kleinschaligheid van Bonaire, werken de overheid en Selibon NV samen met bedrijven op lokaal, regionaal en (inter)nationaal niveau om het afvalbeheer op Bonaire zo efficiënt en rendabel mogelijk te laten plaatsvinden. Zo wordt een concrete bijdrage geleverd aan het versterken van het “groene imago” van Bonaire.

25


6. Ambitie en doelen Ambitie

Bonaire heeft de ambitie om binnen vijf jaar een duurzaam afvalbeheer te realiseren. Op dit moment belandt meer dan 95 procent van al het afval dat vrij komt op de stortplaatsen. Initiatieven op het gebied van hergebruik zijn nog niet voldoende van de grond gekomen en organisatorisch is er de afgelopen jaren een flinke achterstand opgelopen.

Het op bedrijfseconomische grondslagen en op bedrijfsmatige wijze, met in achtneming van maatschappelijke en economische belangen, verzorgen van de uitvoering van een integraal afvalstoffenbeheer op basis van het door het openbaar lichaam vastgestelde beleid.

De komende jaren doen zich een aantal ijkpunten voor: elk jaar stelt de eilandsraad een jaarlijks voortschreidend Milieuprogramma van vijf jaar vast waarvan het afvalbeleid deel uitmaakt. Het eerste Milieuprogramma Bonaire beslaat de periode 2013 tot en met 2017. Vijf jaar na 10 oktober 2010 zal op alle terreinen worden geëvalueerd wat de nieuwe staatkundige verhoudingen teweeg hebben gebracht. Het milieubeleid, en dus ook afvalbeleid, maakt deel uit van deze evaluatie. Bij de evaluatie nog aanwezige knelpunten en achterstanden zullen door middel van concrete acties en verbeteringen respectievelijk worden opgelost of ingelopen. Doelen

De hiervoor genoemde visie en ambitie zijn omgezet in doelen. De doelen zijn ingedeeld in vier hoofdthema’s: • Afvalmanagement • Preventie en gescheiden inzameling • Eindverwerking en bewerking • Communicatie en handhaving

6.1 Afvalmanagement Zowel het openbaar lichaam Bonaire als Selibon NV moeten worden versterkt. Bij het openbaar lichaam Bonaire gaat dat vooral om de beleidsafdeling Milieu en Natuur van de Directie Ruimtelijke Ontwikkeling en om de toezichthouders van de Directie Toezicht en Handhaving. Voor het uitvoeren van de nieuwe taken heeft Selibon NV direct behoefte aan expertise. Door training en personeelsondersteuning zal hierin worden voorzien. Daarnaast dient het financiële en economische kader versterkt te worden door commercialisering van de uitvoering van het afvalbeheer, een efficiëntere samenwerking met de publieke en private sector en een verbetering in het tarievenstelsel. In opdracht van Selibon NV hebben CBOT, Wayaká Advies, ProES en Selibon NV een programmateam gevormd. De werkzaamheden van het programmateam zijn er vooral op gericht Selibon NV te helpen bij 26


het, binnen de beleids- en financiële kaders, definiëren en uitvoeren van concrete afvalprojecten, voortkomend uit de implementatie van het afvalbeleid. Daarnaast wordt gewerkt aan het inlopen van de opgelopen achterstand. Voor een effectief management van het afvalbeheerssysteem, is het een eerste vereiste dat een volledig en betrouwbaar inzicht bestaat in de aard, hoeveelheid en samenstelling van het afval op diverse plaatsen in de keten. Er is nog geen afvaldata- en managementsysteem. Selibon NV is in 2013 gestart met de implementatie van een KAM management systeem (kwaliteit, arbeidsomstandigheden en milieu) voor de standaardisatie van de bedrijfsprocessen en daarmee ook het vastleggen van afvaldata en ontwikkelen van een management informatiesysteem. Eind 2013 moet dit systeem zijn geïmplementeerd. Ook de samenwerking met lokale, regionale en internationale partners dient te worden geïntensiveerd en gecontinueerd. Vooral op het gebied van de verkoop van afvalfracties is het raadzaam de krachten te bundelen. De kans bestaat dat de kosten niet opwegen tegen de baten, gezien de schaal waarop Bonaire opereert. Om de bestuurlijke, beleidsmatige, organisatorische en operationele aspecten van een afvalbeheerssysteem effectief te managen, is een permanente structuur noodzakelijk. Door het opzetten van het programmateam met een programmaleider en wordt hier concreet invulling aan gegeven. Er zal regelmatig overleg plaats hebben met vertegenwoordigers van de overheid en belanghebbenden zoals het bedrijfsleven, belangenorganisaties en maatschappelijke organisaties over het verbeteren van het afvalbeheer. Doelen Het versterken van het beleidsmatige en operationele management Het versterken van het financieel- en economisch kader Het realiseren van een afvaldata- en afvalbeheersysteem Het versterken van de samenwerking met de stakeholders Samenwerking met lokale, regionale en (inter)nationale partners

27


Voorgestelde organisatiestructuur voor het project duurzaam afvalbeheer.

Om de geformuleerde doelen te realiseren worden de volgende acties voorgesteld: • Aanstellen Programmaleider Afvalbeheer en Programmateam Om zowel op uitvoeringsgebied als managementgebied de komende jaren flinke vooruitgang te boeken heeft de Raad van Commissarissen van Selibon NV ingestemd met het aanstellen van een Programmaleider Afvalbeheer en het instellen van een programmateam. Selibon NV wil deze ondersteuning gedurende de realisatie van dit uitvoeringsprogramma voortzetten. Door intensieve samenwerking tussen reguliere medewerkers en het programmateam wil Selibon NV bereiken dat het na de realisatie van het uitvoeringsprogramma de taken weer volledig zelf in handen kan nemen. Enkele programmaonderdelen vallen onder de taakomschrijving van het programmateam. In het uitvoeringsprogramma is voor de taken die door het programmateam zullen worden uitgevoerd voldoende budget opgenomen. • Managementtraining en managementondersteuning Selibon NV Selibon NV is al actief bezig om een meer efficiënte organisatie op te bouwen voor nu en in de toekomst. Extra training en ondersteuning zijn hiervoor noodzakelijk.

28


• Training en ondersteuning uitvoerend personeel Selibon NV Op het gebied van de uitvoering geldt hetzelfde als voor het management van Selibon NV. Ook hier is behoefte aan reorganisatie, training en ondersteuning. • Opstellen businessplan Selibon NV streeft ernaar om in de toekomst minder financieel afhankelijk van de overheid te kunnen opereren. Een gericht businessplan, op basis van het afvalbeheeren uitvoeringsplan, zal een duidelijk inzicht moeten geven in de tarievenstructuur, nieuwe inkomstenbronnen en het groeipotentieel. Selibon NV zal dit jaar een instantie aanwijzen voor het samenstellen van een businessplan en financieel meerjarenplan op basis van o.a. het afvalbeheeren uitvoeringsplan. • Advisering bij opstellen Milieuprogramma Het openbaar lichaam is wettelijk verplicht een Milieuprogramma vast te stellen. Het Milieuprogramma bevat de concrete uitwerking van het Milieubeleidsplan dat door de minister wordt vastgesteld. Het voorkomen of beperken van het ontstaan van afvalstoffen en het beheer van afvalstoffen maakt hiervan deel uit. Selibon NV streeft ernaar een actieve rol te spelen in het opstellen van het Milieuprogramma. • Ontwikkelen en ingebruikname afvaldata- en afvalbeheersysteem Selibon NV is in 2013 gestart met de implementatie van een KAM management systeem voor de standaardisatie van de bedrijfsprocessen en daarmee ook het vastleggen van afvaldata en ontwikkelen van een management informatiesysteem. Eind oktober 2013 moet dit systeem geïmplementeerd zijn. • Quick scan regionale samenwerking en regionale afzetmarkten In aanloop naar de transitiedatum 10 oktober 2010, maar zeker in de jaren daarna zijn er flink wat delegaties op bezoek geweest vanuit Nederland ter verkenning van een mogelijke samenwerking met Selibon NV op het gebied van afvalbeheer. Tot nog toe heeft dit weinig concreets opgeleverd. Selibon NV is van mening dat het samenwerken met regionale partners veel efficiënter en daarmee ook goedkoper zal zijn. Om een goed beeld te krijgen van de samenwerkingsmogelijkheden, de regionale afzetmarkten en eventuele ‘moneymakers’ zal een gerichte QuickScan worden uitgevoerd. • Upgrade faciliteiten Om de nieuwe taken goed uit te kunnen voeren, is het van belang de faciliteiten, zoals computersystemen en hard- en software, te verbeteren. • Intensiveren/professionaliseren lokale samenwerking (taak programmateam) Selibon NV werkt, zoals aangegeven in paragraaf 3.4, momenteel samen met BonRecycling op het gebied van afvalverwerking. In de toekomst willen de partners deze samenwerking intensiveren en professionaliseren. Het werken met samenwerkingsovereenkomsten en beheerscontracten lijkt de meest geschikte weg om dit verder vorm te geven.

29


6.2 Preventie en gescheiden inzameling Preventie is de hoogste sport op de ladder van Lansink. De kleinschaligheid van Bonaire en de beperkte beschikbare middelen maken het echter lastig om een productbeleid gericht op preventie te ontwikkelen. Met gescheiden inzamelen van afvalstromen en het hergebruik daarvan is op korte termijn meer milieuwinst te boeken. Om die reden is besloten om de aandacht eerst hierop te richten en het ontwikkelen van preventiebeleid enkele jaren uit te stellen. Op het gebied van gescheiden inzameling moet een flinke stap voorwaarts worden gezet om het afvalbeheer te laten voldoen aan de beleidsambities. Daarvoor dient fors geïnvesteerd te worden in inzamelstructuren en inzamelvoorzieningen. Enkele milieustraten en een keur aan inzamelmiddelen zijn onontbeerlijk. Ook zal het wagenpark uitgebreid moeten worden om de verschillende afvalstromen naar de locaties te vervoeren voor bewerking en eindverwerking. Doel Gescheiden inzamelen van afval met het oog op hergebruik en vanwege milieuschadelijkheid Verminderen van de hoeveelheid afval door preventiebeleid Om deze doelen te realiseren worden de volgende acties voorgesteld: • Opstellen Afvalstoffenactieplannen Door het opstellen van Afvalstoffenactieplannen voor de volgende afvalcategorieën worden de inzamelen verwijderingsstructuur in kaart gebracht. o composteerbaar afval o recyclables o gevaarlijke afvalstoffen en biomedisch afval o restafval Het uitwerken van deze Afvalstoffenactieplannen heeft hoge prioriteit en is een wettelijke verplichting op grond van de Eilandsverordening afvalstoffen Bonaire. • Onderzoek naar gescheiden inzameling en hergebruik Er is nog veel onduidelijkheid over de afvalfracties (aard en hoeveelheden) die gescheiden ingezameld kunnen worden en de kosten en baten daarvan. Vanwege de hoge investeringen die nodig zijn voor gescheiden inzameling, is het noodzakelijk dit eerst inzichtelijk te maken. Het inzamelen kan in public private partnership worden georganiseerd. • Realisatie afvalscheidingsstation Rincon en Playa In Nederland werkt men al jaren met afvalscheidingstations, ook wel milieustraten genoemd. De ervaringen (kosten en baten) met de milieustraten in Nederland zijn zeer positief te noemen. Naar Nederlands voorbeeld wil Bonaire in 2013 twee milieustraten realiseren. Één in Rincon de andere in

30


Kralendijk (Playa). Overigens heeft Selibon NV met bescheiden eigen middelen in Kralendijk al een geïmproviseerd Milieuplein geopend. • Upgrade huidige infrastructuur gescheiden afvalinzameling Bonaire heeft al een aanzet gemaakt voor een inzamelen verwijderingsstructuur voor het gescheiden inzamelen van glas. Hierbij is gebruik gemaakt van glasbollen die de Gemeentelijke Afvalservice Breda in het kader van de milieusamenwerking beschikbaar heeft gesteld. Om deze inzamelstructuur optimaal te benutten zijn verbeteringen noodzakelijk. Het gaat vooral om transportmogelijkheden, opslag en verwerking. • Uitbreiding en upgrade wagenpark Voor het gescheiden inzamelen van afval zijn trucks noodzakelijk voor het transport van specifieke afvalfracties, zoals glas, gevaarlijk afval en biomedisch en slachtafval. Uiteraard zal ook rekening gehouden dienen te worden met afschrijving en onderhoud van het wagenpark. • Aanpak illegale stort en zwerfvuil Het probleem van de illegale stort en het zwerfvuil blijft vaak onderbelicht. Momenteel is Bonaire niet in staat om deze vorm van vervuiling gericht aan te pakken. Met een pilotproject kan een beter inzicht worden verkregen in de problematiek en methoden om het zwerfvuil aan te pakken. Ook zal het pilotproject de kosten van preventie en het opruimen van zwerfvuil inzichtelijk moeten maken. Voorlichting en communicatie spelen een doorslaggevende rol in het oplossen van deze problematiek. • Ontwikkelen productbeleid voor preventie Een gericht productbeleid dat moet leiden tot preventie van afvalstoffen, wordt in principe slechts toegepast als sprake is van een maatschappelijk, milieuhygiënisch en economisch onverantwoord gevolg van het product als het in de afvalfase is geraakt. Voorbeelden van een dergelijk gericht productbeleid zijn een verbod op het toepassen van bepaalde materialen (bijvoorbeeld asbest) of het extra financieel belasten van de aanschaf of het gebruik van deze producten (bijvoorbeeld met een importheffing). Met een dergelijke financiële sanctie wordt de aanschaf en het gebruik van deze producten minder aantrekkelijk en daarnaast wordt een financiële dekking gerealiseerd van de kosten die noodzakelijk zijn om de maatschappelijke, milieuhygiënische en economisch onverantwoorde gevolgen in voldoende mate te beperken dan wel te voorkomen.  

6.3 Eindverwerking en bewerking Het streven is de hoeveelheid restafval dat uiteindelijk (tijdelijk) moet worden gestort zoveel mogelijk te verminderen. Door het gescheiden inzamelen van afval worden kansen gecreëerd voor hergebruik en voor export van (secundaire) grondstoffen. Hiervoor is het noodzakelijk om te investeren in materieel. Zodra de milieustraat in Rincon in gebruik is genomen, zal de stortplaats Morotin volledig worden afgesloten en afgewerkt. Op langere termijn is het streven de stortplaats Lagun grotendeels te sluiten en af te werken.

31


Daarvoor geschikte afvalstromen zullen worden hergebruikt of als secundaire grondstof worden geëxporteerd. De relatief beperkte hoeveelheid restafval zal buiten het eiland worden verbrand. Hierover wordt met Aruba overleg gevoerd. Totdat de verbrandingsoven daar operationeel is, zal een tussenoplossing moeten worden gevonden. Hierbij kan worden gedacht aan het tijdelijk opslaan van het restafval of het transporteren naar een andere verbrandingslocatie. Doelen Het verminderen van de hoeveelheid restafval dat moet worden gestort Beperken van de milieubelasting door de eindverwerking Milieuverantwoorde afwerking stortplaatsen Lagun en Morotin Om deze doelen te realiseren worden de volgende acties voorgesteld: • Onderzoek eindverwerking restfractie afval Na het uitvoeren van ‘quick scans’ zal duidelijk zijn wat de afzetmogelijkheden zijn voor secundaire grondstoffen. Er zal onderzoek moeten worden gedaan naar de wijze van eindverwerking van de restfractie. Zowel het storten volgens de normen voor isoleren, beheersen en controleren (IBC) als het verbranden elders brengen flinke structurele kosten met zich mee. Deze beide methoden van eindverwerking zullen vermoedelijk de financiële draagkracht van de lokale samenleving te boven gaan. In afwachting van nader onderzoek zijn de aan beide verwerkingsmethoden verbonden investerings- en exploitatiekosten nog niet in het uitvoeringsprogramma en het financieel overzicht van dit plan meegenomen. Daarnaast zal onderzocht worden op welke manier de restfractie het beste kan worden behandeld en aangeboden voor eindverwerking. Dit bepaalt bijvoorbeeld de keuze van het materieel voor de verwijdering en de kosten en baten daarvan. • Inrichten locatie voor opslag en bewerking Na het gescheiden inzamelen van afvalstromen volgt de bewerking en eindverwerking. Om dit op een efficiënte manier te kunnen doen, zal geïnvesteerd dienen te worden in een opslaglocatie voor deze afvalstromen voordat ze worden hergebruikt of geëxporteerd. Het gaat hier om aanleg van de infrastructuur en aanschaf van materieel, zoals een shredder en een crusher. • Sluiten en afwerken stortplaats Morotin Het voorbereiden en uitvoeren van de sluiting van de stortplaats Morotin bij Rincon. Daarna zal de stortplaats op een milieuverantwoorde en veilige manier worden afgewerkt. • Omheinen stortplaats Lagun De stortplaats Lagun is momenteel niet omheind. Zowel mensen als dieren hebben vrij toegang tot de stortplaats. Loslopend vee loopt dagelijks over de stortplaats op zoek naar voedsel. Personen bezoeken na sluitingstijd ook regelmatig de stortplaats in de hoop verhandelbare materialen te vinden. Daarnaast komt het soms voor dat een deel van de stortplaats opzettelijk in brand wordt gestoken. Deze problemen kunnen op een eenvoudige manier worden voorkomen. 32


• Verminderen afvalstort en afwerken stortplaats Lagun Het volledig sluiten van de stortplaats bij Lagun zal de komende tien jaar onrealistisch zijn. Het beleid is erop gericht de hoeveelheid afval die gestort moet worden te verminderen en daar waar mogelijk de stortplaats op een veilige manier af te werken. Een goede voorbereiding dient hieraan vooraf te gaan. • Export gevaarlijk afval Op Bonaire komt, weliswaar op relatief kleine schaal, ook gevaarlijk afval vrij. In 2010 is voor ruim 7 ton aan gevaarlijk afval ingezameld. Bonaire heeft niet de faciliteiten om dit afval op een adequate manier op te slaan of te verwerken. Het meeste gevaarlijk afval zal voor de eindverwerking moeten worden geëxporteerd. • Verwerking biomedisch en slachtafval Er bestaat onduidelijkheid over de actuele hoeveelheid (bio)medisch afval (zoals specifiek ziekenhuisafval, licht radioactief afval) en slachtafval dat op Bonaire wordt aangeboden. Inzamelmiddelen en een verbrandingsinstallatie voor deze afvalstromen ontbreken. Vanwege veiligheids-, gezondheids- en milieurisico’s wil Bonaire zo spoedig mogelijk starten met het veilig en doelmatig inzamelen en verwerken van medisch afval. De verbrandingsoven kan wellicht ook worden gebruikt voor het verbranden van kadavers van dieren.

6.4 Communicatie en handhaving Gescheiden inzamelen van afval is een nieuw fenomeen op Bonaire. Het gescheiden inzamelen van afval of het voorkomen van zwerfvuil vergt een grote gedragsverandering bij doelgroepen die hiermee tot dusver nog niet of nauwelijks te maken hebben gehad. Communicatie zal daarom altijd deel moeten uitmaken van de ‘beleidsmix’. Een structurele, planmatige en meerjarige aanpak van de afvalvoorlichting en het continueren en intensiveren van de communicatie met lokale, regionale en (inter)nationale betrokkenen is onontbeerlijk. Daarnaast dient Selibon NV zich als dienstverlener en commerciële partner beter te profileren op de lokaal en regionaal niveau. Doelen Versterken van afvalbewustzijn gericht op gedragsverandering bij burgers en bedrijven Voorkomen illegale stort en zwerfvuil Versterken handhaving Om deze doelen te realiseren worden de volgende acties voorgesteld: • Opstellen en implementeren meerjarig communicatieplan Op het gebied van communicatie, educatie en voorlichting moet een flinke stap voorwaarts worden gezet. Naast actiecampagnes gericht op het gescheiden inzamelen van afval of het voorkomen van zwerfvuil is een overkoepelende campagnestrategie nodig om de bewustwording te stimuleren. Het is 33


daarbij nodig om met zoveel mogelijk actoren in de publieke en private sector samen te werken teneinde de krachten te bundelen en de continuïteit in de communicatie te waarborgen. Dit geldt voor de communicatie rond het thema afval, maar evengoed voor het brede veld van milieu- en natuurcommunicatie. Door een rode draad aan te brengen in campagnes en andere vormen van communicatie wordt een versnipperd beeld bij de doelgroepen voorkomen en zullen de verschillende boodschappen elkaar versterken. • Marketingplan Selibon NV Selibon NV wil de komende jaren ook inzetten op de marketing en de commerciële aspecten van het afvalbeheer. Op deze manier wil Selibon NV uiteindelijk inkomsten genereren uit de verkoop van secundaire grondstoffen. Momenteel is immers slechts in zeer beperkte mate sprake van het vermarkten van recyclables ondanks het feit dat al redelijke voorraden aan recyclables zijn verzameld. • Pilot-projecten voorkomen van illegale stort en zwerfvuil Voorlichting en handhaving zijn van belang bij het voorkomen van illegale stort en zwerfvuil. Fundashon Tene Boneiru Limpi, het Wereld Natuurfonds, Selibon NV en de overheid hebben in het kader van de integrale wijkaanpak met buurtbewoners schoonmaakacties georganiseerd. Met dit pilot-project wordt de bewustwording gestimuleerd. Een ander educatief project richt zich op scholieren waarbij een aantal afvalfracties gescheiden worden ingezameld. • Handhaving versterken Pas wanneer de beleidsdoelgroepen door middel van communicatie voldoende op de hoogte zijn gebracht van het beleid en de manier waarop dat wordt geïmplementeerd, kan ook repressief worden opgetreden. In samenspraak met de nieuwe Directie Toezicht en Handhaving zullen handhavingsplannen worden opgesteld en uitgevoerd.

34


7. Uitvoeringsprogramma In hoofdstuk 6 zijn aan de hand van de geformuleerde doelen per hoofdthema acties voorgesteld. In het uitvoeringsprogramma komen deze terug als programmaonderdelen. Vaak zijn binnen de afzonderlijke programmaonderdelen verschillende acties geclusterd omdat deze niet los van elkaar kunnen worden uitgevoerd. Naast de programmaonderdelen zijn in het uitvoeringsprogramma de benodigde investeringen en de planning in beeld gebracht. Jaarlijks wordt het uitvoeringsprogramma bijgesteld en geëvalueerd door het programmateam. Op de volgende pagina is een samenvatting weergegeven van het uitvoeringsprogramma van 2013 tot en met 2017. Dit is de periode waarbinnen het Ministerie van Infrastructuur en Milieu bereid is financiële ondersteuning te geven. De projectfiches voor de eerste vijf jaren van het uitvoeringsprogramma zijn opgenomen in bijlage 3. De financiele onderbouwing van het uitvoeringsprogramma (2013-2022) is opgenomen in bijlage 4.

35


Concept-Uitvoeringsprogramma afvalbeheer Bonaire Fiche Omschrijving Afvalmanagement 1 Programmateam 2 Training medewerkers OLB en SELIBON 3 4 Afvaldata en -managementsysteem 5 Quick Scan afzetmarkten en samenwerking 6 Upgrade automatisering SELIBON 7 Aanpassen Eilandsverordening afvalstoffen Bonaire

8 9 10 11 12 13 14 15

Preventie en gescheiden inzameling Ontwikkelen preventiebeleid Inzamelen en verwerken (bio)medisch en infectieus afval Gescheiden inzamelen Inrichten afvalbrengpunt Lagun Milieustraat Rincon Milieustraat Playa Aanpak illegale stort en zwerfvuil

16 17 18 19 20 21

Eindverwerking en bewerking Opslag gevaarlijke stoffen en klein chemisch afval (KCA) Asbest Verwerken van afgewerkte olie Sluiting stortplaats Morotin Sluiting stortplaats Lagun

22 Informatie en Voorlichting Investeringen per jaar Totale investeringen Totale investeringen in Euro's

$ $ $ $ $ $ $

Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 785,000 $ 500,000 $ 440,000 $ 370,000 $ 320,000 295,000 $ 295,000 $ 295,000 $ 295,000 $ 295,000 100,000 $ 120,000 $ 100,000 $ 50,000 50,000 $ 250,000 50,000 40,000 $

25,000 $

25,000 $

60,000 $

20,000

$ 1,825,000 $ 1,980,000 $ 1,760,000 $ $ $ $

$

290,000 525,000 $ 550,000 $ 500,000 $ 1,200,000 910,000 $ 1,080,000 100,000 $ 230,000 $ 180,000 $

$

810,000 $

$ $

25,000 785,000

$

$

200,000 $

25,000

185,000 $ 80,000

30,000

105,000 $

30,000

645,000 $ 2,775,000 $ 4,500,000 $ $

$ $

25,000 $

-

675,000

495,000 150,000 $ 1,850,000 $ 250,000 $ 4,500,000 175,000 $

150,000 $

150,000 $

150,000

$ 3,620,000 $ 3,300,000 $ 5,125,000 $ 5,205,000 $ $ 17,750,000 € 13,653,846

500,000

Tabel 1

Afstemming Na afstemming van dit Afvalbeheer- en uitvoeringsplan met de rijksoverheid zal het uitvoeringsprogramma verder worden uitgewerkt aan de hand van de projectfiches die in de bijlage 3 zijn opgenomen.

36


8. Financieel overzicht Als uitvoerende organisatie is Selibon NV verantwoordelijk voor de uitvoering van een adequaat en duurzaam afvalbeheer op Bonaire. Van belang hierbij is het garanderen van continuïteit en het op niveau houden van het afvalbeheer. Dit impliceert dat Selibon NV in de toekomst in staat zal zijn om de exploitatie te kunnen financieren zonder extra financiële ondersteuning van de overheid of de bevolking. Het uitvoeringsprogramma en het bijbehorende kostenplaatje geeft inzicht in de richting die Selibon NV op wil en hoe de organisatie in de toekomst financieel sterker kan worden.

8.1 Bestaande financiële overzicht De tabel hieronder geeft inzicht in de bestaande financiële situatie en de geschatte begrotingen tot 2022, indien er geen investeringen worden gedaan. De financiële situatie van 2011 is geëxtrapoleerd naar de situatie van begin 2013, dat als referentie (nulpunt) is gebruikt.

Begroting zonder investeringen 2013 - 2022 2013 Revenues Revenues

2.852.640

Direct cost of Sales Other Cost of Sales Total Cost of Sales

44.174 0 44.174

2014

2015

2021

2022

2.902.276 2.953.401 3.294.019 3.356.897 45.499 0 45.499

46.864 0 46.864

55.958 0 55.958

57.637 0 57.637

Gross Margin Gross Margin in %

2.808.466 1

2.856.777 2.906.537 3.238.061 3.299.260 1 1 1 1

Expenses Payroll [personel] Sales and Marketing and Other expenses Depreciation [10% of CAPEX / ASSETS] Rent [summary O & M] Utilities (incl. above) Insurances (incl. above) Payroll Taxes [personel] Others Total Operating Expenses

1.649.175 0 265.765 889.040 0 3.298 0 0 2.807.278

1.698.650 1.749.610 2.089.126 2.151.799 0 0 0 0 239.189 215.270 114.403 102.963 730.503 752.418 898.426 925.379 0 0 0 0 3.397 3.499 4.178 4.304 0 0 0 0 0 0 0 0 2.671.739 2.720.796 3.106.133 3.184.445

Profit before ineterest and Taxes EBITDA Interest Loan expenses Taxes incurred (0% of Profit After Taxes) Net Profit Net Profit/Sales Depreciation: Internal Rate of Return : Net Present Value : Pay Back Time :

1.188 185.038 266.953 424.226 106.424 95.782 0 0 -105.237 89.256 -3,7% 3,1% 10,00% 10 years = 12,31% NPV 175.487,86 yrs 5,00

185.740 401.010 85.139 0 100.601 3,4%

131.928 246.331 21.285 0 110.643 3,4%

114.815 217.778 10.642 0 104.172 3,1%

Tabel 2 37


Bij tabel 2 is rekening gehouden met de volgende uitgangspunten: • De verdeling van de inkomsten 42/48/10 blijft ongewijzigd • Inflatie maximaal 3% • Jaarlijkse inkomsten verhoging van 2% • Geen uitbreiding van personeel • Geen uitbreiding of vervanging van materieel Het voorgaande overzicht laat duidelijk zien hoe de huidige situatie zich ontwikkelt gedurende de komende 10 jaar. Selibon NV zal dan rond het ‘break-even point’ blijven opereren. In de toekomst zullen vervangingsinvesteringen in materieel nodig zijn, ook zal het aantal ‘aansluitingen’ door de bevolkingsgroei groter worden. Het extra geld dat hiervoor nodig zal zijn, zal dan moeten komen van de overheid of van verhoging van de afvaltarieven. In tabel 2, 3 en 4 worden de jaren 2013, 2014 en 2015 en 2021 en 2022 weergegeven. In de bijlagen kan men de volledige overzichten vinden met alle jaren. Alle bedragen zijn in US dollars.

38


8.2 Financiële overzicht na investeringen Door gericht investeringen te doen streeft Selibon NV ernaar om op termijn extra inkomsten te kunnen genereren. Voorbeelden van deze investeringen zijn: waste oil unit, incinerator en milieustraten. Tabel 3 toont wat opbrengsten en kosten zijn van de investeringen. FINANCING COST Description Interest Rate Due Payment

CAPEX

Year 1 206,074.45 2,747,659.28

year 2 185,467.00 2,442,363.80

year 3 164,859.56 2,137,068.33

year 4 144,252.11 1,831,772.85

year 5 123,644.67 1,526,477.38

Total 1,133,409.45

305,295.48

305,295.48

305,295.48

305,295.48

305,295.48

3,052,954.75

0.00 2,852,640.00 172,980.00 0.00 50,397.50

year 2 288,447.75 2,902,275.94 178,169.40 0.00 51,909.43

year 3 288,447.75 2,953,400.95 183,514.48 201,590.00 53,466.71

year 4 297,101.18 3,006,059.71 189,019.92 207,637.70 55,070.71

year 5 306,014.22 3,060,298.24 194,690.51 213,866.83 56,722.83

3,076,017.50

3,420,802.51

3,680,419.89

3,754,889.22

3,831,592.64

38,825,385.73

Year 1 943,161.50 1,956,519.45 3,913.04

year 2 971,456.35 2,015,215.03 4,030.43

year 3 1,000,600.04 2,075,671.48 4,151.34

year 4 1,030,618.04 2,137,941.63 4,275.88

year 5 1,061,536.58 2,202,079.88 4,404.16

Total 10,812,289.61 22,429,302.85 44,858.61

2,903,593.99

2,990,701.81

3,080,422.86

3,172,835.55

3,268,020.62

33,286,451.06

Year 1 943,161.50

year 2 971,456.35

year 3 1,000,600.04

year 4 1,030,618.04

year 5 1,061,536.58

10,812,289.61

943,161.50

971,456.35

1,000,600.04

1,030,618.04

1,061,536.58

10,812,289.61

3.00%

Year 1 1,906,500.00

year 2 1,963,695.00

year 3 2,022,605.85

year 4 2,083,284.03

year 5 2,145,782.55

21,855,885.91

7.9% 9.5% 5.2%

17,484.68 21,025.88 11,508.90

18,009.22 21,656.65 11,854.17

18,549.49 22,306.35 12,209.79

19,105.98 22,975.54 12,576.09

19,679.16 23,664.81 12,953.37

200,442.20 241,038.09 22,297,366.20

6.75% 3,052,954.75

Installment per period

10.00

Years

REVENUES Waste Oil Unit Existing SELIBON Incenirator Playa Rincon

CAPEX 613,642.87 1,850,858.00 292,096.75 1,080,000.00 910,000.00

Total Revenues

Year 1

Total

OPERATIONAL COST O&M misc. cost Personel Insurance Cost (Assets)

0.2%

Total Operation and Maintenance Cost

Escalation

OPERATIONAL COST O&M

Total Personel

Personeels Kosten Escalation Personel

Payroll taxes AZV AOV SVB

Total Payroll Taxes

50,019.45

51,520.03

53,065.63

54,657.60

56,297.33

22,297,366.20

Total Personel

1,956,519.45

2,015,215.03

2,075,671.48

2,137,941.63

2,202,079.88

44,594,732.41

Tabel 3 De opbrengsten en kosten van tabel 3 zijn verwerkt in tabel 4: de nieuwe begroting met investeringen 2013-2022. Tabel 4 laat zien wat de resultaten zullen zijn voor de financiële situatie van Selibon NV wanneer er gericht wordt geïnvesteerd en nieuwe inkomsten gerealiseerd kunnen worden. Door de nieuwe investeringen wordt de financiële situatie van Selibon NV aanmerkelijk verbeterd. Selibon NV zal in staat zijn om de hogere exploitatiekosten zelf op te brengen. Ook zullen er door de afschrijving en rente in de toekomst financiële middelen zijn voor vervanging en uitbreiding.

39


OVERALL Pro-forma Profit and Loss 2013 Revenues Revenues

2014

2015

2022

2016

Total

3,076,017.50

3,420,802.51

3,680,419.89

3,754,889.22

4,387,748.99

38,825,385.73

0.00 0.00 0.00

0.00 0.00 0.00

0.00 0.00 0.00

0.00 0.00 0.00

0.00 0.00 0.00

1,153,839.45 1,153,839.45 1,153,839.45

Gross Margin Gross Margin in %

3,076,017.50 100.0%

3,420,802.51 100.0%

3,680,419.89 100.0%

3,754,889.22 100.0%

4,387,748.99 100.0%

38,825,385.73

Expenses Payroll [personel] Sales and Marketing and Other expenses Depreciation [10% of CAPEX / ASSETS] Rent [summary O & M] Utilities (incl. above) Insurances (incl. above) Payroll Taxes [personel] Others Total Operating Expenses

1,906,500.00 0.00 305,295.48 993,180.95 0.00 3,913.04 50,019.45 0.00 3,258,908.91

1,963,695.00 0.00 305,295.48 1,022,976.38 0.00 4,030.43 51,520.03 0.00 3,347,517.32

2,022,605.85 0.00 305,295.48 1,053,665.67 0.00 4,151.34 53,065.63 0.00 3,438,783.97

2,083,284.03 0.00 305,295.48 1,085,275.64 0.00 4,275.88 54,657.60 0.00 3,532,788.63

2,487,550.07 0.00 305,295.48 1,295,875.87 0.00 5,105.63 65,264.04 0.00 4,159,091.09

21,855,885.91 0.00 3,052,954.75 11,385,706.55 0.00 44,858.61 573,416.94 0.00 36,912,822.75

-182,891.41 122,404.06 206,074.45 0.00 -388,965.86 -12.6%

73,285.19 378,580.67 185,467.00 0.00 -112,181.81 -3.3%

241,635.92 546,931.39 164,859.56 0.00 76,776.36 2.1%

222,100.60 527,396.07 144,252.11 0.00 77,848.48 2.1%

228,657.91 533,953.38 20,607.44 0.00 208,050.46 4.7%

1,912,562.99 4,965,517.74 1,133,409.45 0.00 779,153.54

10.00% IRR [10 years] = NPV yrs

8.81% -176,158.81 6.00

Direct cost of Sales Other Cost of Sales Total Cost of Sales

Profit before ineterest and Taxes EBITDA Interest Loan expenses Taxes incurred (0% of Profit After Taxes) Net Profit Net Profit/Sales Interest rate for investment at the bank/Depreciation: Internal Rate of Return : Net Present Value : Pay Back Time :

Tabel 4

Uitgangspunten voor de berekening van tabel 4: • Verdeling van de inkomsten van Selibon NV blijft 42/48/10 • Inflatie 3% • Jaarlijkse inkomsten verhoging van 2% • Kapitaal opbouw voor vervanging en nieuwe investeringen door reservering van rente en afschrijvingen • Uitbreiding personeel voor nieuwe werkgebieden zoals milieustraten. Impact van nieuwe investeringen op de huidige organisatie Selibon NV heeft per 31 december 2012 een personeelsbestand van 51 FTE. Met de nieuwe werkgebieden zal dit tot ongeveer 60 FTE groeien eind 2015. Met deze geringe personele groei van zo’n 18% wordt een omzet groei van ongeveer 40% gerealiseerd. Nieuwe vacatures worden deels ingevuld met bestaande werknemers die omgeschoold worden. Zie organisatiestructuur in bijlage 3.

40


8.3 Financiële samenvatting Nadere uitwerking van de financiële overzichten moeten worden gerealiseerd in een businessplan om een definitief overzicht te verkrijgen. Uit de tabellen kan worden geconcludeerd: Tabel 2: Wanneer de bestaande situatie wordt voortgezet, zal Selibon NV rond het ‘break-even point’ blijven opereren. Er zal geen geld zijn voor vervangingsinvesteringen of voor investeringen voor de verwachte uitbreiding van het zorgplichtgebied. Tabel 3: Door de investeringen worden nieuwe inkomstenbronnen gegenereerd. Tabel 4: De begrotingen geven aan dat de financiële situatie van Selibon NV aanmerkelijk gezonder wordt door de investeringen. Selibon NV is in staat om de hogere exploitatiekosten zelf op te brengen. Ook zullen er door de afschrijving en rente in de toekomst financiële middelen zijn voor vervanging en uitbreiding. Dit betekent dat Selibon NV, uitgaande van de beschreven situatie, geen extra financiële middelen van de overheid of de bevolking nodig heeft om een duurzaam afvalbeheer te realiseren.

41


Literatuur •

Milieubeleidsplan Bonaire 2003 - 2007

•

Concept Afvalplan Bonaire, 2011

•

Concept Milieuprogramma Bonaire 2013-2017

•

Wet VROM BES, 2012

•

Landelijk Afvalbeheerplan Nederland 2009-2021 (LAP2)

42

Naar een duurzaam afvalbeheer op Bonaire OPENBAAR LICHAAM BONAIRE

Recommend Documents