Modernisering van de rechtspraak Programma Kwaliteit en Innovatie (KEI) Vereniging Nederlandse Gemeenten Mr. Wilfried Derksen
1
Uitgangspunten KEI wetgeving Eenvoudige, uniformere basisprocedure voor zowel vorderingen als verzoeken
procesinleiding
verweer
zitting
uitspraak
Twee ambitieuze programma’s: één van wetgever en één van rechtspraak Doelen
• verhogen kwaliteit: realiseren moderne, toegankelijke en begrijpelijke rechtsgang • verkorten doorlooptijden: vereenvoudiging en uniformering procedures en werkprocessen binnen rechtbanken en gerechtshoven
• innovatie: digitaal en geautomatiseerd werken, digitale communicatie met partijen (waar mogelijk), proces-vertegenwoordigers, ketenpartners.
2
Stand van zaken wetgeving Planning Afhankelijk publicatie wet- en regelgeving in Staatscourant Wat is nodig? Vier wetten en één AMvB Verantwoordelijkheid Ministerie van Veiligheid en Justitie
3
Modernisering in samenwerking •
Verantwoordelijkheid ministerie van Veiligheid en Justitie
•
Rol regeringscommissarissen Hammerstein en Scheltema
•
Veel overleg met KEI Rechtspraak
•
Wat is nodig: 4 wetten en 1 AMvB
•
Wet 1: Eerste aanleg civiel, eerste en tweede aanleg bestuur: in EK, MvA ingediend
•
Wet 2: Tweede aanleg en cassatie civiel, IN EK, MvA ingediend
•
Wet 3: Invoeringswet, in TK, NnaV en MvT ingediend
•
Wet 4: Rijksinvoeringswet, in TK
•
AMvB: Terug van Raad van state
•
Inwerkingtreding = eerste drie wetten door EK + 6 maanden
•
Niet voor 1 juli 2016
4
Gefaseerde inwerkingtreding: uitrol in releases • Drie civiele releases - 1.0 vorderingen verplichte procesvertegenwoordiging 1e en 2e aanleg - 2.0 vorderingen kanton 1e aanleg - 3.0 verzoeken 1e en 2e aanleg inclusief combinatie verzoeken en vorderingen in een procesinleiding
• Twee bestuurs releases - 1.0 asiel en bewaring - 2.0 overig bestuursrecht 1e en 2e aanleg (excl. ABRS, inclusief Mulder) • Per release golfsgewijze uitrol per groep gerechten
5
Modernisering in samenwerking •
Uniforme procesregeling (e.a. + h.b. 1 regeling) en werkprocessen
•
Projectgroepen ontwikkelen producten, advocaten klankbordgroepen en deurwaarders kijken mee
•
Deurwaarders en advocaten worden betrokken bij ontwikkeling formulieren
•
Rechtspraak IT-faciliteert ‘one best way’, gebaseerd op zaaksturing afgeleid uit de werkprocessen
•
Indiening via (doelgroepgerichte) formulieren maken geautomatiseerde dataverwerking mogelijk
•
Stukken dienen in vastgestelde formats te worden geüpload
•
Stukken kunnen buiten beschouwing worden gelaten (wet, procesreglement, regeling digitaal procederen/juiste format)
•
Partijen vernemen hun taken via Mijn Rechtspraak + notificatie
•
Digitaal procederen wordt gestimuleerd
•
Met grote ketenpartners wordt systeemkoppeling ontwikkeld 6
Uitgangspunten digitaal procederen •
Afgestemde bepalingen voor digitaal procederen voor civiel en bestuur
• Digitaal procederen via Mijn Rechtspraak of systeemkoppeling (30c lid 1 Rv) •
Verplicht voor civiel (30c lid 1 Rv) tenzij, - natuurlijke personen zonder professioneel gemachtigde - informele rechtspersonen zonder professioneel gemachtigde - anderen, aangeduid in AMvB (30c lid 4 Rv)
•
Verplicht voor bestuur (8:36a, lid 1 en lid 2 Awb) tenzij, - de rechter anders bepaalt - natuurlijke personen en voor verenigingen waarvan statuten niet zijn opgenomen in een notariële akte, tenzij vertegenwoordigd door een derde die beroepsmatig rechtsbijstand verleent (8:36b, lid 1 Awb) - anderen, aangeduid in AMvB (8:36b, lid 2 Awb)
•
Formulieren (kunnen) worden voorgeschreven (AMvB)
7
Uitgangspunten digitaal procederen •
Partijen procederen via Mijn Rechtspraak (30c Rv)
•
Mijn Rechtspraak moderniseert termijnbewaking met notificaties (30d Rv en 8:36c Awb)
•
Geen vaste roldagen (n.v.t. bestuur)
•
Digitaal - en deels geautomatiseerd - communiceren: uploaden stukken en berichten verzenden (soms papier d.m.v. scan/print)
•
Dossier voor partijen en gemachtigden toegankelijk via Mijn Rechtspraak
•
In zaken met verplichte procesvertegenwoordiging kan alleen advocaat proceshandelingen verrichten
•
Digitale handtekening (30c lid 3 Rv en 8:36d))
•
Digitale uitspraak (30e Rv)
•
Evt. digitale grosse en digitaal PV (geluidsopname, 30n Rv en 8:36e Awb)
8
Kern wijzigingen Rechtsvordering I Nieuwe terminologie • Procesinleiding, oproepingsbericht, vordering en verzoek (dagvaarding, verzoekschrift) • Eiser en verweerder (gedaagde), verzoeker en belanghebbende • Verschijnen (stellen) • Verweerschrift (conclusie van antwoord) • Tegenvordering, tegenverzoek (eis in reconventie) • Zitting en mondelinge behandeling (terechtzitting) • Dag voor de volgende proceshandeling = uiterste dag (Rol,roldag)
• Digitaal (ziet op bericht), elektronisch (ziet op verzending) • Schriftelijk is inclusief digitaal (bij brief, per post) • Verzenden is inclusief elektronisch ter beschikking stellen • Afschrift is inclusief digitaal afschrift • Indienen (neerleggen) en deponeren (= fysiek) • Vonnis en beschikking, conclusie en akte blijven gehandhaafd 9
Kern wijzigingen Rechtsvordering II •
Titel met algemene bepalingen die gelden voor vorderingen (=exdagvaardingen) en verzoeken (=ex-verzoekschriften) ► algemene voorschriften voor procedures (3e afdeling A)
•
Zaak wordt aanhangig gemaakt met procesinleiding (30a Rv)
•
Procesinleiding kan vordering en verzoek bevatten (30b Rv) - niet per 1-1-2016
•
Indiening procesinleiding met vordering leidt tot verstrekking oproepingsbericht door gerecht (111 Rv)
•
In verzoeken maakt gerecht zoals nu bekend aan belanghebbenden (30j lid 2 Rv, 112 lid 4 Rv)
•
Eiser (in vorderingen) maakt deze bekend aan verweerder
•
Plicht tot betekenen wordt opgeheven, bekendmaking mag vormvrij, maar betekening wel nodig voor verstek (112 Rv)
•
Oproepingsbericht kan ook door deurwaarder cf. aanwijzingen gerecht worden gemaakt waarna indiening procesinleiding per omgaande volgt (113 Rv)
10
Kern wijzigingen Rechtsvordering III •
Oproepingsbericht vordering binnen 2 weken na indiening bezorgen aan verweerder - mag zonder deurwaarder (112 lid 1 Rv) ► Bij niet verschijnen herstelbetekening mogelijk (112 lid 2 Rv)
•
Procesinleiding/oproepingsbericht vermelden datum en wijze verschijnen (2 weken tot 6 maanden na uiterste datum oproepen) en datum en wijze verweer voeren (111 Rv)
•
Proceshandelingen mogen altijd eerder verricht worden
•
Mondeling verschijnen in kantonzaken blijft mogelijk (30i, Rv)
•
Zitting wordt snel gepland, zitting uitgangspunt tenzij ► Instemming/verzoek partijen met/om uitspraak zonder zitting ► In kantonzaken niet om zitting is gevraagd (30j lid 6 Rv)
•
Wettelijke uitspraaktermijn van 4/6 weken (30q Rv), uitstel kan
•
Mondelinge einduitspraak mogelijk (30p Rv)
•
Geen verplicht PV (30n Rv)
•
Rechter voert regie, kan maatwerk toepassen (30k en 30o Rv)
•
Geen recht op re- en dupliek en pleidooi 11
Kern wijzigingen Rechtsvordering IV • •
Heffing griffierecht in vorderingen direct na indiening procesinleiding (WGBZ) Gedeeltelijke terugbetaling indien vordering wordt ingetrokken voordat verweerder is verschenen c.q. uiterlijke verschijningstermijn (WGBZ), wordt waarschijnlijk maximum dat gerecht houdt
• • • •
Wet gaat uit van regievoering door rechter vanaf begin zaak Poortselectie / vroegdiagnose bepaalt verloop zaak Maatwerk kan gevraagd worden Zaak snel op zitting (in hoger beroep als partijen vragen of hof het nodig acht) met actieve rechter (binnen grenzen partijdebat)
•
Geen wijziging bewijsrecht, behalve mogelijkheid getuigen te horen op mondelinge behandeling (30k lid 2 Rv) Verruiming 96 Rv, forumkeuze kantonrechter Geen overheveling van vordering naar verzoek en v.v.
• •
12
Kern wijzigingen bestuursrecht Procedure blijft nagenoeg gelijk m.u.v:
• Digitaal procederen (terminologie in Awb aangepast) • Verweerder “kan” verweerschrift indienen. Indien de bestuursrechter er om verzoekt, dient het bestuursorgaan binnen vier weken een verweerschrift in (8:42 Awb) • Indien partijen niet reageren binnen redelijke termijn dat zij op zitting gehoord willen worden, kan de rechtbank bepalen uitspraak te doen zonder (nadere) zitting (8:57, lid 1 en 8:64 lid 5 Awb)
Portaal Mijn Rechtspraak
Veilig inloggen in digitaal dossier
Processtukken indienen en raadplegen
Procedure eenvoudig volgen
Toegang buiten kantoortijden
Voorbeeld verloop digitale civiele zaak Mijn Rechtspraak
Mijn Werkomgeving
15
Verweer ontvangen > inhoudelijke check Mijn Rechtspraak
Mijn Werkomgeving
16
Spontaan bericht partij > uitstelverzoek zitting Mijn Rechtspraak
Mijn Werkomgeving
17
Zitting Mijn Rechtspraak
Mijn Werkomgeving
18
Wat heeft u nodig voor Mijn Rechtspraak? • Een moderne internet browser en een goede internetverbinding om bestanden te kunnen oploaden • Scanapparaat (300DPI-bitdiepte 24BIT) • Conversiesoftware naar PDF
• DigiD, E-herkenning, advocatenpas • Optioneel: kantoorsoftware met meer faciliteiten
12
Bestandsformaten
• Niet alle formaten worden toegelaten • Lijst van formaten in ontwikkeling • Conceptlijst vastgelegd in procesregeling • Geen Word • Ook formaten voor audio, video etc.
20
Ontvangstbevestiging en notificaties
• Indiening van een stuk wordt bevestigd met een bericht in Mijn rechtspraak. Bericht kan worden gedownload • Berichten, taken en stukken toegevoegd aan Mijn Rechtspraak
• Gerecht verzendt kennisgeving via e-mail aan e-mailadres dat gebruiker heeft vermeld
21
Autorisatie en authenticatie
22
Inloggen
•
Beveiligd inloggen met DiGiD, advocatenpas, E-herkenning, aansluiten bij rijksstandaard
•
Advocaat kan andere machtigen om toegang te krijgen, bijvoorbeeld secretaresse
•
Naast advocaat heeft ook partij zelf toegang … maar mag geen handelingen verrichten in zaken waarin sprake is van verplichte procesvertegenwoordiging
23
Mondelinge behandeling in de digitale zittingszaal
• Mijn Rechtspraak niet geschikt voor zitting • Inrichting digitale zittingszalen • Faciliteiten voor partijen • Bring your own device • Wi-Fi
• Dossiers voorafgaand zitting downloaden
24
Wat gaat er straks digitaal? Aanbrengen
Verweren
Betalen
Verzoeken & Incidenten
Plannen
Uitspraken
Alle interactie mbt tot het voorleggen van een kwestie aan de rechter om een uitspraak te verkrijgen
Procesinleidingen, oproepingsbericht, exploot, herstel verzuim, etc.
Alle interactie mbt het weerleggen van de, in een aan de rechter voorgelegde kwestie, gepresenteerde feiten
Verweerschrift, verschijnen, etc.
Alle interactie mbt het vaststellen en voldoen van griffierechten
Hoogte, vaststelling en correcties van het griffierecht
Alle interactie mbt het verloop van de gerechtelijke procedure
Uitstel, instellen deskundige, voegen derden, intrekking, schorsing, verdaging incidenten, deskundige rapporten, etc.
Alle interactie mbt de organisatie en verslaglegging van de behandeling in een vergadering van de rechtbank
Procesverbaal, buiten zitting afdoen, zittingsdata, zittingslijst, oproepen, verhinderdata, etc.
Alle interactie mbt het verkrijgen van of opkomen tegen een rechterlijke beslissing
Tussenuitspraken, (deel-) uitspraken, verzet
25
En als er een storing is? Leerstuk van verschoonbare termijnoverschrijding – risicoverdeling Storing bij rechtspraak: ► bijzondere bepaling in AMvB: “verlenging indieningstermijn bij storing van Mijn Rechtspraak
► communiceert via diverse (betreffende)kanalen: rechtspraak.nl en digitaal loket ► (middel)grote storing: ook sociale media U constateert een storing: ► Melden Rechtspraak Servicecentrum (RSC) ► Telefonisch of via sociale media
26
Rechtspraak Servicecentrum (RSC) • Advocaten, curatoren, IND, deurwaarders en burgers
• Algemene vragen en zaaksgebonden vragen over de digitale procedure • Vragen over lopende, papieren zaken worden beantwoord (en daarmee doorgezet) naar het betreffende gerecht • Geen juridisch advies • Vragen over actualiteiten en algemene vragen over de rechtspraak • Technische vragen over het systeem
• Melden van bevindingen, storingen of zaken waar u tegenaan loopt Openingstijden van 08.00-17.30 uur (vooralsnog) Telefoon 088 – 361 61 61 Webcare (Twitter en Facebook) en later ook chat
27
Drie interactievormen
Verschil in techniek Geen verschil inhoud!
Mijn Rechtspraak of het aansluitpunt? Mijn Rechtspraak
Aansluitpunt Rechtspraak
Webportaal
Koppeling tussen systemen
Handmatig opvoeren van gegevens en documenten (via webformulieren)
Geautomatiseerde gegevensuitwisseling
Dossier in webportaal of downloaden
Dossier in eigen systeem
Geen aanpassing in eigen systemen noodzakelijk
Vraagt om aanpassing eigen systemen
Geen grote investeringen
Mogelijkheid tot innovatie eigen werkproces
Gebruik van e-herkenningsmiddel PKI-
Investering in aanpassing systemen en authenticatiemiddelen (PKI-O)
→ Kan bij hoge volumes en/of omvangrijke dossiers in praktijk veel werk zijn
→ Vraagt om investering vooraf, maar daarna minder werk in de praktijk en minder foutgevoelig
Aansluitpunt Rechtspraak
Generiek aansluitpunt per release voor geautomatiseerde gegevensuitwisseling Rechtspraak levert specificaties aan van het aansluitpunt Door het realiseren van een aansluiting kunnen ketenpartijen geautomatiseerd gegevens met de Rechtspraak uitwisselen
13
Aansluitpunt Rechtspraak is er voor…
Bestuur
Civiel
Gemeenten
Advocatuur
Provincies
Deurwaarders
Waterschappen
Incassobureaus
Uitvoerende diensten Rijk (IND, Belastingdienst, CJIB, SVB, UWV, DUO, RVO, etc.)
Rechtsbijstandsverzekeraars
Advocatuur
Jeugdzorg
overig
overig
Geautomatiseerde gegevensuitwisseling
Aanpassen systemen
Aantal = heel veel
Aanpassen systemen Afspraken maken & testen
Generiek aansluitpunt!
Aantal = 1
Belangrijkste uitgangspunten aansluitpunt Rechtspraak Generiek aansluitpunt
Gericht op alle professionele ketenpartijen
Gefaseerde invoering
Conform de KEI releaseplanning
Functioneel hetzelfde als Mijn Rechtspraak
Informatievoorziening in beide kanalen is gelijk en gelijktijdig
Het Aansluitpunt en Mijn Rechtspraak zijn naast elkaar te gebruiken
Gegevens uitwisselen via het Aansluitpunt maar bijvoorbeeld het dossier raadplegen via Mijn Rechtspraak
Gegevensuitwisseling betreft alleen zaak- en dossierinformatie
Bijvoorbeeld geen informatie uit registers van de Rechtspraak
Authenticatie & identificatie
Gebruik van PKI-O en OIN
Basiskanaal is Mijn Rechtspraak
Gebruik van het Aansluitpunt mag, maar is niet verplicht
Ketenpartijen zijn zelf verantwoordelijk voor de inhoudelijke kwaliteit van gegevens
De Rechtspraak converteert of verrijkt geen gegevens
Planmatige doorontwikkeling
Van ongestructureerde informatie naar gestructureerde informatie
Voldoet aan Rijksbrede standaarden
NORA, kaders voor berichtenboeken, EBV, etc.
Wat vragen we nog meer? • Vordering, gronden • Bekend verweer • Bewijsmiddelen • Partijgegevens • Toevoeging • Griffierecht • Controle en indienen
Volgende fasen • Verschijnen art. 114 • Verweerschrift art. 30i • Bepalen zitting art. 30j - rechter toewijzen - zitting bepalen - zitting plannen - partijen uitnodigen
Meer informatie www.rechtspraak.nl/modernisering
36
