:
—
.
.
.
•
*
\
'
-
-
'
'
.
'
-
'
STI'DIF. HIJ OKAVW EN WINDERIG
dat mij daareven uit de pen kwam : 'n Noordsch godenlied. Het is, meen ik, voor de eerste maal, dat de schoonheid van Afrika's kust is vertolkt door een kunstenaar uit het noorden. Met Henricus' werk voelen wij mede, wijl hij die schitterende natuur van het zuiden gezien heeft door zijn, door ons temperament. Xiet
M
alleen lijnen hebben hem getroffen, maar kleur, diepe, breede, massale bondels kleur. Die heeft hij weten te herscheppen voor ons oog, de tintelende kleuren van Tunis harmonisch weergevend in zijn pastels. Laten wij den Nederlandschen kunstenaar eere brengen voor wat hij deed. Hij is dat waard !
Wij zullen in de volgende bladen trachten ÜDKRNE FRAXSCHE f f f ï die belangstelling nog te doen toenemen Ï f T t f f ï f MEDAILLES. DOOR H. f. DE DOMPIERRE door kortelijk te bespreken den arbeid der DE CHAUFEPIÉ. f f f t T f voornaamste Fransche medailleurs.
Meer en meer neemt ook in ons vaderland de belangstelling toe in de kunst van den medailleur; waar in het midden der 19'^ eeuw, ja twintig, tien jaren geleden niemand zich bekommerde om de vraag of een medaille mooi of leelijk was, begint men nu bewondering te krijgen voor de fraaie voortbrengselen dezer herlevende kunst. 12
WEER.
Een enkel woord ter inleiding vooraf. Wat is een gedenkpenning: Het is een stuk metaal goud, zilver, brons, tin, waardoor een of ander feit uit de geschiedenis of uit het particulier leven wordt herdacht en voor eeuwig aan de vergetelheid wordt ontrukt; om een reden te hebben een gedenkpenning te slaan moet er iets te Am&v/Xrw zijn. Wanneer dus in stad of land veel gebeurt,
dan kan de medailleerkunst bloeien — wan- in 1901 ter eere van het tweehonderdjarig neer buiten op de slagvelden of op de bestaan van het koninkrijk Pruisen. wijde zee de legers en vloten overwinning op Wij deden voor de curiositeit beide stukken overwinning behalen, wanneer voordeelige eens afbeelden om te doen zien welke munten tractaten worden gesloten dan kunnen die mooier zijn: de stukken die 300 jaar vóór heugelijke feiten in metaal worden gememo- Christus werden geslagen in de heerlijke stad reerd, wanneer in de steden vorsten of voor- Syracuse of die welke 1900 jaar na Christus name burgers hun beeltenis willen vereeuwigen in het Athene aan de Spree zijn vervaardigd. of wanneer vrienden en bewonderaars hun De eigenlijke gedenkpenning in den gewonen leermeesters willen eeren dan is er stof voor zin van het woord ontstond met de herleving penningen. van de kunst in Italië — gedurende een paar honderd jaar bloeide de Men moet nooit uit medaille als een heerlijk het oog verliezen, dat kunstwerk te Florence, een medaille is een in Venetië, Urbino, om te metaal gebracht stuk blijven doorleven in het geschiedenis uit het üuitschland der 15de en openbaar of particulier i6'l« eeuw, het Frankrijk leven, het heeft dus der 1 7<'<; eeuw en vooral een ernstig monumen•:N DRACHMENSTIK. ook in onze Nederlandtaal karakter. sche gouden eeuw. Voor de oude Grieken In de IS'IL' eeuw verviel de kunst, biocide waren hun munten eigenlijk hunne gedenkpenningen ; wanneer een landsvorst in de weder op onder Napoleon, sleepte haar bestaan Olympische spelen eene overwinning behaalde voort in de veertig, vijftig jaar na Napoleon's kwam op de munten de kar waarin hij den val, om ongeveer i860 in Frankrijk met groote wedstrijd gewonnen had, wanneer in den kracht te herleven. Wat is de oorzaak van dat plotseling ontoorlog tegen Karthago de Syracusanen overspringende nieuwe lewinnen, wordt de Lyven dat zich na [870 bische leeuw als hermet nog grooter kracht innering op hun munontwikkelt? Vooreerst ten gebracht, wanneer is het de aanleg der dezelfde Syracusanen Fransche kunstenaars, later den Atheners de die meer dan elders bekende gevoelige negroote beeldhouwers derlaag toebrengen, zijn en die dus van worden de wapenen, zelf tot deze zeer aan die men als prijs stelde DUITSCHLAM). VIIF MARKS'I'l'K. het beeldhouwen verin kampstrijden, ingesteld ter eere dier zegepraal, op de munten wante kunst kwamen, dan ook de meer en meer verbreide gewoonte om beroemde tijdvereeuwigd. Ook een ander feit nog doet de munt genooten in metaal te eeren, want dit moet hebben een monumentaal karakter: men men nooit uit het oog verliezen: er kan brengt er namelijk steeds de beeltenissen op dan alleen sprake zijn van bloei, van hoog der goden, stroomnymphen, stamhelden, zoo ontwikkelde kunstenaars wanneer er wvw^ is. Wij wezen er op, dat juist beeldhouwers b.v. in Syracuse de bronnymph Arethusa. Eerst later worden de munten uitsluitend licht zullen overgaan tot het maken van gestempelde betaalmiddelen, meest getooid medailles, een woord om deze gedachte toe met de beeldenaars der landsvorsten. Tot op te lichten. De kunst der oude Nederlandsche onzen tijd echter worden er vooral in Duitsch- stempelsnijders was geheel anders dan die der land, „Gedachtenismunten'' geslagen, zoo b.v. moderne Franschen, hun kunst was eng ver-
want aan die der goudsmeden en metaal-ciseleurs, zij sneden zelf de stempels, terwijl de modernen het model boetseeren, twee, driemaal grooter dan de uit te voeren penning; wanneer dit relief gevormd is, wordt het in handen O. ROTY. gesteld van den techDE FRAN'SCIIE REPUBLIEK. nicus, die de reduceer(VOORZIJDE.) machine bedient en van het groote model een kleiner relief maakt op de grootte van het gevraagde stuk, daarmee wordt de stempel vervaardigd. Ken moderne medaille ondergaat dus drie soorten van behandeling. De kunstenaar boetseert het model, de technicus aan de reduceer-machine verkleint het en maakt de stempels, de arbeider aan de Munt slaat de O. KOTY. stukken. Vele betreuren DE FRANSCIIK REPUBLIEK. (ACHTERZIJDE.) dat men niet meer den ouden weg van stempels maken volgt, maar wanneer men billijk zijn wil, moet men niet dezelfde eischen stellen aan een gedenkpenning der 17de en der 19de eeuw. Het zijn twee geheel andere soorten kunstwerken, hoewel hun grondbeteekenis dezelfde is. Plaatsen wij ons thans voor het werk van den grootmeester der Fransche medailleurs: Roty. In 1846 werd Roty te Parijs geboren, in 1864 ging hij de Ecole des Beaux Arts bezoeken. Oorspronkelijk legde hij zich toe op de schilderkunst maar spoedig reeds trok de beeldhouwkunst hem het meest aan. In 1875 kreeg hij de eerste Prix de Rome voor een relief voorstellend eenen herder die op de rotsen van dc Thermopylae een opschrift poogt te ontcijferen. Na drie jaren in Rome te zijn geweest keerde hij te Parijs terug, waar men hem met werk en eer overstelpte — terwijl hij vele van de franken die hij zelf ontwierp zag toestroomen, voor zijnen onverpoosden en wakkeren arbeid.
Die franc vormt een goed uitgangspunt om Roty's werk te leeren waardeeren. De kunstenaar wilde vóór alles met de banaliteit der gewone muntvoorstellingen breken, hij wilde niet Marianne gelauwerd of gehelmd altijd maar door weer herhalen, maar plaatste een mooie slanke vrouwengestalte te midden van een veld, met wijden worp het zaad strooiende in de open groeven der velden. Roty wilde hiermede Frankrijk, beschaving en ontwikkeling zaaiende, voorstellen. Roty is een echt vaderlander in zijn hart en diep leed hij onder 1870 en zijn gevolgen, aardig symboliseerde hij den vernieuwden bloei van zijn land in 1895, (p. 67) *) aan de voorzijde de kop der Fransche Republiek een traan nog in het oog, aan de keerzijde de fransche haan vroolijk kraaiende, terwijl de zon het braak liggende land beschijnt waarop de ploeg voor den arbeid gereed ligt. Deze beide stukken toonen reeds aan hoe wars deze kunstenaar van het banale is, hij is een denker, die door zijn genie de meest gewone allegoriën omwerkt in mooie gedachten. Zoo b.v. de Campbell medaille (60) waar hij te huldigen had eenen beroemden Engelschen philoloog. Nu zou men vroeger, en zelfs nu nog, er al licht toe komen om een Minerva, of Homerus of het Parthenon te ontbieden ter opluistering van de keerzijde ; oneindig mooier en smaakvoller echter deed Roty, hij plaatste op den penning een eenvoudig antieke bank waarnaast een laurierboom staat, terwijl Grieksche handschriften op de bank liggen; uitstekend is hier getypeerd de kalme, rustige ernst van den Philoloog. Zeer mooi ook is de symboliek van een penning gewijd aan de Fransche ,,Club Alpin" (62). Te midden van gletchers en dennenwouden rust een gracieuse genius, die in de hand vooruitgestrekt houdt een edelweisz, aan de keerzijde wijst een kloeke vrouw aan den bergstijger den weg. Uit den aard der zaak nemen in de allegoriën aan de keerzijde de symbolische vrouwen en kinder (genius) figuren *) Daar het natuurlijk onmogelijk was om alle besproken stukken te reproduceeren, verwijzen de nummers naar ,.Les Medailles et plaquettes modernes". Kleinmann. Haarlem 1899—1901. De meeste stukken zijn hier verkleind gereproduceerd.
eene groote plaats in, andermaal weder moet de wijze waarop Roty worden verheerlijkt de deze figuren weet aan heilbrengende kracht te wenden is zoo uiterst der „Vin Coca Mariani", smaakvol en ver van een kleine genius ligt het banale. Wij zien b.v. tegen een vrouw aanop eene plaquette ter gedrukt, die voor hem eere van den Hooghet gezondheid en kracht leeraar Chirurg Gosselin brengende vocht in(61) eene ernstige vrouschenkt (76). wengestalte, de ChirurTallooze kleine gegie, zitten, terwijl naast vleugelde en ongevleuhaar uitgestrekt een lijk gelde knapengestalten O. ROTY. DE GEVANGENIS VAN FKESNES. ligt. De electriciteit is bewegen zich op Roty's (VOORZIJIJK.) een naakte vrouw die penningen, wij noemen van de aarde opstijgt, (47) twee vrouwen om- slechts die op de medaille welke men aanbood helzen elkander verpersoonlijkend de spoorweg- aan Cambon, nieuw benoemd Gouverneur-Geverbinding van Algiers met Constantine (58), neraal van Algiers (72), een klein gevleugelde een andere gestalte weder is geplaatst aan de genius werpt, geleund op het wapenschild der keerzijde eener medaille gegoten ter eere van stad Lyon, kushandjes naar een in zee verdwijGeorges Duplessis den conservator van het nend schip, dat den nieuwen Gouverneur naar prentenkabinet te Parijs. Het is een jonge vrouw Algiers voert. Met deze symboliek is een aandachtig prenten beschouwend (54). Mooi grappig geval gebeurd: De Tsaar zou Parijs is ook het motief van twee medailles, de een bezoeken en o.a. te Versailles een tooneelop de Kamer van Koophandel te Parijs (14) voorstelling bijwonen, nu moest dat feit de ander op den prefect van politie; op beide worden vereeuwigd door eene medaille, maar zit eene vrouw in een studeervertrek; in de het was kort dag. Gelukkig dacht men toen kamer van koophandel heeft zij graphische aan de Cambonmedaille en deze werd ten tabellen voor zich terwijl ver in het verschiet spoedigste voor deze gelegenheid in orde door de ramen het gebouw van de Kamer gemaakt. De jonge genius bleef vriendelijk zichtbaar is, vooral aardig is de symboliek zijn kushandjes werpen maar nu niet meer op die waar de prefect van politie Loze naar Cambon op zijn schip, maar naar het gehuldigd wordt. De vrouwengestalte is in gouden letters in het luchtruim prijkende half omgewend voor een bureau gezeten woord „Russie" (227). Men moet zich weten en staart naar buiten waar de St. Chapelle te behelpen. en de daken van het Soms ook worden Palais de Justice zichtdie vrouwen en geniën baar zijn, zij schijnt aanin verband gebracht met dachtig te luisteren naar het werkelijke leven, de geluiden, die uit de zoo zien wij eene jonge groote stad opstijgen. vrouw personifieerende Zij vertegenwoordigt Frankrijk, staan voor den scherpen blik, het den honderdjarigen Chealtijd luisterend oor en vreul, die oud ter neder de waakzaamheid van zit gedoken in zijn leude politie. Het opschrift ningstoel (56). zegt dan ook: „regarde, Uiterst aangrijpend is écoute, veille". Smaakdeze verbinding der voller allegorie is wel allegorie op den peno. ROTY. „ E GEVANGENIS TE FRESNES. niet denkbaar. Een ning geslagen bij den 15
dood van Carnot. Aan de voorzijde ligt de doode uitgestrekt op de baar omringd door kransen en bloemtakken, naast hem een treurende vrouwengestalte, aan de keerzijde dragen zes allegorische in lange treurkleederen gehulde gesluierde vrouwen de baainaar het Pantheon. Zoo zien wij op j).
DITIIS.
loopen en gaat hij vrij heen in de armen zijn kindje dragend terwijl zijn vrouw hem begeleidt en de gevangenis ver op den achtergrond blijft liggen — als een benauwde droom. Dank zij de gezonde inrichting der tijdelijke gedwongen woning, zijn zijn krachten toegenomen en is zijn geest helder en frisch geworden. Er zijn wel eenige bedenkingen te maken tegen dit stuk, hoe mooi ook de details zijn, hoe werkelijk hoog de stemming die er uit spreekt moge zijn, is het inderdaad te veel schilderij. Het is een hoogst modern stuk, wanneer men aan de voorzijde die drie gestalten ziet alle den rug toewendend aan den beschouwer, dan doet dat niet aangenaam aan, ook de perspectief aan de keerzijde is voor een medaille niet gewenscht.
eene medaille geslagen bij de herdenking van het vijftigjarig bestaan der Fabriek van Christofle, den chef der firma in een leuningstoel gezeten terwijl een jonge vrouw hem een zilveren vaas voorhoudt. Smaakvol zijn hier ook de geniën, die de zijvlakken vullen. De keerzijde dezer medaille brengt ons in het gewone leven zelf. Wij zien er twee werklieden, die bezig zijn aan het verzilveren en ciseleeren. Ook geheel in het gewone ROTY. DOOI) V A N CARNOT. leven staat een touchant mooie (VOOR/.IJDK.) plaquette weergevend een moeder, die haar kind eng aan de borst getoch goed drongen houdt. Het is de „Materniré." doen kan. Op een der latere penningen van Roty Een opmerzien wij een geheel drama afspelen. Het king nog die is een stuk geslagen op de in 1898 ge- ons van zelf opende gevangenis te Fresnes — Les Rungis. tot de bespreDe voorzijde is in drieën verdeeld, in de king van eerste afdeeling zien wij den gevangene som- Roty's porber en ter neder gedrukt in zijn cel zit- tretten brenten ; in doffe wanhoop heeft hij de handen gen zal: het voor de oogen geslagen. In het middenvak is de vorm zien wij hem opgewekt en ijverig werken. der medailles, In het derde deel zit zijn vrouw in het ,,par- wij zijn door loir" terwijl zij haar bébé omhoog houdt als alle eeuwen troost en bemoediging voor den gekerkenden heen gewend vader. Aan de keerzijde is de straftijd afgeaan ronde 16
Wanneer wij de Renaissance medailles doorzien zullen wij inderdaad dit schilderen in metaal niet vinden, daar is meer eenvoud, meer grootheid nog. En toch heeft dit schilderen in metaal zijn bekoring, de hier onderstaande medaille is wel niet van Roty maar is een bizonder geslaagd voorbeeld, hoe een genre stukje in het matte zilver
. •..
!••••':•
.
A
N
i -
(ACHTERZIJDE.)
penningen, alleen vinden wij in Italië lang- geconstateerd, de moderne medailleur heeft werpig vierkante plaquetten, Roty zegt dat heel wat anders te overwinnen dan zijn oudere hij die nog nooit gezien had toen hij in 1880 Italiaansche en Nederlandsche collegas: daar zijn eerste plaquette maakte. De vierkante was het óf de schilderachtige Florentijnsche vorm voldoet uitstekend maar brengt weder dracht óf de veldheers mantel óf de priesterstola, nu is het andere vraag— < de gekleede jas! punten met zich. Wanneer men In ouden tijd een officier heeft bij de ronde weer te geven vormen sprak kan men ten het van zelf dat minste met den men de omburnou, de nesschriften om de tels effect bejakoppen heen gen, wanneer een zette de keerpriester te conzijde kon men terfijten is met dan voorzien de wijde priesvan de een of terkleeding, de andere spreuk, werkman heeft nu is het op O. ROTY. 50-IAKIG 1IKSTAAX DER FIRMA CIIRISTOFI.E. zijn losse kiel een vierkant stuk vrij wel onmogelijk om rond het hoofd om de schouders maar de ambtenaar, de de namen en titels te zetten, men plaatst nu gewone burgermijnheer ? Meesterlijk heeft meest naam en data terzijde en eronder de Roty en de nader te bespreken Chaplain die bizondcre verklaring van hulde of de op- moeilijkheden overwonnen. Als portretten zien wij verder Cambon (72) somming der categoriën vereerders die mede met het wat arrogant fransch ambtenaarde medaille aanboden. Van het uiterste belang is ook de vorm achtige in zijn gelaat, de gedistingueerde der letters. Wanneer zooals in Italië en onze kop van Hennessey (63) enz. Wij zouden Nederlandsche provinciën de medailleerkunst deze opsomming kunnen voortzetten, maar bloeit zijn de letters voortreffelijk, zij vormen memoreeren alleen nog de beide oude lieden, een harmonisch geheel met de voorstellingen; portretten van Boulanger en zijn echtgenoote wanneer de kunst vervalt worden ook zij slechter, (52), en de over elkander geplaatste koppen men vergelijke eens de afschuwelijke letters van Roty's ouders (59). Niet alleen de op de medailles der Utrechtsche munt — vóór mannenportretten van Roty vragen bewon1900, met de opschriften der Fransche pen- dering, ook de vrouwen: vooral het beeld ningen ! Een medaille is een zeer klein zijner eigen vrouw (46), hoe zacht en nobel kunststuk dat bestemd is om in de hand te ligt het kopje niet in het een weinig concave worden genomen desnoods zelfs door vergroot- grondvlak, de naam is er achter gegraveerd glazen te worden bezien, de kleinste mis- en het touchante opschrift zegt: Ik heb vatting én in voorstelling én in lettervormen uw beeld, o geliefde vrouw, in het metaal én in verhouding van de verschiilende onder- gegrift opdat ik u altijd jong voor oogen hebben zou." Merkwaardig is het, dat als men deden ergert en hindert dus. Wij komen thans tot Roty's portretten die deze vrouwengestalten: zijn vrouw en madebizonder mooi en gelijkend zijn, daar is de moiselle Taine b.v. vergelijkt met de vrouwentypische kop van Chevreul met zijn van rimpels koppen op de Renaissance-medailles: een doorploegd gelaat, zijn verwarde haren (56) Pas- Lsotta de Rimini van Matteo de Pasti, een teur met zijn hoog ernstig geniaal voorkomen Johanna Albizza een Nonnina Strozza het (66). voortreffelijk is hier de behandeling van verschil zoo betrekkelijk gering tusschen de kalotje en jas, want, en dit mag wel eens worden Italiaansche vrouwen der 14'^ en 15d•_- eeuw XXIII. Elseviers Xo. i.
17
Jules Clement Chaplain is geboren te Mortagne (Ome) 12 Juli 1839. In 1859 kwam hij op de Ecole des Beaux Arts, waar hij de leerling werd van Joufroy en Oudiné. Oudiné is een der baanbrekers geweest op het gebied der nieuwe richting in de medailleerkunst en vervaardigde zelf zeer mooie gedenkpenningen (1 en 2). Chaplain kreeg ook eenen tweeden en eersten Prix de Rome, in 1864 vertrok hij naar Rome na bekroond te zijn voor een relief dat als onderwerp had: „Mercurius doet een panther drinken", waar haalt men toch z.ulke onderwerpen van daan!
O. ROTY.
SIR JOHN l'Ol'l'. IIKNN'KSY.
en de Fransche vrouwen der ic/'e eeuw is. Noch het type, noch de wijze van weergeven door den kunstenaar verschilt veel, bij beiden de groote eenvoud van lijnen, dezelfde zuiverheid van trekken. Bij die vrouwenbeeltenissen vervalt de moeilijkheid der kleeding, want losse kragen, kanten fichus en de mooie naaktheid der hals zelf geven den kunstenaars gemakkelijke motieven aan, Ter loops zij er hier even aan herinnerd, dat er een Nederlandsche penning bestaat waar de medailleur wel op bijzonder geniale wijze de kleedingsmoeilijkheid heeft opgelost. De voorzijde vertoont de naast elkander geplaatste beeltenissen van prins en prinses Hendrik. De prinses draagt om den hals een hooge japon met een ruche versierd, de prins — is gedecolteerd of draagt ten minste noch uniformjas noch dito gekleede. Dit is voorzeker een geniale wijze om deze eigenaardige moeilijkheden uit den weg te ruimen! Wij verlaten thans Roty, die hoewel reeds ouder wordend en klagend over zijn oogen, nog menig mooi werk voor de Fransche kunst zal kunnen scheppen. Chaplain vinden wij in een somber atelier in de Rue Mazarine ; Roty's atelier was boven in een allerliefst huis in Auteuil, waar de heerlijke lucht ruim binnenstroomde en prachtig licht den arbeid van den kunstenaar vergemakkelijkt. Met atelier van Chaplain is in een der sombere achter in het Institut de France gelegen vertrekken. 18
Vier jaar bleef hij in Rome en exposeerde na zijn terugkomst veel op tentoonstellingen en in de salons. Ook hij kreeg den regen traditioneele Fransche eerbewijzen: medailles, legioen van Eer, lidmaatschap van het Instituut enz. Gedurende korten tijd was hij Directeur van de porceleinfabriek te Sèvres, maar spoedig keerde hij terug tot de medailles en daar deed hij wel aan, want Chaplain is een groot kunstenaar, zijn portretten staan zeker even hoog als die van Roty, in zijn symboliek en allegoriën is hij én in de gedachte én in de uitvoering zwakker. Onder de portretten noemen wij de voortreffelijke beeltenis van Jules Garnier met zijn
.). C. CHAPLAIN.
r.RKARI).
waaiende haartooi (43), van Jules Simon (19)- door fatsoenlijke gelaatsuitdrukking, de eerlijke met zijn goed ernstig gelaat, van den vicaire oogen en sympathieke trekken. general Louis Legrand met zijn gefigeerde Ook de vrouwenportretten van Chaplain priestergelaat (23) van zijn zeer mooi, zoo Charles Roux den de naast elkander depute van Marseille geplaatste meisjes(25), van Delaunay busten van Anna en den schilder (21), van Germaine en van Jules Ferry den staatsHélène en Anna de man (30), van Joseph Brancovan, (26 en 28), zoo het karakBertrand en Paul Tiltervolle portret van laux (35 en 33) de Laetitia Raphael (22), beroemde geleerden. waarbij zoo uitsteOnlangs werd zeer kend is partij getrokverdienstelijk door ken van het avondChaplain in metaal toilet, dat zich heergeëerd de oud Goulijk om den mooien verneur-Generaal Van hals drapeert, terwijl der Wijck (286). een bonten sortie de Een drietal portretschouders omgeeft en ten verdient eene biin haar harige don1. C. CHAPLAIN. MADAME UARTET. zondere vermelding, zigheid afsteekt tegen vooreerst dat van zachtheid van het vleesch van armen en de Camille Sée (25) een uiterst gedistingueerde hals. Jeanne Julia Bartet de beroemde comeen sympathieke kop; voortreffelijk is hier de dienne van het Theatre Frangais is ook door wijze van behandeling van haar en baard, dezen kunstenaar geconterfeit (34), voor allen ook de kleeding is prachtig. mooi is het portret Dan Gréard,de vice van Maria Gortcharector der Universiteit cow Stourdza (40) gehuld in zijn statig onze afbeelding geeft ambtelijk gewaad (37). maar een zwak beeld De handen liggen van de groote schoonleunend op een boek, heid van dit stuk. houding, gelaatsuitMen moet zich in drukking, alles is even het algemeen wel smaakvol en volkowachten om de momen in harmonie met derne medailles te geheel de persoonbeoordeelen naar relijkheid. Bizonder productiën, hoe goed mooi doet ook op die ook zijn; nooit deze plaquette het in kan men wedergeven een der bovenhoeken het effeet, dat bereikt geplaatste kijkje op wordt door het relief de Sorbonne. der stukken en door In de derde plaats de kleur van het meis de aandacht overJ. C. CHAPLAIN. JEAXNK MATHILDE CLAUDE taal óf het zacht wit waard het portret van Casimir Périer (39). Uitstekend is weergege- van het matte zilver óf het streng bruine ven het eigenaardige, wat platte hoofd van van het brons. Evenmin als beschouwer dit vergeten dezen Franschen staatsman met de door en 19
moet, mag' het wel den kunstenaar in herinnering worden gebracht dat hun grondstof #z^a«/ is en dat sommige voorstellingen, eigenlijk „genrestukjes", zich weinig leenen tot het overbrengen op metaal. Als voorbeeld geven wij hier weer een medaille van Chaplain. Geslagen voor de „Société Franchise des habitations a bon marché"; de grondgedachte is wel aardig. In plaats van te geven een reeks arbeiderswoningen die stijf naast elkander staan, zooals b. v. op een Nederlandsche medaille van i860, geslagen ter eere van Hogendijk van Domselaar, die te Tiel 70 woningen voor den ambachtsstand stichtte, zien wij het gevolg
F. VKRNON.
CI.KMKNXF. DE VliRNOX.
van een goede woning: een gelukkig gezin, waar moeder de vrouw de soep opschept en de vader, van zijn werk teruggekeerd, zijn bébé spelende opheft; en toch heeft deze voorstelling op metaal bijna iets ridicuuls, ook al wil men nog niet zeggen, dat het er wel wat van heeft of de gelukkige vader zijn kindje uit de soepterrine gehaald heeft. Toch kunnen eenvoudige zachte motieven wel op medailles aangenaam aandoen; wij zagen de geniën bij Roty en vooral bewonderen wij ook de zachte kinderportretten bij Chaplain. Wij geven als voorbeeld een allerliefste penning, waar de kunstenaar zijn vier kinderen 20
op vereeuwigde, bovenaan staat Maurice een twee-jarig kaasbolletje, wiens bavetje artistiek om het halsje is gedrapeerd, dan daar rechts onder Suzanne, oud vier jaar; de door een lintje opgehouden haren vallen sluik langs het hoofdje, neus en mond zijn pedant naar voren gestoken, dan Marcel die in 1879 zijnen vader met zijn verschijning kwam verheugen en die in 1886 als een fatsoenlijk Fransch jongetje wordt afgebeeld, eindelijk onderaan een oudste meisje Louise, een niet mooi kind, maar juist dat niet „mooi" zijn dezer kinderen is de groote verdienste van dit werk en van heel den kunst-arbeid van Chaplain, hij flatteert nooit maar geeft eenvoudig en waar weder zooals hij de menschen ziet en begrijpt. Waar Roty eerst uitvoerige schetsen voor zijne medailles pleegt te teekenen,' vangt Chaplain terstond met boetseeren aan. Voor de portretten werkt hij eerst naar photografie, dan naar het model zelf. Even moeten wij hier een tusschenbedenking invoegen. Wij wezen er op, dat om goede medailles te krijgen er 7-riMg" moet zijn en nu is het ongelukkig welke verkeerde gedachten het groote publiek soms over het maken van een gedenkpenning heeft. Stel ge ontdekt, dat een professor over vier weken 25 jaar lang zijn gulden lessen zal hebben uitgestort over zijn leergierig gehoor, hoe zal ik hem dan eeren, wel de medailles zijn nog al in de mode, dus als wij hem eens in metaal lieten vereeuwigen — «z<2#r /iy ;««£• «- £<"/ƒ «zVfc 7'«« ;/z
J. C. CHAPLAIN.
GOF.DKOOl'E WONINCKX.
echter. Aan onzen kunstenaar werd opgedragen om na Carnot's dood een penning te slaan op de verkiezing van Casimir Périer. Op diep gevoelde wijze concipieerde hij de keerzijde van dit stuk; in plaats van te vervallen tot zware symboliek plaatste hij eenvoudig eene in treurgewaad gekleede vrouw, die den sluier van haar bedroefd gelaat terugslaat en het stembiljet in de urn werpt. Aldus wordt gepersonifieerd het treurende Frankrijk, dat den opvolger van den gevallen Carnot kiest. De andere keerzijden zijn minder; de voorstelling van Madame Bartet (34). die voor het Theatre Frangais staat, terwijl uit de wolken een genius haar een krans aanbiedt, is niet mooi, evenmin de medaille van Helene Bibesco (31), waar een genius boven een piano zweeft, bloemen strooiende. De Mercurius die boven de haven van Marseille zweeft (medaille op Roux) (25), de „Apollo" op den penning van Delaunay (21), pakken ons niet zooals Roty's mooie en fijn gevoelde voorstellingen. Het verschil van beiden op dit punt is gelijk aan dat wat er bestaat tusschen iemand die wel een „lief" vers maakt en den werkelijken dichter. Naast deze beide groote figuren op het gebied der medailleerkunst staat Vernon een jonge kunstenaar, leerling van Tasset. Tasset
zelf is een uitstekend artist die o.a. den heer Reuchlin uit Rotterdam zeer verdienstelijk op een medaille bracht (317). Hij heeft zich de laatste jaren echter voornamelijk toegelegd op het bedienen der reduceer machine, en is er in geslaagd zijne machine schier tot volmaaktheid te brengen. Wanneer de Fransche moderne medailles zoo bewonderenswaardig zijn, dan is dat voor een deel ook aan hem te danken, de medailleurs toch geven hem hun model, hij reduceert dat en maakt de stempels. Vernon dan, geboren in 1859, kwam op twintigjarigen leeftijd op de Ecole des Beaux Arts, in 1887 kreeg hij den prix de Rome voor het onderwerp „Jason het gulden vlies veroverend " Vooral zijne portretten zijn mooi, hij maakte de beeltenis van zijne moeder en tante, hoe mooi is niet in de door ons afgebeelde plaquette de behandeling van de onderdeden van dat oude gezicht, zonder eenigszins te idealiseeren heeft hij voortreffelijk den goeden kalmen berustenden ouderdom weten te treffen. Over heel Vernon's werk o. a. een zeer mooie plaquette Rosa (100) een jong meisjes kopje, ligt een groote zachtheid. Hij maakte nog een herinnerings-medaille om uit te reiken bij de eerste communie: Christus aan een jong meisje den ouwel reikend.
r~
T. TASSKT.
JHR. 1 IT Tl I RWCIILIN.
21
Reeds wezen wij op de vraag naar medailles in Frankrijk, maar niet alleen wordt het meer en meer gebruik om groote mannen aldus te eeren ook doop-, huwelijks- en verlovingsmedailles worden veel gemaakt en gevraagd, verder geven de eerste communie en kerkelijke feestdagen aanleiding tot het koopen van penningen. Zoo kan er geen congres worden gehouden of men maakt
op zijne plaquette : ,,De Bron", een drinkend meisje. Ook Daniel Dupuis maakte zeer mooie portretten. Ten slotte willen wij nog een tweetal medailleurs noemen: Patey, chef van het atelier der Munt aan de Quai Conti te Parijs en Legastelois. Patey heeft een zeer groot talent, zijn plaquette met de portretten van zijn vader A. PATKY. BKSTITRBARE LUCHTBALLONS. en moeder is uitnemend fraai (192), ook herinnerings-draagteekens voor de leden, zoo het door ons afgebeelde stuk geeft een bemaakte Vernon een lief insignetje voor het in wijs van zijne groote gaven. 1900 gehouden internationaal medisch congres, Te herdenken was de uitvinding der „balaan de voorzijde zien wij een vrouwen-figuurtje, lons dirigeables" nu zien wij Icarus die zijn de medische wetenschap, met een slip van zoon Daedalus de vleugels aangespt, de zitharen mantel beschermend een lampje dat tende figuur van den vader naast de slanke dreigt uit te gaan. De keerzijde vertoont een staande gedaante van den zoon doet uitmooi gezicht op Parijs. stekend. Wij onthielden ons tot nu toe van toeAan de keerzijde wijst eene zittende vrouspelingen op toestanden ten onzent maar wengestalte naar een in het luchtruim kunnen toch niet nalaten het volgende, ken- zwevenden ballon. Van Legastelois geven wij merkend voor den stand der een meisjesportretje. Hoe ontwikkeling in deze materie lief en smaakvol dat kopje binnen onze landsgrenzen, ook is, toch geeft ze eene mede te deelen. bedenking, eene bedenking Niet lang geleden zou er trouwens, die bij Ie Nid en een groot internationaal conla Source ook reeds rees. gres in Amsterdam zijn, men Wij zetten voorop, dat de stelde toen aan de Nedermedaille, dus ook de plalandsche regelings-commissie quette, een of ander feit hervoor, om ook tens een denkt, hetzij dat het geldt smaakvol penninkje als souom een gebeurtenis in de venir te doen maken maar geschiedenis der volkeren te men wilde niet; dat was, herdenken, of een bewijs zoo zeide men, een liefvan vereering van vrienden hebberij om over te laten te «even of eenvoudisr o o voor kippententoonstellers en slechts een familielid te eeren LEGASTELOIS. JONG MEISJE. zangvereenigingsleden! maar maar dan heeft het stuk niet voor wetenschappelijke toch altijd een basis, en dit mannen!!! mist Legastelois' meisjeskopje en dat voelt Noemen wij nog den zeer talentvollen men des te meer daar er geene inscriptie Daniel Dupuis wiens „Nest" wij reeds af- op staat, wie is dat meisje ? Is het misschien beeldden, dezelfde groote gratie vinden wij de verpersoonlijking der lente? 22
