28 januari 2011
MARAKA Deze nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging van Inheemse Dorpshoofden in Suriname (VIDS). Wij wensen u veel leesplezier. Voor reacties of een bijdrage kunt u contact opnemen met de redactie. Wilt u deze nieuwsbrief via de mail ontvangen, maak dan contact met Muriël of Sandra. Contactadres: Verlengde Gemenelandsweg 18d Telefoonnummer: 520130 0f 520131. Email:
[email protected] Redactie: Sandra Arichero-Jeffrey George Awankaroe Muriël Fernandes Carla Madsian Max Ooft Met een bijdrage van Sita Apalakali en Louis Biswane
Redactioneel VIDS heeft het jaar 2010 goed kunnen afsluiten met een strategievergadering van dorpshoofden en een conferentie van verschillende inheemse volken uit Suriname, Frans Guyana en Brazilië. Beide activiteiten zijn een voorbeeld van de samenwerking en toenemende eenheid tussen inheemse volken nationaal en internationaal. Nationaal werd die eenheid ook al gedemonstreerd toen massaal werd gestemd op inheemse leiders tijdens de verkiezingen in mei 2010. Daardoor hebben wij nu twee dorpshoofden in De Nationale Assemblee, het hoogste volksvertegenwoordigend orgaan van Suriname dat ook wetten voor het land maakt. Internationaal slaan inheemse volken ook de handen in elkaar om onze plaats op te eisen in de discussies over biodiversiteit en klimaatverandering zodat niet opnieuw buiten ons om besluiten worden genomen over zaken die van invloed zijn op ons leven en de manier waarop onze mensen leven. In 2011 zal VIDS via MARAKA de gemeenschappen informatie blijven geven over deze onderwerpen. Ook houden wij iedereen op de hoogte van de activiteiten van VIDS in de dorpen en in het beleidscentrum om onze doelen te bereiken, met als prioriteit d e juridische erkenning van onze grondenrechten. Aan iedereen een vruchtbaar jaar toegewenst! De redactie 1
28 januari 2011
Nieuws van het bestuur VIDS voorzitter bij gran krutu Saramaccaanse gezagsdragers VIDS voorzitter Ricardo Pané en basja Silowin
ook
Alinjawari van Langamankondre hebben op
Saramaccaners. Het was nodig dat deze
17, 18 en 19 december 2010, op uitnodiging
vergadering werd gehouden vóór eind van
van VSG (Vereniging van Saramaccaanse
het
Gezagsdragers) deelgenomen aan een gran
informeren
krutu in Nieuw Aurora. Op deze gran krutu
uitgevoerd en wat niet. De deadline voor de
van
uitvoering
Saramaccaanse
gezagsdragers
is
gesproken over de stand van zaken met betrekking tot de uitspraak van het Inter Amerikaans Hof voor Mensenrechten (IACHR) in de Saramacca zaak. Suriname werd in 2007 veroordeeld door dit Hof om de rechten van de Saramaccaners te respecteren en deze rechten ook wettelijk te regelen, onder andere de grondenrechten, het recht op participatie in besluitvorming en het recht op FPIC (Free, Prior and Informed Consent = Vrije,
Voorafgaande
en
Weloverwogen
Toestemming).
voldoende
jaar
om
de
wat van
invloed
was
door
gemeenschappen allemaal
het
vonnis
reeds was
te was
medio
december 2010. De
huidige
minister
van
Regionale
Ontwikkeling (RO), Linus Diko, was ook aanwezig, en hij heeft gezegd dat de overheid zich gaat voorbereiden om een aantal zaken binnen het vonnis uit te voeren. Ook VIDS heeft een zaak lopen bij het IACHR, namelijk van de dorpen langs de Beneden-Marowijnerivier. De VIDS voorzitter gaat ervan uit dat het Hof een soortgelijke uitspraak zal doen als in de Saramacca zaak. “Daarom is het voor ons belangrijk om te
Voor VIDS is de samenwerking met VSG heel
weten hoe dit vonnis wordt uitgevoerd door
belangrijk, zegt Pané. En voor ons is het goed
de overheid. Als bij de uitvoering blijkt dat dit
om
wordt
het model wordt voor oplossing van het
uitgevoerd. De vorige regering Venetiaan
grondenrechtenvraagstuk in Suriname, dan
heeft geen haast gemaakt met de uitvoering
weten wij dat als VIDS en hoeven wij de
van het vonnis, terwijl er politiek gezien toch
fouten niet te maken die na de uitspraak
te
kijken
hoe
het
vonnis
2
28 januari 2011
gemaakt
zijn
door
de
overheid,
de
onderzoeken voor tweetalig onderwijs op de
gemeenschappen en/of VSG”.
scholen in het Saramacca gebied.
Bij de samenwerking tussen VIDS en VSG is
Verder is gesproken over het traditioneel
het volgens Pané belangrijk dat ze elkaar
gezag. Onduidelijk is wat de positie is van het
ondersteunen. Op de gran krutu heeft VIDS
traditioneel gezag in het decentralisatieproces
dan ook verteld over de ervaringen van de
van de overheid. VIDS en VSG hebben te
organisatie
met
horen gekregen dat de jurist Lim A Po twee
betrekking tot de besteding van het bedrag
jaar heeft gewerkt aan een conceptwet voor
dat de overheid aan het Saramacca volk heeft
het traditioneel gezag. “Wij wisten niet eens
moeten betalen. Reeds is een commissie
dat Lim A Po deze opdracht had gekregen en
gevormd die gaat kijken hoe de Saramacca
we hebben de conceptwet nooit gezien. Wij
gemeenschap
gebruiken.
vragen ons af hoe Lim A Po in staat is om
Gesproken is over consultatie van dorpen,
deze conceptwet te maken als hij ons niet
verbetering van onderwijs, gezondheidszorg
kent, ons niet ziet en geen enkele dorp
en het economisch weerbaar maken van
bezoekt. Hij kent onze cultuur niet en hij
gemeenschappen.
heeft
en
adviezen
het
geld
gegeven
zal
Verbetering van de gezondheidszorg is een prioriteit van de gemeenschappen in het binnenland.
Pané
heeft
VSG
dan
ook
geadviseerd om daar extra aandacht aan te
ons
niet
geconsulteerd.
Volgens
anderen heeft Lim A Po ervaring in het maken van wetten. Als wij besluiten om ernaar te kijken, zullen wij dat heel kritisch doen”, aldus Pané.
besteden. Met betrekking tot onderwijs heeft
Volgens het IACHR vonnis moet de regering
Pané verteld over het pilot project voor
het
tweetalig intercultureel onderwijs dat VIDS dit
demarqueren en wettelijk erkennen. “Als dit
schooljaar
en
gebeurt, betekent dit voor inheemsen dat
Donderskamp. In dit pilot project leren de
onze zaak kans van slagen heeft”, vindt Pané.
kinderen rekenen in het Nederlands en
Hij heeft op de gran krutu naar voren
Kaliña. VSG wil nu ook de mogelijkheden
gebracht
is
gestart
in
Galibi
gebied
dat
grondenrechten
van
de
de strijd
Saramaccaners
van
onverkort
VIDS
voor
doorgaat.
3
28 januari 2011
Grondenrechten blijven speerpunt VIDS beleid Van 5 tot 7 december 2010 vond te Galibi
voor Inheemse Zaken dat direct onder de
een VIDS strategievergadering plaats waarbij
president zal vallen. VIDS heeft al een
een evaluatie is gemaakt van de afgelopen
voordracht gedaan voor bemensing van dit
periode sinds de laatste VIDS vergadering
bureau, maar daar is nog geen reactie op
van
gekregen.
januari
2009
in
Wit
Santi.
De
dorpshoofden hebben gesproken over de stand van zaken in de dorpen en het overheidsbeleid ten aanzien van inheemse volken. Voor de VIDS als organisatie is het belangrijk om direct informatie te krijgen van de
dorpshoofden,
bestuurlid
van
aanbevelingen
zegt
VIDS. van
kapitein De
de
Lewis,
besluiten
vergadering
en zijn
overhandigd aan minister Diko van Regionale
Lewis
vertelt
strategievergadering opnieuw
hebben
een
de
dat
op
deze
dorpshoofden
aangehaald
dat
het
verkrijgen van de juridische erkenning van grondenrechten de hoogste prioriteit blijft voor VIDS. Hoewel de huidige regering een aantal toezeggingen heeft gedaan aan de inheemsen zal VIDS onverkort doorgaan met haar beleid voor juridische erkenning van de rechten van inheemse volken en ontwikkeling van inheemse gemeenschappen. Onder de toezeggingen die zijn gedaan is een Bureau
conceptwet
traditioneel
ten
aanzien
gezag.
En
er
van
het
is
een
overheidsproject voor decentralisatie maar de rol van het traditioneel gezag daarin is nog steeds onduidelijk. De overheid doet toch nog dingen zonder ons te betrekken en daar zijn wij het niet mee eens”. Het
Ontwikkeling. Kapitein
Kapitein Lewis: “De overheid is ook bezig met
VIDS
inheemsen
bestuurslid recht
benadrukt
hebben
op
dat hun
grondgebieden en dat het recht op FPIC (Free, Prior Informed Voorafgaande
en
Consent
= Vrije,
Weloverwogen
Toestemming) gerespecteerd moet worden door de overheid. De dorpshoofden hebben op de vergadering dan ook te kennen gegeven dat ze nader geïnformeerd willen worden over het principeakkoord dat de minister van Openbare Werken (OW) heeft gesloten met China want het ziet er naar uit dat de projecten die daarin worden genoemd in inheemse gebieden zullen plaatsvinden. 4
28 januari 2011
Ook over andere projecten en beleidszaken
inheemse gebieden gecontinueerd wordt en
die inheemsen betreffen, willen zij meer
dat er ook gewerkt moet worden aan
informatie zoals over klimaatverandering en
verbetering
de daaraan gekoppelde compensatieregeling
gezondheidszorg.
REDD. Positief in het overheidsbeleid noemde
problemen zijn met het dorpsbestuur, zal een
kapitein Lewis het maandelijks overleg met
VIDS delegatie gaan om te bemiddelen.
de minister van Regionale Ontwikkeling. Ook belangrijk is dat twee dorpshoofden deel uitmaken
van
de
Nationale
Assemblee.
“Hoewel zij via een politieke partij gekozen zijn als parlementariërs, vertegenwoordigen zij de totale inheemse gemeenschap en werken in nauw overleg met VIDS”, aldus kapitein Lewis.
van Naar
onderwijs
en
dorpen
er
waar
Besloten is tevens dat uiterlijk 2012 een VIDS conferentie moet plaatsvinden, onder andere voor de aanwijzing van een nieuw bestuur. Hiervoor moeten wel financiële middelen gezocht worden omdat het veel kost om alle dorpshoofden
met
vertegenwoordigers
hun van
basja vrouwen–
en en
jongerenorganisaties bijeen te brengen.
Ten aanzien van de dorpen bevestigden de dorpshoofden dat de demarcatie van de
Inheemsen Suriname, Frans Guyana en Brazilië: Geen goudwinning in inheemse gebieden Van 7 tot en met 10 december 2010 kwamen in Galibi ruim 90 vertegenwoordigers bijeen van inheemse volken uit Suriname, Frans Guyana en de Braziliaanse deelstaten Macapá en Noord Pará. Het doel van de bijeenkomst was om elkaar te leren kennen, met elkaar te
Een Wayana uit Frans Guyyana wijst op de kaart aan waar garimpeiros naar goud zoeken in het grensgebied tussen Suriname, Frans Guyana en Brazilië 5
28 januari 2011
praten
over
hun
gemeenschappelijke
problemen en om ervaringen uit te wisselen. Specifiek
hebben
zij
gesproken
over
inheemse grondgebieden, sociale problemen, inheemse talen en goudwinning. Bij het
dit niet langer getolereerd kan worden. Gezamenlijk
hebben
zij
een
resolutie
aangenomen waarin zij NEE zeggen tegen goudwinning in inheemse gebieden. Deze resolutie leest u op de volgende pagina.
laatste onderwerp, goudwinning, laaiden de
Met betrekking tot grondgebieden hebben zij
gemoederen
Hartverscheurende
gesproken over bedreigingen zoals mijnbouw,
voorbeelden werden genoemd van de vele
houtkap, invasie door buitenstaanders en
problemen die de inheemsen ondervinden als
vervuiling en vernietiging van het milieu.
gevolg van de invasie door garimpeiros in
Gezamenlijk namen zij het standpunt in dat
op.
hun grondgebied, de
alle
vernietiging van het
moeten
bos, vervuiling van
gedemarqueerd en wettelijk
water,
erkend, en dat zij het recht
en
vele
ziekten. De
gebieden worden
hebben om hun gebieden naar
Wajãpi
Brazilië
eigen inzichten te gebruiken
uit
en
vertelden
ziekte
landen
uitgedund van
naar
slechts
Ook
150.
Wajãpi uit Brazilië verloren hun familie door ziekten die overgebracht zijn door garimpeiros
enkele
duizenden
zelf
te
regeringen
hoe hun volk door werd
inheemse
beheren. van
worden
alle
De drie
opgeroepen
om de rechten van inheemse volken te respecteren zoals
de
Wayana
in
het
grensgebied van Suriname en Frans Guyana
deze zijn vastgelegd in de VN Verklaring inzake de Rechten van Inheemse Volken.
vertelden over hun problemen en hoe weinig
Er is ook gesproken over sociale problemen in
ondersteuning
van
de dorpen die ontstaan door misbruik van
alle
alcohol en drugs en geweld tegen vrouwen.
deelnemers het erover eens dat goudwinning
Er zijn veel negatieve gevolgen, onder andere
zulke grote negatieve gevolgen heeft voor
grotere criminaliteit, diefstal, agressiviteit,
hun grondgebied, hun leven en leefwijze, dat
geweld,
overheidsinstanties.
ze
krijgen
Unaniem
waren
gezinsontwrichting
en
slechte 6
28 januari 2011
leerprestaties
bij
jongeren.
indirecte
gevolgen,
gezinsontwrichting,
Er
zijn
ook
bijvoorbeeld verminderd
gezinsinkomen, prostitutie, geslachtsziekten en verwaarlozing van kinderen. Om deze problemen tegen te gaan zijn een aantal oplossingen voorgedragen die variëren van informatie
op
scholen
tot
betere
grenscontrole.
eigen taal spreken en daarnaast een tweede taal leren. Het is de derde keer dat deze conferentie plaatsvond. Eerder kwamen de inheemsen van de drie landen bijeen in 2009 in St. Georges (Frans Guyana) en in 2008 in Macapá
(Brazilië).
In
Galibi
waren
uit
Suriname aanwezig de vertegenwoordigers van de vier inheemse volken Kaliña, Lokono,
De
Wayana en Trio. Uit
deelnemers
Frans
Guyana
benadrukten dat
kwamen
de
vertegenwoordigers
inheemse talen
van Kaliña, Palikur een
en Wayana/Apalai.
fundamenteel
En
onderdeel
Braziliaanse Macapá
zijn van
de
uit
het
en het noorden van
inheemse
Pará,
kwamen
identiteit en cultuur. Via de taal wordt ook
vertegenwoordigers van de Wajãpi, Apalai,
traditionele
van
Karipuna, Galibi Marwono en Trio/Kaxuyana.
generatie op generatie. Daarom is het ook
Hoewel al deze groepen in verschillende
noodzakelijk om de taal te behouden, te
gebieden en landen wonen, zijn zij met elkaar
stimuleren en in sommige gevallen, zoals bij
verbonden via taal of bloedverwantschap en
de Kaliña en Lokono, te doen herleven. Een
door
belangrijke aanbeveling is gedaan om de taal
bijeenkomst werd georganiseerd door VIDS
te stimuleren via tweetalig intercultureel
samen met de Braziliaanse organisatie Iepé
onderwijs waarbij de kinderen op school hun
en
kennis
overgedragen
gemeenschappelijke
werd
Foundation
gefinancierd
ervaringen.
door
De
Rainforest Noorwegen.
7
28 januari 2011
Resolutie over goudwinning Wij, de participanten in de Derde Grensoverschrijdende Vergadering van Inheemse Volken, gehouden van 7 – 10 december 2010 te Galibi, Suriname, verklaren het volgende: Goudwinning in onze gebieden en in de buurt van onze gebieden heeft zeer ernstige en zelfs dodelijke gevolgen voor onze gemeenschappen en voor ons milieu. We zijn afhankelijk van ons milieu voor onze overleving. Ernstige gevolgen van de goudwinning zijn, onder andere, vervuiling van de rivieren en van het bos, vergiftiging van het water , vissen en dieren, en dientengevolge van vrouwen, mannen en kinderen, ondermijning van ons traditioneel gezag, verlies van cultuur en identiteit, geweld en criminaliteit, handel in illegale goederen, prostitutie en overdraagbare ziekten inclusief malaria, HIV/AIDS, etc. Goudwinning brengt geen duurzame ontwikkeling; de nadelen zijn groter dan de voordelen. Misschien worden enkele personen rijk voor enige tijd, maar onze toekomst en de toekomst van onze kinderen worden in gevaar gebracht. Goudwinning vormt voor ons een lokaal, nationaal en regionaal (grensoverschrijdend) probleem en daarom moeten wij goed overleg en een grotere samenwerking hebben tussen de landen. Goudwinning en de gevolgen daarvan zijn niet alleen een technisch probleem, maar ook een politiek probleem op beleidsniveau. Overheden treffen enkele maatregelen, maar die maatregelen blijken niet voldoende te zijn. In veel gevallen belooft de overheid veel, maar onderneemt geen of weinig acties. Er is een verschil tussen wat gezegd wordt en wat gedaan wordt. De maatregelen die getroffen worden beantwoorden niet aan onze eigen inzichten en oplossingsmodellen. De informatie over goudwinning is erg slecht en onvoldoende in de regio. Er ontbreekt informatie over het besluitvormingsproces en het politiek beleid ten aanzien van dit onderwerp. Wij, inheemse volken, maken geen deel uit van de organen die verantwoordelijk zijn voor de uitgifte van concessierechten. Daarom besluiten wij het volgende: 1. Wij willen geen goudwinning in onze gebieden, en ook niet buiten onze gebieden als de gevolgen ervan ons gebied, ons leven en onze rechten raken 2. We eisen de wettelijke erkenning van onze collectieve grondenrechten en andere rechten zoals vastgelegd in de VN Verklaring inzake de Rechten van Inheemse Volken en ILO Conventie 169 voor zover dat nog niet gebeurd is, en betere bescherming van onze rechten, inclusief ons recht op vrijelijk tot stand gekomen, voorafgaande en weloverwogen toestemming bij elke activiteit die op ons van invloed kan zijn, en onze volledige en effectieve participatie bij alle besluiten die genomen worden en concessies die uitgegeven worden voor exploitatie van natuurlijke hulpbronnen 3. Wij zullen juridische stappen ondernemen, onder andere bij het Inter-Amerikaans Hof voor Mensenrechten en Europees Hof voor Mensenrechten 4. Wij zullen als inheemsen hechter met elkaar samenwerken om het probleem van goudwinning aan te pakken, en we vragen aan de regeringen van Suriname, Brazilië en Frankrijk om dat ook te doen, vooral op politiek en beleidsniveau. Aldus overeengekomen en besloten te Galibi, Suriname, op 10 december 2010
8
28 januari 2011
Dorpsnieuws Url Tapoto nieuw dorpshoofd van Pikin Saron Op 17 oktober 2010 heeft de gemeenschap van Pikin Saron een nieuw dorpsbestuur gekozen onder leiding van Url Tapoto. Een week
eerder,
op
10
oktober,
had
de
meerderheid van de gemeenschap tijdens een dorpsvergadering al bevestigd dat zij verandering van dorpsbestuur wenste en werd
John
Kaoeroeme
bedankt
als
dorpshoofd van Pikin Saron. Afgesproken was dat
op
zondag 17 oktober een
nieuw
dorpsbestuur zou worden aangewezen. Een delegatie van het bestuur van VIDS en haar werkarm
OSIP
en
de
twee
inheemse
parlementariërs, waren op uitnodiging van het aftredend dorpshoofd, John Kaoeroeme, naar
Pikin
Saron
gekomen
om
de
bestuurswisseling in goede banen te leiden. De vergadering was goed bezocht door minstens 150 personen, exclusief kinderen, en werd geleid door de ondervoorzitter van de
VIDS
tevens
voorzitter
van
OSIP,
dorpshoofd Lesley Artist (Redi Doti). Van het bestuur van de VIDS waren verder aanwezig de
voorzitter,
dorpshoofd
(Christiaankondre), dorpshoofd
Jona
en
de
Gunter
Ricardo
Pané
bestuursleden (Erowarte)
Van links naar rechts: basja Deborah Bisai, basja Marie Sabajo, basja Robby Kaoeroeme, dorpshoofd Url Tapoto en hoofdbasja Carlo Malbons
dorpshoofd Jerry Gijsberg (Bernharddorp), alsook
dorpshoofd
Ramses
(Langamankondre) van
het
Kajoeramari bestuur van
KLIM, dorpshoofd Joan van der Bosch (Pikin Poika), basja Muriël Fernandes (Cassipora) en basja Cindy Biswane (Bernharddorp). De dorpshoofden
Artist
en
Kajoeramari
zijn
tevens lid van het parlement. Vóór
aanvang
dorpshoofd
van
Artist
de
aanwijzing
uitleg
over
gaf het
kapiteinschap. Hier zijn traditionele regels aan verbonden waarbij de beschikking van de overheid niet telt. Zodra een dorpshoofd gekozen of aangewezen is door zijn of haar gemeenschap, en dit is gebeurd onder
en 9
28 januari 2011
toezicht
van
de
VIDS,
dan
heeft
het
dorpszaken.
Pané
dorpshoofd al voldoende mandaat om het
aanwijzing
of
werk naar behoren te doen. “Het mandaat
dorpsbestuur een autonome, interne zaak
wordt door het volk gegeven en niet door een
van de gemeenschap is. VIDS zorgt ervoor
beschikking. Een dorpshoofd is in dienst van
dat de zaken ordelijk verlopen, en ook is er
het volk en hij moet de stem van het volk
een afspraak met de overheid dat VIDS het
volgen. Een dorpshoofd is geen ambtenaar,
verslag doet van bestuurswisselingen zodat
hij heeft grote verantwoordelijkheden voor
de zaken administratief worden bekrachtigd
het volk, maar ook voor de natuur en voor de
door de overheid.
cultuur. Het is een deel van de traditie en we moeten ons waardig gedragen in die functie”, aldus Artist. Dorpshoofd
benadrukte verkiezing
dat van
de een
Voor het leiderschap in Pikin Saron hadden twee kandidaten zich beschikbaar gesteld: John Kaoeroeme die zich herkiesbaar stelde
Pané
vulde
aan
dat
een
en Url Tapoto. De aanwijzing, waaraan alleen
dorpshoofd inheems moet zijn en zijn of haar
personen vanaf 18 jaar mochten deelnemen,
cultuur moet kennen, een deel van de
viel in het voordeel van Url Tapoto.
gemeenschap zijn, een voorbeeldfiguur zijn en een goed gedrag hebben. Daarnaast moet een dorpshoofd ook zelfstandig zijn en geen familiebemoeienis toelaten in besluiten over
Powaka kiest nieuw dorpsbestuur Muriël Fernandes
Op zondag 12 december 2010 werd in het dorp Powaka, in het district Para, een nieuw dorpsbestuur gekozen onder leiding van August Makosie. Het voormalig dorpshoofd, Ronald
Biswane, had
zijn mandaat
om
gezondheidsredenen teruggegeven aan het
Het nieuw dorpsbestuur van Powaka. Van links naar rechts: basja Gregory Sabajo, basja Rodney Biswane, dorpshoofd August Makosie, basja Henry Jubithana en basja Ramon Veldkamp
10
28 januari 2011
dorp.
De
verkiezing,
een
zaken goed te regelen in Powaka en een
delegatie van VIDS aanwezig was, verliep
manier om dat te doen is door elke basja een
goed.
eigen taak te geven. Rond de verkiezing was
Dorpshoofd
waarbij
Makosie
is
ook
tevens
bestuursopzichter (BO) van Para-Oost. Hij heeft Maraka verteld dat hij van plan is om
Makosie een beetje ziek, maar met de feestdagen zou hij goed uitrusten waarna hij in het nieuwe jaar een goede start zal maken.
Shikaro markt geopend in Washabo Sandra Arichero-Jeffrey
Washabo heeft sinds december 2010 een
is niet alleen bestemd voor de mensen van
markt waar je van alles kan kopen: van
Washabo. De bewoners van omliggende
cassave en wild tot kleding en schoenen. De
dorpen, waaronder Apoera en Section en ook
markt heet “Shikaro”, een Lokono naam die
de bedrijven in het gebied halen hun waar
suikerriet betekent. De markt is een geheel
hier.
eigen initiatief van de dorpelingen. Het is gebouwd door de mannen van Washabo die hiervoor het materiaal kregen van een lokaal houtbedrijf in West Suriname. Shikaro wordt beheerd door een marktbestuur dat uit 13 mensen
bestaat,
waarvan
de
meeste
vrouwen.
Shikaro is twee dagen per week open en wel op woensdag en zaterdag van 7 uur „s morgens tot 13.00 uur in de middag. Producten als cassave, bananen en groenten komen van de kostgronden. Vis, wild vlees, vruchten en het meest gevraagde, keheli (ongekookte peperwater) en cassavebrood,
Kapitein Ricardo Mac-Intosh zegt dat hiermee
kun je hier krijgen. Els uit Washabo zegt: “Ik
een stukje werkgelegenheid is gecreëerd.
vind het geweldig, want ik plant niet, dus
Iedereen is welkom om zijn of haar product
groente kan ik gewoon op de markt halen. En
aan de man te brengen. Wie op de markt
behalve groente kan ik daar ook kleren
verkoopt, moet wel elke een maand een
kopen. De prijzen zijn goed en het is redelijk
bijdrage leveren aan de dorpskas. De markt
druk.
Iedereen
is
blij
met
de
markt”.
11
28 januari 2011
Maak kennis met: Sandra Arichero-Jeffrey
Naam: Ashongo Alalaparoe
ben van Suriname en niet van Brazilië. Maar
Functie: Granman
ik leer mijn kleinkinderen dat ze niet moeten
Dorp: Kwamalasamutu
neerkijken op een Okomoyana. We zijn allemaal familie van elkaar”, zegt Ashongo.
Kwamalasamutu is een Trio
Zijn vader heeft hem veel geleerd en ook
dorp
grootste
veel verteld van het leven. “Want wij
inheemse dorp in het zuiden
inheemsen hebben een andere leefwijze. Nu
van
het
leer ik hetzelfde aan mijn kleinkinderen”.
hoofd van dit dorp staat
Toen hij nog jong was, koos zijn vader een
Ashongo Alalaparoe. Vanaf
vrouw voor hem. “Mijn vader bracht mijn
11
vrouw, ze was jong en heel mooi. Hij zei
en
het
Suriname.
december
Aan
1997
is
Ashongo ook granman van de Trio‟s. “Om
toen: Zoon deze vrouw heb ik voor jou
granman te zijn moet je wijsheid hebben om
gekozen, ze zal goed voor je zijn. Tot de dag
je regels te maken en die toe te passen. Toen
van vandaag is ze mijn vrouw. Mijn vader had
de dorpelingen mij hadden aangewezen om
gelijk, want ze is goed voor mij. Ze heeft me
granman te zijn, had ik geen ervaring op dat
twee kinderen gegeven, maar helaas zijn
gebied. Via het districtscommissariaat heb ik
beiden dood gegaan. Nu heb ik de kinderen
trainingen gevold en ik neem ook het
van hun”.
voorbeeld van grote leiders en koningen zoals die uit de Bijbel.”
Kwamalasamutu had een tijdje te kampen met voedselgebrek. Dat kwam omdat het
Granman Ashongo vertelt dat de Trio‟s hun
dorp te groot was geworden. De mensen
cultuur hoog houden. Ze gebruiken nog
moesten dus verder weg hun kostgronden
dagelijks
Hun
openkappen en dieper het bos in gaan om te
traditionele kleding dragen zij alleen op
jagen. Door verschillende maatregelen die de
feestdagen en andere speciale evenementen.
granman heeft getroffen, is die tijd nu
“Mijn overgrootmoeder was een Okomoyana,
gelukkig voorbij. Alleen in de regentijd is er
dat is een andere stam. Mijn vader is Trio, ik
nu een gebrek aan cassave.
hun
traditionele
voedsel.
12
28 januari 2011
Milieu Inheemsen verdedigen hun rechten en belangen op COP 10 Louis Biswane
Van 18 tot en met 29 oktober 2010 werd in
de natuurlijke hulpbronnen, wie mag daar
Nagoya,
door
gebruik van maken, en als er geld mee
overheidsdelegaties over nieuwe afspraken
verdiend wordt, wie heeft hier dan recht op?‟
om de achteruitgang van biodiversiteit in de
Veel armere landen merken dat rijke landen
wereld tegen te gaan. Aan deze tiende
hulpbronnen uit hun land gebruiken om
bijeenkomst van de “Conference of Parties”
bijvoorbeeld medicijnen of andere producten
(COP
van te maken, maar zien hier geen geld voor
10)
Japan,
deden
onderhandeld
ook
NGO‟s
mee
en
inheemsen uit de hele wereld die verenigd
terug, en dat vinden ze niet eerlijk.
zijn in het Internationaal Inheems Forum over
Biodiversiteit
(IIFB).
Omdat
de
(2) Een nieuw Strategisch Plan met een
discussies grotendeels gingen over natuur
missie en 20 doelstellingen voor de lidlanden
(planten, dieren, schone lucht) probeerden
voor de komende 10 jaar. Het vorige
de inheemsen zoveel mogelijk hun rechten en
strategisch plan liep tot en met 2010. Bijna
belangen aan te kaarten.
alle doelstellingen van dat plan zijn niet
Eigenlijk was de belangrijkste doelstelling van deze COP om een nieuw “pakket” aan te nemen van drie beslissingen.
gehaald, zo bleek uit alle evaluaties. Nu is er een
nieuw
10-jaren
plan
gemaakt, dat
hopelijk realistischer en haalbaarder is.
(1) Het nieuwe protocol over toegang tot
(3) Een plan voor het mobiliseren van
genetische hulpbronnen en het delen in de
fondsen voor het implementeren van de
voordelen en opbrengsten (ABS protocol:
conventie. Dit is een groot struikelblok. De
Access and Benefit Sharing). Dit nieuwe
armere landen zeggen dat ze geen capaciteit
protocol, waar 10 jaar over onderhandeld is,
en geld hebben om alle gemaakte afspraken
gaat over de vraag „van wie is de natuur en
te kunnen uitvoeren, en daarom moeten de 13
28 januari 2011
rijkere landen geld beschikbaar stellen. Maar
“kennis neemt” van de VN Verklaring Inzake
de rijkere landen willen zich niet binden aan
de rechten van Inheemse Volken (UNDRIP),
te grote bedragen. Veel discussies gingen dus
wat in de praktijk betekent dat (sommige)
over geld.
lidlanden
nog
steeds
niet
hun
volle
ondersteuning willen geven aan de erkenning In de vroege ochtend van zaterdag 30 oktober,
na
twee
weken
van
en respectering van inheemse rechten.
intense
onderhandelingen die doorgingen tot in de
Ook
late
positieve,
uurtjes,
werd
dit
pakket
eindelijk
de
overige maar
beslissingen ook
uitkomsten.
andere beslissingen aangenomen, waaronder
(code of ethical conduct) is aangenomen om
over
te garanderen dat buitenstaanders op een
natuurgebieden,
duurzaam
beschermde gebruik
van
respectvolle
“ethische
positieve
aangenomen. Ook werden er meer dan 40 klimaatverandering,
Een
minder
bevatten
manier
en
om
gedragscode”
gaan
intellectueel
met
erfgoed
het
natuur, en traditionele kennis en gebruiken.
cultureel
van
Voor de inheemse onderhandelaars waren er
inheemse volken. Dit is een nieuw onderdeel
overwinningen om te vieren, maar ze gingen
onder artikel 8(j) van het verdrag, dat gaat
ook naar huis met zorgen en teleurstelling.
over traditionele kennis. Op zich is dit een hele vooruitgang, maar de lidlanden hebben
In
het
Nagoya
hebben
wel hun best gedaan om de tekst in de
overheden toegezegd dat ze binnenlandse en
gedragscode te verzwakken en de afspraken
buitenlandse maatregelen zullen nemen om
zijn
de
richtlijnen.
rechten
van
ABS
protocol
inheemse
volken
te
ook
niet
bindend,
maar
vrijwillige
respecteren en om traditionele kennis met betrekking tot genetische hulpbronnen te
De
beschermen. De inheemsen vonden wel dat
belangrijk het traditioneel duurzaam gebruik
er
van natuurlijke hulpbronnen door inheemse
betere
afspraken
gemaakt
moesten
lidlanden
is
hebben
voor
het
ook
erkend
beschermen
hoe
worden over bio-piraterij (het „stelen‟ van
volken
en
inheemse kennis van natuur, vaak in verband
verantwoord gebruiken van de natuur. Deze
gebracht met medicinale kennis). Ook was
gebruiken vallen onder artikel 10(c) van het
het teleurstellend dat het protocol alleen
verdrag. De landen spraken af dat ze op dit 14
28 januari 2011
gebied de obstakels zouden aanpakken. Aan
afspraken gemaakt over beheer, participatie,
de andere kant, en dit was een teleurstelling
en delen in de voordelen en opbrengsten.
voor de aanwezige inheemsen in Japan, werd
Maar veel inheemsen maken zich ernstige
er geen gehoor gegeven aan hun oproep om
zorgen over de snelheid van de uitbreiding
in de beslissing hierover het belang van
van natuurreservaten en de focus van veel
grondenrechten te erkennen. De inheemse
landen daarop. Veel landen zien het instellen
deelnemers legden uit dat zonder landrechten
van natuurreservaten als een van de beste
het
manieren
traditioneel
gebruik
van
bepaalde
om
aan
hun
plaatsen, en de bijbehorende kennis, in
natuurbeschermingsdoelstellingen te voldoen.
gevaar kan komen. Maar de lidlanden wilden
Terwijl inheemse volken er op wijzen dat dit
deze toevoeging niet aannemen.
nog veel te vaak gebeurt in inheemse gebieden zonder dat inheemsen hierbij goed
Wel is afgesproken dat het nieuwe werkplan
betrokken worden of toestemming hebben
voor de uitvoering van artikel 8j van het
gegeven. Ook worden de afspraken hierover
Biodiversiteitsverdrag een belangrijke nieuwe
nauwelijks uitgevoerd, zo bleek uit een
component moet gaan bevatten over artikel
onderzoek
10(c) met betrekking tot het traditioneel
conventie.
duurzaam
gebruik
gemeenschappen.
door
het
secretariaat
van
de
inheemse de
Lidlanden moeten wel rapporteren over hun
komende 2 jaar volop de gelegenheid krijgen
natuurreservatenbeleid, en over de rol van
om uit te leggen wat de bedreigingen en
inheemsen daarin, maar dit gebeurt met een
problemen zijn en hoe zij die het liefst
vragenlijst die geen goed beeld zal geven van
opgelost willen zien. In 2011 wordt er een
de deelname van inheemsen, het gebruik van
speciale
FPIC en het respect voor de rechten van
georganiseerd
Inheemsen
van
internationale om
al
deze
zullen
workshop inbreng
te
inheemse volken op dit gebied. De inheemse
verzamelen en om de nieuwe doelstelling te
deelnemers probeerden de lidlanden ervan te
formuleren.
overtuigen om een betere vragenlijst aan te nemen, en kwamen zelf met een voorstel,
Wat betreft beschermde natuurgebieden of
maar helaas werd dit niet geaccepteerd.
natuurreservaten zijn er een aantal goede 15
28 januari 2011
VIDS naar Biodiversiteitconferentie Louis Biswane
Louis Biswane, basja van Pierrekondre en
Lokono
Loreen Jubitana, directeur van Bureau VIDS,
gemeenschappen aan de Beneden Marowijne
hebben
rivier.
deelgenomen
aan
de
tiende
inheemsen Het
onderzoek
in was
de gedaan
acht om
Conference of Parties (CoP 10) die van 18 tot
ondermeer na te gaan in hoeverre Suriname
en met 29 oktober 2010 plaatsvond in
voldoet aan artikel 10c van het Verdrag
Nagoya, Japan. Op de CoP meetings, die elke
inzake Biologische Diversiteit (CBD) dat in
twee
1996 is ondertekend door Suriname.
jaren
worden
gehouden,
praten
deelnemers over de maatregelen die de landen moeten nemen om de achteruitgang
Artikel 10c luidt als volgt:
van de biodiversiteit in de hele wereld tegen
Elke verdragssluitende Partij dient, voor zover
te gaan en om de biodiversiteit op een
mogelijk en passend: het op de gewoonte
duurzame manier te gebruiken. Regeringen,
stoelende
NGO‟s en inheemsen uit de hele wereld,
rijkdommen
in
nemen
traditionele
culturele
hieraan
deel.
De
inheemse
gebruik
van
biologische
overeenstemming gebruiken
met die
vertegenwoordigers die aan de conferenties
verenigbaar zijn met de vereisten van behoud
deelnemen,
of van duurzaam gebruik, te beschermen en
Internationaal
zijn
verenigd
Inheems
in
het
Forum
over
de
KLIM
te stimuleren.
Biodiversiteit (IIFB). Louis
Biswane
heeft
vertegenwoordigd die in 2006 en 2008 ook had deelgenomen aan respectievelijk Cop 8 in Curitiba
(Brazilië)
en
CoP
9
in
Bonn
(Duitsland). In 2006 presenteerde KLIM de resultaten van een onderzoek naar het traditioneel gebruik
en
beheer van
het
Beneden Marowijne gebied door de Kaliña en
Basja Louis Biswane
16
28 januari 2011
Loreen
Jubitana
had
Daarnaast heeft zij de onderhandelingen van
deelgenomen aan CoP 8 in Curitiba, heeft
het IIFB bijgewoond om te weten wat het
binnen CoP 10 geparticipeerd vanuit het
standpunt van de inheemsen was binnen de
perspectief van de rol van vrouwen binnen
verschillende werkgroepen ten aanzien van
het biodiversiteitsproces. Vrouwen zorgen
onder
immers voor de dagelijkse voeding van het
duurzaam gebruik van de biodiversiteit.
gezin.
Zij
die
zijn
eerder
de
ook
meer
beschermde
gebieden
en
belangrijkste
voedselproducenten en de kennis over de
Op de CoP 10 bijeenkomst in Nagoya, Japan,
lokale ecologie en soorten dragen ze over aan
was
andere generaties.
onderhandelingen over het nieuw Strategisch
het
IIFB
nauw
betrokken
bij
de
Plan en 20 nieuwe doelstellingen bij de De veranderingen in de biodiversiteit treffen
uitvoering van het Biodiversiteitsverdrag. Het
vrouwen
was een hele overwinning toen de lidlanden
dan
ook
heel
hard.
Als
er
bijvoorbeeld gebrek is aan water, worden zij
unaniem
daar het meest door getroffen omdat het
inheemsen
huishouden en het verzorgen van kinderen
betrekking heeft op traditionele kennis en
voornamelijk door vrouwen worden gedaan.
traditioneel
En als de seizoenen veranderen, bijvoorbeeld
hulpbronnen) aan te nemen, en ze zeiden er
als de regentijd of de droge tijd veel langer
zelfs bij dat het niet meer dan logisch was
aanhoudt,
de
dat inheemsen de beslissing mochten nemen
voedselvoorziening. Hier moeten oplossingen
over deze doelstelling omdat het immers op
voor gezocht worden zodat vrouwen ervoor
hen betrekking had.
kunnen blijven zorgen dat er genoeg voedsel
Doelstelling 18: In 2020 moeten traditionele
is voor het gezin.
kennis en gebruiken van inheemse volken die
is
dat
van
invloed
op
Samen met een aantal andere vrouwen uit o.a. Japan en Brazilië heeft zij in een persconferentie gesproken over de rol van inheemse vrouwen en de biodiversiteit.
besloten over
het
voorstel
doelstelling
gebruik
van
van 18
de (die
natuurlijke
relevant zijn voor de bescherming en het duurzame
gebruik
van
biodiversiteit
gerespecteerd zijn en volledig geïntegreerd en gereflecteerd in de uitvoering van de conventie.
17
28 januari 2011
VIDS participeert in internationale discussie over klimaatverandering Sandra Arichero-Jeffrey
Josee Artist van Bureau VIDS heeft in 2010 in
afleggen. Zo proberen zij toch hun ideeën
China
door
en
Mexico
internationale
deelgenomen
conferenties
aan over
klimaatverandering. In september vond in China een voorbereidingsconferentie plaats en in december de zestiende Conference of Parties
(CoP
ledenvergadering‟
16,
de
van
alle
„algemene landen
die
aangesloten zijn bij het Klimaatverdrag) in Mexico. Josee neemt sinds 2008 deel aan deze CoP meetings waarbij zij de inheemse vrouwen vertegenwoordigt. Op
deze
conferenties
inheemse internationale
organisaties,
te
voeren
in
het
uiteindelijke
oplossingsmodel dat besproken wordt door de overheden. “De overheden kijken meer naar de politieke en economische belangen, dan naar een daadwerkelijke
oplossing
om
het
milieu
schoon te houden. Ze praten dan meer over financiële
compensatie.
belangrijk
dat
de
Daarom
is
het
inheemsen
er
als
waarnemers bij zijn, zodat zij weten of de overheid onze bossen gaat verhandelen, en
zijn
overheden, NGO‟s
en
financieringsorganisaties
welke deal ze maken met de rijke landen. Want dat zal invloed hebben op de leefwijze van
inheemsen.
De
overheid
aanwezig. De inheemsen nemen deel als
onderhandelen
waarnemers. “Dat wil zeggen dat wij de gang
raadplegen”, aldus Josee.
van zaken volgen tijdens de debatten. We mogen niet meedoen. De overheid mag wel meedoen”, vertelt Josee. Dat is zo omdat alleen overheden lid van het Verdrag kunnen zijn. Ze legt verder uit dat verschillende inheemse groepen uit de wereld bij elkaar komen tijdens deze conferenties en over hun specifieke problemen praten. Ze komen ook met oplossingsmodellen en aan het begin van de conferenties mogen ze een verklaring
zonder
de
mag
inheemsen
niet te
Zij heeft in Mexico een presentatie gehouden over
FPIC
(Vrije,
Voorafgaande
en
Weloverwogen Toestemming). “Daar heb ik verteld hoe we in Suriname ook een FPIC protocol hebben gemaakt, met voorbeelden van West Suriname en Para en hoe wij dat gaan toepassen”. De zeventiende CoP over klimaatverandering
wordt
gehouden
in
eind
dit
jaar
Zuid-Afrika.
18
28 januari 2011
Projecten “Natuurlijk Rekenen!” Pilotproject tweetalig intercultureel rekenonderwijs gestart Leerkrachten van Galibi en Donderskamp zijn,
onderwijsfestival georganiseerd waarbij meer
met ondersteuning van VIDS en het Rooms
dan 300 kinderen van ouderen leerden om
Katholieke
(RKBO),
ondermeer cassavebrood te bakken, en om
gestart met een pilotproject voor tweetalig
aardewerkpotten, vlechtwerk, hangmatten en
intercultureel rekenonderwijs. Hiermee wordt
schouderdoeken te maken. Dit leerden zij in
invulling gegeven aan een lang gekoesterde
hun eigen taal. Na 4 dagen werd het
wens om niet alleen het onderwijs in de
resultaat getoond op een lokale expositie. De
gemeenschappen te verbeteren, maar ook
kinderen waren hier zo enthousiast over en
om de eigen taal en cultuur te stimuleren.
vroegen om meer.
Bijzonder
Onderwijs
Immers, in vele Kaliña en Lokono dorpen wordt de moedertaal slechts door ouderen gesproken waardoor vele aspecten van de cultuur verloren dreigen te gaan. In taal zit immers kennis
kennis die
mondeling
van wordt
verborgen, generatie
eeuwenoude op
doorgegeven
generatie en
die
bepalend is voor de specifieke wijze waarop inheemsen leven in en met de natuur. Het
rekenproject
is
uitvloeisel
april 2009 reisde een
delegatie uit
Beneden Marowijne en Para naar Belize voor een bezoek aan verschillende scholen van de Maya en Garifuna inheemse volken waar tweetalig
onderwijs
wordt
verzorgd.
Geïnspireerd door deze ervaringen heeft VIDS een pilotproject ontwikkeld voor tweetalig rekenonderwijs.
Op
advies
van
de
leerkrachten van Galibi is gekozen om de van
pilot te starten met het rekenonderwijs,
activiteiten die sinds 2008 zijn ontplooid. In
aangezien rekenen een groot struikelblok is
dat jaar werd in de acht dorpen aan de
voor
Beneden
leerkrachten is de huidige rekenmethode van
Marowijne
een
In
een
inheems
inheemse
kinderen.
Volgens
de
19
28 januari 2011
het Ministerie van Onderwijs in het Nederlands,
te
abstract
en
worden
tekeningen gebruikt die de kinderen niet echt aanspreken. In het pilotproject wordt een nieuwe rekenmethode
ontwikkeld
door
Hans
Hensen,
een
Nederlandse
onderwijskundige. De tekeningen worden gemaakt door Julie Sutton die hiervoor inspiratie
heeft
opgedaan
tijdens
bezoeken aan Galibi. Alle materiaal wordt beoordeeld
en
verbeterd
door
de
leerkrachten van Galibi onder leiding van juffrouw Greta Pané. De vertaling naar het Kaliña wordt gedaan door Starian Aloewanai van Christiaankondre. In de loop van dit jaar zal ook een begin worden gemaakt met de vertaling naar het Lokono. De algemene coördinatie ligt in handen van Bureau VIDS.
eerste klas. VIDS heeft voor dit eerste jaar financiering gekregen van SKAN Fonds, ZZG en Kinderpostzegels. De bedoeling is dat dit pilotproject in totaal drie jaren gaat duren en
Met het RKBO zijn afspraken gemaakt om
de scholen van Washabo en Redi Doti hierin
deze nieuwe tweetalige rekenmethode te
op te nemen. Hiervoor moet nog financiering
gebruiken op de scholen van Galibi en
worden gevonden.
Donderskamp. Dit jaar is gestart met de
20
28 januari 2011
Internationale uitwisselingen Vrouwen bij vernieuwing van leiderschap Sandra Arichero-Jeffrey
Kapitein Joan van der Bosch van Pikin Poika,
Vernieuwing middels leiderschap houdt in dat
basja Muriël Fernandes van Cassipora, Etta
de traditionele leiders zich aanpassen aan de
Williams van Apoera en Josee Artist van
nieuwe omstandigheden zonder te vergeten
Bureau VIDS hebben op 22, 23 en 24
waar ze vandaan komen en wat ze al kennen.
november
Als leider leer je nieuwe dingen bij en dat
2010
in
Belize
een
meeting
bijgewoond van inheemse vrouwen van het
gebruik
Caribisch gebied. Het onderwerp van deze
doelstellingen
meeting was “transformational leadership”
meeting zijn ook trainingen gegeven over
dat wil zeggen leiderschap om vernieuwing te
leiderschap en dat maakte de inheemse
brengen.
delegatie ervan bewust dat ze op de goede
Deze
bijeenkomst
werd
georganiseerd en gefinancierd door UNIFEM, een organisatie van de Verenigde Naties die zich speciaal met vrouwen bezig houdt.
je
om
je
te
eigen
bereiken.
inheemse Tijdens
de
weg zijn hier in Suriname. Onderdeel
van
deze
uitwisseling
was
bewustwording van de rol van vrouwen in traditioneel opzetten
leiderschap van
een
en
het
inheems
vrouwennetwerk. Inheemse vrouwen uit
het
Caribisch
gebied
hebben
verschillende voorbeelden aangehaald over
hoe
vrouwen
weinig
zeggenschap hebben in de leiding van het dorp of in dorpsverenigingen. Behalve Suriname, hebben Guyana, e
Jamaica en Belize deelgenomen aan
2 van links basja Muriël Fernandes en 4e Kapitein.Joan van der Bosch
deze meeting. Naast onze inheemse
delegatie
waren
ook
marronvrouwen 21
28 januari 2011
meegereisd. Inheemsen van het gastland
in de komende tijd aan zal worden gewerkt.
Belize zijn de Garifuna en Maya. Deze landen
De vorige meeting was in 2008 in Guyana en
willen samen met Dominica een Caribisch
over
netwerk vormen van inheemse vrouwen waar
hoogstwaarschijnlijk als gastland optreden.
twee
jaren
zal
Suriname
Demarcatie inheemse gebieden belangrijk voor Amazone landen Vertegenwoordigers van VIDS hebben van 15
om een dialoog tussen de verschillende
tot 19 november 2010 deelgenomen aan een
landen tot stand te brengen. VIDS werd
internationaal over
seminar
vertegenwoordigd door
“participatieve
mapping
en
Loreen
landbeheer
Jubitana,
directeur van Bureau
van inheemse gebieden in
VIDS,
George
het Amazonebekken”. Het
Awankaroe,
mapper
seminar vond plaats in Rio
van
Branco, de hoofdstad van
Marowijne gebied en
de Braziliaanse deelstaat
als KLIM
Acre
en
werd
georganiseerd
door
het
Beneden coördinator
het
betrokken bij de huidige activiteiten voor een
Instituto Internacional de Educação do Brasil
landbeheersplan, en Ruben Kana, mapper
(IIEB = internationaal onderwijsinstituut van
van het Wayambo gebied. Het in kaart
Brazilië). Aan het seminar namen alle negen
brengen van inheemse gebieden is nu een
Amazone landen deel, namelijk Brazilië, Frans
belangrijke
Guyana, Suriname, Bolivia, Peru, Ecuador,
omdat
Guyana, Venezuela en Columbia.
uitvoering zijn in inheemse gebieden. Deze
Het doel van dit seminar was om met elkaar de ervaringen te delen met betrekking tot demarcatie en het in kaart brengen van inheemse gebieden door inheemsen zelf, en
issue
projecten
in
de
worden
Amazonelanden, gepland
of in
projecten van de overheid of van bedrijven vormen een bedreiging voor het leven en de leefwijze van inheemsen en kunnen ook conflicten
teweegbrengen.
22
28 januari 2011
Trainingen OSIP Muriël Fernandes
De derde en laatste OSIP training in 2010
Doti, Pierrekondre en Powaka. Wij werden
werd van 5 tot en met 7 november gehouden
ook aan het werk gezet. Eerst moesten wij
te Pikin Poika. We hadden een goede
zeggen welke doelen prioriteit hebben in het
afsluiting
dorpen:
dorp, waarna wij moesten nadenken hoe wij
Kamp,
deze doelen kunnen realiseren. Elk dorp
Matta, Pikin Saron, Redi Doti,Cassipora en
moest dit op papier tekenen en presenteren
Pikin Poika. Niet aanwezig waren de dorpen
aan de groep.
met
Bernharddorp,
de
deelnemende
Witsanti,
Hollandse
Cabendadorp, Tibiti, Bigi Poika, Powaka en Pierrekondre.
En op 6 november 2010 werd de VN Verklaring inzake de Rechten van Inheemse
Eerst hadden wij de kennismaking en een
Volken behandeld. Dat was heel belangrijk
evaluatie van wat er in het afgelopen jaar is
voor iedereen want hieruit leer je wat je
bereikt. Daarna kregen we weer een inleiding
rechten zijn als inheems volk. Wij hebben
over leiderschap dat een heel belangrijk
specifiek gesproken over: zelfbeschikking en
onderwerp is voor alle leiders. Er is ook over
zelfbestuur, participatie in besluitvorming,
heilig leiderschap gesproken en dat een leider
cultuur,
verantwoordelijkheid
onderwijs en gezondheid.
draagt
en
altijd
voorbereid moet zijn. Succes heb je als je de kansen grijpt en goed voorbereid bent. Degenen die daar waren, zullen dit gelijk herkennen.
grondenrechten,
ontwikkeling,
Op deze trainingen krijgen we allemaal belangrijke onderwerpen die we in ons werk kunnen toepassen. En als je een training mist, heb je al heel veel verloren. De vraag is
Na deze informatie hebben wij met elkaar
groot om ook dit jaar de trainingen voort te
gesproken over de weg die Suralco wil maken
zetten. Voorlopig is er door geldgebrek nog
langs de inheemse dorpen Cassipora, Redi
niets gepland voor OSIP. 23
28 januari 2011
Organisatie van Kaliña en Lokono Inheemsen in Beneden Marowijne
Training Landbeheersplan in Galibi George Awankaroe
De negende tevens de laatste KLIM training is
Op de vraag “Waarom is een landbeheersplan
gehouden van 9 tot en met 12 november
voor Beneden-Marowijne belangrijk?” werden
2010 in Galibi en werd verzorgd door Ellen-
diverse factoren genoemd. Er is dus niet
Rose Kambel en Carolien de Jong, mede
maar één reden om een landbeheersplan te
geassisteerd door KLIM coördinator George
maken.
Awankaroe. Tijdens deze training is vooral
verschillende factoren waaronder:
gefocust
op
het
ontwikkelen
van
een
-
landbeheersplan voor Beneden-Marowijne.
Het
is
zorgen
een
combinatie
dat
het
grondgebied
beschermd
en
Belangrijke trainingsonderdelen waren: Hoe
wordt
lange
maak je een landbeheersplan; Hoe hou je
bedreigingen worden aangepakt,
een
SWOT
vergadering;
SWOT
-
op
van
duurzaam termijn
gebruikt en
dat
versterken van het traditioneel gezag
landbeheersplan; SWOT participatieplan en
bij besluitvorming met betrekking tot
SWOT analyse.
landgebruik en beheer,
In september vorig jaar is gestart met een programma waarbij in alle acht dorpen consultaties
zijn
gepleegd
over
-
stimuleren van ontwikkeling, en
-
om de traditionele kennis te bewaren en vast te leggen.
een
landbeheersplan. Met alle deelnemers in de
Een
landbeheersplan
zal
ook
als
training is dus ook gediscussieerd over het
ondersteuning dienen voor de claim voor
ontwikkelen van een landbeheersplan waarbij
erkenning van collectieve grondenrechten bij
de visie van de gemeenschappen aan de
de
overheid.
Beneden-Marowijne centraal staat. 24
28 januari 2011
Vrouw Éheya wélïham té tuhe (vrouw tot vrouw) Cultuur is belangrijk Sandra Arichero-Jeffrey en Sita Apalakali
Ikiene Apalakali zo heet ze, maar haast
langer goed als ze het roken. Daarna gaan ze
iedereen kent haar als Sita. Ze is een bezige
naar hun kostgrond, soms om cassave te
bij. Sita is Wayana en komt van het dorp
planten of te oogsten. Het kan ook zijn dat zij
Kawemhaken. Sita woont in Paramaribo, en
met haar man gaat om een nieuwe kostgrond
vertelt hoe het dagelijks leven van de
open te kappen. Andere vrouwen die niet
Wayana
naar hun kostgrond gaan, blijven thuis om
vrouw
in
het
dorp
aan
het
veranderen is.
kasiri te maken. De kasiri is voor een verjaardag of voor verkoop op een feest. Tegenwoordig worden naast kasiri ook nietinheemse gerechten verkocht, zoals bami en nasi. Tegenwoordig gaan jongens en meisjes naar school in Frans Guyana. Ook is er water en licht in het dorp. Sita vindt het belangrijk dat de jongeren zich verder ontwikkelen, maar ze
Een Wayana man praat over problemen van zijn dorp, en de Wayana vrouw in het midden vertaalt naar het Frans. Kinderen van de Wayana‟s gaan in Frans Guyana naar school
De vrouwen staan heel vroeg op, nemen een bad en gaan dan direct aan de slag. Als ze wild vlees of vis hebben, verwarmen ze die op een vuur. Dit moet zo omdat ze geen vriezer of ijskast hebben en het vlees blijft
moeten ook cassave blijven planten, vindt ze. Als ze onderwijs hebben gevolgd, kunnen ze werk
vinden
in
het
Frans
Guyanese
natuurreservaat als busi skowtu of werken met een computer. Van Sita moeten jongeren alles doen om zich te ontwikkelen, maar ze moeten hun cultuur blijven behouden want dat
is
je
Wayana
identiteit. 25
28 januari 2011
26
