Links en rechts in het nieuws Aandacht voor politieke partijen en politici in Nederlandse media
André Krouwel m.m.v
Alan Cienki (LCC VU-Amsterdam) Bertie Kaal Laurens Higler Jelle Koedam Sjoerd van Heck Sjirk Prins
(tussenrapportage!!) Centre for Applied Political Science Onderzoeksverslag voor DAG
Inleiding Het Centrum voor Toegepaste Politieke Wetenschap (CAPS Centre for Applied Political Science) aan de Vrije Universiteit Amsterdam is gevraagd een inhoudsanalyse te maken van Nederlandse landelijke dagbladen en nieuwsprogramma’s. Doel van het onderzoek is uit te vinden in welke mate de politieke berichtgeving in Nederland als ‘rechts’ of ‘links’ kan worden aangemerkt. Het onderzoek richt zich op de vraag of het politieke debat in Nederland is ‘verrechtst’. We willen uitspraken doen over de mate waarin berichtgeving in kranten en Tv-programma’s als rechts of als links kan worden gekarakteriseerd. Hiervoor onderzoeken we de verschillen in berichtgeving tussen typen media (geschreven pers en Tv-programma’s) en de verschillen binnen één type nieuwsaanbieder. In eerste instantie analyseren we welke actoren (politieke partijen en politici) met meer rechtse of meer linkse standpunten in het nieuws komen en in welke media deze actoren de ruimte krijgen hun mening te ventileren. Indien het politieke discours in Nederland inderdaad is ‘verrechtst’ dan zullen we een over-representatie van ‘rechtse’ berichtgeving aantreffen in de verschillende nieuwsaanbieders. Naast de vraag welke partijen en politici het meest in het nieuws waren de afgelopen maanden, zullen we ook kijken welke onderwerpen het nieuws domineerden. Door de verschillen tussen kranten onderling en tussen de geschreven pers en de TV uit te werken, kunnen we zien welke media meer of minder ruimte besteden aan de verschillende politieke partijen, politici en issues. Methode We onderzoeken alle voorpagina’s van de belangrijkste landelijke dagbladen: NRC (Next), Volkskrant, Trouw, AD, Telegraaf, Financieel Dagblad, Dag, Metro, Spits en Reformatorisch Dagblad. Het opnemen van De Pers bleek niet mogelijk vanwege het ontbreken van een digitaal archief. Naast kranten analyseren we een aantal TV-programma’s die politieke onderwerpen behandelen: het NOS Journaal van 8 uur, RTL 4 Nieuws, NOVA, Buitenhof, Netwerk, Pauw en Witteman en De Wereld Draait Door. Voor de analyse van kranten maken we een corpus van alle artikelen die op de voorpagina van de kranten zijn verschenen tussen 1 januari en 1 juni 2008. Voor de analyse van het politieke nieuws op TV analyseren we alle (nieuws)uitzendingen in de eerste vijf maanden van 2008.
Tabel 1. Voorpagina’s van kranten: aantal voorpagina’s, artikelen en woorden Aantal (dagen) Artikelen Woorden Telegraaf 147 1036 235972 Volkskrant 124 1195 338590 NRC 127 1317 685644 NRCNEXT 105 857 43845 Trouw 126 346 140912 AD 127 354 91734 FD 126 686 278484 DAG 101 338 22643 METRO 102 439 57745 SPITS 104 384 75443 RD 125 2077 331017 1314 9029 2302029 Totaal
Op de totale tekst-corpus en op de inhoud van de TV-programma’s zullen we allereerst onderzoeken welke politieke issues/onderwerpen en actoren het meest frequent worden genoemd. Ook kunnen we dan zien of kranten meer of minder aandacht besteden aan politiek. Op deze wijze kunnen we de mate van politieke berichtgeving vaststellen (hoeveelheid politiek nieuws versus niet-politiek nieuw). De eerste resultaten in dit verslag hebben met name betrekking op de frequentie waarmee politici en partijen in de verschillende media aan het woord komen en de mate waarin over hen wordt gesproken. Om de politieke lading en richting van de berichtgeving te analyseren moeten we meer stappen nemen. Op basis van de frequentieanalyse van onderwerpen zullen we een aantal issues selecteren waarop een handgecodeerde inhoudsanalyse zich zal richten om de politieke lading van de berichtgeving te bepalen. Deze codering zal allereerst betrekking hebben op de frequenties waarmee politieke partijen en politici in het nieuws zijn en in welke mate zij de ruimte krijgen in verschillende media om hun mening en ideeën te ventileren. Vervolgens zullen we voor deze handgecodeerde analyse een codeboek ontwikkelen waarmee we kunnen vaststellen of in de krant binnen een links of een rechts ‘frame’ wordt gerapporteerd. Met dit codeboek kunnen we in het tekst-corpus actoren onderscheiden (partijen, individuele partijpolitici, ministers, de regering, de oppositie etc) en de ‘lading’ van het bericht in termen van links en rechts. Er wordt gebruik gemaakt van de kwantitatieve inhoudsanalyse (content analysis), een methodologie die kan worden gedefinieerd als: a research technique for making replicable interferences from data to their context' (Krippendorff, 1980: 21). Berelson (1952: 18) stelt dat inhoudsanalyse “is a research technique for objective, systematic, and quantitative description of the manifest content of communication”. In dit onderzoek willen we systematisch en op een objectieve wijze de politieke lading van de berichtgeving onderzoeken. We zullen in dit onderzoek zowel eenvoudige kwantitatieve geautomatiseerde analyses gebruiken (computer coding), zoals het tellen van woorden om de relevantie (‘saliency’) van het onderwerp voor de media-outlets te bepalen, alsmede een handgecodeerde analyse methodiek. We willen een groot aantal
observaties opnemen, maar tegelijkertijd de subtiele nuances in te teksten niet kwijtraken (Franzosi, 2004, pp. 186-189). Media-aandacht voor politici De meest opvallende uitkomst van ons onderzoek naar media-aandacht voor politici is dat in ruim 42 procent van de gevallen dat er op de voorpagina van een krant een politicus wordt genoemd, het gaat om Geert Wilders. We hebben hier simpelweg gekeken naar het aantal keren dat een naam voorkwam. Ver daarachter nemen Balkenende en Bos de tweede en derde positie in. Na Verdonk, en in zekere zin ook Rouvoet, weet geen van de resterende politici een significant aandeel te bewerkstelligen. Met name Mark Rutte, Pechthold en vooral Halsema zijn onzichtbaar in de media in de eerste vijf maanden van 2008.
vrijwel
Wanneer we de kranten vergelijken op de hoeveelheid genoemde politici, dan blijkt dat met name de Volkskrant en het Reformatorisch dagblad veel politici aandacht geven op hun voorpagina. Ook op de voorpagina van NRC Handelsblad en de Telegraaf worden relatief veel politici genoemd. De gratis kranten (DAG, Metro) of kleine dagbladen (NRC-Next) noemen de politici vrij weinig over de hele periode op hun voorpagina. Nog interessanter is natuurlijk om te kijken welke politici het meest worden genoemd in de verschillende dagbladen. De Volkskrant zet de naam van Geert Wilders 225 keer op hun voorpagina en in het Reformatorisch Dagblad komt Wilders maar liefst 258 keer voor. Het debat over de Islam die in deze maanden gevoerd wordt rond het utbrengen van de film Fitna is zeker debet aan deze disproportionele aandacht voor Wilders. Geen enkele andere politicus komt in de buurt van de ruim 1100 verschijningen op een voorpagina. Hoewel Telegraaf Verdonk en Wilders niet vaker noemen dan andere kranten, krijgen deze politici in de gratis kranten (DAG, Metro en Spits) erg veel aandacht. De uitschieter FD bij Bos is hoogstwaarschijnlijk te verklaren door het feit dat Bos minister van Financiën is.
Tabel 2. Meest genoemde politici op voorpagina’s Nederlandse kranten januari-juni 2008 Politici (absolute aantallen) Balkenende 20 43 7 78 40 64 48 7 17 18
Bos 29 46 2 69 19 41 112 0 0 8
Rutte 2 4 2 9 6 13 16 1 1 3
Marijn 0 9 1 12 1 3 11 0 0 0
Wilders 87 146 10 225 92 129 51 21 52 71
Verdonk 8 34 4 43 6 24 18 5 5 18
Pechtold 8 1 0 9 3 4 2 3 0 1
Halsema 12 1 0 7 0 1 0 1 0 2
Rouvoet 21 7 2 5 7 12 1 2 0 9
V.d.Vlies 6 0 0 2 4 2 1 0 0 5
Thieme 0 0 0 1 2 6 0 0 0 0
Van Geel 0 3 0 7 0 8 8 0 4 0
Tichelaar 0 14 0 6 0 2 3 0 0 0
Hamer 0 33 0 23 2 5 1 1 0 1
Slob 1 1 0 9 0 2 2 0 2 0
Totaal 194 342 28 505 182 316 274 41 81 136
91
32
12
1
258
20
6
6
55
25
4
1
4
25
31
571
Totaal
433
358
69
38
1142
185
37
30
121
45
13
31
29
91
48
2670
percentage
16.2
13.4
2.6
1.4
42.8
6.9
1.4
1.1
4.5
1.7
0.5
1.2
1.1
3.4
1.8
100.0
Krant Trouw NRC NRC-Next Volkskrant AD Telegraaf FD DAG Metro Spits RD
Politici (percentages) Balkenende 10.3 12.6 25.0 15.4 22.0 20.3 17.5 17.1 21.0 13.2
Bos 14.9 13.5 7.1 13.7 10.4 13.0 40.9 0.0 0.0 5.9
Rutte 1.0 1.2 7.1 1.8 3.3 4.1 5.8 2.4 1.2 2.2
Marijn 0.0 2.6 3.6 2.4 0.5 0.9 4.0 0.0 0.0 0.0
Wilders 44.8 42.7 35.7 44.6 50.5 40.8 18.6 51.2 64.2 52.2
Verdonk 4.1 9.9 14.3 8.5 3.3 7.6 6.6 12.2 6.2 13.2
Pechtold 4.1 0.3 0.0 1.8 1.6 1.3 0.7 7.3 0.0 0.7
Halsema 6.2 0.3 0.0 1.4 0.0 0.3 0.0 2.4 0.0 1.5
Rouvoet 10.8 2.0 7.1 1.0 3.8 3.8 0.4 4.9 0.0 6.6
V.d.Vlies 3.1 0.0 0.0 0.4 2.2 0.6 0.4 0.0 0.0 3.7
Thieme 0.0 0.0 0.0 0.2 1.1 1.9 0.0 0.0 0.0 0.0
Van Geel 0.0 0.9 0.0 1.4 0.0 2.5 2.9 0.0 4.9 0.0
Tichelaar 0.0 4.1 0.0 1.2 0.0 0.6 1.1 0.0 0.0 0.0
Hamer 0.0 9.6 0.0 4.6 1.1 1.6 0.4 2.4 0.0 0.7
Slob 0.5 0.3 0.0 1.8 0.0 0.6 0.7 0.0 2.5 0.0
Totaal 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100
RD
15.9
5.6
2.1
0.2
45.2
3.5
1.1
1.1
9.6
4.4
0.7
0.2
0.7
4.4
5.4
100
gemiddelde
17.3
11.4
2.9
1.3
44.6
8.1
1.7
1.2
4.6
1.3
0.4
1.2
0.7
2.3
1.1
100.0
Krant Trouw NRC NRC-Next Volkskrant AD Telegraaf FD DAG Metro Spits
Aandacht voor partijen in de krant Hierboven konden we zien dat Geert Wilders veruit de meeste mediaaandacht van alle politici krijgt. Dit komt vooral doordat het Fitna-debat de media beheerst. Wilders is in staat alle media-cycles te beheersen voor weken, zelfs zonder dat de film te zien is. Zelfs het kabinet reageert op de (nog niet uitgebrachte) film, waardoor een aantal keren dat Balkenende wordt genoemd dat ook in de context van het Fitna/Wilders debat is. Ondanks dat Wilders als persoon de media domineert, wordt de PVV niet vaker genoemd dan andere partijen. Dit laat zien dat de PVV een ‘oneman’ show is, waarbij de overige PVV Kamerleden een minimale rol spelen. De Partij van de Arbeid is in één op de vier gevallen de partij waar het om gaat om de voorpagina. Dit is hoog, zeker in vergelijking met het CDA. Bij meer dan de helft van alle genoemde partijen gaat het om een regeringspartij. Van de oppositie-partijen krijgt de VVD de meeste aandacht, gevolgd door de PVV. De linkse oppostitie – SP en GL – krijgen relatief weinig aandacht in de Nederlandse pers. Het publieke debat wordt gedomineerd door de regeringspartijen versus de rechtse oppositiepartijen. De SP doet het heel goed in Spits en Metro, terwijl de VVD het moet hebben van het AD en het FD. De SGP en CU worden zeer frequent genoemd in het Reformatorisch Dagblad. In meer dan de helft van de gevallen waarin een partij wordt genoemd in het RD betreft dat een Christelijke partij. In de gratis kranten DAG en Metro wordt het CDA – de grootste partij in Nederland en regeringspartij – zeer weinig genoemd. Vooral Metro negeert het CDA. DAG heeft weer heel weinig aandacht voor de VVD, maar geeft relatief veel aandacht aan Trots op Nederland en de PVV. Opvallend is dat Spits de meest gelijke verdeling heeft, als het gaat om het noemen van de partijen.
Tabel 3. Aandacht voor politieke partijen op voorpagina’s Nederlandse kranten januari-juni 2008 Krant Trouw NRC NRC-Next Volkskrant AD Telegraaf FD DAG Metro Spits RD Totaal Totaal % Krant Trouw NRC NRC-Next Volkskrant AD Telegraaf FD DAG Metro Spits RD Gemiddelde
CDA 43 129 7 98 36 68 67 2 10 18 89 567 17.9
PvdA 43 185 19 164 33 90 69 4 44 12 136 799 25.2
VVD 23 64 8 79 45 66 63 1 17 20 60 446 14.1
SP 10 37 1 56 20 25 20 3 19 10 23 224 7.1
CDA 23.1 24.5 16.3 18.1 20.2 18.5 25.9 10.5 8.1 16.1 11.0 17.5
PvdA 23.1 35.1 44.2 30.3 18.5 24.5 26.6 21.1 35.5 10.7 16.8 26.0
VVD 12.4 12.1 18.6 14.6 25.3 18.0 24.3 5.3 13.7 17.9 7.4 15.4
SP 5.4 7.0 2.3 10.3 11.2 6.8 7.7 15.8 15.3 8.9 2.8 8.5
Politieke Partijen (absolute aantallen) PVV TON D66 GL 17 0 11 9 45 16 10 15 1 2 0 2 54 21 16 26 21 2 6 4 51 16 13 11 12 7 4 4 4 3 1 0 9 3 1 12 21 7 4 7 79 2 33 29 314 79 99 119 9.9 2.5 3.1 3.8 Politieke Partijen (percentages) PVV TON D66 GL 9.1 0.0 5.9 4.8 8.5 3.0 1.9 2.8 2.3 4.7 0.0 4.7 10.0 3.9 3.0 4.8 11.8 1.1 3.4 2.2 13.9 4.4 3.5 3.0 4.6 2.7 1.5 1.5 21.1 15.8 5.3 0.0 7.3 2.4 0.8 9.7 18.8 6.3 3.6 6.3 9.8 0.2 4.1 3.6 10.6 4.0 3.0 3.9
CU 18 24 3 22 5 19 10 1 8 9 224 343 10.8
SGP 12 1 0 5 5 4 3 0 0 4 124 158 5.0
PvdD 0 1 0 1 1 4 0 0 1 0 10 18 0.6
Totaal 186 527 43 542 178 367 259 19 124 112 809 3166 100
CU 9.7 4.6 7.0 4.1 2.8 5.2 3.9 5.3 6.5 8.0 27.7 7.7
SGP 6.5 0.2 0.0 0.9 2.8 1.1 1.2 0.0 0.0 3.6 15.3 2.9
PvdD 0.0 0.2 0.0 0.2 0.6 1.1 0.0 0.0 0.8 0.0 1.2 0.4
Totaal 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100.0
Belangrijkste (politieke) issues in het nieuws Om te achterhalen welke issues het nieuws domineerden in de eerste vijf maanden van 2008 en om de verschillen tussen kranten te onderzoeken, hebben we allereerst een met politieke termen geselecteerd die het meest voorkwamen middels een simpele wordcount. Vervolgens hebben wij de politeiek termen geclusterd in twintig thema’s (zie bijlage). Middels een tekst-analyse programma hebben we vervolgens deze zoektermen gerund over de 2.3 miljoen woorden die op alle voorpagina’s stonden en zijn frequenties per krant verkregen. In tabellen 4 en 5 zijn de resultaten van deze analyse weergegeven. We hebben de verhoudingen tussen kranten binnen dit politieke nieuws weergegeven en kunnen op deze wijze zien welke issues het nieuws domineerden in welke krant. Tabel 5 geeft de over en onderrepresentatie aan op deze issues ten opzichte van het gemiddelde. Ter illustratie, vier procent van alle politieke berichtgeving had betrekking op de voorverkiezingen in de Verenigde Staten, waarbij we zochten onder de woorden ‘Obama’, ‘voorverkiezingen’, ‘Clinton’ en ‘McCain’. Dit gemiddelde van vier procent is vervolgens gerelateerd aan de frequenties van alle individuele kranten. De afwijking die kranten hebben op deze totale gemiddelde score geeft een beeld van de aandacht voor dit politieke issue. Uit de analyse blijkt dat: • De Volkskrant en het NRC weinig afwijken qua issue benadrukking van het gemiddelde patroon. • Trouw bericht relatief veel over onderwijs en oorlog, en weinig over politie en justitie. • Telegraaf bericht relatief veel over politie en justitie en verkeer, en wijkt verder weinig af van het algemene patroon van issue benadrukking. • Het Reformatorisch Dagblad bericht relatief erg veel over Israël, en zeer weinig over financiën. • Spits bericht relatief erg weinig over financiën, en schrijft opvallend veel over Joran van der Sloot. • Metro bericht relatief erg veel over politie en justitie en verkeer, en besteed zeer weinig aandacht aan financiën. • NRC-Next bericht relatief veel over de Europese Unie, en zeer weinig over politie en justitie. • De AD bericht relatief veel over de zorg in Nederland, en daarnaast veel over politie en justitie. • De DAG bericht veel over de verkiezingen in de VS en over vrije meningsuiting, en zeer weinig over financiën. • Het Financieel Dagblad bericht relatief zeer veel over financiën, en opvallend weinig over oorlog, onderwijs en politie en justitie.
Tabel 4. Belangrijkste issues op voorpagina’s van kranten (politiek nieuws) Van der Sloot Oorlog Onderwijs Israël Migratie Meningsuiting Fitna China EU Fiscus Financien Verkiezingen VS Zorg Kosovo Politie/Justitie Turkije Verkeer Schiphol Energie Milieu
Volkskrant 1.7 11.8 8.4 4.2 5.1 8.7 0.9 4.9 7.4 3.8 9.8 10.2 5.2 2.9 8.9 0.7 2.4 0.5 1.7 1.0
Trouw 1.3 14.0 17.9 6.7 4.6 5.0 0.6 4.4 6.1 3.1 5.5 4.8 9.1 5.4 6.5 0.8 1.7 0.3 1.4 0.7
Telegraaf 6.1 5.2 7.5 1.0 3.6 7.3 1.0 0.7 5.2 5.6 9.6 1.3 8.7 0.8 17.1 0.5 8.9 1.7 6.4 1.8
RD 1.2 9.3 11.1 14.1 6.1 5.1 0.8 3.2 6.6 2.2 8.1 6.4 5.0 2.6 8.9 2.1 4.1 0.3 2.2 0.7
Spits 8.1 9.4 9.6 0.9 7.4 10.8 1.4 0.8 7.6 1.9 6.5 1.8 7.8 1.2 13.0 0.5 6.2 1.2 2.6 1.4
Metro 4.6 8.3 12.5 1.2 3.6 8.4 1.4 3.0 5.8 1.5 3.6 3.7 4.2 1.4 21.7 1.7 8.3 0.9 3.5 0.7
NEXT 0.7 10.1 4.3 5.9 3.6 2.0 0.4 3.1 14.7 2.4 12.6 9.8 2.2 2.4 5.2 2.2 1.9 0.1 2.5 1.6
AD 5.6 5.4 7.4 0.0 3.3 7.1 0.9 1.5 3.7 6.0 17.3 0.7 12.7 0.5 18.2 0.1 4.1 2.2 3.0 0.5
NRC 0.6 10.9 7.4 4.5 4.3 3.9 0.7 5.6 9.3 3.6 17.1 6.4 5.0 3.3 7.8 2.0 2.0 0.5 3.9 1.2
DAG 5.9 12.1 4.4 1.6 8.7 15.9 3.1 5.9 5.6 2.8 2.5 10.6 1.6 5.9 7.5 0.3 1.2 1.6 0.9 1.9
FD 0.6 1.3 2.6 0.2 1.7 1.7 0.0 1.4 5.6 7.0 51.3 1.9 4.9 0.6 6.7 2.4 1.9 1.0 5.5 1.5
gem. 3.5 8.6 8.4 3.4 4.6 6.9 1.0 3.0 6.8 3.8 13.4 4.9 6.6 2.3 11.6 1.1 3.9 1.0 3.0 1.1
Tabel 5. Over en onderrepresentatie van belangrijke onderwerpen op voorpagina’s (politiek nieuws) Van der Sloot Oorlog Onderwijs Israël Migratie Meningsuiting Fitna China EU Fiscus Financien Verkiezingen VS Zorg Kosovo Politie/Justitie Turkije Verkeer Schiphol Energie Milieu
Volkskrant -1.8 3.2 0.0 0.9 0.5 1.8 -0.1 1.8 0.6 0.0 -3.6 5.3 -1.4 0.6 -2.8 -0.4 -1.5 -0.5 -1.4 -0.1
Trouw -2.2 5.4 9.5 3.4 0.0 -2.0 -0.4 1.4 -0.7 -0.7 -7.9 0.0 2.5 3.1 -5.2 -0.3 -2.2 -0.7 -1.7 -0.4
Scores zijn afwijking van het gemiddelde uit tabel 4
Telegraaf 2.6 -3.4 -0.8 -2.4 -1.1 0.3 0.0 -2.3 -1.5 1.8 -3.8 -3.6 2.1 -1.5 5.5 -0.6 5.0 0.7 3.4 0.7
RD -2.3 0.7 2.7 10.8 1.5 -1.8 -0.2 0.2 -0.1 -1.7 -5.3 1.6 -1.6 0.3 -2.7 1.0 0.2 -0.8 -0.9 -0.4
Spits 4.6 0.8 1.2 -2.5 2.8 3.9 0.3 -2.2 0.8 -1.9 -6.9 -3.1 1.2 -1.1 1.4 -0.7 2.3 0.2 -0.5 0.3
Metro 1.1 -0.3 4.2 -2.1 -1.1 1.5 0.4 0.0 -1.0 -2.3 -9.9 -1.1 -2.4 -0.9 10.0 0.5 4.5 -0.2 0.4 -0.4
NEXT -2.8 1.5 -4.1 2.5 -1.0 -4.9 -0.6 0.1 7.9 -1.4 -0.9 5.0 -4.4 0.1 -6.5 1.1 -2.0 -0.9 -0.5 0.5
AD 2.1 -3.2 -0.9 -3.4 -1.3 0.2 -0.1 -1.5 -3.1 2.1 3.8 -4.2 6.1 -1.8 6.6 -1.0 0.2 1.1 0.0 -0.7
NRC -2.9 2.3 -1.0 1.1 -0.3 -3.0 -0.3 2.6 2.5 -0.2 3.7 1.5 -1.6 1.0 -3.9 0.8 -1.9 -0.5 0.9 0.1
DAG 2.4 3.5 -4.0 -1.8 4.1 9.0 2.1 2.9 -1.2 -1.0 -10.9 5.7 -5.0 3.6 -4.1 -0.8 -2.7 0.5 -2.1 0.7
FD -2.9 -7.3 -5.8 -3.2 -3.0 -5.3 -1.0 -1.6 -1.2 3.2 37.9 -3.0 -1.7 -1.6 -4.9 1.3 -2.0 0.0 2.5 0.4
Welke kranten noemen partijen in hun Kamervragen? (uitgevoerd in samenwerking met informatiekundigen Robert Jan de Groot en Tim Gielissen van de UvA onder leiding van Maarten Marx en Marina Lacroix http://ilps.science.uva.nl/PoliticalMashup/2008/06/wat-lezen-onzevolksvertegenwoordigers-bij-het-ontbijt/
Om te bezien in welke mate politieke partijen de berichtgeving in de media volgen, hebben we gekeken welke nieuwsbronnen partijen gebruiken wanneer ze Kamervragen stellen aan de regering. De Volkskrant wordt het meest gebruikt door politieke partijen. In de afgelopen 10 jaar wordt de Volkskrant ruim 1100 keer genoemd in en Kamervraag. Dat is een kwart van alle Kamervragen. Ook de Telegraaf wordt blijkbaar goed gelezen door Kamerleden, want die krant wordt in ruim 1000 Kamervragen aangehaald als bron. Samen met het AD komt het percentage zelfs op ruim 1/3 van alle Kamervragen. Trouw en NRC worden ruim 600 keer genoemd als bron in een Kamervraag. Van de gratis kranten wordt Metro het vaakst genoemd (110 keer), Spits 34 keer en DAG geen enkele keer. Wanneer we kijken naar welke partijen verwijzen naar de verschillende nieuwsbronnen, dan zien we een duidelijk patroon ontstaan in lijn met de eerder gevonden verwijzing in kranten. De PVV gebruikt in bijna 60 procent van de kamervragen de Telegraaf als bron en samen met het AD is dat zelfs goed voor 75 procent van alle PVVKamervragen. Ook het CDA en de VVD maken het meest gebruik van de Telegraaf. Er is sprake van een duidelijke ‘media-kruisbestuiving’: niet alleen worden de ‘rechtse’ partijen het meest genoemd in ‘rechtse’ kranten, zij citeren deze kranten ook bovenproportioneel als zij een Kamervraag stellen. Eenzelfde patroon is op links zichtbaar. De linkse partijen maken veel vaker gebruik van ‘linkse’ kranten, zoals de Volkskrant. Bij de SP, PvdA, GroenLinks en D66 is het de meest gebruikte krant als bron voor Kamervragen aan de regering. De Volkskrant is bij het CDA, de VVD en de PVV een stuk minder populair. De CU gebruikt veel kranten met een Christelijke grondslag, zoals Trouw en RD.
Tabel 6. Kranten genoemd door politieke partijen in kamervragen 1998-2008 Gebruikte Kranten bij Kamervragen Krant Partij Trouw NRC NRC-Next Volkskrant AD Telegraaf FD CDA 137 104 0 181 130 278 57 PvdA 120 117 0 249 87 137 68 VVD 46 96 0 97 81 189 54 SP 174 149 4 275 179 166 67 PVV 14 9 0 23 34 116 0 TON D66 31 30 0 90 23 38 13 GL 97 100 0 192 44 61 11 CU 12 5 0 8 4 7 0 SGP PvdD 7 5 0 13 8 11 0
DAG 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Metro 27 17 8 35 5 4 10 0 4
Spits 7 4 0 18 0 0 5 0 0
RD 15 6 5 4 0 0 4 15 0
Totaal 936 805 576 1071 201 0 229 524 51 0 48
Totaal
638
615
4
1128
590
1003
270
0
110
34
49
4441
Percentage
14.4
13.8
0.1
25.4
13.3
22.6
6.1
0.0
2.5
0.8
1.1
100
DAG 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
Metro 2.9 2.1 1.4 3.3 2.5 1.7 1.9 0.0 8.3
Spits 0.7 0.5 0.0 1.7 0.0 0.0 1.0 0.0 0.0
RD 1.6 0.7 0.9 0.4 0.0 0.0 0.8 29.4 0.0
Totaal 100 100 100 100 100 0 100 100 100 0 100
Aandeel Krant per Partij (%) Partij CDA PvdA VVD SP PVV TON D66 GL CU SGP PvdD
Krant Trouw 14.6 14.9 8.0 16.2 7.0 13.5 18.5 23.5 14.6
NRC 11.1 14.5 16.7 13.9 4.5 13.1 19.1 9.8 10.4
NRC-Next 0.0 0.0 0.0 0.4 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
Volkskrant 19.3 30.9 16.8 25.7 11.4 39.3 36.6 15.7 27.1
AD 13.9 10.8 14.1 16.7 16.9 10.0 8.4 7.8 16.7
Telegraaf 29.7 17.0 32.8 15.5 57.7 16.6 11.6 13.7 22.9
FD 6.1 8.4 9.4 6.3 0.0 5.7 2.1 0.0 0.0
Positieve en negatieve berichtgeving over politieke partijen Uitsluitend de frequentie weergeven van de berichtgeving over politieke partijen en politici zegt nog niet over de waardering voor deze actoren. Daarom zijn we op dit moment bezig om alle vermeldingen van politieke partijen en politici te coderen als positief, negatief en neutraal om zodoende de politieke ‘lading’ van de berichtgeving over politieke actoren in kaart te brengen. Links en rechts in de media De mate waarin de kranten en TV programma’s een linkse of rechtse neiging in hun berichtgeving zullen we op twee manieren analyseren: met een analyse middels een ‘links-rechts frame’ en een zogenaamde concordance methode. Op basis van een analyse van meest voorkomende woorden op de voorpagina’s van kranten hebben we een aantal clusters van woorden ontwikkeld die gezamenlijk een issue in de pers vertegenwoordigen. In Appendix 1 zijn deze onderwerpen die het nieuws beheersten verder uitgewerkt. De thema’s/issues zijn: onderwijs, zorg, belastingen, immigratie en vrije meningsuiting (het Fitna-debat). We geven in de appendix de verschillende zoektermen en werken daar ook een linksrechts frame uit over hoe men op een ‘linkse’ of progressieve manier over het onderwerp kan praten en hoe men een ‘rechtse’ of conservatieve kleuring aan de berichtgeving kan geven. De codering is als volgt tot stand gekomen. Een score van 2 (rechts) of (2) links wordt gegeven als een frame duidelijk de ruimte wordt geboden en de krant waarderend en ondersteunend of afwijzend of over dit frame wordt geschreven in het artikel. Een gematigde rechtse (1) of linkse (-1) score wordt gegeven als het frame de ruimte krijgt in de krant maar er geen waardering of verwerping van het frame plaatsvindt. Een neutrale score (0) wordt gegeven wanneer er uitsluitend sprake is van feitelijke uitspraken. Een score 5 wordt gegeven wanneer de zin niets met politiek te maken heeft. Vervolgens hebben we alle zinnen of alinea’s waarin één van de zoektermen voorkomt gecodeerd op basis van het volgende vijfitem schema. In tabel 5 zijn de allereerste resultaten van deze analyse weergegeven op basis van ruim 900 uitspraken in kranten over belasting. We willen nog geen harde conclusies trekken omdat het hier slechts een issue betreft, maar er zijn duidelijke verschillen tussen kranten. Zowel De Telegraaf als het AD laten duidelijk vaker het rechtse frame ‘aan het woorden zijn daar ook waarderend over (of zijn negatief over het linkse frame). De Volkskrant geeft duidelijk vaker de ruimte aan het linkse frame en ondersteund die dan.
Voor wat betreft immigratie hebben we een vergelijkbaar codeerschema toegepast. Deze resultaten zijn te zien in tabel 6. Uit de analyse valt af te lezen dat kranten vooral neutraal berichten over het onderwerp immigratie. Echter, als kranten een lading geven aan de berichtgeving over immigratie dan blijkt dat kranten vaker conservatief schrijven dan progressief. Dit resultaat wordt met name veroorzaakt door de Telegraaf, die , in tegenstelling tot andere kranten, heel sterk in conservatieve richting neigt in de berichtgeving. Verder valt ook op, dat er eigenlijk geen krant is die duidelijk progressief over dit onderwerp bericht. Er zijn wel kranten die progressief zijn in hun berichtgeving, maar dan gaat het om kleine verschillen ten opzichte van het aantal keer dat er conservatief gesproken wordt in die krant. Dit valt te zien in de resultaten van het FD, Trouw, NRC-Next en de Volkskrant. De berichtgeving over immigratie in Nederland is dus eerder rechtsconservatief te karakteriseren, niet progressief. Van een linkse kerk op dit issue is geen sprake. Een andere bevinding is, dat de gratis kranten ongeveer evenveel aandacht aan dit onderwerp hebben gegeven. De gratis kranten METRO, SPITS en DAG liggen dicht bij elkaar wat betreft het aantal keer dat ze dit onderwerp noemen. Verder valt er af te lezen, dat de gratis kranten METRO en SPITS een neiging hebben om meer conservatief dan progressief te berichten over immigratie, terwijl de derde gratis krant DAG er meer toe neigt om progressief over dit onderwerp te schrijven.
Tabel 7. Berichtgeving over belastingen in kranten op links-rechts schaal (absolute frequenties). links
Gematigd links
neutraal
Gematigd rechts
rechts TOTAAL RELEVANT 139 177 165 17 83 73 209 6 17 23
Krant Belastingen -2 Belastingen -1 Belastingen 0 Belastingen 1 Belastingen 2 Telegraaf 5 31 55 27 21 Volkskrant 3 57 85 32 0 NRC 0 29 97 36 3 NRCNEXT 0 5 6 6 0 Trouw 2 29 21 25 6 AD 1 14 25 24 9 FD 0 33 144 31 1 DAG 1 0 4 1 0 METRO 0 2 10 5 0 SPITS 2 0 16 1 4 RD Totaal Berichtgeving over belastingen in kranten op links-rechts schaal (percentages)
Telegraaf Volkskrant NRC NRCNEXT Trouw AD FD DAG METRO SPITS RD TOTAL %
Belastingen -2 3.6 1.7 0.0 0.0 2.4 1.4 0.0 16.7 0.0 8.7
Belastingen -1 22.3 32.2 17.6 29.4 34.9 19.2 15.8 0.0 11.8 0.0
Belastingen 0 39.6 48.0 58.8 35.3 25.3 34.2 68.9 66.7 58.8 69.6
Belastingen 1 19.4 18.1 21.8 35.3 30.1 32.9 14.8 16.7 29.4 4.3
Belastingen 2 15.1 0.0 1.8 0.0 7.2 12.3 0.5 0.0 0.0 17.4
3.4
18.3
50.5
22.3
5.4
909
Gemiddelden 3.2 2.8 3.1 3.1 3.0 3.4 3.0 2.8 3.2 3.2
Std dev. In % 13.1 20.5 23.7 18.4 14.4 13.9 28.4 27.4 24.8 28.4
Std. Dev. 0.6 1.1 1.2 0.1 0.4 0.4 1.8 0.1 0.1 0.2
TOTAAL RELEVANT 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
Tabel 8. Berichtgeving in kranten over het thema immigratie op progressief-conservatief schaal Per krant, absoluut Krant Telegraaf Volkskrant NRC NRCNEXT Trouw AD FD DAG METRO SPITS
Frame Zeer conservatief 17 1 5 0 0 0 0 3 2 0
Conservatief
Neutraal
Progressief
16 10 15 3 4 11 1 1 6 4
33 41 32 3 11 30 25 9 15 23
4 11 15 3 6 1 3 4 5 3
Zeer progressief 0 1 1 1 0 0 0 4 1 0
Polen als % van totaal 24,3 3,1 8,8 10,0 0,0 0,0 0,0 33,3 10,3 0,0
TOTAAL RELEVANT 70 64 68 10 21 42 29 21 29 30
Per krant, percentueel Krant Telegraaf Volkskrant NRC NRCNEXT Trouw AD FD DAG METRO SPITS RD TOTAL TOTAL %
Frame Zeer conservatief 24,3 1,6 7,4 0,0 0,0 0,0 0,0 14,3 6,9 0,0
Conservatief
neutraal
progressief
22,9 15,6 22,1 30,0 19,0 26,2 3,4 4,8 20,7 13,3
47,1 64,1 47,1 30,0 52,4 71,4 86,2 42,9 51,7 76,7
5,7 17,2 22,1 30,0 28,6 2,4 10,3 19,0 17,2 10,0
Zeer progressief 0,0 1,6 1,5 10,0 0,0 0,0 0,0 19,0 3,4 0,0
54,4
178,0
569,5
162,5
35,5
5,4
17,8
57,0
16,3
3,6
Gemiddelden
Std dev. In %
Std. Dev.
2,3 3,0 2,9 3,2 3,1 2,8 3,1 3,2 2,9 3,0
18,5 25,7 17,6 14,1 21,9 30,8 37,3 14,0 19,1 32,2
0,6 1,1 1,2 0,1 0,4 0,4 1,8 0,1 0,1 0,2
TOTAAL RELEVANT 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 1000,0
2,9
100,0
De politieke ‘lading’ van berichtgeving in kranten We hebben als check op onze handgecodeerde links-rechts schaal ook een concordance analyse uitgevoerd op de teksten over belasting in de Volkskrant en de Telegraaf. In deze analyse hebben we eerst simpelweg gekeken welke woorden het meest voorkomen op de voorpagina. In het tweede deel van de analyse hebben we de woorden die het meest voorkomen in combinatie met de zoektermen (het politieke issue) weergegeven. Op deze manier kunnen we kijken hoe ‘de omgeving’ van de zoektermen er uit ziet. Worden er in de context van het begrip belanstingen juist veel negatieve woorden gebruikt of juist veel positieve of neutrale woorden? Woorden die twee keer zo vaak voorkomen in de telegraaf dan in Volkskrant (of andersom) zijn in het groen weergegeven. Woorden in blauw komen ook wat meer voor in een krant in vergelijking met de ander krant in een 2:3 ratio). Zo kunnen we de wederzijdse, afwijkende woorden identificeren. Van de Volkskrant hebben we 114 artikelen met 668,242 woorden genalyseerd en van de Telegraaf 125 artikelen met in totaal 538,191 woorden. Tabel 9. Meest voorkomende woorden op voorpagina’s van Telegraaf en Volkskrant (meer dan 15 keer per 100,000 woorden). Volkskrant
Frequency
euro Wilders Amerikaanse minister president geld kinderen Kamer kabinet regering scholen vrouwen Europese premier werk werken vrouw politieke verkiezingen
321 305 230 215 190 174 165 151 148 147 144 122 119 116 108 108 107 105 99
Frequency per 100,000 words 48 46 34 32 28 26 25 23 22 22 22 18 18 17 16 16 16 16 15
Telegraaf
Frequency
Euro Wilders Amerikaanse Minister President Geld Kinderen Kamer Kabinet Regering Scholen Vrouwen Europese Premier Werk Werken Vrouw Politieke verkiezingen
304 145 57 90 19 172 126 76 103 20 25 42 33 43 98 83 102 19 4
Frequency per 100,000 words 56 27 11 17 4 32 23 14 19 4 5 8 6 8 18 15 19 4 1
De resultaten laten zien dat er in de Volkskrant meer woorden gerelateerd zijn aan politieke issues dan in de Telegraaf. De Volkskrant heft ook meer een internationale focus dan de Telegraaf (Amerikaanse, Europese).
Als we de Telegraaf als vertrekpunt nemen voor de vergelijking met de Volkskrant dan zien we dat in de Telegraaf veel minder politieke termen voorkomen onder de woorden die vaker dan 15 keer per 100,000 woorden. Een aantal woorden die niet in de Volkskrant in de top staan komen nu hoog in de hiërarchie in De Telegraaf. Het is duidelijk dat de Telegraaf een andere prioriteit heeft in onderwerpen. Woorden als Ajax, betalen, Nederlanders, en moeder – komen niet in de topgroep voor in de Volkskrant. Tabel 10. Meest voorkomende woorden in Telegraaf en Volkskrant Volkskrant
Frequency
euro geld Wilders Ajax kinderen kabinet vrouw werk betalen minister Nederlander s werken Kamer moeder
321 174 305 93 165 148 107 108 60 215 86
Frequency per 100,000 words 48 26 46 14 25 22 16 16 9 32 13
108 151 52
16 23 8
Telegraaf
Frequency
Euro Geld Wilders Ajax Kinderen Kabinet Vrouw Werk Betalen Minister Nederlander s Werken Kamer Moeder
304 172 145 138 126 103 102 98 92 90 89 83 76 74
Frequency per 100,000 words 56 32 27 26 23 19 19 18 17 17 17 15 14 14
De resultaten lijken de eerdere bevinding van minder ‘politieke lading’ in de Telegraaf te ondersteunen. Er lijkt meer focus op gezin en nationaliteit en identiteit (Ajax, Nederlanders). Wanneer we nu het thema belasting nader bekijken met een concordance analyse kunnen we de kwantitatieve analyse contextualiseren. We kijken naar de woorden belasting, heffing en subsidie en zien dan duidelijke verschillen in de context waarin deze begrippen worden gecommuniceerd aan de lezer. BELASTING In de Telegraaf zijn er 23 hits voor het woord belasting. Het gevonden patroon is uniek voor de Telegraaf en wordt niet aangetroffen in de Volkskrant. • • • •
De honderdduizend modewinkels gaan fors meer belasting betalen over de korting die ze hun verkopers op de kleding uit eigen Terwijl de Nederlanders worden opgejaagd om op tijd belasting te betalen, maakt de fiscus er zelf een potje van. De belasting op erfenissen wordt fors verlaagd en de vrijstellingen verruimd. De circa 500.000 euro van de erfenis waarover geen belasting geheven wordt, gaat substantieel omhoog.
• • •
Motiveert De Jager zijn plannen, die weet dat het betalen van belasting over zorgvuldig opgespaarde erfenissen moest de rest van de hardwerkende bevolking meer belasting opbrengen om 'het grote doel' van Wouter Bos en consorten te kunnen b Dit jaar is er nog een waslijst aan ziektekosten die van de belasting afgetrokken kunnen worden wanneer de polis van de zorgverzekeraar ze
Er zijn veel verwijzingen naar stijgende belastingen en vaak worden extreme kwalificaties gebruikt in de context van belastingen: belasting: fors, fors meer of fors verlaagd, over zorgvuldig. Belastingen worden duidelijk in een rechts frame geplaatst, maar daarnaast ook met superlatieven omringd. In de Volkskrant zijn er 12 hits voor het woord belasting. Een paar keer is de context van belasting gelijk ana hetgeen wordt aangetroffen in De Telegraaf: •
De burgers betalen wat meer belasting, maar krijgen hiervoor geen extra diensten en ook geen betere.
Maar kijk ook naar de geheel andere context die ook wordt aangetroffen: • • • •
De belasting op erfenissen gaat omlaag. De belasting op nieuwe auto's (bpm) wordt langzaam afgebouwd. Of de bpm-belasting op nieuwe auto's ook moet vervallen is onderwerp van debat. Het Witte Huis overweegt nu om de belasting voor individuen en bedrijven te verlagen.
• • •
Gastouderbemiddeling. 'Men vergeet gemakshalve dat gastouders gewoon belasting betalen en dus ook wat opleveren', aldus Ria Hagenvoort van gastouder Ook vermogende Nederlanders moeten deze belasting betalen. Aan de andere kant betaalt een Shelltopman duizend keer zoveel belasting dan ik.
Er zijn ook verwijzingen naar lagere belastingen, rijken die meer belasting betalen dan armen (het linkse frame) en het gaat over verantwoordelijkheden en termen zijn gematigd en gaan over dalende belastingen (gaat omlaag, wordt afgebouwd, te verlagen). Eenzelfde verschil in intensiteit van benadering van heffingen is in de Telegraaf zichtbaar. HEFFING In De Telegraaf zijn 61 hits voor heffing. In de contect van het begrip heffing komt het linkse en rechtse verschil tussen Telegraaf en Volskrant weer naar voren. De Telegraaf is niet altijd negatief over heffingen, maar noemt dan wel voorwaardelijkheden: • •
Onder meer Bovag en RAI Vereniging steunen de kilometerheffing alleen als de bpm wordt afgeschaft. dat de verpakkingsbelasting, vliegbelasting en de heffing op diesel goed zijn voor het milieu.
Maar wederom is de context vol met negatieve verwijzingen over de hoogte van belastingen en de stijgingen: • • • • • • •
Omtzigt rekent voor dat een volledige doorberekening van de heffing aan de consumenten hooguit tot een prijsstijging van 0,2 procent zou Maar wat heb ik nog aan de kilometerheffing als wij alleen maar meer betalen? op zo'n 8 cent per gereden kilometer. Daar komt mogelijk nog een spitsheffing bovenop. Het kabinet is er namelijk voor beducht dat een te hoge kilometerheffing de mobiliteit vermindert. Landelijk stijgt de rioolheffing met gemiddeld zeven procent. inwoners berekenen dit jaar gemiddeld dertien procent meer aan rioolheffing ten opzichte van vorig jaar. De km-heffing zou dan dermate hoog worden (met een basistarief van wel 8 cent per k
Er zijn wel verwijzingen naar lagere belastingen, maar wedereom conditioneel: •
Dan kan ook de afvalstoffenheffing omlaag."
Er zijn ook veel verwijzingen naar de invoering van nieuwe belastingen, extra heffingen en naheffingen: • • • • • • • •
Naast de invoering van de heffing blijft ook minimaal 15 procent aanschafbelasting voor nieuwe auto's b De invoering van de kilometerheffing komt in gevaar omdat de De kilometerheffing wordt al vanaf 2011 gefaseerd ingevoerd, te beginnen met privacy van automoblisten waarborgen bij de invoering van de kilometerheffing. De gemeente Nijmegen betaalt een naheffing die de Belastingdienst heeft opgelegd aan voormalig burgemeester gevraagd om inzichtelijk te maken welk bedrag zij aan deze heffing doorberekenen. nieuw betaalmiddel, de Yellowbrick-kaart, waarmee per minuut parkeerheffing gerekend wordt. Supermarkten berekenen heffing op verpakkingen door
In de Volkskrant beduidend minder verwijzingen naar heffingen (28 hits). Een aantal keren wordt heffing genoemd in een negatieve context: • •
de aanschafbelasting (bpm) op nieuwe auto's in ruil voor de kilometerheffing is riskant. De welvaart van Nederland wordt hierdoor niet groter, maa orziening en managers van private beleggingsfondsen krijgen met extra heffingen te maken.
… maar ook in een meer positieve context. ‘Positieve context’ betekent niet dat wordt beweert dat belastingen goed zijn, maar het woord heffing wordt geplaatst in de context van woorden met een positieve connotatie/waarde. Dit is Lakoff’s argument van ‘don’t think of an elephant’: als iets eenmaal is genoemd dan moet je er wel aan denken. Wanneer dan woorden met een positieve waarde (zoals het beste) in dezelfde zin staat, dan leggen lezers ongewild een associatie.
• • •
De kilometerheffing - een van de kroonjuweeltjes van Balkenende IV - lijkt te zijn gered. De Jager is wel bereid te adviseren hoe die nieuwe heffing het beste kan worden uitgevoerd. Dat draagvlak is van levensbelang voor het succes van de heffing.
Ook zijn er in de Volkskrant weer verwijzingen naar heffingen die naar beneden gaan: • • •
Werkgevers houden minder loonheffing in als automobilisten met een lease-auto of een auto van de zaak bpm-heffing een harde voorwaarde is om de invoering van de kilometerheffing te steunen. 'Wij willen dat de bpm volledig naar nul gaat. was immers afgesproken dat de BPM zou verdwijnen als de kilometerheffing zou worden ingevoerd.
En worden positieve effecten van belastingen: • •
De vervanging van de motorrijtuigenbelasting door de kilometerheffing heeft al een groot en positief effect op het verminderen van de files Kilometerheffing is al een voldoende zwaar wapen tegen de files
SUBSIDIE Met betrekking tot het woord subsidie wordt een omgekeerd patroon aangetroffen in de vergelijking tussen Telegraaf en Volkskrant. In de Telegraaf komt het woord subsidie maar 5 keer voor. Als men aanneemt dat een subsidie wordt gegeven om behoeftigen te ondersteunen of bepaald gedrag uit te lokken dat positieve effecten heeft, dan is dat duidelijk niet het frame waarin in de Telegraaf over subsidies wordt gesproken: • • • • •
Er zal zeer waarschijnlijk worden gesneden in de oppassubsidie die opa's en oma's krijgen. Die gesubsidieerde informele opvang is explosief gestegen en wordt verplicht geregel an in alle provincies en worden gerund door vrijwilligers. Ze krijgen subsidie van provincie dan wel gemeente. Mensen kunnen er dag en nacht naartoe an de vrouw des huizes. Ook vindt Cohen het geen probleem dat een met subsidiegeld betaalde straatcoach, een toezichthouder op hangjongeren, weigert erlaging van de bpm vandaag van kracht wordt. Bovendien worden hogere subsidies op modellen met A- en B-label verstrekt, terwijl auto's met E- t/m G
In de Volkskrant zijn er 55 hits, dus 11 keer zo veel als in de Telegraaf. Veel verwijzingen naar subsidies hebben betrekking op politiekeconomisch nieuws. De grotere politieke lading van Volkskrant zorgt voor een uitgebreid palet van niet-negatieve referenties aan subsidies, aan het behoud van subsidies en de problemen die ontstaan als subsidies verdwijnen: • •
Voorzitter Slob van de ChristenUnie is verwonderd over de 610.500 euro subsidie die het ministerie van Justitie gaf aan SBS6 voor onder meer ederlandse overheid heeft in 2006 en 2007 voor ruim 11,8 miljoen euro subsidie gegeven aan de publieke en commercieble omroepen.
• • • • •
Ze laten hun partijgenoot Herfkens vallen omdat ze 280.000 euro huursubsidie ontving van de Nederlandse overheid en daarover zei: De provinciale subsidie voor de bibliobus verdwijnt in Noord- en Zuid-Holland. Dorpen vrezen Vorig jaar oordeelde het gerechtshof dat de staat de 8 ton subsidie voor de streng christelijke SGP ten onrechte had stopgezet. Maar als de subsidie voor kinderopvang ernstig wordt beperkt en niet meer geldt voor gasto college van Rotterdam voelt er niets voor drastisch te snijden in de subsidies van cultuurinstellingen zoals vorige week geadviseerd door de Raad
Immigratie en Moslims Het is belangrijk wederom te benadrukken dat er een 2 tot 1 ratio is voor het aantal woorden in de NRC database (921,229) in vergelijking met de teksten uit de Telegraaf (615,425). Maar het aantal keywords in De Telegraaf is disproportioneel laag. Dit geeft aan dat er een veel grotere ‘politieke lading’ uitgaat van het NRC dan van De Telegraaf, eenzelfde effect dat we eerder vonden in onze vergelijking met de Volkskrant. Moslims In dit thema hebben we eerst gekeken naar het word moslim/moslims. In de Telegraaf krijgen we 15 hits. Moslims worden in de Telegraaf in verband gebracht met andere minderheidsgroeperingen: •
Varkens worden door joden en moslims als onreine dieren beschouwd. Ook de internetspelletjes en cartoons
In De Telegraaf wordt het word moslim regelmatig in de context gebruikt van belediging en dreiging: • • •
jullie ons de keel te brengen van deze ongelovige die de islam en de moslims beledigt en de profeet Mohammed belachelijk maakt', aldus de angst aan den film te voorkomen. 'Wij, de moslims van de wereld, moeten strijden tegen iedereen die de islam bespot. De In de dagvaarding vergelijkt de NIF het discrimineren van moslims met de situatie van de 'Israelitische [sic] bevolkingsgroep' in de jaren
Of met vernietiging en angst: • •
Het heilige boek van de moslims, de Koran, wordt niet verscheurd of in brand gestoken, waar vooraf De Nederlanders willen niet dat er moslims in hun land bestaan, omdat zij bang zijn te worden vernietigd door de
Verder wordt ook een link gemaakt met het on-Nederlandse karakter van de Islam: • •
Moskee: Nederland moslimstaat make egen iedereen die de islam bespot. De Nederlanders willen niet dat er moslims in hun land bestaan, omdat zij bang zijn te worden vernietigd door de
In NCR zijn er 48 hits over moslims: Ook hier vaak de associatie met Nederland, maar met positieve woorden als ‘winst’ en moslims worden als Nederlanders neergezet: • • • • • • • •
Allemaal winst, lijkt me. En let op de Nederlandse moslims - ook daar zie je dat het fenomeen Wilders de behoefte doet ontstaan in de Nederlandse rechtsstaat uit te drukken. Ook zei hij dat sommige moslims debet waren aan het wantrouwen dat ze opriepen. Hij wilde laten zien volgorde om Wilders' punt te maken: de Koran roept op tot geweld en de moslims gehoorzamen daaraan, ook in Nederland. Dat is een beproefde methode. tal moslims in Nederland en Europa. De suggestie: nu zitten ze nog in hun Arabisc german, hebben volgens hem de moslims nodig voor hun rol als Goede Nederlander, " Rotterdam, 5 april. De vooralsnog gematigde reacties van Nederlandse moslims op de anti-Koranfilm van Geert Wilders zijn mede te danken aan de ema Nederlandse Marokkanen hebben buitenlandse moslims opgeroepen om Nederland en de Nederlandse ambassades met rust te late kwestie van De Hand gaat het inmiddels om een geheel nieuwe lichting moslims, die veelal in Nederland zijn geboren en getogen en die zich opeens w
Immigratie Ook bij de term immigratie en migranten zijn er duidelijke verschillen waar te nemen tussen de kranten in hun berichtgeving. Het NRC maakt veel vaker gebruik van verwijzingen naar geslaagde immigratie en succesvolle immigranten. Zowel in Nederland als in Canada, Australië en de VS Society. In het NRC wordt ook vaak een houding van empathie en begrip voor omstandigheden van immigranten aangedragen. Men spreekt ook vaak over ‘toekomst’, ‘uitzicht op oplossingen’ en mogelijke veranderingen. In de Telegraaf worden voorbeelden andersom gebruikt. De Telegraaf geeft incidenten als voldongen feiten omdat "zij" anders zijn, het lijkt alsof ontwikkelingen onomkeerbaar zijn en uniform in een negatieve richting. Negatieve incidenten, gebeurtenissen en ervaringen worden als algemeen beeld neergezet en gegeneraliseerd naar alle immigranten-stromen en andere landen. Een voorbeeld hiervan: "geen enkele samenleving ondervindt ooit overlast van immigranten uit China"
Hier lijkt de suggestie te worden gewekt dat overlast van immigranten de norm is en dat Chinezen daarvan afwijken, altijd en overal. Allochtonen In NRC worden allochtonen als een deel van de samenleving neergezet waar van beide kanten wordt gewerkt wordt aan een betere relatie. Het links-progressieve frame domineert hier. In de Telegraaf zijn allochtonen problematische buitenstaanders: zij moeten veranderen, zij moeten integreren, zij hebben een taalachterstand. Als er ontwikkelingen of oplossingen worden geschetst
dan is dat vaak ook in termen van ‘obstakels die moeten worden verwijderd’ om ze te laten meedoen in het leger. Ook worden allochtonen als hulpbehoevend en passief neergezet: hen moet opvang gegeven worden en zij moeten aan banen worden geholpen. • • • • • • • • • •
itenlanders moeten een contract ondertekenen met rechten en plichten, allochtone boefjes moeten worden heropgevoed en de Nederlandse cultuur moet wee aken met het feit dat ik uit India kom dan dat ik een stadse ben. Een allochtone boerin is toch nog steeds een bijzonderheid." \par \pard \ql \li0\ri Het model is woensdagmiddag met grof geweld door een groepje allochtone jongeren van de catwalk getrokken, mishandeld en onzedelijk betast, n voor het aanbrengen van een nieuwe rekruut en moeten obstakels voor allochtonen die in het leger willen, worden weggenomen. rekruten. Bijna de helft valt daarbij af. Een groot deel daarvan zijn allochtonen die met name het taaldeel van de psychologische tests niet halen. U elaten. Het gaat vooral om mensen van veertig jaar en ouder, vrouwen, allochtonen en verslaafden Dit stelt br n bijdrage leveren aan "het politieke debat omtrent de integratie van allochtonen". t de vakbonden en de politiek fouten hebben gemaakt bij de opvang van allochtonen. Helaas blijkt uit zijn regelmatig optreden op tv, radio en uit cit ouder dan 40 jaar, meer vrouwen dan mannen, evenveel autochtonen als allochtonen. Vorig jaar werden via zo'n traject 28.500 mensen aan een baan geholpen later thuiskwam, is volgens de politie geen verdachte. Het gaat om een allochtoon gezin
Het NRC is duidelijk genuanceerder in haar berichtgeving over allochtonen. Er worden vaak rapporten en wetenschappers bijgehaald om problemen te nuanceren en in de context te plaatsen. Ook worden verschillende groepen allochtonen van elkaar gescheiden en niet op een hoop gegooid. Met name de specifieke omstandigheden en problemen van allochtone jongeren versus oudere generaties worden uitgebreid beschreven. In de Telegraaf zijn de allochtone jongeren meer ‘boefjes’ of worden zij als minder ontwikkeld neergezet. In NRC zijn zij hoger opgeleiden, ‘talenten’, hebben ze kansen en zijn ze betrokken bij de samenleving. • • • • • • • • •
grote zorgen, zowel over de reele problemen die de integratie van allochtone Nederlanders met zich meebrengt, als over de gepolariseerde verhoudi s het een terechte oproep. Er is een groot wantrouwen ontstaan tussen allochtone en autochtone Nederlanders. Mensen zijn angstig gemaakt door de uitl t in een rapport. Hij vergeleek gedrag en denkbeelden van Rotterdamse allochtone en autochtone jongeren in 1999 en 2006. , 2 mei. Tijdens een modeshow voor homotolerantie in Amsterdam hebben allochtone jongeren op Koninginnedag een mannelijk model geslagen en onzedelijk betast over hun toekomstkansen, zelfs nog pessimistischer dan laagopgeleide allochtone jongeren. Dat zegt socioloog Han Entzinger van de Erasmus Universite ing voor het onderzoek van het RIVM is het hogere sterftecijfer onder allochtone kinderen. leerlingen zelfstandig er werken. De problemen van de groeiende groep allochtone leerlingen waren bekend, maar werden grotendeels genegeerd. Dijsselb en 5 mei. In nrc.fm een discussie over het onderzoek naar de rol van allochtonen bij de bevrijding van Nederland. Te gast: NIOD-medewerkerKees Ribbe Wordt talent van allochtonen genoeg benut?
• • • • • •
tssecretaris Bussemaker wil dat er meer aandacht komt voor de rol die allochtonen hebben gespeeld in de Tweede Wereldoorlog. Is dat een goed idee? Pr Staatssecretaris Bussemaker wil allochtonen meer betrekken bij 4 en 5 mei. In nrc.fm een discussie over het ond Hogeropgeleide allochtonen zien kansen somber in te laten bekennen". Onder de ondertekenaars bevinden zich daarom geen allochtonen. "Voorzitter Mohamed Sini van Islam en Burgerschap wilde op de lijs was niet veel voor nodig om de krottenwijken te mobiliseren tegen de allochtonen. "Waag het niet thuis te blijven zitten als de meute voorbij komt g par Klink meent dat er veel gezondheidswinst is te behalen bij allochtonen. De minister laat ook onderzoek doen naar de voor- en nadelen van t
Het taalgebruik is ook duidelijk verschillend. In het NRC worden overtredingen en onmaatschappelijk gedrag in meer neutrale termen opgeschreven. In het NRC wordt bij eenzelfde incident: een homo "geslagen en onzedelijk betast", terwijl in de Telegraaf sprake is van "grof geweld" en " mishandeling".
Kijk bijvoorbeeld over hoe de verschillende kranten schrijven over marokkanen. In de Telegraaf zijn er 6 hits die vooral negatief zijn en marokkanen associeren met criminaliteit en armoede: • • • • •
e politie, en gooiden de ruiten in van het bureau, waar in oktober de Marokkaan Bilal B. werd doodgeschoten nadat hij agenten had neergestoken. orn-Noord zijn in shock door het door de brand verscheurde gezin. Een Marokkaanse achterbuurjongen had de knaapjes gistermorgen nog zien spelen. ,,Ik dreigd. Haar familie en vrienden zouden berichten hebben gekregen van Marokkaanse jongeren, die wraak willen nemen. De vrouw zou berichten krijgen al a de moord werd Lieuwe ook nog eens op straat in elkaar geslagen door Marokkaanse jongeren, zo vertelde de zoon van Theo destijds aan tv-programma No p de brug te komen. Van de twee Marokkaanse verdachten is bekend dat zij tevens de Nederlandse nationaliteit he
In het NRC zijn er 12 hits, met een aantal associaties tussen marokkanen en het begrip asociaal: • •
Daar zitten vaak Marokkaanse jongeren te blowen en te snuiven, zegt ze. "Het komt Als er een probleem is met Marokkaanse jongeren, dan moet dat worden benoemd, vindt Terpstra. "Maar dat b
Vaker worden echter ook positieve verwijzingen aangetroffen naar hoogopgeleide Turken en Marokkaanse jongeren en worden hun zorgen en problemen in perspectief geplaatst en verwezen naar studies: • • •
Hogeropgeleide Nederlandse jongeren van Turkse en Marokkaanse afkomst zijn pessimistisch over hun toekomstkansen, zelfs nog pessi Bang dat buurtgenoten van Marokkaanse en Turkse afkomst te weten komen hoe ze echt over hen denken. En In de Haagse prachtwijken wonen nu veel Marokkaanse, Turkse of Dominicaanse Hagenaren. Niet alleen Nederland zoekt het
•
Generation R ondervroeg 653 Turkse en 474 Marokkaanse ouders. Er zijn geen representatieve cijfers over het voorkomen van
Ook wordt de samenhang en de gemeenschap benadrukt: • • • •
\par Den Haag, 18 april. PVV-leider Geert Wilders moet de MarokkaansNederlandse rapper Salah Edin een schadeve}{\f0\lang1043\langfe1033\ oor Marokkanen in het buitenland, in Aujourd'hui Le Maroc zegt dat de Marokkaanse gemeenschap in den vreemde "de zeventiende regio van het land vormt tekent niet dat individuele zaken meteen op de hele Marokkaanse moslimgemeenschap van toepassing zijn." \par Rotterdam, 26 april. Marokkaanse organisaties distanti\'ebren zich in een open brief van uitspraken
vluchteling We hebben ook de term vluchteling via een concordance-analyse bekeken. Hier heeft de Telegraaf 4 hits die allen te doen hebben met geweld en onrust: • • • •
aar. Daarom wil zij een hard asiel- en integratiebeleid voeren. Echte vluchtelingen blijven altijd welkom, maar permanente verblijfsvergunningen worden al langere tijd onrustig in die regio en er zijn grote concentraties vluchtelingen die al maandenlang op de Bazaar van Deh Rawod verblijven. Het is te Nederlandse veiligheidsdiensten geen geweld gebruiken tegen migranten, vluchtelingen en asielzoekers. Algerije vraagt om een einde aan de migrantendiscr ngrijk voor Nederland: "We willen niet dat de taferelen van geweld en vluchtelingen uit de jaren negentig zich herhalen."
In NRC wordt meer aandacht besteed aan vluchtelingen met 30 hits. Hier ligt de nadruk op de grote aantallen, maar het gaat meestal om vluchtelingen elders in de wereld, niet in nederland: • • • • • • • •
dagavond is de stroom uitgevallen. Net als 860.000 andere Palestijnse vluchtelingen in de Gazastrook ontvangt Samah meel van de hulporganisatie van de pen maanden vond de omslag plaats. Van de oorspronkelijk half miljoen vluchtelingen in de buurlanden zijn er 250.000 terug in Zuid-Soedan. En ook tiend Sinds enkele maanden is een stroom vluchtelingen op gang gekomen die terugkeert naar Zuid-Soedan. De reden is de vol Albayrak: meer vluchtelingen opvangen in EU De VN roepen Pakistan op het plan te herzien om 2,4 miljoen Afghaanse vluchtelingen voor eind volgend jaar terug te sturen. goederen. Die worden afgeleverd in Nairobi en Eldoret, waar de meeste vluchtelingen zitten. Velen slapen in parken, politiebureaus en kerken, hebben ees te regelen. Dit jaar gaat het volgens de VN wereldwijd om 150.000 vluchtelingen, die nergens terecht kunnen en in humanitaire nood verkeren. LA en de noordelijke regering in 2005 kwam geen massale terugkeer van vluchtelingen op gang. Zuid-Soedan is vermoedelijk het minst ontwikkelde gebied v
Er zijn verwijzingen naar menselijke relaties en persoonlijke tragedies, een ook met kwetsbaarheid:
• • • • •
keerd naar haar geboortedorp Kerepi in Zuid-Soedan, na 18 jaar in een vluchtelingenkamp in Noord-Oeganda. Met haar baby aan de borst zit ze in de modde aa herinnert zich de po\'ebtische vertellingen van haar moeder in het vluchtelingenkamp over Kerepi, over de vruchtbare grond, de fruitbomen, de rust e 360 De naleving van het recht op "extra bescherming" van kinderen van vluchtelingen en asielzoekers staat "ernstig onder druk", aldus het onderzoek, wa \fi360 Sinds het aantreden van het kabinet is het aantal kinderen in vluchtelingenbewaring afgenomen, aldus Vluchtelingenwerk Nederland. Aan het eind ederland wil dat meer EU-landen meer kwetsbare vluchtelingen opnemen. Staatssecretaris Albayrak (Justitie, PvdA) heeft op een ve
het mooiste is de verwijzing naar Descartes als vluchteling (wederom wordt de problematiek in een context geplaatst): •
ermoedelijk niet recht evenredig. Zij vinden Nederland, dat ooit de vluchteling Descartes opnam, versmalt tot krenterigheid, ver van de Verlichting,
Appendix 1. Links-rechts frames: zoektermen + definities van de polen. In de politiek en het politieke discours zijn de onderlinge verschillen voornamelijk terug te voeren op de tegenstellingen tussen economisch links en rechts en tussen progressieve en traditionele ideeën. De links-rechts tegenstelling heeft dan vooral betrekking op sociaal-economische en financiële kwesties. Daarnaast hebben sommige partijen of kandidaten meer progressieve standpunten en andere partijen meer traditionele standpunten. Deze verschillen betreffen vooral ethische en culturele vraagstukken. Anders gesteld, de economisch links versus economisch rechts-tegenstelling heeft voornamelijk betrekking op materiële zaken, terwijl de controverse tussen 'progressief' en 'traditioneel' meer betrekking heeft op immateriële, morele kwesties. Economisch links en economisch rechts Linkse en rechtse issues zijn economische issues. De tegenstellingen tussen links en rechts komen voort uit verschillende visies van mensen op de mate van regulering van de economie, de noodzaak voor economisch ingrijpen door de staat, de herverdeling van welvaart en de ontwikkeling van de verzorgingsstaat. Links georiënteerden pleiten doorgaans voor vermindering van economische ongelijkheid door herverdeling van welvaart, terwijl rechts georiënteerden meer de nadruk leggen op economische vrijheden. Rechts is veelal voorstander van een minder actieve rol van de overheid in de economie en maakt zich sterk voor lagere belastingen, privatisering, minder regels, minder overheidsuitgaven en een kleinere verzorgingsstaat. Links daarentegen ziet voor de overheid een actievere rol weggelegd op economisch terrein, zijn voorstander van hogere belastingen voor met name de hoogste inkomensgroepen. Door middel van overheidsingrijpen en belastingheffing willen linkse partijen inkomensverschillen verminderen. Internationaal moet dat gebeuren door bijvoorbeeld ontwikkelingshulp. Progressief-libertair versus traditioneel-conservatief Deze niet-materiële tegenstelling kan eigenlijk beter worden aangegeven met het verschil tussen een voornamelijk nationale, monoculturele oriëntatie en anderzijds mensen met een meer kosmopolitische, multiculturele en progressief/libertaire houding. Deze scheidslijn wordt doorgaans als multidimensioneel gezien. Op de ene pool zit een houding die we progressieflibertair-cosmopolitisch noemen, waartegenover een traditioneel-conservatiefautoritaire houding staat. Diegenen met een PLC houding willen persoonlijke vrijheden bevorderen, zijn voor vergroting en ruime toepassing en interpretatie van burgerlijke en politieke vrijheden, zij zijn voor het recht op abortus en levensbeëindiging door middel van euthanasie, zijn voorstanders van emancipatie en gelijke behandeling van vrouwen en homoseksuelen, en zijn tolerant ten aanzien van alternatieve leefstijlen. Een meer traditioneel-conservatieve oriëntatie stelt daartegenover een veel grotere waardering voor de traditionele instituties en autoriteiten van de samenleving: het gezin, de kerk, de politie en het leger. Zij leggen grotere nadruk op orde en stabiliteit en zij geloven in een overheid die krachtig optreedt met een zekere morele autoriteit. Op basis van deze brede beschrijving van links-rechts en progressief-libertair en traditioneel-conservatief hebben we voor ieder issue een zogenaamd ‘ frame’ ontwikkeld waarmee coderingen handmatig konden worden uitgevoerd.
Onderwijs kinderen|onderwijs|universiteit|scholen|kind|jongeren|leerlingen|stude nten|studie|schoolboeken|scholieren|onderwijsvernieuwing|onderwijsv ernieuwingen|universiteiten|school|vmbo|kids|leraren|OCW|plasterk|R onald|onderwijzers| Links Rechts Lage kosten voor afnemer Afnemer betaalt op basis van afname Gelijke kansen Verschillend onderwijs voor verschillende scholieren Gratis schoolboeken en andere middelen Onderwijsvoorzieningen, zoals boeken moeten niet gratis worden aangeboden, de gebruiker moet betalen Toegankelijkheid voor iedereen Toegang door toetsing, prestatie en beoordeling Hogere lonen voor alle leraren, meer Loon op basis van prestatie en ervaring gelijkheid in beloning Onderwijs is vooral taak overheid, In het onderwijs moet de marktwerking, inclusief beprijzing verhouding tussen vraag en aanbod centraal staan. Van ouders of gebruikers (scholieren/studenten) Meer publieke middelen naar onderwijs, Minder publieke middelen naar zo veel mogelijk marktwerking onderwijs, incentives inbouwen om voorkomen meer doen met dezelfde middelen Overheid moet via de financiering ook De overheid moet vooral veel zaken uit inhoudelijk kunnen sturen in het handen geven, aan de schoolbesturen onderwijs zelf, de ouders of de markt Centraal vaststellen collegegeld en Verschillende studies mogen andere bijdragen differentiëren in kosten/prijs Immigratie Harry|Islam|moslims|Marokkaanse|allochtone|autochtone|etnische|im migranten|immigratie|illegale|migranten|vluchtelingen|islamitische|mo slim|moskee|assimilatie|participatie|migratie|probleemwijken|vogelaar |albayrak|Koran|Islamitisch|Moslim|boerka|burqa|boerkini|hoofddoekje s|hoofddoek Conservatief Progressief Tegen meer immigratie, immigratie Iedereen is vrij om zich te vestigen in moet beperkt worden en strengere welk ieder land controle Immigratie bedreigt nationale normen Immigratie biedt kansen, is herverdeling en waarden, het duidelijke van welvaart en een welkome aanvulling monoculturele karakter wordt op de nationale cultuur waarin ondermijnd door (niet westerse) pluriformiteit centraal staat immigranten De overheid mag eisen stellen aan De overheid moet minder voorwaarden immigranten aan immigranten Assimilatie, immigranten moeten zich Participatie, door deelname, ook binnen aanpassen aan de dominante cultuur eigen organisaties, emanciperen immigrantengroepen en dragen zij bij aan de multiculturaliteit van de samenleving Remmen van immigratie, zelfs vanuit de Toestaan van immigratie, inclusief ‘ nieuwe EU landen’, geen Polen, arbeidsimmigratie uit de ‘ nieuwe EU Roemenen en Bulgaren toelaten tot de landen’ arbeidsmarkt Integratie is problematisch door cultuur Nederland staat open voor iedereen,
(en religieuze) verschillen tussen Nederlanders en immigrantengroepen Nederland als volk, als natie en als monoculturele gemeenschap
iedereen is wereldburger (kosmopolitische houding) Nederland als open land, open voor anderen. Multiculturaliteit en onderlinge verschillen tussen groepen is positief
Overheidsfinanciën belastingdienst|AWBZ|belastingdienst|uitkering|belasting|subsidie|heffi ng|BPM|kilometerheffing|subsidies|overheidsfinanciën|overheidsinkoms ten|overheidsinkomsten|staatsschuld|staatsobligaties|begrotingstekort| begrotingsoverschot|CAO|rente|koopkracht|bonden Links Rechts Meer overheidsingrijpen in het De overheid moet zich zo min mogelijk economisch leven is toegestaan (ook bemoeien met de economie, minder ebperking van topsalarissen) regels en voorschriften, minder belastingen en premies Overheid de instantie om middelen te Markt moet het werk doen, overheid verstrekken en te herverdelen heeft slechts coördinerende rol Nadruk op uitgavenverhogingen Nadruk op belastingverlichtingen Tegen privatisering Voor privatisering Tegen marktwerking in collectieve Marktwerking moet breed worden voorzieningen toegepast Voorstander van herverdeling Tegenstander van herverdeling door de staat, makt moet prijzen bepalen. Veel nadruk op de nadelen van Nadruk op de voordelen van marktwerking marktwerking Voor stakingsvrijheid, de strijd van Tegen werkonderbrekingen en werknemers om betere stakingen, voor langer doorwerken, vrije arbeidsvoorwaarden af te dwingen, loonsvorming kortere werkduur, lagere werkdruk en hogere lonen. Ook inkomensverschillen moeten verkleind worden (topsalarissen beperken) Vrije meningsuiting Islam|moslims|koran|Hirsi|Ali|Mohammed|kerk|meningsuiting|film|Wil ders|Geert|Fitna|Deense|PVV|Ayaan|Assimilatie|Ehsan|Jami|Cartoon|Ar tikel 10|beledigen|belediging|stigmatiseren|stigmatisering| Conservatief Progressief Niet alles moet gezegd kunnen worden, Er zijn geen grenzen aan de vrijheid van er zijn grenzen aan de vrijheid van meningsuiting, geen overheidstoets van meningsuiting. Vanuit de dominante gedrag en uitalingen (libertaire houding) opinie en het overheersende normen en waarden stelsel mogen uitdrukkingen beperkt worden (cartoons, films en boeken verbieden) Nadruk op het groepsgevoel, de Nadruk op individuele vrijheid, dominante cultuur, de eenvormigheid en individuele expressie, waardering voor samenhang tussen mensen. afwijkende meningen en minderheidsopinies Er moet een algemeen en gedeeld idee De onbeperkte vrijheid van van respect en onderlinge verhoudingen meningsuiting leidt er nu eenmaal toe zijn. Je mag geen mensen of groepen dat groepen zullen worden beledigd. beledigen. Men moet niet onnodig Men mag provoceren, dat heft zelfs nut provoceren omdat juist afwijkende meningen moeten kunnen worden gehoord en
Groepsidentiteiten staan voorop en hebben voorrang boven individuele meningen en belangen Tegen beledigende en kwetsende uitingen (dus tegen films als Fitna) Islam kun je niet van buitenaf veranderen, je moet religies respecteren en accepteren, islamieten moeten zelf bepalen hoe zij zich ontwikkelen
getoetst Individuele identiteiten, meningen en uitingen zijn belangrijker dan de dominante norm Alle meningsuitingen zijn toegestaan, inclusief de film Fitna De Islam bestaat niet en is pluriform in zichzelf. Er zijn progressieve en ‘verlichte krachten binnen deze religie en die moet je bevorderen en ondersteunen.
Zorg Zorg|patiënten|ziekenhuid|ziekenhuizen|medicijnen|verzekeraars|gezo ndheidszorg|arts|volksgezondheid|medisch|medische|klink|verzekeraar |roken|tumor|zorgverzekeraars Links Rechts Gezondheidszorg niet privatiseren, Voordelen van privatiseren benadrukken nadruk op nadelen van privatisering en voor meer marktwerking in de zorg Privatisering leidt tot hogere kosten en Privatisering biedt kostenbesparing en de kwaliteit van zorg komt in geding. leidt tot lagere premies en goede zorg. Veel gelijkheid, uitgebreid basispakket in Laat mensen zelf bepalen waar ze de zorg, zodat rijken in grote mate verzekerd voor willen zijn. dezelfde zorg krijgen als armen. Rijken moeten meebetalen aan de zorg Individu betaalt eigen zorg, gelijke van armen, lagere inkomens moeten premies voor iedereen want geen minder betalen of gratis gebruik kunnen herverdeling via de gezondheidszorg maken van voorzieningen. Nadruk op laagdrempeligheid via beprijzing en de voordelen daarvan Preventie en ingrijpen via de overheid. Mensen weten zelf wel wat goed voor ze Zoveel mogelijk ziekten proberen te is, de overheid mag niet betuttelen en voorkomen (Roken verbieden en uitmaken wat mensen eten, kopen of ongezond voedsel, obesitas) roken
Appendix 2. Codeboek voor politieke issues Van der Sloot Oorlog Onderwijs Israel Migratie vluchtelingen
Joran, Holloway, McCann, Natalee, Sloot Defensie, Afghanistan, Uruzgan, militair*, Irak, Taliban, Talibaan, Commandant, Strijdkrachten, Bagdad Soldaat, Soldaten, Oorlog, Afghaan*, leger Onderwijs, universiteit, scholen, leerling*, student*, studie, schoolboeken school*, school, vmbo, mbo, hbo Israël, Israël*, Gazastrook, gaza,|hamas, palestijn*, Palestijn, Hezbollah, Jeruzalem, nederzettingen Islam, Moslims, Koran, Marokkaan*, Allochtoon, Allochtonen, Allochtoonse, Islamitische, Etnische, immigranten, migrant*, *migrant, integratie, assimilatie Illegalen, albayrak
Meningsuiting
Geert, Wilders, Deense, Meningsuiting, PVV,Ayaan Ehsan, Jami, Koran
Fitna
Fitna
China
Chinese, Tibet, Tibet*, Dalai, Lama, monniken
EU
Europa, Europese, EU, Brussel, Unie, Referendum Barosso Belastingdienst, AWBZ, Belastingdienst, Uitkering, belasting, subsidie, heffing, BPM, Subsidies, Overheidsfinanciën, Overheidsinkomsten, Overheidsinkomsten, Staatsschuld, CAO, Rente Koopkracht, bonden Financiële, Banken, Kredietcrisis, Economie, Beleggers Inflatie, Markten, Bedrijf, Wall Aandelen, Abn, Topman Bedrijfsleven, Aandeelhouders, Ondernemers, Kapitaal Rabobank, Multinationals, zakenman Obama, Clinton,Presidentsverkiezingen, Voorverkiezingen, Hillary, Presidentsverkiezingen Voorverkiezingen, Barack, Clinton, McCain Republikeinse, Iowa Zorg, Patiënten, Ziekenhuis, Ziekenhuizen, Medicijnen Verzekeraars, Gezondheidszorg, Arts., volksgezondheid Medisch, Medische, Klink, Verzekeraar, Zorgverzekeraars Kosovo, Servië, Servische, Belgrado, Serviërs, Balkan
Belastingen/Fiscus
Financiën
Verkiezingen VS
Zorg Kosovo Politie/Justitie Turkije
Politie, Justitie, Advocaat, Mensenrechten, Rechtbank, Spong, Wet, Criminelen, Gevangenis, Recht, Aangifte Rechtszaak, crimin*, rechtbank, strafrecht Turkije, Turk*, Erdogan
Verkeer
Kilometer, Verkeer, Auto, Eurlings, Vervoer, wegen
Schiphol
Schiphol, luchthaven
Energie
Olie, Energie, Gazprom, Biobrandstoffen, Brandstof, Olieprijs, Gas, Ethanol, Elektriciteit, Kernenergie, auto
Milieu
Milieu, Natuur, Duurzame, Duurzaam, broeikas*