Lifeline 37 - jaargang 9 - nummer 1. Stimulatie

Lifeline 37 - jaargang 9 - nummer 1

Stimulatie LL37 Lay-out totaal.indd 1

20-10-2014 15:48:18

ud

o In h Ru

brie ken

4

Wetenschapsieuws

9

Alumni aan het woord

14

Bas en zijn beestjes

17

How it works

18

Review: appels

20

MuziekRubriek

21

Iduzzel

22 23

Voorstellen Commisshier

Waarom we kopen wat we kopen

6

Spelenderwijs leren

7

MindWalker

8

Pacemakers

10

Ritalin

11

Studeren in het buitenland

12

Chocoleren / mind control

13

Alles wat een idunlid wil weten over massage

14

Stimulatie van eetgedrag

16

e l e Artik

2 LL37 Lay-out totaal.indd 2

18

Idunlied

n

GLV Idun 20-10-2014 15:48:21

Voorwoord Lieve lezers, Helaas ging de vakantie weer eens sneller voorbij dan we zelf konden beseffen. Een nieuw studiejaar is begonnen, waar natuurlijk een onmisbare vernieuwde Lifeline bij hoort. De foto die jullie op de omslag kunnen bewonderen is het resultaat van creatieve uitspattingen tijdens de introdag. Hierbij kwamen we er niet alleen achter dat netjes verf spuiten moeilijker is dan gedacht, maar hebben we ook heel wat mensen gestimuleerd om te komen solliciteren voor onze leuke commissie. Met een mooi resultaat: vijf nieuwe leden! Hun eerste werken kun je in deze editie al aanschouwen. En ook ik ben nieuw, althans in deze functie. Met veel plezier heb ik het voorzittersstokje overgenomen en ga ik samen met de rest van de redactie weer een jaar hard aan de slag. We proberen jullie te stimuleren om je buiten de studieboeken nog net iets meer te verdiepen in ons mooie vakgebied, of dit nu de eerste Lifeline is die je in handen hebt of de zoveelste van een hele serie. Maar vergeet ook vooral niet om jezelf te stimuleren! Sla nog eens een extra biertje achterover en stap op die lekkere chick af. Vraag haar naam nadat jullie geregeld hebben, dat scheelt dan ook meteen weer een hopeloos berichtje naar ‘Spotted: uitgaan Groningen’ de volgende ochtend. Sleep je brakke zelf gewoon weer naar de UB na het zoveelste geëscaleerde feestje. Of ga naar college, ook al ligt je bed nog zo lekker (en vertelt het nieuwe Idunlied je dat hoorcollege toch geen zin heeft). Het lijkt nu misschien nog gemakkelijk, het is immers het begin van het jaar. Vol goede moed gaan we dit jaar allemaal ‘echt alles vanaf het begin bijhouden’. Hoe vaak heb ik dat nou al niet gehoord in die eerste weken? Ach, jij weet net zo goed als ik dat alle feestjes hier in Groningen veel te mooi zijn om te verruilen voor zo’n dikke academische pil. Geniet na dit hopelijk stimulerende voorwoord nu eerst maar even rustig van de Lifeline en laat stimulatie vooral een inspiratie zijn. Liefs,

Sharon Ottens

Voorzitter Lifelineredactie 2014-2015

Lieve leden, Gefeliciteerd, jullie hebben de eerste Lifeline van het jaar opengeslagen! De redactiecommissie is na een ontspannende vakantie weer hard aan de slag gegaan om deze eerste editie van ons verenigingsblad op jullie deurmat te krijgen. Sommige van jullie komen voor het eerst in aanraking met deze ‘literaire trots’ van de vereniging, resulterend in de creatieve geesten van de redactiecommissie. De Lifeline zal jullie vier keer per jaar voorzien van onder andere verbazingwekkende feitjes uit de wonderlijke wereld der wetenschap. Het verschijnen van deze eerste editie van de Lifeline doet ons beseffen dat wij als bestuur ook al een tijdje bezig zijn. Na officieel te zijn ingeslagen op 10 september, als negende bestuur der GLV Idun, hebben we er heel veel zin in en kunnen we er geen ‘Eneuf’ van krijgen. De introductieperiode is achter de rug en veel eerstejaars hebben een plekje kunnen vinden binnen de vereniging of zelfs een van de vele commissies. Wij zijn erg trots dat er weer een grote en super gezellige groep studenten actief is geworden bij Idun. Vele commissies kunnen nu dankzij een succesvolle jacht naar nieuwe leden aan de slag met frisse geesten. Voor degene die de sollicitaties gemist hebben, wees niet bevreesd, gedurende het jaar zullen enkele commissies opnieuw de jachthoorns uit het vet halen. Gerelateerd aan het thema wil ik jullie wat kennis meegeven over ‘Stimulatie’. Stimulatie, aansporing, motivatie, opwekking of aanporren (mijn persoonlijke favoriet): dit is zomaar een greep uit de synoniemenlijst. In je studententijd zal je van alle kanten stimulatie ondervinden. Nog even leren voor dat tentamen of toch dat telefoontje van de escalatievogel beantwoorden. Het is voor velen van jullie je eigen verantwoordelijkheid geworden om een goede balans te kunnen vinden tussen studeren en gezelligheid. Je hersenen zijn essentieel bij het beoordelen van al deze aanporringen. Neem hierbij in acht dat de hippocampus belangrijk is voor je korte termijn geheugen en je beoordelingsvermogen. Wanneer alcohol bindt aan de receptoren voor glutamaat in de hippocampus, verstoort dat je geheugenfunctie en je vermogen tot zelfkritiek. Dit was wat ik jullie graag wilde meegeven omtrent ‘stimulatie’. Als afsluiter wil ik jullie nog graag even aanporren om eens langs te komen op het bestuurshok voor een kopje koffie of op de tostimiddag voor een eigengemaakte tosti. Wij hebben er in ieder geval heel erg zin in dit jaar en zullen jullie vooral stimuleren om naar activiteiten, georganiseerd door ons mooie Idun, te gaan! Liefs namens het gehele negende bestuur,

Romy Krikke

Voorzitter der GLV Idun De Lifeline is het onafhankelijke tekstueel orgaan van de Groninger Levenswetenschappen Vereniging (GLV) Idun en komt eens per kwartaal uit. Oplage: 1700 Druk: Door Drukkerij Almanakker te Oosterhout Hoofdredactrice: Sharon Ottens De redactie: Romy Bezemer • Bas van Boekholt • Fleur Brinkman • Hennie Godthelp • Aline Joustra • Frederike Menage • Sharon Ottens • Lars de Ridder • Robin Schepers • Jorrit Waslander • Ties van Wijk Lay-out: Anouk Baars • Fleur Brinkman • Aukje Dietje Dijkstra • Hennie Godthelp • Sharon Ottens • Kim Ricken • Jasper Stinenbosch Eindredactie: Anouk Baars • Robin Schepers • Jorrit Waslander • Ties van Wijk Deze editie bevat bijdragen van: Thijs Goedegebure • Lotte ‘t Hoen • Edith Liemburg • Luna van der Loos Niets uit deze uitgave mag gekopieerd, vermenigvuldigd of gepubliceerd worden zonder schriftelijk toestemming van de redactie.Omdat de redactie voor het grootste gedeelte afhankelijk is van inbreng van derden kan de redactie niet aansprakelijk worden gesteldvoor onjuiste informatie.De redactie en/of GLV Idun hoeft de zienswijze van geplaatste stukken niet te onderschrijven. Auteur dient bij de redactie bekend te zijn. Lidmaatschap GLV Idun: kijk op www.idun.nl

GLV Idun LL37 Lay-out totaal.indd 3

3

20-10-2014 15:48:28

WETENSCHAPS Door Ties van Wijk & Lotte ‘t Hoen

NIEUWS

Niet alleen onzin herkennen, maar ook leren terwijl je slaapt? De droom van iedere student

Slapende hersenen herkennen onzin In slaap vallen leidt normaalgesproken tot verlies van zowel sensorisch bewustzijn als het vermogen tot interactie met de omgeving. Er werd altijd gedacht dat het brein zich afsluit voor externe stimuli tijdens slaap. Nu is bekend dat binnenkomende stimuli nog steeds verwerkt kunnen worden terwijl iemand zich in dromenland bevindt. Toch is het vermogen van het brein om prikkels te verwerken tijdens slaap voor een groot gedeelte onbekend. Daarom hebben Kouider en zijn team onderzocht wat de taakrelevante respons van een slapend brein is op een gesproken woord. Deelnemers van het onderzoek kregen de taak op een knop te drukken wanneer ze een bestaand woord hoorden. Bij onzinnige woorden moesten ze het drukken laten. Ondertussen werd de elektrische activiteit van het brein gemeten. Wat blijkt, als proefpersonen in hun slaap ‘drukwoorden’ te horen krijgen, veroorzaakt dat dezelfde taakgerelateerde respons in het brein. Dit is net als bij volledig bewustzijn, echter zonder daadwerkelijke druk op de knop. Onzinnige woorden veroorzaken geen reactie tijdens slaap. Deze bevindingen laten zien dat mensen al slapende nog steeds taakgerelateerde respons vertonen op stimuli van buitenaf, en zij zich lijken voor te bereiden op de juiste motorische handeling.

Leren terwijl je slaapt. Dit lijkt onmogelijk. Het Amerikaanse bedrijf SheepdogSciences beweert op basis van hun onderzoek echter dat er met behulp van hun product memC een verbetering van 30% mogelijk is. memC staat voor ‘memory enhancement by modulated Consolidation’ en het bestaat uit een app voor de iPhone en een Bluetooth-slaapsensor die je om je pols draagt. Het mechanisme lijkt verbazingwekkend simpel: tijdens het studeren beluister je een soundtrack via de app. Vervolgens detecteert de slaapdetector ’s nachts wanneer je diep slaapt (slow wave sleep) en begint de iPhone dezelfde soundtrack weer af te spelen. Doordat slow wave sleep geassocieerd wordt met het vormen van langetermijn herinneringen wordt er een associatie gemaakt met de studiestof door de muziek opnieuw af te spelen. Daardoor zou je je ’s ochtends alles 30% beter moeten kunnen herinneren. Lijkt dit je alsnog te mooi om waar te zijn? Na de labtesten ging SheepdogSciences ook buiten het lab testen uitvoeren. Bij een geheugentest moesten proefpersonen de plaats van 30 afbeeldingen onthouden, net als bij het spel Memory. Bij elke afbeelding werd een bepaald geluid afgespeeld. Tijdens de diepe slaap werden deze geluiden opnieuw afgespeeld, en de volgende dag bleek inderdaad dat de proefpersonen de afbeeldingen beter konden lokaliseren. Maar wat als je nu elke keer naar dezelfde muziek luistert als je studeert? Vervolgonderzoek zal dit uit moeten wijzen. Bron: Science. November 20, 2009; 326 (5956): 1079

Bron: Current Biology 24, 2208–2214, September 22, 2014 ª2014 The Authors http://dx.doi.org/10.1016/j.cub.2014.08.016

Klimaatprobleem opgelost met superfotosynthese? Fotosynthese, ofwel de chemische reactie van koolstofdioxide naar water en zuurstof, is wellicht de belangrijkste reactie die er is op onze planeet. Echter, de meeste planten hebben geen effectieve fotosynthese. Planten kunnen bijvoorbeeld koolstofdioxidemoleculen niet goed onderscheiden van zuurstofmoleculen, dat kost tijd en energie. Om dit probleem te overwinnen hebben sommige planten, zoals een aantal onkruiden, een manier geëvolueerd door koolstofdioxide te concentreren in de bladeren. Een andere manier om de fotosynthese te versnellen is om veel enzym, genaamd Rubisco, te produceren dat de drijvende factor is achter de reactie. Rubisco verliest helaas een derde aan effectiviteit door nutteloos binden van zuurstof. Het is nu onderzoekers gelukt om beide versnelde manieren van fotosynthese met elkaar te combineren door Rubisco tot expressie te brengen in planten die in staat zijn koolstofdioxide te concentreren in de bladeren. De planten met deze superfotosynthese hebben inderdaad een hogere koolstofdioxide-turnover. De toekomst moet uitwijzen of deze planten ons van de toegenomen koolstofdioxide in de lucht af kunnen helpen. Bron: Nature 513, 280 (18 September 2014) doi:10.1038/513280a


GLV Idun 20-10-2014 15:48:30

Honden voelen magnetisch veld bij poepen en plassen

‘Dry-roasting’ leidt tot ‘verwesterde’ incidentie van pinda-allergie

De Ig Nobelprijs, misschien niet bij iedereen bekend, is de tegenhanger van de echte Nobelprijs. De Ig Nobelprijs wordt ieder jaar uitgereikt in tien onderzoeksvelden. Het gaat om wetenschappelijk onderzoek waar op het eerste gezicht om valt te lachen, maar dat toch aan het denken zet en een bijdrage levert aan de wetenschap. De prijs is bijvoorbeeld eens gegaan naar Nederlanders die mensen onder de MRI bekeken hebben tijdens een vrijpartij. Dit jaar is de prijs toegekomen aan onderzoekers die honden hebben onderzocht op gevoeligheid voor variaties in het magnetische veld van de aarde. Verschillende zoogdieren plaatsen hun lichaam op één lijn ten opzichte van het magnetisch veld van de aarde tijdens verschillende typen gedrag. Honden blijken voorkeur te hebben om hun lichaam te plaatsen op de noord-zuidas tijdens poepen en plassen. Dit gedrag wisselt wanneer er verandering optreedt in het magnetische veld van de aarde. Dit is de eerste keer dat het gevoel voor magnetisme is bewezen bij honden.

Pinda’s vormen een berucht en veel onderzocht allergeen. Een minieme hoeveelheid kan bij sommige mensen al tot ernstige reacties leiden. Het is zelfs het voedingsmiddel dat het vaakst aanleiding geeft tot anafylaxie. Hiernaast lijken pinda-allergieën ook steeds vaker voor te komen, en dan vooral in het Westen. Maar hoe zou het kunnen dat deze allergieën toenemend in aantal lijken te zijn? Britse onderzoekers hebben in The Journal of Allergy and Clinical Immunology geschreven dat de ‘dry-roasting’ methode om pinda’s te bereiden leidt tot een verhoogde incidentie van de allergiesoort. Om dit aan te tonen, hebben ze eiwitten uit zowel rauwe als dry-roasted pinda’s geïsoleerd en deze toegediend in muizen. Toen de muizen vervolgens opnieuw onderheven werden aan de pinda’s, bleek dat de groep die eerder aan dry-roasted pinda-eiwitten blootgesteld was, een krachtigere immuunrespons vertoonde. Dry-roasting is een techniek die vooral in het Westen toegepast wordt. De temperatuur om de pinda’s op deze manier te bereiden is tussen de 160 en 170 °C. Uit eerder onderzoek is gebleken dat temperaturen vanaf 130 °C al kunnen zorgen voor een verandering van de eiwitten van pinda’s. De bereidingswijze van pinda’s zou op deze manier dus invloed kunnen hebben op de incidentie van pinda-allergieën.

Bron: Frontiers in Zoology 2013, 10:80 doi:10.1186/17429994-10-80

Moorden: natuurlijk gedrag voor chimpansees

Bron: The Journal of Allergy and Clinical Immunology, published online September 21, 2014. http://www.jacionline.org/article/S0091-6749(14)010318/abstract

Uit een studie in Nature blijkt dat het vermoorden van soortgenoten een natuurlijke vorm van gedrag is voor chimpansees. Volgens Nature moorden ze voor territorium, toegang tot voedsel, wijfjes en voor een langere eigen levensduur. Deze ontdekking werpt nieuw licht op het aparte verschijnsel dat alleen de chimpansee en de mens met voorbedachte rade aanvallen uitvoeren op hun soortgenoten. De onderzoekers bestudeerden 152 chimpanseemoorden in 18 verschillende chimpanseekolonies. Ze dachten eerst dat de chimpansees het niet zo slecht bedoelden en dat het gewoonweg kwam doordat de mens hun bos wegkapt en hun levenswijze verstoort, maar dit bleek anders. Juist in onverstoorde bosgebieden, zoals in de Ngogo chimpanseekolonie in Oeganda, moorden de chimpansees het meest. En uitgerekend op de plek waar de mens het meest van hun leefgebied heeft aangetast, namelijk een gebied in Guinee, vonden helemaal geen moorden plaats. Zo blijkt de neiging om te moorden een ‘evolutionaire strategie’. Haast altijd was het moordpatroon hetzelfde: een groepje mannetjes die eropuit gaat om een mannetje van een andere groep te pakken. De vrouwtjes bleken geen doelwit. Bron: Nature 513, 414-417, September 18, 2014: http://www. nature.com/nature/journal/v513/n7518/full/nature13727. html


5

20-10-2014 15:48:32

Waarom we kopen wat we kopen Door Frederike Menage kers hier een duidelijk beeld van hebben, wordt de reclame of het nieuwe product getoond aan de proefpersoon. Door te kijken welke hersendelen actief zijn bij het zien van deze reclame, kan men zien wat de proefpersoon voelt bij de reclame. Zo kan men kijken naar het ´onderbuikgevoel´ van mensen, en dus een beter beeld krijgen van het koopgedrag na het zien van de reclame.

Slim, sexy of sterk. Welk woord spreekt u het

meeste aan? Deze vraag werd een groep proefpersonen ook gesteld. Ze kregen drie covers te zien van hetzelfde tijdschrift. Bij elke versie stond een ander woord centraal. De vraag was welke versie ze zouden kopen. De meerderheid zei: ´sexy´. Toen de tijdschriften eenmaal in de winkel lagen, kocht de meerderheid de versie ‘slim’. Wetenschappers hadden dit na afloop van een onderzoek met de proefpersonen al kunnen voorspellen, door middel van een nieuwe methode binnen de neuromarketing. Supermarkten zijn er goed in, verkoopstrategieën zijn er helemaal op afgestemd. De juiste aanpak om mensen te stimuleren juist dat ene product te laten kopen. Denk bijvoorbeeld aan de broodlucht in de Albert Heijn die daar écht niet voor niets hangt. Geur heeft een heel direct gevolg op wat we voelen. Die heerlijke geur van de net afgebakken croissantjes kan een gemiddeld mens echt niet weerstaan. Achter deze ideeën zit veel onderzoek en denkwerk verscholen.

De proefpersonen die moesten kiezen uit slim, sexy of sterk dachten sexy, maar hun onderbuik gevoel zei slim. Als na een enquête bleek dat sexy het woord was wat de meeste mensen aan zou zetten tot kopen, zou dit in praktijk tegen vallen. Uit de fMRI-scan resultaten bleek dat de meerderheid van de proefpersonen het meest voelde voor slim. Dat in praktijk deze versie ook het meest verkocht is bevestigd deze uitkomst. Verkopers kunnen vanaf heden dus nog meer inspelen op onze emotie en gevoel, en zo ons nog beter leiden in wat we doen door middel van de juiste marketing. Dit voelt voor ons dan ook écht juist en daarom doen we het ook. Alleen hebben we helemaal niet door dat die mening voor een groot gedeelte door marketing tot stand is gekomen. De volgende keer als je met een hongerig gevoel de Albert Heijn binnen stapt, die lekkere geur van de net afgebakken croissantjes ruikt en bij het afrekenen je gretig je tanden in dat overheerlijke en onnodige broodje zet, weet je dus dat dit komt door goede neuromarketing, waar je volledig bent ingetuimeld. Of dit erg is mag iedereen voor zich bepalen. Zelf ben ik altijd weer verbaasd als de reclameproducenten mij te slim af zijn geweest. En stiekem geniet ik hiervan, aangezien ik ze (soms net iets te laat) steeds beter door heb. Bron: Wat is neuromarketing? (Concumentenbond): https://www.youtube.com/watch?v=nM-SI_5Y_y4

Waar vroeger per ongeluk financiële successen geboekt werden door handig in te spelen op ons brein, wordt tegenwoordig uitgebreid onderzoek gedaan naar welke vorm van reclame maken het meeste geld oplevert. Om erachter te komen of er behoefte is aan een bepaald product, kon men vroeger kijken naar lichaamstaal en eventueel enquêtes afnemen. Een nadeel van enquêtes is dat men zegt wat men denkt. Een enquête is een afspiegeling van wat mensen denken. Helaas is wat we denken niet altijd het gene wat we uiteindelijk doen. Het bekende ‘onderbuikgevoel’ weerhoudt mensen vaak van keuzes die rationeel het beste zouden zijn. Hierdoor zijn al vele producten geflopt . Om er achter te komen wat het ‘onderbuikgevoel’ van de meeste mensen zegt, en dus wat men zal doen, zal men een manier moeten vinden om het gevoel van een mens vast te leggen. De nieuwste techniek op dit gebied is het gebruik van fMRI. Met fMRI kan de hoeveelheid bloedtoevoer naar bepaalde gebieden in je hersenen worden weergegeven. Meer bloedtoevoer wordt gezien als een hogere activiteit. Als men met behulp van fMRI wil kijken of een reclame wel of niet zal aanslaan gaat zo’n onderzoek als volgt. Een proefpersoon krijgt eerst tijdens een fMRI-scan een heel scala verschillende afbeeldingen te zien die verschillende emoties opwekken, zoals begeerte, walging of lust. Welke hersendelen bij welke emotie actief zijn kan zo worden vastgelegd. Als de onderzoe6 LL37 Lay-out totaal.indd 6

GLV Idun 20-10-2014 15:48:39

Spelenderwijs leren Door Bas van Boekholt af. Dit gelach is een soort van ultrasoon getjirp van 50 kilohertz dat onze oren niet kunnen horen. Ratten lachen al voor het spelen als ze weten dat ze zo mogen. Eigenlijk een soort van voorpret. De emoties van het lachen en spelen kunnen ook kunstmatig gestimuleerd worden. En hoe laat je ook alweer iemand lachen? Juist, door ze te kietelen. Ratten worden liever gekieteld dan geaaid en zijn bereid daar moeite voor te doen. Zo is er aangetoond dat ratten wel door een doolhof willen gaan als ze weten dat ze gekieteld worden, maar niet als ze geaaid worden.

IEEEHHHH!!! KIJK DAAR! HAAL HET WEG! Dit zijn de gemiddelde reacties van studentes als ze een rat door hun kamer zien rennen. Toch is deze angst geheel onterecht. Ratten zijn belangrijke proefdieren bij verschillende dierexperimenten en worden vooral geprezen voor hun slimheid en vindingrijkheid. Ratten zijn gebruikt in allerlei verschillende biologische experimenten, van kankeronderzoek tot gedragsonderzoek. Een interessant onderzoek naar het gedrag en de emoties van ratten, is het onderzoek van Jaak Panksepp. Deze onderzoeker verrichtte baanbrekend werk op het terrein van wat hij ‘affectieve neurowetenschap’ noemt. Dit is het snijvlak van neuronen, emoties en cognitie. Hoe stimuleren de hersenen emotionele gevoelens, en welke invloed oefenen deze gevoelens uit op het gedrag van een dier? Panksepp onderzoekt dit door te kijken wat de functie is van spelen bij ratten. Ja, je leest het goed: spelen. Panksepp laat ratten met elkaar ravotten en heeft naar eigen zeggen meer ratten gekieteld dan wie ook ter wereld. Omdat spelen geen rechtstreeks verband lijkt te hebben met overleven of reproduceren dachten veel onderzoekers lang dat speels gedrag geen doel dient. Sommige onderzoekers zien het spel als noodzakelijk om overlingsvaardigheden te leren zoals jagen of ontsnappen aan een roofdier. Panksepp gaat nog een stap verder. Hij betoogt dat spelen helpt bij de ontwikkeling van het sociale brein. Panksepp verdeelt het rattenbrein in zeven fundamentele emotionele systemen: angst, woede, lust, zorg, paniek, verdriet en zoekimpuls. Ze vertegenwoordigen elk een apart systeem in de hersenen en niet simpelweg de sensatie van bijvoorbeeld woede of paniek. Snuffelen is bijvoorbeeld een onderdeel van het zoekimpulssysteem. De zoekimpuls is de neiging om de wereld om je heen te verkennen. Dit leidt tot de drang van ratten om iets nieuws te leren.

Maar waarom vinden ratten het zo leuk om gekieteld te worden en te lachen? En welk verband is er tussen kietelen, lachen en spelen aan de ene kant en cognitieve ontwikkeling aan de andere kant? Dit heeft vooral te maken met het sociale brein. Panksepp en zijn team hebben aangetoond dat spelen fungeert als een vonk, die aanzet tot de afgifte van proteïnen, waardoor neuronen ontstaan en gaan groeien. Dit gebeurt niet alleen in de lagere hersengebieden die te maken hebben met het emotionele geheugen, zoals de hippocampus en de amygdala, maar ook in de prefrontale cortex, het gebied in de hersenen waar beslissingen worden genomen. Ratten die met elkaar of met speelgoed spelen hebben meer neurale verbindingen dan ratten die geisoleerd worden gehouden. Daarnaast helpt spelen bij het vertonen van sociaal correct gedrag. Ratten die niet hebben gespeeld vertonen symptomen die vergelijkbaar zijn met het gedrag van kinderen met ADD. Ze kunnen hun reacties niet intomen en hebben dus een grotere kans om in sociale situaties in een serieus gevecht te geraken. Gewoonweg omdat ze niet weten hoe ze hun overenthousiasme in bedwang moeten houden en wat wel en niet sociaal geacepteerd wordt. Dit soort onderzoeken laten zien dat ratten maar ook genoeg andere dieren een stuk meer op ons lijken dan we vermoeden. Ze hebben ook emoties en een stuk complexere kijk op het leven dan we vermoeden. En hoewel er nog steeds onderzoekers zijn die zeggen dat complexe emoties aan alleen ons mensen zijn toebedeeld, groeit het idee dat er een stuk meer ervaren wordt door andere dieren dan wij ons beseffen.

Als je twee ratten bij elkaar zet die weten dat het ‘speeltijd’ is, zullen ze elkaar even besnuffelen (misschien om te controleren of de ander wel echt zijn ‘speelkameraadje’ is). De ene rat zet zijn poten op de rug van de ander als een uitnodiging om te spelen. Daarna zullen ze energiek met elkaar stoeien en worstelen. De ratten stuiven alle kanten op, doen haasje-over en springen om beurten op elkaars rug. De een laat zich met opzet op zijn rug vallen zodat de andere hem in een houdgreep kan nemen en hem in zijn nek bijt. Vervolgens wisselen de rollen weer om. Dit kan er af en toe als echt vechten uitzien, maar een rat neemt nooit een gevechtshouding aan of zet zijn haren overeind om groter te lijken. Het zal je misschien verbazen, maar tijdens dit spelen en ravotten lachen de ratten heel wat


7

20-10-2014 15:48:40

De MindWalker Het tussenstation van hoofd naar benen Door Sharon Ottens Een heftig ski-ongeluk, een aanrijding op de motor of na klifduik verkeerd terecht komen in het water. Dit zijn ongevallen die alleen actieve mensen overkomen, de dare devils, mensen die volop in het leven staan. Maar wat nu als je door zo’n ongeluk half verlamd raakt? En niet alleen het skiën, motorrijden of duiken maar zelfs het lopen niet meer gaat? Wanneer je hersenen je benen niet meer kunnen aansturen is er een andere stimulans nodig. Een rolstoel lijkt de enige optie voor de dagelijkse verplaatsing, maar daar lijk verandering in te komen. Ingenieurs zijn druk bezig met het verder ontwikkelen van de MindWalker, een robotisch exoskelet dat puur door te denken bestuurd kan worden. De MindWalker is onwikkeld door het European FP7 project. Dit is een project waaraan zeven partijen deelnemen, uit Nederland zijn dit de Universiteit Twente en TU Delft. De andere vijf partijen komen uit IJsland, Duitsland, België en Italië. Het exoskelet ziet eruit als een jetpack met robotbenen, maar vliegen kun je er helaas niet mee. Dit apparaat is gebouwd om mensen met een dwarslaesie weer te laten lopen. De klittenbanden die overal aan het apparaat bevestigd zitten, kunnen om de benen en de romp worden bevestigd, zodat de MindWalker vastzit aan de patiënt. Het exoskelet is zo gebouwd dat het zichzelf en de patiënt in evenwicht kan houden, althans in staande toestand. Bij het lopen zijn er voorlopig nog wel krukken nodig. De best werkende besturingsoptie van het apparaat is het bewegen van het bovenlijf, om gebruik te kunnen maken van een MindWalker kan de patiënt dus alleen lumbaal (vanaf de onderrug) verlamd zijn. Om een stap met links te zetten, moet er naar linksvoor geleund worden, waarna een piepje klinkt en de robot een stap maakt. Hetzelfde geldt voor rechts, alleen moet de persoon in dit geval naar rechtsvoor leunen. Met deze manier van besturing doet de MindWalker zijn naam echter geen eer aan, want waar is het ‘mind’ onderdeel gebleven? Dit zit hem in de andere manier van besturing, nog volop in ontwikkeling om de juiste bewegingsresultaten te krijgen. Het werkt met een brain-computer interface (BCI). Deze maakt gebruik van een muts met elektroden die de hersensignalen op de schedel meten en vervolgens digitaliseren. Een computer zet deze gedigitaliseerde signalen daarna om in acties, in dit geval het bewegen van de benen. De elektroden zijn zo geplaatst dat de metingen over het motorische gebied worden gedaan, waardoor signalen worden gedetecteerd bij het denken aan het bewegen van de benen. Hier komt echter nog wel een probleem bij kijken. Hersensignalen worden geregistreerd door elektroden die potentiaalverschillen meten via de hoofdhuid, deze meting wordt een EEG genoemd. De motor van de MindWalker stoort in deze EEG-signalen waardoor de metingen niet meer betrouwbaar zijn.


Ze

lf de

MindWalker in b

eweging zien?

Sc an

d e c od e ! →

Momenteel wordt er gewerkt aan een manier waarop de hersensignalen nauwkeuriger gemeten kunnen worden zonder vatbaar te zijn van ruis van buitenaf. Toch is het al wel mogelijk om de MindWalker echt via het brein te stimuleren. De bedrijven ULB en ANT, die beide deel uitmaken van het European FP7 project, hebben een bril ontwikkeld met flikkerende diodes in elke lens. Beide sets dioden flikkeren met een eigen frequentie. Het licht dat beide ogen opvangen wordt verwerkt in de occipitale kwab, de visuele cortex van het brein. De verschillende diodefrequenties zorgen voor verschillende signalen in deze kwab, die vervolgens gemeten worden. Door de verschillende signalen kan de robot registreren naar welke kant van de bril de patiënt kijkt, links of rechts, en kan hij hier op reageren. Concentratie op de linkerdiodes zorgt voor beweging van het apparaat, terwijl het kijken naar de rechterdiodes het lopen juist laat stoppen. De MindWalker reageert in minder dan een seconde, waardoor snel gereageerd kan worden op eventuele obstakels.

De Mindwalker reageert in minder dan een seconde.

Het ontwikkelen van de huidige versie heeft bijna drie miljoen euro gekost, gefinancierd door de Europese Commissie. Helaas is de looprobot nog niet geschikt voor commerciële productie, eerst moet de MindWalker lichter, soepeler en natuurlijk goedkoper worden gemaakt. Ook hopen de ontwerpers een versie te kunnen ontwikkelen die in normale kleding kan worden verwerkt, of zelfs onder de kleding gedragen kan worden. Kortom, veelbelovende ideeën voor de toekomst.

GLV Idun 20-10-2014 15:48:47

Alumni aan het woord Edith Liemburg: geen natuur maar psychiatrie Hallo Lifeliners, ik ben Edith Liemburg en werk als post-doc in het Universitair Medisch Centrum Groningen. Ik doe onderzoek naar schizofrenie, twee dagen per week onderzoek naar hersenactiviteit met een MRI scanner, en twee dagen per week epidemiologisch onderzoek. Mijn carrière is heel anders gelopen dan gepland. Toen ik nog lief was (en jong) keek ik vaak naar natuurdocumentaires en was ik veel in de natuur te vinden. Ik ben op mijn 18e dan ook om die reden biologie gaan studeren. Zodra ik het Biologisch Centrum (BC) (de voorganger van de Linneausborg, gelegen in Haren, red.) binnen liep had ik het gevoel dat ik thuis kwam. Wat je ook deed, al kwam je in je pyjama, alles kon. Maar hoewel ik nog veel in de natuur te vinden ben, heb ik toch gekozen voor medische biologie. Ik had bij ecologie toch iets teveel het gevoel van ganzenkeutels tellen of gras sorteren. Het was me wel meteen duidelijk dat ik geen ratten wilde pesten, en voor mijn stage had ik daarom besloten maar mensen te gaan pesten. Omdat er bij de voorlichting over stages weinig mens-gebonden onderzoek aan de orde kwam, ben ik gaan mailen naar afdelingen of ik daar “iets met mensen” kon doen. Net toen ik een keuze had gemaakt en de betreffende begeleider ging mailen, plopte er nog een mailtje binnen van André Aleman van het NeuroImaging Center. Anderhalve week later zat ik met hem in de trein op weg naar een training om een ps ychiatrisch interview te leren doen. Het kan snel gaan. Zo zat ik nog in het lab, en zo zat ik mensen te interviewen met een depressie of angststoornis. Naast het interviewen moest ik mensen inplannen voor MRI-onderzoek, ze bij de scanner begeleiden en MRIdata analyseren. Het was ver weg van het BC, zonder bekenden, en totaal ander werk dan ik kende. Maar het wende, en ik vond het leuk. Toen ik op een dag bij mijn begeleider binnen liep om wat te vragen, kreeg ik terloops een promotieplek aangeboden. Ik had daar nog helemaal niet over nagedacht, maar ik dacht, ach, een baan is nooit verkeerd en ik had er naar mijn zin. Mijn tweede stage heb ik daarna bij psychiatrie gedaan. Dat was opnieuw wennen, omdat er een beeld was dat je een bioloog niet veilig kan loslaten bij personen met een psychiatrische diagnose. Gelukkig is dat beeld later bijgesteld. Omgekeerd had men wel even kunnen vertellen hoe lastig het is om met psychiaters te communiceren. Na mijn promotie heb ik tot nu toe de kans gehad om MRI-onderzoek te blijven doen, en daarnaast epidemiologisch onderzoek bij de afdeling psychiatrie. Ik vind het leuk en afwisselend werk, en zo lang het kan blijf ik graag. Opklimmen in de wetenschappelijke ladder zie ik echter niet zitten. Mocht het werk hier op een bepaald moment stoppen, dan zou ik een baan als docent op het HBO een mooie vervolgstap vinden.

Thijs Goedegebure: van bestuur naar biologiedocent Na zeven jaar studie heb ik dan eindelijk de Educatie en Communicatie master in 2013 afgerond en kon mijn leven als biologiedocent beginnen. Tijdens mijn studietijd ben ik erg actief geweest binnen GLV Idun en de faculteitsraad. Van foto's maken tijdens feesten ben ik een echte FCP'er geworden. In 2008 heb ik samen met Adriëtte, AnneMargriet, Petra, Menno en Bennet in het bestuur gezeten van Idun. Een prachtig jaar waarin ik echt heb geleerd om in een team te werken. Iets wat nu in het onderwijs goed van pas komt. In een bestuursjaar wil je dingen die goed gaan behouden en de rest verbeteren. Dit doel heb ik nu nog steeds; zorgen dat kinderen het beste uit zichzelf halen. Ik werk nu op het Leon van Gelder een middelbare school in de wijk Vinkhuizen hier in de stad. Een school die net even anders werkt dan een reguliere middelbare school. Een klas bestaat uit maximaal 25 leerlingen met verschillende niveaus. Hierdoor kunnen leerlingen bij ieder vak op een verschillend niveau presteren. Ik werk hier als docent science en biologie. Science is een combinatievak tussen biologie, natuurkunde en scheikunde en wordt in de eerste drie jaren gegeven. In het vierde jaar kiezen leerlingen echt voor biologie of NaSk en zijn de klassen opgedeeld tussen de verschillende niveaus. Behalve het lesgeven zijn wij op het werk erg druk bezig met vragen stellen. Hoe werkt deze groep samen? Hoe kunnen we die leerling stimuleren? Werken wij zo effectief mogelijk? Eigenlijk dezelfde vragen naar kennis, zoals je op de universiteit leerde stellen. Alleen proberen we dit zo snel mogelijk toe te passen en hoeven we niet te wachten op een publicatie. Momenteel zie ik nog genoeg uitdaging in het lesgeven. Maar promotieonderzoek gericht op het lesgeven in de beta-hoek lijkt me een mooie volgende stap.


9

20-10-2014 15:48:50

Klopt alles nog? Een pacemaker wanneer je hart het niet meer aan kan Een normaal hart geeft zo’n 60 à 90 slagen per minuut. Net zoals bij alle andere lichamelijke aspecten kan er ook iets mis gaan in dit proces, waardoor het hart zelf geen normale hartslag meer kan verzorgen. Men komt dan in aanmerking voor een pacemaker of ICD (implanteerbare cardioverter-defibrillator). Hoe deze apparaatjes het hart weer normaal kunnen laten functioneren lees je hier. Wat gaat er mis? Eén van de vele vormen van hartaandoeningen is bradycardie, het hebben van een te lage hartslag. Dit kan veroorzaakt worden door de sinusknoop, het regelcentrum van het hart, waar de elektrische impuls ontstaat. Wanneer deze knoop niet vaak genoeg een impuls afgeeft, daalt de hartslag tot 40 slagen per minuut, te weinig om het gehele lichaam van zuurstof te voorzien. Het probleem kan ook zitten in de AV-knoop, deze moet impulsen vanuit de sinusknoop in de boezem doorsturen naar de kamers. Wanneer dit niet (goed) gebeurt, kunnen de kamers niet meer goed samentrekken, wat weer een bradycardie veroorzaakt. Tachycardie is juist het tegenovergestelde, bij deze ritmestoornis klopt het hart te snel. Hierdoor heeft het hart geen tijd om gevuld te worden tussen de hartslagen door. In extreme gevallen kan zelfs een levensbedreigende hartslag van 400 slagen per minuut gehaald worden.

In extreme ge-

vallen kan zelfs

een hartslag van 400 slagen per

minuut gehaald worden.

Bouw en implantatie Verschillende aandoeningen vereisen andere oplossingen. Daarom zijn er meerdere soorten pacemakers, maar de algemene werking is hetzelfde. Het apparaatje zelf is gemaakt van titanium en door zijn relatief kleine afmetingen (5 x 4,5 x 0,7 cm) gemakkelijk onder de huid te plaatsen, net onder één van beide sleutelbeenderen. Dit gebeurt tijdens een kleine operatie onder plaatselijke verdoving. In de pacemaker zit een batterij en een chip. De lithium-iodine batterij gaat gemiddeld acht jaar mee, waarna zij tijdens een operatie vervangen moet worden. Elk halfjaar wordt de pacemaker gecontroleerd door middel van een scanapparaat en wordt er ook gekeken hoe lang de batterij nog werkt. Zo zal een patiënt nooit met een lege accu komen te staan. De chip is bepalend voor de werking van de pacema10 LL37 Lay-out totaal.indd 10

Door Sharon Ottens

ker, want hier wordt de hartactiviteit geregistreerd. Zo kan later worden nagegaan of de programmering aangepast moet worden. De verbinding van het apparaatje naar het hart wordt verzorgd door één of meerdere elektrode(s), ook wel leads genoemd. Via een ader onder het sleutelbeen wordt de draad ingebracht en vervolgens opgeschoven naar het hart. Door middel van röntgenstraling wordt gekeken waar het uiteinde van de elektrode zich bevindt en zo op de goede plaats in het hart gelegd. Om te voorkomen dat de draad na de operatie gaat verschuiven, wordt deze aan de spieren onder het sleutelbeen gehecht. Verschillende soorten De drie basispacemakers die nu gebruikt worden, zijn de AAI, VVI en DDD. De AAI pacemaker kan detecteren en stimuleren en wordt daarom geïmplanteerd wanneer de sinusknoop niet goed functioneert en het hart niet voldoende reageert op een verandering van inspanning. De pacemaker valt in met stimulatie in de rechterboezem wanneer hier geen prikkel wordt gedetecteerd vanuit de sinusknoop. De VVI werkt ongeveer hetzelfde als de AAI, alleen liggen zijn elektrodes in de rechterkamer in plaats van de rechterboezem. Deze wordt ingezet bij bijvoorbeeld boezemfibrilleren, wanneer de geleiding van impulsen naar de AV-knoop niet meer intact is. De laatste soort, de DDD is een combinatie van de vorige twee pacemakers. Dit apparaatje heeft twee leads, één in de rechterboezem en één in de rechterkamer. Wanneer de AV-knoop helemaal niet meer of onbetrouwbaar werkt wordt deze toegepast. Systolisch hartfalen is weer een aparte aandoening, in dit geval trekken de kamers en boezems onderling niet meer synchroon samen. Een biventriculaire pacemaker kan hierbij uitkomst bieden. Deze heeft 3 elektrodes, in beide kamers één en in de rechterboezem. Door een lead in elke kamer te plaatsen, kunnen de tijdsverschillen tijdens het pompen worden gecorrigeerd. Bij mensen met een risico op een hartstilstand wordt een implanteerbare cardioverter-defibrillator (ICD) ingezet. Deze kan een hevige elektrische schok aan het hart geven wanneer deze stopt met pompen. Hetzelfde als een AED, alleen dan werkt dit van binnenuit.

Van de risico’s

van een pace-

maker is in de

loop van de jaren

bijna niets over-

gebleven.

Van de risico’s van een pacemaker is in de loop van de jaren bijna niets overgebleven. Waar vroeger bijvoorbeeld een radioactieve batterij werd gebruikt, zit er nu een veilige accu in die bovendien ook nog langer meegaat. Zo hoeft een patiënt niet twintig keer geopereerd te worden. Eén van de weinige vooruitgangen die nog geboekt kunnen worden is gericht op de elektrodes. Dit is een relatief zwakke plek van het apparaat. Begin dit jaar is de eerste draadloze pacemaker geplaatst, of dit succesvoller zal zijn dan de huidige pacemaker zal nog moeten blijken.

GLV Idun 20-10-2014 15:48:59

Ritalin – de concentratiepil Door Jorrit Waslander voor attention deficit hyperactivity disorder (ADHD). Het is dus illegaal om in te nemen als je er geen recept van de dokter voor hebt. Nadat je het pilletje hebt ingenomen ervaar je 3-6 uur lang de prestatieverhogende effecten. Een flinke studiedag kan je dus makkelijk doorkomen met twee pilletjes Ritalin.

Is Ritalin gevaarlijk? De veiligheid van Ritalin is erg dubieus. Tegenstanders zeggen dat Ritalin erg gevaarlijk is en de langetermijneffecten nog niet bekend zijn. Maar een vijfjarig kind met ADHD krijgt gemakkelijk drie pilletjes op een dag van de dokter mee. Dit is geen vrijbrief om Ritalin te gebruiken, maar het lijkt mij dus ook niet juist deze factor heel zwaar te laten wegen. Eva zal dus zelf moeten beslissen of ze de gezondheidsrisico’s aanvaardbaar vindt.

Ritalin heeft alleen een effect op jou, toch? Het is weer eens zover: tentamenweek. De UB zit volgepakt met ijverige studenten die moeten blokken om hun achterstand van de periode bij te werken en zo hun tentamen te halen. Zo ook dus Eva. Ze heeft afgesproken met een paar vriendinnen om eens even een dagje goed te studeren. Na twee uur in de UB te hebben geploeterd begint het SOG-gedrag toe te slaan. Facebook wordt om de vijf minuten gecheckt, om het kwartier gaat ze naar de WC en ga zo maar door. Om haar heen is iedereen toch steeds zo goed bezig! Hoe doen ze dat toch? Een van Eva’s vriendinnen ziet haar moeite hebben met haar concentratie en vraagt of ze even pauze wil houden in de kantine. Tijdens een kopje koffie ziet Eva haar een pilletje nemen en ze vraagt: ‘wat doe jij nou?’ Ze antwoordt: ‘ik neem een Ritalin, hoezo?’ Eva is voor een moment helemaal perplex. Ze wist wel dat het gebeurde in de UB, maar haar vriendinnen ook? En ook nog alsof het de normaalste zaak ter wereld is! Wat moet zij nu doen? Zal ze ook een Ritalin vragen om beter te kunnen studeren? In een split second vraagt ze zich een aantal dingen af.

Wat is Ritalin eigenlijk?

Ritalin (Methylfenidaat) is een drug die voornamelijk concentratie en energie verhoogt. Het verhoogt de attentie en de behoefte om te gaan slapen is ook verminderd. Dit is erg handig als je lang en effectief wil studeren. Je bent langer wakker, dus je hebt meer tijd. Daarnaast ben je geconcentreerder en werk je dus effectiever. Deze effecten worden bereikt door stimulatie van het centrale zenuwstelsel. Dopamine re-uptake wordt geblokkeerd en Dopamine en Noradrenaline release wordt gestimuleerd. Dopamine- en Noradrenalineneuronen worden dus langer gestimuleerd en zorgen voor de verhoogde concentratie en verminderde behoefte om te rusten. Ritalin is een medicijn dat alleen op recept van een dokter verkrijgbaar is en wordt vaak voorgeschreven GLV Idun LL37 Lay-out totaal.indd 11

Het is makkelijk om te denken dat alleen de ritalingebruiker effecten voelt van het nemen van het pilletje. Maar als je terugdenkt aan het voorbeeld in de inleiding. Hoe denk je dat Eva zich voelt? Zou het gebruik van haar vriendinnen niet ook een effect kunnen hebben op haar prestaties? Juist in deze vraag was Nadira Faulmüller geïnteresseerd. Ze heeft hier onderzoek naar gedaan met een groep in Oxford met interessante resultaten. Uit dit onderzoek bleek dat als je weet dat iemand om je heen Ritalin gebruikt, dit jouw eigen prestaties verslechtert. Volgens Faulmüller komt dit doordat je waarschijnlijk minder gemotiveerd bent, omdat je het gevoel hebt dat de ander ‘valsspeelt’. Eva kijkt een beetje verward om haar heen. Wat moet ze nou doen? Ze probeert een afweging te maken of ze wel of geen Ritalin zal gebruiken. Haar vriendin is alweer teruggelopen en waarschijnlijk met volle concentratie weer aan het studeren. Zij moet nog even haar koffie opdrinken. Na de koffie voelt ze zich al een stuk frisser. Eva besluit geen Ritalin te gebruiken en terug te vallen op haar vertrouwde compagnon die haar sinds jaar en dag bijstaat: koffie. Enkele studies laten zien dat het ritalingebruik in de academische wereld aan het toenemen is. Men is nog zoekende hoe ze met deze ontwikkeling om moeten gaan. Duke University in de VS heeft een duidelijk standpunt ingenomen: het gebruik is onder de noemer ‘cheating’ (hieronder valt bijvoorbeeld ook plagiaat) geplaatst. Ik vermoed dat het slechts een kwestie van tijd is, voordat het taboe verdwijnt op relatief onschadelijke, prestatieverhogende middelen zoals Ritalin. Het zou namelijk enorm prestatieverhogend werken. In de wereld, die draait om efficiëntie, zou het ook een stap voorwaarts zijn. Als je als student nu toch de behoefte hebt aan iets wat je concentratie verhoogt, maak dan tenminste een weloverwogen beslissing. Maar het is en blijft iemand zijn eigen beslissing om Ritalin te nemen of niet. 11

20-10-2014 15:49:01

Studeren in Bergen Een interview met Luna van der Loos Wat neem je allemaal mee als je een halfjaar in het buitenland gaat studeren? Bergen wordt vaak de regenachtigste stad van Europa genoemd, dus ik ben goed voorbereid op weg gegaan. Uiteindelijk bleek dat ik het belangrijkste item ben vergeten in te pakken: mijn zonnebrandcrème. Daar sta je dan met je regenlaarzen, regenbroek, regenjas en thermoskannetje. Halverwege september was het 23 graden, liep ik rond in korte broekjes en kon ik in mijn bikini aan het fjord liggen – om te studeren uiteraard, want dat was wel het plan. Gelukkig studeer ik mariene biologie en zat het fjord vol leuke schelpjes, garnalen en vissen.

Bergen is een ideale plek om mariene biologie te studeren. Er was zoveel keus, dat het moeilijk was om slechts drie vakken uit te kiezen. De focus ligt erg op vissen, met vakken zoals ‘Fish nutrition’ en ‘Fish physiology’, maar er is ook genoeg interessants op andere gebieden. Ik volg uiteindelijk ‘Fisheries Ecology’, ‘Biology and systematics of algae’ en ‘Paleoecology’. Al mijn vakken hebben vrij weinig studenten (tussen de 5 en 15 deelnemers), wat de interactie vergroot, en veel labwerk. Met een rubberbootje sedimentboringen doen, met een onderzoeksbootje zeewieren verzamelen en met een researchschip een week naar de Shetlandeilanden; aan veldwerk is er ook geen tekort. In de eerste week komt er veel informatie in één keer op je af. Papierstapels doorwerken, naar het politiebureau om je in te schrijven, roosters bekijken, nieuwe vakken uitzoeken, semesterregistraties. Ook de normale dagelijkse dingen zijn opeens anders: het overmaken van huur, het bijeen zoeken van keukengerei en uitzoeken van vervoersmiddelen moeten allemaal gebeuren. Gelukkig was alles erg duidelijk en goed geregeld en ben je in no-time gesetteld. Dat kan ook bijna niet anders in een stad waar de zee altijd dichtbij is en een mooie wandeling om de hoek ligt. Alleen de prijs van een biertje (zo’n 5,- euro in de stad) en het totale gebrek aan lekkere kaas zijn even wennen, maar de mooie wandelingen, de interessante vakken, de fantastische duiken en het onderwaterleven maken dat wat mij betreft allemaal goed.


GLV Idun 20-10-2014 15:49:03

Chocoleren De nieuwe manier van leren Door Lars de Ridder

Neuralyzer in het echt

Door Aline Joustra

Je hersenen stimuleren tijdens het studeren is één van de moeilijkste opgaven in je leven als student. Want zeg nou zelf, jij zou toch ook liever hele dagen films gaan kijken, in bed blijven liggen of spelletjes gaan spelen in plaats van je neus in de studieboeken te steken? Gelukkig is er een ultieme (en lekkere) oplossing om je hoofd erbij te houden tijdens het leren: chocolade!

In science fiction is het een populair onderwerp: Mind control. Het idee dat je met een druk op de knop iemands herinneringen of persoonlijkheid zou kunnen wissen, is voor velen slechts een fantasie, of vaker nog een nachtmerrie. Nu lijkt het erop dat het manipuleren van herinneringen steeds minder science fiction wordt en steeds meer science.

Houd je van chocolade? Goed nieuws, want nu kun je het ook als medisch goedgekeurd hulpmiddel tijdens het studeren gebruiken. Chocolade (met een cacaogehalte van 70% of meer) bevat namelijk het hormoon dopamine (dat werkt als neurotransmitter), en dopamine is een stofje dat erg goed is in het stimuleren van de prefrontale cortex. Dit is een gedeelte in de frontale kwab (voorste gedeelte) van de hersenen dat ervoor zorgt dat studeren beter gaat dan ooit. De prefrontale cortex stimuleert namelijk het abstract nadenken over leerstof en het plannen van studiewerk. Dit leidt er dus toe dat leerstof opnemen en onthouden makkelijker gaat en dat je met meer inzicht en discipline je studiewerk kunt inplannen.

Bij het vormen van herinneringen spelen impulsen uit de omgeving een grote rol, iets wat Pavlov in 1901 aantoonde met zijn bekende experiment. Een aantal honden kreeg meerdere malen voordat ze hun eten kregen een bel te horen, waardoor zij het geluid van die bel associeerden met etenstijd en al gingen kwijlen voordat ze hun eten kregen.

Dopamineverzadiging In beginsel geldt dat dopamine de sleutel tot het beloningssysteem van de hersenen is. Dopamine stimuleert namelijk de D2-receptoren in de hersenen. Deze receptoren zorgen er weer voor dat er allerlei reacties in gang worden gezet. Dit beloningssysteem geeft uiteraard positieve reacties, zoals de concentratie- en motivatieboost en een fijn gevoel, maar er kunnen ook negatieve gevolgen ontstaan, zoals overgewicht. Ieder persoon heeft namelijk een verschillend aantal D2-receptoren in zijn hersenen zitten (dit aantal is genetisch bepaald, mede door het tagq1-gen). Een dopamineverzadiging treedt op wanneer alle D2-receptoren gevuld zijn. Mensen met weinig receptoren zullen dus al snel een dopamineverzadiging krijgen, en bij hen zal het beloningssysteem dus al snel in werking gezet worden. Mensen die echter veel D2-receptoren hebben, zullen veel meer dopamine nodig hebben om effect van het beloningssysteem te ondervinden. Dit kan leiden tot overgewicht. Sommige personen doen er dus goed aan om caloriearme, vetvrije en suikerloze alternatieven met dopamine uit te proberen. Voedsel met dopamine Voor mensen die niet van chocolade houden, of een verantwoord eetpatroon volgen, is er nog geen nood aan de man, want er zijn nog legio andere gezonde voedselsoorten die voor meer dopamine in het lichaam zorgen. Zo zijn tyrosinerijke producten een goede keuze, want tyrosine is het aminozuur dat essentieel is bij de aanmaak van dopamine. Tyrosinerijke producten zijn: vis, noten en zaden, vlees en kaas. Daarnaast bevorderen ijzer en vitamines de aanmaak van dopamine. Groente en fruit zijn dus ook een uitstekende keuze als tussendoortje tijdens het studeren. Wil je tijdens het leren dus ook meer geconcentreerd zijn? En wil je alle geleerde leerstof ook nog tien minuten na het leren in je hoofd hebben zitten? Stimuleer je hersenen dan met dopamine. Je zult zien dat je een ultieme concentratie- en motivatieboost zult krijgen. Zet tijdens het leren dus je tanden nog maar in een extra stukje chocolade, want je wilt je prefrontale cortex natuurlijk wel te vriend houden!


Nu lijkt het

erop dat het manipuleren van herinneringen steeds minder science

Een vergelijkbaar experiment werd in de jaren 90 aan de universiteit van New York door Amerikaanse Neurowetenschapper LeDoux uitgevoerd, maar iets minder zachtaardig. Hij leerde muizen een bepaalde toon te associëren met een pijnlijke elektrische schok, zodat ze alleen bij het horen van de toon al verstijfden van schrik. Ze hadden in principe een nieuwe herinnering aangemaakt. Maar na een tijd geen elektrische schok gehad te hebben, leerden de muizen niet langer bang te zijn voor de toon. Ze hadden het bang zijn afgeleerd.

fiction wordt

en steeds meer science.

Hierna vroeger veel wetenschappers zich natuurlijk af: Is het mogelijk herinneringen te manipuleren? Een van de wetenschappers die zich hierin verdiept is Roberto Malinow. In een experiment onderzocht hij of een herinnering in een proefdier “in- en uitgeschakeld” kon worden, zonder dat daarbij externe stimuli bij kwamen kijken. Dit probeerde Malinow te doen door middel van optogenetics, een nieuwe techniek die op dit moment vaak gebruikt wordt bij het onderzoeken en in kaart brengen van de hersenen. Met deze techniek kunnen bepaalde neuronen geïnhibeerd of geëxciteerd worden. Malinow conditioneerde en proefdier pijn zodat het pijn associeerde met bepaalde stimuli, waarna de herinnering aan pijn door stimulatie van Long Term Depression (inhiberen) en Long Term Potentiation (exciteren) aan- en uitgezet kon worden. Hoe dit precies werkt is niet duidelijk, maar wetenshappers denken dat het vormen van herinneringen een proces is waarbij de connecties in de hersenen een belangrijke rol spelen. Bij LTP worden deze connecties sterker en leren we iets nieuws . Bij LTD worden de connecties zwakker en vergeten we iets. Als we de vorming van herinneringen volledig zouden begrijpen, zou het in theorie mogelijk zijn om te leren hoe we die herinneringen kunnen manipuleren. Maar we zijn nog lang niet zo ver. Geheugenmanipulatie is nu verre van toepasbaar op mensen, maar het begin is er. Misschien zal het over een paar jaar mogelijk zijn om met een druk op de knop herinneringen te wissen. Best een eng idee eigenlijk, maar wel fijn dat we het dan meteen weer kunnen vergeten.

13

20-10-2014 15:49:05

Alles wat een Idunlid wil weten over..

massage

Door Ties van Wijk

Wat doet men om inspiratie te vinden voor een stuk in de Lifeline? Dan wordt het thema van de Lifeline gegoogeld: Stimulatie. De eerste hits van Google geven de definitie en synoniemen van stimulatie. Eén van de definities luidt: massage. Et voilá, daar is een onderwerp om over te schrijven.

Ik ben namelijk dol op massages. Men zegt dat een massage lichaam en geest in balans brengt. Zelf raak ik volledig in balans tijdens een massage (geloof ik). In beide balansgevallen doel ik op de ontspannen variant der massages. Er bestaan ook minder plezante vormen van massage. Fanatieke sporters weten wellicht wat hier bedoeld wordt. Want wie wel eens onderhevig is geweest aan een sportmassage, weet dat deze niet altijd even plezierig is, sterker nog, een sportmassage is soms behoorlijk afzien. Zo’n sportmassage wordt gegeven met het idee dat deze het herstel bevordert, althans dat wordt mij altijd verteld. Maar is er wetenschappelijk bewijs voor? En waarom vinden mensen een massage eigenlijk prettig? Welke massagevarianten zijn er? Veel vragen die bij me opkomen smeken om een antwoord. Kortom, ik ben me gaan verdiepen in dé massage.

De massage is misschien wel de oudste vorm van een geneeskundige behandeling die er bestaat. Het zou als eerste beschreven zijn in China in de 2e eeuw voor Christus. Hippocrates, de man bekend van de geneeskundige eed, definieerde geneeskunde ooit als ‘de kunst van het wrijven’. Tegenwoordig doen artsen niet veel meer aan wrijven, maar zijn het bijvoorbeeld fysiotherapeuten en gespecialiseerde masseurs die deze kunst uitoefenen. Veel coaches, atleten en sportartsen geloven, gebaseerd op eigen ervaring en observaties, dat masseren verschillende voordelen heeft. Massage veroorzaakt een toegenomen bloedstroom, vermindert spierspanning en neurologische prikkeling, en het geeft een lekker gevoel. Bij een massage wordt mechanische druk op de spier uitgeoefend, wat de rekbaarheid van de spier moet vergroten. Die rekbaarheid zou resulteren in een verbeterde beweging in gewrichten en het verminderen van actieve en passieve stijfheid (stijfheid veroorzaakt door spierspanning en afgenomen elasti-

citeit). Het effect van de mechanische druk op de toegenomen bloedstroom wordt veroorzaakt doordat de druk in de arteriolen verhoogd wordt, met als gevolg dat bloed sneller wegstroomt. Daarnaast wordt de huid- en spiertemperatuur door wrijving over de huid verhoogd. Deze theorie is echter niet onomstreden. Een verhoogde temperatuur veroorzaakt ook een toegenomen bloedstroom. Daarnaast zorgt verandering in parasympatische activiteit voor een relaxatierespons in het lichaam. Hartfrequentie en bloeddruk nemen bijvoorbeeld af. De cortisolwaarde (het stresshormoon) in het bloed nemen ook af na een massage. Er is een aantal studies dat het bovenstaande aantoont, toch is het bewijs niet overweldigend. Verschillende reviewstudies geven aan dat er nog veel onduidelijkheid is over de voordelen en eventuele nadelen van de wrijfkunst: meer onderzoek nodig dus (als u dit niet aan had zien komen, verdiept u zich dan in de kunst van het publiceren)!

Bas en zijn beestjes

Evolutie zoekt altijd naar het ultieme organisme om te overleven. In mijn opzicht bestaat dit beestje al. Toch durf ik te beweren dat veel van jullie er nog nooit van gehoord hebben. Dit superdier komt overal voor maar met zijn lengte van 0,1 millimeter valt hij niet veel op. Het beestje van deze lifeline is het beerdiertje! Het beerdiertje (tardigrada), ook wel mosbeertje genoemd, is de meest taaie diersoort die wij kennen. Overal waar ook maar een beetje water te vinden is komen deze kleine beestjes voor: van de diepste troggen van de oceaan tot in radioactieve warmwaterbronnen, van kleine dauwdruppels op een bloemkelk tot in de Himalaya. Het beerdiertje dankt zijn naam aan het uiterlijk en de manier van lopen (hoewel je ze misschien nog het best met een 14 LL37 Lay-out totaal.indd 14

verkreukelde beenwarmer kan vergelijken). De eitjes hebben de vorm van een meerpuntige ster, deze vorm houdt de inhoud zo vochtig mogelijk. De meeste soorten doen aan zelfbevruchting en er bestaan zelfs een paar soorten waar alleen maar vrouwtjes van zijn gevonden. Echter, de soorten die aan geslachtsgemeenschap doen, hebben daar ook nog hun eigen speciale manier voor. Hierbij steekt het vrouwtje een buisje in het mannetje en steelt zijn sperma. Dit microscopische beestje hebben wij gruwelijke mensen op zoveel mogelijk manieren proberen te doden, maar niks heeft tot nu toe gewerkt. We hebben het tot tegen het absolute nulpunt (-272 graden Celsius) afgekoeld en opgewarmd tot 151 graden GLV Idun 20-10-2014 15:49:07

Massagetips Door de vele typen massages is door de bomen het bos nauwelijks nog te zien. Gelukkig kent de Klassieke massage, die voor eenieder aan te leren is, slechts drie basistechnieken met een elk prachtige naam: effleurage, pétrissage en tapotage. Effleurages zijn strijkende bewegingen over de huid. Korte of lange bewegingen worden gemaakt, gevolgd door een retourstreek. De opstreek dient steviger te zijn en richting het hart. Pétrissage is het kneden van spieren. De beweging is het beste te vergelijken met het kneden van brooddeeg. Pétrissage maakt de spieren soepeler. Technieken die lijken op pétrissage, zoals wringen, oppakken en rollen van de huid, behoren feitelijk tot bindweefselmassage. Tapotage is een opeenvolging van snelle ritmische slagen op de huid. Dit kan uitgevoerd worden met de zijkant van de handen, met vingertoppen of met gesloten vuisten. Tapotage wordt op lichaamsdelen gedaan met veel spierweefsel, zoals billen en kuiten. Het activeert de huid en het verbetert de bloedsomloop. Gebruikt u deze basistechnieken, dan is dat garantie voor een geslaagde massage.

Hoewel iedere leek een massage kan geven, zeker na het lezen van deze Lifeline, is het toch handig om rekening te houden met een aantal zaken: - Het is aan te bevelen om van tevoren wat te eten en te drinken, maar niet te veel en geen alcohol (helaas). Sommige mensen kunnen namelijk draaierig en misselijk worden bij een massage op lege maag. Na de kneedpartij is het handig om een paar glazen water te drinken. De theorie is dat afvalstoffen, die vrijkomen tijdens een massage, niet terechtkomen in de bloedbaan. - Gezonde personen kunnen in principe altijd gemasseerd worden. Echter, er zijn situaties waarin het afgeraden wordt te masseren. Dit is het geval bij griep, botbreuken, uitputting, trombose, spataders, ontstekingen of bij besmettelijke huidaandoeningen. Kunt u het toch niet laten een massage links te laten liggen, dan is in veel van deze gevallen een aangepaste behandeling mogelijk. - Een soepele olie mag zeker niet ontbreken bij een massage. Olie met een lekker geurtje zorgt voor een hogere ontspanningsfactor en een intensere beleving. Daarnaast brengt het een vleugje erotiek met zich mee, wat mogelijk zorgt voor een happy ending.

Gelukkig zijn niet alle massages van het sportsoort. De massagewereld kent meerdere stromingen. Wilt u genieten van een heerlijke en ontspannen massage, dan heeft u ruim de keus. Variatie is onder meer mogelijk in soort, middel van toediening, duur en heftigheid. Een kleine zoektocht (opnieuw Google) toont meer dan 114 soorten massages. Enkele noemenswaardige voorbeelden zijn Stoelmassage, Hotstone massage, Shiatsu, Lomi Lomi, Reiki, 4-hands- en Babymassage. - Een Stoelmassage is een korte behandeling in een speciaal daarvoor ontworpen en gemaakte stoel. Kleding mag aanblijven, wat in mijn ogen een nadeel is. Stoelmassage wordt dikwijls toegepast in de bedrijvenwereld om vlug de stressgerelateerde hoofd-, nek-, schouder-, en armklachten te doen laten afnemen. - Bij Hotstone massage wordt gebruikgemaakt van opgewarmde gepolijste vulkaanstenen. De warmte die de stenen afgeeft aan spieren zorgt voor een ontspannen effect. - Shiatsu is typisch Oosters. Het betekent letterlijk ‘vingerdruk’. Deze massage zou een geneeskundige werking hebben bij diverse aandoeningen. Bij de behandeling worden drukpunten op het lichaam gezocht. De drukpunten liggen op energiebanen, ook wel meridianen genoemd. Bij een blokkade in deze punten kan energie niet doorstromen. Op bepaalde punten druk geven gevolgd door loslating, maakt het mogelijk dat energie weer vrij baan krijgt, met als gevolg een beter herstel van het lichaam. - Lomi Lomi massage is noemenswaardig omdat het kneden combineert met spiritualiteit. Deze Hawaiiaanse vorm herstelt de balans tussen liefde en harmonie. Dus bent u super verliefd maar totaal niet in harmonie, dan kan dat door Lomi Lomi in balans worden getrokken. - Bij Reiki wordt door middel van handoplegging getracht de levensenergie vrij te laten stromen door het lichaam. - Wat bij 4-handsmassage gedaan wordt blijkt al uit de naam. - Als laatste is de Babymassage interessant om te noemen. Babymassage brengt ouder en kind dichter bij elkaar. Het zorgt ervoor dat zowel bij de ontvanger als bij de gever het knuffelhormoon oxytocine vrijkomt. Bij de baby zorgt het voor ontspanning, wat schijnt te helpen bij het voorkomen en tegengaan van huilbuien, darmkrampjes en onrust. De wereld van massage is dus rijk aan variatie. Ook wanneer u graag over de aardbol reist, wordt u bediend in massageland. Veel landen hebben namelijk hun eigen vorm van massage, zo bestaan Finse, Zweedse, Turkse, Indiase en Chinese massage. En natuurlijk ‘last but not least’ de Thaise massage (met happy ending).

Celsius. Ze lachten er alleen maar om. Ze overleven meer dan een week in vloeibaar helium en kunnen een stralingdosis aan die duizend keer hoger is dan de fatale dosis voor een mens. Zelfs samengeperst met een druk die zes keer groter is dan op de bodem van de oceaan zijn ze nog niet te pletten. Toen dat allemaal niet werkte, bedachten de evil wetenschappers dat elk organisme wel water nodig heeft. Dus hebben ze een paar beerdiertjes uitgedroogd en zo drie jaar lang laten liggen. Toen ze na drie jaar er één druppeltje water bij gooide kwamen de beestjes weer tot leven alsof er helemaal niks gebeurd was. Ik weet niet veel maar één ding weet ik zeker: het menselijk geslacht zal hoe dan ook ooit ten onder gaan. Deze superdieren zullen het nog wel een stukje langer volhouden.


15

20-10-2014 15:49:08

Stimulatie van onnodig eetgedrag Door Hennie Godthelp De moderne, westerse levensstijl heeft geleid tot drastische veranderingen in de manier waarop we eten en mede daardoor tot een toename in mensen met overgewicht en obesitas. De krachtige signalen van voedsel raken emoties en cognitieve hersenfuncties, met name van kinderen en adolescenten, en wordt daarom uitgebuit door moderne neuromarketing tools. Maar hoe kan het dat signalen van eten ervoor zorgen dat men tegenwoordig dooreet terwijl hij of zij al verzadigd is? Bijna iedereen is zich er immers wel van bewust dat dit ongezond is. De manier waarop we leven, hoe, wat en wanneer we eten en werken is de laatste vijftig jaar enorm veranderd. De westerse landen zijn getransformeerd van een agricultuur gebaseerde levensstijl naar een consumenten maatschappij. Voedsel is voor een groot gedeelte van de populatie op ieder moment verkrijgbaar terwijl de mogelijkheden om fysiek te werken en energie te spenderen zijn verminderd. Daarbij is er dankzij de opkomst van elektronische communicatie een dagelijkse aanval van voedsel geassocieerde stimuli, zoals afbeeldingen en reclames van eetbare producten. De voedselindustrie gebruikt voor reclames dan ook de inzichten van neurowetenschappers en psychologen op marketingstrategieën voor het fenomeen van neuromarketing. Ook wordt momenteel speciaal voor de voedselindustrie veel onderzoek gedaan naar de mechanismen achter het lekker vinden en willen van eten. Als je dan eens bedenkt hoeveel uur men dagelijks wordt blootgesteld aan verschillende media met dergelijke marketingtechnieken, is het niet gek dat mensen gehersenspoeld raken door ongezond eten. Neuromarketing is voor de doelgroep kinderen het meest winstgevend omdat het zorgt voor loyale toekomstige kopers van merknamen. Uiteraard zouden dezelfde methodes gebruikt kunnen worden om mensen juist gezondere gewoonten aan te leren, maar dit levert waarschijnlijk niemand geld op. Zelfs zonder reclames over eten wordt men steeds meer blootgesteld aan kansen om voedsel te nuttigen. Niet alleen de koelkast is tegenwoordig meestal goed gevuld, maar ook de snoepmachines en kantines op school en het werk lijken nooit leeg te raken. Daarbij komt dat de gemiddelde portiegrootte van een maaltijd is toegenomen. Op korte termijn zorgen zulke manipulaties in beschikbaarheid, variatie en portie grootte


van eten tot een verhoogde voedselinname. De langetermijneffecten zijn veel moeilijker te volgen. In de westerse maatschappij is voedsel van een hoge kwaliteit dus smaak, geur en structuur van eten dragen bij aan de bevredigende gevoelens en gevoelsmatige beloning. Ook dit kan de motivatie om te eten versterken. Waarom negeren we al deze stimuli niet gewoon als we verzadigd zijn? Hier zijn verschillende verklaringen voor mogelijk, waarvan er hier maar twee worden genoemd. Ten eerste zou het kunnen dat er door stimuli geconditioneerde voedsel inname wordt veroorzaakt terwijl je verzadigd bent. Onder andere je amygdala welke emoties reguleert is hierbij betrokken en kan specifiek geconditioneerde stimuli aan eetgedrag koppelen. Mogelijk beïnvloedt de amygdala de hypothalamus op zo’n manier dat de normale homeostatische balans wordt verstoord door externe signalen. Dit fenomeen kan de geconditioneerde voedselinname tijdens een verzadigde staat vergemakkelijken. Een voorbeeld van deze vergemakkelijkte voedsel inname zou een toetje aan het eind van een verzadigend maal kunnen zijn. Mensen zijn mogelijk ook vatbaarder voor geconditioneerde voedsel stimuli wanneer ze stress hebben omdat voedselinname dan stressverlichtend kan zijn. Een tweede verklaring zou kunnen zijn dat tijdens de periode voordat je gaat eten, de respons op de geur en het zien van voedsel al de inname vooraf kan bevorderen. Dat het lichaam zich voorbereid op de inname van een maaltijd is natuurlijk normaal, maar het kan de effecten van geconditioneerde stimuli ook versterken. Kortom, dat de drang om te eten en de mate van voedselinname tijdens verzadiging wordt beïnvloed door externe signalen en dat dit tijdelijk de homeostatische regulatie kan verstoren. Een snel veranderende omgeving in interactie met het cognitieve en emotionele brein zou dus kunnen leiden tot obesitas in de westerse wereld. Een kleine geruststelling zou kunnen zijn dat er momenteel nog geen enkele humane of dier studie direct aantoont dat blootstelling aan zulke geconditioneerde stimuli op lange termijn kan zorgen voor obesitas. En natuurlijk bepaal je uiteindelijk zelf wat er op je bord belandt. Toch?

GLV Idun 20-10-2014 15:49:09

H

w it W

rks Door Robin Schepers

? !

de rest zal worden getraind. Dit gebeurt gedurende een periode van ongeveer vijf maanden.

Hoe werkt het opleiden van een blindengeleidehond?

De training begint met het leren lopen als een blindengeleidehond. Dit betekent simpelweg dat de hond links van de persoon moet lopen, in een rechte lijn blijft lopen en zich niet laat afleiden. Daarna leert de hond om te stoppen bij stoepranden. Dit is natuurlijk essentieel in het verkeer als je niet plotseling aangereden wilt worden, en vandaar dat dit wordt beschouwd als een van de meest kritieke vaardigheden van een blindengeleidenhond. De hond leert hier ook het beoordelen van gevaar, zodat het weet wanneer het kan oversteken.

Velen staan vaak met open mond te kijken als ze een blindengeleidehond aan het werk zien. De dieren zijn zó goed getraind dat het lijkt alsof het baasje simpelweg zijn verstand op nul kan zetten om van A naar B te komen. Echter, hoe wordt zo’n dier eigenlijk getraind?

Het eerste dat je moet weten, is dat de meeste honden voor dit vakgebied speciaal gefokt worden. Slimme rassen als golden retrievers, labradors en Duitse herders worden dan ook zeer vaak gekozen voor de training. Na de geboorte worden de honden getest of hun persoonlijkheid geschikt is voor de training. Tachtig procent wordt dan ook daadwerkelijk toegelaten. Hierna gaan de puppy’s naar zogenoemde ‘puppy raisers’, oftewel puppy opvoeders. Dit zijn mensen die slechts een beetje training hebben gehad in het opvoeden van een blindengeleidenhond. Hun voornaamste taak is dan ook simpelweg het grootbrengen van de pup, enkele gehoorzaamheidstrucjes aan te leren en ze aan zoveel mogelijk vreemde omgevingen te laten wennen. Socializen is een van de hoofdaspecten dat een pup hier leert. Het is in dit stadium ook al belangrijk dat een hond niet leert door middel van traktaties, maar door middel van een aai of bemoedigend woordje. Dit zal later tijdens de daadwerkelijke arbeid een essentiële rol spelen. De hond blijft ongeveer een jaar bij deze puppy raiser. Hierna volgt er een tweede screening van de honden. Hier wordt onder andere gecheckt of ze bereid zijn te leren, zich kunnen concentreren, een goed geheugen hebben en niet agressief of nerveus zijn aangelegd. Slechts vijftig procent komt door deze screening. Een klein gedeelte van de geslaagde honden worden apart gezet om mee fokken,

Na dit gedeelte moet de hond het gedeelte worden aangeleerd wat het zelf als moeilijkste ervaart: selective disobedience. Dit betekent dat de hond zelf moet gaan bepalen wanneer het niet naar het baasje luistert, om zo gevaarlijke situaties te voorkomen. Naast deze dingen leren ze ook de basis commando’s (lig, zit, rol, haal bier) en leren ze altijd te stoppen voor de eerste traptrede. Pas als de trainers de hond volledig getraind achten gaat hij de volgende fase in: het leren kennen van de nieuwe baasjes. Het leren kennen van de baas is natuurlijk belangrijk aangezien hond en baasje vaak nog jaren moeten samenwerken. Dit betekent ook dat er goed gekeken wordt naar welke hond met welke persoon gepaard gaat worden. Een energieke hond gaat beter samen met een jonge puber, terwijl een ouder persoon vaak een rustigere, meer oplettende hond nodig heeft. Nadat er teams zijn gevormd blijft het baasje vaak een maand lang in de trainingsschool, om de hond door en door te leren kennen. Tijdens deze fase wordt niet de hond maar de nieuwe baas getraind.. Hij of zij moet de bewegingen van de hond leren aflezen. Het is belangrijk om op te merken dat een blindengeleidenhond niet zozeer een ‘baas’ heeft, maar meer een ‘partner’. Ze helpen elkaar door de wereld: de hond leidt de weg van de persoon en stopt bij de stoep, terwijl de persoon de hond voedt. De hond kan echter verkeerslichten niet onderscheiden, dit moet de mens doen doormiddel van bijvoorbeeld de tikjes of door simpelweg te luisteren naar het verkeer. Door de selective disobedience kan een hond kiezen om zelf (tijdelijk) de baas te worden, en tijdens andere momenten is de mens de baas. Al met al zijn het vaak de beste vrienden en als het harnas van de hond eenmaal uit gaat, kan het zijn plezier niet te boven om samen met het baasje even een simpel spelletje ‘pak de bal’ te spelen.

Heb je zelf nog een leuke vraag? Mail hem naar redactie@idun. nl en waarschijnlijk zie je hem, beantwoord en al, terug in de volgende Lifeline! GLV Idun LL37 Lay-out totaal.indd 17

17

20-10-2014 15:49:10

Review

Door de zure appel heen bijten

Als leden van GLV Idun kunnen wij niet anders dan ook de appel eens aan onze kritische blik te onderwerpen. Onze studievereniging is namelijk vernoemd naar de godin Iduna, die, volgens Noorse mythologie, de bewaarster was van de appels der jeugd. Door het eten van een appel van Iduna zouden de goden voor altijd jong blijven. Deze eeuwige jeugd kunnen wij jullie helaas niet beloven, maar wel kunnen wij jullie vertellen welke appels naar onze mening het lekkerst zijn en welke je in de supermarkt beter kunt laten liggen. Eerst wat feitjes over de appel. Geschiedenis De eerste appels werden al in 10.000 voor Christus in Europa in het wild verzameld. De oorsprong van veel appelsoorten ligt in 4000 voor Christus, toen men in het Nabije Oosten zelf begon met appels telen. Er wordt gedacht dat van hieruit de appel langs de oude zijderoute, een route van China naar Europa, verspreid is. In de omgeving van Centraal-Azië komen meer dan 25 wilde appelsoorten voor, waarmee de gekweekte appel zich in de loop der eeuwen heeft gekruist. De appelbranche bloeide pas echt op in de tijd van de Oude Grieken en Romeinen. Zij hebben de rassen verder verspreid over Europa. Appelanatomie Een appel bestaat, net als vele andere vruchten, uit de zogenoemde exocarp, mesocarp en endocarp. Dit zijn officieel drie lagen, maar bij een appel zijn het exocarp en mesocarp niet meer te onderscheiden. Deze lagen vormen samen het vruchtvlees en dus het deel dat gegeten wordt. Het endocarp vormt het klokhuis met daarin de pitjes. Dodelijk? Geloof het of niet, er is ooit iemand doodgegaan aan dit onschuldige vruchtje. De pitjes in het klokhuis bevatten amygdaline dat onder bepaalde omstandigheden, bijvoorbeeld bij contact met spijsverteringsenzymen, cyanide kan vrijgeven door middel van hydrolyse. Cyanide is zeer giftig. Bij contact met zuren kunnen cyaniden elektronen afgeven die zorgen voor een verminderde functie van enzymen in de elektronentransportketen. Het gevolg hiervan is dat er minder ATP wordt geproduceerd waardoor de hoeveelheid energie en zuurstof in de cellen direct sterk afneemt. Wees niet bang, een keertje een pitje doorslikken is niet meteen fataal. De persoon in kwestie had echter 250 appelpitten fijngekauwd om ze vervolgens ook nog eens door te slikken.


Door Romy Bezemer An apple a day keeps the doctor away Het veelvuldig eten van de rest van de appel is wel aan te raden, appels bevatten namelijk veel voedingsvezels en kalium wat zorgt voor verlaging van het cholesterol. Het hoge gehalte aan antioxidanten is goed voor het geheugen en vermindert de kans op ziektes als Alzheimer en dementie. Ook kunnen de antioxidanten verschillende soorten kanker tegengaan en de groei van tumoren verminderen, zoals blijkt uit een onderzoek van de universiteit van Wisconsin. Vitamine C in een appel is goed voor het immuunsysteem. De geteste soorten In deze test hebben we acht appelsoorten blind getest. Allereerst op een rijtje het uiterlijk van de appels en de beoordeling van Albert Heijn zoals vermeld op het stickertje: Elstar Sticker: ‘friszoet & aromatisch’ Uiterlijk: Fris, heldere kleuren (groen en rood) en normale grootte Jazz Sticker: ‘stevig & friszoet’ Uiterlijk: Langwerpig, heldere kleur (groen en rood) en glanzend Cox Orange Sticker: ‘smaakvol & zoet’ Uiterlijk: Minder helder van kleur, beetje bruinig en melig bij snijden Fuji Sticker: ‘friszoet & sappig’ Uiterlijk: Groot, geen glanzende schil, sappig en oranjerood Royal Gala Sticker: ‘sappig & zoet’ Uiterlijk: Mooie kleine handzame appeltjes, roodgeel, niet fel van kleur en gladde schil Jonagold Sticker: ‘mildzoet & smaakvol’ Uiterlijk: Volle, stevige appel, schil is glanzend en hobbelig Braeburn Sticker: ‘knapperig & smaakvol’ Uiterlijk: Knapperig, sappig, perfecte vorm en prachtig rood Goudreinette Sticker: ‘friszuur’ Uiterlijk: Wild en natuurlijk, doffe kleuren (rood, geel en bruin), ruige schil, niet fijn aaibaar en hard

GLV Idun 20-10-2014 15:49:18

Aline Jorrit Aukje Bas Hennie Kim Romy Gemiddeld cijfer

Elstar 8,0 7,5 9,0 8,5 8,0 8,0 7,0

Jazz 9,0 6,5 7,0 6,5 7,5 5,0 9,0

Cox Orange 5,0 6,0 6,5 7,5 6,0 6,5 5,5

Fuji 4,0 5,0 5,0 4,0 7,0 3,0 5,0

Royal Gala 6,0 7,0 8,0 5,4 5,0 7,0 8,0

Jonagold 7,0 7,0 6,5 6,0 6,0 6,0 8,5

Braeburn 6,0 7,8 7,0 6,5 6,0 7,0 8,0

Goudreinette 2,0 5,0 4,0 6,0 5,0 4,0 4,0

8,0

7,2

6,1

4,7

6,6

6,7

6,9

4,3

Resultaten De Elstar werd het beste beoordeeld met gemiddeld een 8,0. De meeste van ons vonden de appel fris en zoetzuur wat goed overeenkomt met de omschrijving op het stickertje. Als slechtst uit de test kwam de Goudreinette met een dikke onvoldoende. Deze appel kreeg van ons een 4,3. Hoewel de AH belooft dat deze appel ‘friszuur’ is, vonden wij hem toch, op een enkeling na, vooral veel te zuur en vies.


19

20-10-2014 15:49:25

MuziekRubriek Jorrit Waslander .

I.

In deze nieuwe rubriek van de Lifeline staat muziek centraal. Met het oog op het thema en de biologie, schrijf ik over artiesten, nummers en de achtergrond daarvan. Hiervoor speur ik de hele muziekgeschiedenis af voor de leukste weetjes en mooiste verhalen. Bij stimulatie in de muziek ga je al snel richting inspiratie. Veel artiesten zochten deze inspiratie in de liefde en de wereld om hen heen, anderen gingen liever naar een andere wereld: de (hallucinatie) wereld van de drugs. Soms leverde dit prachtige nummers op, maar voor andere artiesten werd dit slechts een vroegtijdige dood. Om een onverklaarbare reden gebeurde dit vaak op 27-jarige leeftijd, denk maar aan Jimi Hendrix, Jim Morrison en Amy Winehouse. Vooral in de jaren ’60 is er veel gebruikgemaakt van psychedelische drugs om in een geestverruimende staat te komen. De bandleden van de Beatles hielden wel van experimenteren. Ze zijn geïntroduceerd in de drugs (cannabis) door Bob Dylan. Ze vonden deze ervaring zo geweldig dat ze later een ode aan de cannabis hebben geschreven: Got To Get You Into My Life. Daarna gingen ze andere substanties proberen en daar wordt ook vaak naar gerefereerd in hun nummers. Denk hier bijvoorbeeld aan Day Tripper (geen uitleg nodig lijkt mij) en Lucy in the Sky with Diamonds (vaak gezien als een verwijzing naar LSD). Tegenwoordig heeft deze muziek nog steeds invloed op artiesten, zo zingt De Jeugd van Tegenwoordig in Sterrenstof: ‘loesoe in de sky met diamonds om m’n nek’. Dit nummer lijkt echter niet over LSD te gaan, maar over cocaïne. Sterrenstof is in het Engels stardust, en dat is weer straattaal voor cocaïne. Ook zingen ze: ‘Ik kijk omhoog, m’n pupillen worden groot’, dit past ook beter bij cocaïne dan bij LSD. De drugs die toch wel de meeste synoniemen heeft in muziekteksten is wiet, cannabis, grass, pot, marihuana enzovoort. De grootgebruikers van deze drug zijn de Rastafari onder wie Bob Marley. Daar heeft wiet inspiratie gegeven voor menig fantastisch reggaenummer. Mijn favoriete wietnummer blijft toch Nederwiet van Doe Maar, dit gaat over hoe je oer-Hollandse wiet moet kweken. Wie weet hebben Reinoud Homan & The Bernakels van het Idunlied wel enige geestverruiming gebruikt. Hieronder vind je in ieder geval het resultaat: het heuse Idunlied.

II

GLV Idunlied

Tekst: Reinoud Homan Muziek: Reinoud Homan & The Bernakels Gebaseerd op: The Flying Embryo’s – Rumah Pemuda Couplet 1:

Refrein:


Groningen, daar zijn we weer. We gaan weer als een beest tekeer. Het is al weer een tijd gelee, sinds IduNacht, dus ga je mee?! De tent staat altijd op z’n kop. Het bier, ja ja, dat gaat nooit op. Het is er altijd één groot feest. Ben jij er al een keer geweest? GLV Idun! Woohoohoo! GLV Idun! Woohoohoo! GLV Idun! Woohoohoo! GLV Idun! Woohoohoo!

1

Couplet 2: M’n geld is weg, ben ik beroofd? Wat doet m’n broek nu op mijn hoofd? Ik had weer teveel biertjes op. Hey kater, ga eens uit m’n kop! Hoorcollege, dat heeft geen zin. Ik duik gewoon m’n bed weer in. Idunaar zijn, dat is toch prachtig. ‘k Blijf student, al word ik tachtig. Refrein:

GLV Idun! Woohoohoo! GLV Idun! Woohoohoo! GLV Idun! Woohoohoo! GLV Idun! Woohoohoo! GLV Idun! Woohoohoo! GLV Idun! Woohoohoo! GLV Idun! Woohoohoo! GLV Idun! Woohoohoo!

GLV Idun 20-10-2014 15:49:37

II

Iduzzel drugs editie I. Welk drug hoort bij de structuurformule?

1 3

2

4

5

II. Welke drug hoort bij elk portret?

1

2

3

4

5

III. Welke drug wordt gemaakt uit elke plant?

1

2

3

De drugs kunnen vaker genoemd worden. Degene die de meeste drugs goed heeft wint! Stuur je antwoord naar: [email protected] en win een stimulatiepakket! 4 GLV Idun LL37 Lay-out totaal.indd 21

5 21

20-10-2014 15:49:45

Even voorstellen... Hallo! Ik ben Jasper, 20 jaar oud. Net voor de zomervakantie ben ik lid van het Lifelineteam geworden. Ik ben bezig met mijn derde jaar Biomedische Wetenschappen en momenteel houd ik mezelf bezig met een half jaartje Farmaceutische Wetenschappen. Ik kom oorspronkelijk uit het prachtige Twente, uit Oldenzaal. Maar na twee jaar wonen in Groningen is dit wel mijn echte thuis geworden. Je zult me hier dan ook vaak aantreffen in het weekend. Ik vind het altijd gezellig om met mijn huisgenoten of vrienden wat te doen. Ook vind ik het heerlijk om te koken. Bij de Lifeline wilde ik graag lid worden omdat me dit interessant leek. Ik hoop er veel van op te steken. Na een snelcursus lay-out zal dit mijn voornaamste taak binnen de redactie worden, al hoop ik jullie ook regelmatig te kunnen verblijden met een mooi stukje! Groetjes, Jasper

Beste lezers, Mijn naam is Lars de Ridder en ik ben 18 jaar. Ik heb het verre Zeeland achter me gelaten en heb andere wateren opgezocht door Life Science and Technology te gaan studeren in Groningen. Hiermee wil ik later graag de richting Gedrags- en Neurowetenschappen volgen, omdat ik de hersenen zeer interessant vind. Ben ik niet achter het toetsenbord te vinden, dan loop ik vaak hard, studeer ik of kijk ik films. Ik ben bij de Lifeline gegaan, omdat ik schrijven erg leuk vind. Ik zal me bij de Lifeline dus voornamelijk bezighouden met schrijven van stukjes. Natuurlijk wil ik ook veel leren over het werk als redacteur, en daar krijg ik bij de LifeLine uiteraard ruim de kans toe. Groetjes, Lars

Hoi lezers! Als een van de nieuwe redactieleden van de LifeLine zal ik me even voorstellen: mijn naam is Romy Bezemer en ik ben eerstejaarsstudent Biologie. Ik kom uit Dordrecht, wat nogal een eindje is met de trein, en daarom woon ik gelukkig al op kamers in Groningen. Naast m’n studie ben ik lid van Aegir. Ik vind het roeien erg leuk en ook de borrels zijn er gezellig! In mijn vrije tijd doe ik graag leuke dingen met vrienden, zoals samen eten, winkelen en uitgaan. Ik heb het tot nu toe prima naar mijn zin in Groningen en de studie bevalt goed. Qua richting zou ik het liefst Biomedische Wetenschappen of Gedrag- en Neurowetenschappen doen. Op mijn middelbare school vond ik schrijfopdrachten altijd leuk om te doen en daarom ben ik blij met mijn plekje in deze commissie! Ik zal vooral gaan schrijven, maar hoop ook het lay-outen een beetje te leren. Liefs, Romy

Hé Lifelinelezer, Ik ben Aukje Dietje Dijkstra, tweedejaars studente Biomedische Wetenschappen/Gedragen Neurowetenschappen en kom het Lifelineteam versterken. Ik heb mijn voetbalcarrière beëindigd om zo tijdens het weekend te kunnen werken. Dit betekent voor mij geen doordeweekse trainingen meer, dus heb ik meer tijd over. Na een jaar de kat uit de boom te hebben gekeken, leek het me toch erg leuk om binnen GLV Idun actief te worden. Door deze keuze is hier nu ook tijd voor. Na wat zoeken en oriënteren ben ik uitgekomen bij de Lifeline, die mij na een humoristisch doch serieus sollicitatiegesprek bij de commissie voegden. Binnen de Lifeline zal ik me vooral bezighouden met de lay-out. Veel schrijfervaring heb ik namelijk niet, maar ik ben zeker van plan dit op te doen! Verder zoek ik graag de gezelligheid op met vrienden en vriendinnen in o.a. kroegjes of bij iemand thuis voor een fanatieke spelletjesavond. Ik hoop veel te leren over het reilen en zeilen van een tijdschrift bij de Lifeline en de lezers veel leesplezier te geven! Groetjes, Aukje Dietje 22 LL37 Lay-out totaal.indd 22

GLV Idun 20-10-2014 15:49:49

Hoi! Ik ben Aline Joustra, 20 jaar oud, en woon sinds kort in Groningen. Mijn roots liggen in het prachtige Gorinchem, een klein stadje in het zuiden van Zuid-Holland. Tot vier maanden geleden bracht ik mijn hele leven daar door. Ik ben net begonnen aan mijn eerste jaar biologie, maar ik weet al vrij zeker dat ik de major Ecologie en Evolutie ga kiezen. Daarna wil ik graag Mariene Biologie doen. In mijn vrije tijd maak ik graag muziek op mijn ukelele en piano, maar ik teken en schilder ook veel. Ik hou van sporten, dus ik wil graag weer met mijn vechtsport verder die ik thuisthuis deed. Ik wilde graag bij Lifeline omdat het mij erg leuk leek een commissie te doen en ik graag meer wil leren over artikelen schrijven. Daarom hoop ik af en toe een artikeltje bij te mogen dragen. Toevallig staat er een in deze Lifeline! Groetjes, Aline

Jeetje wat moeilijk om jezelf in ongeveer 150 woorden samen te vatten. Waar zal ik beginnen? Ik ben Kim, 20 jaar en ben dit jaar begonnen met de studie Biologie. Welke major ik ga kiezen weet ik nog niet helemaal zeker. Ik twijfel nog een beetje tussen Biomedische Wetenschappen en Gedrag & Neurowetenschappen maar gelukkig kan je die ook combineren! Origineel kom ik uit Tilburg waar ik met mijn ouders en broertje woonde. Maar tegenwoordig woon ik met erg veel plezier in de Korrewegwijk. Treinen was, zoals je misschien al wel verwachtte, echt geen optie! Ik heb best wel veel hobby’s (koken, lezen, winkelen, etc.) en ben altijd wel bezig. Daarom heb ik ook voor deze commissie gekozen. Het leek mij een goede en vooral gezellige manier om (creatief) bezig te zijn. Plus je leert er weer mensen mee kennen! Groetjes, Kim

Commisshier Fleur Brinkman Het nieuwe jaar moeten we natuurlijk vol energie beginnen, daarom zijn we deze keer langs gegaan bij de actiefste commissie van Idun: de SLAK. Toen we aan kwamen, belandden we midden in een vergadering. Margreet, preases van de Slak, behandelde nog even de laatste punten met de gehele commissie, Frank, Ilse, Rori, Rik, Sigrid, Jaap en Bente. Er was ook een extra slak aanwezig genaamd Gerrie. Hij kon alleen niet stilzitten en was gedurende de hele vergadering aan het freerunnen. De SLAK organiseert slaktiviteiten, zoals een avondje schaatsen voor de Idunnacht in december, deelname aan de batavierenrace en batabierenrace. Het inschrijven voor de batavierenrace is elke keer weer een uitdaging. Vorig jaar is de inschrijving namelijk niet gelukt door het Lowlandssyndroom. De eindscore in 2011, een 58ste plek, bewijst maar weer dat GLV Idun wel degelijk een gerenommeerde ploeg is in deze race en dus absoluut een startplek verdient.

weken vergadert de commissie. Per activiteit is er een hoofdverantwoordelijke die ervoor moet zorgen dat de activiteit op rolletjes loopt. Nieuwe ideeën komen –zoals bij de meeste commissies- voornamelijk tijdens het drinken van een drankje. Soms helpt internet ze ook een handje. Het sportieve gehalte van deze commissie wordt gekenmerkt door fanatieke danspartijtjes op de vroege avond van de IduNacht in de Shadrak. Verder is GLV Idun niet zo sportief volgens de SLAK, maar wie zichzelf wel classificeert in deze categorie is altijd welkom voor een potje twister, drie snakelbaard en een kratje bier. Twister is, door hun goede motoriek, hun gezamenlijke talent en ze zijn hierin dus onverslaanbaar. Tips de ze jullie willen mee geven waren er vele. Een kleine greep: zet altijd je fiets voor de Vera dan weet je altijd waar hij is; de Snow Valley is leuker als hij leeg is; bij droog weer 8,5 bar. En als belangrijkste natuurlijk, schrijf je op tijd in voor de bata!

Naast alleen actief te zijn moet er natuurlijk ook het een en ander geregeld worden. Een keer in de twee


23

20-10-2014 15:49:53

Jouw studievereniging wil het je zo voordelig en makkelijk mogelijk maken. Dus hebben ze een boekenleverancier die daarbij past. Bezoek ons op studystore.nl of één van onze winkels in Groningen: Oude Kijk in 't Jatstraat 19 9712 EA Groningen (naast de UB) Zernikeplein 11 9747 AS Groningen

LL37 Lay-out totaal.indd 24

20-10-2014 15:49:59

Lifeline 37 - jaargang 9 - nummer 1. Stimulatie

Recommend Documents