sterkte in de breedte Verslag Duurzaam Ondernemen 2007
Leeswijzer Na de samenvatting vindt u eerst enkele pagina’s over Teijin Ltd. in Japan, waarvan Teijin Aramid deel uitmaakt. De rest van het verslag is ingedeeld naar Profit (winst), People (medewerkers) en Planet (milieu). Elke P begint met twee algemene beleidspagina’s. Daarna worden er onderwerpen uitgelicht die in 2007 (extra) belangrijk waren. Per P is er ook een bijlage met kerncijfers. Een inhoudelijke verantwoording van de totstandkoming van dit verslag is te lezen op pagina 2.
Afkortingen en begrippen 2VA Veiligheid Voor Alles, intern veiligheidssysteem 5S Japans Systeem voor productiviteits-
MCE Management Centre Europe Nox Stikstof-oxide OHSAS Kwaliteitssysteem voor arbeids-
verbetering (Scheiden, Schikken, Schoon-
omstandigheden en veiligheid
maken, Standaardiseren,
OPD Orthofenyleendiamine (hulpstof Twaron)
in Stand houden)
PPD Parafenyleendiamine (basisgrondstof
BRZO Besluit risico’s zware ongevallen CSR Corporate Social Responsibility (Maatschappelijk verantwoord ondernemen)
Twaron) PPD-HE PPD heavies QHSE Quality, Health, Safety & Environment.
CZV Chemisch zuurstofverbruik DCM Dichloormethaan
Kwaliteit, gezondheid, veiligheid en milieu REACH Registration, Evaluation and Authorization of
EEI Energie efficiëntie index
Chemicals. Europese regeling voor
EEP Energie efficiency plan ESI Ethibel Sustainability. Europees kwaliteits-
risicobeheersing chemische stoffen RTP Reinforced Thermoplastic Pipe
label voor duurzame beleggingsfondsen
(een evt. met aramide versterkte
FTSE4 Good Index Prestatie-indicator voor duurzaam ondernemen
thermoplastische pijp) Spacer Intern project om op het juiste moment aan
GAMMA-project Geen Afval Maar Meer A-kwaliteit
de juiste wetten, regels en andere randvoor-
GRI Global Reporting Initiative: internationale richtlijn voor duurzaamheidsverslaggeving
waarden aandacht te besteden Stretch Managementontwikkelingsprogramma
Hay-systeem Transparant beloningssysteem
TA Teijin Aramid
Hazop Hazard en operability, storingsanalyse
TDC Tereftaloyl-dichloride (basisgrondstof Twaron)
HR&O Personeelszaken en organisatieontwikkeling
TRM
KPI Key Performance Indicator, prestatie-indicator
VBE Verificatiebureau benchmarking energie-
Totaal Risico Management efficiency
WKC Warmtekrachtcentrale
Sterkte in de breedte Duurzaam ondernemen is niet iets wat je van het ene op het andere moment kunt gaan doen. Je begint met het introduceren van het duurzame gedachtegoed en daarna moet het zijn beslag krijgen. Op een stevig fundament bouw je daarna verder. Daarbij is het een continu zoeken naar de juiste balans tussen People, Planet en Profit. En dat in een wereld die voortdurend in verandering is. Het is een grote uitdaging die we graag aangaan. We hebben de volledige steun van onze Japanse moeder, Teijin Ltd, die ons op vele manieren hierbij inspireert. Maatschappelijk verantwoord handelen is diep geworteld in de Japanse mentaliteit. Vanwege dat DNA kiest Teijin Ltd. expliciet voor een uitbreiding van bedrijfsactiviteiten die een bijdrage leveren aan een duurzamere maatschappij. Een groot voordeel is dat we een product hebben dat op zich al duurzaam is. Dankzij onze aramide gaan veel producten langer mee, zijn ze zuiniger in gebruik en beschermen ze mensen op velerlei manieren. Als enige hebben we niet één aramideproduct, maar een breed productenpakket. Daardoor zijn onze producten in vele toepassingen en markten te vinden. Die breedte is ook onze sterkte. Vanaf nu zullen we dat nog breder uitdragen! Wij kijken met trots terug op het jaar 2007. Een jaar waarin we stil stonden bij de historie en tegelijkertijd de blik op de toekomst richtten. Een jaar met mooie stappen voorwaarts, onder meer in de vorm van grote investeringen in uitbreiding en verbetering. We zijn blij dat we zowel enkele lokale organisaties als ook het Stedelijk Museum in Amsterdam en Het Gelders Orkest hebben kunnen steunen. We zijn trots op onze medewerkers, zonder hun kennis, kunde en vooral ook inzet zou dit allemaal niet mogelijk zijn. In dit verslag proberen we zo open mogelijk te zijn. Concurrentiegevoelige informatie zult u niet vinden, maar wel kunt u her en der lezen waar het niet helemaal goed is gegaan en waar het nog beter kan. Wij staan open voor suggesties ter verbetering van dit verslag. Daarom nodig ik u graag uit uw mening over dit verslag te geven door het bijgevoegde enquêteformulier in te vullen. Wij nemen uw mening en opmerkingen ter harte! Mocht dit verslag geen antwoord geven op de vragen die u hebt, aarzel dan niet contact met mij op te nemen. Ik sta u graag persoonlijk of per e-mail te woord!
Eiso Alberda van Ekenstein President & CEO
[email protected]
1
OP weg naar certificering
Dit verslag laat zien hoe Teijin Aramid duurzaam ondernemen in de praktijk brengt. Het is bedoeld voor zowel intern als extern betrokkenen, zoals medewerkers, aandeelhouders, andere onderdelen van Teijin Ltd., klanten, leveranciers, omwonenden, omliggende bedrijven, overheid, vakbonden en de brancheorganisatie. Het verslag is alleen zinnig, als de informatie volledig is en klopt. Daarom werkt Teijin Aramid toe naar onafhankelijke externe certificering vanaf verslagjaar 2008.
kunnen hechten. Alle relevante belanghebbenden (stakeholders) bij de keuze van de onderwerpen betrekken is een eerste stap in het proces richting certificering. In de toekomst zal Teijin Aramid de dialoog met de stakeholders aangaan. Bij het schrijven van dit verslag is bovendien gelet op een evenwichtige verdeling van de onderwerpen over de drie aspecten van duurzaam ondernemen: mens, milieu en opbrengst (People, Planet, Profit). Een tweede stap is een grotere transparantie van het cijfermateriaal. Daarom heeft het management in 2007 prestatieindicatoren (KPI’s) vastgelegd (zie pagina 34). Deze maken belangrijke
De eerste stap bij het maken van een betrouwbaar verslag, is
onderwerpen meetbaar en toetsbaar en daarmee certificeerbaar.
een zorgvuldige keuze van de onderwerpen waarover wordt
Bovendien stellen de KPI’s het management in staat te sturen
gerapporteerd. Teijin Aramid heeft ervoor gekozen om de
op belangrijke kwaliteits-, gezondheids-, veiligheids- en milieu-
internationaal gerespecteerde Global Reporting Initiative
onderwerpen en zo de duurzame prestaties te verbeteren. In het
(GRI) als basis te gebruiken. In de GRI staan alle denkbare
verslag over het jaar 2008 zullen wij ook rapporteren over de
onderwerpen op het gebied van duurzaam ondernemen genoemd.
gestelde lange termijn doelen en de behaalde resultaten.
Over alle onderwerpen rapporteren is niet zinvol: een aantal
2
speelt niet bij Teijin Aramid, zoals productiefaciliteiten in
Bij het samenstellen van dit verslag zijn ook de uitkomsten van
ontwikkelingslanden. Bovendien zou een volledige rapportage
de evaluaties van het vorige verslag gebruikt. Diverse lezers
noodgedwongen erg oppervlakkig worden. Daarom heeft het
maakten van de mogelijkheid gebruik om het evaluatieformulier
management van Teijin Aramid in samenwerking met adviseurs
in te vullen dat aan de verslagen wordt toegevoegd. Ze bevatten
van KPMG Sustainability BV de belangrijkste onderwerpen
vaak waardevolle adviezen om de verslagen toegankelijker te
geselecteerd. Daarbij is op twee zaken gelet: de mate van
maken. Ook de input van de leesgroep van interne en externe
beïnvloeding die een onderwerp heeft op de bedrijfsvoering en
betrokkenen was belangrijk. De leden gaven in de concepttekst
het belang dat extern betrokkenen aan een onderwerp zouden
aan op welke punten ze de tekst graag duidelijker willen hebben.
Inhoud Samenvatting Teijin Ltd. Duurzaamheid zit in de genen Teijin Twaron wordt Teijin Aramid
4 6 7 9
PROFIT
10
Kerngegevens
45
Opnieuw uitverkocht
12 14 16 17 18 19
Profit kerngegevens
45 46 48 49 52 54
Louter duurzame toepassingen Nieuwe fabriek voor Sulfron Proeffabriek jetspinnen geopend Waardering boor de toegevoegde waarde Aangename Kennismaking
PEOPLE
20
Duurzaam personeelsbeleid
Het Gelders Orkest op tournee
22 24 26 27 28 29 30 31
PLANET
32
Meetbare ambities
34 36 37 38 40 41 42 43 44
Naar gedrag Duurzame werkgever Ethisch handelen Sociale Innovatie Voortdurende ontwikkeling Lokale sponsoring
Op schema voor REACH Helderheid over relevante regels Energie-efficiency voldoet aan de wereldtop Verbeteringen na incidenten Meerwaarde door Japans veiligheidssysteem Veiligheid in alle ontwikkelingsstappen Nieuwe recyclingfabriek Het venster op de toekomst
People kerngegevens Planet kerngegevens | energie Planet kerngegevens | lucht Planet kerngegevens | water Planet kerngegevens | afval
3
Samenvatting
Teijin Aramid maakt deel uit van Teijin Ltd., dat Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen hoog in het vaandel heeft staan. Dit is op vele fronten terug te zien in de bedrijfsvoering van deze Japanse onderneming en haar dochterondernemingen die over de hele wereld zijn te vinden.
de stijging van de variabele kosten, met name de prijzen van energie en grondstoffen. Ook de toenemende afschrijvingen (het gevolg van de investeringen) en het groeiende personeelsbestand drukken de winst. Er worden maatregelen getroffen om het financieel risico van de soms grillige wisselkoersen beheersbaar te houden. In het voorjaar van 2007 wordt in Arnhem de nieuwe proeffabriek voor jetspinnen officieel geopend. Een belangrijke eigenschap van de nieuwe generatie jetspin pulp is, dat het ook
Vanaf najaar 2007 gaat Teijin Twaron verder onder de naam Teijin
bij zeer hoge temperaturen zijn bindende eigenschappen
Aramid. Zo is duidelijker dat de onderneming niet alleen Twaron
behoudt. Daarmee is dit materiaal zeer geschikt voor onder
verkoopt, maar ook andere aramides: Sulfron, Teijinconex en
andere technisch papier en vormt het een goede aanvulling op
Technora. Een breed productenpakket met vele duurzame
het productenpakket. Net zoals Sulfron 3001, dat in de loop van
toepassingsmogelijkheden. Geen ander bedrijf ter wereld
het jaar wordt geïntroduceerd. Sulfron kan in autobanden
biedt zo’n breed pakket aan. In onderzoek van BR-ND
worden ingezet ten behoeve van het verlagen van de
Positioneringsgroep en eigen klanttevredenheidsonderzoek
rolweerstand en zorgt daardoor voor een benzinebesparing en
komt Teijin Aramid goed uit de verf. In de communicatie worden
een langere levensduur. Tot nu toe wordt Sulfron in de
voortaan de kernwaarden van Teijin Aramid benadrukt:
proeffabriek geproduceerd, maar de voorbereidingen voor de
gelijkwaardigheid, optimisme, fascinatie, visie en toewijding.
bouw van de ‘echte’ fabriek vorderen in 2007 voorspoedig. Hierbij is extra aandacht voor het binnen de perken houden van
Profit
de geluidsbelasting voor de omgeving.
Door de jaarlijkse investeringen in de productiecapaciteit, is deze
4
ten opzichte van 2000 meer dan verdubbeld. Toch is de
People
productie in 2007 nog niet hoog genoeg om aan de vraag te
Behalve een goed salaris, prima werkomstandigheden en
kunnen voldoen. De omzet laat een groei zien van 12%, de winst
interessant werk, wil Teijin Aramid haar medewerkers in binnen-
blijft iets achter bij de verwachting. Dit komt voornamelijk door
en buitenland ook de gelegenheid bieden om zinnig werk te
kunnen doen, werk waar ze achter kunnen staan. Daarom is
herbruikbaar afval, emissie chemische stoffen en de Energie
onderzoek gedaan naar de waarden van het bedrijf. De
Efficiëntie Index. De laatste vier zijn een afgeleide van de
medewerkers blijken in het algemeen erg trots zijn op het
middellange-termijndoelstellingen van Teijin Ltd. De KPI’s
product, de toepassingen en de innovatieve mogelijkheden. En
vereenvoudigen de certificering van het verslag Duurzaam
waardering te hebben voor de manier waarop Teijin Aramid
Ondernemen, omdat belangrijke onderwerpen meetbaar en
omgaat met het thema duurzaamheid. Vandaar dat in het najaar
toetsbaar worden. Op alle drie de locaties heeft Teijin Aramid
het centrale thema in de arbeidsmarktbenadering werd: ‘hoe ga
ruimschoots haar doel bereikt om de productiegerelateerde
jij met ons product de wereld verbeteren’.
consumptie van stroom, stoom, perslucht en aardgas met
Op het gebied van veiligheid en ethisch handelen zijn
minimaal 1% per jaar te reduceren. De daling is deels structureel
verschillende activiteiten ontplooid die ervoor moeten zorgen
door getroffen maatregelen en ‘good housekeeping’ en deels
dat er een overgang is van regels naar gedrag.
incidenteel, zoals het geval bij twee incidenten met de indampinstallatie in Emmen. (zie pagina 48).
Met de vakboden is afgesproken dat er samen wordt onderzocht hoe Teijin Aramid sociaal kan innoveren. Tijdens een conferentie
In het kader van ramppreventie zijn de verschillende locaties
in november werden de belangrijkste thema’s op het gebied van
doorgelicht volgens een Japans veiligheidsprogramma. De
leiderschap, leidinggeven, ontplooiing en vakmanschap, en
verbeterpunten zijn inmiddels grotendeels overgenomen in
keuzes in tijd vastgesteld. Sowieso is in 2007 een begin gemaakt
lopende processen. De jaarlijkse inspectie van brandweer,
met ‘managing the difference’, oftewel, managers krijgen de
provincie
ruimte om meer rekening te houden met individuele verschillen
volgens het BRZO-veiligheidsrapport. Er werden slechts twee
tussen werknemers.
overtredingen geconstateerd.
en
arbeidsinspectie
controleerde
de
locaties
Planet
People, Planet, Profit
In 2007 is een samenhangend systeem van KPI’s (Key
Mottainai is Japans voor: Waarom verspillen? Onder deze
Performance Indicators) geïntroduceerd. Het betreft verbeter-
projectnaam werd in Arnhem een recyclingfabriek gebouwd.
punten uit audits, afwijkingen van vergunningvoorschriften
Eind 2007 werd deze geopend. De investering werd ingegeven
en regelingen, aantal ongevallen met verzuim, hoeveelheid niet-
door de drie P’s. 5
Teijin Ltd. Theo Tangelder
Teijin Aramid is sinds 2000 onderdeel van Teijin Ltd., een technologisch georiënteerde onderneming. Teijin Ltd staat genoteerd aan de beurs van Tokio en vertegenwoordigt een marktwaarde van zo’n 5,5 miljard dollar. Het bedrijf is actief in zeven hoofdsegmenten: synthetische vezels, films en plastics, medicijnen, thuiszorg, trading & retail, IT en nieuwe producten. De omzet is 8,5 miljard dollar. Wereldwijd werken er circa 19.000 medewerkers bij 150 bedrijven in 10 landen.
De geschiedenis van Teijin Ltd. begint in 1918 en wordt gekenmerkt door het voortdurend omzetten van uitdagingen in kansen. Het was het eerste bedrijf in Japan dat rayon produceerde en op vele fronten loopt Teijin Ltd. voorop. De bedrijfsfilosofie wordt gekenmerkt door drie slogans: Enhancing the Quality of Life, In Harmony with Society en Empowering Our People. Ofwel: een betere kwaliteit van het leven, in balans met de omgeving en gericht op ontwikkeling van de medewerkers. Corporate Social Responsibility is een belangrijk gedachtegoed en instrument om op wereldniveau een belangrijke speler te zijn. De CSR-lat wordt ieder jaar hoger gelegd. Teijin Ltd. is opgenomen in twee indexen voor duurzaam ondernemen, de FTSE4Good Index Series en de Ethibel Sustainability Index. Teijin Ltd. streeft naar synergie tussen de ondernemingen uit de groep. Het moet een ‘global company’ zijn, waarbinnen talent zich internationaal ontwikkelt. Dit gebeurt onder andere met het Stretch-programma: een managementontwikkelingsprogramma, waarin talenten vanuit verschillende Teijin-bedrijven samen een project uitvoeren. Zo bouwen ze een internationaal netwerk op. In het licht van de globalisering is in 2007 voor het eerst een Europese Human Resources bijeenkomst gehouden. Onder leiding van Chief Human Resources Officer Giichi Morita ontmoetten HR-medewerkers uit de Europese Teijin-bedrijven elkaar. Gedurende twee dagen werd onder andere besproken hoe medewerkers meer mogelijkheden kunnen krijgen om binnen deze bedrijven een internationale carriere te ontwikkelen. In de Verenigde Staten vond een soortgelijke bijeenkomst plaats. In juli 2008 is er een vervolgbijeenkomst in Luxemburg.
Netto omzet (Boekjaar eindigt 31 maart )
(miljarden yen)
De omzet van Teijin Ltd. steeg in 2007 (boekjaar eindigt maart 2007) met bijna 8% en
1,250
bereikte voor het eerst in de historie meer dan 1,000 miljard Yen. 1,000 750 500 250 0
1,009.6 908.4
938.1 261.0
216.4
264.5
287.9
97.1
105.6
113.1
261.2
259.8
266.5
54.8
2005
vijf groepen. De groep Synthetische Vezels is goed voor ongeveer 30% van de totale omzet van Teijin Ltd. Andere grote groepen zijn Films en Plastics en Trading en Retail. Teijin Aramid ontwikkelt voor Teijin Ltd. ook de volgende generatie supervezels. Veel researchmedewerkers van Teijin Aramid hebben namelijk een zeer brede kennis van en ervaring met
47.2
2006
Synthetische vezels Films and Plastics Medicijnen en thuiszorg producten Handel en retail IT en nieuwe producten
6
293.3
278.8
Teijin Aramid maakt deel uit van de groep Synthetische Vezels, qua omzet de grootste van de
48.8
2007
vele soorten vezels.
Duurzaamheid zit in de genen Op het hoofdkantoor van Teijin Ltd. in Tokyo werkt één
enorme gewichtsbesparing en dus een lager brandstofverbruik.
Nederlander: Ton Runneboom. Hij is tevens lid van de Raad van
En uiteraard zijn de ruiten recyclebaar.
Commissarissen van Teijin Aramid. Als Deputy CMO (Chief Marketing Officer) en Corporate Officer van Teijin Ltd. helpt hij
Groene ontwikkelingen
de bestaande activiteiten verder op het globaliseringspad en zet
Teijin Ltd. heeft in 2007 een aandeel genomen in vier bedrijven
hij nieuwe activiteiten richting globalisering op. Zo heeft hij de
die passen binnen de doelstellingen van ‘enhancing the quality
afgelopen jaren diverse overnames geïnitieerd met daarbij ook
of life’. De eerste is BioMethanol Chemie Holding in Delfzijl. Dit
als leidraad verbetering van de kwaliteit van leven.
bedrijf bouwt de eerste biomethanolfabriek in de wereld. Methanol heeft vele toepassingen in de chemie en voldoet als
“Ons credo is Human Chemistry, Human Solutions: we willen
biobrandstof aan de officiële Europese richtlijnen. Mogelijk kan
met onze duurzame initiatieven iets goeds creëren voor de
het in de toekomst worden gebruikt om energie chemisch op te
wereld. Dat sluit volledig aan bij de Japanse cultuur. Het is in
slaan en te transporteren. Het tweede bedrijf waarin Teijin Ltd.
Japan heel gewoon dat je respect hebt voor de omgeving en voor
participeert is het Amerikaanse NatureWorks met een Europees
de natuur. De activiteiten van Teijin Aramid in Nederland sluiten
kantoor in Nederland. Dit bedrijf kan door de deelname van
dan ook naadloos aan bij de strategie van Teijin Ltd. Aramide is
Teijin de productie van bioplastic verdubbelen en is daardoor
immers bijzonder licht en sterk en een goede vervanger van
veruit de grootste producent van bioplastic ter wereld. Het
onder meer staal. Daardoor worden bijvoorbeeld voertuigen
plastic wordt van maiszetmeel gemaakt. Belangrijk in het kader
lichter en dus zuiniger.”
van de voedsel-voor-brandstofdiscussie is dat alleen het laagwaardigste gedeelte van het gewas voor de productie wordt
Teijin zoekt voortdurend naar kansen die de kwaliteit van het
ingezet. De proteïne, olie en cellulose blijven beschikbaar als
leven verbeteren. Zowel door eigen ontwikkelingen, als door
voedsel. Bioplastic kan milieubelastender varianten vervangen en
samenwerking met andere bedrijven. Runneboom: “We hebben
geeft mogelijkheden voor nieuwe toepassingen. De derde deel-
hoge verwachtingen van depolymerisatieprocessen. Het is de
name is in het bedrijf Applied Process Technology in California. Dit
hoogste vorm van recycling waarbij we producten terug brengen
bedrijf ontwikkelt een zeer milieuvriendelijk waterzuivering-
naar hun basisgrondstof. Zo bestaan Petflessen uit polyester-
systeem, waarbij bacteriën het werk doen. Een zeer nuttige
polymeren. Wij kunnen die weer terugbrengen naar hun
eigenschap van deze bacteriën is dat ze van CO2 leven en dat het
basisgrondstoffen. Deze kunnen weer opnieuw worden gebruikt
zuiveringssysteem dus CO2 absorbeert. De vierde deelname
voor het PET polymeer. De recycling brengt nieuwe initiatieven
betreft de Nederlandse biotech-onderneming Aqua Phyto dat
op gang. Kledingbedrijf Patagonia Clothing in Californië maakt
eiwit- en olierijke micro-algen ontwikkelt die geschikt zijn voor
nu bijvoorbeeld een kledinglijn met volledig recyclebare
consumptie door mens en dier. Bovendien produceren de algen
polyester bergkleding en skikleding. Klanten die een nieuwe jas
potentieel biobrandstoffen. Zeer gunstig is dat er per hectare
kopen, kunnen de oude terugbrengen. Wij maken er in Japan
meer biomassa kan worden gemaakt, dan met welke andere plant
weer monomeren van. Van deze monomeren kunnen we weer
dan ook. De productie zou ook op zee kunnen plaatsvinden.
alle denkbare polyester producten maken. De mogelijkheden lijken eindeloos: reizigers die met de supersnelle nieuwe
Hoe verschillend de bedrijven misschien ook zijn, Runneboom
Shinkansen bullet train door Japan flitsen, zitten op volledig
ziet
polyesterstoelen. Ze zitten comfortabel, want de structuur
“We zoeken steeds een niche. Voor ons is de kern dat we met
heeft de eigenschappen van polyurethaanfoam. De geheel
onze expertise ontwikkelingen in gang kunnen zetten en houden.
depolymeriseerbare autostoel is in ontwikkeling.”
Op dit gebied hebben we veel kennis, vanuit onze farmaceutische
belangrijke
overeenkomsten
in
de
ontwikkelingen:
groep. Er zijn veel kansen voor synergie. Op de wat langere Teijin kan inmiddels ook polycarbonaat terugbrengen naar
termijn kunnen we met deze bedrijven een divisie voor
monomeren. Zo kunnen bijvoorbeeld cd’s en dvd’s worden
vernieuwende ‘groene’ activiteiten vormen. Op dit moment
gerecycled. Koplampen zijn al veelal van polycarbonaat
leveren veel van de activiteiten nog geen geld op, maar we
vervaardigd en inmiddels doet Teijin grote inspanningen om
verwachten dat ze allemaal binnen twee tot vier jaar gaan
er ook auto- en treinramen van te maken. Dit leidt tot een
bijdragen aan de winst.”
7
8
Teijin Twaron wordt Teijin Aramid In het jaar waarin er extra aandacht was voor de geschiedenis van Twaron, kreeg ook de discussie over de branding en positionering van de onderneming haar beslag. De nieuwe naam en nieuwe huisstijl laten duidelijk het hele productenpakket zien. Wereldwijd uniek!
Nog steeds lopen er medewerkers van het eerste uur rond.
wat er mogelijk is. Met het totale productenpakket kan heel
Mensen die in de jaren zestig aan de wieg stonden van wat
goed worden ingespeeld op de huidige trends:
nu Twaron heet, en van de vele spin-offs die eruit zijn
1. licht van gewicht en energiebesparend
voortgekomen. Maar er zijn er ook al veel vertrokken en met het
2. persoonlijke veiligheid
voortschrijden van de jaren wordt dit aantal oud-medewerkers
3. onderhoudsvrij
steeds kleiner. Daarom zijn in 2007 hun verhalen opgetekend in
4. milieubewust
het boek ‘Spoken, slimmeriken en strategen. De wapenfeiten en
5. hittebestendig en
sterke verhalen van Twaron’. In dit boek maken de lezers kennis
6. hoge prestaties.
met mensen zonder wie Twaron er nooit zou zijn geweest. Zij zijn verantwoordelijk voor technologische hoogstandjes, het
De naamswijziging is één manier om dit duidelijk te maken. Niet
winnen van de octrooistrijd die vele jaren voorpaginanieuws was,
meer de naam van één product in de bedrijfsnaam, maar de
het nemen van de juiste strategische beslissingen en het tot een
soortnaam Aramid. In de huisstijl hebben de vier producten een
goed einde brengen van een van de grootste investeringen aller
eigen kleur gekregen: Twaron - geel, Sulfron - groen, Teijinconex
tijden. Duidelijk wordt dat zowel geloof in de aramidevezel als
- rood en Technora - blauw. Dit komt in alle uitingen terug.
doorzettingsvermogen en humor belangrijke ingrediënten van
Daarnaast zijn de positieve eigenschappen (kernwaarden) van
het succesverhaal zijn. De uitreiking van het boek was een van
Teijin Aramid opnieuw geformuleerd om de basis te vormen voor
de hoogtepunten in ‘Het jaar van Twaron’, net zoals het concert
de communicatie naar de wereld: gelijkwaardigheid, optimisme,
met Edwin Rutten en het Gelders Orkest.
fascinatie, visie en toewijding.
Vanuit de historie is het niet zo vreemd dat de onderneming na de
Voor business manager van de afdeling Elastomer Reinforcements,
overname door Teijin Ltd. de naam Teijin Twaron kreeg. Maar
Michel Dupont, is het niet geheel nieuw dat hij met alle vier de
inmiddels is de markt veranderd en zijn er naast Twaron nog andere
producten naar klanten gaat. “Wij zijn de enige van de acht
aramideproducten in het pakket: Technora, Teijinconex en Sulfron.
verkoopafdelingen die alle producten verkopen. Sinds kort ook
Technora en Teijinconex zijn producten van Teijin. De overname
Sulfron, dat speciaal voor banden is ontwikkeld, maar ook zeer
van Twaron in 2000 paste helemaal in het streven van Teijin Ltd.
geschikt is om hitteopbouw in rubberen slangen tegen te gaan.
om de grootste te worden in high performance vezels. Met aramide
En toch is het goed dat we bewust bij elke klant nog eens het
is Teijin nu wereldwijd nummer 1 en met koolstof nummer 2.
hele assortiment onder de aandacht te brengen. Want als je een
Onderzoek van BR-ND Positioneringsgroep (kenniscentrum en
klant alleen maar een driedeursuitvoering laat zien, omdat hij
managementadviesbureau op het gebied van merk- en
die altijd heeft, dan zul je alleen maar die driedeursuitvoering
portfoliostrategie) bracht onder meer aan het licht dat Teijin
verkopen en nooit eens een de nieuwste vijfdeurs of die cabrio.
Aramid zich onderscheidt door een hoge betrokkenheid bij de
Bovendien ontneem je die klant de mogelijkheid om eens een
klant, de vele markten (niet alleen het hoge-prijssegment)
keer iets anders te proberen. Misschien dat die daaraan op dat
waarin het bedrijf opereert en de breedheid aan toepassingen.
moment geen behoefte heeft, maar door de mogelijkheden van
Een belangrijke aanbeveling was dan ook: laat die breedte zien!
andere producten te laten zien, kun je hem voor de toekomst
Vertel klanten dat je niet alleen op hun terrein actief bent, maar
wel inspireren. Dat kan tot heel verrassende, duurzame
ook in totaal andere markten. Zo krijgen ze een beter beeld van
toepassingen leiden.”
9
10
PROFIT
Opnieuw uitverkocht
p.12
Duurzame toepassingen
p.14
Nieuwe fabriek Sulfron
p.16
Proeffabriek jetspinnen
p.17
Waardering voor de toegevoegde waarde
p.18
Aangename kennismaking p.19
11
opnieuw uitverkocht
Hoewel er jaar op jaar fors wordt geïnvesteerd in productieuitbreiding, kon ook in 2007 niet worden voldaan aan de vraag uit de markt. Dankzij de inmiddels gerealiseerde productieverhoging kon Teijin Aramid in 2007 een omzetgroei van 12% noteren. Door verschillende factoren bleef de winst wederom iets achter bij de winstverwachting.
Investeringen In 2007 werd 10% meer geïnvesteerd dan in 2006. Het merendeel van de investeringen kwam voor rekening van de capaciteitsverhoging. Daarmee kwam de productiecapaciteit in 2007 op meer dan het dubbele van die van 2000, het jaar waarin Teijin Ltd Twaron overnam. De verwachting is evenwel dat ook de komende jaren de vraag het aanbod zal overstijgen. Druk op het resultaat Door stijging van de variabele kosten viel de winst een paar procent lager uit dan verwacht. De stijging van de prijzen van energie en grondstoffen speelde hierbij een grote rol. Omdat de stijging van de kostprijzen zich zal voortzetten en er vanwege de capaciteitsuitbreiding ook steeds meer energie en grondstoffen nodig zijn, wordt gekeken hoe het verbruik kan worden teruggedrongen. Door de processen slimmer in te richten wordt het energieverbruik teruggedrongen. Bij grondstoffen is het wat lastiger, omdat het chemische productieproces nauw luistert. Research steekt veel energie in onderzoek naar grondstofhergebruik (bijvoorbeeld zwavelzuur) en recycling van gebruikt aramide. Andere factoren die het resultaat drukken zijn de toename van de afschrijvingen (nieuwe investeringen worden gemiddeld in 10 jaar afgeschreven) en een toename van het aantal medewerkers,
12
PROFIT
zowel voor productie als voor research en stafafdelingen. Ook
voering zien, werkt dat niet verlammend: het risico is bekend en
de forse koerswijzigingen van de valuta hebben ervoor gezorgd
er zijn maatregelen mogelijk om de effecten te reduceren.
dat de winsttarget net niet werd gehaald.
Bovendien zijn er ‘verzachtende omstandigheden’. Zo wordt energie nog altijd in dollars afgerekend. Daardoor is het effect
Effect van wisselkoersen beheersbaar
van de snel gestegen olieprijs in Europa relatief beperkt. De prijs
Teijin Aramid is in 2006 gestart met Total Risk Management
in dollars is verviervoudigd en die in euro’s ‘slechts’ verdubbeld.”
(TRM): een methode om systematisch risico’s voor de
Hedging (niet te verwarren met hedgefondsen) is een van de
onderneming te
het
maatregelen om de koerseffecten te beperken: het financieel
management ook medewerkers van bedrijfsonderdelen, zoals
inventariseren.
Inmiddels
zijn
na
risico wordt afgedekt door termijncontracten met de bank. Teijin
research en productieafdelingen, bevraagd naar de risico’s die
Aramid verkoopt elke maand een substantieel deel van de dollars
ze zien. Die worden gerubriceerd naar ernst, en vervolgens
en de yens die ze over 12 maanden denkt binnen te krijgen tegen
aan het management gerapporteerd. Aan elk risico wordt een
een vooraf bepaalde koers. Op die manier blijven ernstige
probleemeigenaar gekoppeld, om zo mogelijk voorzorgs-
koersschommelingen beperkt, en is relatief lang van tevoren
maatregelen te nemen.
duidelijk wat de situatie is. Een andere manier om de effecten van de lage dollar en yen te
Het managementteam inventariseerde in 2006 de zeventien
beperken, is door de kosten van bijvoorbeeld grondstoffen
belangrijkste risico’s. In 2007 werden die opnieuw getoetst en
zo veel mogelijk in deze valuta te krijgen. De derde mogelijkheid
ook nu kwamen de wisselkoersen bovenaan. “De reden is
om de valutarisico’s te spreiden, is om toekomstige productie-
helder,” zegt CFO (financieel directeur) Jan Föllings: “De dollar
uitbreidingen in niet-eurolanden te doen. Föllings: “Zo’n eventueel
en de yen hebben op dit moment een zeer lage koers ten
besluit is geen bedreiging voor de fabrieken in Nederland, want
opzichte van de euro. Hiervan heeft Teijin Aramid last: de
een volledige verplaatsing naar niet-eurolanden zou immers een
productie vindt plaats in Europa, terwijl de producten voor een
nieuw valutarisico inhouden. Juist spreiding is gunstig.”
aanzienlijk deel in dollars of yens worden afgerekend. Hoewel we de wisselkoersen als het grootste risico voor de bedrijfs-
13
Louter duurzame toepassingen
Twaron is bij hetzelfde gewicht vijf keer zo sterk als staal. Bovendien is het onder meer brandwerend, desgewenst flexibel en een uitstekende isolator. Al deze eigenschappen maken Twaron tot een veelgevraagd materiaal voor zeer duurzame oplossingen. Enkele voorbeelden.
Milieubescherming Bij de oliewinning worden van oudsher stalen transportpijpen gebruikt. Dat materiaal heeft als groot nadeel dat het corrodeert. Onder sommige omstandigheden, bijvoorbeeld bij
14
de winning van ‘zure olie’, kunnen al na een paar maanden
Veiligheid
aantastingen ontstaan. Met grote risico’s op olielekkages en dus
Ballistische bescherming met aramide is een groeimarkt. Sales
milieuproblemen. Mede daarom wint de laatste jaren de
Manager Martin Klang constateert het met gemengde
RTP-pijp (Reinforced ThermoPlastic) snel terrein. In deze
gevoelens. “Ik kreeg het verzoek van een particulier uit Amerika.
polyethyleenpijp is aramide verwerkt. Sales Account Manager
Of we wat Twaron konden leveren, zodat hij zijn kinderen beter
Matthijs van Leeuwen: “Deze pijpen gaan bovengronds twintig
kon beschermen tegen mogelijk geweld op school. Dat geweld is
jaar mee en ondergronds vijftig jaar. Een ander belangrijk
triest, maar ik ben blij dat we beschermend materiaal kunnen
voordeel is de flexibiliteit, waardoor de leidingen bestand zijn
leveren. Een paar jaar geleden werd ik door een emotionele
tegen aardbevingen of grondzettingen. En dan kunnen ze ook
politieman uit Göteborg bedankt. Hij was getroffen door drie
nog veel sneller worden gelegd: RTP-pijp wordt namelijk op een
kogels van een georganiseerde bende criminelen. Hij had een tijd
rol van 400 meter geleverd, terwijl stalen pijpen elke 12 meter
op de grond gelegen, denkend aan zijn twee dochters, in de
een koppeling nodig hebben.”
overtuiging dat hij zou sterven. Maar hij stond op, met slechts
In de Verenigde Staten mogen alleen nog onbrandbare matrassen worden verkocht. Dat spaart jaarlijks veel mensenlevens.
PROFIT
een enkel schrammetje.” Twaron wordt gebruikt in kleding (soft
gewicht te dragen, kunnen daardoor beter presteren en houden
ballistic) en in voertuigen (hard ballistic). Kogelwerende vesten
het werk langer vol.” De para-aramide vezel wordt ook in
en helmen beschermen militairen en politie. “Twaron maakt het
matrassen verwerkt om ze bestand te maken tegen open vuur. In
bijvoorbeeld mogelijk om bij hetzelfde gewicht als een stalen
de Verenigde Staten mogen alleen nog onbrandbare matrassen
helm veel betere bescherming te bieden: De helmen bedekken
worden verkocht. Dat spaart jaarlijks veel mensenlevens.
nu ook oren en nek. Bovendien is het materiaal veel beter kogelwerend.” In voertuigen bieden Twaron matten op de bodem
Optische kabels
bescherming tegen landmijnen. Ook particulieren hebben daar
Via glasvezelkabels kunnen met zeer hoge snelheid data worden
belangstelling voor: zoals de boer die in een gebied vol mijnen
getransporteerd. Dit maakt het mogelijk om videobeelden van
toch veilig naar zijn land wil om zijn dieren te verzorgen. Veel
uitstekende kwaliteit te verzenden en te ontvangen. Daarmee
helikopters hebben rondom Twaron-bescherming. Eén kogel kan
biedt de techniek onder meer veel kansen voor digitale zorg en
namelijk al desastreuze gevolgen voor de inzittenden hebben.
stelt het ouderen in staat langer zelfstandig te blijven wonen. De
Een stalen bescherming is in dit geval onmogelijk: door het hoge
optische vezels in de kabels zijn echter kwetsbaar, aldus Business
gewicht zou de helikopter niet van de grond komen.
Manager Sjaak Bensink. “Daarom moeten ze worden beschermd met een materiaal met een hoge stijfheid dat ook nog licht
Bescherming
en niet geleidend is. Heel vaak is het Twaron dat optische
In veel industriële omgevingen moeten medewerkers beschermende
kabels onder alle omstandigheden langdurig beschermt. Die
handschoenen tegen snij-ongevallen dragen. Maar ze moeten wel
omstandigheden kunnen erg zwaar zijn. In landen als China en
hun werk goed kunnen blijven doen. Handschoenen van para-
Rusland hangen de optische kabels in hoogspanningsnetwerken.
aramide vezel combineren draagcomfort en hoge bescherming,
Soms is de overspanning meer dan een kilometer. Dankzij
zodat er geen belemmering is om ze daadwerkelijk te dragen.
Twaron veroorzaken forse wind en ijsbelasting geen problemen!”
“Het materiaal is bovendien brandbestendig”, zegt Business
Een snel groeiend aantal mensen krijgt overigens glasvezelkabels
Manager Christoph Hahn. “Daarom wordt het ook veel gebruikt in
in de meterkast. Zo worden nieuwe toepassingen snel
de kleding van brandweermannen. Ze hebben nu veel minder
beschikbaar voor iedereen.
15
Nieuwe fabriek voor Sulfron Sulfron is een gemodificeerde Twaron-aramide en een belangrijk nieuw product van Teijin Aramid. In 2007 werd Sulfron 3001 geïntroduceerd en de bouw van de Sulfron-fabriek voorbereid.
De toevoeging van Sulfron aan rubber zorgt voor een lagere
De gemeente verlangt in de milieuvergunning dat de uitbreiding
warmteontwikkeling in banden. Hierdoor gaan de banden
van de productie niet leidt tot een grotere geluidsbelasting in de
aanzienlijk langer mee. Bovendien neemt de rolweerstand van
omgeving. Daarom wordt de fabriek zeer goed geïsoleerd.
de band met twintig procent af, wat resulteert in een daling van
Bovendien wordt er geluidsruimte gewonnen door andere
het brandstofverbruik met vijf procent. Sulfron 3000 voor
installaties aan te passen. Door dit pakket maatregelen neemt
banden van personenauto’s was er al en in 2007 bracht Teijin
de geluidsbelasting op de meest kritische punten niet toe. Een
Aramid Sulfron 3001 voor banden van vrachtwagens en bussen
complicerende factor is dat de productie van Sulfron een nieuw
op de markt. Sulfron is niet alleen nuttig in het loopvlak, maar
procédé is, waarover geen meetresultaten van de emissies
ook in andere gedeelten van de band. Kleine fabrikanten in
bekend zijn - afgezien van de ervaringen in de proeffabriek. Teijin
India, China en Maleisië bieden inmiddels banden met Sulfron
Aramid heeft daarom in de vergunningaanvraag beloofd
aan. De grote wereldwijd opererende fabrikanten voeren
aanvullende maatregelen te zullen treffen, indien toekomstige
nog uitgebreide tests op de weg uit, omdat ze er absoluut zeker
meetresultaten slechter uitvallen dan nu op grond van de
van willen zijn dat de nieuwe banden aan de hoogste eisen
laboratoriummetingen en berekeningen wordt aangenomen.
voldoen. Daarnaast zijn er andere toepassingsmogelijkheden. Het product verduurzaamt namelijk ook slangen en distributie-
Op 11 april 2007 vond eerst in Delfzijl en daarna in Emmen een
riemen, lopende banden, luchtveren, trillingdempende producten
groundbreaking ceremonie plaats. Dit is een Japans gebruik om
en speciale weefsels.
de goden gunstig te stemmen, opdat de bouwers en gebruikers van het gebouw veiligheid en voorspoed ten deel zullen vallen.
Sulfron wordt al enige tijd geproduceerd in een proeffabriek.
In dit geval gaat het om uitbreiding van de productiecapaciteit
In 2007 is de bouw van een Sulfron-fabriek in Emmen voorbereid
in het kader van het ‘Nikko’ (‘zonneschijn’) project, die kort
en werden de milieuvergunning en de bouwvergunning
volgt op het ‘Niji’ (‘regenboog’) project, de vorige capaciteits-
aangevraagd. Begin 2008 heeft de gemeente Emmen de
uitbreiding.
ontwerp-beschikkingen afgegeven en ter inzage gelegd. Als de procedure zonder vertragingen verloopt, kan de productie in de nieuwe fabriek nog in 2008 starten.
16
PROFIT
Proeffabriek jetspinnen geopend
In mei 2007 werd in Arnhem de nieuwe proeffabriek voor jetspinnen officieel geopend. Hier wordt op een nieuwe manier een nieuwe generatie Twaron pulp geproduceerd. Een belangrijke eigenschap van deze jetspin pulp is, dat het ook bij zeer hoge temperaturen zijn bindende eigenschappen behoudt. Een aantal klanten ontwikkelt inmiddels producten met de nieuwe pulp. Een voorbeeld hiervan is technisch papier met een zeer hoge chemische en hittestabiliteit. Dit papier heeft veel toepassingsmogelijkheden in bijvoorbeeld printplaten, thermische en elektrische isolatie, pakkingen voor de chemische en automobielindustrie, en filtratie. Het enthousiasme bij de eerste afnemers is zo groot, dat de vraag snel stijgt. Daarom wordt de capaciteit van de in mei 2007 geopende proeffabriek in de loop van het jaar 2008 bijna verdrievoudigd. Er is bovendien een voorproject gestart voor de bouw van een commerciële fabriek. Teijin Aramid overweegt deze in Delfzijl te gaan bouwen. Als de voorbereidingen succesvol verlopen, kan de productie in 2011 starten. Jetspin pulp is overigens geen vervanging van de huidige producten, maar een welkome verbreding van het assortiment.
17
Waardering voor de toegevoegde waarde Tevreden klanten zijn de basis voor het succes. Daarom houdt Teijin Aramid elke twee jaar een uitgebreid onderzoek onder haar klanten. De uitkomsten vormen de basis voor een verbeterplan. Omdat de invoering daarvan enige tijd duurt, vindt Teijin Aramid het niet zinvol om het onderzoek vaker te houden. Zo wordt tevens onderzoeksmoeheid bij de klanten voorkomen. De accountmanagers verdelen de vragenlijsten zo, dat de
concurrenten gevraagd. Klanten geven Teijin Aramid op diverse
klanten samen 80 procent van de omzet afdekken. De respons
punten
op het onderzoek is ongeveer 35 procent, en dat is voor dit type
concurrenten. Dat geldt onder andere voor de klant-
onderzoek relatief hoog. De vragen zijn onderverdeeld in zes
vriendelijkheid van de accountmanagers. Zij krijgen een hoge
segmenten. Het eerste betreft het accountmanagement: hoe
waardering voor zaken zoals ‘meedenken met de klant’ en
functioneert de vaste contactpersoon? Hoe is het gesteld met
‘toegevoegde waarde leveren’. Ook de algemene tevredenheid
de bereikbaarheid? Hoe worden klachten afgehandeld? Voelt de
over Teijin Aramid als leverancier is beter dan die van de
klant zich voldoende ondersteund en geïnformeerd? Spreekt hij
concurrenten. Minder tevreden is men over de levertijden. Dat is
zijn talen? En is de accountmanager goed op de hoogte van het
verklaarbaar, want de marktvraag naar aramide is groter dan de
proces en de activiteiten van de klant. Het tweede tot en met
productiecapaciteit.
het zesde segment gaan respectievelijk over de lokale
verbeteren door de productie-uitbreiding die Teijin Aramid in de
aanwezigheid van Teijin Aramid, de prijs van de producten, het
tweede helft van 2008 realiseert.
productaanbod, logistieke aspecten zoals de levertijden en de algemene indruk van Teijin Aramid als leverancier. Bij alle onderdelen wordt de klant om een vergelijking met de
18
een
hogere
waardering
Deze
situatie
dan
zal
de
belangrijkste
naar verwachting
“Met de Nuna laten we zien hoe composietmaterialen een oplossing kunnen bieden voor allerlei milieuproblemen”
PROFIT
Aangename kennismaking Al vier keer achtereen wonnen studenten van de TU Delft de World Solar Challenge, de race voor voertuigen op zonne-energie die elke twee jaar in Australië wordt gehouden. In hun auto, de Nuna, is altijd Twaron verwerkt. Ook bij andere projecten van studenten is Teijin Aramid betrokken en is er sprake van een win-winsituatie.
Twaron blijkt om verschillende redenen een goed materiaal te
Er zijn voor Teijin verschillende redenen om dit soort activiteiten
zijn voor de wagen. Het is licht en sterk, wat voor deze auto
te ondersteunen, zegt sales manager composieten Danny Wilms
essentieel is. Maar het is ook belangrijk dat Twaron, in
Floet: “Met de Nuna laten we zien hoe composietmaterialen een
tegenstelling tot bijvoorbeeld koolstofvezel, transparant is voor
oplossing kunnen bieden voor allerlei milieuproblemen.
radiosignalen. De volgers weten dus steeds waar de Nuna zich
Daarnaast willen we bij studenten een goede naam opbouwen,
bevindt.
zodat ze aan ons denken als ze een baan zoeken. En mochten ze
Teijin Aramid sponsort ook het DUT (Delft University of
voor een ander bedrijf kiezen, dan hebben ze in ieder geval
Technology) Racing Team. Het team komt uit in de Formula
positief kennisgemaakt met ons product. Wie weet passen ze
Student competitie: een serie internationale races van auto’s die
het dan wel eens toe.”
door studenten van technische universiteiten zijn ontwikkeld. De studenten gebruiken Twaron in de neus van de auto: het crashgedeelte. Om precies te weten hoe veel energie de neus kan absorberen, zijn er tests gedaan bij Corus Automotive in IJmuiden. Voor Teijin Aramid leverden de tests interessante informatie op over het gedrag van Twaron bij extreme omstandigheden.
19
20
PEOPLE Duurzaam personeelsbeleid p.22
Van regels naar gedrag
p.24
Duurzame werkgever
p.26
Ethisch handelen
p.27
Sociale innovatie
p.28
Voortdurende ontwikkeling p.29
Lokale sponsoring
p.30
Het Gelders Orkest op toernee
p.31
21
duurzaam personeelsbeleid
Duurzaam ondernemen staat bij Teijin Ltd. hoog in het vaandel. Van de drie P’s die bij duurzaam ondernemen worden onderscheiden (people, planet en profit) krijgt ook ‘people’ volop aandacht. De drie slogans van Teijin Ltd. zijn daar een duidelijke aanwijzing voor: ‘Verbeteren van Kwaliteit van Leven,’ ‘In Harmonie met de Maatschappij’ en ‘Empowering (machtigen) van onze Mensen’. Dit alles is terug te vinden in het personeelsbeleid van Teijin Aramid. Teijin Aramid heeft op basis van de visie van Teijin Ltd. een gedragscode, de ‘Code of Conduct’ vastgesteld. Daarin wordt bijvoorbeeld ingegaan op de naleving van wetgeving, respect voor het intellectueel eigendom, het tegengaan van corruptie, en het respecteren van (cultuur)verschillen. Belangrijker nog dan deze regels, is dat de achterliggende visie in alle lagen van de organisatie ‘verinnerlijkt’. En daarmee een natuurlijk gedrag wordt in de omgang met medewerkers, zakelijke partners en de omgeving. Het gewenste gedrag komt ook tot uitdrukking in de kwaliteit van het werkgeverschap. Die bestaat uit meer dan het bieden van een goed salaris, prima werkomstandigheden en interessant werk. Medewerkers blijken het steeds belangrijker te vinden dat ze zinnig werk doen, werk waar ze achter kunnen staan (zie pagina 25).
22
people
Arbeidsmarktbeleid
Internationaal
Dat besef is voor Teijin Aramid de basis voor een nieuw
Het merendeel van de medewerkers van Teijin Aramid werkt in
arbeidsmarktbeleid, waaronder de werving van medewerkers.
Nederland, maar ook buiten de landsgrenzen zijn medewerkers
De eerste stap was een breed intern onderzoek naar de waarden
actief. In 2007 is gewerkt aan een billijk en transparant
van het bedrijf: wat bindt ons? Waar zijn we trots op? Wat
internationaal beloningssysteem, op basis van het Hay-systeem.
vinden we van Teijin Aramid als werkgever? Daar kwam onder
De verschillende functies zijn geïnventariseerd en ten opzichte van
andere uit dat de medewerkers in het algemeen erg trots zijn op
elkaar ingedeeld. Vervolgens is per land gekeken hoe vergelijkbare
het product, de toepassingen en de innovatieve mogelijkheden.
functies bij andere bedrijven worden gewaardeerd. Daarbij is het
Waardering is er ook voor de manier waarop Teijin Aramid
uitgangspunt voor het beloningsniveau dat Teijin Aramid een
omgaat met het thema duurzaamheid.
aantrekkelijke werkgever wil zijn. Dat betekent dat er bovengemiddeld wordt betaald. Voor Nederlandse medewerkers
Vanwege die uitkomsten krijgt ‘duurzaamheid’ veel nadruk in de
die tijdelijk in het buitenland werken, is er een expat-regeling.
arbeidsmarktbenadering. Daarbij is het centrale thema: ‘hoe ga jij met ons product de wereld verbeteren’. In de advertenties worden concrete voorbeelden gegeven over duurzame toepassingen.
CAO
Bijvoorbeeld hoe Twaron helpt om een brug tegen instorting te
In 2007 werd een nieuwe CAO afgesloten. Het Glazen Huis
beschermen. De campagne laat zien hoe de producten bijdragen
in Klarenbeek bood een plezierige werkomgeving, waar
aan actuele thema’s zoals veiligheid, duurzaamheid en
het goed onderhandelen was. Het resultaat bestaat
energiezuinigheid. Het arbeidsmarktbeleid is breder dan de directe
uit verantwoorde afspraken met een looptijd van twee
personeelswerving. Door mee te doen aan projecten zoals het
jaar. Bovendien is het initiatief genomen om tot een
Jongeren en Technologie Netwerk “Jetnet”, de Week van de
sociale innovatie van de arbeidsverhoudingen te komen
Techniek en de Dag van de Chemie en door samenwerking met
(zie pagina 28).
hogescholen en universiteiten werkt Teijin Aramid aan een grotere bekendheid van het bedrijf en de producten.
23
VAN REGELS NAAR GEDRAG
Veiligheid staat bij Teijin Aramid voorop. Dat betekent dat medewerkers hun werk veilig en zonder schade voor hun gezondheid kunnen doen. Om dat te bereiken moeten de installaties goed zijn ontworpen, moeten de veiligheidssystemen in orde zijn en de medewerkers zich verantwoordelijk gedragen. Voor dit laatste is in 2007 een veiligheidscampagne ontwikkeld. “We bouwen aan een betere veiligheidscultuur”, zegt Wessel Bruining, directeur productie. “In 2007 hebben we in dat kader op de locaties Emmen en Arnhem de campagne ‘Van regels naar gedrag’ gevoerd. Als onderdeel daarvan hebben we een film laten maken. Daarin vertellen enkele medewerkers over een ongeval dat ze tijdens hun werk hebben meegemaakt.” De film maakt veel indruk, merkt Bruining: “Mensen kennen de locaties en de collega’s. Dat heeft een maximale impact op het
24
veiligheidsbewustzijn. In de film ligt de nadruk op de consequenties
In de film
die een ongeluk heeft voor de medewerker en zijn gezinsleven.
Een van de medewerkers die zijn verhaal in de film wilde
Met als boodschap: ‘dit moeten we niet willen’. De film is tijdens
vertellen, is Jans Rolink. Hij werkt al veertien jaar bij Teijin
speciale bijeenkomsten gedraaid, waarna discussie volgde.
Aramid. Op een dag stond hij bij een doseermachine: “Er blijven
Daarbij ging het niet om de oorzaak van de incidenten of
wel eens vezels hangen achter de transportbandjes en die moet
wie eventueel schuldig is, maar om ervan te leren.” De film
je dan even weghalen. Dat moest nu ook gebeuren. Ik vond het
wordt in de toekomst onder andere gebruikt bij de instructie van
niet nodig om de machine stil te zetten. Dat deden we nooit. Het
nieuwe medewerkers.
zou het proces maar verstoren en bovendien: het was tot nu toe
people
Voor alle locaties zijn de veiligheidssystemen op dezelfde uitgangspunten gebaseerd, zoals ISO, OHSAS en 5S.
altijd goed gegaan.” Dit keer was dat niet het geval. Rolink’s arm
pakken we het eerst aan.” Bruining vindt het hoge aantal
bleef haken aan de transportband en kwam klem te zitten in de
meldingen een goed teken: “Het toont de grote betrokkenheid
machine. Gelukkig kon hij met zijn andere hand bij de uit-knop.
van medewerkers aan. We stimuleren dat ook kleine (bijna)
Daarna lukte het hem zichzelf te bevrijden. “Ik ben naar het
incidenten worden gemeld. Dit heeft alles te maken met de
ziekenhuis gegaan voor controle. Daar bleek dat er geen ernstige
‘risico-ijsberg’ waarmee je de relatie tussen ongevallen en
gevolgen waren. Mijn arm was dik en pijnlijk, maar na een week
onderliggende risico’s grafisch kunt weergeven. Boven water
was het over.” Wat bleef was de schrik en een wijze les: “Dit
steken de dodelijke ongevallen, de ongevallen met verzuim en
gebeurt me niet meer. Ik zet voortaan alles eerst uit voordat ik
de ongevallen met medische behandeling uit. Onder het
aan dit soort dingen begin.”
wateroppervlak bevinden zich incidenten zonder ernstige
Toen Rolink gevraagd werd voor de film, hoefde hij niet lang na
gevolgen, bijna-ongelukken en meer verborgen risico’s. Om de
te denken: “Ik wil anderen laten zien wat mij is overkomen, om
berg te laten smelten, moet je óók aandacht besteden aan wat
te helpen voorkomen dat mijn collega’s ook zoiets overkomt.
er onder het wateroppervlak zit.”
Met het camerateam heb ik een reconstructie van het ongeluk gemaakt. Maar daarbij hebben we de machine wel uitgezet!”
Van elkaar leren Er wordt voortdurend gewerkt aan verbeteringen, bijvoorbeeld
Meer dan 1000 kaartjes
naar aanleiding van risico-inventarisaties, verbeterde werk
Het werken aan veiligheidsbewustzijn heeft met de campagne
vergunningprocedures of inspectierondes. Voor alle locaties zijn
‘Van regels naar gedrag’ een extra impuls gekregen. Maar ook
de veiligheidssystemen op dezelfde uitgangspunten gebaseerd,
voor die tijd was de aandacht al groot, zegt Bruining: “Je ziet dat
zoals ISO, OHSAS en 5S. Toch verschilt in een aantal gevallen de
bijvoorbeeld aan de 2VA-kaartjes (Veiligheid Voor Alles) die
uitwerking per locatie. Om hierin meer eenheid te brengen
medewerkers kunnen invullen als ze een potentieel risicovolle
hebben de verantwoordelijke managers in de tweede helft van
situatie tegenkomen. We krijgen er jaarlijks meer dan duizend
2007 intensief met elkaar gesproken over een gemeenschappelijke
binnen. De ernst van de waarnemingen is erg verschillend. We
en duidelijke veiligheidsambitie. Bovendien willen ze over en
kijken of een onveilige situatie vaak voorkomt en wat de impact
weer meer zicht krijgen op de activiteiten en de aanpak per
is als het daadwerkelijk mis gaat. De meest riskante dingen
locatie. Dit traject gaat in 2008 verder.
25
“Het bedrijf laat zien dat het goed met haar omgeving om wil gaan.”
Duurzame werkgever Teijin Aramid is belangrijk voor Emmen, stelt wethouder Economische zaken Gezienes Evenhuis. “Emmen is aan de ene kant een gemeente met veel groen en recreatieve mogelijkheden, zoals in het bekende Noorderdierenpark. Maar we zijn ook een moderne industriestad.”
Het chemiepark ligt dicht bij woonbebouwing. Evenhuis vindt de situatie acceptabel: “Als je het terrein nieuw zou aanleggen, koos je wellicht voor een andere locatie. Maar ook nu is de situatie veilig, mede dankzij vergaande veiligheidsmaatregelen. Wij kunnen de bedrijven ook nog uitbreidingsmogelijkheden bieden. Er waren in 2007 twee veiligheidsincidenten bij Teijin Aramid (zie pag 40). Ze waren klein en beheersbaar, maar toch zie je dat
Eind 2007 zijn er ongeveer 700 mensen bij Teijin Aramid in
binnen het bedrijf erg veel op gang komt om veiligheidsprocessen
Emmen in dienst en dat worden er tientallen meer als de Sulfron-
opnieuw te bekijken. Ik denk wel eens dat de impact intern
fabriek klaar is. Evenhuis: “De ouderwetse handarbeider is
groter was dan in de omgeving.”
verdwenen. Nu is er de operator die bijna gerobotiseerde productielijnen bedient. De overname door Teijin Ltd. in 2000
Evenhuis is tevreden over het duurzaam ondernemerschap
heeft een geweldige impuls gegeven. Wij hebben daaraan een
van Teijin Aramid: “Het bedrijf laat zien dat het goed met
bijdrage kunnen leveren door bij het rijk voor goede
haar omgeving om wil gaan. Er is budget gereserveerd om
investeringspremieregelingen te pleiten.” De beschikbaarheid van
maatschappelijk dienstbaar te zijn. Maatschappelijke betrokken-
goed opgeleid personeel is van essentieel belang: “We weten dat
heid is belangrijk voor de continuïteit van een bedrijf. Teijin laat
er een gebrek aan techneuten is. Daarom werken we graag mee
dit in Emmen duidelijk zien. Door de groei die het bedrijf
aan initiatieven zoals de Week van de Techniek, waarin leerlingen
realiseert en de invulling van de veiligheidsregels. Maar
en docenten op basisscholen meer techniek-minded worden
bijvoorbeeld ook door een actieve deelname aan industrie-
gemaakt. Of Techno Match, met opleidingen voor mensen die al
debatten die we organiseren en sponsoring van lokale goede
aan het werk zijn en behoefte hebben aan extra scholing.
doelen. Ik heb een zeer positief beeld van het bedrijf!”
Daarnaast is in 2006 de Kenniscampus gestart om een continue wisselwerking tussen kennisinstituten en het bedrijfsleven te stimuleren. Het zijn initiatieven waarin overheid en bedrijfsleven nauw samenwerken. Ook Teijin Aramid levert een actieve bijdrage. 26
people
ethisch handelen Bij Teijin Ltd. is oktober de maand van de ethiek. In die maand moet elke onderneming nadrukkelijk aandacht aan ethisch handelen geven. Teijin Aramid gaat in 2007 en 2008 nog verder, aldus CEO Eiso Alberda van Ekenstein: “We hebben een gedragscode, maar zit die wel bij de mensen tussen de oren?
(International Labour Organisation). Er is een procedure opgesteld voor leveranciers in landen waarbij de internationale gemeenschap betwijfelt of daar alles altijd voor honderd procent gebeurt zoals het zou moeten. Mark Claassen, supply chain manager: “Dan kan het zijn dat we een audit houden, of aanvullende informatie of certificaten opvragen die hun verklaring onderbouwen. Als een leverancier de verklaring niet ondertekent of niet voldoet aan onze aanvullende eisen/wensen, dan gaan we op zoek naar een ander. Een optie is ook dat je samen met een
In 2006 heeft het Management Team besloten om ethiek en
leverancier een ontwikkeling ingaat, bijvoorbeeld om tot een
integriteit nadrukkelijker op de agenda te zetten. Het gaat om
milieuvriendelijker productie van grondstoffen te komen.”
gedrag richting collega’s, de maatschappij, leveranciers en klanten. Je kunt het zo breed trekken als je wilt. Bij productiemedewerkers
Na de leveranciers van grondstoffen zijn nu die van hulpstoffen,
draait het vooral om veiligheid van je gedrag op je werkplek, de
technische materialen en laboratoriumchemicaliën aan de beurt.
relatie met je directe collega’s. Bij inkoop en verkoop heb je met de
Dat zijn er in totaal honderden. Een hele exercitie organisatorisch
buitenwereld te maken. Voor elke doelgroep binnen de organisatie
en inhoudelijk. Claassen: “Uiteindelijk gaan we naar een situatie
wordt een specifieke training ethiek en integriteit ontwikkeld.
waarin deze verklaring niet iets is wat de inkopers erbij moeten
Vanwege de drukte in de organisatie integreren we deze voor de
doen, maar waarin het standaard hoort bij de onderhandeling
productiemensen in het veiligheidsprogramma. In 2007 heeft
met een nieuwe leverancier.”
het MT de training al gevolgd, en anderen krijgen die in 2008.” De commissie bestaat uit Jan Föllings, Christoph Hahn, Edith In 2007 hebben de eerste honderd leveranciers een verklaring
Romp, Henk Sullman (OR), Johan Wempe (externe deskundige),
ondertekend, waarin ze bevestigen dat ze zich aan de regels
Marcel Werner (voorzitter). De commissie is bereikbaar via email:
houden die door internationale organisaties zijn opgesteld. Voor
[email protected]
kinderarbeid zijn dat bijvoorbeeld de regels van de ILO
27
Sociale Innovatie
Onder invloed van de globalisering neemt de internationale concurrentie toe. Om in de toekomst een stevige economische positie te behouden, willen de Nederlandse overheid en de sociale partners de Nederlandse economie omvormen tot een concurrerende kenniseconomie. Daarbij moet sociale innovatie zorgen voor verhoging van zowel arbeidsproductiviteit als het plezier in het werk.
Leiderschap: rol van direct leidinggevenden versterken, com municatie via de lijn, problemen vaker laten oplossen door direct leidinggevenden. Leidinggeven: ruimte voor individueel maatwerk benutten, coachend leidinggeven, medewerkers betrekken bij verbete ringsprocessen. Ontplooiing en vakmanschap: benutten vakmanschap, breder opleiden, kruisbestuiving.
Onder de vlag van sociale innovatie kan aandacht worden
Keuzes in tijd: flexibiliteit in werktijd, verantwoordelijkheid voor
gegeven aan zaken als het ontwikkelen van nieuwe manage-
output en regelmogelijkheden geven aan teams.
mentvaardigheden; slimmer werken en flexibel organiseren en
28
het ontplooien en benutten van talenten.
Tijdens de conferentie zijn ook verschillende vragen geformuleerd
Tijdens de CAO-onderhandelingen begin 2007 hebben Teijin
waarop nog een antwoord wordt gezocht. Geldt de regel ‘gelijke
Aramid en de vakbonden afgesproken samen te onderzoeken
monniken, gelijken kappen’, of is er ruimte voor individuele
hoe het bedrijf moet inspelen op deze ontwikkelingen. De start
verschillen? Ligt de focus op beheer en controle of op ruimte
met de studie naar de mogelijkheden voor sociale innovatie werd
geven aan zelfregulerend vermogen? Maar ook: welke
gemaakt op 29 november 2007 tijdens een conferentie in Hotel de
mogelijkheden zijn er om flexibeler privé en werk te kunnen
Wereld. Voor deze conferentie waren uitgenodigd bestuurders van
combineren?
vakorganisaties, OR-leden, medewerkers en vertegenwoordigers
Een zaak van communicatie en vertrouwen. Het is de uitdaging
van het management. Tijdens deze conferentie werden de voor
om open te staan voor nieuwe ontwikkelingen, maar wel in een
Teijin Aramid belangrijke thema’s vastgesteld:
tempo dat de organisatie en de medewerkers kunnen bijhouden.
people
Voortdurende ontwikkeling
Teijin Aramid is een kennisgedreven, innovatieve organisatie. Daarom is het belangrijk dat de opgebouwde kennis in het bedrijf blijft. Reden om in te zetten op de ‘eigen kweek’voor managementfuncties, met bijvoorbeeld het Leiderschapsprogramma en het Business managementprogramma. Deze programma’s zijn bedoeld voor medewerkers die zich in de komende vijf tot tien jaar kunnen ontwikkelen tot directielid en medewerkers van wie wordt verwacht dat ze een management- of staffunctie kunnen gaan vervullen. Management Centre Europe (MCE), de afdeling HR en het
Manage the difference
management
theoretische
De arbeidsmarkt verandert en wordt diverser. Daardoor groeien
onderbouwing. Deze is gekoppeld aan opdrachten, die de
de verschillen in de achtergronden van medewerkers. In
medewerkers in hun eigen werk toepassen. Een virtuele coach
opleiding en cultuur, maar ook in het aantal uren dat ze
kijkt op de werkplek mee. De eerste groep start in 2008.
beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt. Bijvoorbeeld vanwege
Veelbelovende
verzorgen
gezamenlijk
hoogopgeleide
de
het
een combinatie van werk en zorgtaken. De CAO stelt kaders
Decagonprogramma. Een groep van tien krijgt een concrete
medewerkers
volgen
voor het werk, maar managers krijgen de ruimte om daarbinnen
opdracht. Voor Decagon I (begin 2007 afgerond) was dat:
meer rekening te houden met individuele verschillen tussen
beschrijf hoe Teijin Aramid er in 2015 uitziet. De opdracht van
medewerkers. Manage the difference! Waar de een bijvoorbeeld
Decagon II (eind 2007 gestart) is: onderzoek per marktsegment
op z’n zestigste nog uitstekend in ploegendiensten functioneert,
de meerwaarde van samenwerking met andere bedrijven.
kan dat bij een ander op 50-jarige leeftijd al problemen
Controller ErnstJan Kruger nam deel aan Decagon I: “Het was
geven. Het initiatief om beter op verschillen in te spelen, komt
een nuttig leerproces. Tegelijk heb ik aan mijn netwerk gebouwd,
voort uit het onderzoek naar levensfasebeleid uit 2006. Een
doordat het een project was met collega’s uit andere vestigingen
van de aanbevelingen was toen om leidinggevenden te trainen
en disciplines. Het is leuk om te zien dat een aantal zaken die wij
in ‘uitlegkunde’. Daarbij hebben de managers als hulpmiddel
in onze rapportage aan het management hebben opgenomen,
themakaarten gekregen, waarop de hoofdlijnen van de
nu al aan de orde is. Zoals het onder één manager brengen van de
belangrijkste CAO-teksten waren uitgetekend. Eind 2007 is een
productielocaties en het meer marktgericht denken.”
eerste workshop gegeven. In 2008 en 2009 volgt voor alle
Wie in aanmerking komt voor een internationale loopbaan, kan
leidinggevenden een workshop, die wederom is afgestemd op
bij het Stretch-programma van Teijin Ltd. terecht (zie pagina 6).
onderwerpen waarmee leidinggevenden worstelen. 29
Lokale sponsoring
Voor het succesvolle GAMMA-project (Geen Afval Maar Meer A-kwaliteit) kreeg locatie Emmen een CEO Merit Award van Teijin Ltd., bestaande uit een oorkonde en een geldbedrag. Hierin mochten drie lokale organisaties elk voor € 5.000 meedelen. De Stichting Grote Kerk Cultureel kon eindelijk de concertvleugel
Het begon in 2000 als een geintje: “Zullen we een rondje
aanschaffen. De Stichting Beatrix Kinderkliniek gebruikte het
IJsselmeer doen?” Maar inmiddels heeft de wielerploeg van
geld voor een poppenspel voor ernstig zieke kinderen. En de
Teijin Aramid Delfzijl al zeven keer voor een goed doel gefietst.
Reddingshonden Groep Drenthe schafte beschermende kleding
De organisatie is in handen van Henri van der Beek: “Onze baas
aan. Op www.rhgd.nl staat te lezen: ‘Door het professionele
wilde wel 50 cent per kilometer per persoon uitbetalen. Dat
karakter van onze huidige doelstelling, waarbij wij een grote
lieten we ons geen twee keer zeggen. We kiezen altijd een goed
verantwoordelijkheid voelen, is het noodzakelijk dat wij
doel in de provincie Groningen, want daar zit ons bedrijf. In 2007
investeren in onze mensen en materiaal. Alleen dan kunnen wij
zijn we met 20 man naar Arnhem gefietst, en weer terug. Dat is
op een verantwoorde en veilige wijze zorgdragen voor een
zo’n 500 kilometer. Voor het eerst deed schoonmaakbedrijf
gedegen opleiding en uitvoering tijdens zoekacties bij
Reym ook mee. De bijdrage van een aantal mensen uit Arnhem
vermissingen.’ De reddingspakken hadden ze al een tijdje op het
en een paar Japanners leverde nog eens 1.250 euro extra op. Zo
oog, vertelt contactpersoon Janine Schopmeijer. “We moeten
konden we totaal 7.250 euro aan de kinderafdeling van het
vaak op onbegaanbaar terrein met onze honden aan het werk. In alle weersomstandigheden, dwars door struikgewas en bramen. Met de gift waren we erg blij, want toen konden we de broekjascombinaties kopen. De pakken zijn stevig, winddicht en ademend. Ze hebben hun dienst al de nodige keren bewezen.”
30
Delfzicht Ziekenhuis geven. Daarvan hebben ze de speelplaats helemaal vernieuwd. Fietsen voor een goed doel is toch anders dan gewoon een rondje
“Zo konden we in totaal € 7.250 aan de kinderafdeling van het Delfzicht Ziekenhuis geven.”
fietsen. Je zit twee dagen in het zadel en dan ben je wel eens stuk. Als je op zo’n moment bedenkt waarvoor je het doet, kun je er weer tegen.”
people
Het Gelders Orkest op tournee Doen we ze een plezier? Kunnen we ze raken? We hebben met veel enthousiasme gespeeld. Het publiek reageerde zeer positief. Nu kun je bij Japanners niet met zekerheid zeggen of dat echt zo is, want ze zijn altijd erg beleefd. Maar het moet wel goed zijn overgekomen, anders waren we niet samen met onze Japanse
Al sinds 2002 is Teijin Aramid hoofdsponsor van Het Gelders Orkest. In 2007 werd besloten het contract met nog eens vijf jaar te verlengen. In het voorjaar maakte Het Gelders Orkest een tournee van ruim twee weken naar Japan, dankzij extra sponsoring en een bijdrage van Teijin Ltd. Vaste dirigent Ken-ichiro Kobayashi, gastvioliste Mariko Senju en gastpianist Kazune Shimizu traden met het 95 man/vrouw tellende orkest op in onder meer Tokyo, Osaka en Sapporo.
dirigent en de violiste teruggevraagd voor een nieuwe tournee. Die vindt plaats in 2009. Zonder sponsoring kunnen we onmogelijk zo’n reis maken. De overheidssubsidie dekt grotendeels de kernactiviteiten van het orkest. Zelfs een tournee per bus door buurland Duitsland is afhankelijk van extra inkomsten. Cultuur is helaas niet terug te verdienen uit de kaartverkoop. Daarom zijn onze sponsors onwaarschijnlijk belangrijk.” Het concert in Tokyo werd bijgewoond door Yoshihiro Ichii, toen secretaris van de CEO van Teijin, tegenwoordig CEO van Teijin Holdings The Netherlands. Hij genoot van het eerste
Contrabassiste Jacinta Molijn kijkt met grote tevredenheid terug
pianoconcert van Tchaikovsky en de Fantasie Symfonie van
op de tournee: “Het is leerzaam en verfrissend om naar het
Berlioz. Hij vindt het belangrijk dat een orkest als Het Gelders
buitenland te gaan. In dit geval was het zo bijzonder omdat
Orkest elders ter wereld kan optreden: “Het maakt er een orkest
Japan een heel andere cultuur kent. Een boeiende confrontatie
van wereldklasse van. Het is belangrijk dat we onze sociale
met een andere wereld. Zo doe je inspiratie op. Ook is zo’n
verantwoordelijkheid nemen en iets doen voor de maatschappij
intensieve periode heel goed voor het spelniveau van het orkest.
door een orkest of andere culturele organisatie financieel te
Daarbij is het spannend om voor onbekend publiek te spelen.
steunen.”
31
32
planet Meetbare ambities
p.34
Op schema voor REACH
p.36
Helderheid over regels
p.37
Energie efficiency
p.38
Verbeteringen na incidenten p.40
Japans veiligheidsysteem p.41
Veiligheid in ontwikkeling p.42
Nieuwe recyclingfabriek
p.43
Venster op de toekomst
p.44
33
Meetbare ambities Het management wil beter kunnen sturen op belangrijke QHSE- onderwerpen (kwaliteit, gezondheid, veiligheid en milieu). Naar analogie van de financiële afdelingen, zijn daarom in 2007 Key Performance Indicators (KPI) vastgelegd. Deze betreffen onderwerpen die ook in het verleden al veel aandacht kregen. Nu zijn ze echter ondergebracht in een samenhangend systeem.
Het management koos de volgende KPI’s:
heeft zichzelf als doel gesteld dit specifieke energieverbruik met
• h et aantal verbeterpunten uit audits dat binnen de gestelde
ten minste 1% per jaar te reduceren. Energiebronnen die
termijnen is opgelost; • h et aantal afwijkingen van vergunningvoorschriften en regelingen;
meetellen zijn: stroom, stoom, perslucht en aardgas (zie ook pagina 48). Op alle drie de locaties is dit doel ruimschoots gehaald. In Delfzijl komt dit door goed energiemanagement. In
• h et aantal ongevallen met verzuim;
Emmen wordt de forse daling deels veroorzaakt door twee
• de hoeveelheid niet-herbruikbaar afval;
incidenten, waardoor de indampinstallatie van het 96%
• de emissie van chemische stoffen;
zwavelzuur minder uren in bedrijf is geweest (zie pagina 48).
• de Energie Efficiëntie Index
Deels is de daling structureel door een optimalisatie van het wasproces. Daarentegen is de installatie die verdund zwavelzuur indampt, wel het hele jaar in bedrijf geweest (in 2006 slechts
Er is een relatie tussen de KPI’s en de doelstellingen van Teijin
een half jaar).
Ltd. De onderste vier KPI’s zijn namelijk een afgeleide van de
In Arnhem is het gasverbruik verminderd door de nieuwe
middellange-termijndoelstellingen van Teijin Ltd. De KPI’s
warmtewisselaar die eind 2007 in de afgas van de oven is
vereenvoudigen bovendien de certificering van het verslag
geplaatst. In 2008 is het gasverbruik naar verwachting nog lager,
Duurzaam Ondernemen, omdat belangrijke onderwerpen
omdat de warmtewisselaar dan pas echt goed zal functioneren.
meetbaar en toetsbaar worden. Er is dan ook veel aandacht geweest voor een betrouwbare datavoorziening en data-
Lucht
verwerking. Afhankelijk van de KPI wordt er elk kwartaal of elk
Er zijn drie soorten emissies naar lucht: vanuit puntbronnen,
jaar over gerapporteerd. Het management bepaalt vervolgens
vanuit diffuse bronnen en bij incidenten. Bij puntbronnen,
voor elke KPI nieuwe korte-termijndoelstellingen.
bijvoorbeeld schoorstenen, kan de samenstelling en hoeveelheid uitgestoten stoffen in het algemeen goed door metingen
34
EEI
worden vastgesteld. Bij sommige processen, waarvan de
De Energie Efficiëntie Index (EEI, zie de grafiek op pagina 48)
milieurisico’s groot zijn, heeft Teijin Aramid analyseapparatuur
geeft een beeld van de energieconsumptie in relatie tot de
geplaatst die bij verhoogde waarden een alarm geeft en/of
geproduceerde hoeveelheid Twaron en Sulfron. Teijin Aramid
direct het proces stillegt. Een diffuse bron is een onderdeel in de
planet
installatie waarbij door zeer nauwe openingen stoffen kunnen vrijkomen, denk bijvoorbeeld aan de afdichting van een afsluiter of flens. Jaarlijks worden diffuse bronnen gemeten en wordt de emissie (ook wel lekdichtheid) vastgesteld. Vervolgens wordt conform het Meetprotocol voor lekverliezen per stof een jaarschatting gemaakt van de totale emissie (zie pagina 51). In 2007 is veel aandacht aan emissiereductie van dichloor methaan (DCM) besteed. Zo is een meetprotocol ingevoerd, is een detectiemeter voor het opsporen van lekkages aangeschaft en wordt wekelijks de balans opgemaakt om tijdig toenames te signaleren. De toename van de DCM emissie in 2007 (zie pagina 51) heeft te maken met een toename in productie. Het actieplan voor terugdringen van DCM verliezen wordt in 2008 verder uitgevoerd. Freon22
Waterzuivering
Freon22 wordt gebruikt als koelmiddel, maar met ingang
In het derde kwartaal van 2008 wordt op het bedrijvenpark in
van 2015 mag dit niet meer. In 2007 heeft Teijin Aramid
Delfzijl een externe zoutafvalwaterzuivering in bedrijf genomen.
dan ook twee Freon-koelmachines vervangen door twee
Bij de voorbereidingen heeft Teijin Aramid een actieve rol
koel-machines met ammoniak. Door kleine lekkages is de
gespeeld en zal een van de eerste bedrijven zijn die op deze
emissie van Freon22 in 2007 toch gestegen ten opzichte van die
installatie wordt aangesloten. De installatie zal een deel van de
in 2006 (zie pagina 51). Voor een deel van de resterende
afvalwaterstroom van Teijin Aramid behandelen, voordat dit
Freon22-koelmachines is het plan van aanpak voor vervanging
wordt geloosd op het Zeehavenkanaal. Hierdoor zal de emissie
gereed en voor de laatste machines wordt het vervangingsplan
naar water dalen. Over de KPI emissies zullen we in het verslag
in 2008 opgesteld.
over 2008 uitgebreid rapporteren.
35
Op schema voor REACH
Het Europees Parlement heeft in december 2006 besloten dat REACH wordt ingevoerd: een regeling om de risico’s van chemische stoffen te beheersen. Op grond van REACH (Registration, Evaluation and Authorisation of Chemicals) moeten uiterlijk op 1 juni 2018 alle stoffen die in de Europese Unie worden geproduceerd en geïmporteerd, zijn geïnventariseerd, onderzocht en wel of niet toegelaten. Teijin Aramid heeft een brede werkgroep gevormd met vertegenwoordigers van de productielocaties, research, marketing en verkoop. Samen zorgen ze dat REACH zorgvuldig wordt toegepast. Zodat klanten zonder onderbreking de producten geleverd krijgen. Shirin Hesse kent vanuit de afdeling marketing en verkoop de
overleg met ons ontwikkelen. De grondstoffen die van buiten
vragen die klanten over REACH hebben: “Voor hen is de
de EU worden geïmporteerd, moeten worden geregistreerd.
kernvraag of we de producten die ze gebruiken blijven leveren.
We hebben inmiddels geïnventariseerd om welke stoffen het
Daarin kunnen we ze geruststellen. Om duidelijk te maken welke
gaat. Voor het productieproces kopen we een groot aantal
activiteiten we uitvoeren om dat zeker te stellen, hebben we een
chemicaliën in. We hebben onze leveranciers schriftelijk
REACH-statement opgesteld. Op een A4 staat bondig wat we
gevraagd of ze deze stoffen gaan registreren. Degenen van wie
doen.”
we geen spontaan antwoord kregen, hebben we nog eens
Paul Hoyer coördineert de REACH-activiteiten: “Als producent
persoonlijk benaderd.”
gaan we de stoffen die onder REACH vallen (pre)registreren.
Van 1 juni tot 1 december 2008 loopt de pre-registratieperiode.
Eindproducten zoals Twaron en Sulfron vallen buiten de regeling.
Daarna moeten producenten en importeurs uitgebreide
Daarom is onze registratieverplichting beperkt tot de mono-
informatie verzamelen over hun producten. Dat speelt vanaf
meren PPD en TDC, en de bijproducten OPD en
2009, maar Teijin Aramid is al wel bezig met voor-
zoutzuur. Bij de registratie moeten we aangeven waar de klanten het product voor gebruiken. In de meeste gevallen weten we dat al, omdat veel klanten hun toepassingen in
36
bereidingen. Onder andere door te inventariseren
“Als producent gaan we de stoffen die onder REACH vallen (pre)registreren.”
of bepaalde onderzoeken samen met andere producenten kunnen worden uitgevoerd.
planet
Helderheid over relevante regels De project navigator is een methodiek die alle fasen van een technisch/technologisch project beschrijft inclusief de bijbehorende acties en op te leveren documenten. Om binnen de projectnavigator alle QHSE-aspecten de juiste aandacht te geven, is op dat terrein een apart project gestart: Spacer. Spacer helpt om op het juiste moment aan de juiste wetten, regels en andere randvoorwaarden aandacht te besteden. Want als in een bepaald ontwikkelingsstadium iets over het hoofd wordt gezien,
Teijin Aramid heeft in haar bedrijfsvoering met een groot aantal wetten en regels te maken. Deze spelen onder andere een belangrijke rol bij de ontwikkeling van nieuwe producten. Zowel de producten als de productiemethoden moeten immers nu en in de toekomst aan alle eisen voldoen. In 2007 is de project navigator ontwikkeld: een hulpmiddel voor intern gebruik bij het uitvoeren van middelgrote productontwikkelingsprojecten.
is het later soms moeilijk of onmogelijk dat alsnog te herstellen. Spacer staat voor ‘ruimte geven’: door uit de vele regels onderwerpen te schrappen die overlap vertonen of niet relevant zijn voor Teijin Aramid kan de aandacht worden gericht op de zaken die wel een rol spelen. Daarnaast is Spacer een acroniem voor alle onderwerpen waarmee rekening moet worden gehouden, zoals kwaliteitssystemen, richtlijnen van Teijin Ltd. en REACH (zie pag 36). Spacer moet meerwaarde geven aan de eisen op het gebied van QHSE en duurzaam ondernemen: meer toegevoegde waarde, grotere efficiency en effectiviteit, hogere acceptatie en betere gebruiksvriendelijkheid. In 2008 wordt het systeem verder uitgewerkt. Spacer is een vervolg op het al langer gebruikte Early Awareness Systeem. Het systeem zorgt ervoor dat beperkende (milieu-) regels de creativiteit niet in de kiem smoren, maar dat ze juist inspiratie opleveren.
37
Energieefficiency voldoet aan de wereldtop Teijin Aramid neemt deel aan het Convenant Benchmarking energie-efficiency. Daarom moet de energie-efficiency uiterlijk in 2012 op het niveau van de wereldtop liggen. Om dat doel te bereiken is er zowel bij bestaande als nieuwe processen veel aandacht voor energiebesparing.
haar tweede Energie Efficiency Plan. In dit plan staan voor de productielocaties verschillende energiebesparingsmogelijkheden. Niet van allemaal is duidelijk of ze in de praktijk tegen verantwoorde kosten realiseerbaar zijn. Teijin Aramid laat de mogelijkheden onderzoeken. Van andere maatregelen staat vast dat ze haalbaar zijn en die worden dan ook uitgevoerd. Op alle locaties is nog winst te behalen door het energiemanagement te optimaliseren. In Arnhem kan bijvoorbeeld de warmte-terugwinning van een luchtcirculatieoven worden
Bij de ontwikkeling van nieuwe processen en capaciteits
verbeterd. In Delfzijl wordt de luchtvoorwarmer voor het drogen
uitbreidingen speelt de afdeling Research en Development een
van polymeer aangepast. Als op locatie Arnhem het energie-
belangrijke rol. Groepshoofd monomeren en polymeren Johan
management wordt verbeterd en de voorgestelde maatregel
Boelee: “We zoeken naar een proces dat een maximale
uitgevoerd, komt de energie-efficiency daar op het niveau van
omzetting van grondstoffen naar eindproduct geeft, waarbij zo
de wereldtop. In Delfzijl en Emmen is dat nu al het geval, onder
min mogelijk bijproducten ontstaan. Daarbij streven we er naar
meer omdat de gebruikte elektriciteit met een warmtekracht-
zo eenvoudig mogelijke apparatuur in te zetten. Kosten-
centrale (WKC) wordt geproduceerd.
berekeningen maken duidelijk wat in het proces de kosten voor grondstoffen, apparatuur en energie zijn. Op die manier zijn we
Warmtekrachtcentrale
in staat alternatieven tegen elkaar af te wegen.”
Teijin Aramid betrekt in Emmen elektriciteit en stoom van Emmtec Services. De productie daarvan gebeurt in twee
38
Maatregelen
moderne, zeer schone, gasgestookte WKC’s. Henk Leentjes van
Elke vier jaar vindt er een energie-doorlichting plaats en
Emmtec Services: “De uitstoot van CO2 is ongeveer 25 procent
wordt er aansluitend een energie-efficiencyplan (EEP)opgesteld.
kleiner dan met conventionele systemen. We zoeken gezamenlijk
Het Verificatiebureau benchmarking energie-efficiency (VBE)
continu naar verdere verbeteringen. We bekijken bijvoorbeeld of
bewaakt de voortgang. In 2007 publiceerde Teijin Aramid
we de restwarmte uit de rookgassen van de WKC kunnen
planet
benutten voor ruimtekoeling in een productieruimte van Teijin Aramid. De verwarming gebeurt al met restwarmte. Daarnaast zien we mogelijkheden om zo’n 100.000 m3 water te besparen. Teijin gebruikt
“Op alle locaties is nog winst te halen door het energie management te optimaliseren.”
meter. Uiteindelijk willen we het verbruik dagelijks bekend maken. De medewerkers zien dan niet alleen wat ze hebben geproduceerd, maar ook hoeveel energie ze daarvoor hebben gebruikt.”
stoom die in het proces condenseert en vervuild kan raken met zwavelzuur. Met een ionenwisselaar kun je dat verwijderen, zodat het water kan worden
Daarnaast zoekt Kalsbeek naar energiebesparingsmogelijkheden. “In de fabriek branden dag en nacht
hergebruikt. Voor de verdere toekomst is de bouw van een
TL-lampen. In een gecombineerd onderzoek kijken we eerst naar
biomassacentrale denkbaar, die wordt gestookt met schone
de lichtbehoefte volgens de Arbo-eisen. Daarna onderzoeken we
houtresten uit de omgeving. Dat geeft nóg schonere energie. En
of het mogelijk is over te schakelen op hoogfrequente verlichting
we zouden het water uit onze afvalwaterzuivering geschikt
en eventueel minder armaturen.” Er loopt ook nog een ander
kunnen maken als waswater in de spinstraat. De haalbaarheid
onderzoek in Emmen. Een onderzoeksbureau brengt in een
van deze plannen moet uiteraard eerst onderzocht worden.”
studie de warmte- en koudestromen in beeld. Mogelijk kunnen processen elkaars warmte of koude benutten. Teijin Aramid
Inventariseren
heeft recent ook al diverse besparingen bereikt. Zo levert het
Energiebesparing is voor Teijin Aramid een belangrijk onderwerp.
kouder wassen van het garen een grote energiebesparing op.
Niet alleen vanwege de stijgende energieprijzen, maar zeker ook
Inmiddels is ook in de cijfers zichtbaar dat het in 2006 oplossen
omdat het hoort bij duurzaam ondernemen. Energietechnoloog
van de lekkages in het persluchtsysteem daadwerkelijk
Ester Kalsbeek houdt in Emmen het energieverbruik nauwlettend
resulteert in een lager verbruik.
in de gaten: “Ik probeer zo nauwkeurig mogelijk vast te leggen wat de belangrijkste energieafnemers zijn. Het zou ideaal zijn om op verschillende plaatsen in de fabriek extra meters te plaatsen, maar dat is in de praktijk vaak lastig. Veel processen kun je namelijk niet onderbreken voor het monteren van een
39
Verbeteringen na incidenten
Het was een rare gewaarwording voor zowel medewerkers als omwonenden. Op 21 juli 2007 werd er in Emmen alarm geslagen: er was een gat in een leiding ontstaan en hierdoor ontsnapte er een kleine hoeveelheid waterdamp met zwavelzuur. Dit alarm was het eerste in de historie van de fabriek. Uiteindelijk vielen de gevolgen mee: enkele politieagenten hadden wat last van hun luchtwegen. De wachtchef die tijdens het incident dicht bij de installatie stond, kon na een bezoek aan het ziekenhuis direct weer naar huis.
snel uitbreidt. Na de melding bij 112 reden er dan ook al snel hulpverleningsvoertuigen het terrein op. Ook de pers was vlot aanwezig. Toen het incident onder controle was, bezorgden medewerkers diezelfde dag nog een brief met uitleg over wat er was gebeurd bij de omwonenden en omliggende bedrijven. De externe communicatie vond in nauw overleg met de gemeente plaats. De incidenten waren natuurlijk aanleiding de oorzaken te onderzoeken om herhaling in de toekomst te voorkomen. Dit heeft geleid tot enkele technische aanpassingen in de installatie. Zo is het nu mogelijk om het zwavelzuur sneller uit de installatie in een noodopvangtank te laten lopen. Verder zijn er extra camera’s geplaatst en zal een nieuw detectiesysteem in de
Op 25 september was er opnieuw een zwavelzuurlekkage.
opvanggoten alarm slaan als er hete vloeistof in stroomt.
De schok was groot. Opnieuw werd 112 gebeld. Door een snelle
De procedures voor de inkoop van reserveonderdelen
bestrijding kon worden voorkomen dat er schadelijke stoffen in
zijn aangescherpt en een werkgroep onderzoekt of er
de omgeving terechtkwamen. Ditmaal was de oorzaak een
organisatorische verbeteringen mogelijk zijn. Een andere
reserveonderdeel dat een iets afwijkende specificatie bleek te
werkgroep neemt de noodprocedures onder de loep. Inmiddels
hebben.
is er voor het hele bedrijvenpark al een apart geluidssignaal voor gasalarm ingevoerd. Er was al een alarmsignaal dat klinkt bij een
De filosofie bij Teijin Aramid is dat er bij een incident maar beter te groot alarm kan worden geslagen, dan te klein. Het is beter een brandweerwagen onverrichter zake terug te sturen, dan dat de wagen nog moet worden opgeroepen als de calamiteit zich
40
oleumlekkage.
planet
Meerwaarde door Japans veiligheidssysteem Teijin Ltd. vindt het belangrijk dat de productie locaties met de grootste risico’s deelnemen in een Japans programma om rampen te voorkomen (disaster prevention).Milieucoördinator Hans Porre voerde de werkzaamheden uit voor de locatie Delfzijl.
De overheid ziet de disaster prevention methode als een nuttige aanvulling op het preventief veiligheidsbeleid, zo bleek tijdens de jaarlijkse inspectie van brandweer, provincie en arbeidsinspectie. Jaarlijks controleren vier tot vijf inspecteurs gedurende twee dagen of Teijin Aramid werkt volgens haar BRZOveiligheidsrapport. In 2007 werden twee administratieve overtredingen geconstateerd. De eerste was dat onvoldoende
Het viel Porre op dat er in veel gevallen overlap is met het
helder is hoe de beveiliging van de chloorleverancier wordt
Europese Besluit Risico’s Zware Ongevallen (BRZO). Op grond
getest. De tweede dat de directie geen uitspraak heeft gedaan
daarvan moet Teijin Aramid alle relevante zaken met betrekking
over de effectiviteit van het veiligheidssysteem. Om de eerste
tot zware ongevallen in een veiligheidsrapport vastleggen en
overtreding op te lossen maakt de chloorlevancier een
uiteraard werken volgens de vastgelegde werkprocessen. Ondanks
testvoorstel, dat tijdens de BRZO inspectie van 2008 wordt
sommige dubbelingen heeft deelname aan het Japanse programma
beoordeeld. De tweede overtreding moet voor 1 mei 2008 zijn
voordelen. “Je kijkt op wat grotere afstand, wat abstracter en
verholpen.
beschouwender naar het bedrijf. Met een grote checklist spoor je veiligheidsrisico’s op. Dat hebben we gedaan in brainstormsessies
Nieuw in 2007 was dat Teijin Aramid voor zover bekend het
met deskundigen uit verschillende delen van de organisatie:
eerste bedrijf is met een modulair veiligheidsrapport. Door de
productiemensen, medewerkers kwaliteit, gezondheid, veiligheid
dynamiek in het bedrijf moet het veiligheidsrapport regelmatig
en milieu (QHSE) en onderhoud medewerkers. We hebben
aan de nieuwe manier van werken worden aangepast, maar er
26 verbeterpunten vastgelegd, variërend van het aanpassen van
zijn ook onderdelen die in het algemeen niet veranderen, zoals
het designproces tot het verbeteren van de informatieoverdracht
de stoffenlijst. Door de modulaire opbouw hoeven alleen
tussen afdelingen. De aanbevelingen zijn inmiddels grotendeels
onderdelen die wijzigen vervangen te worden. Het actualiseren
opgenomen in de lopende processen.” Teijin Ltd. neemt de
van het veiligheidsrapport gebeurt de komende jaren nog
activiteiten serieus: specialisten uit Japan hebben naar aanleiding
gestructureerder.
van het project een audit uitgevoerd met positief resultaat.
41
Veiligheid in alle ontwikkelingsstappen Bij het ontwerp van een nieuwe installatie staat veilig functioneren centraal. In elke fase van het (ontwerp)proces worden specifieke veiligheidsonderwerpen bekeken. Dat gebeurt tijdens het basisontwerp, het design, de engineering, de goedkeuringsfase, de uitvoering en de introductie.
Als de installatie in gebruik is, bewaken veiligheidssystemen de processen. Op cruciale plaatsen in de installatie worden metingen uitgevoerd en snuffelpalen detecteren gaslekkages. Het controlesysteem slaat alarm als veiligheidsgrenzen worden overschreden. Daarnaast zijn er menselijke controles. Preventief onderhoud is belangrijk om problemen te voorkomen: op basis van de levensduur van de in de installatie gebruikte materialen wordt bepaald wanneer onderdelen moeten worden vervangen.
In de beginfase is de keuze van de grondstoffen belangrijk. Een aandachtspunt is of gevaarlijke chemicaliën kunnen worden
Ondanks alle voorzorgen kan er iets mis gaan. Risicoanalyses
vervangen door stoffen met een minder groot veiligheidsrisico.
maken duidelijk wat in verschillende situaties de effecten
De opslag van stoffen krijgt aandacht: wat zijn bijvoorbeeld de
kunnen zijn. Op basis hiervan worden bedrijfsnoodplannen
minimale afstanden naar installatieonderdelen en is het
gemaakt. Het blijft niet bij papierwerk. Op alle locaties worden
mogelijk om de stof in een minder geconcentreerde vorm op te
oefeningen gehouden. Vaak kleinschalig, soms zeer grootschalig,
slaan. Tijdens de engineeringsfase worden hazard en operability
zoals in 2007 in Emmen. Toen vloog zogenaamd een vliegtuigje
(Hazop) studies uitgevoerd. Deskundigen kijken tot op het niveau
een gebouw van DSM binnen. De chauffeur van een tankwagen
van leidingstukken of deze bestand zijn tegen de optredende
bij Teijin Aramid schrok daar zo van, dat hij een botsing
drukken, temperaturen en de gebruikte stoffen, en wat er
veroorzaakte, waarbij de tankauto lek raakte. Hulpverleners uit
gebeurt bij onvoorziene omstandigheden. Deze studies maken
Emmen en omgeving bestreden de ‘ramp’. Uit de oefening bleek
onder meer duidelijk of er aanvullende maatregelen nodig zijn,
dat vooral de onderlinge communicatie nog beter moet.
zoals extra instrumentatie, trainingen of speciale veiligheidsprocedures. Voor de installatie in bedrijf wordt genomen, krijgen de medewerkers instructies, zodat ze er goed en veilig mee kunnen werken.
42
planet
Nieuwe recyclingfabriek Mottainai is Japans voor Waarom verspillen? Onder deze projectnaam werd in Arnhem een recyclingfabriek gebouwd. Eind 2007 werd deze geopend. Mottainai maakt duidelijk dat People, Planet en Profit heel goed gelijk kunnen opgaan. De investering werd ingegeven door de drie P’s.
People: in de nieuwe fabriek zijn de arbeidsomstandigheden sterk verbeterd. In plaats van het tillen van relatief zware dozen is in de nieuwe fabriek overgestapt op semi-bulktransport. Zo wordt het aantal fysieke handelingen beperkt. Planet: de investering in recycling vormt een grote impuls voor het milieu. Het hergebruik van materialen vermindert het grondstoffen- en energiegebruik. Teijin Aramid koopt het recyclebare materiaal terug uit de markt. Het kan gaan om zuivere Twaron (bijvoorbeeld snijresten van het materiaal voor kogelwerende vesten), mengsels met andere high performance vezels of gebruikelijke vezels zoals katoen. In gespecialiseerde bedrijven wordt dit materiaal volgens door Teijin Aramid opgestelde richtlijnen gesorteerd, om van een mengsel van grondstoffen tot de juiste inzetproducten voor speciale hoogwaardige recycleproducten te komen. In Arnhem worden deze inzetproducten omgezet in pulp, dat als een speciaal recycleproduct op de markt komt. Profit: Omdat van nature een vervuiling bij recyclingpulp niet
toepassingen waarvoor het wel geschikt is, zoals in frictie-
geheel kan worden uitgesloten, hangt de acceptatie van
materiaal. Een ander effect is dat in de huidige tijd van grote
recyclingpulp gedeeltelijk van de toepassing af. Voor technisch
vraag naar aramide garens en daaruit resulterende krapte, het
papier, waarin de kleinste oneffenheid onacceptabel is, is
gebruik van recyclinggrondstoffen een oplossing biedt die de
recyclingpulp niet de juiste keuze. Maar er zijn wel legio andere
gehele aramidemarkt ten goede komt.
43
Het venster op de toekomst
In december 2009 heropent het Stedelijk Museum in Amsterdam. In een opvallend nieuwe gedaante: voor het bestaande gebouw uit 1885 verrijst een nieuwe gevel. Bureau Benthem Crouwel maakte het ontwerp. Op zoek naar een licht en oersterk materiaal hiervoor, werd contact gelegd met Teijin Ltd. Als leverancier van Twaron en koolstof is Teijin Ltd. de ‘hoofd-founder’ van de nieuwbouw, die straks onderdak biedt aan onder meer het Teijin-auditorium. De belangrijke rol van Teijin Ltd. werd op 12 april 2007 tijdens de groundbreaking ceremony nog eens onder de aandacht. Directeur Gijs van Tuyl van het Stedelijk is blij met de samen-werking: “Teijin is onze eerste
De samenwerking met Japan past in een traditie, constateert Van Tuyl: “Nederland en Japan
“De samenwerking met Japan past in een traditie”
onderhouden al ruim 400 jaar betrekkingen. En Vincent van Gogh was een verzamelaar van Japanse prenten. Als museum werken we af en toe samen met Japan. Een deel van onze collectie is er bijvoorbeeld tentoongesteld en we hebben hier wel eens een Ikebana-tentoonstelling gehad. In
buitenlandse sponsor en ik hoop dat anderen
onze collectie zijn ook werken van Japanse
zullen volgen, want het Stedelijk heeft een internationaal karakter. Uiteraard gaat er wat onderzoek aan zo’n samenwerking vooraf. De sponsor
kunstenaars opgenomen, zoals Kusama, Kudo en Tajiri. Persoonlijk kan ik het goed met Japanners vinden. Ik ben er voor mijn werk veel geweest. De trouw
moet vanzelfsprekend solide zijn. En dat is Teijin zonder meer. Het
en continuïteit in de contacten spreekt me aan. En je kunt veel
spreekt me aan dat het een innovatief bedrijf is dat de ambitie
met ze lachen.”
heeft om de beste te zijn. Wij hebben dezelfde doelstelling. Er zijn drie musea op het Museumplein: het Rijksmuseum, het Van
Het vernieuwde Stedelijk Museum opent in december 2009
Goghmuseum en het Stedelijk. Daarvan zijn wij ‘het venster op de
met een toptentoonstelling van de Amerikaanse kunstenaar
toekomst’. Daar past het ontwerp van de nieuwbouw in: het is
Mike Kelley.
vernieuwend en toont een nieuw gezicht.”
44
PROFIT
Profit KERNGEGEVENS Investments 2007 ~125 mln eur
5% Arnhem, productie 2% Arnhem, research 51% Emmen 42% Delfzijl
Onwikkeling van de netto omzet
220 Index (2001=100)
200 180 160 140 120 100 80 2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
45
people
People KERNGEGEVENS kerngegevens medewerkers1 per 31.12.2006
totaal
totaal
kantoor
kantoor
research
research
productie
2007
2006
Arnhem
Arnhem
Arnhem
Arnhem
Arnhem
2007
2006
2007
2006
2007 55
medewerkers
1197
1156
145
131
122
113
174
39
8
8
5
8
8
mannen
1045
1021
83
80
99
94
52
vrouwen
152
135
62
51
23
19
3
mannen in leidinggevende functie
117
114
23
22
13
12
8
ingehuurde medewerkers2
vrouwen in leidinggevende functie
12
10
2
2
4
3
0
mannen voltijd
1018
1004
83
79
91
90
51
vrouwen voltijd
62
62
23
26
9
6
0
mannen deeltijd
27
17
0
1
8
4
1
vrouwen deeltijd
90
73
39
25
14
13
3
medewerkers dagdienst
575
538
145
131
115
104
13
medewerkers ploegendienst
622
618
0
0
7
9
42
medewerkers onbepaalde tijd
1158
1107
134
124
114
103
49
35
49
10
7
6
10
6
medewerkers bepaalde tijd medewerkers >62 jr. doorwerkend
4
percentage ziekteverzuim
4,39
per 31.12.2006 medewerkers ingehuurde medewerkers
1
4,5
2,75
2
3
1,71
2,3
4,67
China4
China4
USA
USA
Brazilië
Brazilië
Italië
Italië
2007
2006
2007
2006
2007
2006
2007
2006
12
12
20
19
8
7
2
2
0
0
2
1
0
1
0
0
mannen
7
7
11
11
6
6
1
1
vrouwen
5
5
9
8
2
2
1
1
mannen in leidinggevende functie
2
2
2
2
4
4
1
1
vrouwen in leidinggevende functie
0
0
0
0
0
1
0
0
mannen voltijd
6
6
11
10
7
7
1
1
vrouwen voltijd
5
5
9
6
1
1
1
1
mannen deeltijd
1
1
0
1
0
0
0
0
vrouwen deeltijd
0
0
1
2
0
0
0
0
12
12
19
19
8
8
2
2
0
0
0
0
0
0
0
0
medewerkers dagdienst medewerkers ploegendienst
Instroom
Doorstroom
Verticale mobiliteit vestiging
beginsterkte
bij: in dienst promotie binnen promotie binnen
eigen afdeling
eigen locatie
promotie tussen NL- locaties bij
Kantoor Arnhem
131
21
3
Research Arnhem
113
12
Productie Arnhem
53
promotie
demotie
af internationaal (binnen Teijin ltd.)
1
1
7
Emmen
593
30
8
Delfzijl
266
13
13
6
2
2
2
Totaal
1156
83
24
9
3
3
1
46 De cijfers zijn inclusief twee Nederlandse medewerkers werkzaam bij Teijin Ltd. (expats) en exclusief medewerkers Teijin Ltd. werkzaam in Nederland (impats)
people
productie
Emmen
Emmen
Delfzijl
Delfzijl
Arnhem
2007
2006
2007
2006
Leeftijdsverdeling Nederland jonger dan 20 jaar
2006 53
611
593
264
2007
2006
0
0
20-24
9
14
266
25-29
53
52 107
1
100
5
53
17
30-34
103
50
576
559
235
238
35-39
184
179
3
34
34
29
28
40-44
291
289
8
55
55
18
17
45-49
271
254
0
1
1
5
4
50-54
143
129
50
565
553
228
232
55-59
93
93
0
15
15
15
15
60 jaar en ouder
50
38
%
aantal
Diensttijd Nederland
0
11
6
7
6
3
20
19
14
13
<= 2 jaar
5,3
64
13
155
153
147
137
3-5 jaar
29,6
354
40
456
440
117
129
6-10 jaar
10,9
131
49
607
585
254
246
11-20 jaar
25,6
306
4
4
8
9
20
21-30 jaar
13,0
156
1
>= 31 jaar
15,5
186
6,2
5,59
5,5
3,67
3,7
Frankrijk
Frankrijk
Duitsland
2007
2006
2007
Duitsland Groot-Brittannië Groot-Brittannië 2006
2
2
61
61
2
2
0
0
0
4
0
0 Ondernemen 2005 zijn gepubliceerd i.v.m. hantering van een andere definitie
2007
People kerngegevens
2006
1
1
34
33
1
1
1
1
27
28
1
1
1
1
3
3
na3
0
0
0
0
na3
1
1
34
33
2
2
1
1
19
20
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
8
8
0
0
2
2
57
57
2
2
0
0
4
4
0
0
1 = De cijfers 2005 wijken af van de cijfers zoals ze in het verslag Duurzaam
2 = De ingehuurde medewerkers zijn niet inbegrepen in de overige aantallen in deze tabel 3 = Leidinggevende functies zijn niet aanwezig; de medewerkers zijn in functie gelijk aan elkaar 4 = De cijfers zijn inclusief de Nederlandse medewerker werkzaam bij Teijin Twaron in China
Uitstroom
Horizontale mobiliteit functiewijziging met behoud van functiegroep binnen tussen locaties eigen
bij
af
expatriëring
bij
af: ontslag
af: pensioen
af
af: arbeids-
af: overlijden
eindsterkte
ongeschikt
locatie 12
5
1
1
145
2
1
122
3
2
55
9
3
611
3
1
13
1
1
264
15
32
8
2
1197
1
47
PLANET
planet KERNGEGEVENS | energie
Index t.o.v. 2005 (%)
Energie | EFFICIËNTIE INDEX
105 100 95 90 85 80 2005 Arnhem
2006 Delfzijl
2007 Emmen
Doel
De Energie Efficiëntie Index geeft een beeld van de energieconsumptie in relatie tot de geproduceerde hoeveelheid Twaron. Teijin streeft naar een reductie van minimaal 1% per jaar met 2005 als basisjaar (100%). Hoe lager het getal, hoe beter de energie-efficiëntie. Alle drie de locaties hebben in 2007 beter gepresteerd. In Delfzijl is dit te danken aan goed energiemanagement en in Arnhem aan een nieuwe warmtewisselaar in de afgas van de oven. In Emmen hebben de twee incidenten met de indampinstallatie voor 96% zwavelzuur eenmalig voor een lager gasverbruik gezorgd (zie pagina 40). Daarnaast is het wasproces geoptimaliseerd, wat een structurele verbetering inhoudt. De indampinstallatie voor verdund zwavelzuur heeft het hele jaar gewerkt (in 2006 slechts een half jaar).
48
PLANET
planet KERNGEGEVENS | lucht LUCHT | KOOLDIOXIDE NAAR LUCHT
30000 25000 TON
20000 15000 10000 5000 0 2003 Arnhem
2004 Delfzijl
2005
2006
2007
Emmen
De getallen van Arnhem zijn vanaf 2005 herberekend omdat er nieuwe omrekeningsfactoren van het Verificatie Bureau Energie-Efficiency (VBE) zijn gebruikt. De CO2 emissie is voor Arnhem en Emmen berekend op basis van het gasverbruik en in Delfzijl op basis van het gasverbruik en het verbranden van onverwerkbare stoffen uit het productieproces van PPD en TDC.
49
PLANET
LUCHT | StikstofOXIDE NAAR LUCHT
60 50 TON
40 30 20 10 0 2003 Arnhem
2004 Delfzijl
2005
2006
2007
Emmen
De uitstoot van NOx in Arnhem is gedaald door een betere afstelling van de branders en aanpassingen aan de branderpijpen van de oven. De emissie van NOx is in Delfzijl gedaald doordat gestopt is met het verbranden van PPD Heavies (PPD-HE) in de PPD incinerator. Deze installatie voldoet niet meer aan de wetgeving. De verbranding vindt nu extern plaats. Een beperkt deel van de PPD-HE wordt nog wel verbrand in de TDC/PPD incinerator.
50
PLANET
LUCHTemissies | Teijin Aramid, Delfzijl Component
eenheid
2003
2004
2005
2006
Stof
kg
-
0
18
70
2007 46
Tetrachloormethaan
kg
11
16
5288
2859
218
Aniline
kg
120
49
51
77
22
Dichloormethaan
kg
2103
959
681
371
765
Polymeerstof
kg
0
403
881
239
796
De afname van de emissie van Tetrachloormethaan is het gevolg van de installatie van extra koolbedden medio 2006. Het cijfer over 2005 is herberekend. De toename van de emissie van DCM is het gevolg van incidentele afwijkingen van het zuiveringssysteem van de recoveryfabriek.
LUCHTemissies | Teijin Aramid, EMMEN eenheid
2003
2004
2005
2006
Avivage*
Component
ton
4,6
4,8
5,0
6,1
2007 6,1
Freon 22
kg
580
240
3170
600
720
* Avivage is een vloeistof die op het garen wordt aangebracht om de statische oplading te verminderen en de verwerkingseigenschappen van het garen te verbeteren. De stijging van de emissie Freon 22 is veroorzaakt door diverse kleine lekkages in de installaties voor het koelen van zwavelzuur.
LUCHTemissies | Teijin Aramid, Arnhem eenheid
2003
2004
2005
2006
Pulpstof
Component
kg
-
25
30
89
2007 *
Dichloormethaan
kg
6500
1900
12200
5600
6472
*De metingen van pulpstof bleken onder de detectiegrens van de meetmethode te liggen (<1 mg/m3). Als de uitstoot 1 mg/m3 zou bedragen, dan komt dit neer op een emissie van maximaal 127 kg pulpstof. Dit ligt nog ver onder de wettelijke eis.
51
PLANET
planet KERNGEGEVENS | water VERBRUIK T.O.V. BASISJAAR 2000 (%)
WATERVERBRUIK
140 120 100 80 60 40 20 0 2000 Arnhem
2003
2004 Delfzijl
2005
2006
Emmen
In Emmen is het waterverbruik sterk afgenomen omdat het wasproces minder water verbruikt. Voor het berekenen van het waterverbruik in Delfzijl wordt met ingang van 2007 een realistischer model gebruikt.
52
2007
PLANET
Wateremissies | Teijin Aramid, Delfzijl Component
eenheid
2003
2004
2005
2006
ton
221
360
230
153
211
Totaal stikstof
kg
36896
63941
42249
59008
75386
N-methylpyrolidon
kg
1082
1375
1543
1545
2000
Chemisch zuurstofverbruik
2007
Alle emissies naar water zijn toegenomen door de productiestijging. Het chemisch zuurstofverbruik is mede gestegen door een toename van Methacrylzuur in het afvalwater. Door een hoger gehalte aan nitraat in de grondstof natriumnitriet is het totaal stikstof verder verhoogd.
Wateremissies | Teijin Aramid, Emmen eenheid
2003
2004
2005
2006
Chemisch zuurstofverbruik
Component
ton
1,0
1,7
2,4
1,8
2007 1,3
Sulfaat
ton
205
173
165
161
171
De hoeveelheid totaal stikstofoxide is met circa 4 kg/jaar verwaarloosbaar klein. De hoeveelheid chemisch zuurstofverbruik is een optelsom van wat er via het schoon- en het vuil-waterriool is geloosd en wat er door de afvalwaterzuivering is verwijderd. De CZV in het schoon-waterriool is gedaald en die van het vuil-waterriool is gestegen . De oorzaak hiervoor is niet onderzocht, omdat de emissie ruim onder de vergunningsnorm blijft. De sulfaatemissie is vanaf 2004 op redelijk constant niveau ondanks een sterke productietoename.
Wateremissies | Teijin Aramid, Arnhem Component Chemisch zuurstofverbruik Totaal stikstof
eenheid
2003
2004
2005
2006
ton
36,6
37,7
54,2
34,8
2007 42,9
kg
-
700
2465
1578
1938
Dichloormethaan
kg
-
631
2300
300
798
N-methylpyrolidon
kg
-
4900
17451
11259
13826
Het cijfer voor het chemisch zuurstofgebruik in 2006 is gecorrigeerd op basis van de eigen gemeten afvalstromen. De rapportage op basis van de cijfers die de waterzuivering beschikbaar stelt, was hoger. De verhoging van het totaal stikstof wordt veroorzaakt door toenemende activiteiten in de polyplant en de regeneratie. In 2008 zullen deze activiteiten verder toenemen. Een betere meting en terugwinning van hulpstof NMP uit het polymeer moeten een verdere toename van de NMP emissie voorkomen. De toename van DCM heeft te maken met de productiestijging. Het actieplan voor het terugdringen van DCM verliezen wordt in 2008 verder uitgevoerd. In 2007 is de jetspin pilot plant opgestart en is de activiteit in de miniplant toegenomen. Hierdoor moest er meer afvalwater met NMP in de regeneratie worden verwerkt.
53
PLANET
planet KERNGEGEVENS | afval storten afval Arnhem
TON
900 800 700 600 500 400 300 200 100 0
Delfzijl Emmen
2003
2004
2005
2006
2007
In Emmen moest eenmalig een hoeveelheid afgekeurd polymeer worden gestort, omdat deze partij niet kon worden verbrand of verwerkt. De toename in Delfzijl is het gevolg van de productiestijging.
TON
VERBRANDEN afval
4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0
Arnhem Delfzijl Emmen
2003
2004
2005
2006
In Arnhem zijn oude chemicaliën en polymeer afgevoerd vanwege voorraadsanering en de komst van nieuwe chemicaliëncontainers. De stijging wordt mede veroorzaakt door een uitbreiding van de activiteiten. In Emmen heeft de productie beter gedraaid en is er daardoor minder afval geproduceerd. Delfzijl heeft meer afval verbrand door de productieverhoging (in- en externe verbranding van PPD-HE en TDC-HE’s).
54
2007
PLANET
TON
HERGEBRUIK MATERIAAL
1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0
Arnhem Delfzijl Emmen
2003
2004
2005
2006
2007
Hergebruikt materiaal: metaal, afgewerkte olie, batterijen, hout, kunststof, verpakkingsmateriaal, glas, etc. De afname in Emmen wordt veroorzaakt door een lagere hoeveelheid zwavelslib en het niet kunnen leveren van entslib voor een andere zuiveringsinstallatie (dit was in 2006 wel het geval). In Delfzijl zijn in 2007 minder grote projecten uitgevoerd dan in 2006, wat resulteert in minder betonpuin, staal, verpakkingsmateriaal, etc.
TON
VERPAKKINGSMATERIAAL
450 400 350 300 250 200 150 100 50 0
Teijin Aramid Nederland
2003
2004
2005
2006
2007
In het kader van het Besluit Verpakkingen (opvolger van het Convenant verpakkingen) moet de hoeveelheid op de Nederlandse markt gebrachte verpakkingen worden opgegeven. Uitgangspunt is dat de klant dit verpakkingsmateriaal gescheiden afvoert. Het gaat om papier/karton, kunststof en metaal. Door een inhaalslag in de recycling zijn er meer blauwe vaatjes met spinoplossing leeggemaakt en deze zijn door een beter draaiend productieproces niet meer allemaal nodig voor hergebruik.
55
bijlage
Raad van Commissarissen
Leden van de Ondernemingsraad
Y. Ichii (voorzitter, Amsterdam)
H. Sulmann
K. Breen
M. Tuinstra
F. Migchelbrink
G. Loer
H. Furuya (Teijin Ltd., Japan)
H. Suichies
T. Runneboom
F. de Boer L. Sanders P. Wentzel W. Keuken A. Zijm A. Borneman A. Gustin H. Bryan E. Tiben E. Meijrink B. Jeurissen
56
Colofon
Verslag duurzaam ondernemen 2007 Projectgroep: Harrie Bosman (Officer QHSE/CSR), Peter ter Horst (Group Controller), Caroline Mackay (External Communication Officer & Projectleider), Han Veldman (Manager Labour Affairs) Met dank aan: Alle collega’s en relaties die aan dit verslag hebben meegewerkt. Tekst: A3/Adrie Beyen en Ferdinand Pronk Fotografie: Theo Tangelder Fotografie Overige: Lars Bahl (voor Roblon, p. 14), Paul Hoedemaeckers (p. 16), Hans-Peter van Velthoven (p. 19), Benthem Crouwel Architekten BV bna (p. 44), Reddingshonden Groep Drenthe (p. 30), Gelders Orkest (p. 31) Vormgeving: Scheepens reclame adviseurs Grafische productie: Van Amerongen drukkerij
Dit is een uitgave van Corporate Communication Teijin Aramid Dit verslag is gedrukt op Satimat Green, dat bestaat voor 60% uit gerecycled papier en voor 40% uit FSC vezel. © Teijin Aramid BV, 2008-06-10 De gegevens in dit document zijn in overeenstemming met de stand van kennis bij publicatie (juni 2008) Alle vermelde handelsmerken zijn eigendom van Teijin Ltd. Of Teijin Aramid BV.
57
TEIJIN ARAMID BV Westervoortsedijk 73 Postbus 9600 6800 TC Arnhem Nederland Tel.: +31 26 366 24 23 Fax +31 26 366 53 93
[email protected] www.teijinaramid.com
Twaron®, Sulfron®, Teijinconex® and Technora® are registered trademarks and the property of Teijin Aramid and Teijin Limited.
