krant
26ste jaargang, winter 2015 -2016
Huisregels.
Wat mag wel en niet in huisregels staan?
Duidelijkheid
‘Huisregels zijn ongelooflijk besmettelijk’
of betutteling?
Onderzoek naar huisregels over bezoek en gebruik van eigen kamer
REDACTIONEEL
‘Elke regel die je niet kunt uitleggen, kan geschrapt worden’
“Dit is geen huis, het is een gang met ongekozen buren, een straat zonder
Rechtsongelijkheid
brievenbussen. Maar om half elf is het bedtijd voor iedereen volgens de
En wat blijkt? Er zijn grote verschillen tussen instellingen. Zo mag je op de ene
regels van het prikbord…”, hoorde ik een cliënt laatst zeggen.
afdeling onbeperkt bezoek ontvangen (dag en nacht) en op de andere afdeling is dat maar een paar uur per week. Op sommige afdelingen zijn
Huisregels. Iedereen die verblijft in een zorginstelling, krijgt ermee te maken.
cliënten vrij om op hun kamer te roken, te eten en te drinken, televisie te
Huisregels regelen bijvoorbeeld op welke tijden bezoek welkom is, of je wel
kijken, te internetten, seksueel contact te hebben, bezoek te ontvangen enz.
of niet mag roken op de afdeling, hoe laat er wordt gegeten en op wel-
Op andere afdelingen mag dat weer helemaal niet of is dat beperkt toe-
ke tijd het rustig moet zijn. Huisregels kunnen, zoals Rick Mentjox (bestuurder van ggz-instelling Emergis) in deze krant aangeeft, veiligheid bieden. Zeker op afdelingen waar cliënten zijn opgenomen die “verschillend zijn, niet voor elkaar gekozen hebben en zich soms ook nog angstig of gespannen voelen”. Meer regelen dan mag
Regels en huisregels, hoe zit dat nou?
Regels in een zorginstelling zijn bedoeld om het verblijf daar zo prettig mogelijk te laten verlopen. Deze regels worden meestal huisregels genoemd.
gestaan. Dat kan rechtsongelijkheid veroorzaken.
Er zijn grote verschillen tussen instellingen. Dat kan rechtsongelijkheid veroorzaken
Zeker ook omdat cliënten die gedwongen wor-
Waar mensen samenleven is het verstandig om regels te hebben die zorgen voor
modelreglement opgesteld. Hierin staat wat er wel en niet in huisregels mag
den opgenomen, vaak niet zelf kunnen kiezen
de goede orde, rust en veiligheid. Regels vind je daarom overal: in het verkeer, op
staan. In het kader hieronder staat daarvan een overzicht.
waar ze opgenomen worden. Ze zijn daarmee
scholen, op het werk. Regels maken duidelijk wat je wel en niet mag verwachten
afhankelijk van de keuzes die instellingen zelf
van de anderen en waar je jezelf aan hebt te houden.
Hoe weet ik welke huisregels er in mijn instelling gelden?
(mogen) maken.
De instelling moet ervoor zorgen dat je de huisregels krijgt. Meestal ontvang Moeten instellingen huisregels hebben?
Afschaffen
Ja, zorginstellingen waar je gedwongen opgeno-
je ze bij de start van de opname. Je kunt ze ook aan
Huisregels moeten gaan over het verblijf in de instelling, niet over de behandeling
de behandelaar of aan de verpleging vragen.
Maar huisregels mogen - volgens de wet - niet meer regelen dan écht
De pvp komt op voor de rechten van cliënten binnen de ggz en
men kunt worden (Bopz-instellingen) zijn verplicht
nodig is voor een ordelijke gang van zaken. Want ook tijdens een
zou graag zien dat er duidelijker (wettelijke) regels komen over wat
om huisregels te hebben. Die huisregels gelden
(gedwongen) opname mag je niet zomaar beperkt worden in de zeggen-
huisregels wél en niet mogen regelen. Ondertussen kunnen ggz-
dan voor gedwongen opgenomen cliënten,
schap over je eigen doen en laten. GGZ Nederland, de branche-vereniging
instellingen met veel huisregels zich afvragen waarom zij bepaalde regels
maar ook voor vrijwillig opgenomen cliënten.
voor de ggz, heeft een modelhuisreglement gemaakt. Daarin staat wat
wél opleggen die blijkbaar in andere instellingen niet nodig zijn. Zoals Rick
Voor instellingen waar je alleen maar vrijwillig
instellingen via huisregels mogen regelen. In de praktijk merken patiënten-
Mentjox in het interview in deze krant al aangeeft: “Elke regel die je niet
kunt worden opgenomen (de instellingen die
vertrouwenspersonen (pvp’en) regelmatig dat instellingen huisregels hebben
kunt uitleggen, kan geschrapt worden”. Wij zeggen het sterker: elke regel
niet onder de Wet Bopz vallen), zijn huisregels niet wettelijk verplicht. GGZ
maar wel op de hele afdeling gelden.
die meer regelen dan mag.
die meer beperkt dan strikt noodzakelijk, moet worden afgeschaft. Natuurlijk
Nederland – de brancheorganisatie voor de geestelijke gezondheidszorg
Pvp’en houden in de gaten of huisregels dingen regelen die ze niet mogen
Over sommige onderwerpen zijn de modelhuisregels niet duidelijk. Zo regelen
moet er wel aandacht blijven voor het voorkomen van wanorde en onveilig-
en verslavingszorg in Nederland – raadt deze instellingen echter wel aan om
regelen en daardoor onnodige beperkingen aan cliënten opleggen.
ze bijvoorbeeld niet hoe vaak je bezoek mag ontvangen, hoeveel bezoekers
heid op de afdeling.
huisregels te hebben.
Bijvoorbeeld regels die over de behandeling gaan, die de vrijheden te veel
De praktijk Patiëntenvertrouwenspersonen (pvp’en) zien in hun praktijk dat huisregels vaak anders worden genoemd: afdelingsregels, leefregels of zelfs behandelregels. Soms zijn er ook regels die nergens op papier staan,
er mogen komen en waar je bezoek mag ontvangen. Ook regelen ze niet
beperken, of sancties opleggen. Wanneer pvp’en onjuiste huisregels aan-
duidelijk wat je op je eigen kamer wel en niet mag doen. Wij waren nieuws-
Wij willen de ggz-instellingen in Nederland oproepen om ervoor te zorgen
Wat mogen huisregels regelen?
treffen, melden ze dat bij de zorginstelling, met de vraag ze aan te passen
gierig hoe instellingen met deze regels omgaan. Daarom vroegen pvp’en
dat cliënten minder overgeleverd zijn aan willekeur.
Huisregels mogen niet meer regelen dan nodig is ‘voor een ordelijke gang
aan de modelhuisregels en de Wet Bopz.
aan sleutelfiguren op 117 gesloten afdelingen verspreid over heel Nederland
Regel ‘t!
van zaken in het ziekenhuis’. In de huisregels staat bijvoorbeeld wat de bezoektijden zijn of hoe laat het rustig moet zijn op de afdeling. Huisregels
Wat kan ik doen als ik vind dat de huisregels niet kloppen?
Nannie Flim
moeten gaan over het verblijf in de instelling, niet over de behandeling.
Je kunt als cliënt bezwaar maken tegen (huis)regels wanneer je vindt dat
Bestuurder van de Stichting PVP
Ze mogen de vrijheid niet onnodig beperken. Ze mogen bijvoorbeeld niet
deze onredelijk zijn. Dat kan met de hulp van een pvp. Je kunt het ook
regelen dat iedereen verplicht moet mee-eten op de groep of iedereen
bespreken met medewerkers van de afdeling of de cliëntenraad.
naar de regels waar de cliënten mee te maken krijgen.1 1
Het gehele onderzoek is te vinden op www.pvp.nl/onderzoek
Een papieren exemplaar opvragen kan via
[email protected]
verplichten om naar therapie te gaan. GGZ Nederland heeft in 2009 een
“We eten hier
“Vanaf stap 8 (vrijheden) ben je
“Borrelnootjes zijn op de
met mes en vork”
verplicht een eigen fiets te kopen die
detox niet toegestaan.”
je mag gebruiken voor stadsbezoek, verlof en vrijheden buiten het terrein”
COLOFON
Wat mag niet in de huisregels staan?
In de huisregels mogen regels staan die nodig zijn voor de
Huisregels mogen niet meer regelen dan nodig is voor de
orde in de instelling. De volgende zaken kunnen bijvoor-
orde in de instelling. Ze moeten gaan over het verblijf in de
beeld geregeld worden via de huisregels:
instelling en niet over de behandeling. De volgende zaken mogen bijvoorbeeld niet geregeld worden via huisregels:
• Hoe laat er gegeten wordt;
• De verplichting om naar therapie te gaan;
• Op welke tijden er therapie wordt gegeven;
• Wat er gebeurt als je je niet aan de huisregels houdt;
• Wanneer en waar je bezoek kunt ontvangen;
• Een algeheel verbod om alcohol te drinken;
• Waar je kunt telefoneren en hoe de post is geregeld;
• Welke medicatie er gebruikt wordt;
• Een verbod op het handelen en gebruiken van drugs;
• Beperkingen in het ontvangen van bezoek, die verder
• Hoe er omgegaan wordt met het schoonmaken van de
De PVP-krant is een uitgave van de Stichting PVP. De Stichting PVP geeft cliënten in de zorg advies,
Verder werkten mee: Nannie Flim en Ton Peter Widdershoven.
informatie en ondersteuning bij de handhaving van hun rechten. De PVP-krant wil cliënten en
Foto’s: via stockbureau’s, o.a. Dreamstime. Overname van artikelen uitsluitend toegestaan met
geïnteresseerden informeren over het werk van de Stichting PVP, over (juridische) ontwikkelingen
bronvermelding. ISSN: 1380 - 1996 Oplage: 7500 Ontwerp: qiks grafische vormgeving
op het gebied van patiëntenrechten en belichten hoe patiëntenrechten in de praktijk al dan niet
Druk: MultiCopy Utrecht Reacties zijn van harte welkom via:
[email protected] of via uw pvp
vorm krijgen. Redactie: Caroliena van den Bos, Jan Willem van Drunick, Hellen Köhler, Ronald de Koster,
Voor informatie over de Stichting PVP: Stichting PVP, Maliebaan 87, 3581 CG Utrecht.
André de Mol, Ellen Oldenburg, Rachel Perquin, Sandra de Rooij, Marieke Rosing, Theo van Veldhuizen.
T 030-2718353 www.pvp.nl Bij vragen en klachten over de ggz: Helpdesk PVP, T 0900 - 444 88 88
PVP - krant, winter 2015 - 2016 - 2
Wat mag er wel in de huisregels staan?
• De slaap- en rusttijden;
Dagelijks informatie over patiëntenrechten, tips, ervaringen en nieuws van de Stichting PVP in je tijdlijn? Volg ons op Twitter @StichtingPVP
afdeling en je kamer;
gaan dan nodig is voor een ordelijke gang van zaken; • Regels over de persoonlijke verzorging;
• Hoe er omgegaan wordt met wasgoed;
• Een algeheel verbod om seksueel contact te hebben.
• Hoe er omgegaan wordt met onderling fotograferen; • Waar je wel en niet mag roken.
PVP - krant, winter 2015 - 2016 - 3
Toon van Meel en Tom van den Boom werken al jaren voor de Zeeuwse ggz-instelling Emergis en hebben in de afgelopen 15 jaar meegemaakt hoe alle huisregels werden afgeschaft en vervolgens weer werden ingesteld. “Huisregels zijn ongelooflijk besmettelijk!”, is hun ervaring.
Huisregels; laten groeien, snoeien of helemaal uitroeien? Beperkende, betuttelende of gewoon veel te veel huisregels. De pvp krijgt
succes had: “Ik kon me niet meer verschuilen achter regels. We gingen in
In 2015: Het oerwoud is terug, snoeien?
elf de tv uitzette. Dit was nu eenmaal de regel. Hij kreeg geen ruimte
daar regelmatig klachten over van cliënten en spreekt instellingen daar
gesprek met de patiënten en langzaam zag je mensen weer plannen maken,
Nu, in 2015, klagen cliënten van Emergis opnieuw over de vele regels. De
om in gesprek te gaan, gaf een harde schop tegen de deur. De situatie
vervolgens op aan. In de praktijk merken pvp’en dat wanneer in het aantal
doorstromen, zelfs zelfstandig gaan wonen. Ze gingen weer dingen doen
pvp spreekt bestuurder Rick Mentjox daarop aan. Kunnen de regels net als
escaleerde en uiteindelijk is hij gesepareerd. Dan bedenk ik dat IK niet zou
regels wordt gesnoeid, ze na een tijdje als vanzelf weer terug lijken te groeien.
waar ze zélf voor kozen, dat werkte dus beter dan iets opleggen.”
vijftien jaar geleden worden afgeschaft? Mentjox zou dat wel willen, maar
kunnen uitleggen waarom die man niet nog vijf minuten die film zou mogen
de extra tijd om dingen per persoon af te spreken ontbreekt. “Dan is één
afkijken. Als ik dat niet kan uitleggen dan doe ik het niet. Naast regels moet
Waarom is het zo lastig ze af te schaffen of zelfs maar beperkt te houden? In 2007: Toch weer groeien
algemene regel al snel gemakkelijker voor mede-
In 1999: Oerwoud van regels
Zeven jaar verder, we leven inmiddels in 2007, wordt Toon van Meel hoofd
werkers dan 10 of 20 individuele afspraken. Boven-
Toon van Meel is in 1999 teamleider op een gesloten afdeling van Emergis.
Kliniek en volgt Tom van den Boom hem op als teamleider. In nauwe samen-
dien, in iedere samenleving zijn regels nodig. Dat
Hij maakte zich in die tijd zorgen over de vele geschreven en ongeschreven
werking proberen ze het werken zonder regels voort te zetten. Toch keren
geldt zeker op afdelingen waar mensen samen
regels. Hij legt uit waarom: “Huisregels zijn ongelooflijk besmettelijk! Zodra je
de regels langzaam terug. Waar kwam dat door? Terugkijkend zeggen bei-
en soms zelfs gedwongen verblijven. Mensen die
een huisregel maakt, heb je een tweede regel nodig en je moet opschrijven
den nu dat werken zonder huisregels vraagt om goede randvoorwaarden.
verschillend zijn, niet voor elkaar gekozen hebben
wat te doen als iemand zich er niet aan houdt. Voor je het weet verzand je in
Zo moet het team kennis en ervaring hebben om in gesprek te blijven en
en zich soms ook nog angstig of gespannen voelen. Regels kunnen dan vei-
per dag mocht. Niemand kon uitleggen waarom. Na speurwerk bleek dat
een oerwoud van regels. Regels zijn niet nodig, we moeten met elkaar in ge-
niet in een politierol te belanden. Dit is moeilijker als je weinig ervaring hebt.
ligheid bieden, zoals dat in het verkeer het geval is. Want als je niet weet of
die regel ooit was gemaakt voor één cliënt die steeds met de ranja gooide.
sprek gaan. Individuele afspraken maken en uit-
Toon noemt het voorbeeld van een mevrouw die
iemand zal stoppen als je van rechts komt, wordt het onoverzichtelijk.
De cliënt was al jaren weg maar de regel bestond nog! Op die manier slibt
leggen waarom die belangrijk zijn. Neem bijvoor-
op de afdeling verbleef: “Ze zei tegen me: ‘Als er
Je kunt het ook vergelijken met een hotel. Je huurt een kamer, maar
het langzaam dicht met regels. Dan helpt het als iemand zoals de pvp zegt
leerlingen werken weet ik dat het op de afdeling
je mag niet de gordijnen van de rails trekken. Tegelijk mag je ook
dat we weer toe zijn aan het nodige snoeiwerk!”.
strenger is, omdat zij minder ervaring hebben en
service en begeleiding verwachten. Dus geen bons op de deur dat je
daardoor meer behoefte hebben aan houvast.
NU moet ontbijten”. Hij kan zich wel goed voorstellen dat sommige regels
Dus blijf ik maar op mijn kamer, dan kom ik niet in
frustratie oproepen. “Ik ken een voorbeeld van een man die naar het
Sandra de Rooij
conflict met ze’.”
einde van een film zat te kijken toen de verpleegkundige klokslag half
Rachel Perquin
beeld de regel dat de tv om half elf uit moet op de afdeling. Mensen gaan op een gegeven moment weer naar huis. En als wij niet uitleggen dat de tv bijtijds uitgaat om een goed waak- en slaapritme te
Ze gingen weer dingen doen waar ze zélf voor kozen
bevorderen, wat hebben ze dan geleerd? Alleen maar dat bij Emergis de regel geldt dat om half elf de tv uitgaat! Dan zijn ze dus
Maar ook de meer ervaren medewerkers kregen toch weer behoefte aan
geen stap verder.” Wijzen op regels in plaats van in gesprek gaan beschadigt
regels: “Verpleegkundigen komen niet naar hun werk om alleen regels te
volgens Van Meel de vertrouwensrelatie tussen cliënt en medewerker:
handhaven. Maar ze worden dagelijks geconfronteerd met hele lastige
“Met die afdelingsregels roep je juist de ruzies op die je wilt bestrijden. Haal
situaties en regels lijken dan al snel een goede oplossing. Bijvoorbeeld toen
de incidentmeldingen er maar eens bij, dan zie je dat het overgrote deel te
twee mensen elke avond wakker wilden blijven. Medewerkers wilden daar
maken heeft met frustraties over regels. Als we afstappen van die algemene
afspraken over. En daarmee bedoelden ze regels of omgangsvormen. Die
regels wordt het echt voor alles en iedereen veiliger en leuker.’’
roep om regels is trouwens niet uniek voor de zorg. Zodra er in Nederland iets gebeurt roepen we om regels, handhaving en orde. Logisch dus dat
In 2000: Uitroeien
medewerkers daar snel op teruggrijpen. Als je dan tóch zonder regels wilt
Een jaar later mag Van Meel het gaan proberen: zijn afdeling gaat werken
blijven werken, moet je als leidinggevende je team blijven ondersteunen in
zonder regels, hij mag ze allemaal ‘uitroeien’. Tom van den Boom is in die
dat proces. Ik denk dat we daar op onze afdeling niet genoeg in geïnves-
tijd verpleegkundige. Hij denkt met een lach terug aan de verandering: “Al
teerd hebben.”
die regeltjes…, om negen uur was mijn shirt al kapot, waren mijn schoenen
Beide mannen denken dat de behoefte aan regels en houvast in de jaren
al naar de klote, zaten er al drie mensen in de separeer en dan moest het
daarna nog sterker werd door de bezuinigingen en veranderingen in de
ontbijt nog beginnen. Toen de regels eenmaal waren afgeschaft, vroegen
zorg. “Beddenafbouw, het wisselen van afdelingen, van behandelaren, van
we ons af wat het nut is iemand om acht uur te wekken die de hele ochtend
leidinggevenden. Teams zijn veel bezig geweest om stomweg te overleven”,
niets te doen heeft.” Van Meel herkent dit: “Voorheen was je vaak lang
legt Van den Boom uit. “En werken zonder regels vraagt om veel afstem-
bezig om mensen uit bed te halen. Soms hebben we zelfs het matras in de
ming met de cliënten en met elkaar, dus heb je er juist een stabiel team
gang gelegd en de kamerdeur op slot gedaan. We dachten oprecht dat
voor nodig.” Daar komt volgens hem nog bij dat door bezuinigingen het
dat goed was.” Volgens Van Meel moesten de cliënten behoorlijk wennen
aantal verpleegkundigen op de afdeling afnam terwijl de zorg complexer
aan het ontbreken van de regels: “Ze mochten ineens zelf bepalen hoe
werd: “Doordat mensen vaker en langer vanuit huis worden behandeld,
laat ze gewekt wilden worden. En wat bleek? Iedereen zei: “Wek me maar
worden ze alleen nog opgenomen met een crisis, dat geeft meer onrust op
gewoon om acht uur, zoals altijd.” We hadden mensen dus totaal afgeleerd
de afdeling. Er is nauwelijks meer tijd voor een rustig gesprek om per persoon
om zélf na te denken over wat ze willen of kunnen, ik heb me daarover
afspraken te maken. Dus vragen medewerkers sneller om regels om zich
kapot geschaamd. Pas na een tijdje gingen de mensen weer eigen keuzes
staande te kunnen houden. Je ziet die ontwikkeling en je probeert het tegen
maken. Er was niemand meer die nog de hele dag in bed bleef liggen:
te gaan, maar je snapt het ook heel goed.”
Soms weet je niet eens meer waar een regel vandaan komt
Mentjox streeft dus naar minder regels, die logisch en uitlegbaar zijn. “Elke regel die je niet kunt uitleggen kan geschrapt worden. Soms weet je namelijk niet eens meer waar een regel vandaan komt. Zo werkte ik ooit op een afdeling waar je maar één glas ranja
Vragen of klachten over de ggz? Kijk op www.pvp.nl of bel de Helpdesk PVP T 0900 444 88 88
Bereikbaar op: maandag t/m vrijdag 10.00 - 16.00 uur en zaterdagmiddag 13.00 - 16.00 uur of stuur een e-mail naar
[email protected]
zo’n verrassing!” Ook Van den Boom merkte dat de individuele aanpak
PVP - krant, winter 2015 - 2016 - 4
je ook gewoon gezond verstand gebruiken.”
PVP - krant, winter 2015 - 2016 - 5
Mag je leven zoals je zelf wilt op je eigen kamer
Dat ik Vrijwilligheid alleen in maak theorie? zelf wel uit!
in de instelling? Onderzoek wijst uit dat dit meestal niet het geval is. De verschillen tussen instellingen zijn soms erg groot. Onverklaarbaar groot.
Regels voor bezoek zijn soms beperkend en kunnen per instelling zeer verschillen.
‘We missen het even samen alleen kunnen zijn’
Stel, al jaren draai je om acht uur de voordeur op slot en ploft op de bank
Kan ik gewoon televisie kijken, muziek luisteren en internetten zoals ik dat
Als je bent opgenomen op een gesloten afdeling kun je vaak niet zelf op
Geen fijne plek
om je favoriete serie te bekijken. Je steekt een sigaretje op en drinkt een
wil?
bezoek gaan bij vrienden of familie. Gelukkig is het meestal wel zo dat je
Marian vertelt dat ze het ook moeilijk vindt dat ze tijdens het bezoekuur niet
glaasje wijn. Ondertussen neem je een handje chips terwijl de hond en
Vaak wel, maar op 22% van de afdelingen is er geen televisieaansluiting op
bezoek mag ontvangen. Hoe gaat dat in de praktijk? Zijn er regels voor
met Hans op zijn eigen kamer mag zitten. Als ze alleen komt, is het de be-
katten gezellig bij je kruipen. Soms kijkt je beste vriend mee, of anders
de kamers. Muziek en radio luisteren is meestal geen probleem.
het aantal bezoekers dat je mag ontvangen en voor de tijden waarop het
doeling dat ze Hans ontmoet in de huiskamer. “Dat is echt geen fijne plek.
appen jullie tijdens de uitzending met elkaar om alle ontwikkelingen in de
Op ongeveer een derde van alle afdelingen is er geen internetaansluiting
bezoek mag komen? En mag je je bezoek meenemen naar je eigen
De ruimte is afgeleefd, vies, en sommige mensen gedragen zich vreemd.”
serie te bespreken. Niets bijzonders, toch? Dat doen duizenden Nederlanders
(en WiFi) op de kamer. Het kan zijn dat je op deze afdelingen wel gebruik
kamer? Lees het verhaal van Marian. Haar partner Hans werd onlangs
Als ze in het weekend de kinderen meeneemt, worden ze in een soort bezem-
iedere dag.
kunt maken van internet via je eigen mobiele telefoonabonnement. Bij 84%
opgenomen, zij vertelt over hun ervaringen.
kast gezet. Een kamer met kale wanden zonder ramen. “De kinderen voelen
Stel, je bent gedwongen opgenomen in een ggz-instelling. Mag je dan nog
van de afdelingen mag je je mobiele telefoon onbeperkt gebruiken op je
steeds zelf uitmaken hoe je je avond doorbrengt? De Stichting PVP onder-
eigen kamer.
zocht aan de hand van de huisregels op 117 gesloten ggz-afdelingen wat
Op 6% van de afdelingen is internetgebruik echter helemaal niet toege-
kinderen er bang van werden.” Marian (36), vertelt dat ze uiteindelijk de
Intimiteit
cliënten wél en niet mogen doen op hun eigen kamer.
staan en op 14% van de afdelingen word je beperkt in internetgebruik. Je
crisisdienst heeft moeten inschakelen. Hans werd met lichte drang naar een
“De opname duurt nu alweer een aantal weken en het gaat gelukkig steeds
mag daar bijvoorbeeld alleen op bepaalde tijden internetten (bijvoorbeeld
gesloten afdeling van een psychiatrische kliniek gebracht. Na een lastig
beter met Hans. We missen elkaar wel heel erg, ook de intimiteit, gewoon
niet ’s nachts) of zijn er filters voor bepaalde sites.
afscheid en de belofte dezelfde avond met de kinderen op bezoek te
even samen kunnen zijn”, zegt Marian zichtbaar geëmotioneerd. “Op zijn
komen, is ze die middag weer naar huis gegaan.
kamer mag ik niet komen en er is ook nergens in de instelling gelegenheid
Mag ik me, wanneer ik dat maar wil, terugtrekken op m’n eigen kamer?
zich daar niet op hun gemak.” “Het ging echt niet meer thuis. Hans was zo druk en gespannen dat de
Vaak wel, maar dat mag niet overal. Op 14% van de afdelingen mag je soms niet op je eigen kamer zijn. Meestal tijdens therapie of bij groeps-
Wat blijkt nu uit dit onderzoek?
momenten. Op bijna de helft van alle afdelingen zijn er tijden waarop je er
Er zijn grote verschillen tussen afdelingen. Op de ene afdeling heb je als
Bezoekuur
maakt het voor mij, maar zeker ook voor Hans, erg zwaar om deze emotionele
juist verplicht moet zijn, vaak is dit ‘s nachts. Er zijn daarin wel grote verschillen
cliënt te maken met heel veel beperkingen in het gebruik van je eigen
Marian kreeg een folder van de afdeling mee, waarin stond dat ze ‘s avonds
tijd door te komen. Gelukkig heeft Hans net te horen gekregen dat hij over
qua tijdstip. Op de ene afdeling moet je vanaf 21:30 uur op je kamer zijn en
kamer, terwijl je op een andere afdeling juist heel veel ruimte krijgt. Grote ver-
tussen 18:30 uur en 20:00 uur welkom was. “Ik wist eigenlijk niet hoe ik dat voor
drie dagen naar huis mag, daar kijken we met z’n allen erg naar uit.”
schillen in beperkingen tussen instellingen zijn onwenselijk.
elkaar zou moeten krijgen. De kliniek waar Hans is opgenomen ligt op ruim
Beperkingen op basis van huisregels zijn alleen toegestaan
45 minuten rijden van ons huis. Ik werk tot half zes en moet dan eerst nog
Verschillend
als dat strikt noodzakelijk is om de orde op de afdeling te
de kinderen van de opvang halen, daarna vlug eten en hup, hup de auto
Marian is niet de enige met deze ervaringen rond bezoek. Om de dagelijkse
bewaren. Waarom de ene instelling daar meer regels voor
in. Dat gaf een hele hoop extra stress in deze toch al zo moeilijke situatie.
gang van zaken goed te laten verlopen zijn er nu eenmaal regels voor alle
moet inzetten dan de andere, is onduidelijk.
Het zou ontzettend veel gescheeld hebben als we iets
op een andere afdeling vanaf 01:00 uur. Mag ik zelf m’n deur op slot doen? Op de meeste afdelingen mag dit wel. Soms kan het niet, omdat de deur niet van binnenuit op slot kan of moet je het eerst aan een verpleegkundige vragen.
Op 81% van de afdelingen mag je niet roken op je eigen kamer
Mag ik medecliënten op m’n kamer uitnodigen?
om even alleen met je partner te zijn, zonder dat er anderen bij zijn. Dit alles
langer de tijd hadden en bijvoorbeeld tot half negen Als je vragen of klachten hebt over de regels die in jouw
konden blijven. Na een tijdje ben ik ermee gestopt om
instelling gelden, kun je aan de verpleging vragen
iedere avond op bezoek te komen, dat was echt te
Op zijn kamer mag ik niet komen
cliënten en bezoekers van een afdeling. Maar waarom zijn die regels soms zo beperkend en zo verschillend? Onderzoek naar huisregels
Bij 55% van de afdelingen mag dat helemaal niet. Bij een kwart van de
waarvoor deze regels dienen en of ze anders kunnen. Je kunt ook contact
belastend voor mij en de kinderen. Die neem ik nu sowieso alleen nog maar
Afgelopen jaar hebben pvp’en de managers van 117 gesloten afdelingen
afdelingen mag dat wel, maar zijn er bepaalde voorwaarden aan
opnemen met de pvp of de cliëntenraad van de instelling.
in het weekend mee. Dat is jammer, want Hans fleurt altijd op als hij ze ziet,
voor volwassenen in de ggz geïnterviewd over de huisregels. En wat blijkt?
maar het is wel een stuk rustiger voor iedereen.”
Bij slechts 7% van de afdelingen mag er doorlopend bezoek komen, zelfs ‘s
verbonden. Bijvoorbeeld alleen tijdens het bezoekuur.
nachts. Op alle andere afdelingen zijn er bezoektijden. Op de ene afdeling Mag ik roken, drinken en eten op m’n eigen kamer?
is dat een paar keer per week op bepaalde vaste uren en op een andere
Dat mag vaak niet. Op 81% van de afdelingen mag je niet roken op je eigen
afdeling is het bezoek overdag altijd welkom. Op 12% van de onderzochte
Aanleiding
Hoe en wat is er onderzocht?
dat alcohol drinken op de eigen kamer niet mag omdat alcohol drinken
Soms gebruiken ggz-instellingen regels die voor iedere cliënt
Van 117 gesloten ggz-afdelingen voor volwassenen in
überhaupt niet is toegestaan op de afdeling. Op 12% van de afdelingen
gelden, maar waarover het model van GGZ Nederland (zie
Nederland hebben pvp’en managers en verpleegkundigen
niet toegestaan. Ook is daar vaak elders in de instelling geen gelegenheid
mag je niet eten op je eigen kamer.
bladzijde 3) niets zegt. Over het gebruik van de eigen kamer
geïnterviewd. We vroegen hoe cliënten gebruik kunnen ma-
voor.
bijvoorbeeld geeft het model weinig specifieke regels. Er staat
ken van hun eigen kamer. Wat mag er wel en wat mag er niet?
Nou nee, meestal niet. Op ongeveer de helft van de afdelingen mag je
niet of een cliënt de eigen kamer op slot mag doen of dat een
Het ging om gesloten afdelingen uit de algemene en de
helemaal geen huisdier meenemen. Soms mag het wel in overleg. Of je
cliënt niet mag eten op de eigen kamer. Het is daarom interes-
forensische psychiatrie. We kozen voor gesloten afdelingen
Vragen over regels omtrent bezoek?
mag alleen een huisdier houden dat niet de kamer uit hoeft, bijvoorbeeld
sant om te weten wat instellingen daar dan voor regels voor
omdat je daar vaak de afdeling niet af mag en je je dus niet
Het is in elke ggz-instelling voor opgenomen cliënten mogelijk om vragen of
wel een vis, hamster of vogel, maar geen hond of kat.
bedenken.
kunt onttrekken aan de (huis)regels.
klachten over regels omtrent bezoek voor te leggen aan de medewerkers
kamer. Alcohol drinken mag slechts op één van de onderzochte afdelingen. Op alle andere afdelingen is het niet toegestaan. Vaak werd gezegd
Mogen mijn hondje en katten mee?
afdelingen mag het bezoek niet op de kamer van een cliënt komen. Net
“Je mag niet de haren van je
“Je hebt een uur de tijd om
over normale
groepsgenoot knippen of scheren”
boodschappen te doen
onderwerpen”
want bij 23% van de onderzochte afdelingen is intimiteit op de eigen kamer
Natuurlijk zijn alle afdelingen niet exact te vergelijken, maar toch rijst de vraag hoe de verschillen in regels zo groot kunnen zijn.
op de afdeling of de cliëntenraad. Je kunt ook samen met de pvp proberen
Het hele onderzoek is te vinden op www.pvp.nl/onderzoek
“We praten
als Hans en Marian zullen er vaker mensen zijn die intimiteit moeten missen,
beter passende afspraken te maken.
of op te vragen bij
[email protected]
voor de groep”
PVP - krant, winter 2015 - 2016 - 6
PVP - krant, winter 2015 - 2016 - 7
COLUMN
Buiten het instellingsterrein mag het wél
“Goedemorgen.” Mijn groetende blik naar het groepje wandelaars
van een zich vrijvechtende generatie. ‘Purple Haze’, mooi nummer,
in het parkje op het instellingsterrein wordt vriendelijk beantwoord.
bedenk ik me, net als ‘The Wind Cries Mary’. Een doordringende
Er is op gezette tijden begeleid wandelen voor cliënten zonder zelf-
lucht bereikt mijn neus. ‘… the traffic lights … turn blue … tomor-
standige vrijheden. Er loopt ook een hond mee aan de leiband.
row.’ Hendrix heeft in zijn korte leven een schat aan beeldende
Zeker uit de kennel die verderop op het terrein gevestigd is. Daar
teksten nagelaten. En nummers als ‘Manic Depression’, herkenbaar
is ook een soort dierenweide, met een nachtverblijf voor konijnen
voor veel cliënten. “Ik weet wel dat het ook averechts kan uitwer-
en cavia’s.
ken, maar zo kom ik weer bij mijn gevoel dat ik met al die zware medicijnen dreig kwijt te raken.” Blowen als een vorm van zelf-
Vaak zie ik daar cliënten met de dieren in de weer. Hokken
medicatie, alle huisregels ten spijt.
verschonen, vers groenvoer in de ruif en lekker knuffelen met zo’n pluizenbol. Een mooi alternatief voor het verbod op huisdieren op
Vrijheid
de locatie. En een slimme oplossing voor veelal alleenstaande
Als ik weer terugkeer van de winkel, zit het tweetal nog gebroederlijk
cliënten die geen oppas hebben voor hun viervoeter. Zo blijft de
naast elkaar. Ik haast me naar de ingang van de gesloten afdeling,
band met thuis toch wat in stand. “Mijn huisdier geeft me steun in
waar ik een afspraak heb. Ook het groepje wandelaars dat ik eerder
deze moeilijke periode”, is me wel eens toevertrouwd. “En ik kan
tegenkwam, is klaar met hun genoten vrijheid. Ik loop met het groep-
mijn gevoel erin kwijt.” Vreemd dat er in veel instellingen toch een verbod op huisdieren is. Zelfmedicatie Ik ben onderweg naar het winkelcentrum
je, inclusief hond, mee naar binnen en knoop
Het verbodsbordje laat niets aan duidelijkheid te wensen over
even verderop, snel een boodschap doen.
met een van hen een praatje aan. “Lekker even de benen gestrekt?”, vraag ik aan de man met de hond. Dan valt mijn oog op het politieinsigne op zijn borst. Ik stel me voor, hij ook. “En dit is Snuf, onze drugshond”, vult hij
Twee, mij bekende, cliënten zitten net buiten het hek op een
aan. “Buiten niks aangetroffen deze keer”, rapporteert de
bankje met elkaar te roken “Wat rook jij?”, hoor ik zeggen.
politieman aan een van de medewerkers van de instelling.
“Haze”, is het antwoord. Op het terrein van de instelling laten
“Nu alleen hier binnen nog en dan zit het er weer op.” Huisregels,
verbodsbordjes met het zo herkenbare groene blad niets aan
een gevoelig onderwerp. Misschien zijn huisdieren toch zo’n gek
duidelijkheid te wensen over. Maar hier buiten het terrein mag het
idee nog niet.
wél. Mijn kennis van geestverruimende middelen reikt niet veel verder dan gele of rode Libanon. Uit de tijd dat Jimi Hendrix het idool was
De zomer-editie 2016 van
Pasqal van Pinxteren
Meld je aan voor een
de PVP-krant staat in het teken
digitale versie via
van ons 35 jarig jubileum.
[email protected]
Mis hem niet!
PVP - krant, winter 2015 - 2016 - 8
