KNMI Productplan 2013

KNMI Productplan 2013

Contents 1

Inleiding ........................................................................................................................................... 3

2

Vraagsturing en het profijtbeginsel................................................................................................. 4

3

KNMI Product – en dienstenportfolio ............................................................................................. 4

4

Weerdiensten.................................................................................................................................. 7

5

6

7

8

4.1

Producten en diensten ............................................................................................................ 7

4.2

Ontwikkelingen...................................................................................................................... 10

Klimaatdiensten............................................................................................................................. 11 5.1

Producten en diensten .......................................................................................................... 11

5.2

Ontwikkelingen...................................................................................................................... 12

5.3

Productafbouw...................................................................................................................... 15

Seismologische diensten ............................................................................................................... 16 6.1


6.2

Ontwikkelingen...................................................................................................................... 16

6.3

Productafbouw...................................................................................................................... 17

Datadiensten ................................................................................................................................. 18 7.1


7.2

Ontwikkelingen...................................................................................................................... 18

7.3

Productafbouw...................................................................................................................... 20

Infrastructuurdiensten .................................................................................................................. 21 8.1


8.2

Ontwikkelingen...................................................................................................................... 22

1 Inleiding Het KNMI is het nationale instituut voor Weer, Klimaat en Seismologie. Het levert gegevens, informatie en kennis voor de samenleving met betrekking tot onze veiligheid, onze economische ontwikkeling en een duurzaam milieu. Het KNMI is een instituut van naam en faam en profileert zich traditioneel als een innovatief nationaal weerinstituut, waar operatie (waarnemen, weersverwachtingen) en kennisontwikkeling (beleidsadvies, onderzoek en innovatie) hand in hand gaan en elkaar versterken. De luchtvaart meteorologische dienstverlening is daarvan een goed voorbeeld. Het KNMI staat in het bijzonder bekend • • •

om de mate waarin de veiligheidsfunctie is vormgegeven (weerwaarschuwingen, relaties met partners in de keten); als hoeder van de nationale weer – en seismiciteit database (monitoring, klimatologie, vrije datapolitiek); vanwege zijn wetenschappelijke niveau.

De taken van het KNMI zijn vastgelegd in de wet op het KNMI van 2002, te weten: • • • • • • •

het beschikbaar maken, houden en stellen van een algemeen weerbericht voor de Nederlandse samenleving; het beschikbaar maken, houden en stellen van KNMI-gegevens; het beschikbaar maken, houden en stellen van luchtvaart meteorologische inlichtingen; het verrichten van onderzoek; het adviseren van Onze Minister op het terrein van de meteorologie en andere geofysische terreinen; samenwerken met internationale organisaties op het terrein van de meteorologie en andere geofysische terreinen; het onderhouden van de nationale infrastructuur voor de meteorologie en andere geofysische terreinen.

Met het regeerakkoord van het Kabinet Rutte I (inmiddels Rutte II) is aangekondigd dat de taken van het KNMI worden bezien, met het oog op mogelijke privatisering. Voor de zogeheten Veranderopgave van het KNMI is deze opdracht, binnen de vorming van het nieuwe Ministerie van IenM, verbreed naar de volgende thema’s: • • • •

de invoering van vraagsturing met het oog op de invulling van de door het Kabinet gewenste bezuinigingen; het verminderen van de spanning tussen de wetenschappelijke onafhankelijkheid en de ministeriele verantwoordelijkheid; het kiezen van een juiste positionering voor het KNMI; het vergroten van de maatschappelijke meerwaarde van het KNMI.

Naar verwachting en volgens planning zullen de resultaten met betrekking tot de vier thema’s in 2013 worden opgeleverd.

2 Vraagsturing en het profijtbeginsel Het gezamenlijke management van het KNMI heeft er voor gekozen om de vraagsturing en het profijtbeginsel als leidende principes te hanteren voor haar handelen en de inrichting van het nieuwe KNMI-organisatiemodel. Met vraagsturing wordt bedoeld dat voor een dienst of product van het KNMI altijd een expliciete vraag of opdracht moet zijn van buiten het KNMI. Onder het profijtbeginsel wordt verstaan dat de afnemer van een dienst of product van het KNMI ook daadwerkelijk hiervoor betaald. Tijdens de Bestuursraad van 29 mei 2012 is besloten om vraagsturing vanuit IenM in 2013 in te laten gaan. Dit houdt in dat aanvullende dienstverlening (maatwerk) van het KNMI bovenop de basistaken in de toekomst moet worden gefinancierd vanuit het profijtbeginsel. Een gedeelte van de huidige agentschapbijdrage wordt zodoende omgezet in een opdrachtgever/opdrachtnemerrelatie. In de bestuursraad is de omvang van taken voor IenM geraamd op ongeveer 4M€: voor beleid 1,5M€, voor RWS 2,5M€ en daarnaast voor milieu/RIVM 0,5 M€. Soms bestaat de opdrachtgeveropdrachtnemerrelatie al (zoals in het geval van de luchtvaartmeteorologie), maar in andere gevallen betekent het de start van een nieuwe werkwijze.

3 KNMI Product – en dienstenportfolio Waar in het KNMI Productplan 2012 sprake was van een nieuw format van het productportfolio van KNMI-producten en-diensten in de vorm van 11 hoofdproducten, is hierover in 2012 voortschrijdend inzicht ontstaan binnen het KNMI. Om te voorkomen dat er inconsistenties ontstaan bij het opstellen van een portfolio is een aantal criteria gehanteerd om te toetsen of iets een product(groep) kan worden genoemd. Deze criteria zijn kortweg de volgende: 1. Er dient een expliciete vraag/opdracht van buiten het KNMI te bestaan (incl. financiering) naar het product of de dienstverlening; 2. Een product dienst eenduidig te definiëren te zijn zowel wat betreft functie als kwaliteit, leveringscondities, etc.); 3. De product (groep) en dienen min of meer onafhankelijk te staan zodat er productmanagement op kan worden gevoerd met een eigen sturing op lifecycle, productinnovatie, e.d. zodat de productmanager kan sturen op maximale synergie tussen de wensen van diverse klanten, waardoor de kostprijs kan worden beperkt ((efficiency). Uitgaande van de productgroep indeling uit 2012 (11 productgroepen) is er voor gekozen door het Directieteam om binnen elke productgroep enerzijds basisdiensten (publieke taken gefinancierd uit AGB) en anderzijds maatwerkdiensten (die vaak ‘voortborduren op’ de basisdiensten) te onderscheiden. In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van de verschillende productgroepen en voorbeelden van de producten die hieronder vallen als basisdienst (A) of als maatwerk (B) (niet limitatief). Ook is

aangegeven welke kostencomponenten aan de productgroepen worden toegerekend (eveneens niet limitatief.

1

2

3

4

5

Productgroep

Onderverdeling

Voorbeelden van producten

Voorbeelden van kostencomponenten

Weerdiensten

A. Basisdiensten

Alg. weerbericht Waarschuwingen en alarmen

B. Maatwerk

Doelgroep- cq klantendiensten (RWS, LVNL, RIVM etc.), Adviezen en opleidingen, Second pions

A. Basisdiensten

Klimaatprojecties Klimatologie

Onderzoek en ontwikkeling oa. t.b.v. weermodellen, IT-infrastructuur (incl modelinfrastructuur), weerkamer, applicaties t.b.v. regionaal alarm Strategisch onderzoek Klantspecifieke (ontwikkel)projecten en/of dienstverlening, MetAlliance, applicaties t.b.v. veiligheidsregio’s/ evenementen/ waterschappen, modelontwikkeling Onderzoek klimaatsysteem, ontwikkeling klimaatmodellen, ITinfrastructuur, klimaatdesk, Strategisch onderzoek

B. Maatwerk

Specifieke klimaatprojecties (Deltaprogramma ed.) Beleidsadviezen

Klantspecifieke (ontwikkel)projecten en/of dienstverlening, Internationale climate services

A. Basisdiensten

Tsunamiwaarschuwingen, monitoring en analyse, Publieksvoorlichting

Onderzoek en ontwikkeling seismologie, o.a. t.b.v. hazard analyse en monitoring. Strategisch onderzoek

B. Maatwerk

Adviezen en onderzoek t.b.v. o.a. gaswinning

Klantspecifieke (ontwikkel)projecten en/of dienstverlening, Orfeus

A. Basisdiensten

Waarneem- én modeldata (vrije data) incl. satellietwaarnemingen

Onderzoek en ontwikkeling en beheer en onderhoud waarneeminfrastructuur voor weer, klimaat, seismologie, satellieten, grondmetingen, Cabauw, validatie Contributies ECMWF, EUMETSAT, WMO, Europese harmonisatie dataproducten, Strategisch onderzoek

B. Maatwerk

Specifieke waarnemingen/monitoring (Luchtvaart, Defensie etc.), Specifieke satellietwaarnemingen, Doelgroep SLA’s

Klantspecifieke waarneeminfrastructuur Klantspecifieke SLA’s op ‘vrije data’

Klimaatdiensten

Seismologische diensten

Datadiensten

Infrastructuurdiensten B. Maatwerk

IT-diensten CAMPUS t.b.v. RIVM, PBL, NMDC etc.

4 Weerdiensten Het productcluster Weerdiensten omvat het waarnemen1 en verwachten van, waarschuwen voor, en adviseren over meteorologische omstandigheden, waaronder weerextremen, op basis van output van meteorologische waarneemsystemen, modelberekeningen, onderzoek en innovatie. Het beschikbaar stellen van meteorologische verwachtingen en het uitgeven van waarschuwingen en adviezen vindt plaats onder regie van de meteorologen in de Centrale Weerkamer van het KNMI in de Bilt, terwijl onderzoekers werken aan de ontwikkeling van de numerieke weersverwachtingen. Een aanzienlijk deel van de reguliere producten wordt meerdere keren per dag, 365 dagen per jaar, geproduceerd en beschikbaar gesteld. In het kader van de waarschuwingstaak wordt de 'bewaking van het weer' verzorgd rondom de klok. Voor het uitvoeren van deze taken wordt gebruik gemaakt van de meteorologische basisinfrastructuur in Nederland. Dit betreft onder andere specifiek op Nederland ingerichte weermodellen die voortdurend worden bijgewerkt op basis van ondermeer nationale meteorologische waarnemingen van grondstations, bovenlucht, satellieten, neerslagradar en ECMWF randcondities. Producten en diensten worden geleverd aan het algemeen publiek en ten behoeve van de Nederlandse economie (algemeen weerbericht en weerwaarschuwingen) en specifieke doelgroepen als waterbeheerders, gebruikers binnen de maritieme sector, en verschillende afnemers binnen de domeinen Verkeer en Infrastructuur, Luchtvaart en Defensie. Publieksvoorlichting is onderdeel van het productcluster Weerdiensten. Hierbij wordt gestreefd om alle beschikbare informatie, (meet)data en onderzoeksresultaten voor het algemene publiek, overheden, de wetenschap en bedrijvig Nederland toegankelijk te maken via Internet. De publicatieen communicatievorm zijn afhankelijk van de doelgroep, waarbij kwaliteit, transparantie, differentiatie en tijdigheid voorop staan.

4.1 Producten en diensten De producten 'Meteorologische basisinfrastructuur en kennis' en 'Algemeen weerbericht en weerwaarschuwingen NL' worden gefinancierd vanuit de Agentschapbijdrage. De dienstverlening daaronder (1.3 tot en met 1.6) wordt gefinancierd door en afgestemd met de behoeftestellers. 4.1.1 Meteorologische basisinfrastructuur en kennis • Het in stand houden van weermodellen als HIRLAM en HARMONIE als onderdeel van het HIRLAM en ALADIN consortium, en de uitvoer hiervan beschikbaar maken.

1

Merk op dat waarnemingen voor Luchtvaart en Defensie onderdeel uitmaken van dit product en onderdeel zijn van het productcluster Weerdiensten. Voor RWS is dit niet uitgesproken en valt net als de overige waarnemingen (SYNOP, RADAR enz) onder het productcluster Datadiensten.

•

•

4.1.2 • • • • •

•

4.1.3 • • • • • • •

Het optimaliseren van het internationale waarnemingssysteem, de weermodellen en de numerieke uitvoer daarvan door fundamenteel, strategisch en toegepast onderzoek en innovatie specifiek voor weersituaties die grote maatschappelijke schade veroorzaken in Nederland en waarvan de voorspelbaarheid nog onvoldoende is. Dit betreft dynamica, fysica, Model Output Statistics en initialisatie door waarnemingen door middel van data assimilatie. Onderzoek en innovatie vinden grotendeels plaats in nationaal, Europees en mondiaal verband middels uitwisseling met en onderzoeks- en subsidieprojecten van onder andere de Europese Commissie, NWO, ESA, NOAA en EUMETSAT.

Algemeen weerbericht en weerwaarschuwingen NL (weeralarm) Weermonitoring (24*7) ten behoeve van de Nederlandse waarschuwingstaak en advisering ten behoeve van nationale evenementen. Dit geldt ook voor de BES-eilanden. Algemeen weerbericht: een meerdaagse verwachting voor Nederland en de BES-eilanden. Maritieme verwachtingen (Marifoonbericht, Scheepsweerbericht, Navtex). Actuele waarschuwingen conform waarschuwingssystematiek aan het algemeen publiek (code geel, oranje, rood). Weeralarm (= code rood): bij dreigende overschrijding van de weeralarmcriteria adviseert het weeralarmteam, onder voorzitterschap van het Departementaal Coördinatiecentrum Crisisbeheersing (DCC), het KNMI over de mogelijke maatschappelijk impact. Als de te verwachten impact groot is, geeft het KNMI een geregionaliseerd weeralarm uit. Actieve publieksvoorlichting over het weer. Bij uitgifte van code oranje en rood zoekt het KNMI actief de media op.

Dienstverlening waterbeheer, maritiem, verkeer en infrastructuur Weer- en watermonitoring voor en advisering (24*7) aan de maritieme en waterbeheer sector. Actuele, op maat gesneden, waarschuwingen voor de waterbeheerders in geval van extreem wateroverschot of –tekort. Advisering Rijkswaterstaat bij hoogwater en watertekort via operationeel overleg met Rijkswaterstaat (Waterdienst), deelname in de LCO en LCW en bijdragen aan oefeningen. Alertering in het kader van Gevaarlijk Weer van het Waterbeheer, mogelijk aangevuld met mondelinge toelichting. Maritieme verwachtingen (Golf- en Waterstandsverwachtingen). Het uitgeven van waarschuwingen voor de Nederlandse kustwateren, IJsselmeer en de Noordzee in de vorm van Storm- en Kustseinen. Meteorologische advisering ten behoeve van het verkeersmanagement rijkswegennet via de Verkeerscentrale Nederland (VCNL) van Rijkswaterstaat.

4.1.4 •

• •

• • • 4.1.5 • •

• • • • • 4.1.6 •

• • • • • • • • •

2

Dienstverlening luchtvaartmeteorologische inlichtingen Weermonitoring voor en advisering (24*7) aan de luchtvaartsector conform ICAO, WMO en nationale weten regelgeving (Regelingen Luchtvaartmeteorologische Inlichtingen), ook voor de BES-eilanden2. Inrichting en in stand houden van het luchtvaartmeteorologisch waarneemnetwerk. Levering van waarnemingen, verwachtingen, waarschuwingen en adviezen ten behoeve van luchtvarenden, verkeersleiding, luchthavens, luchtvaartmaatschappijen en andere luchtvaartgebruikers conform ICAO en nationale weten regelgeving. Het in afstemming met stakeholders verrichten van onderzoek om het operationele dienstenpakket te optimaliseren. Participatie in MET Alliance in het kader van het Functional Airspace Block Europe Central (FABEC), een onderdeel van de Single European Sky (SES). Het in internationaal verband leveren van vulkaanproducten en -adviezen tijdens vulkaanuitbarstingen. Dienstverlening Defensie Het beschikbaar stellen van meteorologische basis reken en waarneeminformatie. Inrichting en in stand houden van het luchtvaartmeteorologisch waarneemnetwerk van Defensie met als doel de daaruit verkregen waarneeminformatie beschikbaar te stellen aan Defensie. Inrichting van meteorologische presentatie infrastructuur op Defensie locaties. Samenwerking op het gebied van opleidingen. Onderhoud en beheer van Flysafe. Het op verzoek van Defensie uitvoeren van (meteorologische) onderzoeksopdrachten. Functioneren als uitwijkvoorziening (contingency) en vice versa. Dienstverlening grootschalige calamiteiten en milieu Advisering RWS, RIVM en beleidsmakers/bevoegd gezag rondom weergerelateerde calamiteiten (verontreiniging lucht of water ten gevolge van kernongevallen en chemische incidenten) en daarmee samenhangende keuzes en beslissingen. Interface atmosfeermodellen aan modellen RIVM. Levering van informatie over gas- en aërosolpluimen bij bosbranden en stofstormen. Verrichten van metingen van atmosfeersamenstelling met extra ozonsondes. Aanwezigheid, concentratie en hoogte van vulkaanas afleiden uit SEVIRI (EVOSS project). Levering van satellietdata voor de luchtkwaliteitvoorspelling. Bepalen van langjarige trends van luchtkwaliteit. Bepalen van emissies van broeikasgassen uit waargenomen concentraties. Adviezen over luchtkwaliteit. Dagelijkse luchtkwaliteitberekeningen voor Nederland voor het RIVM.

LET OP: Hoewel Luchtvaartmeteorologische Inlichtingen BES hier wordt genoemd wordt deze dienst intern KNMI financieel opgenomen onder 1.2 Algemeen weerbericht en weerwaarschuwingen NL.

4.1.7 •

Dienstverlening verzoeken en adviezen overheid Meteorologische vragen en verzoeken van de overheid die zich kenmerken door een incidenteel karakter, en passen in het wettelijke kader, waarbij de financiering wordt verzorgd door de behoeftesteller.

4.2 Ontwikkelingen • •

•

•

•

• • • •

Het 24*7 en jaarrond beschikbaar blijven maken van producten en diensten voor algemeen publiek en specifieke doelgroepen. Het gezamenlijk invullen van het proces vraagsturing met de opdrachtgevers van de meteorologische dienstverlening in lijn met het Kabinetsbeleid. Onderdeel hiervan is de dialoog bij de vraagarticulatie en het opstellen van Service Level Agreements met de afnemers. Het optimaliseren van de dienstverlening in nauwe samenwerking met onze afnemers. De functie van de meteoroloog verandert waarbij andere competenties dan de meteorologische vaardigheden een steeds grotere rol gaan spelen. Er vindt een verdere verschuiving plaats van 'productie' naar 'advisering' waarvoor kennis van vitale processen bij onze afnemers verwacht wordt. Het operationaliseren van het non-hydrostatische weermodel HARMONIE. Voor dit doel is de nieuwe super computer (BullX B500) in 2012 in gebruik genomen. In dit kader is voorzien het opbouwen van een database door middel van reforecasten, het afleiden van Model Output Statistics en het opzetten van een korte termijn ensemble systeem. Het in internationaal kader uitwisselen van waarnemingen en ontwikkelen van het waarnemingssysteem ten behoeve van nauwkeuriger weeranalyses en verwachtingen waar een in toenemende mate van het weer afhankelijke samenleving om vraagt. Denk hierbij onder andere aan windwaarnemingen van satellieten en vliegtuigen. Het uitbreiden van het gebruik van kansverwachtingen ten behoeve van de luchtvaartsector en andere doelgroepen. Het meer systematisch verifiëren en evalueren van de kwaliteit van de beschikbaar gestelde producten. Het verder invullen van de adviestaak in het kader van de calamiteitenorganisatie RWSWaterdienst. Het internationaal afstemmen met betrekking tot het delen van vulkaanaswaarnemingen.

5 Klimaatdiensten Het klimaat verandert, wereldwijd en ook in Nederland. De Bosatlas van het Klimaat die in 2012 is uitgekomen laat dat duidelijk zien. Ons land is kwetsbaar voor klimaatverandering. Daarom wil het KNMI begrijpen hoe en waarom het klimaat verandert. En het KNMI wil een zo goed mogelijke inschatting maken van de ontwikkeling van het klimaat op korte en lange termijn. Daartoe geeft het assessments, scenario’s, en adviezen uit waar de Nederlandse overheid om vraagt. Daartoe doet het KNMI waarnemingen en ontwikkelt het modellen, met de hoogst mogelijke kwaliteit. De kennis en producten van het KNMI worden getoetst aan de hand van internationale vergelijkingen en in coördinatie met de internationale klimaatorganisaties. Deze klimaatkennis en -producten maken het KNMI tot klimaatreferentie instituut in Nederland. De klimaatdiensten zijn te onderscheiden in Basisdiensten en Maatwerkdiensten. De basisdiensten omvatten de kennis en infrastructuur die nodig zijn voor het doen van klimaatwaarnemingen en het ontwikkelen en gebruiken van klimaatmodellen. Het doen van wetenschappelijk onderzoek en het schrijven van publicaties is hier onderdeel van. De maatwerkdiensten betreffen activiteiten om specifieke vragen vanuit de overheid te beantwoorden. De klimaatonderzoeksinfrastructuur van het KNMI is onmisbaar om deze vragen te kunnen beantwoorden.

5.1 Producten en diensten Er zijn twee hoofd klimaatproducten: Assessment en Monitoring, die het huidige klimaat betreffen, en Verwachtingen en Scenario’s, die het toekomstige klimaat betreffen. Hieronder staan de hoofdactiviteiten voor deze producten. 5.1.1 Assessment en Monitoring Hier is de vraag naar de huidige toestand van het klimaat en het begrip van de klimaatprocessen leidend. Activiteiten zijn: • • • •

Klimatologische waarnemingen: Cabauw, Nationaal Observatie Systeem (NOS), Paramaribo, Argo floats Satellietwaarnemingen van de samenstelling van de atmosfeer, o.a. OMI, GOME-2, TROPOMI, Meteosat Processtudies, o.a. wolken, aerosolen, chemie Assessment en Advisering.

Activiteiten die leiden tot operationele en automatische levering van klimaatdata, vallen deels onder de productgroep Data. Dit betreft zowel klimatologische waarnemingen, Cabauw waarnemingen, als satellietdata (het zogeheten “grondsegment”). Het wetenschappelijk onderzoek om de waarneemmethoden te ontwikkelen en om de waarnemingen te interpreteren, vallen onder Klimaatdiensten. De koppeling van kennis en data is essentieel voor de klimaatproducten.

5.1.2 Verwachtingen en scenario’s Het toekomstige klimaat en het weer in de toekomst, o.a. extremen in neerslag, droogte, temperatuur en wind, zijn in dit product de leidende vragen. Activiteiten: Modelontwikkeling van mondiale en regionale klimaatmodellen en chemietransportmodellen (ECEarth, RACMO, TM5, Lotos-Euros) • • •

Koppeling tussen alle aspecten van klimaatsysteem Klimaatscenario’s en karakteristieken toekomstig klimaat op basis van model runs Advisering.

5.1.3 Onderzoek en samenwerking Strategisch onderzoek ten behoeve van de klimaatdiensten is onderdeel van de producten. Onderzoek van het klimaat (processen, waarnemingen, modellen) is noodzakelijk om de kwaliteit van de (toekomstige) dienstverlening te waarborgen. Publicaties over het onderzoek in internationaal toonaangevende tijdschriften zijn essentieel om de kwaliteit van het wetenschappelijk onderzoek te toetsen en om internationaal toonaangevend te blijven. Bij het onderzoek is er nauwe samenwerking met Nederlandse universiteiten en onderzoeksinstituten, zoals PBL, RIVM, SRON en TNO. Er is bijvoorbeeld samenwerking met RIVM op gebied van luchtkwaliteitverwachting. Vijf KNMI klimaatonderzoekers zijn deeltijdhoogleraar aan de universiteiten van Delft, Nijmegen, Utrecht, en Wageningen. Met de universiteit van Eindhoven is er samenwerking in het kader van een VIDI project. Grote projecten op het KNMI worden in internationale consortia uitgevoerd, o.a. EC-Earth en TROPOMI. 5.1.4 Maatwerkdiensten In 2013 worden maatwerk opdrachten uitgevoerd voor de verschillende DG’s van I&M, RWS en RIVM, op gebied van klimaatvraagstukken, luchtkwaliteit, internationale advisering, etc. Er zijn gesprekken gaande met de DG’s. Tabel van Peter Siegmund Naast de maatwerkdiensten op basis van het profijtbeginsel, voert het KNMI extern gefinancierde projecten uit op het gebied van klimaatonderzoek en -dienstverlening, o.a. in opdracht van EU, ESA, en EUMETSAT (internationaal) en NWO en NSO (nationaal). Dit zijn subsidieprojecten, waarvan een deel van de overhead wordt gefinancierd vanuit de basisfinanciering. Deze projecten leiden tot innovatie en nieuwe producten die nuttig zijn voor de Nederlandse overheid en voor maatwerk opdrachten. Op deze manier kan het KNMI veel meer klimaatdiensten leveren dan alleen met de basisfinanciering mogelijk zou zijn. Ook leiden deze projecten tot een sterke kwaliteitstoename omdat ze in competitie worden verkregen, en vaak uit internationale consortia bestaan.

5.2 Ontwikkelingen Het KNMI speelt de komende jaren in op de ontwikkelingen in het internationale klimaatonderzoek, en vooral: •

Het scenario onderzoek, de modelontwikkeling en de modelanalyse zal zich meer toespitsen op de kwetsbaarheden van de samenleving voor klimaatverandering: extreme zomerse neerslag en onweer, lange periodes van droogte of neerslag, hitte in de stad, luchtkwaliteit.

• • •

• •

•

•

•

•

De IPCC onzekerheden centraal stellen in processtudies: wolken, aerosolen, en koppelingen in het klimaatsysteem. Hogere resoluties in zowel de regionale modellen als de mondiale modellen. Koppeling tussen chemie en fysica in de klimaatmodellen verbeteren, om zo de klimaatforcering en chemie-klimaatkoppelingen in het aardsysteem (broeikasgassen, aërosolen en ozon) beter te kunnen beschrijven. Relatie Klimaat en Luchtkwaliteit wint aan belang. Is ook belangrijk voor beleidsmakers. Omgaan met de toenemende grootschaligheid van het klimaatonderzoek. Het KNMI doet mee als partner in EU projecten, en leidt ook zelf EU projecten. De in 2012 aangeschaft Bull supercomputer maakt dat wij zelf klimaatruns kunnen doen, en zo in projecten een aantrekkelijke partner zijn. Satellietdata gebruiken om mondiale en regionale monitoring te doen, om klimaattrends te bepalen, en klimaatmodellen te toetsen. Ook kunnen satellietdata worden gebruikt om emissies te bepalen en verificatie van protocollen mondiaal uit te voeren. Het KNMI is een belangrijke speler op satellietgebied, met kennis, ontwikkeling en verwerking van satellietdata. KNMI is principal investigator van OMI en TROPOMI, en speelt een belangrijke rol in de EUMETSAT SAFs. Dit geeft invulling aan het speerpunt Aardobservatie uit de Startbrief. Steeds hogere resolutie van satellietmetingen van de chemische samenstelling van de atmosfeer, met TROPOMI als de eerste atmosfeer Sentinel missie, leidend tot Sentinel-4 en Sentinel-5. Open data politiek. Dit is Europees beleid waar wij aan mee doen. Dit biedt ook kansen voor de private markt, ook op klimaatgebied.

De onderstaande tabel bevat een aantal specifieke ontwikkelingen in 2013 en verder (“highlights”) op het gebied van klimaatdiensten.

Specifieke ontwikkeling

Product

IPCC AR5 rapport verschijnt in 2013, met belangrijke KNMI bijdragen

Assessment en Monitoring

Opleveren KNMI-Next scenario’s

Verwachtingen en Scenario’s

Voorbereiding Sentinel satellietmissies in het kader van GMES (S5P/TROPOMI, S-4, S-5)


Volgende generatie EC-Earth: meer detail, koppeling met chemie, vegetatie, ijskappen



Transitie van regionaal klimaatmodel RACMO naar Verwachtingen en Scenario’s klimaatversie van HARMONIE CESAR/Cabauw: aandacht voor data continuïteit


en beheersbaarheid van de site

Als voorbeeld: KNMI-Next scenario’s / EC-Earth figuur + caption

Innovatieve projecten die in 2013 worden uitgevoerd, of worden gestart, zijn: Innovatie

Product

Weer in de toekomst: virtueel testlab voor klimaatadaptatie m.b.v. EC-Earth


Coïncidentie van weerparameters (bv. neerslag en storm) in toekomstig klimaat


TROPOMI: grondsegment, start fase C/D, leiding Assessment en Monitoring internationale algoritme werkgroep Levering operationeel trajectoriemodel aan Weerkamer voor calamiteiten


Ozon-klimaatkoppeling (SPECS project)


Haalbaarheid seizoen/decadale verwachtingen voor Rijnstroomgebied


Onderzoek rol aerosolen bij opwarming Nederland


Evaluatie van 1-jaar zeer hoge resolutie (100 m) model data met Cabauw data


Ontwikkeling NO2 sonde i.s.m. industrie


Voorbeeld: figuur Tropomi / OMI NO2 + caption

5.3 Productafbouw Naast de bovenstaande innovaties en nieuwe producten, zijn er diverse aflopende projecten in 2013. Op het gebied van het huidige klimaat zijn dat o.a. vulkaanasdetectie, de Nubiscoop implementatie, een simulator voor Meteosat wolken, en de voorstudie van de PREMIER missie. Op het gebied van Verwachtingen en Scenario’s is dat het afbouwen van de bijdragen aan de IPCC AR5 modelsimulaties. Productafbouw is verder afhankelijk van het proces van vraagsturing. Als er niet-wettelijk opgedragen taken zijn waar geen externe financier voor te vinden is dan worden deze taken afgebouwd.

6 Seismologische diensten Seismologische diensten bestaan uit de monitoring en analyse van natuurlijke en geïnduceerde seismiciteit en de bijbehorende hazard, infrageluid, de verificatie van het kernstopverdrag en de coördinatie van Europese research infrastructuur (ORFEUS). Een toename in de monitoring en analyse ten behoeve van ondergrondse activiteiten wordt voorzien. Observaties en modellering vormen de basis. Activiteiten in relatie tot de verificatie van het kernstopverdrag (CTBT) worden uitgebreid. Het KNMI functioneert als seismologisch referentieinstituut voor de overheid (veiligheid leefomgeving I&M; mijnbouw EL&I; CTBT BuZa).

6.1 Producten en diensten Natuurlijke seismiciteit: • • •

Waarnemingen en analyse seismiciteit en infrageluid Nederland Risicostudies Nederland (bv. kerncentrales) Vulkaanbewaking Saba en St. Eustatius

Geïnduceerde seismiciteit: • •

Monitoring gaswinning en opslag, uitbreiding accelerometer netwerk Nieuwe vraag hazard: Enhanced Geothermal Systems en schaliegas

Het Nationaal Data Centrum (NDC) voor het kernstopverdrag: • •

Advies voorkomen explosies (nucleaire tests) op land, in zee en lucht NDC verricht ondersteunend onderzoek, gekoppeld aan universiteit

ORFEUS: • •

Lopende EC projecten: NERA, VERCE en COMMIT EPOS: Europese research infrastructuur

6.2 Ontwikkelingen • • • • • •

Uitbreiding vulkaanbewakingssysteem Saba en St. Eustatius en bijdrage aan Tsunami early warningsysteem Passieve detail monitoring Groninger veld Real-time implementatie accelerometer data in analyse Globale monitoring ten behoeve van het kernstopverdrag Integratie infrageluid metingen in Cabauw Ontwikkeling geavanceerde data-acces binnen ORFEUS

6.3 Productafbouw • • •

Aflopende projecten: infrageluid (PARSA) en geïnduceerde seismiciteit (GEISER) Handmatige analyse in toenemende mate geautomatiseerd Kleinschalige monitoring aan de markt overlaten

7 Datadiensten De dienstverlening van de productgroep "Datadiensten" richt zich op het beschikbaar stellen van zowel de waarneem- als modelgegevens. Deze data dient enerzijds als “grondstof” voor weer-, klimaat- en seismologiediensten van het KNMI, en wordt anderzijds geleverd als (vrije) data rechtstreeks naar afnemers. Onder "Datadiensten" vallen ook de operationele aspecten van de levering van satelliet data, het zogeheten “grondsegment”: operatie, calibratie, acquisitie, processing, reprocessing en distributie van data. Ook het onderzoek ter verbetering van de waarnemingen, het zogeheten sensoronderzoek, behoort tot de dienstverlening van de productgroep "Datadiensten".

7.1 Producten en diensten 7.1.1

Waarneemgegevens

Voor de waarneemgegevens geldt dat naast het beschikbaar stellen ook het waarnemen zelf onderdeel is van “Datadiensten”. Dit geldt voor de waarneemgegevens van de: • • • • •

actuele in-situ waarnemingen in Nederland en het Caribische gebied, Nederlandse klimaat waarnemingen (ontsloten via het Klimatologisch Informatie Systeem (KIS)), grondwaarnemingen op de onderzoeksites Cabauw, De Bilt en Paramaribo, actuele remote sensing waarnemingen, te weten de neerslagradar en bliksemdetectie, en de actuele seismologische waarnemingen

Daarnaast worden de volgende (internationale) gegevens door het KNMI beschikbaar gesteld: • • 7.1.2

internationale waarneemdata (WMO/EUMETNET/EUMETSAT) mondiale satelliet waarnemingen Modelgegevens

De volgende modelgegevens worden beschikbaar gesteld: • •

7.2

output van diverse modellen voor weer- en klimaatverwachtingen internationale model data (ECMWF)

Ontwikkelingen

In 2013 zullen er op het gebied van waarnemingen voor de productgroep “Datadiensten” de volgende innovaties plaatsvinden:

• • • •

Verbetering Bliksemdetectie Vervanging Wolkenhoogtemeters Verdere ontwikkeling data assimilatie en nieuwe waarneemmethoden. Vernieuwen van de waarneeminfrastructuur (in het samenwerkingsverband Nationaal Waarneem Centrum Leefomgeving (NWCL))

Deze innovaties vindt plaats in lijn met de vervangingsstrategie, veranderende eisen en noodzaak tot efficiëntie. In het kader van de mondiale satelliet waarnemingen wordt momenteel gewerkt aan de: •

ontwikkeling van het grondsegment van TROPOMI

Aansluitend op de ontwikkelingen rond HARMONIE, als onderdeel van de “Weerdiensten”, zal 2013 voor “Datadiensten” vooral in het licht van de postprocessing en ontsluiting van gegevens staan. Met daarin de: • • •

kwaliteitsverbetering postprocessing aansluitend op het weermodel HARMONIE optimalisatie van de datastromen en de bewaking ervan implementatie van het beleid over “Open Data”

Met daarbij vooral de: • •

oplevering verbeterde Klimatologisch Informatie Systeem (KIS) opening van het nieuwe KNMI breed dataportaal (het KNMI Data Center)

7.2.1 Open data 14 december 2012 opent het KNMI de deuren van haar nieuwe dataportaal: Het KNMI Data Centrum (KDC). Het jaar 2013 zal daarom ook in het teken staat van het meer en meer ontsluiten van de data via het KDC. Dit in lijn met de ontwikkelingen rond “Open Data”. Zowel nationaal als internationaal is er de laatste jaren veel aandacht voor het makkelijker toegankelijk maken van overheidgegevens. Binnen Europa doet de PSI richtlijn (Public Sector Information) hiertoe een handreiking. Binnen Nederland lopen er bij de ministeries BZK en IenM initiatieven op dit gebied. BZK heeft in dit dossier ook (én vooral) een koppeling gemaakt met de Wet Openbaar Bestuur (WOB). Maar “Open Data” bevat alle soorten van data (zolang er geen geheimhouding voor geldt). Waarneem- en modelgegevens vallen zeker binnen de definitie van “Open Data” en bij het KNMI wordt inmiddels (binnen de kaders van IenM) gewerkt aan de uitvoeringsplannen. Dit betekent dat er naast een service-outlet (een gegarandeerde levering tegen betaling) ook een datakoppelpunt beschikbaar komt waar data gratis kan worden opgehaald (met een beperkte zekerheid van tijdigheid en beschikbaarheid).

7.3 Productafbouw Met de opening van het KDC is het voor de productgroep “Datadiensten” mogelijk om op het gebied van remote sensing een aantal systemen af te bouwen, dan wel onder te brengen bij het KDC. • • •

Onderbrengen van meeste remote sensing datasystemen in het nieuwe KNMI Data Center (consolidatieslag databases) Sluiten aantal waarneemstations (NOS) Halveren aantal radiosonde oplatingen (NOS)

8 Infrastructuurdiensten De Productgroep Infrastructuurdiensten richt zich op het aanbieden van ICT diensten aan kennisinstituten binnen de overheid (PBL, SCP, CPB, CBG, NMDC, …). Deze dienstverlening wordt aangeboden in een partnership met het RIVM onder de naam SSOCAMPUS. Het ook buiten het KNMI bieden van ICT-diensten heeft als doel: • • • •

Kostenreductie voor de ICT-dienstverlening binnen het KNMI door schaalvergroting Op peil houden van een voldoende kritische massa om de benodigde expertise voor het KNMI beschikbaar te houden, de kwaliteit van dienstverhouding te kunnen handhaven en in staat te zijn deze op 7 X 24 uur te kunnen blijven bieden Bij te dragen aan kostenreductie en kwaliteitsbehoud van de ICT-dienstverlening binnen de overheid en kennisinstituten in het bijzonder Aan te sluiten bij Rijksbrede ontwikkelingen zoals Digitale werkplek Rijksoverheid (DWR), Consolidatie datacentra (PCDC) en het Nieuwe werken (any time, any place, any device)

8.1 Producten en diensten CAMPUS biedt: • • • • • • • •

Integrale dienstverlening voor eindgebruikers en productieprocessen, volgens het one-stop-shopping principe, met hoge toegevoegde waarde, gericht op de specifieke doelgroep van kenniswerkers binnen de overheid, waar een combinatie van betrouwbaarheid (continuïteit) en flexibiliteit (inspelen op bijzondere vragen) vereist is, die waar gewenst als maatwerk wordt geleverd, op basis van gestandaardiseerde bouwstenen, om de kosten binnen de perken te houden.

CAMPUS is sterk gericht op data- en rekenintensieve toepassingen en voert een sourcingbeleid, waarbij op onderdelen van de dienstverlening wordt samengewerkt met (strategische) partners zoals SSO-ICT (DWR, standaard KA) en RWS/DJI (housing, uitwijk, DC-uitbreiding)

Infrastructuurdiensten zijn nog in ontwikkeling; de dienstverlening wordt ‘case-by-case’ binnen CAMPUS geoperationaliseerd om een voor de eindgebruiker zo geruisloos mogelijke transitie naar de nieuwe dienstverlening te bewerkstelligen.

8.2 Ontwikkelingen Prospects en klanten: • • • • • •

KIM: hosting website NMDC/RWS: operationeel platform voor het Delta-instrumentarium realisatie 2012, operationeel per januari 2013 KNMI: Introductie nieuwe CAMPUS werkplek (VDI) RIVM: nieuwe rekenfaciliteit PBL: transitieplan en gefaseerde introductie integrale dienstverlening SCP, CPB, BGC: opstellen businesscases, offertes, transitieplannen ed.

Dienstverlening -en infrastructuur: • • • •

Ontwikkelen architectuur voor o.a. toegang, beveiliging, rekenen, opslag, webhosting Opstellen en uitvoeren infrastructuur roadmap o.b.v. plannen KNMI en RIVM Opstellen en uitvoeren roadmap voor procesinrichting o.b.v. kwaliteitmanagementsysteem van KNMI en RIVM Inrichten front-end organisatie en operationele organisatie

KNMI Productplan 2013

Recommend Documents