Agenda Stad
Concernstaf CSADV Stadhuis Grote Kerkplein 15 Postbus 538 8000 AM Zwolle Telefoon (038) 498 2092 www.zwolle.nl
Klimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta) “Hoe houden we onze delta leefbaar en economisch krachtig?”
Datum Ons kenmerk
15 april 2015 “Hoe houden we onze delta leefbaar en economisch krachtig?”
Inhoud 1
Ambitie
3
2
Samenwerkingspartners
3
3
Transitieopgaven
4
4
Nodig?
5
Ons kenmerk
15 april 2015 “Hoe houden we onze delta leefbaar en economisch krachtig?”
1
Ambitie
Datum
1
Zwolle ligt in de IJssel-Vechtdelta waar al eeuwen met water wordt geleefd en tegen het water wordt gestreden. Zo is de Mastenbroekerpolder één van de oudste polders in Nederland en heeft de ligging in de delta ons in het verleden veel welvaart gebracht, onder andere via de Hanze. Met de klimaatveranderingen zijn de kansen en dreigingen van water voor Zwolle en de IJssel-Vechtdelta actueler dan ooit. We zullen ons moeten aanpassen aan het veranderende klimaat. Klimaatadaptatie gaat verder dan het versterken van dijken. Het is één van de belangrijkste integrale opgaven voor de komende decennia: hoe houden we onze delta leefbaar en economisch krachtig? Dit is niet alleen een regionaal, maar ook een nationaal en mondiaal vraagstuk.
2
Samenwerkingspartners De basis voor klimaatadaptatie is goede samenwerking van alle betrokken partijen en innovatiekracht. Daarvoor ligt al een heel stevig fundament in onze regio. Regio IJsselVechtdelta is één van de koplopers op het gebied van klimaatadaptatie. We zien kansen om door samenwerking met andere regio’s (binnen Nederland en daarbuiten) een rol van betekenis te spelen in het oplossen van dit vraagstuk en onze eigen innovatiekracht verder te versterken. De IJssel-Vechtdelta leent zich door haar schaalgrootte en het stevige fundament voor samenwerking en innovatie uitstekend als proeftuin voor “Deltalife 2.0” en een “Nieuwe Hanze”. Op 7 oktober 2014 is in Zwolle de intentieverklaring ‘Klimaat Actieve Stad regio IJsselVechtdelta’ getekend, die is uitgemond in een gezamenlijk Actieprogramma Klimaat Actieve Stad (gepresenteerd voorafgaand aan de TEDx Zwolle Climate Active Cities). De 42 betrokken partijen, (waaronder Arcadis, Vitens, Enexis, Deltares, Universiteit Twente, Hogeschool Windesheim, TU Delft, Waterschap Groot Salland, Provincie Overijssel, diverse gemeenten, maatschappelijke instanties en buurtcoöperaties) werken samen met inwoners en bedrijven aan 28 initiatieven voor een 2 klimaatbestendiger IJssel-Vechtdelta. Als stedelijke regio (Regio IJsselvechtdelta / Zwolle ) zijn wij goed in water governance en integrale, innovatieve, slimme oplossingen. Wij zijn op zoek naar complementaire partners. Bijvoorbeeld de Wateralliance / Wetsus in Leeuwarden of Rotterdam, waar zowel klimaatadaptie en de economische kracht van water stevig staan. Samen met partners die voor vergelijkbare opgaven staan (bijvoorbeeld Dordrecht of Gouda) willen wij onderzoeken hoe wij Klimaatadaptie ook internationaal kunnen oppakken.
1 2
Zie http://www.overijssel.nl/thema's/water/waterprojecten/ijsselvechtdelta/ambities-ijssel/ Zie http://proeftuinwater.nl/cms/index.php/klimaatactieve-stad.html.
Ons kenmerk
15 april 2015 “Hoe houden we onze delta leefbaar en economisch krachtig?”
3
Transitieopgaven
Datum
Wij willen binnen de IJssel-Vechtdelta actief met het rijk en onze regionale en nationale partners samen aan de slag om de genoemde ambitie op een slagvaardige en innovatieve wijze aan te pakken. Om deze aanpak te versterken zien wij een aantal transitieopgaven: 1. Ga flexibel om met planning en budgetten van het hoogwaterbeschermingsprogramma Momenteel ligt de waterveiligheidsopgave en de daarbij behorende budgetten primair bij het waterschap, terwijl de opgaven op het gebied van water veel breder liggen (effecten op de ruimtelijke ontwikkeling, economische ontwikkeling, woningbouw, infrastructuur, duurzaamheidsinitiatieven). Deze opgaven liggen niet alleen bij het waterschap, maar ook bij gemeenten, provincies en particulieren. Deze opgaven hebben elk hun eigen dynamiek en tempo. De hartslag van de regio zou gelijk moeten lopen met de hartslag van het rijk. Wij willen graag samen met het rijk kijken hoe de planning en besteding van de budgetten beter op het lokale ritme en ontwikkeling afgestemd kunnen worden. Dit kan betekenen dat we een financieringsstrategie ontwikkelingen om klimaatadaptatie betaalbaar te maken: werk met werk maken in de stad (ruimtelijke projecten, beheer en onderhoud openbare ruimte), fondsenwerving en nieuwe financiële arrangementen / business cases en prikkels ontwikkelen. Zo ontstaat er meerwaarde. 2. Hoe maken we Klimaatadaptatie van iedereen? Wij merken dat het lastig is om Klimaatadaptatie / Klimaat Actieve Stad voor onze inwoners en ondernemers tot een werkelijkheid te maken. Van oudsher is water een overheidstaak. Het aanleggen van dijken is hét voorbeeld waar de overheid als enige een rol in speelt. Wij willen graag met de vier overheden (rijk, provincie, gemeente en waterschap) onderzoeken hoe ruimte gecreëerd kan worden voor initiatieven uit de samenleving en hoe wij de initiatieven kunnen stimuleren. Hoe maken we water van iedereen en niet alleen van de overheid? Met als uiteindelijke doel: waterbewuste bewoners. Hierdoor krijgen onze inwoners handelingsperspectief bij overstroming, kunnen ze genieten van de IJsselVechtdelta en weten ze wat je zelf kunt doen aan klimaatbestendigheid. 3. Hoe realiseren wij klimaatactieve bestaande wijken? Bij het realiseren van nieuwe projecten of de aanleg van nieuwe woonwijken is het mogelijk om dat zodanig te doen dat rekening wordt gehouden met klimaatadaptieve/actieve principes. Dit is vele malen lastiger bij bestaande woon- of werkgebieden. Dit vraagt om veel expertise en om het anders te doen. Dat vergt scherpe keuzes en ‘pijn’ lijden. Hetzij bij overheden, hetzij bij particuliere partijen. We willen leren en delen van ervaringen van pilots en voorbeeldprojecten zoals geluidswal Stadshagen, Katerdijk, waterkerend landschap Zwolle Zuid-Oost, Kraanbolwerk, innovatief waterbeheer Stadshagen en ook slimmer gebruik maken van de ondergrond (bodem en grondwater): overtollig water opslaan, langzaam afvoeren en bij droogte weer gebruiken (doorontwikkeling Visie op de Ondergrond).
Ons kenmerk
15 april 2015 “Hoe houden we onze delta leefbaar en economisch krachtig?”
4
Nodig?
Datum
Om de transitieopgaven daadwerkelijk uit te voeren hebben wij van het rijk vooral menskracht nodig. Menskracht voor het uitvoeren van onderzoeken en het leveren / ontwikkelen van kennis, menskracht om op (inter)nationaal niveau, zowel binnen als buiten het rijk, de juiste netwerken en contacten te verbinden. Wij vragen van het rijk dat het meedoet met en ons steunt bij onze vernieuwende aanpak. Dat betekent soms ook dat het rijk ruimte biedt op het gebied van regelgeving, financiën of governance. Behalve met het rijk zoeken wij ook, en misschien wel vooral, samenwerking met andere partijen als kennisinstellingen, medeoverheden, maatschappelijke organisaties en adviesbureaus. Met hen willen wij ook op zoek naar andere transitieopgaven om Nederland verder te brengen. Wij zien kansen om, samen met alle stakeholders, te laten zien dat het mogelijk is om klimaatverandering niet alleen als een bedreiging te zien, maar ook een motor voor nieuwe ontwikkelingen en innovatie. Hoe we omgaan met klimaatverandering is bepalend voor de leefomgevingskwaliteit van de toekomstige stad.
