Kansen voor energiebesparing in maatschappelijk vastgoed Irma Thijssen 13 november 2014 Duurzaam Gebouwd Congres MECC Maastricht
Introductie Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) (voorheen Agentschap NL, SenterNovem) Irma Thijssen Senior adviseur utiliteitsbouw Beleidsprogramma Energiebesparing in de Gebouwde Omgeving i.o.v. Ministerie van BZK
[email protected]
Wakker schudden Hart onder de riem steken
Cadeaupakket meegeven
Omvang maatschappelijk vastgoed: 90 miljoen m2
47% gemeenten Waarde 157 miljard euro
Oracle Secure Global Desktop: Copied data not available to this application
Bijna 1000 gebouwen WOZ 403 mln euro E 27 mln kWh Gas 2 mln m3
Prof. Hans de Jonge: • Gas en licht • Exploitatiekosten • Beheer • Bezit • Verhuur • Leegstand
LOVGM 2014
Landelijk onderzoek onder 127 gemeenten IVGM en SBR/Curnet 56% geen vastgoedbeleid 50% geen centrale basisadministratie 74% geen vastgoed informatie 41% geen vastgoedmanagementinformatie 83% geen klanttevredenheidsonderzoek 53% geen inzicht in gebruikersaantallen Nodig? 46% centralisering
20% gegevens op orde 36% visie en draagvlak
Pand
Voorzieningencentrum
Bouw
Eigendom
Contract beheer
Exploitatie (binnenkant)
Facilitair beheer
Activiteiten
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gymzaal
Gemeente
Theater
Bioscoop
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gemeente
ijsbaan
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Speeltuin
Gemeente
Gemeente
Kanunnikenhuisjes
Gemeente
Gemeente
Wachttoren / evenementenlocatie
Gemeente
Gemeente
Sporthal 1
Sporthal 2
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Split incentive
Wat levert verduurzamen van vastgoed u op? • • • • • • • •
Bespaart energie, CO2 en geld Realisatie ambities t.a.v. klimaat, duurzaamheid en MVO Grip op (huisvestings)kosten Stimuleren lokale bouw- en installatiesector Gemeente geeft het goede voorbeeld Gebouwen met moderne kwaliteit Uitstraling op leefomgeving Uitvoering beleid
•
“Het gaat niet over duurzaamheid, maar over rationale investeringsbeslissingen”
Stappenplan verduurzamen gemeentelijk vastgoed: strategische en structurele aanpak •
Afstoot/verkoop, efficiënter huisvesten, HNW
-
(Afstoot, efficiënter huisvesten, Het Nieuwe Werken)
-
Bemeteren, monitoren, analyseren en herinregelen
-
(Sloop en) Energieneutrale nieuwbouw (50 jr)
-
Grote waardevolle gebouwen energiezuinig/energieneutraal renoveren (25-40 jr)
-
Vergroenen van gebouwclusters - bv via een ESCo (10-15 jr)
-
Uitvoeren van rendabele maatregelen uit de Wet Milieubeheer (5 jr)
-
Oplossen van de split incentive, bijvoorbeeld via Green Lease
-
Duurzaamheid integraal opnemen in regulier onderhoud, via MOP's - DMOP
-
(Toekomstig) leegstaande gebouwen: herbestemmen, transformeren
-
Toepassen duurzame energie, bv zonnepanelen
-
Resterende energievraag groen inkopen
Vastgoedportefeuille gemeente
410 gebouwen Ambitie/beleid: minimaal label B
Energiefacturen •
Voor 12 panden een dubbele nota > besparing € 80.000 / jaar
•
Nota voor gebouwen die al gesloopt waren
•
Kantoorpand met extreem hoog verbruiksprofiel > VRI op dezelfde aansluiting
•
Spookfacturen van energiebedrijf
•
Gasrekening voor panden zonder gasaansluiting
Herinregelen installaties
70% klimaatinstallaties is niet goed ingeregeld
Gemeente Enschede: bv: verwarming ‘s ochtends om 8 uur aan i.p.v. 6 uur Gemeente Alkmaar: gebouwbeheersysteem 22 gymzalen > bespaart 15% UWV: slimme meters bij 30 kantoren > bespaart 10% op elektriciteitsverbruik RGD: slimme meters + herinregelen 1000 kantoren > bespaart 15% Sporthal: verlichting aan terwijl ruimte niet werd gebruikt • Oplossing: Apart schakelbare verlichtingsbalken • Investering: € 2.500, Opbrengst € 3.500 / jaar
Bouwfouten
Quick wins
Energielabelsprong van G naar A, A+ of A++
DMOP
Zeist: 220 gebouwen Gouda: 100 gebouwen
ESCo’s
•
“Budgetneutraal gebouwen verduurzamen”
•
Gegarandeerde energiebesparing o.b.v. prestatiecontract
•
Ontzorging voor beheer, onderhoud, monitoring
•
Product ESCo (ESCo-light voor PV, WKO of LED), Klimaat-ESCo of Gebouw-ESCo
•
Financiering via ESCo, gebouweigenaar, huurder of bank
Rotterdam Groningen Almere Zutphen Tilburg
Green Lease •
Huurcontract tussen eigenaar, huurder (en beheerder)
•
Prestatie-afspraken over investeringen in energiemaatregelen, duurzaam gebruik, beheer en exploitatie
•
Wederzijdse verantwoordelijkheid
•
Verdelen van kosten, baten en risico’s
•
Oplossing voor split incentive
GasTerra Groningen: verduurzaamd van label G naar A+, met Green Lease contract tussen GasTerra en Triodos Vastgoedfonds
Transformatie Verwachte leegstand maatschappelijk vastgoed: 20 mln m2 (kantoren 8 mln m2)
RVO biedt ondersteuning aan gemeenten: Toolbox, Expertteam en Juridische Expertpool (m.n. voor woonoplossingen)
Zonnepanelen
NB: Trias Energetica
Green Deal Verduurzamen Scholen Doel = Betere en duurzame leer- en werkomgeving voor leerlingen en leraren 4 november 2014 getekend •
VNG, PO-Raad, VO-raad
•
ministeries BZK, EZ, IenM, OCW
•
Ruimte-OK, Klimaatverbond
•
RVO = secretaris
Beleid, wet- en regelgeving •
Bouwbesluit – EPC aanscherping 2015
•
Wet Milieubeheer / Activiteitenbesluit – Maatregelenlijst (min I&M)
•
EPBD - energielabel -
Nieuwe U-bouw: verplicht per 1 juli 2014 Bestaande U-bouw: verplicht bij verkoop of verhuur sinds 2008 Publieke overheidsgebouwen: per 1 juli 2014 afficheringsplicht vanaf 500 m²
-
Alle andere publieke gebouwen (ziekenhuizen, scholen, winkels, supermarkten, restaurants, schouwburgen, banken, hotels): per 1 juli 2014 vanaf 500 m² afficheringsplicht bij transacties Installatiekeuringen (5-jaarlijks, airco)
-
•
EPBD – energieneutraal in 2020 (overheid 2018)
•
EED (artikel 5.7) – implementatie 2013
•
Duurzaam Inkopen - juli 2010
•
Nationaal Energie Akkoord • •
VNG trekker verduurzamen Maatschappelijk Vastgoed Green Deal Verduurzamen Scholen
Financieringsmodellen Gemeente financiert zelf - Balansfinanciering • Kasstromen • Lening bij bank • Eigen revolverend fonds (Nijmegen) • Fonds voor onrendabele maatregelen (‘s-Hertogenbosch)
Projectfinanciering • (ESCo Rotterdam, Groningen, Almere en Zutphen, WKO Oss) Mengvorm: (oprichting) publiek bedrijf • (MOED Tilburg, Haarlems energiebedrijf) Fiscale regelingen: EIA en MIA
Ontschotten: • Bij de geldstromen • Binnen de eigen organisatie • Tussen organisaties • Tussen bouwen en beheren Transitie: “Begin met de grootst mogelijke kleine stap”
Vier successen
Ondersteuning vanuit RVO e.a. www.rvo.nl/duurzamegebouwen > Leidraad DMOP > Leidraad Prestatiecontracten > Leidraad Greenlease > ESCo’s: Whitepapers, modelovereenkomsten www.rvo/energieneutraalbouwen www.rvol/eia www.rvo.nl/miavamil www.rvol.nl/energielabelgebouw www.rvo.nl/transformatie www.platformduurzamehuisvesting.nl: prestatiecontracten, greenlease www.infomil.nl/energie : Wet Milieubeheer & Rendabele maatregelen www.pianoo.nl: duurzaam inkopen www.energiecijfers.nl: cijfers en grafieken op maat www.rvo.nl/energiezuiniggebouwd: Voorbeeldprojecten www.esconetwerk.nl: ondersteuning gemeenten voor ESCo’s www.frissescholen.nl www.rwsleefomgeving.nl/lokaal_klimaatbeleid lokaalklimaatbeleid.viadesk.com: netwerk overheden
