Kanker in beeld Je hebt een probleem en je kunt er niet over praten. Wat moet je dan?
Aukje Veldstra
Dit boekje is uitgegeven ter gelegenheid van de actie WANDELENVOOROVERLEVEN. Beeldende therapie is evenals wandelen in beweging komen. Stap voor stap actie ondernemen om de ervaringen met kanker te overwinnen en te verwerken. 6 oktober 2007
De opbrengst van dit boekje gaat naar “Stichting Wandelen Voor Overleven”
Ik stel me even voor. “Je hebt een probleem en je kunt er niet over praten. Wat moet je dan?” Zo staat het in de folder van Ineke Borg, psychotherapeute die een praktijk voor beeldende therapie heeft in Drachten. Toen Erika en Greet ( beide mama-care verpleegkundigen) mij vroegen om als ervaringsdeskundige iets te vertellen over hoe ik deze therapie heb ervaren, heb ik ja gezegd. Een uitdaging om te proberen woorden te vinden, voor iets waar nauwelijks woorden voor zijn. Maar laat ik me eerst even voorstellen. Ik ben Aukje Veldstra en vorig jaar werd bij mij borstkanker geconstateerd. Dus het hele riedeltje moeten ondergaan van operatie, bestralingen, 5 chemo’s en nu hormoonpillen. Ik was een gezonde vrouw, ik mankeerde niets en dan een klein bobbeltje in de borst wat mijn hele leven op de kop zet. Opeens was ik patiënt, ik heb kanker. Mijn vertrouwen in mijn lichaam was ik kwijt, en daarmee ook mijn zelfvertrouwen. Alles komt dan opeens op losse schroeven te staan. Niets is meer vanzelfsprekend.
Inleiding. Vorig jaar ben ik voor het eerst naar een info-avond voor borstkankerpatiënten geweest. Toen heb ik Ineke Borg ontmoet, die er ook was met een stand. Mijn beroep is hulpverlener, dat betekent dat ik wel over schokkende ervaringen kan praten, maar daarmee kan ik ook mijn gevoelens en emoties wegpraten. Vandaar dat deze vorm van therapie me wel aansprak. Ik ben helemaal niet creatief, heb zelfs de kleuterschool niet gedaan. Dit was geen probleem voor Ineke. De eerste kennismaking voelde goed. Toen de behandelingen voor kanker waren afgelopen, durfde ik het aan om bij haar in therapie te gaan. En daar heb ik geen spijt van gehad, goh wat ben ik blij dat ik dit heb gedaan. Het heeft me echt geholpen om mezelf terug te vinden, mijn zelfvertrouwen, wie ik werkelijk ben. In de therapie was een samenwerking tussen Ineke die de voorwaarden schepte en steeds precies datgene aanreikte wat ik nodig had om verder te kunnen (ik vind dat een gave) het materiaal wat ik gebruikte en mijn handen waardoor beelden ontstonden. Dit alles hielp me emoties naar buiten te krijgen op papier, in klei, haalde dingen naar boven waarvan ik mezelf vaak niet eens bewust was. Het kwam gewoon uit mijn handen, uit de verf of klei, uit mezelf. Vanuit deze samenheid wil ik verder vertellen. Ik wil u laten zien wat ik heb gemaakt.
Eerste beeld. Dit was het begin, ik ben aan het experimenteren, kennismaken met de verschillende materialen, hoe het werkt, wat de eigenschappen ervan zijn. Ik doe dus maar wat.
Maar wat er meteen uit kwam, was dat er geen verbinding is, en zo voelde het voor mij toen ik bij Ineke kwam. Ik was de verbinding kwijt met mijn lichaam, met mijn gevoel. Ik voelde me gezond, maar onderzoeken wezen uit dat ik doodziek was, ik heb kanker. En dan specialisten die me vertellen welke behandelingen ik krijg. Ik heb niet de medische kennis om een verantwoorde beslissing voor mezelf te kunnen maken. Dus doe ik maar wat anderen voor me bepalen en volg ik het afspraken briefje. En dan die chemo’s, die troep die ik binnen kreeg. Mijn lijf reageert hierop heel natuurlijk en wil het zo snel mogelijk uitkotsen, maar dat mag niet, dus pillen slikken om dit te voorkomen. En iedere keer als ik weer wat bij de berg was opgeklauterd, was er de volgende chemo die me weer ziek maakte. Alles was zo tegenstrijdig, gevoelsmatig klopte er niets van. Ik raakte de verbinding met mijn gevoel, mezelf kwijt.
Wat voor mij heel belangrijk was toen ik voor het eerst bij Ineke kwam, was dat ik opeens weer mocht kiezen: waar wil je zitten of liever staan, welke materiaal, welk papier, voel maar wat goed voelt voor jou, hoe groot, welke kleuren,enz. Dit alleen al voelde als een verademing. Hier - zie foto op de vorige pagina - aan het experimenteren met pastelkrijt, de angst “misschien komt de kanker terug”, het hartje is liefde voor mezelf en ook het haar wat ik kwijt raakte door de chemo.
2e Kleibeeld, ik wil excuses maken aan mijn lichaam, wat heb ik je aangedaan. Ik heb het toegelaten die chemo’s, maar ik kon niet anders, ik wil blijven leven.
Dit beeld stelt de oude Aukje voor die ik was voor ik kanker kreeg en de nieuwe Aukje die nog moet groeien. Wat wil ik houden van de oude Aukje en wat kan weg, Wie ben ik nu? Het is in V-vorm, staat voor vrijheid, mijn eigen vrijheid om te kunnen zijn die ik in wezen ben. Ademhalingsoefeningen gedaan, in- en uitademen. Mijn goede cellen laten groeien, inademen en het negatieve uitademen. Er was een klein stukje klei overgebleven, ik maakte er een bobbeltje van, de tumor en opeens was het bobbeltje zomaar weg, gewoon zoekgeraakt.
3e beeld. Als een dirigent aan het dirigeren, mijn eigen leven gaan dirigeren.
Een rechter spiraal, het positieve en een linker spiraal, het negatieve. De kern moet wit blijven. Zo bang geweest dat de chemo ook mijn kern zou aantasten, dit beschermen. Ook weer de haartjes, voor mij symbool van herstel, ik heb mijn haar terug gekregen, het is ander haar, andere kleur, symbool van wie ik nu ben.
4e beeld. Infuus, Ik begon zomaar wat, vooral de beweging was belangrijk.
Toen ik er naar keek leek het op een slang, de slang van het infuus, de chemo. De troep eruit! De kern is vrijheid!
5e beeld. Het gele ben ik, de rest gebeurtenissen.
Ik werd op mijn werk geconfronteerd met regels van UWV, moest plan van aanpak ondertekenen. Hoe wist ik nu wat ik wel of niet kon en hoe het over een paar weken voor me zou zijn. Toen ik kanker kreeg, hoefde ik toch ook niets te ondertekenen, ik kreeg het zomaar. Toch blijf ik lachen, de oude Aukje is een valkuil, dat hoeft niet meer. Dankzij dit beeld voelde ik hoe het voor me was en kwam ik in mijn kracht. Met dit beeld voor ogen kon ik het duidelijk maken aan mijn teamleider. Ik kreeg alle vrijheid om op mijn manier en in mijn tempo te herstellen.
6e beeld. Kleiwerk.
Ik ben bezig met klei, het voelen, het kneden, ik kan de vorm maken die ik wil.
7e beeld. Ik kom in de fase dat ik weer verbinding moet maken met het gewone leven.
Over een dunne richel, met valkuilen links en rechts. Ik kan er zo afkieperen, want de richel is smal, wil de kanker overbruggen van klein onzeker zoals ik me voel naar groot die ik wil zijn. Als het beeld klaar is en ik kijk er naar, ontdek ik dat ik helemaal niet over de richel hoef als ik niet wil, ik kan er ook gewoon omheen gaan. Wat een ontdekking! Dit beeld gaf me steun, vertrouwen.
8e beeld. Door de kanker ben ik erg veranderd van binnen, maar ook van buiten.
Ik had blond stijl haar en toen mijn haar terugkwam, grijze krullen. Ik kwam op het filmfestival een hele goede bekende tegen. In mijn enthousiasme begroet ik haar en zij reageert met “ik ken jou niet”. Dit voelde pijnlijk, raakte me erg. Ik ben weggelopen. Dit beeld heb ik n.a.v. deze gebeurtenis gemaakt. Voor mij een steunbeeld, staat op mijn netvlies. Liefde voor mezelf, het goede toelaten en het negatieve afweren. Van buiten af, maar ook van binnen in mezelf.
9e beeld. Een boom in bloei.....
......verbinding van de rode en blauwe stam, van tegenstelling, leven met aan weerskanten, het zwarte, de kanker, dood. Dit er uit gescheurd. Ik wil me richten op leven, op de boom.
10e beeld. Zwart is kanker, is dood. Angst dat de kanker terug komt.
Ik wil leven. Kanker weggeduwd, letterlijk die beweging gemaakt, toen met zand door de verf zodat ik nog beter kon duwen, wegduwen, het nog beter kon voelen. Daarna papier gescheurd, maar niet kapot gescheurd. De kanker zal nooit helemaal weg zijn, het kan terug komen. Maar ik voel ruimte.
11e beeld. Ik mocht bij Ineke in de “schatkist” zoeken of er iets voor mij bij zat. De “schatkist” is een kist met allerlei papiertjes, glad, ribbelig, crepe, bubbeltjes plastic, frutseltjes, een eindje touw, stukje stof, noem maar op.
Op het eerste gezicht zou je het zo de vuilniscontainer inkieperen. Maar toen ik daar in aan het rommelen was en dingetjes uitzocht die ik mogelijk zou kunnen gebruiken, werd ik ontroerd. Het raakte me zo, niets is waardeloos, alles heeft waarde, alle mensen hebben waarde, ik heb waarde! N.a.v. dit gevoel dit beeld gemaakt. Begrenzing door de fysieke beperking. Ik heb niet meer de energie die ik had. Voor de kanker deed ik dingen vaak automatisch omdat ik dat zo gewoon was, of omdat anderen dat van me verwachten. Door de kanker is dit veranderd, mijn lijf geeft de grenzen aan, er is weer verbinding. Ik kan kiezen, heel bewust, zoals in de therapie, welke kleur of kleuren zijn vandaag voor mij belangrijk, het doet er toe welke kleur ik kies, ik doe er toe en morgen kies ik misschien andere kleuren. Waar wil ik energie aan besteden, wat vind ik belangrijk in mijn leven, wat vind ik nodig om te doen. Ik kan mijn eigen grenzen daarin aangeven, mezelf beschermen. Ik krijg lucht, in het beeld zie ik longen, mijn adem en als je het omdraait is het een boom, levensadem. Het één kan niet zonder het ander. Ik mag er zijn, ik mag leven. En dit gebeurt dan zomaar. Maakt me heel blij, ik word gewoon weer een beetje ontroerd als ik het zo zie.
Ik heb ooit eens een vrouw ontmoet die hele mooie houtpastels maakte. Ik zei dat ik het heel mooi vond wat ze maakte. Ze keek me aan en zei: “ik maak het niet, ik haal alleen maar tevoorschijn”. Dit is wat er bij mij in de therapie gebeurde, Ineke en de beelden hebben me geholpen om weer bij mijn eigen kracht te komen, om de verbinding met mezelf terug te krijgen, om tevoorschijn te halen wie ik werkelijk ben. Dank je wel Ineke.
Nawoord. Na de presentatie heb ik nog een werk gemaakt.
Ik wou de kanker, hoe ik nu in het leven sta, in een groter geheel verbeelden, verbinding maken, maar wist niet goed hoe. Ik ben begonnen met een treurwilg, staat voor verlies, dood. Hiervoor gebruik ik een sponsje met verf, maar ook mijn vingers, mijn vingerafdrukken staan erin. Daarnaast een knotwilg, volop in bloei, leven, zoals ik me voel! Het lijkt of de haren (die ik ben kwijtgeraakt en op een andere manier heb terug gekregen) vanuit de wortels groeien, zo krachtig! Dit lijkt op het eerste gezicht een tegenstelling, maar in wezen is het dat niet, maar hoe om dit te verbeelden. Er kwam een beweging in me op, deze beweging op papier gezet, in een V-vorm. Leven en dood, het zit aan elkaar vast. De kanker heeft me de betrekkelijkheid van het leven doen beseffen, het kan zomaar gebeurd zijn, de kanker kan terug komen, niemand die het weet.Om deze angst te accepteren, om deze verbinding aan te gaan, vind ik moeilijk. De ene keer lukt beter dan de andere keer, soms voel ik dat ik er vrede mee heb, soms raak ik in een dip. Net als de golvende beweging van de V. Maar ik kan me ook heel blij voelen, gewoon omdat ik leef. Dan voel ik me als die 2 kleine V-tjes, die zich vredig en vrij in de lucht bewegen. De kleur is geel, net als de zon die schijnt, betekent voor mij licht, warmte, blijheid. Het blauw
is de levensstroom, die altijd doorstroomt, met kleine boompjes. Er komt steeds weer nieuw leven, ook als ik er niet meer ben. Het gele rondje is mijn kern, de vrouw die ik nu ben. Ik plaats het in een driehoek. Voor mij betekent dit de verbinding met verleden, heden en toekomst, maar ook “LET OP”, een waarschuwingsbord, bescherm je eigen kern!!! Ik wil mezelf niet verliezen. Het afgelopen jaar, waarin ik gekonfronteerd werd met kanker, was moeilijk, maar het heeft mijn leven, het heeft mij meerwaarde gegeven. Het is vol waarde, waardevol. De beeldende therapie heeft me geholpen om zover te komen, dat ik dat nu zo kan zeggen.
Copyright © 2007 Aukje Veldstra Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Aukje Veldstra te Heerenveen
[email protected]
