Jurjen de Groot. Operationeel directeur

Jaarverslag 2014

Jurjen de Groot Operationeel directeur

‘Als organisatie maken we momenteel een beweging naar het hart van de gemeente. Meer dan voor-heen hebben we in 2014 intensieve gesprekken gevoerd met kerkenraden, via missionaire trajecten, adviesgesprekken en via het project ‘Luisterposten’ (samen met de GZB). In openhartige gesprekken met ambtsdragers komen de zaken op tafel die er echt toe doen. Waarom zijn we er als kerk? Waar laten we het afweten? Wat is ons diepste verlangen? Ik ervaar dat als een geschenk, zelfs als in het gesprek blijkt dat er veel verlegenheid is over hoe het verder moet, met de gemeente en de missionaire roeping. Gelukkig geven ook andere kernwoorden kleur aan onze relatie met gemeenten; inspiratie en expertise. Maar belangrijk voor mij is dat we dichtbij de gemeenteleden zijn en dat we zij aan zij staan. Ook al omdat we van elkaar willen leren en samen de weg willen gaan van de navolging van Jezus Christus. Hoe zouden we het ooit over discipelschap kunnen hebben als we ons niet zouden concentreren op Hem die ons in deze tijd voorgaat?’

IZB Jaarverslag 2014

03

Nieuwe oriëntatie Voor de cover van dit jaarverslag over 2014 maakte de fotograaf een artistieke afbeelding van het woord ‘discipelschap’. De term is de rode draad in veel IZB-activiteiten in dat jaar. Toen het IZB-bestuur dit thema als focus voor het meerjarenbeleid omarmde, konden weinigen vermoeden dat het zó onze agenda zou gaan bepalen. Zelf hadden we ook niet kunnen bevroeden dat de keuze zoveel herkenning zou oproepen, bij missionaire werkers, predikanten, leden van kerkenraden en gemeenten. In het boek ‘Tijd om mee te gaan’ dat Wim Dekker, Bert de Leede en Arjan Markus in 2014 publiceerden, hebben zij het zo onder woorden gebracht: ‘Te midden van alle culturele en kerkelijke ontwikkelingen, die veel van de traditionele gestalten van christen-zijn onder druk hebben gezet en nog in toenemende mate onder druk zullen zetten, zoeken we een nieuwe oriëntatie op Jezus Christus. Wij geloven dat Hij de Levende is, die ons vooruit wil gaan om ons weg te halen uit culturele, kerkelijke en persoonlijke doodlopende wegen waarop we zijn terechtgekomen. We geloven dat een nieuwe oriëntatie op Hem, zijn leven en zijn onderwijs ons in aanraking zal brengen met de hele Schrift als van God gegeven, heilig Woord om de wegen van God te leren en Hem te ontmoeten. We geloven dat ons zo nieuwe oriëntatie gegeven zal worden om christen te zijn in deze tijd.’ Het citaat maakt meteen duidelijk waarom deze term een missionaire organisatie als de IZB op het lijf geschreven is. We zien niets liever dan dat mensen Jezus leren kennen en Hem gaan navolgen. Van die ‘passie voor missie’ legt dit jaarverslag getuigenis af. We hopen dat deze terugblik op 2014 en niet in de laatste plaats de korte persoonlijke impressies u zullen inspireren. Jurjen de Groot, operationeel directeur Ds. Roelof de Wit, secretaris IZB-bestuur

Simone Pansa Geloven in Spangen

‘2014 was geen gemakkelijk jaar voor me. Ik zat behoorlijk met mezelf de knoop. Een goede vriendin van me nodigde me een keer uit om mee te gaan naar een huisgroep van de kerk. Nu ben ik christelijk opgevoed, maar op m’n 15e had ik het geloof gedag gezegd. Weet je wat, dacht ik, ik geef het weer een kans. En het wonderlijke gebeurde: Vanaf de eerste ontmoeting bij die huisgroep was ik er niet meer weg te slaan. Het klikte meteen. Ik ondervond er de warmte en hartelijkheid waar ik naar op zoek was. Later ging ik ook mee naar de samenkomsten op zondag. Het aantrekkelijke van de huisgroep vind ik dat ze je niet in een keurslijf persen. Je mag komen zoals je bent. Kom je op de sportschoenen, geen probleem. Je hoeft je niet helemaal aan te passen aan de ongeschreven regels van de gemeenschap. Daardoor voel ik me er thuis. De huisgroep is een gastvrije plek. We eten samen en lezen uit de Bijbel en je hebt alle ruimte om vragen te stellen. Door die uitleg komen die personages voor mij echt tot leven. Ik had natuurlijk wel wat in te halen, na zoveel jaar… In de afgelopen weken ben ik verhuisd. Maar Geloven in Spangen blijft mijn kerk.’


05

Wisseling van de wacht ‘Eind juli, begin augustus, de tijd waarin

2014 gaat ook de geschiedenisboeken

Bij de ‘missionaire oefenplaatsen’

de meeste collega’s met vakantie

in als het jaar waarin het thema ‘discipel-

springen de nieuwe pioniersplekken in

waren, zat ik op kantoor en liet mijn

schap’ in de breedte van de organisatie

het oog, bij de programmalijn Financiën

gedachten gaan over de evaluatie van

hoog op de agenda is gezet. In alle

en bedrijfsvoering is veel tijd en energie

het voorbije seizoen en de ontwikke-

programmalijnen zijn collega’s bezig

geïnvesteerd in een nieuw automatise-

lingen die zich aandienden. Het was

geweest om het thema te ‘vertalen’ in

ringssysteem voor de administratie.

daarbij alsof het werk stukje bij beetje

het dagelijks werk.

van mijn schouders afgenomen werd. Ik vond het in eerste instantie een

Meer dan voorheen heeft de IZB intensief

vervreemdende ervaring, want ik ben

contact gezocht en onderhouden met

erg vergroeid met de organisatie en het

plaatselijke gemeenten, onder andere

werk. Maar de overtuiging groeide dat

via het project Luisterposten en via de

mijn taak bij de IZB erop zit.’

‘missionaire trajecten’. Bij de afdeling toerusting zijn cursussen ontwikkeld

Sommige ontwikkelingen konden we

rondom het thema discipelschap en

zien aankomen. 2014 zou het eerste jaar

is er nagedacht over de missionaire

sinds lange tijd worden zonder boek-

roeping van de gemeente in de context

handel IZB-Ark; de lege plekken op de

van een dorp.

begane grond van Van Oldenbarneveltlaan 12 en in het magazijn herinneren er nog aan. Het was ook bekend dat het coördinerend team - de wekelijkse vergadering van hoofden van stafafdelingen - zou plaatsmaken voor een tweehoofdige directie. De voorbereidingen daartoe waren al enige tijd in gang. Maar niemand had de mededeling van ds. Louis Wüllschleger zien aankomen, in het najaar van 2014, dat hij had besloten per 1 januari 2015 terug te treden als directeur. Nog voor het eind van het jaar werd de werving voor een opvolger gestart en in november werd Jurjen de Groot, manager van de programmalijn Missionaire Vorming, benoemd tot operationeel directeur.

Martijn de Jong en Arte Havenaar, studenten aan de Christelijke Hogeschool Ede, liepen beiden

Martijn de Jong (links) en Arte Havenaar Aan tafel in het Spangenhuis

stage bij de IZB. Martijn bij Perron 61, een missionair project in de nieuwbouwwijk Oosterheem in Zoetermeer, Arte in de Rotterdamse stadswijk Spangen. Martijn: ‘De eerste maandag van mijn stage kreeg ik ‘s avonds meteen de leiding van de tienerclub. Dat was een confronterende, maar leerzame ervaring; ook wel typerend voor de gang van zaken in de loop van het jaar. Je krijgt veel verantwoordelijkheid, wordt overal bij betrokken en je voelt je daardoor snel onderdeel van de organisatie. De stage heeft mijn denken en doen verbreed. Je denkt aan het begin te weten hoe ‘missionair werk’ werkt en hoe dat moet gaan, maar gaandeweg ontdekte ik dat je veel moet loslaten om uiteindelijk meer te bereiken.’ Arte: ‘De stage bij het IZB-project in Spangen was voor mij een bewuste keuze. Ik wilde graag in contact komen met mensen uit verschillende culturen. ‘Geloven in Spangen’ bleek daarvoor een leerzame en inspirerende plek. Om in een andere omgeving te verkeren dan het christelijke gezin, kerk en opleiding, koos ik er bewust voor om in een seculier studentenhuis te gaan wonen, dit resulteerde in perioden van twijfel, zo moest ik het geloof regelmatig herontdekken. Ik merk nu dat ik in het geloof veel meer volwassen geworden ben, ik ben zeer zeker dankbaar voor het proces wat ik heb doorlopen. Als stagiair werkte ik namens ‘Geloven in Spangen’ op een zeer multiculturele basisschool, waar ik veel contact had met mensen uit verschillende culturen en sociale lagen. Dit zijn stuk voor stuk ervaringen geweest waarin God elke keer liet zien hoe bijzonder Hij is en ook wil werken, dit heeft mijn relatie tot God verdiept en versterkt en ik geloof ook dat het mijn preken en bijbelstudies verrijkt.’ Arte en Martijn zijn door hun stage bij de IZB bevestigd in hun keuze voor missionair werk. ‘Hoe en waar dat een vervolg krijgt we vertrouwen dat God dat zal leiden.’ Voorlopig werken ze aan een gezamenlijke afstudeeropdracht, waarbij ze IZB-projecten onder de loep nemen.


07

Vereniging ‘Dat ik een discipel van Jezus ben, vormt

waarin hij onderstreepte dat de discipel-

overlijden een belangrijke oorzaak van

de kern van de troost, dat is het hou-

schap diep verankerd is in de bronnen

de terugloop.

vast, het fundament van mijn leven. Ik

van de gereformeerde traditie. Hij illus-

ben van Hem en Hij is van mij, dat is mijn

treerde dat aan de hand van passages

Het dalende ledenbestand is al geruime

identiteit. Dat is in mijn doop bezegeld

uit de Heidelbergse Catechismus. ‘Op

tijd een punt van zorg en voedt de

en staat zo vast als een huis op de rots.

onovertroffen wijze verwoordt zondag

discussies over de toekomst van de

Dat geeft me hoop en een intense

1 van de catechismus in een notedop

verenigingsstructuur, de verhouding

vreugde, maar het betekent tegelijk een

alles wat discipelschap inhoudt.’

leden/donateurs en mogelijke nieuwe

kritische kant aan mijn discipelschap.

financieringsbronnen. Het onderwerp

Ik ben namelijk niet meer van mezelf,

De jaarlijkse algemene vergadering is

staat hoog op de prioriteitenlijst van de

maar van Hem. Ik heb niet langer zelf de

het ‘hoogste’ orgaan van de vereniging

fondsenwerver/relatiebeheerder, die in

regie in handen.‘

IZB. Op 31 december 2014 telde de

het voorjaar van 2015 wordt aangesteld.

vereniging 20.207 leden, van wie 16.114 Op 8 mei 2014 hield emeritus hoogleraar

betalende leden. De statistiek van het

dr. Wim Verboom na de algemene

ledental vertoont al jaren een daling. In

vergadering van de IZB een toespraak

het bestand met relatief veel ouderen is

Bestuur Het bestuur van de IZB bestond aan het begin van het verslagjaar uit de volgende personen: Naam

Functie

Vanaf

Niet herkiesbaar

Relevante nevenfunctie

ds. M.C. (Marco) Batenburg

lid

2004

2016

Predikant te Gouda

prof. dr. ir. J.H. (Jan) van Bemmel

lid

2005

2017

mw. drs. Z.A. (Inez) Jansen-Smit

lid

2010

2022

Locatieleider/psycholoog speciaal basisonderwijs

drs. A.P. (Bram) van der Kooy

penningmeester

2011

2023

Algemeen directeur Bom Holding bv

dr. H. (Bert) de Leede

lid

2011

2023

Docent/onderzoeker Prot. Theologische Universiteit

ds. A. (Anthon) van Lingen

lid

2013

2025

Predikant te Kinderdijk-Middelweg

ds. M.J. (Johan) Tekelenburg

voorzitter

2003

2015

Predikant te Reeuwijk

mw. J.E. (Liesbet) van Velzen-Vermaas

lid

2007

2017

Praktijkondersteuner huisarts GGZ Putten

ds. J. (Hans) van Walsum

lid

2011

2023

Predikant te Alblasserdam

ds. R.F. (Roelof) de Wit

secretaris

2006

2008

Predikant te Ermelo

In 2014 was prof. dr. ir. J.H. (Jan) van

Het bestuur van de IZB vergaderde in

organisaties en de Protestantse Kerk

Bemmel na drie termijnen bestuurslid-

2014 vijf keer, waarvan twee maal buiten

in Nederland; de afschaffing van het

maatschap niet meer herkiesbaar. In zijn

Amersfoort, om op locatie geïnformeerd

Coördinerend Team; de overgang naar

plaats werd gekozen dr. J. (Jaap) van

te worden over het werk van de IZB Naast

een tweehoofdige directie; de uit-

den Born uit Eelderwolde. Ook ds.

de rapportages over de ontwikkeling

komst van het project Luisterposten;

M.C. (Marco) Batenburg is afgetreden.

van de organisatie besprak het bestuur

de werving van een nieuwe algemeen

In zijn plaats is ds. M. (Martin) van Dam

hoofdlijnen van het beleid, zoals de

directeur en het onderzoek naar de

uit Hagestein gekozen.

relatie tussen de modalitaire uitvoerings-

huisvesting van de IZB.

Ds. Henk Methorst Predikant te Nieuwland/Oosterwijk

‘In 2014 hebben we in onze Hervormde gemeente Oosterwijk (bij Leerdam) frequent IZB’ers over de vloer gehad; in de kerkenraad en tijdens de gemeenteavond. De samenwerking zou ik met drie kernwoorden kunnen samenvatten: stilstaan, stimuleren en stroomlijnen. Stilstaan. De IZB vroeg ons een pas op de plaats te maken. Wie zijn jullie als gemeente, wat doen jullie? Welke plaats heeft de kerk in het dorp? Stimuleren. Na de eerste inventarisatie had de IZB een enthousiasmerende inbreng. Hoe klein de gemeente ook is, het bezigzijn met missionaire vragen is niet zinloos. Investeer in nieuwe initiatieven, gericht op hen die nog niet meedoen. Stroomlijnen. Hoe kom van je van een ideeënlijst uit een brainstorm tot beleid? In dat proces ervoeren we de IZB als een wegwijzer. We zijn op pad gegaan en we zijn verrast door wat zich gaandeweg aandient, aan nieuwe mogelijkheden om het evangelie te delen. Ik herinner me dat tijdens de één van de bijeenkomsten met de IZB deze vraag centraal stond: ‘Hoe kun je betekenisvol zijn, in deze tijd, in deze context?’ Dat geldt voor de gemeente, maar ook voor elk gemeentelid. Een vraag om nooit te vergeten.’


09

Synode

Luisterposten (IZB/GZB) In 2014 heeft de IZB samen met de

Verlegenheid en verlangen zijn twee

De twee termen ‘verlegenheid’ en

collega’s van de GZB een tournee gemaakt

begrippen die we in 2014 in allerlei

‘verlangen’ kregen ook een prominente

langs 25 plaatselijke gemeenten, om

toonaarden hebben horen vertolken,

plaats in de driejaarlijkse presentatie

daar met predikanten, kerkenraden en

in gesprekken in gemeenten.

van ons werk voor de Generale Synode,

gemeenteleden in gesprek te gaan over

‘Verlegenheid’ omdat kerkenraden

in november 2014. De bekende dichter

de missionaire roeping. In totaal namen

en gemeenteleden ondanks hun

ds. André Troost schreef er bij die

213 mensen deel aan dit project ‘Luister-

inspanningen en goede bedoelingen

gelegenheid op ons verzoek een lied

posten’. Het ging om 6 grotere en 3

het kerkbezoek zien teruglopen, of een

over, op een melodie uit de Engelse

kleinere gemeenten in stedelijk gebied;

afname van betrokkenheid bespeuren

traditie. Eigenlijk is het een gebed,

5 grotere en 11 kleinere gemeenten op

bij kerkleden. In het proces werd dan

waarin tot uitdrukking komt dat

het platteland.

vaak de pijnlijke conclusie getrokken dat

beide woorden zich kenmerken door

In bijna alle gemeenten kwamen

het probleem vooral binnen in de kerk

een houding van afhankelijkheid en

dezelfde aandachtspunten naar voren:

zit: hun eigen lauwheid en onvermogen

ontvankelijkheid.

Hoe kunnen we minder projecten

om anderen te interesseren voor het

meer relatiegericht zijn? Hoe helpen

evangelie. Toch kwam ook het woord

we gemeenteleden om in hun dagelijks

‘verlangen’ steeds weer naar boven:

leven missionair te zijn? Hoe kunnen we

gemeenteleden spraken dan uit dat

bevorderen dat mensen in gemeenten

ze zo graag enthousiast gelovig en

elkaar vertellen wat God doet? Hoe

missionair betrokken zouden willen zijn,

kunnen verhalen uit andere gemeenten

maar dat ze niet wisten hoe ze dat vorm

en uit de wereldkerk ons bemoedigen?

moesten geven en waar ze zouden moeten beginnen.

Het waren eerlijke en openhartige ontmoetingen, waarin soms pijnlijk aan het licht kwam hoezeer predikanten en kerkenraden verlegen zijn met de missionaire opdracht van de kerk. Het in stand houden van de eigen gemeenten vergt tijd en energie. De interne secularisatie heeft het getuigenis verzwakt. Als belangrijkste conclusies formuleerden de IZB en GZB in een verslag: • We hebben nauwelijks helder wat ‘gemeente zijn van Jezus Christus’ in onze tijd en context inhoudt; • We vinden het persoonlijk en als gemeente erg moeilijk om ons geloof te verbinden met mensen die we tegen komen in ons dagelijks leven; • Er is grote behoefte om elkaar weer meer te vertellen over Gods aanwezigheid en werk, zodat verwondering en bemoediging ontstaat.

‘Sinds november 2013 organiseren we wekelijks Ontmoetingsdiensten. Er komen 30 à 35 mensen. Het zijn belangstellenden, ‘zoekers’, met heel verschillende achtergronden; sommigen hebben een christelijke opvoeding gehad, anderen niet. Voor de meesten geldt dat ze niet naar de kerk zouden gaan, als deze laagdrempelige diensten er niet waren. Het is eigenlijk jammer dat deze vorm noodzakelijk is, naast het ruime aanbod van kerken in ons dorp. Maar we zijn blij en dankbaar dat de mogelijkheid er is. In 2014 zijn we toegetreden tot de kring van ‘pioniersplekken’ van de Protestantse Kerk in Nederland, dat zijn experimentele geloofsgemeenschappen voor mensen die niet of niet meer in de kerk komen. Het initiatief is ontstaan uit het werk van evangelist Jan Verkerk, die verbonden is aan de IZB. Ontmoeting is een belangrijk aspect van de zondagse bijeenkomsten. Daarom beginnen we met een inloop met koffie. Bij elk onderdeel van de dienst gaan we er vanuit dat de bezoekers weinig of geen basiskennis van het geloof hebben. Dat betekent dat we vooraf eerst de liturgie doornemen. In de preek worden in begrijpelijke taal kernpunten van het evangelie uitgelegd. We zijn anderhalf jaar onderweg en nog steeds in ontwikkeling. Er komen geregeld nieuwe mensen. De bezoekers zijn betrokken op elkaar en vormen zo samen een gemeenschap.

Inger Hoegee-Bout Lid van de stuurgroep van ‘De Brug’ in Huizen

Er is behoefte aan verdieping, maar hoe we dat precies gaan vormgeven is nog niet helemaal duidelijk. De komende tijd worden activiteiten opgezet voor zowel bezoekers van de Ontmoetingsdienst, maar waarmee we ook contact willen krijgen met nieuwe mensen zonder dat zij gelijk in de diensten verwacht worden. Enkele vaste bezoekers hebben aangegeven dat zij graag belijdenis willen doen en gedoopt willen worden.’


11

Positionering IZB

Samenwerking

Andere partners

Behalve het project ‘Luisterposten’

De IZB onderhoudt goede relaties met

Ook buiten de PKN kent de IZB diverse

organiseerde de IZB in 2014 nóg een serie

een brede kring samenwerkingspartners,

samenwerkingsverbanden met geest-

ontmoetingen waarbij we intensief met

zowel binnen de Protestantse Kerk in

verwante organisaties. Met het depu-

vertegenwoordigers uit de achterban

Nederland als daarbuiten.

taatschap voor evangelisatie van de

en uit het missionaire werkveld van

Christelijke Gereformeerde Kerken is er

gedachten wisselden. In december

De IZB is evenals de GZB en de HGJB

een overeenkomst voor de gezamen-

spraken we binnen het bestek van twee

een modalitaire uitvoeringsorganisatie

lijke uitgave van het blad Echo en de

dagen zo’n 100 mensen over de IZB en

binnen de Protestantse Kerk in Nederland,

exploitatie van websites voor zoekers.

de wijze waarop zij zich volgens hen zou

zoals vastgelegd in overgangsbepaling

Op vele punten is er over en weer

moeten positioneren. Hoe zou u graag

295 van de kerkorde. Er is een nauwe

geestelijke herkenning tussen de IZB en

zien dat de IZB voor het voetlicht komt?

samenwerking met de programmalijn

de Christelijke Gereformeerde Kerken.

Wat betekent dat voor ons werk en voor

Missionair Werk en Kerkgroei. De IZB

De IZB participeert in het bestuur van

onze communicatie? Na een analyse van

is vertegenwoordigd in de missionaire

Evangelie & Moslims. Aan deze organi-

alle inbreng tekende zich een heldere

beraadsgroep die het werk van de

satie verstrekken we jaarlijks een

rode draad af: Missionair werk heeft

programmalijn Missionair Werk en Kerk-

subsidie van ongeveer € 50.000. Verder

alles met de persoon en het werk van

groei begeleidt. Op directieniveau worden

is de IZB partner van de Evangelische

Jezus Christus te maken. In verschillende

de werkzaamheden en activiteiten

Alliantie en participeert de IZB in het

bewoordingen hebben de gespreks-

frequent op elkaar afgestemd. De IZB is

bestuur van de EA (sinds de recente

partners aan de IZB gevraagd om de

ook betrokken bij het opstarten van 100

fusie: EA-EZA). Ook met de Nederlandse

kerk, gemeenten en gemeenteleden

pioniersplekken in Nederland. Een van

Zendingsraad is er een overeenkomst.

te helpen (opnieuw) te leven vanuit

de IZB-medewerkers maakt deel uit van

Daarnaast zijn er regelmatig contacten

deze Bron. Alleen aan die relatie kan het

het projectteam voor de begeleiding

met Alpha-Nederland, het Evangelisch

missionaire werk ontvonken. Daarmee is

van pioniersplekken.

Werkverband, IFES, De Herberg, ICP,

een brandend-actuele vraag op tafel

de Confessionele Vereniging en het

gelegd: Hoe wordt Jezus zichtbaar in

Verder onderhouden we regelmatig

onze gemeenten en in ons persoonlijk

contact met de programmalijn Kerk in

leven? En: welke plaats heeft Jezus

Ontwikkeling (KiO), het werk van de

Christus in ons IZB-werk, hoe wordt Hij

gemeenteadviseurs in de Protestantse

zichtbaar? De goede verstaander ziet al

Kerk en het PCTE (Protestants Centrum

snel dat hier een verbinding ligt met

voor Toerusting en Educatie) Ook met

het project ‘Luisterposten’.

de programmalijn Kerk in Actie (KiA) is regelmatig overleg, vooral met het

De vragen zijn onontkoombaar op ons

programma ‘Luisterend dienen’, in het

afgekomen en vragen om een vertaling

kader van de fondsenwerving.

naar het beleid en de praktijk. In 2015 gaan ze een belangrijke rol spelen, ook

De IZB werkt op allerlei terreinen samen

bij het werk van de fondsenwerver-

met de zusterorganisaties HGJB en GZB

relatiebeheerder.

(met de laatste is in 2014 het project ‘Luisterposten’ uitgevoerd. Op directieniveau wordt gesproken over intensivering van deze samenwerking.

Confessioneel Gereformeerd Beraad.

‘Drie jaar geleden begonnen we met een klein clubje initiatiefnemers een paar maandelijkse proefdiensten. Sinds augustus 2014 hebben we wekelijks diensten waar 100 tot 150 mensen komen. We zijn op een nulpunt begonnen; er was niets voorgegeven. Dat vond ik een spannende uitdaging: Hoe zou het zijn om te bouwen aan een gemeente, waarin missionair werk niet een activiteit aan de zijlijn is, maar de hele gemeenschap doortrekt? In de loop van de paar jaar hebben we al diverse doopdiensten meegemaakt. Ik was in het begin bang dat deze nieuwe gemeente jonge mensen uit andere kerken zou trekken, omdat het hier net even hipper aan toegaat, maar dat is gelukkig niet gebeurd. Een groot aantal van de kerkgangers, zeker een derde, heeft geen christelijke achtergrond of ging al jaren niet meer naar de kerk. Verder hebben we veel ex-studenten en christenen die nieuw in Rotterdam zijn komen wonen. Op de een of andere manier vinden zij makkelijker aansluiting bij onze gemeente dan bij bestaande gemeenten. In gesprekken met (aanstaand) gemeenteleden hoor ik vaak terug dat ze het waarderen dat we expliciet ingaan op de relevantie van het geloof voor het dagelijks leven, voor het werk, hun relaties. Dat is zeker voor veel jonge mensen een belangrijk issue, merk ik. Ze waarderen het dat de preken en activiteiten hen daarbij behulpzaam zijn. Discipelschap, leerling-zijn en leerling-maken, dat zijn belangrijke thema’s in onze gemeente. We zijn dankbaar voor de financiële support, onder

Niels de Jong Missionair predikant IZB Rotterdam-Centrum, Prinsekerk

andere van enkele christenondernemers uit de kring van ‘Vrienden van Rotterdam’. Over twee jaar hopen we zelfstandig te zijn. Organisatorisch (met een eigen kerkenraad) en financieel.’


13

Missionaire oefenplaatsen Waar in het jaarverslag van 2013 nog wordt gesproken over ‘projecten’, geven we nu de voorkeur aan ‘missionaire oefenplaatsen’. Dat is meer dan het verwisselen van een naambordje. Er zit een programmatische keuze achter, die voortvloeit uit de ontwikkeling van de afgelopen jaren.

De dienstverlening van de IZB kent ver-

activiteiten aan de zijlijn van het reguliere

schillende gradaties. Bij de ene gemeente

gemeenteleven.

verzorgen we op verzoek een serie cursusavonden, bij een andere schuiven

Als we de projecten bestempelen als

we aan voor advies aan de kerkenraad

oefenplaatsen geldt dat uiteraard in de

of de evangelisatiecommissie; dat

eerste plaats voor de mensen die via

kan uitlopen op een frequent contact

de activiteiten in contact komen met

gedurende een jaar. Met een aantal

het evangelie. Zij leren daar wat het is

gemeenten zijn we voor een langere

om de eerste stappen te zetten op de

periode een partnerschap aangegaan,

weg van de navolging. Als ergens onze

voor de aanstelling en begeleiding

passie voor missie tot uiting komt, dan

van een missionaire werker, die leiding

daar. Maar daarnaast is de oefenplaats

geeft aan een ‘project’.

ook een leer-werk-plek voor de plaatselijke gemeente. De ervaringen die ze

De IZB is op die manier betrokken bij

opdoen zijn ook van belang voor het

35 ‘missionaire oefenplaatsen’. Met de

leven van de gemeenteleden, in hun

keuze voor die term wordt benadrukt

dagelijkse navolging van Christus. Last

dat het niet de professionele kerkelijk

but not least zijn de lessen die we leren

werker is die - oneerbiedig gezegd -

in deze oefenplekken van betekenis

een ‘klus’ komt klaren, want daarmee

voor de IZB. De ervaringen die we in

bestaat de kans dat het missionaire

de ene gemeente opdoen, kunnen we

werk wordt beschouwd als een serie

elders vruchtbaar maken.

1. Gemeenschapsvorming & kerkplanting 1. Amsterdam, Hebron

Peter Smits, tot 1 september (IZB) Jurjen de Bruijne, sinds 1 januari 2015

2. Amsterdam, West

Mark Schippers (IZB)

3. Den Haag, Marcusconnect

Bettelies Westerbeek

4. Rotterdam Spangen (Delfshaven)

Nico van Splunter (IZB)

5. Rotterdam Blijdorp

Ds. Niels de Jong (IZB), Mendy Vis (IZB)

6. Zoetermeer, Perron 61

Henk Boerman, Erik Verwoerd

7. Groningen, Het Pand

Jan Waanders (IZB)

8. Maranathakerk, Licht op Zuid

Martijn Weststrate (IZB)

2. Werken aan missionair (re)vitalisering van gemeente (kerk in de buurt en netwerkkerk) 9. Bussum, Wijkgemeente Sion

vacature

10. Den Haag, Bethlehemkerk

Ds. Ad Vastenhoud (IZB)

11. Amsterdam, Jordaanproject

Dr. Paul Visser, Tine Visser, Maria van ‘t Hof

12. Almelo, wijkgemeente De Ontmoeting

Ds. Catherinus Elsinga

13. Nieuw Beijerland

Hendrik Klaver (sinds maart 2015)

Jurek Woller Noorderlicht Rotterdam

‘De zondagochtend waarop ik voor de eerste keer naar ‘Noorderlicht’ in Rotterdam ging, speelde het melodietje van ’10.000 redenen’ steeds door m’n hoofd. Laten we nu net dát lied als eerste zingen in de dienst. Ik vond het een subtiel signaal dat ik goed zat . Het was een gastvrije groep mensen, in een oud gebouw. Wat me meteen aansprak was, dat de muzikanten heel enthousiast en betrokken spraken over de liederen die ze begeleidden. Zonder maniertjes of traditionele dingetjes; ze zeiden gewoon recht voor z’n raap wat ze vonden. Nog maar kort daarvóór was ik tot geloof gekomen en ik had ds. Niels de Jong een keer in Utrecht horen preken. Wat hij zei vond ik relevant. Ook de manier waarop hij een powerpoint gebruikte bij zijn preek, vond ik bij de tijd. Vandaar dat het voor de hand lag om er eens langs te gaan, toen mijn vriendin en ik naar Rotterdam verhuisden. Ik ben een ‘fan’ van zijn preken gebleven, onder andere omdat hij steeds probeert een vertaalslag te maken naar het dagelijks leven. Het gebeurt me regelmatig dat ik doordeweek nog weer terugdenk aan wat ik zondag heb gehoord. Inmiddels ben ik behoorlijk ingeburgerd in Noorderlicht. Ik ben er gedoopt en getrouwd. Sinds kort ben ik betrokken bij het gebedsteam. Noorderlicht combineert een solide inhoud met een prettige, eigentijdse manier van met elkaar omgaan. En dingen worden gedaan omdat mensen denken dat er nú behoefte aan is, niet omdat we dat altijd al zo gedaan hebben.’


15

3. Werken aan een missionaire levenshouding: gemeente als vormingsplek en oefenplaats 14. Utrecht, Jacobikerk

Ds. Wim Vermeulen (in de loop van 2015)

15. Groningen, Martinikerk

Dr. Sjaak van den Berg

4. Dagelijks Dichtbij Delen 16. Capelle aan den IJssel

Gert van den Bos

17. Nieuwegein

Willina de Bree (IZB)

18. Rotterdam Kralingen

Ageeth Palland (IZB)

In de afgelopen jaren heeft de IZB op drie locaties in het land geëxperimenteerd met een missionair-diaconale aanpak, die is bekend geworden onder de naam 3D, dagelijks dichtbij delen (of: dienen). Getuigen van het evangelie vraagt meer dan mensen ‘bij ons uitnodigen en het hen vertellen’ of ‘naar hen toegaan en het hen aanzeggen’. In het missionaire werk gaat het om relaties, waarin het dagelijks leven met anderen wordt gedeeld. We beseffen daarbij dat we niet beter zijn dan de mensen met wie we het evangelie willen delen. Ook wij hebben de bekering dagelijks nodig, daarom worden we aangespoord om te zoeken naar ‘samen de weg achter Jezus aan gaan’. We zijn bescheidener geworden en tegelijkertijd minder beschroomd. Missionair-diaconaal werk in de 3D-projecten kenmerkt zich door een dienende houding, in het dagelijks leven, dichtbij huis. De projecten beogen op deze manier ook een positieve bijdrage te leveren aan de sociale cohesie in de buurt. Eind 2014 is een begin gemaakt met de evaluatie van de 3D-pilots. Een uitvoerige presentatie van de werkwijze en de opgedane ervaringen verschijnt in 2015. In Groningen verhuisde missionair-diaconaal centrum ‘Het Pand’ in 2014 naar een nieuwe

5. Pioniersplekken PKN via IZB

vestiging.

19. Hilversum

Ds. Gerard Kansen

20. Utrecht, De Haven

Ds. Marius van Duijn

21. Huizen, De Brug

Jan Verkerk

22. Zwijndrecht, Het Badhuis

Peter Huijzer (sinds maart 2015)

Ondersteuning projectmatig missionair

23. Delft

René Strengholt

werk waarbij werkers en/of gemeenten

24. Voorthuizen

Wim van der Vegte

25. Veenendaal

Nico Grijzenhout (IZB)

26. Den Haag (De Laak)

Petra de Nooy

27. Eindhoven

Ds. Sjaak Pauw

28. Nieuwegein

Ds. Dirk de Bree

29. Rotterdam Charlois (Jeugdhaven ’t Anker)

Martin Padmos

30. Rotterdam Delfshaven

Ds. Martijn van Laar

31. Rotterdam Johanneskerk

Ds. Gert van de Pol

32. Papendrecht

Teus Donk

33. Scheveningen

Arjo van der Steen

34. Utrecht Nieuwe Kerk

Ds. Lydia Kansen

Gemeentecontact na beëindiging projectperiode 35. Tilburg

Ds. CorBert de Rooij missionair adviseur (IZB)

36. Den Haag-Wateringseveld

Boei90, Arjen ten Brinke

gebruik maken van ondersteuning door de IZB, in de vorm van intervisie, professionele begeleiding, personeelsbeleid, expertiseuitwisseling, etc.

Willeke Veluwenkamp Hattem

‘Kort na mijn hernieuwde kennismaking met de Hervormde gemeente in Hattem was er een gemeenteavond over missionair werk. Acht jaar geleden ben ik verhuisd, heb op diverse plekken in Nederland en in het buitenland gewoond. In elke nieuwe woonomgeving was ik gewend om eerst eens bij verschillende kerken te gaan kijken, om te zien welke het beste bij me zou passen. Toen ik dus na zoveel jaar terugkeerde, lag het niet voor de hand dat ik weer automatisch zou aanhaken bij de vertrouwde gemeente. Ik had in de afgelopen jaren zoveel andere ervaringen opgedaan, als het gaat om missionair werk of de onderlinge band van gemeenteleden, dat ik daar nog eens goed over wilde nadenken. Tijdens die bewuste gemeenteavond onder leiding van de IZB borrelde het een na het andere idee op. Ik was aangenaam verrast door het enthousiasme waarmee plannen werden gesmeed. Mijn wijkpredikant belde me later op met de vraag of ik mee wilde doen in een stuurgroep die de uitwerking wat zou coördineren. Nu er zoveel in gang wordt gezet, kan ik het niet maken om weg te gaan, dacht ik. Om het enthousiasme zo te kanaliseren dat de plannenmakerij ook daadwerkelijk concreet resultaat heeft, vind ik een uitdaging; ook om zoveel mogelijk mensen daarin mee te krijgen. De IZB ervaar ik daarbij als onmisbaar. Waar wij als gemeenteleden in Hattem nogal eens de neiging hebben om zaken vanuit ons eigen kokertje te bekijken, hebben de IZB-medewerkers een bredere blik. Ze brengen ervaringen van elders in en houden het proces gaande.’


17

Missionaire vorming ‘We hebben het wel vaak over de kerk en de dominee’, maar wanneer gaat het nu over ons gelóóf? Dan heb ik het nog niet eens over het gesprek met mensen buiten de kerk. We spreken weinig met elkaar over wat er in ons hart leeft. Dat moeten we leren. Als we dat in de kring van kerkleden niet doen, waar dan wel?’ ‘Eerlijk gezegd kom ik weinig niet-gelovigen tegen. Ze zitten gewoon niet in mijn netwerk.’ ‘Ik heb altijd respect gemerkt als ik in militaire dienst, of later in mijn werk een moment stilte vroeg vóór het eten, zegt iemand. ‘Zulke momenten waren nogal eens aanleiding voor een gesprekje.’ ‘Ik zal er niet snel zelf over beginnen’ zegt een derde. ’Maar als er vragen komen, ga ik die niet uit de weg.’ ‘Dat klinkt me te negatief en te passief. Maar ik herken het wel. De verlegenheid, hè. Bang om met een mond vol tanden te staan bij lastige vragen.’ ‘Als Christus ons alles is, dan zouden we daar toch enthousiast over kunnen zijn?’

Visiegroepen

Flarden uit een gesprek van deelnemers

In de praktijk blijkt dat gemeenten en

aan een gemeenteavond, die door de

gemeenteleden verlangen naar een

IZB was voorbereid. De programmalijn

daadwerkelijke ontmoeting met de

De IZB heeft in 2014 werk gemaakt van

Missionaire vorming stimuleert en

levende God en het concreet verbinden

het begrip partnerschap. Op het terrein

ondersteunt in allerlei plaatsen in het

van het geloof met het alledaagse leven.

van missionaire vorming hebben we

land initiatieven rond het thema ‘discipel-

In onze werkvormen wordt gezocht hier

relaties aangeknoopt met predikanten,

schap in het dagelijks leven’. Op die

vorm en inhoud aan te geven. Naast

kerkenraadsleden en gemeenteleden,

manier helpen we gemeenten gestalte

inspiratie is er ook behoefte aan exper-

om zodoende goed voeling te houden

te geven aan hun missionaire roeping.

tise, kennisoverdracht. Wat kunnen we

met het dagelijks leven van gemeenten

Elk van de onderdelen binnen de

leren van ervaringen elders? Leren en

in de veelkleurige achterban van de IZB.

programmalijn draagt bij aan deze doel-

laten leren is het devies, ook in 2015.

Via deze ‘visiegroepen’ is de (weer-

stelling, of het nu gaat om de vorming

barstige) werkelijkheid van meet af aan

en toerusting in dorpsgemeenten, een

op ons netvlies, in de bezinning en de

‘missionair traject’ met een kerkenraad,

ontwikkeling van nieuwe activiteiten.

of om een cursus ‘discipelschap’ voor

Deze werkwijze komt de kwaliteit van

twintigers en dertigers.

het werk van de IZB ten goede.

In 2014 is het werk binnen de programma-

Op het werkterrein van Areopagus is al

lijn gecentreerd rondom twee kern-

geruime tijd goede ervaring opgedaan

woorden: inspiratie en expertise. We

met zo’n visiegroep. Inmiddels zijn

hebben ervaren dat bezinning op het

soortgelijke visiegroepen ook gevormd

thema discipelschap niet alleen kennis

voor andere werkvelden, zoals ‘discipel-

vraagt maar ook vormen van inspiratie.

schap/missionaire trajecten’, ‘missionair werk in een dorp‘ en ‘Scopus’.

Lisette Verwijs-Vogel Voorzitter visiegroep ‘Discipelschap’

‘In de visiegroep ‘Discipelschap’ proberen we met predikanten, IZB-werkers en ouderlingen te reflecteren over de praktijk, te bezien of we daar lijnen in ontdekken en te kijken of dat gevolgen moet hebben voor de werkwijze en het beleid van de IZB. Als denktank vervullen we dus een kritische rol, als het moet ook naar de IZB. Discipelschap is een kritisch begrip. Het roept ons op om terug te keren naar de basis: als leerlingen aan de voeten van Jezus te zitten. Het vraagt inkeer. Het plaatst ons ook voor de vraag in hoeverre we echte betrokkenheid kennen op anderen die aan Hem voorbij leven. Welke thema’s bepalen onze agenda in de kerk? De teloorgang van onze ‘heilige huisjes’ of het feit dat mensen dreigen verloren te gaan? Discipelschap is een veelzijdig thema. Tijdens de vergaderingen komen steeds nieuwe vragen op. Kijken we niet teveel met een westerse, individualistische bril naar de kerk en dus ook naar discipelschap? Hoe komt het dat we zo gauw geneigd zijn warm te lopen voor activiteiten maar moeite hebben regelmatig tijd te besteden aan gebed, wat toch de ‘core business’ van discipelschap is? Als we het begrip ‘discipelschap’ omarmen in de kerk, wat gaat er dan gebeuren met de organisatie en het leiderschap in de gemeente? Wat wil dat zeggen voor de opleiding van onze kerkleiders? Hoe staan wij als discipel ten opzichte van de moderne cultuur, de politiek? Hoe verhoudt het Goede Nieuws zich tot actuele vragen van sociale gerechtigheid? Het is goed als de IZB daarin meer een voortrekkersrol neemt. Veel kerkenraden en gemeenten zijn de eerste verlegenheid voorbij en verlangen ernaar om opnieuw toegewijd te leven en missionair betrokken te zijn, ook in hun eigen omgeving. De bezinning uit onze visiegroep kan daarbij goed van pas komen.’


19

Discipelschap Met de visiegroep ‘Discipelschap’ hebben

verder samen met de IZB het proces

IZB. Directeur ds. Louis Wüllschleger

we inmiddels de meeste ervaring

voorbereidden om de discussie over

constateerde in zijn afscheidsinterview

opgedaan, vandaar dat we deze er in

‘missionair gemeente zijn’ in de breed-

in Tijding, najaar 2014, dat het ‘ver-

dit jaarverslag uitlichten. Deelnemers

te van de gemeente aan de orde te

rassend (is) dat veel gemeenten een

aan deze groep zijn: Sjaak van den Berg

stellen. In sommige gemeenten werd

beroep op de IZB doen, omdat ze juist

(Groningen), Marius van Duijn (Utrecht),

een QuickScan uitgevoerd, elders werd

vanwege de missionaire roeping van de

Marco Heijstek (Sliedrecht), Arjan Markus

alleen een gemeenteavond gehouden.

gemeente bij de vragen van het hart

(Rotterdam), Martine Oldhoff (Rotter-

Per gemeente gaat het om een inten-

terecht willen komen. Ik ben daar

dam), Koos Snaterse (Vlaardingen) en

sief traject. Zie bijvoorbeeld Sliedrecht

ontzettend dankbaar voor. Dat opent

Ad Verwijs (Rockanje), en vanuit de IZB

(15 bijeenkomsten), Hattem (15),

meteen ook weer de weg voor het

Jurjen de Groot, Christiaan Cevaal en

Oosterwijk (5), Waddinxveen (9), etc.

onloochenbare feit dat de missionaire

Lisette Verwijs. De visiegroep heeft in

De lijst per gemeente groeit, evenals

roeping een zaak is van de gehele

2014 drie keer vergaderd (juni, septem-

het aantal gemeenten dat een beroep

gemeente, of misschien beter: de

ber en november). Iedere bijeenkomst

doet op deze dienstverlening van de

gemeente als geheel.’

bereidde één van de leden het theologische gedeelte voor, een kernthema wat te maken had met ‘discipelschap’,

Scopus

en wat werd ontleend aan de praktijk van ‘missionaire trajecten’. In september

Ook voor de missionaire cursus ‘Scopus’ is een visiegroep gevormd, die bestaat

was het thema ‘Activisme versus gelaten-

uit Hans van Walsum, Nynke Dijkstra-Algra, Jeanette de Waard, Davy Hoolwerf,

heid’ en in november behandelden we

Marian Heek, Henri Wijnne en Tineke Zeefat. In 2014 zijn de voorbereidingen

‘Individu en gemeenschap’. We hopen

getroffen om Scopus opnieuw in de markt te zetten, met nieuwe folders, een

dat de visiegroep zal bijdragen in het

website en een Facebook-pagina.

ontwikkelen van een nieuwe visie rondom het thema ‘discipelschap’. We hopen

Intussen gingen de trainingen en kennismakingsbijeenkomsten (‘proeverijen’)

dit proces in 2015 af te ronden met de

gewoon door. Davy Hoolwerf, Henri Wijnne en Tineke Zeefat zijn in november

organisatie van een conferentie voor

naar Duitsland geweest voor een nieuwe serie over Elia. Evenals bij de voor-

kerkenraadsleden en leden van evange-

gaande series verzorgt oud-bestuurslid dr. Piet van der Heuvel de vertaling.

lisatiecommissies.

De nieuwe module zal naar verwachting in de loop van 2015 beschikbaar zijn.

Missionaire trajecten

Vooruitlopend op het Lutherjaar, 2017, is in Duitsland een tijdschrift uitgegeven, waarin het reformatorische gehalte van ‘Stufen des Lebens’ (zoals Scopus bij de

In het afgelopen jaar is de IZB met ver-

oosterburen heet) wordt beoordeeld. Omdat dat ook in Nederland een aangelegen

schillende kerkenraden en gemeenten

punt is, overwegen we dat materiaal, toegespitst op onze situatie, te vertalen.

opgelopen gedurende de zogenaamde ‘missionaire trajecten’. In de gesprekken ging het om ‘maatwerk’: in nauw

‘De Scopus-cursus ‘Één plek onder de zon’ heeft zo’n geweldige indruk op me gemaakt, dat die eigenlijk mijn hele leven positief veranderde. Er is daar een wonder gebeurd. Mijn verzet tegen de kerk was en is nog steeds

overleg met de kerkenraad werd bezien

weg. Van het een op het andere moment en sinds die tijd zie en hoor ik alles heel anders. Ik kan het niet

wat de gemeente nodig had. Meestal

anders zien als een wonder. God is groot. Achteraf gezien heeft Hij altijd naast me gelopen. Het heeft lang

werd begonnen met een indringend voorbereidend gesprek met de kerken-

geduurd voor dit ook echt bij mij doordrong.’ (Corry, een deelneemster aan Scopus)

raad, waarna in een volgend gesprek de evangelisatiecommissie aanschoof. Vaak werd dan een commissie gevormd van vertegenwoordigers van kerkenraad en evangelisatiecommissie, die

‘Hoe heerlijk is het om in ons jachtige bestaan, waarin zo weinig tijd is voor stilte en mijmeringen is, geholpen te worden door woorden en beelden, om stil te staan, vragend, bemoedigend, sturend. Je af te vragen, maar vooral je te verwonderen over Gods immense liefde voor jou!‘ (Herma)

Ds. Bert Karel Foppen Protestantse gemeente Gorinchem en lid Visiegroep Areopagus

‘Areopagus’ is een kring van predikanten die de toegenomen on-vanzelfsprekendheid van geloven hebben ‘geaccepteerd’, zonder daar dramatisch over te doen. Geen misverstand: het ís treurig dat geloven anno 2015 in ons land door velen als achterhaald wordt beschouwd; nog treuriger dan we zelf vaak in de smiezen hebben. De vraag is hoe je in die context je roeping verstaat. Areopagus helpt predikanten om op een nieuwe manier in hun ambt te staan. Niet door te blijven hangen in klachten over de teloorgang van de kerk, evenmin door voort te gaan op het vertrouwde spoor alsof er niets aan de hand is. Het gaat om de ontwikkeling van een nieuwe geloofshouding en een geestelijke spankracht, waarmee je het in de gure wind van de secularisatie zelf kunt volhouden en daarbij anderen in voor kan gaan. In 2014 hebben we een retraite georganiseerd voor predikanten, om elkaar daarin te bemoedigen. Maar eigenlijk is het hele programma van Areopagus daarop gericht. Hoe ben je predikant in de missionaire context van onze post-christelijke samenleving? Hoe communiceren we het evangelie? Hoe staan we in de wereld waarin we het Woord tot klinken brengen?’


21

Areopagus ‘Er was diepgang, openheid en liefde. Rust en ruimte om te ontspannen. Vooral de meditatieve momenten waren zinnig. Ik ga als een dankbaar mens weg’, zei een van de aanwezigen tijdens de retraite voor predikanten, die Areopagus in november 2014 organiseerde. Een andere deelnemer schreef: ‘Wat mij deze dagen weldadig aandeed, is de aandacht voor ons innerlijk leven. Heerlijk om ruimte te ervaren voor kwetsbaarheid, cynisme en ongeloof, zonder dat daar direct een theologisch systeem als oplossing overheen wordt gelegd. Mooi ook dat oudere predikanten een eerlijk verhaal vertelden zonder vrome opsmuk.’ De retraite, waar 14 predikanten aan

Cursussen

deelnamen, maakte in 2014 voor het eerst onderdeel uit van het jaar-

De belangstelling voor de reguliere

andere, verplichte onderdelen al hun

programma. De bijeenkomst had tot

cursussen over contextuele en missio-

aandacht opeisen.

doel door middel van gezamenlijk en

naire prediking blijft op peil. In totaal

persoonlijke meditatie, zang en gebed

namen 65 predikanten deel aan de

Ook in 2014 is gebleken dat cursussen

elkaar te bemoedigen met het oog op

activiteiten, inclusief de masterclass en

die één dag in beslag nemen meer

de verkondiging van het evangelie in

de retraite.

belangstelling trekken dan meerdaagse

deze tijd. De positieve evaluaties

Het feit dat de cursussen van Areopagus

cursussen. Dat bleek onder andere uit

hebben er toe geleid dat de retraite

een plaats hebben in de permanente

de populaire ‘leeskringen’ voor predi-

ook in 2015 wordt georganiseerd.

educatie voor predikanten van de PKN

kanten die dr. Wim Dekker leidde. De

werkt echter niet alleen maar in het

kosten voor zo’n bijeenkomst zijn lager

voordeel van Areopagus. Homiletiek is

en een dagdeel is makkelijker in te passen

immers maar een klein onderdeel van

in de volle agenda’s van predikanten.

de verplichte permanente educatie.

Dit is een punt van bezinning voor de

Wanneer predikanten dit onderdeel

Visiegroep, omdat alleen in meerdaagse

hebben afgerond hebben ze verder

cursussen een groepsproces tot stand

nauwelijks ruimte meer hier nog

komt, waardoor het vormende element

aandacht aan te besteden, omdat de

van de cursussen meer tot zijn recht komt.

Op initiatief van uitgeverij Boeken-

Ook met vertegenwoordigers van de

2014 gesproken over samenwerking.

centrum is er een samenwerking ont-

Theologische Universiteit Apeldoorn

De gesprekken zullen in 2015 verder

staan tussen Areopagus en de nieuwe

en Deputaten evangelisatie van de

worden geëffectueerd.

website PreekWijzer.nl. De site biedt

Christelijke Gereformeerde Kerken is in

Preekwijzer

predikanten een schat aan informatie bij het voorbereiden van preken en meditaties. Door de samenwerking kunnen de artikelen en preekschetsen die Areopagus in de afgelopen jaren heeft ontwikkeld een breder podium

• Het digitale Areopagus Magazine, dat wordt verspreid onder ruim 800 predikanten, verscheen in 2014 5 maal, met artikelen, preekschetsen, boekrecensies en columns. • De Visiegroep vergaderde 5 maal. Deze ‘denktank’ bestaat uit de predikanten

krijgen. Voor Preekwijzer betekent

Wim Dekker (Oosterwolde), Kees van Ekris (Zeist), Bert Karel Foppen (Gorinchem),

de samenwerking een aanwinst voor

Theo Pleizier (Dirksland) Richard Saly (Ede), Paul Visser (Amsterdam). Hanneke

de database. Een van de leden van de

Schaap-Jonker (Zwolle) is in 2014 teruggetreden. In het najaar zijn twee

Visiegroep is vertegenwoordigd in de

nieuwe leden toegevoegd: Hanneke Ouwerkerk (Rijnsaterwoude) en Anja van

redactie van PreekWijzer.nl.

Maanen-Hoekman (Rijssen).

Kelly de Hoop Landelijk coördinator Dabarwerk ‘Waarvoor sta je in vuur en vlam?’ Het is één van de vragen die in 2014 centraal stond in de toerusting aan jongeren. We zijn in vuur en vlam geraakt voor Jezus en dat willen we doorgeven aan de campinggasten of de mensen in de stad. Het is essentieel dat het vuurtje voortdurend wordt aangewakkerd, door bijbelstudie en gebed in de Dabarteams. Vanuit die basis zie ik dat er deze zomer vonkjes overgesprongen zijn bij verschillende campinggasten: Twee meisjes die bij een team aangeven dat ze ’s zondags graag mee willen naar de kerk. Een jongere die zijn levensverhaal vertelt aan een teamlid, waardoor je merkt dat er een sfeer van openheid en vertrouwen is. Het is slechts een greep uit de vele mooie verhalen. Ik voel me gezegend dat ik achter de schermen mee mag werken aan dit prachtige project, waar jongeren in woord en daad getuigen van hun geloof én zelf gevormd worden.’


23

Dabar ‘Een vrouw wilde graag een Bijbel hebben. Ze was erg blij toen ze er een kreeg en ze mailde ons later dat ze er met plezier in leest.’ ‘Iemand waarmee ik nu nog steeds contact heb, wil in september de Alpha-cursus gaan volgen.’

Een paar uitspraken uit een stroom

een toerustings- en ontmoetingsdag

Uit de reacties blijkt dat de bijdrage van

mailtjes met terugblikken van deel-

georganiseerd.

de landelijke organisatie zeer wordt

nemers aan het camping- en evange-

gewaardeerd.

lisatiewerk. Eind 2012 verhuisde het

Bij Celebration, de jaarlijkse afsluiting

Dabarwerk van de jongerenorganisatie

van het seizoen, waren 175 mensen

Iemand schreef: ‘Vanuit het landelijke

HGJB naar de IZB. De zomer van 2014

aanwezig. De hogere opkomst is mede

Dabar wordt veel geregeld waar ik blij

was het tweede seizoen waarin de IZB

te danken aan de nieuwe locatie en de

van word. De bijbelstudies zaten over

verantwoordelijk was voor de landelijke

keuze om de avond een maand later te

het algemeen goed in elkaar. Materialen

organisatie. Het is verheugend om te

plannen. De bijeenkomst startte met

voor de tiener- en kinderclub zijn een

zien dat de vitaliteit van deze werktak

een maaltijd. De avond werd verder

fijne opzet, waar we goede clubs mee

bepaald niet onder de verhuizing heeft

gevuld met onderlinge ontmoeting, bij-

konden draaien. Dank jullie wel.’

geleden. Het aantal deelnemers nam

belstudie, gebed en ‘celebration’: God

zelfs toe.

de dank toezingen.

Met veel elan is nieuw materiaal ont-

Dabar 2014 in cijfers

wikkeld en is gewerkt aan een nieuwe opzet van het workshopprogramma van het Dabar Ontmoetingsweekend (mei 2014) ter voorbereiding op het zomerseizoen. Ruim 300 jongeren hebben (een deel van) het weekend

Aantal deelnemers

467 (2013: 443)

Aantal campingpastors

18 (2013: 14)

Aantal Dabarperiodes (1 à 2 weken)

63

Totaal aantal weken

103

Aantal campings

23

bijgewoond. Bij de voorbereiding waren 35 vrijwilligers betrokken.

In Renesse vond het werk buiten de camping plaats, in het dorp. Het stadsproject in

Voor campingpastors werd in juni apart

Den Haag kon om diverse redenen geen doorgang vinden.

Medewerkers

Beleid

Ds. Davy Hoolwerf is per 1 september 2014 gestopt als landelijk coördinator, in

Nu de interne organisatie na twee

verband met zijn benoeming in Dirksland. Kelly de Hoop heeft zijn werkzaamheden

seizoenen goed op de rails staat, ontstaat

overgenomen. Voor de secretariële ondersteuning is Liesbeth van Mourik-Snoep

er meer ruimte voor beleidszaken. Zo is

aangesteld. Henri Wijnne is verantwoordelijk voor de PR, de teambijbelstudies en

een begin gemaakt met de ontwikkeling

het workshopprogramma tijdens het toerustingsweekend.

van missionair materiaal voor het werk

Vorming

Nee (2%)

Weet ik niet (6%)

onder kinderen die van huis uit niet bekend zijn met het christelijk geloof.

Een beetje (18%)

Verder werken we aan een verbetering

Uit de enquête blijkt dat Dabar een bijdrage levert

van de screening van teamleden die zich

aan de vorming van jongeren. Bijna driekwart

aanmelden voor Dabar.

(!) van de deelnemers antwoordt positief op de

Beide onderwerpen zullen in 2015 hoog

vraag ‘Heeft de Dabarperiode je doen groeien in een missionaire levensstijl?’

Ja (74%)

op de agenda staan.

Ja ( Een Nee Wee

Rick de Blois Vrijwilliger Dabar

‘Als je jaren achtereen op dezelfde camping bent, kun je een relatie opbouwen met de vaste gasten. In de afgelopen vier zomervakanties heb ik voor Dabar in Haastrecht gewerkt. Ik ervaar dat niet als een opoffering; ik geniet van het leven op de camping, de contacten met mensen. De meeste vakantievierders op de camping in Haastrecht komen uit de regio Den Haag. In de loop der tijd konden we een band met ze opbouwen en we hebben hun respect voor het christelijk geloof zien groeien. Tot onze verrassing kwamen afgelopen zomer enkele tieners meteen aan het begin van onze Dabarweken vragen of we samen met hen de Bijbel wilden lezen. Een van de campinggasten had ook thuis in Den Haag een kerk bezocht en ze had veel geleerd over het geloof. Door de kracht van de Heilige Geest kon ze zich tijdens de ontmoetingen met Dabarwerkers overgeven aan Jezus.’


25

Toerusting Quick Scan

In 2014 is voor het eerst de nieuwe cursus

worden. Het aantal deelnemers per

‘Discipelschap’ aangeboden. In het

cursusavond zien we ook teruglopen.

programma, dat twee avonden omvat,

Die situatie noopt ons nieuwe wegen

De Quick Scan is een kortlopend onder-

ligt het accent op de missionaire

te zoeken om gemeenteleden toe te

zoek naar een aantal kritische ‘succes-

mogelijkheden in het dagelijks leven,

rusten.

factoren’ met betrekking tot missionair

met name op de werkplek. We zijn dank-

werk. In 2014 is de Quick Scan 7 keer

baar dat deze nieuwe cursus meteen

In 2014 is nieuw aanbod ontwikkeld, in

uitgevoerd in een gemeente, soms als

14 keer kon worden gegeven. Er wordt

de vorm van een digitaal hulpmiddel:

onderdeel van een beleidstraject. Sinds

enthousiast en positief op gereageerd,

‘Doe eens een weekje missionair’. Dit

2014 is het mogelijk om de Quick Scan

ook in de evaluaties. Blijkbaar slagen we

is een product waarbij gemeenteleden

online in te vullen.

er in om met deze cursus aan te sluiten

via Facebook missionair geïnspireerd

bij het verlangen van gemeenteleden

worden. Wij hopen met deze vorm

Ook onder collega’s in de Protestantse

om te groeien in discipelschap.

en inhoud een nieuwe doelgroep te

Kerk in Nederland is er belangstelling

bereiken. Het aanwaaispreekuur en de

voor dit materiaal dat de IZB heeft

We merken daarentegen dat het

aanvragen voor gemeenteavonden en

ontwikkeld. In 2014 kregen 4 gemeen-

reguliere cursusaanbod voor gemeente-

avonden met de kerkenraad zijn veel-

teadviseurs van de PKN een training

leden (‘Gunnend geloven’, ‘Zoeken naar

gevraagd. Mensen komen eenvoudig

gericht op het werken met de Quick

woorden’, ‘Moeilijke vragen in het missio-

met allerlei missionaire vragen bij de

Scan. Daardoor kunnen ook zij nu met

naire gesprek’) steeds minder afgenomen

IZB terecht.

het materiaal in gemeenten aan de slag.

Dorpen Missionair adviseur Henri Wijnne heeft

Methorst en Jan Wolters. Samen met

in 2014 veel geïnvesteerd in het thema

Coby van der Zee van bureau Dynanoia

‘missionair werk in dorpsgemeenten’.

is een plan ontwikkeld voor de

Zo is hij samen met bestuurslid ds. Martin

opzet van intervisiegroepen voor

van Dam in het najaar naar Engeland

dorpspredikanten. Het is de

geweest voor een conferentie over

bedoeling dat de eerste groep

’rural mission’.

in het voorjaar van 2015 van start gaat. Tevens is er

In 2014 kregen 18 dorpspredikanten

een cursus ontwikkeld

een cursus in het kader van de Perma-

om missionair beleid in

nente Educatie. In samenwerking met

dorpsgemeenten vorm

bijzonder hoogleraar Herman Paul

te geven. De try out

verzorgde missionair adviseur Henri

van deze cursus staat

Wijnne het missionaire bezinnings- en

gepland voor het

toerustingsprogramma ‘Secularisatie

voorjaar van 2015.

op het dorp’. Ook voor deze werktak is een visiegroep gevormd, een ‘denktank’ met een aantal dorpspredikanten: Elly Bouman, Martin van Dam, Arie van der Maas, Henk

‘Vanuit de algemene kerkenraad organiseren we in Ermelo activiteiten die mensen uitdagen tot een missionaire levensstijl. Daarbij richten we ons op verschillende doelgroepen: ondernemers, jongeren, etc. De IZB behoort tot onze vaste ‘leveranciers’ van toerusting. Jaarlijks nemen we wel één of meer cursussen af. In 2014 was dat de nieuwe discipelschapscursus. Eén van de dingen die me van dat programma bijbleven, is dat discipelschap niet ‘maakbaar’ is. Je kunt onmogelijk discipel zijn aan de hand van een standaardlijstje, met een aantal do’s en don’ts, die je kunt afvinken. Het is op weg gaan, zien wat er op je pad komt en daarop reageren vanuit je persoonlijke relatie met Jezus Christus. Het programma plaatst in alle kwetsbaarheid de deelnemers voor hun verantwoordelijkheid hier en nu. We kunnen soms onder de indruk zijn van christenen die grootse daden verrichten in zendingswerk in Irak of Nieuw Guinea, maar dat ontslaat ons niet van de roeping die wij dagelijks hebben, in het contact met huisgenoten, collega’s, buren, etc.’

Willem Jan Mazier Voorzitter Missionair platform Ermelo


27

Brochures De medewerkers van de afdeling Toerusting hebben in 2014 vier bezinningsmomenten gehad met Wim Dekker. In deze bijeenkomsten is intensief met elkaar gesproken over het thema discipelschap en de toepassing hiervan in het werk van de afdeling. Ten behoeve van de bezinning op het thema discipelschap in gemeenten werkt Christiaan Cevaal aan een serie brochures. Compacte uitgaven, fraai vormgegeven, met niettemin een lage

onderscheiden van de meer traditionele

mensen een aantal vragen aangereikt,

kostprijs, zodat ze in een grote oplage

vormen van evangelisatie. In het najaar

waaraan ze kunnen spiegelen hoe ze

kunnen worden verspreid. In 2014

werden de voorbereidingen getroffen

het discipel-zijn in de praktijk brengen.

verscheen ‘Een missionaire levensstijl,

voor de tweede uitgave, die nader

Wat gaat er goed? Zijn er blinde vlekken?

discipelschap in het dagelijks leven’.

ingaat op een vraag die we tijdens

Waar is er ruimte voor groei?

In deze brochure wordt het thema

gemeenteavonden regelmatig krijgen

discipelschap geïntroduceerd als een

voorgeschoteld: ‘Wat moet ik doen

Het is de bedoeling de serie in 2015

missionaire way of life, en als zodanig

als discipel?’ In deze brochure krijgen

voort te zetten.

Marktkraam

Missionaire publicaties

Hoe kun je missionair present zijn tijdens een braderie of jaarmarkt? In veel gemeenten

In de programmalijn missionaire publi-

bestaat behoefte aan materiaal waarmee op een creatieve manier iets van het

citeit verscheen in 2014 zes maal een

evangelie kan worden gedeeld met marktbezoekers. Gedurende een paar jaar zijn

editie van Lichtspoor, het blad dat in

gemeenten actief geweest met het IZB-‘marktkraampakket’ ‘Proef het leven!’ In 2014

veel gemeenten wordt gebruikt bij het

is een nieuw concept bedacht en ontwikkeld, onder het thema ‘Gezien worden’,

ouderenpastoraat. De gemiddelde

waarbij bezoekers zich kunnen laten fotograferen. Ze krijgen de kleurenfoto, die

oplage per uitgave ligt al enige jaren

ter plekke wordt uitgeprint, mee naar huis, in een lijstje dat een link legt naar een

stabiel, op 27.000 exemplaren.

bijbelverhaal. In de zomer van 2014 bleek er veel animo voor dit nieuwe pakket. Het full-colour magazine ECHO, een hulpmiddel bij het missionaire gesprek, verscheen eveneens zes maal: vier reguliere exemplaren, een Paas- en Kersteditie. Bij de uitgaven rond de christelijke feestdagen kunnen lokale gemeenten specifieke informatie laten afdrukken over kerkdiensten en andere activiteiten in hun dorp of stad. De oplagen vertonen een dalende trend. De reguliere edities telden gemiddeld 11.500 exemplaren. De edities rond Pasen en Kerst, respectievelijk 83.000 en 120.000 exemplaren.

28


‘Tijd om mee te gaan’ ‘De aandacht voor ‘discipelschap vandaag’ kan niet worden afgedaan als een zoveelste hype. De toewijding aan God met heel ons hart, heel ons verstand en al onze kracht, het wandelen op de weg van Gods geboden, het wandelen met God - de hele Bijbel is ervan doortrokken. Het is eigenlijk niet goed denkbaar dat we ons leven als christen vandaag anders deﬁniëren dan in termen van discipelschap: in de navolging van Jezus, leven voor Gods aangezicht.’ Een citaat uit Tijd om mee te gaan;

de spiritualiteit, die kenmerkend is

over discipelschap vandaag door Arjan

voor de publicatie. Het accent ligt op

zich oefent in discipelschap is missionair.

Markus, Bert de Leede en Wim Dekker.

de gemeenschap met Christus, op de

Het boek trok veel belangstelling in

De concepttekst werd besproken met

gemeente als zijn lichaam en op de

de kerkelijke pers. De IZB organiseerde

vertegenwoordigers van de IZB uit

oefening in gehoorzaamheid, waarbij

in drie regio’s bijeenkomsten voor predi-

het gehele land. We constateerden

we onderweg zijn en samen een leer-

kanten. In totaal namen er 60 voorgangers

een belangrijke consensus wat betreft

proces doormaken. Een gemeente die

aan deel.

In het kader van de permanente

de kerken en de evaluaties waren zeer

voorheen is veel minder geworden.’

educatie voor predikanten van de PKN

positief. Dekker heeft deze en andere

In totaal hebben 60 à 70 predikanten

heeft dr. Wim Dekker, theologisch en

leeskringen met predikanten als heel

aan de leeskringen deel genomen.

missionair adviseur van de IZB, enkele

waardevol ervaren. ‘Het was een kans

Veel belangstelling was er ook voor een

leeskringen voor predikanten geleid

om vanuit de IZB met alle flanken van

serie soortgelijke maandelijkse bijeen-

over de ‘Christelijke Dogmatiek’ van de

de kerk in gesprek te zijn. Die kansen

komsten onder de titel ‘Grensgangers’,

VU-dogmatici dr. G. van den Brink en

heb ik niet eerder in mijn zeventien-

over theologische publicaties op het

C. van der Kooi. De bezinning tijdens

jarige loopbaan zo meegemaakt.

grensvlak van kerk en wereld, christelijk

deze maandelijkse bijeenkomsten had

Opvallend vond ik de grote openheid

geloof en algemene religie, van Tomas

een missionaire spits: Hoe maken we de

waarmee het gesprek kon worden

Hálik, Henk Vreekamp en Maarten Wisse.

vertaalslag van de geloofsleer naar het

gevoerd. Er is veel verlegenheid en

Ongeveer 35 predikanten melden zich

referentiekader van mensen vandaag?

verlangen. Verschillende collega’s zeiden:

aan, uit alle geledingen van de kerken.

Voor deze kringen was zeer veel

dit zou ik tien jaar geleden nog niet

belangstelling uit de volle breedte van

gedaan hebben. De hokjesgeest van

Leeskringen

Theologisch en missionair advies ‘Als we nadruk leggen op discipelschap in het

Als theologisch en missionair adviseur heeft dr. Wim Dekker intern en extern, gevraagd en ongevraagd zijn bijdragen geleverd aan de bezinning op actuele thema’s.

dagelijks leven, wat onderscheidt een christen dan van zijn of haar attente collega, buurman of buurvrouw? Wat mag je verwachten als het gaat om de

Acht keer leidde hij een uitgebreide bezinning met collega’s van de afdeling toe-

levensheiliging? Welke beeld van geloof, bekering

rusting. Vaak rond het thema discipelschap, maar ook enkele keren over het werk

en vernieuwing hanteer je?

van Bonhoeffer, over knelpunten in het werkveld en een keer over de missionaire

Vanuit de afdeling toerusting kunnen we voor een gesprek over dit soort vragen een beroep doen op

Scopus-cursus. Met Kelly de Hoop, landelijk coördinator van Dabar, besprak hij het

de theologische expertise van Wim Dekker. Hij

basisdocument voor het toerustingsweekend van medewerkers aan het evangeli-

leverde een waardevolle bijdrage aan de concept-

satiewerk op campings. Extern leverde dr. Dekker zijn inbreng bij tal van bijeenkomsten, variërend van het project ‘Luisterposten’ (IZB/GZB), de ‘Missionaire ronde’ (PKN), de tweedaagse conferentie van de Gereformeerde Bond, en een studiedag van de CHE. Daarnaast vervulde hij spreekbeurten en kerkdiensten in het kader van de IZB. Met regelmaat schreef hij de columns en artikelen in de kerkelijke pers.

teksten van de brochures over discipelschap. Door de gesprekken met hem heb ik meer zicht gekregen op de theologische keuzes, die aan ons missionaire werk ten grondslag liggen. ‘ Christiaan Cevaal


29

Websites voor zoekers De IZB werkt samen met de Christelijke

dinatoren Lian van Dam en (de nieuw

hun opdracht om hun geloof uit te dragen.

Gereformeerde Kerken en de Gerefor-

benoemde) Christian Harwig maken

Met het oog daarop is een enquête

meerde Kerken vrijgemaakt in de

daar deel van uit.

gehouden onder gemeenten in het

exploitatie van enkele sites gericht op

achterland van de drie organisaties.

‘zoekers’, mensen die belangstelling

Op 4 september vond de eerste

hebben voor het christelijk geloof. In

vergadering plaats in de nieuwe samen-

september 2014 is de vierde ‘zoekers-

stelling.

De resultaten daarvan zijn in 2015 bekend. Ook werd besloten te onderzoeken wat

site’ Geloven&Doen online gegaan. De

de mogelijkheden en kosten zijn als de

site onderscheidt zich van de andere

De webredactie kreeg de opdracht na

vier websites samengevoegd zouden

drie vanwege een andere layout en is

te denken over het zoekerssites-project

worden. Naar verwachting is dat in het

specifiek gericht op ‘doeners’. Met de

en de toerusting van gemeenteleden in

voorjaar van 2015 afgerond.

lancering is de serie compleet. Bezoekersaantallen zoekerssites 2014

In de zomer van 2014 is een stuurgroep in het leven geroepen, met een afge-

Vragen over geloven

7242

vaardigde uit elk van de deelnemende

Geloven in de kerk

4465

organisatie. Daarnaast is er een web-

Geloven en gevoel

2616

redactie die zich inhoudelijk met het

Geloven en doen

721 (sinds september)

project bezighoudt. Ook de webcoör-

Aantal aangevraagde gratis bijbels in 2014

17

Vragen over geloven www.vragenovergeloven.nl

Macbook Air


31

Bijzonder hoogleraar secularisatiestudies ‘Augustinus zag de wereld als bevolkt door mensen, geschapen door God met een eigen verantwoordelijkheid, die ze niet mogen wegstoppen achter bovenmenselijke abstracties als ‘de maatschappelijke ontwikkeling’, ‘de tijdgeest’ of ‘the secular age’. Al ontkende Augustinus de realiteit van processen en collectiviteiten niet, hij herinnerde er zijn lezers bij voortduur aan dat deze door mensen op gang zijn gebracht en slechts bestaan zolang ze door mensen worden erkend (…). Mensen waren voor hem zo belangrijk, omdat alleen zij in staat zijn tot verlangen en vertrouwen, tot keuze en commitment, tot het begaan van zonde en het ontvangen van vergeving. Mensen doen er toe, omdat zij door God worden aangesproken en, als Augustinus zelf, getuige zijn levensverhaal in de Confessiones, door God op nieuwe wegen kunnen worden geplaatst. Gods genade, meende Augustinus, kan een mens in staat stellen nieuwe, onconventionele keuzes te maken.’

Dat zei dr. Herman Paul, namens de IZB

colloquium over dit thema in november.

Het programma van de bijzonder

en GZB bijzonder hoogleraar secula-

Samen zijn vrouw redigeerde hij de

hoogleraar vermeldt in 2015 naast

risatiestudies aan de Rijksuniversiteit

uitgave van een bundel met essays van

de IZB-conferentie over discipelschap

Groningen, in januari 2014 tijdens de

de theoloog Bernd Wannenwetsch,

(april) een Engelstalige workshop (juni)

jaarlijkse Oecumenelezing van de Raad

Verlangen: een theologische peiling.

over sociologische duidingen van

van Kerken. Het was een van de vele

Hij publiceerde verder artikelen in

secularisatie in protestantse en katho-

momenten waarop hij van zich liet

Wapenveld en Kerk en Theologie. In

lieke kerken na de Tweede Wereld-

spreken in 2014. Zo voerde hij onder

2014 investeerde hij in de voorberei-

oorlog, en een najaarscolloquium met

andere het woord bij het verlenen van

dingen voor het colloquium Zelfont-

aansluitende PE-cursus.

een eredoctoraat aan José Casanova,

plooiing: een theologische peiling, en

bij een studieweek voor theologiestu-

de IZB-conferentie Discipelschap: een

denten van de Gereformeerde Bond en

theologische peiling.

een predikantenochtend van de GZB. In december verzorgde hij in Caïro een

Om tijd vrij te maken voor een uitge-

workshop over ‘secularisatie in Afrika’,

breidere publicatie over secularisatie zal

die mede vanuit de leerstoel was

Herman Paul in 2015 minder colleges en

geïnitieerd en voorbereid.

lezingen verzorgen. Zijn aangekondigde project ‘Secularisatie: een augustiniaanse

In 2014 heeft dr. Paul veel onderwijs

kritiek’ zal naar verwachting een aantal

gegeven in het kader van de permanente

kleinere boekpublicaties omvatten. Het

educatie van de PKN: over secularisatie

eerste zal een conceptueel boekje zijn

op het platteland, in het voorjaar (in

- in het Nederlands, beknopt en zeer

samenwerking met Henri Wijnne,

toegankelijk geschreven - dat uitlegt wat

missionair adviseur van de IZB) en over

secularisatieverhalen zijn, waarna een

Stanley Hauerwas (samen met theoloog

tweede deeltje gewijd zal zijn aan de

dr. Ariaan Baan). In Groningen verleende

‘augustiniaanse kritiek’.

hij medewerking aan een cursus over navolging - een vervolg op het najaars-

32


Personeel Op 31 december 2014 waren er 42 medewerkers werkzaam bij

Aantal medewerkers in dienst

de IZB. 21 vrouwen, 21 mannen, in totaal gaat het om 22,4 fte. In 2014 is het aantal flexibele contracten toegenomen.

2009 31

Er is vaker een beroep gedaan op zzp’ers, het aantal oproep-

22,8 fte

contracten is gestegen. In totaal telde de IZB in 2014 10 mede-

2010

werkers met een oproepcontract.

33 23,8 fte

Twee maal heeft in 2014 een personeelsvergadering plaats-

2011

gevonden, waarbij het personeel is geïnformeerd over zaken

34

op het terrein van HRM en beleidsontwikkelingen van de IZB.

27,4 fte 2012

Voor een goed functioneren is het belangrijk dat medewerkers

40

door middel van cursussen, trainingen en studiedagen hun kennis

29,5 fte

op peil houden. In 2014 is in totaal 13.900 euro uitgegeven

2013

aan deskundigheidsbevordering.

42 28,8 fte

Verzuim

2014 42

In 2014 bedroeg het verzuimpercentage 1,92 procent. Dat is

22,4 fte

een flinke daling ten opzichte van 2012 en 2013. Deze daling is te verklaren door een afname van het aantal langdurig

Vertrouwenspersoon/klachtencommissie

zieke medewerkers. De IZB hecht grote waarde aan een veilige werkomgeving.

Verzuimpercentage

Bovendien is de IZB als werkgever verplicht om beleid te voeren

2009

3,2%

tegen seksuele intimidatie, agressie, geweld en discriminatie op

2010

0,9%

de werkvloer. Daartoe is een klachtenreglement opgesteld als

2011

3,3%

een instrument ter preventie van ongewenst gedrag en dient als

2012

4,5%

een richtlijn bij klachten die hierop betrekking hebben. Er is een

2013

5,2%

vertrouwenspersoon aangesteld en een klachtencommissie, die

2014

1,9%

bestaat uit een bestuurslid en een medewerker.

Medewerkers in / uit dienst In dienst

Uit dienst

In dienst en uit dienst

Naar 0-uren contract

Joanneke Anker

Hans Borghuis

Meta Blankestijn

Ds. Davy Hoolwerf

Liesbeth van Mourik

Leny Dijkshoorn

Natasha de Lange

Wout Schinkel

Elly Imthorn

Marie Verheij

Arjanne van de Pol

Peter Vermeulen

Stefan Poldervaart

Lisette Verwijs

Ds. CorBert de Rooij

Mendy Vis

Peter Smits Johan Timmer Bouke Veenstra Willy van de Vliert Ds. Louis Wüllschleger


33

Organisatieschema ALV

Bestuur

Directie Algemeen directeur Operationeel directeur

Hoogleraar

Staf-afdelingen Financiën en bedrijfsvoering Financiële administratie Receptie Relatiebeheer Communicatie Fondsenwerving Tijding Theologische & missiologische advisering Directiesecretariaat HRM

Missionaire oefenplaatsen

Missionaire vorming

Missionaire publiciteit

Missionaire oefenplaatsen

Toerusting

Missionaire publicaties

Areopagus Transparant Trajecten Dabar Leven uit de Bron

34


Verkorte jaarrekening Balans per 31 december 2014 31 december 2014

31 december 2013

Onroerende zaken

1.655.309

1.655.309

Inventaris

143.419

90.923

Vervoersmiddelen

0

0

Activa

Materiële vaste activa

1.798.727

1.746.832

Financiële vaste activa Overige vorderingen

10.050

10.050

1.756.282

428.619

1.808.777

Vorderingen en overlopende activa Debiteuren

39.221

87.486

Vorderingen op gelieerde organisaties

13.181

156.594

Overige vorderingen en overlopende activa

132.815

184.539

185.217

Liquide middelen Spaarrekeningen en deposito‘s

980.636

1.034.100

Rekeningen-courant

33.094

254.824

Kas

608

1.511

Totaal

1.014.338

1.290.435

3.008.333

3.475.336


35

Balans per 31 december 2014 31 december 2014

31 december 2013

Passiva

Reserves en fondsen

Reserves Continuïteitsreserve

538.645

399.719

Bestemmingsreserve

50.200

70.000

Herwaarderingsreserves

1.500.000

1.500.000

Bestemmingsreserve Kernactiviteiten

215.000

215.000

Fondsen Bestemmingsfonds missionaire projecten

152.711

154.065 152.711

154.065

2.456.556

2.338.784

Voorzieningen Voorziening voor groot onderhoud

68.153

71.334 68.153

Langlopende schulden

56.803

71.334 168.238

56.803

168.238

Kortlopenden schulden Crediteuren

40.695

131.882

Schulden aan gelieerde organisaties

0

5.588

Belastingen en premies sociale verzekeringen

66.151

84.160

Vooruitontvangen bedragen

3.529

5.625

Overige schulden en overlopende passiva

316.447

669.724

Totaal

426.821

896.979

3.008.333

3.475.336

36


Stand van baten en lasten over 2014

Begroot 2014

Werkelijk 2014

Begroot 2013

Werkelijk 2013

Baten

Baten uit eigen fondsenwerving

1.738.504

1.723.479

1.726.600

1.785.102

Rentebaten en baten uit beleggingen

27.000

18.680

35.100

25.329 618.771

1.765.504

1.742.159

1.761.700

2.429.202

Lasten

Besteed aan doelstellingen Missionaire vorming

463.261

488.308

440.500

469.535

Missionaire projecten

731.628

519.600

781.500

568.303

Missionaire publiciteit

-16.812

7.298

26.400

33.181

Boekhandel en uitgeverij

0

127

5.900

198.463

Samenwerkingsverbanden

118.737

106.677

120.800

110.034

Theologische en missionaire advisering

31.875

31.808

31.700

27.610

Communicatie

74.714

78.916

100.100

102.872

1.403.403

1.232.734

1.506.900

1.509.997

Kosten eigen fondsenwerving

255.990

209.251

205.400

201.101

Kosten van beleggingen

1.000

0

1.000

9.475

256.990

209.251

206.400

210.576

Werving baten

Beheer en administratie Kosten beheer en administratie

168.596

182.142

159.600

146.043

168.596

182.142

159.600

146.043

Som der lasten

1.828.989

1.624.127

1.872.900

1.866.616

Resultaat

-63.485

118.032

-111.200

562.586

Continuïteitsreserve

-46.385

138.926

-90.500

287.161

Overige reserve

0

0

0

215.000

Bestemmingsreserve bijzondere leerstoel

-17.100

-19.800

-20.700

70.000

-63.485

119.126

-111.200

572.161

Reserves

Fondsen Bestemmingsfonds missionaire projecten

0

-1.094

0

-9.575

0

-1.094

0

-9.575

-63.485

118.032

154.065

562.586


37

Financiën en bedrijfsvoering In dit jaarverslag vindt u een samenvatting van de jaarrekening.

Bestedingen

De accountant, Visser en Visser, heeft bij die jaarrekening een goedkeurende verklaring afgegeven. Het volledige overzicht

In 2014 gaven we bijna een kwart van onze bestedingen

is op te vragen bij ons kantoor. We geven hier een toelichting

aan de doelstelling uit aan missionaire vorming: Dit betreft:

op de hoofdlijnen.

Toerusting gemeenten, Areopagus en Dabar. De kosten van de missionaire projecten zijn € 42.000 hoger dan begroot. Dit

Wat betreft de reguliere exploitatiefinanciën vertoont de jaar-

komt voornamelijk door het in goed overleg stopzetten van

rekening van 2014 geen uitzonderlijke posten. Hooguit vallen

het contract met een van de medewerkers. Het resultaat voor

de huisvesting en kantoor- en algemene kosten hoger uit dan

missionaire publiciteit is € 23.000 lager dan begroot. De voor-

de begroting. Dit komt voornamelijk doordat in de begroting

naamste reden van de overschrijding is dat de opbrengst voor

nog rekening werd gehouden met een doorbelasting van

de Echo lager uitvalt dan was begroot. De drukkosten waren

een gedeelte van deze kosten aan de IZB-Arkboekhandel. In

daarentegen hoger dan de begroting. De kosten van samen-

werkelijkheid zijn de boekhandelactiviteiten per 31-12-2013

werkingsverbanden zijn € 12.000 lager. Dit komt doordat voor

gestopt. Als gevolg daarvan zijn de huisvestingskosten en

de bijzondere leerstoel het onderzoeksbudget niet is besteed.

kantoor- en algemene kosten verdeeld over andere activiteiten:

De kosten voor de stafafdeling theologische en missionaire

missionaire vorming, missionaire projecten en communicatie.

advisering betreffen een deel van de werktijdomvang van

Het jaar is afgesloten met een overschot op de exploitatie-

dr. Wim Dekker.

rekening van € 118.000, terwijl een tekort van € 69.000 was begroot.

Werving baten

De inkomsten uit nalatenschappen leverden een meevaller op

Voor de fondsenwerving werd een bedrag van € 209.000

van € 56.000 ten opzichte van de begroting. De totale baten

uitgegeven, terwijl € 256.000 was begroot. Dit verschil komt

uit fondsenwerving pakten € 7.000 lager uit dan begroot.

hoofdzakelijk doordat de vacature voor fondsenwerver/

De structurele baten uit fondsenwerving bleven dus € 63.000

relatiebeheerder nog niet is vervuld.

achter bij de begroting. Dit werd vooral veroorzaakt door

De kosten van fondsenwerving zijn 12,1% van de gerealiseerde

achterblijvende inkomsten uit mailingsacties (€ 43.000 lager

baten uit eigen fondsenwerving. Het bestuur had zichzelf

dan begroot). De contributies brachten € 18.000 meer op dan

voor 2014 een norm opgelegd van 13,6%. De kosten zijn dus

was begroot.

binnen deze norm gebleven en zeker ook binnen de norm van

De ontvangsten uit projecten zijn € 46.000 lager dan begroot.

25% die het Centraal Bureau Fondsenwerving hanteert.

In de begroting was meegenomen dat per 1-9-2014 een nieuwe projectperiode van de Jacobikerk in Utrecht zou beginnen. Nu dat niet het geval is geweest, zijn zowel de kosten als de opbrengsten lager uitgevallen. Kosten fondsenwerving t.o.v.de totale lasten 2014 Besteed aan doelstelling (euro’s) 2009

1.335.856

2010

1.186.184

2011

1.227.345

2012

1.370.920

2013

1.769.531

2014

1.232.734

Baten uit eigen fondsenwerving 2009

1.483.147

2010

1.477.783

2011

1.484.858

2012

1.794.421

2013

1.785.102

2014

1.723.479

38


Kosten fondsenwerving ten opzichte van de gerealiseerde

Bestedingenratio

baten (norm CBF: 25%) 2009

9,6 %

2010

9,6 %

2011

11,7%

2012

11,1%

2013

11,3%

2014

12,1%

In 2014 besteedden we bijna 1,23 miljoen euro aan de doelstellingen van de IZB, terwijl de totale lasten 1,62 miljoen euro bedroegen. 0,208 miljoen euro werd besteed aan werving van de baten en 0,18 miljoen euro werd besteed aan de kosten van beheer en administratie. Dat betekent dat per saldo 76 cent van elke uitgegeven euro in 2014 is besteed aan de doelstellingen. In 2013 was dit 83 cent. Hierbij moet wel worden aangetekend dat door de vrijval van de verplichtingen

Beheer en administratie

betreffende subsidieverplichtingen dit bedrag negatief wordt beïnvloed. Zonder deze vrijval zou het 79 cent zijn van

De kosten van beheer en administratie waren hoger dan

iedere euro.

begroot vanwege een wijziging in de afdeling. De voornaamste reden hiervoor is dat er veel extra werk verzet is in verband

Percentage dat van elke uitgegeven euro aan de

met de invoering van een nieuw CRM-systeem. De kosten

doelstelling is besteed

voor beheer en administratie bedragen 11,2% van de som van de lasten. Ook hier bleven we binnen de norm die het bestuur heeft vastgesteld (15%). Kosten beheer en administratie 2009

205.600

2010

223.198

2011

197.270

2012

227.463

2013

146.043

2014

182.142

Percentage van de som van totale lasten (norm: 15%) 2009

12,3 %

2010

14,4%

2011

12,3 %

2012

12,6 %

2013

6,9 %

2014

11,2 %

2009

80

2010

76

2011

77

2012

76

2013

83

2014

76


39

Bezoldiging bestuur en directie Aan de statutaire bestuurders worden geen andere vergoe-

componenten vastgesteld. Het bezoldigingsbeleid wordt

dingen toegekend dan een vergoeding voor gemaakte reis-

periodiek geactualiseerd. De laatste evaluatie was in 2011.

kosten. Deze vergoeding bedroeg in 2013 € 2.765 (2013:

Bij de bepaling van het bezoldigingsbeleid en de vaststelling

€ 2.892). Het bestuur heeft de feitelijke leiding overgedragen

van de beloning wordt de arbeidsvoorwaardenregeling voor

aan de titulaire directie.

medewerkers van de Protestantse Kerk in Nederland toegepast.

Het bestuur heeft het bezoldigingsbeleid, de hoogte van de directiebeloning en de hoogte van andere bezoldigings-

G.J. de Groot (operationeel directeur) 2014

L. Wüllschleger (directeur) 2014

L. Wüllschleger (directeur) 2013

Aard (looptijd)

onbepaald

onbepaald

onbepaald

Uren

36

36

36

Parttime percentage

1,0

1,0

1,0

Periode

Dienstverband

1,30 mnd

12 mnd

12 mnd

Bezoldiging Bruto loon/salaris

5.250

73.188

73.188

Vakantiegeld

328

9.270

5.855

Eindejaarsuitkering

437

6.074

6.074

Totaal jaarinkomen

6.015

88.532

85.117

Sociale lasten

1.014

9.525

8.869

Pensioenlasten

689

10.697

10.637

Belastbare vergoedingen/bijtellingen

0

0

Totaal overige lasten en vergoedingen

1.703

20.222

19.505

Totaal bezoldiging

7.719

108.754

104.622

Vermogen In 2014 zijn twee stelselwijzigingen doorgevoerd. Op basis

Tevens is besloten om van de gebouwen de reële waarde in

van voortschrijdend inzicht zijn met ingang van dit jaar de

de jaarrekening op te nemen. Het verschil tussen de boek-

subsidietoezeggingen opgenomen onder de ‘schulden’ in

waarde en de reële waarde is verwerkt in een herwaarde-

plaats van onder (niet uit de balans blijkende) ‘verplichtingen’.

ringsreserve.

Het effect op het vermogen per 1 januari 2014 bedraagt € 485.836 negatief en het effect op het resultaat 2014

Als gevolg van de genoemde stelselwijzigingen zijn de reserves

bedraagt € 254.269 positief. Deze vrijval is verwerkt bij

nogal gewijzigd. Voor ons financieel beleid is de verwachte

missionaire projecten. Om het overzicht van baten en lasten

ontwikkeling van de continuïteitsreserve voor de komende

vergelijkbaar te maken met die van 2014, zijn de gegevens

jaren het uitgangspunt. De hoogte van die reserve dient te

over 2013 met € 259.364 positief aangepast.

voldoen aan de norm die het bestuur daarvoor heeft gesteld:

40

per balansdatum dient de reserve minimaal 50% van de


Fondsenwerving

baten uit fondsenwerving van het volgende boekjaar te zijn. Eind 2014 voldeden we niet aan deze norm. Daarentegen

Om meer balans te brengen in de inkomsten en uitgaven van

hebben we naast de continuïteitsreserve een nieuwe reserve

de IZB is eind 2011 besloten tot een nieuwe financierings-

gevormd, de zogeheten herwaarderingsreserve. Met deze

structuur voor missionaire projecten. De start van een nieuw

reserves samen voldoen we weer ruimschoots aan deze norm.

project of een nieuwe projectperiode is afhankelijk gemaakt van vooraf te verwerven baten uit fondsenwerving.

Beleggingsbeleid In de praktijk blijkt die (noodzakelijke) beleidskeuze op sommige De liquide middelen die we aanhouden in verband met de

plaatsen tot spannende situaties, met name bij de overgang

hoogte van onze continuïteitsreserve, zijn in 2014 geheel

naar een nieuwe projectperiode. Zolang er onvoldoende geld

ondergebracht bij de Rabobank. Hiervoor is gekozen vanwege

is voor de geplande doorstart, verkeert de missionaire werker

de onzekere economische omstandigheden.

in onzekerheid over de toekomst.

De IZB beschikt over een Treasury Statuut waarin wordt

De omschakeling naar deze nieuwe financieringsstructuur

aangegeven dat we onze liquide middelen uitsluitend kunnen

vergt veel van de fondsenwerving. Bij de verwerving van de

beheren via spaarrekeningen en termijndeposito’s. Het

financiën wordt primair gekeken naar een mogelijke bijdrage

Treasury Statuut stamt uit 2005 en is toe aan een grondige

van de betrokken gemeente. Om de projectbegrotingen rond

revisie. Deze zal in de loop van 2015 plaatsvinden.

te krijgen zal in 2015 steviger moeten worden ingezet op het programma ‘Linken’, waarbij gemeenten elders in het land aan

Begroting 2015

het missionaire project worden gekoppeld, met het oog op zowel de inhoudelijke uitwisseling als de financiële ondersteuning.

De begroting voor 2015 sluit af met een exploitatietekort van € 76.000. Een deel van dit bedrag (€ 17.000) wordt gevonden

Een goed voorbeeld van dat laatste is de relatie tussen het

in het bestemmingsfonds Hoogleraar. Tevens is begroot dat

missionaire werk in de Martinikerk in Groningen en de

een bedrag van € 72.000 uit het bestemmingsfonds Kern-

Hervormde gemeente Veenendaal. Deze grote gemeente,

activiteiten wordt gehaald, met het oog op de kosten voor de

met verschillende wijkgemeenten, stelt jaarlijks twee collecte-

theologenconferentie en expertmeeting ‘Discipelschap, een

opbrengsten beschikbaar voor het werk in Groningen.

theologische peiling’ (16/17 april) en voor ondersteuning van

Gemeenteleden brachten een werkbezoek aan Groningen

(nieuwe) projecten.

en de missionaire predikant van de Martinikerk, dr. Sjaak van den Berg, ging voor tijdens een kerkdienst in Veenendaal en

De grafiek toont de verwachte ontwikkeling van de inkomsten

schreef impressies over zijn werk in het kerkblad van het dorp.

uit fondsenwerving. Uiteraard hebben we nagedacht over de mogelijkheid dat de groei onverhoopt niet wordt gereali-

Fondsenwerver Stefan Poldervaart nam 1 juni 2014 afscheid

seerd. Sinds eind 2011 hebben we de start van nieuwe missio-

van de IZB, in verband met zijn nieuwe werkkring bij Interserve

naire projecten afhankelijk gemaakt van vooraf verworven

Nederland. Nadat een eerste poging om de vacature te

baten uit fondsenwerving. Dat betekent dat de uitgaven niet

vervullen geen geschikte kandidaat opleverde is een tijdelijke

zullen plaatsvinden als de fondsenwerving niet rond komt.

fondsenwerver aangesteld, Wout Schinkel. De verwachting

Dankzij die werkwijze creëren we automatisch meer even-

is dat in het voorjaar van 2015 een nieuwe relatiebeheerder/

wicht in de baten en lasten. Het niet kunnen doorgaan van

fondsenwerver kan worden benoemd.

deze projecten betekent echter minder kunnen investeren in onze passie voor missie. Daarom doen we een beroep op u om het werk van de IZB financieel te blijven ondersteunen.


41

Verantwoordingsverklaring jaarverslag 2014 Het bestuur van IZB - vereniging voor zending in Nederland

vooraf berust bij het bestuur. Het bestuur stelt, op advies van

onderschrijft blijkens door de bestuursleden persoonlijk onder-

de directeur, het meerjarenbeleidsplan, het jaarplan en de

tekende verklaring de volgende principes van goed bestuur:

begroting vast. Na vaststelling in het bestuur wordt hieraan

1. Binnen de instelling dient de functie “toezicht houden”

uitvoering gegeven door de verschillende afdelingen onder

(vooraf: vaststellen of goedkeuren van plannen en achteraf:

leiding van de directeur.

het kritisch volgen van de organisatie en haar resultaten) duidelijk te zijn gescheiden van het “besturen” en van de

Het bestuur heeft het besturen van de vereniging gedeel-

“uitvoering”.

telijk gedelegeerd aan de directeur en vanaf 21 november

2. De instelling dient continu te werken aan een optimale

2014 aan een tweehoofdige directie (algemeen directeur en

besteding van middelen, zodat effectief en doelmatig

operationeel directeur). Tot de competentie van de directie

gewerkt wordt aan het realiseren van de doelstelling.

behoren het uitvoeren van de werkzaamheden, binnen de

3. De instelling streeft naar optimale relaties met belang-

kaders van het door het bestuur vastgestelde beleid, het

hebbenden, met gerichte aandacht voor informatie-

leiding geven aan de werkorganisatie, het personeelsbeleid

verschaffing en de inname en verwerking van wensen,

en het onderhouden van externe contacten.

vragen en klachten. Deze drie principes zijn hierna nader uitgewerkt.

De instelling heeft geen afzonderlijk toezichthoudend orgaan. De functie toezicht houden achteraf wordt vervuld door het

Principe 1 toezicht houden, besturen en uitvoeren

bestuur. Het bestuur vergadert ten minste vier maal per jaar, in aanwezigheid van de directeur. De toezichthoudende functie van het bestuur vindt plaats door beoordeling van door de

Organisatie van het intern toezicht op bestuurlijke en

directie aangeleverde stukken (inclusief een periodiek

uitvoerende taken en de uitvoering daarvan.

directieverslag) en de besluitvorming daarover. De IZB heeft een Commissie Toetsing Financieel Beleid, die bestaat uit leden

De instelling wordt bestuurd door het statutair bestuur,

van de vereniging (niet zijnde bestuursleden) met specifieke

bestaande uit ten minste zeven natuurlijke personen.

deskundigheid op financieel en beleidsmatig gebied. Deze commissie overlegt ten minste twee maal per jaar met de

Bestuursleden worden benoemd door de algemene vergadering.

directie en het hoofd financiën en bedrijfsvoering over het

De benoeming geschiedt voor een periode van drie jaren.

beleid, de begroting en de jaarrekening en is op deze wijze

Elk jaar treden ten minste twee bestuursleden af volgens een

namens de leden betrokken bij het toezicht vooraf en achteraf.

door het bestuur op te maken rooster. Bestuursleden kunnen maximaal drie maal worden herbenoemd. Het bestuur doet

In 2014 heeft deze commissie tweemaal vergaderd. Aan het

een voordracht aan de algemene vergadering. Leden kunnen

begin van het verslagjaar waren de volgende personen lid

namen van kandidaten bij het bestuur indienen. Het bestuur

van de commissie: mr. J.P. (Paulina) van Dam-Maaijen,

bepaalt dan een dubbeltal ter verkiezing. Als er geen namen

R. (Ruud) den Nederlanden, ir. H. (Harry) van Haaften (voorzitter)

worden ingediend, doet het bestuur een enkelvoudige voor-

en J.G. (John) Kamphuis MSc. Tijdens het verslagjaar was

dracht aan de vergadering.

de heer Van Haaften aftredend en niet meer benoembaar. In zijn plaats werd mevrouw H. (Hilda) Freije uit Gorinchem

Het bestuur telt in 2014 tien personen. De dagelijkse leiding

benoemd. Omdat ds. Martin van Dam in het verslagjaar werd

van de activiteiten berust bij de eenhoofdige titulaire directie.

gekozen tot bestuurslid, heeft zijn echtgenote haar taak in

De directeur opereert met inachtneming van de statuten,

de commissie neergelegd. Zij is opgevolgd door mevrouw

de bestuursbesluiten en het directiereglement. Het toezicht

E. (Esther) Bouter-van Munster uit Barneveld.

42


Aan de hand van het jaarverslag en jaarrekening leggen

niet kennen, tot het heil in Christus komen en samen met zijn

bestuur en directie aan de leden van de vereniging verant-

gemeente Hem navolgen.’ Op 13 april 2012 heeft het bestuur

woording af over de verrichte activiteiten, over de ingezette

het meerjarenbeleidsplan 2013 - 2017 goedgekeurd. In het

middelen en over de uitkomsten van de fondsenwerving.

beleidsplan zijn richtinggevende doelstellingen opgenomen.

De algemene vergadering (de ledenvergadering) stelt na bespreking het jaarverslag vast en vervult aldus haar rol van

Op 19 september 2014 heeft het bestuur de kaderbrief 2015

toezicht houden achteraf.

vastgesteld. In deze brief geeft het bestuur aan de werkorganisatie aan binnen welke kaders (vanuit het meerjaren-

Optimale samenstelling van het bestuur

beleidsplan) het jaarplan 2015 dient te worden opgesteld.

IZB - vereniging voor zending in Nederland streeft naar een

Het jaarplan 2015 is door het bestuur goedgekeurd in zijn

zodanige samenstelling van het bestuur, dat de noodzakelijk

vergadering van 21 november 2014.

geachte competenties binnen het bestuur vertegenwoordigd zijn. Op deze wijze wordt gewaarborgd dat de individuele

Monitoren en evalueren van de uitvoering van activiteiten

bestuursleden gezamenlijk over een veelheid aan kwaliteiten

en interne processen.

beschikken. De organisatie is zich ervan bewust, dat de noodzakelijke Evaluatie van het functioneren van directie en bestuurders

middelen door collecten en giften bijeengebracht worden.

Het functioneren van de directie wordt jaarlijks geëvalueerd

Het beleid is mede daarom gericht op de effectiviteit van de

door het bestuur, mede aan de hand van de directieverslagen

activiteiten en de efficiënte inzet van middelen. De personeels-

over de verstreken periode, die geagendeerd zijn voor de

kosten vormen de belangrijkste kostencategorie. Het betreft

bestuursvergaderingen. Daarnaast vindt ten minste eenmaal

vaak projecten met een lange looptijd. Bij het bepalen van de

per jaar een functioneringsgesprekdoor de voorzitter van het

personele inzet binnen de werkvelden is de omvang van de

bestuur en een ander bestuurslid met de directeur plaats. In

inzet (parttime of fulltime) voortdurend een punt van

het op 12 maart 2010 vastgestelde document ‘beschrijving

aandacht. Ook bij inkoop van goederen en diensten wordt

van de bestuursstructuur’ is opgenomen: ‘het bestuur zal ten

gezocht naar de beste prijs-kwaliteitverhouding.

minste één maal per vier jaar - onder leiding van een externe deskundige - het eigen functioneren, gericht op de kwaliteit en

Bewaking van de doelmatige uitvoering van de activiteiten

de doelmatigheid van besturen, beoordelen en ontwikkelen’.

vindt plaats door bestuur, directie en afdelingshoofden. Aan de hand van het directieverslag en/of voorstellen van

Principe 2 optimale besteding van middelen

de directie bewaakt het bestuur de voortgang van de doelstellingen voor de desbetreffende periode en worden nieuwe initiatieven besproken. Intern bewaakt en evalueert de directie

Benoemen van richtinggevende doelstellingen op alle

de inhoudelijke aspecten van de activiteiten, de doelmatige

relevante gebieden en niveaus.

uitvoering daarvan en de realisering van de doelstellingen.

Op 19 november 2010 heeft het bestuur een nieuwe missie

stellen van de afdelingshoofden, waarin aandacht besteed

en visie vastgesteld. Op 3 februari 2012 heeft het bestuur

wordt aan knelpunten en nieuwe initiatieven besproken. Voor

deze missie en visie op onderdelen bijgesteld. De missie luidt:

onderlinge afstemming bespraken directeur en afdelings-

‘Wij belijden dat zending Gods eigen werk is. Hij heeft zijn

hoofden hun rapportages tevens in de vergaderingen van het

Zoon gezonden in de wereld. Zijn Geest zorgt door de eeuwen

coördinerend team. Het bestuur heeft op 21 november 2014

heen voor de voortgang van de evangelieverkondiging met

officieel besloten over te gaan tot een tweehoofdige directie

het oog op de dag van het koninkrijk van God. Wij staan voor

(algemeen directeur en operationeel directeur) en in verband

zending in Nederland. Wij werken eraan mee dat gemeenten

daarmee houdt het coördinerend team op te bestaan. In het

en gemeenteleden gestalte geven aan het evangelie van

kader van de beleidsvoorbereiding is er een breed beleids-

Jezus Christus in de wereld en dat zij daardoor mensen voor

overleg ingesteld. Doel van het breed beleidsoverleg is het

Hem winnen. Het is onze passie dat mensen die Hem nog

aandragen van bouwstenen voor het formuleren van beleid,

Basis daarvan zijn werkverslagen, rapportages en/of voor-


43

door middel van fundamentele gedachtevorming over missio-

De externe communicatie is voornamelijk gericht op de

logische visie, beleid, strategie en innovatie.

(predikanten, kerkenraden en leden van) plaatselijke kerkelijke gemeenten binnen de Protestantse Kerk in Nederland.

De bestedingscontrole vindt als volgt plaats. Eenmaal per kwartaal wordt een budgetrapportage opgesteld en worden

Daarbij wordt gebruik gemaakt van een breed scala aan middelen:

de bestedingen vergeleken met de taakstellende begroting.

1. h et blad Tijding, dat vier maal per jaar wordt toegezonden

Belangrijke verschillen worden geanalyseerd. De directeur

aan alle leden;

stelt aan de hand van deze gegevens vast of het niveau van de

2. de website www.izb.nl, met nieuws en achtergronden;

bestedingen acceptabel is. Maandelijks wordt de ontwikkeling

3. de maandelijkse nieuwsbrief, met toerustings-artikelen

van de inkomsten bewaakt aan de hand van een rapportage

4. h et (interne) IZB-Bulletin, dat gemiddeld eenmaal per drie

van de gerealiseerde inkomsten in relatie tot begroting en realisatie van voorgaande jaren.

weken digitaal wordt verspreid onder alle medewerkers; 5. folders, brochures, via kerkelijke gemeenten; 6. persberichten in landelijke bladen en kerkbladen;

In werking stellen van aanpassingen naar aanleiding van

7. nieuws- en achtergrondartikelen in landelijke media;

de evaluaties

8. voorlichtingsbijeenkomsten (op aanvraag van gemeenten).

De wijze van aanpassing hangt af van het desbetreffende onderwerp. Het bestuur maakt afspraken met de directie over

De verantwoordelijkheid voor deze uitgaven ligt bij de

gewenste aanpassingen en de implementatie daarvan en ziet,

directie; het uitvoerende werk geschiedt onder leiding van

onder meer aan de hand van het directieverslag, er op toe dat

het hoofd communicatie en innovatie.

de implementatie daadwerkelijk plaats vindt.

Principe 3 optimale relaties met belanghebbenden

Inrichting van de communicatie Het communicatiebeleid van de IZB wordt gekenmerkt door de volgende trefwoorden: actueel, transparant, pro-actief, doelgericht. Afhankelijk van de aard en de urgentie van de

Belanghebbenden van IZB - vereniging voor zending in

communicatie wordt daarbij een keuze gemaakt uit de veel-

Nederland De belanghebbenden van de IZB zijn:

heid aan mogelijkheden.

extern

Manier van omgaan met ideeën, opmerkingen, wensen en

1. rand- en buitenkerkelijken;

klachten van belanghebbenden

2. alle kerkelijke gemeenten binnen de Protestantse Kerk

Over de wijze waarop we met belanghebbenden communiceren

in Nederland, en met name zij die de activiteiten van IZB -

bestaan heldere afspraken. Er bestaan korte lijnen voor de

vereniging voor zending in Nederland financieel en

beantwoording van vragen, opmerkingen of klachten. Veruit

anderszins steunen;

de meeste worden binnen een week beantwoord. Als de opmer-

3. kerkenraden, predikanten, zendings- en evangelisatie-

kingen of vragen nader overleg vereisen binnen de vergadering

commissies, lectuurcommissies;

van het directie team, volgt een schriftelijke, dan wel monde-

4. donateurs en subsidieverstrekkers;

linge respons uiterlijk binnen twee weken. Vragen van de pers

5. bovenplaatselijke kerkelijke organen;

worden behartigd door of in opdracht van de directie.

6. samenwerkingsverbanden en christelijke organisaties;

Voor medewerkers is een vertrouwenspersoon aangesteld.

7. christelijke media; Amersfoort, 10 april 2015 intern 8. de leden van de vereniging;

Namens het bestuur van IZB - vereniging voor zending in

9. medewerkers, bestuursleden en vrijwilligers.

Nederland,

Inhoud en de kwaliteit van de aan de belanghebbenden ver-

M.J. Tekelenburg, voorzitter

strekte informatie en wijze waarop informatie wordt verstrekt

R.F de Wit, secretaris

44


Hoofdpunten jaarplan 2015 1. Vieren

4. Publiceren

In 2015 bestaat de IZB 80 jaar. Schrik niet: de gemiddelde leeftijd

Wim Dekker, die in 2015 met emeritaat gaat, verwacht in het

van de medewerkers is nog niet de helft. Die combinatie is

voorjaar nog een boek te publiceren, onder de titel ‘Tegen-

een boeiende mix van traditie en vitaliteit. De IZB is sinds

draads en bij de tijd’; een boek waarin hij in het spoor van Dietrich

lange tijd breed en diep geworteld in lokale gemeenten in ons

Bonhoeffer nadenkt over actuele theologische thema’s.

land. In de loop der tijd is een schat aan ervaring opgebouwd. De huidige generatie is daarmee aan de slag en bouwt erop

Bijzonder hoogleraar dr. Herman Paul maakt een begin met het

voort; eigentijds en herkenbaar. In 2015 besteden we op diverse

project ‘Secularisatie: een augustiniaanse kritiek’, dat uitmondt

moment aandacht aan het jubileum, in elk geval tijdens de

in een aantal beknopte en toegankelijke boekpublicaties.

algemene vergadering, donderdag 23 april 2015, 16.30 uur (incl. maaltijd).

De IZB heeft voor 2015 verder een aantal brochures gepland: over missionaire oefenplaatsen, over ‘Dagelijks dichtbij dienen

2. Evalueren

(3D), over ‘missionair kerk-zijn op een dorp’ en vervolg-uitgaven op de brochure ‘missionaire levensstijl’.

Ruim drie jaar geleden is het huidige meerjarenbeleidsplan opgesteld. Bij die gelegenheid is de missie en visie van de

5. Samen optrekken

IZB geformuleerd, zetten we thema’s als ‘discipelschap’ en ‘partnerschap’ op de agenda en formuleerden we enkele

‘Partnerschap’ is voor de IZB een werkwoord. Als ‘partner in

kernwaarden van de organisatie: ootmoed, oprechtheid en

missie’ schuiven we aan bij kerkenraden, we luisteren naar de

eenvoud. In 2015 zitten we midden in de beleidsperiode

verhalen over hun zorgen en zegeningen en gaan in gesprek.

2013-2017. Samen met externe deskundigen voeren we een

We trekken een tijd samen op, eerst met de ambtsdragers,

tussentijdse evaluatie uit. Over de resultaten organiseren we

daarna betrekken we de gemeente erbij. Wat ons betreft is

een beleidsconferentie, om de puntjes op de i te zetten voor

dat de investering meer dan waard. De structurele betrokkenheid

de periode tot en met 2017.

brengt veel in beweging. Omdat deze aanpak zichtbaar vruchten afwerpt, zal de IZB hier in 2015 hoge prioriteit aan geven.

3. Studeren

6. Leren

In augustus 2014 publiceerde de IZB het boek ‘Tijd om mee te gaan; over discipelschap vandaag’. Het boek is gericht op

Missionaire werkers in de oefenplaatsen hebben veel contact

een brede lezerskring in gemeenten. De IZB wil graag ook

met zoekers, intreders en herintreders. Juist op plekken

een bijdrage leveren aan het theologische gesprek over

waar kerk en geloof allerminst vanzelfsprekend zijn, valt er in

discipelschap. Voor welke vragen staan we als het gaat om

missionair opzicht veel te leren. Hoe verbinden mensen zich in

de ecclesiologie, de missiologie en de pneumatologie?

onze cultuur aan de weg van Christus? Hoe ontstaan nieuwe geloofsgemeenschappen? Wat vinden zij op hun weg?

In twee Engelstalige studiedagen gaan we daar nader op in; een conferentie op 16 april 2015 in de Maartenskerk in Doorn

Die lessen krijgen vanaf 2015 expliciet en prominent aandacht

en op 17 april een (besloten) expertmeeting in de Vrije Uni-

in de projectplannen. Het is in de eerste plaats een les voor de

versiteit te Amsterdam. We hebben daarvoor twee toonaan-

betrokken gemeente, maar ook breder, voor andere oefen-

gevende gastsprekers uit het Verenigd Koninkrijk uitgenodigd:

plaatsen en gemeenten. Dat betekent onder andere dat actief

Brian Brock (Aberdeen) en Stephen Cherry (Durham).

lessen worden verzameld, uitgewisseld en gecommuniceerd.


45

7. Herstructureren

10. Begeleiden

In de missionaire oefenplaatsen (v/h projecten) leggen we

Het is van groot belang dat het werk in de programma-lijn

nadruk op partnerschap; in 2015 nog veel meer dan tot nu

Missionaire Vorming voeling houdt met de (soms rauwe)

toe. Om dit goed tot zijn recht te laten komen, zal de organi-

werkelijkheid van de gemeenten die we ondersteunen. Om

satiestructuur van de oefenplaatsen worden aangepast: Zo

dat te waarborgen zijn/worden visiegroepen gevormd, met

zal de IZB-directie jaarlijks met betrokken kerkenraden om

vertegenwoordigers uit die gemeenten. De kritische reflectie

de tafel gaan zitten om een jaarplan op te stellen en te

in hun vergaderingen komt de kwaliteit en de bruikbaarheid

evalueren; de coördinator voor missionaire oefenplaatsen

van ons missionaire vormingwerk ten goede. Naar analogie

vertegenwoordigt de IZB in de stuurgroep.

van de bestaande visiegroepen voor Areopagus en ‘Missionaire trajecten’, creëren we in 2015 ook dergelijke groepen voor

Om de betrokkenheid van de IZB én om het léren van de oefen-

‘Missionair kerk-zijn in een dorp’ en voor ‘Scopus’.

plaatsen goed uit de verf te laten komen, zal de capaciteit van de coördinatie worden uitgebreid.

11. Innoveren

8. Toerusten

Sinds het najaar van 2012 heeft de landelijke organisatie van het campingevangelisatie en -recreatiewerk Dabar (weer)

Inspiratie en expertise zijn kernbegrippen in het toerustings-

onderdak gekregen bij de IZB. Het is alsof het nooit is weg-

werk van de IZB. Veel gemeenteleden verlangen ernaar

geweest. Jaarlijks trekken 450 jongeren er op uit om in woord

om het geloof te verbinden met hun alledaagse leven. Het

en daad op campings getuige te zijn van Jezus Christus. In

toerustingsaanbod is erop gericht dat verlangen te onder-

2015 worden nieuwe initiatieven ontplooid, met ‘Dabar in de

steunen. Daarbij wordt dankbaar gebruik gemaakt van de

stad’, met een nieuwe Dabar-band, nieuw missionair kinder-

resultaten van de voortgaande bezinning op het thema

werkmateriaal en een nieuwe brochure over campingpastoraat.

discipelschap.

En een meerjarenbeleidsplan voor 2016-2019.

In 2015 wordt een nieuwe cursus ontwikkeld: waar kom je in je

12. Leven uit de Bron

dagelijks leven niet-christenen tegen? Welke kansen en mogelijkheden heb jij, met jouw talenten om daarin getuige te zijn?

‘Gemeenteopbouw zonder geloofsopbouw is als een boom zonder wortels’, is het adagium van Marius Noorloos, auteur

De Scopus-cursus wordt in 2015 in een nieuw jasje gestoken.

van bestsellers als ‘Leven uit de Bron’ en ‘Groeien bij de Bron’.

Er verschijnt ook een nieuwe module, over de profeet Elia.

Dit toerustingsmateriaal voor kerkenraden accentueert het belang van het geloofsgesprek als basis voor alle werk in

9. I nspireren en motiveren

de kerk. De IZB tekende in 2014 een overeenkomst met de landelijke werkgroep, die ambtsdragerscursussen verzorgt.

Uit de grote belangstelling voor de inspiratie- en informatie-

In 2015 benoemt de IZB een coördinator (0,2 fte) die een

bijeenkomst ‘Help! Ik ben evangelisatie-ouderling’, in 2014,

programma ontwikkelt om het materiaal vruchtbaar te maken

blijkt dat er behoefte bestaat voor toerusting voor missionaire

voor kerkenraden in gemeenten waar de IZB contact mee

ambtsdragers. In 2015 wordt opnieuw zo’n bijeenkomst

onderhoudt.

gepland, met ruime aandacht voor praktische vragen als: Hoe werk ik aan draagvlak voor missionair werk? Welke (realistische) doelen stel ik? Hoe motiveer ik vrijwilligers?

46

13. Ondersteunen Uit de beoordelings- en functioneringsgesprekken en uit onderzoek onder IZB-medewerkers is gebleken dat zij te kampen hebben met hoge werkdruk. In 2015 worden per afdeling analyses gemaakt en oplossingen gecreëerd. De uitkomsten worden uitgewerkt in beleidsvoorstellen.

14. Werven In 2015 wordt de nieuwe stafafdeling relatiebeheer opgezet, inclusief de daarbij behorende communicatie en fondsenwerving. De ‘Toer voor het goede doel’ is een blijvertje op de IZB-jaarkalender. De sponsortocht voor wielrenners, toerfietsers en wandelaars is van grote betekenis, zowel in financieel als in publicitair opzicht. De opbrengst is in 2015 opnieuw bestemd voor Dabar. Oud-IZB-medewerker Hans Borghuis, indertijd de initiatiefnemer van de toer, zal de organisatie van het evenement coördineren.

15. Huisvesten Door de sluiting van de boekhandel staat een deel van Johan van Oldenbarneveltlaan 10 leeg. Ook de eerste verdieping van het pand op nummer 12 wordt niet benut, sinds de verhuizing van de medewerkers van stichting Alpha-cursus Nederland naar Driebergen. Na een grondig onderzoek naar verschillende opties zal in 2015 de knoop worden doorgehakt over de meest efficiënte huisvesting van de IZB.


Vereniging IZB Statutaire naam IZB - vereniging voor zending in Nederland Verkorte naam IZB Oprichtingsdatum 27 november 1935 Grondslag en doel ‘De vereniging erkent de Bijbel als Gods Woord en aanvaardt de Drie Formulieren van Enigheid. Zij heeft ten doel de inwendige zending in Nederland in overeenstemming met de belijdenis van de Nederlandse Hervormde Kerk’ (art. 3 van de statuten). Na de vorming van de Protestantse Kerk in Nederland in 2004 is in artikel 4 van de statuten vastgelegd dat de vereniging dienstbaar is aan het geheel van de Protestantse Kerk in Nederland. Adres Johan van Oldenbarneveltlaan 10 3818 HB Amersfoort, Tel.: 033 - 461 1949 Website www.izb.nl Kamer van Koophandel Nr. 40478278 Redactie/eindredactie Afdeling Communicatie IZB Fotograﬁe Coverfoto: Sjaak Boot, evenals pag. 2, 4, 5, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 20, 22 en 48. Pag. 15: Dineke van der Wouden; pag. 16: Henrieke van Assen; pag. 18: Jaco Klamer; pag. 24: Rick de Blois; pag. 25: Bram Petraeus; pag. 26: Dio van Maaren; pag. 30: RD, Henk Visscher Ontwerp en uitwerking Ivar van Loen, Amersfoort (Ivarontwerpt) Druk Van der Weij bv, Hilversum

Jurjen de Groot. Operationeel directeur

Recommend Documents