RegenBOOG Nieuws- en informatieblad van de Brabantse Organisatie (allochtone) Ouderen Groepen 5e jaargang
VAN DE REDACTIE Wonen voor allochtone ouderen staat in de belangstelling. In diverse Brabantse steden zijn projecten gerealiseerd, of is men bezig om woonmogelijkheden te creëren voor migranten ouderen. “Het begint te bewegen” zegt iemand van een woningbouwcorporatie in Eindhoven. Daarmee wordt bedoeld dat ouderen langzamerhand de culturele zekerheden loslaten waarbij er vanzelfsprekend vanuit gegaan wordt dat “de kinderen wel voor ons zorgen.” Maar ook als een groep ouderen zelf het initiatief heeft genomen om tot een vorm van groepswonen te komen, stuit dat vaak op problemen. In deze speciale RegenBOOG over woonvormen voor allochtone ouderen treft u onder meer tips aan waarbij gewaarschuwd wordt dat het een zaak is van lange adem. Maar het is aan de andere kant een noodzaak die zich steeds meer laat voelen. De tijd dringt voor initiatiefnemers en zorgverleners, maar vooral ook voor de ouderen zelf. Er kwam zo veel informatie boven tafel dat we besloten hebben om een aparte brochure te maken waarin alle informatie op een rij wordt gezet. Die brochure zal ook binnenkort uitkomen en u kunt hem aanvragen bij Tanja Vermaas op ons bureau (zie colofon). Namens de redactiecommissie: Cees van Baardewijk Wilt u de RegenBOOG niet meer ontvangen? Eén mailtje naar
[email protected] En we zullen ervoor zorgen. Wilt u de Regenboog (ook) digitaal ontvangen, zendt ons dan uw emailadres. EEN ACTUEEL ONDERWERP
RegenBOOG juni 2011
nummer 1/ juni 2011
BOOG, de Brabantse Organisatie (allochtone) Ouderen Groepen zet zich in voor verbetering van de positie van allochtone ouderen in Brabant. BOOG wil de participatie van deze groeperingen bevorderen en versterken. Een van de onderwerpen die daarbij de laatste jaren actueel zijn geworden, is het groepswonen, het samenwonen van groepen ouderen die eenzelfde achtergrond hebben. Dat kan in bijvoorbeeld een wooncomplex, seniorenwoningen maar ook in een verzorgings- of verpleeghuis. De initiatieven in Brabant op het gebied van groepswonen voor ouderen bleken zeer levensvatbaar te zijn. BOOG heeft aan dit onderwerp in 2010 twee studiedagen gewijd om zoveel mogelijk informatie te delen en tips en aanbevelingen te verzamelen voor groepen die ook denken over of bezig zijn met initiatieven voor groepswonen. Tijdens de studiedagen kwam o.a. de PON 7e monitor ´Strategische verkenning Kleurrijk Brabant’ ter sprake. BOOG vond dit alles zo interessant dat werd besloten om, naast deze speciale RegenBOOG ook een brochure te vervaardigen waarin meer op (zakelijke) details wordt ingegaan en de tips en aanbevelingen meer worden toegespitst op organisaties die zich met dit onderwerp bezig houden. Uiteraard claimt BOOG niet dat we alles weten van dit onderwerp, maar door onze wortels in het veld, weten we wel veel. ERVARINGSDESKUDIGE AAN HET WOORD Mevrouw Esther Soekandar is 77 jaar en woont vanaf het begin in het wooncomplex voor Surinaamse ouderen in Tilburg. Ze is heel tevreden met deze manier van wonen. “Alleen zouden alle mensen de galerij schoon moeten maken”, brengt ze haar dagelijkse kleine ergernissen onder woorden. Maar verder vindt ze het hier alleen maar leuk. “Ik woonde in Breda bij mijn broer in en toen er een kans kwam om hier te
pag. 1
wonen heb ik dat direct gedaan. Ik stond op de wachtlijst in Breda en binnen een week nadat ik het hier had geaccepteerd kwam er een huis voor me in Breda. Maar ik zag toen zoveel voordelen in het wonen hier dat ik daarvoor heb gekozen.” Hier ben je nooit eenzaam. Je kent elkaar en let op elkaar. Dat geeft een veilig gevoel. Er is altijd iemand waarmee je een praatje kunt maken. Het is jammer dat de dagopvang van Thebe voor heel veel bewoners, ook voor mevrouw Soekandar niet meer bezocht kan worden vanwege de verzwaring van de indicatiestelling. Maar sinds kort wordt er nu op dinsdag een mogelijkheid geboden door De Twern en daar gaat ze graag heen. Mevrouw Soekandar zit op het moment van het gesprek in een zijgang van het wooncomplex, waar ze wacht op een ontmoeting met de ouderenadviseur, de heer Van Sambeek. Hij gaat haar helpen met het invullen van een formulier. Als laatste vragen we haar of ze er over denkt om elders te gaan wonen. “Verhuizen?” reageert ze “Alsjeblieft niet!” HET BEGINT TE BEWEGEN Veel woningbouwcorporaties hebben al de opzet van wooncomplexen voor migranten ouderen gefaciliteerd op initiatief van de ouderen zelf. Er zijn ook corporaties die zich met alle kracht inzetten voor het actief benaderen van deze ouderen, die duidelijk een andere aanpak nodig hebben dan de Nederlandse ouderen. Woonbedrijf in Eindhoven is hiervan een voorbeeld. Mevrouw Hedwig Schrijen (Coördinator Gebiedsontwikkeling) en Ineke Kitsz (senior klantbeheerder ) van Woonbedrijf vertellen hierover. Gespikkeld wonen Het is begonnen met een vraag van de Surinaamse ouderenorganisatie Mi Bosie, naar mogelijkheden voor een woonvorm voor Surinaamse ouderen. De Surinamers willen ‘gespikkeld’ wonen. Dat wil zeggen dat ze tussen andere bewoners willen wonen, niet naast, maar wel dichtbij elkaar. Men wil wel een eigen ontmoetingsruimte. “Daar zijn we inmiddels al heel ver mee. We bouwen een complex van 30 seniorenappartementen waarvan 12 appartementen voor Surinamers bestemd zijn. Vijf appartementen op de benedenverdieping zijn bestemd voor een ‘Erbij-huis’. Dat zijn kleine appartementen voor alleenstaande vrouwen die een gezamenlijke woonkamer en keuken hebben, zodat ze dagelijks gezelschap hebben en zich in
RegenBOOG juni 2011
hun eigen appartementje kunnen terugtrekken als ze daar behoefte aan hebben.” Op 9 mei jl. werd een open dag gehouden, waarbij belangstellenden en buurtbewoners konden kijken naar de plannen die na de zomervakantie gerealiseerd zullen worden. Zorgplicht Woonbedrijf werkt met negen districten en in de wijk Tongelre heeft men zich gericht op de Turkse ouderen. In Woensel heeft men eerst contact gezocht met Turkse en Marokkaanse ouderen en gekeken wat er onder deze groepen speelt. Dat is in samenwerking met de gemeente, Welzijn Eindhoven en enkele zelforganisaties van migrantenouderen gedaan. Er is nu gekozen voor gebieden waar veel Marokkaanse ouderen wonen. Daarbij werd de hulp ingeroepen van de Marokkaanse stichting Al Bayaan. Inmiddels is daaruit een werkgroep Islah ontstaan, waarvan men veel hulp en informatie krijgt. De samenwerking is heel belangrijk omdat deze werkgroep de achterban weet te bereiken. Aan de Marokkaanse ouderen is gevraagd wat ze willen, maar daarvoor moest eerst uitgebreid informatie en voorlichting worden gegeven. De mensen moeten ervan doordrongen worden dat het niet vanzelfsprekend is dat de kinderen alles regelen. Dat is de traditie en de cultuur, maar dat gaat in Nederland vaak niet op omdat de kinderen zelf moeite hebben om het eigen gezin, de baan etc. in stand te houden. Zorgen voor de ouders met alle problemen die daarbij komen kijken is alleen al qua tijd vaak een onhaalbare zaak. Toch willen veel traditionele vaders niet weten dat de zorgplicht niet kan worden nagekomen. Ten koste van alles wordt de schijn opgehouden. De dames zijn daar bij huisbezoek voorbeelden van tegengekomen. Een man die in de kamer slaapt en zijn vrouw in de keuken omdat ze de trap niet meer kunnen opkomen. Een man en een vrouw die hun kleinzoon in huis hebben genomen om voor ze te zorgen. Maar de kleinzoon heeft het veel te druk met zijn studie en zijn eigen leven om iets aan de zorg van de grootouders te doen. Dat zij door het in huis hebben van een ‘hulp’ buiten allerlei voorzieningen vallen en zelfs geen huursubsidie kunnen aanvragen, is ze niet bekend. Denk aan de toekomst Voorlichting en informatie zijn ontzettend belangrijk weten Hedwig en Ineke. In praktijk horen we dat het steeds moeilijker wordt om hulp van de kinderen te krijgen. De ouderen worden afhankelijk en weten de weg naar de hulpverlening en de regelingen niet te vinden. Ze raken daardoor geïsoleerd. In een voorlichtingsbijeenkomst vroegen we de mensen of ze wisten dat ze voorzieningen (het zgn. oppluspakket) kunnen aanvragen voor hun woning om langer zelfstandig te kunnen wonen, maar daar was niets van bekend, Vreemd genoeg was ook iemand van de GGD, die aanwezig was, niet van deze regelingen op de hoogte. We waarschuwen de mensen. Als jullie in
pag
2
Nederland blijven, denk erover om je in te schrijven voor een seniorenwoning. Ze zijn niet gewend om vooruit te denken zoals Nederlanders dat gewoon zijn. Als er dan problemen komen en men roept hulp in, dan moeten we zeggen dat het nog vijf tot zeven jaar duurt voordat ze aan de beurt zijn. We proberen via groepsgesprekken met een tolk en ook via huisbezoek deze informatie door te geven. Vrouwen durven er meer over te praten dan mannen.
van de ouderen zijn. Het begint te bewegen Hedwig zegt “Als we niet snel beginnen, dan is het te laat en krijgen mensen grote problemen. De informatie moet worden doorverteld, dat is waar ook onze tolk van Islah steeds de nadruk op legt. De laatste bijeenkomst werd bijgewoond door iemand van het Vadercomité, die zei ook dat de informatie doorverteld moest worden. In het begin liepen we tegen een muur op. Men kon de informatie moeilijk verwerken. Nu hebben we het idee dat het ingang vindt.” Er is geduld voor nodig, aan beide kanten. Soms is er ook een tegenvaller in de voortgang, zoals een ferme uitspraak van de imam van de moskee, die zonder omwegen stelde dat de kinderen voor de ouders moesten zorgen en dat een speciale woonvorm dus helemaal niet nodig was. Veel ouderen nemen zo’n uitspraak heel serieus. VOORLICHTING
Een klacht die we kregen was dat er veel te veel gepraat werd op de voorlichtingsbijeenkomsten. Dat bracht ons op het idee om een film te maken over de problematiek en dat werkt goed. We hebben vorig jaar een aantal blokjes opgenomen waarbij steeds een ander onderdeel aan de orde komt. Bijvoorbeeld aanpassingen aan de eigen woning, verhuizen naar een seniorenwoning en wat is een senioren woning. Ook het aanvragen van voorzieningen en het moeten verhuizen op advies van de WMO ambtenaar komt aan de orde. Een mevrouw in een rolstoel vertelt hoe blij ze is met tal van voorzieningen in haar seniorenwoning, zoals een huistelefoon waarmee ze ook de deur kan openen. Een ander blokje gaat over het nadenken over de toekomst en het laatste blokje behandelt de locatiekeuze.
Het is een goede ontwikkeling dat steeds meer woningbouwcorporaties en verpleeg- en verzorgingsinstellingen het belang van goede voorlichting gaan inzien. Als men een beweging op gang wil brengen is het vaak makkelijker om eerst Turkse ouderen te bereiken. De organisatievorming onder Turkse groepen is groter dan onder Marokkanen. Maar ook de Marokkanen worden meer en meer bereikt. In Eindhoven worden op dit moment door Woonbedrijf voorlichtingsbijeenkomsten gehouden voor oudere Marokkaanse vrouwen en mannen en de reacties zijn veelal positief. Uiteraard is het wennen aan beide kanten. Als een bijeenkomst om 10.00 uur begint, zijn de meeste mensen om half elf binnen en de eerste begint een half uur later al weer te vertrekken. Maar het enthousiasme aan beide kanten is er niet minder om. De ervaring is dat vrouwen makkelijker over de problemen praten dan mannen.
Ook daar zijn schrijnende voorbeelden van. Een traditioneel Marokkaans echtpaar dat, op advies van de kinderen, in een mooie flat in het centrum ging wonen tussen allemaal Nederlandse buren. Marokkaanse mensen krijgen graag en veel bezoek, vooral in het weekend en dat geeft veel lawaai op het nieuwe laminaat. De buren kwamen klagen, maar mevrouw spreekt de taal niet en er kon niet gecommuniceerd worden. Het gevolg was een klacht bij de woningbouwcorporatie. De beide mensen zijn doodongelukkig in hun nieuwe huis. Er zijn geen winkeltjes in de buurt, er is geen moskee en de kinderen wonen nu ver weg. Er wordt met de werkgroep Islah gekeken of het een optie is om een aantal seniorenappartementen naast elkaar vrij te maken in een bestaand complex. De huurprijs is bij bestaande woningen lager, maar het moet wel een nadrukkelijke wens
Voorlichtingsbijeenkomst Het is heel belangrijk dat de mensen ervan overtuigd worden dat ze niet worden weggestopt in een verzorgingshuis of bejaardenhuis, want dat laatste heeft ook een slechte naam onder Marokkaanse ouderen. De schande om te worden weggestopt in zo’n huis… Maar met hulp kan men ook lang thuis wonen. Bij woonbedrijf heeft men een transportabele showkast waarin heel inzichtelijk diverse voorzieningen zijn uitgestald. Van een seniorenslot tot diverse beugels, van een verhoogd toilet tot een douchestoel. “Als u reumatisch bent, vraag dan geen beugel aan waarmee u zich op moet drukken”. Een speciale trapleuning, een langere doucheslang, een ruw gemaakte vloer en een speciale platte drempel
RegenBOOG juni 2011
pag. 3
worden ook getoond. Het is de aanwezigen helemaal duidelijk waar het om gaat. Er wordt ook een film over seniorenwoningen getoond. Woonbedrijf heeft er veel van in diverse
wijken. Veel mensen denken dat ze daar worden opgesloten, maar in de film blijkt het een mooie woning te zijn die zo is aangepast dat senioren er nog lang in kunnen wonen. Er is aan alles gedacht, veiligheid, bereikbaarheid en gemak. Het belangrijkste advies is: schrijf u in, want het kan jaren duren voor u aan de beurt bent. Dit advies wordt regelmatig herhaald. Inschrijven kost niets, het verplicht tot niets en als het nodig is dan kunt u er gebruik van maken.
verhuizen was moeilijk, maar toen ik eenmaal hier was voelde ik me heel snel op mijn plek. De lift is heerlijk, ik hoef niet meer trappen te klimmen en ik heb lieve buren.” Dat is mevrouw Sarkmaz helemaal met haar eens. Ze woonde in een seniorenwoning aan het Paduaplein maar het is er door de verhuizing alleen maar beter op geworden. Hier is alles nieuw en gelijkvloers en de activiteiten zijn makkelijk te bereiken. “We hebben op dinsdag en donderdag koffiedrinken met elkaar en we hebben ook een Islamitische groep, handwerken en voorlichting over allerlei zaken. Hier is meer frisse lucht, een mooi park en een groot balkon. We hebben een goed contact met elkaar, maar ook met de bewoners van de andere flats. Wij wonen in flat A en in de flats B en C wonen Nederlandse en Marokkaanse mensen. Ze weten dat ze welkom zijn als wij koffie drinken en soms komt er ook wel iemand binnenlopen. Dat is heel gezellig.”
De mogelijkheden voor kleine aanpassingen voor senioren zijn bij de meeste woningbouw corporaties in Brabant op te vragen. Mocht er belangstelling bestaan voor de voorlichtings DVD, dan kan contact opgenomen worden met Woonbedrijf, Hedwig Schrijen 0402359154 /
[email protected] of Ineke Kitsz 040-434343/
[email protected] WOONCOMPLEX TURKSE OUDEREN IN TILBURG Half vorig jaar is het wooncomplex voor Turkse ouderen aan het Westerpark in Tilburg geopend. Enkele bewoners waren bereid om hun ervaringen van deze eerste tijd te vertellen. De dames Mesude Sarkmaz, Cahide Yenice en de heer Heptemiz wonen er vanaf de start. Mevrouw Yenice zegt dat ze niet te klagen had over haar vorige woning in de Capucijnenstraat in Tilburg waar ze 36 jaar heeft gewoond. Ze kende de buren, zowel de Turkse als de Nederlandse buren en ze had een goed contact met ze. Maar de woonsituatie was niet optimaal voor iemand die ouder wordt. Vandaar dat ze besloot te verhuizen toen de mogelijkheid voor een wooncomplex zich voordeed. En ze heeft er absoluut geen spijt van. Hier is het makkelijk bereikbaar met goed openbaar vervoer, er zijn winkels en banken en de ligging is prachtig tegenover het park. “Ik voel me hier al helemaal thuis,” zegt mevrouw Yenice “en ik mis de oude buurt eigenlijk totaal niet. Het
RegenBOOG juni 2011
Loket Z zit hier ook en als er Turkse families naar loket Z gaan komen ze vaak hier binnenlopen voor de koffie en een praatje. De heer Heptemiz woonde in een huis dat ongeschikt was voor ouderen. Er was een trap en er waren weinig faciliteiten als winkels etc. in de buurt. Hij heeft heel erg tegen het verhuizen opgekeken, maar uiteindelijk heeft hij het met behulp van zijn kinderen voor elkaar gekregen. ‘Het was moeilijk aanpassen met al die nieuwe apparaten, elektriciteit etc.” vindt hij. “Maar uiteindelijk moet je het zelf opbouwen en inmiddels bevalt het me hier perfect.” Allen zijn het er over eens dat deze manier van wonen heel goed bevalt en dat ze waarschijnlijk door alle voorzieningen en sociale contacten veel langer zelfstandig kunnen blijven wonen. WOONVORMEN VOOR ALLOCHTONE OUDEREN: INVESTEREN IN HUURDERS LOONT Emin Üstuner is expert op het gebied van het opzetten van woonvormen voor allochtone ouderen met woningbouwcorporaties. Hij heeft jarenlange ervaring vanuit zijn werk als adviseur bij Palet en is overtuigd van de noodzaak van zulke mogelijkheden.
pag
4
Eenzaam In het thuisland konden de mensen naar buiten, het weer was altijd goed. Ze konden in de tuin werken of met elkaar een wandeling maken. In Nederland is er alleen de moskee en zelfs daar kun je eenzaam zijn. Geestelijk eenzaam, noemt hij het. Er wordt niet over emotioneel gevoelige zaken gepraat. Hij was net gisteren bij een groep Turkse ouderen, waar een bestuurslid was overleden. De man was jarenlang afhankelijk van de zorg van zijn vrouw en toen zij plotseling overleed liet ze een leegte achter die heel moeilijk te vullen was. In de moskee is het bijna onmogelijk om over emoties, over verlies van een dierbare te praten. Hij had veel mensen om zich heen maar kon zijn emoties niet delen. Dat geldt voor de meeste mannen van Turkse afkomst, weet Emin. Dat zal voor Marokkaanse oudere mannen niet veel anders zijn, denkt hij. Hoewel oudere vrouwen hun huishouden hebben, ligt het voor hen ook heel moeilijk als ze weduwe zijn geworden. Er is terughoudendheid om anderen op te zoeken. Het is traditioneel bepaald dat je als alleenstaande vrouw niet zo maar op bezoek gaat bij een echtpaar. De sociale controle speelt een grote rol in een wijk waar men vaak jarenlang bij elkaar heeft gewoond. Bij vormen van samenwonen ligt dat anders. Het is veel makkelijker om met elkaar in contact te komen door activiteiten die regelmatig worden gehouden in de gemeenschappelijke ruimte. Ze praten met elkaar over uiteenlopende onderwerpen en maken uitstapjes. Ook wordt contact gezocht met de omgeving waardoor de blik wordt verruimd. Het hebben van een hobby is niet gebruikelijk, maar gemeenschappelijk is het leuk. Ook kan er met elkaar worden gegymd, of gezwommen en zelfs de gemeenschappelijke wandeling naar een locatie waar dat gaat gebeuren is beweging en contact. Onmisbaar Woonvormen voor allochtone ouderen in de buurt, waar ze meer als de helft van hun leven hebben doorgebracht, zijn onmisbaar vindt Emin. Het gaat om sociale controle in positieve zin. De man die net overleden is, lag alleen thuis op de bank toen hij werd gevonden, toen zijn kleindochter hem kwam ophalen voor het avondeten . In een woonvorm letten de mensen op elkaar en hebben ze veel eerder door als er iets niet in orde is. Veel initiatieven Emin heeft aan de wieg gestaan van veel initiatieven. Ikinci Bahar in Tilburg is daar een goed voorbeeld van. Er is veel expertise opgedaan en het proces hoeft nu niet zo lang meer te duren doordat men weet waar op gelet moet worden. In Eindhoven zijn zeker drie initiatieven o.a. in de Kruidenbuurt in Stratum waar in opdracht van Woonbedrijf een verkenningsonderzoek heeft plaatsgevonden. Er is vastgesteld dat er behoefte is aan een aparte woonvorm voor Turkse ouderen
in de buurt. Er wordt gekeken naar de mogelijkheden in de wijk. In de buurt Bennekel in de wijk Gestel is woning corporatie Trudo bezig. Een verkenningsonderzoek is achter de rug en de locatie is bekend, het Willardplein. Alleen komen nu de huidige bewoners in opstand en proberen het tegen te houden. Het is goed om bij zo’n proces ook bestaande bewonersorganisaties te betrekken, zegt Emin. In een deel van Woensel is men bezig met een presentatie voor Marokkaanse ouderen. Overal is beweging op dit gebied, meestal dankzij Palet, constateert Emin, vooral in Eindhoven. In Breda is een woningbouwcorporatie bezig met een inventarisatie onderzoek. In Tilburg zijn, na de Turkse ouderen nu de Marokkaanse ouderen aan de beurt. Een valkuil is om met zelforganisaties in zee te gaan die zeggen dat ze een groot deel van de achterban vertegenwoordigen. Dat blijkt in praktijk vaak tegen te vallen. Met alle respect voor het vele werk dat door de zelforganisaties wordt verricht, blijk dit vaak niet de juiste weg te zijn. Het is verstandiger om de mensen waarom het gaat zelf bij het proces te betrekken. Dat betekent natuurlijk niet dat de zelforganisaties er niet bij betrokken kunnen worden. Toekomst Emin is ervan overtuigd dat de bouw van wooncomplexen voor specifieke groepen ouderen de toekomst heeft. Niet alleen is men minder afhankelijk van de zorg van kinderen, ook andere vormen van hulpverlening zullen pas in een later stadium worden ingeroepen. Als men in een positieve omgeving woont, zal een bezoekje aan de dokter niet zo snel op het programma staan als wanneer men zich oud en eenzaam voelt. En ook bezoek aan het thuisland zal wat minder nodig zijn. Nu blijkt al dat het pendelen naar het land van herkomst steeds korter wordt. De gezondheid speelt parten of de vrouw wil niet zo lang blijven omdat ze kinderen en kleinkinderen mist. Mensen moeten voor zichzelf duidelijk hebben wat ze willen vindt Emin. Het ligt gevoelig en emotioneel, maar terugkeer naar het herkomstland is in heel veel gevallen niet mogelijk. Als men dat uiteindelijk inziet is het een geestelijke opluchting. Dan kan men gaan plannen hoe de oude dag eruit moet zien en een mogelijkheid in een woonvorm biedt dat een goed perspectief. Er is in samenwerking met Woonbedrijf een film gemaakt over Turkse ouderen, waarbij
RegenBOOG juni 2011
pag. 5
voorbeelden worden gegeven uit de praktijk, zorg, de woonsituatie en sociale veiligheid. Aan de hand daarvan worden de gesprekken op gang gebracht en kan men een duidelijk inzicht krijgen in de eigen situatie. Praat niet over de doelgroep, maar met de mensen. Investeer niet alleen in stenen maar ook in mensen (in uw huurders.) Het loont! Emin heeft veel tips voor woningbouw corporaties. Die worden, samen met tal van andere tips opgenomen in de komende BOOG brochure over woonvormen voor allochtone senioren. IK WIL HIER ECHT OUD WORDEN Mevrouw Mendes is een beetje triest. Vandaag is het precies twee jaar geleden dat haar man overleed. Ze waren 60 jaar getrouwd. “Gelukkig heb ik een goede buurman,” vertelt ze. “Hij let overal op. De anderen vinden het misschien soms wat veel, maar ik voel me veilig. Met andere mensen uit het wooncomplex heeft ze ook veel contact”. Het echtpaar Mendes verhuisde drie jaar geleden naar het wooncomplex aan de Kardinaal Alfrinkstraat in Tilburg. “We woonden in een nieuw eengezinshuis,” zegt ze, “maar mijn man kreeg een hersenbloeding en we konden dat grote huis en de tuin niet meer verzorgen en verhuisden naar de Broederstraat. Daar was alles veel te krap. Toen kwam de mogelijkheid om hier te wonen en dat hebben we direct gedaan. We waren in de Broederstraat de hele dag met zijn tweeën en ik ging naar de dagopvang van de Thebe en leerde Annie Dawikromo kennen, die me wees op de mogelijkheid om ons hier in te schrijven. Annie woont hier ook en zit in het bestuur van de Stg. Surinaamse Ouderen. We hadden geluk. Binnen drie maanden hadden we deze woning. We waren heel blij. Het is hier ruim en je woont hier rustig. Ik voel me wel alleen. Soms krijg ik aanloop, maar ik ben niet gewend om op bezoek te gaan. Ik deed alles samen met mijn man. We waren al zo lang getrouwd. We gingen overal naartoe met de kinderen of alleen. We hebben zes kinderen. Ik was enig kind en toen ik jong was mocht ik nergens alleen naar toe omdat ik erg beschermd ben opgevoed. Ik heb wel gestudeerd en heb zeven jaar voor de klas gestaan als kleuterleidster. Nadat ik ben getrouwd heb ik nooit meer gewerkt. Er was genoeg te doen met zes kinderen. Toch is mevrouw Mendes hier tevreden. Ze heeft vriendinnen op de eerste étage en haar buurman die oplet. Hier groeten de mensen je tenminste als je door het complex loopt, vindt ze. “Ik ben nu 84
RegenBOOG juni 2011
en ik wil hier graag oud worden, minstens 90 jaar!”
MOGELIJKHEDEN VOOR SPECIALE ZORG Nieuw Beekvliet in St. Michielsgestel De geschiedenis van Nieuw Beekvliet is terug te voeren op de onafhankelijkheid van Suriname op 25 november 1975. De Javaanse Surinamers kregen daar te horen dat ze alleen konden blijven als ze zich zouden aanpassen of ze konden nog gebruik maken van hun Nederlands paspoort en naar Nederland gaan. Veel mensen kozen voor dat laatste en ze werden opgevangen in het leegstaande seminarie Oud Beekvliet. Daar woonden 300 mensen bij elkaar. De jongeren zwierven in de loop van de tijd uit en het toenmalige ministerie van CRM beloofde de Javaanse Surinamers een eigen bejaardenoord. Dat werd uiteindelijk Nieuw Beekvliet. Er ontstond ook een moskee omdat de meeste mensen van Javaans Surinaamse afkomst Moslim zijn. Eind jaren negentig werd de doelgroep van het huis uitgebreid naar meerdere culturen en in de loop van de jaren veranderde ook het bejaardencentrum tot een zorgcentrum waar alle zorg gegeven kan worden. Dat op zich is al vrij uniek. Er wonen nu Molukkers, Antillianen, Javanen, Hindoes etc. met uiteenlopende religies. Surinaamse Christenen, Katholiek en Protestant, Hindoes en Moslims. De zorg wordt gegeven naar Nederlandse maatstaven en naar Nederlandse wetgeving, maar wel met speciale aandacht voor de verschillende culturen, normen en waarden. Zo is er twee maal daags een warme maaltijd, waarbij rekening wordt gehouden met de specifieke wensen van cultuur en religie. Naast religieuze vieringen voor alle religies zijn er ook interreligieuze vieringen. De aankleding van het huis is zo dat de bewoners er hun eigen sfeer in terugvinden. Het personeel spreekt diverse talen en voor zover ze dat niet doen wordt hen een taalcursus gegeven met basale woorden zodat ze zich verstaanbaar kunnen maken. De bewoners delen een groot relativerend vermogen en er is, ondanks alle verschillen, een grote saamhorigheid. Veel bewoners hebben hun traumatische ervaringen nooit aan hun kinderen verteld en ook het personeel wordt sporadisch in vertrouwen genomen. Maar met elkaar kunnen ze praten en herinneringen delen. Zorghuis Şefkat in Boxtel Een van de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van verpleeg- en verzorgingshuizen is het in september a.s. te openen zorghuis Şefkat. Hier wordt intramurale verpleeghuiszorg geboden aan Turkse en Marokkaanse ouderen. Twee weken na het openen van de wachtlijst waren er al zes mensen opgegeven. Er worden 18 plaatsen gerealiseerd. Het gaat hier om de eerste generatie gastarbeiders. Mensen met een zelfde geschiedenis, taal en omgangsvormen. Er wordt
pag
6
rekening gehouden met de cultuur en het eten is aangepast. De beleving van zorg is anders bij Turkse en Marokkaanse mensen, men richt zich vooral op medische noodzaak en niet zozeer op ondersteuning, zegt Deniz Özkanli, coördinator. Daarom wordt zware zorg aangeboden bij Şefkat. Ook hier het principe van een terugkeer naar de ‘roots’ waardoor ouderen zich veilig en gelukkig kunnen voelen. Verpleeg en verzorghuis voor Turkse Senioren in Breda Als de beeldvorming de boventoon voert, dan kan het beste initiatief stagneren. Het verzorgingshuis in Breda voor Turkse ouderen heeft noodgedwongen ook andere senioren moeten opnemen wegens gebrek aan inschrijvingen vanuit de doelgroep. Er is sprake van gebrek aan informatie en vertrouwen en zelfs als de beslissing is genomen, komen de ouderen erop terug en blijven net zo lang verwijten maken aan hun kinderen, tot die ze dan maar weer mee naar huis nemen, weet de verantwoordelijke zorgmanager. Er moet een vertrouwensbasis komen. Maar het wordt langzaam beter.
Advertentie *********************************
Zorghuis Şefkat opent wachtlijst De wachtlijst voor Zorghuis Şefkat, het eerste cultuurspecifiek verpleeghuis voor Turkse en Marokkaanse ouderen is geopend voor inschrijvingen. Zorghuis Şefkat, onderdeel van Zorggroep Elde (ZGE) gaat vanaf medio september 2011 van start in Boxtel en is speciaal toegesneden op de wensen en behoeften van Turkse en Marokkaanse ouderen.
Een gesprekje met een bewoner van Nieuw Beekvliet Volgens de directeur van Nieuw Beekvliet, Mario de Keijzer, hebben we een afspraak met de Surinaamse Johan Kruijff. De deur staat open. “Die staat altijd open van ’s morgens tot ’s avonds” zegt de heer Leo Rack. Hij is in september 88 jaar geworden, maar nog bijzonder vitaal. “Ik heb mijn hele leven aan sport gedaan en dat houdt je in goede conditie” weet hij. Hij vertelt van zijn leven, jong getrouwd, acht kinderen en vrij snel door de oorlog naar Nederland gekomen. Via de troepen van de Verenigde naties in Korea is hij, toen daar de gevechten afgelopen waren, naar Brazilië vertrokken als prof voetballer. 54 jaar lang heeft hij daar gespeeld en is later als trainer werkzaam geweest. “Als ik toen in Engeland of Nederland was gaan spelen, was ik nu rijk geweest” weet hij. Maar Leo Rack is er de man niet naar om te klagen. “Je moet vrienden zoeken en niet klagen” is zijn lijfspreuk. Hij woont nu zes jaar in Nieuw Beekvliet en heeft daar een vriendin gekregen. “We houden van elkaar. Ik heb nu pas de tijd om echt lief te hebben” vertelt hij. Hij bekommert zich om haar en zij is er blij mee. “Ook haar kinderen houden van me,” vertelt hij verder. “Er komt elke zondag veel familie voor haar en die hebben mij ook in hun hart gesloten.” Over de verzorging in Nieuw Beekvliet wil hij ook niet klagen. Hij krijgt de maaltijden op zijn kamer om ze op te warmen als hij wil eten. Ik eet in mijn
Voor wie? Binnen Şefkat wordt er 24 uur per dag en 7 dagen per week zware zorg geboden. Bewoners zijn vaak ouderen met dementie en/of lichamelijke beperkingen die in de thuissituatie niet (meer) opgevangen kunnen worden. Bij Zorghuis Şefkat kunnen deze ouderen rekenen op personeel dat Turks en Marokkaans verstaat. Halal maaltijden, gebedsruimten en aandacht voor persoonlijke wensen bij de zorgverlening zijn bij Şefkat vanzelfsprekendheden.
RegenBOOG juni 2011
pag. 7
Werken bij Şefkat Wil jij een verschil maken bij Zorghuis Şefkat? Als ZGE zijn wij altijd op zoek naar enthousiaste collega verzorgenden met een Turkse of Marokkaanse achtergrond die de handen uit de mouwen willen steken. Zie www.sefkat.nl voor de actuele vacatures of neem vrijblijvend contact op met de coördinator van Zorghuis Şefkat. Contact Deniz Özkanli, coördinator Zorghuis Şefkat. Telefoon: 0411-65 38 11 E-mail:
[email protected] Bezoekadres: Bosscheweg 113, 5282 WV Boxtel ***************************************************
(vervolg pag. 7)
eigen tijd. Eten.. zo belangrijk voor een Surinamer.. “Het gaat goed zo.” Zijn buurman kookt zelf, maar hij kan net een eitje bakken, lacht hij. De buurman is 91 en speelt harmonica bij de zanggroep. “Ik zing zelf ook” zegt hij en hij begint meteen te zingen “It’s now or never…” Het klinkt verrassend goed! Nee, in de zanggroep zingt hij niet, dat is niets voor hem. Hij is liever zelfstandig en zingt ook zelfstandig. Op zijn verjaardag heeft hij nog gezongen voor de gasten, wel veertig mensen. “Ik heb geen geld, maar wij geven wat we kunnen geven.”
Workshop allochtone senioren aan het woord in symposium van Brabant bekent kleur op 27 mei jl. Woningcorporaties nemen wensen ouderen serieus Hier kwam onder andere woningbouwcorporatie WonenBreburg aan het woord om te vertellen hoe zij de zaken aanpakken in Geeren Zuid in Breda. Een indrukwekkend relaas van ervaringen en goede wil. Er kwamen ook persoonlijke ervaringen naar voren, onder andere van een van de inleiders. Zij vertelde dat dit een van de meest indrukwekkende projecten was waaraan ze heeft meegewerkt omdat het ook haar persoonlijke situatie raakt. Ze wordt thuis als oudste dochter ook geconfronteerd met de tradities. De verwachting van ouders en kinderen op dit punt is heel gevoelig. De ouderen verwachten van de kinderen dat ze voor ze zorgen en de kinderen willen daaraan voldoen. Door de gesprekken in dit project gebeurde wat voorheen niet mogelijk was. Er werden taboe’s doorbroken. Er werd ook gesproken over al dan niet in Nederland blijven. We zijn gekomen om veel geld te verdienen en terug te gaan zeiden de vrouwen. Verder hebben ze nooit gedacht. Nu komt het besef dat ze nu moeten kiezen, ouder worden in Nederland of terug naar eigen land. Heel gevoelige kwesties voor met name de Marokkaanse doelgroep. Er zijn heel wat traantjes gevallen. INITIATIEVEN VOOR WOONVORMEN Hoewel niet uitputtend, worden hieronder een aantal initiatieven genoemd waaraan in Brabant wordt gewerkt. In Den Bosch zijn de Antillianen bezig de mogelijkheden te onderzoeken voor een eigen woonvorm. De Surinaamse ouderen in Eindhoven werden al eerder in dit blad genoemd.
RegenBOOG juni 2011
In Eindhoven bestaan meerdere initiatieven in diverse stadia van uitvoering voor Turkse en Marokkaanse ouderen. Er zijn zeker drie initiatieven o.a. in de Kruidenbuurt in Stratum waar in opdracht van Woonbedrijf een verkenningsonderzoek heeft plaatsgevonden. Er is vastgesteld dat er behoefte is aan een aparte woonvorm voor Turkse ouderen in de buurt. Er wordt gekeken naar de mogelijkheden in de wijk op het gebied van woonvormen. In de buurt Bennekel in de wijk Gestel is woningcorporatie Trudo bezig. Een verkenningsonderzoek is achter de rug en de locatie is bekend, het Willardplein. Alleen is er weerstand bij de huidige bewoners. Het is goed om bij zo’n proces ook bestaande bewoners organisaties te betrekken. In een deel van Woensel is men bezig met een presentatie voor Marokkaanse ouderen. Overal is beweging op dit gebied. In Breda is een woningbouwcorporatie bezig met een inventarisatie onderzoek. In Tilburg zijn, na de Turkse ouderen nu de Marokkaanse ouderen aan de beurt. Een valkuil is om met zelforganisaties in zee te gaan die zeggen dat ze een groot deel van de achterban vertegenwoordigen. Dat blijkt in praktijk vaak tegen te vallen. Met alle respect voor het vele werk dat door de zelforganisaties wordt verricht, blijkt dit vaak niet de juiste weg te zijn. Het is verstandiger om de mensen waarom het gaat zelf bij het proces te betrekken. Dat betekent natuurlijk niet dat de zelforganisaties er niet bij betrokken kunnen worden. In West-Brabant zijn in diverse steden plannen in ontwikkeling voor diverse woonvormen voor allochtone ouderen. COLOFOON Redactieleden: Hilda van der Plaats Gordana Bogosavac en Cees van Baardewijk (Eindredactie) E-mail redactie:
[email protected] [email protected] Bureau BOOG Stichting Brabantse Organisatie (allochtone) Ouderen Groepen (BOOG) Klokgebouw 196, 5617 AB Eindhoven. Telefoon: 040 - 7878571 ______________________________ Kopij kunt u inleveren: schriftelijk H. v. d. Plaats, Glanerbeek 16, 5032 RL Tilburg of per e-mail:
[email protected] of
[email protected] o.v.v. DE REGENBOOG Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door subsidie van de Provincie Noord-Brabant Kijkt u ook eens op onze website: www.boogbrabant.nl
pag
8