Je hebt je hart hard nodig
Tekst: Inge Rom Foto's: Carl Vandevoort
André (66): “Dankzij Harpa ontdekte ik dat bewegen me goed doet.”
46
Vrouwen met vaart mei ‘13
“A
ls bankbediende had ik een zittend leven”, vertelt
André. “Sporten was niet aan mij besteed. Ik ontspande me door te tuinieren en te klussen. In 1995 kreeg onze familie een serieuze
klap te verwerken. Mijn zus, toen 49 jaar, stierf plots aan een hartaderbreuk. Niemand had het zien aankomen. Ze kloeg al langer over vermoeidheid, maar verder was er niets alarmerends geweest. Haar overlijden zorgde voor een beetje paniek: zou dit een familiale aandoening zijn? Ik liet me voor alle zekerheid
onderzoeken, maar men stelde me gerust. Niets aan de hand. In januari 2000 ging ik ’s avonds wandelen met de hond. Het was heel koud. Ik voelde pijn in de maagstreek. Ik dacht dat het een maagzweer was (daar had ik al ervaring mee). Thuis ging ik in de zetel liggen. De volgende morgen ging mijn toestand alleen maar bergaf. Pijn, zweten,… Ik kon niks meer. De dokter werd erbij gehaald en hij besloot onmiddellijk een ambulance te bellen. Ik mocht niet bewegen en werd naar het UZ Gasthuisberg in Leuven gebracht. Ik kreeg verschillende inspuitingen en werd naar intensieve gebracht. De volgende dag werden langs de lies twee stents gestoken. Ik had twee vernauwingen. Bleek dat ik de dag voordien een hartinfarct had gehad. Ongelooflijk hoe snel ik me weer beter voelde met die stents. Ik voelde geen verschil met vroeger. Na drie maanden ging ik opnieuw aan het werk. En ik begon te sporten. Dankzij Harpa ontdekte ik dat
bewegen me goed doet. Joggen werd mijn sport. Na 2 jaar kon ik met gemak 10 à 15 km lopen. Spijtig genoeg kreeg ik ook een hernia te verwerken. De dokter raadde me af te lopen. Ik doe het nu wat kalmer aan maar ga wel regelmatig naar de Harpa-trainingen. Mijn vrouw en ik eten gezond. We houden ons aan een Mediterraans
dieet: geen rood vlees, geen varkensvlees, slechts af en toe een ei, geen boter, … We eten thuis slechts 3x per jaar friet, en we bakken nooit wafels. We zoeken de verleidingen niet op. En wat je niet meebrengt van de winkel, kun je niet opeten! Wat niet betekent dat we soms eens zondigen wanneer we op restaurant gaan. We genieten, maar met mate.”
Dominique (58): “Mijn vermoeidheid bleef maar aanslepen.” “Ik ben altijd sportief geweest”, vertelt lerares Dominique. Ik volleybalde tot mijn 45e, en nu volg ik trouw de trainingen van Harpa. Mijn actieve leven heeft wel even een deuk gekregen enkele jaren geleden. Tijdens een wandeling op onze vakantie in Spanje voelde ik me plots abnormaal moe. Ik kon zelfs mijn man niet meer volgen! Ik
Vrouwen met vaart juni ‘13
47
dacht eerst dat het de warmte was, maar terug thuis liet ik toch een bloedonderzoek doen. Alles bleek echter normaal. In september begon ik aan het nieuwe schooljaar, nog altijd moe. Ik consulteerde opnieuw de huisarts, en ditmaal bekeek hij het probleem psychologisch. Misschien had het te maken met het ‘lege nest’ syndroom? Toen het bleef aanslepen, verwees hij me door naar een cardioloog. Die ontdekte een probleem aan de hartklep, en gaf me de boodschap dat een operatie noodzakelijk zou zijn. Het was niet dringend, maar ik besliste het niet uit te stellen en dus kreeg ik een nieuwe kunstklep. Achteraf kwam de schok. De eerste maand na de operatie was ontzettend moeilijk. Omdat ik jong was, omdat ik de beslissing snel had genomen, omdat ik nog nooit iets ernstigs aan de hand had gehad… Ik heb afgezien. Ik kon niet uit mijn zetel, voelde mij compleet machteloos, had constant hulp nodig. Dit was heel confronterend. Ik had duidelijk de impact onderschat. In het ziekenhuis werden we gelukkig goed begeleid door een multidisciplinair team. Ook mijn partner kon zijn verhaal kwijt bij de sociaal assistente. Dat heeft ons allebei enorm geholpen. Ik ben onmiddellijk ingestapt in het revalidatieschema. Na drie maanden werd ik uitgenodigd om aan te sluiten bij Harpa. Dat heb ik gedaan. Ik heb het nodig om meegetrokken te worden door andere mensen. De oorzaak van mijn zwakke hartklep heeft men nooit achterhaald. Men vermoedt dat ik in mijn jeugd een infectie heb gehad, zonder het te beseffen, met meer gevolgen dan we toen gemerkt hebben. Maar dat staat niet vast. Al vijf jaar leef ik met de nieuwe hartklep. Ik sta weer voor de klas. En ik voel me OK. De angst is weg. Mijn omgeving heeft me ontzettend gesteund door dit hele proces. Mijn man en kinderen waren er altijd voor mij. Ik mag ook rekenen op een heel goede huisarts, die ik vertrouw. Of ik veranderd ben? Ik heb leren luisteren naar mijn lichaam. Als mijn lichaam ‘Stop!’ zegt, dan hou ik daar rekening mee. Daarnaast probeer ik voldoende te slapen, niet te veel avondactiviteiten in te plannen en gezond te eten. Ik fiets en wandel, speel met mijn kleindochter en geniet van actieve vakanties. Laat de mooie momenten maar komen! Ik ben er klaar voor.”
48
Vrouwen met vaart juni ‘13
Freddy (68): “Het ziekenhuis is mijn tweede thuis geworden.” “Ik kan terugblikken op een rijk gevuld leven”, vertelt Freddy. “‘Bier’ was hierin steeds de rode draad. Als bio-ingenieur werkte ik 17 jaar bij Stella Artois, daarna was ik prof biochemie en technologie aan de KUL. Onlangs heb ik samen met mijn zonen een kleine brouwerij opgestart in Neerijse. Een bezige bij dus. Ik heb veel gesport tot mijn 45e, vooral voetbal, tot ik last kreeg van hartritmestoornissen. Ik kreeg hiervoor medicatie, maar mijn toestand werd erger en ik kon steeds minder doen. Op mijn 56ste kreeg ik een pacemaker om mijn hartritme te stabiliseren, want mijn hart klopte amper nog… Op 59 jaar werkten 2 van mijn hartkleppen bijna niet meer. Toen is het woord ‘transplantatie’ gevallen. Voor mij mocht het snel gebeuren. In november ben ik getransplanteerd. Na 16 dagen mocht ik naar huis. De revalidatie verliep vlot, en drie maanden later kon ik dingen doen die ik 20 jaar tevoren amper kon! Na 6 maanden kon ik terug fietsen, lopen, voetballen. Ik ging terug werken. Heel straf. Het donorhart was een jong hart, maar je weet niet van wie het komt. In België is men zeer voorzichtig met informatie. Het ging zo goed met mij, dat ik op mijn 63ste de Mont Ventoux beklommen heb met de fiets. Ondertussen werd ik voorzitter van HaTrActief, een vereniging
voor harttransplanten. Toen sloeg het noodlot weer toe. Ik werd omver gereden met de fiets, met een gebroken heup tot gevolg. Ineens kon ik bijna niets meer. Ik kreeg een kunstheup en mijn conditie ging achteruit. Ik probeerde voorzichtig terug te fietsen en bleef naar Harpa gaan. Alsof dat nog niet genoeg was, werd ik enkele maanden geleden geveld door een beroerte. Dit was
opnieuw een harde klap. Een beroerte is iets raars. Ik kon mijn zinnen niet meer formuleren. Ik wist zelf niet wat me overkwam. In het ziekenhuis hebben ze de klonter opgelost. Ze vermoeden dat er opnieuw hartritmestoornissen zijn, en dat deze gelinkt zijn aan de beroerte. Het ziekenhuis is stilaan mijn tweede thuis geworden.”
Harpa Harpa is een sportvereniging voor hartpatiënten, als aanvulling op de revalidatieperiode in het ziekenhuis. Harpa biedt hartpatiënten de kans om gezond te blijven bewegen, onder toezicht en begeleiding van specialisten. En dit tegen democratische prijzen. Sportactiviteiten zoals conditietraining, fitness, zwemmen, aquagym, fietsen, wandelen en volleybal staan wekelijks op het programma. Tegelijk is Harpa een vriendenkring van lotgenoten die mekaar begrijpen en steunen. De vereniging wil de leden op de hoogte te houden van de voortdurende ontwikkelingen in de medische inzichten en technische evoluties. Daarom organiseren ze elk jaar een infosessie, met een belangrijke spreker uit de cardiologie. In het Harpa-Magazine worden artikels gepubliceerd waarin de evolutie op de voet wordt gevolgd. Meer info: Harpa vzw Tervuursevest 101,bus 4071,3001 Leuven,
[email protected], www.harpa.be
Vrouwen met vaart juni ‘13
49
Hartinfarct herkennen Bij een hartinfarct voel je een aanhoudende pijn in het midden van de borst. Mensen die het meemaakten, omschrijven het als ‘beklemmend, een vuist groot, drukkend of alles overheersend’. De pijn straalt uit naar de kaken, de linker-of rechterarm of beide armen, naar de maag en/of de rug. Tegelijk ervaar je en/of ademhalingsmoeilijkheden, koud zweet, bewustzijnsverlies, misselijkheid en braken, en je huidskleur wordt grauw. Bel de hulpdiensten (112) en verwittig de huisarts
Cardiovasculaire risicofactoren en bescherming Beïnvloedbare risicofactoren: • Overgewicht (voornamelijk buikzwaarlijvigheid, omtrek van de taille) • Roken • Zittend leven • Te hoog cholesterolgehalte • Diabetes • Hoge bloeddruk • Stress • Psychosociale factoren Onbeïnvloedbare factoren: • Geslacht • Leeftijd • Familiale en persoonlijke geschiedenis Beschermende factoren: • Regelmatig bewegen • Fruit & Groenten • Alcohol: matig gebruik
50
Vrouwen met vaart juni ‘13
Harttransplantaties Harttransplantaties worden voorbehouden aan patiënten die zonder ruilhart niet meer kunnen leven. Zodra iemand op de lijst belandt, begint een slopende periode van gespannen wachten op het verlossende telefoontje. Komt er een donorhart vrij, dan moet alles heel snel gaan. De transplantatiekandidaat moet ogenblikkelijk naar het ziekenhuis komen, een team vertrekt naar het andere ziekenhuis om het hart op te halen, het transplantatieteam wordt opgeroepen, de operatiezaal wordt in gereedheid gebracht en ook op intensieve zorgen worden de nodige voorbereidingen getroffen. Is het donorhart eenmaal verwijderd, dan is er geen tijd te verliezen. Een hart kan maar vier uur bewaard worden. De harttransplantatie zelf is een lange en zware ingreep. Nadien blijft de patiënt nog een tweetal weken in het ziekenhuis. De meesten knappen snel op. Vaak zitten ze al een week na de operatie op de hometrainer, en het merendeel voelt zich al voor het ontslag beter dan voor de operatie. Na de transplantatie is
het afwachten of het lichaam het donororgaan zal accepteren. Het eerste jaar is het risico op afstoting het grootst. In die periode moet de patiënt dan ook heel vaak op controle. Om afstoting te voorkomen krijgt hij medicijnen die zijn afweermechanisme onderdrukken. (Bron:www.hartziekte.be)
Dotteren en stents Dotteren in combinatie met stents is een behandeling die zich razendsnel ontwikkelt. De dotterbehandeling heeft tot doel een vernauwing in de kransslagader op te heffen. Zo’n behandeling wordt niet zomaar uitgevoerd. Alleen als de vernauwing van de kransslagader 50 tot 70% is, kom je in aanmerking voor een dotter- of stentbehandeling. Tijdens een dotterbehandeling wordt geprobeerd de vernauwing van een bloedvat op te heffen door de ader met een ballon onder hoge druk open te rekken en eventueel met een buisje (een stent) open te houden. Een spaghettidun slangetje (katheter) met op de punt een leeg ballonnetje wordt via de slagaders naar de plaats van de vernauwing gebracht. Op die plaats aangekomen, wordt het ballonnetje opgepompt. De elastische slagaderwanden worden uit elkaar gedrukt, waarna het ballonnetje leegloopt. Om de slagaderwanden vervolgens in hun nieuwe positie vast te zetten wordt de vaatwand vaak versterkt met een minuscuul buisje, een stent. Een stent is een soort steunkous voor de binnenwand van de slagader. (Bron:www.hartziekte.be)
Een nieuwe hartklep Om ervoor te zorgen dat boezems en kamers van het hart het bloed altijd in de juiste richting kunnen pompen, werken de vier hartkleppen als ventiel en verhinderen ze dat het bloed in de verkeerde richting terugstroomt. Wanneer de klepfunctie van de kleppen zo ver gestoord is dat het bloed wordt opgestuwd of terugstroomt, moet het hart harder werken om het bloed te kunnen blijven rondpompen. Door de hogere belasting van de hartwand en de hartspier kunnen hartzwakte en hartritmestoornissen ontstaan, die in ernstige gevallen kunnen leiden tot hartfalen. De verminderde functie van de bloedsomloop leidt tot vochtophopingen (oedemen) in het weefsel, hetgeen zich bijvoorbeeld kan uiten in ademnood, been- of leverzwellingen. Bij een vervanging haalt men de natuurlijke klep helemaal of gedeeltelijk weg en vervangt men de hartklep door een kunstklep of een biologische klep. Mechanische kleppen zijn gemaakt van duurzaam materiaal: kunststof of koolstof en metaal. Hierdoor slijten ze nauwelijks en gaan ze in principe een leven lang mee. Sommige mechanische kleppen maken een tikkend geluid dat hoorbaar is voor de patiënt. Dragers van een mechanische klep moeten levenslang antistollingsmiddelen blijven slikken. (Bron:www.hartziekte.be)
Harpa biedt hartpatiënten de kans om gezond te blijven bewegen. In de CM-folder ‘Beroerte’ krijg je antwoord op de vele vragen. Wat is een beroerte, welke soorten zijn er, wat zijn de risicofactoren, symptomen, hoe herkennen en hulp bieden, gevolgen, behandeling, nazorg, omgaan met patiënten met een beroerte,… Je kunt deze folder gratis aanvragen of downloaden op www.cm.be/publicaties
Vrouwen met vaart juni ‘13
51