Jaarverslag Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw. Dit is een uitgave van Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw

’14

Jaarverslag

Jaarverslag 2014 Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw

Dit is een uitgave van Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw

datum Juni 2015

Inhoudsopgave Voorwoord

5

Meerjarenoverzicht

7

Missie van het pensioenfonds Organisatie van het pensioenfonds

9 11

VERSLAG VAN HET BESTUUR 1. Goed pensioenfondsbestuur

14

2. Financiële zaken

20

3. Pensioenbeheer

28

4. Vermogensbeheer

38

5. Risicobeheer

50

6. Uitvoeringskosten

56

INTERN TOEZICHT 7. Verslag van de Raad van toezicht

62

8. Verslag van het Verantwoordingsorgaan

66

JAARREKENING 2014 9. Balans per 31 december 2014

74

10. Staat van baten en lasten

75

11. Kasstroomoverzicht

76

12.

Toelichting op de jaarrekening

12.1 Algemeen

77

12.2 Grondslagen

77

12.3

Toelichting op de balans per 31 december 2014

85

12.4

Niet in de balans opgenomen verplichtingen

106

12.5 Verbonden partijen

107

12.6

107

Toelichting op de staat van baten en lasten over 2014

OVERIGE GEGEVENS 13.

Statutaire regelingen omtrent de bestemming van het saldo van baten en lasten

112

14. Gebeurtenissen na balansdatum

112

15. Actuariële verklaring

112

16. Controleverklaring van de onafhankelijk accountant

114

BIJLAGE 17. Verklaring naleving integriteitsbeleid

119

Colofon

2

BPL JAARVERSLAG 2014


3

Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag 2014 van Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw (BPL). In dit jaarverslag leest u meer over de financiële positie van het fonds en de belangrijke ontwikkelingen die in het verslagjaar hebben plaatsgevonden. Het bestuur stond de afgelopen periode weer voor meerdere uitdagingen. Zo wijzigden de fiscale kaders voor de pensioenopbouw , publiceerden de Stichting van de Arbeid en de Pensioenfederatie de Code Pensioenfondsen en stond het jaar in het teken van de implementatie van de Wet versterking bestuur pensioenfondsen. Tevens is eind 2014 het wetsvoorstel voor aanpassing van het Financieel Toetsingskader aangenomen in de Eerste Kamer. In deze wetgeving zijn nieuwe financiële eisen voor pensioenfondsen vastgelegd. Aan veranderingen in de pensioensector dus geen gebrek. BPL heeft in 2014 de eerste prijs voor maatschappelijk verantwoord beleggen in het VBDO onderzoek behaald. Wel is de dekkingsgraad gedaald ten opzichte van 2013. Deze daling is het gevolg van de daling van de marktrente gedurende het jaar. Ondanks het hogere beleggingsrendement kon dit niet volledig de toename van de technische voorzieningen compenseren. Desondanks is de dekkingsgraad over het geheel van 2014 boven de minimaal vereiste dekkingsgraad van 104,4% gebleven. Dit was conform de in het herstelplan opgenomen verwachting. Een lage rente heeft invloed op alle onderdelen van de financiële opzet van een pensioenfonds. Het feit dat de rente door bijvoorbeeld de ECB kunstmatig laag wordt gehouden heeft dan ook het risico in zich dat pensioenfondsen maatregelen moeten nemen die in een ‘normale’ economische situatie niet nodig zouden zijn geweest. Dit heeft er tevens toe geleid dat het fonds in 2014 niet heeft kunnen indexeren. De financiële positie van het fonds heeft blijvend de aandacht van het bestuur. BPL heeft in 2013 de weloverwogen keuze gemaakt voor een paritair bestuursmodel aangevuld met twee externe bestuursleden. In 2014 lag daarom de uitdaging in het vinden van nieuwe bestuursleden, waaronder ook een bestuurslid afgevaardigd namens de gepensioneerden. Naast het bestuur zelf kent het paritaire bestuursmodel een Verantwoordingsorgaan en een Raad van toezicht. Ook deze zijn in 2014 in vernieuwde vorm van start gegaan. De gekozen governance structuur stelt het bestuur nog meer in staat om de belangen van de deelnemers te behartigen in het dynamische pensioenland. BPL zet zich steeds professioneler op de kaart. Dit wordt bevestigd doordat het aantal vrijwillige aansluitingen van werkgevers in de afgelopen jaren beduidend is toegenomen. Daarnaast heeft Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Groenten- en Fruitverwerkende Industrie (GFI) besloten om zich per 31 december 2014 aan te sluiten bij BPL. Het aangepaste Financieel Toetsingskader (FTK) is per 1 januari 2015 van kracht. BPL werkt in samenwerking met sociale partners aan een nieuwe en toekomstbestendige regeling binnen deze nieuwe wettelijke kaders. Met de invoering van het nieuwe FTK is het huidige herstelplan eind 2014 formeel geëindigd. Voor 1 juli 2015 moet BPL een nieuw herstelplan indienen dat is opgesteld in overeenstemming met de nieuwe financiële eisen. Transparante en begrijpelijke communicatie met alle stakeholders is hierbij essentieel. Hierop vooruitlopend is BPL bezig om zijn communicatie verder te verbeteren. Het bestuur heeft als belangrijk strategisch uitgangspunt vastgesteld dat deelnemers meer inzicht moeten krijgen in hun pensioensituatie. BPL wil de informatie zoveel mogelijk digitaal en op maat gesneden aan kunnen bieden. De pensioenwereld blijft volop in beweging. Het bestuur gaat de verdere uitdagingen vol vertrouwen tegemoet en blijft vakkundig en proactief hierop inspelen. Het bestuur wil iedereen bedanken voor de bijdrage die is geleverd aan het goed functioneren van het fonds en heeft het vertrouwen dat een ieder zich in 2015 opnieuw zal inzetten om de ambitie van het fonds verder waar te maken: zorgen voor een duurzame en betrouwbare pensioenregeling!

R. le Clercq G.P.M.J. Roest Werkgeversvoorzitter Werknemersvoorzitter

4



5

Meerjarenoverzicht 2014

2013

2012

2011

Werkgevers (met personeel)

14.504

14.721

14.967

19.200

Deelnemers, actief en voortgezet

97.877

94.016

95.232

94.614

Gewezen deelnemers

436.077

427.746

424.366

435.993

Pensioengerechtigden

58.549

59.798

58.394

57.693

*335.954

336.964

303.676

280.864

376.509

373.503

392.834

355.052

16.492

15.558

20.562

25.416

105

101

134

167

240.522

208.445

196.522

188.933

-256.950

436.244

454.698

-571.098

615.813

872.763

427.030

-110.010

Minimaal vereist eigen vermogen (art. 131 PW)

536.170

412.544

422.270

395.285

Minimaal vereiste dekkingsgraad

104,4%

104,4%

104,4%

104,4%

2.320.574

1.937.558

1.803.879

1.518.042

119,0%

120,6%

118,6%

117,0%

12.190.792

9.402.473

9.682.237

8.935.062

105,1%

109,3%

104,4%

100,6%

0,79

0,93

1,00

1,08

2,10%

2,90%

2,50%

2,70%

13.143.866

10.463.426

10.273.575

9.054.986

2.045.610

39.152

1.061.656

686.640

20,00%

0,60%

11,90%

8,50%

0,30%

0,28%

0,23%

0,08%

0,09%

0,12%

Bedragen x € 1.000 Aantallen (per eind van het jaar)

Pensioenen Premiebijdragen Kostendekkende premie Pensioenuitvoeringskosten Pensioenuitvoeringskosten per deelnemer (in €) Uitkeringen Vermogen en solvabiliteit Resultaat boekjaar Aanwezig vrij beschikbaar eigen vermogen (excl. bestemmingsreserve)

Vereist eigen vermogen (art. 132 PW) Vereiste dekkingsgraad Voorzieningen pensioenverplichtingen Dekkingsgraad in % Performancetoets Gemiddelde interest van verplichtingen Beleggingen Belegd vermogen (incl. derivaten passiva) Beleggingsresultaten Gemiddeld rendement op beleggingen (incl. rentehedge) Kosten vermogensbeheer in % van het gemiddeld belegd vermogen Transactiekosten

* De premiebijdragen exclusief koopsommen VPL en FVP zijn afgenomen terwijl het aantal deelnemers is toegenomen. Dit komt doordat met ingang van 2014 een administratieve correctie is aangebracht voor de ambtshalve opgelegde premies. Omdat een ambtshalve oplegging een schatting is op basis van bedrijfsgegevens heeft er over 2014 een correctie plaatsgevonden van € 8,2 mln.

6



7

Missie van het pensioenfonds Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw (BPL) verzorgt sinds 1948 de pensioenregeling voor de agrarische en groene sector. Het fonds is een bedrijfstakpensioenfonds en is aangesloten bij de Pensioenfederatie. BPL is als stichting ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer 41149285 en statutair gevestigd in Woerden. Missie BPL verzorgt in opdracht van sociale partners voor zijn deelnemers een duurzame en betrouwbare pensioenregeling. Visie BPL zet zijn belanghebbenden voorop en wil een duurzaam en betrouwbaar pensioenfonds zijn dat de financiële verplichtingen nu en in de toekomst waar kan maken. BPL is het pensioenfonds voor de agrarische en groene sector en streeft naar versterking door het aantrekken van aanpalende sectoren. BPL ambieert een goed pensioen tegen een zo stabiel mogelijke premie. Een goed en verantwoord beleggingsbeleid maakt dit mogelijk. Het beleggingsbeleid sluit aan op de toekomstbestendigheid van het pensioenfonds en draagt tegelijkertijd bij aan een duurzame maatschappij. Het uitvoeren van de pensioenregeling geschiedt correct, kostenefficiënt en maatschappelijk verantwoord. Vertrouwen en deskundigheid vormen de basis van al het handelen. Daarnaast streeft BPL naar een breed risicodraagvlak voor behoud van solidariteit en collectiviteit. BPL wil zijn belanghebbenden actief betrekken bij de pensioenregeling. Transparantie en begrijpelijkheid staan hierbij voorop.

8



9

Organisatie van het pensioenfonds Bestuur BPL heeft een paritair bestuur. Hiervan worden namens de werkgevers drie leden voorgedragen door Land- en Tuinbouworganisatie Nederland (hierna: LTO), één lid voorgedragen door CUMELA Nederland (hierna: CUMELA) en één lid voorgedragen door Vereniging van Hoveniers en Groenvoorzieners (hierna: VHG). Namens de werknemers worden drie leden voorgedragen door FNV en één lid voorgedragen door CNV Vakmensen (hierna: CNV). Daarnaast wordt één lid voorgedragen namens de pensioengerechtigden van het fonds en is besloten om twee externe bestuurders aan het bestuur toe te voegen. De samenstelling van het bestuur per 31 december 2014 is als volgt: Leden werkgeverszijde

Leden werknemerszijde

Naam

Organisatie

Functie

Naam

Organisatie

Functie

H.Th.J.

Vulto LTO

Voorzitter

G.P.M.J

Roest

FNV Voorzitter

R. le Clercq

LTO

Bestuurslid

M.J.A.M.

Daamen

FNV Bestuurslid

J.W.J. van Leeuwen

LTO

Bestuurslid

H. Onstwedder

FNV

Bestuurslid

J. van der Starre

LTO

Aspirant

G.H. Koudys

CNV

Bestuurslid

J. Maris

CUMELA

Bestuurslid

Lid vertegenwoordiger namens de gepensioneerden

F.M. Crucq

VHG

Bestuurslid

Naam

Organisatie

Functie

N. Benamar

VHG

Aspirant

A.A. Rolvink *†

-

Bestuurslid

* de heer Rolvink is overleden op 02-07-2015

Externe bestuursleden Naam

Organisatie

Functie

H.F.M. Gertsen

-

Aspirant

M.H. Rosenberg

-

Aspirant

Bestuurlijke commissies Het bestuur heeft zes bestuurlijke commissies ingesteld. De taak van deze commissies is het voorbereiden van onderwerpen waarover het bestuur een besluit moet nemen. De samenstelling van de commissies is per 31 december 2014 als volgt: Beleggingsadviescommissie


Risicocommissie

Naam

Functie

Naam

Functie

Naam

Functie

F.M. Crucq

Voorzitter

G.H. Koudys

Voorzitter

A.A. Rolvink

Voorzitter

G.P.M.J. Roest

Lid

M.J.A.M. Daamen

Lid

R. le Clercq

Lid

H. Onstwedder

Aspirant

J. Maris

Lid

H.F.M. Gertsen

Aspirant

M.H. Rosenberg

Aspirant

N. Benamar

Aspirant

J. van der Starre

Aspirant

G.A.M. van der Grind

Toehoorder

Commissie Pensioenbeheer

10

Compliance & Communicatie Commissie

Commissie Draagvlak

Voorzittersoverleg

Naam

Functie

Naam

Functie

Naam

Functie

J.W.J. van Leeuwen

Voorzitter

G.H. Koudys

Voorzitter

G.P.M.J. Roest

Voorzitter

M.J.A.M. Daamen

Lid

R. le Clercq

Lid

H.Th.J. Vulto

Lid

A.A. Rolvink

Lid

R. le Clercq

Aspirant


11

Commissie van Beroep

Uitvoeringsorganisaties

De commissie van beroep doet een uitspraak bij geschillen over besluiten van het bestuur. Het secretariaat wordt uitgevoerd

Pensioenbeheer

Vermogensbeheer Vastgoedbeheer

door Actor, Bureau voor Sectoradvies. De samenstelling per 31 december 2014 is als volgt:

TKP Pensioen B.V.

Syntrus Achmea Vermogensbeheer

Syntrus Achmea Real Estate & Finance

Bezoekadres: Europaweg 27

Bezoekadres: Rijnzathe 10

Bezoekadres: Gatwickstraat 1

Naam

Organisatie

Functie

N. Ruiter

Bosch & Ruiter advocaten

Voorzitter

L.F.A.M. Jansen

FNV

Lid

W. van den Beucken

LTO

Lid

9723 AS Groningen

3454 PV De Meern

1043 GK Amsterdam

Postadres:

Postbus 501

Postbus 3183

Postbus 59347

9700 AM Groningen

Postadres:

Postadres:

3502 GD Utrecht

1040 KH Amsterdam

Overige externe partijen Certificerend actuaris:

Mercer Nederland B.V.

Compliance Officer:

Nederlands Compliance Instituut

Verantwoordingsorgaan

Fiduciair beheerder:

Syntrus Achmea Vermogensbeheer

Looncontrole:

SMA-Accountants N.V.

Het Verantwoordingsorgaan heeft de bevoegdheid een oordeel te geven over het handelen van het bestuur. De leden van

Accountant:

Deloitte Accountants B.V.

Adviserend actuaris: Actor, Bureau voor Sectoradvies /

het Verantwoordingsorgaan vertegenwoordigen de werkgevers, werknemers en gepensioneerden in de agrarische en

Mercer Nederland B.V.

groene sector. In 2014 was J.P.C. van Hoven fungerend voorzitter namens de werkgevers. Namens de werknemers was dit R. Bekker. De samenstelling van het Verantwoordingsorgaan per 31 december 2014 is als volgt: Werknemersleden

Leden namens gepensioneerden

Werkgeversleden

Naam

Organisatie

Naam

Organisatie

Naam

Organisatie

D. Aaldering

FNV

J. Kras

FNV

D. Bruins

LTO

N. Beckers

FNV

H. Tromp

FNV

B.B. Hasselo

LTO

R. Bekker

FNV

Y. Hylkema* †

CNV

J.P.C. van Hoven

LTO

J. Hullen

FNV

J. Dijkstra

CNV

B. Leenders

LTO

J. Steenbrink

FNV

A.Th. Burger

CSO

J. Tuinenga

CUMELA

H. van der Werf

FNV

* de heer Hylkema is overleden op

M.E.C. Zweistra

CUMELA

T. Greeve

VHG

K. Aangeenbrug

CNV

J.G.M. Hoogland

CNV

J. Oosting

CNV

30-03-2015

Raad van toezicht De raad van toezicht houdt toezicht op het beleid van het bestuur en is per 1 juli 2014 operationeel. De samenstelling van de Raad per 31 december 2014 is als volgt: Naam

Functie

D. Duijzer

Voorzitter

L. van der Heiden-Aantjes

Lid

A. Smolenaers

Lid

BPL bestuursbureau Het BPL bestuursbureau ondersteunt het bestuur in de uitoefening van zijn taken en verantwoordelijkheden. Enerzijds creëert het bestuursbureau de omstandigheden waaronder het bestuur zich optimaal kan toeleggen op zijn taken en anderzijds vervult het bestuursbureau een coördinerende, monitorende en adviserende rol. De manager van het bestuursbureau is de heer R.L.H. Devue. Het bestuursbureau is ondergebracht bij Actor, Bureau voor Sectoradvies in Woerden.

12



13

1

Goed pensioenfondsbestuur

14



15

Verslag van het bestuur

1. Goed pensioenfondsbestuur

1.3

Paritair bestuursmodel

Met de missie als uitgangspunt heeft het bestuur van BPL, na een gedegen onderzoek van de gevolgen van de in werking getreden Wet versterking bestuur pensioenfondsen, gekozen voor het paritaire bestuursmodel. In dit traject heeft het fonds sociale partners, de Deelnemersraad en het Verantwoordingsorgaan (VO) gekend. Op 1 juli 2014 is het nieuwe bestuursmodel geïmplementeerd. De eerste helft van 2014 is gebruikt voor alle voorbereidingen, waaronder de aanpassing van de juridische

1.1

Missie BPL

documenten als statuten en reglementen van commissies. De zetel van de bestuurder namens gepensioneerden is ingevuld. De bemensing van het nieuwe orgaan, de Raad van toezicht (Rvt), is gerealiseerd en het nieuw samengestelde VO is ingesteld.

De missie van BPL is: ‘BPL verzorgt in opdracht van sociale partners voor zijn deelnemers een duurzame en betrouwbare pensioenregeling.’ De missie is het uitgangspunt van al het handelen van het fonds. Sociale partners hebben de missie eind 2013 opnieuw vastgesteld. Hierop baseert het fonds zijn toekomstplannen en strategie. Sociale partners zijn opdrachtgever aan het bestuur van het pensioenfonds om de missie te realiseren.

1.2

Visie en de naleving hiervan

BPL zet zijn belanghebbenden voorop en wil een duurzaam en betrouwbaar pensioenfonds zijn dat de financiële verplichtingen nu en in de toekomst waar kan maken. Dit voert BPL uit door rekening te houden in het beleggingsbeleid met de risicohouding van de belanghebbenden en de gewenste doelstelling van BPL. BPL ambieert een goed pensioen tegen een zo stabiel mogelijke premie. Een goed en verantwoord beleggingsbeleid maakt dit mogelijk. Het beleggingsbeleid sluit aan op de toekomstbestendigheid van het pensioenfonds en draagt tegelijkertijd bij aan een duurzame maatschappij. BPL heeft in 2014 de eerste prijs voor maatschappelijk verantwoord beleggen in het VBDO onderzoek behaald. Meer over het beleggingsbeleid van BPL in hoofdstuk 4 van dit bestuursverslag. BPL is het pensioenfonds voor de agrarische en groene sector en streeft naar versterking door het aantrekken van aanpalende sectoren. Het aantal vrijwillige aansluitingen van werkgevers is in de afgelopen jaren beduidend toegenomen. Vanwege deze toename heeft het bestuur een nieuwe commissie ingesteld die betrokken is in het proces en de beoordeling van de vrijwillige aansluiting. Daarnaast heeft Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Groenten- en Fruitverwerkende Industrie (GFI) besloten om zich per 31 december 2014 aan te sluiten bij BPL. GFI heeft een belegd vermogen van circa € 270 miljoen. Bij aansluiting is de overweging van het bestuur dat de partijen ‘aanpalend’ dienen te zijn. Dit betekent dat er een duidelijke link

Het bestuur van BPL kent 12 bestuurszetels, waarvan er 5 toekomen aan de vertegenwoordigers van de werkgevers en 4 aan

dient te zijn met de agrarische en groene sector.

de vertegenwoordigers van werknemers. Per 1 juli 2014 is er 1 zetel beschikbaar voor een vertegenwoordiger namens de gepensioneerden en zijn er 2 zetels beschikbaar voor externe bestuursleden. Het bestuur van BPL vergadert 11 keer per

Het uitvoeren van de pensioenregeling geschiedt correct, kostenefficiënt en maatschappelijk verantwoord. Vertrouwen en

jaar. Ook worden er jaarlijks diverse studie- en opleidingsdagen georganiseerd.

deskundigheid vormen de basis van al het handelen. Daarnaast streeft BPL naar een breed risicodraagvlak voor behoud van solidariteit en collectiviteit. BPL wil zijn belanghebbenden actief betrekken bij de pensioenregeling. Transparantie en

1.3.1

Bestuurlijke commissies

begrijpelijkheid staan hierbij voorop. Sociale partners hebben in 2014 tien bijeenkomsten georganiseerd om onafhankelijk van het bestuur de wijzigingen in de pensioenregeling van BPL voor te bespreken. Enkele van deze wijzigingen betreffen een

Het bestuur wordt ondersteund door diverse commissies. Hieronder staan de diverse bestuurlijke commissies opgenomen.

alternatief voor het Anw-hiaatpensioen, de regeling piekarbeid en het gewijzigde loonbegrip.

Het bestuur heeft de taken en bevoegdheden van deze commissies vastgelegd in afzonderlijke reglementen. • Risicocommissie. De Risicocommissie (RC) was voorheen belegd binnen het Voorzittersoverleg. In 2014 heeft het bestuur besloten om hier een separate commissie voor op te richten. De RC adviseert het bestuur over het strategisch beleid en het te hanteren risicokader. De RC vergadert maandelijks en rapporteert haar bevindingen over de financiële en niet-financiële risico’s richting het bestuur. De commissie bestaat uit 3 bestuursleden en een risicomanager vanuit het bestuursbureau en komt maandelijks bijeen; • Beleggingsadviescommissie. De Beleggingsadviescommissie (BAC) adviseert het bestuur over strategische beleggingen, investeringen in onroerend goed en wijzigingen op het gebied van vermogensbeheer. Tevens monitoren zij de resultaten van het beleggingsbeleid. Per jaar vinden er 6 bijeenkomsten plaats; • Compliance & Communicatie Commissie. De Compliance & Communicatie Commissie (CCC) adviseert het bestuur over nieuwe regelgeving en communicatie. Per jaar vinden er 4 bijeenkomsten plaats;

16



17

• Commissie Pensioenbeheer. De Commissie Pensioenbeheer (CP) adviseert het bestuur over de rapportages met betrekking

1.4

Benoeming, ontslag en schorsing

tot de pensioenuitvoering. Per jaar vinden er 4 bijeenkomsten plaats; • Commissie Draagvlak. Eind 2014 is formeel een Commissie Draagvlak (CD) benoemd voor de behandeling van vrijwillige aansluitingen bij het fonds; • Voorzittersoverleg. In het Voorzittersoverleg (VZA) worden voorleggers en dringende maar niet beleidsbepalende kwesties aan de orde gesteld. Per jaar vinden er 11 bijeenkomsten plaats.

Bestuurszetel gepensioneerden Door middel van een vacature met het profiel voor de bestuurder namens gepensioneerden is getracht kandidaten te werven binnen de groep gepensioneerden van BPL, waar de gepensioneerden hun vertegenwoordiger in het bestuur uit zouden kunnen kiezen. Een groot aantal reacties is binnengekomen bij BPL. Vanuit het bestuur is een speciale verkiezingscommissie samengesteld bestaande uit de werkgeversvoorzitter, de werknemersvoorzitter en de manager Pensioenzaken van het BPL

1.3.2

Commissie van Beroep

Bestuursbureau. Deze verkiezingscommissie heeft de binnengekomen reacties nauwlettend getoetst aan het profiel voor de bestuurder namens de gepensioneerden. Helaas moest de commissie concluderen dat er geen enkele kandidaat was die op

De commissie van beroep is geen bestuurlijke commissie. De commissie doet een uitspraak bij geschillen over besluiten van

zodanige wijze voldeed aan het profiel dat deze ook de toetsing van DNB zou kunnen doorstaan. De verkiezingscommissie

het bestuur. Het kan gaan om geschillen met deelnemers, gewezen deelnemers, pensioengerechtigden of werkgevers.

heeft het bestuur voorgesteld om via de werknemersorganisatie FNV, die ook de belangen van gepensioneerden behartigt,

De commissie heeft in het verslagjaar geen voorlegger behandeld.

een kandidaat passend bij het profiel te vinden. Deze persoon is gevonden in de heer Rolvink*, die reeds een ruime ervaring als bestuurder heeft. De Rvt heeft haar goedkeuring verleend aan de voorgenomen benoeming, evenals DNB.

1.3.3 Verantwoordingsorgaan

*De heer Rolvink is onverwacht overleden op 2 juli 2015.

Van de Deelnemersraad en het VO is in juni 2014 afscheid genomen. Werkgevers- en werknemersorganisaties uit de

Overige bestuurszetels

agrarische en groene sector hebben personen voorgedragen voor het nieuwe VO waarin de medezeggenschap aan de orde

Ontslag en schorsing hebben niet plaatsgevonden in 2014 binnen het bestuur. Wel heeft het bestuur uitgebreid stilgestaan bij

komt. Het VO is in september 2014 geïnstalleerd met de nieuwe bezetting. De leden van het VO hebben een introductiecursus

de continuïteit van de samenstelling van het bestuur, als onderdeel van haar onderzoek naar het juiste bestuursmodel voor

gekregen over het nieuwe bestuursmodel en de rol, taken en bevoegdheden van het VO in het bijzonder. Tevens hebben zij

BPL. Zij heeft geconstateerd dat de samenstelling van het bestuur de komende jaren aan verandering onderhevig is. Dit

kennis gemaakt met het bestuur en het VO is eind november 2014 operationeel gegaan.

vanwege het feit dat een aantal bestuurders met een behoorlijke staat van dienst hebben aangegeven eind 2014 of snel daarna te stoppen. De heer Vulto heeft zijn rol als bestuurder tot en met 31 december 2014 vervuld. De heer Crucq heeft

1.3.4

Raad van toezicht

zijn functie begin 2015 neergelegd. De heer Maris zal zijn rol als bestuurder tot en met 31 december 2015 vervullen. Om het risico van voldoende continuïteit te beheersen heeft het fonds in haar geschiktheidsbeleidsplan het tijdpad en traject

Het bestuur heeft voor het intern toezicht een Rvt ingesteld die per 1 juli 2014 operationeel is.

opgenomen om te komen tot benoeming van een nieuw bestuurslid. Hierbij maakt het bestuur gebruik van ‘aspiranten’. Dit zijn personen die een bepaalde periode meelopen met alle vergaderingen en gedurende de periode van een half jaar tot

1.3.5

BPL bestuursbureau

een jaar zich voorbereiden op hun rol als bestuurder. Het BPL bestuur kent momenteel drie aspiranten.

Ter ondersteuning van de besturen van diverse fondsen in de agrarische en groene sector hebben sociale partners een

Om het bestuur te versterken op het gebied van het vermogensbeheer en risicomanagement heeft het bestuur besloten om

bestuursbureau opgericht. Het bestuursbureau ondersteunt het bestuur in de uitoefening van zijn taken en verantwoordelijk-

twee externe bestuurders aan te trekken. Hiertoe is met de ondersteuning van het Nationaal Register een procedure uitgezet

heden.

waarbij een kandidaat werd gezocht op een profiel als externe bestuurder op het gebied van het risicomanagement en een kandidaat op een profiel als externe bestuurder op het gebied van het vermogensbeheer. Deze personen zijn in het najaar

1.3.6 Uitvoering

gevonden en gelijk als aspirant gestart in het bestuur, nadat de Rvt goedkeuring heeft gegeven over de voorgenomen benoeming. In februari 2015 zijn deze bestuurders na goedkeuring door DNB door het bestuur benoemd als bestuurder.

Pensioenbeheer Het bestuur heeft de uitvoering van het pensioenbeheer uitbesteed aan TKP Pensioen B.V. De pensioenbeheerovereenkomst met TKP is ingegaan per 1 januari 2012.

1.5 Diversiteit

Vermogensbeheer

Bij de invulling van de zetel voor de gepensioneerden, de twee externe bestuurders en de voordracht van de aspiranten door

Het fiduciair management wordt uitgevoerd door Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. (SAVB). Een belangrijk deel van de

de daartoe bevoegde organisaties heeft het bestuur ernaar gestreefd om te voldoen aan de vereisten voor diversiteit die in

mandaten is belegd bij SAVB en Syntrus Achmea Real Estate & Finance B.V. (SAREF). SAVB is belast met de beleggingen in

de Code Pensioenfondsen worden gesteld. Hierbij is rekening gehouden met vrouwelijke kandidaten en er is rekening

aandelen, vastrentende waarden, liquiditeiten, indirect vastgoed, infrastructuur, private equity en instrumenten waarmee de

gehouden met de leeftijd. Het streven hierbij is om ook kandidaten te benoemen met een leeftijd jonger dan 40 jaar. Het

risico’s (zoals renterisico en inflatierisico) worden afgedekt. SAREF is belast met de beleggingen in direct vastgoed.

bestuur heeft bij de invulling echter de vereisten op de functieprofielen en de kwaliteit van de kandidaten laten prevaleren. Zo zijn er geen nieuwe kandidaten van het vrouwelijk geslacht gevonden. Echter aan het vereiste om ten minste

Raad van toezicht

één vrouwelijke bestuurder te hebben werd reeds voldaan. Twee aspiranten die in 2014 zijn gestart zijn jonger dan 40 jaar.

De Rvt heeft haar taak in het intern toezicht. De leden zijn door het bestuur benoemd na goedkeuring door De Nederlandsche

Een derde aspirant die in 2015 is gestart is eveneens jonger dan 40 jaar.

Bank (DNB). De leden van de Rvt zijn geworven aan de hand van de functieprofielen die de verschillende rollen beschrijven.

Ook bij voordracht door de organisaties voor leden van het VO is op het functieprofiel de wenselijkheid van diversiteit

Het VO doet een bindende voordracht op basis van dit profiel aan het bestuur. Het bestuur heeft zelf de leden van de Rvt bij

meegegeven. Het VO dat uit 21 leden bestaat heeft twee vrouwelijke leden. Tevens heeft zij twee leden die jonger zijn dan

de functieprofielen gezocht omdat de leden van het nieuwe VO nog niet bekend waren op het moment van werven. Om die

40 jaar. De uit drie personen bestaande Rvt heeft één vrouwelijk lid.

reden zijn in dit traject de toenmalige Deelnemersraad en het oude VO gekend.

18



19

1.6

Code Pensioenfondsen

1.9 Compliance

Het bestuur volgt de Code Pensioenfondsen die de Wet versterking bestuur pensioenfondsen op bepaalde aspecten nader invult.

Het bestuur is in 2014 begonnen zijn integriteitsbeleid vast te leggen in een beleidsdocument. Het bestuur had al beleid op

De Code Pensioenfondsen is tot stand gekomen door samenwerking van de Pensioenfederatie met de Stichting van de Arbeid.

het gebied van de gedragscode, de klokkenluidersregeling en integriteit. Dit is vastgelegd in diverse notities en regelingen.

De Code Pensioenfondsen is per 1 januari 2014 in werking getreden en in dit jaarverslag legt het bestuur verantwoording af over

De huidige vastlegging van het beleid zorgt voor meer overzicht en een verdieping van bestaande regelingen. Per 2015 heeft

de naleving van de normen uit de Code Pensioenfondsen. De normen uit de Code Pensioenfondsen die betrekking hebben op

het bestuur een incidentenregeling opgesteld. De normen uit de Code Pensioenfondsen op het gebied van integriteit volgt

bedrijfstakpensioenfondsen worden door het bestuur nageleefd, met uitzondering van de incidentenregeling. Deze is in 2015 van

het bestuur op. De compliance officer rapporteert in dit jaarverslag over de naleving van het integriteitsbeleid door het

kracht geworden. Het bestuur legt jaarlijks verantwoording af over de naleving van deze normen in een separate rapportage.

bestuur en zijn organen. Het afgelopen jaar zijn aan het pensioenfonds geen dwangsommen of boetes opgelegd door de toezichthouder.

In dit verslag zal het bestuur rapporteren over de punten uit de Code Pensioenfondsen waarover zij verplicht is om te rappor-teren, namelijk over de missie, visie, strategie en over de vraag of de gestelde doelen zijn behaald. Ook worden de kosten van de uitvoering van de pensioenregeling behandeld, evenals de naleving van de gedragscode en de evaluatie van

1.10 Beloningsbeleid

het functioneren van het bestuur. Op de afhandeling van klachten en de veranderingen in regelingen of processen die daaruit voortvloeien wordt ook ingegaan.

Het beloningsbeleid van het bestuur is vastgelegd in het reglement Vacatievergoeding. Hierin zijn de vergoedingen van het bestuur, de Rvt en het VO vastgelegd. De bestuurders ontvangen een vaste vacatievergoeding per jaar, evenals de leden van de Rvt. Aspirant-leden ontvangen een vergoeding per vergadering, evenals de leden van het VO en de leden van de

1.7 Geschiktheid

commissie van beroep. Bij de organen van het pensioenfonds is geen sprake van dienstverbanden en prestatiegerelateerde beloningen. Bij ontslag van bestuurders, leden van de Rvt of het VO wordt er geen ontslagvergoeding uitgekeerd.

Het geschiktheidsbeleidsplan is een van de eerste stukken die het bestuur in 2013 heeft geactualiseerd nadat de Wet

Onderstaand is een overzicht opgenomen van de vaste vergoedingen op jaarbasis per functie.

versterking bestuur pensioenfondsen in werking is getreden. In het beleidsdocument zijn de profielen van de afzonderlijke bestuurders geactualiseerd. Deze zijn aangevuld met de diverse rollen die worden vervuld binnen het bestuur. Voorbeeld van rollen zijn de voorzitter, of een lid van een BAC of een lid van de CCC. Bij deze specifieke rollen horen bepaalde kennisaspecten en competenties. Het bestuur let bij de samenstelling van het bestuur erop dat bestuurders elkaar aanvullen.

Vaste jaarvergoeding per functie Functie

Vergoeding

Vergoeding bestuurlijke commissies Functie

Vergoeding

Voorzitter bestuur

a 74.000

Beleggingsadviescommissie

a 10.000

Bestuurslid

a 46.000

Risicocommissie

a 10.000

komen. De profielen voor de bestuurders worden door de Rvt goedgekeurd. Deze procedure is ook doorlopen bij de invulling

Voorzitter Raad van toezicht

a 23.000

Compliance & Communicatie Commissie

a 5.000

van de externe bestuurderszetels zoals omschreven in ‘Benoeming, ontslag en schorsing’ en bij de invulling van de rollen die

Lid Raad van toezicht

a 15.000

Commissie Draagvlak

a 5.000

Commissie Pensioenbeheer

a 5.000

Voorzittersoverleg

a 5.000

Bij de invulling van bepaalde bestuurdersrollen wordt bij de vaststelling van het profiel rekening gehouden met kennis en competenties die nodig zijn om het bestuur aan te vullen om tot een optimale invulling van een vacante bestuurderszetel te

de aspirant bestuurders uitvoeren. Het bestuur heeft het afgelopen jaar 8 studiedagen georganiseerd. De bestuursleden volgden deze dagen collectief, waarbij iedere studie-dag een bepaald thema had. Deze waren onder andere het risicomanagement binnen BPL, een vermogensbeheercursus op maat van Nyenrode, het nFTK, de ALM studie en de toekomst van het pensioenstelsel. Verder heeft een bestuurder zijn kennis aangevuld op het gebied van het risicomanagement door hier individueel een cursus voor te volgen. Aanleiding hiervoor is zijn rol in de nieuw opgerichte RC. Nieuw in het geschiktheidsbeleidsplan is het traject ter bevordering van de continuïteit, zoals ook omschreven bij ‘Benoeming, ontslag en schorsing’.

1.8

Zelfevaluatie bestuur

Het bestuur evalueert jaarlijks zijn functioneren. 17 november 2014 is er tijdens een studiedag stilgestaan bij de zogenaamde boardroom dynamics (onderlinge dynamiek tussen de leden van het bestuur). Hier is onder andere stilgestaan bij de rol van de voorzitter en het functioneren van het gekozen bestuursmodel. Eén keer in de twee jaar betrekt het bestuur een externe partij bij de evaluatie. Deze externe partij zal een bestuursvergadering observeren en houdt individuele gesprekken met alle bestuurders. Het bestuur wordt zo een spiegel voorgehouden. In 2015 wordt het functioneren extern geëvalueerd. Het VO heeft een eigen competentievisie waarin het profiel van het lid van het VO en de voorzitter van het VO is opgenomen. In haar jaarprogramma heeft het VO een tweetal opleidingsdagen. Het nieuwe VO is begonnen met een introductiecursus over haar rol binnen het paritaire bestuursmodel. De voorzitters van het nieuwe VO waren nieuw in het VO. Aan de hand van een profiel voor de voorzitter van het VO hebben de leden, de voorzitters zelf uit hun midden gekozen. Zij zijn gekozen op hun competenties en vaardigheden. De voorzitters hebben vervolgens een kennisopleiding gedaan bij SPO. De opleidingsdagen worden op verzoek van het VO ingevuld met onderwerpen die zij interessant vinden of thema's waarvan het noodzakelijk is om deze te behandelen voor een goede uitoefening van haar rol.

20



21

Financiële zaken

22


2 BPL JAARVERSLAG 2014

23

2. Financiële zaken

Onderstaand een samenvatting van de financiële positie van het fonds en de ontwikkelingen gedurende het jaar:

2.1 De ontwikkeling van de dekkingsgraad De dekkingsgraad is in 2014 met ruim 4% gedaald van 109,3% naar 105,1%. De belangrijkste oorzaak van deze daling is de in 2014 steeds verder gedaalde rente. Door de rentedaling zijn de technische voorzieningen met ruim 20% gestegen. Dat de

(x a 1.000)

Pensioenvermogen

Technische voorzieningen

Stand per 1 januari

10.289.237

9.402.473

Beleggingsresultaten

2.045.610

37.401

Premiebijdragen

342.866

302.122

Uitkeringen

-240.522

-241.777

Wijziging marktrente

daling uiteindelijk, ondanks deze sterke stijging van de voorziening, is beperkt tot ruim 4% komt door beleggingsresultaten,

Dekkingsgraad 109,3%

2.289.822

Wijziging actuariële

die inclusief renteafdekking leidden tot een stijging van bijna 17% van de dekkingsgraad. Hierbij zorgde de beleggings

uitgangspunten

portefeuille voor een stijging van 9% en de renteafdekking voor een stijging van 8%.

-25.118

Overige Stand per 31 december

372.541

425.869

12.809.732

12.190.792

105,1%

2.2 Premiebeleid De dekkingsgraad ultimo jaar (op basis van jaarrekening) heeft zich de afgelopen jaren als volgt ontwikkeld: Doordat BPL in 2012 een dekkingstekort had, moest volgens de Pensioenwet in 2013 de premie bijdragen aan herstel. Dit betekende dat de premie moest worden gebaseerd op de marktrente en een solvabiliteitsopslag ter grootte van het minimum vereist vermogen (4,4%). Cao-partijen hebben voor 2013 en latere jaren de premie vastgesteld op 21,7% van de pensioengrondslag. De pensioenleeftijd is in dat jaar verhoogd naar 67 jaar en het opbouwpercentage vastgesteld op 1,95%.

2014

2013

2012

2011

2010

105,1%

109,3%

104,4%

100,6%

110,4%

2,1%

2,9%

2,5%

2,8%

3,4%

Dekkingsgraden ultimo Rente ultimo jaar van de rentetermijnstructuur behorende bij de duration van het fonds

In de loop van 2013 is BPL uit het dekkingstekort geraakt en verviel de eis dat de premie moest bijdragen aan herstel. Dit zou betekenen dat de premie weer op het oude beleid mocht worden gebaseerd, namelijk op een verwacht rendement van 4%. Daarnaast was de rente in dat jaar ook enigszins gestegen. Beide ontwikkelingen gaven in principe de mogelijkheid om de

2.5

Actuariële analyse

premie en/of pensioenregeling weer te herzien. Aangezien de financiële positie van BPL nog steeds niet rooskleurig was De actuariële analyse van het saldo van baten en lasten kan als volgt worden weergegeven:

en vanwege de meerjarige afspraken met de cao-partijen, is voor 2014 afgesproken om de premie en pensioenregeling ongewijzigd te laten ten opzichte van 2013. Deze beslissing was mede gebaseerd op de gedachte dat een premie op een

2014

2013

Premiebijdragen

342.866

341.222

Pensioenopbouw

-302.122

-305.833

Mutatie technische voorziening voor pensioenuitvoeringskosten

4.836

4.151

Pensioenuitvoeringskosten

-16.492

-15.558

29.088

23.952

Beleggingsresultaten inclusief rentederivaten

2.045.610

37.799

376.509

Rentetoevoeging technische voorziening

-37.401

-33.865

Feitelijke premie 333.817


-2.289.822

384.814

-281.613

388.748

verwacht rendement van 4% niet meer realistisch en verdedigbaar was.

(x a 1.000) Premieresultaat

Voor 2015 is de pensioenregeling aangepast aan het Witteveenkader en is het opbouwpercentage verlaagd naar 1,875%. De premie is daarbij gebaseerd op een verwacht rendement van 3,25% en er is tevens een opslag ter grootte van het vereist eigen vermogen in de premie opgenomen. In het voorjaar van 2015 zijn sociale partners in gesprek over een verdere aanpassing van de regeling in het kader van de invoering van het nieuwe FTK. Daarbij zal steeds de meerjarige afspraak dat de premie gelijk blijft op 21,7% van de pensioengrondslag centraal staan.

Inclusief Interestresultaat

De kostendekkende, gedempte en feitelijke premie zijn als volgt: Kostendekkende premie

Gedempte premie 296.033 Overige resultaten

2.3 Indexatiebeleid Het fonds heeft ook in 2014 niet kunnen indexeren. Het beleid van het fonds is om pas te indexeren als de gemiddelde dekkingsgraad over een jaar hoger is dan het vereiste vermogen van 122%. Ook in 2014 werd niet aan deze eis voldaan. De cumulatieve indexatie-achterstand heeft voor de deelnemers over de afgelopen tien jaar in totaal geleid tot een

Resultaat op waardeoverdrachten

25.366

-295

Resultaat op kanssystemen (overige wijzigingen)

6.767

12.627

Resultaat op uitkeringen

1.255

-879

Indexering en overige toeslagen

-2.067

-2.566

Wijziging overige actuariële uitgangspunten

25.118

0

koopkrachtverlies van circa 8% (2013: 7,3%). Cao-partijen en bestuur buigen zich in het voorjaar ook over het nieuwe

Overige baten

1.724

14.657

indexeringsbeleid dat vanaf 2016 zal gaan gelden, waarbij onderzocht zal worden of het indexatiebeleid kan worden

Overige lasten

*-62.587

0

-4.424

23.544

-256.949

436.244

aangepast, waardoor eerder tot (gedeeltelijke) indexatie kan worden overgegaan. Onderstaand een overzicht van de indexaties over de afgelopen vijf jaar:

Totaal saldo van baten en lasten basisregeling

2014

2013

2012

2011

2010

Indexaties

0,0%

0,0%

0,0%

0,0%

0,0%

24


• De overige lasten worden veroorzaakt door eenmalige hoge lasten voor de toevoeging aan de voorziening voor arbeidsongeschiktheid en administratieve correcties.


25

2.6

Samenvatting rapport certificerend actuaris

Jaarlijks stelt de certificerend actuaris een rapport op dat inzicht geeft in de financiële positie van het pensioenfonds. De certificerend actuaris beoordeelt met name of is voldaan aan de vereisten in de Pensioenwet. Als onderdeel hiervan toetst hij of de technische voorzieningen toereikend zijn vastgesteld en of de gehanteerde grondslagen prudent zijn. Naar oordeel van de certificerend actuaris is dit per 31 december 2014 het geval. De certificerend actuaris komt daarmee tot het volgende oordeel: In de actuariële verklaring over boekjaar 2014 heeft de actuaris verklaard dat is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet met uitzondering van artikel 132 (vereist eigen vermogen). Er is op 31 december 2014 sprake van een reservetekort. De actuaris kwalificeert de vermogenspositie hiermee als niet voldoende. De technische voorzieningen zijn, in overeenstemming met de beschreven berekeningsregels en uitgangspunten, als geheel bezien, toereikend vastgesteld.

2.7

Impact nieuw Financieel Toetsingskader

Met ingang van 1 januari 2015 is het nieuwe Financieel Toetsingskader (FTK) van kracht. Dit heeft gevolgen voor de dekkingsgraad en het vereist vermogen van het pensioenfonds. In de door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur is niet langer sprake van driemaandsmiddeling van de rente. De methodiek ten aanzien van de Ultimate Forward Rate (UFR) blijft vooralsnog ongewijzigd. Deze wijziging leidt voor BPL tot een daling van de dekkingsgraad met 5,3%-punt naar 99,8%. Daarnaast wordt in het nieuwe FTK de zogenoemde beleidsdekkingsgraad gedefinieerd. Deze dekkingsgraad wordt berekend op basis van het gemiddelde van de dekkingsgraad van de laatste 12 maanden. Schommelingen in de rentetermijnstructuur werken als gevolg van deze methodiek gedempter door in de beleidsdekkingsgraad dan in de reguliere dekkingsgraad. Ultimo 2014 is de beleidsdekkingsgraad bepaald op 108,9%. Het aangepast FTK leidt tot zwaardere buffereisen en daarom neemt de vereiste dekkingsgraad ultimo 2014 toe tot 122,9%.

26



27

Pensioenbeheer

28



29

3.2.1

3. Pensioenbeheer

Overzicht (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden

De volgende tabellen geven een weergave van de ontwikkeling van het aantal deelnemers en pensioengerechtigden van het fonds.

3.1 3.1.1

Ontwikkelingen pensioenregeling

Mutatieoverzicht deelnemers Deelnemers

Gewezen

(excl. AO)

deelnemers

Stand per 1 januari

88.876

427.745

Toetreding / hertoetreding

22.712

Pensionering

Wijzigingen statuten en reglementen

Gepensioneerden

Totaal

5.140

59.798

581.559

-5.239

0

0

17.473

-405

-3.453

-236

4.094

0

Arbeidsongeschiktheid

-280

-194

474

0

0

Revalidering

26

63

-89

0

0

Overlijden

-75

-1.290

-40

-1.842

-3.247

Premievrij gemaakt door uit dienst

-18.226

18.226

0

0

0

Overige oorzaken*

0

219

0

-3.501

-3.282

92.628

436.077

5.249

58.549

592.503

De statuten en reglementen zijn in 2014 als volgt gewijzigd: • Naar aanleiding van de implementatie van de Wet versterking bestuur pensioenfondsen zijn de statuten gewijzigd. Deze wijzigingen gingen op 1 juli 2014 in werking. De keuze voor het paritaire bestuursmodel met het gewijzigd intern toezicht in de vorm van de Rvt en het nieuwe VO is in de statuten opgenomen; • BPL houdt zich aan het Convenant dekking arbeidsongeschiktheidsrisico’s. Vanaf 1 januari 2014 is het pensioenreglement hierop aangepast. Het doel van het convenant is om drempels weg te halen, zodat deelnemers van werkgever durven te wisselen en toch verzekerd zijn mochten zij arbeidsongeschikt worden; • Per 1 juli 2014 is het pensioenreglement aangepast waarbij er een aantal aanpassingen is doorgevoerd waarmee onvolkomenheden en onduidelijkheden zijn weggenomen. 3.1.2

Overige ontwikkelingen pensioenregeling

Een gemandateerde delegatie van sociale partners is in de tweede helft van 2014 bijeen gekomen en heeft afspraken gemaakt

Arbeids-

Stand per 31 december 2014

ongeschikte deelnemers

* onder ‘overige oorzaken’ worden onder andere de mutaties uit hoofde van waardeoverdrachten, afkopen en pensioen

over de nieuwe pensioenregeling die per 1 januari 2015 is ingegaan. Deze wijzigingen betreffen het nieuwe fiscaal maximale

beëindigingen verantwoord. De relatief grote afname van het aantal gepensioneerden in deze categorie wordt veroorzaakt

opbouwpercentage van 1,875%, de aftopping bij een salaris op € 100.000,-, een nieuw en duidelijker loonbegrip en een

door de administratieve verwerking van deelnemers die voorheen als gepensioneerd geregistreerd stonden, maar ondanks

eenvoudiger berekening van het deeltijdpercentage.

de inspanning vanuit het fonds hun pensioen niet hebben opgevraagd.

Daarnaast heeft deze delegatie van sociale partners onderzocht of het juridisch mogelijk was om de verplichtstelling voor

Verhouding actieve deelnemers man/vrouw

bepaalde werknemers uit te sluiten. Deze werknemers onderscheiden zich doordat het zeer korte dienstverbanden betreft in de subsectoren Open teelten, Bloembollengroothandel en Glastuinbouw. Zowel de werknemers als het pensioenfonds zijn beter af bij uitsluiting van de zogenaamde ‘piekarbeiders’ aan de pensioenregeling. Uitsluitend als aan alle voorwaarden wordt voldaan mag de piekarbeider worden uitgezonderd van de pensioenopbouw. De uitsluiting is per 1 januari 2015 opgenomen in de gewijzigde verplichtstelling van BPL, het pensioenreglement en het uitvoeringsreglement. 3.1.3

Klachten en geschillen

2014

2013

2012

2011

2010

2009

Mannen

68.683

66.300

67.675

67.124

67.474

62.182

Vrouwen

23.945

22.576

22.553

22.577

22.941

22.201

Totaal

92.628

88.876

90.228

89.701

90.415

84.383

Actieve deelnemers op basis van leeftijd 2014

BPL heeft zijn klachten- en geschillenregeling in het pensioenreglement omschreven. De procedure is voor betrokkenen

2013

Mannen

Vrouwen

Totaal

Mannen

Vrouwen

Totaal

20-25

9.821

2.661

12.482

9.463

2.417

11.880

25-30

9.503

2.656

12.159

9.060

2.405

11.465

In 2014 zijn er geen geschillen bij de Commissie van Beroep aangebracht. De klachten die zijn aangebracht bij de pensioen

30-35

8.035

2.423

10.458

7.779

2.319

10.098

administrateur zijn minimaal geweest gezien het aantal deelnemers en het aantal werkgevers. Van de deelnemers heeft

35-40

7.126

2.493

9.619

7.014

2.377

9.391

40-45

7.833

3.091

10.924

8.114

3.121

11.235

45-50

8.532

3.592

12.124

8.344

3.419

11.763

50-55

7.663

3.215

10.878

7.328

2.986

10.314

55-60

5.796

2.319

8.115

5.290

2.203

7.493

60-65

3.762

1.364

5.126

3.469

1.231

4.700

65-70

612

131

743

439

98

537

Totaal

68.683

23.945

92.628

66.300

22.576

88.876

raadpleegbaar via de website van BPL. Ook in correspondentie van het pensioenfonds wordt in geval van een besluit van het fonds gewezen op de mogelijkheden die er zijn indien de betrokkene het niet eens is met zo’n besluit.

0,04% en van de werkgevers 0,18% een klacht aangebracht bij de pensioenadministrateur. In totaal bleken bij de deelnemers slechts 4 klachten gegrond te zijn. Bij de werkgevers betrof dit 5 klachten. De klachten zijn binnen de daarvoor door het pensioenfonds gestelde termijn afgehandeld. De klachten hebben niet geleid tot veranderingen in de regelingen en processen van het pensioenfonds.

3.2

Statistische gegevens

De volgende tabellen geven een weergave van de ontwikkeling van het aantal deelnemers, pensioengerechtigden en

werkgevers van het fonds.

30



31

Aantal scheidingen

Aantal deelnemers met vrijwillige voortzetting

Premievrije voortzetting wegens arbeidsongeschiktheid naar leeftijdsklasse, mannen en vrouwen

Jaar

Aantal

Jaar

Aantal

2012

2.243

2012

39

2013

2.627

2013

32

2014

2.908

2014

59

Aantal deelnemers met een excedentregeling

Aantal deelnemers overgangsregeling (zie toelichting pagina 93)

Jaar

Aantal

Jaar

Aantal

2012

2.297

2012

21.080

2013

2.052

2013

19.659

2014

2.114

2014

18.441

2014

2013

2012

2011

2010

M

2

4

0

1

2

V

0

1

0

0

0

25-30

M

20

17

4

12

21

V

4

2

1

2

5

30-35

M

46

40

28

41

46

V

24

21

24

20

31

M

110

120

100

93

167

V

112

107

104

62

108

M

268

299

273

285

373

V

208

233

214

181

179

M

488

516

466

543

618

V

256

242

204

176

184

50-55

M

730

707

601

704

807

V

295

270

220

203

246

55-60

M

826

796

727

978

1.089

V

280

286

286

338

373

M

1.062

990

1.247

1.322

1.137

V

422

426

505

395

337

M

63

44

0

0

0

V

33

19

0

0

0

3.615

3.533

3.446

3.979

4.260

20-25

35-40 40-45 45-50

Aantal gemoedsbezwaarden Jaar

Aantal

2012

289

2013

298

2014

290 60-65

Aantallen premievrije voortzettingen naar geslacht en in procenten van het aantal actieve deelnemers

2014

2013

2012

2011

2010

Mannen

3.615

3.533

3.446

3.572

3.807

Vrouwen

1.634

1.607

1.558

1.341

1.418

Totaal

5.249

5.140

5.004

4.913

5.225

Mannen in %

5,3%

5,3%

5,1%

5,3%

6,0%

Vrouwen in %

6,8%

7,1%

6,9%

5,8%

6,2%

Totaal in %

5,7%

5,8%

5,5%

5,5%

6,0%

65-70

Totaal mannen Totaal vrouwen

1.634

1.607

1.558

1.377

1.463

Totaal

5.249

5.140

5.004

5.356

5.723

2014

2013

2012

2011

2010

37.114

39.735

38.677

35.600

33.631

BPL-Flexpensioen

n.v.t.

n.v.t.

n.v.t.

974

953

Partnerpensioen**

17.618

16.086

15.526

16.852

16.995

Wezenpensioen

1.178

1.195

1.115

946

881

AOP

2.639

2.782

3.076

3.321

3.548

Anw

n.v.t.

n.v.t.

n.v.t.

506

492

58.549

59.798

58.394

58.199

56.500

2014

2013

2012

2011

2010

Mannen

305.402

300.388

297.727

308.228

310.042

Vrouwen

130.675

127.357

126.639

127.765

126.303

Totaal

436.077

427.745

424.366

435.993

436.345

Uitsplitsing aantal pensioengerechtigden Ouderdomspensioen*

Totaal

* vanaf ultimo 2012 inclusief flexpensioen ** vanaf ultimo 2012 inclusief ANW Verhouding gewezen deelnemers man/vrouw

32



33

3.2.2

Overzicht werkgevers

Verdeling loonsom per subsector

De volgende tabellen geven een weergave van de ontwikkeling van het aantal werkgevers van het fonds.

Glastuinbouw

60.504.621

594.800.272

Bos en Natuur

96.289.290

Hoveniersbedrijven

381.304.507

Bedrijfsverzorgingsdiensten

66.092.616

Open teelten Tuinbouw

116.339.824

Paddenstoelen

39.932.150

Open teelten Boomkwekerij

118.357.514

Bloembollengroothandel

46.296.363

Dierhouderij

166.756.976

Varkensverbetering

24.295.359

62.762.970

Overig

155.565.007

192.595.884

Totaal

2.644.425.473

Ondernemingen Aantal

Percentage

1- 4 werknemers

8.449

65,0%

5- 9 werknemers

2.316

17,8%

10- 24 werknemers

1.573

12,1%

25- 49 werknemers

432

3,3%

50- 99 werknemers

155

1,2%

100- 249 werknemers

56

0,4%

250- 499 werknemers

11

0,1%

8

0,1%

13.000

100%

Meer dan 500 werknemers Totaal

Open teelten Landbouw

Landbouwwerktuigen Exploiterende

Werkgevers naar aantal werknemers Aantal werknemers

522.532.119

Open teelten Bloembollen Tuinzaadbedrijven

3.3 Communicatie 3.3.1

Voorsorteren op Wet pensioencommunicatie

In 2014 heeft BPL in zijn communicatie al een voorschot genomen op de aanstaande Wet pensioencommunicatie. Het doel

Aantal werkgevers en werknemers per subsector 2014

van het wetsvoorstel pensioencommunicatie is om de informatieverstrekking over pensioenen te verbeteren. Het perspectief

2013

van de deelnemer staat daarin centraal. De informatie over het pensioen moet beter aansluiten bij de informatiebehoeften

aantal werkgevers

aantal werknemers

aantal werkgevers

aantal werknemers

2.519

21.315

2.630

21.507

2.079

19.142

2.106

19.154

verstrekte informatie. Ook moet de deelnemer meer inzicht krijgen in de risico’s rond zijn pensioen. De Tweede Kamer heeft

Hoveniersbedrijven

2.517

13.714

2.527

13.544

gezet om straks te kunnen voldoen aan de eisen van de Wet pensioencommunicatie. Voorbeelden daarvan zijn het project

Open teelten Tuinbouw

1.537

5.390

1.573

5.449

‘Verdere digitalisering BPL’, het toegankelijker maken van het pensioenreglement en de procesbrieven aan de verschillende

Open teelten Boomkwekerij

1.053

4.953

1.078

5.087

doelgroepen.

Dierhouderij

2.419

7.120

2.382

7.196

497

2.384

520

2.293

76

4.349

68

4.086

In het najaar van 2014 is het communicatiebeleidsplan voor de jaren 2015 tot en met 2017 opgesteld en door het bestuur

Open teelten Landbouw

989

2.740

1.015

2.636

vastgesteld. Dit beleidsplan is een strategische leidraad voor de pensioencommunicatie van BPL. Ook zijn de ambities van

Bos en Natuur

193

2.673

196

2.748

39

2.083

35

2.103

134

2.468

138

2.309

99

1.337

100

1.350

63

2.708

n.v.t.

n.v.t.

Geen cao van toepassing

53

3.122

53

3.058

Overig

28

5.795

91

4.871

Totaal

14.295

101.293

14.512

97.391

Glastuinbouw Landbouwwerktuigen Exploiterende Ondernemingen

Open teelten Bloembollen Tuinzaadbedrijven

Bedrijfsverzorgingsdiensten Paddenstoelen Bloembollengroothandel Groente- en Fruitverwerkende Industrie

en de kenmerken van de deelnemer, onder meer door ander taalgebruik. Bovendien moet de communicatie over het pensioen handelingsperspectief bieden: de deelnemer moet weten welke actie hij kan ondernemen op basis van de het wetsvoorstel pensioencommunicatie in maart 2015 aangenomen. BPL heeft in 2014 belangrijke voorbereidende stappen

3.3.2

Communicatiebeleidsplan 2015 tot en met 2017

het fonds op het gebied van pensioencommunicatie in dit plan vastgelegd. Belangrijke strategische uitgangspunten zijn: communicatie zoveel mogelijk digitaal, doelgroepen zichtbaarder maken in de communicatie, meer inzicht geven in de pensioensituatie, communicatie zoveel mogelijk segmenteren en de gewenste identiteit en ‘merkbelofte’ van BPL verder versterken. 3.3.3

Communicatiejaarplan 2015

Als afgeleide van het communicatiebeleidsplan is in het najaar van 2014 ook het communicatiejaarplan opgesteld en door het bestuur vastgesteld. In het jaarplan wordt de concrete uitwerking van de uitgangspunten uit het beleidsplan omschreven. Het gaat hierbij om de communicatiemiddelen die toegepast worden en een begroting. 3.3.4

Digitaal pensioenfonds

• Het aantal werkgevers is lager dan het aantal werkgevers op pagina 7, omdat in bovenstaand overzicht de ambtshalve aansluitingen en de werkgevers zonder personeel niet zijn meegeteld. Het aantal werkgevers is licht hoger ten opzichte van

BPL wil zijn deelnemers de informatie over hun pensioen zoveel mogelijk digitaal en op maat gesneden aanbieden. Met dit

de tabel met de verdeling naar aantal werknemers doordat op een aantal werkgevers meerdere cao’s van toepassing zijn;

doel is het plan ‘Verdere digitalisering BPL’ opgesteld. Dit plan omvat onder meer de volgende deelprojecten: de vernieuwing

• Het aantal werknemers is hoger dan het aantal werknemers op pagina 7, omdat een werknemer bij meerdere

34

en uitbreiding van de website van BPL, het opzetten van een Mijn omgeving op de website en het vernieuwen c.q. uitbreiden

werkgevers en/of sectoren werkzaam kan zijn. Het aantal werknemers ultimo 2014 wordt weergegeven exclusief de

van de pensioenplanner. In 2014 is de voorbereidingsfase van het project ‘Verdere digitalisering BPL’ afgerond. De realisatie

aspirant-werknemers (werknemers die nog niet de vereiste leeftijd hebben bereikt om deel te mogen nemen aan de

staat gepland voor het eind van het tweede kwartaal van 2015. Bij het project worden de CCC, het bestuur en vertegenwoor-

pensioenregeling).

digers van het VO nauw betrokken.



35

3.3.5

Werkgroep Maatschappelijk Verantwoord Beleggen (MVB)

3.3.11

1-meting communicatie

In 2014 behaalde BPL een gedeelde eerste plaats als beste pensioenfonds in Nederland op het gebied van verantwoord

In 2014 heeft een 1-meting plaatsgevonden om de toegankelijkheid en begrijpelijkheid van de communicatie vanuit BPL te

beleggen. Dat bleek uit onafhankelijk onderzoek van de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO). In

meten. De 1-meting was een vervolg op de 0-meting die in 2013 plaatsvond. Aan het onderzoek deden 517 deelnemers en

2013 eindigde BPL nog op de tweede plaats.

gepensioneerden mee. De communicatie werd beoordeeld met een rapportcijfer 7 (net als tijdens de 0-meting in 2013). De

De ambitie van BPL is om zijn positie op het gebied van maatschappelijk verantwoord beleggen verder te verbeteren en uit

steekwoorden degelijk, betrokken en betrouwbaar werden als passend bij het pensioenfonds genoemd. Meer aandacht mag

te bouwen. Daartoe werd in oktober 2014 een speciale werkgroep MVB opgericht. De werkgroep ontwikkelt voorstellen om

worden besteed aan heldere, transparante informatie over de eigen situatie en de financiële situatie van het fonds (beleggen

het MVB-beleid van BPL verder aan te scherpen, onder meer voor wat betreft de landenselectie, ‘groene’ beleggingen en het

en dekkingsgraad). De respondenten gaven aan schriftelijke informatie vanuit het fonds het prettigst te vinden. In 2015 zal

communiceren met en raadplegen van de deelnemers over MVB.

een 2-meting plaatsvinden.

3.3.6

Pensioenreglement toegankelijker maken

Het gebruik van hetzelfde, begrijpelijke taalniveau in alle uitingen van BPL bevordert de begrijpelijkheid en herkenbaarheid van de communicatie. Daarom hanteert BPL consequent taalniveau B (eenvoudig Nederlands). Dit uitgangspunt wordt ook toegepast op het pensioenreglement. In 2014 is een begin gemaakt met het herschrijven van het pensioenreglement in eenvoudig Nederlands (korte, actieve zinnen met logische opbouw en vaak voorkomende woorden). Het herschreven pensioenreglement zal digitaal (op de website) worden aangeboden. Er komen verschillende versies van het reglement, die toegesneden zijn op bepaalde groepen deelnemers. 3.3.7

Beoordelen en aanpassen procesbrieven

Voor de doelgroepen zijn de brieven van BPL een gezichtsbepalend visitekaartje van het fonds. Ook voor deze uitingen geldt dus dat zij begrijpelijk en toegankelijk moeten zijn. En dat de gehanteerde schrijfstijl consequent is. Daarom is in 2014 gestart met het beoordelen en zo nodig aanpassen van de brieven die BPL aan zijn doelgroepen stuurt. Het project zal medio 2015 worden afgerond. 3.3.8

Transparantie op website

BPL wil transparant en toegankelijk voor zijn doelgroepen zijn. Hierbij hoort ook inzicht in de bestuursstructuur van het fonds. Daarom is in 2014 gestart het fonds meer een gezicht te geven op de website. De verschillende bestuursleden en leden van de Rvt, het VO en de verschillende commissies worden met foto en kort CV voorgesteld op de website. 3.3.9

Pensioenmagazine ‘Later lekker leven’

In 2014 is het pensioenmagazine ‘Later lekker leven’ in maart en september verzonden. Het magazine richt zich op (aspirant) deelnemers, gepensioneerden en aangesloten werkgevers. In het magazine komen allerlei pensioenonderwerpen aan bod, zoals wijzigingen in de pensioenregeling, gesprekken met deelnemers, gepensioneerden en bestuurders en uitleg over pensioenonderwerpen. Het magazine verschijnt twee keer per jaar en heeft een oplage van 190.000. 3.3.10 Bijeenkomsten In 2014 vonden 5 deelnemersbijeenkomsten verspreid over het land plaats. Tijdens de bijeenkomsten werd ingegaan op de pensioenregeling van BPL en het beleggingsbeleid. De presentaties werden gegeven door de bestuurders en pensioen consulenten. Bezoekers konden vragen stellen over de pensioenregeling en over hun persoonlijke UPO. Ook is er een bijeenkomst georganiseerd voor bedrijven die zich vrijwillig hebben aangesloten bij BPL. Deze bijeenkomsten werden door de aanwezigen zeer gewaardeerd, met als gemiddeld rapportcijfer een 8. In 2015 staan er weer nieuwe deelnemersbijeenkomsten en ook een nieuwe bijeenkomst voor vrijwillig aangesloten bedrijven gepland.

36



37

Vermogensbeheer

38



39

4. Vermogensbeheer

De zorg over financiële instellingen is veelal terug te voeren op de constatering dat financiële instellingen de afgelopen decennia het klantbelang ondergeschikt hebben gemaakt en meer voor eigen winst en voor de belangen van hun aandeelhouders zijn gaan handelen. Met als gevolg verwevenheid van de basisfunctie van financiële instellingen en speculatieve activiteiten van financiële instellingen op financiële markten. Doordat banken belangrijk voor de economie zijn en politici er

4.1

Verantwoord Beleggen

belang bij hebben banken in financiële nood te redden, wordt schade die is opgelopen door genomen risico’s afgewenteld op de samenleving. Als het goed gaat, vloeien de baten echter richting de banken en hun aandeelhouders. In plaats van

BPL staat voor een goed en betaalbaar pensioen. BPL is van mening dat verantwoord beleggen bijdraagt aan het realiseren

dienstbaar te zijn aan hun klanten en de samenleving, schaden banken op deze manier juist deze belangen. De best-in-class

van een goed en betaalbaar pensioen voor huidige en toekomstige generaties. Daarom besteedt BPL waar nodig en mogelijk

benadering, een relatieve analyse waarbij de slechtst presterende financiële instellingen worden uitgesloten van belegging,

aandacht aan ecologische, sociale en governance onderwerpen. Maatschappelijk verantwoord ondernemen door onderne

beperkt de blootstelling van het fonds aan de financiële instellingen die immoreel verantwoord gedrag hebben laten zien.

mingen waarin belegd wordt speelt een belangrijke rol. 4.1.5 Uitsluiting In 2014 was BPL het beste pensioenfonds in Nederland op het gebied van verantwoord beleggen, samen met het Pensioenfonds Zorg en Welzijn. Dat blijkt uit onafhankelijk onderzoek van de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling

Ondernemingen

(VBDO). In 2013 eindigde BPL nog op de tweede plaats. Elk jaar wordt door de Vereniging van Beleggers voor Duurzame

BPL hanteert sinds 2008 een uitsluitingsbeleid ten aanzien van controversiële wapens. Het fonds belegt niet in

Ontwikkeling een benchmark gepubliceerd waarin Nederlandse pensioenfondsen gerangschikt worden op basis van

ondernemingen die kernwapens, biologische wapens, chemische wapens, anti persoonsmijnen, clustermunitie,

verantwoord beleggen beleid en prestaties.

munitie met verarmd uranium en witte fosfor bommen produceren en/of verhandelen. De discretionaire aandelen- en bedrijfsobligatieportefeuilles van het fonds worden in overeenstemming met dit beleid beheerd. Het uitsluitingsbeleid

4.1.1 Uitgangspunten

ten aanzien van controversiële wapens is terug te vinden op de website van het fonds.

Als uitgangspunt hanteert het fonds de principes van het Global Compact van de Verenigde Naties. Deze tien principes zijn

Daarnaast wenst BPL niet te beleggen in ondernemingen als deze structureel de principes van het Global Compact

gerelateerd aan de mensenrechten, arbeidsnormen, milieu en anti-corruptie en vinden hun oorsprong in internationaal

schenden. Een onafhankelijk onderzoeksbureau (Ethix) stelt vast of een onderneming een of meerdere principes van

breed geaccepteerde verdragen zoals de Universele Verklaring inzake de Rechten van de Mens en de conventies van de

het Global Compact stelselmatig schendt. Indien een onderneming gedurende 2 jaar het Global Compact schendt kan

Internationale Arbeidsorganisatie (ILO).

de onderneming worden uitgesloten van het belegbaar universum en worden de posities, indien die er zijn, verkocht. Uitgesloten ondernemingen die niet langer het Global Compact schenden of niet langer betrokken zijn bij de productie

4.1.2

Instrumenten

van controversiële wapens worden weer opgenomen in het belegbaar universum.

Voor het verantwoord beleggen beleid hanteert BPL een generieke aanpak waarbij gebruik wordt gemaakt van drie instrumenten:

Landen

• Uitsluitingsbeleid;

BPL voert een landenbeleid. Een belangrijk handvat bij de uitvoering van het landenbeleid is de Sanctiewet 1977. De Sanctie

• Engagement, aangaan van dialoog met ondernemingen;

wet 1977 is een handelsrestrictielijst. Bij het samenstellen van de landen uitsluitingslijst worden daarom niet automatisch

• Corporate governance en stemmen op aandeelhoudersvergaderingen.

alle landen waartegen beperkende maatregelen (sancties) zijn genomen, overgenomen in het uitsluitingsbeleid, maar wordt ook rekening gehouden met de inhoud van de beperkende maatregelen, zoals verwoord in de diverse verordeningen.

Aanvullend past BPL bij gelegenheid aanvullende verantwoord beleggen instrumenten en criteria toe. Per individueel mandaat beoordeelt het fonds of dit van toegevoegde waarde is. Specifieke aandacht krijgen de instrumenten ESG-integratie,

Landen komen in aanmerking voor uitsluiting wanneer aannemelijk is dat:

ofwel het systematisch en op consistente wijze meewegen van duurzaamheidsfactoren in beleggingsprocessen en de

1. Machthebbers op systematische wijze de fundamentele mensenrechten van (hun) burgers schenden;

best-in-class analyse ten aanzien van financiële instellingen.

2. Vanwege een hoge mate van corruptie toevertrouwde middelen in dergelijke landen niet ten goede komen aan duurzame

4.1.3 ESG-integratie

3. Er een schending is van het non-proliferatieverdrag.

BPL heeft de overtuiging dat het inzichtelijk maken van relevante ecologische, sociale en goed bestuur (ESG) factoren, en de

Uitsluitingsbeleid tegenpartijen

daarmee verbonden specifieke risico’s, bijdraagt aan het maken van beter geïnformeerde beleggingsbeslissingen. De ESG-

Het verantwoord beleggen beleid beperkt zich niet strikt tot de beleggingsportefeuille. Ook bij de selectie en aanstelling

integratie draagt in potentie dus bij aan een hoger voor risico gecorrigeerd rendement van de beleggingen in portefeuille.

van vermogensbeheerders en tegenpartijen spelen maatschappelijke factoren een belangrijke rol. BPL toetst daartoe

ontwikkeling van de economische situatie en welvaart van de bevolking;

tegenpartijen en brokers evenals aangestelde vermogensbeheerders op gedragsaspecten en hanteert een uitsluitingsbeleid Bijvoorbeeld, bij beleggingen in staatsobligaties uit opkomende markten spelen de ESG-factoren die vaak buiten de traditionele

wanneer prestaties op deze gedragsaspecten ondermaats zijn. Binnen dit kader zijn de mate waarin klantbelang centraal

financiële analyses vallen, maar die van grote invloed kunnen zijn op de prestaties op de lange termijn, een structurele rol in

wordt gesteld, ongewenste bestuurspraktijken en excessief beloningsbeleid relevante aspecten waarop getoetst wordt.

het beleggingsproces. BPL heeft de ESG-factoren op vooruitstrevende wijze in het beleggingsproces verwerkt. Met als gevolg dat landen met de minste ESG risico’s en de beste ESG perspectieven een groter gewicht in de portefeuille hebben.

4.1.6 Engagement Het doel van engagement is om ondernemingen waarin het fonds belegt aan te sporen tot beter gedrag en om

4.1.4

Best-in-class benadering

aandeelhouderswaarde te creëren. Aan de hand van thema’s gaat het fonds de dialoog aan met ondernemingen.

Als aanvullend instrument past BPL waar mogelijk een best-in-class beleggingsbeleid toe. Dit beleid wordt specifiek toegepast op

Er zijn in 2014 nieuwe engagement casussen gestart rond de engagementthema’s sociale kwesties in de landbouwketen

beleggingen in de financiële dienstverlening. Deze aanpak is omarmd naar aanleiding van zorgen over het beleggen in de financiële

en kwaliteit en nominatie van ondernemingsbestuur. Het engagementthema ESG-Investeringsrisico’s onconventionele

dienstverlening, in het bijzonder in investment banks. Deze zorgen zijn enerzijds financieel van aard en anderzijds maatschappelijk.

energiebronnen is in 2014 afgerond. Daarnaast lopen er nog engagementzaken op thema’s als ‘Global Compact schendingen

40



41

mensenrechten’ en ‘Verantwoord ketenbeheer soja’. Ondernemingen die slecht scoren op deze thema’s worden aangespoord

verschillen groot. De Duitse economie groeide met circa 1,4% terwijl in Italië sprake was van een recessie. Door de haperende

om hun gedrag te verbeteren.

economie zijn ook de inflatiecijfers verder gedaald. De totale inflatie in de eurozone (headline inflatiecijfer) is in de loop van het jaar tot circa 0% gedaald.

In het halfjaarverslag Verantwoord Beleggen staan de namen van ondernemingen vermeld waarmee engagement trajecten zijn opgezet. Dit verslag kunt u vinden op de website van het fonds.

Door de magere economische groei en de aanhoudende daling van de inflatiecijfers in de eurozone, heeft de Europese Centrale Bank (ECB) additionele maatregelen genomen. De beleidsrente is in twee stappen verlaagd naar 0,05% en de

4.1.7

Corporate governance

depositorente is verlaagd tot -0,2%. Daarnaast zijn nieuwe liquiditeitsverschaffende maatregelen genomen, de zogenaamde Targeted Longer-Term Refinancing Operations (TLTRO’s). Ook lanceerde de ECB nieuwe opkoopprogramma’s van gedekte

Corporate governance en stemmen op aandeelhoudersvergaderingen vormt een onderdeel van het verantwoord beleggen beleid.

obligaties (covered bonds) en obligaties met onderpand (asset backed securities). De Bank of Japan verruimde het monetaire beleid ook door het bestaande opkoopprogramma uit te breiden. De Amerikaanse centrale bank (Fed) bouwde

Stemmen op aandeelhoudersvergaderingen

het opkoopprogramma van staatsobligaties en hypotheekgerelateerde obligaties juist af gedurende 2014. Naast de

Het fonds is een wereldwijde aandelenbelegger en heeft ervoor gekozen het stemmen op aandeelhoudersvergaderingen over

macro-economische ontwikkelingen speelden diverse geopolitieke gebeurtenissen een belangrijke rol. De onrust in

te dragen aan Syntrus Achmea Vermogensbeheer. Op deze wijze is het fonds in staat wereldwijd te stemmen op aandeel-

Oekraïne leidde tot spanningen tussen Rusland en het Westen, met economische sancties tot gevolg.

houdersvergaderingen van bedrijven waarin wordt belegd. Syntrus Achmea maakt bij het uitoefenen van het stemrecht gebruik van de stemanalyses en stemadviezen van het bureau Institutional Shareholder Services (ISS). ISS houdt rekening met de internationaal geaccepteerde corporate governance codes zoals die van de OECD en International Corporate

4.3 Beleggingsrendementen

Governance Netwerk (ICGN). Daarnaast houdt ISS voor iedere afzonderlijke markt rekening met lokale weten regelgeving en heersende corporate governance codes.

De totaalrendementen in 2014 waren voor de meeste beleggingscategorieën positief. Gedurende het jaar was de volatiliteit laag. Alleen in het vierde kwartaal nam de onrust toe en was sprake van oplopende volatiliteit. Net als voorgaande jaren was

Verantwoording stemactiviteiten

het monetaire beleid een dominante factor op de financiële markten. De renteniveaus in de eurozone daalden gedurende het

BPL stemde in 2014 op 1.025 aandeelhoudersvergaderingen, waarbij 12.038 agendapunten de revue passeerden. In 2014

jaar naar nieuwe, historisch lage niveaus mede door toedoen van de ECB. Ook de valutabewegingen werden sterk gedreven

werd in ruim 11% van alle agendapunten tegen het management gestemd. Ook dit jaar ging het hier vooral om de benoeming

door de acties van centrale banken. De forse daling van de olieprijs en de westerse sancties zetten Russische activa fors

van bestuurders van ondernemingen (niet onafhankelijk waar dit wel geëist of gewenst is) en beloningsstructuren (excessief,

onder druk.

onvoldoende toegelicht of niet transparant genoeg). Op aandeelhoudersresoluties over milieu, sociale en governance kwesties werd ook relatief vaak (meer dan de helft van de gevallen) tegen het management gestemd. BPL publiceert op zijn

De totaalrendementen op staatsobligaties van zowel de kernlanden als de niet-kernlanden in de eurozone bedroegen meer

website hoe zij heeft gestemd per aandeelhoudersvergadering. Tevens plaatst het fonds elk kwartaal een verslag op de

dan 10% in 2014. De renteniveaus daalden gedurende het jaar naar nieuwe, historisch lage niveaus. De lage economische

website met vermelding van stemactiviteiten en actuele ontwikkelingen op het gebied van corporate governance.

groei, de dalende inflatiecijfers en de nieuwe maatregelen van de ECB waren hier de oorzaak van. De Duitse 10-jaarsrente daalde van 1,9% eind 2013 naar 0,5% eind 2014. Dit is het laagste niveau ooit. Ook de kapitaalmarktrentes in Italië en Spanje

Class actions

daalden fors. De Italiaanse 10-jaarsrente daalde van 4,1% eind 2013 naar 1,9% eind 2014 en de Spaanse 10-jaarsrente daal-

BPL heeft dit jaar niet deelgenomen aan juridische procedures, maar maakte in 2014 wel gebruik van class actions filings.

de van 4,2% naar 1,6% gedurende 2014. Inflatiegerelateerde obligaties profiteerden van de daling van de reële rente.

Dit geldt met name voor juridische procedures die in Amerika zijn gevoerd. Indien de uitkomst van de juridische procedure bestaat uit een schadevergoeding, of wanneer het tot een schikking is gekomen waarbij een vergoeding is vast komen te

Ook op de risicovollere vastrentende categorieën werd een positief rendement behaald. Investment Grade Credits profiteerden

staan, dan kunnen alle beleggers die tot de class behoren hier aanspraak op maken. De schadevergoeding wordt pro rata

van een daling van zowel de risicovrije rente als van de risico-opslag. De beleggingscategorie Global High Yield bleef wel

verdeeld over de beleggers die een zogenoemd claim form hebben ingediend.

wat achter bij de andere vastrentende categorieën. In de tweede helft van 2014 liep de risico-opslag gestaag op. Dit kwam mede door de forse daling van de olieprijs waardoor de risico-opslagen voor energiebedrijven in de High Yield markt

4.1.8 Rapportage

opliepen. Schuldpapier uit opkomende markten in harde valuta (EMD HC) steeg sterk in waarde vanwege de daling van de Amerikaanse kapitaalmarktrente en de stijging van de US dollar. Schuldpapier uit opkomende landen in lokale valuta (EMD

BPL rapporteert elk halfjaar op zijn website over het gevoerde beleid op het gebied van verantwoord beleggen. Tevens heeft

LC) rendeerde veel lager vanwege het ontbreken van het positieve valuta-effect en het fors negatieve rendement op Russische

het fonds een aantal documenten op de website geplaatst zoals het verantwoord beleggen beleid, uitsluitingsbeleid en

staatsobligaties. Gezamenlijk kwam het rendement op schuldpapier uit opkomende markten uit op meer dan 10%.

stembeleid. Het fonds blijft zich inzetten om verantwoord beleggen verder in het beleggingsbeleid door te voeren en uit te breiden naar meer beleggingscategorieën. Sinds 2012 maakt BPL ook de lijst van ondernemingen waarin zij belegt openbaar

De beleggingscategorie aandelen liet voor het derde achtereenvolgende jaar een positief totaalrendement zien. Het aanhou-

en publiceert deze op de website.

dende ruime monetaire beleid en de positieve economische ontwikkelingen in de Verenigde Staten waren de belangrijkste oorzaken hiervan. Vooral Amerikaanse aandelen profiteerden van deze ontwikkelingen en lieten hoge rendementen zien (+28%). Aandelen uit opkomende landen (11%) en Europa (7%) bleven in lokale valuta per saldo achter bij de andere regio’s

4.2

Marktontwikkelingen 2014

maar sloten het jaar toch in de plus af. De Japanse aandelenmarkt herstelde in de tweede helft van 2014 mede door de verruimende maatregelen van de Bank of Japan (BoJ).

In 2014 werden de verschillen tussen regio’s en landen duidelijk zichtbaar. De economische groei in de opkomende markten zwakte af ten opzichte van een jaar eerder maar nog steeds was sprake van circa 4,4% groei. In de Verenigde Staten

De uiteenlopende bewegingen van economische groei en monetair beleid, leidden tot grote valutabewegingen. In het

versnelde de economische groei na een zwak eerste kwartaal. Over de hele linie was verbetering waar te nemen en de

middelpunt van het valutageweld stond de Amerikaanse dollar. Deze munt steeg in waarde ten opzichte van de andere

Amerikaanse economie groeide naar verwachting met 2,2%. De inflatie in de Verenigde Staten schommelde grofweg tussen

grote valuta’s. Per saldo daalde de euro met circa 11% ten opzichte van de Amerikaanse dollar. Ook binnen de opkomende

de 1,5% en 2,0% gedurende het jaar. De macro-economische situatie in de eurozone was daarentegen minder rooskleurig.

marktenvaluta’s waren enkele opvallende bewegingen. De Russische roebel ging behoorlijk onderuit ten opzichte van de

De economische groei voor de gezamenlijke muntunie bedroeg een magere 0,8% in 2014. Ook binnen de eurozone blijven de

Amerikaanse dollar en de euro. Een gevolg van de, door westerse sancties verergerde, kapitaalvlucht uit Rusland.

42



43

De rentedaling zorgde voor een hoog rendement op staatsleningen. De overweging van perifere landen zorgde voor een De waarde van de portefeuille en de verdeling van het vermogen over de verschillende beleggingscategorieën aan het einde

outperformance. In 2014 was er een grote vraag naar bedrijfsobligaties, covered bonds en overheidsgerelateerd papier

van het jaar ten opzichte van de situatie aan het begin van het jaar wordt weergegeven in onderstaande tabel:

(credits). De aanhoudende steunmaatregelen van centrale banken en een lage inflatie zorgden er voor dat de gemiddelde risico opslag voor credits vooral in de eerste helft van 2014 verder afnam. De tweede helft van het jaar was meer volatiel.

2014

Bedragen x a 1.000.000

2013

Bedrag

Percentage

Normportefeuille

Bedrag

Percentage

Aandelen

4.121

32,3%

25,0%

3.178

29,3%

Vastrentende waarden

6.304

49,5%

53,0%

5.441

50,1%

346

2,7%

3,5%

286

2,6%

1.842

14,5%

18,0%

1.827

16,8%

24

0,2%

0,5%

28

0,3%

Beleggingsdebiteuren

114

0,9%

115

1,1%

Beleggingscrediteuren

-18

-0,1%

-17

-0,2%

12.733

100,0%

10.859

100,0%

Alternatieve beleggingen Vastgoed Liquide middelen

Totaal exclusief portefeuilles ter afdekking renterisico Valuta- en renteafdekking Totaal inclusief portefeuilles ter afdekking renterisico

100%

411

-395

13.144

10.464

High Yield De beleggingscategorie Global High Yield liet een licht positief rendement zien in 2014 en bleef wat achter bij de andere vast rentende categorieën door de gestegen risico-opslag. Deze categorie heeft het voorgaande jaren erg goed gedaan en was daardoor behoorlijk duur geworden en daarmee gevoelig voor tegenvallend nieuws. Dit kwam uiteindelijk vooral uit de hoek van de oliegerelateerde bedrijven binnen High Yield. Schuldpapier opkomende landen Eind 2014 waren de meest volatiele weken voor deze beleggingscategorie door de val van de olieprijzen wat, de stress deed toenemen. De turbulentie aan het eind van het jaar woog zwaar op het volledige jaarrendement. Vooral schuldpapier uit opkomende markten in harde valuta steeg in 2014 in waarde. Een kentering na de negatieve rendementen die vorig jaar werden behaald. Binnen de valuta’s van opkomende markten waren enkele opvallende bewegingen. De Russische roebel daalde flink ten opzichte van de Amerikaanse dollar en de euro. Dit werd veroorzaakt door de kapitaalvlucht uit Rusland die mede veroorzaakt werd door de westerse sancties. De positionering van één van de vermogensbeheerders leidde er vervolgens toe dat in deze categorie een underperformance werd behaald. Per saldo behaalde daarmee de vastrentende waarden portefeuille met een rendement van 13,1% versus een benchmarkrendement van 13,2%. Dit houdt een underperformance in van 0,1%.

Onderstaande tabel geeft de performance weer, uitgesplitst naar de verschillende categorieën waarin BPL belegt. 4.4.2 Aandelen

2014

2014

Portefeuille

Benchmark

Aandelen

14,5%

15,6%


13,1%

13,2%

Alternatieve beleggingen

9,7%

6,1%

Vastgoed

3,4%

4,8%

Liquide middelen

0,5%

1,0%

Hoewel de beurzen in de breedte stegen, was er sprake van duidelijke voorkeuren binnen de verschillende markten.

Totaal

11,9%

12,3%

Dit kwam tot uitdrukking in het soort aandelen dat werd gekocht. Defensieve aandelen van bedrijven met stabiele en

Inclusief rentehedge

20,0%

Het rendement van 11,9% weerspiegelt een goed beleggingsjaar waarin zowel aandelen als vastrentende waarden een sterke

2014 was een jaar met twee gezichten. Het jaar begon zoals 2013 eindigde: positief. De beurzen stegen verder en nieuwe records werden gebroken. Het laatste kwartaal van 2014 nam de volatiliteit echter flink toe en zagen we flinke bewegingen in de olie- en commodityprijzen (meest dalingen), valuta (daling van de euro) en de beurzen. Per saldo steeg de Europese beurs met zo’n 7% en de Amerikaanse beurs met 28% in euro’s. Het verschil in performance wordt deels verklaard door de dalende euro. Opkomende markten stegen met 11%.

voorspelbare winstgroei, deden het beter dan meer cyclische aandelen. De factoren “Kwaliteit” (stabiele winsten, weinig schuld) en “Momentum” (positieve koerstrend en positieve winsttrend) deden het beter dan de factor “Waarde” (lage waardering). Portefeuilles die inspeelden op aandelen met een lage volatiliteit, de Low Vol strategieën deden het ook goed.

positieve bijdrage leverden. Inclusief de bijdrage van de rentehedge bedroeg het rendement zelfs 20,0%. Helaas waren deze rendementen voor een groot deel het gevolg van de dalende rente. Doordat het fonds het renterisico gedeeltelijk afdekt ging

High Conviction

dit rendement toch gepaard met een daling van de dekkingsgraad. Het rendement lag onder het benchmarkrendement van

Zowel in de Verenigde Staten als in Europa werd een positief rendement behaald. Ten opzichte van de benchmark bleef de

12,3%. Dit was vooral te wijten aan tegenvallende resultaten van de vermogensbeheerders in de aandelenmandaten.

portefeuille achter. In beide regio’s werd dit verklaard door de nadruk op de factor Waarde. In de economisch gevoelige

Hieronder wordt nader op de resultaten ingegaan.

sectoren en de gezondheidszorg werkte de positionering naar minder dure aandelen niet. Verder waren er veel overnames die niet zozeer gedreven werden door waardering, maar vooral om fiscale redenen plaatsvonden.

4.4 Rendementen per beleggingscategorie

Low Volatility Normaal gesproken blijven Low Volatility portefeuilles achter in sterk stijgende aandelenmarkten. Dit jaar was dit echter niet

4.4.1


het geval. Door de lage economische groei en de lage rendementen op obligaties waren aandelen van stabiele bedrijven met een goed en stabiel dividend rendement erg in trek. De Low Volatility portefeuille bevat veel van dit soort aandelen en deed

Euro staats- en bedrijfsobligaties

het daarom beter dan de wereldwijde beurzen.

De renteniveaus in de eurozone daalden in 2014 tot historische dieptepunten. Ook de rendementsverschillen tussen de Zuid- en Noord Europese landen namen af. De rentedaling is vooral toe te schrijven aan de gestaag dalende inflatie en

Aandelen opkomende markten

inflatieverwachtingen. Ondanks twee verlagingen van de beleidsrentes van de ECB en verdere stimuleringsprogramma's

De aandelen opkomende markten beleefden wederom een volatiel jaar, gedreven door externe factoren als de sterk

raakte de inflatie in de eurozone steeds verder verwijderd van de door de ECB nagestreefde "close to, but below, 2%".

appreciërende Amerikaanse dollar en de sterk dalende olieprijs. Ook geopolitieke factoren, als het conflict tussen Rusland

Verdere maatregelen, onder meer bestaande uit het opkopen van staatsleningen, worden daarmee steeds waarschijnlijker.

en Oekraïne, hadden een sterke invloed op het rendement. Ondanks dat de aandelen in opkomende markten fors

44



45

achterbleven bij aandelen in de ontwikkelde markten behaalden de aandelen opkomende markten een sterk positief

4.5

Aanpassingen beleggingsbeleid

absoluut rendement. Ook deze categorie wist een outperformance te behalen. Verantwoord beleggen Small Cap aandelen

Gedurende 2014 is het verantwoord beleggen verder doorgevoerd in de portefeuilles. In navolging van enkele grote

De Europese Small Cap portefeuille kende, net als de bredere markt, een zeer onrustig jaar. Desondanks eindigde het

aandelenportefeuilles zijn nu ook ESG-factoren geïntegreerd in het beheer van de door Syntrus Achmea beheerde

rendement op ruim 8% inclusief een goede outperformance. De aandelenportefeuille van BPL is in 2014 met 14,5%

portefeuille bedrijfsobligaties (credits). Verder is het uitsluitingsbeleid in meer onderdelen van de portefeuille doorgevoerd.

gestegen. De benchmark steeg met 15,6%, een underperformance van 1,1%-punt. Bepalen van het strategisch beleggingsbeleid 4.4.3

Alternatieve beleggingen

Het bepalen van het strategisch beleggingsbeleid begint bij het uitvoeren van een ALM-studie waarin de doelstelling en ambitie van BPL worden gekoppeld aan de risicohouding. De beleggingsbeginselen worden hierbij als uitgangspunt

De portefeuille alternatieve beleggingen bestond in 2014 uit:

gehanteerd. BPL is in het najaar van 2014 gestart met een ALM-studie waarin o.a. de gevolgen van de nieuwe weten regelgeving worden doorgerekend. Een van de doelstellingen van deze ALM-studie is het vaststellen van een toekomst-

Private equity

bestendig beleggingsbeleid waarbij een evenwicht wordt gevonden tussen beperking van het dekkingsgraadrisico enerzijds

De private equity markt bereikte gedurende 2014 opnieuw historische hoogtepunten. Zowel voor wat betreft de instroom van

en het streven naar een geïndexeerd pensioen anderzijds.

nieuw geld als de opkomst van mega fondsen (groter dan $ 5 miljard). Desondanks bleef het totale niveau van aankopen door de fondsen sterk achter bij voorgaande jaren als gevolg van de zeer hoge prijzen die werden gevraagd. De fondsen toonden dus in

In 2015 zal de ALM worden gevolgd door een portefeuille constructie studie om de portefeuille concreet in te vullen met

tegenstelling tot 2006 en 2007 meer discipline. Aan de verkoopzijde werden nieuwe historische records gebroken waardoor grote

beleggingscategorieën en instrumenten om risico’s te beheersen.

bedragen terugvloeiden naar de investeerders. De beleggingen in de portefeuille behaalden over 2014 een positief rendement van 10,8%. Ook dit jaar blijven deze beleggingen achter bij de benchmark die is gebaseerd op beursgenoteerde aandelen 18,2%.

Dynamisch beleggingsbeleid Binnen de ruimte die het fonds heeft om zijn beleggingsbeleid aan te passen is gedurende de tweede helft van 2014 het

Infrastructuur

belang in aandelen uitgebreid ten koste van staatsobligaties. Omdat door de sterke rentedaling staatsobligaties sterker

De infrastructuurbeleggingen presteerden sterk. Naast hogere waarderingen als gevolg van een lage discount factor, die

rendeerden dan aandelen had deze dynamische positie een licht negatief effect op het rendement gedurende het jaar.

wordt veroorzaakt door een lage rentestand, stegen ook de vrije kasstromen bij de fondsen. De meer macro-economisch gevoelige investeringen zoals tolwegen en havens wisten hun voordeel te doen met de economische groei. Binnen de

Aanscherping van het beleggingsbeleid

energiesector blijft de vraag naar nieuwe investeringen in hernieuwbare energie alsook infrastructuur voor transport en

Naar aanleiding van het beleggingsonderzoek dat DNB bij BPL heeft uitgevoerd, en de sectorbrief van DNB over het thema

opslag van gas en olie hoog. De infrastructuurbeleggingen behaalden in 2014 een rendement van 15,5%, ruim beter dan de

onderzoek ‘Uitbesteding vermogensbeheer’, heeft het bestuur in 2014 het beleggingsbeleid van het fonds verder aangescherpt.

benchmark (3,1%). Als benchmark wordt de korte rente, 1 weeks EURIBOR, plus een opslag van 3% gehanteerd. Door het

Dit betrof met name de eisen die worden gesteld aan (de selectie en evaluatie van) de fiduciair beheerder en de vermogens-

goede rendement op de portefeuille en de lage rentestand werd deze gemakkelijk verslagen.

beheerders. Op de onderdelen marktrisico, liquiditeitsrisico en actief risico zijn de beheersmaatregelen verder aangescherpt.

4.4.4 Vastgoed

Dynamische Asset Allocatie (DAA) 2014 werd ingegaan met een overwogen positie op de categorie aandelen ten koste van Europese staatsobligaties. De

De Nederlandse vastgoedmarkt liet in 2014 licht herstel zien ten opzichte van de zwakke voorgaande jaren. Opvallend was

aandelenoverweging betrof de regio’s opkomende landen, de Verenigde Staten en Europa. Door de stijging van de aandelen

de interesse van buitenlandse beleggers in de Nederlandse vastgoedmarkt. Zowel in de sectoren woningen, winkels als

koersen bereikten Amerikaanse aandelen medio 2014 een neutrale tot hoge waardering. Op dat moment is de overweging

kantoren werden grote portefeuille aankopen door buitenlandse beleggers gedaan. Dit droeg bij aan het herstel van de

op aandelen Verenigde Staten gesloten. De opbrengst is herbelegd in aandelen opkomende markten. Ondanks het positieve

Nederlandse vastgoedmarkt.

rendement op aandelen gedurende 2014, resulteerde een kleine underperformance op de DAA-posities. Dit werd veroorzaakt door de onderweging van Europese staatsobligaties, die ook het jaar in de plus afsloten.

Hieronder wordt aangeven wat in 2014 de situatie per sector was: • Woningen: de koopwoningenmarkt liet in 2014 een sterk herstel zien. Er werden veel meer woningen verkocht dan in voor-

Verdere wijzigingen in de beleggingsportefeuille

gaande jaren. Ook de waarde van koopwoningen steeg, vooral in de Randstad. De koopwoningenmarkt werd ondersteund

Gedurende 2014 is de portefeuille van kansen opnieuw beoordeeld. Geconcludeerd is dat de complexiteit van deze porte-

door overheidsmaatregelen zoals aanpassingen in het schenkingsrecht. Hierdoor werd het voor veel mensen aantrekkelijk

feuille onvoldoende werd gecompenseerd door rendement. Het initiatief voor deze portefeuille is daarmee in 2014 beëindigd.

om in 2014 een huis te kopen. Het effect hiervan op de waardeontwikkeling in de huurwoningenmarkt was beperkt. De huren lieten in 2014 een stijging zien. Dit kwam onder andere doordat de huurverhoging in het gereguleerde segment inkomens afhankelijk is. De waarde van huurwoningen bleef nagenoeg onveranderd. De bezettingsgraad van huurwoningen is hoog.

4.6 Z-score en performancetoets

• Winkels: Ook in 2014 zet de tweedeling in de winkelmarkt door. De waarde van winkels op A-locaties is relatief stabiel. Op B en C-locaties dalen de huren van winkelruimte en staat ook de waarde van de winkels onder druk. Ook de leegstand

Op 24 april 1998 is de ‘Vrijstellingsregeling Wet Bedrijfspensioenfondsen’ officieel in werking getreden. Deze regeling is

neemt in dit segment toe. De impact van internetverkopen is vooralsnog beperkt. Dit is voor sommige segmenten binnen

uitgevaardigd door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en heeft als belangrijkste doel werkgevers

de winkelmarkt wel merkbaar, bijvoorbeeld elektronische verkoop.

vrijstelling te verlenen van de verplichtstelling van deelname aan een bedrijfstakpensioenfonds indien de beleggings-

• Kantoren: Ook in de kantorensector is er sprake van een tweedeling. De structurele overcapaciteit zorgt voor aanhoudende

performance van het fonds ontoereikend is.

druk op de kantorenmarkt. Daarnaast zijn er ook segmenten in de markt waar weinig leegstand is en de waarden van kantoren stijgen. Een voorbeeld hiervan is de Zuid-as in Amsterdam.

Z-score De z-score maakt deel uit van de performancetoets. Deze score wordt grotendeels bepaald door het verschil tussen het

De portefeuille presteerde met 3,4% slechter dan de benchmark (4,8%)

46


werkelijk behaalde rendement en het rendement van de normportefeuille. Daarmee is het een indicator voor de mate van


47

out- of underperformance op de beleggingen. Het rendement geeft na correctie voor beleggingskosten en beleggingsrisico een z-score over 2014 van -0,26. Performancetoets Volgens de vrijstellingsregeling wordt de performancetoets toegepast over de periode 2010 tot en met 2014. Als de uitkomst van de performancetoets lager is dan nul, dan heeft een werkgever de mogelijkheid een verzoek tot vrijstelling van verplichte deelname aan het pensioenfonds in te dienen. De performancetoets wordt berekend door de z-scores van de afgelopen vijf jaar bij elkaar op te tellen, dit getal te delen door de wortel van vijf en bij de uitkomst van die berekening 1,28 op te tellen. De performancetoets over de periode 2010 tot en met 2014 bedraagt 0,79. Daarmee blijft de performancetoets boven het vereiste minimum.

4.7 Vooruitblik Voor 2015 is de verwachting dat de wereldwijde, economische groei aantrekt maar de verschillen tussen de regio’s en landen blijven groot. Het “momentum” in de Amerikaanse economie is gunstig. We verwachten dat de Amerikaanse economische expansie doorzet. De situatie in de eurozone blijft problematisch. De verschillen tussen de landen zijn groot en structurele maatregelen worden maar beperkt doorgevoerd. De economische groei is laag en blijft kwetsbaar. Voor 2015 zijn wel een paar lichtpuntjes waar te nemen. De depreciatie van de euro, de gedaalde olieprijs, het herstel van de kredietverlening en nieuwe maatregelen van de ECB zijn positieve factoren voor de economie in de eurozone. In de opkomende landen is het macroeconomisch beeld gemengd. De Chinese economie koelt gestaag af terwijl Rusland grote hinder ondervindt van de westerse sancties en de daling van de olieprijs. Wereldwijd is er sprake van een lage inflatieomgeving. De deflationaire krachten blijven per saldo sterk. De voornaamste oorzaken hiervan zijn: de pogingen tot schuldafbouw en de daardoor haperende vraag, de overcapaciteit op de arbeidsmarkt (vooral in de eurozone), waardoor de loongroei gematigd blijft, en de fors gedaalde olieprijs. Hierdoor zal de headline inflatie onder de doelstelling van de centrale banken in de ontwikkelde markten blijven. De situatie in de eurozone is het meest onzeker. Dit betekent dat in 2015 het monetair beleid ruim zal blijven en dat nieuwe maatregelen genomen zullen worden. Maar ook hier zal divergentie optreden tussen de verschillende regio’s en landen. De Fed bereidt zich voor om de beleidsrente te verhogen in 2015. Maar gezien de gematigde inflatie en de zwakke groeiomgeving in de andere ontwikkelde markten, zal ze terughoudend zijn met het snel en fors verhogen van de beleidsrente. Een eerste rentestap wordt pas op zijn vroegst medio 2015 verwacht. De ECB en de BoJ daarentegen zullen de beleidsrente voorlopig niet verhogen. Sterker nog, beide centrale banken hebben recent nog additionele maatregelen getroffen om het monetaire beleid verder te verruimen en zullen dit ingezette beleid in 2015 continueren. De beleggingsomgeving zal in 2015 worden gekenmerkt door divergentie in het nog steeds ruime monetaire beleid en de historisch lage renteniveaus. De verwachte rendementen voor de middellange termijn zijn zeer gematigd. De renteniveaus zijn een stuk lager dan vorig jaar waardoor we voor obligaties lagere rendementen verwachten. Echter, op korte termijn verwachten we niet dat de renteniveaus sterk zullen oplopen. De lage economische groei en inflatie in de eurozone, gecombineerd met het verruimende monetaire beleid van de ECB, zal de rentetarieven laag houden. De voorkeur gaat nog steeds uit naar aandelen ondanks dat de verwachte renteverhoging van de Fed kan leiden tot oplopende volatiliteit. Voor de middellange termijn zijn vooral aandelen uit opkomende markten aantrekkelijk vanwege de lage waardering. Belangrijkste risico’s zijn: de (geo)politieke ontwikkelingen, de situatie in de eurozone (o.a. deflatiegevaar en Griekse verkiezingen), beleidsfouten van autoriteiten en een groter dan verwachte groeivertraging in China. Vanwege de lage effectieve renteniveaus en de sterke stijging van aandelen in 2014, zijn de rendementsverwachtingen voor de komende jaren gematigd. Waarderingstechnisch gaat de voorkeur nog wel steeds uit naar aandelen ten opzichte van obligaties. De renteniveaus voor zowel staatsobligaties van kernlanden als bedrijfsobligaties zijn laag waardoor lage absolute rendementen worden verwacht. Vanuit waarderingsperspectief zijn beleggingen uit opkomende landen aantrekkelijker dan beleggingen in ontwikkelde landen. Wel zijn de risico’s bij de opkomende landen op korte termijn nog groot.

48



49

Risicobeheer

50



51

5. Risicobeheer

Bij aanvang van 2014 was de 30-jaars swaprente 2,7%. Gedurende het jaar daalde deze met 1,3% tot 1,4% per eind van het jaar. Hierdoor steeg de waarde van de renteswaps en vastrentende waarde portefeuille fors. Ook de rekenrente (de 3-maands

5.1

Ontwikkelingen risicomanagement

gemiddelde 30-jaars swaprente) nam af van 2,7% naar 1,7%. De waarde van de technische voorziening steeg hierdoor ook fors. De middeling zorgt er echter voor dat de waardestijging van de Technische Voorziening in 2015 nog zal voortduren.

Risicomanagement maakt integraal onderdeel uit van het besluitvormingsproces van het bestuur. In 2013 is het risico

Omdat het renterisico niet volledig wordt afgedekt had de daling van de rente een negatieve invloed op de ontwikkeling van

management handboek ontwikkeld. Dit document draagt bij aan een adequate, professionele en aantoonbare beheersing van

de dekkingsgraad.

de risico’s en daarmee het risicobewustzijn. In 2014 is dit document verder door het bestuur aangescherpt met de verkregen inzichten vanuit de praktijk.

Beheersmaatregelen: • Op basis van het risicoprofiel wordt het renterisico gedeeltelijk afgedekt;

Het jaar 2014 stond verder in het teken van de ontwikkeling van het risicodashboard. Het risicodashboard is opgebouwd uit verschillende lagen. Deze lagen geven niet alleen de actuele cijfers weer van bepaalde risico’s en categorieën, maar ook in

• De netto impact van renteveranderingen op de dekkingsgraad wordt in kwartaal- en risicorapportages inzichtelijk gemaakt.

welke mate een risico-indicator afwijkt van de door het bestuur vastgestelde norm. De RC vergadert maandelijks en rapporteert haar bevindingen over de financiële en niet-financiële risico’s richting het bestuur. Het onderwerp is dan ook

5.2.3 Valutarisico

altijd een terugkerend item op de bestuurlijke agenda. De waarde van beleggingen kan veranderen door schommelingen in de wisselkoersen ten opzichte van de euro. Het valutaHet risicomanagement handboek en het risicodashboard blijven in ontwikkeling. Het bestuur beoordeelt periodiek of beide

risico wordt bewust niet afgedekt, met uitzondering van een aantal beleggingsinstellingen waarin wordt deelgenomen.

instrumenten aanpassing behoeven naar aanleiding van wijzigingen in weten regelgeving danwel door aangepaste normen en wensen vanuit het bestuur. Deze instrumenten geven het bestuur inzicht in de risico’s van alle belanghebbenden op korte

5.2.4 Inflatierisico

en lange termijn. Een pensioenfonds loopt inflatierisico doordat de waarde van de geïndexeerde pensioentoezeggingen anders op inflatie veranderingen reageert dan de waarde van de beleggingen. Het streven naar een reëel pensioen geeft een risico dat de

5.2 Ontwikkelingen per risicocategorie

verandering van de pensioenvoorzieningen als gevolg van inflatie niet gecompenseerd wordt door een waardeverandering van de beleggingen. Om een deel van het inflatierisico te beheersen maakt BPL gebruik van Inflatie gerelateerde obligaties en

Het bestuur beschikt over een aantal beleidsinstrumenten ten behoeve van het beheersen van diverse risico’s. De keuze en

inflatieswaps. Gedurende 2014 hebben er geen wijzigingen plaatsgevonden in de inflatie afdekkingportefeuille. De 30-jaars

toepassing van beleidsinstrumenten vindt plaats na uitvoerige analyses ten aanzien van te verwachten ontwikkelingen van

break even inflatie is gedaald van 2,2% naar 1,8%. Deze daling heeft een negatief effect gehad op deze portefeuille.

de verplichtingen en de financiële markten. Daarbij wordt onder meer gebruikgemaakt van ALM-studies. Een ALM-studie geeft inzicht in de gevolgen van bepaalde beleidskeuzes. In 2012 is er een update gemaakt van de ALM-studie. In de loop

Beheersmaatregelen:

van 2014 is een nieuwe ALM-studie uitgevoerd, waarbij tevens rekening wordt gehouden met de aanpassing van het financieel

• De indexatie-ambitie wordt in de ALM getoetst;

toetsingskader.

• De kans op het toekennen van indexatie wordt inzichtelijk gemaakt in de risicorapportage; • Beperking van het risico via een lange termijn beleid door middel van Inflation Linked Bonds en inflatiederivaten.

Hieronder geven wij een toelichting op de beheersing van de diverse risico’s. 5.2.5 Kredietrisico 5.2.1 Marktrisico Het kredietrisico is het risico dat een verlies optreedt als een kredietnemer zijn afgesproken betalingen niet nakomt of dat Verschillende risico’s kunnen elkaar versterken of werken juist diversifiërend. Om die reden wordt het risico van

de kredietwaardigheid van een kredietnemer afneemt.

marktwaardebewegingen op totaalniveau getoetst. Beheersmaatregelen Beheersmaatregelen: • Gewenste risico’s worden meegenomen in een ALM-studie. Het betreft de risico’s waarbij gekozen wordt op basis van risico/rendement verwachtingen; • ‘Ongewenste’ risico’s zoals concentratierisico, tegenpartijrisico en waarderingsrisico worden via Investment

• In de portefeuilleconstructie wordt op basis van risicomaten een allocatie naar vastrentende waarden met kredietrisico bepaald; • Binnen de beleggingsportefeuilles worden limieten opgenomen op kredietwaardigheidsratings van beleggingen in instrumenten, landen en/of sectoren.

Management Agreement (IMA) en beleggingsrichtlijnen gemanaged; • In de periodieke risicorapportage wordt op basis van actuele marktgegevens het dekkingsgraadrisico berekend en

5.2.6 Liquiditeitsrisico

beoordeeld of dit nog binnen de afgesproken bandbreedtes beweegt. Het liquiditeitsrisico is het risico dat een pensioenfonds niet op korte termijn aan zijn betalingsverplichtingen kan voldoen. 5.2.2 Renterisico Beheersmaatregelen Een pensioenfonds loopt renterisico doordat de waarde van de verplichtingen van het fonds anders op renteveranderingen reageert dan de waarde van de beleggingen. Het renterisico is een groot risico in de pensioenbalans. BPL beheerst dit risico

• Liquiditeitsrisico wordt bewaakt met behulp van stress testen. Deze geven inzicht in de mate waarin de portefeuille over voldoende liquiditeit beschikt om marktschokken op te vangen.

door te beleggen in vastrentende waarden en renteswaps. Strategisch wordt 57% van het renterisico (op basis van de rekenrente) afgedekt. Door het deels afdekken van het renterisico is de dekkingsgraad minder gevoelig voor rentebewegingen.

52



53

5.2.7 Concentratierisico

5.2.12

Door gebrekkige spreiding kan concentratierisico ontstaan, waarbij verliezen optreden doordat een te grote gevoeligheid

Door middel van het risicomanagement handboek en het risicodashboard is ook de beheersingskader voor de niet-financiële

bestaat naar één regio, sector of marktpartij.

risico’s verder vormgegeven. De volgende niet-financiële risico’s zijn voor BPL relevant:

Niet-financiële risico’s

• het uitbestedingsrisico; Beheersmaatregelen

• het operationeel risico;

• Concentraties worden beperkt via de mandaatrichtlijnen die aan de vermogensbeheerders worden opgedragen. Deze

• het omgevingsrisico;

worden afgeleid van de ALM en portefeuilleconstructie. Daarnaast worden de mandaatsrichtlijnen weergegeven in de

• het integriteitsrisico;

risicorapportage. Op basis van analyses wordt beoordeeld of deze acceptabel zijn of dat deze teruggebracht moeten

• het juridisch risico;

worden.

• en het IT-risico. Het bestuur heeft zijn risicoblootstelling bepaald aan de hand van diverse meetindicatoren. Vervolgens zijn er beheers

5.2.8 Tegenpartijrisico

maatregelen geformuleerd die het bestuur nodig acht om de betreffende risico’s te beheersen en/of te mitigeren. Dit wordt in 2015 verder door het bestuur uitgewerkt.

Bij het aangaan van transacties met externe partijen (o.a. derivatenposities) wordt risico gelopen op tegenpartijen. Een faillissement van een tegenpartij kan tot verliezen leiden. Beheersmaatregelen • Bij het aangaan van nieuwe derivatentransacties wordt de tegenpartij getoetst op kredietwaardigheid, bestaande exposure en andere relevante aspecten; • Iedere tegenpartij mag – afhankelijk van de kredietwaardigheid – slechts een bepaald percentage van het totaal uitmaken; • Er wordt onderpand bedongen, de kwaliteit en uitwisselingsfrequentie worden vooraf vastgelegd en voortdurend gemonitord. 5.2.9

Actief risico

Met actief risico wordt bedoeld de mate waarin de daadwerkelijke performance afwijkt van de strategische benchmark. Beheersmaatregelen • Voor actief beheerde mandaten worden limieten op maximale tracking error gehanteerd. Daarmee wordt de afwijking ten opzichte van de benchmark gelimiteerd; • Andere aanvullende restricties zoals o.a. minimale kredietwaardigheid en ruimte om te beleggen buiten de benchmark. 5.2.10 Aandelenrisico Het aandelenrisico is het risico op een daling van de marktwaarde van aandelen (en eventuele andere zakelijk waarden). Beheersmaatregelen: • In de ALM wordt de gewenste allocatie naar aandelen en zakelijke waarden bepaald aan de hand van het risicoprofiel; • In de portefeuilleconstructie wordt het gewenste aandelenrisico omgezet in een feitelijke portefeuille; • Door middel van risicorapportages wordt het aandelenrisico inzichtelijk gemaakt en waar nodig bijgestuurd. 5.2.11

Actuariële risico’s

De grondslag voor overlevingskansen is gebaseerd op de Prognosetafel 2014 van het Actuarieel Genootschap (AG). Dit is gewijzigd ten opzichte van het jaarverslag 2013 en in de jaarrekening als schattingswijziging opgenomen. Deze AG Prognose tafel houdt rekening met de voorzienbare trend in overlevingskansen van de gehele Nederlandse bevolking. De algemene sterftekansen die volgen uit de tafel worden voor het fonds gecorrigeerd in verband met ervaringssterfte. BPL hanteert een correctie van 0,94, wat wil zeggen dat elke door BPL gebruikte sterftekans wordt verlaagd met 6%. Overige relevante actuariële risico’s zijn het overlijdensrisico (kortleven risico) en het arbeidsongeschiktheidsrisico. Alle actuariële risico’s worden jaarlijks in kaart gebracht, waarbij, indien nodig, de actuariële vooronderstellingen waarop de premie en de voorziening zijn vastgesteld, worden aangepast.

54



55

Uitvoeringskosten

56



57

Overige vermogensbeheerkosten

6. Uitvoeringskosten

Kosten vermogensbeheer pensioenfonds en bestuursbureau

In november 2011 heeft de Pensioenfederatie de ‘aanbevelingen uitvoeringskosten’ gepubliceerd. Samengevat komen de

Kosten fiduciair beheer

aanbevelingen op het volgende neer:

Bewaarloon

• Rapporteer de kosten Pensioenbeheer in euro per deelnemer. Het aantal deelnemers is de som van het aantal actieve

Totale overige vermogensbeheerkosten

deelnemers en pensioengerechtigden;

385.000

-

-

385.000

1.613.472

-

-

1.613.472

564.825

-

-

564.825

2.563.297

-

-

2.563.297

Totale kosten vermogensbeheer

• Rapporteer de kosten van het vermogensbeheer in een percentage van het gemiddeld belegd vermogen;

44.026.111

• Rapporteer separaat de transactiekosten in een percentage van het gemiddeld belegd vermogen. BPL volgt de aanbevelingen van de Pensioenfederatie op en streeft ernaar om een zo groot mogelijke transparantie te

Bovenstaande uitsplitsing van de kosten vermogensbeheer wijkt af van hetgeen in de jaarrekening is opgenomen. In het

realiseren. Hieronder lichten wij de situatie ten aanzien van beide onderdelen verder toe.

overzicht zijn zowel gefactureerde kosten als kosten die rechtstreeks in mindering worden gebracht op beheerd vermogen (deze zijn geschat) opgenomen. Dit geldt ook voor de transactiekosten. Deze geschatte kosten vormen het verschil met de resultatenrekening.

6.1 Pensioenbeheer De kosten van bewaarloon zijn de kosten van het in bewaar geven van effecten bij de custodian en de kosten voor het Voor het pensioenbeheer bedroegen de kosten in 2014 per deelnemer a 105. Indien de kosten over de actieve deelnemers,

aanhouden van bankrekeningen. Overige kosten zijn de kosten die zijn gemaakt voor het verantwoord beleggen beleid.

gepensioneerden en/of slapers worden verdeeld, ontstaat het volgende beeld over de afgelopen vijf jaren:

Hieronder vallen: corporate governance, screening en uitsluiting van posities op basis van dit beleid.

2014

2013

2012

2011

2010

Kosten per actieve deelnemer

168

165

216

269

331

Kosten per actieve deelnemer en gepensioneerde

105

101

134

167

197

28

27

36

43

51

Kosten per actieve deelnemer, gepensioneerde en slaper

De transactiekosten zijn de kosten die gemaakt worden om de effectentransactie tot stand te brengen en uit te voeren. Deze kosten zijn veelal op basis van een schatting tot stand gekomen, omdat er bijvoorbeeld bij transacties in de categorie vastrentende waarden niet separaat kosten in rekening worden gebracht. Deze uiten zich in het verschil tussen de bieden laat-spread. Daarnaast is het bij participatie in beleggingsfondsen niet exact te bepalen welke kosten er zijn gemaakt. Daarvoor is een schatting gemaakt van de ‘omzet’ in de portefeuille en op basis van gemiddelde transactiekosten in de markt zijn vervolgens de transactiekosten bij benadering bepaald.

De stijging van de kosten per deelnemer wordt veroorzaakt doordat de stijging van de pensioenuitvoeringskosten 2014 ten opzichte van 2013 groter is dan de stijging van het aantal deelnemers. Met name de administratiekosten vergoeding is hoger

De totale kosten over 2014 bedragen a 46,2 mln (2013: a 38,1 mln). Uitgedrukt in een percentage van het gemiddeld belegd

vanwege communicatie met de deelnemers over de aanpassing van de regeling, werkzaamheden bij collectieve waardeover-

vermogen bedragen de kosten (exclusief transactiekosten) 0,296% (2013: 0,276%). De geschatte transactiekosten als

drachten en andere eenmalige kosten. Daarnaast zijn de advieskosten gestegen en zijn de bestuursvergoedingen in omvang

percentage van het gemiddeld belegd vermogen bedragen: 0,081%.

toegenomen als gevolg van het toenemend aantal vergaderingen. De kosten in voorgaande tabel omvatten naast de kosten, zoals gerapporteerd in de jaarrekening dus ook een uitsplitsing van ‘onzichtbare kosten’ voor beheer van onderliggende beleggingsfondsen. Hiervan zijn de kosten verwerkt in het beleg-

6.2

Vermogensbeheer

gingsrendement en de schatting van kosten van de individuele transacties. In de jaarrekening worden alleen (directe) kosten getoond die het fonds op factuurbasis betaalt aan de tegenpartijen, waardoor deze cijfers niet aansluiten.

De kosten van fiduciair management en vermogensbeheer zijn te onderscheiden naar de volgende kostencomponenten: Performance Kosten per beleggingscategorie

Beheerkosten

gerelateerde kosten

Transactiekosten

BPL gelooft in de toegevoegde waarde van actief beheer. Bij het pensioenfonds zijn geen wezenlijke wijzigingen in het belegTotaal

gingsbeleid opgetreden en daarom zijn de uitkomsten over het voorgaand jaar een goede indicatie. Kosten worden voor een groot deel bepaald door de asset allocatie. Dit rechtvaardigt een hoger kostenniveau, omdat gekozen is voor allocatie naar vastgoed en alternatieve beleggingen. Het bestuur is van mening dat een gediversificeerde portefeuille het risicoprofiel en

Vastgoed

8.564.730

-

9.954

8.574.684

Aandelen

7.632.975

100.586

3.100.704

10.834.285

Private equity

1.323.148

3.298.419

39.953

4.661.520

Volgens de Aanbevelingen uitvoeringskosten moeten pensioenfondsen hun kosten in perspectief zetten door middel van


7.185.879

-

5.676.424

12.862.303

benchmarking. Een benchmarkgetal is namelijk de meest eenvoudige wijze waarop de kosten in context worden gezet,

Overige beleggingen

2.586.788

365.207

322.155

3.274.150

27.293.520

3.764.212

9.149.190

40.206.922

934.391

-

321.500

1.255.891

28.227.911

3.764.212

9.470.690

41.462.813

Totale kosten excl kosten overlay Kosten overlay Totale kosten incl kosten overlay

volatiliteit van het rendement gunstig beïnvloedt (conform de beleggingsbeginselen van het pensioenfonds).

immers er wordt dan rekening gehouden met de specifieke kenmerken van het pensioenfonds. In de volgende paragraaf wordt een toelichting gegeven op de resultaten van reeds uitgevoerde benchmarkonderzoeken.

6.3

CEM benchmarkonderzoek

Het fonds neemt sinds 2012 deel aan het wereldwijde onderzoek van Cost Effectiveness Measurement (CEM) om de uitvoeringskosten te kunnen vergelijken met andere pensioenfondsen. De uitkomsten van het CEM benchmarkonderzoek bevestigen dat BPL efficiënt en kostenbewust werkt. Ook in 2014 neemt BPL weer deel aan dit onderzoek. De resultaten hiervan zijn nog niet bekend.

58



59

Onderstaand overzicht toont de kosten pensioenbeheer per actieve deelnemer en pensioengerechtigde, vergeleken met de gemiddelde score van de CEM-vergelijkingsgroep. Overzicht kosten pensioenbeheer in euro ten opzichte van de CEM-vergelijkingsgroep Jaar

BPL

CEM-vergelijkingsgroep

2013

101

116

2012

138

114

Onderstaand zijn de beheerkosten Vermogensbeheer weergegeven als percentage van het gemiddeld belegd vermogen. Ook hier is de vergelijking opgenomen met de gemiddelde score van de CEM-vergelijkingsgroep. Overzicht beheerkosten vermogensbeheer als percentage gemiddeld belegd vermogen Jaar

BPL

CEM-vergelijkingsgroep

2013

0,39

0,45

2012

0,26

0,34

Woerden, 18-06-2015


J.W.J. van Leeuwen M.J.A.M. Daamen Algemeen bestuurslid Algemeen bestuurslid

J. Maris H. Onstwedder Algemeen bestuurslid Algemeen bestuurslid

G.H. Koudys M.H. Rosenberg Algemeen bestuurslid Algemeen bestuurslid

H.F.M. Gertsen Algemeen bestuurslid

60



61

Verslag van de Raad van toezicht

62



63

7. Verslag van de Raad van toezicht 7.1

Inleiding

De Raad van toezicht (de Raad) is per 1 juli 2014 geïnstalleerd, na invoering van de Wet versterking bestuur pensioenfondsen. Daardoor is dit jaar te zien als een overgangsjaar in het toezicht. De Raad heeft de eerste periode van zijn zitting vooral gebruikt voor oriëntatie op en intensieve kennismaking met het fonds. De Raad heeft zich een eerste algemeen oordeel kunnen vormen over het functioneren van het bestuur van het fonds ten aanzien van de evenwichtige belangenafweging en de risicobeheersing. De Raad heeft daarnaast thema’s benoemd waaraan hij in het bijzonder aandacht zal besteden. De Raad heeft deze thema’s opgenomen in een werkplan.

7.2 Informatieverstrekking Voor de uitoefening van zijn taken heeft de Raad zich gebaseerd op het wettelijk kader, de statuten en reglementen van het fonds en het normenkader dat door de sector voor intern toezicht is opgesteld. De Raad heeft toegang tot alle bestuursstukken en overige relevante documentatie van het fonds. Hierdoor kan de Raad zich een beeld vormen en verdiepen waar nodig. De Raad vormt zich dan ook een oordeel of het bestuur effectief en zorgvuldig opereert.

7.3

Werkwijze

De Raad heeft in 2014 zelf 3 keer vergaderd, daarnaast eenmaal met het bestuur en eenmaal met het Verantwoordingsorgaan. Tevens hebben de voorzitters van het bestuur, de RvT en het Verantwoordingsorgaan frequent overleg gehad. De Raad wordt ondersteund door het bestuursbureau.

7.4

Jaarverslag 2014

De Raad heeft het concept profiel van de twee extern bestuurders behandeld en goedgekeurd. De Raad heeft de overdracht van de pensioenen van de Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Groenten- en Fruitverwerkende Industrie (GFI) goedgekeurd. De Raad heeft de aanpassing van het vergoedingenbeleid 1 januari 2015 beoordeeld en goedgekeurd.

7.5 Conclusie De Raad heeft zich een beeld kunnen vormen van het jaarrekeningproces en de bevindingen van het Verantwoordingsorgaan, de accountant en de actuaris. Op grond hiervan heeft de Raad het proces van de totstandkoming en de vaststelling van het jaarverslag en de jaarrekening 2014 op 25 juni 2015 goedgekeurd. Op 8 juni 2015 heeft de Raad van toezicht zijn bevindingen en aanbevelingen besproken met het Verantwoordingsorgaan en daarbij verantwoording afgelegd over zijn werkzaamheden. Het Verantwoordingsorgaan heeft deze bevindingen en aanbeve lingen meegenomen in zijn positieve oordeel over het functioneren van het bestuur in 2014. Al met al is de Raad van toezicht van oordeel dat de beleids- en bestuursprocedures goed zijn ontwikkeld en dat het bestuur de checks and balances voldoende heeft toegepast bij zijn besluitvorming.

64



65

8

Verslag van het Verantwoordingsorgaan

66



67

8. Verslag van het Verantwoordingsorgaan

Statuten en reglementen In het verslagjaar zijn de statuten en reglementen aangepast. De aanpassingen in statuten en reglement zijn vooral het gevolg van de toetreding van de veertiende subsector tot de verplichtstelling per 1 januari 2015, te weten de Groenten- en Fruitverwerkende Industrie. Daarnaast vloeien de wijzigingen in statuten en reglementen voort uit de uitsluiting van de

8.1 Inleiding

‘piekarbeider’ voor pensioenopbouw in de subsectoren Glastuinbouw, Open Teelten en Bloembollengroothandel. De overige wijzigingen in de statuten vloeien voort uit wijzigingen uit wetgeving en een wijziging op aangeven van de Raad van toezicht.

2014 was een bijzonder jaar door de invoering van het paritaire bestuursmodel. In de eerste helft van 2014 was de Deelnemers

Het Verantwoordingsorgaan stelt vast dat deze aanpassingen juist zijn voorbereid en uitgevoerd.

raad en het toenmalige Verantwoordingsorgaan nog actief tot 1 juli 2014. Daarna is afscheid genomen van de Deelnemersraad en de samenstelling van het toenmalige Verantwoordingsorgaan. De voordragende organisaties is gevraagd om leden voor

Het pensioenreglement is naast genoemde punten aangepast naar aanleiding van Witteveen. Hierdoor is het opbouwpercentage

het nieuwe Verantwoordingsorgaan voor te dragen. Zowel leden uit het oude Verantwoordingsorgaan, als nieuwe leden zijn

verlaagd naar 1,875%. Het loonbegrip is in overleg met sociale partners herzien en verduidelijkt. Het Anw-hiaatpensioen

voorgedragen aan de hand van een profielschets voor leden van het Verantwoordingsorgaan.

is per 1 januari 2015 vervangen door het tijdelijk extra partnerpensioen. Vanwege het nFTK is het artikel over korting van pensioenaanspraken en pensioenrechten aangepast aan de hand van de veranderde wetgeving. Het Verantwoordingsorgaan heeft positief geadviseerd over de wijzigingen in de statuten en reglementen.

8.2

Introductie nieuwe Verantwoordingsorgaan Premiebeleid en toeslagbeleid

Het nieuwe Verantwoordingsorgaan is gestart met een introductiecursus over het nieuwe bestuursmodel in september 2014.

In het najaar van 2012 hebben cao-partijen besloten om tot en met 2021 een premie ter beschikking te stellen van 21,7%

In september heeft het Verantwoordingsorgaan kennis gemaakt met het bestuur in een vergadering. In oktober heeft het

van de pensioengrondslag. De samenstelling van de premie bestaat uit drie componenten te weten de zuivere kosten van de

Verantwoordingsorgaan een opleidingsdag genoten en heeft zij kennis gemaakt met de Raad van toezicht. Het Verantwoordings

pensioenopbouw, de kosten van de administratie en een opslag om het vereist eigen vermogen in stand te houden. Hiermee

orgaan is in november 2014 operationeel gegaan en heeft haar adviesrecht toegepast op diverse onderwerpen. Het bestuur

voldoet de samenstelling aan de weten regelgeving. Het Verantwoordingsorgaan heeft beoordeeld dat de premie voldoet

is bij deze vergadering van het Verantwoordingsorgaan aanwezig geweest om het gevoerde beleid toe te lichten.

aan evenwichtige belangenbehartiging en heeft het bestuur positief geadviseerd. De indexatie over de basisregeling heeft het bestuur per 1 januari 2015 op 0% vastgesteld, evenals de opgebouwde rechten van de premievrijgestelde rechten. Het Verantwoordingsorgaan heeft positief geadviseerd over het voorgenomen bestuurs-

8.3

Adviesrechten nieuwe Verantwoordingsorgaan

besluit om geen toeslag te verlenen.

Het nieuwe Verantwoordingsorgaan heeft naast de wettelijke adviesrechten uit de Pensioenwet een aantal adviesrechten

Communicatiebeleid

gekregen die de Deelnemersraad in het verleden had, te weten:

Het communicatiebeleidsplan voor de jaren 2015 tot en met 2017 is ter advies voorgelegd aan het Verantwoordingsorgaan.

- het nemen van maatregelen van algemene strekking;

Het Verantwoordingsorgaan heeft vragen hierover gesteld aan het bestuur en na beantwoording hiervan, het bestuur positief

- het wijzigen van statuten en reglementen van het fonds;

geadviseerd. Uit het Verantwoordingsorgaan is een delegatie samengesteld, die op verzoek bij bepaalde communicatie

- vaststelling van de actuariële en bedrijfstechnische nota en het korte- en langetermijnherstelplan;

onderwerpen wordt betrokken om haar input te geven.

- vermindering van de verworven pensioenaanspraken en pensioenrechten; - het vaststellen en wijzigen van het toeslagbeleid.

Vacatievergoedingen bestuur BPL en Raad van toezicht

De in november 2014 door het bestuur gevraagde adviezen aan het Verantwoordingsorgaan hadden betrekking op het

Het Verantwoordingsorgaan heeft het bestuur een aantal vragen gesteld waarom de voorgestelde vergoedingen aangepast

wijzigen van de statuten en het pensioenreglement per 1 januari 2015. Daarnaast werd advies gevraagd over de gewijzigde

dienden te worden, nadat per 2014 een nieuw model was opgezet voor de vacatievergoeding. De achtergrond hiervan brengt

parameters voor 2015, de gewijzigde premie voor 2015, het aanpassen van de vacatievergoeding en het communicatie-

het nieuwe bestuursmodel en de wettelijke vereisten inzake het tijdsbeslag met zich mee. Het bestuur heeft alle kritische

beleidsplan.

vragen van het Verantwoordingsorgaan hierover beantwoord en het Verantwoordingsorgaan is in meerderheid akkoord gegaan met de gewijzigde vacatievergoedingen per 1 januari 2015.

8.4

Bevindingen over het in 2014 gevoerde beleid

Financiële positie van het fonds Door de gedaalde rente zijn de technische voorzieningen met circa 20% gestegen. Ondanks de goede beleggingsresultaten

Het Verantwoordingsorgaan heeft de volgende bevindingen:

en de renteafdekking heeft dit geresulteerd in een daling van de dekkingsgraad in 2014 met ruim 4% van 109,3% naar 105,1%. Het Verantwoordingsorgaan heeft geconstateerd dat het bestuur de ontwikkeling van de financiële positie nauwlettend volgt

Algemeen

en zich uitgebreid laat informeren en adviseren om zodoende snel en adequaat te kunnen reageren op de ontwikkelingen.

Het Verantwoordingsorgaan is tevreden over de juistheid van het jaarverslag 2014. Zij zou het wel op prijs stellen om volgend jaar eerder het jaarverslag aangeleverd te krijgen. Het Verantwoordingsorgaan is tevreden over de overige stukken voor

Samenwerking met het bestuur en Raad van toezicht

beoordeling van het gevoerde beleid. In de adviestrajecten is het Verantwoordingsorgaan gekend en zij heeft over alle

Het nieuwe Verantwoordingsorgaan heeft in 2014 kennis gemaakt met het bestuur en heeft in één vergadering haar adviesrol

adviesverzoeken positief geadviseerd. Hierbij is de kanttekening gemaakt dat erop gelet moet worden om het Verantwoor

jegens het bestuur kunnen uitoefenen. Er is een begin gemaakt met de samenwerking tussen het Verantwoordingsorgaan

dingsorgaan in bepaalde gevallen eerder te betrekken. De inschakeling was tijdig, maar het is een mogelijkheid om het

en het bestuur. De samenwerking met de Raad van toezicht dient nog gestalte te krijgen. In 2015 komen Verantwoordings

Verantwoordingsorgaan eerder bij een adviestraject te betrekken. De informatievoorziening richting het Verantwoordings

orgaan en Raad van toezicht bij elkaar om hier verder vorm aan te geven en vast te stellen op welke gebieden zij samen

orgaan was in 2014 op orde.

kunnen optrekken om het bestuursmodel optimaal te laten werken.

68



69

Conclusie Het Verantwoordingsorgaan oordeelt positief over het door het bestuur in 2014 gevoerde beleid en de wijze waarop het is uitgevoerd. Woerden, 8 juni 2015 Namens het Verantwoordingsorgaan Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw De heer R. Bekker

De heer J.P. van Hoven

Werknemersvoorzitter Werkgeversvoorzitter

8.5

Reactie van het bestuur op het verslag van het Verantwoordingsorgaan

Het bestuur heeft met belangstelling kennis genomen van de bevindingen van het Verantwoordingsorgaan. Het bestuur heeft met genoegen kennis genomen van het positieve oordeel en bedankt het Verantwoordingsorgaan voor het gestelde vertrouwen. Graag werkt het bestuur samen met het Verantwoordingsorgaan en vertrouwt erop dat deze samenwerking in 2015 nader gestalte krijgt. Algemeen Het bestuur heeft de intentie om de informatievoorziening en het overleg met het Verantwoordingsorgaan te blijven verbeteren, waaronder ook het eerder beschikbaar stellen van het jaarverslag. In adviestrajecten zoals bij het nFTK is het Verantwoordingsorgaan in 2015 ruim voor de adviesaanvraag betrokken. De leden van het Verantwoordingsorgaan worden tussentijds op de hoogte gehouden via het bestuurdersportaal en via de contactpersoon van het Verantwoordingsorgaan bij het bestuursbureau. Premiebeleid en toeslagbeleid Het nFTK is een onderwerp dat in 2015 prominent op de agenda staat. Sociale partners hebben met elkaar afspraken hierover gemaakt. Deze afspraken zijn voorgelegd aan het bestuur. Het Verantwoordingsorgaan is hierover geïnformeerd en wordt betrokken als zij op onderdelen haar adviesrecht kan doen gelden. Zoals het premiebeleid, het toeslagbeleid en de invulling van de Abtn. Communicatie Het bestuur is verheugd met de delegatie uit het Verantwoordingsorgaan die input zal leveren op bepaalde communicatie uitingen van het fonds. Graag zal zij de delegatie betrekken bij uitingen die zich hiertoe lenen. Financiële positie van het fonds Het bestuur blijft de ontwikkeling van de financiële positie van het fonds nauwlettend volgen en laat zich uitgebreid informeren en adviseren om zodoende snel en adequaat te kunnen reageren op de ontwikkelingen.

70



71

Jaarrekening 2014

72



73

Jaarrekening 2014

9.

Balans per 31 december 2014

10. Staat van baten en lasten 2014 Baten

(na resultaatsbestemming) 31-12-2014

31-12-2013

(8)

342.866

341.222

Beleggingsresultaten risico pensioenfonds

(9)

2.045.610

37.799

Overige baten

(10)

1.724

1.973

2.390.200

380.994

Pensioenuitkeringen (11)

240.522

208.445

Pensioenuitvoeringskosten (12)

16.492

15.558

Lasten

(1)

Vastgoedbeleggingen

1.842.345

1.827.013

Aandelen

4.121.536

3.178.160


6.303.658

5.440.668

Derivaten

1.036.085

91.770

345.912

286.444

13.649.536

10.824.055

Overige beleggingen

Vorderingen en overlopende activa

(2)

180.291

186.249

Overige activa

(3)

48.088

56.825

TOTAAL ACTIVA

13.877.915

11.067.129

PASSIVA Stichtingskapitaal en reserves

(4)

618.940

876.764


(5)

12.190.792

9.402.473

Langlopende schulden

(6)

378.856

261.192

Overige schulden en overlopende passiva

(7)

689.327

526.700

13.877.915

11.067.129

TOTAAL PASSIVA

Premiebijdragen voor risico pensioenfonds

Totaal baten

ACTIVA Beleggingen voor risico pensioenfonds

2013

(-) De bij de posten vermelde nummers verwijzen naar de toelichting op de balans vanaf pagina 85. Wegens een stelselwijziging (zie toelichting 12.2.1) zijn de 2013 cijfers in bovenstaand overzicht aangepast voor vergelijkingsdoeleinden en wijken om die reden op onderdelen af van de jaarrekening over verslagjaar 2013.

Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico van het pensioenfonds

(13)

- Pensioenopbouw

302.122

305.833

- Toeslagverlening

2.067

2.566

37.401

33.865

- Rentetoevoeging - Onttrekking voor uitkeringen en uitvoeringskosten - Wijziging marktrente - Wijziging uit hoofde van overdracht van rechten - Aanpassing sterftekansen - Overige mutaties voorziening pensioenverplichtingen - Wijziging actuariële uitgangspunten (wijziging regeling)

-241.777

-207.566

2.289.822

-384.814

372.352

938

-25.118

0

57.755

-22.734

-6.305

-7.849

Saldo overdracht van derden

(14)

2.788.319 -397.718

-279.764 -643

Overige lasten

(15)

-465

1.153

2.647.150

-55.251

-256.950

436.245

82.301

284.049

-348.594

150.138

9.343

2.058

-256.950

436.245

Totaal lasten Saldo van baten en lasten Bestemming van het saldo van baten en lasten Algemene reserve Beleggings- reserve ANW-hiaat reserve

(-) De bij de posten vermelde nummers verwijzen naar de toelichting op de staat van baten en lasten vanaf pagina 107. Wegens een stelselwijziging (zie toelichting 12.2.1) zijn de 2013 cijfers in bovenstaand overzicht aangepast voor vergelijkingsdoeleinden en wijken om die reden op onderdelen af van de jaarrekening over verslagjaar 2013.

74



75

11. Kasstroomoverzicht

12.

Toelichting op de jaarrekening

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de directe methode.

12.1

Algemeen

2014

2013

Activiteiten

Kasstroom uit pensioenactiviteiten

Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw (hierna: 'het pensioenfonds'), is statutair en feitelijk gevestigd te

Ontvangsten

Woerden. De stichting is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer 27156976.

Ontvangen premies

373.241

369.897

Ontvangen in verband met overdracht van rechten

144.551

13.996

-283

4.147

Overig

517.509

Het doel van het pensioenfonds is het nu en in de toekomst verstrekken van uitkeringen aan gepensioneerden en nabestaanden ter zake van ouderdom en overlijden; tevens verstrekt het fonds uitkeringen aan arbeidsongeschikte deelnemers. Het pen388.040

Uitgaven Betaalde pensioenuitkeringen

Overeenstemmingsverklaring -225.097

-207.145

Betaald in verband met overdracht van rechten

-13.718

-13.311

Betaalde pensioenuitvoeringskosten

-16.096

-16.646

Totale kasstroom uit pensioenactiviteiten

De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen zoals deze zijn opgenomen in Titel 9 Boek 2 BW en met inachtneming van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, in het bijzonder Richtlijn 610 Pensioenfondsen. Het bestuur heeft op 18 juni 2015 de jaarrekening opgemaakt.

-254.911

-237.102

262.598

150.938

Kasstroom uit beleggingsactiviteiten

Verkopen en aflossingen van beleggingen Collectieve waardeoverdracht

362.123

334.096

4.738.276

5.250.810

305.847

0 5.406.246

Betaalde kosten van vermogensbeheer

In de balans en de staat van baten en lasten zijn referenties opgenomen waarmee wordt verwezen naar de toelichting.

12.2.1

5.584.906

-5.655.866

-5.720.839

-21.715

-20.414 -5.677.581

Algemene grondslagen

Alle bedragen in de jaarrekening zijn vermeld in euro's x 1.000, mits anders is aangegeven.

Uitgaven Aankopen beleggingen

Referenties

12.2 Grondslagen

Ontvangsten Ontvangen directe beleggingsopbrengsten

sioenfonds geeft invulling aan de uitvoering van de pensioenregelingen van de verplicht gestelde aangesloten werkgevers.

Opname van een actief of een verplichting Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar het pensioenfonds zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld.

-5.741.253

Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld.

Totale kasstroom uit beleggingsactiviteiten

-271.335

-156.347

-8.737

-5.409

Verantwoording van baten en lasten Baten worden in de rekening van baten en lasten opgenomen wanneer een vermeerdering van het economisch potentieel,

Netto kasstroom

samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld.

Mutatie liquide middelen

-8.737

-5.409

Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld.

Samenstelling geldmiddelen 2014

2013

Liquide middelen primo boekjaar (3)

56.825

62.234

Liquide middelen ultimo boekjaar (3)

48.088

56.825

48.088

56.825

Waarvan: Voor risico pensioenfonds

Indien een transactie ertoe leidt dat nagenoeg alle of alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico's met betrekking tot een actief of een verplichting aan een derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa en verplichtingen niet meer in de balans opgenomen vanaf het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde.

(-) De bij de posten vermelde nummers verwijzen naar de toelichting op de balans vanaf pagina 85. Dit betekent dat transacties worden verwerkt op handelsdatum en niet op afwikkelingsdatum. Als gevolg hiervan kan sprake zijn van een post 'nog af te wikkelen transacties'. Deze post kan zowel een actief als een passief zijn.

76



77

Saldering van een actief en een verplichting

Schattingswijziging

Een financieel actief en een financiële verplichting worden gesaldeerd als nettobedrag in de balans opgenomen indien

De opstelling van de jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW vereist dat het bestuur oordelen vormt en

sprake is van een wettelijke of contractuele bevoegdheid om het actief en de verplichting gesaldeerd en gelijktijdig af te

schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde

wikkelen en bovendien de intentie bestaat om de posten op deze wijze af te wikkelen. De met de gesaldeerd

waarde van activa/passiva of rechten en verplichtingen.

opgenomen financiële activa en financiële verplichtingen samenhangende rentebaten en rentelasten worden eveneens gesaldeerd opgenomen.

De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Indien het voor het geven van het in artikel 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende

Vreemde valuta

veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de desbetreffende jaarrekeningposten. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien, en in toekomstige perioden waarvoor de herziening

Functionele valuta

gevolgen heeft.

De jaarrekening is opgesteld in euro's, zijnde de functionele en presentatievaluta van het pensioenfonds. In 2014 heeft het Actuarieel Genootschap nieuwe sterfteveronderstellingen gepubliceerd. Het bestuur heeft besloten de Transacties, vorderingen en schulden

pensioenverplichtingen te waarderen met toepassing van deze veronderstellingen. Het positieve effect van deze schattings

Transacties in vreemde valuta gedurende de verslagperiode zijn in de jaarrekening verwerkt tegen de koers op transactie

wijziging op de dekkingsgraad bedraagt 0,3%-punt en staat gelijk aan a 25,1 miljoen.

datum. Activa en verplichtingen in vreemde valuta worden omgerekend naar euro's tegen de koers per balansdatum. De uit de afwikkeling en omrekening voortvloeiende koersverschillen komen ten gunste of ten laste van de staat van baten en

Het bestuur heeft naar aanleiding van een toenemende schadelast van nieuwe arbeidsongeschiktheidsgevallen, besloten

lasten. De koersen van de belangrijkste valuta zijn:

om de risicopremie te verhogen van 0,2% in 2013 naar 0,7% van de pensioengrondslag in 2014. Als gevolg hiervan is de voorziening IBNR met 7.481 verhoogd. 2014

2014

2013

2013

Dekkingsgraad De (nominale) dekkingsgraad van het pensioenfonds wordt berekend door op balansdatum het balanstotaal minus de

CHF

1,2024

1,2139

1,2255

1,2162

DKK

7,4464

7,4534

7,4604

7,4607

GBP

0,7761

0,8040

0,8320

0,8216

145,0790

144,9543

144,8295

129,4125

NOK

9,0724

8,7161

8,3599

7,8485

PLN

4,2981

4,2280

4,1579

4,1191

SEK

9,4726

9,1613

8,8500

8,7134

USD

1,2101

1,2940

1,3780

1,3482

CAD

1,4016

1,4328

1,4641

1,3884

Algemeen

AUD

1,4787

1,5094

1,5402

1,4051

De beleggingen worden gewaardeerd tegen marktwaarde. Het begrip marktwaarde is te beschouwen als synoniem van reële

JPY

kortlopende schulden te delen op de technische voorzieningen zoals opgenomen in de balans. Bij het berekenen van de reële dekkingsgraad van het pensioenfonds wordt ten behoeve van deze berekening de voorziening pensioenverplichtingen herrekend rekening houdend met de verwachte loon- en prijsinflatie.

12.2.2

Grondslagen voor waardering van activa en passiva

Beleggingen

waarde. Onder waardering op marktwaarde wordt verstaan: het bedrag waarvoor een actief kan worden verhandeld of een Stelselwijziging

passief kan worden afgewikkeld tussen ter zake goed geïnformeerde partijen, die tot een transactie bereid en onafhankelijk

De Raad voor de Jaarverslaggeving heeft in 2014 de nieuwe richtlijn RJ 610.270 uitgebracht. Deze richtlijn stelt dat ontvangen,

van elkaar zijn.

maar nog niet aangewende middelen uit hoofde van VPL verantwoord dienen te worden als verplichting. Tot en met boekjaar 2013 werden deze middelen door het fonds als bestemmingsreserve verantwoord. Vanaf boekjaar 2014 worden VPL-middel-

De waardering van participaties in beleggingsinstellingen geschiedt tegen marktwaarde. Voor beursgenoteerde beleggings

en verantwoord als langlopende schuld.

instellingen is dit de marktnotering per balansdatum. De waardering in niet-beursgenoteerde beleggingsinstellingen

Als gevolg hiervan worden de ontvangen middelen niet meer als premiebaten verantwoord, maar direct toegevoegd aan de

geschiedt tegen actuele waarde.

langlopende schuld. Bij inkoop van de rechten wordt de inkoopsom (en hiermee de vrijval uit de langlopende schuld) als separate post onder de overige premiebaten verantwoord. Eventuele beleggingsresultaten inzake VPL worden direct

Verwerking van waardeveranderingen van beleggingen

verwerkt in de langlopende schuld.

Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen gerealiseerde en ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen. Alle waardeveranderingen van beleggingen, inclusief valutakoersverschillen, worden als beleggingsopbrengsten in de staat van

Als gevolg van deze stelselwijziging zijn de vergelijkende cijfers aangepast. Het cumulatieve effect van de stelselwijziging dat

baten en lasten opgenomen.

betrekking heeft op perioden voorafgaande aan het vorige boekjaar is verwerkt in het eigen vermogen aan het begin van het voorgaand boekjaar.

Vastgoedbeleggingen Beleggingen in direct vastgoed worden gewaardeerd tegen reële waarde, zijnde de marktwaarde per balansdatum, gebaseerd

Als gevolg van de stelselwijziging is het resultaat in 2013 afgenomen met a 29,2 miljoen. Het stichtingskapitaal en reserves

op door onafhankelijke deskundigen verrichte taxaties. De gehele directe vastgoedportefeuille wordt jaarlijks door deze

ultimo 2013 zijn afgenomen met a 261,2 miljoen. De stelselwijziging heeft geen effect op de dekkingsgraad van het fonds,

deskundigen getaxeerd. Indien daartoe aanleiding is, wordt bij de waardering rekening gehouden met de feitelijke verhuur-

aangezien zowel de bestemmingsreserve als de langlopende schuld buiten de berekening van de dekkingsgraad worden

situatie en/of renovatieactiviteiten. Waardeveranderingen van op marktwaarde gewaardeerde vastgoedbeleggingen worden

gehouden.

verwerkt in de staat van baten en lasten. Op vastgoedbeleggingen wordt niet afgeschreven.

78



79

Beursgenoteerde (indirecte) vastgoedbeleggingen worden gewaardeerd tegen de per balansdatum geldende beurskoers. De

Vorderingen en overlopende activa

marktwaarde van niet-beursgenoteerde (indirecte) vastgoedbeleggingen is gebaseerd op het aandeel dat het pensioenfonds

Vorderingen en overlopende activa worden bij eerste verwerking gewaardeerd op reële waarde. Na eerste verwerking

heeft in het eigen vermogen van de niet-beursgenoteerde vastgoedbelegging per balansdatum.

worden vorderingen gewaardeerd op geamortiseerde kostprijs (gelijk aan de nominale waarde indien geen sprake is van transactiekosten) onder aftrek van eventuele bijzondere waardeverminderingen, indien sprake is van oninbaarheid.

Vastgoed in ontwikkeling wordt gewaardeerd op basis van gedane uitgaven, inclusief bouwrente, waarbij wordt getoetst of die uitgaven tot waardewijzigingen leiden. Na oplevering worden (her)ontwikkelde objecten naar actuele waarde geherwaar-

Liquide middelen

deerd. Objecten in het boekjaar verkocht maar met levering in het volgende boekjaar zijn niet als verkoop in het boekjaar

Liquide middelen worden tegen nominale waarde gewaardeerd. Onder de liquide middelen zijn opgenomen die kas- en

verantwoord.

banktegoeden die onmiddellijk opeisbaar zijn dan wel een looptijd korter dan twaalf maanden hebben. Daarnaast worden hieronder opgenomen liquide middelen aangehouden voor beleggingsdoeleinden. Rekening-courantschulden bij banken zijn

Aandelen

opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden.

Beursgenoteerde aandelen en participaties in beursgenoteerde beleggingsinstellingen zijn gewaardeerd tegen marktwaarde, zijnde de beurswaarde per balansdatum.

Stichtingskapitaal en reserves Stichtingskapitaal en reserves worden bepaald door het bedrag dat resteert nadat alle actiefposten en posten van het

De actuele waarde van niet-beursgenoteerde aandelen en participaties in beleggingsfondsen is gebaseerd op het aandeel

vreemd vermogen, inclusief de voorziening pensioenverplichtingen voor risico van het pensioenfonds en overige technische

dat het pensioenfonds heeft in het eigen vermogen van het niet-beursgenoteerde aandeel per balansdatum.

voorzieningen, volgens de van toepassing zijnde waarderingsgrondslagen in de balans zijn opgenomen.

Private equity beleggingen worden gewaardeerd op marktwaarde, zijnde de intrinsieke waarde. Deze waarde wordt ontleend

De statutaire reserves en de overige wettelijke reserves die het pensioenfonds conform artikel 2:389 en artikel 2:390

aan de meest recente rapportages van de fundmanagers en de fund-of-fund-managers, gecorrigeerd voor kasstromen in

BW vormt, blijken op grond van artikel 2:373 lid 1 BW afzonderlijk uit de balans.

de periode tot balansdatum. Daarnaast wordt bij de waardering rekening gehouden met eventuele negatieve gevolgen van materiële gebeurtenissen in het verslagjaar na ontvangst van deze rapportages. De managers bepalen de intrinsieke waarde

Algemene reserve

op basis van lokale weten regelgeving.

De algemene reserve wordt gevoed door het resultaat, nadat de beleggingsreserve, de Anw-hiaat reserve en de bestemmingsreserve voortzetting pensioenopbouw op het juiste niveau zijn gebracht.

Vastrentende waarden Beursgenoteerde vastrentende waarden en participaties in beursgenoteerde beleggingsinstellingen zijn gewaardeerd tegen

Beleggingsreserve

marktwaarde, zijnde de beurswaarde per balansdatum.

De beleggingsreserve is gelijk aan het vereist eigen vermogen verminderd met het minimum vereist eigen vermogen. Op deze wijze wordt bewerkstelligd dat de beleggingsreserve minimaal gelijk is aan de reserves die een pensioenfondsfonds

Indien vastrentende waarden of participaties in beleggingsinstellingen niet-beursgenoteerd zijn, vindt waardebepaling plaats

moet aanhouden voor beleggingsrisico's in het FTK.

op basis van de geschatte toekomstige netto kasstromen (rente en aflossingen) die uit de beleggingen zullen voortvloeien, contant gemaakt tegen de ultimo boekjaar geldende marktrente en rekening houdend met het risicoprofiel (kredietrisico,

ANW-hiaat reserve

oninbaarheid) en de looptijden.

Aan de reserve ANW-hiaat wordt toegevoegd/onttrokken het verschil tussen enerzijds de ANW-hiaat premie en toegerekende interest en anderzijds de toevoeging aan de ANW-hiaat voorziening, de toegerekende administratiekosten

De lopende interest op vastrentende waarden wordt gepresenteerd als onderdeel van de marktwaarde van de vastrentende

en de verrichte ANW-hiaat uitkeringen.

waarden. Bestemmingsreserve voortzetting pensioenopbouw (VPO) Derivaten

De bestemmingsreserve voortzetting pensioenopbouw heeft als doel de financiering van de toekomstige inkoop van rechten

Derivaten worden gewaardeerd op reële waarde, te weten de relevante marktnoteringen of, als die niet beschikbaar zijn, de

voor werkloze deelnemers ter compensatie van het stopzetten van de wettelijke FVP-regeling. Deze reserve is gevormd met

waarde die wordt bepaald met behulp van marktconforme en toetsbare waarderingsmodellen.

het batig saldo inzake de ontbinding van het Vacantiefonds voor den Landbouw.

Indien een derivatenpositie negatief is, wordt het bedrag onder de schulden verantwoord.


Overige beleggingen

Voorziening pensioenverplichtingen voor risico van het pensioenfonds

Hedge funds worden gewaardeerd tegen reële waarde. De reële waarde is de intrinsieke waarde van de onderliggende

De voorziening voor pensioenverplichtingen voor risico van het pensioenfonds wordt gewaardeerd op actuele waarde

beleggingen van het betreffende fonds. Indien de waarderingsgrondslagen van hedge funds afwijken van de waarderings-

(marktwaarde). De actuele waarde wordt bepaald op basis van de contante waarde van de beste inschatting van toekomstige

grondslagen van het fonds, wordt de waardering zo mogelijk aangepast aan de waarderingsgrondslagen van het

kasstromen die samenhangen met de op balansdatum onvoorwaardelijke pensioenverplichtingen. Onvoorwaardelijke

pensioenfonds.

pensioenverplichtingen zijn de opgebouwde nominale aanspraken en de onvoorwaardelijke (toezeggingen tot) toeslagen. De contante waarde wordt bepaald met gebruikmaking van de marktrente, waarvoor de actuele rentetermijnstructuur zoals

Niet beursgenoteerde belangen in infrastructuur beleggingen worden gewaardeerd op het aandeel in de reële waarde van de

gepubliceerd door DNB wordt gebruikt.

onderliggende beleggingen, de overige onderliggende activa en de onderliggende verplichtingen. Bij de berekening van de voorziening pensioenverplichtingen is uitgegaan van het op de balansdatum geldende pensioenGeldmarktbeleggingen worden gewaardeerd tegen reële waarde, zijnde de contante waarde van de toekomstige kasstromen

reglement en van de over de verstreken deelnemersjaren verworven aanspraken. Jaarlijks wordt door het bestuur

(rente en aflossing). Posities in rekening courantsaldi worden tegen nominale waarde gewaardeerd.

besloten of toeslagen op de opgebouwde pensioenaanspraken worden verleend. Alle per balansdatum bestaande besluiten tot toeslagverlening (ook voor besluiten na balansdatum voor zover sprake

80



81

is van ex-ante- condities) zijn in de berekening begrepen. Er wordt geen rekening gehouden met toekomstige salaris

periode waarop ze betrekking hebben. Eventuele opslagen op de premie zijn eveneens als premiebijdragen verantwoord.

ontwikkelingen.

Onder de premiebijdragen worden ook gerekend de gelden die ontvangen zijn vanuit FVP.

Bij de berekening van de voorziening wordt rekening gehouden met premievrije pensioenopbouw in verband met invaliditeit

Beleggingsresultaten risico pensioenfonds

op basis van de contante waarde van premies waarvoor vrijstelling is verleend wegens arbeidsongeschiktheid. Bij de bepaling van de actuariële uitgangspunten wordt uitgegaan van voor de toezichthouder acceptabele grondslagen, waarbij

Indirecte beleggingsopbrengsten

rekening wordt gehouden met de voorzienbare trend in overlevingskansen.

Onder de indirecte beleggingsopbrengsten worden verstaan de gerealiseerde en ongerealiseerde waardewijzigingen en valutaresultaten. In de jaarrekening wordt geen onderscheid gemaakt tussen gerealiseerde en ongerealiseerde waarde-

De berekeningen zijn uitgevoerd op basis van de volgende actuariële grondslagen en veronderstellingen: • De gehanteerde marktrente die gebaseerd is op de rentetermijnstructuur zoals gepubliceerd door DNB, inclusief 3-maands middeling, rekening houdend met een looptijd van de uitkeringen van 21,9. DNB stelt de RTS vast met de Ultimate Forward Rate. Dit houdt in dat de rente voor lange looptijden beweegt richting 4,2%. • O verlevingstafels, te weten de AG-Prognosetafel 2014 waarbij de sterftekansen met 94% worden vermenigvuldigd voor zowel mannen als vrouwen. Bij het bepalen van de technische voorziening wordt dan ook rekening gehouden met een voorzienbare trend in overlevingskansen die is verwerkt in de genoemde prognosetafel 2014. • Voor de berekening van de technische voorziening voor nog niet ingegane nabestaandenpensioenen wordt een partnerfrequentie gehanteerd zoals gepubliceerd bij de overlevingstafels van het AG over de waarnemingsperiode 1985-1990.

veranderingen van beleggingen. Alle waardeveranderingen van beleggingen, inclusief valutakoersverschillen, worden als beleggingsopbrengsten in de staat van baten en lasten opgenomen. (In)directe beleggingsresultaten zijn toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Directe beleggingsopbrengsten Onder de directe beleggingsopbrengsten worden in dit verband verstaan rentebaten en -lasten, dividenden, huuropbrengsten en soortgelijke opbrengsten. Dividend wordt verantwoord op het moment van betaalbaarstelling.

Tot de 60-jarige leeftijd worden de frequenties voor mannen vermenigvuldigd met 70% en voor vrouwen met 50%. Van 60 tot 67 jaar geldt een gehuwdheidsfrequentie van 100%. • V oor uitgesteld wezenpensioen bedraagt de technische voorziening 5% van de uitgesteld partnerpensioen bij uitgesteld

Kosten vermogensbeheer

ouderdomspensioen. • Voor het partnerpensioen is aangenomen dat de partner 3 jaar jonger is dan de verzekerde man en 3 jaar ouder dan de

Afschrijvingen en andere exploitatiekosten van onroerende zaken in exploitatie zijn in de kosten van vermogensbeheer

verzekerde vrouw. • Kostenopslag ter grootte van 2% van de technische voorziening in verband met toekomstige excassokosten. In de actuarieel benodigde premie is een opslag van 1,4% van de pensioengrondslagen begrepen voor lopende kosten. • Er wordt een voorziening opgenomen voor deelnemers die ziek zijn en wellicht arbeidsongeschikt worden. Deze voorziening wordt jaarlijks vastgesteld en bedraagt tweemaal de risicopremie voor arbeidsongeschiktheid en premievrijstelling. • Bij de bepaling van de pensioenopbouw voor arbeidsongeschikte deelnemers wordt geen rekening gehouden met revalidatiekansen.

Onder kosten van vermogensbeheer worden zowel de externe als de daaraan toegerekende interne kosten verstaan. opgenomen. Verrekening van kosten Met de directe en indirecte beleggingsopbrengsten zijn verrekend de aan de opbrengsten gerelateerde transactiekosten, provisies, valutaverschillen e.d. Pensioenuitkeringen De pensioenuitkeringen betreffen de aan deelnemers uitgekeerde bedragen inclusief afkopen. De pensioenuitkeringen zijn berekend op actuariële grondslagen en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben.

Langlopende schulden Dit betreft de langlopende schulden uit hoofde van VPL. De mutaties betreffen de gefactureerde premie VPL, hieraan

Pensioenuitvoeringskosten

worden de beleggingsresultaten toegevoegd, de inkoopsom van de extra pensioenaanspraken worden onttrokken en als

De pensioenuitvoeringskosten zijn toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben.

premiebijdragen verantwoord. De regeling is door de sociale partners van het fonds in het leven geroepen waarbij in een overeenkomst is opgenomen dat de uitvoering is gedelegeerd aan het fonds. Het fonds heeft derhalve een verplichting op

Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico van het pensioenfonds

de balans op basis van de overeenkomst. Pensioenopbouw Overige schulden en overlopende passiva

Bij de pensioenopbouw zijn aanspraken en rechten over het boekjaar gewaardeerd naar het niveau dat zij op balansdatum

Overige schulden en overlopende passiva worden bij eerste verwerking gewaardeerd op reële waarde. Na eerste verwerking

hebben.

worden schulden gewaardeerd op geamortiseerde kostprijs (gelijk aan de nominale waarde indien geen sprake is van transactiekosten). Kortlopende schulden hebben een looptijd korter dan een jaar.

Indexering en overige toeslagen Het pensioenfonds streeft ernaar de opgebouwde pensioenaanspraken en -rechten van de actieve deelnemers jaarlijks

12.2.3

Grondslagen voor bepaling van het resultaat

aan te passen aan de stijging van het CBS-consumentenprijsindexcijfer (CPI). De toeslagverlening heeft een voorwaardelijk karakter. Dit betekent dat geen recht op toeslagen bestaat en dat het niet zeker is of en in hoeverre in de toekomst

Algemeen

toeslagverlening kan plaatsvinden.

De in de staat van baten en lasten opgenomen posten zijn in belangrijke mate gerelateerd aan de in de balans gehanteerde waarderingsgrondslagen voor beleggingen en de voorziening pensioenverplichtingen. Zowel gerealiseerde als ongerealiseerde

Rentetoevoeging

resultaten worden rechtstreeks verantwoord in het resultaat.

De pensioenverplichtingen zijn opgerent met 0,379% (2013: 0,351%), op basis van de éénjaarsrente van de RTS aan het begin van het verslagjaar.

Premiebijdragen (voor risico pensioenfonds) Onder premiebijdragen voor risico pensioenfonds wordt verstaan de aan derden in rekening gebrachte c.q. te brengen

Onttrekking voor pensioenuitkeringen en pensioenuitvoeringskosten

bedragen voor de in het verslagjaar verzekerde pensioenen onder aftrek van kortingen. Premies zijn toegerekend aan de

Vooraf wordt een actuariële berekening gemaakt van de toekomstige pensioenuitvoeringskosten (met name excassokosten)

82



83

en pensioenuitkeringen die in de voorziening pensioenverplichtingen worden opgenomen. Deze post betreft de vrijval ten

12.3 Toelichting op de balans per 31 december 2014

behoeve van de financiering van de kosten en uitkeringen van het verslagjaar. ACTIVA Wijziging marktrente Jaarlijks wordt per 31 december de marktwaarde van de technische voorzieningen herrekend door toepassing van de

1. Beleggingen voor risico pensioenfonds

actuele rentetermijnstructuur. Het effect van de verandering van de rentetermijnstructuur wordt verantwoord onder het

Vastgoedbeleggingen

hoofd wijziging marktrente. Wijzigingen actuariële uitgangspunten Jaarlijks worden de actuariële grondslagen en/of methoden beoordeeld en mogelijk herzien ten behoeve van de berekening van de actuele waarde van de pensioenverplichtingen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van interne en externe actuariële deskundigheid. Dit betreft onder meer de vergelijking van veronderstellingen ten aanzien van sterfte, langleven, arbeidsongeschiktheid met werkelijke waarnemingen, zowel voor de gehele bevolking als voor de populatie van het pensioenfonds. De vaststelling van de toereikendheid van de voorziening voor pensioenverplichtingen is een inherent onzeker proces, waarbij gebruik wordt gemaakt van schattingen en oordelen door het bestuur van het pensioenfonds. Het effect van deze wijzigingen wordt verantwoord in het resultaat op het moment dat de actuariële uitgangspunten worden herzien. Wijziging uit hoofde van overdracht van rechten

Stand per 1 januari 2014


Aandelen

Overige beleggingen

Derivaten

Totaal

1.827.013

3.178.160

5.440.668

-389.945

286.445

10.342.340

Aankopen

48.324

1.190.592

2.546.956

1.002.189

875.685

5.663.746

Verkopen

-22.391

-622.431

-2.251.704

-1.000.177

-839.580

-4.736.283

Herwaardering Overige mutaties

-15.163

380.313

567.738

807.331

23.362

1.763.582

4.562

-5.098

0

0

0

-536

1.842.345

4.121.536

6.303.658

419.398

345.912

13.032.849

Stand per 31 december 2014 Schuldpositie derivaten (credit)

616.687 13.649.536

Een resultaat op overdrachten kan ontstaan doordat de vrijval van de voorziening plaatsvindt tegen fondstarieven, terwijl het bedrag dat wordt overgedragen gebaseerd is op de wettelijke factoren voor waardeoverdrachten. De tarieven van het pensioenfonds wijken af van de wettelijke tarieven. Overige mutaties voorziening pensioenverplichtingen De overige mutaties ontstaan door mutaties in de aanspraken door overlijden, arbeidsongeschiktheid en pensioneren. Saldo overdrachten van rechten De post saldo overdrachten van rechten bevat het saldo van bedragen uit hoofde van overgenomen dan wel overgedragen pensioenverplichtingen. Overige baten en lasten Overige baten en lasten zijn toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is volgens de directe methode opgesteld. Alle ontvangsten en uitgaven worden hierbij als zodanig gepresenteerd. Onderscheid wordt gemaakt tussen kasstromen uit pensioenactiviteiten en beleggingsactiviteiten.

Vastgoedbeleggingen Stand per 1 januari 2013


Aandelen

Overige beleggingen

Derivaten

Totaal

1.859.847

2.858.278

5.235.936

-55.185

260.505

10.159.381

Aankopen

75.398

1.199.188

2.023.047

1.608.542

814.664

5.720.839

Verkopen

-17.399

-1.286.643

-1.624.936

-1.530.943

-792.088

-5.252.010

Herwaardering Overige mutaties

-90.833

407.337

-192.643

-412.359

3.362

-285.135

0

0

-736

0

0

-735

1.827.013

3.178.160

5.440.668

-389.945

286.444

10.342.340

Stand per 31 december 2013 Schuldpositie derivaten (credit)

481.715 10.824.055

De liquide middelen primo en ultimo boekjaar bestaan uit liquide middelen op de bankrekening van het pensioenfonds en beleggingsliquiditeiten.

Vastgoedbeleggingen 31-12-2014

Directe vastgoedbeleggingen

31-12-2013

1.544.403

1.528.595

232.595

233.123

65.347

65.295

1.842.345

1.827.013

Indirecte vastgoedbeleggingen, zijnde participaties in beleggingsinstellingen die beleggen in vastgoed Vastgoedbeleggingen in ontwikkeling

Gedurende het boekjaar is 99,54% (2013: 99,54%) van het direct vastgoed getaxeerd door onafhankelijke, beëdigde taxateurs en is 0,46% (2013: 0,46%) intern getaxeerd. Deze taxaties vinden jaarlijks plaats.

84



85

31-12-2014

31-12-2013

Genoteerde marktprijzen

Onafhankelijke taxaties

43.752

1.610.352

0

188.241

1.842.345

Aandelen

3.218.247

0

0

903.288

4.121.536


5.691.004

0

12.471

600.183

6.303.658

Derivaten

0

0

419.398

0

419.398

Overige beleggingen

0

0

0

345.913

345.912

8.953.003

1.610.352

431.869

2.037.625

13.032.849

Genoteerde marktprijzen

Onafhankelijke taxaties

33.215

1.594.437

0

199.360

1.827.012

Aandelen

2.551.172

0

0

626.988

3.178.160


4.842.792

0

15.782

582.094

5.440.668

Derivaten

0

0

-389.945

0

-389.945

Overige beleggingen

0

0

0

286.445

286.445

7.427.179

1.594.437

-374.163

1.694.887

10.342.340

Aandelen Beursgenoteerde aandelen Private equity

3.218.247

2.551.172

67.504

64.563

Beursgenoteerde en niet beursgenoteerde beleggingsinstellingen die beleggen in aandelen

835.785

562.425

4.121.536

3.178.160

NCW berekening

Intrinsieke waarde

Totaal

Per 31 december 2014 Vastgoedbeleggingen

Conform RJ610 wordt in de jaarrekening melding gemaakt van investeringen in premiebijdragende ondernemingen. Doordat er sprake is van een groot aantal premiebijdragende ondernemingen en er spreiding is van de beleggingen in aandelen van het pensioenfonds, is geen sprake van een significante positie in een of meerdere van deze ondernemingen. 31-12-2014

31-12-2013

Staatsobligaties

Intrinsieke waarde

Totaal

Per 31 december 2013 Vastgoedbeleggingen


NCW berekening

3.750.816

3.142.141

34

717

12.437

15.065

1.004.496

884.987

Covered Fondsen

473.743

395.489

Obligatiebeleggingen

600.183

582.094

Inflation linked bonds

448.251

414.019

13.698

6.156

6.303.658

5.440.668

Valutaderivaten

3

11

Rentederivaten

1.036.082

91.759

Bij de NCW berekening is de actuele waarde vastgesteld aan de hand van waarderingsmodellen waarin gebruik is gebruik

1.036.085

91.770

gemaakt van waarneembare marktdata.

Hypothecaire leningen Leningen op schuldbekentenis Bedrijfsobligaties (Credit funds)

Overige

Derivaten

Ten opzichte van voorgaand jaar is gekozen voor een aanpassing in de presentatie van de waarderingscategorieën van de beleggingsportefeuille om het overzicht te verduidelijken. De vergelijkende cijfers zijn eveneens aangepast. De categorie Genoteerde marktprijzen bevat beleggingen waarvan de waarde van de belegging is gebaseerd op direct waarneembare marktnoteringen van identieke beleggingen in een actieve markt; De categorie Onafhankelijke taxaties betreft beleggingen die gewaardeerd zijn met waarderingsmodellen zonder gebruik te maken van waarneembare marktdata.

Intrinsieke waarde betreft beleggingsinstellingen of private equety en vertegenwoordigt de waarde waartegen de aandelen

Overige beleggingen

hierin kunnen worden verhandeld.

Deelnemingen

451

611

Infrastructuur

172.318

149.885

Overige toelichtingen

Beleggingsfondsen (Geldmarktfondsen)

173.143

135.949

Vastgoed

345.912

286.445

Zoals bij de grondslagen staat vermeld is de waarde gebaseerd op de taxatiewaarde. Deze taxaties worden verricht door verscheidene externe erkende taxateurs. Iedere externe taxateur hanteert binnen de algemene richtlijnen zoals binnen de

Schattingen en oordelen

branche gelden, eigen uitgangspunten. De richtlijnen binnen de branche geven aan dat voor de waardebepaling in dit geval

Zoals vermeld in de toelichting zijn de beleggingen van het pensioenfonds nagenoeg allemaal gewaardeerd tegen

moet worden uitgegaan van de verkoopwaarde van een object met als doelstelling om met het object huurinkomsten te

actuele waarde per balansdatum en is het over het algemeen mogelijk en gebruikelijk om de actuele waarde binnen een

genereren. Als basis wordt hiervoor een contante waardeberekening gebruikt van de toekomstige kasstromen. Indien daar-

aanvaardbare bandbreedte van schattingen vast te stellen. Voor sommige andere financiële instrumenten, zoals beleggings-

toe aanleiding is, wordt bij de waardering rekening gehouden met de feitelijke verhuursituatie en/of renovatieactiviteiten.

vorderingen en -schulden, geldt dat de boekwaarde de actuele waarde benadert als gevolg van het kortetermijnkarakter van de vorderingen en schulden. De boekwaarde van alle activa en de financiële verplichtingen op balansdatum benadert de

Aandelen

actuele waarde.

Private equity beleggingen worden gewaardeerd op marktwaarde, zijnde de intrinsieke waarde. Deze waarde wordt ontleend

Voor de meerderheid van de financiële instrumenten van het pensioenfonds kan gebruik worden gemaakt van markt

aan de meest recente rapportages van de fundmanagers en de fund-of-fund-managers, gecorrigeerd voor kasstromen in de

noteringen. Echter, bepaalde financiële instrumenten, zoals bijvoorbeeld derivaten zijn gewaardeerd door middel van

periode tot balansdatum. Daarnaast wordt bij de waardering rekening gehouden met eventuele negatieve gevolgen van

gebruikmaking van waarderingsmodellen en -technieken, inclusief verwijzing naar de huidige reële waarde van vergelijkbare

materiële gebeurtenissen in het verslagjaar na ontvangst van deze rapportages. De managers bepalen de intrinsieke waarde

instrumenten. In onderstaande tabel wordt een verdeling weergegeven van de activa:

op basis van lokale weten regelgeving.

86



87


3. Overige activa

Het deel van de vastrentende waarden waarvan de reële waarde op basis van schatting wordt vastgesteld betreft hoofdzakelijk

Liquide middelen

24.276

28.661

de leningen op schuldbekentenissen en hypotheken. De berekeningsgrondslag staat reeds vermeld in de algemene toelichting

Beleggingsliquiditeiten

23.812

28.164

48.088

56.825

op de grondslagen. De gehanteerde rentevoeten voor de bepaling van de reële waarde, is de 10 jaars Nederlandse Staatsobligaties. Onderstaand is een overzicht opgenomen van de rentevoet die hierbij wordt gehanteerd:

De liquiditeiten staan ter vrije beschikking van het pensioenfonds. Er zijn geen kredietfaciliteiten van toepassing. 2014: 0,69 2013: 2,23 PASSIVA Derivaten 4. Stichtingskapitaal en reserves

Bij de bepaling van de waarde van derivaten wordt uitgegaan van verwachte toekomstige kasstromen. Deze kasstromen worden op basis van de zero coupon swapcurve contant gemaakt. Overige beleggingen Het niet marktgenoteerde deel van de overige beleggingen betreft beleggingen in infrastructuur. Het fonds neemt alleen via

Algemene

Beleggings

Bestem-

ANW-hiaat

reserve

reserve

mingsre-

reserve

tussenkomst van externe fondsbeheerders deel in infrastructurele beleggingen. Voor de waardering van deze beleggingen

serves

wordt uitgegaan van de waardebepaling die is opgesteld ten behoeve van deze externe fondsbeheerders. De waardering

Stand per 31 december 2012

vindt plaats op basis van fair value. De wijze waarop de fair value wordt bepaald is afhankelijk van de externe fondsbeheerder

Effect stelselwijziging

en van de aard van de belegging. De volgende variabelen kunnen hierbij een rol spelen: de aanschafwaarde voor wat betreft recente investeringen; toekomstige kasstromen; waarde van de activa; waardering van vergelijkbare objecten.

Gecorrigeerde stand per 31 december 2012

31-12-2013

2. Vorderingen en overlopende activa Premievordering werkgevers Vorderingen uit hoofde van waardeoverdrachten Beleggingsdebiteuren Overige vorderingen en overlopende activa

Overige mutaties

70.119

15

146

114.098

115.120

3.259

864

180.291

186.249

Alle vorderingen hebben een resterende looptijd van korter dan één jaar. Het saldo onder overige vorderingen betreft de

1.374.878

245.518

0

672.548

0

0

-232.029

0

-232.029

-947.848

1.374.878

13.489

0

440.519

284.049

150.138

0

2.058

436.245

0

0

-9.488

9.488

0

-663.799

1.525.016

4.001

11.546

876.764

-663.799

1.525.016

265.193

11.546

1.137.956

0

0

-261.192

0

-261.192

1.525.016

4.001

11.546

876.764

82.301

-348.594

-874

9.343

-256.950

-581.498

1.176.422

3.127

20.889

618.940

Stand per 31 december 2013, na correctie stelselwijziging

62.919

-947.848

Bestemming van saldo baten en lasten

31-12-2014

Totaal

Stand per 31 december 2013, uit jaarrekening 2013 Cumulatief effect stelselwijziging Gecorrigeerde stand per 1 januari 2014

-663.799

Bestemming van saldo baten en lasten Stand per 31 december 2014

vooruitbetaalde fee voor de pensioenuitvoerder. Bestemmingsreserves

Vordering op de werkgever(s) Vorderingen op werkgever(s) Voorziening dubieuze debiteuren

62.955 -36

73.249 -3.130

62.919

70.119

1.614

3.665

100.116

101.815

Te vorderen dividenden couponbelasting

4.059

1.363

Huurpenningen

2.439

2.087

Overige

5.870

6.190

114.098

115.120

Wegens een stelselwijziging in het kader van de VPL-overgangsregeling, is de stand per 1 januari 2013 gewijzigd. Het effect van deze wijziging bedraagt € 232.029. Dit bedrag is gepresenteerd onder de langlopende schulden. Onderstaand het verloop van de bestemmingsreserves:

Beleggingsdebiteuren Te ontvangen dividend Lopende interest

88


2014

2013

Bestemmingsreserve VPO Stand per begin boekjaar Overige mutaties

4.001

4.001

-874

0

3.127

4.001


89

Dekkingsgraad, vermogenspositie en herstelplan

5. Technische voorzieningen

In bovenstaande opstelling is het aanwezig vermogen na aftrek van de bestemmingsreserves in totaal a 3.127 (2013: Voorziening pensioenverplichtingen voor risico van het pensioenfonds

a 4.001). Vanwege de aard van de bestemmingsreserves, kunnen deze niet dienen ter dekking van de reeds bestaande pensioenaanspraken en tellen daarom niet mee voor de bepaling van de dekkingsgraad.

2014

2013

9.402.473

9.682.237

Pensioenopbouw

302.122

305.833

Toeslagverlening

2.067

2.566

De genoemde dekkingsgraad van 105,1% gaat uit van gelijkblijvende pensioenuitkeringen. Indien rekening wordt gehouden

Rentetoevoeging

37.401

33.865

met jaarlijks stijgende uitkeringen op basis van de prijsindex, kan een reële dekkingsgraad worden vastgesteld. Per ultimo

Onttrekking voor uitkeringen en uitvoeringskosten

-241.777

-207.566

2.289.822

-384.814

Wijziging uit hoofde van overdracht van rechten

372.352

938

verstande dat er aanpassingen gedaan zijn om rekening te houden met inflatie-gerelateerde beleggingen en het actief

Aanpassing sterftekansen

-25.118

0

beheer van de aandelenportefeuille.

Overige mutaties voorziening pensioenverplichtingen

57.755

-22.737

Op basis hiervan bedraagt het (minimaal) vereist vermogen op 31 december:

Wijziging actuariële uitgangspunten

-6.305

-7.849

12.190.792

9.402.473

De (nominale) dekkingsgraad van het fonds wordt berekend door op balansdatum het balanstotaal minus de kortlopende schulden te delen op de technische voorzieningen zoals opgenomen in de balans. De nominale dekkingsgraad ultimo 2014 bedraagt 105,1%.

2014 bedraagt de reële dekkingsgraad 69,8%.

Stand per begin boekjaar


Voor de berekening van het vereist eigen vermogen wordt gebruikgemaakt van het standaard model van DNB met dien

2014

2013

Stand einde boekjaar

Ultimo boekjaar bedraagt de gemiddelde discontovoet 2,1% (2013: 2,9%). De voorziening pensioenverplichtingen voor risico Stichtingskapitaal en reserves

618.940

876.764

Minimaal vereist eigen vermogen

536.274

412.544

2.320.574

1.937.559

Vereist eigen vermogen

van het pensioenfonds heeft een langlopend karakter. De duration van de verplichtingen bedraagt 21,9 (2013: 21,5). Pensioenopbouw Bij de pensioenopbouw zijn aanspraken en rechten over het boekjaar gewaardeerd naar het niveau dat zij op balansdatum hebben.

De minimaal vereiste dekkingsgraad voortvloeiend uit het minimaal vereist eigen vermogen bedraagt 104,4%. De vermogenspositie van het pensioenfonds kan als gevolg hiervan worden gekarakteriseerd als reservetekort.

Toeslagverlening Het pensioenfonds streeft ernaar de opgebouwde pensioenaanspraken en -rechten van de actieve deelnemers jaarlijks

Vanwege het ontstane dekkingstekort is per 31 augustus 2011 een (korte termijn) herstelplan opgesteld waarmee DNB heeft

aan te passen aan de stijging van het CBS-consumentenprijsindexcijfer (CPI). De toeslagverlening heeft een voorwaardelijk

ingestemd. Vanwege het dekkingstekort was premiekorting niet langer toegestaan en diende de gedempte premie naar een

karakter. Dit betekent dat geen recht op toeslagen bestaat en dat het niet zeker is of en in hoeverre in de toekomst

kostendekkend niveau gebracht te worden. De hiertoe getroffen maatregelen betreffen een éénmalige verlaging van het

toeslagverlening kan plaatsvinden.

opbouwpercentage in 2012 van 2,0% naar 1,85% en een verhoging met terugwerkende kracht van de premie in 2011 van 16,8% naar 18,15% van de pensioengrondslag. Voor 2014 gold net als in 2013 een premie van 21,7% van de pensioengrondslag.

De mutatie uit hoofde van toeslagverlening heeft betrekking op:

Daarnaast wordt een extra premie geïnd van 1,25% van het salaris ten behoeve van de financiering van de VPL-overgangs-

• de verhoging van de ingegane WAO-hiaat uitkering;

rechten.

• de verhoging op de ingegane ANW-hiaat uitkering; • en de verhoging van de pensioengrondslag van de arbeidsongeschikte deelnemers.

In februari 2014 is een evaluatie van het herstelplan ingediend bij DNB. DNB is van mening dat uit de evaluatie blijkt dat het pensioenfonds op basis van de huidige dekkingsgraad binnen de wettelijke termijn kan herstellen.

Rentetoevoeging De pensioenverplichtingen zijn opgerent met 0,379% (2013: 0,351%), op basis van de éénjaarsrente op de interbancaire

Conform het aangepaste FTK is het jaar 2014 aangemerkt als overgangsjaar. Met de invoering van de aanpassingen op het

swapmarkt aan het begin van het verslagjaar.

FTK per 1 januari 2015 is het herstelplan formeel op 31 december 2014 beëindigd. Een evaluatie van het herstelplan 2014 zal niet plaatsvinden.

Onttrekking voor pensioenuitkeringen en pensioenuitvoeringskosten Verwachte toekomstige pensioenuitkeringen worden vooraf actuarieel berekend en opgenomen in de voorziening pensioenverplichtingen. De onder dit hoofd opgenomen afname van de voorziening betreft het bedrag dat vrijkomt ten behoeve van de financiering van de verwachte pensioenuitkeringen in de verslagperiode. Toekomstige pensioenuitvoeringskosten (in het bijzonder excassokosten) worden vooraf actuarieel berekend en opgenomen in de voorziening pensioenverplichtingen. De onder dit hoofd opgenomen afname van de voorziening betreft het bedrag dat vrijkomt ten behoeve van de financiering van de verwachte uitvoeringskosten in de verslagperiode.

90



91

De voorziening voor pensioenverplichtingen is naar categorieën als volgt samengesteld:

Wijziging marktrente Jaarlijks wordt per 31 december de marktwaarde van de technische voorzieningen herrekend door toepassing van de

2014

actuele rentetermijnstructuur. Het effect van de verandering van de rentetermijnstructuur wordt verantwoord onder het hoofd wijziging marktrente.

2013 Aantallen

Rentepercentage per 31 december 2013

2,90

2014

2,10

Wijziging actuariële uitgangspunten

Aantallen

Actieven

4.869.363

97.877

3.614.437

88.876

Gepensioneerden

2.810.071

58.549

2.849.994

59.798

Slapers

4.511.358

436.077

2.938.042

400.118

Overige

0

-

0

5.140

12.190.792

592.503

9.402.473

553.932

Voorziening voor pensioenverplichtingen

Jaarlijks worden de actuariële grondslagen en/of methoden beoordeeld en mogelijk herzien ten behoeve van de berekening van de actuele waarde van de pensioenverplichtingen. Hierbij wordt gebruikgemaakt van interne en externe actuariële deskundigheid. Dit betreft onder meer de vergelijking van veronderstellingen ten aanzien van sterfte, langleven,

Korte beschrijving pensioenregeling

arbeidsongeschiktheid met werkelijke waarnemingen, zowel voor de gehele bevolking als voor de populatie van het fonds.

De pensioenregeling is te kenmerken als middelloon op basis van een uitkeringsovereenkomst. Per 1 januari 2014 is de regeling gewijzigd. De pensioenrichtleeftijd is 67 jaar. Het opbouwpercentage voor het ouderdomspensioen is in 2014 gelijk

De vaststelling van de toereikendheid van de voorziening voor pensioenverplichtingen is een inherent onzeker proces, waarbij

aan 1,95%.Het opgebouwde pensioen en het eventuele prepensioen op 31 december 2012 is per 1 januari 2013 actuarieel

gebruik wordt gemaakt van schattingen en oordelen door het bestuur van het fonds. Het effect van deze wijzigingen wordt

neutraal en leeftijdsafhankelijk omgerekend naar 67-jarige leeftijd.

verantwoord in het resultaat op het moment dat de actuariële uitgangspunten worden herzien. Overgangsregeling Sinds 1 januari 2006 is de VUT-regeling (SUWAS) een gesloten regeling. Werknemers die op 1 januari 2006 al gebruik maakten

Wijziging uit hoofde van overdracht van rechten Toevoeging aan de technische voorzieningen

385.567

15.261

Onttrekking aan de technische voorzieningen

-13.215

-14.323

372.352

938

van SUWAS - of nog geen gebruik maakten maar al wel recht hadden - hebben het recht op de "oude" regeling (SUWAS, BPL Flex met garantieregeling en het huidige BPL- ouderdomspensioen) behouden. Per 31 december 2014 zijn er geen deelnemers meer met rechten op de overgangsregeling. SUWAS zal derhalve worden geliquideerd. Geboren tussen 1950 en 1965

Het saldo dat uit hoofde van overdracht van rechten is toegevoegd aan de voorziening is significant hoger dan vorig jaar

Voor deelnemers die op 31 december 2006 en 1 januari 2007 deelnamen aan de pensioenregeling, geboren zijn tussen

in verband met collectieve waardeoverdrachten die in 2014 hebben plaatsgevonden, waaronder die van Stichting

1950 en 1965 en tot en met 31 december 2021 of de pensioendatum (als die eerder is) deelnemer blijven, wordt extra

Bedrijfstakpensioenfonds voor de Groenten- en Fruitverwerkende Industrie (a 254,0 mln. ) en Gezondheidsdienst voor de

pensioen ingekocht. De inkoop van het extra pensioen vindt plaats op 31 december 2021 of, als de deelnemer eerder met

Dieren (a 95,0 mln.) .

pensioen gaat, op de eerdere pensioendatum. Dit is een voorwaardelijke toezegging, die pas onvoorwaardelijk wordt als de aanspraken zijn gefinancierd.

Aanpassing sterftekansen In 2014 heeft het actuarieel genootschap nieuwe sterfteveronderstellingen gepubliceerd. Het bestuur heeft besloten de

Premievrijstelling

pensioenverplichtingen te waarderen met toepassing van deze veronderstellingen.

Als de deelnemer een WIA- of WAO-uitkering ontvangt, voorziet het reglement in een premievrije opbouw. De premievrijstellings regeling bij arbeidsongeschiktheid die gold vóór 1 januari 2006 is voor bestaande gevallen gehandhaafd. Wanneer een deelnemer een loongerelateerde WW-uitkering ontvangt, voorziet het reglement in premievrije opbouw gedurende maximaal een half jaar.

Overige mutaties voorziening pensioenverplichtingen Resultaat op kanssystemen: Sterfte

-6.767

-12.616

Mutaties

36.565

25.376

27.957

-35.497

57.755

-22.737

Overige technische grondslagen

Toeslagverlening Het bestuur hanteert voor het aanpassen van de pensioenaanspraken en pensioenrechten vanaf 2009 variant D1 uit de toeslagenmatrix. Het toeslagbeleid en de staffel die daarbij als leidraad wordt gehanteerd zijn beschreven in paragraaf 3.4. Het betekent dat het fonds ernaar streeft jaarlijks een toeslag te verlenen die (maximaal) gelijk is aan de stijging van het CBS-consumentenprijsindexcijfer (CPI, alle huishoudens afgeleid, dus exclusief effecten door overheidsbeleid, voor de maand september). Het bestuur beslist jaarlijks in hoeverre het de pensioenrechten en pensioenaanspraken daadwerkelijk verhoogt. Het fonds verleent alleen een toeslag voor zover de beschikbare middelen van het fonds dit naar het oordeel van het bestuur toelaten. Het fonds financiert de toeslagverlening uit beleggingsrendementen. In 2014 heeft het fonds besloten om evenals in 2013 geen toeslag te verlenen. Inhaaltoeslagen Onder bepaalde omstandigheden kunnen inhaaltoeslagen worden toegekend. Inhaaltoeslagen zijn toeslagen die worden toegezegd, voor zover in het verleden niet voor 100% is geïndexeerd. Om inhaaltoeslagen te kunnen toekennen is in de ABTN een staffel opgenomen. Er is een gemiddelde dekkingsgraad nodig die hoger ligt dan de vereiste dekkingsgraad. Inhaaltoeslagen zijn daarom op korte termijn niet te verwachten. Het bestuur van het pensioenfonds geeft in haar jaarrekening elk jaar een specificatie van het verschil tussen de volledige en de werkelijk toegekende toeslagen.

92



93

Voor de premievrije deelnemers en de gepensioneerden is deze specificatie in de volgende tabel opgenomen.

Rendementstoerekening beleggingsresultaat Jaarlijks wordt op basis van hetgeen is vastgelegd in de overeenkomst met de sociale partners rendement aan de VPL voorziening toegevoegd, gelijk aan het gemiddelde fondsrendement (inclusief hedge-resultaat) over het boekjaar. De

Volledige

Toegekende

toeslag-

toeslagen

Verschil

Cumulatief

rendementstoevoeging over het jaar 2014 is gelijk aan a 54.668, namelijk 20,0% (a 1.353, 0,55%).

verschil Toevoeging uit SUWAS I

verlening %

%

%

Vanuit de afwikkeling van SUWAS I (hierna: SUWAS) is per eind 2014 a 38,8 mln gestort in de beleggingen van BPL. Conform

%

bestuursbesluit zijn deze middelen aangewend voor toekomstige VPL toekenningen. Dit is een ontvangen voorschot vooruitlopend op de liquidatie van SUWAS in 2015.

Actieve deelnemers 2010

1,40

-

1,40

1,40

2011

2,50

-

2,50

3,94

2012

2,10

-

2,10

6,12

2013

1,10

-

1,10

7,29

2014

0,60

-

0,60

7,93

Volledige

Toegekende

toeslag-

toeslagen

Verschil

Cumulatief

2014

2013

Schuld uit hoofde van VPL

Stand per begin boekjaar

261.192

232.029

Dotatie inzake premies

31.090

32.068

Rendementstoerekening

54.657

1.353

Toekenning VPL aanspraken

-6.913

-4.258

Toevoeging uit SUWAS

38.830

0

378.856

261.192

verschil

verlening %

%

%

31-12-2014

%

31-12-2013

7. Overige schulden en overlopende passiva

Pensioengerechtigden 2010

1,40

-

1,40

1,40

2011

2,50

-

2,50

3,94

2012

2,10

-

2,10

6,12

2013

1,10

-

1,10

7,29

2014

0,60

-

0,60

7,93

Crediteuren

2.453

8.657

Waardeoverdrachten

14

14

Pensioenuitkeringen

711

678

616.687

481.715

34.230

22.197

4.542

5.119

30.690

8.320

689.327

526.700

Derivaten Beleggingscrediteuren Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige schulden en overlopende passiva

6. Langlopende schulden 31-12-2014 Schuld uit hoofde van VPL

378.856

31-12-2013 261.192

De post crediteuren bestaat voornamelijk uit nog te betalen kosten vermogensbeheer ultimo 2014 en terug te betalen pensioenpremies werkgevers. Onder de post 'Overige schulden en overlopende passiva' is een raming voor nog te betalen

De Raad voor de Jaarverslaggeving heeft in 2014 de nieuwe richtlijn RJ 610.270 uitgebracht. Deze richtlijn stelt dat ontvangen,

kosten vermogensbeheer over het vierde kwartaal 2014 opgenomen van a 2,7 mln. De schulden hebben een resterende

maar nog niet aangewende middelen uit hoofde van VPL verantwoord dienen te worden als verplichting. Tot en met boekjaar

looptijd van korter dan één jaar, met uitzondering van de derivaten.

2013 werden deze middelen door het fonds als bestemmingsreserve verantwoord. Vanaf boekjaar 2014 wordt de richtlijn gevolgd en worden VPL-middelen verantwoord als langlopende schuld.

Beleggingscrediteuren 347

2.663

Verschuldigd rendement GFI

7.337

0

de vrijval uit de langlopende schuld) als separate post onder de overige premiebaten verantwoord. Eventuele beleggings

Lopende interest

8.476

5.559

resultaten inzake VPL worden direct toegevoegd aan de langlopende schuld. De vergelijkende cijfers zijn ook aangepast.

Huurpenningen

1.821

1.452

16.249

12.523

34.230

22.197

Met ingang van boekjaar 2014 (en tevens over boekjaar 2013) worden de ontvangen middelen niet meer als premiebaten verantwoord, maar direct toegevoegd aan de langlopende schuld. Bij inkoop van de rechten wordt de inkoopsom (en hiermee

Nog af te wikkelen transacties

Overige

Premies De jaarlijkse dotatie aan de VPL voorziening , die onderdeel is van de geheven doorsneepremie, wordt ex-ante vastgesteld en is voor 2014 uitgekomen op a 31.090 (2013: a 32.068). Deze dotatie is vastgesteld als het totaal aan de daartoe bestemde

Het verschuldigd rendement GFI (Bedrijfstakpensioenfonds voor de Groenten- en Fruitverwerkende Industrie) betreft rende-

premies, zijnde 1,25% van het BTER loon.

ment dat in de beleggingsportefeuille van BPL is gerealiseerd in december. Omdat de overdracht van GFI naar BPL plaatsvindt per 31 december, komt een deel van dit rendement de deelnemers van GFI toe en is dit opgenomen als schuld van BPL aan GFI.

94



95

Risicobeheer

Om het solvabiliteitsrisico te beheersen dient het fonds buffers in het vermogen aan te houden. De omvang van deze

Het fonds wordt bij het beheer van de pensioenverplichtingen en de financiering daarvan geconfronteerd met risico's.

buffers (buffers plus de pensioenverplichtingen heten samen het vereist vermogen) wordt vastgesteld met de door DNB

De belangrijkste doelstelling van het fonds is het nakomen van de pensioentoezeggingen. Voor het realiseren van deze

voorgeschreven solvabiliteitstoets (S-toets). Deze toets bevat een kwantificering van de bestuursvisie op de fondsspecifieke

doelstelling wordt gestreefd naar een toereikende solvabiliteit op basis van de marktwaarde van de pensioenverplichtingen.

restrisico's (na afdekking).

Het bestuur beschikt over een aantal beleidsinstrumenten ten behoeve van het beheersen van deze risico's.

De berekening van het vereist eigen vermogen en het hieruit voortvloeiende surplus/tekort aan het einde van het boekjaar is

Deze beleidsinstrumenten betreffen:

als volgt:

- beleggingsbeleid - premiebeleid

2014

2013

a

a

796.940

805.957

1.507.622

1.238.927

950.826

593.830

0

0

S5 Kredietrisico

190.490

189.987

S6 Verzekeringstechnisch risico

400.974

301.565

S7 Liquiditeitsrisico

0

0

S8 Concentratierisico

0

0

S9 Operationeel risico

0

0

130.509

109.073

-1.656.787

-1.301.780

2.320.574

1.937.559

- herverzekeringsbeleid - toeslagbeleid.

S1 Renterisico

De keuze en toepassing van beleidsinstrumenten vindt plaats na uitvoerige analyses ten aanzien van te verwachten ontwikkelingen van de verplichtingen en de financiële markten. Daarbij wordt onder meer gebruikgemaakt van ALM-studies.

S2 Risico zakelijke waarden

Een ALM-studie is een analyse van de structuur van de pensioenverplichtingen en van verschillende beleggingsstrategieën

S3 Valutarisico

en de ontwikkeling daarvan in diverse economische scenario's. De uitkomsten van deze analyses vinden hun weerslag

S4 Grondstoffenrisico

in jaarlijks door het bestuur vast te stellen beleggingsrichtlijnen als basis voor het uit te voeren beleggingsbeleid. De beleggingsrichtlijnen geven normen en limieten aan waarbinnen de uitvoering van het beleggingsbeleid moet plaatsvinden. Ze zijn gericht op het beheersen van de volgende belangrijkste (beleggings)risico's. Bij de uitvoering van het beleggingsbeleid wordt gebruikgemaakt van derivaten. Solvabiliteitsrisico's Het belangrijkste risico voor het fonds betreft het solvabiliteitsrisico, ofwel het risico dat het fonds niet beschikt over voldoende vermogen ter dekking van de pensioenverplichtingen. De solvabiliteit wordt gemeten op basis van zowel algemeen geldende normen als specifieke normen die door de toezichthouder worden opgelegd.

S10 Actief risico Diversificatie-effect Totaal

Indien de solvabiliteit van het fonds zich negatief ontwikkelt, bestaat het risico dat het fonds de premie voor de onderneming Het vereist eigen vermogen is bepaald als de wortel van: S1²+S2²+(0,5x2xS1xS2)+S3²+S4²+S5²+S6²+S10².

en deelnemers moet verhogen en het risico dat er geen ruimte beschikbaar is voor een eventuele toeslagverlening op opgebouwde pensioenrechten. In het uiterste geval kan het noodzakelijk zijn dat het fonds verworven pensioenaanspraken en pensioenrechten moet verminderen. De aanwezige dekkingsgraad heeft zich als volgt ontwikkeld:

Dekkingsgraad per 1 januari

2014

2013

%

%

Vereist eigen vermogen (buffer)

109,3

104,4

-0,2

0,2

0,2

0,1

Toeslagverlening

-

-

Korting van aanspraken en rechten

-

-

21,4

0,2

-21,4

4,3

-

-

-4,2

0,1

105,1

109,3

Premie Uitkering

Beleggingsrendementen (inclusief renteafdekking) Wijziging rentetermijnstructuur voorziening pensioenverplichtingen Aanpassing levensverwachting Overige oorzaken

Dekkingsgraad per 31 december

31-12-2014

31-12-2013

a

a

2.320.574

1.937.559

Voorziening pensioenverplichting

12.190.792

9.402.473

Vereist pensioenvermogen

14.511.366

11.340.032

Aanwezig eigen vermogen

604.268

872.763

1.716.306

1.064.796

Tekort

De buffers zijn berekend op basis van de standaardmethode waarbij voor de samenstelling van de beleggingen wordt uitgegaan van de feitelijke/strategische beleggingsmix in de evenwichtssituatie. In bovenstaande opstelling is het aanwezig vermogen na aftrek van de bestemmingsreserves van in totaal a 4.001 (2013: a 4.001). Deze reserves kunnen niet gebruikt worden ter dekking van toekomstige tegenvallers en tellen daarom niet mee bij

de bepaling van de dekkingsgraad. Het pensioenfonds heeft ter afdekking van risico's derivatencontracten afgesloten. Hiermee is bij het bepalen van de vereiste buffers rekening gehouden. Bij de berekening van de buffers past het pensioenfonds het standaard model van DNB toe. Inflatiegerelateerde producten worden afwijkend behandeld en er wordt een correctie toegepast voor het actief beheer van de aandelenportefeuille. Beleggingsrisico

Uit dit overzicht blijkt dat de daling van de dekkingsgraad in het boekjaar met name is veroorzaakt door het effect bij

De belangrijkste beleggingsrisico's betreffen het markt-, krediet- en liquiditeitsrisico. Het marktrisico is uit te splitsen in

overige oorzaken. Het effect bij overige oorzaken wordt bijna volledig veroorzaakt door kruiseffecten van wijziging

renterisico, valutarisico en prijs(koers)risico. Marktrisico wordt gelopen op de verschillende beleggingsmarkten waarin het

rente-termijnstructuur met in dit geval het beleggingsresultaat. De overige positieve en negatieve resultaten van het fonds

pensioenfonds op basis van het vastgestelde beleggingsbeleid actief is. De beheersing van het risico is geïntegreerd in het

hebben nagenoeg geen effect op het verloop van de dekkingsgraad.

beleggingsproces. Bij de uitvoering van het beleggingsbeleid kunnen zich voorts risico's manifesteren uit hoofde van de

96



97

geselecteerde managers en bewaarbedrijven (zogeheten manager- en custody risico), en de juridische bepalingen omtrent

De samenstelling van de vastrentende waarden naar looptijd is als volgt:

gebruikte instrumenten en de uitvoeringsovereenkomst (juridisch risico). Het marktrisico wordt beheerst doordat met de vermogensbeheerder specifieke mandaten zijn afgesproken, die in overeenstemming zijn met de beleidskaders en richtlijnen

31-12-2014

zoals deze zijn vastgesteld door het bestuur. Het bestuur monitort de mate van naleving van deze mandaten.

%

a

De marktposities worden periodiek gerapporteerd.

Resterende looptijd < 1 jaar

31-12-2013 %

a

369.065

5,9

158.917

2,9

Renterisico (S1)

Resterende looptijd > 1 jaar en < 5 jaar

1.667.071

26,5

1.624.205

29,9

Renterisico is het risico dat de waarde van de portefeuille vastrentende waarden en de waarde van de pensioenverplichtingen

Resterende looptijd > 5 en < 10 jaar

4.267.522

67,6

3.657.546

67,2

6.303.658

100,0

5.440.668

100,0

veranderen als gevolg van ongunstige veranderingen in de marktrente. Maatstaf voor het meten van rentegevoeligheid is de duration. De duration is de gewogen gemiddelde resterende looptijd in jaren.

De presentatie van de vastrentende waarden in bovenstaande looptijden hangt samen met het lange termijn karakter van Het fonds heeft via een rentehedge het renterisico beperkt. Beleggingen en pensioenverplichtingen zijn namelijk niet in

de investeringen van het pensioenfonds en het hiermee samenhangende beleid en ter vergelijking met de looptijden van de

dezelfde mate gevoelig voor rentebewegingen. Daardoor kan de dekkingsgraad sterk meebewegen met rentebewegingen

verplichtingen zoals in onderstaand overzicht weergegeven.

en loopt het fonds een groter risico om in een dekkingstekort te komen. Dit renterisico kan worden verkleind door de rente De resterende looptijd van de verplichtingen kan als volgt worden weergegeven:

gevoeligheid van de beleggingen meer in overeenstemming te brengen met de looptijd van de verplichtingen. Op balansdatum is de duratie van de beleggingen aanzienlijk korter dan de duratie van de verplichtingen. Er is derhalve

31-12-2014

sprake van een zogenaamde 'duratie-mismatch'. Dit betekent dat bij een rentestijging de waarde van beleggingen minder snel daalt dan de waarde van de verplichtingen (bij toepassing van de actuele marktrentestructuur), waardoor de dekkingsgraad zal stijgen. Bij een rentedaling zal de waarde van de beleggingen minder snel stijgen dan de waarde van de verplichtingen, waardoor de dekkingsgraad daalt. Het beleid van het fonds is erop gericht om de 'duratie-mismatch' te verkleinen door het renterisico af te dekken, waarbij het percentage renteafdekking minder wordt naarmate de rente lager is. De gedachte daarbij is dat bij een lage rente de kans

a

31-12-2013 %

a

%

Resterende looptijd < 5 jaar

1.094.900

9,0

991.867

10,6


1.312.048

10,8

1.130.393

11,9


3.122.251

25,6

2.498.625

26,6

Resterende looptijd > 20 jaar

6.661.593

54,6

4.781.588

50,9

12.190.792

100,0

9.402.473

100,0

toeneemt dat de rente weer zal stijgen en dat dan bij een lagere afdekking meer geprofiteerd wordt van de rentestijging. De renteafdekking kan gerealiseerd worden door meer langlopende obligaties te kopen in plaats van aandelen (aandelen hebben per definitie een duratie van nul), binnen de portefeuille kortlopende obligaties te vervangen door langlopende

Risico zakelijke waarden (S2)

obligaties of door middel van renteswaps of swaptions. Bij een renteswap wordt een vaste lange rente geruild tegen een

Zakelijke waarden risico is het risico dat de waarde van de zakelijke waarden (voornamelijk aandelen, beursgenoteerd

variabele korte rente. Het pensioenfonds ontvangt in dit geval een lange rente, vergelijkbaar met de kasstroom van een

indirect vastgoed en converteerbare obligaties) verandert door veranderingen in de marktprijzen voor deze waarden. Het

langlopende obligatie en betaalt daarvoor een variabele korte rente (bijvoorbeeld Euribor).

structurele marktrisico wordt beheerst binnen het ALM-proces. Daarin wordt een zodanige beleggingsmix vastgesteld

Daarnaast kan het fonds het renterisico op de vastrentende waarden afdekken (het eigen vermogen is ongevoelig voor de

dat het marktrisico acceptabel is. De feitelijke beleggingsmix mag binnen vastgestelde bandbreedtes afwijken van de

renteveranderingen, maar de dekkingsgraad niet) of de dekkingsgraad afdekken.

ALM-beleggingsmix. Voor de beheersing van het marktrisico in samenhang met het renterisico wordt gebruik gemaakt van

De duratie en het effect van de renteafdekking kunnen als volgt worden samengevat:

derivaten.

31-12-2014

31-12-2013 Duratie

a

a

Duratie

Vastrentende waarden (vóór derivaten)

6.303.658

7,8

5.440.668

7,9

Vastrentende waarden (na derivaten)

6.723.056

10,9

5.050.725

11,1

12.190.792

21,9

9.402.473

21,5

(Nominale) pensioenverplichtingen

In bovenstaande tabel is af te lezen dat de duration van de beleggingen excl. derivaten 7,8 bedraagt. De duration van de pensioenverplichtingen bedraagt 21,9. Om het renterisico af te dekken worden derivaten ingezet , met als gevolg dat de duration van de beleggingsportefeuille verhoogd wordt naar 10,9 om de rentegevoeligheid van de verplichtingen op te vangen.

98



99

Valutarisico (S3)

De valutapositie per 31 december 2013 vóór en na afdekking door valutaderivaten is als volgt weer te geven:

Het totaalbedrag van de gehele beleggingsportefeuille dat buiten de euro wordt belegd bedraagt ultimo 2014 circa 31, 9% (2013: 25,7%). De valutapositie per 31 december 2014 vóór en na afdekking door valutaderivaten is als volgt weer te

2013

geven: 2014

Totaal

Valuta-

Netto positie

Totaal

Valuta-

Netto positie

Voor afdekking

derivaten

Na afdekking

Voor afdekking

derivaten

Na afdekking

Afdekking

Afdekking a

a

EUR

8.948.486

a

a

a

a

-62

EUR

7.772.280

0

7.772.280

GBP

592.934

0

592.934

148.905

0

148.905

8.948.424

GBP

785.367

0

785.367

JPY

JPY

159.334

0

159.334

USD

1.135.852

-1.703

1.134.149

USD

1.887.144

-4.520

1.882.624

AUD

41.596

0

41.596

AUD

49.141

0

49.141

CAD

47.491

0

47.491

CAD

55.258

0

55.258

CHF

175.629

0

175.629

CHF

244.489

0

244.489

PHP

0

1.617

1.617

DKK

35.515

0

35.515

PLN

28.450

0

28.450

HKD

13.883

0

13.883

SEK

29.993

0

29.993

NOK

18.166

0

18.166

BRL

32.889

-920

31.969

PLN

21.900

0

21.900

MXN

24.991

931

25.922

SEK

36.861

0

36.861

Overige

432.419

0

432.419

SGD

19.461

0

19.461

10.463.429

-75

10.463.354

BRL

32.545

0

32.545

MXN

27.258

0

27.258

Prijsrisico

MYR

32.456

2.094

34.550

Prijsrisico is het risico van waardewijzigingen door de ontwikkeling van marktprijzen, dat wordt veroorzaakt door factoren

THB

6.855

2.241

9.096

RUB

31.151

0

31.151

TRY

20.967

0

20.967

ZAR

10.053

0

10.053

COP

3.556

0

3.556

IDR

13.123

0

13.123

NZD

2.446

0

2.446

688.699

0

688.699

13.144.114

-247

13.143.866

Overige

De positie in categorie 'Overig' betreft een investering in aandelenbeleggingsfondsen Emerging Markets. (SSgA MSCI Emerging Markets Index non-lending QP en Robeco Customized Quant Emerging Markets Fonds). Voor dit fonds is meer gedetailleerde informatie niet beschikbaar.

gerelateerd aan een individuele belegging, de uitgevende instelling of generieke factoren. Omdat alle beleggingen worden gewaardeerd tegen reële waarde waarbij waardewijzigingen onmiddellijk in het saldo van baten en lasten worden verwerkt, zijn alle wijzigingen in marktomstandigheden direct zichtbaar in het beleggingsresultaat. Het prijsrisico wordt gemitigeerd door diversificatie. De segmentatie van de aandelenportefeuille naar regio is als volgt: 2014 a Nederland en andere EU-landen

a

%

58,7

1.687.857

53,2

13.013

0,3

64.563

2,0

1.145.896

27,8

953.368

30,0

Asia Pacific

189.037

4,6

166.086

5,2

Australasia

42.698

1,0

38.361

1,2

312.317

7,6

267.925

8,4

4.121.536

100,0

3.178.160

100,0

Global Noord-Amerika

Totaal


%

2.418.575

Emerging Markets

100

2013


101

De segmentatie van de aandelenportefeuille naar sector is als volgt:

De samenstelling van de vastrentende waarden naar regio's kan als volgt worden samengevat: 2014

2013

2014

a

%

a

%

Nijverheid en industrie

993.033

24,1

809.398

25,5

Mature markets

Handel

856.029

20,8

677.374

21,2

Emerging markets

1.093.442

26,5

847.350

26,7

Totaal

849.997

20,6

603.211

19,0

65.590

1,6

64.563

2,0

263.445

6,4

176.264

5,6

4.121.536

100,0

3.178.160

100,0

Overige dienstverlening Financiële instellingen (waaronder banken en verzekeraars) Beleggingsinstelling Overige Totaal

Een nadere detaillering van de segmentatie van de vastgoedbeleggingen naar aard van het vastgoed is als volgt: 2014 a

2013 %

%

a

2013 %

a 5.774.134

91,6

4.998.083

91,9

529.524

8,4

442.585

8,1

6.303.658

100,0

5.440.668

100,0

De samenstelling van de vastrentende waarden naar sectoren is als volgt: 2014

2013 %

a 598.474

9,5

464.921

8,6

Nederlandse overheidsinstellingen

857.949

13,6

726.820

13,4

Financiële instellingen

933.879

14,8

850.087

15,6

Beleggingsinstellingen

3.065

0,1

1.633

-

531.268

8,4

533.382

9,8

Overig Buitenlandse overheidsinstellingen

3.379.023

53,6

2.863.825

52,6

Totaal

6.303.658

100,0

5.440.668

100,0

61.590

3,3

64.329

3,5

Winkels

190.590

10,3

203.785

11,2

1.342.545

72,9

1.310.089

71,7

De kredietwaardigheid van veel marktpartijen wordt ook door rating agencies beoordeeld.

232.595

12,6

233.123

12,8

De samenvatting van de vastrentende waarden op basis van de ratings eind 2014 is als volgt:

Grond

15.025

0,9

15.687

0,8

Totaal

1.842.345

100,0

1.827.013

100,0

Participaties in vastgoedmaatschappijen

%

a

Handel- en industriële bedrijven

Kantoren

Woningen

%

a

2014

2013 %

a

%

a

AAA

1.482.741

23,5

1.171.524

21,5

Kredietrisico is het risico van financiële verliezen voor het fonds als gevolg van faillissement of betalingsonmacht van

AA

2.441.009

38,7

2.043.294

37,6

tegenpartijen waarop het fonds (potentiële) vorderingen heeft. Hierbij kan onder meer worden gedacht aan partijen die

A

638.394

10,1

561.731

10,3

obligatieleningen uitgeven, banken waar deposito's worden geplaatst, marktpartijen waarmee Over The Counter (OTC)-

BBB

1.077.919

17,1

1.054.461

19,4

BB

196.427

3,1

181.145

3,3

B

171.635

2,7

222.299

4,1

risico dat partijen waarmee het fonds transacties is aangegaan niet meer in staat zijn hun tegenprestatie te verrichten

CCC

107.959

1,7

91.190

1,7

waardoor het fonds financiële verliezen lijdt.

CC

300

-

0

-

187.274

3,1

115.024

2,1

6.303.658

100,0

5.440.668

100,0

Kredietrisico (S5)

derivatenposities worden aangegaan en aan bijvoorbeeld herverzekeraars. Een voor beleggingsactiviteiten specifiek onderdeel van kredietrisico is het settlementrisico. Dit heeft betrekking op het

Beheersing van dit risico door het fonds vindt plaats door het stellen van limieten aan tegenpartijen op totaalniveau, dat wil zeggen met inachtneming van alle posities die een tegenpartij heeft jegens het fonds; het vragen van extra zekerheden zoals

Geen rating Totaal

onderpand en dergelijke bij hypothecaire geldleningen en het uitlenen van effecten; het hanteren van prudente verstrekkings normen bij hypothecaire geldleningen. Ter afdekking van het settlementrisico wordt door het fonds enkel belegd in markten

Verzekeringstechnische risico's (actuariële risico's, S6)

waar een voldoende betrouwbaar clearing- en settlementsysteem functioneert. Voordat in nieuwe markten wordt belegd,

Het verzekeringstechnisch risico is het risico dat voortvloeit uit mogelijke afwijkingen van actuariële inschattingen die

wordt eerst onderzoek gedaan naar de waarborgen op dit gebied. Met betrekking tot niet-beursgenoteerde beleggingen,

worden gebruikt voor de vaststelling van de technische voorzieningen en de hoogte van de premie. De belangrijkste

met name OTC-derivaten, wordt door het fonds enkel gewerkt met tegenpartijen waarmee ISDA/CSAovereenkomsten zijn

actuariële risico's zijn de risico's van langleven, overlijden (kortleven), arbeidsongeschiktheid en het toeslagrisico.

afgesloten zodat posities van het fonds adequaat worden afgedekt door onderpand. Langlevenrisico Langlevenrisico is het risico dat deelnemers langer blijven leven dan gemiddeld verondersteld wordt bij de bepaling van de technische voorzieningen. Als gevolg hiervan volstaat de opbouw van het pensioenvermogen niet voor de uitkering van de pensioenverplichting. Door toepassing van AG-prognosetafel 2012-2062 met adequate correcties voor ervaringssterfte is het lang levenrisico nagenoeg geheel verdisconteerd in de waardering van de pensioenverplichtingen.

102



103

2014

Overlijdensrisico Het overlijdensrisico betekent dat het fonds in geval van overlijden mogelijk een nabestaandenpensioen moet toekennen waarvoor door het fonds geen voorzieningen zijn getroffen. Dit risico kan worden uitgedrukt in risicokapitalen.

2013 %

a

%

a

Vastrentende waarden 778.364

5,6

644.620

5,8

Frankrijk

1.065.636

7,7

890.166

8,0

invaliditeit en het toekennen van een arbeidsongeschiktheidspensioen ('schadereserve'). Voor dit risico wordt jaarlijks

Duitsland

990.200

7,1

793.038

7,2

een risicopremie in rekening gebracht. Het verschil tussen de risicopremie en de werkelijke kosten wordt verwerkt via

Italië

0

-

208.042

1,9

het resultaat. De actuariële uitgangspunten voor de risicopremie worden periodiek herzien.

Robeco Customized Quant Emerging Markets Fonds

454.098

3,3

0

-

Rabobank

261.115

1,9

0

-

3.549.413

25,6

2.535.866

22,9

Arbeidsongeschiktheidsrisico Het arbeidsongeschiktheidsrisico betreft het risico dat het fonds voorzieningen moet treffen voor premievrijstelling bij

Het beleid van het fonds is om het overlijden- en arbeidsongeschiktheidsrisico niet te herverzekeren. Toeslagrisico

Nederland

totaal

Het bestuur van het fonds heeft de ambitie om het pensioen te indexeren. De mate waarin dit kan worden gerealiseerd is afhankelijk van de ontwikkelingen in de rente, rendement, looninflatie en demografie. Uitdrukkelijk wordt opgemerkt dat de

Operationeel risico (S9)

indexatietoezegging voorwaardelijk is.

Operationeel risico is het risico van een onjuiste afwikkeling van transacties, fouten in de verwerking van gegevens, het verloren gaan van informatie, fraude en dergelijke. Dergelijke risico's worden door het fonds beheerst door het stellen van

Het beleid en de ambitie inzake indexatie en toeslagverlening is weergegeven in de toelichting van de post 'Indexering en

hoge kwaliteitseisen aan de organisaties die bij de uitvoering betrokken zijn op gebieden zoals interne organisatie,

overige toeslagen'.

procedures, processen en controles, kwaliteit geautomatiseerde systemen, enzovoorts. Deze kwaliteitseisen worden periodiek getoetst door het bestuur.

Liquiditeitsrisico (S7) Liquiditeitsrisico is het risico dat beleggingen niet tijdig en/of niet tegen een aanvaardbare prijs kunnen worden omgezet in

De beleggingsportefeuille is ondergebracht bij Syntrus Achmea Vermogensbeheer. De pensioenuitvoering is uitbesteed aan

liquide middelen, waardoor het pensioenfonds op korte termijn niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. Waar de overige

pensioenuitvoerder TKP. Met TKP is een uitbestedingsovereenkomst en een dienstverleningsovereenkomst (DVO) gesloten.

risicocomponenten vooral de langere termijn betreffen (solvabiliteit), gaat het hierbij om de kortere termijn. Dit risico kan worden beheerst door in het strategische en tactische beleggingsbeleid voldoende ruimte aan te houden

Het bestuur beoordeelt jaarlijks de kwaliteit van de uitvoering van de vermogensbeheerders en TKP door middel van

voor de liquiditeitsposities. Er moet eveneens rekening worden gehouden met de directe beleggingsopbrengsten en andere

performancerapportages (vermogensbeheerder), DVO-rapportages en onafhankelijk getoetste interne beheersingsrappor-

inkomsten zoals premies. Inzake het liquiditeitsrisico wordt vermeld dat het fonds in haar beleggingsportefeuille over

tages (ISAE 3402-rapportages).

voldoende obligaties beschikt die onmiddellijk zonder waardeverlies te gelde kunnen worden gemaakt om eventuele onvoorziene uitstroom van geldmiddelen te financieren.

Aangezien hiermee sprake is van adequate beheersing van de operationele risico's worden door het fonds hiervoor geen buffers aangehouden in de solvabiliteitstoets.

Concentratierisico (S8) Concentraties kunnen ertoe leiden dat het fonds bij grote veranderingen in bijvoorbeeld de waardering (marktrisico) of de

Actief risico (S10)

financiële positie van een tegenpartij (kredietrisico) grote (veelal financiële) gevolgen hiervan ondervindt. Concentratierisico's

Een actief beleggingsrisico ontstaat wanneer met het beleggingsbeleid binnen de beleggingscategorieën afgeweken wordt

kunnen optreden bij een concentratie in de beleggingsportefeuille in producten, regio's of landen, economische sectoren of

van het beleid volgens de benchmark. Een maatstaf van de mate waarin actief wordt belegd is de zogenaamde 'tracking

tegenpartijen. Naast concentraties in de beleggingsportefeuille kan ook sprake zijn van concentraties in de verplichtingen en

error'. De tracking error geeft aan hoe groot de afwijkingen van het rendement kunnen zijn ten opzichte van het bench-

de uitvoering.

markrendement. Hoe hoger de tracking error, hoe hoger het actief risico.

De spreiding in de beleggingsportefeuille is weergegeven in de tabel die is opgenomen bij de toelichting op het kredietrisico.

Het actief risico is in de berekening van het vereist eigen vermogen opgenomen als S10. S10 heeft een omvang van twee

Grote posten kunnen een post van concentratierisico zijn. Om te bepalen welke posten dit betreft worden per beleggings

maal de tracking error van de portefeuille (97,5% zekerheid). Er is verondersteld dat het actief risico niet samenhangt met

categorie alle instrumenten met dezelfde debiteur opgeteld. Als grote post wordt aangemerkt elke post die meer dan 2%

de andere risicofactoren.

van het balanstotaal uitmaakt. Ultimo 2014 zijn de volgende posten met meer dan 2% van het balanstotaal aanwezig: Systeemrisico Systeemrisico betreft het risico dat het mondiale financiële systeem (de internationale markten) niet langer naar behoren functioneert, waardoor beleggingen van het fonds niet langer verhandelbaar zijn en zelfs, al dan niet tijdelijk, hun waarde kunnen verliezen. Net als voor andere marktpartijen, is dit risico voor het fonds niet beheersbaar. Het systeemrisico maakt geen onderdeel uit van de door DNB voorgeschreven solvabiliteitstoets. Derivaten Bij de uitvoering van het beleggingsbeleid wordt gebruikgemaakt van financiële derivaten. Hoofdregel die hierbij geldt, is dat derivaten uitsluitend worden gebruikt voor zover dit passend is binnen het beleggingsbeleid van het pensioenfonds. Derivaten worden hoofdzakelijk gebruikt om de hiervoor vermelde vormen van marktrisico zo veel mogelijk af te dekken.

104



105

Derivaten hebben als voornaamste risico het kredietrisico. Dit risico wordt beperkt door alleen transacties aan te gaan met

Ultimo boekjaar is de off-balance technische voorziening vastgesteld op a 592.803 (2013: a 470.016) waarbij rekening is

goed te boek staande partijen en door zoveel mogelijk te werken met onderpand.

gehouden met vertrekkansen en solvabiliteitsopslag.

Gebruik kan worden gemaakt van onder meer de volgende instrumenten: Futures: dit zijn standaard beursgenoteerde instrumenten waarmee snel posities kunnen worden gewijzigd. Futures -

12.5

worden gebruikt voor het tactische beleggingsbeleid. Tactisch beleggingsbeleid is slechts zeer beperkt mogelijk binnen de grenzen van het strategische beleggingsbeleid. Valutatermijncontracten: dit zijn met individuele banken afgesloten contracten waarbij de verplichting wordt aangegaan -

Verbonden partijen

Identiteit van verbonden partijen Onder verbonden partijen zijn mogelijk te verstaan de premie bijdragende ondernemingen en de bestuursleden van het pensioenfonds. Deze hebben geen individuele invloed van betekenis op het beleid.

tot het verkopen van een valuta en de aankoop van een andere valuta, tegen een vooraf vastgestelde prijs en op een Transacties met (voormalige) bestuurders

vooraf vastgestelde datum. Door middel van valutatermijncontracten worden valutarisico's afgedekt. Swaps: dit betreft met individuele banken afgesloten contracten waarbij de verplichting wordt aangegaan tot het -

Inzake de beloning van bestuurders wordt verwezen naar de toelichting op de staat van baten en lasten. Er zijn geen leningen

uitwisselen van rentebetalingen over een nominale hoofdsom. Door middel van swaps kan het pensioenfonds de

verstrekt aan, noch is er sprake van vorderingen op, (voormalige) bestuurders.

rentegevoeligheid van de portefeuille beïnvloeden. Overige derivaten: hieronder worden credit default swaps (een overeenkomst tussen twee partijen waarbij het -

Overige transacties met verbonden partijen

kredietrisico van een derde partij wordt overgedragen) en total return swaps (swap waarbij de ene partij de andere alle

Er zijn geen overige transacties met verbonden partijen.

opbrengsten van een bepaalde asset garandeert, zowel rente en dividend als eventuele waardevermeerdering. 12.6

Toelichting op de staat van baten en lasten over 2014

Ontvangen zekerheden en garanties 8. Premiebijdragen voor risico pensioenfonds

Er zijn geen zekerheden en garanties bekend die niet in de jaarrekening zijn opgenomen. Langlopende contractuele verplichtingen Met ingang van 2015 is de uitbestedingsovereenkomst met TKP Pensioen van 1 januari 2012 verlengd voor onbepaalde tijd waarbij een opzegtermijn wordt gehanteerd van 12 maanden. Met het bestuur zijn afspraken gemaakt over de vergoedingssystematiek. De standaardvergoeding voor 2015 bedraagt € 11,4 mln.

2014

2013

a

a

333.211

335.970

De premiebijdragen kunnen als volgt worden gespecificeerd

Investeringsverplichtingen Vooruitlopend op verwachte inkomende kasstromen bestaan er per balansdatum de volgende investerings-en stortingsver-

Pensioenpremie huidig jaar

plichtingen (zogenaamde voorbeleggingen):

Koopsommen FVP

2.743

994

Koopsom VPL

6.912

4.258

342.866

341.222

Kostendekkende premie

376.509

368.661

Feitelijke premie

333.817

336.964

Gedempte premie

296.033

265.324

31-12-2014

31-12-2013

a

a

Private equity

25.399

28.404

Vastgoed

80.727

71.957

106.126

100.361

12.4

Niet opgenomen voorwaardelijke pensioenverplichtingen

De kostendekkende, gedempte en feitelijke premie zijn als volgt:

Afschaffen prepensioenregeling Vanaf 2007 vindt geen opbouw meer plaats van prepensioen/Flexpensioen. Deelnemers die vóór 1 januari 1950 zijn geboren

In bovenstaande opstelling wordt het verschil tussen de feitelijke premie van 333.817 en de pensioenpremie huidig jaar van

kunnen vanaf 64 jaar gebruikmaken van de prepensioenregeling. Voor deelnemers die per 31 december 1997 én per 1 januari

333.211 veroorzaakt door de premie voor vrijwillige voortzetting van pensioenopbouw (324), welke niet is opgenomen in de

1998 in dienst zijn bij een bij het fonds aangesloten werkgever geldt dat zij een aanvulling krijgen op de prepensioenregeling.

vergelijking van de feitelijke premie met de kostendekkende premie en de opbrengsten uit hoofde van VUT-surplus (930, zie

Deze 'garantieregeling' wordt gefinancierd door het VUT-fonds SUWAS. Werknemers die op 31 december 2000 en op 1 januari

onder 10. Overige baten) welke wel is opgenomen in de vergelijking van de feitelijke premie met de kostendekkende premie.

2001 deelnemer waren aan de BPL-regeling, hebben een extra opbouw prepensioen gehad van maximaal drie jaar, over de periode 1 januari 1998 tot 1 januari 2001 voor zover zij deelnemer waren in de genoemde periode. De VUT-regeling SUWAS

Het fonds financiert de pensioenregeling met een reglementaire doorsneepremie. Deze premie moet minimaal gelijk zijn

is per 31-12-2014 in liquidatie. De overgebleven gelden komen ten gunste van de VPL regeling van BPL.

aan de gedempte kostendekkende premie. Deze gedempte kostendekkende premie wordt gebaseerd op een rendement van 4%. Een lagere premie, ofwel een premiekorting, is slechts toegestaan als het pensioenfonds een gezonde financiële positie

VPL

heeft, dus geen reservetekort heeft en haar indexatieambitie in belangrijke mate kan waarmaken. Gezien het in 2010 ontstane

Aan deelnemers die tussen 1 januari 1950 en 31 december 1965 geboren zijn, wordt extra pensioen toegekend over dienst-

reservetekort hebben cao-partners de premie in stappen verhoogd tot het niveau van de gedempte kostendekkende premie.

jaren vóór 2007. De opbouw en financiering van deze pensioenaanspraken is uitgesteld tot uiterlijk 31 december 2021. Deze inkoop van extra pensioenaanspraken geldt alleen als betrokkene op 31 december 2006 en op 1 januari 2007 deelnemer was

In 2011 is het pensioenfonds in een dekkingstekort geraakt. Bij een dekkingstekort moet de premie bijdragen aan herstel.

aan de pensioenregeling en de volledige uitstelperiode van 15 jaar deelnemer blijft aan de pensioenregeling. Deze inkoop

BPL heeft voor 2012 dispensatie gekregen voor deze eis (Deze dispensatie wordt door DNB "adempauze" genoemd).

maakt het mogelijk om 2 of 3 jaar eerder dan de AOW-leeftijd met pensioen te gaan. Er wordt in 2013 een extra premie van

Voor 2013 kon BPL eventueel onder striktere voorwaarden wederom een verzoek doen om dispensatie. Hiervoor hebben

1,25% van de salarissom geheven om deze maatregel te financieren.

cao-partners niet gekozen en er voor gezorgd dat de premie in 2013 daadwerkelijk bijdraagt aan herstel.

106



107

De premie bedraagt 21,7% van de pensioengrondslag. Daarnaast geldt een opbouwpercentage van 1,95% vanaf 2013.

De kosten vermogensbeheer in bovenstaande opstelling betreft de daadwerkelijk gefactureerde kosten. In het overzicht in

De premie voor VPL-overgangsrechten is verlaagd van 2,3% naar 1,25% van het salaris.

het bestuursverslag zijn zowel gefactureerde kosten als kosten die rechtstreeks in mindering worden gebracht op beheerd vermogen (deze zijn geschat) opgenomen. Dit geldt ook voor de transactiekosten. Deze geschatte kosten vormen het verschil

De aan het boekjaar toe te rekenen feitelijke premie is als bate in de staat van baten en lasten verantwoord. De samenstelling

met resultatenrekening.

van de kostendekkende premie is als volgt: 10. Overige baten Kostendekkende premie Actuarieel benodigd voor onvoorwaardelijke onderdelen pensioenopbouw

302.122

295.642

Opslag voor instandhouding van het vereist eigen vermogen

62.237

56.015

Opslag voor uitvoeringskosten

12.150

11.489

0

5.515

Totaal kostendekkende premie

376.509

368.661

Gedempte premie Actuarieel benodigd voor onvoorwaardelijke onderdelen pensioenopbouw

235.392

214.026

Opslag voor instandhouding van het vereist eigen vermogen

48.491

39.809

Opslag voor uitvoeringskosten

12.150

11.489

296.033

265.324

Mutatie technische voorzieningen voor excassokosten

Totaal gedempte premie

2013

a

a

VUT-Surplus

930

1.810

Interest

794

163

1.724

1.973

Bij uitstel van de in de SUWAS-regeling vastgestelde VUT-datum kan het voorkomen dat er sprake is van een VUT- surplus. Binnen de overkookregeling is de omzetting van het surplus in ouderdomspensioen geregeld. 11. Pensioenuitkeringen Ouderdomspensioen

163.800

159.431

Partnerpensioen

41.743

39.692

Wezenpensioen

1.072

1.008

483

513

WAO-aanvulling

9.809

8.970

Anw-aanvulling

6.804

6.606

Afkoop pensioenen en premierestitutie

22.872

6.614

Garantieregeling

-6.061

-14.389

240.522

208.445

Overlijdensuitkering

9. Beleggingsresultaten risico pensioenfonds

2014

2014

Directe

Indirecte

Kosten

beleggings-

beleggings-

vermogens-

opbrengst

opbrengst

beheer

a

a

a

Totaal

a

Vastgoedbeleggingen

79.952

-15.163

-7.965

56.824

Aandelen

91.121

380.313

-6.390

465.044

Een onderdeel van de uitkeringslast is gebaseerd op de garantieregeling SUWAS. Deze uitkeringslast komt voor rekening

171.509

567.738

-4.651

734.596

van SUWAS.

-10

-29.359

-1.252

-30.621

2014

2013

13.893

807.331

-1.457

819.767

a

a

356.465

1.710.860

-21.715

2.045.610

Vastrentende waarden Overige beleggingen Derivaten

2013

Directe

Indirecte

Kosten

beleggings-

beleggings-

vermogens-

opbrengst

opbrengst

beheer

a

a

a

Totaal

-90.833

-8.259

-18.866

Aandelen

78.497

407.337

-6.042

479.792

169.890

-193.378

-4.743

-28.230

-7

1.545

-405

1.133

17.296

-412.359

-966

-396.030

345.902

-287.688

-20.415

37.799

Derivaten

610

364

Kosten Deelnemersraad, Verantwoordingsorgaan en visitatiecommissie

112

107

12.217

11.816

79

95

1.099

755

Contributies en bijdragen

784

850

Dwangsommen en boetes

0

0

106

94

1.485

1.477

16.492

15.558

Administratiekostenvergoeding

Controle- en advieskosten (excl. accountantskosten)

80.226

Overige beleggingen

Bestuurskosten

Accountantskosten a

Vastgoedbeleggingen


12. Pensioenuitvoeringskosten

Overige Bestuursondersteuning

De kosten voor bestuursondersteuning hebben betrekking op de bijdrage aan de Colland Sectorraad (bestuurlijke en secretariële ondersteuning). De contributies en bijdragen bevatten o.a. a 532 aan DNB, a 158 aan de Pensioenfederatie en a 39 aan de AFM.

108



109

Woerden, 18-06-2015

Accountantshonoraria De honoraria van de onafhankelijke externe accountant(s) zijn als volgt: Controle van de jaarrekening Andere controleopdrachten

79

95

355

316

434

411


De overige controleopdrachten betreffen werkzaamheden van SMA accountants op de gegegevensaanlevering van werkgevers.

J.W.J. van Leeuwen M.J.A.M. Daamen Algemeen bestuurslid Algemeen bestuurslid

Aantal personeelsleden Bij het fonds zijn geen werknemers in dienst. De pensioenuitvoering is volledig uitbesteed aan TKP Pensioen. De transacties met bestuurders hebben betrekking op de vergoedingen voor de werkzaamheden verband houdende met de bestuurs- en

J. Maris H. Onstwedder

commissievergaderingen, inclusief de vergaderingen van Deelnemersraad en Verantwoordingsorgaan. De vergoedingen

Algemeen bestuurslid Algemeen bestuurslid

bestaan uit vacatiegeld, vergoeding van reis- en verblijfkosten. A.A. Rolvink G.H. Koudys

13. Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico van het pensioenfonds Pensioenopbouw

302.122

305.833

Toeslagverlening

2.067

2.566

37.401 -241.777 2.289.822

33.865 -207.566 -384.814

Wijziging uit hoofde van overdracht van rechten

372.352

938

Aanpassing sterftekansen Overige mutaties voorziening pensioenverplichtingen Wijziging actuariële uitgangspunten

-25.118 57.755 -6.305

0 -22.737 -7.849

2.788.319

-279.764

Rentetoevoeging Onttrekking voor uitkeringen en uitvoeringskosten Wijziging marktrente

Algemeen bestuurslid Algemeen bestuurslid

H.F.M. Gertsen M.H. Rosenberg Algemeen bestuurslid Algemeen bestuurslid

Voor een toelichting op de afzonderlijke resultaatcomponenten van de mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico van het pensioenfonds wordt verwezen naar de toelichting op de balans. 14. Saldo overdracht van derden Inkomende waardeoverdrachten Uitgaande waardeoverdrachten

-411.436 13.718

-13.954 13.311

-397.718

-643

Een inkomende waardeoverdracht betreft de ontvangst van het pensioenfonds of de pensioenverzekeraar van de vorige werkgever van de contante waarde van premievrije pensioenaanspraken van deelnemers, die tot de ontslagdatum zijn opgebouwd. De inkomende waardeoverdrachten betreffen zowel individuele waardeoverdrachten als collectieve waardeoverdrachten. In 2014 is een bedrag van a 389,2 aan collectieve waardeoverdrachten bij het bij het pensioenfonds binnengekomen. Een uitgaande waardeoverdracht betreft de overdracht aan het pensioenfonds of de pensioenverzekeraar van de nieuwe werkgever van de contante waarde van premievrije pensioenaanspraken van deelnemers, die tot de ontslagdatum zijn opgebouwd. De ontvangen koopsommen worden aangewend voor de inkoop van extra pensioenaanspraken. 2014

2013

a

a

15. Overige lasten Dotatie voorziening dubieuze debiteuren Overig

110


-722

1.026

257

127

-465

1.153


111

Overige gegevens

Werkzaamheden Ter uitvoering van de opdracht heb ik onderzocht of is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet. De door het pensioenfonds verstrekte administratieve basisgegevens zijn zodanig dat ik die gegevens als uitgangspunt van de

13. Statutaire regelingen omtrent de bestemming van het saldo van baten en lasten

door mij beoordeelde berekeningen heb aanvaard. Als onderdeel van de werkzaamheden voor de opdracht:

Ten aanzien van de bestemming van het saldo van baten en lasten is geen bepaling opgenomen in de statuten van het fonds. De bestemming is nader uitgewerkt in de ABTN.

• heb ik onder meer onderzocht of de technische voorzieningen, het Minimaal Vereist Eigen Vermogen en het Vereist Eigen Vermogen toereikend zijn vastgesteld en;

Het voorstel resultaatbestemming 2014 is opgenomen in de paragraaf 7.2 van de staat van baten en lasten in de jaarrekening.

• heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogenspositie van het pensioenfonds. Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de resultaten geen

14.

Gebeurtenissen na balansdatum

onjuistheden van materieel belang bevatten. Ik heb mij een oordeel gevormd over de waarschijnlijkheid waarmee het pensioenfonds de tot balansdatum aangegane verplichtingen kan nakomen, mede in aanmerking nemend het financieel

Collectieve waardeoverdracht Givaudan

beleid van het pensioenfonds. Mijn oordeel is gebaseerd op het Financieel Toetsingskader zoals dat op balansdatum van

In 2014 is een overeenkomst tot collectieve waardeoverdracht per 1 januari 2015 gesloten met Givaudan. In maart 2015 is

toepassing was.

hiertoe a 284,8 mln. ontvangen. De beschreven werkzaamheden en de uitvoering daarvan zijn in overeenstemming met de binnen het Koninklijk Actuarieel Overdracht uitvoering VPL regeling Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Groenten- en Fruitverwerkende Industrie

Genootschap geldende normen en gebruiken en vormen naar mijn mening een deugdelijke grondslag voor mijn oordeel.

(GFI) Per 1 januari 2015 is de uitvoering van de VPL regeling van GFI overgedragen van GFI naar BPL, in navolging op de collec-

Oordeel

tieve waardeoverdracht van GFI.

De technische voorzieningen zijn, in overeenstemming met de beschreven berekeningsregels en uitgangspunten, als geheel bezien, toereikend vastgesteld. Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de balansdatum lager dan het wettelijk

Herziening financieel toetsingskader

Vereist Eigen Vermogen, maar niet lager dan het wettelijk Minimaal Vereist Eigen Vermogen. Gemeten naar de wettelijke

Op 1 januari 2015 is de wet 'Aanpassing financieel toetsingskader' in werking getreden. Dit heeft geleid tot een aanpassing

maatstaf is ten aanzien van de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van een reservetekort.

van de Pensioenwet. Het nieuwe kader bevat in de eerste plaats hogere buffereisen. Het vereist eigen vermogen (VEV) wordt als gevolg van een gewijzigde methode ter berekening hoger. In het toetsingskader dat van toepassing was tot 1 januari

Met inachtneming van het voorafgaande heb ik mij ervan overtuigd dat is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de

2015 was de actuele dekkingsgraad leidend. Om de invloed van dagkoersen te beperken, moeten pensioenfondsen hun

Pensioenwet met uitzondering van artikel 132 in verband met het reservetekort.

beleidsmaatregelen nu baseren op de zogenoemde beleidsdekkingsgraad. Deze beleidsdekkingsgraad wordt berekend als een voortschrijdend gemiddelde van de actuele dekkingsgraad over 12 maanden. Er is dan dus sprake van een tekort als

De vermogenspositie van Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw is naar mijn mening niet voldoende, vanwege

de beleidsdekkingsgraad onder het niveau van het vereist eigen vermogen komt. Ultimo 2014 is de beleidsdekkingsgraad

het reservetekort.

bepaald op 108,9%. Het aangepast FTK leidt tot zwaardere buffereisen en daarom neemt de vereiste dekkingsgraad ultimo 2014 toe tot 122,9%. Dit betekent dat er sprake van een reservetekort is.

Amstelveen, 18 juni 2015

Wanneer de technische voorziening ultimo 2014 op basis van het nFTK wordt bepaald bedraagt deze a 12.835.458, een

Drs. A.J. de Jong AAG

stijging van a 644,7 mln. Dit leidt tot een daling van de dekkingsgraad van 5,3%.

verbonden aan Mercer (Nederland) B.V.

15.

Actuariële verklaring

Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw Opdracht Door Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw te Woerden is aan Mercer (Nederland) B.V. de opdracht verleend tot het afgeven van een Actuariële Verklaring als bedoeld in de Pensioenwet over het boekjaar 2014. Gegevens De gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn verstrekt door en tot stand gekomen onder de verantwoordelijkheid van het bestuur van het pensioenfonds. Voor de toetsing van de fondsmiddelen en voor de beoordeling van de vermogenspositie heb ik mij gebaseerd op de financiële gegevens die ten grondslag liggen aan de jaarrekening. De accountant van het pensioenfonds heeft mij geïnformeerd over zijn bevindingen ten aanzien van de betrouwbaarheid (materiële juistheid en volledigheid) van de basisgegevens en de overige uitgangspunten die voor mijn oordeel van belang zijn.

112



113

16.

Controleverklaring van de onafhankelijk accountant

Financiële positie en de gevoeligheden ten aanzien van de waardering van de technische voorzieningen De technische voorzieningen, waaronder de voorziening voor pensioenverplichtingen, betreffen de belangrijkste

Aan het Bestuur van Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw te Woerden

verplichtingen in de balans van het pensioenfonds en bedragen a 12.191 miljoen, zijnde 88% van het balanstotaal. Voorts vormen de technische voorzieningen één van de belangrijkste componenten voor de berekening van de dekkingsgraad, die

Verklaring over de jaarrekening 2014

de verhouding weergeeft tussen de bezittingen en de verplichtingen. Per 31 december 2014 bedraagt de dekkingsgraad 105,1%. De dekkingsgraad is van een belangrijk aantal factoren afhankelijk. In paragraaf “2.4 Samenvatting financiële

Ons oordeel

positie” zijn deze factoren in een figuur inzichtelijk gemaakt.

Wij hebben de jaarrekening 2014 van Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw te Woerden gecontroleerd. Voor het uitvoeren van onze controlewerkzaamheden hebben wij gebruikgemaakt van onze eigen actuariële specialisten. Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Stichting

Onze controle richt zich enerzijds op de basisgegevens die zijn gehanteerd voor de berekening van de technische

Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw (hierna: het pensioenfonds) op 31 december 2014 en van het resultaat over 2014 in

voorzieningen, maar ook op de gehanteerde modellen en de veronderstellingen die zijn gehanteerd. Daarnaast hebben wij

overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

ook specifiek aandacht besteed aan de collectieve waardeoverdrachten, zijnde € 389 miljoen, die in 2014 aan het pensioenfonds zijn overgedragen.

De jaarrekening bestaat uit: 1 de balans per 31 december 2014;

Wij hebben de redelijkheid van de veronderstellingen en schattingen van het bestuur met betrekking tot de gekozen

2. de staat van baten en lasten over 2014; en

actuariële grondslagen en de gehanteerde waarderingsgrondslagen getoetst en besproken met de waarmerkend actuaris.

3. de toelichting met een overzicht van de belangrijke grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.

Daarnaast hebben wij controlewerkzaamheden uitgevoerd om de gehanteerde basisgegevens te toetsen.

De basis voor ons oordeel

Het pensioenfonds heeft in hoofdstuk “12.2 Grondslagen” de grondslagen voor de waardering van de technische voorzieningen

Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden vallen.

toegelicht, waaronder de in 2014 toegepaste actuariële grondslagen, en heeft in noot “5 Technische Voorzieningen“ een

Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie “Onze verantwoordelijkheden voor de controle van

verdere detaillering (de samenstelling en het verloop) van de technische voorzieningen gegeven.

de jaarrekening”. Wij zijn onafhankelijk van het pensioenfonds zoals vereist in de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij

Bij onze controle hebben wij bijzondere aandacht gegeven aan de technische voorzieningen die ten grondslag liggen

assurance-opdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij

aan deze dekkingsgraad en waarvan de waardering gevoelig is voor de gehanteerde (actuariële) veronderstellingen en

voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA).

schattingselementen.

Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

De waardering en presentatie van (illiquide) beleggingen De beleggingen zijn een significante post op de balans van het pensioenfonds en bedragen a 13.033 miljoen, zijnde 98% van

Materialiteit

het balanstotaal. Alle beleggingen dienen volgens de Pensioenwet te worden gewaardeerd op marktwaarde.

Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van

Voor een groot deel van de beleggingen is deze marktwaarde te toetsen aan transacties die tot stand zijn gekomen op de

deze jaarrekening nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden en de

financiële markten. Er zijn ook beleggingen die worden gewaardeerd op basis van waarderingsmodellen. Het met behulp

evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel.

van deze modellen bepalen van de marktwaarde is complex en bevat subjectieve elementen die bij de berekening worden gehanteerd.

Op basis van onze professionele oordeelsvorming hebben wij de materialiteit voor de jaarrekening als geheel bepaald op a 128 miljoen. De materialiteit is gebaseerd op 1% van de som van het stichtingskapitaal en de reserves en de technische

In noot “1 Beleggingen voor risico pensioenfonds“ bij de jaarrekening geeft het pensioenfonds inzicht in de gehanteerde

voorzieningen (voorheen het pensioenvermogen). Voor de controle op de vermogensbeheer- en transactiekosten hebben

waarderingsmethoden van de beleggingen. Uit deze toelichting blijkt dat ultimo 2014 ruim € 2.042 miljoen (15% van totale

wij de materialiteit bepaald op a 12,8 miljoen. Wij houden ook rekening met afwijkingen en/of mogelijke afwijkingen die naar

beleggingen) is gewaardeerd met behulp van waarderingsmodellen en technieken.

onze mening voor de gebruikers van de jaarrekening om kwalitatieve redenen materieel zijn. Voor het uitvoeren van onze controlewerkzaamheden hebben wij gebruikgemaakt van de accountant van de vermogensWij zijn met het Bestuur van het pensioenfonds overeengekomen dat wij aan het Bestuur en de organen belast met governance

beheerder (“component auditor”). Wij hebben kennisgenomen van de opzet, het bestaan en de werking van het interne

tijdens onze controle geconstateerde afwijkingen boven de a 6,4 miljoen rapporteren alsmede kleinere afwijkingen die naar

proces rondom de waardering van de beleggingen. Daarnaast hebben wij de veronderstellingen die het bestuur hierbij heeft

onze mening om kwalitatieve redenen relevant zijn.

gemaakt geëvalueerd om de redelijkheid hiervan vast te stellen. Voor het uitvoeren van onze controlewerkzaamheden hebben wij gebruikgemaakt van onze eigen waarderingsspecialisten, specifiek voor de controle van de waardering van het

De kernpunten van onze controle

vastgoed. Specifiek is bij de inzet van eigen waarderingsspecialisten aandacht besteed aan de gehanteerde uitgangspunten

In de kernpunten van onze controle beschrijven wij zaken die naar ons professionele oordeel het meest belangrijk waren

voor de waardering en deskundigheid van taxateurs.

tijdens onze controle van de jaarrekening. De kernpunten van onze controle hebben wij met het bestuur en de organen belast met governance gecommuniceerd, maar vormen geen volledige weergave van alles wat is besproken.

Onze werkzaamheden hebben zich naast de waardering ook gericht op de toelichting op de balans. In de jaarrekening is onder de algemene grondslagen onder noot “12.2.2 Grondslagen voor waardering van activa en passiva”, noot “1

Wij hebben onze controlewerkzaamheden met betrekking tot deze kernpunten bepaald in het kader van de jaarrekeningcontrole

Beleggingen voor risico pensioenfonds” en in de paragraaf “Risicobeheer” een nadere toelichting opgenomen.

als geheel. Onze bevindingen ten aanzien van de individuele kernpunten moeten in dat kader worden bezien en niet als afzonderlijke oordelen over deze kernpunten.

114



115

De betrouwbare uitvoering van processen voor pensioenbeheer en vermogensbeheer bij de uitvoeringsorganisatie

Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij

Het pensioenfonds heeft de uitvoering van de pensioenadministratie en het vermogensbeheer uitbesteed, maar blijft

tijdens onze controle niet alle fouten en fraude ontdekken.

conform wetgeving eindverantwoordelijk voor de gehele dienstverleningsketen. In het verslag van het bestuur wordt dit

Wij hebben deze accountantscontrole professioneel kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeels-

nader toegelicht in het hoofdstuk Risicobeheer 2014, alsmede bij “Operationeel risico (S9)” in noot Risicobeheer bij de

vorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden, ethische voorschriften en de

jaarrekening.

onafhankelijkheidseisen. Onze controle bestond onder andere uit:

Wij hebben de juiste werking van interne beheersingsmaatregelen bij de uitvoeringsorganisatie, voor zover relevant voor

• het identificeren en inschatten van de risico’s dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van

onze controle van de jaarrekening, beoordeeld. Hierbij hebben wij gebruikgemaakt van de ontvangen ISAE 3402 type II-

fouten of fraude, het in reactie op deze risico’s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van

rapportages. Verder hebben wij kennisgenomen van de rapportages van de uitvoeringsorganisatie en de toelichtingen hierop

controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van

aan het bestuur. Daarnaast hebben wij gegevensgerichte cijferanalyses en deelwaarnemingen uitgevoerd, gericht op de

materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in

uitkomsten van de relevante financiële informatiestromen.

geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing;

Transparantie ten aanzien van de uitvoeringskosten van vermogensbeheer

• het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden

Een transparante toelichting van de uitvoeringskosten van vermogensbeheer en hierbij gehanteerde veronderstellingen en

te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel een oordeel uit te

schattingselementen staan nadrukkelijk op de agenda van de toezichthouders van pensioenfondsen.

spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van het pensioenfonds; • het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en het evalueren van de

Het pensioenfonds geeft in de paragraaf kosten van vermogensbeheer in hoofdstuk “6 Uitvoeringskosten” van het verslag van het bestuur alsmede in toelichting op de jaarrekening “9 Beleggingsresultaten risico pensioenfonds”, inzicht in de

redelijkheid van schattingen door het bestuur en de toelichtingen die daarover in de jaarrekening staan; • het vaststellen of de door het bestuur gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is, alsmede op basis van

uitvoeringskosten van vermogensbeheer, een toelichting welke aannames en schattingen hierbij zijn gedaan alsmede een

de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou

verantwoording over de samenstelling van deze kosten per beleggingscategorie.

kunnen bestaan of de onderneming haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten. Als wij concluderen dat er een onzeker- heid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen

Wij hebben de verantwoording van de uitvoeringskosten van vermogensbeheer door middel van gegevensgerichte

op de relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze

werkzaamheden zoals cijferanalyses en deelwaarnemingen gecontroleerd.

verklaring aanpassen. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informatie die verkregen is tot de datum van onze

Verder hebben wij de redelijkheid van de aannames en schattingen van het bestuur met betrekking tot de uitvoeringskosten

controleverklaring. Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat een onderneming

van vermogensbeheer binnen de uitgangspunten en berekeningsmethodiek van de Pensioenfederatie beoordeeld.

haar continuïteit niet langer kan handhaven; • het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen; en

Benadrukking van de effecten van de invoering van het nieuwe financiële toetsingskader met ingang van 1 januari 2015

• het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen.

Wij vestigen de aandacht op de paragraaf “2.7 Impact nieuw Financieel Toetsingskader” in het verslag van het bestuur, alsmede op de in de Overige Gegevens bij de jaarrekening beschreven gebeurtenissen na balansdatum. Hierin wordt een

Wij communiceren met de organen belast met governance onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de

toelichting gegeven op de invoering van het nieuw financieel toetsingskader en de gevolgen daarvan voor de financiële

controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante

positie van het pensioenfonds. Deze situatie doet geen afbreuk aan ons oordeel.

tekortkomingen in de interne beheersing.

Verantwoordelijkheden van het Bestuur voor de jaarrekening

Wij bevestigen aan de organen belast met governance dat wij de relevante ethische voorschriften over onafhankelijkheid

Het bestuur is verantwoordelijk voor het opmaken en het getrouw weergeven van de jaarrekening en voor het opstellen van

hebben nageleefd. Wij communiceren ook met de organen belast met governance over alle relaties en andere zaken die

het verslag van het bestuur, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. In dit kader is het bestuur verantwoordelijk

redelijkerwijs onze onafhankelijkheid kunnen beïnvloeden en over de daarmee verband houdende maatregelen om onze

voor een zodanige interne beheersing die het bestuur noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te

onafhankelijkheid te waarborgen.

maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude. Wij bepalen de kernpunten van onze controle van de jaarrekening vanuit alle zaken die wij met de organen belast met Bij het opmaken van de jaarrekening moet het bestuur afwegen of de onderneming in staat is om haar werkzaamheden in

governance hebben besproken. Wij beschrijven deze kernpunten in onze controleverklaring, tenzij dit is verboden door

continuïteit voort te zetten. Op grond van genoemd verslaggevingsstelsel moet het bestuur de jaarrekening opmaken op

wet- of regelgeving of in buitengewoon zeldzame omstandigheden wanneer het niet vermelden in het belang van het

basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij het bestuur het voornemen heeft om de stichting te liquideren of de

maatschappelijk verkeer is.

activiteiten te beëindigen of als beëindiging het enige realistische alternatief is, waarbij opgemerkt wordt dat het bestuur op basis van de Pensioenwet het korten van pensioenen als ultimum remedium kan inzetten. Het bestuur moet gebeurtenissen

Verklaring betreffende overige door wet- of regelgeving gestelde vereisten

en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de stichting haar activiteiten in continuïteit kan voortzetten, toelichten in de jaarrekening.

Verklaring betreffende het verslag van het bestuur en de overige gegevens Wij vermelden op basis van de wettelijke verplichtingen onder Titel 9 Boek 2 BW (betreffende onze verantwoordelijkheid om

De organen belast met governance zijn verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële

te rapporteren over het verslag van het bestuur en de overige gegevens):

verslaggeving van het pensioenfonds. • dat wij geen tekortkomingen hebben geconstateerd naar aanleiding van het onderzoek of het verslag van het bestuur, Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening

voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de door Titel 9 Boek 2 BW

Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en

vereiste overige gegevens zijn toegevoegd;

geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel.

116


• dat het verslag van het bestuur, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening.


117

Benoeming

Bijlage

Wij zijn door het Bestuur benoemd als accountant van het pensioenfonds vanaf de controle van het boekjaar 2010 en zijn sinds die datum tot op heden de externe accountant.

17.

Verklaring naleving integriteitsbeleid

Amsterdam, 18 juni 2015

Het Nederlands Compliance Instituut (NCI) is aangesteld als de externe compliance officer van het fonds. Het NCI beoordeelt

Deloitte Accountants B.V.

de compliance maatregelen die het fonds heeft getroffen. Indien nodig worden daarbij aanbevelingen gedaan om aanvullende maatregelen te treffen. Naar aanleiding van de self assessment belangenverstrengeling die door DNB is uitgevoerd zullen

Was getekend: C.J. de Witt RA

door het fonds in 2015 een aantal aanvullende maatregelen worden getroffen. Het NCI heeft naleving van de Gedragscode en andere compliance-regels door het fonds en de verbonden personen vastgesteld en over de uitkomsten gerapporteerd aan het bestuur. Onder meer zijn de door de verbonden personen gemelde nevenfuncties beoordeeld. In het jaarverslag over 2015 zal melding worden gemaakt van de relevante nevenfuncties van de bestuursleden.

118



119

Colofon Tekst & redactie BPL bestuursbureau Vormgeving Drukwerkstudio.nl Uitgave Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw Juni 2015

Correspondentieadres: Postbus 501

9700 AM GRONINGEN

Bezoekadres:

Europaweg 27, Groningen

9723 AS Groningen

Telefoon:

(050) 582 19 90

Fax:

(050) 313 82 01

Website:

https://www.bplpensioen.nl

Jaarverslag Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw. Dit is een uitgave van Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw

Recommend Documents