1 nawwara ProRail Jaarverslag Jaarverslag 2011 Leeswijzer Het jaarverslag 2011 wordt online gepubliceerd. In de tekst staan om die reden verwijzingen,...
Leeswijzer Het jaarverslag 2011 wordt online gepubliceerd. In de tekst staan om die reden verwijzingen, links en herhalingen. Daarnaast is de tekst in dit document achter elkaar geplaatst. In het online jaarverslag wordt de tekst weergegeven in een menustructuur.
1 | 25-04-2012
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
2 | 25-04-2012
25-04-2012
Kerncijfers (bedragen in miljoenen euro's)
2011
2010
2009
2008
2007
Exploitatie Bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten Bedrijfsresultaat Resultaat na belastingen
1.682 -1.658 24 0
1.757 -1.736 21 0
1.533 -1.516 17 0
1.440 -1.439 1 0
1.330 -1.300 30 0
Vermogen Balanstotaal Eigen vermogen Langlopende schulden
Kernprestatie indicatoren Aantal botsingen Aantal ontsporingen Aantal sts (rood sein-passages) Arbeidsveiligheid Injury Frequency rate Punctualiteit HRN < 5 minuten Geleverde treinpaden Storingstijd
2011 3 3 160 10,10 94,7% 98,7% 0,11%
2010 1 1 173 9,1 92,5% 97,8% 0,20%
2009
2008
2007
1 4 210 11,1 92,8% geen KPI 0,23%
2 2 240 11,6 93,0% geen KPI 0,15%
2 3 ntb ntb 93,0% geen KPI 0,27%
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
(in absolute aantallen)
Medewerkers Aantal medewerkers (gewogen gemiddeld) Aantal medewerkers (einde jaar) Aantal fte's (gewogen gemiddeld) Aantal fte's (einde jaar) Aantal fte's inhuur (gewogen gemiddeld) Aantal fte's inhuur (einde jaar) (in absolute aantallen)
3 | 25-04-2012
25-04-2012
2011
2010
4.306 4.321 4.115 4.110 432 309 2011
2009
4.161 4.269 3.954 4.077 695 648 2010
2008
3.679 3.897 3.489 3.717 ntb ntb 2009
2007
3.220 3.336 3.049 3.171 ntb ntb 2008
2.903 3.055 2.747 2.903 ntb ntb 2007
Kwantiteiten Netlengte in exploitatie 1 2 (in km) waarvan enkelsporig waarvan meersporig netlengte geëlektrificeerd
3.035 968 2.067 2.121
3.016 959 2.057 2.107
2.886 904 1.982 2.195
2.896 915 1.981 2.195
2.896 915 1.981 2.195
Totale spoorlengte1 3 (in km) waarvan vervangen in boekjaar
7.000 139
7.002 131
6.823 105
6.830 91
6.830 104
Wissels 1 waarvan vervangen in boekjaar
7.352 215
7.342 122
7.533 130
7.508 138
7.488 126
Overwegen1
2.759
2.736
2.659
2.696
2.720
waarvan beveiligd 1
1.677
1.673
2.036
2.059
2.066
11.599
11.523
11.581
11.337
10.882
397 1.802
391 1.744
389 1.682
387 1.654
386 1.736
Beweegbare bruggen 1 Tunnels
58 15
60 13
76 13
76 13
86 12
Tonkilometers (in miljarden per jaar) waarvan personen waarvan goederen
50 37 13
47 35 12
48 36 12
52 37 15
51 36 15
149 138 10 1
146 134 11 1
145 133 11 1
145 131 13 1
143 129 13 1
27 10 17
25 10 15
26 10 16
25 10 15
25 10 15
Seinen Stations Stationsoppervlakte4 (in duizenden m2 )
Treinkilometers (in miljoenen per jaar) waarvan personen waarvan goederen waarvan overig (aannemers/testritten) Klanten spoorwegondernemingen 5 waarvan personen waarvan goederen 1
In 2010 zijn enkele verbeteringen doorgevoerd in de onderliggende administratie van de kwantiteiten. Hiernaast zijn enkele definities aangescherpt. Dit heeft geleid tot een aanpassing van kwantiteiten in de categorieën netlengte, spoorlengte, wissels en overwegen. De aanwezige kwantiteiten zijn niet wezenlijk veranderd. 2 De stijging in 2010 is met name het gevolg van de toevoeging van spooraansluitingen (enkelsporig) en opstelterreinen (meersporig). In de berekeningen in voorgaande jaren waren deze niet opgenomen. De aanwezige netlengte is niet wezenlijk veranderd. 3
De stijging in de spoorlengte in 2010 is met name het gevolg van de berekening van de wissels in de spoorlengte. In 2010 zijn alle drie de benen van een wissel meegeteld. De aanwezige spoorlengte is niet wezenlijk veranderd. 4 5
Vanaf 2008 worden voorpleinen niet langer meegeteld.
Vanaf 2011 worden overige gebruikers van het spoor, zoals aannemers en exploitanten van museumlijnen niet meer gepresenteerd als klant in de kerncijfers. De vergelijkende cijfers zijn hierop aangepast.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
Directieverslag
25-04-2012
4 | 25-04-2012
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
5 | 25-04-2012
[H1]
Veilig reizen, leven en werken Veiligheid op het spoor gaat bij ProRail voor alles. De spooromgeving moet veilig zijn voor reizigers, passanten en omwonenden, en een veilige werkplek bieden voor monteurs, inspecteurs en andere spoormedewerkers. Om het spoor veiliger te maken, richt ProRail zich op het voorkomen van botsingen, ontsporingen en passages van een rood sein en op absolute veiligheid van de spooromgeving.
Veilig reizen Onze ambitie is een veilig spoor, zonder ongevallen, botsingen of ontsporingen. Dat is nog niet bereikt; in 2011 waren er drie botsingen en drie ontsporingen. In de afgelopen jaren waren de grootste veiligheidsrisico’s treinen die door een rood sein rijden. In 2011 hebben we geïnvesteerd in het aanpakken van deze risico's. >> Meer lezen [link naar 1.1] Veilig leven ProRail voelt zich ook verantwoordelijk voor de veiligheid in de spooromgeving en streeft naar nul ongelukken op overwegen. Met maatregelen, maar ook met voorlichtingscampagnes die de samenleving bewuster maken van de risico's van het spoor. Er waren in 2011 negen dodelijke slachtoffers te betreuren en het aantal meldingen van mensen die onbevoegd langs op of het spoor lopen, zogenaamde ‘spoorlopers’ nam toe. >> Meer lezen [link naar 1.2] Veilig werken We doen er alles aan om de mensen die in opdracht van ProRail aan het spoor werken een veilige werkomgeving te bieden. Er vonden in 2011 geen aanrijdingen plaats tijdens het werk aan het spoor. Helaas was er wel sprake van een aantal bijna-aanrijdingen. Daarom blijven ProRail en opdrachtnemers zoeken naar maatregelen om het werk aan het spoor nog veiliger te maken. >> Meer lezen [link naar 1.3]
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
6 | 25-04-2012
[1.1]
Veilig reizen Onze ambitie is een honderd procent veilig spoor, zonder ongevallen, botsingen of ontsporingen. Er waren in 2011 drie botsingen en drie ontsporingen. Daardoor hebben we onze doelen niet gehaald. De afgelopen jaren waren de grootste veiligheidsrisico’s treinen die door een rood sein rijden en gladde spoorrails. In 2011 hebben we geïnvesteerd in het aanpakken van deze risico's. We meten de veiligheid op het spoor op basis van het aantal treinbotsingen en ontsporingen. In 2011 is zowel het aantal botsingen als het aantal ontsporingen gestegen. Daardoor hebben we onze doelen niet gehaald.
Botsingen In 2011 vonden drie botsingen plaats met een schade van meer dan EUR 150.000. De doelstelling voor 2011 is niet gehaald. Het gaat om een treinbotsing in Zevenaar op 11 januari, een botsing met de ketelwagens in Kijfhoek op 14 januari en een botsing van twee lege passagierstreinen op 20 oktober in Zutphen.
Botsing Zevenaar Op 11 januari 2011 botste een internationale reizigerstrein bij Zevenaar op een goederentrein. De schade was enorm, er vielen gelukkig geen gewonden. De oorzaak was dat de treinbeveiliging was uitgevallen door koperdiefstal.
Brand in Kijfhoek Op 14 januari 2011 botste een ketelwagen tijdens het rangeren op het emplacement Kijfhoek (bij Zwijndrecht) op een andere ketelwagen. Die ketelwagen scheurde open, waardoor ethanol vrijkwam en er brand ontstond. Het duurde lang voor duidelijk werd wat er in de ketelwagens zat. Ook bleek de beschikbare informatie niet helemaal juist. ProRail heeft daarop de controle op de aanwezigheid van noodzakelijke informatie (wagenlijsten) voor rijdende treinen sterk aangescherpt. Als de informatie er niet is, laten we de trein niet rijden. Voor het doorgaande spoor bestaat zo’n systeem al. Ontsporingen In 2011 ontspoorden drie treinen door gebreken aan het spoor, tegenover één in 2010 en vier in 2009. De ontsporingen kenden een schade van meer dan EUR 150.000. De doelstelling voor 2011 is niet gehaald. Het gaat om een ontsporing van een reizigerstrein bij Oldenzaal op 7 februari, de ontsporing van een goederentrein te Kijfhoek op 14 maart en de ontsporing van een locomotief op 26 april te Lage Zwaluwe.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
7 | 25-04-2012
Onderzoeksrapport Stavoren Op 25 juli 2010 botste een slijptrein van Speno op een stootjuk in Stavoren. Met een snelheid van 80 kilometer per uur doorboorde de trein een lege tankauto en de achterliggende watersportwinkel. Er waren gelukkig geen mensen in de winkel. De schade was enorm. In september 2011 bracht de Onderzoeksraad voor veiligheid een rapport uit over het incident. Inmiddels is een aantal maatregelen getroffen. Zo wordt (in het hele land) de Automatische Treinbeïnvloeding niet meer automat isch uitgeschakeld. De overzichtstekeningen van het spoor zijn geactualiseerd en er zijn hectometerplaatjes bijgeplaatst waardoor machinisten de treinpositie beter kunnen bepalen.
Rijden door rood sein In 2011 daalt voor het vierde jaar op rij het aantal treinen dat door een rood sein rijdt. Een belangrijke bijdrage in de afname wordt geleverd door de Automatische Trein Beïnvloeding verbeterde versie (ATB vv) waardoor ook een trein die langzamer rijdt dan 40 km/u automatisch stopt voor een rood sein. De daling heeft zich ook in 2011 voortgezet. Er vonden in 2011 geen botsingen plaats als gevolg van door rood rijden (in 2010: 1)
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
8 | 25-04-2012
[1.2]
Veilig leven ProRail voelt zich ook verantwoordelijk voor de veiligheid in de spooromgeving en streeft naar nul ongelukken op overwegen. Met maatregelen, maar ook met voorlichtingscampagnes die de samenleving bewuster maken van de risico's van het spoor. Er waren negen dodelijke slachtoffers te betreuren. Het aantal meldingen van mensen die onbevoegd langs op of het spoor lopen, zogenaamde ‘spoorlopers’ neemt toe. Campagnes en voorlichting In 2011 hebben we mensen op de risico’s van gevaarlijk gedrag op overwegen gewezen via een campagne met overwegbomen in drukbezochte winkelgebieden. Bekende Nederlanders werkten mee aan een actie bij overwegen om scholieren op gevaarlijk gedrag aan te spreken. Beide acties gingen vergezeld van een publiciteitscampagne via advertenties en abri-reclame. Daarnaast vroegen we in 2011 voortdurend aandacht voor de veiligheid rond het spoor met lokale acties en voorlichting op scholen. Relatie met onze doelstellingen Er gaan de komende jaren meer treinen rijden, waardoor overwegen vaker dicht liggen. Dit vraagt om meer geduld en bewustwording bij weggebruikers. Bovendien leidt het voorkomen van aanrijdingen op overwegen tot minder verstoringen in de treindienst, en 'minder verstoringen' is ook een van onze strategische doelstellingen. In 2011 verscheen het lespakket PazzUp Jr. voor de bovenbouw van het basisonderwijs. Het laat leerlingen gevaarlijke situaties herkennen op en rond het spoor. Het voortgezet onderwijs gebruikt al jaren het lespakket PazzUp. Samen met het Korps Landelijke Politiediensten voerden we aan het begin van het nieuwe schooljaar extra controles uit op overwegen bij scholen en op schoolroutes. De actie was in 2011 speciaal gericht op brugklassers. Zij fietsen naar een nieuwe school en steken daarbij vaak voor het eerst een spoorwegovergang over. Daarnaast zijn we in het voorjaar van 2011 de campagne ‘Het gevaarlijkste wandelpad van Nederland’ begonnen om spoorlopers bewust te maken van de gevaren van hun gedrag. Veiligheid op overwegen ProRail streeft naar nul ongevallen op overwegen. Die doelstelling hebben we nog niet bereikt. De laatste 10 jaar nam het aantal ongevallen af, ondanks het toegenomen aantal treinpassages. Maar de laatste drie jaar is er een stabilisatie opgetreden (47, 47 en 41 aanrijdingen met 13, 10 en 9 dodelijke slachtoffers). Het zag er lang naar uit dat 2011 een flinke daling ging laten zien ten opzichte van het jaar ervoor. Helaas waren er eind november drie ongevallen te betreuren, met vier doden tot gevolg. [kpi aanrijdingen] 41 aanrijdingen met negen doden en drie zwaargewonden Het aantal aanrijdingen tussen trein en wegverkeer op een spoorwegovergang, als gevolg van een ongeval.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
9 | 25-04-2012
Vervolg Verbeteren Veiligheid op Overwegen In 2011 zijn we gestart met het programma Verbeteren Veiligheid op Overwegen deel 2. We hebben onder meer hangwerken aangebracht bij voetgangersbomen en de zogenaamde dichtligtijden van spoorwegovergangen in kaart gebracht. Risicovolle overwegen zijn aangepast en ons onderzoek naar gedrag op overwegen is uitgebreid. Spoorlopers Wandelaars, spelende kinderen of mensen die een sluiproute nemen op en langs het spoor kunnen verstoringen in de treindienst veroorzaken. Op plekken waar vaak 'spoorlopers' komen, plaatsen we hekken. Spoorwandelaars die betrapt worden door een buitengewoon opsporingsambtenaar (BOA) kunnen sinds 2011 rekenen op een boete van 100 euro (was 90 euro).
Het aantal meldingen van personen die zich ongeoorloofd langs het spoor begeven. Met 2.688 meldingen in 2011 is het aantal meldingen met 24% gestegen ten opzichte van 2010 (2.165). Dit jaar is er een beroep gedaan op medewerkers van NS en ProRail om iedere spoorloper te melden. Dit kan de stijging van het aantal meldingen verklaren. Spoorsuïcide Zelfdodingen op het spoor veroorzaken veel leed voor nabestaanden, machinisten en conducteurs. Bovendien leiden ze tot ernstige verstoringen van het treinverkeer en zijn reizigers op de plaats van het incident uren opgesloten in treinen. Daarom proberen we zelfdodingen zoveel mogelijk te voor komen, samen met NS en Korps Landelijke Politiediensten, maatschappelijke instanties als GGZ Nederland, de wetenschap en 113Online. Ook werden we partner in het internationale consortium ‘FP7: Restrail, voor het tegengaan van suïcides en spoorlopers’ dat in 2011 van start ging.
Aantal meldingen van zelfdodingen op het spoor In 2011 vonden 411 pogingen tot zelfdoding op het spoor plaats, waarvan 215 met fatale afloop. Veel mensen zijn door politie, treinpersoneel of omstanders weerhouden van zelfdoding op het spoor. Het aantal zelfdodingspogingen is groter dan tot nog toe aangenomen. Maatregelen In 2011 zijn we samen met hulporganisatie 113Online de campagne ‘Ik luister’ gestart op een aantal risicoplekken. Op de meest urgente risicolocaties hebben we spoorbanen afgeschermd, vegetatie of schuilmogelijkheden weggehaald en borden geplaatst met een verwijzing naar laagdrempelige psychische hulp door 113Online. Samen met NS en NS Hispeed hebben we de opvang van reizigers in gestrande treinen verbeterd.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
10 | 25-04-2012
[1.3]
Veilig werken We doen er alles aan om de mensen die in opdracht van ProRail aan het spoor werken een veilige werkdag te bieden. Er vonden in 2011 geen aanrijdingen plaats tijdens het werk aan het spoor. Helaas was er wel sprake van bijna-aanrijdingen.
Het aantal ongevallen tijdens spoorwerk met meer dan 24 uur verzuim per miljoen gewerkte uren (= de IF-rate) is gestegen ten opzichte van voorgaand jaar. De IF-rate voor spooraannemers is gestegen van 9,1 in 2010 naar 10,1 in 2011 (prognose op resultaten eerste helft 2011). ProRail en opdrachtnemers overleggen over hoe het spoor nog veiliger kan worden voor baanwerkers in onder meer RailAlert en Arbeidsomstandigheden Spoor. Maatregelen In 2011 werd een ploeg baanwerkers bijna aangereden toen deze op weg was naar een eilandbuitendienststelling. Bij een eiland-buitendienststelling is een deel van het spoor voor een aantal uren buiten dienst. Om daar te komen steken baanwerkers soms sporen over die wel in gebruik zijn. De bijnaaanrijding is aanleiding om dit soort buitendienststellingen uit te sluiten. Ook onderzoeken we hulpmiddelen die de veiligheid kunnen verbeteren, zoals een handheld terminal waarmee baanwerkers kunnen bepalen welk spoor op welk moment buiten dienst is en een op afstand bedienbare kortsluitlans waardoor het mogelijk is om een veilige werkplek in te richten zonder dat iemand daarvoor het spoor op hoeft.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
11 | 25-04-2012
[H2]
Treinen op tijd Spoorvervoerders en reizigers verwachten dat treinen op tijd rijden. Daarom is de punctualiteit van het treinverkeer een van onze topprioriteiten, die we voortdurend monitoren. In 2011 steeg de gemiddelde punctualiteit met ruim drie procentpunt.
Punctualiteit: de resultaten Onze klanten, de vervoerders, verwachten dat wij ervoor zorgen dat een afgesproken trein op de geplande tijd op zijn bestemming komt. Zo komen deze tegemoet aan de wensen van hun klanten – de reizigers en de verladers. De gemiddelde vertrekpunctualiteit (> Meer lezen [link naar H2.1] Punctualiteit: de aanpak Samenwerking met vervoerders is essentieel voor de punctualiteit op het spoor. Daarom maken we duidelijke afspraken met elkaar over de te leveren prestaties: ProRail op het gebied van de infrastructuur, verkeersleiding en onderhoudsmedewerkers, de vervoerders op het gebied van treinpersoneel, materieel en het logistiek plan. >> Meer lezen [link naar H2.2]
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
12 | 25-04-2012
[2.1] Punctualiteit: de resultaten Zorgen dat de afgesproken trein op de geplande tijd op zijn bestemming kan komen. Dat is wat de vervoerders van ons vragen. Alleen zo kunnen zij inspelen op de wensen van hun klanten – de reizigers en de verladers. De gemiddelde punctualiteit (drie minuten) op het hoofdrailnet was 86,5% in 2010. In 2011 kwamen we ruim drie procentpunt hoger uit, op 89,6%. Een prestatie die is gerealiseerd door ProRail en de vervoerders.
Berekening punctualiteit De punctualiteit geeft het percentage reizigerstreinen weer dat op meetpunten arriveert, waarbij het verschil tussen gerealiseerde aankomsttijd en de in het (dagplan) geplande aankomsttijd minder dan de streeftijd bedraagt. Voor goederenvervoer geldt dat de punctualiteit wordt berekend over het hele traject door de aankomsttijd te vergelijken met de vertrektijd. < Interactieve grafiek met de punctualiteit (drie minuten) per categorie: HRN, regionaal, goederenvervoer en ICE/HSL/INT>
De punctualiteit
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
13 | 25-04-2012
Waardoor is de punctualiteit in 2011 gestegen? - Voortdurende optimalisatie van de dienstregeling. - Instroom van nieuwer en sneller materieel (SLT) bij de vervoerder op het hoofdrailnet waardoor de dienstregeling op de betreffende trajecten beter wordt uitgevoerd. - Corridorsturing, ofwel de gescheiden behandeling van vervoersstromen om olievlekwerking bij verstoringen te voorkomen. Een corridorproject op knooppunt Utrecht heeft geleid tot verbeteringen in de hele keten, van planning tot en met uitvoering. - Bijsturing van de treindienst vanuit het Operationele Controle Centrum Rail (OCCR). Het centrale regieteam speelt een centrale rol in het verhelpen van verstoringen. - In 2011 vonden geen grote, langdurige verstoringen plaats. Ook het weer was in 2011 in alle seizoenen een stuk gunstiger voor het spoor dan in 2010.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
14 | 25-04-2012
[2.2] Punctualiteit: de aanpak Samenwerking met vervoerders is essentieel voor de punctualiteit op het spoor. Daarom maken we duidelijke afspraken over de wederzijds te leveren prestaties: ProRail op het gebied van de infrastructuur, verkeersleiding en onderhoudsmedewerkers, de vervoerders op het gebied van treinpersoneel, materieel en het logistiek plan.
Optimalisatie dienstregeling en centrale bijsturing Om de punctualiteit te verbeteren werken we samen met de vervoerders continu aan optimalisatie van de dienstregeling. Door de centrale bijsturingsmogelijkheden in het Operationele Controle Centrum Rail(OCCR) kunnen we bij verstoringen en calamiteiten sneller optreden. Dat deze aanpak zijn vruchten afwerpt is in 2011 te zien. Er is meer spoorcapaciteit beschikbaar, de capaciteit wordt beter benut en er zijn minder vertragingsminuten. Afspraken over aankomstpunctualiteit goederenvervoer In 2011 zijn we begonnen met de ontwikkeling van een prestatieregeling Aankomstpunctualiteit, die inhoudt dat we met iedere goederenvervoerder afspraken maken over de gewenste punctualiteit. Op dit moment onderzoeken we in detail hoe we de aankomstpunctualiteit het best kunnen meten en verbeteren. Verbetering punctualiteit goederenvervoer Sinds 2010 werkt ProRail gericht aan de punctualiteit van het goederenvervoer op de route Kijfhoek(Zwijndrecht)–Venlo. In 2011 is deze proef uitgebreid naar Kijfhoek–Sloe, Beverwijk–Sittard, Amsterdam Westhaven–Meteren, Roosendaal–Oldenzaal, en Kijfhoek–Onnen. We volgen er de aankomstpunctualiteit en sturen bij waar dat nodig is. Extra aandacht voor het capaciteitsverdelingsproces en verbetering van de communicatie met vervoerders en Keyrail heeft geleid tot een verbetering in de grenspunctualiteit van 75% in 2010 naar 78% in 2011. Voor 2012 is de streefwaarde vastgesteld op 81%.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
15 | 25-04-2012
[H3]
Minder verstoringen In 2011 heeft ProRail, samen met de vervoerders, verbeteringen doorgevoerd die de kans op verstoringen verkleinen en de continuïteit van de dagelijkse operatie beter waarborgen. Allereerst kijken we naar onze eigen bijdrage in verstoringen. Verstoringen die verwijtbaar waren aan ProRail, hebben we verder teruggedrongen. Op verstoringen met externe oorzaken, zoals koperdiefstal, vergroten we onze grip. Op de langere termijn werken we aan een spoorsysteem dat minder kwetsbaar is.
Spoorsysteem robuuster maken In 2011 hebben we de eerste kleine stappen gezet om het spoor robuuster te maken. Het huidige spoorsysteem loopt tegen zijn grenzen en is onvoldoende toegerust om veel treinen in een hoge frequentie te kunnen verwerken. Daarom werken we met vervoerders en opdrachtgevers aan een spoorsysteem, dat minder gevoelig is voor verstoringen, sneller te herstellen is en meer treinen kan verwerken. >> Meer lezen [H3.1] Verstoringen voorkomen ProRail heeft in 2011 onderzocht hoe de kans op verstoringen verder kan worden verkleind. Het heeft ons meer inzicht opgeleverd in het ontstaan van storingen en de effecten op de treindienst, en we vonden praktische oplossingen voor concrete problemen. >> Meer lezen [H3.2] Continuïteit waarborgen Hoe belangrijk het is dat de verkeersleiding altijd zijn werk kan doen, bleek toen eind 2010 brand uitbrak in de verkeersleidingspost Utrecht en de dienstregeling pas 24 uur later weer op gang kwam. Dit heeft het besef verder versterkt dat er uitwijkmogelijkheden moeten zijn voor het geval dat een storing zo ernstig is dat de verkeersleiding zelf niet meer kan functioneren. In 2011 is een aantal stappen gezet om de continuïteit op het spoor verder te verbeteren. >> Meer lezen [H3.3] Koperdiefstal aanpakken In 2011 is de koperdiefstal op het spoor met 44% toegenomen. De maatregelen die we eerder namen, zoals regelmatige controle van het materiaal en het vervangen van koper door andere materialen, blijken niet toereikend. Ook preventief surveilleren met honden en meer alertheid bij medewerkers van ProRail, aannemers en omwonenden helpt onvoldoende. In 2011 is daarom de actie Koperslag gestart. >> Meer lezen [H3.4]
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
16 | 25-04-2012
[H3.1] Robuuster spoorsysteem
In 2011 hebben we de eerste kleine stappen gezet om het spoor robuuster te maken. Het huidige spoorsysteem loopt tegen zijn grenzen en is onvoldoende toegerust om veel treinen in een hoge frequentie te kunnen verwerken. Daarom werken we met vervoerders en opdrachtgevers aan een spoorsysteem, dat minder gevoelig is voor verstoringen, sneller te herstellen is en meer treinen kan verwerken.
Het huidige spoorsysteem is onvoldoende toegerust om veel treinen in een hoge frequentie te kunnen verwerken. Daarom werken we met vervoerders aan een spoorsysteem dat minder gevoelig is voor verstoringen, sneller te herstellen is en meer treinen kan verwerken.
In 2011 hebben we de regels aangepast die we toepassen als de treinenloop na een storing wordt hersteld. De belangrijkste prioriteit is niet langer zo snel mogelijk de dienstregeling herstellen maar de reizigers zo goed mogelijk op hun bestemming brengen. Een ander soort maatregel om het spoor robuuster te maken is wissels saneren. Wissels kunnen immers kapot gaan en zo een verstoring veroorzaken. In 2012 ontwikkelen we in overleg met vervoerders een aantal maatregelen die de robuustheid zullen verbeteren. In 2011 was het spoor 0,11% van de tijd niet beschikbaar door storingen. Onze doelstelling van 0,21% hebben we ruim gehaald. Het aantal storingen was over het hele jaar gezien lager, mede doordat er geen echte winter was. Daarnaast was de functieherstelduur korter en waren er geen storingen met een grote impact.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
17 | 25-04-2012
[3.2] Verstoringen voorkomen
ProRail heeft in 2011 onderzocht hoe de kans op verstoringen verder te verkleinen. Het heeft ons meer inzicht opgeleverd in het ontstaan van storingen en de effecten op de treindienst, en we vonden praktische oplossingen voor concrete problemen. Een goed onderhouden infrastructuur is een voorwaarde om de prestaties op het spoor te kunnen realiseren. We voeren klein- en grootschalig onderhoud uit, zoals het slijpen van spoorstaven, het seizoensbestendig maken van sporen, het schilderen van bruggen en het vervangen van onderdelen.
[KPI Onderhoudstijd norm 2011:0,34%; realisatie 2011:0,50% ] In 2011 hebben we een groot aantal onderhouds- en bouwprojecten uitgevoerd op cruciale knooppunten in de spoorinfra, zoals in Arnhem en Utrecht. De norm van de KPI onderhoudstijd hebben we niet gehaald. Bij de vaststelling van de norm waren we ervan uitgegaan dat door onvoorzien omstandigheden – zoals het weer – meer werkzaamheden zouden uitvallen. Overzicht van de onderhoudsuitgaven. [hyperlink]
Lessen lijn Eindhoven–Culemborg In 2011 hebben we het treinverkeer op de lijn Eindhoven–Culemborg uitvoerig bestudeerd. Op deze druk bereden corridor gaat namelijk vanaf 2012 in beide richtingen elke zes minuten een trein rijden. Uit de evaluatie kwamen verbeteracties naar voren. Zo hebben we de storingsgevoeligheid van een wissel bij Vught aangepakt en hebben we hekken geplaatst en de verlichting verbeterd om suïcides te voorkomen. Daarnaast leverde de evaluatie meer inzicht op in de effecten van een verstoring op de dienstregeling. Aanpak Arnhem–Winterswijk Samen met de provincie Gelderland en Syntus heeft ProRail de prestaties van de lijn Arnhem–Winterswijk verbeterd, nadat in juni 2010 de punctualiteit rond de 75% schommelde. We hebben structureel onderzocht welke factoren de punctualiteit negatief beïnvloedden en hebben deze aangepakt. De punctualiteit op de lijn was in het vierde kwartaal gemiddeld 80% en blijft onze aandacht vragen. De manier waarop we met de vervoerder en provincie (concessieverlener) hebben samengewerkt was zo effectief dat we deze aanpak ook gaan toepassen op andere regionale lijnen. Treindetectie Heuvellandlijn In november 2010 werkte de treindetectie op de Heuvellandlijn tussen Heerlen en Maastricht niet goed, waardoor de lijn negen dagen zo goed als buiten bedrijf was. De detectieproblemen hadden te maken met een combinatie van overvloedige bladafval en het gebruik van relatief licht materieel waardoor bladpulp niet van de rails werd gereden. In 2011 hebben we gekapt en gesnoeid langs het spoor en een aanvullend treindetectiesysteem ingericht. Sindsdien hebben zich geen problemen meer voorgedaan.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
18 | 25-04-2012
[3.3] Continuïteit waarborgen Hoe belangrijk het is dat de verkeersleiding zijn altijd werk kan doen, bleek toen eind 2010 brand uitbrak in de verkeersleidingspost Utrecht en de dienstregeling pas 24 uur later weer op gang kwam. Dit heeft het besef verder versterkt dat er uitwijkmogelijkheden moeten zijn voor het geval dat een storing zo ernstig is dat de verkeersleiding op een van de posten zelf niet meer kan functioneren. In 2011 zijn stappen gezet om de continuïteit op het spoor te waarborgen.
De verkeersleiding van ProRail bewaakt dat de treinen veilig volgens de dienstregeling blijven rijden. Als zich een storing voordoet, stuurt de verkeersleiding bij. De hoogste prioriteit is dan om de reizigers op hun bestemming te brengen. De dienstregeling wordt zo snel mogelijk hersteld om escalatie van de verstoring te voorkomen. De continuïteit van de dagelijkse operatie Bij storingen maakt de verkeersleiding samen met de vervoerders plannen voor herstel van de treinenloop. Informatie over de storing en de gewijzigde treinenloop stellen we beschikbaar aan de vervoerders, zodat zij hun klanten kunnen informeren.
Hoe waarborgen we de continuïteit op het spoor? In 2011 zijn een uitwijkseinzaal en -computercentrum gerealiseerd en in productie genomen. Vijf grote verkeersleidingsposten zijn al aangesloten. In 2012 volgen de overige acht posten. Op verschillende verkeersleidingscentra zijn in 2011 proeven uitgevoerd met gezamenlijke fysieke of virtuele werkplekken gecreëerd voor ProRailers en NS'ers, om bij storingen nog beter te kunnen samenwerken. Ook met regionale vervoerders zijn dergelijke proeven met vormen van samenwerking opgezet. De bijsturing van de treindienst bij grotere verstoringen is gecentraliseerd in het Operationele Controle Centrum Rail (OCCR). De vier regionale schakel- en meldcentrales van ProRail zijn in 2011 gecentraliseerd in het OCCR. Hierdoor is een robuust landelijk Operationeel Besturingscentrum Infra (OBI) ontstaan dat de infrastructuur bedient en bewaakt en het functieherstel bij verstoringen regisseert.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
19 | 25-04-2012
[3.4] Koperdiefstal aanpakken In 2011 is de koperdiefstal op het spoor met 44% toegenomen. De maatregelen die we aanvankelijk namen, zoals regelmatige controle van het materiaal en het vervangen van koper door andere ma terialen, blijken niet toereikend. Ook preventief surveilleren met honden en meer alertheid bij medewerkers van ProRail, aannemers en omwonenden helpt onvoldoende. In 2011 is daarom de actie Koperslag gestart.
[diagram] Overzicht van de aantallen koperdiefstal per kwartaal in 2010 en 2011, inclusief de (vermoedelijke) pogingen.
In 2011 is de actie Koperslag van start gegaan. In nauwe samenwerking met het ministerie van Veiligheid en Justitie, de KLPD, het Openbaar Ministerie, en de Metaal Recycling Federatie proberen we meer grip te krijgen op koperdiefstal. Het gaat om extra inzet van politie, een registratie- en identificatieplicht bij contante inkoop van koper en een richtlijn om de aard en omvang van de schade als strafverzwarende factor mee te laten wegen bij het formuleren van de strafeis.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
20 | 25-04-2012
[H4]
Weerbestendig spoor In 2011 zijn de seizoensmaatregelen op het spoor geïntensiveerd. ProRail en NS deden ervaring op met een aangepaste dienstregeling waarmee de treindienst bij verstoringen in stand kan blijven. Daarnaast had ProRail onder meer extra storingsploegen paraat om wissels te checken en sneeuw te ruimen. Tegelijk blijft ProRail werken aan een robuuster spoorsysteem omdat het huidige spoorsysteem kwetsbaar blijft bij extreem weer.
Voorbereiding ProRail heeft zich op de herfst en de winter van 2011/2012 voorbereid met diverse maatregelen. Voor de zomer heeft de directie in een tweedaagse bijeenkomst met operationele medewerkers, alle inzichten en ervaringen met wintermaatregelen geïnventariseerd en geevalueerd.In de herfst is extra vroeg begonnen met maatregelen tegen afgevallen blad, zoals de behandeling van de rails met Sandite. Sinds 2011 bestaat ook de Weersverwachting Spoor met een gladheidsvoorspelling. NS en ProRail besloten verschillende keren om de aangepaste dienstregeling in te zetten waarmee de treindienst ondanks verstorende weersinvloeden in stand kon blijven. >> Meer lezen [link naar H4.1] Herfst en winter 2011 Dankzij het milde weer en de seizoensmaatregelen verliep de treindien st in de herfst en winter van 2011 goed. Er is meer geoefend en verbeterpunten die uit de oefeningen voortkwamen, zijn direct toegepast. De weersomstandigheden in december 2011 waren gunstig voor het spoor, maar begin februari 2012 bleek dat het spoor ondanks alle voorbereidingen, maatregelen en extra inzet bij extreem weer toch kwetsbaar blijft voor sneeuw en extreme kou. Hoe graag we het ook zouden willen, een storingsvrij spoor kunnen wij nooit onder alle omstandigheden garanderen. Dat geldt zeker voor het winterseizoen. Natuurelementen kunnen het spoor in de winter (flink) parten spelen. ProRail doet er alles aan om overlast te voorkomen. Ondanks alle preventieve maatregelen valt niet uit te sluiten dat reizigers door winterweer met een aangepaste dienstregeling te maken krijgen en vertraging kunnen oplopen.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
21 | 25-04-2012
[4.1] Voorbereiding ProRail heeft zich op de herfst en de winter van 2011/2012 voorbereid met diverse maatregelen. In de herfst is extra vroeg begonnen met maatregelen tegen afgevallen blad, zoals de behandeling van de rails met Sandite. Sinds 2011 bestaat ook de Weersverwachting Spoor met een gladheidsvoorspelling. NS en ProRail besloten verschillende keren om de aangepaste dienstregeling in te zetten waarmee de treindienst ondanks verstorende weersinvloeden in stand kon blijven.
[video] De voorbereidingen in beeld
Aangepaste dienstregeling Samen met NS hebben we dienstregelingvarianten ontwikkeld om de treindienst snel te kunnen aanpassen als de omstandigheden daarom vragen. Deze dienstregelingvarianten houden rekening met de veranderde beschikbaarheid van materieel, personeel en infrastructuur. Ingeperkte kerninfrastructuur Bij extreem (winter)weer is het soms verstandig minder wissels te gebruiken omdat deze kwetsbaar zijn voor vorst en sneeuw. In 2011 hebben we voor de kerninfrastructuur drie scenario’s opgesteld. In het eerste scenario blijft de dienstregeling intact. In het tweede ook, maar het bijsturen wordt dan complexer. Bij zeer extreme sneeuwval worden in het derde scenario minder wissels werkend gehouden. Preventie gladde sporen Om gladde sporen door bladval in vochtige weersomstandigheden te voorkomen, hebben we beplanting langs de sporen gekapt, bladeren en zwerfvuil opgeruimd. Op de rails hebben we Sandite aangebracht, een gel met zand en metaaldeeltjes die het spoor stroef maakt. De wielen van de trein krijgen dan meer grip op de rails. Wissels op orde In 2011 hebben meer wissels verwarming gekregen. Er zijn nu circa 5.500 van de ruim 7.300 wissels verwarmd. Behalve de reguliere controle hebben we in december 2011 alle wisselverwarmingen extra gecontroleerd in een zogenaamde 100%-wisselcheck, waarbij alle wisselverwarmingen tegelijk worden aangezet. Storingsploegen paraat In 2011 hadden we honderden baanwerkers paraat om wissels sneeuw- en storingsvrij te maken. Ook richtten we een poule van ProRailmedewerkers in die op afroep worden ingezet als het weer daarom vraagt. Andere maatregelen een pakket maatregelen om de organisatie snel in een staat van verhoogde alertheid te brengen wegsleeplocomotieven op vier locaties waarmee we gestrand materieel snel af kunnen voeren een proef met een installatie die ijsvorming aan de onderzijde van treinen moet voorkomen matten op stations neerleggen om struikelpartijen door gladheid te voorkomen
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
22 | 25-04-2012
[H5]
Actuele spoorinformatie Reizigers hebben behoefte aan goede, actuele reisinformatie, vooral als er een vertraging of ontregeling is. Om dat mogelijk te maken introduceerden we in 2011 een nieuw informatiesysteem op de stations en begonnen we een informatiecampagne over werk aan het spoor. Daarnaast werkten we aan de overdracht van de verantwoordelijkheid voor de reisinformatie naar NS.
Reisinformatie De informatievoorziening bij ernstige ontregelingen schiet vaak tekort. Begin 2011 besloot mi nister Schultz-Van Haegen dat de verantwoordelijkheid voor de reisinformatie in één hand bij NS moet komen liggen. In 2011 werkten ProRail en NS aan de overdracht. Tevens introduceerden we een nieuw informatiesysteem op stations. >> Meer lezen [link naar 5.1] Informatie over spoorwerk Sinds oktober 2011 informeren we de reizigers via de media over geplande werkzaamheden, zodat zij goed voorbereid op pad kunnen. We zijn bijna klaar met een grondige verbetering van het systeem van de spoorinformatie. >> Meer lezen [link naar 5.2] Reizigersoordeel In 2011 bleef de reizigerstevredenheid onder de norm van 56 %. In het eerste kwartaal was de tevredenheid vrij laag, door matige scores in januari en februari, vanwege het winterweer. Later in 2011 steeg de klanttevredenheid verder, maar deze bleef 4 procentpunt onder de norm. >> Meer lezen [link naar 5.3]
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
23 | 25-04-2012
[5.1] Reisinformatie De informatievoorziening bij ernstige ontregelingen schiet vaak tekort. Begin 2011 besloot minister Schultz-Van Haegen dat de verantwoordelijkheid voor de reisinformatie in één hand bij NS moet komen liggen. In 2011 werkten ProRail en NS aan de overdracht. Tevens introduceerde ProRail een nieuw informatiesysteem op stations.
Reisinformatie in één hand In 2011 besliste de minister van Infrastructuur en Milieu, dat het voor de reizigers beter is dat één partij verantwoordelijk is voor alle reisinformatie. Tot nu toe verstrekt ProRail gegevens waarmee vervoerders hun eigen klanten informeren. In 2011 analyseerden we samen met NS het proces van informatievoorziening. Ook was er overleg met andere vervoerders en het ministerie van Infrastructuur en Milieu. De overdracht naar NS is gepland voor medio 2012. Dan wordt NS verantwoordelijk voor het beheer en de (onafhankelijke) verstrekking van reisinformatie aan alle partijen op het spoor. De dagelijkse verantwoordelijk voor de reisinformatie ligt al sinds augustus 2011 bij NS. Nieuwe informatieborden Op bijna alle stations (behalve op Schiphol en enkele grote stations in verbouwing) hangen nieuwe digitale informatieborden. Ook zijn er sinds 2011 een nieuw datacenter en nieuwe productiesystemen. In 2011 zijn de eerste drie verkeersleidingposten aangesloten op het nieuwe systeem: Amersfoort, Maastricht en Eindhoven.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
24 | 25-04-2012
[5.2] Informatie over spoorwerk Sinds oktober 2011 informeert ProRail de reizigers via de media over geplande werkzaamheden, zodat zij goed voorbereid op pad kunnen. We zijn bijna klaar met een grondige verbetering van het systeem van de spoorinformatie.
Campagne ‘Werk aan het spoor’ In 2011 was ProRail verantwoordelijk voor ongeveer 3.000 bouw- en onderhoudsprojecten op en rond het spoor en de stations. Dit werk heeft regelmatig invloed op de dienstregelingen van onze klanten. Reizigers hebben dan te maken met een trein die uitvalt of later rijdt, vooral in het weekeinde. Om ervoor te zorgen dat deze reizigers vooraf goed geïnformeerd zijn, startte ProRail in 2011 de mediacampagne Werk aan het Spoor, vergelijkbaar met de Rijkswaterstaatcampagne Van A naar Beter. De campagne informeert reizigers via maandelijkse advertentie s in abri’s en kranten en op stations over grote geplande werkzaamheden aan het spoor. Uit onderzoek blijkt dat reizigers positief zijn over de campagne. En elke vrijdag – voor het weekeinde – berichten we via Twitter. ‘Werk aan het spoor’ in 2011 In vier landelijke dagbladen verscheen een grote advertentie met de zeven meest ingrijpende werken. De advertentie verscheen vlak voor de herfstvakantie. ProRail informeert de reizigers ook via de website en via Twitter. Er was een klantenpanel voor vragen, klachten en suggesties van vervoerders.
nawwara
.
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
25 | 25-04-2012
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
26 | 25-04-2012
[5.3] Reizigersoordeel In 2011 bleef de reizigerstevredenheid onder de norm van 56 %. In het eerste kwartaal was de tevredenheid vrij laag, door matige scores in januari en februari, vanwege het winterweer. Later in 2011 steeg de klanttevredenheid verder, maar deze bleef met 4 procentpunt onder de norm.
[kpi Reizigerstevredenheid: reisinformatie bij ontregelingen Norm 2011: 56%, realisatie 2011: 52%] Het percentage reizigers dat tevreden is met de reisinformatie bij ontregelingen De norm is niet gehaald. Met name de waardering op de grote stations, die veelal in verbouwing zijn, zorgen voor een lagere score dan de norm. In 2011 onderzochten NS en ProRail samen welke informatie reizigers bij ernstige verstoringen nodig hebben. De uitkomsten van dit onderzoek verwerken we in onze organisatie, processen en systemen.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
27 | 25-04-2012
H6
Comfortabele stations Stations zijn belangrijke schakels in het dagelijks leven van treinreizigers. ProRail bouwt ze en is samen met NS verantwoordelijk voor het goed functioneren van de bijna 400 Nederlandse treinstations. Ons belangrijkste doel is een soepele overstap en een prettig verblijf, ook als het aantal reizigers groeit.
Kwaliteit en comfort We hebben de ambitie om de kwaliteit, de toegankelijkheid, de architectuur en het comfort van stations op hoog niveau te brengen. Het grote station van de toekomst is een innovatief en duurzaam gebouwde ov-terminal. De kleine en middelgrote stations houden we schoon, veilig en overzichtelijk. >> Meer lezen [link naar H6.1] Stationsbouwprojecten Veel grote stations zoals Utrecht Centraal, Amsterdam Centraal en Rotterdam Centraal staan de komende jaren in de steigers. Ook middelgrote stations als Arnhem en Zwolle zijn een eind op weg. We bouwen en verbouwen terwijl reizigers de stations blijven gebruiken, dus met de winkel open. In 2011 werden ook nieuwe stations geopend, en twee stations kregen een belangrijke architectuurprijs. >> Meer lezen [link naar H6.2] Beheer van stations Stations zijn er voor de reizigers. Daarom willen we graag weten wat zij van stations verwachten en hoe tevreden ze zijn. Dat meten we permanent. Op de punten reinheid en sociale veiligheid scoren de stations in 2011 boven de norm. >> Meer lezen [link naar H6.3]
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
28 | 25-04-2012
[6.1] Kwaliteit en comfort We hebben we de ambitie om de kwaliteit, de toegankelijkheid, de architectuur en het comfort van stations op hoog niveau te brengen. Het grote station van de toekomst is een innovatief en duurzaam gebouwde ov-terminal. De kleine en middelgrote stations houden we schoon, veilig en overzichtelijk.
Het gemak van een ov-terminal Het station van de toekomst heeft het gemak van een ov-terminal. Het is een knooppunt voor intercity en sprinter, voor bus en tram, voor taxi en auto, met mogelijkheden voor stalling en huur van fietsen. De ovterminals zijn eenvoudig toegankelijk, passen goed in hun omgeving en vormen geen barrière in de stad. Reizigers krijgen er uitgebreide informatie en de stationsruimtes en de perrons zijn schoon en overzichtelijk. Dat laatste geldt overigens ook voor de kleinere stations. Daarnaast nemen we op kleinere stations maatregelen om het wachten prettiger te maken. >> Over bouwprojecten [link naar 6.2] Innovatief en duurzaam Stationsprojecten zijn vaak omvangrijk en ingrijpend. Daarom zoekt ProRail naar innovatieve oplossingen. Om kosten te besparen, om hinder tijdens de bouw te beperken of bijvoorbeeld om historische gebouwen in de omgeving te sparen. Ook duurzaamheid is belangrijk: in 2011 hebben we 40 stations gescand op duurzaamheid (2010: 17 en 2009: 6). In 2012 besluiten we welke maatregelen we gaan nemen. >> Meer over duurzaamheid [link naar 11] Toegankelijkheid Het is de taak van ProRail ervoor te zorgen dat de transfervoorzieningen toegankelijk zijn voor alle reizigers, ook voor reizigers met een fysieke beperking. Zo bouwen we extra liften, verhogen we perrons, voorzien we bankjes van leuningen en brengen we brailleplaatjes aan. Met de KPI Toegankelijkheid meten we de voortgang van de implementatie van deze maatregelen.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
29 | 25-04-2012
[6.2] Stationsbouwprojecten Veel grote stations zoals Utrecht Centraal, Amsterdam Centraal en Rotterdam Centraal staan de komende jaren in de steigers. Verschillende middelgrote stations als Arnhem en Zwolle zijn een eind op weg. We bouwen en verbouwen terwijl reizigers de stations blijven gebruiken, dus met de winkel open. In 2011 werden ook een aantal nieuwe stations geopend. Twee stations kregen een belangrijke architectuurprijs.
[video] Werken aan stations [kaart, met mouseover] Stationsbouwprojecten in 2011 De bestedingen aan stationsbouwprojecten [= link] [tekstblokken bij de mouseover] Utrecht Centraal In Utrecht zijn we in 2011 begonnen met de bouw van de ov-terminal Utrecht Centraal. Als het station af is, kan het 100 miljoen bezoekers per jaar verwerken. Nu zijn dat er nu 35 miljoen. We bouwen onder meer een uitbreiding richting Jaarbeursplein, twee nieuwe ingangen, nieuwe perronkappen met zonnecellen, bredere perrons en 22.000 inpandige fietsparkeerplaatsen. Het station komt los van het winkelcentrum Hoog Catharijne. Amsterdam Centraal In 2011 werkten we aan de monumentale Cuypershal en de middentunnel van Amsterdam Centraal. Deze worden in originele staat hersteld. De oosttunnel onder het station wordt verbreed. Oplevering: 2012/2013. Daarnaast worden een passage voor langzaam verkeer aangelegd, perrons verhoogd en een nieuwe hal gebouwd aan de kade van het IJ. Rotterdam Centraal In 2011 is het hoogste punt bereikt in de bouw van Rotterdam Centraal. De nieuwe reizigerspassage wordt in 2012 in gebruik genomen, oplevering van het gehele station volgt in 2013. Met de Hogesnelheidslijn Zuid en RandstadRail wordt Rotterdam een nationaal en internationaal bela ngrijk vervoersknooppunt. Arnhem In 2011 zijn de perrontunnel en de bovenetage van de fietsenstalling aan de centrumzijde van het nieuwe station Arnhem opgeleverd. Het ontwerp van de ov-terminal is fraai, maar lastig te bouwen. Daarom wordt voor fase 2 de bouwmethode aangepast. Zwolle Als de Hanzelijn in 2012 open gaat, krijgt station Zwolle veel meer reizigers te verwerken. Daarom wordt het station aangepast en wordt een tunnel van 17 meter onder het spoor gebouwd. De bouw is in 2011 gestart en duurt ongeveer drie jaar.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
30 | 25-04-2012
Sassenheim In 2011 leverde ProRail een nieuw station op aan de spoorlijn Schiphol–Leiden. Het openbaar vervoer en de bereikbaarheid van de regio is hierdoor sterk verbeterd. De toegangsroutes tot het station en de inrichting van een busstation voor zes lijnen hoorden bij het project. Westervoort In december 2011 is station Westervoort geopend. Het onder architectuur gebouwde station ligt aan de spoorlijn Arnhem–Winterswijk. Bij de bouw is nadrukkelijk rekening gehouden met de stedenbouwkundige inpassing van het station. De Westervoortse gemeenschap is gedurende het bouwtraject nauw betrokken geweest bij de ontwikkelingen. Helmond In 2011 is het voorbereidende werk begonnen voor een verbouwing van station Helmond. De toegangen worden vernieuwd, perrons worden verplaatst, er komt een nieuwe onderdoorgang en de fietsenstalling wordt uitgebreid. Daarmee wordt station Helmond een stuk compacter en aantrekkelijker voor reizigers. Het project wordt gefinancierd door de gemeente met subsidies en bijdragen van overheden. Hilversum Mediapark Door ontwikkelingen op het Mediapark in Hilversum is de verwachting dat de reizigersaantallen op station Mediapark toenemen. Daarom heeft ProRail – in samenwerking met de gemeente Hilversum en Mediapark – de bestaande voetbrug vervangen door een traverse over het spoor, de weg en een studiogebouw van het mediapark. De traverse, die de naam Kijkbuis heeft gekregen, is 170 meter lang. Prijswinnaars Twee Nederlandse stations kregen in 2011 een Brunel Award in de categorie stations. De Brunel Award is een toonaangevende internationale prijs op het gebied van spoorwegarchitectuur. Station Hilversum kreeg de prijs voor de vernieuwing van de twee pleinen aan weerszijden van het station. Station Emmen Zuid kreeg een Brunel Award voor de bijzondere wachtruimte en voor de opvallende locatie in het landschap van een deel van het station: boven een verkeersweg.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
31 | 25-04-2012
[6.3] Beheer van stations Stations zijn er voor de reizigers. Daarom willen we graag weten wat reizigers van stations verwachten en hoe tevreden ze zijn. Dit hebben we in 2011 permanent gemeten. Op de punten reinheid en sociale veiligheid scoren de stations in 2011 boven de norm.
Tevredenheid Samen met NS meet ProRail de tevredenheid van reizigers over de kwaliteit van het station als transferpunt en over de commerciële functie van het station. Dat leverde resultaten op die we in 2011 direct konden verwerken. In 2012 gaan we door. Ook op de kleinere stations, en met meer oog voor de transferfunctie van stations – het primaire aandachtsveld van ProRail. Den Haag HS Verlichting, kleur, muziek en geur hebben gezorgd voor een ware transformatie van de wachtkamer en de transfertunnel van station Den Haag HS. Het gebruik van de wachtkamer nam direct toe. Leeuwarden Op station Leeuwarden is vooral de verlichting verbeterd. Reizigers voelden zich direct veiliger. Veiligheid en reinheid Reizigers moeten zich veilig voelen op stations, zowel overdag als ’s avonds. Ook de reinheid is voor reizigers belangrijk. Daarom meten we de sociale veiligheid en de reinheid. Sociale veiligheid De doelstellingen voor 2011 zijn gehaald. Reinheid De doelstellingen voor 2011 zijn gehaald. Vooral bij verbouwingen hebben we extra inspanningen verricht om de beleving van reizigers te verbeteren. Toezicht In 2011 hebben we een centrale regieruimte ingericht waar camerabeelden van stations worden verzameld, opgeslagen en geanalyseerd. ProRail gebruikt deze ter ondersteuning van het operationele proces , NS voor het aspect sociale veiligheid en het KLPD voor het aspect openbare orde en terrorismebestrijding.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
32 | 25-04-2012
H7
Meer capaciteit ProRail maakt het mogelijk dat meer treinen kunnen rijden. Daarvoor hoeven we niet altijd nieuw spoor aan te leggen. We gaan het bestaande spoor anders gebruiken zodat de capaciteit en de betrouwbaarheid toenemen.
Verdeling van de capaciteit In 2011 is de beschikbare spoorcapaciteit voor 2012 verdeeld onder de vervoerders en andere gebruikers van het spoor. De verschillende mogelijkheden worden door de betrokkenen besproken aan de ‘tafels van verdeling’. Het aantal reizigerstreinen per week neemt in 2012 ten opzichte van 2011 met 3% toe, het aantal goederentreinen per week neemt met 4% af. >> Meer lezen [H7.1] Geleverde treinpaden Een belangrijk deel van de dienstverlening van ProRail is het leveren van treinpade n aan vervoerders. Vervoerders willen meer reizigers op tijd en veilig vervoeren. In 2011 hebben we gewerkt aan handhaving van constante kwaliteit in de capaciteitsverdeling en samen met vervoerders aan verdere verbetering daarvan. De levering van treinpaden scoorde in 2011 iets boven de norm. >> Meer lezen [H7.2] Spoorbouwprojecten In 2011 werkten we aan grote spoorbouwprojecten in onder meer Arnhem, Utrecht, Delft, Almelo en Bodegraven, op de corridor Schiphol–Amsterdam–Almere–Lelystad en aan de Hanzelijn die eind 2012 wordt geopend. >> Meer lezen [H7.3] Meer vraag naar capaciteit De capaciteit van het Nederlandse spoorwegnetwerk moet groeien om aan de huidige en de toekomstige vraag van de vervoerders te kunnen voldoen. Daarvoor is niet altijd nieuw spoor nodig: met de maatregelen die het spoor robuuster moeten maken, creëren we tegelijkertijd meer capaciteit. >> Meer lezen [H7.4]
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
33 | 25-04-2012
[7.1] Verdeling van de capaciteit Elk jaar verdeelt ProRail de beschikbare capaciteit onder de vervoerders en de andere gebruikers van het spoor. De verschillende mogelijkheden worden door de betrokkenen besproken aan ‘de tafels van verdeling’. In 2011 is de capaciteit voor 2012 verdeeld.
Het aantal reizigerstreinen per week dat in 2012 in de jaardienstregeling is verdeeld, is met 3% toegenomen ten opzichte van 2011 (45.300 treinen t.o.v. 43.800 treinen). Voor vervoer van goederen is het aantal treinen per week voor 2012 met 4% afgenomen ten opzichte van 2011 (1.920 treinen ten opzichte van 2.000 treinen).
Hoe verloopt de verdeling? (Graag een schema van maken in een kader) Stap 1: aanvraag De vervoerders, inclusief andere gebruikers van het spoor, zoals aannemers en exploitanten van museumlijnen, dienen jaarlijks in april hun capaciteitsaanvraag in voor het jaar daarna . Stap 2: beoordeling van de aanvragen ProRail beoordeelt de aanvragen. Op knelpunten wordt met de vervoerders gezocht naar passende alternatieven. Deze alternatieven worden tijdens zogeheten ‘tafels van verdeling’ besproken en akkoord bevonden. Stap 3: ontwerp van de dienstregeling ProRail ontwerpt de dienstregeling en maakt deze in juli bekend aan de vervoerders. Zij hebben een maand de tijd om te reageren. Stap 4: formele vaststelling In augustus wordt de jaardienstverdeling formeel vastgesteld en bekendgemaakt aan de vervoerders. De nieuwe dienstregeling gaat in december in. Dienstregeling 2012 In de dienstregeling van 2012 zijn diverse veranderingen voor treinreizigers. In de treindienst Amsterdam - Den Haag - Rotterdam - Vlissingen. Tussen Leiden en Hoofddorp / Schiphol gaan er meer treinen rijden in de spitsuren. Er zijn zes nieuwe stations (waar NS, Arriva en Syntus stoppen). De reistijden vanaf Arnhem zijn korter. De Beneluxtrein gaat in 2012 via de HSL rijden en er zijn ingrijpende werkzaamheden aan de sporen bij de stations van Amsterdam, Utrecht, Den Bosch, Breda, Zwolle en Eindhoven.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
34 | 25-04-2012
Realisatie van de capaciteitsaanvragen In 2011 is 99,8% van de aanvragen voor de dienstregeling 2012 toegekend. Voor reizigersvervoer was de realisatie 99,8%; voor goederenvervoer 100%. De aanvragen die niet zijn toegekend, hebben betrekking op de capaciteit die benodigd is voor het uitvoeren van onderhoud. Het aantal aanvragen van vervoerders is gestegen ten opzichte van vorig jaar. We blijven er daarom hard aan werken om de maximale capaciteit uit ons netwerk te halen. Geluid en trillingen Bij de verdeling van capaciteit spelen de normen voor geluid e n trillingen een steeds belangrijkere rol. Onze verantwoordelijkheid om overlast te beperken, is groot. Zeker nu we het spoor in de toekomst intensiever gaan benutten. Daarom wordt bij de vaststelling van de jaardienstregeling ook het spoorgeluid vergeleken met de wettelijke norm. >> Meer lezen in H9.1
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
35 | 25-04-2012
25-04-2012
[7.2] Geleverde treinpaden Een belangrijk deel van de dienstverlening van ProRail is het leveren van treinpaden aan vervoerders. Vervoerders willen meer reizigers en goederen op tijd en veilig vervoeren. I n 2011 hebben we gewerkt aan handhaving van constante kwaliteit in de capaciteitsverdeling en samen met vervoerders aan verdere verbetering daarvan. De levering van treinpaden scoorde in 2011 iets boven de norm.
Het percentage geleverde treinpaden steeg in 2011 naar 98,7%. (Invoegen KPI geleverde treinpaden aan reizigersvervoerders: norm 2011: 98%, realisatie 98,7%.) (Invoegen KPI deels gerealiseerde treinpaden aan reizigersvervoerders: norm 2011: 60%, realisatie 66,7%.)
Treinkilometers in 2011 In 2011 is het aantal treinkilometers in het personenvervoer verder gestegen ten opzichte van 2010. 78,0 76,0 74,0 72,0 70,0
[7.3] Spoorbouwprojecten In 2011 werkten we aan grote spoorbouwprojecten in onder meer Arnhem, Utrecht, Delft, Almelo en Bodegraven, op de corridor Schiphol–Amsterdam–Almere–Lelystad en aan de Hanzelijn die eind 2012 wordt geopend.
[video] In vogelvlucht langs [aantal] bouwprojecten [kaart] De belangrijkste bouwprojecten in kaart gebracht: klik voor meer informatie [per project] De bestedingen aan spoorbouwprojecten [= link] Sporen in Arnhem In 2011 vond de laatste grote stap van het project Sporen in Arnhem plaats. Op het spoor bij Arnhem zijn belangrijke knelpunten opgelost: de lijn naar Nijmegen gaat via een dive -under onder de lijn naar Utrecht door. Met een geheel opnieuw ontworpen sporenlay-out is tevens ongeveer 40% van de wissels gesaneerd. Tijdens de werkzaamheden in de zomer van 2011 bleven de treinen van en naar Arnhem rijden, zij het met aanpassingen in de dienstregeling. Met de nieuwe sporenlay-out wordt tevens 15% energie bespaard, omdat treinen nu met hogere snelheid kunnen binnenkomen en geleidelijker kunnen uitrollen en afremmen. Ook is in 2011 een nieuw onderzoek gestart naar trillingen in de spoorzone bij Arnhem. Het tracébesluit voor dit project uit 2009 werd door de Raad van State vernietigd, met name op het onderdeel trillingen. De vernietiging betekende dat er een nieuw tracébesluit geschreven moet worden, met name op het onderwerp trillingen. Door de vernietiging was ProRail genoodzaakt beter te gaan kijken naar de systematiek van trillingen en wat dat voor effect op de omgeving heeft. Ondanks de vernietiging van het tracébesluit mocht het project van de Raad van State wel verder met de bouw. Randstadspoor Ook bij Randstadspoor is een nieuw onderzoek gestart naar trillingen in de spoorzone tussen Utrecht Centraal en Utrecht Lunetten. Het tracébesluit ‘Sporen in Utrecht‘ van 2009 werd in 2011 door de Raad van State vernietigd omdat de trillingsmaatregelen onvoldoende zijn gemotiveerd. ProRail betrekt de direct betrokken omwonenden, de gemeente Utrecht en het ministerie van Infrastructuur en Milieu bij het vervolg. De werkzaamheden zijn na het besluit van de Raad van State voortgezet. Hierbij is rekening gehouden met de belangen van omwonenden en de omgeving. Behalve maatschappelijke, financiële en veiligheidsbelangen spelen ook de verleende vergunningen een rol. Er wordt een nieuw tracébesluit voorbereid. Hanzelijn ProRail bouwt een nieuwe spoorlijn tussen Zwolle en Lelystad. In 2011 is de nieuwe brug over de IJssel – de Hanzeboog – in gebruik genomen en de oude brug gesloopt. De nieuwe Drontermeertunnel van de Hanzelijn heeft in 2011 een Brunel Award gekregen in de categorie infrastructuur. De Brunel Award is een
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
38 | 25-04-2012
toonaangevende internationale prijs op het gebied van spoorwegarchitectuur. De Hanzelijn gaat open in 2012. Delft Delft krijgt een ondergrondse spoortunnel, midden in de historische binnenstad. Om de tunnel te kunnen verwezenlijken zonder historische monumenten te beschadigen, is in 2011 de veertiende-eeuwse Bagijnetoren 15 meter verplaatst en de molen De Roos een meter opgetild. Oplevering van de vernieuwde spoorzone: 2015. Almelo Alle wissels en sporen op het emplacement van Almelo zijn in 2011 vernieuwd. Ook zijn op het traject Deventer–Hengelo twee tunnels aangelegd. In de herfstvakantie is er vier dagen continu doorgewerkt om de periode dat er geen treinverkeer mogelijk was zo kort mogelijk te houden. Bijzonder is dat de nieuwe wissels op het emplacement worden verwarmd met aardwarmte. ‘s-Hertogenbosch Het project ‘Sporen in Den Bosch’, dat in 2011 begon, maakt van station ‘s-Hertogenbosch een knooppunt dat meer treinen kan verwerken dan nu het geval is. Het treinverkeer van en naar Utrecht en Nijmegen rijdt straks over eigen sporen en kruist elkaar ongelijkvloers. Dat wordt mogelijk door extra sporen en een nieuwe fly-over. De oplevering is naar verwachting in 2014. Bodegraven In de herfstvakantie van 2011 heeft ProRail het spoor tussen Bodegraven en Woerden aangepakt. Over een lengte van een kilometer dreigde het spoor daar langzaam weg te zakken in de zachte veengrond. Dat zorgde voor slingerende treinen en veel ongemak. De ondergrond van het spoor is geheel vernieuwd, evenals het spoor zelf. Hiervoor is onder meer de langste werktrein van Europa ingezet. De 1,2 kilometer lange werktrein vernieuwde de ballast en de ondergrond, en stabiliseerde het spoor. Tegelijk zijn elf onderdoorgangen voor het vee gesaneerd omdat die nauwelijks werden gebruikt.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
39 | 25-04-2012
[7.4] Meer vraag naar capaciteit De capaciteit van het Nederlandse spoorwegnetwerk moet groeien om aan de huidige en de toekomstige vraag van de vervoerders te kunnen voldoen. Daarvoor is niet altijd nieuw spoor nodig: met de maatregelen die het spoor robuuster moeten ma ken, creëren we tegelijkertijd meer capaciteit.
Meer treinverkeer op hetzelfde spoor ProRail wil het bestaande spoor beter benutten. Een middel om dat te bereiken is ‘kort volgen’, waarbij treinen dichter achter elkaar rijden zodat het spoor meer treinverkeer aankan. Samen met NS en KNV Goederenvervoer onderzochten we in 2011 hoe ‘kort volgen’ zou kunnen worden uitgevoerd. Er zijn initiatieven geselecteerd en afspraken gemaakt over de aanpak. Deze initiatieven worden in 2012 verder uitgewerkt en getoetst.
Wat is 'kort volgen'? Seinafstanden zijn vaak nog gebaseerd op de benodigde remwegen van materieel uit het verleden. Modern materieel heeft kortere remwegen, waardoor seinen dichter bij elkaar kunnen worden geplaatst. Er kunnen dan meer treinen rijden op hetzelfde stuk spoor, waardoor de spoorcapaciteit groter wordt. De veiligheid komt hierbij niet in het geding. Meer treinen in de ‘brede’ Randstad Op de doorgaande lijnen in de brede Randstad willen we het mogelijk maken dat er elke tien minuten een trein rijdt. De kwaliteit van de dienstregeling voor de reizigers (reistijden, tijdligging en aantal overstappen) is daarbij van groot belang. Voor het goederenvervoer betekent meer treinverkeer een toekomstvaste goederenroutering waarmee de verwachte groei kan worden opgevangen. Programma Hoogfrequent Spoorvervoer In juni 2010 heeft het kabinet een voorkeursbesluit genomen over het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer. In 2012 vindt nadere definiëring en uitwerking plaats van de investeringen en maatregelen die nodig zijn om hoogfrequent spoorvervoer mogelijk te maken. Meer treinen op regionale lijnen Buiten de brede Randstad werken we aan de wens van regionale personenvervoerders om meer treinen te kunnen rijden. Een voorbeeld hiervan is een kwartiersdienst van Arriva op de Merwede-Lingelijn tussen Dordrecht en Geldermalsen. Deze is in het vierde kwartaal van 2011 van start gegaan. Differentiatie en maatwerk voor goederenvervoer Goederenvervoerders vragen om regelmaat maar ook om flexibiliteit, last-minute treinpaden en de mogelijkheid om door te rijden zonder te stoppen. Hun wensen hangen af van wat hun klanten willen. In de afgelopen jaren laat het aantal goederentreinen richting Duitsland een stijgende trend zien. De Betuweroute wordt in toenemende mate gebruikt voor het goederenvervoer naar Duitsland.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
40 | 25-04-2012
[H8]
Professioneel opdrachtgeverschap ProRail is een van de grootste bouwopdrachtgevers in Nederland: in 2011 investeerden we EUR 1.3 miljard en hebben we EUR 651 miljoen uitgegeven aan uitbesteed werk. Met deze omvang zijn de activiteiten van ProRail van groot belang voor de Nederlandse bouwsector, zeker in tijden van crisis. Tegelijkertijd realiseren we ons dat het gaat om publieke middelen, die efficiënt moeten worden besteed.
Inkoopbeleid Bij de aanbestedingen van ProRail zijn niet alleen publiek geld maar ook grote commerciële belangen gemoeid. Daarom hebben we in 2011 geïnvesteerd in de aanscherpen van onze hele inkoopketen: van aanbestedingsprocedure, gunningsystematiek en contractvormen tot pub liekprivate allianties. Daarbij hebben we onze inkoopkennis gebundeld met bijvoorbeeld Rijkswaterstaat. >> Meer lezen [link naar 8.1] Bouwprojecten In 2011 heeft ProRail bijna EUR 2 miljard besteed aan investeringsprojecten en uitbesteed werk. Er werden ruim 430 aanbestedingen gegund. >> Meer lezen [link naar 8.2] Innovatie We hebben in 2011 geïnvesteerd in innovatie: vooral om het spoor veiliger, stiller, duurzamer en robuuster te maken. Want alleen zo kunnen we onze dienstverlening aan de vervoerders en hun klanten verbeteren. Dat doen we op verschillende manieren: door unsolicited proposals ofwel eigen initiatieven uit de markt te stimuleren, door de samenwerking met de wetenschap aan te gaan en door co-creatie binnen ProRail in te zetten om de innovatiekracht van individuele medewerkers te stimuleren. >> Meer lezen [link naar 8.3] Maatschappelijke betrokkenheid Veiligheid staat voorop bij onze werkzaamheden. Ook in de opdrachten die we uitbesteden aan onze partners. In ons inkoopbeleid besteden we nadrukkelijk aandacht aan onze verantwoordelijkheid voor veiligheid en sociaal beleid. We selecteren en controleren onze leveranciers op de door ons gestelde criteria. >> Meer lezen [link naar 8.4]
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
41 | 25-04-2012
[H8.1] Inkoopbeleid Bij de aanbestedingen van ProRail is niet alleen publiek geld maar zijn ook grote commerciële belangen gemoeid. Daarom hebben we in 2011 geïnvesteerd in het aanscherpen van onze hele inkoopketen: van aanbestedingsprocedure, gunningsystematiek en contractvormen tot publiekprivate allianties. Daarbij hebben we onze inkoopkennis gebundeld met bijvoorbeeld Rijkswaterstaat.
[de keten kan illustratief worden vormgegeven als keten met de volgende mouseovers] Aanbesteding In 2011 hebben we onze procedures aangescherpt en een opleiding tendermanagement opgezet. Gunning De procedure Gunning tegen een Reële Prijs van ProRail is in 2011 een succes gebleken. Met de procedure wil ProRail bedrijven ervoor behoeden onrealistisch laag in te schrijven op een aanbesteding, en tegelijk onszelf beschermen tegen strategische inschrijvingen met de bedoeling om de begrote verliezen in de uitvoeringsfase terug te verdienen. De procedure wordt in 2012 verder doorontwikkeld. Contractvormen In 2011 is ProRail doorgegaan met het afsluiten van contracten op basis van prestatiegericht onderhoud. Ook hebben we een Veiligheidsprestatieladder ontwikkeld en de stimuleringsregeling Bewuste Bouwers opgezet als prikkel voor bouwers om bewuster en veiliger te werken en te bouwen. Allianties We zijn in 2011 allianties aangegaan binnen het project OV SAAL (Schiphol–Amsterdam–Almere– Lelystad). In een complex project als dit kunnen bouwers en opdrachtgever tegengestelde belangen hebben. Bij een alliantie gaat het echter om gezamenlijke belangen en risicodeling. Samenwerking Als opdrachtgever werkt ProRail actief samen met andere grote publieke opdrachtgevers. Met Rijkswaterstaat hebben we in 2011 de krachten gebundeld. Zo hebben we in 2011 een Alliantiehandboek opgesteld met de bedoeling om in de komende jaren meer allianties aan te gaan.
Samenwerking Rijkswaterstaat In augustus 2011 hebben we een samenwerkingsovereenkomst getekend met Rijkswaterstaat. In deze Strategische Alliantie gaan we de lopende samenwerkingsinitiatieven bestendigen en nieuwe initiatieven ontplooien. Er zijn zeven onderwerpen geselecteerd om de samenwerking verder vorm te geven: samenwerken in projecten, tunnelproblematiek, arbeidsmarktstrategie, assetmanagement, marktbenadering, communicatie en de relatie met het ministerie van Infrastructuur en Milieu en het ministerie van Financiën. Door samen te werken met Rijkswaterstaat zijn we beter in staat om onze maatschappelijke uitdagingen te realiseren en meer efficiency te behalen. Ook zijn we zo beter in staat om samen te werken bij aanleg, beheer en onderhoud van objecten in elkaars directe nabijheid. Een concreet voorbeeld is een gezamenlijke website waar reizigers informatie kunnen vinden over werkzaamheden en hinder zowel aan weg als spoor.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
42 | 25-04-2012
25-04-2012
[8.2] Bouwprojecten In 2011 heeft ProRail bijna EUR 2 miljard besteed aan investeringsprojecten en uitbesteed werk. Er werden ruim 430 aanbestedingen gegund.
[8.3] Innovatie We hebben in 2011 geïnvesteerd in innovatie: vooral om het spoor veiliger, stiller, duurzamer en robuuster te maken. Want alleen zo kunnen we onze dienstverlening aan de vervoerders en hun klanten verbeteren. Dat doen we op verschillende manieren: door unsolicited proposals uit de markt te stimuleren, door de samenwerking met de wetenschap aan te gaan en door co-creatie binnen ProRail in te zetten om de innovatiekracht van individuele medewerkers te stimuleren.
Unsolicited proposals uit de markt We hebben professionele partijen zoals adviesbureaus, bouwbedrijven en andere, uitgenodigd om mee te denken over nieuwe oplossingen. Ongevraagd kunnen ze ons een concreet zakelijk innovatievoorstel doen, een unsolicited proposal. 2010 was het pilotjaar, in 2011 hebben we vier unsolicited proposals geaccepteerd. Constant Warning Time - Movares Met dit systeem kan preciezer worden bepaald hoe lang een overweg moet worden gesloten, afhankelijk van de snelheid van de naderende trein. Kortere dichtligtijden zijn beter voor de veiligheid omdat ze minder risicovol gedrag bij weggebruikers met zich meebrengen. Wisselverwarming op aardwarmte - VolkerRail De oude wisselverwarming met branders kan worden vervangen door nieuwe wisselverwarming gebaseerd op aardwarmte. De verwachte besparingen dragen bij aan een gunstigere CO2 -voetafdruk van de organisatie 2 x 1500 volt - Strukton en Movares Met de komst van hoogfrequent spoorvervoer zal de energievraag van het spoor toenemen. Het systeem 2 x 1500 volt kan mogelijk tegen lage kosten knelpunten snel oplossen. Strukton en Movares bieden aan om dit systeem samen met ProRail te ontwerpen, testen en bouwen. De anti-loop – Voestalpine Railpro Door het plaatsen van anti-loopmatten naast en tussen de sporen kan spoorlopen en vandalisme worden teruggedrongen.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
44 | 25-04-2012
Samenwerking met de wetenschap In 2011 heeft ProRail een samenwerking opgezet met de Technologiestichting STW en Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) onder de noemer ExploRail. Het eerste thema in de samenwerking richt zich op de ontwikkeling van ’zelfdenkend spoor’. De cruciale vragen aan ExploRail over Zelfdenkend Spoor Hoe kun je sneller bestaande en zich ontwikkelende problemen op het spoorwegnet lokaliseren? Welke onderdelen van het net zijn daarin cruciaal? En welke sensorsystemen heb je nodig om die onderdelen te bewaken? Hoe krijg je informatie die nodig is om effectieve beslissingen te kunnen nemen over zaken als onderhoud, planning, reparaties en preventie van storingen? Uiteindelijk moeten moderne meettechnieken en slimme ICT zorgen voor efficiënter onderhoud en effectievere vernieuwing van het spoor. Co-creatieplatform In 2011 hebben we co-creatie ingezet om de innovatiekracht van individuele medewerkers van ProRail te stimuleren. Het co-creatieplatform Grand Central kende in 2011 circa 1.500 actieve gebruikers binnen ProRail. Er zijn rond de 300 verbeterideeën ingediend die op haalbaarheid zijn onderzocht. Circa 10% van de ideeën zijn opgepakt binnen de organisatie. Innovatieve resultaten in 2011 Wiel Rail Conditionering Het programma Wiel Rail Conditionering gaat om het reduceren van spoorgeluid en het verlengen van de levensduur van spoorstaven en treinwielen. Na een succesvolle pilot in 2010 op de Valleilijn met Arriva, doen in 2011 ook andere vervoerders mee, waaronder NS. Proeven met gps Baanwerkers kregen een handheld-computer met gps waarmee ze zich beter kunnen oriënteren op het spoor. Hun veiligheidsrisico wordt daarmee een stuk kleiner. Informatieplatform OOGST In 2011 is OOGST opgeleverd. OOGST levert operationele gegevens over de treinenloop zoals de planning, de positie van treinen en de actuele rijwegtoestand. Hiermee kunnen we onze klanten betere informatie leveren dan voorheen.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
45 | 25-04-2012
[8.4] Maatschappelijke betrokkenheid Veiligheid staat voorop bij onze werkzaamheden. Ook in de opdrachten die we uitbesteden aan onze partners. In ons inkoopbeleid besteden we nadrukkelijk aandacht aan onze verantwoordelijkheid voor veiligheid en sociaal beleid. We selecteren en controleren onze leveranciers op de door ons gestelde criteria.
Eisen aan leveranciers We verwachten van onze partners dat ze de veiligheidsrichtlijnen strikt toepassen. Voor de werkzaamheden die de spoorwegveiligheid kunnen beïnvloeden, hanteren we een erkenningsregeling: uitsluitend erkende ondernemingen mogen meedoen aan aanbestedingen. We stellen specifieke eisen aan de bedrijfsprocessen, de kennis en ervaring van het personeel, het materieel en het gereedschap. Met periodieke prestatiemetingen en bedrijfsaudits toetsen we in hoeverre een leverancier nog voldoet aan de eisen. Bestaande leveranciers die niet meer aan de eisen voldoen, spreken we daarop onmiddellijk aan. Zij moeten aangeven hoe zij dit structureel gaan aanpakken en hoe de risico’s voor ProRail tijdens dit verbetertraject worden beheerst. Soms is een verbetertraject niet haalbaar of mogelijk en is een zwaardere maatregel nodig als het schorsen van de erkenning van de onderneming met als ultieme maatregel het intrekken van de erkenning. Sociale aspecten van het werk Met onze grote leveranciers maken we afspraken over sociale aspecten van het werk. Veiligheid is hierbij belangrijk. We nemen het initiatief bij het bepalen van de regels voor veilig werken aan het spoor. Daarnaast kijken we naar de werktijden. We willen graag werkzaamheden overdag laten uitvoeren. Dit is prettig voor de werknemers van onze leveranciers en voor omwonenden van het spoor, die vaak hinder ondervinden van de activiteiten. Daarbij ontstaat wel een dilemma omdat de reizigers en vervoerders het spoor overdag willen gebruiken. Tussen deze belangen maken we afwegingen. We plannen grote hoeveelheden werkzaamheden tijdens vakanties, maar we moeten soms toch onvermijdelijk ‘s nachts of in de weekenden te werken. De werktijden bespreken we met onze leveranciers in het strategisch platformoverleg. Ook rapporteren we hierover aan de rijksoverheid.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
46 | 25-04-2012
[H9]
Minimale hinder Het Nederlandse spoornetwerk is uitgebreid en wordt intensief gebruikt. Aan ProRail de uitdaging om ervoor te zorgen dat mensen in de buurt van het spoor desondanks prettig kunnen wonen, werken en verblijven. We doen daarom ons uiterste best om geluid, trillingen en bouwhinder te beperken. In 2011 hebben we op dat gebied enkele belangrijke initiatieven genomen.
Geluid en trillingen Rijdende treinen maken geluid en kunnen trillingen veroorzaken. Ons werk aan het spoor en aan de stations kan ook hinder met zich meebrengen. Onze verantwoordelijkheid om overlast te beperken, is groot. Zeker nu we het spoor in de toekomst intensiever gaan benutten. In 2011 namen we maatregelen tegen geluid, trillingen en bouwoverlast. Onder meer bij de HSL-Zuid en bij de verbouwing van Utrecht Centraal. >> Meer lezen [link naar H9.1] Verbouwen met de winkel open Veel grote stations worden de komende jaren verbouwd tot comfortabele en mooiere stations. Ook kleinere stations worden verbouwd. We werken terwijl reizigers de stations gebruiken, dus met de winkel open. Een voorbeeld van onze aanpak is te zien op Utrecht Centraal. >> Meer lezen [link naar H9.2] Vragen en klachten We hechten veel waarde aan de bevindingen en de mening van omwonenden, reizigers en publieke organisaties. Hun vragen en klachten handelen we op een gestructureerde manier af. Onze opgave om meer treinen te laten rijden, slaagt immers alleen in goede samenwerking met onze omgeving. >> Meer lezen [link naar H9.3]
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
47 | 25-04-2012
[9.1] Geluid en trillingen Rijdende treinen maken geluid en kunnen trillingen veroorzaken. Ons werk aan het spoor en aan de stations kan ook hinder met zich meebrengen. Onze verantwoordelijkheid om overlast te beperken, is groot. Zeker nu we het spoor in de toekomst intensiever gaan benutten. In 2011 namen we maatregelen tegen geluid, trillingen en bouwoverlast. Onder meer bij de HSL-Zuid en bij de verbouwing van Utrecht Centraal.
Minder geluid Het ministerie van Infrastructuur en Milieu werkt aan voorstellen om de wetgeving voor geluidhinder aan te passen, met de bedoeling geluidsoverlast beter in kaart te brengen en de naleving en handhaving van de regels eenvoudiger te maken. Als spoorbeheerder is ProRail er verantwoordelijk voor da t het geluid van treinen binnen de normen blijft. In 2011 ontwikkelden wij daarom twee instrumenten voor het spoor: het Geluidregister en SoundCheck. Het Geluidregister is software voor de berekening van de wettelijke norm (‘geluidproductieplafonds’). Iedereen kan naar verwachting in 2012 het Geluidregister raadplegen via internet. SoundCheck vergelijkt het spoorgeluid met de wettelijke normen, vooraf bij de jaardienstverdeling en achteraf voor de verantwoording aan de minister. SWUNG: Samen tegen geluidsoverlast De modernisering van de huidige Wet Geluidhinder heet SWUNG. Dit staat voor ‘Samen Werken in de Uitvoering van Nieuw Geluidbeleid’. SWUNG wordt naar verwachting medio 2012 ingevoerd. Minder trillingen Er is te weinig kennis over trillingen en hoe we ermee om moeten gaan. Wanneer is er sprake van trillingsoverlast, hoe ontstaat dit precies en welke maatregelen zijn mogelijk? In 2011 heeft het Kenniscentrum voor Ondergronds Bouwen (COB) deze vraagstukken in opdracht van ProRail nader verkend. Uit deze verkenning zijn onderzoeksvoorstellen naar voren gekomen die worden meegenomen bij het opstellen van nieuwe wetgeving voor trillingen. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu werkt deze de komende jaren verder uit. Vooruitlopend hierop heeft het ministerie in 2011 in samenwerking met ProRail een beleidsregel opgesteld voor trillingen als gevolg van uitbreidingen van het spoorverkeer. De verwachting is dat deze beleidsregel begin 2012 gaat gelden. Minder geluid en trillingen op de HSL-Zuid Hogesnelheidstreinen maken meer en ander geluid dan gewone treinen omdat ze harder rijden. In 2011 heeft ProRail met metingen vast laten stellen dat het geluid van deze treinen overeenkomt met de verwachting ten tijde van het tracébesluit over de HSL-Zuid. Tevens is geconstateerd dat er extra geluideffecten zijn bij onder meer de verdiepte ligging van het tracé in Lansingerland en bij geluidschermen. In opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu onderzochten wij mogelijke extra maatregelen op de HSL -Zuid. In 2012 werken we mee aan een pilot om deze extra geluidwerende maatregelen te testen op hun effectiviteit.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
48 | 25-04-2012
[9.2] Verbouwen met de winkel open Veel grote stations worden de komende jaren verbouwd tot comfortabele en mooiere stations. Ook kleinere stations worden verbouwd. We werken terwijl reizigers de stations gebruiken, dus met de winkel open. Een complexe puzzel waarbij we rekening houden met de verschillende belangen van betrokken partijen. Een mooi voorbeeld van onze aanpak is te zien op Utrecht Centraal.
Treinen blijven rijden De verbouwing van een station is een complexe logistieke puzzel. De treinen moeten blijven rijden en reizigers moeten veilig, overzichtelijk en prettig kunnen reizen. Er is daardoor weinig ruimte voor de uitvoering, en de aan- en afvoer van materialen is lastig. Eventuele hinder proberen we te beperken. Zo informeren we reizigers en omwonenden continu over de werkzaamheden. Ook treffen we concrete maatregelen. De bouwstromen op het station worden zoveel mogelijk gescheiden van de reizigerspaden en met bouwschotten houden we geluid en stof tegen. Soms maken we zelfs een ‘tijdelijk station’. De verbouwing geeft hinder voor de gebruikers en omwonenden van het station, maar uiteindelijk krijgt iedereen er wat voor terug. De reizigers, omwonenden, vervoerders en commercie. Utrecht Centraal in 2020 In 2020 herbergt het nieuwe station Utrecht Centraal trein, bus, tram en fietsenstalling onder één dak. Het is dan klaar voor 100 miljoen bezoekers per jaar (nu 35). Belangrijke aanpassingen: uitbreiding richting Jaarbeursplein, splitsing met het winkelcentrum Hoog Catharijne, twee nieuwe ingangen, nieuwe perronkappen met zonnecellen, bredere perrons met gelijkvloerse instap en 22.000 inpandige fietsparkeerplaatsen. Bouw opknippen In 2011 is de verbouwing van Utrecht Centraal begonnen. Dit station is een van de meest drukbezochte stations van Nederland. Om hier ruimte te maken voor de bouw is de verbouwing ‘opgeknipt’ in delen die achter elkaar worden uitgevoerd. De bouwplek gaat tijdelijk schuil achter schotten en de delen die op dat moment niet worden verbouwd, blijven volledig functioneren. Op die manier kan de winkel voor de reizigers open blijven.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
49 | 25-04-2012
[9.3] Vragen en klachten We hechten veel waarde aan de bevindingen en de mening van omwonenden, reizigers en publieke organisaties. Hun vragen en klachten handelen we op een gestructureerde manier af. Onze opgave om meer treinen te laten rijden, slaagt immers alleen in goede samenwerking met onze omgeving.
Klachten in 2011 Bij ProRail Publiekscontacten komen vragen, opmerkingen en klachten binnen. In 2011 behandelde Publiekscontacten 5.461 meldingen: 49% klachten, 43% vragen en 8% opmerkingen. De meest gehoorde klachten De meest in het oog springende klachten gingen over: geluid, al dan niet in combinatie met trillingen storingen of defecten aan spoor of overweg bereikbaarheid van overwegen, stations en fietsenstallingen, meestal als gevolg van werkzaamheden het te veel of juist te weinig snoeien van groen en het laten liggen van snoeiafval vernieling of beschadiging van eigendom van particulieren veiligheid, vooral op overwegen stank en vervuiling Publiekscontacten verbetert ProRail ziet een goed contact met de omgeving als een essentiële voorwaarde voor de dienstverlening . Daarom hebben we in 2011 onze klachtafhandeling flink verbeterd met onder meer ruimere openingstijden, een gratis 0800-nummer, kortere doorlooptijden en meer persoonlijk contact. De medewerkers werden getraind op de kwaliteit van dat contact. In juni beoordeelden klanten de dienstverlening van Publiekscontacten nog met een 5,2. Drie maanden later was dat een 6,3 en eind 2011 stond het klantoordeel op 6.8.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
50 | 25-04-2012
[H10]
Groen spoor De activiteiten van ProRail hebben impact op mensen, natuur en milieu. Milieubewustzijn en duurzaamheid zijn belangrijk voor ProRail. We streven ernaar om het spoor duurzaam in te passen in de omgeving.
Milieubeleid ProRail heeft de afgelopen jaren haar milieubeleid verder ontwikkeld. Zo hebben we de toprisico’s op milieugebied in kaart gebracht, een CO₂-prestatieladder ontwikkeld en meten we elk jaar onze CO₂voetafdruk. De CO₂-prestatieladder is zo succesvol gebleken dat deze in 2011 in beheer is gebracht bij Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden en Ondernemen (SKAO). >> Meer lezen [link naar H10.1] Energieverbruik In 2011 hebben we de Meerjarenafspraak Energie-efficiëntie-1 afgerond en zijn we toegetreden tot de Meerjarenafspraak Energie-efficiëntie-3. Het energiegebruik nam in 2011 wel toe, vanwege de strenge winter. >> Meer lezen [link naar H10.2] Duurzaam inkopen ProRail is een van de grootste bouwopdrachtgevers in Nederland. Met deze omvang kunnen we invloed uitoefenen op het duurzaamheidbeleid in de bouwsector. In samenwerking met andere organisaties kijken we naar een methodiek voor duurzaam inkopen. We kijken ook naar ons eigen inkoopbeleid. Zo passen we voor facilitaire zaken de inkoopcriteria van Agentschap NL toe. >> Meer lezen [link naar H11.3] Natuur en landschap ProRail werkt mee aan de bescherming en versterking van natuur en landschap. Zo realiseren we kleine faunavoorzieningen en werken we mee aan het verbinden van natuurgebieden. De spoorbermen worden binnenkort ecologisch beheerd. In 2011 zijn we begonnen met het contracteren van partijen die dit op zich kunnen nemen. >> Meer lezen [link naar H10.4] Milieuovertredingen Het lukt ProRail helaas nog niet om altijd te voldoen aan de milieuwet- en regelgeving. Wel kunnen we een dalende trend van overtredingen vaststellen. Om die vast te houden, hebben we in 2011 elf toprisico’s benoemd , en we nemen extra maatregelen om overtredingen te voorkomen. >> Meer lezen [link naar H10.5]
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
51 | 25-04-2012
[10.1] Milieubeleid ProRail heeft de afgelopen jaren haar milieubeleid verder ontwikkeld. Zo hebben we de toprisico’s op milieugebied in kaart gebracht, een CO₂-prestatieladder ontwikkeld en meten we elk jaar onze CO₂voetafdruk. De CO₂-prestatieladder is zo succesvol gebleken dat deze in 2011 in beheer is gebracht bij Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden en Ondernemen (SKAO).
CO₂-prestatieladder Minder CO₂-uitstoot is al jaren een belangrijke doelstelling. Om onszelf en onze leveranciers te stimuleren minder uitstoot te produceren, ontwikkelden we de CO₂-prestatieladder. Hoe meer een bedrijf zich inspant om de CO₂-uitstoot te verminderen, hoe meer kans het maakt bij een aanbesteding. Op deze wijze bevorderen we duurzaam werken bij onze leveranciers. In 2011 hebben we het eigendom van de CO₂ -prestatieladder overgedragen aan de Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden en Ondernemen zodat hij ook toegepast kan worden buiten de spoorsector. De ladder werd door ons ontwikkeld om onszelf en onze leveranciers te stimuleren om de CO₂-uitstoot te verminderen. Hoe meer een bedrijf zich inspant om de CO₂-uitstoot te verminderen, des te meer kans het maakt bij een aanbesteding. Sinds de invoering van de CO₂ -prestatieladder gaan aannemers zuiniger om met brandstof en elektriciteit in wagenparken, gebouwen en machines voor spoorwerkzaamheden. Bij de overdracht waren 88 certificaten afgegeven aan bedrijven die zich gecommitteerd hadden aan de CO₂ -prestatieladder. Dit aantal is in de loop van 2011 gestegen tot 177. Ook ProRail heeft zich aan de ladder gecommitteerd en is sinds 17 december 2010 gecertificeerd op niveau 4 van de CO₂ -prestatieladder. *Indicator ontwikkeling CO₂ -emissie 2008 – 2010, ProRail, voetafdruk] De CO₂ - uitstoot van ProRail over de jaren 2008 - 2010, gemeten in kiloton (2010: 76,9, 2009: 71,7 2008:64)). CO₂-voetafdruk In 2011 werd onze CO2 -voetafdruk van 2010 bekend. Ondanks onze inspanningen om deze te verkleinen is onze voetafdruk ten opzichte van 2009 gestegen van 71,7 kiloton naar 76,9 kiloton. De strenge winterperiodes aan het begin en aan het einde van 2010 zijn de oorzaak van deze toename. De emissietoename is vooral toe te schrijven aan een toename in het gebruik van brandstof en elektriciteit voor de wisselverwarming. Sanering van wissels en toepassing van energiezuinige wisselverwarming moeten deze tijdelijke toename in de nabije toekomst ongedaan maken. Ten opzichte van het vorige jaarverslag zijn de gegevens van 2009 gecorrigeerd, als gevolg van nieuwe CO2 -conversiefactoren. De resultaten van 2011 worden pas in de loop van 2012 bekend.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
52 | 25-04-2012
In onderstaande tabel en onderstaand figuur w ordt een overzicht w eergegeven van de ontw ikkeling van de CO 2-emissie in 2010 vergeleken met de CO2-emissie in het basisjaar 2008. Hieruit blijkt dat de scope 1 en scope 2 emissies, na een daling in 2009, in 2010 zijn toegenomen (van 11,4 via 9,4 naar 15,6 kton, respectievelijk van 48,1 v ia 46,6 naar 49,34 kton). Oorzaak voor deze toename zijn de strenge w interperiodes aan het begin en aan het einde van 2010. In beide scopes w ordt de emissietoename vooral ver oorzaakt door een toename van het gebruik van br andstof en elektr iciteit voor de w isselverw arming.
Afval en water Het afvalbeheer op stations en bij het onderhoud van het spoor hebben we uitbesteed aan derden. ProRail houdt in de gaten of daarbij wordt voldaan aan de geldende wet- en regelgeving. Dat doen we steekproefsgewijs. Bij projecten verplichten wij de aannemers om afvalstoffen op de juiste manier af te voeren en te verwerken. De sloten langs het spoor worden periodiek schoongemaakt.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
53 | 25-04-2012
[10.2] Energieverbruik In 2011 hebben we de Meerjarenafspraak Energie-efficiëntie-1 afgerond en zijn we toegetreden tot de Meerjarenafspraak Energie-efficiëntie-3. Het energiegebruik nam in 2011 wel toe, vanwege de strenge winter.
Doelstellingen gehaald Tot 2010 heeft ProRail samen met de NS deelgenomen aan de Meerjarenafspraak Energie-efficiëntie-1 (MJA-1). De doelstelling van dit programma was 16% energie-efficiëntie in 2010 ten opzichte van 1997. In 2011 hebben we de MJA-1 succesvol afgerond met 20% energie-efficiëntie in 2010 ten opzichte van 1997. [invoegen indicator] Nieuwe afspraken Begin 2011 is ProRail toegetreden tot een nieuw programma, de MJA-3. Deze Meerjarenafspraak vereist dat we per jaar 2% energie-efficiëntiemaatregelen bereiken. Daarom hebben we een plan gemaakt voor 2012 tot 2016, waarin we beschrijven hoe we dat realiseren. De eerste maatregelen voor de MJA-3 hebben we inmiddels uitgevoerd: wisselverwarming van 70 wissels met aardwarmte en zonnepanelen op het stationsdak van Rotterdam Centraal en Utrecht Centraal. Daarnaast helpt ProRail vervoerders bij het energiezuinig rijden. Een mooi voorbeeld is de recent voltooide nieuwe infra-layout bij station Arnhem, die het spoor robuuster en sneller heeft gemaakt. Dit heeft geleid tot 15% energiebesparing, omdat treinen nu met hogere snelheid kunnen binnenkomen en geleidelijker kunnen uitrollen en afremmen. Gebruikte energie De cijfers voor 2011 zijn nog niet bekend. In 2010 was het energiegebruik 5,9 miljoen m3 gas (230 duizend GJ) en 103 GWh elektriciteit (371 duizend GJ). In 2009 was dat 4,2 miljoen m3 gas (164 duizend GJ) en 94 GWh (338 duizend GJ) elektriciteit. In 2008 was het energiegebruik 4,8 miljoen m3 gas (187 duizend GJ) en 92 GWh elektriciteit (331 duizend GJ). De toename van ons gas- en elektriciteitsverbruik in 2010 werd veroorzaakt door de strenge winter aan het begin en aan het einde van het jaar (Zie ook CO2 -voetafdruk).
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
54 | 25-04-2012
[10.3] Duurzaam inkopen ProRail is een van de grootste bouwopdrachtgevers in Nederland. Met deze omvang kunnen we invloed uitoefenen op het duurzaamheidbeleid in de bouwsector. In samenwerking met andere organisaties kijken we naar een methodiek voor duurzaam inkopen. We kijken ook naar ons eigen inkoopbeleid. Zo passen we voor facilitaire zaken de inkoopcriteria van Agentschap NL toe.
Criteria duurzaam inkopen In 2009 heeft het Agentschap NL – in opdracht van het voormalig ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer – criteria ontwikkeld voor duurzaam inkopen. ProRail past voor facilitaire zaken de belangrijkste criteria toe in haar inkoopbeleid. Voor de bouwprojecten hebben ProRail en andere grote opdrachtgevers geconstateerd dat de inkoopcriteria niet volledig aansluiten bij de wijze van werken. Daarom zijn we met het ministerie van Infrastructuur en Milieu en enkele andere ministeries, Rijkswaterstaat, de waterschappen, Vereniging van Nederlandse Gemeenten, het Interprovinciaal Overleg en brancheverenigingen van opdrachtnemers een initiatief gestart om duurzaam inkopen verder te ontwikkelen. We willen duurzaam inkopen graag toepassen in geïntegreerde contractvormen in de hele bouwsector. Dit schept duidelijkheid voor de markt. De praktische insteek van de CO2 -prestatieladder kan hierbij als voorbeeld dienen. De nieuwe lijn heeft minder rigide inkoopcriteria en stelt duurzaamheid centraal. Duurzaam inkopen elektriciteit ProRail streeft naar 100% duurzaam inkopen in het jaar 2020. In 2010 hebben we 73% van onze elektriciteit duurzaam ingekocht. In 2009 was dit 60%. De cijfers over 2011 zijn nog niet bekend.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
55 | 25-04-2012
[10.4] Natuur en landschap ProRail werkt mee aan de bescherming en versterking van natuur en landschap. Zo realiseren we kleine faunavoorzieningen en werken we mee aan het verbinden van natuurgebieden. De spoorbermen worden binnenkort ecologisch beheerd. In 2011 zijn we begonnen met het contracteren van partijen die dit op zich kunnen nemen.
Ecologische hoofdstructuur Samen met Rijkswaterstaat, de provincies en de Dienst Landelijk Gebied werken we sinds 2005 aan het Meerjarenprogramma Ontsnippering. We verbinden natuurgebieden die in de loop der jaren van elkaar gescheiden zijn door de infrastructuur. Dat doen we door natuurbruggen en faunatunnels aan te leggen. In 2011 zijn de volgende zaken gerealiseerd: een 12 meter brede faunapassage bij spoorkruising Vloedgraaf in Limburg; de Doorbraak in Twente: een 13 kilometer lange aangelegde beek om het water meer ruimte te geven, verdroging te voorkomen en een ecologische verbinding te maken tussen twee gebieden; de ecopassage Nijverdal en ecoduct Hulshorst; start van de aanleg van ecoduct Zwaluwenberg en ecoduct Op Hees; voorbereiding van de aanbesteding voor het ecoduct Weerter- en Budelerbergen; voorbereiding van de aanbesteding van 80 kleine faunapassages; beschikking verleend voor planstudie voor 4 ecoducten en 20 locaties met kleine faunapassages; Spoorbermbeheer Spoorbermen, in totaal 3.200 hectare, vormen een belangrijk leefgebied voor planten en dieren. Vaak soorten die zich elders moeilijk handhaven. Het is dus belangrijk om onze spoorbermen te beschermen. Onderstaand kaartje toont de spoortrajecten en de natuurgebieden in Nederland. <Spoorkaartje invoegen>
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
56 | 25-04-2012
We hebben plannen gemaakt voor het ecologisch beheren van de spoorbermen. Regulier beheer is gericht is op de technische staat van de berm tegen zo laag mogelijke kosten terwijl bij ecologisch bermbeheer de potentie van een berm voor de natuurwaarden wordt ontwikkeld. Vormen van ecologisch bermbeheer zijn gefaseerd maaien en specifieke acties om het leefgebied van een bepaalde soort in stand te houden. In 2011 zijn we begonnen met het contracteren van partijen die dit op zich kunnen nemen.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
57 | 25-04-2012
[10.5] Milieuovertredingen Compliancy en het voldoen aan wet- en regelgeving was een speerpunt in 2011. Desondanks is ProRail er in 2011 niet in geslaagd altijd te voldoen aan de milieuwet- en regelgeving. Wel kunnen we een dalende trend van overtredingen vaststellen. Om die vast te houden, hebben we in 2011 elf specifieke milieurisico’s benoemd en nemen we extra maatregelen om overtredingen te voorkomen.
Overtredingen in cijfers [tabel invoegen 2011: 35, 2010:77, 2009:91] Onze milieuprestaties op hoofdniveau In 2011 zijn 35 overtredingen geconstateerd door onszelf of het bevoegd gezag. In 2010 waren dat er 77 en in 2009 waren er 91 overtredingen. De meeste constateringen komen uit onze eigen inspecties. Het gaat bijvoorbeeld om overtredingen op geluid, slootonderhoud, boringen en waterafvoer. De overtredingen worden niet alleen door ProRail zelf gemaakt. Soms worden ze veroorzaakt door vervoerders en aannemers. Als we overtredingen constateren, spreken we de verantwoordelijke partij daarop aan, vanuit onze rol als vergunninghouder. Wij onderhouden zelf de contacten met gemeenten en provincies over de oplossing van de overtredingen. Elf milieurisico’s In 2011 hebben we elf milieurisico’s benoemd. Een milieurisico is bijvoorbeeld het beginnen met een project zonder milieuvergunning of treinen laten rijden terwijl de geluidruimte niet voldoende is. Voor deze risico’s hebben we beheersmaatregelen vastgesteld, om zo de risico’s zoveel mogelijk te verkleinen. Daarnaast hebben we onze interne inspecties en audits uitgebreid. Maatregelen Overtredingen bespreken we in het regionaal milieu comité (RCM) en het landelijk comité milieu (LCM). Het RCM stuurt op een snelle oplossing op korte termijn. Het LCM analyseert de oorzaken en kijkt naar trends en langetermijnoplossingen.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
58 | 25-04-2012
[H11]
Doelgerichte organisatie Een robuust spoor, meer treinen en lagere kosten. Deze opdracht kunnen we met succes oppakken door doelmatiger te werken, met een fit en flexibel medewerkersbestand, inspirerend leiderschap en focus op vakmanschap.
Onze medewerkers In 2011 hebben we kritisch gekeken naar onze kernactiviteiten. Alles wat we doen, moet bijdragen aan ons hoofddoel: betrouwbare en voorspelbare spoorcapaciteit voor de vervoerders en een zorgeloze reis voor hun klanten. Dat willen we realiseren tegen minder kosten. Daarom hebben we in 2011 de groei van ons medewerkersbestand omgebogen. Onze vaste bezetting is in 2011 fractioneel gegroeid, maar de inhuur hebben we fors teruggebracht. Dit was mogelijk zonder verlies aan kwaliteit. >> Meer lezen [link naar 11.1] De kwaliteit van onze organisatie ProRail werkt op alle gebieden aan de kwaliteit van de organisatie: in ons HRM-beleid en met onze HRMinstrumenten. In 2011 hebben we de functieprofielen vernieuwd en het leiderschap versterkt met programma's voor managers, team- en leiderschapstrajecten en een programma voor high potentials. >> Meer lezen [link naar 11.2] Ons vakmanschap In 2011 hebben we hard gewerkt aan behoud en ontwikkeling van ons spoorwegvakmanschap. ProRail kent een grote diversiteit in technische disciplines en is een bron van unieke spoorkennis. Dat maakt ons bedrijf aantrekkelijk voor vakmensen. Om onze doelen te halen is vakmanschap een absolute voorwaarde. >> Meer lezen [link naar 11.3]
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
59 | 25-04-2012
[11.1 ] Onze medewerkers In 2011 hebben we kritisch gekeken naar onze kernactiviteiten. Alles wat we doen, moet bijdragen aan ons hoofddoel: spoorcapaciteit voor de vervoerder en een zorgeloze reis voor hun klanten. Dat willen we realiseren tegen minder kosten. Daarom hebben we in 2011 de groei van ons medewerkersbestand omgebogen. Onze vaste bezetting is in 2011 fractioneel gegroeid, maar de inhuur hebben we fors teruggebracht. Dit was mogelijk zonder verlies aan kwaliteit.
In 2011 is het totale medewerkersbestand van ProRail gedaald, van 4.725 fte tot 4.421 fte. Dat hebben we vooral gerealiseerd door de inhuur te beperken. Het aantal vaste fte’s is onder meer toegenomen doordat we een aantal inhuurmedewerkers hebben vervangen door vaste medewerkers. Sturing op kwaliteit Met de beperking van inhuur besparen we op onze kosten, zeker omdat ingehuurde krachten relatief duur zijn. Uit onderzoek binnen de bedrijfseenheden van ProRail is gebleken dat het beperken van de inhuur mogelijk was zonder dat de kwaliteit van ons werk daaronder lijdt. Bovendien zorgt de inzet van eigen mensen op uitdagende plekken waar eerder inhuurmedewerkers zaten voor extra ontwikkelingskansen voor onze eigen medewerkers.
Aantal fte’s
[grafiek]
In 2011 groeide het aantal fte’s van 4.077 naar 4.110. Dat is een groei van 0,8% ten opzichte van 2010. In deze grafiek zijn de ingehuurde medewerkers niet opgenomen.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
60 | 25-04-2012
Aantal inhuurkrachten
[grafiek aantal]
In 2011 daalde het aantal inhuurkrachten met 337 fte. Dat is een daling met meer dan de helft ten opzichte van eind 2010. 2011: 94%, 4%, 2%; 2010: 88%, 10%, 2%; 2009: 86%, 13%, 1%
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
61 | 25-04-2012
[11.2] De kwaliteit van onze organisatie ProRail werkt op alle gebieden aan de kwaliteit van de organisatie: in ons HRM-beleid en met onze HRMinstrumenten. In 2011 hebben we de functieprofielen vernieuwd en het leiderschap versterkt met programma's voor managers, team- en leiderschapstrajecten en een programma voor high potentials.
Nieuwe functieprofielen In 2011 zijn de functieprofielen van ProRail vernieuwd omdat deze vaak verouderd en zeer gedetailleerd waren. De 800 oude functiebeschrijvingen zijn vervangen door ongeveer 80 meer generieke profielen, gebaseerd op de Hay-methode. Met de vakbonden zijn afspraken gemaakt over de verdere uitwerking van de arbeidsvoorwaardelijke consequenties van het nieuwe functiehuis. De voordelen van de vernieuwde functieprofielen Resultaatgericht: in de nieuwe functieprofielen staan de resultaten centraal, en niet langer de taken. Concreet: omdat duidelijk is welke resultaten er worden verwacht en hoe de medewerker zich kan ontwikkelen vormt het profiel een goede basis voor gesprek tussen leidinggevende en medewerker. Flexibel: de generieke profielen zijn passend voor meerdere functies, en dat maakt doorstroming transparanter. Online personeelszaken In 2011 hebben we vorderingen gemaakt op het gebied van e -HRM. In de loop van 2012 kunnen medewerkers online onkosten declareren, personeelsdossiers inzien en jaaropgaven opvragen via onze intranetsite, waar al onze HRM-diensten worden ondergebracht. Bovendien profileren we ons met e-HRM als een moderne, aantrekkelijke werkgever. Pensioen- en HR-dienstverlener SPF Beheer ondersteunt ons bij de invoering van e-HRM. Sterker leiderschap Sterk leiderschap is essentieel voor een betere organisatie. Daarom investeren we veel in persoonlijke en professionele ontwikkeling van het management, onder meer met programma’s voor leiderschapsontwikkeling. Programma's voor managers In maart 2011 hebben we het leiderschapstraject afgerond voor de top 35 -leidinggevenden met de bedoeling een meer richtinggevende en verbindende stijl van leidinggeven te ontwikkelen en de onderlinge relatie van managers van de verschillende bedrijfseenheden te verbeteren. Er is inmiddels ook een traject voor de top 70-leidinggevenden van ProRail Projecten uitgevoerd. Team- en leiderschapstrajecten Bij ProRail Vervoer en Dienstregeling en bij de stafafdelingen Bedrijfsstrategie en HRM zijn team- en leiderschapstrajecten gestart om de communicatie en de samenwerking in de teams verbeteren. In december 2011 begon een programma voor alle leidinggevenden van financiële- en controlmedewerkers. Programma voor high potentials In 2011 zijn we een programma begonnen voor talentvolle medewerkers die mogelijk binnen vijf jaar een sleutelpositie kunnen innemen. De deelnemers ervaren het programma als baanbrekend, vooral omdat het is geïntegreerd in de dagelijkse praktijk en ervaringsleren voorop staat.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
62 | 25-04-2012
Integriteit In 2011 hebben we de klokkenluidersregeling geactualiseerd, deze wordt in 2012 van kracht. We hebben al een gedragscode en een medewerkersprotocol waarmee we de integriteit van onze medewerkers bewaken. Daarin staan duidelijke richtlijnen hoe om te gaan met geschenken en uitnodigingen. ProRail heeft een vertrouwenspersoon bij wie medewerkers vermoedens van fraude en onregelmatigheden kunnen melden. In 2011 is eenmaal een vermoeden van fraude gemeld. Dit geval was nog in onderzoek bij het opmaken van dit jaarverslag.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
63 | 25-04-2012
[11.3] Ons vakmanschap In 2011 hebben we hard gewerkt aan behoud en ontwikkeling van ons spoorwegvakmanschap. ProRail kent een grote diversiteit in technische disciplines en is een bron van unieke spoorkennis. Dat maakt ons bedrijf aantrekkelijk voor vakmensen. Om onze doelen te halen is vakmanschap een absolute voorwaarde.
Hernieuwde aandacht voor vakmanschap Met het oog op de toekomst moeten we de spoorkennis binnen ons bedrijf beter ontwikkelen, borgen en overdraagbaar maken. Daarnaast moet ons bedrijf zichtbaarder worden op de arbeidsmarkt. De spoorsector heeft per jaar ongeveer 75 nieuwe raildeskundigen nodig, maar er gaan steeds minder jongeren verder in de techniek: slechts 17% van de hbo-studenten rondt een technische studie af. Daarom investeren we in samenwerking met mbo- en hbo-opleidingen. Op het gebied van arbeidsmarkten kennisstrategie gericht op samenwerking met universiteiten en hbo-instellingen werken we sinds 2011 samen met Rijkswaterstaat.
Initiatieven in 2011 Railcollege Samen met NS en de spooraannemers maakten we in 2011 een business case voor het mbo. De uitwerking draagt bij aan het ontstaan (op termijn) van een Railcollege. Volledige hbo-studie Railtechniek Samen met onder meer ingenieursbureau Arcadis en de Hogeschool Utrecht ontwikkelen we een volwaardige vierjarige hbo-studie Railtechniek. Deze Rail Academy moet in 2013 van start gaan. Vanaf september 2012 kunnen vierdejaars hbo-studenten de minor Railtechniek volgen aan de Hogeschool Utrecht, een voorloper van de volledige hbo-studie Railtechniek. Jongeren en Technologie Netwerk Nederland (Jet-Net). ProRail gaat participeren in Jet-Net, een netwerk van technologische bedrijven dat havo- en vwo-scholieren kennis laat maken met techniek. Finance en Legal Academy Een interne opleiding voor (niet-)financiële en (niet-) juridische medewerkers van ProRail.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
64 | 25-04-2012
H12
Betrokken werkgeverschap ProRail wil haar medewerkers een prettige werkplek bieden waar zij graag willen werken en weinig verzuimen. Een werkgever met oog voor talent, vaardigheden en welzijn van onze medewerkers. Daar hebben we in 2011 in geïnvesteerd.
Duurzame inzetbaarheid ProRail voelt zich betrokken bij haar medewerkers. We richten ons op talenten en vaardigheden, ontwikkelingswensen en de combinatie werk-privé. Dat doen we concreet en meetbaar, zodat we zien dat onze inspanningen effect hebben. We willen dat medewerkers die al langer bij ons in dienst zijn productief blijven en met plezier werken. >> Meer lezen [link naar H12.1] Over onze medewerkers ProRail wil een bedrijf zijn waar mensen graag werken en weinig verzuimen. In 2011 staat ProRail hoog genoteerd als prettige werkgever. Minder goed scoren we op verzuim en een evenwichtige leeftijdsopbouw. >> Meer lezen [link naar H12.2] Ondernemingsraad Werkgever en werknemers willen allebei een goed presterend ProRail. Een goede samenwerking tussen beiden is dan ook essentieel. Ook op het hoogste niveau. Onze medewerkers zijn vertegenwoordigd in de ondernemingsraad. Een belangrijke stem binnen de organisatie. >> Meer lezen [link naar H12.3]
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
65 | 25-04-2012
[12. 1] Duurzame inzetbaarheid ProRail voelt zich betrokken bij haar medewerkers. We richten ons op talenten en vaardigheden, ontwikkelingswensen en de combinatie werk-privé. Dat doen we concreet en meetbaar, zodat we zien dat onze inspanningen effect hebben. We willen dat medewerkers die al langer bij ons in dienst zijn productief blijven en met plezier werken. Samen verantwoordelijk In 2011 actualiseerden we middelen als coaching, employability, talentendagen en het stimuleren van een gezonde levensstijl, met duurzame inzetbaarheid als uitgangspunt. Het allerbelangrijkste blijft het persoonlijke contact. Daarom is het goed als de balans tussen draagkracht en draaglast voortaan een gespreksthema is tussen medewerker en leidinggevende. Employability We hebben ons in 2011 gericht op groepsgerichte loopbaanbegeleiding, nadat in 2010 bleek dat te weinig mensen gebruik konden maken van een individueel traject. We hebben een workshop Werk in Zicht aangeboden en het aanbod uitgebreid met specifieke thema’s, zoals generatiemanag ement en intern succesvol solliciteren. Daarnaast hebben we maatwerktrajecten en workshops ontwikkeld voor specifieke doelgroepen, zoals een talentendag voor Young ProRail. Medewerker kiest eigen arbeidsvoorwaarden In 2011 overlegden we met de sociale partners over een individueel keuzebudget voor arbeidsvoorwaarden. Via dit systeem kan elke medewerker straks zijn arbeidsvoorwaarden op maat kiezen. Hier willen we in 2013 mee beginnen. De basis voor een vernieuwende manier van belonen is daarmee gelegd. Job Alert ProRail is een grote organisatie, met genoeg nieuwe uitdagingen voor de eigen medewerkers. Dat wilden we meer over het voetlicht te brengen. Daarom introduceerden we in 2011 Job Alerts. Geabonneerde medewerkers krijgen een e-mail bij interessante vacatures op de interne vacaturesite. Fit en gezond In 2011 zijn er vijftien projecten gestart om medewerkers te stimuleren fit en gezond te blijven, vooral op de verkeersleidingsposten en bij ProRail Projecten. Het projectbureau ProRail Vitaal is organisator en deskundige vraagbaak. Keurmerken In 2011 kregen we het keurmerk Top Employer 2011. Slechts 54 organisaties hebben dit keurmerk, dat wordt afgegeven door het onafhankelijke CRF Institute. ProRail is daarmee een goede plek voor jong talent. Sinds 2011 hoort ProRail tot ‘De beste 25 be drijven om jezelf te ontwikkelen’. Daarom mogen we voortaan ook het ‘Keurmerk Persoonlijke Ontwikkeling’ voeren. Dit keurmerk is een samenwerking tussen e onderzoeksbureau SatisAction en Tilburg University. ProRail kwam in 2011 op de 37 plaats van het jaarlijkse Beste Werkgevers Onderzoek van Effectory.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
66 | 25-04-2012
25-04-2012
[12.2] Over onze medewerkers We willen een bedrijf zijn waar mensen graag werken en weinig verzuimen. In 2011 staat ProRail hoog genoteerd als prettige werkgever. Minder goed scoren we op verzuim en een evenwichtige leeftijdsopbouw.
Tevredenheid en betrokkenheid Tevreden medewerkers Betrokken medewerkers Gemiddeld
2009
2010
2011
89% 81% 85%
85% 82% 84%
86% 79% 83%
Elk jaar meten we de tevredenheid en betrokkenheid van onze medewerkers. Het ene jaar doen we dat via een eigen werkbelevingsonderzoek, het andere jaar door deelname aan het Beste Werkgeversonderzoek van Effectory. De medewerkers van ProRail zijn over het algemeen heel tevreden. De score van ruim boven de 80% laat dat zien. Op de punten ontwikkelingsmogelijkheden, directe collega’s en beloning scoren we beter dan de benchmark van ruim 500 Nederlandse bedrijven. Op het punt organisatie (efficiency en effectiviteit) scoren we lager dan de benchmark.
Verzuim 2009
2010
2011
Realisatie 5,0% 4,3% 4,4% Verbaannorm 4,8% 4,8% 4,2% De uren zijn uitgedrukt als percentage van het aantal beschikbare uren. De Verbaannorm geeft managers een indicatie van het haalbare verzuimniveau in hun organisatie, afgezet tegen het ingeschatte, haalbare verzuim in heel Nederland. De norm is voor het jaar 2011 opnieuw vastgesteld op 4,2 % op basis van de dalende verzuimcijfers in Nederland. Het ziekteverzuim steeg in 2011 naar 4,4%. Deze stijging kunnen we verklaren door het groeiende aandeel oudere medewerkers. Zij zijn minder vaak, maar wel langer ziek dan jongeren. Bij roostergebonden personeel ligt het verzuim hoger. Daarom hebben we voor een aantal verkeersleidingposten extra re-integratieondersteuning ingezet, zoals extra capaciteit voor re-integratie van lang verzuim en de structurele inzet van een arbeidsdeskundige. Ook worden management en medewerkers beter geïnformeerd over effectieve manieren van re-integreren.
Diversiteit Aandeel vrouwen in de Top 80 Instroom < 40 jaar Instroom allochtonen
2010
2011
18% 70% 15%
21% 70% 14%
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
67 | 25-04-2012
25-04-2012
Als vervanging van de vertrekkende medewerkers, willen we graag meer jongeren en allochtonen aannemen. Ook wil ProRail in 2015 30% vrouwen in Top 80 -functies. In 2011 is het aandeel vrouwen in Top 80-functies gestegen met 3 procentpunt.
Leeftijdsopbouw 20 – 29 jaar 30 – 39 jaar 40 – 49 jaar 50 – 59 jaar ≥ 60 jaar
2009
2010
2011
9% 24% 37% 29% 1%
10% 24% 34% 29% 3%
9% 23% 34% 30% 4%
Bij ProRail werken relatief veel 50-plussers. Hun aandeel is gestegen van 32% in 2010 tot 34% in 2011. Dat betekent dat de komende 15 jaar ongeveer een derde van onze medewerkers met pensioen gaat. Omdat de instroom van nieuwe medewerkers afneemt, slagen we er maar in beperkte mate in om te verjongen.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
68 | 25-04-2012
[12.3] Ondernemingsraad Werkgever en werknemer willen allebei een goed presterend ProRail. Een goede samenwerking tussen beiden is dan ook essentieel. Ook op het hoogste niveau. Onze medewerkers worden vertegenwoordigd door de ondernemingsraad. Een belangrijke stem binnen de organisatie.
Vernieuwingen In april 2011 waren de OR-verkiezingen voor de termijn 2011-2014. Om de ondernemingsraad slagvaardiger te maken, ging het aantal leden terug van 19 naar 11. Om de taken goed te verdelen wordt gewerkt met dossiers in plaats van commissies. In 2011 hebben ondernemingsraad en directie elf keer overlegd. De achterban Het medewerkersbestand van ProRail is groot, divers en betrokken. Het blijft een uitdaging om ieders belang goed te vertegenwoordigen. De ondernemingsraad werkt dan ook voortdurend aan een goede aansluiting met de medewerkers onder meer via het intranet en de eigen nieuwsbrief. Af en toe vraagt de ondernemingsraad direct om de me ning van medewerkers, bijvoorbeeld over de bedrijfscultuur. De reacties worden gebundeld, geanonimiseerd en besproken in de vergadering van de ondernemingsraad. De samenvatting en aanbevelingen bespreekt de OR met de president-directeur. Het dagelijks bestuur F. Barel (voorzitter) G. Kok (vice-voorzitter) A. Jesse (secretaris)
Belangrijke overlegpunten in 2011 Reisinformatie: de minister van Infrastructuur en Milieu bepaalde in 2011 dat de reisinformatie in één hand komt, in die van NS. De ondernemingsraad ziet toe op een zorgvuldige overgang van medewerkers van ProRail naar NS. Over de overgang heeft de OR een adviesclaim ingediend. Nieuwe functieprofielen: de ondernemingsraad houdt de vinger aan de pols. Keyrail: de detacheringsovereenkomst voor de gedetacheerde ProRailcollega’s staat hoog op de agenda. Re-integratie: naar aanleiding van klachten besprak de ondernemingsraad de grote lijnen met de directie en vroeg extra aandacht hiervoor. Advies gegeven over: twee kandidaten voor de raad van commissarissen, de kandidaat voor de functie van president-directeur, de invoering van e-HRM en de bundeling van innovatieactiviteiten.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
69 | 25-04-2012
[H13]
Effectieve bestedingen ProRail vindt het belangrijk om haar middelen effectief te besteden en op een transparante manier verantwoording af te leggen. We werken immers met subsidies en vergoedingen van de overheid en de vervoerders. In 2011 kwamen inzicht en transparantie in de bestedingen van ProRail aan de orde in het onderzoek van de tijdelijke Kamercommissie die onderhoud en innovatie aan het spoor onderzoekt. De eerste verbeteringen hebben we al in dit jaar doorgevoerd.
Subsidies en bijdragen ProRail is voor de financiering van haar activiteiten afhankelijk van de subsidie en vergoedingen van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, decentrale overheden en vervoerders. De bestedingen van deze middelen aan onze bedrijfsactiviteiten zijn hier [link naar H13.1] toegelicht. >> Meer lezen [link naar H13.1] Investeringsprojecten De aanleg van spoor en stations vergt grote investeringen. We willen deze investeringen in te zetten volgens de afspraken met de betrokken partijen en binnen de geplande tijd. De grootste investeringsprojecten zijn hier [link naar H13.2] toegelicht. >> Meer lezen [link naar H13.2] Beheer en onderhoud ProRail besteedt het onderhoud aan het spoor en de transferruimte op stations uit. We willen dat deze onderhoudswerkzaamheden effectief en efficiënt worden uitgevoerd. De kosten in het jaar 2011 hebben we hier [link naar H13.3] toegelicht. >> Meer lezen [link naar H13.3] Inzicht en transparantie In april 2011 heeft de Tweede Kamer de tijdelijke Kamercommissie 'onderhoud en innovatie spoor' ingesteld. De commissie heeft een parlementair onderzoek uitgevoerd naar onderhoud en innovatie van het spoor. Het eindrapport wordt begin 2012 verwacht. >> Meer lezen [link naar H13.4]
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
70 | 25-04-2012
[13.1] Subsidies en bijdragen ProRail is voor de financiering van zijn activiteiten afhankelijk van de subsidie en vergoedingen van het ministerie van Infrastructuur en Milieu en andere overheden. De bestedingen van deze middelen aan onze bedrijfsactiviteiten worden hier toegelicht.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
71 | 25-04-2012
[13.2] Investeringsprojecten De aanleg van spoor en stations vergt grote investeringen. We streven ernaar deze investeringen in te zetten volgens de afspraken met de betrokken partijen en binnen de geplande tijd. De grootste investeringsprojecten worden hier toegelicht.
Investeringen 2011 Het onderstaande overzicht geeft inzicht in de investeringen in de grote spoor- en stationsprojecten in 2011. [Invoegen chart generator]
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
72 | 25-04-2012
[13.3] Beheer en onderhoud ProRail besteedt het onderhoud aan het spoor en de transferruimte op stations uit. We willen dat deze onderhoudswerkzaamheden effectief en efficiënt worden uitgevoerd. De kosten in het jaar 2011 hebben we hier toegelicht.
Link naar jaarrekening
Grootschalig onderhoud De kosten van grootschalig onderhoud zijn gestegen door onder meer voorbereidingswerkzaamheden voor herfst en winter. Onder grootschalig onderhoud vallen activiteiten die nodig zijn om de kwaliteit van de infrastructuur te handhaven en de levensduur te verlengen, zoals het aanpassen van spoorconstructies, het meten van de kwaliteit van de sporen, het slijpen van spoorstaven en conserveringswerkzaamheden als het schilderen van bruggen en stations. Het grootste deel van de werkzaamheden wordt uitgevoerd in onderhoudsprojecten met aannemers. Kleinschalig onderhoud Het klein onderhoud, zoals correctie van spoorligging, vervangen van onderdelen en inspecties, wordt uitgevoerd door spooraannemers via Prestatie Gericht Onderhoud (PGO-)contracten, waardoor een goede prijs-prestatieverhouding wordt bereikt. Onderhoud transferruimte Voor het onderhoud van de transferruimte op stations, zoals perrons en loopbruggen hebben we een overeenkomst gesloten met NS. De kosten van deze overeenkomsten bedroegen in 2011 ongeveer EUR 60 miljoen. Ongeveer EUR 5 miljoen werd besteed aan projecten om de transferfunctie te verbeteren. De kosten voor onderhoud transfer zijn lager dan 2010. Dit wordt veroorzaakt door lagere kosten voor wintermaatregelen als gevolg van de zachte winter eind 2011. Extra geplande onderhoudswerkzaamheden compenseren deze lagere kosten enigszins. Beheer De categorie beheer bevat voornamelijk de kosten van het beheer van ict-systemen, het energieverbruik en andere kosten van de spoorinfra. De totale kosten in 2011 zijn in lijn met de kosten in 2010.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
73 | 25-04-2012
Overig De overige kosten zijn in 2011 gestegen door een groot aantal planstudies in het kader van het Programma Hoogfrequent Spoor (PHS).
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
74 | 25-04-2012
[13.4] Inzicht en transparantie In april 2011 heeft de Tweede Kamer de tijdelijke Kamercommissie 'onderhoud en innovatie spoor' ingesteld. De commissie heeft een parlementair onderzoek uitgevoerd naar onderhoud en innovatie van het spoor. Het eindrapport wordt begin 2012 verwacht.
De tijdelijke Kamercommissie heeft gebruik gemaakt van de uitkomsten van het onderzoek van de Algemene Rekenkamer naar de besteding van de budgetten die ProRail krijgt van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. ProRail gebruikt deze budgetten voor het beheer, onderhoud (inclusief vervangingen) en aanleg van het spoor. Eerste resultaten De Algemene Rekenkamer heeft waardevolle adviezen uitgebracht, onder meer over hoe we informatie over onze bedrijfsvoering transparanter kunnen maken en de manier waarop het ministerie van Infrastructuur en Milieu en ProRail begroten e n bestedingen verantwoorden met elkaar kunnen verbinden. De eerste resultaten zijn opgenomen bij subsidies en bijdragen.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
75 | 25-04-2012
[H14]
Lagere kosten De economische crisis heeft een grote impact op onze samenleving en op de overheidsuitgaven. De overheid moet de komende jaren miljarden bezuinigen. Dit heeft consequenties voor een publieke dienstverlener als ProRail. We streven er dan ook naar om de kosten per treinkilometer met 20% omlaag te brengen, hetgeen in lijn is met de bezuinigingstaakstelling die de rijksoverheid ons heeft opgelegd.
Richten op kernactiviteiten Minder kosten maken, zonder in te boeten aan kwaliteit. Dat kan alleen door kritisch te kijken naar wat onze kernactiviteiten zijn. Alles wat we doen, moet bijdragen aan ons hoofddoel: spoorcapaciteit voor de vervoerders en een zorgeloze reis voor hun klanten. We bezuinigen op alles wat daar niet direct aan bijdraagt. >> Meer lezen [link naar 14.1] Minder kosten per treinkilometer Onze strategische financiële doelstelling is om de kosten per treinkilometer met 20% te verlagen. Daartoe hebben we een indicator ontwikkeld die de lifecycle -kosten per treinkilometer meet. >> Meer lezen [link naar 14.2]
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
76 | 25-04-2012
[H14.1] Richten op kernactiviteiten Minder kosten maken, zonder in te boeten aan kwaliteit. Dat kan alleen door kritisch te kijken naar wat onze kernactiviteiten zijn. Alles wat we doen, moet bijdragen aan ons hoofddoel: spoorcapaciteit voor de vervoerders en een zorgeloze reis voor hun klanten. We bezuinigen op alles wat daar niet direct aan bijdraagt.
In 2011 zijn besparingen gerealiseerd, onder meer door de beperking van het aantal inhuurkrachten, bij het aanbesteden van kleinschalig onderhoud en bij de inkoop van facilitaire diensten. Taken en opdrachten die niet bijdragen aan onze kerntaken, vallen af. De saneringen en de heroverwegingen die daaruit volgen, leiden tot besparingen. Zo zijn we in 2011 gestopt met nevenactiviteiten als elektrisch rijden en windmolens boven het spoor. Bezuinigingspakket Om de kosten per treinkilometer met 20% te verlagen en om te voldoen aan de bezuinigingstaakstelling die het kabinet ons heeft opgelegd, moeten we vanaf 2015 ons kostenniveau met circa EUR 250 miljoen per jaar omlaag brengen. In 2011 is duidelijk geworden welke bezuinigingen het kabinet – naast de al eerder bestaande plannen – van de spoorsector verlangt (zie kader). Extra bezuinigingen van het kabinet minder budget voor kleine infraprojecten EUR 160 miljoen (inclusief BTW) per jaar besparen op het hoofdrailnet, samen met NS de kosten van de ProRail-organisatie verminderen met EUR 31,5 miljoen (exclusief BTW) de vergoeding die vervoerders betalen om het spoor te gebruiken met EUR 50 miljoen verhogen besparen door publiekprivate samenwerking, zoals vastgelegd in het regeerakkoord besparen op bovenwettelijke ruimtelijke inpassingen. Efficiënter werken In 2011 hebben we maatregelen uitgewerkt om onze processen te versimpelen. In 2012 en 2013 gaan we verder met de uitvoering ervan. Efficiëntiemaatregelen Interne efficiëntie verbeteren door slimmere inkoop van ict-diensten en besparing op huisvesting en inhuurkosten. Efficiëntie in de spoorsector verbeteren waar processen en diensten met elkaar verweven zijn zoals in het onderhoudsrooster. De spoorinfrastructuur aanpassen, bijvoorbeeld het vereenvoudigen van wissels en sporen. Onze manier van be- en bijsturing vereenvoudigen en verbeteren. Zodat meer treinverkeer mogelijk is, het spoor robuuster wordt en de operationele kosten worden verlaagd.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
77 | 25-04-2012
[14.3] Minder kosten per treinkilometer Onze strategische doelstelling is om de kosten per treinkilometer met 20% te verlagen. We hebben een indicator ontwikkeld die de lifecycle -kosten per treinkilometer meet. In het algemeen is te zien dat de daling van de kosten in 2011 daadwerkelijk is ingezet.
Strategische doelstelling De kosten per treinkilometer, ofwel lifecycle -kosten, moeten in 2015 20% lager zijn dan de EUR 9,58 per treinkilometer in 2009. In 2015 zouden de kosten moeten zijn gedaald tot EUR 7,66, maar door wijzigingen in de wet- en regelgeving en hogere prestatie-eisen, houden we rekening met bijkomende kosten van EUR 0,40 per treinkilometer en indexatie van EUR 0,08. Daarmee komen we uit op een doelstelling van EUR 8,14 per treinkilometer voor 2015. Wat zijn de lifecyclekosten? De kosten per treinkilometer, ofwel lifecyclekosten, zijn de kosten voor beheer, onderhoud en vervanging van het spoor plus de netto kosten van personeel en huisvesting (apparaat), gedeeld door het aantal gereden treinkilometers. In de lifecycle-kosten wordt geen rekening gehouden met financieringskosten. Ook worden de kosten van en de kilometers gereden op de HSL -Zuid en de Betuweroute niet meegerekend. Resultaten in 2011 De lifecyclekosten in euro’s Realisatie 2010 EUR 9,65
Realisatie 2011 EUR 9,30
De daling van de realisatie KPI 2011 ten opzichte van 2010 wordt voornamelijk veroorzaakt door lagere kosten inhuur personeel en een hoger aantal treinkilometers.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
78 | 25-04-2012
[H15]
Voldoen aan wet- en regelgeving In onze werkzaamheden hebben we veel te maken wetten en regels. We vinden het belangrijk om compliant te zijn, dat wil zeggen dat we willen voldoen aan alle wetten en regels waarmee we te maken hebben. Zie eerder opmerking over speerpunt compliancy
Veiligheid ProRail streeft naar absolute veiligheid op en rond het spoor Als spoorbeheerder hanteren en handhaven we de wet- en regelgeving op het gebied van veiligheid op en rond het spoor. >> Meer lezen veilig reizen [link naar H4.1] >> Meer lezen veilig leven [link naar H4.2] >> Meer lezen veilig werken [link naar H4.3] Geluid en trillingen In 2011 namen we maatregelen tegen geluid, trillingen en bouwoverlast, onder meer bij de HSL-Zuid en bij de verbouwing van Utrecht Centraal. Vooruitlopend op wetgeving heeft het ministerie van Infrastructuur en Milieu in 2011 in samenwerking met ProRail een beleidsregel opgesteld voor trillingen als gevolg van uitbreidingen van het spoorverkeer. >> Meer lezen [link naar H9.1] Milieuovertredingen Het lukt ProRail helaas nog niet om altijd te voldoen aan de milieuwet- en regelgeving, maar het aantal overtredingen daalt wel. Om deze trend vast te houden, hebben we in 2011 elf milieurisico’s benoemd en nemen we extra maatregelen om overtredingen te voorkomen. >> Meer lezen [link naar 10.5] Corporate governance ProRail kan alleen optimaal functioneren als mensen effectief met elkaar samenwerken en als ieders rol voldoende duidelijk is. Dit vereist transparantie en heldere procedures die zijn vastgelegd in wetgeving en afspraken. >> Meer lezen [link naar C.G.]
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
79 | 25-04-2012
Prestatiedashboard Hier komt het prestatiedashboard met de belangrijkste KPI’s. Deze wordt momenteel vormgegeven. Onderstaand overzicht van de KPI’s in de categorie treinpad.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
80 | 25-04-2012
Internationale benchmark Op grond van de verplichtingen uit de Beheerconcessie is in 2011 een internationale benchmark uitgevoerd over de periode 2006-2009. In deze benchmark vergelijkt ProRail haar prestaties met de beste en meest vergelijkbare infrabeheerders in Europa: Zweden, België, Denemarken, het Verenigd Koninkrijk, Zwitserland en Duitsland. Het beeld is dat de prestaties van ProRail over het algemeen bovengemiddeld zijn, met een stijgende trend. Een selectie uit de bevindingen: – ProRail levert tegen gemiddelde kosten bovengemiddelde punctualiteit en benutting. Ook verwerkt ProRail op het Nederlandse spoor veel treinen met een hoge punctualiteit, afgezet tegen vergelijkbare Europese organisaties. – De kosten per treinkilometer blijven in Nederland ondanks inflatie gelijk. In andere landen zijn deze gestegen. – De drukst bereden spoorlijn scoort gemidde ld op het gebied van kosten, gebruik en storingen. Op regionale spoorlijnen hoort ProRail bij de duurdere beheerders, maar deze worden ook meer dan gemiddeld gebruikt. – Het Nederlandse spoorwegnetwerk is complex in termen van wisseldichtheid, mate van elekt rificatie en hoeveelheid dubbel- (of meer) spoor. De lengte van het netwerk is sinds 2001 met 3% gegroeid, het aantal wissels is met 12% gedaald. – Het aantal botsingen en ontsporingen op het spoor is de laatste jaren flink afgenomen. – Er gebeuren in Nederland relatief weinig ernstige ongelukken met baanwerkers.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
81 | 25-04-2012
Profiel ProRail Ons profiel ProRail houdt Nederland bereikbaar via het spoor. Al onze activiteiten zijn gericht op het slagen van deze missie. We onderhouden en beheren het bestaande spoor en zorgen waar nodig voor nieuwe infrastructuur, met aandacht voor de impact op mens, milieu en samenleving. >> Meer lezen [link naar Profiel.1] Onze stakeholders Veel verschillende partijen hebben een belang in het spoor of zijn er bij betrokken: reizigers, vervoerders, overheid, politiek en medewerkers. We voelen een belangrijke verantwoordelijkheid naar onze stakeholders en we willen ieder op de juiste manier aanspreken. Een goede relatie staat voor ons voorop. >> Meer lezen [link naar Profiel.2] De keten waarin we opereren ProRail zorgt voor een beschikbaar en betrouwbaar spoor. Dat doen we samen met onze partners in de keten, van aannemers tot vervoerders, van opdrachtgevers tot medewerkers. >> Meer lezen [link naar Profiel.3] De verwachtingen van de samenleving Maatschappelijke kwesties als de toenemende vraag naar mobiliteit hebben een grote invloed op onze bedrijfsvoering en op de verwachtingen van belanghebbenden. Wij sluiten daar met ons beleid op aan. >> Meer lezen [link naar Profiel.4] Maatschappelijk verantwoord ondernemen Onze strategie en dagelijkse bedrijfsvoering zijn gebaseerd op maatschappelijk verantwoord ondernemen. We leggen ons toe op de elementen waarin wij in maatschappelijk opzicht het verschil kunnen maken. >> Meer lezen [link naar Profiel.5]
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
82 | 25-04-2012
[Profiel.1] Ons profiel ProRail houdt Nederland bereikbaar via het spoor. Al onze activiteiten zijn gericht op het slagen van deze missie. We onderhouden en beheren het bestaande spoor en zorgen waar nodig voor nieuwe infrastructuur, met aandacht voor de impact op mens, milieu en samenleving.
Onze missie ProRail is een publieke dienstverlener in spoormobiliteit. We leveren spoorwegcapaciteit: 24 uur per dag, zeven dagen in de week. Dit doen we veilig en duurzaam, we gaan verantwoord om met publiek geld. Hiermee leveren we een belangrijke bijdrage aan het non-stop in beweging en bereikbaar houden van Nederland. Activiteiten ProRail is verantwoordelijk voor het beheer en de aanleg van spoorwegen en andere spoorgerelateerde infrastructuur in Nederland. We verdelen de ruimte op het spoor, regelen alle treinverkeer en informeren vervoerders daarover, bouwen en beheren stations, leggen nieuw spoor aan en onderhouden bestaande spoorinfrastructuur. Beheerconcessie ProRail heeft een beheerconcessie voor 10 jaar: van 2005 tot 2015. In deze periode zijn wij verantwoordelijk voor: de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van de hoofdspoorweginfrastructuur de kwaliteit van de capaciteitsverdeling bijsturing en informatievoorziening het schoon, toegankelijk en sociaal veilig houden van de transfervoorzieningen. Beheerplan Elk jaar stellen we een beheerplan op met onze concrete doelstellingen voor dat jaar. We meten onze prestaties aan de hand van een aantal afgesproken kernprestatie-indicatoren en rapporteren elk kwartaal aan het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Werkgebied Ons werkgebied is het spoor in Nederland en de aansluitingen op spoor in het buitenland. We werken vanuit vier regio’s: Randstad Noord, Randstad Zuid, Noordoost en Zuid. Ons hoofdkantoor staat in Utrecht. Daarnaast zijn er vier regiokantoren: Amsterdam, Rotterdam, Zwolle en Eindhoven. Verspreid over het land hebben we 13 verkeersleidingposten. Operationele structuur ProRail heeft twee kerntaken: de 24/7-standaardoperatie op het spoor en maatwerkprojecten. In onze organisatie zijn deze taken ondergebracht bij verschillende bedrijfseenheden. 24/7-standaardoperatie Onze 24/7-standaardoperatie staat voor het 24 uur per dag, 7 dagen per week beschikbaar houden van het spoor. Deze standaardoperatie hebben we verdeeld over twee bedrijfseenheden: Operatie en Vervoer & Dienstregeling. Binnen de bedrijfseenheid Operatie zorgen de onderdelen Verkeersleiding, Assetmanagement en ICTServices voor de optimale inzet van de beschikbare middelen. De bedrijfseenheid Vervoer &
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
83 | 25-04-2012
Dienstregeling is verantwoordelijk voor de optimale benutting van het spoor en is het aanspreekpunt voor de vervoerders. Maatwerkprojecten De bedrijfseenheid Projecten zorgt voor het maatwerk dat nodig is om onze dienstverlening – in de breedste zin van het woord – te verbeteren. Het maatwerk vindt plaats aan het spoor en aan stations. Binnen de bedrijfseenheid Projecten zorgt de afdeling Aanbestedingszaken, Kostenmanagement en Inkoop (AKI) voor de aanbestedingen. Impact op mens, milieu en samenleving De activiteiten van ProRail kunnen grote impact hebben op mens, milieu en samenleving. Het spoor maakt Nederland bereikbaar en draagt bij aan de economische ontwikkeling, maar in ons drukbevolkte land heeft het ook impact op het leven van mensen die langs het spoor wonen en werken en die gebruik maken van spoorwegovergangen. Omgeving Bouwwerkzaamheden aan het spoor en spoorvervoer kunnen hinderlijk zijn voor de omgeving. Ze kunnen bijvoorbeeld geluidsoverlast en trillingen veroorzaken. Hoe meer treinen er rijden, hoe groter de impact op de omgeving. We vinden veiligheid, leefbaarheid en duurzaamheid heel belangrijk. Bij veiligheid denken we niet alleen aan veilig reizen, maar ook aan veilig leven en werken. Milieu Voor het aanleggen van het spoor maken we gebruik van materialen die lange tijd meegaan. Een spoor bestaat voornamelijk uit beton (dwarsliggers), staal (spoorstaven) en steenslag (ballast). De productie van deze materialen kost veel energie en de gebruikte hoeveelheden in het spoor zijn groot. Onze activiteiten kosten energie en zijn belastend voor het milieu. We kijken daarom kritisch naar onze impact op het klimaat en nemen maatregelen om de uitstoot van CO₂ te verminderen en efficiënter om te gaan met energie. Samenleving ProRail heeft ruim 4.100 mensen in dienst (in fte) en biedt werk aan vele anderen in de spoorketen, doordat we de bouw en onderhoudswerkzaamheden uitbesteden aan derden. De focus in onze strategie en bedrijfsvoering ligt daar waar wij in maatschappelijk opzicht het verschil kunnen maken. We werken samen met onze partners in de keten om onze doelstellingen te verwezenlijken. Daar hebben we specifiek inkoopbeleid op ingericht.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
84 | 25-04-2012
[Profiel.2] Onze stakeholders Veel verschillende partijen hebbe n een belang in het spoor of zijn er bij betrokken: reizigers, vervoerders, overheid, politiek en medewerkers. We voelen een belangrijke verantwoordelijkheid naar onze stakeholders en we willen ieder op de juiste manier aanspreken. Een goede relatie staat voor ons voorop.
Overzicht van onze stakeholders Voor een goede relatie met al onze stakeholders is het allereerst belangrijk om te weten wie die stakeholders precies zijn. Daarom hebben we bij het opstellen van onze bedrijfsstrategie onze stakeholders in kaart gebracht voor de periode 2009 - 2015. Daarnaast zijn er verschillende partijen met wie wij samenwerken in kleine niet-kernactiviteiten. Onze belangrijkste stakeholders onze directe klanten, de spoorvervoerders de klanten van onze klanten, reizigers en verladers onze buren, omwonenden, passanten en hulpdiensten de samenleving onze concessieverlener en aandeelhouder, het ministerie van Infrastructuur en Milieu onze opdrachtgevers, het ministerie van Infrastructuur en Milieu, lokale, regionale, provinciale en landelijke overheden onze leveranciers en zakenpartners onze medewerkers onze ondernemingsraad en de vakbonden de media Onze directe klanten Personen- en goederenvervoerders zijn de directe klanten van het spoor. Bij onze dienstverlening stellen wij de belangen van de reizigers en verladers, onze indirecte klanten, centraal. Daarnaast bekijken we samen met gemeenten en provincies hoe we aan hun vraag naar treinvervoer en stationsvoorzieningen kunnen voldoen. Leveranciers Met leveranciers hebben we verschillende samenwerkingsvormen. We maken duidelijke prestatieafspraken, bijvoorbeeld over onderhoud en veiligheid. In de bouw kiezen we steeds meer voor samenwerking. We sluiten allianties om kosten te besparen en risico’s te delen. Dit bespaart belastinggeld. Op andere gebieden kiezen we voor stimulering. Voor een lager CO 2 -verbruik bijvoorbeeld. Leveranciers worden bij het inschrijven op bouwprojecten uitgedaagd om duurzame producten te leveren. Contact met onze stakeholders In de afgelopen jaren is het contact met onze stakeholders intensiever en zakelijker geworden. De frequentie van het contact is afhankelijk van de aard van de dialoog. Stakeholder Vervoerders Reizigers
Dialoog (link naar teksten – nog updaten) Verdeling capaciteit, accountmanagement, tevredenheidsonderzoek Tevredenheidsonderzoek
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
Omwonenden De samenleving Concessieverlener Opdrachtgevers Leveranciers Medewerkers Ondernemingsraad en vakbonden
25-04-2012
85 | 25-04-2012
Omgevingscommunicatie, vragen en klachten Omgevingscommunicatie, campagnes en voorlichting, tevredenheidsonderzoek Beheerplannen, kwartaalrapportages Gesprekken Regiodirecties, Relatiedagen Gunning, Conferenties, Allianties, Tevredenheidsonderzoek Overleg
Tevredenheid van onze stakeholders We vinden de tevredenheid van onze stakeholders essentieel. Daarom hebben we ook in 2011 maandelijks onderzoek gedaan naar onze reputatie onder het algemeen publiek (samenleving en treinreizigers). Daaruit blijkt een significante stijging van 10% op de KPI Reputatie (score 2010: 46,2 en 2011: 50,7). Onderzoek onder algemeen publiek Hoewel ProRail ten opzichte van vergelijkbare bedrijven de grootste stijging in reputatie laat zien, is onze score nog onvoldoende. We werken eraan om hem verder te verhogen, vooral op het gebied van servicegerichtheid. De grootste stijging is te zien op het onderdeel werkomgeving. Daarnaast steunt het publiek ProRail meer dan in 2010 als autoriteit in vraagstukken over mobiliteit en bereikbaarheid op nationaal en regionaal niveau. Er is meer vertrouwen dat ProRail juist handelt bij een crisis, en dat het spoor in goede handen is bij ProRail. Op dit punt scoren we nu bijna voldoende. Tevredenheid van onze klanten Het klanttevredenheidsonderzoek heeft, zoals vorig jaar aangekondigd, een nieuwe opzet gekregen. Een paar belangrijke wijzigingen zijn dat het onderzoek niet beperkt bleef tot het (staf-)management van de vervoerders, zoals voorgaande jaren, maar dat de vragenlijsten ook zijn toegestuurd aan leidinggevenden en uitvoerende medewerkers van vervoerders. Bovendien is het onderzoek online uitgevoerd in plaats van met persoonlijke interviews. Hierdoor is er een veel grotere groep benaderd. De nieuwe opzet heeft een accurater inzicht gegeven over een breder spectrum van onze dienstverlening voor wat betreft de waardering hiervan door vervoerders. De feedback op de dienst(verlening) is hierdoor eenvoudiger terug te geven aan het ProRail-onderdeel dat daarvoor verantwoordelijk is. Hoewel de opzet en de groep die betrokken is bij het onderzoek, afwijkt van voorgaande jaren, ligt het algemeen klanttevredenheidscijfer op nagenoeg gelijk niveau met het cijfer van 2010. (6,1 t.o.v. 6,0). Dit cijfer ligt onder het doel wat wij nastreven (voor 2011 is dit een 7). Overall geven de vervoerders aan positief kritisch te zijn over de ontwikkelingen die ProRail heeft ingezet. Dat schept echter wel verwachtingen. Die verwachtingen waarmaken is daarbij ons belangrijkste aandachtspunt. Om aan de verwachtingen van de vervoerders te voldoen wordt in samenspel met de vervoerders inzichtelijk gemaakt op welke wijze de dienstverlening kan worden verbeterd. Prioriteit voor verbetering ligt volgens de ondervraagden bij ‘planning van uitbreiding van de infrastructuur’, de calamiteitenorganisatie en het beheer van emplacementen. Bij planning van uitbreiding van de infrastructuur is er (o.a.) verbetering mogelijk door een transparanter en duidelijker proces van besluitvorming en realisatie. Het aanknopingspunt voor verbetering van de
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
86 | 25-04-2012
calamiteitenorganisatie ligt volgens de vervoerders in het inleven in de situatie van de vervoerders. Voor wat betreft het verbeteren van het beheer van emplacementen wordt door de vervoerders de kwaliteit van de aanwezige voorzieningen genoemd, alsmede de aanwezigheid van voldoende voorzieningen.
Klantenpanel In december 2011 is er gestart met een zogenaamd klantenpanel: aan vervoerders wordt de mogelijkheid geboden om online, gedurende het hele jaar, tips, suggesties en klachten kenbaar te maken. ProRail ontvangt deze graag omdat deze kunnen bijdragen aan continue verbetering van de operationele performance van ProRail. In het volgende jaarverslag, als het klantenpanel gedurende een langere periode heeft gefunctioneerd, kunnen wij hier meer over vertellen.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
87 | 25-04-2012
[Profiel.3] De keten waarin we opereren ProRail zorgt voor een beschikbaar en betrouwbaar spoor. Dat doen we samen met onze partners in de keten, van aannemers tot vervoerders, van opdrachtgevers tot medewerkers.
Overzicht van de keten Om reizigers en verladers een zorgeloze reis te garanderen, werken we nauw samen met al onze partners in de keten. Een schematisch overzicht van de keten van ProRail Met hulp van aannemers, ingenieursbureaus en andere leveranciers zorgen we dat het spoor wordt aangelegd en goed wordt onderhouden. De vervoerders verwachten van ons een beschikbaar en betrouwbaar spoor. ProRail verdeelt de beschikbare capaciteit op het spoor tussen de vervoerders. ProRail wordt gefinancierd met subsidies en bijdragen van het Rijk en andere overheden. Daarnaast betalen de vervoerders een vergoeding voor het gebruik van het spoor. Impact op de omgeving Activiteiten in de spoorketen kunnen grote impact hebben op mensen, natuur en milieu. Daarom maken we continu een afweging tussen sociale aspecten, milieuaspecten en (bedrijfs)economische aspecten. We doen dit zo transparant mogelijk. Terugdringen van de CO2 -voetafdruk Onder leiding van Railforum werken we met onze partners aan het terugdringen van de CO 2 -voetafdruk van de spoorketen.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
88 | 25-04-2012
[Profiel.4] Verwachtingen van de samenleving Maatschappelijke kwesties als de toenemende vraag naar mobiliteit hebben een grote invloed op onze bedrijfsvoering en op de verwachtingen van belanghebbenden. Wij sluiten daar met ons beleid op aan.
Kwaliteit van dienstverlening Reizigers beschouwen een trein die op tijd rijdt als een vanzelfsprekendheid. Dit betekent dat wij treinpaden op het juiste moment moeten leveren en dat de treinen op tijd moeten rijden. Voor verstoringen is begrip, maar ze moeten snel verholpen worden. Daarom besteden we extra aandacht aan een weersbestendige dienstregeling. We werken samen met de overheid om stations uit te breiden en extra voorzieningen aan te leggen op stations. We maken stations toegankelijker en leveren een bijdrage aan de verstrekking van actuele reisinformatie aan reizigers. Kwaliteit van bouwen Bouwen in bewoonde gebieden kan impact hebben op de omwonenden. Mensen willen weten wat er gaat gebeuren, verbeteringen zien in hun leefomgeving en geen overlast van de bouw ervaren. In 2011 hebben we circa 3.000 bouwprojecten onder handen gehad. Dat waren vaak maatwerkprojecten in stedelijke gebieden, afgestemd op de wensen en omstandigheden van de omgeving. Mobiliteit Het spoor speelt een grote rol in de mobiliteit van Nederland. Gebruikers verwachten dat de trein een goed alternatief is voor bijvoorbeeld de auto en vrachtauto. Om Nederland in beweging te kunnen houden, is capaciteit op het spoor cruciaal. Deze moet toenemen om aan de vraag te kunnen blijven voldoen. Meer hierover in meer spoor. Veiligheid Bij mobiliteit hoort veiligheid. Onze belanghebbenden verwachten veilig spoor. Voor treinreizigers, maar ook voor omwonenden en voor spoorwerkers. Lees meer over veiligheid in veilig reizen, leven en werken. Innovatie We zoeken voortdurend naar innovatieve oplossingen. Dit doen we samen met de markt, de wetenschap en onze eigen medewerkers. Bovendien verwachten onze leveranciers professioneel opdrachtgeverschap. Financiën De economische crisis van de afgelopen jaren heeft een grote impact gehad o p onze maatschappij en overheidsfinanciën. De overheid zal in de komende jaren miljarden moeten bezuinigen. Als subsidieontvanger heeft dit ook consequenties voor ons. Efficiëntie en lagere kosten vinden we erg belangrijk. Maar ook dat onze middelen doelmatig worden besteed. Meer hierover in effectieve bestedingen. Efficiëntie geldt voor ook voor de bouw aan het spoor. Dit vraagt om professioneel opdrachtgeverschap aan onze leveranciers.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
89 | 25-04-2012
Milieu De vervoer- en de bouwsector hebben een grote invloed op de CO2 -uitstoot in onze maatschappij. We werken samen met vervoerders en leveranciers, en kijken ook naar ons eigen CO2 -verbruik. Groen spoor gaat over ons CO2 -beleid en over de andere voor ons relevante gebieden van milieu. We willen minimaal voldoen aan wet en regelgeving. Evaluatie Onze uitgangspunten zijn tevreden klanten en stakeholders. Dit moet ook het eindresultaat zijn van onze activiteiten. We meten de tevredenheid voor vervoerders, reizigers, leveranciers, overheden, omwonenden en algemeen publiek en medewerkers. Strategie Kwaliteit, mobiliteit, innovatie, efficiency, milieu, veiligheid spelen een cruciale rol in onze bedrijfsvoering en strategie. Ze staan niet op zich zelf. Het gaat om het geheel van de invulling, de combinatie van doelstellingen. Zo kunnen we door vereenvoudiging van spoorinfra de capaciteit verhogen en efficiënter werken. Medewerkers Voor onze medewerkers ontwikkelen we mogelijkheden om de balans in het leven en plezier in het werk te houden. Zo bieden we bijvoorbeeld gezondheid- en employabilityprojecten aan. We willen een betrokken werkgever zijn en werken aan een doelgerichte organisatie, waarbij we kijken naar de opbouw en efficiëntie van onze organisatie.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
90 | 25-04-2012
[Profiel.5] Maatschappelijk verantwoord ondernemen Maatschappelijk verantwoord ondernemen ligt aan de basis van onze strategie en dagelijkse bedrijfsvoering. We focussen op de elementen waar wij in maatschappelijk opzicht het verschil kunnen maken.
Sturing en beheersing Maatschappelijk verantwoord ondernemen is geïntegreerd in onze bedrijfsdoelstellingen en daarmee verankerd in ons managementsysteem. Zie ook strategie en risicomanagement. Veiligheid en milieu Belangrijke onderdelen van ons maatschappelijk verantwoord ondernemingsbeleid zijn veiligheid en milieu. Voor deze gebieden hebben we aparte managementsystemen ontwikkeld, die onze afdeling Corporate Audit jaarlijks controleert, in overeenstemming met de subsidievoorwaarden van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Programma Duurzaamheid In 2008 is ProRail het programma Duurzaamheid gestart, met de bedoeling dat duurzaamheid breed gaat leven binnen ProRail. Het moet een aantoonbaar uitgangspunt worden voor ons beleid en de toepassingen daarvan, en zichtbaar worden in onze bedrijfsvoering en ons gedrag. Evaluatie: een goede basis is gelegd In 2011 hebben we het duurzaamheidbeleid geëvalueerd. We zijn tot de conclusie gekomen dat er een goede basis is gelegd voor een duurzame ontwikkeling. We hebben besloten een extra versnelling aan duurzaamheid te geven. Bijvoorbeeld door verdere verduurzaming van onze bouw- en beheeractiviteiten en door meer dialoog met stakeholders. Het programmateam Duurzaamheid Het programmateam Duurzaamheid bestaat uit een manager en vier medewerkers en valt onder de bedrijfseenheid Projecten. Het team richt zich voornamelijk op het ontwikkelen van initiatieven en de borging in de reguliere bedrijfsactiviteiten.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
91 | 25-04-2012
Strategie ProRail wil, in samenwerking met haar stakeholders, een zorgeloze reis mogelijk maken voor reizigers en verladers. Onze kerntaak is daarbij het zorgen voor een beschikbaar en betrouwbaar spoor, op een veilige en duurzame manier, waarbij we het publieke geld op een zorgvuldige manier besteden. De komende jaren staat ProRail voor de opgave om meer treinverkeer m ogelijk te maken, het spoorsysteem robuuster te maken én de kosten substantieel te verlagen
Robuuster spoorsysteem Wat betreft punctualiteit hoort het Nederlandse spoor tot het beste van Europa. Toch krijgen reizigers met te veel slechte dagen te maken. Soms landelijk, soms ook regionaal, en niet alleen tijdens herfst en winter. Ons doel is om de kleine en grote dips eruit te halen. Dat kan alleen als we het spoor robuuster maken. >> Meer lezen [link naar I.1] Meer treinverkeer mogelijk maken Een zorgeloze reis voor reiziger en verlader betekent ook: meer treinverkeer. Daardoor kunnen vaker en meer goederen worden vervoerd en hoeven reizigers steeds minder hun reis vooraf te plannen, omdat treinen elkaar in hoog tempo opvolgen. >> Meer lezen [link naar 7.4] Substantieel lagere kosten Door onze kosten te verlagen, geven we invulling aan de taakstellingen die zijn opgenomen in de Rijksbegroting als gevolg van het regeerakkoord. Daarnaast streven we naar 20% lagere kosten per kilometer in 2015. >> Meer lezen [link naar 13.1] Veiligheid ProRail accepteert geen ongevallen. Niet op of langs het spoor en niet in of op weg naar de trein. Daarom richten we ons op drie domeinen van veiligheid: veilig reizen over het spoor, veilig werken aan het spoor en veilig leven bij het spoor. Onze ambitie voor 2015 is om het aantal ongevallen op en rond het spoor verder terug te brengen naar nul. Dit geldt voor reizen met de trein, voor het werken aan het spoor en voor het wonen langs het spoor. >> Meer lezen [link naar H4] Maatschappelijk verantwoord ondernemen Maatschappelijk verantwoord ondernemen is geïntegreerd in onze bedrijfsdoelstellingen. We vervullen een maatschappelijke rol en stellen de belangen van onze klanten en andere stakeholders voorop. De focus ligt daarbij op de onderwerpen waarop ProRail in maatschappelijk opzicht het verschil maakt. >> Meer lezen [I.2]
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
92 | 25-04-2012
[I.1] Robuuster spoorsysteem
In de komende drie jaar gaan we werken aan een robuuster spoor, dat groei aan kan, minder gevoelig is voor verstoringen, sneller kan worden hersteld en dat lagere kosten vraagt. De treinen rijden dan korter op elkaar dan nu het geval is, waardoor reizigers kunnen rekenen op een zorgeloze reis en verladers op betrouwbaar spoorvervoer. Dat alles willen we realiseren tegen lagere operationele kosten.
Vernieuwd Nederlands spoor Het huidige spoorsysteem is historisch gezien gebouwd voor fijnmazig goederenvervoer, gemengd met personenvervoer, in lage frequenties. Het is onvoldoende toegerust voor de frequenties van nu en voor hogere frequenties in de toekomst. We willen het huidige systeem robuuster maken voor de reizigers en verladers. Een robuuster spoorsysteem is minder gevoelig voor verstoringen, kan verstoringen beter opvangen, is sneller te herstellen, kan groei aan en vraagt lagere operationele kosten.
Invulling vraag van de minister Met het robuuster maken van het spoorsysteem geven we invulling aan de vraag van de minister van Infrastructuur en Milieu, in haar brief van 27 januari 2011 aan de Tweede Kamer: “Ook laten de gebeurtenissen zien dat het systeem te complex is geworden en onvoldoende robuust. Om dergelijke grootschalige verstoringen te vermijden, heb ik NS en ProRail gevraagd om een voorstel voor het vereenvoudigen en meer betrouwbaar maken van de keten: infrastructuur, dienstregeling en de logistiek van treinmaterieel en personeel”.
De komende jaren gaan we de spoorinfrastructuur – sporen, seinen, wissels en andere onderdelen – anders inrichten. Zo gaan we knooppunten ontvlechten en wissels saneren en vervolgens verder standaardiseren.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
93 | 25-04-2012
[I.2] Maatschappelijk verantwoord ondernemen Maatschappelijk verantwoord ondernemen is geïntegreerd in onze bedrijfsdoelstellingen. We vervullen een maatschappelijke rol en stellen de belangen van onze klanten en andere stakeholders voorop. De focus ligt daarbij op de onderwerpen waarop ProRail in maatschappelijk opzicht het verschil maakt.
Uiteenlopende belangen Als spoorbeheerder kijken we goed naar de wensen en de perceptie van onze stakeholders. Dan blijkt dat die wensen tegenstrijdig kunnen zijn, of lijken. In onze afweging gaan we vaak verder dan alleen voldoen aan de individuele belangen van partijen en aan wet- en regelgeving. Het gaat ons om de meerwaarde voor de hele samenleving. Hier ligt voor ons de uitdaging om innovatief en duurzaam te zijn. Dit is de kern van ons maatschappelijk verantwoord ondernemen. Goed voor het milieu We willen het spoor zo duurzaam mogelijk beheren, waarbij we verder gaan dan alleen voldoen aan wet en regelgeving. Ook de omgeving van het spoor willen we duurzaam beheren. Daartoe bereiden we een overstap van regulier naar ecologisch bermbeheer voor. We leveren een bijdrage aan de biodiversiteit met natuurmaatregelen, zoals het aanleggen van faunapassages, het op natuurvriendelijke wijze inrichten van bermen en spoorsloten en het plaatsen van insectenparadijzen, mussenflats en vleermuishuizen. Onze doelstellingen voor de langere termijn (2020): 100% duurzaam inkopen van energie en 30% minder energieverbruik ten opzichte van 2005. Samen met andere partijen in de spoorsector gaat ProRail de CO2 uitstoot van het spoorvervoer verminderen. Als eerste stap is gezamenlijk de CO2 -voetafdruk van het gehele spoorsysteem bepaald. Het grootste aandeel [70 procent] is de energie die nodig is om de treinen te laten rijden. ProRail kan NS en andere vervoerders helpen bij de inspanningen om energiezuinig te rijden. De maatregelen die genomen worden om het spoor robuuster en sneller te maken, helpen hierbij. Een voorbeeld is de recent voltooide nieuwe infra-layout bij station Arnhem. De ombouw in Arnhem heeft tot een behoorlijke energiebesparing geleid, omdat treinen nu met hogere snelheid kunnen binnenkomen en geleidelijker kunnen uitrollen en afremmen. De op een na grootste bijdrage in de sector komt van ‘materialen voor infrastructuur’. Ook op dit vlak zet ProRail de komende jaren stappen. Ten eerste door te zorgen voor een betere benutting van de infrastructuur, zodat geen extra materialen gebruikt en getransporteerd hoeven te worden. Ten tweede door aannemers uit te dagen om duurzame producten te leveren. Daarvoor hanteert ProRail de CO2 prestatieladder: hoe meer een aannemer zich inspant om de CO2 -uitstoot te reduceren, hoe meer kans hij bij een aanbesteding maakt. Omgeving Voor onze omgeving willen we een goede buurman zijn. We realiseren ons dat onze activiteiten als hinderlijk kunnen worden ervaren. We houden ons aan de wet en de regels over geluid en trillingen, en waar dat nuttig is gaan we verder dan de regels voorschrijven. Maar we kijken ook naar ons gedrag. Transparantie en integriteit staan voorop. Medewerkers Voor onze medewerkers willen we een aantrekkelijke werkgever zijn. Medewerkers zijn onze belangrijkste factor. We gaan voor een evenwichtige organisatie. We willen ons menselijk kapitaal ontwikkelen en onze
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
94 | 25-04-2012
25-04-2012
mensen nog klantgerichter en innovatiever maken. In het leiderschap van onze managers staan deze uitgangspunten centraal.
Communicatie Onze organisatiestructuur is gericht op het contact met onze stakeholders. Zo hebben we via accountteams contact met goederen- en personenvervoerders. Het contact met overheden voor de bouwprojecten verloopt via de afdeling Relatiebeheer. Deze afdeling vervult een centrale functie en heeft medewerkers in alle regio’s. Zo laten we het contact met lokale publieke partners efficiënt plaatsvinden.
Overzicht doelstellingen en indicatoren Categorie
subcategorie
Doelstelling
Indicator
De Klant en de omgeving
Per stakeholder
Tevreden klanten en omgeving
Meer treinen mogelijk maken
Spoor, stations en omgeving
Robuuster spoor en excellente operatie
Levering treinpaden
Jaarlijkse groei en hoogfrequent spoorvervoer Maximale beschikbaarheid en betrouwbaarheid
KPI tevredenheid van onze klanten KPI reputatiescore KPI capaciteitsverdeling
Verstoringen opgelost en spoor beschikbaar Treinen op tijd Actuele reisinformatie Comfortabele stations
Substantieel lagere kosten
Lagere kosten
20% lagere LCC
Veiligheid
Veilig reizen
Nul ongevallen
Veilig leven
Veilig werken Milieu
Omgeving Medewerkers
CO2 Energieverbruik Duurzaam inkopen Natuur & landschap Geluid en trillingen Integriteit Doelgerichte organisatie
CO2 reductie in de keten 30% efficiënter in 2020 100% duurzaam inkopen Geen overtredingen Geen overtredingen Geen onregelmatigheden of fraude Evenwichtige en beheerste opbouw
KPI geleverde treinpaden KPI deels gerealiseerde treinpaden KPI beschikbaarheid KPI storingstijd KPI onderhoudstijd KPI punctualiteit KPI reisinformatie bij ontregelingen KPI sociale veiligheid KPI reinheid transfer KPI toegankelijkheid KPI Life cycle-kosten per treinkilometer Aantal botsingen Aantal roodseinpassages Aantal ontsporingen Aantal aanrijdingen overwegen Aantal suïcides Aantal meldingen spoorlopers Aantal ongevallen werknemers ProRail en leveranciers CO2 prestatieladder Energie-efficiency MJA - EE1 % duurzaam inkopen electriciteit Aantal overtredingen Aantal overtredingen Aantal gevallen Aantal medewerkers Aantal inhuurkrachten % tevreden en betrokken medewerkers % verzuim % vrouwen in topfuncties Leeftijdsopbouw
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
95 | 25-04-2012
[CG]
Corporate governance ProRail kan alleen optimaal functioneren als alle medewerkers effectief met elkaar samenwerken en als ieders rol voldoende duidelijk is. Dit vereist wetgeving en afspraken die zijn vastgelegd in transparante en heldere procedures.
Structuur en organisatie ProRail is een indirecte deelneming van de staat. De Nederlandse Staat is via Railinfratrust B.V. de enige aandeelhouder van ProRail B.V. De directie bestaat uit vijf personen die elk een of meer bedrijfseenheden besturen. >> Meer lezen [link naar CG.1] Corporate governance structuur De directie is verantwoordelijk voor het besturen van ProRail. De raad van commissarissen houdt toezicht en adviseert de directie. De leden van de raad van commissarissen zijn onafhankelijk en worden benoemd door de algemene vergadering van aandeelhouders. >> Meer lezen [link naar CG.2] Corporate governance code De Nederlandse Corporate governance code bevat principes die zijn uitgewerkt in concrete best practicebepalingen. In dit jaarverslag vermelden we hoe we de principes en de best practice-bepalingen van de Code in 2011 hebben toegepast. En wanneer we een bepaling niet hebben toegepast, motiveren we waarom niet. >> Meer lezen [link naar CG.3] Risicomanagement Door onze bijzondere positie en onze vele stakeholders hebben we te maken met veel verschillende risico’s, zoals het risico op een veiligheidsincident, of het risico op een financieringstekort. De directie bepaalt elk jaar toprisico’s voor ProRail en bekijkt vervolgens hoe we daarop het beste kunnen anticiperen. >> Meer lezen [link naar RM (apart bestand)] Maatschappelijk verslaggevingsbeleid ProRail wil maatschappelijk verantwoord ondernemen. Daar willen we zo transparant mogelijk verslag van doen aan onze stakeholders, onder wie ook het ministerie van Infrastructuur en Milieu, dat ons onze beheerconcessie heeft verleend. >> Meer lezen [link naar MVB (apart bestand)]
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
96 | 25-04-2012
[CG.1] Structuur en organisatie De Nederlandse Staat is via Railinfratrust B.V. de enige aandeelhouder van ProRail B.V. De directie bestaat uit vijf personen, die elk een aantal afdelingen onder zich hebben, zoals Projecten, Operatie of Vervoer en Dienstregeling.
Structuur van de onderneming De juridische structuur van ProRail B.V. is een niet-beursgenoteerde vennootschap. Het bestuur van de vennootschap wordt gevormd door drie statutair directeuren. De raad van commissarissen houdt toezicht. We vermijden dat er transacties spelen met tegenstrijdige belangen van bestuurders of commissarissen. In 2011 waren er geen tegenstrijdige belangen. Aandeelhouder De Nederlandse Staat is, via Railinfratrust B.V., de enige aandeelhouder van ProRail B.V. Het aandeelhouderschap is ondergebracht bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu. De statuten zijn van toepassing op de relatie met de algemene vergadering van aandeelhouders. Organisatie van de onderneming ProRail kent een besturingsmodel met een vijfhoofdige directie. De directie bestaat uit een presidentdirecteur, een directeur Financiën en de directeuren van de drie bedrijfseenheden Projecten, Operatie en Vervoer & Dienstregeling. De kerntaak 24/7-standaardoperatie valt onder twee bedrijfseenheden: Operatie voor het operationele deel en Vervoer & Dienstregeling voor de vervoerderskant. Binnen de bedrijfseenheid Operatie verzorgen Verkeersleiding, Assetmanagement en ICT-Services de optimale inzet van de beschikbare middelen. De bedrijfseenheid Projecten zorgt voor maatwerkprojecten die nodig zijn om onze dienstverlening – in de breedste zin van het woord – te verbeteren. Het organogram van ProRail
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
97 | 25-04-2012
[CG.2] Corporate governance structuur De directie is verantwoordelijk voor het leiden van ProRail. De raad van commissarissen houdt toezicht en adviseert de directie. De leden van de raad van commissarissen zijn onafhankelijk en worden benoemd door de algemene vergadering van aandeelhouders.
De directie De vijf leden van de directie zijn samen verantwoordelijk voor het besturen van de onderneming. De directie stelt de visie en de daaruit voortkomende missie, strategie en doelstellingen vast. De bedrijfseenheden zijn verantwoordelijk voor het uitvoeren van de strategie. Bij het invullen van haar taken kijkt de directie naar de belangen van de vennootschap. De directie levert de raad van commissarissen tijdig de informatie die nodig is om als toezichthoudend orgaan van de onderneming te functioneren. De directie rapporteert over diverse ontwikkelingen aan de raad en haar auditcommissie en bespreekt met hen het interne risicobeheersing- en controlesysteem. De raad van commissarissen De raad van commissarissen houdt toezicht op het beleid en op de algemene gang van zaken van ProRail en bespreekt en toetst onder andere de volgende zaken: het realiseren van de doelstellingen de strategie, risico's, opzet en werking van de interne risicobeheersing- en controlesystemen het financiële verslaggevingsproces het naleven van de wet- en regelgeving. Ook geeft de raad van commissarissen advies aan de directie. Deze structuur is een ‘two-tiercorporatebestuur’, waarbij de raad onafhankelijk is van het bestuur. Deze onafhankelijkheid blijkt ook uit de samenstelling van de raad. De leden zijn onafhankelijk ten opzichte van elkaar, het bestuur en welk deelbelang dan ook. Bij het vervullen van hun taak richten de commissarissen zich naar het belang van de vennootschap en de verbonden onderneming. De raad heeft zijn functioneren vastgelegd in het reglement van de raad van commissarissen.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
98 | 25-04-2012
Benoeming, deskundigheid en samenstelling van de raad van commissarissen De algemene vergadering van aandeelhouders benoemt de leden van de raad van commissarissen. Potentiële nieuwe leden worden voorgedragen door de raad van commissarissen, na overleg met de centrale ondernemingsraad. Zo is het wettelijk voorgeschreven. De raad bestaat uit minimaal drie natuurlijke personen. De algemene vergadering van aandeelhouders heeft het aantal leden van de raad vastgesteld op vijf. Volgens de statuten van ProRail is het uitgangspunt dat een commissaris voor maximaal drie termijnen van vier jaar kan worden benoemd. Een commissaris kan maximaal 12 jaar lid zijn van de raad. De raad heeft een profielschets opgesteld, waarbij rekening is gehouden met de aard en de activiteiten van ProRail, de gewenste deskundigheid en achtergrond van de leden van de raad. De raad van commissarissen evalueert de profielschets regelmatig om daaruit conclusies te trekken voor zijn eigen samenstelling, omvang en werkwijze. Commissies van de raad van commissarissen De raad van commissarissen heeft een selectie- en benoemingscommissie, een remuneratiecommissie en een auditcommissie ingesteld. Lees meer over de reglementen van deze commissies of bekijk een uitgebreide beschrijving van de commissarissen . Selectie- en benoemingscommissie De selectie- en benoemingscommissie bestaat uit drie leden. Wanneer er commissarissen en leden van de directie geselecteerd en benoemd moeten worden, bereidt deze commissie de besluitvorming voor. Daarnaast houdt de commissie toezicht op het beleid van het bestuur over het opvolgingsmanagement van leden van de directie. Tot slot houdt zij toezicht op het beleid van het bestuur over de selectiecriteria en benoemingsprocedures voor het hoger management. Remuneratiecommissie De remuneratiecommissie bestaat uit drie leden. Deze commissie stelt het beloningsadvies voor de vijf leden van de directie op en legt dit ter goedkeuring voor aan de raad. Op advies van de remuneratiecommissie – en volgens de corporate governance code – stelt de raad het remuneratierapport vast voor de directie van ProRail. Auditcommissie De auditcommissie bestaat uit drie leden. De auditcommissie ziet toe op de kwaliteit van de financiële informatievoorziening. En richt zich daarnaast ook op de transparantie en betrouwbaarheid van toekomstgerichte en niet-financiële informatie. Deze informatie is voor de besturing van ProRail en voor onze aandeelhouder, subsidieverlener en stakeholders van groot belang.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
99 | 25-04-2012
[CG.3] Corporate governance code De Nederlandse corporate governance code bevat principes die zijn uitgewerkt in concrete best practicebepalingen. In dit jaarverslag vermelden we hoe we de principes en de best practice-bepalingen van de Code in 2011 hebben toegepast. En wanneer we een bepaling niet hebben toegepast, motiveren we waarom niet.
Best practice-bepalingen De best practice-bepalingen van de corporate governance code reguleren de verhoudingen tussen het bestuur, de commissarissen en de aandeelhouders. De principes kunnen worden opgevat als breed gedragen algemene opvattingen over good corporate governance. De Code staat niet op zichzelf De Code is eigenlijk geschreven voor beursvennootschappen met een statutaire zetel in Nederland. Maar omdat de code ook voor staatsdeelnemingen een positieve bijdrage kan leveren aan de kwaliteit van de governance, heeft de overheid besloten deze ook daarvoor toe te passen. De Code staat niet op zichzelf, maar vormt – samen met de wetgeving en jurisprudentie op het terrein van corporate governance - een bouwwerk dat in zijn geheel moet worden bezien. Verankering van de Code De Corporate governance code bij ProRail is verankerd in de reglementen voor de raad van commissarissen, de selectie- en benoemingscommissie, de remuneratiecommissie, de auditcommissie, in een gedragscode en in een klokkenluidersregeling. Afwijkingen van de Code Omdat ProRail een raad van commissarissen (two-tier bestuursstructuur) en geen beursnotering heeft, is de Code op enkele onderdelen niet van toepassing: ProRail opereert als een maatschappelijke onderneming waarvan alle aandelen in handen zijn van de Staat. Hierdoor passen we een aantal principes en bepalingen behorend bij beursgenoteerde vennootschappen (zoals certificering van aandelen) of institutionele beleggers (zoals uitoefening stemrecht) niet toe. >heeft betrekking op II.1.9 t/m II.1.11, II.2.4 t/m II.2.7, II.2.13c, II.2.13d (i t/m iv), III.2.2e, III.6.4, III.7.1, III.7.2, IV.1.1 t/m IV.1.3, IV.1.7, IV.2.1 t/m IV.2.8, IV.3.1 t/m IV.3.4, IV.3.6, IV.3.11 t/m IV.3.13, IV.4.1 t/m IV.4.3 Mevrouw Zuiderwijk-Jacobs heeft sinds 1 juli 2001 zitting in de raad van commissarissen. In de periode van 4 januari 2011 tot 30 april 2011 heeft zij de functie van president-directeur tijdelijk vervuld vanwege het wegvallen van de voorgaande president-directeur. > heeft betrekking op III.2.2 Het principe en de bepalingen van een one-tierbestuursstructuur zijn niet van toepassing. > heeft betrekking op III.8.1 t/m III.8.4
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
100 | 25-04-2012
De bepaling dat de auditcommissie zich richt op het toezicht op het beleid van de vennootschap over tax-planning is niet van toepassing. Dit komt door de aard van de activiteiten bij ProRail. > heeft betrekking op III.5.4e De hoogte van de ontslagvergoeding voor een bestuurder van maximaal eenmaal het jaarsalaris is niet contractueel vastgelegd. Het terugvorderen van de variabele bezoldiging die is toegekend op basis van onjuiste (financiële) gegevens (de claw backprocedure) wordt niet opgenomen in de arbeidscontracten. Het arbeidsrecht heeft namelijk voldoende aanknopingspunten om een eventuele terugvordering te doen. > heeft betrekking op II.2.11 De belangrijkste elementen van de arbeidscontracten van de bestuurders worden in het jaarverslag vermeld en dit verslag wordt via internet gepubliceerd. > heeft betrekking op II.2.14
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
101 | 25-04-2012
[RM]
Risicomanagement Door onze bijzondere positie en onze vele stakeholders hebben we te maken met veel verschillende risico’s. Bijvoorbeeld het risico op een veiligheidsincident, of het risico op een financiering stekort. De directie bepaalt elk jaar welke risico’s zich kunnen voordoen bij ProRail, en bekijkt vervolgens hoe we daarop het beste kunnen anticiperen.
Het systeem van risicomanagement Ons systeem om risico’s te managen is gebaseerd op het COSO -ERM-model. Met interne risicomanagementtrainingen zorgen we ervoor dat er voldoende kennis in huis is. Ook voor veiligheid, milieu en projecten hebben we een systeem voor risicomanagement ingericht. >> Meer lezen [link naar RM.1] Strategische risico’s Jaarlijks voert ProRail risicoanalyses uit. Daarmee stellen we vast wat onze toprisico’s zijn. Die toprisico’s delen we onder in strategische, operationele, rapportage- en compliance-risico’s. De directie volgt deze risico’s actief en stelt vast hoe ze beter te beheersen. Strategische risico’s die zijn vastgesteld zijn onder meer het risico op aantasting van de concurrentiepositie van vervoer over het spoor en het risico op een vertrouwenscrisis met onze stakeholders. >> Meer lezen [link naar RM.2] Operationele risico’s Onder operationele risico’s vallen alle risico’s die te maken hebben met onze processen, mensen en systemen. Bijvoorbeeld risico’s op het gebied van veiligheid of verstoringen. Operationele risico’s die zijn vastgesteld zijn o.a. het risico op (grote) verstoringen, risico’s verbonden aan grote projecten en het risico op veiligheidsincidenten. >> Meer lezen [link naar RM.3] Rapportagerisico’s Tijdig en juist rapporteren, informatie verstrekken en financiële gegevens presenteren. De informatie die wij naar buiten brengen, moet betrouwbaar en van goede kwaliteit zijn. Het risico dat dit misgaat, noemen we een rapportagerisico. >> Meer lezen [link naar RM.4] Compliance-risico’s Compliance-risico’s hebben te maken met de integriteit van de organisatie. Wij verstaan hieronder het risico op het overtreden van wet- en regelgeving, maar ook het schenden van interne regelgeving valt hieronder. Compliance risico’s kunnen leiden tot reputatieschade, juridische schade, sancties en financiële schade. ProRail hecht veel waarde aan het behouden van haar integriteit en reputatie. >> Meer lezen [link naar RM.5]
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
102 | 25-04-2012
[RM.1] Het systeem van risicomanagement Ons systeem om risico’s te managen is gebaseerd op het COSO -ERM-model. Met interne risicomanagementtrainingen zorgen we ervoor dat er voldoende kennis in huis is. Ook het risicomanagement voor veiligheid, milieu en van projecten maakt geheel onderdeel uit van ons risicomanagementsysteem.
Verantwoordelijkheid De directie van ProRail is verantwoordelijk voor het integraal risicomanagement. Om de grootste risico’s goed te beheersen, heeft zij in 2009 het risk committee ingesteld. Het committee bestaat uit de directie, de manager Corporate Finance & Control en de manager Corporate Audit. Het committee komt drie keer per jaar bijeen. Three lines of defence Om de risico’s te beheersen, hanteren we het three lines of defence-principe: Eerste lijn: het lijnmanagement. De manager van een bedrijfsonderdeel is verantwoordelijk voor het opsporen, meten en managen van alle risico’s binnen de bedrijfsprocessen. Tweede lijn: de afdelingen Risicomanagement en Control, onder verantwoordelijkheid van de directeur Financiën. De tweede lijn is verantwoordelijk voor het formuleren van beleid, het bewaken van het risicomanagementproces, het ondersteunen van de bedrijfseenheden en het rapporteren aan diverse stakeholders. Derde lijn: de afdeling Corporate Audit. Deze toetst jaarlijks de opzet, het bestaan en de werking van het risicomanagement binnen ProRail. De risico’s voor milieu en veiligheid nemen een belangrijke aparte plaats in. Een expertteam formuleert het beleid en volgt de milieu- en veiligheidsincidenten samen met de lijnmedewerkers. Dit team rapporteert rechtstreeks aan de directie. Procesbewaking ProRail bewaakt het proces van risicomanagement door: jaarlijks aandacht te geven aan het risicobewustzijn van de medewerkers en het management jaarlijkse risico en control (self)assessments uit te voeren de manier vast te leggen waarop we risico’s managen beheersmaatregelen te controleren en vast te leggen toe te zien op het beheersen van de geregistreerde risico’s rapportages op te stellen. Risicomatrix Om de risico’s te meten, en om te bepalen welke prioriteit ze krijgen, werken we met een risicomatrix. Deze matrix bestaat uit de assen ‘kans op het risico’ en ‘gevolgen van het risico’. Managementverklaring Aan het eind van elke jaarlijkse risicomanagementcyclus leggen de managers en directeuren van de verschillende eenheden de mate van beheersing vast in een Managementverklaring Risicomanagement (MVRM).
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
103 | 25-04-2012
Dan stellen we ook vast of, en in hoeverre, minder controleerbare zaken zoals de bedrijfscultuur bijdragen aan het behalen van de doelstellingen. De afdeling Corporate Audit voert jaarlijks controlewerkzaamheden uit voor het risicomanagementsysteem. En bespreekt periodiek de opzet en werking van het risicomanagementsysteem en de toprisico’s met de raad van commissarissen. Bevindingen 2010 Het risicomanagementsysteem zoals dat heeft functioneert in 2011 is als voldoende beoordeeld door Corporate Audit. Naar aanleiding van het rapport is een aantal verbeteringen ingezet. Dit betreft de reikwijdte van het systeem, het vergroten van de betrokkenheid van lijnmanagers bij risicomanagement en de aanschaf en de implementatie van een GRC-applicatie (governance, risk & compliance) ter ondersteuning van het risicomanagementproces.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
104 | 25-04-2012
[RM.2] Strategische risico’s Jaarlijks voert ProRail risicoanalyses uit. Daaruit leiden we af wat onze toprisico’s zijn. Die toprisico’s delen we onder in strategische, operationele, rapportage- en compliancerisico’s. De directie volgt deze risico’s actief en stelt vast hoe ze beter te beheersen. Voor 2011 zijn drie strategische risico’s vastgesteld.
Strategisch risico 1: Een ernstige vertrouwenscrisis met een belangrijke stakeholder, met grote gevolgen voor het voortbestaan van ProRail ProRail ontleent zijn bestaansrecht aan het vertrouwen van haar stakeholders: vervoerders, reizigers, de overheid, leveranciers, medewerkers enzovoort. Hun vertrouwen wordt geschonden als we afspraken niet nakomen, of als we er niet goed over communiceren. De risico’s en beheersingsmaatregelen zijn per stakeholdercategorie gespecificeerd en belegd in de organisatie. We volgen deze proactief. Strategisch risico 2: Aantasting van onze concurrentiepositie ten opzichte van andere vormen van vervoer door gebrek aan innovatie Technologie speelt een belangrijke rol in mobiliteit. Dit geldt zowel voor vervoer over de weg als voor vervoer over het spoor. Het gaat hierbij over veiligheid, reistijd en duurzaamheid. De afgeleverde kwaliteit en de prijs van ons product bepalen de concurrentiepositie van vervoer over het spoor ten opzichte van andere vormen van vervoer. Door innovatie streven we naar een voortdurende verbetering van onze kwaliteit tegen een aantrekkelijke prijs. Strategisch risico 3: Gebrek aan financieringsmogelijkheden ProRail is voor de financiering van haar activiteiten grotendeels afhankelijk van de overheid. Als die moet bezuinigen, dan hebben ook wij waarschijnlijk minder te besteden en moeten we onze ambities naar beneden bijstellen. Om dit te voorkomen letten we meer dan ooit op de kosten bij het uitvoeren van onze taken. Langetermijnprognoses worden opgesteld in de jaarlijkse beheerplannen die we afstemmen met het ministerie van Infrastructuur en Milieu.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
105 | 25-04-2012
[RM.3] Operationele risico’s Onder operationele risico’s vallen alle risico’s die te maken hebben met onze processen, mensen en systemen. Bijvoorbeeld risico’s op het gebied van veiligheid of verstoringen. Voor 2011 hebben we vijf operationele risico’s vastgesteld.
Operationeel risico 1: Een ernstig veiligheidsincident met inbegrip van security risico’s Onder een ernstig veiligheidsincident verstaan we een incident met één of meer dodeli jke slachtoffers tot gevolg. Zo’n incident kan ontstaan door fouten van medewerkers, van vervoerders, van aannemers of door het falen van systemen. ProRail volgt dit risico actief en heeft een prominente plek voor veiligheid binnen de bedrijfsvoering. Operationeel risico 2: Bij verstoringen niet tijdige, niet volledige of onjuiste reisinformatie verstrekken Als er een grote verstoring is, waarbij bijvoorbeeld treinen uitvallen, wordt de behoefte aan informatie groter. Tegelijkertijd wordt in een dergelijke situatie het tijdig, juist en volledig verstrekken van actuele informatie erg complex. De beheersmaatregelen op dit risico evalueren we en passen we waar nodig aan. Hiervoor is een aparte projectgroep aangesteld. Operationeel risico 3: Een langdurige ongeplande verstoring op het hoofdspoorwegennet We sturen actief op het aanpakken van oorzaken, zodat de kans op een ongeplande verstoring kleiner wordt. Daarnaast hebben we een plan van aanpak opgesteld om de nadelige gevolgen van een ongeplande verstoring voor de reiziger zo klein mogelijk te maken. Operationeel risico 4: Het niet kunnen leveren van onze kernprestaties door een gebrek aan gekwalificeerd personeel in de spoorsector Om het spoor aan te leggen, te beheren en te onderhouden zijn we afhankelijk van gespecialiseerd personeel. Zonder dat personeel kan er een gebrekkige dienstverlening of een verhoging van de kosten ontstaan. Op dit moment kunnen wij en onze leveranciers de vacatures nog goed vullen. Maar we voorzien dat er in de toekomst krapte op de arbeidsmarkt ontstaat. Daarom denken we nu al na over een manier waarop we dit risico in de toekomst kunnen beheersen, bijvoorbeeld met goed werkgeverschap en met ontwikkeling van talenten. Operationeel risico 5: Het risico op het niet realiseren van de doelstellingen van programma’s en projecten. ProRail is als opdrachtgever betrokken bij een aantal zeer grote bouwprojecten. Daarnaast verrichten we werkzaamheden om de bestaande infrastructuur te verbeteren en het onderhoud ervan te borgen. De projectmatige aanpak van deze werkzaamheden richt zich op het verbeteren van onze prestaties of tegemoet te komen aan de wensen van onze stakeholders. Binnen het budget en de tijd die ervoor staat. De werkzaamheden vinden altijd plaats terwijl de winkel open is. Dit betekent dat de projectorganisatie aan hoge eisen moet voldoen en stipt uitgevoerd moet worden. Het niet volgens plan uitvoeren van onze projecten heeft al snel grote financiële en operationele consequenties.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
106 | 25-04-2012
[RM.4] Rapportagerisico’s Tijdig en juist rapporteren, informatie verstrekken en financiële gegevens presenteren. De informatie die wij naar buiten brengen, moet betrouwbaar en van goede kwaliteit zijn. Het risico dat dit misgaat, noemen we een rapportagerisico.
Rapportagerisico 1: Onbetrouwbare informatie aan stakeholders Het gaat hier om het risico op onvolledige, onjuiste of ontijdige verstrekking van financiële en niet financiële informatie in kwartaalrapportages en jaarverslagen. Dit risico ontstaat wanneer medewerkers of systemen falen. Of wanneer processen de kwaliteit van de informatie onvoldoende waarborgen. Om de betrouwbaarheid van de informatievoorziening te beheersen, toetsen we de systemen en medewerkers die bij de informatievoorziening zijn betrokken. Onze accountant controleert jaarlijks de jaarrekening en verricht enkele specifieke controlewerkzaamheden van de niet-financiële informatievoorziening. Hierbij gaat het om de controleerbare en betrouwbare totstandkoming van enkele geselecteerde kernprestatie-indicatoren. Een systeem van risicomanagement kan nooit absolute zekerheid geven. Onvoorziene gebeurtenissen, bewuste of onbewuste menselijke fouten of vergissingen kunnen aanzienlijke gevolgen hebben. Maar deze beperking is noodzakelijkerwijs verbonden aan álle risicobeheersing- en controlesystemen. Hiermee rekening houdend, kunnen we met een redelijke zekerheid verklaren dat de financiële rapportages geen materiële onjuistheden bevatten en dat de controlemaatregelen goed hebben gewerkt.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
107 | 25-04-2012
[RM.5] Compliance-risico’s Onder compliance-risico’s vallen alle zaken die kunnen leiden tot reputatieschade, juridische schade, sancties en financiële schade. ProRail hecht veel waarde aan het behouden van haar integriteit en reputatie. Daarom horen ook compliance-risico’s bij de toprisico’s.
Compliance-risico 1: Het risico op een overtreding van wet- en regelgeving of een afbreuk aan de binnen ProRail geldende normen en waarden waarbij financiële tegenvallers door claims een gevolg kunnen zijn. ProRail is gebonden aan nationale en internationale wet- en regelgeving. We hebben de plicht alle gebruikers van het spoor gelijk te behandelen. De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) houdt dit in de gaten. De kans bestaat dat de NMa vraagtekens plaatst bij de manier waarop wij omgaan met onze vervoerders. ProRail is, op Rijkswaterstaat na, de grootste opdrachtgever in de bouwsector in Nederland. Het risico bestaat dat in een omgeving waar veel geld omgaat, medewerkers in de verleiding komen zichzelf te verrijken of te bevoordelen. In het verleden hebben zich weinig integriteitsincidenten voorgedaan. Maar een dergelijke gebeurtenis kan zeer grote consequenties hebben. Financiële én niet financiële. Daarom geven we de beheersing van dit risico voortdurend aandacht. We hebben een gedragscode waarin het medewerkerprotocol is opgenomen. Hierin zijn de normen binnen ProRail vastgelegd. Fouten in onze bedrijfsvoering kunnen leiden tot claims. Wanneer deze situatie zich voordoet kunnen de gevolgen groot zijn. Daarom volgt het management dit risico actief en hebben we onze aansprakelijkheid verzekerd. De beheerconcessie met het ministerie van Infrastructuur en Milieu stelt specifieke eisen aan het activaregister van ProRail. We voeren continue verbeteringen uit in ons activaregister. Hierbij ligt de nadruk op de interactie tussen de bouwprojecten, het beheer van de activa en de verwerking in de financiële administratie.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
108 | 25-04-2012
Maatschappelijk verslaggevingbeleid Reikwijdte De MVO-verslaglegging strekt zich uit van ProRail tot de keten waarbinnen ProRail actief is. Afhankelijk van de mate van invloed doen wij verslag over het gevoerde beleid en de behaalde prestaties. Alleen de prestatie-indicatoren van ProRail zelf worden verantwoord. Prestaties van deelnemingen laten we buiten beschouwing. Keuze van onderwerpen In dit jaarverslag doen we geen verslag van al onze activiteiten die maatschappelijke verantwoordelijkheid raken. Dat is een bewuste keuze. We beperken ons tot onderwerpen die een grote relevantie en een grote impact hebben voor onze stakeholders. Het resultaat geeft een goed beeld van onze strategie en van de activiteiten die we in 2011 hebben verricht. Alle thema’s die maatschappelijk van belang zijn komen aan bod. De uiteindelijke keuze van onderwerpen hebben de directies van de verschillende bedrijfen stafeenheden van ProRail gemaakt. Hierover hebben we geen contact gehad met onze stakeholders. Keuze prestatie-indicatoren We maken onze prestaties in dit jaarverslag inzichtelijk en meetbaar met prestatie-indicatoren. Dat zijn in de eerste plaats de kernprestatie-indicatoren (KPI’s) die we hebben afgesproken met het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Daarnaast meten we prestaties die we met andere stakeholders hebben afgesproken. Ook die zijn zichtbaar in dit jaarverslag. Alle indicatoren samen spelen een belangrijke rol bij het management en de sturing van de organisatie. En ze geven een goed beeld van onze maatschappelijke doelen en prestaties. Definitie van prestaties Bij het definiëren van de indicatoren heeft ProRail zich gebaseerd op afspraken die we hebben gemaakt met het ministerie van Infrastructuur en Milieu en de andere stakeholders, en daarnaast op relevante internationale standaarden. Het uitgangspunt is telkens dat de indicator op een betrouwbare wijz e moet kunnen worden bepaald. Wanneer dat niet mogelijk is, geven we een schatting. Als dat zo is, melden we dat. Consistentie We streven ernaar om dit jaarverslag consistent te laten zijn met die uit voorgaande jaarverslagen. Daar wijken we alleen van af als nieuwe inzichten daarom vragen. Als dat het geval is, melden we dat. Volgens de GRI-standaarden Het Global Reporting Initiative is een internationale netwerkorganisatie die standaarden heeft opgesteld voor verslaglegging over duurzaamheid en MVO. Ook dit jaarverslag is volgens de GRI standaarden (3.0) opgesteld. Er is in dit jaarverslag een tabel opgenomen met de standaarden voorzien van een toelichting en een verwijzing naar de relevante onderwerpen in het jaarverslag. Toepassingsniveau We hebben het jaarverslag voorgelegd aan het GRI, ter beoordeling van het toepassingsniveau. Dit is vastgesteld op niveau B. In onze groei naar verslaggeving over maatschappelijk verantwoord ondernemen willen we onze maatschappelijke verslaglegging na volgend jaar laten verifiëren door een accountant. In 2011 hebben we de kwaliteit van de informatievoorziening omtrent enkele KPI’s laten onderzoeken door onze accountant.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
109 | 25-04-2012
[RvC]
Bericht van de raad van commissarissen Het jaar 2011 stond voor ProRail in het teken van het structureel verbeteren van de operationele prestaties, tegen lagere kosten, gericht op een zorgeloze reis voor de reiziger en verlader. De raad van commissarissen heeft gedurende het jaar de initiatieven en resultaten van ProRail steeds vanuit dit perspectief beoordeeld.
De raad van commissarissen constateert dat in 2011 ProRail samen met haar partners in het vervoer goede stappen heeft gezet om de prestaties te verbeteren. Zo was de punctualiteit in de treinenloop nog nooit zo hoog als in 2011. Maar tegelijkertijd realiseert de raad van commissarissen zich, met de directie, dat er nog veel verbeteringen nodig zijn. Onder winterse omstandigheden, zoals in februari 2012 is gebleken, maar ook ten aanzien van bijvoorbeeld de klantgerichtheid, de samenwerking met andere partijen actief op het spoor en het realiseren van kostenvoordelen blijven er zich verbetermogelijkheden voor doen. De raad van commissarissen zal zich inzetten om ook in 2012 deze mogelijkheden te benutten. Het werk van de raad van commissarissen De raad van commissarissen houdt toezicht op het beleid van de directie van ProRail en de algemene gang van zaken bij ProRail en staat de directie met advies terzijde. >> Meer lezen [RvC.1] De focus in 2011 In overleg met de raad van commissarissen heeft de directie van ProRail vijf focuspunten voor 2011 vastgesteld. ProRail heeft zich het afgelopen jaar hierop in het bijzonder gericht. >> Meer lezen [RvC.2] Beoordeling van de directie De raad van commissarissen heeft de jaarlijkse collectieve en individuele doelstellingen voor de directie vastgesteld. De raad van commissarissen bespreekt de geleverde prestaties na afloop van het jaar met de directie. >> Meer lezen [RvC.3] Afscheid van de heer Klerk Per 1 februari 2011 is de heer Klerk om gezondheidsredenen teruggetreden als president-directeur van ProRail. De raad van commissarissen bedankt de heer Klerk voor zijn persoonlijke toewijding en inzet voor ProRail. Afscheid van de heer den Dulk en de heer Broekhuizen De heer den Dulk en de heer Broekhuizen zijn in 2011 afgetreden als commissaris van ProRail. De raad van commissarissen dankt hen beide voor hun inzet en bijdrage aan het functioneren van de raad van commissarissen gedurende afgelopen jaren. Dank aan de medewerkers De raad van commissarissen bedankt alle medewerkers van ProRail voor de inzet die zij in 2011 geleverd hebben.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
110 | 25-04-2012
[RvC.1] Het werk van de raad De raad van commissarissen houdt toezicht op het beleid van het bestuur en de algemene gang van zaken bij ProRail. De Raad staat daarnaast de directie met advies terzijde. De raad van commissarissen is verantwoordelijk voor de beoordeling van de directieleden. De raad van commissarissen geeft de accountant opdracht voor de controle van de jaarstukken.
De raad van commissarissen handelt op basis van de bevoegdheden die in de statuten zijn omschreven. Een actuele versie van deze statuten staat op www.prorail.nl. Perspectief De raad van commissarissen houdt toezicht op het beleid van ProRail. En ziet toe op de waarborging van publieke belangen. De raad van commissarissen treedt op als schakel in de toezichtketen van de overheid en heeft regelmatig contact met de aandeelhouder. Reguliere activiteiten De raad van commissarissen bespreekt in de loop van elk jaar de kwartaalrapportages, het risicomanagement en de beheersing van de toprisico’s, de strategie, het audit jaarplan en de interne audits, veiligheid en duurzaamheid, investeringsvoorstellen en grondtransacties en het businessplan van ProRail. Behalve deze reguliere informatiestromen van de directie, beschikt de raad over eigen informatiebronnen: de rapportages en gesprekken met de accountant en de ondernemingsraad, en werkbezoeken. Nieuwe commissarissen krijgen een uitgebreide introductie in en kennismaking met de spoorsector. Voorbereiding van de besluitvorming De raad van commissarissen heeft drie commissies ingesteld die de besluitvorming voorbereiden: de auditcommissie, de remuneratiecommissie en de selectie- en benoemingscommissie. De voorzitter van de raad van commissarissen onderhoudt intensief contact met de president-directeur. >> Het verslag van de auditcommissie lezen [RvC.4.1] >> Het verslag van de remuneratiecommissie lezen [RvC.4.2] >> Het verslag van de selectie- en benoemingscommissie lezen [RvC.4.3] Vergaderfrequentie In 2011 is de raad van commissarissen in zeven reguliere vergaderingen bijeen geweest. Bij alle vergaderingen was de raad van commissarissen voltallig aanwezig. De raad van commissarissen is gewoon te vergaderen in aanwezigheid van de voltallige directie van ProRail. De auditcommissie kwam in 2011 vijf keer bijeen, de selectie- en benoemingscommissie eenmaal en twee maal in een gecombineerde vergadering met de remuneratiecommissie. De remuneratiecommissie kwam naast de gecombineerde vergaderingen nog driemaal bijeen. Samenstelling De raad van commissarissen bestaat uit vijf leden. De kwaliteiten en ervaringsgebieden van de leden moeten recht doen aan de uitdagingen waarvoor ProRail zich in de komende jaren geplaatst ziet: algemeen management, financiën, sociaaleconomisch beleid (waaronder personeelsbeleid en
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
111 | 25-04-2012
medezeggenschap), overheidsorganisaties, infrastructuur, technologie en ICT, klanten, en veiligheid en milieu. >> Meer lezen over de leden [RvC.1.1] Raad van commissarissen als werkgever De Nederlandse Staat is enig aandeelhouder van ProRail. De Staat bepaalt op basis van deze aandeelhoudersrol het beloningsbeleid voor de directie van ProRail.
Benoemingen in 2011 De minister van Infrastructuur en Milieu, de aandeelhouder van ProRail, benoemt de c ommissarissen van ProRail. In 2011 benoemde de minister twee nieuwe commissarissen: de heer Timmermans en mevrouw Helthuis. De nieuwe commissarissen hebben kennis en ervaring op het gebied van klantgerichtheid, financiën en infrastructuur. De heer Den Dulk en de heer Broekhuizen zijn in de aandeelhoudersvergadering van 2011 afgetreden. Per 1 mei 2011 is mevrouw Zuiderwijk-Jacobs, na een interim-periode als president-directeur van ProRail, opnieuw toegetreden tot de raad van commissarissen. Zelfevaluatie De commissies uit de raad van commissarissen hebben naar het oordeel van de raad van commissarissen gedurende het verslagjaar op actieve wijze uitvoering gegeven aan hun taak. Hiermee werd een belangrijke bijdrage geleverd aan de invulling van de toezichthoudende verantwoordelijkheid van de raad van commissarissen. De raad van commissarissen heeft een schriftelijke zelfevaluatie uitgevoerd. Onderwerpen die hierbij aan de orde kwamen betroffen werkatmosfeer en onderlinge samenwerking, deskundigheid van de leden van de raad, samenwerking met de directie, werk van de raad en de rol van de voorzitter van de raad. De Raad heeft in december 2011 deze onderwerpen in een separate bijeenkomst uitvoerig met elkaar besproken. Met name kwam hierbij aan de orde de wijze waarop de Raad de adviesrol aan de directie verder vorm kan geven. Naar aanleiding van de zelfevaluatie heeft de raad van commissarissen als aandachtpunt voor 2012 geformuleerd het regelmatig evalueren van de vergaderingen van de raad en het intensiever coachen van de leden van de directie.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
112 | 25-04-2012
25-04-2012
[RvC.1.1] Naam
Commissies
De heer M.A.M. Boers ma
selecti e- en beno emin gscommissie (voorzit ter)
president-co mmissaris
remun eratieco mmissie
Datum van
Uiterste datu m
benoeming
van aftreden
3 sept. 2009
AvA 2022
auditcommissi e Mevrouw J.G .H. Helthu is
auditcommissi e
13 april 2011
AvA 2023
De heer W.E. Kooijman
remun eratieco mmissie
21 feb. 2007
AvA 2013
selecti e- en beno emin gscommissie
3 sept. 2009 (herbeno emin g)
De heer P.T.H . Timmermans
auditcommissi e (voorzitt er)
13 april 2011
AvA 2023
Mevrouw C.J .G. Zuiderwijk-J acobs
remun eratieco mmissie (voorzitter)
1 juli 2001
AvA 2012
selecti e- en beno emin gscommissie
1 mei 2011 (herbeno emin g)
De algemene vergadering van aandeelhouders benoemt de leden van de raad van commissarissen, op voordracht van de raad van commissarissen. De benoemingsperiode is vier jaar. Op grond van de statuten kan een persoon maximaal 12 jaar commissaris van ProRail zijn.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
113 | 25-04-2012
[RvC.2] De focus in 2011 In overleg met de raad van commissarissen heeft het bestuur van ProRail vijf focuspunten voor 2011 vastgesteld. Daarop heeft ProRail zich het afgelopen jaar in het bijzonder gericht.
Vijf focuspunten De raad van commissarissen meent dat ProRail zich op basis van de realisatie van deze vijf focuspunten zal ontwikkelen tot een meer klantgericht en dienstbaar bedrijf. 1 Klantgerichter De directie heeft maatregelen genomen waardoor de vervoersbedrijven en hun klanten, de reiziger en verlader, meer centraal komen te staan in het dagelijks werk. ProRail is gestart met een informatiecampagne voor reizigers over werk aan het spoor. Klanten worden uitgenodigd op relatiedagen; consumentenorganisaties kunnen ProRail direct aanspreken en adviseren in het Landelijk Overleg Consumentenbelangen Openbaar Vervoer. Er is gestart met een klantenpanel waar ProRail onmiddellijk feedback krijgt van de klanten op alle processen. De tijden van de publieksservice zijn verruimd. Veel aandacht wordt gegeven aan de cultuurverandering bij ProRail. De cultuur van ProRail moet meer gericht zijn op het continu leveren van een zorgeloze reis voor reiziger en verlader. 2 Operational excellence De directie wil de prestaties van ProRail verbeteren. De doelen: een robuust spoorsysteem en effectief optreden bij calamiteiten. De directie is aan de slag gegaan om te leren van afgelopen winters en de brand in de verkeersleidingpost begin 2011. 3 Financiële taakstellingen Alle activiteiten van ProRail die niet gericht zijn op de kerntaken en efficientie in de bedrijfsvoering, zijn of worden beëindigd. Zo zijn in overleg met de raad van commissarissen de activiteiten op het gebied van elektrisch rijden afgebouwd en is er gestuurd op besparing van de inhuurkosten en medewerkersaantallen. 4 Prestatiegerichte aansturing De directie heeft het prestatiedashboard van ProRail aangescherpt. Het doel is om beter aan te sluiten bij de wensen van de vervoerders en regionale en lokale relaties en daarnaast wordt de reiziger meer centraal gesteld. 5 Robuuster spoorsysteem De directie werkt aan een robuuster spoorsysteem, samen met NS en andere vervoerders. In 2012 wordt een uitwerking gemaakt van het concept naar concrete werkprocessen en maatregelen. Speciale aandacht De raad van commissarissen heeft in 2011 speciale aandacht gegeven aan de volgende onderwerpen: de relatie met de aandeelhouder en het aanspreekbaar zijn op de prestaties van ProRail de behandeling van projecten en investeringsvoorstellen in de raad van commissarissen herfst- en wintermaatregelen cultuurverandering gericht op klant en reiziger het onderzoek dat de Algemene Rekenkamer heeft uitgevoerd naar de besteding van spoorbudgetten.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
114 | 25-04-2012
De aanbevelingen van de Algemene Rekenkamer worden door de raad van commissarissen herkend. Op het vlak van transparantie en bedrijfsvoering zijn en worden al stappen ter verbetering genomen. De maatregelen gericht op de aanbevelingen gericht op cultuur krijgen aandacht, maar vragen ook een lange adem.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
115 | 25-04-2012
[RvC.3] Beoordeling van de directie De raad van commissarissen heeft de jaarlijkse collectieve en individuele doelstellingen voor de directie vastgesteld. De raad van commissarissen bespreekt de geleverde prestaties na afloop van het jaar met de directie.
De raad van commissarissen is van mening dat de directie in 2011 een goede start heeft gemaakt met de aanpak van de focuspunten die ertoe moeten leiden dat de prestaties van ProRail structureel verbeteren. Verandering vergt een lange adem. Scherpte en aandacht voor het daadwerkelijk implementeren en realiseren van noodzakelijke verbetermaatregelen blijven nodig. The proof of the pudding is in the eating. In de winter van 2012 bleek dat de wintermaatregelen nog niet afdoende zijn en er nog stappen gezet moeten worden om de prestaties te verbeteren. De samenstelling van de directie Per 1 januari is de heer Dirix aangetreden als statutair bestuurder: directeur Operatie. Per februari 2011 is de heer Klerk teruggetreden uit de directie in verband met zijn gezondheidstoestand. Om in de ontstane vacature te voorzien is per 5 januari 2011 mevrouw Zuiderwijk-Jacobs, tot dat moment lid van de raad van commissarissen, benoemd als tijdelijk statutair bestuurder en per 1 februari 2011 als voorzitter van het bestuur. De raad van commissarissen heeft alles in het werk gesteld om een geschikte kandidaat te vinden en daarmee de interim-periode zo kort mogelijk te laten duren. Per 11 april 2011 is mevrouw Gout-van Sinderen aangetreden als president-directeur. Met de benoeming van de nieuwe president-directeur zijn alle functies in het directieteam vervuld en is de continuïteit van de directie van de onderneming geborgd.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
116 | 25-04-2012
[RvC.4.1] Verslag van de auditcommissie De auditcommissie houdt zich bezig met de kwaliteit van de financiële informatievoorziening, risicomanagement en ICT. Daarnaast richt ze zich op de transparantie en betrouwbaa rheid van toekomstgerichte en niet-financiële informatie. De auditcommissie bestaat uit drie leden.
Kwaliteit van de informatievoorziening De auditcommissie heeft in 2011 drie keer overlegd met de accountant. Besproken zijn de uitkomsten van de jaarrekeningcontrole, de controlestrategie voor 2011 en de resultaten uit de interim-controle. De directie vertaalt bevindingen van de accountant naar verbeteracties. De auditcommissie houdt de voortgang van deze verbeteracties in de gaten. Dat doet ze aan de hand van kwartaalrapportages van de directie. Belangrijke aandachtspunten betrouwbare registratie van activa nadat bouwprojecten zijn afgerond assurance-verklaring op de kernprestaties, om meer zekerheid te krijgen over de kwaliteit van onze informatievoorziening nieuwe borgings- en beheersingsmaatregelen tegen fraude. Overleg De auditcommissie heeft in 2011 regelmatig overlegd met het hoofd van de afdeling Corporate Audit. In deze besprekingen zijn de auditresultaten geëvalueerd, de monitoring en opvolging van verbeteracties besproken en het op risico’s gebaseerde auditjaarplan voor 2012 vastgesteld. Ook heeft de auditcommissie besloten om de intern beschikbare capaciteit voor audits te verhogen. Volgens de auditcommissie verloopt de samenwerking tussen de afdeling Corporate Audit en de accountant goed. Risicomanagement Jaarlijks bespreekt de directie de toprisico’s met de auditcommissie. Tevens wordt dan gesproken over hoe deze risico's worden beheerst. Ook over de voortgang rapporteert de directie aan de auditcommissie. Risk committee De risk officer bewaakt het proces van risicobeheersing, en rapporteert onafhankelijk aan het risk committee. Het risk committee bestaat uit de leden van de directie, de hoofden Control en Corporate Audit en de risk officer. De auditcommissie constateert dat er binnen ProRail steeds meer begrip en betrokkenheid is voor risicomanagement en interne beheersing. Financieel beleid Aan de hand van de kwartaalrapportages heeft de auditcommissie de financiële en niet-financiële prestaties van ProRail besproken. De commissie had dit jaar vooral aandacht voor de fte-aantallen en inhuurbezetting, de spreiding van de werkzaamheden over het jaar én de besteding van budgetten. Spreiding van kosten De auditcommissie besprak met de directie het belang van het spreiden van kosten gedurende het jaar. Uit analyse blijkt dat de belangrijkste oorzaken en verbetermaatregelen liggen in: betere spreiding van de treinvrije perioden over het jaar betere planning van de werkzaamheden aan het spoor.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
117 | 25-04-2012
De auditcommissie blijft de verbeteringen op dit terrein de komende jaren volgen. Budgetten De auditcommissie constateerde dat de directie het budget voor onderhoud, voor wintergerelateerde maatregelen en voor de overdracht van reisinformatie aan NS zo efficiënt mogelijk wil gebruiken. Een belangrijke uitdaging in ons financieel beleid is het inpassen van de verschillende financiële taakstellingen in de meerjarenplanning. De auditcommissie heeft overlegd met de directie over de invulling van voorgenomen efficiëntiebesparingen. Prestatiedashboard Tot slot heeft de auditcommissie het aangescherpte prestatiedashboard van ProRail besproken. Dit aangescherpte dashboard weerspiegelt het beleid dat is gericht op de reizigers, de prestaties van regionale lijnen en de punctualiteit van deze regionale lijnen en de goederenvervoerders.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
118 | 25-04-2012
[RvC.4.2] Verslag van de remuneratiecommissie De remuneratiecommissie stelt het beloningsadvies voor de vijf directieleden op en voert de jaarlijkse beoordelingsgesprekken met de leden van de directie. Het advies legt ze ter besluitvorming voor aan de raad van commissarissen. De remuneratiecommissie bestaat uit drie leden.
Vatstellen van de bezoldiging De algemene vergadering van aandeelhouders van ProRail stelt het beleid voor de bezoldiging van het bestuur vast. Voordat de aandeelhouder dit beleid vaststelt, overlegt zij met de raad van commissarissen. De Corporate governance code schrijft voor dat de raad, op advies van de remuneratiecommissie, het remuneratierapport opstelt voor de directie van ProRail. Binnen het remuneratiebeleid stelt de raad, weer op advies van de remuneratiecommissie, het vaste en het variabele deel van het inkomen vast. Aan het begin van elk jaar komen de raad en de directie een prestatiecontract overeen voor het variabele gedeelte. Bezoldigingsbeleid is aangepast in 2011 De aandeelhouder stelt het beleid voor de bezoldiging van het bestuur vast, op grond van de statuten van Railinfratrust B.V., de moederonderneming van ProRail B.V. In de aandeelhoudersvergadering van 13 april 2011 heeft de aandeelhouder het bezoldigingsbeleid aangepast, na overleg met de raad van commissarissen. Hoe ziet het bezoldigingsbeleid eruit? De aandeelhouder heeft besloten dat Railinfratrust, en daarmee ProRail, volgens het Staatsdeelnemingenbeleid in de categorie Publiek valt. Om de hoogte van de beloning te bepalen voor bestuurders in de categorie Publiek, zal worden aangesloten bij de nieuwe Wet Normering Topinkomens (WNT). Opbouw Remuneratiebeleid Het remuneratiepakket van de directie bestaat uit een vast en variabel deel. De hoogte van de variabele beloning wordt bepaald door de individuele resultaten van de directieleden én door de prestaties van ProRail als geheel. De resultaatafspraken die de remuneratiecommissie met de directie maakt, laten de focus van het bedrijf zien. Ze bestaan uit operationele doelstellingen – gericht op het structureel verbeteren van de prestaties van ProRail – en doelstellingen die ervoor zorgen dat ProRail zich ontwikkelt tot een klantgericht en dienstbaar bedrijf. Variabele beloning gefaseerd afgeschaft In 2011 heeft de raad van commissarissen besloten de variabele beloning van de directie, die voorheen maximaal 16% van het brutosalaris betrof, in drie stappen af te schaffen en fasegewijs op te nemen in het vaste salaris. In januari 2011 is het eerste deel van 5% opgenomen in het salaris van de betreffende directieleden. Het overige deel blijft voorlopig nog onderdeel van de variabele beloning. Per 1 januari 2013 is de volledige variabele beloning opgenomen in het vaste salaris.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
119 | 25-04-2012
Functiezwaarte De functiezwaarte van de directiefuncties zijn op basis van de Hay-systematiek gewogen. ProRail kent schalen met een minimum en een maximum. Bezoldiging directie in 2011 Bij de bezoldiging van de directie in 2011, heeft er twee keer een indexering plaatsgevonden van 1% van het vaste inkomen: in januari 2011 en in maart 2011. De eerste indexering is gekoppeld aan de eerdere CAO-verhoging van maart 2010. De tweede indexering is gekoppeld aan de CAO-verhoging van maart 2011. De bezoldiging van de statutaire bestuurders van ProRail in 2010 en 2011
De raad van commissarissen van ProRail besluit naar verwachting in mei 2012 over de toekenning van (een deel van) de variabele beloning van de leden van de directie van ProRail. Dit betekent dat de hoogte van de variabele beloning niet kan worden opgenomen in het jaarverslag 2011, dat in maart 2012 is vastgesteld. De raad van commissarissen van ProRail vindt transparantie ook op het gebied van de variabele beloning van de directie van belang. Daarom zal de raad van commissarissen het besluit over de toekenning van (een deel van) de variabele beloning samen met een motivatie op de website van ProRail opnemen. Vanzelfsprekend geldt daarbij dat het door de raad van commissarissen te nemen besluit zal passen binnen het beloningsbeleid zoals dat door de aandeelhouder van ProRail (de Nederlandse Staat) is vastgesteld en andere wet- en regelgeving op dit gebied. Lease auto Aan de leden van de directie wordt een leaseauto ter beschikking gesteld als representatieve en flexibele vorm van mobiliteit. Bruto onkostenvergoeding De raad van commissarissen heeft besloten dat de directie per 1 juli 2011 in aanmerking komt voor een bruto onkostenvergoeding. Daarmee is de netto onkostenvergoeding van EUR 60 per maand vervallen per 1 juli 2011. Arbeidsovereenkomsten Volgens de Corporate governance code worden nieuwe statutaire bestuurders benoemd voor een termijn van maximaal vier jaar. Na afloop van een eerste termijn kan bij goed functioneren een bestuurder worden herbenoemd voor nieuwe termijnen van maximaal 4 jaar. Dit uitgangspunt is toegepast op de per 6 september 2009 benoemde statutair bestuurder de heer Steeghs, bij de per 1 januari 2011 nieuw benoemde statutair bestuurder de heer Dirix en bij de per 11 april 2011 benoemde statutair bestuurder mevrouw Gout- van Sinderen.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
120 | 25-04-2012
Beloning raad van commissarissen De vergoeding van de raad bestaat uit een vaste, jaarlijkse vergoeding. Daarnaast ontvangen de leden van de audit-, de remuneratie- en de selectie- en benoemingscommissie een vergoeding per vergadering. De algemene vergadering van aandeelhouders stelt de vergoeding van de raad van commissarissen vast. ProRail heeft geen leningen verstrekt aan leden van de raad. Volgens de regels van behoorlijk bestuur is de beloning van de leden van de Raad niet afhankelijk van de prestaties van ProRail.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
121 | 25-04-2012
[RvC.4.3] Verslag van de selectie- en benoemingscommissie Deze commissie houdt zich bezig met de selectie, benoeming en opvolging van commissarissen en leden van de directie. De selectie- en benoemingscommissie bestaat uit drie leden en bereidt de besluitvorming van de raad voor.
Het beleid De raad van commissarissen streeft ernaar de relevante kennisgebieden aanwezig te hebben binnen de raad en de directie. Daarnaast streeft de raad naar een gemengde samenstelling van de raad en de directie. Activiteiten in 2011 In december 2010 heeft de toenmalige president-directeur van ProRail, de heer Klerk, aangegeven dat hij in verband met zijn gezondheidstoestand wenste terug te treden uit de directie per 1 februari 2011. Om in de ontstane vacature is voorzien is per 5 januari 2011 mevrouw Zuiderwijk-Jacobs, tot dat moment lid van de raad van commissarissen, benoemd als tijdelijk statutair bestuurder, en per 1 februari 2011 als voorzitter van de directie. De beloning van mevrouw Zuiderwijk-Jacobs valt binnen het door de aandeelhouder vastgestelde beloningsbeleid en kende geen variabele component. De minister van Infrastructuur en Milieu heeft per 11 april 2011 mevrouw Gout-van Sinderen op voordracht van de raad van commissarissen benoemd als president-directeur van ProRail. Mevrouw Goutvan Sinderen heeft ruime ervaring in publieke dienstverlening en expertise in operationele processen en de vertaling van strategie naar operatie. De benoeming van mevrouw Gout-Van Sinderen levert een bijdrage aan de gewenste gemengde samenstelling van de directie. De beloning van mevrouw Gout -Van Sinderen valt binnen het door de aandeelhouder vastgestelde beloningsbeleid en kent geen variabele component. Tijdens de aandeelhoudersvergadering in maart 2012 treedt mevrouw Zuiderwijk-Jacobs op grond van het rooster van aftreden af als lid van de raad van commissarissen. De selectie- en benoemingscommissie is medio 2011 gestart met het proces voor het vinden van een geschikte opvolger voor haar. Een actueel overzicht van de samenstelling van de raad van commissarissen is te vinden op www.prorail.nl.
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
122 | 25-04-2012
Personalia In onderstaand overzicht zijn de personalia van de directie samengevat. De peildatum is 31 december 2011. Alle leden van de directie hebben de Nederlandse nationaliteit.
Mevrouw M.W. Gout-van Sinderen (1954) President-directeur (per 11 april 2011) Nevenfuncties: Commissaris bij woningcorporatie Ymere, Amsterdam Lid Raad van Toezicht Haagse Hogeschool
H.P.M.G. Steeghs (1957) Directeur Financiën (per 6 september 2009)
P.M.E. Dirix (1969) Directeur Operatie (per 1 januari 2011)
P.E.M. Buck (1952) Directeur Projecten (per 1 april 2009) Nevenfuncties Lid Corporate Tenderboard van Rijkswaterstaat Voorzitter Bestuur van de Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden en Ondernemen
P. Kraaijeveld (1968) Directeur Vervoer en Dienstregeling (per 1 april 2009)
nawwara
ProRail Jaarverslag 2011
25-04-2012
123 | 25-04-2012
Raad van commissarissen ProRail B.V. Peildatum 31 december 2011
M.A.M. Boersma (1947) President-commissaris (per 1 februari 2010) Beroep/functie: onafhankelijk adviseur Nevenfuncties Voorzitter Raad van Toezicht VieCuri Medisch Centrum voor Noord-Limburg Lid raad van commissarissen Post NL Voorzitter raad van commissarissen Telegraaf Media Groep Non-executive Director Neste Oil Corporation, Finland Chairman Board Prometheus-Energy Group,USA W.E. Kooijman (1950) Commissaris (per 21 februari 2007) Beroep/functie: Executive Vice President Human Resources & Industrial Relations KLM Nevenfuncties Bestuursvoorzitter bij NVP (Nederlandse Vereniging voor Personeelsmanagement & Organisatieontwikkeling) Commissaris bij B&A Voorzitter van het bestuur van de Stichting Administratiekantoor Aandelen Gebroeders Van Beek b.v. Mevrouw C.J.G. Zuiderwijk-Jacobs (1962) Commissaris (per 1 juli 2001) Beroep/functie: Zelfstandig adviseur Nevenfuncties: Commissaris DNWB (Delta Netwerk Bedrijf) Lid visitatie commissie Nederlandse musea Mevrouw J.G.H. Helthuis (1962) Commissaris (per 13 april 2011) Beroep/functie Directievoorzitter Monuta Holding N.V. Nevenfuncties: Bestuurslid BGNU (Branchevereniging Gecertificeerde Nederlandse Uitvaartondernemingen) P.T.H. Timmermans (1961) Commissaris (per 13 april 2011) Beroep/functie CEO AWT Group
nawwara ProRail Jaarverslag 2011
124 | 20-01-2012
Versie 09-02-2012
GRI-tabel (Global Reporting Initiative) Code
Indicator
1
Strategie en analyse
1.1
Een verklaring van de hoogste beslissingsbevoegden van de organisatie Beschrijving van belangrijke gevolgen, risico's en mogelijkheden
Significante veranderingen tijdens de verslagperiode wat betreft omvang, structuur of eigendom Onderscheidingen tijdens de verslagperiode toegekend Verslagparameters
3.1
Verslagperiode
vol
Jaar 2011
3.2
Datum van het meest rec ente verslag
vol
22 maart 2011
3.3
Verslaggevingcyclus
vol
Jaarlijks
2.10
vol
ProRail BV
Er zijn geen significante veranderingen geweest tijdens de verslagperiode Bouwprojecten
nawwara ProRail Jaarverslag 2011
125 | 20-01-2012
Versie 09-02-2012
Code
Indicator
Niveau
3.4
Contactpunt vragen
vol
3.5
Proces voor het bepalen van de inhoud van het verslag Afbakening van het verslag.
vol
3.6 3.7 3.8
3.9
vol
Ver meld eventuele specifieke beperkingen voor de vol reikwijdte of afbakening van het verslag. Basis voor verslaggeving over samenwerkings vol verbanden, dochterondernemingen in gedeeltelijk eigendom, gehuurde faciliteiten, uitbestede activiteiten of andere entiteiten die de vergelijkbaarheid tussen verschillende verslagperioden of verslaggevende organisaties aanzienlijk beïnvloeden.
Beleid en huidige praktijk met betr ekking tot het betrekken van ex terne assurance van het verslag.
vol
Maatschappelijk verslaggevingbeleid
3.11
Toelichting www.ProRail.nl
De technieken en ber ekeningsgrondslagen voor vol gegevensmetingen Uitleg over de gevolgen van eventuele vol herformuleringen van eerder verstrekte informatie. Significante veranderingen ten opzichte van vorige vol verslagperiodes ten aanzien van reikwijdte, afbakening of meetmethoden die voor het verslag zijn toegepast.
3.10
Pagina
Maatschappelijk verslaggevingbeleid
Bestuursstructuur 4.1
Bestuursstructuur
vol
Corporate governance
4.2
Heeft de voorzitter van het hoogste bestuurslichaam een leidinggevende rol.
vol
Corporate governance structuur
nawwara ProRail Jaarverslag 2011
126 | 20-01-2012
Versie 09-02-2012
Code
Indicator
Niveau
Verwijzing
4.3
Aantal onafhankelijke en/of niet-leidinggevende leden van het hoogste bestuurslichaam Mechanismen die aandeelhouders en medewerkers de gelegenheid geven om aanbevelingen te doen aan of medezeggenschap uit te oefenen op het hoogste bestuurslichaam.
niet
Corporate governance structuur Ondernemingsraad
4.4
vol
4.5
Een koppeling tussen vergoedingen voor leden van vol het hoogste bestuurslichaam, topmanagers en leidinggevenden (met inbegrip van vertrekregelingen) en de prestaties van de organisatie (met inbegrip van sociale en milieugerelateerde prestaties).
Verslag van de remuneratiecommissie
4.6
Processen waarmee het hoogste bestuurslichaam waarborgt dat strijdige belangen worden vermeden. Proces voor het bepalen van de kwalificaties en expertise van de leden van het hoogste bestuurslichaam voor het sturen van de strategie van de organisatie aangaande economische, milieugerelateerde en sociale onderwerpen.
vol
Corporate governance structuur
vol
Corporate governance structuur
Missie- of beginselverklaringen, gedragscodes en uitgangspunten die van belang zijn voor de economische, milieugerelateerde en sociale prestaties. Procedures van het hoogste bestuurslichaam voor het overzien van de inventarisatie en het beheer door de organisatie van economische, milieugerelateerde en sociale prestaties, met inbegrip van relevante risico’s.
vol
Corporate governance code
4.7
4.8
4.9
vol
Corporate governance structuur, Perspectief van toezicht
Pagina
Toelichting ProRail heeft een two tier structuur. Indicator is niet van toepassing. Alle aandelen zijn indirect in handen van de Nederlandse staat. Er zijn geen minderheidsaandeelhouders. Medewerkers worden vertegenwoordigd door de ondernemingsraad en de vakbonden.
Nederlandse Corporate governance code
nawwara ProRail Jaarverslag 2011
127 | 20-01-2012
Versie 09-02-2012
Code
Indicator
4.10
Processen voor het evalueren van de eigen vol prestaties van het hoogste bestuurslichaam, in het bijzonder betreffende economische, milieugerelateerde en sociale prestaties.
Corporate governance structuur, Perspectief van toezicht
4.11
Toepassing van het voorzorgsprincipe
vol
Risico management, compliance-risico's
4.12
Extern ontwikkelde economische, milieugerelateerde en sociale handvesten, principes of andere initiatieven. Lidmaatschap van verenigingen (zoals brancheverenigingen) en/of nationale/internationale belangenorganisaties
vol
ProRail kent geen extern ontwikkelde handvesten, principes of andere initiatieven van dien aard.
vol
Union Internationale des Chemins de Fer (UIC), Rail Net Europe (RNE), European Rail Infrastructure Managers (EIM), Rail Cargo Information Netherlands, Railforum, Railnet Europe, Rijksprojectenacademie, Kennis in het Groot (KING), Stichting Bouwpluim, Curnet, Stichting Bouwen met Staal, Betonvereniging, Bouwr eflectie, RailAlert, Centrum Ondergronds Bouwen, Raad voor Rijksvastgoed, Stichting Klimaatvriendelijke Aanbesteden en Ondernemen, Dutch Innovation Centre for Electric Road Transport
Lijst van groepen belanghebbenden die de organisatie heeft betrokken. Basis voor inventarisatie en selectie van belanghebbenden Benadering van het betrekken van belanghebbenden. De voornaamste onderwerpen en vraagstukken die naar voren zijn gekomen door de betrokkenheid van belanghebbenden en hoe de organisatie hierop heeft ger eageerd
Directe economische waarden die zijn gegener eerd en gedistribueerd Financiële implicaties en andere risico’s en mogelijkheden voor de activiteiten van de organisatie als gevolg van klimaatverandering. Dekking van de verplichtingen in verband met het vastgestelde uitkeringenplan van de organisatie.
vol
EC4
Significante financiële steun van een overheid.
vol
EC5
Spreiding in de verhouding tussen het standaard aanvangssalaris en het lokale minimumloon op belangrijke bedrijfslocaties. Beleid, methoden en deel van uitgaven betreffende lokaal gevestigde leveranciers op belangrijke bedrijfslocaties.
niet
Procedures voor lokale personeelswerving en aandeel van het topkader dat afkomstig is uit de lokale gemeenschap op belangrijke bedrijfslocaties.
niet
EC1 EC2
EC3
EC6
EC7
vol
vol
niet
Effectieve bestedingen, Jaarrekening Milieubeleid
Pagina
Toelichting
De huidige verkenningen zijn nog niet zover dat een kwantitatieve impact voor ProRail bepaald is.
Niet in de balans opgenomen r egelingen, pensioenverplichtingen Effectieve bestedingen, Bedrijfsopbrengsten, Investeringsbijdragen, exploitatiebijdragen Activiteiten vinden alleen plaats in Nederland. ProRail rapporteert niet specifiek op deze indicator. ProRail is alleen in Nederland actief. Onze werkzaamheden worden verricht vanuit het hoofdkantoor in Utrecht en de vier regi o's. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen nationaal en lokaal gevestigde leveranciers. ProRail is alleen in Nederland actief en werft personeel in heel Nederland voor functies in Utrecht en in de vier regio's. ProRail rapporteert niet specifiek op deze indicator.
nawwara ProRail Jaarverslag 2011
129 | 20-01-2012
Versie 09-02-2012
Code
Indicator
Niveau
Verwijzing
EC8
Ontwikkeling en gevolgen van investeringen in infrastructuur en diensten die voornamelijk ten behoeve van het algemeen nut worden geboden door middel van verplichtingen van commerciële aard, dan wel in natura of pro bono.
niet
EC9
Inzicht in en beschrijving van significante indirecte economische gevolgen, waaronder de omvang ervan. Milieu prestatie indicatoren
vol
Treinen op tijd, verstoringen verholpen
DMA milieu
vol
Groen spoor
Totale hoeveelheid gebruikte materialen naar gewicht of volume.
deels
Groen spoor
EN2
Percentage van de gebruikte materialen dat bestaat uit afval uit externe bronnen
niet
EN3
Direct energieverbruik door primaire energiebron.
vol
Energieverbruik
EN4
Indirect energieverbruik door primaire bron.
vol
Energieverbruik
EN5
Energie die bespaard is door besparingen en vol efficiëntieverbeteringen. Initiatieven ten behoeve van energie-efficiëntie of vol op duurzame energie gebaseerde producten en diensten, evenals verlagingen van de energie-eisen als resultaat van deze initiatieven.
Energieverbruik
Initiatieven ter verlaging van het indirecte energieverbruik en reeds gerealiseerde verlaging.
Energieverbruik
EN7
vol
Toelichting ProRail heeft geen actief beleid ter bevordering van het algemeen nut, aangezien we grotendeels gefinancierd zijn met publieke gelden.
EN1
EN6
Pagina
Energieverbruik
Inkopen voor beheer en bouw worden verricht door leveranciers. Met CO2 -prestatieladder stimuleert ProRail leveranciers vanuit ketenverantwoordelijkheid. Inkopen voor beheer en bouw worden verricht door leveranciers. Met CO2 -prestatieladder stimuleert ProRail leveranciers vanuit ketenverantwoordelijkheid.
nawwara ProRail Jaarverslag 2011
130 | 20-01-2012
Versie 09-02-2012
Code
Indicator
Niveau
EN8
Totale wateronttrekking per bron.
niet
EN9
Waterbronnen waarvoor wateronttrekking significante gevolgen heeft. Percentage en totaal volume van gerecycled en hergebruikt water. Locatie en oppervlakte van land dat eigendom is, gehuurd wordt, beheerd wordt in of grenst aan beschermde gebieden en gebieden met een hoge biodiversiteitwaarde buiten beschermde gebieden.
niet
vol
Natuur & landschap
EN12
Significante gevolgen van activiteiten, producten en diensten op de biodiversiteit in beschermde gebieden en gebieden met een hoge biodiversiteitwaarde buiten beschermde gebieden.
deels
Natuur & landschap
EN13
Beschermde of herstelde habitats.
niet
EN14
Strategieën, huidige maatregelen en toekomstige plannen voor het beheersen van de gevolgen van de biodiversiteit. Aantal op de rode lijst van de IUCN vermelde soorten en soorten op nationale beschermingslijsten met habitats in gebieden binnen de invloedssfeer van bedrijfsactiviteiten, ingedeeld naar hoogte van het risico van uitsterven.
vol
Totale directe en indirecte emissie van broeikasgassen naar gewicht. Ander e relevante indirecte emissie van broeikasgassen naar gewicht. Initiatieven ter verlaging van de emissi e van broeikasgassen en ger ealiseerde verlagingen.
vol
EN10 EN11
EN15
EN16 EN17 EN18
Verwijzing
Pagina
Toelichting ProRail onttrekt geen water direct van bronnen. De indicator is niet materieel voor ProRail
niet
Natuur & landschap
niet
CO2 -voetafdruk
niet vol
ProRail rapporteert niet op deze indicator.
CO2 -voetafdruk, CO2 prestatieladder
nawwara ProRail Jaarverslag 2011
131 | 20-01-2012
Versie 09-02-2012
Code
Indicator
Niveau
EN19
Emissie van ozonafbrekende stoffen naar gewicht.
niet
ProRail rapporteert niet op deze indicator.
EN20
NO, SO en ander e significante luchtemissies naar type en gewicht. Totale waterafvoer naar kwaliteit en bestemming.
niet
ProRail rapporteert niet op deze indicator.
niet
EN22
Totaalgewicht afval naar type en verwijderingmethode.
niet
EN23
Totaal aantal en volume van significante lozingen.
niet
Waterafvoer van stations is relevant. ProRail rapporteert niet op deze indicator. Afvalverwijdering van stations en in bouw projecten is uitbesteed aan derden. ProRail rapporteert niet op deze indicator. Lozingen zijn relevant met name op emplacementen. Geconstateerde lozingen zijn onderdeel van milieuovertredingen.
EN24
Gewicht van getransporteerd, geïmporteerd, geëxporteerd of verwerkt afval dat als gevaarlijk geldt op grond van bijlage I, II, III en VIII van de Conventie van Bazel en het percentage afval dat internationaal is getransporteerd.
niet
EN25
Benaming, grootte, beschermingsstatus en niet biodiversiteitwaarde van wateren en ger elateerde habitats die significante gevolgen ondervinden van de waterafvoer en -afvloeiing van de verslaggevende organisatie.
EN26
Initiatieven ter compensatie van de milieugevolgen van producten en diensten en de omvang van deze compensatie. Percentage producten dat is verkocht en waarvan de verpakking is ingezameld, naar categorie.
niet
Monetaire waarde van significante boetes en totaal aantal niet-monetaire sancties wegens het niet naleven van milieuwet- en - r egelgeving.
vol
EN21
EN27
EN28
Verwijzing
Pagina
Toelichting
Voor enkele infrastructurele projecten worden compensatiemaatregelen getroffen, bijvoorbeeld het planten van bomen. ProRail levert geen producten met verpakkingsmateriaal. De indicator is niet relevant.
niet
Milieuovertredingen
De monetaire waarde van deze boetes is niet materieel in het kader van de verslaggeving. De verslaggeving richt zich op het aantal overtredingen.
nawwara ProRail Jaarverslag 2011
132 | 20-01-2012
Versie 09-02-2012
Code
Indicator
Niveau
EN29
Significante milieugevolgen van het transport van producten en andere goederen en materialen die worden gebruikt voor de activiteiten van de organisatie en het vervoer van personeelsleden.
niet
EN30
Totale uitgaven aan en investeringen in milieubescherming naar type. Arbeidsomstandigheden en indicatoren voor volwaardig werk DMA arbeidsomstandigheden
niet
Totale personeelsbestand naar type werk en arbeidsovereenkomst. Totaal aantal en snelheid van personeelsverloop per leeftijdsgroep en geslacht.
vol
Uitkeringen aan voltijdmedewerkers die niet beschikbaar zijn voor deeltijdmedewerkers, per grootschalige activiteit. Percentage medewerkers dat onder een collectieve arbeidsovereenkomst valt.
niet
Minimale opzegtermijn(en) in verband met operationele veranderingen, inclusief of dit wordt gespecificeerd in collectieve overeenkomsten.
vol
DMA
LA1 LA2
LA3
LA4
LA5
vol
vol
vol
Verwijzing
Pagina
Toelichting
Een doelgerichte organisatie, een betrokken werkgever Prestaties Onze medewerkers, prestaties
Alle medewerkers van ProRail vallen onder de CAO met uitzondering van enkele individuele directieen managementleden (circa 1%). Voor alle medewerkers geldt de opzegter mijn van tenminste 1 maand, zoals geregeld in de CAO. In een aantal specifieke gevallen worden in de arbeidsovereenkomst afwijkende afspraken gemaakt.
nawwara ProRail Jaarverslag 2011
133 | 20-01-2012
Versie 09-02-2012
Code
Indicator
Niveau
LA6
Percentage van het totale personeelsbestand dat is vertegenwoordigd in formele gezamenlijke arbo-commissies van werkgevers en werknemers die bijdragen aan de controle op en advies over arbo-programma’s.
vol
LA7
Letsel-, beroepsziekte-, uitvaldagen- en verzuimcijfers en het aantal werkgerelateerde sterfgevallen per regio. Opleidings-, trainings-, advies-, preventie- en risicobeheersingprogramma's ten behoeve van personeelsleden. Afspraken over arbo-onderwerpen vastgelegd in formele over eenkomsten met vakbonden.
vol
Veilig werken, duurzaam inzetbaar
deels
Duurzaam inzetbaar
LA8
LA9
LA10
LA11
LA12
LA13
vol
Pagina
Toelichting Alle medewerkers van ProRail worden gerepr esenteerd door arbo-commissies. Deze arbo-commissies vallen onder de ondernemingsraad en houden zich bezig met zaken op het gebied van arbeidsomstandigheden, veiligheid, gezondheid en welzijn.
deels
Gemiddeld aantal uren dat een werknemer per niet jaar besteedt aan opleidingen, onderverdeeld naar werknemerscategorie. Programma’s voor competentiemanagement en vol levenslang leren die de blijvende inzetbaarheid van medewerkers garanderen en hen helpen bij het afronden van hun loopbaan. Percentage medewerkers dat regelmatig wordt deels ingelicht omtrent prestatie- en loopbaanontwikkeling. Samenstelling van bestuurslichamen en onderverdeling van medewerkers per categorie, naar geslacht, leeftijdsgroep en andere indicatoren van diversiteit.
Verwijzing
Alle medewerkers van ProRail vallen onder de CAO met uitzondering van enkele individuele directieen managementleden (circa 1%). Arboonderwerpen zijn geregeld in de CAO ProRail rapporteert niet op deze indicator.
Duurzaam inzetbaar
Voorlichting over prestatie- en loopbaanontwikkeling valt binnen reguliere beoordelings- en trainingsprogramma's en geldt voor alle medewerkers. Personalia, over onze medewerkers
nawwara ProRail Jaarverslag 2011
134 | 20-01-2012
Versie 09-02-2012
Code
Indicator
Niveau
LA14
Verhouding tussen basissalarissen van mannen en vrouwen per medewerkercategorie.
niet
Verwijzing
Pagina
Toelichting Alle medewerkers van ProRail vallen onder de CAO met uitzondering van enkele individuele directieen managementcontracten. Er zijn geen principiële verschillen tussen mannen en vrouwen.
Mensenrechten DMA mensenrechten
vol
Betrokkenheid
De relevante onderwerpen bij ProRail zijn sociale aspecten, zoals veiligheid en werktijden.
HR1
Percentage van en totaal aantal aanmerkelijke investeringsovereenkomsten waarin clausules over mensenrechten zijn opgenomen of waarvan de naleving van de mensenrechten is getoetst.
niet
Investeringsovereenkomsten worden niet gescreend.
HR2
Percentage belangrijke leveranciers en aannemers die getoetst zijn op naleving van de mensenrechten en op getroffen maatregelen.
vol
ProRail heeft standaardafspraken met aannemers (100%) voor bouw- en onderhoud aan het spoor met betrekking tot mensenrechtenaspecten, zoals werktijden.
HR3
Totaal aantal uren personeelstraining over beleid en procedures betr effende aspecten van mensenrechten die relevant zijn voor de activiteiten, met inbegrip van het percentage van het personeel dat de trainingen gevolgd heeft.
niet
HR4
Totaal aantal gevallen van discriminatie en de getroffen maatregelen.
niet
ProRail heeft een beleid met vertrouwenspersonen en registreert als onderdeel van medewerkeronderzoek gevallen van ongewenst gedrag. ProRail rapporteert niet specifiek hierover.
nawwara ProRail Jaarverslag 2011
135 | 20-01-2012
Versie 09-02-2012
Code
Indicator
Niveau
Verwijzing
HR5
Activiteiten waarvan is vastgesteld dat daarbij een niet aanzienlijk risico zou kunnen gelden voor het r echt op de uitoefening van de vrijheid van vereniging en collectieve arbeidsonderhandelingen, alsmede de maatregelen die zijn getroffen ter ondersteuning van deze rechten.
Bij ProRail hebben zich geen situaties voorgedaan, waarbij het recht van medewerk ers op vrijheid van vereniging en gezamenlijke onderhandeling, is verhinderd.
HR6
Activiteiten waarvan is vastgesteld dat er een aanzienlijk risico is van gevallen van kinderarbeid, alsmede de maatregelen die zijn getroffen gericht op de uitbanning van kinderarbeid.
Er zijn geen werkzaamheden geïdentificeerd, waarbij er een risico bestaat op kinderarbeid.
HR7
Activiteiten waarvan is vastgesteld dat er een niet aanzienlijk risico is van gevallen van gedwongen of verplichte arbeid, alsmede de maatregelen die zijn getroffen gericht op de uitbanning van gedwongen of verplichte arbeid.
HR8
Percentage van het beveiligingspersoneel dat training heeft gevolgd in het beleid of de procedures van de organisatie betreffende aspecten van de mensenr echten die relevant zijn voor de activiteiten.
niet
HR9
Totaal aantal gevallen van overtreding van de rechten van de inheemse bevolking, alsmede de getroffen maatregelen. Maatschappelijke prestatie indicatoren
niet
DMA
DMA Maatschappelijk
vol
Betrokkenheid
SO1
Effecten van de activiteiten op de gemeenschap
vol
Betrokkenheid
SO2
Percentage van en totaal aantal bedrijfs eenheden geanalyseerd op corruptiegerelateerde risico’s.
niet
niet
Pagina
Toelichting
ProRail is alleen actief in Nederland. ProRail rapporteert niet over deze indicator vanwege lage relevantie.
Meldingen van niet integer gedrag worden bijgehouden en onderzocht. ProRail rapporteert niet over specifieke percentages.
nawwara ProRail Jaarverslag 2011
136 | 20-01-2012
Versie 09-02-2012
Code
Indicator
Niveau
SO3
Percentage van het personeel dat training in anticorruptiebeleid en -procedures van de organisatie heeft gevolgd.
niet
SO4
Maatregelen die zijn getroffen naar aanleiding van vol gevallen van corruptie en/of integriteit. Standpunten betr effende publiek beleid en niet deelname aan de ontwikkeling ervan, evenals lobbyen.
SO5
SO6
SO7
SO8
Verwijzing
Pagina
Toelichting Medewerkers worden geïnformeerd over gedragscode, als onderdeel van het arbeidscontract. ProRail rapporteert niet over specifieke percentages.
Integriteit ProRail is een staatsdeelneming. We vormen geen standpunten over publiek belei d, behalve omtrent zaken ger elateerd aan onze activiteiten.
Totale waarde van financiële en in-naturaniet bijdragen aan politieke partijen, politici en gerelateerde instellingen per land. Totaal aantal rechtszaken vanwege niet concurrentiebelemmerend gedrag, anti -kartel-, en monopolistische praktijken, alsmede de r esultaten van deze rechtszaken.
ProRail wordt hoofdzakelijk gefinancierd met publieke gelden. Er worden geen financiële bijdragen gegeven op politiek gebied.
Monetaire waarde van significante boetes en totaal aantal niet-monetaire sancties wegens het niet naleven van wet- en -regelgeving.
In het jaar 2011 zijn een aantal zaken met de NMA besproken voor de rechtbank. De bedragen zijn niet materieel in het kader van jaarverslaggeving.
niet
Gezondheid en veiligheid van consumenten DMA
DMA gezondheid en veiligheid van consumenten
vol
Veilig leven
PR1
Levensduurstadia waarin de gevolgen van producten en diensten voor gezondheid en veiligheid worden beoordeeld met het oog op verbetering en het percentage van belangrijke product- en dienstencategorieën die aan dergelijke procedures onderhevig zijn.
vol
Veilig reizen, veilg leven
nawwara ProRail Jaarverslag 2011
137 | 20-01-2012
Versie 09-02-2012
Code
Indicator
Niveau
PR2
Totaal aantal gevallen van niet-naleving van regelgeving en vrijwillige codes betreffende gevolgen voor gezondheid en veiligheid van producten en diensten gedurende de levensduur, naar type resultaat.
niet
PR3
Type informatie over producten en diensten dat verplicht wordt gesteld door procedures en het percentage van belangrijke producten en diensten die onderhevig zijn aan dergelijke informatieeisen.
vol
PR4
Totaal aantal gevallen van niet-naleving van regelgeving en vrijwillige codes betreffende informatie over en etikettering van producten en diensten, naar type resultaat. Beleid ten aanzien van klanttevredenheid, met inbegrip van resultaten van onderzoeken naar de klanttevredenheid. Programma’s voor de naleving van wetten , standaarden en vrijwillige codes met betrekking tot marketingcommunicatie, waaronder reclame, promotie en sponsoring.
niet
Totaal aantal gevallen van niet-naleving van regelgeving en vrijwillige codes betreffende marketingcommunicatie, waaronder reclame, promotie en sponsoring, naar type resultaat. Totaal aantal gegronde klachten over inbreuken op de privacy van klanten en het kwijtraken van klantgegevens. Monetaire waarde van significante boetes wegens het niet naleven van wet- en -regelgeving betreffende de levering en het gebruik van producten en diensten.
niet
PR5
PR6
PR7
PR8
PR9
vol
Verwijzing
niet
Toelichting
Actuele reisinformatie
Stakeholders
niet
vol
Pagina
ProRail vervult geen commerciële activiteiten. ProRail rapporteert niet op deze indicator.
